Magazyn Instalatora 8/2017m by Magazyn Instalatora

www.instalator.pl

nakład 11 015

01 8. 2

miesięcznik informacyjno-techniczny

l Ring „MI”:

górne źródła ciepła

nr 8 (228), sierpień 2017

ISSN 1505 - 8336

l W numerze: Pompy * Biogaz

* Kogeneracja * Podłogówka * Rury

CMY

WEŹ UDZIAŁ UDZIAŁ WWEŹ SZKOLENIU. W SZKOLENIU. TRWA TYLKO TRWA TYLKO 15 MINUT! 15 MINUT! etraining.grohe.com etraining.grohe.com

ROZSZERZ SWOJĄ OFERTĘ O URZĄDZENIA ROZSZERZ SWOJĄ OFERTĘ O URZĄDZENIA OSTRZEGAJĄCE PRZED ZALANIEM! GROHE SENSE I GROHE SENSE GUARD OSTRZEGAJĄCE PRZED ZALANIEM!

GROHE SENSE I GROHE SENSE GUARD Przedstawiamy nowy, inteligentny system ostrzegania przed zagrożeniami związanymi z wodą, który chroni dom przez całą dobę. Instalacja nowej armatury czy naprawa awarii – każda okazja jest dobra, żeby zamontować GROHE Sense & Sense Guard. Można to zrobić w mniej niż 90 minut!

Przedstawiamy nowy, inteligentny system ostrzegania przed zagrożeniami związanymi z wodą, który chroni dom przez całą dobę. Instalacja nowej armatury czy naprawa awarii – każda okazja jest dobra, żeby zamontować Weź udział w szkoleniu na temat GROHE Sense. Odwiedź stronę etraining.grohe.com. GROHE Sense & Sense Guard. Można to zrobić w mniej niż 90 minut! Weź udział w szkoleniu na temat GROHE Sense. Odwiedź stronę etraining.grohe.com.

PL-pl_210x297_SenseB2B_R 1

01.08.17 10:26

Treść numeru

Szanowni Czytelnicy W tym wydaniu postanowiliśmy przybliżyć Państwu tematykę odbiorników ciepła wystepujących w instalacji. Na ringu występują wcięc grzejniki stalowe, kanałowe, a przede wszystkim coraz popularniejsze ogrzewanie płaszczyznowe. O efekcie końcowym często decydują detale. Tak jest i w przypadku grzejników stalowych (zwykle bardzo podobnych do siebie): „Zawory grzejnikowe (...) fabrycznie zainstalowane w modelach (...), prezentują nowy design oraz stanowią kolejny znak rozpoznawczy marki (...). W rezultacie nowe grzejniki płytowe pozwalają zmniejszyć rachunki za ogrzewanie nawet o 11% w porównaniu do konwencjonalnych grzejników, które nie są wyposażone w indywidualnie dobrane wkładki zaworowe”. Ale czy zaproponować klientowi ogrzewanie oparte o grzejniki wodne stalowe czy kanałowe? A może jednak ogrzewanie płaszczyznowe okaże się korzystniejsze: „Za wyborem tego sposobu ogrzewania pomieszczeń przemawia przede wszystkim energooszczędność i komfort. Dzięki optymalnemu rozkładowi temperatury, jaki zapewniają systemy płaszczyznowe, można obniżyć - przy zachowaniu warunków komfortu cieplnego - temperaturę powietrza w pomieszczeniu nawet o 1-2°C”. Kolejny argument za konkretnym systemem brzmi: „Ogrzewanie podłogowe (...) nie wymaga jastrychu betonowego. Wykonanie instalacji w typowym domu jednorodzinnym trwa zaledwie 4 dni. Nie musimy czekać na wyschnięcie i późniejsze wygrzewanie wylewki, bo jej nie ma”. Jednak decyzję pozostawimy Państwu (i Państwa klientom). W artykule pt. „Optymalna wydajność” (s. 30-31) autor postara sie udzielić odpowiedzi na pytanie, które z pewnością stawiają Państwu użytkownicy i klienci: „kocioł automatyczny czy kocioł z ręcznym zasypem?”. Przedstawione zostanie też ciekawe rozwiązanie układ składający się z kotła opalanego szczapami drewna oraz z zespołu zasobników ciepła pozwalających magazynować ciepło i jednocześnie w dowolnym momencie wytwarzać ciepłą wodę użytkową. Zapraszamy do lektury! „Czy to prawda, że wentylacja grawitacyjna w wielorodzinnych budynkach mieszkalnych może działać wyłącznie przy otwartych lub chociaż uchylonych oknach?”. Odpowiedź twierdząca na to pytanie, jak pisze autor artykułu pt. „Problemy z wentylacją” (s. 62-63), zdumiała pewnego użytkownika mieszkania w nowo wybudowanym bloku. Dlaczego? Wyjaśnień udzieli sam autor. Sławomir Bibulski

Na okładce: © Sergejs Rahunoks/123RF.com

Ring „MI”: górne źródła ciepła s. 6-23

l Obieg pod kontrolą (Regulacja ogrzewania podłogowego) s. 24 l Dublet energetyczny (Kogeneracja) s. 27 l Odpowiedzialność za budowę instalacji s. 28 l Kocioł automatyczny czy z zasypem ręcznym? s. 30 l Armatura instalacyjna - odpowietrzniki s. 32 l Kocioł z basenem w ogrodzie s. 34 l Odpowiadam, bo wypada... s. 36 l Poczta „MI” s. 38 l Zawory czterodrogowe 2138 (strona sponsorowana firmy Herz) s. 42 l Innowacyjny zawór antykamienny (strona sponsorowana marki Calido) s. 43

Pompy ściekowe s. 46

l Odciążenie studzienki (Przyczyny awarii kanalizacyjnych studzienek rewizyjnych - 3) s. 44 l Serce kanalizacji s. 46 l Rura zamurowana („Kwiatki” instalacyjne) s. 48 l Podciśnienie w akcji (Kanalizacja w budynkach) s. 50 l Co tam Panie w „polityce”? s. 54 l Urządzenia przeciwzalewowe s. 56 l W tyglu temperatur... i problemów (Chemia budowlana) s. 58

Ubezpieczenia i instalacja wentylacyjna s. 64

ISSN 1505 - 8336

l Nowości w „Magazynie Instalatora” s. 60 l Problemy z wentylacją s. 62 l Instalacja ubezpieczona s. 64 l Energia z biogazu s. 66

8 . 2

01 7

www.instalator.pl

Nakład: 11 015 egzemplarzy Wydawca: Wydawnictwo „TECHNIKA BUDOWLANA“ Sp. z o.o., 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/4. Redaktor naczelny Sławomir Bibulski (s.bibulski@instalator.pl) Z-ca redaktora naczelnego Sławomir Świeczkowski (redakcja-mi@instalator.pl), kom. +48 501 67 49 70. Sekretarz redakcji Adam Specht Marketing Ewa Zawada (marketing-mi@instalator.pl), tel./fax +48 58 306 29 27, 58 306 29 75, kom. +48 502 74 87 41. Kontakt skype: redakcja_magazynu_instalatora Adres redakcji: 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/5. Ilustracje: Robert Bąk. Materiałów niezamówionych nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

miesięcznik informacyjno-techniczny

8 (228), sierpień 2017

Ring „Magazynu Instalatora“ to miejsce, gdzie odbywa się „walka“ fachowców na argumenty. Każdy biorący udział w starciu broni swoich doświadczeń (i przeświadczeń...), swojego chlebodawcy bądź sponsora, swojej wiedzy i wiary. Przedmiotem „sporu“ będą technologie, materiały, narzędzia, metody, produkty, teorie -słowem wszystko, co czasem różni ludzi z branży instalatorskiej. Każdy z autorów jest oczywiście świadomy, iż występuje na ringu. We wrześniu na ringu: kotły kondensacyjne (stojące, wiszące, gazowe, olejowe...).

Ring „MI”: górne źródła (odbiorniki) ciepła ogrzewanie podłogowe, rura, złączka, rozdzielacz

Duro Duro SYSTEM to kompleksowa oferta systemu do ogrzewania tradycyjnego i płaszczyznowego obejmująca wysokiej jakości: rury wielowarstwowe, złączki zaprasowywane i skręcane, rozdzielacze ze stali nierdzewnej wraz z układami pompowymi, szafki podtynkowe i natynkowe oraz automatykę. Produkcja rur wielowarstwowych Duro odbywa się na liniach szwajcarskiej firmy NOKIA-MAILLEFFER. Do ich produkcji fabryka w obydwu warstwach wykorzystuje polietylen sieciowany PE-Xb z wkładką aluminiową spawaną doczołowo. Obustron-

Fot. 1. Rury Duro PE-Xb/Al/PE-Xb w izolacji. ne sieciowanie zapewnia w systemie Duro bezpieczne połączenie kształtki i rury w zakresie temperatur do 110°C i przy ciśnieniu do 10 barów. Brak obustronnego sieciowania w innych stosowanych w ciepłownictwie systemach powoduje zmianę konsystencji warstwy niesieciowanej w wyż-

szych temperaturach i zagraża wysunięciem się rury z zacisku kształtki. W zakresach interesujących nas w ogrzewnictwie temperatur 80-110°C tego rodzaju polietylen zmienia konsystencję na półstałą, co powoduje, że siła zacisku, a więc siła połączenia „rura-złączka” spada drastycznie. Z punktu widzenia zastosowań w ogrzewnictwie najważniejsza informacja to ta, że dzięki sieciowaniu polietylen przestaje być termoplastem i jest odporny na przegrzewy do 110°C. Rura utrzymuje grubość ścianki pod zaciskiem złączki i połączenie pozostaje bezpieczne. Bardzo ważne jest, żeby obie warstwy rury były wykonane z polietylenu sieciowanego (PE-X), ponieważ złączka zaciska jednocześnie warstwę wewnętrzną i zewnętrzną rury wielowarstwowej. Na bazie rur PEXb/Al/PE-Xb produkowane są rury DN 16 i DN 20 w izolacji 6 mm w kręgach 50 i 100 m, DN 25 w izolacji 9 mm Pytanie do... Ile wynosi okres gwarancji na Państwa system?

w kręgach 25 m, w kolorach niebieskim i czerwonym. Rury są certyfikowane przez Instytut AENOR w Hiszpanii.

Złączki - istotny element l

Złaczki zaprasowywane Złączki zaprasowywane (profile szczęk: H, U, TH) do rur wielowarstwowych są produkowane w kooperacji z włoskim producentem ICMA. Są one wykonane z europejskiego mosiądzu o podwyższonej odporności mechanicznej i na korozję. Podwójne o-ringi wykonane z EPDM sieciowanego za-

Fot. 2. Złączka zaprasowywana Duro SYSTEM. pewniają ich wytrzymałość na przegrzewy do 150˚C oraz odporność na starzenie i pękanie. Tuleje złączek są wykonane ze stali kwasoodpornej AISI304 odpornej na związki żrące zawarte w cementach. Wszystkie materiały złączek są dopuszczone do kontaktu z wodą przeznaczoną do celów spożywczych. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

Okres gwarancji na Duro SYSTEM wynosi 15 lat. l Złączki skręcane Oferta firmy obejmuje również złączki skręcane, które standardowo są wyposażone w podwójne oringi wykonane z EPDM sieciowanego. Zarówno złączki zaprasowywane, jak i skręcane posiadają gratowane gwinty zewnętrzne, a każda ze złączek posiada indywidualne opakowanie - worek.

Fot. 3. Złączka skręcana Duro SYSTEM.

Pod kontrolą rozdzielacza Rozdzielacze Duro wykonane są ze stali kwasoodpornej 304/1.4301 o grubości ścianki 1,6 mm. Wszystkie są testowane na szczelność ciśnieniem 8 barów. Ich wyposażenie zawiera: metalowe, obrotowe zawory spustowe, odpowietrzniki, wskaźniki przepływu Taconova, zawory regulacyjne Jurgen Schlösser oraz solidne uchwyty z gumowymi wkładkami tłumiącymi. Do kompletu oferowane są dokładnie dopasowane układy pompowe z przyłączami zasilania i powrotu od spodu, wyposażone w: termostatyczne zawory mieszające ESBE (zakres temperatur 2043°C), pompy CIRCULA lub WILO oraz termostaty przylgowe.

8 (228), sierpień 2017

proszkowo na kolor białym - RAL9010. Proponowane są w trzech rodzajach: natynkowe i natynkowe niskie, obydwie z regulacją wysokości, oraz podtynkowe z regulacją głębokości. Wszystkie szafki posiadają odejmowane drzwiczki oraz standardowo wyposażone są w zamek z

Fot. 4. Rozdzielacz z układem pompowym Duro SYSTEM. przecięciem lub typu „YALE”. Produkty te objęte są 5-letnią gwarancją.

Automatyka w komplecie Kompleksowa oferta obejmuje również automatykę europejskiego lidera w zakresie efektywnych rozwiązań sterowania parametrami pracy instalacji. W jej zakres wchodzi automatyka w technologii przewodowej lub w technologii radiowej, zawierająca szeroką gamę termostatów pokojowych,

Elegancka obudowa Solidne szafki wykonane są z blachy stalowej ocynkowanej, lakierowane są

Fot. 5. Pokojowy termostat programowalny Duro SYSTEM. www.instalator.pl

możliwość montażu w dowolnej pozycji, nawet do góry nogami. Mają też standardowe podłączenia M30 x 1,5. Można je otwierać i zamykać ręcznie, co jest przydatne podczas czynności rozruchowych i serwisowych. Dostępne są w wersji 230 V i 24 V.

