Magazyn Instalatora 5/2017M

nakład 11 015

01 5. 2

miesięcznik informacyjno-techniczny

nr 5 (225), maj 2017

7

ISSN 1505 - 8336

l Ring „MI”:

dystrybucja c.w.u.

l Kotły i PID

kontrola temperatury

l Mikrokogeneracja l Higiena w łazience l Odzysk pożądany l PC i fotowoltaika

BŁYSZCZĄCY PRZ NIEMIECKIEJ SZTU Nowoczesny system instalacyjny ze stali który spełnia najwyższe standardy jakości.

Przewagę techniczną można uzyskać tylko wtedy, gdy mamy u boku partnera, który wyznaje takie same standardy jakości. Niemal 10.000 metrów rur ze stali nierdzewnej Sanpress i ponad 50.000 złączek z brązu dostarcza codziennie czystą wodę użytkową do ponad 15.000 specjalistów z firmy Audi, gwarantując najlepsze efekty pracy w całym zakładzie. Viega. Connected in quality.

Audi AG, zakład Böllinger Höfe, Niemcy

viega.pl/O-nas

170428DU_Image_Audi_PL_414x293_Magazyn_Instalatora_F39.indd 1

19.04.17 15:09

YKŁAD KI INŻYNIERYJNEJ. nierdzewnej,

170428DU_Image_Audi_PL_414x293_Magazyn_Instalatora_F39.indd 2

19.04.17 15:09

Treść numeru

Szanowni Czytelnicy Ciepłą wodę każdy chce mieć. W domu, na basenie, w szpitalu, w biurze... Metod przygotowania i magazynowania jest bardzo wiele. Dużo zależy od źródła ciepła do ogrzania wody. Może to być gaz, paliwo stałe, kolektor słoneczny, pompa ciepła, energia elektryczna... Jak pisze autor w jednym z artykułów ringowych poświęconych temu zagadnieniu: „Jedną z najczęściej spotykanych metod podgrzewania wody jest zastosowanie wymienników i zasobników c.w.u.

Są one przeznaczone do ogrzewania i przechowywania wody przy współpracy z kotłami centralnego ogrzewania. Wbudowana wężownica lub płaszcz wodny przekazują ciepło dostarczone z kotła do wody użytkowej.

Stosowanie tych urządzeń ma szczególne uzasadnienie w rozległych instalacjach, gdzie należy zastosować cyrkulację”. Inną możliwością są stacje mieszkaniowe - stacjonarne urządzenia do zabudowy mieszkaniowej, które służą do przygotowania c.w.u. w sposób dynamiczny oraz do zasilania instalacji ogrzewania etażowego w mieszkaniu. Potrafią zapewnić stałą temperaturę oraz stabilną ilość ciepłej wody, także w przypadku różnej ilości działających jednocześnie punktów czerpalnych.

Jaki typ wentylacji zastosować w budynku? Zależy to oczywiście od jego typu i przeznaczenia, ale najczęściej pierwsze pytanie brzmi: wentylacja grawitacyjna czy mechaniczna (obecnie coraz częściej z odzyskiem ciepła)? Opinii na temat wspomnianych rozwiązań jest bardzo dużo, a każda z opcji ma swoich zwolenników. Zdania są podzielone zarówno wśród inwestorów, użytkowników, jak i wykonawców. Autor artykułu pt. „Mieszkanie bez grzybka” (s. 56-57) postara się porównać oba systemy, wskazując najważniejsze cechy obu rozwiązań.

W „Poradniku ABC” poruszamy bardzo ważny temat, o którym zapominają czasami firmy wykonawcze (szczególnie w przypadku mniejszych instalacji) - równoważenie hydrauliczne. Cytując autorkę artykułu wprowadzającego w zagadnienie: „Zgodnie z obecnym stanem wiedzy i wykładnią polskiego prawa regulacja przepływu na odbiornikach konieczna jest w każdej instalacji. W przypadku rozległych instalacji, jeśli wymagany jest podział przepływu na kilka sekcji, gałęzi czy pionów grzewczych, konieczne staje się również stosowanie armatury podpionowej.

Armatura regulacyjna przewodowa powinna zapewnić prawidłowy rozdział czynnika grzejnego między wszystkie gałęzie zładu i odbiorniki ciepła w warunkach obliczeniowych, przy wydławieniu zbędnych nadwyżek ciśnienia czynnego w poszczególnych obiegach, zgodnie z ustaleniami projektowymi”. O tym, jakie konkretne rozwiązania i produkty można zastosować w instalacji, opowiedzą zaproszeni eksperci.

Sławomir Bibulski

4

Na okładce: © subbotina/123RF.com

l

Ring „MI”: magazynowanie i dystrybucja c.w.u. s. 6-16

l Ocena techniczna materiałów budowlanych s. 17 l System bez komplikacji (Ogrzewanie elektryczne) s. 18 l Kotłownia z gwarancją (Reklamacja na montaż) s. 20 l Pompa ciepła i fotowoltaika w jednym systemie s. 22 l Budowa instalacji gazowych i słonecznych s. 24 l Nowości w „Magazynie Instalatora” s. 27 l Tempomat przy piecu (Regulatory kotłów na paliwa stałe) s. 28 l Przeróbka kotła zasypowego na podajnikowy s. 32 l Małe siłownie kogeneracyjne s. 34 l Trendy rynku instalacyjno-grzewczego s. 36 l Zawory antyskażeniowe (strona sponsorowana firmy Herz) s. 38 l Gazowe kotły kondensacyjne (strona sponsorowana firmy Wolf) s. 39

l

Lokalizacja awarii w sieci s. 50

l Podejście do kanalizacji (Zawory napowietrzające) s. 40 l Warunki posadowienia (Przyczyny awarii studzienek kanalizacyjnych) s. 42 l Etyka zawodowca s. 44 l Retencja na dachu (Gospodarka wodami opadowymi w miastach) s. 46 l Łazienki publiczne s. 48 l Dokładność lokalizacji awarii w sieciach preizolowanych s. 50 l Co tam Panie w „polityce”? s. 52 l Minimalizacja strat ciepła (Chemia budowlana i wewnętrzna izolacja pomieszczeń) s. 54

l

Wentylacja grawitacyjna czy mechaniczna? s. 56

ISSN 1505 - 8336

l Mieszkanie bez grzybka s. 56 l Poczta „MI” s. 58 l Odkurzacze profesjonalne (s. spons. Karcher) s. 61 l Powietrze do kominka s. 62 l Sposób na „kozę” s. 64 l Odpowiadam, bo wypada... s. 66 l Walka z czadem s. 68 5 . 2

01 7

www.instalator.pl

Nakład: 11 015 egzemplarzy Wydawca: Wydawnictwo „TECHNIKA BUDOWLANA“ Sp. z o.o., 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/4.

Redaktor naczelny Sławomir Bibulski (s.bibulski@instalator.pl) Z-ca redaktora naczelnego Sławomir Świeczkowski (redakcja-mi@instalator.pl), kom. +48 501 67 49 70.

Sekretarz redakcji Adam Specht Marketing Ewa Zawada (marketing-mi@instalator.pl), tel./fax +48 58 306 29 27, 58 306 29 75, kom. +48 502 74 87 41.

Kontakt skype: redakcja_magazynu_instalatora Adres redakcji: 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/5.

Ilustracje: Robert Bąk. Materiałów niezamówionych nie zwracamy.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

5

miesięcznik informacyjno-techniczny

5 (225), maj 2017

Ring „Magazynu Instalatora“ to miejsce, gdzie odbywa się „walka“ fachowców na argumenty. Każdy biorący udział w starciu broni swoich doświadczeń (i przeświadczeń...), swojego chlebodawcy bądź sponsora, swojej wiedzy i wiary. Przedmiotem „sporu“ będą technologie, materiały, narzędzia, metody, produkty, teorie -słowem wszystko, co czasem różni ludzi z branży instalatorskiej. Każdy z autorów jest oczywiście świadomy, iż występuje na ringu. W czerwcu na ringu: armatura w instalacjach wewnętrznych (odcinająca, sterująca, regulacyjna...).

Ring „Magazynu Instalatora”: magazynowanie i dystrybucja c.w.u. ogrzewacz pojemnościowy, wężownica, c.w.u.

STIEBEL ELTRON Firma STIEBEL ELTRON chciałaby zaprezentować na ringu „Magazynu Instalatora” ciśnieniowe ogrzewacze pojemnościowe do indywidualnego lub grupowego przygotowania ciepłej wody. Są one przeznaczone dla gospodarstw domowych, również do budynków gospodarczych czy przemysłowych.

Ciśnieniowe ogrzewacze pojemnościowe PSH zostały wyposażone w rurkowy, spiralny wymiennik ciepła, dzięki któremu mogą współpracować z szeroką gamą urządzeń grzewczych dostępnych na rynku, np. z kotłami c.o. (gazowymi, olejowymi, na paliwa stałe), z kominkami z płaszczem wodnym, kolektorami słonecznymi i innymi źródłami ciepła.

STIEBEL ELTRON oferuje 3 typoszeregi: PSH 80-120 W-L/R w dwóch pojemnościach: 80 i 120 litrów oraz PSH 80200 WE L/R i PSH 80200 WE-H, w czterech pojemnościach: 80, 120, 150 i 200 litrów. Modele z oznaczeniem W i WE L/R są przystosowane do montażu w pionie, z wersjami lewostronnego „L” lub prawostronnego „R” podłączenia wymiennika ciepła i króćca cyrkulacji.

Modele PSH WE-H są

6

przygotowane do montażu w poziomie. Posiadają lewostronne podłączenie wymiennika ciepła, przyłącza dopływu wody zimnej i wyjścia wody ciepłej.

Prosty montaż na ścianie jest gwarantowany przez uniwersalny uchwyt ścienny. Dolna pokrywa ułatwia obsługę serwisową bez konieczności odłączania przewodów elektrycznych. Urządzenia posia-

Pytanie do...

Czy Państwa firma posiada certyfikat Europejskiej Izby Producentów Emalii potwierdzający znakomitą jakość produktów? dają przewód elektryczny bez wtyczki o długości ok. 1 m. Przyłącza dopływu wody zimnej i wyjścia wody ciepłej znajdują się w dolnej części.

Źródła ciepła W modelach PSH…WE L\R i PSH…WE-H woda w zbiorniku jest ogrzewana za pomocą miedzianej grzałki elektrycznej oraz poprzez wymiennik ciepła, jako drugie źródło ciepła. Na obudowie znajduje się wskaźnik temperatury wody w zasobniku oraz lampka sygnalizacyjna pracy. Za pomocą pokrętła można dokonać bezstopniowej nastawy temperatury w zakresie od 7°C do 75°C. Ogrzewanie elektryczne włącza się, gdy temperatura wody w zasobniku spadnie poniżej wartości zadanej. Temperatura 7°C jest wartością graniczną dla zabezpieczenia przeciwzamrożeniowego. Grzanie włączy się automatycznie, www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

5 (225), maj 2017

gdy temperatura wody w zbiorniku spadnie poniżej 7°C, a woda zostanie zagrzana do temperatury 20°C. Modele PSH…W–L/R to najprostszy typoszereg, nieposiadający grzałki, pokrętła regulacji temperatury oraz lampki pracy. Woda jest ogrzewana przez wymiennik ciepła. Urządzenia posiadają wskaźnik temperatury wody w zasobniku oraz czujnik temperatury wody z wyjściem do podłączenia do regulatora wytwornicy ciepła.

do sterowania pompą obiegową ładowania zasobnika.

Seria SHO

Emalia CoPro Wszystkie ogrzewacze wyposażono w stalowy zbiornik pokryty dwustronnie emalią CoPro: syntetycznym szkliwem o specjalnym składzie CoPro. STIEBEL ELTRON jest pierwszą firmą w Europie, która została wyróżniona za znakomitą jakość produktów przez Europejską Izbę Producentów Emalii (European Enamel AuthorityEEA). Zbiorniki posiadają anodę magnezową, która zapewnia wyjątkowo długą żywotność zbiorników oraz spełniają rygorystyczne wymogi niemieckiej normy DIN 4753, określającej między innymi wielkość anody w zależności od powierzchni szkliwa. Zbiorniki wyposażono w świetną izolację z wysokiej jakości pianki poliuretanowej. Zewnętrzna obudowa każdego ogrzewacza jest wykonana z lakierowanej blachy stalowej, która posiada zwiększoną odporność na działanie światła, wilgoci i innych czynników środowiskowych.

Estetyczny wygląd, świetna jakość i izolacja zbiorników, duży zakres dostępnych pojemności, dwa warianty montażu oraz możliwość współpracy z innymi źródłami ciepła to ciekawa i przystępna cenowo propozycja.

Seria SHW...S Stojące pojemnościowe ogrzewacze wody z serii SHW...S www.instalator.pl

wyposażone są w zbiorniki o pojemności 200, 300 oraz 400 litrów i zaopatrują w wodę kilka punktów poboru. Ogrzewacz wykonany jest ze stali, emaliowany od środka warstwą specjalnej emalii anticor®, która zabezpiecza go przed korozją.

Dodatkowo zbiornik wyposażony jest w anodę ochronną. Kołnierz grzejny, o mocy 2 - 6 kW, przystosowany jest do dwu- lub jednotaryfowej eksploatacji - w komplecie ze stycznikiem, przełącznikiem mocy, przyciskiem szybkiego nagrzewania. Regulator temperatury w połączeniu z ogranicznikiem temperatury bezpieczeństwa zapewnia odłączanie kołnierza grzejnego na wszystkich biegunach. Model SHW...WS dodatkowo posiada wbudowaną wężownicę, która umożliwia podłączenie dodatkowego źródła ciepła oraz regulatora temperatury

Stojący pojemnościowy ogrzewacz wody z serii SHO jest idealnym urządzeniem do zaopatrywania kilku wielu punktów poboru wody. Dostępny jest w dwóch wariantach: o poj.

600 i 1000 litrów. Zbiornik wykonany jest ze stali i emaliowany od wewnątrz.

Seryjnie wyposażony jest w sygnalizacyjną anodę ochronną, termometr, temperaturowy ogranicznik bezpieczeństwa oraz automatyczne zabezpieczenie mrozoochronne. Kołnierz grzejny o mocy od 6 do 18 kW posiada pojedynczo wymienialne miedziane elementy grzejne. Zbiornik posiada bezstopniową regulację temperatury w zakresie od 35 do 82°C.

Seria SB...S Stojące, ciśnieniowe ogrzewacze wody użytkowej SB…S są uniwersalnymi urządzeniami. Ogrzewacz, w zależności od wymagań, jest odpowiednio doposażony przez instalatora - w górnej części zasobnika jest przyłącze do wkręcenia grzałki elektrycznej typ BGC, w dolnej części jest możliwość wyposażenia jednego lub obu otworów kołnierzowych w wymiennik ciepła WTW i/lub elektryczny kołnierz grzejny (FCR), a także kołnierz zaślepiający.

Zbiornik wykonany jest ze stali i pokryty od wewnątrz specjalną emalią. Sygnalizacyjna anoda ochronna posiada wskaźnik zużycia.

W ofercie jest również seria ciśnieniowych ogrzewaczy wody użytkowej SB...AC o pojemności 600 i 1000 litrów.

Marek Bosiacki

7

miesięcznik informacyjno-techniczny

5 (225), maj 2017

Ring „MI”: magazynowanie i dystrybucja c.w.u. ciepła woda, podgrzew, wymiennik, palnik

COSMOGAS Oferta Cosmogas oraz unikalny, profesjonalny charakter urządzeń opiera się na pięciu filarach, którymi są: tania energia, opatentowanie konstrukcji, jakość na każdym etapie, modułowość i modulacja, narzędzia wsparcia.

Potrzeba ochrony środowiska i podnoszenie efektywności procesów wytwarzania energii, w tym na cele grzewcze, jest nakazem chwili, gdyż jako ludzkość natrafiliśmy na bariery wzrostu, które nie znikną, dopóki realnie nie podejmiemy odpowiednich kroków. UE przyjęła program 3 x 20, w ramach którego kraje członkowskie do 2020 roku powinny: zredukować o 20% emisję gazów cieplarnianych, zwiększyć o 20% wykorzystanie źródeł odnawialnych, zmniejszyć o 20% zużycie energii pierwotnej, głównie poprzez poprawę efektywności jej wytwarzania. Ponieważ fundamentem Unii Europejskiej jest prawo, wydano odpowiednie przepisy w celu poprawy efektywności energetycznej urządzeń grzewczych (Dyrektywa ErP), oznakowania charakterystyki cieplnej budynków i oznakowania efektywności energetycznej urządzeń grzewczych.

Jeśli chodzi o te ostatnie, to podzielono je na grupy (lots). Urządzenia zgromadzone w grupie Lot1 już od września 2015 r. podlegają przepisom dyrektywy ERP. Od września 2018 r. przyjdzie kolej na urządzenia wchodzące w skład Lot2 (Rozporządzenie: EU 812/2013, EU 814/2013), czyli na podgrzewacze wody, zestawy, zasobniki c.w.u. i bufory.

Cosmogas jest doskonałym przykładem przedsiębiorstwa, które jako podstawowy cel stawia sobie nie udziały rynkowe i walkę z konkurencją, lecz jakość i wieloletnią przydatność swoich produktów dla swoich klientów. Miarą najwyższej jakości jest wskaźnik reklamacji w okresie posprzedażnym, który wynosi

8

poniżej 0,8% wartości sprzedanych urządzeń oraz dostępność części zamiennych do wszystkich urządzeń wyprodukowanych kiedykolwiek przez Comogas.

Cosmogas, czyli patenty Jeżeli chcielibyśmy sprawdzić w realnych warunkach, co to znaczy poję-

właściciel w jednej osobie, wraz z zespołem kreatywnych współpracowników, od 1966 r. w Medola nad Adriatykiem rozwija „kosmiczne” produkty, znane na świecie pod marką Cosmogas.

