Magazyn Instalatora 9/2015

nakład 11 015

01 9. 2

miesięcznik informacyjno-techniczny

nr 9 (205), wrzesień 2015

5

ISSN 1505 - 8336

l Ring „MI”:

kotły kondensacyjne

l Zmiany w branży grzewczej etykiety na kotłach

l Spaliny i kondensacja l Stelaż do miski l Czujniki czadu l Wymiana „kopciucha” l Instalacje tryskaczowe l Komin do kominka

ARISTON_promo_I_uruchomienie_MI_207x203_04082015_v4q.indd 1

2015-08-05 09:19:59

+90% zgodności węzła DSA WALL z wymaganiami technicznymi sieci cieplnych.

Gwarancja dużej wydajności układu.

Zapewnia maksimum korzyści Poznaj DSA WALL, uniwersalny, modułowy, elastyczny węzeł cieplny od firmy Danfoss, mający zastosowanie w budynkach mieszkalnych, handlowych i przemysłowych.

Węzeł DSA WALL ustanawia nowe standardy wydajności energetycznej układów cieplnych, przy jednoczesnej niezawodności działania i przyjaznej obsłudze.

www.heating.danfoss.pl

Ad_DSA_WALL_A4_P_Polish_CC.indd 6

04-03-2015 08:24:48

Treść numeru

Szanowni Czytelnicy W tym miesiącu wchodzą w życie przepisy zabraniające montowania nowych kotłów z otwartą komorą spalania. Wpłynie to na wzmocnienie i tak już silnej pozycji kotłów kondensacyjnych na rynku urządzeń grzewczych. Dlatego na ringu „Magazynu Instalatora” dominuje właśnie tematyka „kondensatów”. Czym różnią się między sobą urządzenia? Jakich argumentów użyją autorzy, aby przekonać Państwa do swoich rozwiązań? Otóż: „Dzięki zastosowaniu pompy o modulowanej prędkości i wykorzystaniu zjawiska kondensacji kotły z serii (...) charakteryzują się niższym zużyciem energii elektrycznej i gazu w stosunku do standardowych rozwiązań odpowiednio do ok. 45%”. Na kontrę nie trzeba długo czekać: „W większości dostępnych kotłów dwufunkcyjnych woda grzewcza ogrzewana ciepłem spalin przepuszczana jest przez zawór trójdrogowy na kolejny wymiennik, poprzez który ogrzewa wodę na cele sanitarne. W kotłach (...) ma miejsce bezpośredni podgrzew ciepłej wody użytkowej, a w dodatku niezależny od pracy w trybie centralnego ogrzewania”.

Kolejne argumenty również nie mogą pozostać bez echa: „Oferujemy kotły o jednej z najwyższych na rynku modulacji mocy: seria (...) charakteryzuje się modulacją palnika 1:10. Dodatkowo kotły z tej serii posiadają specjalny system wygłuszający, co sprawia, iż ich praca jest praktycznie bezgłośna”.

Wybór właściwego systemu odprowadzania spalin przy kotłach kondensacyjnych jest niezmiernie istotny. Poprawnie dobrany i zamontowany komin wpływa nie tylko na prawidłowe funkcjonowanie urządzenia grzewczego, ale ma również bezpośredni wpływ na komfort i bezpieczeństwo użytkownika. W artykule pt. Komin i kondensacja (s. 58-59) autorzy przedstawiają dwie sytuacje - pierwsza dotyczy domu nowego i doboru komina do planowanego kotła. Sytuacja druga odnosi się do zmiany urządzenia i adaptacji istniejącego komina.

Jesień tuż-tuż, więc i w „Magazynie Instalatora” czas na grzyby... Dla naszej branży nie jest to temat miły. Niestety, jest to bardzo poważny problem. Związany jest on z zainfekowaniem materiałów budowlanych przez glony, algi oraz grzyby pleśniowe. Najczęściej dotyczy on nowych mieszkań (ale nie tylko). Skąd się to bierze, czy i jak można temu zaradzić? Zapraszam do lektury artykułu pt. „Grzybki w mieszkaniu” (s. 56-57).