Fot. 6. Zawór kątowy do rozdzielacza CALIDO seria S30. listew przyłączeniowych oraz siłowników termicznych. Przedstawione nowej generacji siłowniki TS+ posiadają wiele cech i funkcji, dzięki którym bardzo często sięgają po nie instalatorzy. Są odporne na wodę i kurz zgodnie z klasą ochrony IP54. Posiadają

Osprzęt odcinający Bardzo istotny przy każdym rozdzielaczu jest osprzęt w postaci zaworów kulowych. W naszej ofercie znajdują się zaprojektowane przez nas zawory nowej generacji CALIDO seria S30. Posiadają one system bezpieczeństwa, w którym konstrukcja i montaż trzpienia zapobiegają wypchnięciu go z korpusu na skutek nagłego wzrostu ciśnienia w instalacji. Dla zwiększenia bezpieczeństwa pracy trzpienie zaworów wyposażono w podwójne uszczelnienie: na górze zastosowano tradycyjną dławicę umożliwiającą doszczelnienia przy pomocy nakrętki, natomiast na dole trzpienia zastosowano nowoczesne uszczelnienie dynamiczne, w którym siła doszczelnienia zwiększa się wraz ze wzrostem ciśnienia między kulą a korpusem. Maksymalna temperatura pracy zaworów wynosi 150°C, a ciśnienie nominalne 30 barów. Zawory posiadają europejski certyfikat CE. Wszystkim dystrybutorom systemu Duro firma zapewnia doradztwo techniczne oraz profesjonalne szkolenia dla instalatorów. Jakub Gronek

miesięcznik informacyjno-techniczny

8 (228), sierpień 2017

Dziś na ringu „MI”: górne źródła (odbiorniki) ciepła grzejniki, stalowe, płytowe, zawory, regulacja

Buderus Grzejniki Logatrend marki Buderus to nowoczesny design pasujący do każdego pomieszczenia. Oferowane są w wielu kolorach i rozmiarach. Ich cechy konstrukcyjne zapewniają efektywne i oszczędne ogrzewanie. Specjalnie zaprojektowany system mocowań, który jest niewidoczny dla użytkownika, zapewnia estetyczny wygląd grzejnika. Nowoczesne grzejniki płytowe Logatrend są standardowo lakierowane na kolor biały (RAL 9016), zaś na zamówienie mogą być wykonane we wszystkich kolorach palety RAL. Właściwo-

rowane jest przez niezależne instytuty badawcze. Buderus uzyskał certyfikat DIN ISO 9001. Certyfikat ten obejmuje kompletny proces produkcji, od projektu, poprzez wytwarzanie i logistykę, aż po dystrybucję, i gwarantuje użytkownikom odpowiednio wysoką jakość każdego produktu.

Pasują do każdego pomieszczenia

ści wszystkich grzejników Logatrend zostały udokumentowane niemieckim znakiem jakości RAL, a najwyższa jakość wykonania potwierdzona jest 10letnim okresem gwarancji. Przestrzeganie wymagań jakościowych monito-

Grzejniki Logatrend występują w dwóch wariantach: Plan i Profil. Grzejnik Plan z płaską płytą czołową to rozwiązanie dla wymagających klientów, którzy oczekują od grzejnika nie tylko własności użytkowych, ale również bardzo nowoczesnego wyglądu. Grzejniki Profil to tradycyjne rozwiązanie dla tych, którzy cenią wysoką jakość i oszczędną pracę systemu grzewczego. Wszystkie grzejniki występują w trzech wariantach podłączeń: bocznym C, dolnym VC oraz dolnym z wypro-

wadzeniem przyłączy po środku grzejnika VCM. Podłączenie VCM gwarantuje, że niezależnie od wielkości grzejnika będzie on zamontowany zawsze na środku wnęki grzejnikowej, nawet jeżeli zmienimy wielkość grzejnika w trakcie realizacji projektu. Grzejniki Logatrend dostępne są w 5 rozmiarach wysokości od 300 mm do 900 mm, 15 standardowych długościach od 400 mm do 3000 mm oraz 7 typach (10, 20, 30 - grzejniki higieniczne, 11, 21, 22, 33 grzejniki standardowe). Zawory grzejnikowe Buderus, fabrycznie zainstalowane w modelach VC i VCM, prezentują nowy design oraz stanowią kolejny znak rozpoznawczy marki Buderus. W rezultacie nowe grzejniki płytowe pozwalają zmniejszyć rachunki za ogrzewanie nawet o 11% w porównaniu do konwencjonalnych grzejników, które nie są wyposażone w indywidualnie dobrane wkładki zaworowe.

Stworzone, by sprostać wymaganiom Podobnie jak wszystkie produkty Buderus - grzejniki Logatrend oszczędzają energię i dostarczają ciepło w sposób efektywny. Do tego ich instalacja przebiega szybko i łatwo. Model CPlan dysponuje czterema króćcami przyłączeniowymi z gwintem wewnętrznym G1/2" do kompletnego podłączenia na miejscu. Zalety te, z uwzględnieniem centralnego przyłącza w modelu Logatrend VCM-Plan, dają instalatorowi dużą elastyczność przy indywidualnym planowaniu instalacji. Podobnie jak ich płaskie odpowiedniki profilowane grzejniki płytowe są również łatwe do zamontowania - grzejniki dwu- oraz trzypłytowe można dowolnie obracać. Model Logatrend C ma cztery przyłącza boczne, Logatrend VCM centralne przyłącze na dole, a model Logatrend VC www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

posiada przyłącze na dole z lewej lub prawej strony, co pozwala swobodnie zaplanować instalację. Grzejniki Logatrend z serii VC oraz VCM mają fabrycznie zamontowany zestaw z zaworem grzejnikowym. Prawidłowe mocowanie do ściany jest warunkiem poprawnego montażu grzejników. System montażu Buderus dla wszystkich grzejników płytowych Logatrend został specjalnie stworzony z uwzględnieniem indywidualnych rozwiązań w domu każdego użytkownika. Dla systemu montażu FMS krzywe ściany lub inne wymagania instaPytanie do... Które grzejniki łączą w sobie nowoczesny desing z wysoką jakością, gwarantując przy tym efektywne i oszczędne ogrzewanie? lacyjne nie stanowią żadnego problemu. Pozwala on na regulację wysokości zamontowania grzejnika, stopnia odchylenia od ściany oraz ma standardowo wbudowaną blokadę podniesienia. Wkładki izolacji akustycznej pozwalają zapobiec przenoszeniu hałasu już u samego źródła. Montaż za pomocą systemu FMS jest nie tylko prosty i bezpieczny, ale dodatkowo elementy mocujące grzejnik są niewidoczne dla użytkownika. Grzejnik zawsze wygląda estetycznie i idealnie komponuje się z pomieszczeniem. Wszystkie grzejniki Logatrend dostarczane są w komplecie z mocowaniami oraz niezbędnym wyposażeniem, takim jak korek i odpowietrznik.

8 (228), sierpień 2017

Grzejniki dwu- oraz trzypłytowe dają się obracać i głowica termostatyczna może być umieszczona z lewej lub prawej strony zgodnie z własnym życzeniem.

Twoje rachunki pod kontrolą Jednym z najważniejszych elementów grzejnika Logatrend jest zawór termostatyczny. Jego zdolność reagowania decyduje o komforcie ogrzewania oraz efektywności grzejnika. Oszczędne zawory Buderus 1K montowane są seryjnie w grzejnikach typu VC oraz VCM. Zawory termostatyczne regulują temperaturę w pomieszczeniu do ustawionej wcześniej wartości. Jeżeli temperatura wzrasta, np. wskutek silniejszego nasłonecznienia, to głowica termostatyczna Buderus rozpoznaje ocieplanie się pomieszczenia i za pomocą zaworu obniża moc grzejnika. Zawory 1 K, współpracując z wysokiej jakości głowicami termostatycznymi, reagują w sposób szczególnie czuły, a mianowicie uruchamiają regulację już wówczas, gdy temperatura w pokoju przekroczy tylko o 1°C zadaną wcześniej temperaturę. Konwencjonalne zawory termostatyczne reagują ze znacznym opóźnieniem i w tym czasie są jeszcze w połowie otwarte. Zamykają się dopiero po przekroczeniu temperatury w pokoju o 2°C i w ten sposób tracą kosztowną energię cieplną. Odbija się to niekorzystnie nie tylko na efektywności energetycznej, ale także na klimacie w pomieszczeniu wystawionym na znaczne wahania temperatury.

Istotnym warunkiem efektywnej pracy instalacji grzewczej jest hydrauliczne zrównoważenie. Zapewnia ono równomierną dostępność ciepła w całym domu. Wbudowany zawór grzejnikowy fabrycznie ustawiony jest w sposób optymalny według wielkości grzejnika i na odpowiednią moc. Grzejniki płytowe Buderus zapewniają nie tylko optymalne ciepło i komfort, ale także maksymalizują wydajność instalacji grzewczej, ponieważ mogą zawsze pracować we właściwym zakresie. W ten sposób unika się niedogrzania lub przegrzania poszczególnych grzejników. Hydrauliczne zrównoważenie pozwala również w dużej mierze ograniczyć hałas wynikający z ruchu wody w instalacji. Niewielka zmiana wielkości przepływu ma poważne konsekwencje, bowiem ogrzewanie nie musi zawsze pracować na pełnych obrotach. Przez to wzrasta efektywność, a zużycie i koszty maleją o maks. 6% wobec instalacji bez zrównoważenia hydraulicznego. Jeżeli jednak byłaby potrzebna korekta regulacji, to można ją wykonać bez narzędzi, wykorzystując umieszczoną na zewnątrz bezstopniową podziałkę. Elementy wyposażenia dodatkowego marki Buderus są optymalnie dopasowane do grzejników płytowych Logatrend. Głowice termostatyczne charakteryzują się nowoczesnym wyglądem i łatwym montażem.

System zintegrowany Buderus dostarcza zamawiającemu wszystko, co jest potrzebne do zapewnienia przyjemnego ciepła i komfortu w budynku, i to z jednego źródła. Idealnie dopasowane do siebie i efektywnie wyregulowane systemy grzewcze pozwalają cieszyć się właściwie dobranym ciepłem. Jacek Adamiak www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

8 (228), sierpień 2017

Dziś na ringu „MI”: górne źródła (odbiorniki) ciepła ścienne, rura, złączka, sterowanie, ogrzewanie podłogowe

Comap Ogrzewanie płaszczyznowe dzięki swoim zaletom (wysoki komfort cieplny, optymalna współpraca z niskotemperaturowymi źródłami ciepła oraz łatwość aranżacji przestrzeni) zyskało wielu zwolenników. Te argumenty przekonują architektów, projektantów instalacji grzewczych, instalatorów, a przede wszystkim użytkowników. Wiedza techniczna wśród instalatorów na temat systemów ogrzewania płaszczyznowego jest już na wysokim poziomie, czego nie można było powiedzieć jeszcze kilkanaście lat temu, a kultura wykonania instalacji i świadomość wykonawców pozwala stwierdzić, że nasz rynek jest dobrze przygotowany do spełniania oczekiwań inwestorów. Te wszystkie czynniki spowodowały, że w Polsce bardzo dynamicznie rozwija się sektor instalacji grzewczych opartych na ogrzewaniu płaszczyznowym. Firma Comap posiada w swojej ofercie kilka rozwiązań odpowiadających wymaganiom i wyzwaniom naszego rynku.

Płyta z wypustkami Podstawowym produktem jest dobrze już znane ogrzewanie podłogowe BIOfloor oparte na styropianowych płytach systemowych z wypustkami, rurach wielowarstwowych lub PEX oraz rozdzielaczach modułowych poliamidowych lub rozdzielaczach mosiężnych. Niewątpliwą zaletą tego rozwiązania jest to, iż płyta systemowa z wypustkami pozwala na bardzo szybkie rozkładanie rury. Dodatkowo, na tego typu płycie rura jest bardzo dobrze umocowana i chroniona przed uszkodzeniami mechanicznymi, którym może ulec, zanim zostaną wykonane wylewki.

Płyta z folią Innym rozwiązaniem jest zastosowanie płaskiej płyty styropianowej z folią. Tego typu rozwiązanie jest tańszą alternatywą zachowującą wszystkie podstawowe cechy ww. płyty (tj. izolacja termiczna, izolacja akustyczna, izolacja przeciwwilgociowa), daje możliwość mocowania rury, ale niestety nie daje takiego komfortu pracy i oszczędności czasu przy rozkładaniu pętli grzewczych jak płyta systemowa z wypustkami. Przy wyborze konkretnego rozwiązania polecam przeprowadzenie krótkiej analizy, bo Pytanie do... Jaką wydajność może osiągnąć system ogrzewania ściennego? może to, co na początku wydaje się być droższe, w rezultacie (wliczając czas pracy) pozwoli zaoszczędzić znaczącą kwotę w skali całej inwestycji.

Ogrzewanie ścienne Nowym rozwiązaniem ogrzewania płaszczyznowego w ofercie Comap jest wspominane już wcześniej ogrzewanie ścienne. Rozwiązanie to bazuje na tych samych rozdzielaczach, jakie proponujemy w ogrzewaniu podłogowym BIOfloor - bardzo dobrze wyposażone, z przepływomierzami umożliwiającymi łatwą regulację przepływu oraz wkładkami zaworowymi pozwalającymi na zamontowanie siłowników sytemu regulacyjnego. Rura grzewcza stosowana w tym rozwiązaniu to rura wielowarstwowa PEX/Al/PEX 14 x 2 mm. W naszym systemie proponujemy rurę z wkładką aluminiową z dwóch powodów - rura ta posiada pamięć kształtu, co bardzo ułatwia montaż i, co istotne dla późniejszych użytkowników, dzięki warstwie aluminium można tę rurę łatwo zlokalizować pod tynkiem z użyciem dość prostych narzędzi do wykrywania przewodów w ścianach. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

8 (228), sierpień 2017

wania podłogowego) należy napełnić instalację (każdy z obiegów oddzielnie pod ciśnieniem wodociągowym umożliwiającym wypchnięcie powietrza z rur), wykonać próbę ciśnieniową i pozostawić instalację pod ciśnieniem do zakończenia wszelkich prac wykończeniowych.

Montaż Do mocowania rury na ścianie stosujemy listwy mocujące sprzedawane w odcinkach 1 m (składające się z fabrycznie zmontowanych dwóch elementów o długości 0,5 m) montowane w odległości około 50 cm od siebie, w które wpinamy rurę. Rura jest zatrzaskiwana w uchwytach listwy, co daje bardzo stabilne zamocowanie rury na murze. Listwa daje możliwość mocowania rury w odstępach co 5 cm. Najczęściej stosowanym rozstawem rury jest rozstaw 15 cm. Po zamocowaniu wszystkich pętli grzewczych na ścianie (analogicznie jak to wykonujemy dla ogrze-

Warstwa tynku

Sterowanie

Pokrycie instalacji ogrzewania ściennego tynkiem polega na wykonaniu warstwy tynku, która zrówna się grubością z powierzchnia rur, następnie należy nałożyć siatkę tynkarską, która wzmocni tynk (minimalizując ryzyko powstania pęknięć). Następnie nakładamy ostatnią warstwę tynku, która będzie miała grubość około 1,5 cm ponad rurę. Masa tynku powinna zawierać plastyfikator do betonu, który uelastyczni zaprawę, ułatwiając szczelne „otulenie” rur grzewczych zaprawą. Tak wykonany grzejnik, po uzyskaniu przez tynk finalnej wytrzymałości i swobodnej utracie zawartej w nim wilgoci, jest gotowy do pracy. Wydajność 1 m2 takiego typu ogrzewania w zależności od parametrów zasilania i rozstawu rury może dochodzić nawet do 150 W.