Cosmogas produkuje niskotemperaturowe, kondensacyjne kotły gazowe do ogrzewania obiektów o mocy od 14 do 2280 kW oraz gazowe, kondensacyjne podgrzewacze wody użytkowej (inaczej kotły) o mocy od 25 kW do 2280 kW mocy. Urządzenia te nie są znane w Polsce, ale są obecne w wielu rozwiniętych krajach świata, takich jak USA, Chiny, Japonia, Wielka Brytania, Kanada, Australia, Południowa Afryka, Emiraty Arabskie itp. Cosmogas opiera swój rozwój na własnych patentach i samodzielnej produkcji kluczowych zespołów swoich kotłów i podgrzewaczy.

Opatentowane, rewolucyjne rozwiązania

cie „high-tech”, czyli przemysł zaawansowanych technologii, wystarczyłoby odwiedzić firmę Cosmogas, która od 50 lat rozwija najbardziej zaawansowane na świecie technologie wykorzystujące gaz do ogrzewania obiektów, w których człowiek przebywa oraz do ogrzewania wody, którą potrzebuje do celów higieny czy prowadzenia swojej działalności. Cosmogas to firma, która powstała dzięki pasji i nowatorskim pomysłom Arturo Alessindriniego, który jako innowator i Pytanie do...

Na czym polegają rewolucyjne rozwiązania zastosowane w wymienniku ciepła typu RVC?

Pierwotny wymiennik ciepła typu RVC (Radial Variable Circulation) Firma może pochwalić się rewolucyjną i opatentowaną konstrukcją wymiennika ciepła, budowanego z trzech rzędów rur ze stali AISI z domieszką tytanu, o przekroju od 18 do 16 mm, odpornych na związki chloru, wykonanych w technologii bez spawów, w kompozytowej obudowie. Wymienniki tej opatentowanej konstrukcji pozwalają na wieloletnią eksploatację, wysoką sprawność 107%, dużą powierzchnię wymiany ciepła i pracę przy wysokim ciśnieniu roboczym do 11 barów.

Ekologiczny palnik Premix Jest to drugi, kluczowy patent Cosmogas. Wykonany ze stopu żelazochromu (Fecralloy) palnik charakteryzuje się odpornością na wysokie temperatury i stałą proporcją powietrza i gazu bez względu na moc. Zapewnia wysoką sprawność spalania, niską emisję zanieczyszczeń CO i NOx, pracę na gaz ziemny i LPG. Sercem palnika jest opatentowany system www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

Premix, zapewniający głęboką modulację mocy.

Palnik w kształcie walca pracuje wewnątrz dopasowanej do niego komory spalania, przekazując energię wodzie płynącej w kolejnych, opasujących go trzech rzędach rur, przy czym w rzędzie najbliższym palnika temperatura dochodzi do 950°C, a w drugim i trzecim - odpowiednio 300 i 100°C. Spaliny z palnika kondensują, napotykając na drodze zwój zewnętrzny, w którym woda ogrzewa się do 55°C, powodując kondensację pary zawartej w spalinach. Palniki nie ulegają pęknięciom (brak spawów), a ich konstrukcja nie tworzy środowiska sprzyjającego odkładaniu się osadów czy kamienia.

Trzeba w tym miejscu podkreślić, że wymiennik RVC jest nie tylko patentem Cosmogas, ale firma ta jest również jego producentem, co jest ewenementem na skalę światową i przeciwieństwem trendu opartego na cięciu kosztów, co spotykamy dziś niemal na każdym kroku.

Palniki nie ulegają pęknięciom (brak spawów), a ich konstrukcja nie tworzy środowiska sprzyjającego odkładaniu się osadów czy kamienia.

System sterowania kotłem/wymiennikiem oraz kaskadą urządzeń Urzadzenia Cosmogas są wyposażone w autorskie oprogramowanie, które zarządza pracą każdego pojedynczego lub wielomodułowego urządzenia grzewczego i ją optymalizuje.

Urządzenia wielomodułowe i układy kaskad Cosmogas produkuje gazowe, kondensacyjne urządzenia grzewcze o

5 (225), maj 2017

mocy od 15 do 280 kW do c.o. i c.w. o nazwie Mydens oraz o mocy od 25,5 do 280 kW do wytwarzania c.w.u. o nazwie Aguadens, na które warto zwrócić szczególną uwagę.

Aguadens to wg przepisów UE typoszereg wymienników c.w.u., natomiast wg interpretacji UDT typoszereg kotłów wodnych.

Są to urządzenia wiszące o mocy od 25,5 kW do 57,5 kW lub wielomodułowe, stojące, o mocy od 57,5 do 280 kW. Urządzenia wielomodułowe Cosmogas w istocie są wertykalnymi kaskadami kotłów w zintegrowanej obudowie, o mocy od 99 kW (1 moduł grzewczy) do 280 kW (4 moduły grzewcze), które mogą być zestawione w kaskady do 8 jednostek o sumarycznej mocy do 2240 kW.

Natychmiast i bezpośrednio Koncepcja wykorzystania wymiennika pierwotnego RVC do podgrzewu wody użytkowej z wykorzystaniem kondensacji w dużych instalacjach powoduje, że wymiennik ten nie wymaga współpracy z podgrzewaczem pojemnościowym z wężownicą lub z wymiennikiem płytowym. Wystarczy skonstruować zestaw złożony z urządzenia lub kaskady urządzeń Aguadens 70 T i zasobnika wody Aquatank o pojemności obliczonej wg proporcji 1 kW = 1 l. Na schemacie pokazano Aguadens o mocy 280 kW + Aguatank V = ok. 300 l - zestaw do natychmia-

stowego wytwarzania c.w.u z buforem.

Taki zestaw może współpracować z systemem solarnym lub pompami ciepła. Ilość wody, jaką można otrzymać w bardzo szybkim czasie za pomocą zestawu Aguadens i Aguatank, jest imponująca i, co ważne, może to być woda pitna, sanitarna, basenowa, technologiczna, jak również mogą to być ciecze o odpowiedniej gęstości, co wynika z właściwości stali tytanowej, wchodzącej w skład wymiennika pierwotnego podgrzewacza (kotła).

Dla projektantów Cosmogas przywiązuje szczególną uwagę do prawidłowej analizy potrzeb klienta i inwestora. Projektanci i instalatorzy, a zwłaszcza projektanci, są dla niej kluczową grupą zawodową, gdyż to oni definiują potrzeby klienta i sposób ich zaspokojenia w kontekście obowiązujących przepisów prawa, które - jak już wcześniej wspomniano zmienią się radykalnie od września 2018 r. Cosmogas chce wspierać inwestora i projektanta poprzez narzędzie w postaci aplikacji ACQUACALDA.TECH, służącej do obliczania rzeczywistego zapotrzebowania na c.w.u. zarówno dla potrzeb domowych, jak i sektora przemysłu. Jest to cenne wsparcie dla projektantów w obliczaniu indywidualnego zapotrzebowania na c.w.u. dla obiektów, takich jak hotele, campingi, budynki mieszkalne, szkoły, boiska do piłki nożnej itp.

Aplikacja współpracuje z nową generacją oprogramowania dla architektów i projektantów pod nazwą BIM (Building Information Modeling).

Podsumowując ofertę Cosmogas oraz unikalny, profesjonalny charakter urządzeń, można śmiało powiedzieć, że opiera się ona na pięciu filarach, jakimi są: tania energia, opatentowanie konstrukcji, jakość na każdym etapie, modułowość i modulacja, narzędzia wsparcia.

W imieniu producenta firmy Cosmogas z Włoch - generalny importer Bongioanni Polska zaprasza inwestorów, projektantów, firmy inżynierskie i instalatorów do szerokiej współpracy przy wykorzystaniu potencjału unikalnej w skali światowej technologii Cosmogas w dostawie dowolnych ilości c.w.u. przy wykorzystaniu energii gazowej i technologii kondensacji.

Kazimierz Golecki

www.instalator.pl

9

miesięcznik informacyjno-techniczny

5 (225), maj 2017

Ring „MI”: magazynowanie i dystrybucja c.w.u. stacja, wymiennikowa, bufor, zasobnik, magazyn ciepła

Herz Stacje wymiennikowe Herz zapewniają stałą unoszonymi przez wodę grzewczą w temperaturę oraz stabilną ilość ciepłej wody, stacji zabudowano dodatkowo filtr (6). także w przypadku różnej ilości działających Najważniejszy element stacji jednocześnie punktów czerpalnych. DodatNajważniejszym elementem jest kowo pozwalają zasilać instalację centralnego regulator hydrodynamiczny (2), któogrzewania w systemie etażowym.

Stacja mieszkaniowa DeLuxe Kraków firmy Herz jest to stacjonarne urządzenie do zabudowy mieszkaniowej, które służy do przygotowania c.w.u. w sposób dynamiczny oraz do zasilania instalacji ogrzewania etażowego w mieszkaniu.

Stacja mieszkaniowa DeLuxe Kraków w przeciwieństwie do zasobnika c.w.u. rozpoczyna pracę dopiero wtedy, gdy pojawi się zapotrzebowanie na c.w.u.

DeLuxe Kraków zapewnia stałą temperaturę c.w.u. oraz jej odpowiedni strumień zarówno przy stałym, jak i zmiennym lub wielokrotnym poborze.

Stacja w gotowości Dzięki zastosowaniu tzw. mostka termicznego (4, 5) stacja jest zawsze w gotowości do przygotowania c.w.u. Dzieje się to dzięki temu, że zapewniona jest minimalna cyrkulacja czynnika grzewczego, która ma zapewnić jego odpowiednią temperaturę na wejściu do

10

stacji mieszkaniowej. Pobór wody przez użytkownika, poprzez otwarcie baterii lub kurka z ciepłą wodą, powoduje przepływ wody zimnej przez wymiennik ciepła (1) w stacji w części wtórnej i jej podgrzanie. Jednocześnie z przepływem wody zimnej do stacji, dzięki powstałej różnicy ciśnienia, na części wody pitnej regulatora hydrodynamicznego, zwanego PM Regler (2), następuje otwarcie regulatora w części wody grzewczej. Powoduje to jednocześnie przepływ czynnika grzewczego przez część pierwotną wymiennika ciepła. Woda grzewcza w części pierwotnej wymiennika ciepła przeponowo podgrzewa wodę pitną w części wtórnej wymiennika ciepła. Dzięki regulatorowi hydrodynamicznemu zmiana strumienia wody zimnej w części wtórnej instalacji (woda pitna) powoduje zmianę wydajności w części pierwotnej instalacji (woda grzewcza). Regulacja temperatury c.w.u. wypływającej ze stacji realizowana jest dzięki regulatorowi hydrodynamicznemu z głowicą termostatyczną z czujnikiem zewnętrznym (3). Czujnik zewnętrzny głowicy termostatycznej zabudowany jest na wylocie ciepłej wody użytkowej z wymiennika ciepła. Głowica termostatyczna doregulowuje temperaturę ciepłej wody użytkowej do wartości zadanej na pokrętle głowicy. Dla ochrony stacji przed zanieczyszczeniami Pytanie do...

W jaki sposób zastosowanie stacji wymiennikowych wpływa na komfort pracy instalacji c.w.u.?

ry jako centralny zespół stacji mieszkaniowej odpowiada za zapewnienie właściwej temperatury c.w.u. wytworzonej dynamicznie przez stację mieszkaniową. Modułem napędowym regulatora hydrodynamicznego jest różnica ciśnienia przed i za regulato-

rem, spowodowana przepływem c.w.u. pobieranej przez mieszkańca. Parcie wywołane przez dynamicznie wytworzoną różnicę ciśnień przed i za regulatorem hydrodynamicznym przeniesione jest na ruchomo zamocowany element napędowy połączony centralnie z trzpieniem napędowym. Różnica ciśnień występująca po obu stronach elementu napędowego powoduje powstanie parcia i przesuwanie trzpienia. Przemieszczający się w regulatorze trzpień otwiera i zamyka dopływ czynnika grzewczego po stronie pierwww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

wotnej wymiennika ciepła. Dodatkowo regulator wyposażony jest w zawór priorytetu c.w.u.

Termostatyczny zawór obejściowy (4) wykonany jest z mosiądzu pokrytego niklem, posiada przyłącza gwintowane z gwintami zewnętrznymi. Na zaworze należy zabudować ogranicznik temperatury powrotu (5), z którym tworzą tzw. mostek cieplny.

Ogranicznik temperatury powrotu (5) służy do regulacji temperatury wody powrotnej w stacji w zakresie 25-60°C. Ograniczenie i zablokowanie zakresu wartości zadanej możliwe jest dzięki oddzielnie zamawianym trzpieniom blokującym. Ogranicznik temperatury należy zabudować na zaworze termostatycznym mostka cieplnego (4).

Wszystko pod kontrolą Temperatura c.w.u. korygowana jest dzięki zabudowanej na regulatorze hydrodynamicznym (2) głowicy termostatycznej z kapilarą i czujnikiem zewnętrznym (3). Rolą głowicy termostatycznej jest ograniczenie wahań temperatury c.w.u. w trakcie zmiennego poboru, co poprawia jakość regulacji.

Regulator różnicy ciśnienia (7) z wbudowanym zaworem strefowym jest regulatorem proporcjonalnym bezpośredniego działania, przez co może pracować bez energii z zewnątrz. Dostarczany jest z fabrycznie zadaną różnicą ciśnienia 23 kPa i służy do stabilizacji różnicy ciśnienia w instalacji c.o. zasilanego przez stację mieszkaniową. Zawór strefowy regulatora różnicy ciśnienia może być napędzany przez siłownik termiczny. Regulator różnicy ciśnienia, połączony z siłownikiem termicznym i regulatorem elektronicznym, może realizować funkcję regulacji strefowej przez odcięcie instalacji centralnego ogrzewania, np. w okresie osłabienia nocnego.

Kojarzenie przez bufor Obecnie coraz częściej koniecznością staje się kojarzenie, w ramach jednego systemu grzewczego, różnych źródeł ciepła. Oprócz energii z tradycyjnych kotłów należy uwzględnić ciepło z systemów zasilanych energią słońca, czasami z www.instalator.pl

5 (225), maj 2017

kominka lub innego źródła ciepła. W instalacjach kotłowych na biopaliwa stałe było to zawsze zagadnienie fundamentalne, dzięki czemu obecnie oferowane systemy posiadają bardzo bogate rozwiązania w tym zakresie. Pomimo iż zakres regulacji płynnej nowoczesnych kotłów na biopaliwa stałe jest bardzo szeroki i może wynosić od 25 do 100%, to optymalna sprawność kotłów jest w górnym zakresie mocy grzewczej. Aby urządzenia powyższe mogły pracować optymalnie, sugeruje się stosowanie buforów ciepła, które pozwalają na eksploatację kotłów przy optymalnym punkcie pracy z gwarancją stabilizacji w czasie, bez względu na zmienność w jego odbiorze.

W ramach nowocześnie zaprojektowanego systemu grzewczego z buforem ciepła istnieje możliwość optymalizacji ogrzewania, związana ze zróżnicowaniem odbiorów czynnika grzewczego w zależności od rodzaju odbiorcy ciepła. Tak więc: czynnik o najwyższej temperaturze do obiegu przygotowania ciepłej wody użytkowej, czynnik o niższej temperaturze do obiegów grzewczych. W przypadku rezygnacji z tradycyjnego rozdzielacza można także zróżnicować wpięcia do buforu ciepła obiegów ogrzewania, np. w górną część wpiąć obieg grzejnikowy, w niższą - obieg ogrzewania podłogowego.

Spójna gospodarka ciepłem możliwa jest dzięki zastosowaniu buforów ciepła firmy Herz, zwanych także zasobnikami wody grzewczej.

Zasobniki magazynowe ciepła Herz nadają się do użytkowania we wszystkich rodzajach instalacji ogrzewczej, obojętnie, czy są tam stosowane kotły grzewcze opalane paliwem stałym, gazem lub olejem opałowym, pompy

cieplne, instalacje solarne, ogrzewacze gazowe lub grzejniki przepływowe.

Zasobnik magazynowy zwiększa pojemność buforową instalacji i tym samym zwiększa ekonomiczność i trwałość instalacji oraz zmniejsza emisję substancji szkodliwych. Zasobniki buforowe mogą być również łączone w baterie zasobników. Produkowane są zasobniki buforowe PUB 800 5000 na wodę grzewczą i zasobniki PUB-S 800 5000 na wodę grzewczą i wodę z instalacji solarnych z gładkorurowym wymiennikiem ciepła. Zarówno zasobnik buforowy, jak i solarny wymiennik ciepła (PUB-S) wykonane są ze stali S235JR. Zasobnik jest z zewnątrz zabezpieczony przed korozją. W solarnym wymienniku ciepła przyłącza mają średnicę 1" i wykonane są z gwintem wewnętrznym. Zbiorniki magazynowe posiadają izolację cieplną o grubości 100 mm z folią szarą i pokryciem zewnętrznym. Maksymalne ciśnienie pracy wynosi 3 bary, maksymalna temperatura 90°C. Wymiary zewnętrzne zbiorników są zoptymalizowane pod względem możliwości wprowadzenia do pomieszczeń komunikacją ogólną, bez konieczności wykonywania specjalnych otworów technologicznych. Oczywiście dotyczy to zbiorników o mniejszej pojemności. Średnica i ilość króćców przyłączeniowych pozwala na swobodne podłączenie źródeł ciepła i odbiorników o dużej mocy grzewczej. Laminarne wprowadzenia mediów grzewczych pozwalają na stratyfikację temperatur czynnika grzewczego.

Zastosowanie zasobników buforowych Herz pozwala na ekonomiczną eksploatację i spójną gospodarkę ciepłem w systemie grzewczym z wieloma źródłami i wieloma odbiornikami ciepła.

Grzegorz Ojczyk

11

miesięcznik informacyjno-techniczny

5 (225), maj 2017

Dziś na ringu „MI”: magazynowanie i dystrybucja ciepłej wody zasobniki, ciepła woda, kocioł, wężownica

Junkers-Bosch W przypadku podwyższonych wymagań użytkowników odnośnie do komfortu korzystania z ciepłej wody użytkowej w sytuacji, gdy kocioł dwufunkcyjny podgrzewający wodę przepływowo jest rozwiązaniem niewystarczającym, zwykle znajduje zastosowanie kocioł ze zintegrowanym lub dodatkowym, wolnostojącym zasobnikiem ciepłej wody użytkowej.