Bogactwo i różnorodność materiałów, technologii oraz systemów i technik połączeń stosowanych w wewnętrznych instalacjach rurowych jest obecnie tak szerokie, że trudno się od razu zdecydować na jedno słuszne rozwiązanie. Co więc wybrać? Odpowiedzi udzielą eksperci w Poradniku ABC. Sławomir Bibulski

4

Na okładce: © BillionPhotos.com - Fotolia.com

l

Ring „MI”: kotły kondensacyjne s. 6-23

l Komin z daszkiem (Uwaga! Jesteś w ukrytej kamerze...) s. 24 l Czujniki czadu (Detektory tlenku węgla) s. 26 l Kocioł z etykietą (Dyrektywa ErP) s. 28 l Wymiana kotła węglowego s. 32 l W oczekiwaniu na boom (Rynek instalacyjno-grzewczy w II kwartale) s. 36 l Podwójna regulacja (Ogrzewania płaszczyznowe od A do Z) s. 38 l Modernizacja w spółdzielni (Odpowiedzialność instalatora) s. 41 l Dłuższe życie bez kamienia (strona sponsorowana firmy Arco) s. 42 l Pięć do jednego! (strona sponsorowana firmy Blaupunkt) s. 43 l Innowacyjne konstrukcje (strona sponsorowana firmy Calido) s. 44 l Sprawność oczekiwana (strona sponsorowana firmy Viessmann) s. 45

l

Stelaż w w.c. s. 46

l Sucho w toalecie (Podtynkowe stelaże instalacyjne - część 1) s. 46 l Drogi powstańców (Jak to dawniej w Warszawie bywało...) s. 49 l Wytrzymałe drenowanie (W sieci bez błędów) s. 50 l Poziom zwierciadła (Rozsączanie wód deszczowych) s. 52 l Ulewa z sufitu (Instalacja tryskaczowa) s. 54 l Grzybki w mieszkaniu (Chemia budowlana) s. 56

l

Kominy w kotłowniach kondensacyjnych s. 58

ISSN 1505 - 8336

l Komin i kondensacja s. 58 l Szczelne połączenie s. 60 l Odkurzacze centralne s. 62 l Co tam Panie, w „polityce”? s. 64 l Nowości w „MI” s. 66

9 . 2

01 5

www.instalator.pl

Nakład: 11 015 egzemplarzy Wydawca: Wydawnictwo „TECHNIKA BUDOWLANA“ Sp. z o.o., 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/4.

Redaktor naczelny Sławomir Bibulski (s.bibulski@instalator.pl) Z-ca redaktora naczelnego Sławomir Świeczkowski (redakcja-mi@instalator.pl), kom. +48 501 67 49 70.

Sekretarz redakcji Adam Specht Marketing Ewa Zawada (marketing-mi@instalator.pl), tel./fax +48 58 306 29 27, 58 306 29 75, kom. +48 502 74 87 41.

Kontakt skype: redakcja_magazynu_instalatora Adres redakcji: 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/5.

Ilustracje: Robert Bąk. Materiałów niezamówionych nie zwracamy.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

5

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Ring „Magazynu Instalatora“ to miejsce, gdzie odbywa się „walka“ fachowców na argumenty. Każdy biorący udział w starciu broni swoich doświadczeń (i przeświadczeń...), swojego chlebodawcy bądź sponsora, swojej wiedzy i wiary. Przedmiotem „sporu“ będą technologie, materiały, narzędzia, metody, produkty, teorie - słowem wszystko, co czasem różni ludzi z branży instalatorskiej. Każdy z autorów jest oczywiście świadomy, iż występuje na ringu. W październiku na ringu: OZE - pompy ciepła...

Ring „MI”: gazowe kotły kondensacyjne kondensacja, kocioł, gazowy, modulacja, komfort

Ariston Wygoda obsługi, rozbudowana automatyka, cicha praca, czyste środowisko, realne oszczędności - wszystkie te zalety posiadają nowoczesne kotły kondensacyjne Ariston.

W zależności od potrzeb użytkownika wybrane modele kotłów kondensacyjnych Ariston mogą być wiszące lub stojące, np. Genus Premium EVO FS (ang. floor standing), jednofunkcyjne (tylko do ogrzewania, np. Genus Premium EVO System, Clas Premium EVO System) lub dwufunkcyjne (do ogrzewania i podgrzewania ciepłej wody użytkowej, np. Genus Premium EVO, Clas Premium EVO), z wbudowanym zasobnikiem (np. Clas B Premium) lub podłączonym zasobnikiem zewnętrznym (pakiety kotłów kondensacyjnych z zasobnikami, np. ECO GREEN).