Niezbędnym uzupełnieniem systemów ogrzewania powierzchniowego jest sterowanie - konieczne dla utrzymania zadanej temperatury w pomieszczeniu. Comap wprowadził w ostatnim czasie nowy system sterowania. System generalnie występuje w tr wariantach: bezprzewodowym, kablowym 230 V i kablowym 24 V. Rozwiązanie to pozwala na dostosowanie układu sterowania do potrzeb użytkownika. Bazę całego systemu stanowi moduł sterujący (radiowy, 230 V lub 24 V). Jako elementy wykonawcze (oddziałujące na wkładki zaworowe rozdzielacza) można zastosować siłowniki 230 V lub 24 V. Standardowo siłownik posiada w zestawie pierścień mocujący z gwintem M30 x 1,5, który jest instalowany na rozdzielaczu, a sam siłownik można zamontować poprzez połączenie zatrzaskowe. W ofercie sterowania Comap znajduje się kilka typów termostatów pokojowych posiadających praktyczne funkcje ułatwiające sterowanie temperaturą w pomieszczeniu oraz pozwalające na optymalizację zużycia energii. Artur Grabowski

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

8 (228), sierpień 2017

Ring „MI”: górne źródła (odbiorniki) ciepła miedź, ogrzewanie podłogowe, grzejnik, korozja

Europejski Instytut Miedzi Na rynku dostępne są systemowe rury miedziane do ogrzewania podłogowego w osłonie. Goła rura miedziana może być stosowana przy zabudowach suchych oraz gdy jest zalewana specjalnie przystosowanym do tego rodzaju ogrzewania jastrychem z asfaltu bitumicznego. Miedź jest powszechnie stosowanym materiałem, z którego wykonuje się instalacje grzewcze w budynkach mieszkalnych. Swoją popularność zawdzięcza doskonałym własnościom wykorzystywanym w produkcji rur i łączników z miedzi oraz w trakcie eksploatacji instalacji. Należą do nich: wysoka plastyczność, duża trwałość, bakteriostatyczne oddziaływanie miedzi w stosunku do wody oraz odporność na korozję przez tworzenie warstwy tlenków na powierzchni roboczej, która zabezpiecza miedź przed dalszą korozją. Miedź jest przyjazna dla środowiska, gdyż w 100% podlega recyklingowi. Bardzo ważną zaletą, którą posiadają rury miedziane w odróżnieniu od popularnych rur z tworzywa sztucznego, jest antydyfuzyjność rur miedzianych. Miedź nie przepuszcza tlenu do wody płynącej wewnątrz instalacji, a to właśnie tlen jest przyczyną korozji grzejników wykonanych głównie z blachy stalowej. Instalacyjne rury miedziane stosowane w instalacjach ogrzewczych wykonane są zgodnie z europejską normą PN-EN 1057, zaś łączniki zgodnie z PN-EN 1254. Oznacza to, że rury i łączniki miedziane wytwarzane przez różnych producentów mają ten sam skład chemiczny oraz wymiary. Jest to materiał kompatybilny niezależnie od miejsca pochodzenia. Rury miedziane produkowane zgodnie z PN-EN 1057 dostępne są na rynku w stanie twardym, półtwardym oraz miękkim. Do instalacji c.o. z grzejnikami w Polsce najczęściej stosuje się rury twarde, na-

Pytanie do... Jakie są zalety instalacji miedzianych wykorzystywanych jako górne źródła (odbiorniki) ciepła? tomiast do ogrzewania powierzchniowego - rury miękkie. Do wykonywania instalacji z rur i łączników miedzianych wykorzystu-

je się połączenia nierozłączne, do których możemy zaliczyć lutowanie kapilarne lutem miękkim lub twardym oraz zaprasowywanie. Drugim rodzajem są połączenia rozłączne, łączone za pomocą złączek wykonanych z miedzi, brązu lub mosiądzu poprzez połączenie zaciskowe skręcane. Najbardziej popularną metodą łączenia instalacji grzewczych z miedzi

jest lutowanie kapilarne. Stosowane są luty miękkie (temperatura topnienia 220÷250°C) oraz luty twarde (temperatura topnienia 630÷890°C). Lutowanie miękkie stosuje się do przewodów o średnicy do 28 mm, natomiast twarde wtedy, gdy średnica jest większa od 28 mm. Zaletą tego typu połączenia jest niska cena łącznika do lutowania kapilarnego, jednak wymagane są wysokie kwalifikacje instalatorów wykonujących takie instalacje. Drugim coraz bardziej popularnym sposobem łączenia miedzianych instalacji grzewczych jest zaciskanie. Przy tym rodzaju połączenia wykorzystuje się specjalny łącznik z elastyczną uszczelką, która po zaprasowaniu za pomocą specjalistycznej zaciskarki tworzy trwałe nierozłączne połączenie. W porównaniu z połączeniem wykonanym za pomocą lutowania ten typ połączenia jest bardziej estetyczny i szybszy w montażu. Może być wykonany przez instalatora o niższych kwalifikacjach. Łącznik zaprasowywany jest jednak znacznie droższy od łącznika do lutowania kapilarnego. Instalacji z rur miedzianych nie wolno zatapiać bezpośrednio w betonie, który powoduje korozję wżerową miedzi. W tym wypadku należy stosować rury w osłonach z tworzywa sztucznego, które dodatkowo chronią przed uszkodzeniami mechanicznymi.

Ogrzewanie grzejnikowe W instalacjach z rur miedzianych można stosować grzejniki wykonane z miedzi, żeliwa, stali i aluminium. Z punktu widzenia wzajemnej współpracy i wyeliminowania procesów elektrochemicznych najkorzystniejsze są grzejniki miedziane. Pierwszym rodzajem grzejników, do produkcji których może być stosowana miedź, są konwektory, w których przewody wodne wykonane są z rur miedzianych, zaś powierzchnia wymiany www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

ciepła z powietrzem rozwinięta jest przez nałożenie na te rury ożebrowania z blachy aluminiowej. Drugim rodzajem grzejników są grzejniki rurowe, tzw. łazienkowe. Przewodom miedzianym w instalacjach ogrzewczych korozja praktycznie nie zagraża pod warunkiem spełnienia przez wodę instalacyjną wymagań jakościowych określonych w normie PN-C04607. Zgodnie z powyższą normą w instalacjach w układzie miedź-stal (np. przy zastosowaniu grzejników stalowych) może ona pracować jedynie w systemie zamkniętym, a gdy suma stężenia jonów chlorkowych i siarczanowych będzie większa od 50 mg/l, wymagana jest ochrona przeciwkorozyjna przy zastosowaniu inhibitorów korozji. Mają one za zadanie ochronę przeciwkorozyjną stalowych grzejników (bądź innych elementów stalowych), które pod wpływem kontaktu z wodą instalacyjną zawierającą jony miedzi mogą ulegać korozji wżerowej, powodując jednocześnie zanieczyszczenie wody produktami korozji żelaza. Skutkiem tej korozji jest perforacja grzejników stalowych, ale też zapychanie się zaworów termostatowych przenoszonymi przez wodę produktami korozji żelaza. Podobne zastrzeżenia dotyczą układów miedź-aluminium, do których należy stosować odpowiednie dla tego typu instalacji inhibitory korozji. Przy wykonywaniu instalacji grzewczych grzejnikowych z rur miedzianych twardych należy pamiętać o kompensacji termicznej rur miedzianych. Najdłuższy odcinek rury miedzianej niewymagający kompensacji to 5 metrów. Odcinki dłuższe wymagają kompensacji przez odpowiednie prowadzenie przewodów (kompensacja naturalna) lub stosowanie elementów kompensujących w instalacji.

Ogrzewanie powierzchniowe Do ogrzewania powierzchniowego wykorzystujemy rury miedziane w stanie miękkim wykonane zgodnie z normą PN-EN 1057. Rura w stanie miękkim w kręgach produkowana jest do średnicy 22 mm, a do ogrzewania podłogowego stosuje się średnice do 18 mm (6, 8, 10, 12, 15 i 18 mm). Należy pamiętać, że nie wolno zalewać betonem gołych rur miedzianych. Na rynku dostępne są systemowe rury miedziane do ogrzewania podłogowego w osłonie. Goła rura miedziana może być stosowana www.instalator.pl

8 (228), sierpień 2017

przy zabudowach suchych oraz gdy jest zalewana specjalnie przystosowanym do tego rodzaju ogrzewania jastrychem z asfaltu bitumicznego. Na rynku dostępny jest także kompletny nieznormalizowany miedziany system ogrzewania powierzchniowego, który z jednej strony jest doskonałą rurą rdzeniową, z drugiej zaś - materiałem dającym się świetnie układać. Dzięki specjalnym procesom produkcyjnym rury zwinięte w kręgi są wyjątkowo plastyczne i łatwe w instalowaniu. Do ogrzewania powierzchniowego najczęściej stosowane są rury 12 x 0,7

i 14 x 0,8 mm w stanie miękkim R220 w kręgach 50 m. W przypadku zalewania rur jastrychem cementowym wykorzystuje się rury z płaszczem ochronnym, który praktycznie nie ogranicza przewodzenia ciepła, a jed-

nocześnie chroni rurę rdzeniową przed uszkodzeniami mechanicznymi i zewnętrznymi czynnikami chemicznymi, umożliwia też niezakłócone wydłużanie się rury rdzeniowej oraz odbiera na łukach część wydłużenia termicznego. Rdzeniowa rura miedziana spełnia wymagania normy PN-En 1057, natomiast otulina - normy PN-EN 13349. W ostatnim czasie do ogrzewania powierzchniowego stosuje się także innowacyjną rurę dwuwarstwową składającą się z cienkościennej rury miedzianej trwale zespolonej z osłoną polietylenu PERT. Posiada ona znakomite własności plastyczne, jest o około 50% lżejsza i o 40% tańsza od klasycznej rury stosowanej w ogrzewaniu powierzchniowym, zachowując przy tym pozostałe zalety, takie jak odporność na uszkodzenia mechaniczne, 100% antydyfuzyjność, odporność na korozję i nieograniczoną żywotność. Do ogrzewania powierzchniowego zalecana jest najczęściej w wymiarze 16 x 2 mm (grubość ścianki miedzianej 0,35 mm). Charakteryzuje się łatwym montażem i obróbką, łuki nawet o niewielkich promieniach można wykonać ręcznie bez użycia giętarki. Do łączenia rur stosuje się złączki zaprasowywane z podwójnym elementem zaciskowym - o-ringiem EPDM. Rury cienkościenne produkowane są w wymiarach 14 x 2, 16 x 2, 18 x 2, 20 x 2 oraz 26 x 3 mm. Poza zastosowaniem w ogrzewaniu powierzchniowym z rury tej można wykonywać instalacje zimnej i ciepłej wody, ogrzewania grzejnikowego oraz pomp ciepła. Producenci rur miedzianych oferują też gotowe panelowe systemy ogrzewania ściennego w zabudowie suchej, z systemowymi rurami miedzianymi 12 x 0,7, 14 x 0,8 mm lub z kompozytowymi cienkościennymi rurami miedzianymi 16 x 2 mm. Panele takie montuje się na ścianach w miejscach przeznaczonych dla tradycyjnych grzejników. Oferowane na rynku systemy ogrzewania płaszczyznowego z miedzi to systemy kompletne, których instalacja oszczędza czas montażu i gwarantuje wysokie walory użytkowe. Ich montaż można wykonywać nawet przy niskich temperaturach w obiekcie, gdyż rura taka nie sprężynuje. Kazimierz Zakrzewski

miesięcznik informacyjno-techniczny

8 (228), sierpień 2017

Ring „MI”: górne źródła (odbiorniki) ciepła ogrzewanie, płaszczyznowe, ścienne, chłodzenie, panel

Herz W skład systemu Herz PipeFix wchodzi najwyższej jakości rura wielowarstwowa Herz PE-RT/Al/PEHD, łączona przy pomocy systemu złączek zaprasowywanych i zaciskowych. Rury wielowarstwowe firmy Herz przeznaczone są do instalacji grzewczych, chłodzących i wody pitnej, czyli znajdują zastosowanie w instalacjach ogrzewania i chłodzenia powierzchniowego (podłogowe, ścienne, sufitowe). Poza tym mozna je zastosować w instalacjach sprężonego powietrza i innych pokrewnych instalacjach z nieagresywnymi mediami. System Herz jest ekonomiczny w użyciu, cechuje się wysoką jakością, niezawodnością i długą żywotnością. Ponadto zastosowane w nim materiały mogą być w całości poddane recyklingowi. Wielowarstwowe rury Herz produkowane są przy użyciu najnowocześniejszych technologii i w oparciu o wieloletnie doświadczenie i wiedzę. Rura Herz składa się z rury podstawowej z polietylenu, na którą nałożony jest płaszcz aluminiowy łączony wzdłużnie (doczołowo). Warstwa zewnętrzna tworzy tzw. rurę ochronną. Dzięki połączeniu materiałów o różnych właściwościach gotowy produkt łączy w sobie doskonałe właściwości tworzywa sztucznego ze sprawdzonymi zaletami aluminium. Stosowany proces produkcji pozwala uzyskać idealnie okrągły przekrój rury, gwarantujący dokładne dopasowanie rur, niezależnie od sposobu ich łączenia. Do produkcji rur wielowarstwowych Herz stosuje się wyłącznie polietylen (PE). Rury wielowarstwowe Herz z tworzywa sztucznego i aluminium składają się z 5 warstw, ponieważ należy jeszcze uwzględnić spoiwo pomiędzy poszczególnymi warstwami. Środkowa warstwa wykonana z aluminium zapewnia stabilność i 100procentową szczelność tlenową. W przypadku stosowania rur szczelnych na

dyfuzję (tlenu i pary wodnej) nie ma konieczności rozdzielania systemu za pomocą wymienników ciepła. Rury dostarczane w sztangach lub w zwojach nadają się do łączenia za pomocą złączek zaprasowywanych lub skręcanych Dzięki warstwie aluminium rury zespolone Herz posiadają bardzo dobrą przewodność elektryczną w „kierunku wzdłużnym“. W „kierunku poprzecznym“ do osi rury warstwa polietylenowa pełni funkcję izolatora elektrycznego do napięcia ok. 35 000 V. Rury wielowarstwowe Herz z tworzywa sztucznego i aluminium stosuje się przede wszystkim w instalacjach

zastosowanie w systemach chłodniczych „wody lodowej”, do schładzania ściennego, sufitowego, do zasilania fancoili. Rury Herz wykorzystywane są także do specjalnych zastosowań, m.in. w systemach ogrzewania murawy boisk czy w sufitach chłodzących, grzew-

czych lub chłodząco-grzewczych z wykorzystaniem płyt Fermacell. W płytach ogrzewania i chłodzenia ściennego montuje się rury Herz o wymiarach 10 x 1,3 mm. W systemach ogrzewania lub chłodzenia powierzchniowego znajduje zastosowanie rura wielowarstwowa Herz-FH z tworzywa sztucznego i aluminium z cieńszą warstwą aluminiową do łatwiejszego montażu.