Najczęściej stosowane zasobniki ciepłej wody użytkowej współpracujące z kotłami grzewczymi można podzielić na dwie grupy.

Zasobniki wężownicowe Pierwsza to tradycyjne zasobniki wężownicowe. Najbardziej popularne jest rozwiązanie z jedną wężownicą grzewczą (monowalentne) przeznaczone do podłączenia jednego źródła ciepła, np. wiszącego lub stojącego kotła gazowego lub pompy ciepła. Zasobniki te mogą mieć kształt cylindryczny, jak Junkers ST120-5Z czy Bosch W120-5O1B, lub prostopadłościenny, jak np.

ST160-2E marki Junkers.

Coraz częściej stosowane są również zasobniki z dwiema wężownicami (biwalentne), umożliwiające podłączenie i zasilanie w ciepło jednego zasobnika przez dwa źródła, np. podobnie jak w pierwszym przypadku kocioł gazowy oraz dodatkowo instalację solarną lub pompę ciepła. Należy jednak pamiętać, że zasobniki biwalentne różnią się nieco budową w zależności od tego, z jakimi źródłami ciepła mają współpracować. W przypadku zasobników SK…-5 solar marki Junkers lub WS… marki Bosch górna wężownica służy do podłączenia kotła, natomiast dolna do podłączenia instalacji solarnej. Jeśli chcemy pod-

12

łączyć do zasobnika biwalentnego pompę ciepła, należy wykorzystać do tego górną wężownicę.

W zasobnikach wężownicowych zimna woda wpływająca do zasobnika jest podgrzewana za pomocą umieszczonej wewnątrz niego rury, zwiniętej w kształcie spirali, zwanej właśnie wężownicą grzewczą. Do tego typu za-

sobnika - podczas poboru ciepłej wody - wpływa zimna woda wodociągowa, która miesza się z wodą wcześniej podgrzaną znajdującą się wewnątrz zasobnika, ochładzając ją.

W ten sposób następuje tzw. rozładowanie zasobnika, polegające na obniżeniu średniej temperatury wody w całej jego objętości.

Pytanie do...

Jakie są zalety wężownicowych i warstwowych zasobników wody?

Dlatego dla uzyskania oczekiwanego komfortu użytkowania ciepłej wody potrzebne są stosunkowo duże pojemności zasobników wężownicowych.

Duża pojemność takiego zasobnika powoduje, że użytkownik w początkowej fazie poboru ma do dyspozycji znacznie więcej ciepłej wody niż na przykład w przypadku kotła dwufunkcyjnego podgrzewającego wodę przepływowo. Dodatkowo im większa pojemność takiego zasobnika, tym więcej zimnej wody musi do niego wpłynąć, aby nastąpiło rozładowanie zasobnika.

Zasobniki wężownicowe sprawdzają się więc znakomicie w przypadku, gdy ciepła woda pobierana jest z jednego lub jednocześnie kilku punktów poboru, ale na tyle krótkotrwale, że zasobnik nie zdąży się rozładować cieplnie. Pewną niedogodnością w zastosowaniu zasobników wężownicowych mogą być jedynie ich wymiary wynikające z ich dużych pojemności wodnych. Zasobniki wężownicowe są dostępne w wersjach przystosowanych do podłączenia kotła wiszącego, z króćcami od góry, np. wspomniane wcześniej Junkers ST1205Z, ST160-2E czy Bosch W120-5O1B lub w wersjach umożliwiających podłączenie źródła lub źródeł ciepła z boku lub tyłu. To rozwiązanie jest oczywiście wygodne w przypadku kotłów stojących lub pomp ciepła.

Zasobniki warstwowe Druga grupa to zasobniki warstwowe. Zasobniki te nie podgrzewają samodzielnie wody, ale są w nią zaopatrywane z wymiennika płytowego o dużej wydajności, zamontowanego wewnątrz źródła ciepła, najczęściej z kotła. W przypadku poboru wody przez www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

5 (225), maj 2017

nymi. Ponadto kotły Bosch Condens GC9000iWM z zasobnikami o pojemnościach 100 i 150 litrów mają możliwość współpracy również z systemami solarnymi ze zbiornikiem buforowym.

Dodatkowo Bosch Condens GC9000iWM występuje w wersji z zasobnikiem z wężownicą.

Ilość wody z zasobnika

użytkownika, zimna woda wpływa do dolnej części zasobnika, czyli tam, gdzie w sposób naturalny gromadzi się chłodniejsza woda znajdująca się w zasobniku. W tym samym czasie kocioł pobiera również z dolnej części zasobnika tę chłodniejszą wodę i po podgrzaniu wprowadza ją do górnej części zasobnika, czyli tam, gdzie naturalnie gromadzi się cieplejsza woda już znajdująca się w zasobniku. Dzięki takiemu rozdziałowi wody, zgodnemu z naturalnym, grawitacyjnym uwarstwieniem termicznym, ciepła woda nie miesza się z zimną wodą wpływającą od dołu do zasobnika. W zasobniku warstwowym powstaje więc uwarstwienie termiczne wody (gorąca woda na górze - chłodniejsza na dole), które podczas poboru ciepłej wody uniemożliwia mieszanie się i szybkie wychładzanie całej objętości wody, jak ma to miejsce w przypadku tradycyjnych zasobników wężownicowych.

W przypadku kotłów współpracujących z zasobnikami warstwowymi, podobnie jak w przypadku kotłów dwufunkcyjnych przepływowych, ważnym elementem wpływającym na wydajność pracy wymiennika płytowego podgrzewającego ciepłą wodę jest twardość wody wodociągowej. O twardości wody decydują rozpuszczone w niej związki wapnia, magnezu i metali wielowartościowych. Aby zapobiec ewentualnemu podwyższonemu osadzaniu się kamienia w niesprzyjających warunkach, tj. przy bardzo dużej twardości www.instalator.pl

wody, można nieco obniżyć nastawę temperatury wody lub w skrajnych warunkach zastosować domową stację uzdatniania wody.

Zasobniki warstwowe to urządzenia zintegrowane z kotłami, w których pod wspólną obudową schowane są obok kotła i zasobnika - wszystkie rurki, zawory i inne elementy instalacyjne. Jedną z zalet takiego rozwiązania jest więc wyjątkowa estetyka. Na naszym rynku dostępne są kotły Cerapur Modul i Cerapur Modul Solar

marki Junkers, jak i Bosch Condens GC9000iWM marki Bosch ze zintegrowanymi zasobnikami warstwowymi c.w.u. W przypadku wersji z zasobnikami o pojemnościach nominalnych 210 litrów posiadają one również możliwość współpracy z systemami solar-

Ponieważ oba typy zasobników mają podobne możliwości odnośnie do ich zastosowania i instalacji (np. podłączenia cyrkulacji ciepłej wody), wyznacznikiem dla porównania komfortu jest ilość wody, którą są w stanie dostarczyć użytkownikowi. Dla porównania komfortu ciepłej wody warto posłużyć się tzw. współczynnikiem NL ustalanym dla jednakowych warunków pracy urządzenia. NL jest to współczynnik wydajności określony normą DIN 4708, który określa liczbę mieszkań do zaopatrzenia w ciepłą wodę, w których mieszkają 3,5 osoby i w których znajduje się standardowa wanna oraz dwa inne punkty poboru wody. Współczynnik NL ustala się wg DIN 4708 przy temperaturze wody w zasobniku tSp = 60°C, temperaturze ciepłej wody tZ = 45°C, temperaturze dopływu zimnej wody tK = 10°C i przy maksymalnie przenoszonej mocy. Oznacza to, iż im wyższa wartość współczynnika NL, tym wyższy komfort wydajności ciepłej wody dla tych samych, porównawczych warunków temperaturowych.

Dostępne na naszym rynku zasobniki wężownicowe marek Junkers i Bosch o pojemnościach od 120 do 200 litrów, osiągają współczynniki NL od 1,2 do nawet 3,8. W przypadku zasobników warstwowych zintegrowanych z kotłami gazowymi marki Junkers współczynnik NL wynosi od 1,9 do 5,0, a w przypadku urządzeń marki Bosch nawet od 2,5 do 5,4.

Można zatem przyjąć, że zasobnik warstwowy jest w stanie zapewnić znacznie wyższy komfort wydajności ciepłej wody (wydajność wyższą nawet o około 50-60%) niż zasobnik wężownicowy o tej samej pojemności.

Edmund Słupek

13

miesięcznik informacyjno-techniczny

5 (225), maj 2017

Dziś na ringu „MI”: magazynowanie i dystrybucja c.w.u. ogrzewanie wody, wymienniki, zasobniki, ciepła woda

KOSPEL Ciepła woda jest jednym z podstawowych mediów, bez którego nie można sobie wyobrazić życia. W zależności od indywidualnych potrzeb oraz uwarunkowań technicznych istnieje szereg urządzeń umożliwiających ogrzewanie wody. Firma KOSPEL już od ponad 25 lat specjalizuje się w ich produkcji.

Jedną z najczęściej spotykanych metod podgrzewania wody jest zastosowanie wymienników i zasobników c.w.u. Są one przeznaczone do ogrzewania i przechowywania wody przy współpracy z kotłami centralnego ogrzewania. Wbudowana wężownica lub płaszcz wodny przekazują ciepło dostarczone z kotła do wody użytkowej. Stosowanie tych urządzeń ma szczególne uzasadnienie w rozległych instalacjach, gdzie należy zastosować cyrkulację.

Głównym elementem wymiennika jest zbiornik stalowy pokryty emalią ceramiczną. Firma Kospel stosuje technologię emaliowania proszkowego, która gwarantuje najwyższą trwałość urządzenia i zapewnia wieloletnią bezawaryjną pracę. Najważniejszymi zaletami tej technologii są: równomierne pokrycie całej powierzchni zbiornika oraz precyzyjnie dobrana warstwa emalii, która doskonale zabezpiecza blachę zbiornika przed korozją.

W produkcji zbiorników, poza emaliowaniem, niezwykle istotny jest proces spawania. Automatyzacja tego etapu produkcji zapewnia zachowanie pełnej powtarzalności i najwyższej jakości wykonania zbiorników. Procesy automatyzacji wdrażane są zarówno na etapie produkcji gotowych urządzeń, jak i ich podzespołów. Wszystkie detale, np. króćce, wężownica i płaszcz zbiorników, są wykonywane i montowane z

14

nowe. Produkowane są one w różnych wersjach, np. z jedną, dwoma albo trzema wężownicami lub w wersji płaszczowej. Do wyboru są urządzenia wiszące lub stojące o pojemnościach od 80 do 1000 l. Do współpracy z kotłami na paliwa stałe najczęściej stosowane są wymienniki poziome, z wężownicą WW Termo Hit lub z płaszzachowaniem najwyższej precyzji. czem wodnym WP Termo Hit. UrząSystem kontroli jakości obejmuje dzenia poziome oferowane są o powszystkie etapy produkcji. Każde jemnościach od 80 do 140 l. urządzenie przed wysłaniem do klienNa szczególną uwagę zasługują wyta przechodzi szczegółową kontrolę. mienniki płaszczowe. Posiadają one dużo większą moc i wydajność niż urządzenia o takich samych pojemnościach z wężownicą. Dla przykładu wydajność wymiennika płaszczowego SP180 Termo-S o pojemności całkowitej 183 l jest porównywalna do wydajności wymiennika z wężownicą o pojemności 300 l. Innym ważnym elementem stosowanym przy produkcji wymienników płaszczowych jest technologia falowania ścianek zbiornika.

Nowoczesna technologia spawania i emaliowania proszkowego zbiorników. Zwiększa ona dodatkowo powierzchnię grzewczą, a dzięki większej wytrzymałości ciśnieniowej (do 0,3 MPa) umożliwia montaż wymienników w układach zamkniętych c.o.

Warto również wyróżnić urządzenia posiadające najwyższy stopień energooszczędności - klasę energetyczną A, np. wymienniki SWK Termo Top - do montażu pod kotłem gazowym, czy SP180.A Termo-S - wymienniki płaszczowe. Bardzo dobra izolacja cieplna ogranicza straty ciepła nawet o 50%! W Rys. Porównanie mocy i wydajności porównaniu z podobnym wymienniwymienników płaszczowych oraz wykiem klasy C daje to oszczędności mienników z wężownicą. energii sięgające 320 kWh w ciągu roku W nowoczesnych instalacjach z ko- dla modelu SWK oraz 380 kWh rocztłami gazowymi czy elektrycznymi nie dla modelu SP-180.A. stosuje się zazwyczaj wymienniki pioFirma KOSPEL oferuje szeroką gamę rozwiązań do podgrzewania wody, z której można wybrać urząPytanie do... dzenie najlepiej dopasowane do poDlaczego technologie emaliowania trzeb użytkownika. i spawania są ważne przy produkcji wymienników c.w.u?

Piotr Sosnowski www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

5 (225), maj 2017

Ring „MI”: magazynowanie i dystrybucja c.w.u. zasobniki, zbiorniki, inox, stal, bufor

Lapesa Od 1964 r. hiszpańska firma Lapesa Grupo Empresarial S.L. produkuje zasobniki c.w.u., zbiorniki LPG, na paliwa ciekłe i gazy kriogeniczne. Lapesa to obecnie trzy zakłady produkcyjne i biura zlokalizowane w hiszpańskim mieście Saragossa. Firma obecna jest na 5 kontynentach świata i ma na swoim koncie pół wieku doświadczenia.

To, co przede wszystkim wyróżnia grupę Lapesa, to doskonałe opanowanie technologii produkcji zasobników ze stali kwasoodpornej Inox 316L o pojemności od 60 do 12000 l. Stal kwasoodporna Inox 316L to stop chromoniklowo-molibdenowy zapewniający dwukrotnie lepszą ochronę przed działaniem związków chlorku niż stal nierdzewna Inox 304L, a także zupełnie nieporównywalny poziom trwałości w porównaniu do stali emaliowanej i kotłowej.

Zasobniki wykonane ze stali kwasoodpornej Inox 316L to najwyższy poziom ochrony, higieny i trwałości. Na naszym rynku dostępne są zasobniki ze stali Inox, ale jej jakość wymusza montaż anody magnezowej - w zasobnikach Lapesa nie jest to konieczne. W tej technologii wykonywana jest gama zasobników c.w.u., która na polskim rynku najmocniej reprezentowana jest przez płaszczowe zasobniki serii GX-S/D/DEC, wielofunkcyjne zasobniki GX-P/PAC oraz zasobniki buforowe MASTER. l Seria GX-S/D/DEC Są to płaszczowe zasobniki c.w.u. wykonane ze stali kwasoodpornej Inox 316L lub nierdzewnej Inox 304L. Płaszczowy wymiennik ciepła to przede wszystkim dużo większa powierzchnia wymiany ciepła w porównaniu do wymienników spiralnych, a co za tym idzie - możliwość bardziej efektywnego ogrzewania wody niżPytanie do...

W czym stal kwasoodporna Inox 316L jest lepsza od stali emaliowanej czy kotłowej? www.instalator.pl

szym parametrem grzewczym. Daje to dodatkowe oszczędności w trakcie przygotowania ciepłej wody. Powierzchnia wymienników płaszczowych jest pofalowana, co dodatkowo powiększa powierzchnię wymiany ciepła. Zbiorniki wyposażone są w trap rewizyjny ułatwiający inspekcję i czyszczenie zasobnika. Zanieczyszczenie oraz odkładanie kamienia ograniczone jest do minimum dzięki utrzymaniu krążenia wody wewnątrz zasobnika. Seria S/D/DEC posiada wysokiej klasy izolację termiczną - piankę poliuretanową 45 kg/m³, która zapobiega utracie energii. Dodatkowym atutem zasobników jest efektywny system za-

pobiegania Legionelli dzięki równomiernemu rozłożeniu temperatury.

Podstawowe modele serii noszą oznaczenie „S”. Modele „D” umożliwiają opcjonalny montaż grzałki, a modele „DEC” posiadają grzałkę elektryczną w standardzie. Pojemność zasobników wynosi od 60 do 600 l. l Seria GX-P/PAC Seria GX-P/PAC to wielofunkcyjne zbiorniki przeznaczone do współpracy z wieloma źródłami ciepła jednocześnie, o pojemności od 250 do 2000 l.

Zbiorniki wyposażone są w we-

wnętrzne zasobniki c.w.u. (system „zbiornik w zbiorniku”) ze stali kwasoodpornej Inox 316L, trap rewizyjny i wymiennik spiralny (w zależności od modelu). Gama zbiorników podzielona jest na modele GX-P i GX-PAC: - GX-P - modele wyposażone są w wężownicę znajdującą się w komorze otaczającej wewnętrzny zasobnik; przeznaczone są do instalacji z układami solarnymi, pompami ciepła, kominkami z płaszczem wodnym lub kotłami stałopalnymi; - GX-PAC - zasobniki przeznaczone do instalacji z pompami ciepła lub innymi źródłami ciepła. l Seria MASTER Gama zasobników buforowych o pojemności od 1500 do 6000 l (do 12000 l w wersji przemysłowej), przeznaczonych do użytku w budynkach wielomieszkaniowych, przemysłowych i użytkowych oraz wszędzie tam, gdzie istnieje zapotrzebowanie na akumulację dużej ilości energii. Zbiorniki ze stali emaliowanej i Inox spełniają wszelkie warunki dla c.w.u. i systemów akumulacji, wykorzystując dostępne źródła energii, w szczególności źródła energii odnawialnych. Modele z wbudowanym systemem spiralnych wymienników ciepła posiadają zestaw kolektorów typu „Meccano” oraz wężownice ze stali nierdzewnej Inox 304L. System ten umożliwia dostosowanie wymiany ciepła do dostępnej w danym momencie mocy i ułatwia prace obsługowe. Dostępne są 3 opcje wykonania: stal kwasoodporna Inox, stal emaliowana, stal kotłowa z możliwością montażu grzałek o mocy do 184 kW. Wyłącznym przedstawicielem Lapesa Grupo Empresarial S.L. w Polsce jest firma Ciepło-Tech Sp.j.

Paweł Orzechowski

15

miesięcznik informacyjno-techniczny

5 (225), maj 2017

Ring „MI”: przygotowanie i dystrybucja c.w.u. podgrzew, ogrzewanie, woda pitna, stacje

Taconova TacoTherm Fresh to seria nowoczesnych i zaawansowanych stacji przygotowania świeżej wody ciepłej. Rozwiązania te służą do przepływowego podgrzewania wody pitnej do wymaganej temperatury w chwili zapotrzebowania. Eliminujemy w ten sposób konieczność gromadzenia zapasu ciepłej wody pitnej i związane z tym ryzyko rozwoju bakterii Legionella.

Szeroki wybór modeli TacoTherm Fresh dostępnych w ofercie firmy Taconova pozwala znaleźć optymalny produkt do każdego projektu instalacyjnego.

Woda pitna jest dostarczana przez dostawców jako produkt żywnościowy o wysokiej jakości. Podgrzewanie niepotrzebnych ilości wody podwyższa ryzyko powstawania drobnoustrojów w warunkach stagnacji. Dlatego w tradycyjnych układach magazynowania niezbędne są wysokie temperatury w celu zapewnienia higieny świeżej wody ciepłej. Stacje świeżej wody ciepłej podgrzewają wodę pitną tylko w razie potrzeby, unikając tym samym strat energetycznych i mankamentów higienicznych. l Uniwersalne rozwiązanie Wykorzystywanie energii cieplnej z zasobnika buforowego zapewnia niezależność centralnego, jak i decentralnego podgrzewania wody pitnej od rodzaju wytwarzania ciepła - ładowanie zasobnika buforowego może być realizowane przez ciepło solarne, kotły gazowe lub olejowe, kotły na pelety lub paliwo stałe albo pompy ciepła także w niższych zakresach temperatur. l Korzyści projektowe - bezpieczeństwo w zakresie projektowania i konstruowania instalacji ciepłej wody pitnej; - uproszczenie projektowania niskotemperaturowych systemów grzewczych

16

przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiedniej jakości ciepłej wody pitnej; - zespoły i materiały dopuszczone do kontaktu z wodą pitną; - efektywne projektowanie dzięki odpowiedniej konstrukcji i konfiguracji stacji przez producenta; - możliwość kombinacji z rozmaitymi systemami zasobników buforowych. l Korzyści dla instalatora

- krótszy czas montażu, uruchamiania i konserwacji; - serwis i gwarancja z jednej ręki; - niezawodna praca dzięki stosowaniu wysokiej klasy komponentów; - uproszczone dokumentowanie jakości wody ciepłej. l Zalety elektronicznej regulacji Stacje przygotowania ciepłej wody TacoTherm Fresh wyposażone są w czujnik temperatury TacoControl, który ciągle mierzy temperaturę i wielkość przepływu, zamontowany na odpływie wody z wymiennika płytowego, w połączeniu z pompą obiegową o regulowanej bezstopniowo liczbie obrotów. Eliminuje to konieczność stosowania np. zaworów Pytanie do...

Jaką funkcję pełni czujnik TacoControl zastosowany w stacjach TacoTherm Fresh?

termostatycznych. Zaletą elektronicznej regulacji jest również fakt, że po stronie pierwotnej do wymiennika płytowego dociera tylko taka ilość wody grzewczej, jaka jest potrzebna do podgrzania aktualnie pobieranej ilości wody użytkowej.

Pozwala to na stałe utrzymanie możliwie największej różnicy temperatury, ogranicza temperaturę powrotu wody grzewczej do bufora (do wartości maksymalnie 20°C) i redukuje stopień wytrącania kamienia na wymienniku. l Kompaktowa konstrukcja Wszystkie moduły z serii TacoTherm Fresh dostarczane są jako fabrycznie zmontowane zestawy, okablowane, zaizolowane i gotowe do montażu na ścianie lub zbiorniku. Poszczególne króćce przyłączeniowe do obiegów grzewczych, dopływu zimniej wody, wylotu ciepłej wody i opcjonalnej cyrkulacji zlokalizowane są na spodzie stacji i umieszczone na specjalnej szynie. l Gama produktów dostosowana do zapotrzebowania Oferta stacji TacoTherm Fresh obejmuje modele o różnej wydajności, służące do zgodnego z zapotrzebowaniem podgrzewania wody ciepłej na zasadzie przepływowej: - TacoTherm Fresh Mega o wydajności czerpania 23 l/min stosuje się do obiektów posiadających do 24 jednostek mieszkaniowych; - TacoTherm Fresh Tera o wydajności czerpania 32 l/min stosuje się do obiektów posiadających do 10 jednostek mieszkaniowych; - TacoTherm Fresh Peta o wydajności czerpania 60 l/min stosuje się do obiektów posiadających do 100 jednostek mieszkaniowych; - TacoTherm Fresh Exa o wydajności czerpania 125 l/min stosuje się do obiektów posiadających do 200 jednostek mieszkaniowych.

Krzysztof Janowski www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

5 (225), maj 2017

Ocena techniczna materiałów budowlanych

Jakość ustawowa W grudniu ub. roku, realizując wymóg ustawy o materiałach budowlanych, ujętej w postaci jednolitego tekstu [1], ukazało się rozporządzenie ministra dotyczące ocen technicznych wyrobów budowlanych [2]. Ustawa [1] weszła w życie z dniem 20 kwietnia 2016 r.

Ustawowy wymóg sprowadzał się głównie do określenia: zamierzonego zastosowania wyrobu budowlanego, danych dotyczących właściwości użytkowych wyrobu budowlanego, treści oceny technicznej w postaci zasadniczych charakterystyk wyrobu. Celem rozporządzenia [2] jest zatem w szczególności określenie: wzoru wniosku o wydanie krajowej oceny technicznej, trybu wydawania, zmiany lub przedłużenia terminu ważności oceny technicznej, niezbędnej zawartości oceny technicznej.

Rozporządzenie [2] weszło w życie z dniem 1 stycznia 2017 r. i stanowi, że producent składa taki wniosek o wydanie krajowej oceny technicznej do właściwej - ze względu na przedmiot wniosku - krajowej jednostki oceny technicznej. Wniosek wzbogaca się o uzupełnienie opisu technicznego wyrobu budowlanego zawartego we wniosku oraz o inne informacje przydatne do oceny właściwości użytkowych wyrobu budowlanego. Wnioskodawca zawiera z jednostką oceny umowę o przeprowadzenie postępowania. Jednostka oceny w okresie 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania przedstawia wnioskodawcy pisemne stanowisko w sprawie wniosku. Jednostka oceny uznaje w postępowaniu wyniki badań i obliczeń krajowych, a także zagranicznych laboratoriów, spełniających odpowiednie warunki.

Jednostka oceny: l dokonuje oceny właściwości użytkowych wyrobów budowlanych; l dokonuje analizy danych otrzymywanych od wnioskodawcy w sposób zapewniający uzyskanie wyważonej oceny; www.instalator.pl

l

podejmuje bezstronne rozstrzygnięcia.

Warunki oceny powinny umożliwiać: identyfikację wyrobów budowlanych, określenie zasadniczych charakterystyk i zamierzonego zastosowania, określenie metod i zakresu badań oraz obliczeń właściwości użytkowych, określenie zasad i metod oceniania, a także wnioskowania na podstawie wyników badań i obliczeń, określenie wymagań dla zakładowej kontroli produkcji.

Po uzyskaniu kompletu sprawozdań z badań i obliczeń oraz informacji i dokumentów jednostka oceny wydaje krajową ocenę techniczną lub odmawia jej wydania, uzasadniając swoje stanowisko.

Krajowa ocena techniczna w zakresie merytorycznym powinna zawierać: nazwę techniczną i nazwę handlową wyrobu budowlanego; nazwę i adres producenta oraz miejsce produkcji, a także nazwę i adres upoważnionego przedstawiciela, o ile został ustanowiony; oznaczenie typu i opis techniczny wyrobu budowlanego; zamierzone zastosowanie, zakres i warunki stosowania wyrobu budowlanego oraz, w miarę potrzeb, warunki jego użytkowania, montażu i konserwacji; właściwości użytkowe wyrobu budowlanego wyrażone w poziomach lub klasach lub w sposób opisowy oraz metody ich badań i obliczeń; klasyfikację, o ile wynika to z odrębnych przepisów; wytyczne dotyczące pakowania, transportu i składowania oraz szczegółowy sposób znakowania wyrobu budowlanego; wymagania dotyczące zakładowej kontroli produkcji uwzględniające szczególne warunki procesu

produkcyjnego danego wyrobu budowlanego; datę wydania i termin ważności krajowej oceny technicznej.

W krajowej ocenie technicznej jednostka oceny: - stwierdza pozytywną ocenę właściwości użytkowych wyrobu budowlanego do zamierzonego zastosowania; - wskazuje wymagany krajowy system oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych; - zamieszcza pouczenie, że krajowa ocena techniczna nie jest dokumentem upoważniającym do oznakowania wyrobu budowlanego znakiem budowlanym.

Jednostka oceny prowadzi w postaci elektronicznej, udostępniane na swojej stronie internetowej, wykazy wydanych i uchylonych krajowych ocen technicznych.

Nowo wprowadzone rozporządzenie w sprawie krajowych ocen technicznych materiałów budowlanych ma na celu nie tylko wdrożenie aktualnych wymogów unijnych, ale i stałe podnoszenie ich jakości określanych charakterystyką techniczną przy zapewnieniu warunków ich bezpiecznego stosowania.

Pełny tekst artykułu zamieszczony jest na: www.instalator.pl dr inż. Piotr Kubski Bibliografia: [1] Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o wyrobach budowlanych (Dz. U. 2016, poz. 1570); [2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 r. w sprawie krajowych ocen technicznych (Dz. U. 2016, poz. 1968); [3] Ustawa z dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku (Dz. U. 2016, poz. 542, 1228 i 1579); [4] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 r. w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. 2016, poz. 1966).

17

miesięcznik informacyjno-techniczny

5 (225), maj 2017

Ogrzewanie elektryczne (2)

System bez komplikacji Inwestor, decydując się na ogrzewanie elektryczne, może skorzystać z szerokiego wachlarza systemów, które pozwolą wybrać ten spełniający nasze oczekiwania i zapewniający nam najwyższy komfort cieplny.

Tak jak zapowiedziałem w pierwszej części artykułu („Ciepło bez konserwacji”, „Magazyn Instalatora” 4/2017) dziś poruszę temat związany z kosztami eksploatacji oraz wtytyczne, jakimi powinien się kierować inwestor decydujący się na zastosowanie ogrzewania elektrycznego.

Wytyczne dla inwestora Inwestor, wybierając właściwy system elektrycznego ogrzewania pomieszczeń, powinien kierować się kilkoma wytycznymi: l Bezpieczeństwo - ogrzewanie elektryczne jest jednym z najbezpieczniejszych ze wszystkich systemów cieplnych. Same urządzenia posiadają szereg zabezpieczeń przed przegrzaniem, np. grzejniki konwekcyjne, jeśli zostaną przykryte zasłoną lub ręcznikiem - wyłączą się. Również obudowa jest połączona z żyłą zabezpieczającą na wypadek przebicia. W ogrzewaniu podłogowym instalacja jest chroniona przez wyłączniki różnicowo-prądowe, które w chwili wystąpienia zwarcia w obwodzie, wyłączają się. Ekran przewodów i mat grzejnych jest połączony z przewodem uziemiającym. Podobne zabezpieczenia maja pozostałe ogrzewacze. l Koszty inwestycyjne - najtańsze w zakupie są grzejniki konwekcyjne. Mają 100% sprawność, to znaczy, że bardzo szybko się rozgrzewają, umożliwiają bardzo dokładne ustawienie temperatury, a przy zastosowaniu sterowników centralnych można nimi zarządzać z jednego miejsca w mieszkaniu. Mają kompaktowe wymiary. Trochę droższym rozwiązaniem będzie ogrzewanie podłogowe -zapewniające jednak naj-

18

wyższy komfort uzyskany dzięki niskiej temperaturze powierzchni grzejnej.

Ogrzewanie to jest szczególnie polecane osobom cierpiącym na alergię. Nie wywołuje bowiem unoszenia kurzu, dzięki ograniczonej do minimum konwekcji. Wilgotne, niewysuszone ogrzewaniem powietrze nie powoduje elektryzowania się cząsteczek kurzu, które ulatując, mogłyby doprowadzać do swobodnego wnikania alergenów do naszych organizmów.

Stosując piece akumulacyjne, zapewniamy sobie znaczne ograniczenie kosztów eksploatacyjnych. Jest to niestety okupione wyższymi cenami zakupu urządzeń oraz sporymi gabarytami ogrzewaczy. W ostatnich czasach producenci zaczęli oferować również urządzenia kompaktowe o bardzo dobrych gabarytach.

Można oczywiście, dzięki jednorodnemu zasilaniu wszystkich urządzeń elektrycznych, stosować systemy kombinowane, to znaczy konwekcyjnopodłogowe czy też konwekcyjno-akumulacyjne. l Kolejne zagadnienie to ilość miejsca dedykowanego instalowanym urządzeniom grzewczym. I znów konwektory zajmą najmniej miejsca, podłogówka będzie całkowicie niewidoczna.

Jednak należy w tym wypadku zastosować się do kilku wytycznych projektowych dotyczących ogrzewania podłogowego pomieszczeń: - Ogrzewania tego nie należy stosować w miejscach utrudniających oddawanie ciepła z podłogi. Chodzi tu o stałą zabudowę mebli (chyba że zastosujemy meble na min. 5 cm nóżkach), również w łazienkach powinno się unikać umieszczania ogrzewania pod wannami i brodzikami oraz in-

nymi przeszkodami terenowymi, które mogłyby zakłócić swobodny strumień ciepła z podłogi.

- Nie powinno się przechodzić przewodami i matami przez szczeliny dylatacyjne. Jeżeli mamy np. łazienkę, to nie powinno się w niej układać jeszcze części przewodów lub maty na korytarzu.

Najwięcej miejsca powinniśmy przewidzieć dla urządzeń akumulacyjnych. Pomocne może tu być wykorzystanie wnęk pod kaloryfery przy modernizacji systemu ogrzewania w gotowych pomieszczeniach lub zaprojektowanie takich miejsc w nowo powstających obiektach. l Bardzo ważnym tematem jest ilość mocy potrzebnej do ogrzania naszego mieszkania bądź budynku. Najlepiej w tym celu skontaktować się z firmą oferującą dany system, gdzie fachowcy obliczą zapotrzebowanie na ciepło oraz ilość potrzebnej energii.

Przy wykorzystaniu ogrzewania podłogowego i grzejników konwekcyjnych nasze zapotrzebowanie na moc będzie niższe niż dla analogicznych pomieszczeń, ale ogrzewanych piecami akumulacyjnymi. Różnica ta wynika z faktu, że ogrzewanie podłogowe i konwektory całą dobę mają dostęp do energii, a ogrzewacze akumulacyjne działają tylko wtedy, kiedy załączona jest tańsza taryfa nocna, czyli w godzinach 22:00-06:00 oraz 13:00-15:00 po południu. W tym krótszym o połowę czasie muszą zmagazynować 100% ciepła, więc zainstalowana moc musi tu być 2 razy większa niż przy ogrzewaniu konwencjonalnym (podłogowym i konwekcyjnym). Ustalając zapotrzebowanie na moc, należy uwzględnić również potrzeby związane z oświetleniem i ciepłą wodą użytkową. Potem wystarczy już zwrócić się o przydział mocy do właściwego Zakładu Energetycznego i podpisać umowę na odpowiednią taryfę. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

5 (225), maj 2017

Instalacja

Koszty eksploatacji

To zagadnienie powinno również zostać rozpatrzone przed wyborem docelowego systemu ogrzewania. W większości przypadków nowoczesne urządzenia korzystają z jednofazowej instalacji elektrycznej. Wyjątek stanowią tu piece akumulacyjne, które wymagają instalacji trójfazowej. Niektóre mogą działać również na standardowym napięciu 230 V. Czy decydując się na zakup elektrycznego ogrzewania, inwestor może je samemu zainstalować? Pewne produkty tak. Należą do nich: grzejniki konwekcyjne, które po zawieszeniu na ścianie podłącza się do właściwego kontaktu, maty grzejne - producenci tego systemu dopuszczają ewentualność ułożenia maty w podłodze przez osobę nieposiadającą przeszkolenia w zakresie montażu.

Uzyskanie 10 lat gwarancji jest tu jednak usankcjonowane wymogiem, aby matę do prądu podłączał elektryk, który dokona niezbędnych pomiarów (np. wartości rezystancji izolacji) i podbije kartę gwarancyjną. Jeśli inwestor zdecyduje się na piece akumulacyjne i ogrzewanie podłogowe realizowane za pomocą przewodów grzejnych, musi pamiętać, że montaż urządzeń należy zlecić instalatorom, którzy mają uprawnienia elektryczne i przeszli niezbędne szkolenia producentów danych oraz posiadają ważne certyfikaty autoryzacyjne.

Ogrzewanie elektryczne w wydaniu niecentralnym jest bardzo sprawnym i ekonomicznym rozwiązaniem. System pozwala na dokładne ustawienie właściwej komfortowej temperatury w dzień i obniżonej w nocy. Zwolennicy ogrzewania akumulacyjnego podłogowego muszą jednak liczyć się z pewną niedogodnością związaną z bezwładnością takiego rozwiązania. W momencie pełnego naładowania wylewki, która jest blokiem akumulującym ciepło, nie ma możliwości obniżenia temperatury powierzchni podłogi. Dlatego najbardziej „sterowalnym systemem ogrzewania elektrycznego” jest zastosowanie w ogrzewaniu podłogowym mat grzejnych, które pracują bezpośrednio pod materiałem wykończeniowym podłogi, lub zastosowanie grzejników konwekcyjnych. W dobie domów niskoenergetycznych te dwa systemy ogrzewania są idealnym rozwiązaniem dla zapewnienia miłego ciepła w zimowe dni.