Trwałe połączenia

ogrzewania podłogowego, ściennego, sufitowego i grzejnikowego. Rury Herz posiadają atest PZH, dlatego mogą być stosowane w instalacjach wody pitnej zarówno zimnej, jak i ciepłej wody użytkowej. Dzięki doskonałej odporności systemu rurowego Herz na środki przeciw zamarzaniu na bazie glikolu (np. etylenowego lub propylenowego) rury Herz znajdują szerokie Pytanie do... Jaka jest przewaga suchego systemu ogrzewania i chłodzenia ściennego Herz nad typowym ogrzewaniem podłogowym?

O trwałości systemu rurowego decyduje jakość zastosowanych rur oraz rodzaj i pewność połączeń. Złączki zaprasowywane Herz można szybko i całkowicie bezpiecznie łączyć z rurami wielowarstwowymi Herz. Firma Herz, bazując na wieloletnim doświadczeniu w produkcji złączy rurowych, produkuje według własnych, opatentowanych rozwiązań wysokiej jakości radialne złączki zaprasowywane z mosiądzu odpornego na wypłukiwanie cynku z tuleją ze stali szlachetnej. Złączki te są niemal we wszystkich kształtach i rozmiarach dopuszczone do łączenia rur z tworzywa sztucznego w prawie wszystkich instalacjach w budynkach, analogicznie jak rury. Doświadczenie firmy Herz oraz 10letnia gwarancja zapewniają bezpieczne użytkowanie systemu Herz PipeFix. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

Elementy przyłączeniowe do rur z tworzywa sztucznego Herz wykonywane są również jako złącza rozłączne. Do łączenia z rurami stosuje się także adaptery i śrubunki Herz. Przyłącze do rur z tworzywa sztucznego stanowi niezawodne połączenie rury z korpusem zaworu. W razie potrzeby połączenie takie można w każdej chwili rozłączyć. Złączy rozłącznych (skręcanych) nie można umieszczać pod tynkiem. Warunkiem zachowania idealnej szczelności złącza jest prawidłowy montaż przeprowadzony zgodnie z instrukcją montażu Herz. Rodzaje złączek: l Złącza nierozłączne: - złączki zaprasowywane do instalacji grzewczych można umieszczać w ścianie (pod tynkiem) lub w podłodze, - złączki zaprasowywane do instalacji sanitarnych można umieszczać w ścianie (pod tynkiem), w podłodze, - złączek zaprasowywanych przeznaczonych do instalacji doprowadzających ciepło bezpośrednio z niskoparametrycznej ciepłowni lokalnej, węzła osiedlowego nie można umieszczać w ścianie (pod tynkiem) ani w podłodze. l Złącza rozłączne muszą być zawsze dostępne i widoczne, by można było zauważyć ewentualne nieszczelności.

Gotowy system na ścianę Suchy system ogrzewania ściennego Herz Panel, zbudowany jest z płyt systemowych gipsowo-włóknowych o grubości 15 mm z wbudowanymi fabrycznie rurami grzewczymi z tworzywa sztucznego, wielowarstwowe z przekładką aluminiową systemu Herz PE-RT/Al/PE-HD. Średnica zewnętrzna rury grzewczej wynosi 10 mm, grubości ścianki 1,3 mm przy grubości przekładki aluminiowej wynosi 0,2 mm. Przekładka aluminiowa w www.instalator.pl

8 (228), sierpień 2017

ściance rury grzewczej łączona jest doczołowo przez spawanie laserowe. Płyty gipsowo-włóknowe zbrojone są włóknami celulozowymi. W ten sposób powstają homogeniczne płyty o dużej gęstości. Płyty gipsowo-włóknowe są ogniotrwałe (F 30) i odporne na wilgoć. Rury wielowarstwowe są fabrycznie wprasowane w wyfrezowanych rowkach płyt. Panele grzewcze przeznaczone są do bezpośredniego montażu na konstrukcji nośnej na ścianie, suficie lub podłodze. Panele są dostępne w wymiarach 2000 x 625, 2000 x 310 oraz 1000 x 625. Maksymalna temperatura czynnika grzewczego nie powinna przekraczać 45°C. Płyty ogrzewania ściennego łączy się szeregowo (dwie lub trzy płyty systemowe), tak aby długość jednej pętli nie przekraczała 55 m. Każdą pętlę ogrzewania ściennego łączy się bezpośrednio do rozdzielacza i kolektora w szafce instalacyjnej, analogicznie jak pętle ogrzewania podłogowego. Zalecane jest wykonywanie połączeń w układzie Tichelmanna. Płyty łączone są szeregowo za pomocą złączek zaprasowywanych i przyłączane bezpośrednio do rury rozdzielającej lub zbierającej o średnicy 20 mm. Wydajność ogrzewania ściennego zależy od temperatury czynnika grzewczego, jego ochłodzenia oraz temperatury w pomieszczeniu. Przykładowo przy średniej różnicy temperatur między czynnikiem a pomieszczeniem wynoszącej 15°C, dla temperatury zasilania 40°C, temperatury powrotu 30°C i temperatury pomieszczenia 20°C wydajność znamionowa jednej płyty wynosi 92 W/m2. Na opisany system ogrzewania i chłodzenia ściennego firma Herz udziela 10letniej gwarancji. Zastosowanie w systemie ogrzewania i chłodzenia rury wielowarstwowej z przekładką aluminiową zapewnia długowieczność systemu, ponieważ rura aluminiowa nie starzeje się, czego nie można powiedzieć

o tworzywie sztucznym. Ponadto warstwa aluminium stanowi doskonałą ochronę przed przenikaniem tlenu z powietrza do wody w instalacji. Rura z warstwą aluminium „zapamiętuje” nadany kształt i nie sprężynuje, przez co ułatwia montaż instalacji. Wydajność jednostkowa systemu ogrzewania ściennego jest bardzo wysoka i może wynosić powyżej 140 W/m2, zaś jej ograniczenie mogą stanowić wymagania w zakresie komfortu cieplnego. W systemie Herz do rozdzielacza ogrzewania ściennego można wpiąć nawet 48 płyt ogrzewania ściennego. Niewątpliwą przewagą systemu ogrzewania i chłodzenia ściennego Herz nad typowym ogrzewaniem podłogowym jest gwarancja w zakresie wydajności ogrzewania i chłodzenia, potwierdzona wynikami badań przez niezależną jednostkę badawczą. Systemy ogrzewania i chłodzenia z płytami systemowymi Herz mogą pracować jako typowy system ścienny, ale mogą także być adaptowane do systemów ogrzewania i chłodzenia podłogowego i sufitowego. Rozwiązanie ma charakter modułowy i powtarzalny, projektowanie systemu jest analogiczne do projektowania systemu z grzejnikami lub fancoilami. System nie wymaga stoso-

wania wody do wykonania grzejnika powierzchniowego, zaś finalna grubość grzejnika wynosi zaledwie 15 mm. Technologia montażu jest podobna do systemu zabudowy ściennej z płytami gipsowo-kartonowymi. W przypadku ścianek działowych panele ścienne ogrzewania i chłodzenia Herz można wykorzystać zamiast płyt gipsowo-kartonowych. Z płyt systemu suchego ogrzewania i chłodzenia Herz można wykonywać sufity podwieszane, montowane do konstrukcji nośnej. Grzegorz Ojczyk

miesięcznik informacyjno-techniczny

8 (228), sierpień 2017

Ring „MI”: górne źródła (odbiorniki) ciepła ogrzewanie ścienne, na mokro, na sucho

KAN-therm W artykule przedstawię system KAN-therm Wall. Jest to ogrzewanie ścienne wykonywane „na mokro” i „na sucho”, czyli dla każdego coś dobrego.

Komfortowy, bezawaryjny, tani w eksploatacji, ekologiczny, zdrowy dla użytkowników, estetyczny i przede wszystkim umożliwiający współpracę z nowoczesnymi ekologicznymi źródłami ciepła - takie wymagania stawiają obecnie inwestorzy budujący swoje wymarzone domy dla nowoczesnego systemu grzewczego. Wszystkie powyższe cechy są głównym atutem instalacji grzewczych zaliczanych do tzw. grupy systemów płaszczyznowych, a dokładnie ogrzewania podłogowego oraz ogrzewania ściennego. Jeszcze klika lat temu wodne ogrzewanie płaszczyznowe, ścienne i podłogowe, jako najnowocześniejsza technologia dostarczania ciepła dla budynków, było synonimem luksusu oraz wysokiego prestiżu inwestycji. Dziś taki system ogrzewania domów jednorodzinnych, a także dużych obiektów użyteczności publicznej, stał się powszechnie stosowanym standardem gwarantującym uzyskanie wysokiej energooszczędności instalacji grzewczej. Obecne trendy, narzucające coraz większą izolacyjność dla przegród budowlanych, a tym samym dążące do coraz większej redukcji obciążenia cieplnego budynków, oraz duża popularność ekologicznych niskoparametrowych źródeł ciepła, takich jak kotły kondensacyjne czy pompy ciepła, sprawiają, że instalacje ogrzewania podłogowego i ściennego, montowane indywidualnie bądź w układach kombinowanych, są najbardziej optymalnym, ekologicznym i energooszczędnym rozwiązaniem technicznym.

Estetyka, komfort i energooszczędność Za wyborem tego sposobu ogrzewania pomieszczeń przemawia przede wszystkim energooszczędność i kom-

fort. Dzięki optymalnemu rozkładowi temperatury, jaki zapewniają systemy płaszczyznowe, można obniżyć przy zachowaniu warunków komfortu cieplnego - temperaturę powietrza w

pomieszczeniu nawet o 1-2°C. Skutkuje to zmniejszeniem ilości dostarczanej energii cieplnej nawet o 510%. Niska temperatura zasilania inPytanie do... Który z systemów grzewczych zapewnia największą estetykę pomieszczeń przy jednoczesnym zachowaniu optymalnego komfortu cieplnego, wysokiej higieniczności oraz energooszczędności instalacji?

stalacji również wpływa na zmniejszenie strat ciepła. Już po 2 latach eksploatacji może nastąpić amortyzacja kosztów inwestycyjnych! Ogrzewanie płaszczyznowe może więc być jednym z tańszych sposobów ogrzewania pomieszczeń. Nie bez znaczenia są też inne zalety. Walory estetyczne - ogrzewanie takie jest niewidoczne dla oka ludzkiego. Brak metalowych potężnych grzejników, do których się przyzwyczailiśmy, nie szpeci wykwintnie urządzonych pomieszczeń. Jest też „czyste”, ponieważ wyeliminowane jest krążenie i osiadanie kurzu poprzez ograniczenie prądów konwekcyjnych. I wreszcie niezawodność i trwałość tego typu systemów ograniczona co najwyżej trwałością źródła ciepła. Należy też podkreślić ekologiczny walor takich rozwiązań, zasilanych z niskotemperaturowych, „czystych” kondensacyjnych kotłów gazowych, pomp ciepła lub innych alternatywnych źródeł ciepła. System wodnego ogrzewania ściennego jest kompatybilny z różnymi źródłami ciepła, dzięki czemu inwestor w mało inwazyjny sposób może zmienić sobie sposób przygotowywania ciepła, np. poprzez wymianę kotła gazowego na pompę ciepła lub montaż paneli fotowoltaicznych. W takiej sytuacji nie jest on ograniczony jednym dedykowanym rozwiązaniem. System KAN therm oferuje szereg takich nowoczesnych rozwiązań technicznych umożliwiających budowę energooszczędnych i trwałych systemów wodnego ogrzewania płaszczyznowego. Daje możliwość wykonania praktycznie każdej, nawet najbardziej nietypowej instalacji ściennej lub podłogowej a także instalacji ogrzewania powierzchni zewnętrznych. System KAN-therm Wall, układany w technologii suchej lub mokrej, jest jednym z przedstawicieli grupy rozwiązań technicznych przeznaczonych do wykonania instalacji ogrzewania ściennego. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

8 (228), sierpień 2017

lecane jest do wykonania instalacji na przegrodach o konstrukcji tradycyjnej (murowane, żelbetowe).