Jeśli inwestor buduje dom, powinien również wziąć pod uwagę możliwość montażu systemów zabezpieczających budynek przed skutkami zimy. W tym konkretnym wypadku może uchronić się przed śniegiem i lodem zalegającym na dachu i w rynnach. Biały puch może doprowadzić do oberwania rynien i spowodować straty materialne oraz osobowe. Prze-

wody grzejne umieszczone w rynnach i rurach spustowych zneutralizują to niebezpieczeństwo. Ogrzewanie podjazdu do garażu sprawi, że nasze auto będzie zawsze gotowe do drogi, a pierwszą rzeczą po wyjściu z domu po obfitych opadach nie będzie machanie łopatą.

Również ciągi komunikacyjne i schody możemy uchronić od śniegu i lodu. Pomocne będą tu przewody i maty grzejne.

Odpowiednio zaprojektowany i dobrany system ogrzewania elektrycznego będzie bezawaryjnie służył przez długie lata. Warto jednak sprawdzić, jak długą gwarancję oferują na poszczególne urządzenia ich producenci. W wypadku ogrzewania podłogowego najczęściej stosowanym zapisem jest 20-letnia gwarancja. Grzejniki konwekcyjne posiadają od roku do 5 lat gwarancji. Piece akumulacyjne mają do 3 lat gwarancji.

Nie musimy się jednak obawiać współczesne produkty są wysokiej jakości, a ich okres eksploatacyjny określa się w zależności od typu urządzenia nawet do 60 lat.

Jeśli inwestor chce mieć nieskomplikowany i niezawodny system ogrzewania, który dodatkowo będzie tani w zakupie i oszczędny w eksploatacji, powinien wybrać ogrzewanie elektryczne. Pomoże mu to uzyskać maksymalny komfort cieplny za rozsądną cenę.

Arkadiusz Kaliszczuk

miesięcznik informacyjno-techniczny

5 (225), maj 2017

Reklamacja montażu w praktyce instalacyjnej

Kotłownia z gwarancją Odpowiedzialność instalatora za wadliwą usługę dotyczy między innymi nieprawidłowego montażu urządzeń technicznych. Jeżeli została ona źle wykonana przez instalatora, to ponosi on za jej montaż odpowiedzialność.

W sytuacji źle zamontowanej instalacji w domu jednorodzinnym, na instalatorze spoczywa obowiązek jej naprawienia bądź poprawienia, aby zgodnie z kanonami wykonywanego zawodu instalacja była sprawna. W takiej sytuacji konsument ma prawo żądać demontażu i ponownego zamontowania lub usunięciu wady. Jeżeli instalator uchyla się od tego obowiązku, konsument może wynająć innych wykonawców - na koszt instalatora.

Czas gwarancji zależy od woli gwaranta, może więc trwać ona np. rok lub 5 lat, może też być udzielona dożywotnio. Jeżeli w oświadczeniu gwarancyjnym nie określono okresu ochrony, przyjmuje się, że wynosi on 2 lata - licząc od dnia, w którym wydano towar konsumentowi.

Jeżeli gwarant (instalator) wymienił wadliwy produkt (instalację) na nową lub dokonał istotnych napraw, termin gwarancji biegnie od nowa od momentu dostarczenia klientowi wymienionej lub naprawionej rzeczy. W przypadku wymiany pojedynczej części należącej do reklamowanego towaru czas gwarancji biegnie od nowa w odniesieniu do tej części.

W innych przypadkach - np. reklamacja w zakresie wymiany lub naprawy nie została uznana przez gwaranta albo naprawa nie była istotna, albo konsument żądał od gwaranta działań innych niż wymiana i naprawa - okres trwania gwarancji wydłuża się o czas, przez który konsument nie mógł korzystać z towaru w związku ze złożoną reklamacją.

Gwarancja na usługi Udzielenie gwarancji następuje przez złożenie oświadczenia gwarancyjnego na montaż części instalacyj-

20

nych, które określa obowiązki instalatora i uprawnienia klienta w przypadku, gdy rzecz nie ma właściwości określonych w tym oświadczeniu.

Obowiązki gwaranta mogą w szczególności polegać na zwrocie zapłaconej ceny, wymianie części, bądź jego naprawie oraz zapewnieniu innych usług.

Jeżeli została udzielona gwarancja co do jakości instalacji, poczytuje się w razie wątpliwości, że gwarant jest obowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, o ile wady te ujawnią się w ciągu terminu określonego w oświadczeniu gwarancyjnym.

Jeżeli nie zastrzeżono innego terminu, termin gwarancji wynosi dwa lata, licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana. Gwarant formułuje oświadczenie gwarancyjne w sposób jasny i zrozumiały, a gdy rodzaj informacji na to pozwala - w powszechnie zrozumiałej formie graficznej.

Jeżeli wyrób instalacyjny jest wprowadzany do sprzedaży w Rzeczypospolitej Polskiej, oświadczenie gwarancyjne sporządza się w języku polskim. Wymagania używania języka polskiego nie stosuje się do nazw własnych, znaków towarowych, nazw handlowych, oznaczeń pochodzenia towarów oraz zwyczajowo stosowanej terminologii naukowej i technicznej.

Oświadczenie gwarancyjne zawiera podstawowe informacje potrzebne do wykonywania uprawnień z gwarancji, w szczególności nazwę i adres gwaranta lub jego przedstawiciela w Rzeczypospolitej Polskiej, czas trwania i terytorialny zasięg ochrony gwarancyjnej, uprawnienia przysługujące w razie stwierdzenia wady, a także stwierdzenie, że gwarancja nie wyłącza, nie

ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z przepisów o rękojmi za wady rzeczy sprzedanej.

Nie zapomnij!

1. Gwarant zapewnia sprawną pracę przedmiotu sprzedaży przez okres 24 miesięcy od daty jego wydania.

2. Gwarant zobowiązuje się do bezpłatnego usunięcia wad fizycznych, jeżeli wady ujawnią się w terminie 24 miesięcy od daty jego wydania lub do dostarczenia wolnego od wad przedmiotu sprzedaży. Nabywcy przysługuje żądanie dostarczenia przedmiotu sprzedaży wolnego od wad, jeżeli w terminie gwarancji dokonane zostały co najmniej 4 jego naprawy, a przedmiot sprzedaży jest nadal wadliwy.

Gwarancją nie są objęte: - mechaniczne uszkodzenia spowodowane przez nabywcę; - uszkodzenia i wady powstałe na skutek używania i przechowywania przedmiotu sprzedaży niezgodnie z instrukcją obsługi; - naprawy podjęte przez nabywcę we własnym zakresie.

Gwarancja obowiązuje na terenie Polski. Gwarancja nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień nabywcy wynikających z niezgodności przedmiotu sprzedaży z umową.

Reklamacja Jeżeli instalacja ma wadę, klient może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że wykonawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla klienta wymieni wadliwą instalację na inną wolną od wad albo wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli instalacja była już wymieniana lub naprawiana.

Obniżona cena powinna pozostawać w takiej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość instalacji zamontowanej w samochodzie pozostaje www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

do wartości instalacji bez wady. Warto w tym temacie również zapoznać się z wyjaśnieniami złożonymi przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Z orzecznictwa W przypadku otrzymania gwarancji wybór podstawy roszczeń reklamacyjnych (gwarancja czy ustawa) należy do konsumenta. Wybór ten ma istotne znaczenie, gdyż wedle orzecznictwa Sądu Najwyższego nie ma możliwości „mieszania uprawnień” z gwarancji i ustawy.

Jeżeli zatem reklamację zgłosimy na podstawie gwarancji, wtedy też w tej konkretnej sprawie będziemy musieli korzystać z niej do końca. Przejście na uprawnienia wynikające z ustawy będzie możliwe, zdaniem SN, w przypadku niemożności załatwienia sprawy na podstawie gwarancji (tak: wyrok SN z 4 listopada 2010 r., sygn. IV CNP 42/10).

Przewidziana w art. 556 § 1 i n. k.c. odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy jest zatem

5 (225), maj 2017

odpowiedzialnością bezwzględną, której wystarczającą przesłanką faktyczną jest ustalenie, że sprzedana kupującemu rzecz wykazuje cechy kwalifikujące ją w danym stosunku prawnym jako rzecz wadliwą. Sprzedawca nie może się z niej zwolnić, jest ona niezależna od winy, obciąża go niezależnie od tego, czy to on spowodował wadliwość rzeczy, czy ponosi w tym zakresie jakąkolwiek winę, a nawet czy w ogóle widział lub mógł wiedzieć o tym, że sprzedana rzecz jest wadliwa.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 23 grudnia 2014 r. I ACa 601/14

Terminy a prawa konsumenta l 14 dni - termin na odstąpienie konsumenta od umowy zawartej na odległość lub poza warsztatem samochodowym, liczony od dnia wydania towaru lub zawarcia umowy dotyczącej świadczenia usługi. l 14 dni - termin na poinformowanie konsumenta o rozstrzygnięciu reklamacji złożonej z tytułu rękojmi.

l 30 dni - termin na wydanie towaru konsumentowi, chyba że z umowy wynika inny termin. l 1 rok - okres szczególnej ochrony towaru sprzedanego konsumentowi, liczony od momentu jego wydania. Jeżeli w tym okresie zostanie stwierdzona wada, przyjmuje się, że istniała w chwili przekazania rzeczy. l 1 rok - termin liczony od momentu zauważenia wady, w którym należy zgłosić sprzedawcy reklamację z tytułu rękojmi i określić swoje żądania. l 2 lata - okres trwania odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi, liczony od dnia wydania towaru.

Na stronie internetowej UOKiK znajdują się formularze, który każdy zainteresowany może pobrać: www.prawakonsumenta.uokik.gov.pl/formularze/

Przemysław Gogojewicz Podstawa prawna: Ustawa kodeks cywilny (Dz. U. z 201 poz.

121 ze zm.).

Systemy grzewcze przyszłości

Czerp siłę z natury – z pompami ciepła Buderus.

Ziemia, woda i powietrze – to natura, w której tkwią nieograniczone zasoby darmowej energii. Dzięki pompom ciepła marki Buderus możesz wykorzystać tę energię do ogrzewania Twojego domu i to prawie bezpłatnie, bo aż do 80% energii funduje natura! W ten sposób odczuwalnie ograniczasz swoje bieżące wydatki.

W naszej ofercie z pewnością znajdziesz rozwiązanie

Infolinia Buderus 801 777 801 www.bit.ly/BuderusPompy

na miarę Twoich potrzeb.

Chętnie doradzimy w dokonaniu właściwego wyboru.

miesięcznik informacyjno-techniczny

5 (225), maj 2017

Dwa w jednym, czyli współpraca instalacji fotowoltaicznych z pompami ciepła

Redukcja kosztów ogrzewania Współpraca pompy ciepła z instalacją fotowoltaiczną jest opłacalna szczególnie wtedy, gdy pompa ciepła odpowiada również za centralne ogrzewanie oraz przygotowanie ciepłej wody użytkowej.

Jednym z wyraźnych trendów no- obecnie rozwiązaniem jest praca w syswoczesnego budownictwa jest dążenie temie „on-grid” (instalacja fotowoltado osiągnięcia jak największej samo- iczna podłączona jest do sieci elekwystarczalności energetycznej bu- trycznej dostawcy energii) z wykorzydynków. Takie kierunki rozwoju moc- staniem net meteringu (ze współno wspiera m.in. Dyrektywa Parla- czynnikiem zmniejszającym tzw. mentu Europejskiego i Rady w sprawie opust). W okresie letnim użytkownik charakterystyki energetycznej bu- oddaje nadwyżki energii elektrycznej dynków (dyrektywa EPBD). Promuje wyprodukowanej przez panele fotoona szerokie stosowanie budynków o woltaiczne do sieci elektrycznej, naniemal zerowym zużyciu energii, w tomiast zimą odbiera wcześniej oddaktórych zapotrzebowanie energetycz- ną energię elektryczną. Po nowelizacji ne jest pokrywane przez wytwarzaną na miejscu energię pochodzącą ze źródeł odnawialnych (bilansowane w skali roku). Również wynikające z dyrektywy EPBD zaostrzenie wymogów w Warunkach Technicznych w 2017 r. kierują zainteresowanie inwestorów w kierunku optymalnych rozwiązań technologicznych, takich jak połączenie instalacji fotowoltaicznej z pompą ciepła.

Fot. 1. Maszynownia z pompami ciepła Współpraca pompy ciepła z we Wspólnocie Mieszkaniowej w Szczytinstalacją fotowoltaiczną jest nie (źródło: PORT PC/Nibe-Biawar). opłacalna szczególnie wtedy, gdy pompa ciepła odpowiada również za centralne ogrzewanie oraz ustawy o OZE z 1 lipca 2016 r. dla inprzygotowanie ciepłej wody użytkowej. stalacji fotowoltaicznych w zakresie Przy projektowaniu instalacji hybry- mocy do 10 i do 40 kW wprowadzono dowej (pompa ciepła + instalacja PV) współczynniki bilansowania nadwyistotne jest założenie, by w każdych żek energii zmagazynowanej w sieci. I warunkach pracy instalacji wykorzy- tak dla instalacji o mocy w pierwszym stanie roczne energii elektrycznej wy- zakresie, czyli do 10 kW, współczynnik produkowanej przez panele fotowol- „opustu” wynosi 0,8, co oznacza, że z taiczne było jak największe. Jedno- 1000 kWh dostarczonych do sieci procześnie dbać należy o bezawaryjną i au- sument będzie mógł odebrać za darmo tomatyczną pracę pompy ciepła.

800 kWh. Analogicznie sytuacja wygląda w przedziale mocy instalacji poOn-grid wyżej 10 kW, lecz współczynnik opustu wynosi już 0,7.

W odniesieniu do instalacji fotoOptymalną współpracę pomp ciewoltaicznych najczęściej stosowanym pła i instalacji fotowoltaicznych

22

przedstawiają dwa przykłady rozwiązań zastosowanych w budynkach wielorodzinnych w Polsce (budynek wspólnoty mieszkaniowej w Szczytnie oraz dom wielorodzinny w miejscowości Zielonki).

Węgiel na PC W pierwszym przypadku kotłownię węglową zamieniono na kotłownię gazową, by po dwóch latach ponownie wymienić system grzewczy na instalację z pompami ciepła. Decyzję o termomodernizacji obiektu podjęto w roku 2014, jej celem miało być obniżenie kosztów zużycia energii.

Ostatecznie najbardziej efektywnym ekonomicznie rozwiązaniem okazały się pompy ciepła. Na potrzeby instalacji wykonano 24 odwierty o głębokości ok. 100 m każdy, które znajdują się pod terenem placu zabaw przy budynku.

Następnie zamontowano dwie pompy ciepła o łącznej mocy 120 kW, ogrzewają one budynek o powierzchni 2150 m2 (1917 m 2 to powierzchnia mieszkalna, resztę stanowią części wspólne, piwnice i klatki schodowe). Z pompami ciepła współpracuje tu instalacja 153 paneli fotowoltaicznych o mocy 260 W każdy. Instalacja fotowoltaiczna o łącznej mocy 39,7 kW wytwarza energię elektryczną potrzebną do zasilania pomp ciepła. Całość sterowana jest automatycznie i kontrolowana zdalnie przez centrum zarządzania energią.

Inwestycja została sfinansowana dzięki pożyczce w wysokości 500 tys. zł udzielonej przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz ze środków własnych (125 tys. zł). Pożyczka stanowiła 80% całkowitych kosztów inwestycji (z czego 10% zostanie umorzone). www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

Budynek wielorodzinny w Szczytnie pokazuje, jak można osiągnąć mniejsze rachunki za prąd i ciepło, korzystając z nowoczesnych technologii. Roczny koszt energii cieplnej zużywanej przez wspólnotę w latach 20102013 wynosił średnio 97 000 zł.

Za okres od grudnia 2014 r. do grudnia 2015 r. wspólnota zaFot. 2. Prace przy wykonaniu dolnego źrópłaciła zakładowi energetycznedła ciepła (źródło: PORT PC/Nibe-Biawar). mu za pobraną energię elektryczną 24 100 zł, przy czym na koniec okresu rozliczeniowego zakład budynku wielorodzinnego są niezaenergetyczny zwrócił wspólnocie 6 leżni od dotychczasowego dostawcy 100 zł za nadwyżkę energii elek- ciepła i rosnących cen trudno dotrycznej wyprodukowanej przez in- stępnego opału. Zastosowanie pomp stalację fotowoltaiczną (odsprzedaną ciepła przyczynia się dodatkowo do do sieci). Ponieważ pompy ciepła za- całkowitej likwidacji niskiej emisji silane są darmową energią cieplną zanieczyszczeń powietrza. pochodzącą z gruntu oraz energią Modernizacja została sfinansowana elektryczną potrzebną głównie do na- w dużej mierze dzięki pożyczce (75,2% pędu sprężarek, można stwierdzić, kosztów inwestycji) oraz bezzwrotnej że inwestycja przyczyniła się do re- dotacji (22,3%) udzielonej przez WFOdukcji rocznego kosztu ogrzewania z kwoty 97 000 zł do 18 000 zł, co stanowi ponad 80% oszczędności.

5 (225), maj 2017

ŚiGW w Gdańsku w ramach programu „Montaż pompy ciepła wraz z instalacją fotowoltaiczną Prosument dla Pomorza”. Pozostałą część potrzebnej kwoty (2,5%) stanowił wkład własny.

Instalacje hybrydowe wykorzystujące pompy ciepła i panele fotowoltaiczne cieszą się coraz większym zainteresowaniem. Do zalet tego typu rozwiązania z całą pewnością należy zaliczyć całkowity brak emisji zanieczyszczeń powietrza oraz znacząco obniżone koszty eksploatacyjne. Barierę wciąż jednak stanowią wysokie koszty inwestycyjne.

Powyższe przykłady pokazują, że przy odpowiednim wsparciu dotacyjnym lub kredytowym chętnych na realizację ekologicznych inwestycji z pewnością będzie coraz więcej.