Ogrzewanie ścienne mokre Rury grzewcze o średnicy 12 lub 14 mm mocowane są na ścianie za pomocą specjalnych listew montażowych RAIL, a następnie pokrywane są warstwą tynku o całkowitej grubości ok. 30-35 mm, tworząc płytę grzejną. Minimalna grubość tynku nad powierzchnią rury wynosi 10 mm. Do wykonania instalacji stosuje się rury KAN-therm PE-RT lub PE-Xc o średnicach 12 x 2 lub 14 x 2 mm, a także rury wielowarstwowe PE-RT/Al/PE-RT o średnicy 14 x 2 mm. W obu przypadkach rury zabezpieczone są przed przenikaniem tlenu do wnętrza instalacji za pomocą warstwy osłony antydyfuzyjnej lub warstwy aluminium. Rury układa się meandrowo z rozstawem 5, 10, 15, 20, 25 cm. W przypadku rozstawu 5 i 10 cm rury można układać podwójnym meandrem. Nowością w ofercie są rury polibutylenowe KANtherm PB o średnicy 8 x 1 mm, które dzięki swoim gabarytom pozwalają na dodatkowe zmniejszenie grubości wymaganych zapraw tynkarskich. Nowy system zamocowań, tj. nowe listwy tworzywowe dla rur o średnicy 8 mm oraz specjalny tworzywowy łuk prowadzący, gwarantują prosty, łatwy i bezproblemowy montaż instalacji. Specjalnie dobrany system szybkozłączek typu „Click” dla rur PB 8 mm daje możliwość różnej konfiguracji podłączeń. Tynk płyty grzewczej powinien charakteryzować się dobrą przewodnością cieplną, odpornością na temperaturę, elastycznością i małą rozszerzalnością cieplną. Rodzaj tynku musi być przy-

Ogrzewanie ścienne suche

stosowany do charakteru pomieszczenia. Mogą być stosowane tynki wapienno-cementowe, gipsowe (anhydrytowe), a także zaprawy gliniane. Tynk układa się etapowo: pierwsza warstwa o grubości ok. 10-20 mm w zależności od średnicy rur powinna całkowicie pokryć rury grzewcze. Na świeżo ułożoną warstwę należy nałożyć siatkę tynkarską z włók-

na szklanego, a następnie układać drugą warstwę o grubości 10-15 mm. Ogrzewanie ścienne systemu KANtherm Wall w metodzie mokrej za-

Ogrzewanie ścienne Systemu KAN-therm Wall w metodzie suchej umożliwia łatwe wykonanie instalacji w bardzo krótkim czasie. Podstawowym elementem systemu są prefabrykowane płyty gipsowo-włókninowe z zatopioną polibutylenową rurą grzewczą o średnicy 8 x 1 mm. Płyty mocowane mogą być poprzez klejenie i bezpośredni montaż na równej powierzchni ściany lub poprzez specjalny system konstrukcji wsporczej, drewnianej lub metalowej. W przypadku domów drewnianych płyty grzewcze KAN-therm Wall mogą stanowić integralną część systemu wykończeniowych płyt GK. Dzięki systemowym łącznikom typu „Click” zminimalizowano ryzyko powstawania błędów montażowych, a tym samym przecieków w instalacji, oraz zagwarantowano możliwość dowolnej i wygodnej konfiguracji płyt grzewczych. System nadaje się do zastosowania zarówno w konstrukcjach tradycyjnych (murowane, żelbetowe), jak i konstrukcjach szkieletowych czy drewnianych. Szeroka paleta wymiarów płyt i ich wydajności umożliwia wykonanie instalacji na dużych powierzchniach oraz na małych ścianach zaopatrzonych w otwory okienne czy drzwiowe. Zaznaczone na płycie miejsca zatopienia rur zabezpieczają przed przypadkowym ich uszkodzeniem podczas montażu. Tuż po zamocowaniu płyt grzewczych i wykonaniu podłączeń hydraulicznych możliwe jest finalne wykończenie powierzchni płyt za pomocą dostępnych wykładzin ściennych, np. farby, tapety, płyty ceramiczne. Ogrzewanie ścienne systemu KAN-therm Wall w metodzie suchej doskonale sprawdza się w przypadku budownictwa drewnianego. Dobrym przykładem jest też wykorzystanie płyt grzewczych systemu KAN-therm Wall w budownictwie tradycyjnym murowanym przy wykończeniu poddaszy, a także do montażu na tzw. skosach oraz ścianach kolankowych. Mariusz Choroszucha

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

8 (228), sierpień 2017

Ring „MI”: górne źródła (odbiorniki) ciepła ogrzewanie i chłodzenie płaszczyznowego, grzejnik

Kermi W każdym budynku i pomieszczeniu znajdują się duże powierzchnie posadzki oraz ścian. Warto je wykorzystać i przystosować w miarę potrzeb do ogrzewania lub chłodzenia przestrzeni użytkowej. Taki system jest oparty o podobne elementy, które tworzą podbudowę, transportują czynnik, rozpraszają energię oraz umożliwiają podłączenie i wyregulowanie obiegów. Materiałem bazowym, z którego produkuje się przewody wodne, jest polietylen. By poprawić jego własności i zarazem trwałość, gotowy wyrób poddaje się procesom ulepszania. Wszystkie przewody Kermi należą do wysokiej 5 klasy zastosowania i gwarantują pracę pod występującymi w instalacji wartościami ciśnienia i temperatury (maksymalnie do p = 10 barów i t = 90°C). Wysoką jakość i trwałość parametrów przewodów potwierdzają niezbędne certyfikaty, np. DIN Certico oraz DVGW. Szeroko stosowane są: wielowarstwowa rura PE-Xc, o podobnym zastosowaniu i zwiększonej elastyczności wielowarstwowy PE-Xa, proponowana w atrakcyjnej cenie elastyczna rura PE-RT oraz wielowarstwowa rura kompozytowa z płaszczem aluminiowym PE-RT/Al/PE-RT o najwyższych parametrach odpowiednia do ogrzewania i chłodzenia płaszczyznowego. Materiały zgrupowano w dwóch głównych zbiorach. Pierwszy to systemy stosowane w budownictwie mieszkaniowym, drugi to system w zastosowaniach przemysłowych. Oba zbiory wyróżniają przede wszystkim rodzaje i średnice przewodów oraz komponenty podstawowe.

System do „mieszkaniówki” Szczegółowy podział systemów stosowanych w budownictwie mieszkaniowym prezentuje się następująco: system Noppen x-net C11, wersja economic x-net C11, system Tacker xnet C12, system Clip x-net C16, sys-

tem Klett x-net C17, system suchy xnet C13, system cienkowarstwowy xnet C15 oraz ogrzewanie i chłodzenie ścienne x-net. l Podstawą budowy systemu Noppen x-net C11 jest specjalne podłoże przeznaczone do układania rury wielowarstwowej PE-Xc o średnicach 14 i 16 mm. Górna powierzchnia maty Noppen zaopatrzona w układ równomiernie rozstawionych wypustek ułatwia rozłożenie rury bez użycia dodatkowego mocowania. Podkład występuje w dwóch grubościach 48 mm i 29 mm. Wyższy podkład posiada warstwowo połączoną izolację tłumiącą oraz termiczną. Podstawowe zalety tego systemu to: duża stabilność pod obciążeniem oraz izolacyjność, mocne przytrzymywanie rury w wypustkach, utrzymywanie właściwego niezmiennego ułożenia rur, łatwe łączenie poszczególnych płyt i z maksymalnym wykorzystaniem resztek dzięki paskom połączeniowym. Materiał jest przystosowany do recyklingu i pozbawiony szkodliwych związków (CFC). Właściwie połączone płyty są szczelne i nie zachodzi niebezpieczeństwo przelania się wylewki. Wersja ekonomiczna jest oparta o taką samą zewnętrzną płytę z wypustkami. Posiada dokładnie takie same zalety jak poprzednio opisywany system. Przed ułożeniem sztywnej foPytanie do... Dlaczego warto korzystać z kompletnych systemów ogrzewania i chłodzenia płaszczyznowego oferowanych przez producentów?

lii należy koniecznie zadbać o właściwą izolację cieplną i tłumiącą. l System Tacker x-net C12 to klasyczne kompletne rozwiązanie oparte o płyty lub rolki do mocowania spinkami rury. Płyty lub rolki wykonane są ze zbrojonej foli z naniesionym nadrukiem oraz warstwowej izolacji tłumiącej i cieplnej. Płyty posiadają fartuch ułatwiający łączenie ze sobą sąsiednich fragmentów. Dostępne moduły posiadają powierzchnię od 2 do 15

m2, łatwe przycinanie i łączenie przy użyciu zbrojonej taśmy minimalizuje odpady. Specjalnie opracowane spinki przy pomocy rozkładających się haczyków skutecznie przytrzymują ułożoną rurę i zapewniają pewne jej mocowanie blisko podłoża. Szybkość układania rury zwiększa Tacker Kermi. W magazynku mieści się 25 spinek złączonych ze sobą w momencie formowania na gorąco. W miejscach trudno dostępnych polecamy stosowanie Mini Tackera. Podsumowanie zalet systemu: odpowiedni do wykonania ogrzewania lub chłodzenia, szczelność podłoża, szybkość wykonania, maksymalne wykorzystanie materiału, dowolność układania rury, niewykorzystane resztki nadają się do recyklingu. l System Clip x-net C16 to bardzo uniwersalny sposób na wykonanie ogrzewania lub chłodzenia niezależnie od rodzaju wykonanej izolacji oraz odpowww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

wiednie rozwiązanie do wylewki pływającej o niewielkiej wysokości. Elementem podstawowym jest dwuwarstwowa płyta z tworzywa z wypełnieniem o strukturze plastra miodu. Jej duża sztywność umożliwia rozłożenie na nierównym materiale o małej sztywności (np. wełna mineralna) oraz nawet znaczne punktowe obciążenia bez uszkodzeń (np. przejazd taczką, rozstawienie drabiny). Komorowa struktura zapewnia mocne zakotwienie metalowych klipsów trzymających rurę. Podwójna warstwa nie pozwala na przebicie podkładu drutem na wylot i utratę szczelności. Duża powierzchnia płyt ułatwia rozłożenie, łączenie między sobą zapewnia zbrojona taśma klejąca. Płyty łatwo się przycina, dzięki czemu bez trudu dopasowuje się je do kształtu pomieszczenia. Jest to wyjątkowo szybki system w wykonaniu. Do pewnego mocowania specjalnych metalo-

8 (228), sierpień 2017

wych klipsów Kermi wyprodukowało własny tacker - wpinacz. Za jednakowe, powtarzalne i niezależne od użycia siły mocowanie klipsów odpowiada sprężynowo-spustowy mechanizm jednocześnie zaginający i kotwiący drut pomiędzy warstwami płyty systemowej. Materiał płyty nadaje się do recyklingu. l System Klett x-net C17 wykorzystuje większość elementów opisanego wcześniej systemu C12. Posiada wszystkie jego zalety i można go stosować w tych samych sytuacjach. Ograniczono znacznie potrzebę stosowania plastikowych klipsów. Rura mocowana jest do podłoża izolującego z warstwą samoczepną. Odpowiedną siłę utrzymującą zapewnia rzep nawinięty na rozkładaną rurę. Połączenie wymaga użycia spinek tylko w miejscu wykonania małego promienia. Rura rozłożona z wykorzystaniem dużych promieni trzyma się podłoża bez użycia dodatkowych mocowań.

stosuje się wielowarstwową rurę o średnicy 14 mm. Dzięki kanałom i płytom promieniującym nie ma potrzeby dodatkowego mocowania rury. Ogrzewanie przykrywa się gotowymi płytami o dobrym współczynniku przewodzenia ciepła. l System ogrzewania i chłodzenia ściennego x-net występuje w wersji do montażu podtynkowego oraz pod płyty do zabudowy suchej. Jeden obieg grzewczy może pokryć ścianę o powierzchni do 10 m2. Pętle wykonuje się z rury kompozytowej o średnicy 14 mm. Grubość warstwy w systemie mokrym to 25 mm (układanie rury w szynie zaciskowej bezpośrednio na ścianie), a w systemie suchym rurę układa się w płytach ze sztywnego styropianu, podkładając metalowe ekrany wypromieniowujące. Grubość warstwy to również 25 mm. Płyty do zabudowy suchej przykręca się do wcześniej przygotowanego rusztu stalowego lub drewnianego bezpośrednio na rurach.

Jakość wśród grzejników!

l System cienkowarstwowy x-net C15

jest idealny w przypadku prac modernizacyjnych: posiada opcję ogrzewania oraz chłodzenia. Płyty systemu są wykonane w taki sposób, aby masa, którą zalewamy, mogła trwale związać się z podłożem, tworząc niezwykle niską wylewkę. Do systemu wykorzystuje się wielowarstwowe rury PE o średnicach 10 lub 12 mm. Całkowita wysokość ogrzewania waha się między 17 a 22 mm. Dzięki tak cienkiej warstwie temperatura na zasilaniu może być niska, a obciążenie statyczne jest równie niewielkie. l System suchy x-net C13 układa się z wykorzystaniem płyt z twardego styropianu z kanałami do meandrycznego układania rur. Dla wzmożonego przekazywania ciepła w kanałach pod rurą rozkłada się ekrany wypromieniowujące energię, wykonane z aluminium lub stali. W systemie suchym www.instalator.pl