Paweł Lachman, PORT PC

60 kW z PC Kolejnym przykładem hybrydowego połączenia instalacji fotowoltaicznej z pompami ciepła jest budynek wielorodzinny w miejscowości Zielonki. W tym przypadku na inwestycję zdecydowano się ze względu na wysokie ceny energii narzucane przez jej dostawców oraz ze względu na ochronę środowiska. Pierwotnie budynek o pow. 895 m2 ogrzewany był za pomocą kotła węglowego, który na kilka lat przed modernizacją bloku został wymieniony na kocioł wsadowy spalający baloty na słomę. Ostatecznie podczas termomodernizacji budynku podjęto decyzję o instalacji gruntowej pompy ciepła o mocy 60 kW. Na jej potrzeby wykonano 16 odwiertów o głębokości ok. 100 m każdy. Instalacja dostarcza ciepło do ogrzewania pomieszczeń i przygotowywania ciepłej wody użytkowej (do temp. 50°C).

Do zasilania urządzeń maszynowni wykorzystano energię elektryczną pochodzącą z umieszczonej na dachu budynku mikroinstalacji fotowoltaicznej o mocy sięgającej 10 kWp. Podobnie jak w przykładzie pierwszym instalacja pracuje w układzie on-grid.

System został włączony do eksploatacji 2 grudnia 2015 roku. Teraz lokatorzy www.instalator.pl

23

miesięcznik informacyjno-techniczny

5 (225), maj 2017

Budowa instalacji gazowych i solarnych

Odpowiedzialność karna Każdy, kto podejmuje się wykonania instalacji na rzecz osoby trzeciej (fizycznej czy prawnej), zobowiązany jest do zachowania zasad wykonania instalacji zgodnie ze sztuką budowlaną, ale też zgodnie z obowiązującymi przepisami, które często są nieczytelne. Niniejszy artykuł przybliża tematykę prawną dotyczącą właśnie wykonawstwa instalacji.

Z uwagi na położenie Polski w umiarkowanej strefie klimatycznej zobligowani jesteśmy do zastosowania biwalentnych układów grzewczych, które są najbardziej ekonomiczne i wydajne. Standardowym rozwiązaniem stało się obecnie bazowanie na sieci gazowej, przy wykorzystaniu kotła gazowego dwufunkcyjnego. Takie rozwiązanie stosowane jest zarówno do lokali mieszkalnych, jak też do domków jednorodzinnych. Kwestię instalacji przemysłowych pomijam jako oddzielne zagadnienie.

Instalatorzy mają wręcz do perfekcji opanowaną sztukę budowy przyłączy oraz wewnętrznych instalacji zasilających. Zwyczajowo podłączenie odbywa się dla typowego odbiorcy od szafki gazowej zainstalowanej w linii rozgraniczenia.

na danym terenie, który dokonał napełnienia instalacji gazem.

Punktem niebudzącym wątpliwości jest kurek gazowy - zawór gazowy (określenie tożsame w nomenklaturze instalacyjnej i prawnej) z charakterystyczną żółtą dźwignią. Taki zawór, przez wielu fachowców, jest właśnie wskazywany jako miejsce, do którego odpowiedzialność za sieć gazową niskiego czy średniego ciśnienia ponosi dostawca gazu. Jednakże w poprzednim roku okazało się, że na terenie Polski pojawiły się bardzo poważne rozbieżności w tej ocenie. Wynikało to gównie z wejścia w życie przepisów ustawy o zmianie Prawa karnego, Prawa budowlanego i Kodeksu w sprawach o wykroczenia.

Granica

Zakres działania na terenie inwestycyjnym musi odnosić się do złożenia oświadczenia o posiadanym prawie inwestora do gruntu mającego status działki budowlanej. Opis tego stanu jest również odniesieniem do inwestycji „projektowanej”, a także do inwestycji „odtwarzanej” - np. po zniszczeniach wojennych.

Większość organów administracyjnych drugiej instancji uważa, że dominującą cechą jest zasada przywiązania do gruntu (w tym urządzenia).

Zasada ta jest określana mianem superficies solo cedit (to, co jest nad, przynależy do), czyli to, co jest posadowione nad gruntem, jest związane z prawem do gruntu. Zatem przed analizą ww. przepisów musimy mieć ja-

Można by wskazać, że tzw. granica prawna (linia prosta wyznaczona między dwoma punktami ewidencyjnymi w przestrzeni i naniesiona na mapę zasadniczą) jest wskazywana w warunkach technicznych dostawy paliwa gazowego w sposób bardzo precyzyjny. Można nawet pokusić się o stwierdzenie, że za daną linią obowiązują inne ustalenia techniczne i decyduje inny właściciel. Właśnie tak jest w praktyce. Tak też wskazuje zapis litery prawa z odniesieniem do art. 222 kc i art. 21 i 64 Konstytucji.

Przepisy wskazują również, kto jest tym właścicielem „instalacji gazowej” - czyli zakład gazowniczy działający

24

Ważny grunt

sność, a także pewność co do własności gruntu. Zasada ta odnosi się do zapisu art. 49 kc - ratio. Integralny związek instalacji i urządzenia odbiorczego zakwalifikowany jest jako urządzenie z odniesniem do zapisu działu i księgi wieczystej.

Podobne znaczenie ma zapis art. 101 Kodeksu cywilnego (połączenie rzeczy ruchomej z nieruchomością). Własność nieruchomości rozciąga się na rzecz ruchomą, która została połączona z nieruchomością w taki sposób, że stała się jej częścią składową.

Można zatem jednoznacznie stwierdzić, że rzeczy ruchome mogą być składowymi oddzielnego obrotu, z zachowaniem odniesienia do art. 158 kc.

Oznacza to, że budując sieć, np. gazową, musimy ją przypisać do danego zakładu, a własność uwidocznić w księgach zakładowych (tzw. mienie zakładowe). Przeniesienie prawa własności tych urządzeń jest możliwe na podstawie spisywania oddzielnych aktów notarialnych pod rygorem ich nieważności. Ten, kto pominie formę notarialną, w sposób poważny narusza prawo własności. Ten zaś, kto przypisuje sobie prawo do tej własności urządzenia, składając stosowne oświadczenie, naraża się na mocy art. 233 §1 kk do odpowiedzialności karnej od 6 miesięcy do 8 lat.

Należy pamiętać, że mamy prawo do korzystania z sieci projektowanych, a nie tylko istniejących. Zakres działania odpowiedzialności zaczyna się od połączenia punktów istniejącej, czynnej sieci z siecią wykonaną, po jej nagazowaniu. Od tego momentu sieć staje się własnością danego zakładu, a odpowiedzialność prawna spada na zakład, który dokonał podłączenia i nagazowania sieci. Zwyczajowo miejscem odłączenia jest kurek gazowy lub zasuwa.

Powyższa forma została określona przez wyrok Sądu Najwyższego z 26 lutego 2003 r. syg. akt II CK 40/02. Nawww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

leży jednakże zaznaczyć, że od uchwały Trybunału Konstytucyjnego z 4 grudnia 1991 r. syg. W 4/9, w myśl której zapis art. 45 ust. 2 obowiązującej ustawy z 6 kwietnia 1984 r. o gospodarce energetycznej nie stanowi podstawy prawnej do przejmowania nieodpłatnie wybudowanych sieci. Zatem inwestorzy prywatni musieli w formie aktu notarialnego określać zakres instalacji wraz z prawem przeniesienia własności na zakład. Koszty zwrotu nakładów były dla inwestorów obligatoryjne, ale zakłady wydawały takie warunki, w których koszty zwrotu nie przekraczały zwyczajowo 10-15% kosztów inwestycji.

Mając jednakże na uwadze koszty rozbudowy sieci w układzie lokalnym, organy administracyjne powinny dążyć do powiększania infrastruktury, a tego nie czynią, zasłaniając się wprowadzanymi zmianami ochronnymi - utworzonymi pod koniec lat 80. i na początku lat 90. Za taki stan w świetle zapisów prawa przedwojennego odpowiada właściciel nierucho-

5 (225), maj 2017

mości, a zgodnie z ustawą Prawo energetyczne każdy ma prawo do wykonania przyłączy energetycznych jako tzw. urządzeń.

Własność gruntu i instalacji Przejście pomiędzy stanem prawa własności właściciela gruntu a prawem własności instalacji - urządzenia jest tożsamy. Zatem decyduje ten, kto ma dany grunt jako własność, posiadanie, użytkowanie wieczyste lub dzierżawę minimum 3 letnią.

Warto zaznaczyć, że obecnie, mimo braku obowiązku uzyskiwania zgody budowlanej na wykonanie przyłączy sieci, zgodnie z zapisem art. 29 ust. 21 pkt 19: l 19a - sieci elektroenergetycznych do 1 kV, l 19b - sieci wodociągowych, l 19c - sieci kanalizacyjnych, l 19d - ciepłowniczych, l 19e - sieci telekomunikacyjnych.

Organ administracyjny dokonuje analizy prawnej bardziej skrupulatnie

niż przed 26.06.2015 r. Dla przykładu przedstawia się decyzję o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, która odniesiona do klasyfikacji gruntu nie została opisana prawidłowo z odniesniem do ostatniego zapisu planu zagospodarowania przestrzennego, a także do klasyfikacji gruntu przedwojennego. Zmiana klasyfikacji wykonywana jest na wniosek i staraniem właściciela gruntu, a organ administracyjny nie może jej kwestionować.

Odpowiedzialność w zakresie prawnym za działania w obrębie instalacji (w tym solarnej), która obejmuje dany lokal mieszkalny i wychodzi poza obrys budynku, odnosi się do własności urządzenia i jego posiadania. Posiadacz jest objęty tą samą ochroną prawną co właściciel, a wynika to z zapisu art. 336 kc.

Odnosząc się do zagadnień prawnych, zwracam uwagę na pismo Prokuratora Generalnego z 10.04.2015 r. dotyczące zagadnień prawa własności sprzed okresu II wojny światowej oraz o nieuregulowanym stanie praw-

miesięcznik informacyjno-techniczny

nym, mogącym prowadzić do patologii reprywatyzacyjnej.

W tym zakresie nadrzędną kwestią jest stan prawny ujawniony w księgach wieczystych, które niestety nie zawierają poprawnych wpisów, bowiem właśnie zapisy, które powinny być zgłaszane do podrubryki 1.4.3 (urządzenia), są nagminnie pomijane przez sądy rejonowe - wydziały ksiąg wieczystych. Wynika to przede wszystkim z braku znajomości zasady własności instalacyjnej i preferowanej zasady „superficies solo cedit”.

Budynek wielomieszkaniowy Czy zatem instalacje innego typu wykonywane w budynkach wielomieszkalnych mają lepsze odniesienie do ich sposobu użytkowania?

Niestety nie. Instalacja słoneczna, wykonana po 01.01.1995 r. na mocy ustawy o własności lokali, stanowi współwłasność, ale też nie może być powodem do pozbawiania kogokolwiek możliwości jej użytkowania.

Zatem zarówno sam zestaw kolektorów słonecznych, jak też sieć przesyłowa czy zbiorniki kumulujące ciepło są elementami wspólnymi, gdzie każdy ze współwłaścicieli, zgodnie z zapisem art. 207 kc, ponosi odpowiedzialność, a także ciężar związany z jej użytkowaniem, jak również ma prawo czerpać z niej pożytek.

Odrębną kwestią jest instalacja indywidualna zainstalowana na balkonie, składająca się np. z ogniw PV (na własne potrzeby). Właścicielem urządzenia nie musi być właściciel danego lokalu. Należy jednakże pamiętać, że za uszkodzenia wynikające z wadliwie wykonanego mocowania ogniwa PV czy też kolektora słonecznego odpowiedzialność spada na właściciela danego lokalu mieszkalnego. Jeżeli zdarzyłoby się, iż zamontowany panel solarny zleciałby z wysokości kilku pięter w czasie gwałtownych podmuchów wiatru, uszkadzając przy tym mienie osób trzecich, odpowiedzialność spada nie na właściciela tego urządzenia, ale na właściciela danego lokalu. Warto zatem zadbać o właściwą budowę, ale też o zgodę właściciela lokalu na taką instalacje. W przypadku zmiany estetyki elewacji dochodzą do tego dalsze zgody, administratora lub zarządcy nieruchomości, jak również lo-

26

5 (225), maj 2017

kalnego organu budownictwa i architektury. Odpowiedzialność karna za upadek takiego urządzenia z górnych pięter odnosi się do zapisu art.

160 kk - tj. możliwości stworzenia zagrożenia dla zdrowia i życia osób trzecich. Z tych zagrożeń, a także z tej odpowiedzialności, mało kto zdaje sobie sprawę do czasu, kiedy nie wydarzy się tragedia.

Warto dla porównania wskazać, że wprowadzony system zmian sieci i urządzeń był wzorowany na rozwiązaniach amerykańskich. Jednakże polski system dozoru administracyjnego jest tak dalece rozbudowany, że każda zmiana tego systemu zaostrza jedynie kontrolę administracyjną.

Zalecenia Można jednakże wskazać pewne formy zalecane do zastosowania odpowiedniego wykorzystania kolektorów słonecznych lub ogniw fotowoltaicznych. W budynkach wielomieszkalnych dogodnym miejscem są balkony. Montowane lekkie panele PV o dobranych wymiarach mogą z jednej strony imitować osłony przestrzenne balkonu, z drugiej zaś - być aktywnym elementem energetycznym.

W zakresie skrajności, jakich miałem możliwość doświadczyć w zastosowaniu prawa karnego, można zetknąć się z odpowiedzialnością wynikającą z art. 163 (Sprowadzenie niebezpiecznych zdarzeń) § 1 ust 3 kk - eksplozji materiałów albo innego gwałtownego wyzwolenia energi z przywołaniem dolnej granicy wybuchowości gazu DGW - 5%, czy też górnej granicy wybuchłości GGW - 15%.

Może to być również odniesienie do art. 165 (Inne niebezpieczeństwa) § 1 kk „Kto sprowadza niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia…” ust. 3 „powodując uszkodzenie lub unieruchomienie urządzenia użyteczności publicznej, w szczególności urządzenia dostarczającego wodę, światło, ciepło, gaz, energię…” - może liczyć na najniższą karę 6 miesiecy (najwyższa to 12 lat).

Wskazane zapisy były w polskim prawie zastosowane właśnie do urządzeń - z nadużyciem tego prawa

przez organy wymiaru sprawiedliwości. Warto jednak mieć rozeznanie, czy faktycznie mamy do czynienia z takim naruszeniem. Znamienny jest fakt oceny terminologii, z którym nie każdy się zaznajamia, a każdy niemal instalator ociera się o sferę takiej odpowiedzialności prawnej. Warto zadbać o świadomość tej odpowiedzialności i wielkości kary mogącej nam grozić w przypadku naruszenia przepisów prawnych.

Warto też dodać, że jednym z popularniejszych zapisów prawa karnego w odniesieniu do urządzeń jest zapis art. 288 (Uszkodzenie rzeczy) § 1 „Kto cudzą rzecz niszczy, uszkadza albo czyni niezdatną do użytku, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”. Zatem przy zlecanym remoncie własnym należy pamiętać, że w czasie wykonywania powierzonych prac nie można uszkodzić innych instalacji, a tym bardziej stworzyć zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego. Ten sam stan prawny, ale w łagodniejszej formie, prezentuje art. 71 kw - Kodeks wykroczeń „Kto przez wadliwe wykonanie urządzeń lub uczynienie ich niezdatnymi do funkcjonowania zgodnie z przeznaczeniem albo przez niewłaściwe ich użytkowanie lub samowolne uruchomienie wywołuje stan niebezpieczny dla życia lub zdrowia człowieka, podlega karze aresztu lub grzywny”.

Nie sposób opisać wszystkich zagadnień instalacyjnych, ale te najważniejsze, a także najbardziej spotykane, zostały wskazane.

Przed wykonaniem poszczególnych prac instalacyjnych warto uwzględnić czynnik odpowiedzialności prawnej przy wykonywanych robotach. Warto też, mając świadomość zagrożenia bycia niesłusznie posądzonym, wykonywać dokumentacje zdjęciową wraz ze stosownym opisem w formie protokołu przejęcia obiektu do naprawy instalacyjnej, szczególnie w sytuacji, kiedy mamy do czynienia z gazem sieciowym czy też nawet płynnym.

Jednakże nawet najprostsze prace w nowoczesnej technologii instalacji solarnych niosą te same zagrożenia i taką samą odpowiedzialność prawną. dr Zbigniew Tomasz Grzegorzewski www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

5 (225), maj 2017

konwektory, pompy ciepła, zawór termoelektryczny

Nowości w „Magazynie Instalatora” Pompy ciepła z zasobnikami c.w.u.

Wśród nowych urządzeń marki Buderus do wyboru mamy trzy modele pomp ciepła, które pracują przy temperaturze 5°C i wyższej, lub model, który działa efektywnie do temperatury nawet -10°C. Jeśli pompa Logatherm WPT ma czerpać powietrze z pomieszczeń, w których temperatura nie spada poniżej +5°C, możemy zdecydować się na jeden z trzech modeli oznaczonych literą l. W przypadku pompy ciepła pracującej do -10°C (oznaczonej symbolem A) powietrze może być pobierane z dowolnego miejsca - zarówno z wnętrza budynku, jak i spoza niego.

Automatyka sterująca pomp Logatherm WPT została przystosowana do współpracy z innymi źródłami ciepła. W nowych modelach pomp Buderus zostały wykorzystane zasobniki c.w. o pojemnościach 200, 250 i 270 l.

Wszystkie zasobniki są emaliowane i zabezpieczone anodą. Trzy modele (poza modelem WPT 250.1 I) zostały wyposażone w dodatkową wężownicę grzewczą.