Marka Kermi to również szereg wysokiej jakości grzejników stalowych i miedziano-aluminiowych. Grzejniki płytowe wykonane są zgodnie z opatentowaną technologią Therm X2. Poprawia ona znacznie odczuwalny komfort cieplny oraz wpływa na redukcję kosztów ogrzewania liczonych w całym sezonie grzewczym. Różnorodność typów oraz kolorów gwarantuje zaspokojenie szerokich wymagań. Fantazyjne kształty grzejników dekorują wyposażone w nie wnętrza. Doskonałym przykładem dekoracyjnych cech jest radiator rurowy, grzejnik zbudowany według koncepcji grzejnika żeliwnego. Taki produkt świetnie pasuje do architektury industrialnej oraz rustykalnej. Połączenie funkcji ogrzewania, wentylacji oraz schładzania powietrza realizuje grzejnik konwektorowy kanałowy. Cała konstrukcja robocza ukrywa się we wnęce podłogi. Górny dekoracyjny ruszt przykrywa wymiennik miedziano-aluminiowy oraz umożliwia kierowanie wydobywającego się powietrza. Odpowiednią konwekcję przefiltrowanego oraz - według życzenia - nagrzanego lub schłodzonego powietrza realizują bezszczotkowe cichobieżne silniki prądu stałego. Włodzimierz Guzik

miesięcznik informacyjno-techniczny

8 (228), sierpień 2017

Ring „MI”: górne źródła (odbiorniki) ciepła... ogrzewanie, grzejnik, kanałowy

ND Plus Wysoka wydajność i ergonomia to nie jedyne zalety grzejników kanałowych ND Plus. W swojej pracy wykorzystują one zjawisko konwekcji, dzięki czemu zamontowane przy oknie zapobiegają osadzaniu się pary wodnej i skutecznie niwelują efekt chłodu. Firma ND Plus ma swoje korzenie w działającej od ponad 20 lat firmie handlowej specjalizującej się w dystrybucji systemów grzewczych. Początkowa działalność handlowa przerodziła się w kompleksową obsługę klienta polegającą na dostarczeniu towarów, montażu, doradztwie materiałowym i technicznym. Zgodnie z zasadą - „kto się nie rozwija, ten się cofa” - jako kolejny krok w rozwoju powołano do życia markę ND Plus, a wraz z nią kompleksowe rozwiązanie oparte na bazie grzejników kanałowych i nie tylko... Od kilku lat obserwujemy znaczny wzrost stosowania dużych powierzchni szklanych w architekturze wielkogabarytowej, jak również w budownictwie jednorodzinnym. Niskie współczynniki przenikania ciepła w nowoczesnych witrynach szklanych otworzyły nowe możliwości kreowania architektury. W związku z powyższym wzrosło zapotrzebowanie na kompleksowe rozwiązanie ogrzewania takich pomieszczeń. Zapotrzebowanie na system, który będzie łączył w sobie: l kompleksowe ogrzewanie budynku, l rozwiązanie zapobiegające osadzaniu się pary wodnej na płaszczyznach szklanych, l rozwiązanie nadzwyczaj estetyczne, które nie zaburzy swoim wyglądem efektu ładnej, czystej formy przestrzeni szklanej. Firma ND Plus na bazie wieloletnich doświadczeń i badania rynku opracowała rozwiązanie, które połączyło ze sobą wszystkie te elementy. Wysoka wydaj-

ność i ergonomia to nie jedyne zalety grzejników kanałowych ND Plus. W swojej pracy wykorzystują one zjawisko konwekcji, dzięki czemu zamontowane przy oknie zapobiegają osadzaniu się pary wodnej i skutecznie niwelują efekt chłodu. Aby uniknąć kosztownych remontów, decyzje o kupnie grzejników kanałowych inwestorzy podejmują już na etapie projektowania budynku, gdyż instalowane są one bezpośrednio w podłodze, w specjalnie przygotowanym kanale. Zestaw jest montowany równo-

legle przy ścianie, w odległości do 30 cm od przeszklenia. Elementem grzejnym urządzeń ND Plus jest miedziano-aluminiowy wymiennik ciepła, umieszczony w ocynkowanej wannie z blachy, pokrytej czarną farbą proszkową (RAL 9005). W zależności od modelu głębokość wanny waha się w granicach 80-140 mm. Nasze urządzenia można wykorzystać jako podstawowe lub dodatkowe źródło ogrzewania. Współpracują one z Pytanie do... Jakie są zalety nowoczesnych grzejników kanałowych?

każdym typem kotła do temperatury 100°C. Jeśli moc grzejników z naturalną konwekcją jest niewystarczający, doskonałym rozwiązaniem będzie zastosowanie modelu ND Turbo z wymuszoną konwekcją, którego wydajność zwiększają cicho pracujące wentylatory. Grzejniki podłączane są do instalacji grzewczej za pomocą dwóch króćców przyłączeniowych z gwintem wewnętrznym G ½" i dowolnym rodzajem rury. Od kiedy obszerne przeszklenia stały się ozdobą współczesnych centrów biznesowych, galerii handlowych i reprezentacyjnych wnętrz prywatnych domów, inwestorzy chętnie korzystają z funkcjonalnych i eleganckich grzejników podłogowych. Nowoczesne grzejniki kanałowe ND Plus z powodzeniem sprawdzają się jako podstawowe lub dodatkowe źródło ogrzewania zarówno we wnętrzach publicznych, jak i w budownictwie mieszkaniowym. Są to urządzenia konwekcyjne, wykorzystujące efekt unoszenia się powietrza ogrzanego przez element grzewczy. Zjawisko cyrkulacji powoduje przemieszczanie się ciepła i szybsze ogrzewanie wnętrz. Do Państwa dyspozycji przekazujemy dwie grupy konwektorów. W pierwszej z nich znajdują się grzejniki ND Standard, ND Twin i ND Maxima, które wykorzystują zjawisko naturalnej konwekcji. Druga grupa to grzejniki ND Turbo z konwekcją wymuszoną, wspomaganą działaniem cicho pracujących wentylatorów. Angelika Faltyn www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

8 (228), sierpień 2017

Ring „MI”: górne źródła (odbiorniki) ciepła ogrzewanie podłogowe, izolacja, rura, złączka

Purmo Do wyboru ogrzewania podłogowego skłania się coraz więcej polskich konsumentów. Tego typu system grzewczy wyróżnia energooszczędność, estetyka, a także wyjątkowy komfort użytkownika. Jako wiodący partner w zakresie rozwiązań instalacji grzewczych w Europie marka Purmo oferuje kompletny asortyment ogrzewania płaszczyznowego. Wszystkie elementy są perfekcyjnie dopasowane i wykonane z najwyższą dbałością, co gwarantuje najlepszą jakość i niezawodność. W poniższym artykule przedstawimy Państwu najpopularniejszy system oferowany przez markę Purmo.

System Rolljet Jest to system mocowania rur do izolacji za pomocą klipsów w kształcie litery U, przy użyciu narzędzia zwanego takerem. Płyta styropianowa Rolljet pokryta jest jednostronnie folią z wtopioną w nią siatką z włókna sztucznego. Umożliwia to prawidłowe zakotwienie klipsów mocujących rury grzejne. Na folii została nadrukowana podziałka, która bardzo ułatwia przycinanie izolacji, a także układanie rur w odpowiednim rozstawie. Podczas procesu produkcyjnego płytę Rolljet nacina się ukośnie od spodu na całej grubości. Dzięki temu izolację można zwijać w rulony. Podczas układania na płaskim podłożu nacięcia dopasowują się do siebie i zamykają szczelnie, wykluczając powstawanie szczelin. Rolki Rolljetu dostarczane są w długościach od 9 do 15 m. Ogranicza to ilość połączeń między płytami, a także znacznie przyspiesza prace wykonawcze. Pytanie do... Jakie są zalety wykorzystania w ogrzewaniu podłogowym rur 5-warstwowych? www.instalator.pl

Klipsy 3D Jak wszystkie elementy systemu Purmo tak samo klipsy zostały zaprojektowane tak, aby perfekcyjnie spełniały swoją funkcję. 3D-Klipsy Purmo mają haczyki skierowane w trzech różnych kierunkach, dzięki czemu osiągnięto znacznie wyższą siłę trzymania niż w konwencjonalnych klipsach. Ta zaleta w szczególności uwidacznia się na łukach rur grzewczych. 3D-klipsy zostały połączone plastikową zawleczką, dzięki której jednym pociągnięciem ręki jesteśmy w stanie szybko umieścić

je w magazynku takera. Klipsy oferowane są w trzech wariantach: do rur 14-17 mm, do rur 20 mm oraz klipsy długie służące do mocowania rur na styrodurze.

3D-taker Aby mocowanie rur grzewczych było nie tylko szybsze, ale jeszcze bardziej niezawodne - Purmo oferuje swoim klientom specjalnie przygotowany do tego 3D-taker. Dzięki odpowiedniemu kształtowi podstawy taker umożliwia wciskanie klipsów

nawet przy bardzo wąskich odstępach między rurami. Ponadto został on wyposażony w klapkę, dzięki której w łatwy sposób można się dostać do magazynku. W razie przyblokowania się klipsa wystarczy odsunąć klapkę i go wyjąć. Wszystkie typy klipsów mogą być stosowane w tym samym takerze bez potrzeby kalibracji narzędzia.

30 lat gwarancji PEXPENTA produkowana jest według najbardziej wymagających standardów jakości i podlega ciągłej kontroli na etapie produkcji. W zakładowym centrum badawczym rura przechodzi szereg badań i testów potwierdzających jej odporność na temperaturę i ciśnienie pracy instalacji, a także długą żywotność znacznie przekraczającą 50 lat. W pełni przetestowana rura poddana jest procesowi usieciowania wiązką elektronów, co zapewnia jej maksymalną wytrzymałość przy zachowaniu dużej elastyczności. Unikalną cechą jest 5-warstwowa konstrukcja gwarantująca pełną ochronę dzięki barierze antydyfuzyjnej umieszczonej centralnie w środku ścianki, pomiędzy dwoma warstwami usieciowanego PE, co praktycznie eliminuje niebezpieczeństwo uszkodzeń mechanicznych tej bariery. W trakcie procesu produkcji rury PexPenta wszystkie warstwy są wytłaczane jednocześnie i nierozerwalnie połączone pod ciśnieniem przekraczającym 150 barów, co zapewnia 100% niezawodność. Najlepszym świadectwem wysokiej jakości i bezawaryjności jest 30-letni okres gwarancji. Łukasz Wichowski

miesięcznik informacyjno-techniczny

8 (228), sierpień 2017

Dziś na ringu „MI”: górne źródła (odbiorniki) ciepła ogrzewanie podłogowe, sucha zabudowa, podłogówka

Sander System Ogrzewanie połogowe Sander Standard Alu nie wymaga jastrychu betonowego. Wykonanie instalacji w typowym domu jednorodzinnym trwa zaledwie 4 dni. Nie musimy czekać na wyschnięcie i późniejsze wygrzewanie wylewki, bo jej nie ma. Wraz z rozwojem cywilizacji postępował również ciągły rozwój technik grzewczych. Co ciekawe - kolebką ogrzewania płaszczyznowego jest starożytna Grecja oraz Cesarstwo Rzymskie, gdzie podłogi w łaźniach patrycjuszy ogrzewano powietrzem rozprowadzanym w specjalnym systemie kanałów. Takie instalacje można zobaczyć w ruinach łaźni rzymskich w Trewirze, Pompejach, a nawet na Zamku Krzyżackim w Malborku. Nie jest przypadkiem dlaczego ówczesne najwyższe kasty społeczne upodobały sobie właśnie taki rodzaj ogrzewania. Niewątpliwie przyczynił się do tego komfort użytkowania. W czasach współczesnych ogrzewanie płaszczyznowe to bardzo zaawansowane rozwiązanie w technice grzewczej. Wymaga specjalnych warunków technicznych, które muszą być spełnione na etapie projektu architektonicznego, a do właściwej pracy spełniającej wymagania inwestora -dokładnych obliczeń ciepl-

nych i hydraulicznych oraz automatycznego sterowania. Mimo bezdyskusyjnych zalet tradycyjne ogrzewanie podłogowe posiada również wady. Nie każdy, kto buduje nowy dom, ma świadomość tego, że ogrzewanie podłogowe wymaga pozostawienia większej ilości miejsca do zabudowy podłogi dla grubszej izolacji cieplnej i wylewki oraz o ewentualnym podwyższeniu nośności stropów wewnętrznych. Bardzo często decyzja o rodzaju ogrzewania podejmowana jest, gdy budynek już stoi, a wtedy zwykle jest za późno. Ten sam problem dotyczy budynków remontowanych i budynków, które objęte są ochroną konserwatora zabytków, w których nie ma mowy o jakiejkolwiek ingerencji w konstrukcję. Oprócz ograniczeń typowo budowlanych istnieje kilka problemów związanych z wykonaniem i późniejszą eksploatacją tradycyjnej instalacji ogrzewania podłogowego. Montaż podłogówki niestety trwa

długo, a jest to związane z tym, że wylewka musi być odpowiednio wysuszona i wygrzana. Pełna hydratyzacja betonu trwa około 3 tygodnie od wylania. Zatem do wygrzania jastrychu możemy przystąpić po około 21 dniach, a proces ten trwa kolejnych kilkanaście dni. Tradycyjne ogrzewanie podłogowe to nic innego jak pętle rur zalane kilkoma tonami betonu. Fakt ten powoduje, że nagrzewanie i stygnięcie tak ogromnej betonowej płyty trwa wiele godzin, sprawiając, że niemal niemożliwe jest efektywne sterowanie temperaturą w budynku. Dla przykładu - prawie każdy przed Pytanie do... Dlaczego warto zdecydować się na wykonanie ogrzewania podłogowego w systemie suchej zabudowy? snem chciałby obniżyć temperaturę powietrza w sypialni. Ustawienie niższej temperatury na termostacie skutkuje odcięciem pętli ogrzewania, ale niestety rozgrzany beton będzie oddawał ciepło jeszcze przez kilka kolejnych godzin, nie oferując pożądanego efektu. Rozwiązania wszystkich wymienionych komplikacji można znaleźć wśród systemów ogrzewania podłogowego oferowanych przez firmę Sander System, która specjalizuje się w podłogówkach w suchej zabudowie - System Sander Standard Alu. Na istniejącą podłogę układane są cienkie płyty ze styropianu o podwyższonym współczynniku wytrzymałości na ściskanie, w których rowki wyfrezowane są w uniwersalny wzór. W tych rowkach umieszczana jest rura rozprowadzająca czynnik grzewczy. Powierzchnia płyty powleczona jest folią aluminiową o grubości 0,1 mm, która jest czymś w rodzaju radiatora. Zapewnia odbiór www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

energii od zewnętrznej ścianki rury oraz równomiernie rozprowadza ciepło po powierzchni płyty. Po ułożeniu rury można od razu przejść do wykończenia podłogi. Nie wylewamy betonu! Systemy ogrzewania podłogowego w suchej zabudowie nie wymagają wylewki. Płytki, panele, wykładziny kładzione się bezpośrednio na płytę systemową. Ilustracje poniżej przedstawiają rzeczywisty przekrój przez podłogi grzewcze.