Montaż pompy jest tak łatwy jak montaż zasobnika c.w. Wystarczy podłączyć króćce do rurociągu zimnej i ciepłej wody, załączyć cyrkulację oraz, ewentualnie, podłączyć dodatkowe

źródło ciepła. Urządzenie wyposażone jest w duży, czytelny wyświetlacz LCD. Oprócz regulacji temperatury umożliwia on ustawienie programów czasowych, w zakresie których pompa ciepła ma pracować. l Więcej na www.in stalator.pl

Ogrzewanie konwekcyjne Zehnder Stana to nowoczesny konwektor z wymiennikiem aluminiowo-miedzianym, który występuje w wersji wodnej i wodnej wspomaganej wentylatorami (układy niskotemperaturowe).

Umieszczenie konwektora w pobliżu okien tworzy barierę cieplną przeciwdziałającą schładzaniu, zapewniając przyjemne, odczuwalne ciepło. Obudowa została wykonana z blachy stalowej o gładkiej powierzchni, lakierowa-

nej proszkowo (także w dwóch kolorach). Grzejnik dostarczany jest wraz z konsolami do montażu wolnostojącego, które mogą maskować przyłącza. Kratka dekoracyjna do wyboru: aluminiowa z profilami liniowymi lub z otworami okrągłymi lub prostokątnymi. W wersji z wentylatorami 24V, uruchamianie z poziomu termostatu pokojowego na jednym z trzech stopni pracy lub automat. l Więcej na www.in stalator.pl

Rozdzielacz obiegów grzewczych Specjaliści z firmy Taconova wykorzystali swoje bogate know-how w dziedzinie ogrzewania płaszczyznowego, www.instalator.pl

aby udoskonalić zawór równoważący do rozdzielaczy, i stworzyli wersję napędzaną elektrycznie. Powstało rozwiązanie łączące zawór i siłownik w jednym elemencie. Zawór termoelektryczny TacoDrive jest prefabrykowany na belce rozdzielacza.

Wbudowany na powrocie obiegu grzewczego TacoDrive to połączenie zaworu z siłownikiem termostatycznym. Dzięki innowacyjnej metodzie zintegrowania siłownika i zaworu jednocześnie zapewnione jest ich odpowiednie dopasowanie. Wyeliminowany zostaje ponadto problem wyregulowania siły zamykania, występujący często w innych rozdzielaczach obiegów grzewczych dostępnych na rynku.

Zawór termoelektryczny TacoDrive oferuje możliwość bezpośredniej kontroli działania zaworu. Przez wziernik sprawdzimy wizualnie rzeczywiste ustawienie zaworu oraz działanie siłownika. Inaczej niż przy instalacji z oddzielnym siłownikiem - w tym przypadku można ocenić pracę zaworu na podstawie informacji od producenta.

Dodatkowo Taconova zintegrowała jeszcze jedną praktyczną funkcję, przydatną w sytuacjach, gdy przy uruchomieniu lub awarii nie ma możliwości doprowadzenia napięcia zasilającego.

Dzięki wybraniu funkcji „First-Open” zawór jest otwarty, tak aby podłączone obiegi można było przepłukiwać i napełniać również bez prądu. l Więcej na www.instalator.pl

27

miesięcznik informacyjno-techniczny

5 (225), maj 2017

Regulatory kotłów stałopalnych

Tempomat przy piecu Współczesne kotły centralnego ogrzewania (c.o.) i przygotowania ciepłej wody użytkowej (c.w.u.) na paliwa stałe mogą być wyposażone w regulatory o zbliżonej konstrukcji, zasadzie działania i realizacji funkcji użytkowych do regulatorów kotłów gazowych i olejowych.

W ostatnich latach nastąpił dynamiczny rozwój elektronicznej techniki sterowania kotłów stałopalnych i związanych z nimi instalacji grzewczych. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że urządzenia te są rozwijane i produkowane z sukcesami przez krajowe firmy.

Dopasowane sterowanie Sterowanie kotłem stałopalnym musi być dopasowane do jego „wrodzonej natury”. Kocioł na paliwo stałe (węgiel, ekogroszek, miał węglowy, drewno, pelet) charakteryzuje się szczególnym rodzajem pracy w porównaniu do kotłów gazowych i olejowych. Zasadnicza różnica polega na tym, że w kotle stałopalnym nie można elastycznie zmieniać mocy grzewczej, podobnie jak w kotłach gazowych i olejowych.

Kotły stałopalne, niezależnie od typu (nasypowe, z dolnym czy górnym Rys. 1. Mechaniczny miarkownik ciągu z uwidocznionymi różnymi położeniami w kotle. Z archiwum firmy Regulus).

spalaniem, z podajnikiem retortowym czy ślimakowym) charakteryzują się dużą bezwładnością grzewczą - zarówno przy zwiększaniu, jak i zmniejszaniu mocy - i nie wyłączają się natychmiast, nawet gdy zostanie zamknięty całkowicie dopływ powietrza do spalania lub też wyłączony podajnik paliwa stałego.

Te cechy kotłów stałopalnych wpływają na konstrukcje i funkcje urządzeń sterujących. Dlatego zostały zbudowane specjalne sterowniki i regulatory, które uwzględniają szczególne cechy eksploatacyjne kotłów na paliwa stałe i uwzględniają zasady bezpieczeństwa związane z ich wymogami eksploatacyjnymi.

Każdy kocioł na paliwo stałe jest wyposażony w urządzenie sterujące jego mocą grzewczą, zgodnie z wymogami odnośnych norm [1]. Regulacja mocą grzewczą kotłów stałopalnych, niezależnie od rodzaju, polega na odpowiednim dozowaniu powietrza do paleniska. Rozpowszechnione są dwa sposoby: sterowanie klapą powietrza za pomocą tzw. mechanicznego lub elektronicznego miarkownika ciągu w przypadku kotłów zasypowych i dmuchawy sterowanej układem elektronicznym w kotłach z podajnikiem paliwa.

Miarkownik mechaniczny Mechaniczny miarkownik ciągu jest tradycyjnym, najprostszym regulatorem dopływu powietrza do komory spalania kotła i, jak dotąd, najbardziej rozpowszechnionym. Znajduje się ciągle jeszcze w kilku milionach kotłów w kraju. Składa się z zaworu termostatycznego montowanego w części wodnej na zasilaniu kotła i dźwigni połą-

28

czonej łańcuchem z klapą powietrza.

Dźwignia zmienia swoje położenie wraz ze zmianą temperatury wody grzewczej i powoduje otwieranie lub przymykanie klapy powietrza. Ilość doprowadzonego powietrza do komory spalania powoduje zmianę mocy kotła i zmianę temperatury wody grzewczej.

To urządzenie wymaga wstępnej regulacji podczas pierwszego uruchomienia w celu ustalenia odpowiedniej, maksymalnej mocy kotła i co za tym idzie - maksymalnej temperatury wody grzewczej. Służą do tego ogniwka łańcucha, śruba dystansowa na klapie powietrznej i w pierwszej kolejności regulacja mocowania dźwigni łańcucha w korpusie miarkownika ciągu. Położenie dźwigni uzależnione jest od położenia samego miarkownika, który może być zamontowany w kotle pionowo lub poziomo na ścianie czołowej lub bocznej, w zależności od fabrycznego wykonania przyłącza (rys. 1). W celu bardziej precyzyjnej regulacji mocy kotła łańcuch regulatora powinien być wyposażony w śrubę rzymską.

Fabrycznie najczęściej nie ma jej w łańcuchu. Śruba na klapie powietrza (niewidoczna na rysunku) służy do ustalenia minimalnej mocy grzewczej kotła oraz zapobiegania całkowitemu odcięciu powietrza do komory spalania i przypadkowemu wygaszeniu kotła.

Miarkownik elektroniczny Elektroniczny miarkownik ciągu ma podobną funkcję i w podobny sposób się sprawuje (czujnik temperatury - dźwignia - łańcuch - klapa), z ta różnicą, że steruje klapą powietrza typu „on-off”, tzn. otwiera i zamyka klapę całkowicie. Może być podobnie usytuowany w kotle jak miarkownik mechaniczny lub w korzystnych przypadkach - na rurze zasilającej, przymocowany do niej opaską.

Elektroniczny miarkownik ciągu podłączony jest do prądu elektryczwww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

5 (225), maj 2017

Rys. 2. Schemat instalacji grzewczej z kotłem stałopalnym (1) i podajnikiem rynnowym lub retortowym oraz z regulatorem pogodowym (3), czujnikiem temperatury zewnętrznej (16) i regulatorem pokojowym (14). Z archiwum firmy Plum. nego. Posiada dodatkowe funkcje. Najistotniejszą z nich jest możliwość sterowania pompą centralnego ogrzewanie. W bardziej rozwiniętej formie może też mieć więcej funkcji, jak podtrzymywanie procesu spalania, zamykanie powietrza w czasie uzupełniania paliwa, „sekundowy start pompy” między sezonami grzewczymi chroniący pompę przed zablokowaniem na skutek osadzania się kamienia kotłowego, sygnalizację awarii miarkownika, współpracę ze zdalnym sterowaniem itp.

Regulacja podajnika i dmuchawy Kotły z podajnikiem paliwa należą do kotłów wyższej kategorii i wyposażone

są dodatkowo w dmuchawę powietrza dostarczanego do komory spalania. Oba podzespoły stanowiska grzewczego, podajnik i dmuchawa, podlegają odpowiedniej, automatycznej regulacji w czasie pracy kotła. Obsługa ręczna sprowadza się głównie do uzupełnienia co kilka dni paliwa w zasobniku.

Do sterowania takim kotłem i instalacją grzewczą c.o. i c.w.u. służą odpowiednie regulatory. Ich funkcje muszą odpowiadać zarówno potrzebom sterowania kotłem, jak i wymaganiom sterowania instalacją grzewczą. Na rynku znajduje się duży asortyment regulatorów do kotłów stałopalnych.

Każdy producent takich kotłów oferuje odpowiednie regulatory zarówno do prostych (jednoobiegowych), jak i rozbudowanych instalacji grzewczych.

Rys. 3. Schemat instalacji grzewczej z kotłem stałopalnym (1) i podajnikiem ślimakowym (7) oraz z regulatorem pogodowym (11), czujnikiem temperatury zewnętrznej (15) i regulatorem pokojowym (RS). Z archiwum firmy SAS.

www.instalator.pl

Istnieją również niezależni producenci regulatorów, które mogą być stosowane do kotłów różnych firm.

Przeciętnemu użytkownikowi kotłów stałopalnych często trudno jest się zorientować, jaki regulator powinien zastosować w swoim domu, aby być zadowolonym z ogrzewania i dostatku ciepłej wody, cieszyć się prostą obsługą regulatora i mieć poczucie, że oszczędza na paliwie. Dochodzi tu jeszcze składnik kosztów samego regulatora i ewentualnych, dodatkowych modułów w przypadku rozbudowanej instalacji grzewczej. Te kwestie i problemy są ciągle dyskutowane na forach internetowych, niestety z różnym skutkiem.

Rozmowy na forach pomiędzy uczestnikami o fragmentarycznej wiedzy nie mają większego sensu.

Prawidłowe podejście do zadania wyboru kotłów stałopalnych i odpowiednich regulatorów powinno opierać się na wyczerpujących rozmowach z doradcami technicznymi producentów i dystrybutorów, oraz z doświadczonymi instalatorami i serwisantami urządzeń grzewczych. Kolejnym niezawodnym (zwykle) źródłem informacji mogą być instrukcje obsługi, tak niechętnie czytane, niestety, przez użytkowników. W praktyce dostępne są one najczęściej dopiero po zakupie urządzeń, kiedy może być już za późno na właściwe decyzje.

Dwa obiegi Regulatory do kotłów na paliwa stałe zostały rozwinięte technicznie do tego stopnia, że mogą z powodzeniem obsługiwać bardzo rozbudowane instalacje grzewcze. Do najbardziej powszechnych instalacji grzewczych w domach jednorodzinnych należą instalacje z dwoma obiegami grzewczymi (podłogowym i grzejnikowym) oraz z zasobnikiem ciepłej wody użytkowej.

Na rys. 2 podano przykład takiej instalacji z kotłem stałopalnym i podajnikiem paliwa (niewidoczny na rysunku), z dwoma obiegami i buforem ciepła, w którym znajduje się zasobnik c.w.u. Jest to jedno z nowszych rozwiązań instalacji grzewczych, jakie obecnie weszły do użytku, w tym przypadku bardzo korzystne ze względu na bufor ciepła, który umożliwia ekonomiczną i bezpieczną pracę kotła i komfort cieplny ogrzewania budynku i przygotowania ciepłej wody.

Praca kotła uzależniona jest od temperatury zewnętrznej i odpowiednio

29

miesięcznik informacyjno-techniczny

5 (225), maj 2017

Rys. 4a. Temperatura zasilania, powrotu i spalin kotła stałopalnego bez regulacji PID (z archiwum firmy Tech). wybranej krzywej grzewczej, od wskazań regulatora pokojowego, który kontroluje temperaturę pomieszczenia i od zadanej temperatury wody grzewczej w buforze. Cały proces pracy kotła i instalacji grzewczej odbywa się w cyklu automatycznym, a końcowy efekt zależy od właściwego ustawienia parametrów pracy kotła i instalacji grzewczej i powinien spełniać oczekiwania użytkownika.

Istotny zawór Na rys. 3 przedstawiony jest schemat hydrauliczny z kotłem stałopalnym i podajnikiem ślimakowym, z dwoma obiegami grzewczymi i zasobnikiem c.w.u. W tym schemacie na uwagę zasługują zawory czterodrogowe na obiegach grzewczych, które umożliwiają

szybkie nagrzanie samego kotła podczas każdego rozruchu do temperatury roboczej, przez utworzenie tzw. krótkich obiegów. Dzięki temu wymiennik ciepła w kotle nie ulega intensywnemu roszeniu i nie dochodzi do jego przyspieszonego zużycia korozyjnego. Tę rolę w schemacie na rys.

2 spełnia zawór termostatyczny (15).

Ważny PID Współczesne regulatory do wszystkich kotłów, w tym i na paliwa stałe, posiadają opcję PID. Pisze się o niej w instrukcjach, ale nie zawsze jest ona opisana zrozumiale dla użytkownika. W kotłach stałopalnych odgrywa szczególną rolę ze względu na ich dużą bezwładność termiczną

kotła i w związku z tym możliwe duże wahania temperatury na zasilaniu oraz - co za tym idzie - wahania temperatury pomieszczeń.

Według naukowej definicji regulator PID to „regulator proporcjonalno (P)-całkująco (I)-różniczkujący (D)”. Niewiele to mówi użytkownikowi takiego regulatora. Niewiele wyjaśniają też skomplikowane wzory matematyczne i zobrazowania graficzne jego trzech fizycznie istniejących członów P, I, i D, jakie umieszczane są w niektórych instrukcjach.

Podstawowym zadaniem regulatora PID jest dokładne utrzymywanie regulowanego parametru na poziomie wartości żądanej, niezależnie od wpływu innych parametrów procesu. W przypadku regulatora pogodowego takimi „zakłócającymi” parametrami mogą być np. zmienne warunki pogodowe czy - w przypadku kotła stałopalnego - jego bezwładność termiczna.

Każdy z członów PID ma określone zadania. Człon P (proporcjonalny) ma za zadanie kompensować bieżące różnice (uchyby) żądanej wartości, człon I (całkujący) powinien kompensować akumulacje uchybów z przeszłości, a człon D (różniczkujący) kompensuje przewidywane uchyby w przyszłości.

Efekt takiego działania dla porównania pokazany jest na rys. 4a i 4b w postaci kilkugodzinnego zapisu temperatury zasilania i powrotu oraz temperatury spalin stałopalnego kotła grzewczego. Zmierzone parametry dla kotła sterowanego regulatorem bez PID wykazują dużą niestabilność, rys. 4a. Nie są to prawidłowe warunki pracy kotła i taka praca kotła nie zapewnia komfortu cieplnego dla użytkowników. Regulator z PID eliminuje te mankamenty, rys. 4b. Przebieg parametrów kotła jest ustabilizowany.

Nasuwa się tutaj pewna analogia; regulator PID można porównać z tempomatem w samochodzie, który utrzymuje stałą prędkość auta niezależnie od zmieniających się warunków na drodze, np. wzniesień czy wiatru. dr inż. Jan Siedlaczek

Rys. 4b. Temperatura zasilania, powrotu i spalin kotła stałopalnego z regulacją PID (z archiwum firmy Tech).

30

Literatura: [1] PN EN 303-5:2012 „Kotły grzewcze na paliwa stałe z ręcznym i automatycznym zasypem paliwa o mocy nominalnej do 300 kW. Terminologia, wymagania, badania i oznakowanie”. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

5 (225), maj 2017

Dlaczego wybrać produkt firmy...

C

o zrobić, jeżeli kocioł nie ma sterownika? Częstym problemem przy modernizacjach kotłowni jest brak rozbudowanego sterownika mogącego obsłużyć siłowniki zaworów mieszających. Przy zakupie nowego kotła może też zabraknąć modułu sterującego lub nie będzie możliwości obsługi wystarczającej ilości obiegów. W takiej sytuacji idealnym rozwiązaniem jest propozycja ESBE – niezawodne sterowniki wbudowane w siłowniki. Zaletą takiego rozwiązania jest niezależność od sterownika kotła i niezwykła łatwość instalacji, bez kłopotliwych podłączeń kablowych. Dostępna szeroka gama sterowników serii CRx zadowoli każdego użytkownika. Do dyspozycji są sterowniki stałotemperaturowe serii CRA (do zasilania obiegów grzewczych, ale także do kontroli temperatury powrotu do kotła, w opcji z dwoma czujnikami temperatury - idealne rozwiązanie do zaworów 4-drogowych), sterowniki serii CRB do sterowania temperaturą wewnętrzną w budynku, sterowniki pogodowe CRC z indywidualnie konfigurowalną krzywą grzewczą. Najbardziej zaawansowanym sterownikiem jest CRD - to rodzaj inteligentnego sterownika temperatury wewnętrznej z uwzględnieniem temperatury zewnętrznej. Wszystkie sterowniki doskonale współpracują z zaworami mieszającymi serii VRG. Połączenie sterownika CRx z zaworem VRG to od lat wzór szwedzkiej niezawodności i sprawdzonych rozwiązań technicznych.

Sterowniki CRx dostępne są również w połączeniu z grupami pompowymi ESBE. Najważniejszymi zaletami stosowania układów wyposażonych w grupy pompowe jest szybkość montażu i estetyka instalacji. Dodatkowe zalety to układ, który dzięki precyzyjnie dopasowanej obudowie jest doskonale izolowany cieplnie - co umożliwia do minimum ograniczenie straty ciepła do otoczenia. l Jacek Wesołowski, ESBE

S

ztandarowym produktem firmy TATAREK Sp. z o.o. do obsługi kotłów c.o. i instalacji z nimi współpracujących jest regulator RT-16 TATAREK. Występuje on w trzech wersjach programowych: Retorta, Pellet i Industrial (przeznaczony do kotłów dużej mocy). Sterownik obsługuje kotły z automatycznym dozowaniem paliwa i instalacje grzewcze z nimi współpracujące. Zastosowany algorytm PID umożliwia automatyczną modulację mocy kotła, pod kątem ilości ciepła, na jaką akurat jest zapotrzebowanie. Dzięki temu proces spalania jest równomierny, bardziej efektywny i gwarantujący dłuższą żywotność instalacji grzewczej. Regulator RT16 kontroluje pracę wentylatora, podajnika, pompy ładującej c.w.u. (woda użytkowa) i dwóch obiegów c.o.1 i c.o.2 wyposażonych w zawory mieszające i termostaty pokojowe oraz pracę pompy cyrkulacyjnej. Posiada ponadto prosty i czytelny wyświetlacz graficzny z bardzo przyjaznym dla użytkownika i instalatora oprogramowaniem.

Największymi zaletami RT-16 TATAREK są: l bardzo wysoka jakość wykonania, zapewniająca wieloletnią i bezawaryjną pracę, l system zabezpieczeń kotła przed stanami awaryjnymi, l najskuteczniejszy na rynku algorytm PID, l system pogodowy dla dwóch obiegów grzewczych c.o.1 i c.o.2, l obsługa dwóch zaworów mieszających z siłownikiem, l funkcja szybkiego startu kotła, l strefy czasowe dla układu c.w.u. i c.o., l zliczanie ilości zużytego paliwa, l system anty-legionella dla c.w.u., l wybór trybu pracy: Lato, Jesień, Zima, Automatyczny, l współpraca z kominkiem z płaszczem wodnym, l aktualizacja oprogramowania przez gniazdo USB, l opcja rozbudowy o moduł Wi-Fi z dedykowaną aplikacją pozwalającą na zdalną obsługę pracy kotła i instalacji grzewczej przez internet, l możliwość obsługi zapalarki oraz czujnika foto (w wersji Pellet), l wersja Industrial do obsługi kotłów dużej mocy. l Michał Działowski, TATAREK Sp. z o.o.

Wyniki internetowej sondy: marzec (głosowanie na najpopularniejszy wśród internautów tekst ringowy zamieszczony w „Magazynie Instalatora“ 3/2017) Jeśli nie walczysz sam na ringu, pomóż zwyciężyć innym.

Wejdź na www.instalator.pl

www.instalator.pl

31

miesięcznik informacyjno-techniczny

5 (225), maj 2017

Dobra zmiana, czyli przeróbka kotła zasypowego na podajnikowy

Reaktywacja w kotłowni Obserwując zachowanie rynku, można zauważyć wzrost zainteresowania kotłami podajnikowymi. Wielokrotnie przy zakupie nowego urządzenia grzewczego zwraca się uwagę na cenę, koszty eksploatacji, a także wygląd i przyzwyczajenie do dotychczasowego sposobu palenia - z reguły kotła zasypowego.

Czasem zdarza się, że podczas zakupu/poszukiwania kotła sprzedawcy nie zaproponują klientom kupna tzw. podajnika. Nie chodzi tutaj o „wciskanie” na siłę produktu droższego po to, aby zarobić, tylko o to, by pokazać różnicę pomiędzy poszczególnymi urządzeniami (przedstawić zalety i wady). Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, ile można zyskać, ogrzewając dom kotłem podajnikowym. Spora część klientów nie miała styczności i nawet nie słyszała o takich rozwiązaniach. Ponadto niektórzy nie są przekonani (i nie dowierzają), że z małego paleniska retortowego można uzyskać podobny (albo dużo lepszy) komfort cieplny niż w zasypowcu.

A co w przypadku, gdy ktoś od kilku lat posiada kocioł zasypowy? Wydaje się, że kocioł jest w dobrym stanie (zabezpieczono powrót) i jeszcze co najmniej kilka lat powinien popracować lub gdy po zakupie (np. po roku palenia) takiego kotła użytkownik dochodzi do wniosku, że może warto byłoby kupić kocioł podajnikowy. W tej sytuacji może pomyśleć, że szkoda wyrzucać kocioł na złom (bo jest dobry), a sprzedaż używanego nie jest opłacalna. Decyduje zatem, że jak się kiedyś rozszczelni (za kilka lat - pamiętając o poprzednim, który wytrzymał 23 lata), to wówczas następnym kotłem będzie ten z podajnikiem. Generalnie rezygnuje z myśli o wygodnym spalaniu i żyje dalej.

Rusza przeróbka Ale czy tak musi być? Niekoniecznie. Alternatywnym rozwiąza-

32

niem może być przeróbka kotła zasypowego i zamontowanie w nim podajnika. Ktoś powie: to nie ma sensu, szkoda pieniędzy, nie znamy stanu obecnego urządzenia grzewczego itp. Ale czy na pewno?

Przeróbka, o której mowa, została przeprowadzona w kotle zasypowym z górnym spalaniem z paleniskiem w postaci rusztu żeliwnego w typowym tzw. miałowcu. Znano stan kotła, ponieważ jakiś czas temu rozszczelnił się na spoinie łączącej bok i tył płaszcza wewnętrznego, a podczas tej naprawy sprawdzono grubość blach, nacinając tył i bok płaszcza wewnętrznego. Można się było tego spodziewać, ponieważ w kotłach, gdzie występują panele wodne poziome, małe jest prawdopodobieństwo skorodowania dolnych partii wymiennika, nawet w przypadku „zimnego” powrotu (inaczej niż tył wymiennika w kotle z panelami pionowymi - korozja niskotemperaturowa itd.).

W tego typu modyfikacjach w grę wchodzą z reguły dwie opcje (czyli

Fot. 1. Widok na pierwotne usytuowanie elementów; z prawej strony kotła - w ścianie wykonano otwór.

miejsca, gdzie można zamontować palnik): l z przodu - przykręcając go do drzwiczek dolnych (wersja mało pracochłonna), l z boku - ingerując w konstrukcję wymiennika, czyli wykonując otwór i poprzez szereg operacji (o których później) zamontować palnik z lewej bądź prawej strony kotła.

W związku z tym, że wspomniane drzwiczki dolne są niskie (palnik by się nie zmieścił, a nawet gdyby, to nie byłoby miejsca przed kotłem), wybrano opcję drugą, która niosła ze sobą wiele pracy.

Pomieszczenie kotłowni było bardzo małe, co nie pomagało w pracy: od frontu drzwiczek do ściany około 700 mm, a od prawego boku do ściany 800 mm. Dodatkowo z prawej strony kotła znajdował się bojler dwupłaszczowy i kombinacja rur z instalacji c.o. i c.w.u. Montaż podajnika z lewej strony kotła (dzięki czemu nie byłoby konieczności przerabiania instalacji) nie był możliwy, ponieważ znajdowała się tam droga transportowa (pomijając jej szerokość 600 mm). Nie chciano przesuwać kotła w prawą stronę - to rodziłoby kolejne koszty związane z przyłączem urządzenia do komina i przeróbką instalacji.

Założono, że przy okazji prac kilkunastoletni bojler zostanie wymieniony na większy i przeniesiony będzie w inne miejsce, czyli do drugiego pomieszczenia. W zaistniałej sytuacji trzeba było wziąć pod uwagę fakt, że musi istnieć możliwość wyciągnięcia palnika/ślimaka czy po prostu „normalnego” jego montażu.

Podjęto decyzję o wykonaniu otworu przez ścianę o wymiarach 600 x 600 mm - musiał być stosunkowo duży, żeby wszelkie prace podczas przyszłej eksploatacji przebiegały bez zbędnych emocji, nerwów i wulgarnego słownictwa (co się udało, powww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

Fot. 2. Poszczególne etapy prac. nieważ po kilkutygodniowej pracy układ podający został zablokowany kawałkiem drewna znajdującym się w paliwie i trzeba było wyciągnąć ślimaka). Następnie zdemontowano bojler i wycięto rury z instalacji, aby zrobić miejsce do prac.

Kolejnym etapem był demontaż prawej obudowy i ocieplenia w po-

Fot. 3. Otwór w ścianie, przez który wkładany był podajnik. staci wełny mineralnej. Wycięto kanały powietrzne, które pierwotnie doprowadzały powietrze na palenisko i zaznaczono miejsce, gdzie miał powstać otwór. Należy wspomnieć, że w płaszczu zewnętrznym trzeba było wykonać większy otwór (przy-

5 (225), maj 2017

jęto 400 x 400 mm) - musiał on być większy od otworu w płaszczu wewnętrznym, aby podczas spawania ramki o gabarytach 300 x 300 był do niej dostęp. Zdecydowano, że będzie spawana do wymiennika zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz. Następnie wykonano otwór w płaszczu wewnętrznym i oczyszczono, wyszlifowano wszystkie powierzchnie pod spawanie.

Spawanie i próby szczelności Po przyspawaniu ramki metodą MAG(135) wykonano próbę penetracyjną szczelności - na wewnętrzną spoinę naniesiono mieszaninę kredy z wodą, a po wyschnięciu spoinę zewnętrzną pokryto penetrantem. Po odczekaniu 30 minut i pozytywnym wyniku oczyszczono powierzchnie, sczepiono wstawki zamykające płaszcz wodny i również pospawano.

Kolejnym krokiem było napełnienie instalacji wodą, aby spowodować wzrost ciśnienia w kotle, a tym samym sprawdzić szczelność wszystkich wykonanych wcześniej połączeń.

Warto dodać, iż w związku z dużą masą kotła i, tak jak wspomniano wcześniej, małą ilością miejsca w kotłowni, nie obrócono go na lewy bok, aby ułatwić realizację prac spawalniczych. Taka sytuacja spowodowała, że spawacz wykonywał spoiny w kilku pozycjach (nabocznej PB, pionowej z dołu do góry, okapowej PD i naściennej PC). Nie bez znaczenia były tutaj jego umiejętności.

Po pozytywnym zaliczeniu próby szczelności, a tym samym braku

Fot. 4. Zmodyfikowany kocioł: po lewej - stare furtki bez uszczelnień, z prawej - nowe furtki wraz z pomalowaniem całości. www.instalator.pl

przecieków, wszystkie miejsca w których prowadzone były prace, zostały zabezpieczone przez warstwę farby antykorozyjnej. Następnie zamontowano nowy sterownik obsługujący pracę podajnika i założono obudowę, pamiętając o uzupełnieniu izolacji wełną mineralną. Przez wykonany wcześniej otwór w ścianie wsunięto podajnik ślimakowy i przymocowano go do ramki przyłączeniowej, uszczelniając połączenie sznurem. Później przykręcono zasobnik na paliwo i wąż napowietrzający łączący układ nadmuchowy palnika z zasobnikiem (jego zasadność opisano już w artykule nr 2/2016 „Magazynu Instalatora” pt. „Kotły na paliwa stałe i wilgoć w zasobniku)”.

W międzyczasie zaspawano kanał nawiewowy znajdujący się pomiędzy środkowymi i górnymi drzwiczkami oraz kanały wraz z dyszami doprowadzającymi powietrze z komory paleniskowej w poszczególne partie paleniska.

Po zweryfikowaniu poprawności działania wszystkich podzespołów i połączeń wsypano pierwszy worek ekogroszku, a kilka minut później po wypełnieniu układu i gardzieli rozpalono. Widok działajacego paleniska ucieszył domowników, a po pewnym czasie można było poczuć ciepło z grzejników.

W kolejnym dniu wymieniono wszystkie drzwiczki na wersje w pełni ocieplone, posiadające sznury uszczelniające i regulację docisku tego brakowało w „starym” kotle.

Ostatnim krokiem było pomalowanie kotła i zasłonięcie otworu w ścianie. Idzie nowe…

Podsumowując, w przypadku posiadania kotła zasypowego, który najprawdopodobniej będzie jeszcze służył wiele lat, warto przemyśleć kwestię przerobienia go na kocioł podajnikowy. Oczywiście ważną kwestią jest zlecenie prac fachowcom, który sprawnie i poprawnie przeprowadzą poszczególne operacje od początku do końca. Należy wspomnieć, że zmodyfikowany kocioł pracuje równie dobrze jak oryginalne kotły podajnikowe.

Warto było… właściciele przerobionego kotła są zadowoleni - sprawuje się wyśmienicie.

Paweł Wilk

33

miesięcznik informacyjno-techniczny

5 (225), maj 2017

Prąd i ciepło z biomasy, czyli małe siłownie kogeneracyjne

Prowincjonalne źródła mocy Przed 11 laty w IMP PAN w Gdańsku narodził się pomysł zamiany domowych kotłów grzewczych na małe elektrownie składające się z kotła, turbiny i prądnicy. Dziś wydaje się, że pomysł udało się urzeczywistnić...

nym. Po pierwsze, w Polsce istnieje zaplecze naukowo-techniczne dla rozwoju małoskalowych technologii energetyki cieplnej, czyli domowej energetyki opartej o paliwa stałe, takie jak drewno, węgiel oraz odpady leśne i rolW niedalekiej przyszłości gdzieś w mięta, że kiedy wiosną 2017 roku ne. Po drugie, nie jesteśmy skazani na Polsce... Firma Jakuba Nowaka skoń- pierwszy raz usłyszał o mikrosiłow- import technologii z zagranicy, poczyła montaż kolejnej mikrosiłowni. niach, wydawało mu się, że takie za- nieważ sami ją tworzymy.

Tym razem jest to mniejsza jednostka awansowane urządzenia mogą zbudoJednostki naukowe w naszym krao mocy elektrycznej 40 kW i mocy wać Niemcy albo Amerykanie, bał się, ju dają solidne zaplecze producentom. cieplnej 120 kW. Właśnie odbywa się że rynek mikrosiłowni będzie bardzo Przykładem może być Instytut Maszyn pierwszy rozruch instalacji. Jakub wi- płytki. Obawiał się, że sprawność pro- Przepływowych Polskiej Akademii dzi, jak drewniane zrębki są automa- dukcji prądu jest za niska, koszty in- Nauk w Gdańsku, gdzie przed 11 tycznie podawane do kotła z prze- stalacji za wysokie, żeby mikrosiłownia laty narodził się pomysł zamiany dosuwnym rusztem schodkowym, a w ko- była opłacalna. Od tego czasu tak mowych kotłów grzewczych na małe tle gorące spaliny ogrzewają ciecz, dużo się zmieniło, że trudno w to uwie- elektrownie składające się z kotła, która zamienia się w parę. Już po kil- rzyć. Czy ktoś to przewidział? O pol- turbiny i prądnicy. Od samego poku minutach prawie bezgłośnie pracuje skie mikrosiłownie pytają także na czątku prof. J. Mikielewicz - twórca turbina z prędkością 12 tys. obrotów na rynku afrykańskim i azjatyckim. Otwie- koncepcji domowych mikrosiłowni minutę. Prace montażowe trwały dwa rają się wielkie możliwości ekspansji na pracował nad termodynamiczną anatygodnie, kontener z kotłem był na obu kontynentach. Jakub martwi się lizą i zastosowaniem innych, niż para czas, dostawa układu parowego z tur- tylko, czy jego firma wytrzyma kon- wodna, czynników roboczych. Jego ideę mikrosiłowni rozwijał zespół kiebiną trwała nieco dłużej. To już trze- kurencję, która jest coraz silniejsza. rowany przez dyrektora IMP PAN cie zrealizowane zamówienie w tym Rzeczywistość... prof. J. Kicińskiego. Efektem kilkukwartale. Jakub widzi, że liczba zaletnich prac tego zespołu jest protomówień rośnie lawinowo. Każdy, kto ma dostęp do większej ilości drewna, Opisany powyżej scenariusz jest typ małej siłowni cieplnej wytwarzasłomy albo węgla, chce mieć u siebie możliwy, choć oczywiście nie jest jącej jednocześnie prąd elektryczny o mikrosiłownię, bo to znaczne i stałe do- przesądzony. Są jednak podstawy, mocy 2,5 KWe i ciepło o mocy 25 kW. chody. Producenci turbin do mikrosi- które czynią go dość prawdopodob- Podstawę mikrosiłowni stanowią: chłołowni mają portfele pełne dzony olejem kocioł na zamówień. Turbiny poldrewno, wymiennik cieskiej konstrukcji są wypła typu olej-ciecz niskowrząca, wysokoobrotwarzane w Gdyni, Sętowa turbina parowa na dziszowie Małopolskim i czynnik niskowrzący, geDzierzgoniu. Ostatnio nerator prądu elektrycznowe turbiny o wyższej nego, skraplacz i pompa sprawności oferuje doobiegowa. Czynnik robotychczasowy producent czy pracuje według tzw. sprężarek z Zabrza i doorganicznego obiegu Ranstawca układów na ciepło kine’a (ORC). Przymiotodpadowe z Poznania. nik organiczny w nazwie Na początku mało osób obiegu odnosi się do pływierzyło, że technologia, nu o wysokiej masie mojaką na serio zaczęto rozlowej pochodzenia orgawijać w Gdańsku, przebinicznego, którego temje się wśród wiatraków, peratura i ciśnienie paropaneli fotowoltaicznych i Fot. 1. Pierwsza polska mikrosiłownia ORC o mocy 2,5 kWe wania są dużo niższe od biogazowni. Jakub pa- w IMP PAN.

34

www.instalator.pl

Gwarantowana, comiesięczna dostawa „Magazynu Instalatora”: tylko 11 PLN/miesiąc Kliknij po szczegółowe informacje...