8 (228), sierpień 2017

wielu powodów wykonanie ogrzewania podłogowego w tradycyjnym ujęciu jest niemożliwe. Z pomocą jednak przychodzi firma Sander System z jej flagowym ultraniskim systemem Standard Alu. Jego masa jednostkowa nie przekracza 2,5 kg/m2, nie licząc wykończenia podłogi, a wysokość całkowita warstwy grzejnika podłogowego to 25 mm to tylko o 1 mm więcej niż średnica pięcozłotówki. Te cechy produktu umożliwiają zastosowanie go w miej-

Szybko Jak wcześniej zostało wspomniane ogrzewanie połogowe Sander Standard Alu nie wymaga jastrychu betonowego. Wykonanie instalacji w typowym domu jednorodzinnym trwa zaledwie 4 dni. Nie musimy czekać na wyschnięcie i późniejsze wygrzewanie wylewki, bo jej niema. Po wykończeniu podłogi możemy wnieść meble i się wprowadzić. Jest to znaczna oszczędność czasu zwłaszcza przy remontach, kiedy nie możemy sobie pozwolić na wyłączenie z użytkowania mieszkania na miesiąc lub nawet dłużej.

scach, gdzie wydaje się to niemożliwe. System doskonale sprawdza się również w budownictwie szkieletowym oraz w budynkach prefabrykowanych, gdzie sucha zabudowa jest bardzo pożądana, a do tej pory królowało tam ogrzewanie konwekcyjne lub bardzo drogie ogrzewanie elektryczne.

Kompatybilnie

Łatwo

Sander Standard Alu to przede wszystkim niska zabudowa i mała masa własna. Starsze budynki, kamienice, budynki objęte ochroną konserwatora to miejsca, gdzie z

Montaż również jest nieprawdopodobnie prosty. Płyty systemowe są standardowych wymiarów, łatwo je dociąć przy pomocy noża do tapet, a wzory ich frezowania są uniwersalne,

przez co bez trudności ogrzewanie podłogowe może wykonać osoba, która nigdy tego nie robiła. Przypomina to układanie klocków Lego i nie ma nic wspólnego ze stereotypowym wyobrażeniem robót budowlanych, gdzie wszędzie jest brudno od betonu i głośno od maszyn. Pracę upraszcza jeszcze bardziej opracowanie techniczne dołączone gratis do systemu, w którym znajdziemy dokładną lokalizację płyt systemowych, nastawy regulatorów przepływu oraz odpowiednio do danej inwestycji wyznaczoną temperaturę zasilania instalacji.

Komfortowo i ekologicznie Brak wylewki w Sander System Standard Alu sprawia, że bezwładność podłogi grzewczej ograniczona jest do minimum. Znaczy to mniej więcej tyle, że nie potrzeba wielu godzin na rozgrzanie betonowego jastrychu. W momencie załączenia ogrzewania niemal natychmiast ciepło przekazywane jest do ogrzewanego pomieszczenia, a po rozłączeniu podłoga bardzo szybko stygnie. Niesie to ze sobą znaczne oszczędności eksploatacyjne, a przede wszystkim komfort użytkowania, bo krótko po zadaniu żądanej temperatury taką właśnie uzyskujemy. W tradycyjnej podłogówce automatyka sterująca nie spełnia swojej roli, bo choć oczywiście termostat pokojowy możemy ustawić na przykład na pracę w godzinach porannych, a kiedy wychodzimy do pracy ogrzewanie powinno przestać działać, to niestety beton stanowiący ogromny akumulator oddaje ciepło jeszcze godzinami po naszym wyjściu, a to ciepło to są nasze pieniądze. Eksploatacja ogrzewania podłogowego w suchej zabudowie Sander Standard Alu jest tańsza nawet do 10% względem tradycyjnego. Natomiast względem ogrzewania elektrycznego przewaga ta rośnie nawet do 50%. Dzięki temu, że ogrzewanie podłogowe Sander Standard Alu cechuje się tak sporą energooszczędnością, jest to idealne rozwiązanie dla budownictwa pasywnego i budynków niskoenergetycznych. Mateusz Przybycień

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

8 (228), sierpień 2017

Regulacja ogrzewania podłogowego

Obieg pod kontrolą Obiegi ogrzewania podłogowego charakteryzują się, w porównaniu do obiegów grzejnikowych, odmiennymi wymaganiami regulacji, ze względu na ich znacznie większą bezwładność grzewczą. Wymagają też odpowiednio przystosowanych regulatorów, których zadaniem jest obsługa dodatkowych podzespołów instalacji podłogowej, takich jak zawory mieszające, czujniki temperatury zasilania lub powrotu czy zawory termostatyczne. Zadaniem obiegu podłogowego centralnego ogrzewania (c.o.) jest zapewnienie komfortu ciepła w pomieszczeniach mieszkalnych użytkowników. Za tym banalnym stwierdzeniem kryją się dość często pewne problemy i zaskoczenia dla użytkowników wynikające z rozbieżności oczekiwań i natury ogrzewania podłogowego.

Czas nagrzewania Ogrzewanie pomieszczeń przez obiegi podłogowe jest bowiem realizowane inaczej niż przez obiegi grzejnikowe. Najpowszechniejszym zaskoczeniem dla użytkowników jest długi czas oczekiwania na uzyskanie odpowiedniej temperatury pomieszczenia. Po jej uzyskaniu okazuje się, że podłoga jest dalej „zimna” i małe dzieci nie mogą bawić się, siedząc na niej. Rys. 1. Przekrój budowlany obiegu podłogowego (z archiwum firmy Grast).

Długi czas rozgrzewania pomieszczeń przez obiegi podłogowe i niska temperatura podłogi wynikają z kilku powodów. Element grzejny, jakim jest pętla grzewcza, znajduje się pod betonową wylewką (jastrychem) o grubości kilku centymetrów i terakotą lub parkietem (rys. 1). Jest więc dość skutecznie zaizolowana termicznie. Pętla grzewcza nie może być zasilana zbyt wysoką temperaturą czynnika grzewczego ze względu na niebezpieczeństwo zniszczenia jastrychu i wykładziny podłogowej. Te dwa niekorzystne powody łagodzone są dużą powierzchnią ogrzewania, jaką jest cała podłoga pomieszczenia, oraz odpowiednio gęstym ułożeniem pętli grzewczej i średnicy rur, chociaż tu występują też pewne ograniczenia techniczne. W ostatecznym rezultacie szybkość nagrzewania pomieszczenia obiegiem podłogowym będzie wydłużona w porównaniu do ogrzewania grzejnikowego. Temperatura podłogi w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi powinna zawierać się w zakresie od 26 do maksimum 29°C. Przy takiej temperaturze podłogi w pomieszczeniach, w budynkach obecnie wznoszonych, będzie panować temperatura w zakresie 2023°C, co zaspakaja komfort cieplny. W łazienkach, gdzie temperatura ze zrozumiałych względów powinna być wyższa i wynosić ok. 25°C, dopuszcza się temperaturę podłogi

maksimum 33°C. Niższa temperatura podłóg jest również uzasadniona zdrowotnie zarówno ze względu na unoszenie się kurzu w pomieszczeniach, co nie sprzyja czystości powietrza, jak i odczuwaniue dolegliwości ciśnieniowych w postaci „zmęczonych nóg”.

Czas włączenia i wyłączenia Można by oczekiwać, że skoro istnieje taka duża bezwładność rozgrzewania pomieszczeń obiegami podłogowymi, to po nagrzaniu pomieszczeń, a następnie wyłączeniu ogrzewania, równie długo będzie zakumulowane ciepło dostarczane z podłogi do pomieszczenia i będzie utrzymywana przez długi czas ich temperatura. Tak jednak się nie dzieje, ponieważ obniżenie temperatury pomieszczenia o 1-2°C będzie już odczuwane przez użytkownika jako dyskomfort, a następuje to nieoczekiwanie szybko. Dlatego obiegi ogrzewania podłogowego, mówiąc z niewielką przesadą, powinny być włączone na początku sezonu grzewczego i wyłączone dopiero na końcu. Oczywiście nie zawsze jest to możliwe, zwłaszcza w układach hydraulicznych, gdzie kocioł podgrzewa ciepłą wodę użytkową (c.w.u.). Wówczas cała moc kotła skierowana jest na podgrzewanie wody i wszystkie obiegi grzewcze, włącznie z podłogowymi, są automatycznie wyłączane. Takie zadania realizują regulatory pokojowe i pogodowe c.o.

Praca równoległa Występuje jednak pewne odstępstwo od tej zasady, które jest realizowane przez bardziej rozwinięte regulatory instalacji grzewczych, tzw. praca równoległa. Podczas podgrzewania c.w.u. dalej pracują pompy obiegów podłogowych. Zapewnia to www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

stałe krążenie czynnika grzewczego w obiegach podłogowych i skrócenie ponownego rozbiegu grzania pomieszczeń po zakończeniu podgrzewania c.w.u. Obiegi podłogowe w instalacjach c.o. mogą występować w różnych konfiguracjach, m.in.: jako samodzielne (tylko obiegi podłogowe), jako równolegle występujące z obiegami grzejnikowymi lub jako powiązane hydraulicznie z obiegami grzejnikowymi. Typ i wielkość obiegu podłogowego zależą od potrzeb praktycznych i decyzji oraz oczekiwań użytkownika.

Współpraca z obiegiem grzejnikowym Najprostszym i dzięki temu często stosowanym obiegiem podłogowym jest obieg powiązany hydraulicznie z obiegiem grzejnikowym. Takie rozwiązanie stosuje się w przypadku niewielkich obiegów podłogowych, najczęściej w łazienkach, kuchniach i korytarzach. Obieg podłogowy pobiera z grzejnika czynnik grzewczy, który jest częściowo wychłodzony, lub z kolektora instalacji grzejnikowej (rys. 2a i rys. 2b). Dalsza regulacja obiegu jest realizowana przez głowicę termostatyczną RTL, która może być umieszczona na zasilaniu (rys. 2a) lub powrocie (rys. 2b) obiegu podłogowego. Głowica umożliwia regulację tempera-

8 (228), sierpień 2017

Rys. 2a. Obieg podłogowy podłączony do obiegu grzejnikowego ze sterowaniem na zasilaniu głowicą termostatyczną RTL (z archiwum firmy KAN-therm).

Rys. 2b. Obieg podłogowy podłączony do obiegu grzejnikowego ze sterowaniem na powrocie głowicą termostatyczną RTL (z archiwum firmy KAN-therm).

tury podłogi i pomieszczenia, podobnie jak zawory termostatyczne stosowane przy grzejnikach. Sterowanie obiegiem podłogowym przez głowicę termostatyczną RTL na zasilaniu jest uzasadnione w przypadku poboru czynnika roboczego z kolektora obiegu grzejnikowego, który posiada wysoką temperaturę i może spowodować przegrzanie i uszkodzenie podłogi. Ważna jest w tym przypadku kontrola temperatury czynnika grzewczego wpływającego do obiegu podłogowego. Gdy czynnik roboczy jest pobierany z grzejnika (częściowo wychłodzony), zawór termostatyczny RTL lepiej jest umieścić na powrocie obiegu podłogowego. Kontrola temperatury czynnika grzewczego i od-

powiednie ustawienie głowicy termostatycznej zapewniają w takim przypadku pracę grzewczą całej powierzchni obiegu podłogowego i bardziej skuteczne ogrzewanie. W przypadku konieczności ogrzewania pomieszczeń, w których powinny panować różne temperatury, stosuje się albo odpowiednie modyfikacje podłogowej instalacji grzewczej, albo kilka obiegów podłogowych ustawionych na różne temperatury.

Wilo Serwis News Przetestujemy i naprawimy każdą pompę

iedziba Wilo Polska w Lesznowoli jest wyposażona w dwie specjalistyczne i wszechstronne stacje pomiarowo-naprawcze: l stacja prób pomp do wody czystej, w tym pomp głębinowych i zestawów hydroforowych; l stacja prób pomp zatapialnych do wody zanieczyszczonej i ścieków. Dodatkowo serwis wyposażony jest w suwnicę, która umożliwia transport ciężkich urządzeń i wspomaga obsługę stacji prób oraz 2 stoły pantografowe o udźwigu do 2000 kg każdy, które ułatwiają naprawę szczególnie ciężkich pomp. Urządzenia pomiarowe zamontowane na obydwu stawww.instalator.pl

Z automatycznym zaworem odcinającym Na rys. 3 przedstawiono schemat prostej instalacji podłogowej zmodyfikowanej o automatyczny

cjach prób i napraw są regularnie legalizowane, co zapewnia najwyższy poziom przedstawianych raportów i przekłada się na wiarygodność przeprowadzanych diagnoz. Serwis Wilo Polska pracuje kompleksowo, skutecznie i szybko, gdyż mamy: l doświadczonych pracowników serwisu centralnego, l 33 punkty serwisowe, l ponad 100 przeszkolonych pracowników serwisowych, l 5000 wykonywanych diagnoz rocznie, l dostępność oryginalnych cześci zamiennych, l stację prób spełniającą najnowsze standardy normy ISO 9906,

www.wilo.pl/serwis/e-formularz

miesięcznik informacyjno-techniczny

8 (228), sierpień 2017

Rys. 3. Schemat instalacji podłogowej z obiegami o różnych temperaturach pomieszczeń: TP - termostat pokojowy, T1 - czujnik temp. zewnętrznej, M zawór mieszający, T2 - czujnik zasilania, PM - pompa obiegowa, Z - zawór automatyczny drugiego obiegu, T3 - czujnik temp. podłogi (z archiwum firmy Compit). zawór odcinający (Z) sterowany regulatorem pogodowym. Takie rozwiązanie umożliwia uzyskanie różnych temperatur pomieszczeń. Obieg (1) ustawiony jest na wyższą temperaturę ogrzewania poprzez odpowiednie wysterowanie zaworu mieszającego i może być zastosowany np. w łazience. Natomiast obieg (2) jest obiegiem o niższej temperaturze ogrzewania. Niższą temperaturę ogrzewania w obiegu (2) zapewnia dodatkowy zawór sterowany w oparciu o pomiar temperatury podłogi przez czujnik (T3). W przypadku osiągnięcia żądanej temperatury zawór (Z) odcina dopływ czynnika grzewczego do czasu, aż temperatura podłogi obniży się o dopuszczalną wartość. Zwykle jest to ok. 0,5°C. Takie rozwiązanie wymaga zastosowania odpowiedniego regulatora pogodowego. Nie wszystkie bowiem regulatory pogodowe mają możliwości sterowania dodatkowym zaworem automatycznym. Zastosowane rozwiązanie (rys. 3) jest podwójnie korzystne - zarówno na etapie inwestycji, jak i późniejszej

eksploatacji. Wykonywanie drugiego obiegu podłogowego wymagałoby zakupu rozdzielacza, zaworu mieszającego i pompy, które następnie musiałyby być zasilane prądem elektrycznym w okresie eksploatacji.

Typowy obieg Typowy obieg podłogowy składa się z trójdrogowego zaworu mieszającego, pompy obiegowej i czujnika temperatury zasilania obiegu, umieszczonego za zaworem mieszającym, oraz rozdzielacza i pętli obiegowych. Obieg podłogowy może być zbudowany z oddzielnych podzespołów lub z kompaktowego zestawu wykonanego fabrycznie, do którego podłącza się pętle grzewcze. Na rynku występują różne rodzaje kompaktowych zestawów, przystosowane do instalacji o różnej wielkości i charakteryzujące się różnym wyposażeniem. Obieg podłogowy sterowany jest regulatorem, który w oparciu o pomiar temperatury za zaworem mieszającym tak steruje tym zaworem, aby uzyskać odpowiednią temperaturę czynnika grzewczego pompowanego przez pompę w obieg grzewczy. Temperatura wody grzewczej pompowanej do obiegu podłogowego ustawiana jest standardowo na 40°C. Stosuje się wyższe temperatury w szczególnych przypadkach ogrzewania, jednak temperatura wody grzewczej nigdy nie powinna przekraczać wartości 55°C. Z tego powodu najbardziej odpowiednimi źródłami ciepła są źródła niskotemperaturowe, takie jak kotły kondensacyjne i pompy ciepła.

Od pracy zaworu mieszającego zależy w zasadniczym stopniu temperatura pomieszczeń, ale nie tylko. W trakcie uruchamiania należy wyregulować samą instalację podłogową, która polega na regulacji przepływów w poszczególnych pętlach grzewczych. Pętle o tej samej długości mogą różnić się oporami przepływu i w efekcie różnymi strumieniami wody grzewczej, a tym samym różną mocą grzewczą.

Ważne rotametry Do regulacji przepływów w pętlach służą przepływomierze (rotametry) z możliwością regulacji, o ile rozdzielacz jest w nie wyposażony. Pętle grzewcze znajdujące się w tym samym pomieszczeniu powinny być - z zasady - wyregulowane na ten sam przepływ. Zapewnia to równomierne ogrzewanie podłogi i pomieszczenia. Dla innych pomieszczeń można ustawić większy lub mniejszy przepływ w przypadku żądania innej temperatury pomieszczenia. Ostateczne wartości ustawień przepływów w pętlach wymagają korekt przez kilka lub nawet kilkanaście dni. Nawet doświadczony instalator nie jest w stanie wykonać prawidłowej regulacji w nowej instalacji podłogowej za pierwszym razem, ponieważ każdy budynek charakteryzuje się indywidualnymi i nieznanymi do końca cechami. Reakcja obiegu podłogowego jest bardzo powolna, zależna od wielu czynników i potrzeba wiele czasu do ostatecznego ustabilizowania pracy obiegu i ustalenia się temperatur pomieszczeń. Ważną zasadą regulacji jest zmiana tylko jednego parametru, a nie kilku jednocześnie, i odczekanie aż do ustabilizowania się pracy instalacji ogrzewania. Wówczas można zaobserwować różnice i zorientować się w kierunku dalszych regulacji. Zmiana kilku parametrów prowadzi najczęściej do wystąpienia nieoczekiwanego rezultatu i braku konkretnych wniosków co do dalszego postępowania. Stąd też procedura regulacji ogrzewania podłogowego wymaga i doświadczenia, i czasu. dr inż. Jan Siedlaczek www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

8 (228), sierpień 2017

O możliwości stosowania rozproszonych źródeł kogeneracyjnych w ogrzewnictwie

Dublet energetyczny W artykule wskazano dostępne i sprawdzone rozwiązania technologiczne z zakresu tzw. rozproszonych źródeł ciepła. Idea kogeneracji, czyli równoczesnego wytwarzania energii elektrycznej oraz ciepła, jako prowadząca do widocznej i oczywistej oszczędności energii pierwotnej oraz pozytywnego efektu ekologicznego związanego z ograniczeniem emisji produktów spalania, zasługuje na wszechstronną propagację i promocję. Odpowiednio duże miejskie systemy ciepłownicze na ogół dysponują stosownym źródłem kogeneracyjnym, zwanym zawodową elektrociepłownią parową, najczęściej zasilaną węglem kamiennym. Wśród zawodowych źródeł ciepła znane są też elektrociepłownie gazowe. Pozostaje jeszcze duży segment rynku ciepłowniczego, w którym tzw. rozproszone układy kogeneracyjne można z powodzeniem stosować do celów grzewczych. Segment ten obejmuje bowiem takie obiekty jak np. biurowce, centra handlowe, szpitale, hotele z basenami, kryte obiekty basenowe, ośrodki rekreacyjno-uzdrowiskowe, centra typu spa&wellness itp. obiekty wymagające całorocznego zasilania. Właśnie tego typu obiekty są szczególnie predysponowane do zastosowania w nich nowoczesnych źródeł kogeneracyjnych, czyli tzw. mikrokogeneracji i to opartej na paliwie gazowym (gaz ziemny, LPG). Warto tu także wskazać przykładowego producenta takich nowoczesnych urządzeń, dostępnych i stosowanych

również u nas w kraju, a jest nim np. AISIN Seiki Toyota. Wyższość tych urządzeń polega m.in. na tym, że prócz energii elektrycznej i ciepła mogą jeszcze dostarczać chłód, czyli realizować tzw. trigenerację. O takich urządzeniach i ich stosowaniu można przeczytać w [1] lub [2]. By całkowicie przekonać czytelnika do zasadności ideii kogeneracji rozproszonej i celowości choćby podjęcia stosownej analizy, ograniczono się do przedstawienia jednego z wielu możliwych przykładów. A jest to przykład, w którym krajowy dystrybutor tej technologii gwarantuje jej parametry techniczne. W publikacji [2] został szczegółowo przedstawiony wybrany obiekt sportowo-rekreacyjny, a uwzględniając jego charakterystykę energetyczną, opisano zrealizowaną nowoczesną instalację ogrzewania, klimatyzacji i zaopatrywania w c.w.u., opartą na mikrokogeneacji i pompach ciepła firmy Aisin Seiki, wspomaganą kotłem gazowym. Instalacja została zastosowana i działa w Centrum Sport i Rekreacja „Jasna 31” w Gliwicach. Należy podkreślić, że wykorzystany w instalacji mikrokogenerator MCHP typu XRGl, oparty na silniku tłokowym nowej generacji, stanowi w pełni sprawdzony, wysokiej klasy energetycznej, kompleksowy system produkcji ciepła i energii elektrycznej zintegrowany z układami sterowania i zabezpieczenia,

dostarczający do 40 kW energii elektrycznej i do 70 kW ciepła. Dla ilustracji efektu zastosowania samej mikrokogeneracji na stronie internetowej dostawcy tych urządzeń [3] można skorzystać z kalkulatora służącego do określania orientacyjnego czasu zwrotu takiej inwestycji w zależności od typu obiektu. Dla przykładowo wybranych tu obiektów - dom jednorodzinny, willa z basenem, hotel na 150 osób z basenem i restauracją, centrum spa&wellness - czas zwrotu nakładów (względem ogrzewania zdalaczynnego) wynosi odpowiednio: 116,8; 14,8; 5,3 oraz 4,3 lat. Już ten uproszczony przykład dobitnie wskazuje obszar stosowania tego typu urządzeń. Na pewno nie będą to indywidualni odbiorcy z budynków jednorodzinnych. Natomiast uzyskany wynik z kalkulatora może być podstawą decyzji o podjęciu dokładniejszych obliczeń efektywności ekonomicznej zastosowania takiej technologii. dr inż Piotr Kubski Literatura: [1] Koleta P., Wałek T., „Korzyści ekonomiczne i środowiskowe wynikające z wdrożenia gazowej mikrokogeneracji MCHP XRGI w obiektach o całorocznym zapotrzebowaniu na energię elektryczną i ciepło”, „Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja” (COW), 10, 2014, s. 375-379. [2] Wałek T., Kaleta P., „Zarządzane energią w budynkach - zaopatrzenie budynków w ciepło, chłód i energię elektryczną z wykorzystaniem paliw gazowych”, „Instal”, 6 (385), 2017, s. 8-14. [3] www.ghppoland.com/kalkulator.html#result (z dnia 21.06.2017).

Otrzymałeś „Magazyn Instalatora”? Prosimy wyślij e-mail o treści „Otrzymałem” na adres: info@instalator.pl (*)

(*) Tylko „Gwarantowana dostawa” zapewni comięsięczny dostęp do "Magazynu Instalatora". Szczegóły na www.instalator.pl

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

8 (228), sierpień 2017

Odpowiedzialność za budowę instalacji

W objęciach paragrafów Każda instalacja, jako tzw. urządzenie, ma swoje odniesienie do umocowania w gruncie, zaś prawo do tego gruntu musi być wykazane w formie aktu notarialnego lub decyzji administracyjnej, ewentualnie orzeczenia sądu powszechnego. Każdy instalator czy użytkownik nieruchomości styka się z różnymi instalacjami. Zanim jednak omówimy same instalacje, dla przypomnienia podam rodzaje własności, które są opisywane w Dziale I ksiąg wieczystych jako: l grunt: podrubryka 1.4.1, l budynki: podrubryka 1.4.2, l urządzenia: podrubryka 1.4.3. Rzymska zasada głosi, że właściciel gruntu jest również właścicielem tego, co stoi na gruncie. Przystępując do budowy jakiejkolwiek budowli lub instalacji, musimy pamiętać o zgodzie lub prawie, jakie posiadamy do terenu przeznaczonego na cele budowlane. Podstawową kwestią jest posiadanie stosownego aktu notarialnego lub aktu nadania ziemi, ewentualnie decyzji administracyjnej wskazującej nasze prawo do terenu. Prawo do terenu wraz z zamiarem budowy musi być poprzedzone posiadaniem oświadczenia o dysponowaniu na cele budowlane wraz z wykazaniem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń tj. art. 233 §1kk. Warto dodać, że od lipca 2016 r. podniesiono wysokość kary za składanie fałszywych zeznań. Wynosi ona obecnie od 6 miesięcy do 8 lat. Zatem nie można traktować takiego dokumentu jak zwykłej kartki z zeszytu, którą można wrzucić do kosza. Dokumenty tego typu są rygorystycznie kontrolowane w przypadku, kiedy dojdzie do awarii lub nieszczęśliwego wypadku. Odpowiedzialność spada nie tylko na właściciela gruntu, ale przede wszystkim na tego, kto dokonywał budowy danej instalacji i składał stosowne oświadczenie. Warto też pamiętać, że instalacje można budować na cudzym gruncie, po uprzednim uzyskaniu zgody właściciela tego gruntu.

Instalacje w powietrzu Najbardziej rozpowszechnioną formą instalacji jest sieć elektroenergetyczna, która w większości wypadków jest siecią napowietrzną. Trzeba jednakże pamiętać, że nawet w przypadku sieci wiszącej w powietrzu nad działką właściciela musi ona posiadać jego zgodę w ramach tzw. służebności gruntowej. Co się jednak stanie, kiedy właściciela nie było (np. wyjechał na dłużej), a po powrocie dowiedział się, że nad jego terenem wiszą druty czy kable telefoniczne? Stan prawny w takim wypadku został zaburzony i ma on prawo wystąpić z wezwaniem do natychmiastowego przywrócenia stanu pierwotnego posiadania. Bardzo pomocny stał się ostatnio zapis art. 191 §1a kk, który odnosi się do nowelizacji „Prawa karnego”, „Prawa budowlanego”, „Kodeksu w sprawach o wykroczenia” Dz. U. nr 1549 z 10.09.2015 r. obowiązujący od 06.01.2016 r. Należy również pamiętać o zapisie z art. 288: §1 kk (Uszkodzenie rzeczy): „Kto cudzą rzecz niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”. §2 kk: „W przypadku mniejszej wagi sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku”. §4 kk: „Ściganie przestępstwa określonego w §1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego. Podstawę prawną stanowi tu ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. (Kodeks karny, Dz. U. nr. 88 poz. 553, Dz. U. nr 128 poz. 840 ze zm).

Instalacje w gruncie Podobnie jak z instalacjami napowietrznymi ma się sprawa z instalacjami zlokalizowanymi w gruncie. Instalacje te muszą być odpowiednio ułożone z zachowaniem poszczególnych zasad wykonania zgodnie ze sztuką budowlaną.

Instalacje w budynku Poza instalacjami ułożonymi w gruncie mamy do czynienia z instalacjami umiejscowionymi wewnątrz budynków. Właścicielem poszczególnych instalacji nie są - jak się powszechnie pojmuje - współwłaściciele, spółdzielnie czy też wspólnoty mieszkaniowe, ale zakłady, które dokonały napełnienia czynnikiem roboczym daną instalację. I tak instalacja gazowa, która po próbie szczelności została nagazowana, stanowi własność Polskiej Spółki Gazownictwa. Podstawę prawną reguluje zapis art. 49 kodeksu cywilnego. Odpowiedzialność zakładu sprowadza się do gazomierza i kurka przed gazomierzem, a nie do kurka przed budynkiem. Nawet jeśli instalacja po wielu latach eksploatacji zostanie przebudowana przez spółdzielnię czy wspólnotę, sam fakt nagazowania instalacji, powoduje odpowiedzialność gazowni aż do gazomierza wraz z kurkiem na klatce schodowej czy w lokalu. Przyjęło się jednak stwierdzenie, że przebudowana instalacja z kurkiem na zewnątrz budynku wskazuje odpowiedzialność zakładu do tego kurka. Nic bardziej mylnego. Praca na instalacji gazowej nie może sprowadzać się do uzyskiwania zgody spółdzielni czy wspólnoty mieszkaniowej, ale właśnie gazowni. Prace na instalacji może wykonywać jedynie osoba posiadająca uprawnienia co najmniej mistrzowskie. Nie wolno innej osobie, posiadającej jedynie uprawnienia energetyczne lub budowlane, samodzielnie wykonywać prac instalacyjnych. Za wykonywanie prac bez wymaganych uprawnień grozi odpowiedzialność karna. www.instalator.pl

Gwarantowana, comiesięczna dostawa „Magazynu Instalatora”: tylko 11 PLN/miesiąc Kliknij po szczegółowe informacje...