Oferujemy kotły o jednej z najwyższych na rynku modulacji mocy: seria Genus Premium EVO charakteryzuje się modulacją palnika 1:10. Dodatkowo kotły z tej serii posiadają specjalny system wygłuszający, co sprawia, iż ich praca jest praktycznie bezgłośna.

Cares Premium - nowość W sierpniu 2015 r. do oferty kondensacyjnej Ariston dołączył nowy kocioł Cares Premium (fot. 1). Cares Premium został zaprojektowany tak, aby można było z niego korzystać przez

6

lata. Wszystkie kotły Ariston muszą przejść 155 dokładnych testów jakościowych podczas całego procesu produkcyjnego. Dodatkowo Cares Premium był testowany przez 11 000 godzin w najtrudniejszych warunkach pracy, aby zapewnić trwałość na lata.

Innowacyjna struktura obudowy i użyte materiały zapewniają dłuższą żywotność urządzenia. Dzięki zastosowaniu nowego wyświetlacza LCD zarówno obsługa Cares Premium, jak i regulacja temperatury wody jest szybka

i intuicyjna. Łatwo dostępne połączenia elektryczne znajdują się pod przednim panelem kotła. Zawór gazowy i układ sterowania umieszczone są w górnej części kotła, tym samym eliminując ryzyko zalania przy instaPytanie do...

Jaki najwyższy zakres modulacji oferowany jest przez Państwa firmę w kotłach kondensacyjnych? lacji. Użyte materiały wyeliminowały ostre krawędzie i ryzyko skaleczenia przy instalacji. Lekka i stabilna konstrukcja oraz kompaktowe wymiary ułatwiają umieszczenie kotła na ścianie i instalację. Szeroka gama akcesoriów instalacyjnych, kominowych i układów zdalnego sterowania umożliwia optymalny dobór do każdych warunków i potrzeb klienta.

Linia GENUS oraz CLAS Oferta zawiera kotły jedno- i dwufunkcyjne. Dzięki inteligentnym rozwiązaniom technicznym wszystkie kotły kondensacyjne Ariston charakteryzują się jednymi z najwyższych sprawności na rynku: 108%. Optymalizacja pracy urządzeń zapewniona przez płynną modulację mocy palnika 1:10 pozwala zmniejszyć zużycie gazu.

Urządzenia z serii Genus Premium www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

EVO (fot. 2) cechuje bardzo cicha praca uzyskana poprzez zastosowanie szerokiej modulacji palnika i dodatkowe wygłuszenie komory kotła. Ich dodatkowym atutem jest unikatowy włoski design, który sprawia, że stają się one atrakcyjnym wizualnie elementem wnętrza.

Kondensacja w kaskadzie W ofercie kotłów kondensacyjnych Ariston (fot. 3) znajdują się modele spełniające oczekiwania zarówno inwestorów indywidualnych do użytku domowego, jak również modele średniej mocy seria Genus Pr e m i u m EVO HP (ang. high power), przeznaczone do zapewniania komfortu w rozbudowanych układach kaskadowych, dla inwestycji o dużym zapotrzebowaniu na moc grzewczą. Wiszące kotły z serii HP, występujące w mocach od 45 do 150 kW, można łatwo łączyć w systemy kaskadowe o mocy nawet powyżej 1 MW. Zastosowanie innowacyjnego protokołu komunikacyjnego BUS BridgeNet gwarantuje sprawną komunikację pomiędzy poszczególnymi komponentami systemu. Cała instalacja może być łatwo zaprogramowana za pomocą sterownika systemowego SENSYS.

9 (205), wrzesień 2015

Ariston - rozwiązanie systemowe Kotły Ariston wraz ze sterownikiem Sensys to inteligentne urządzenia, które stanowią centralny element systemu grzewczego w gospodarstwach domowych i przedsiębiorstwach. Projekt BUS BridgeNet stworzony został z myślą o ułatwieniu prac instalacyjnych i umożliwia łatwą integrację kotłów gazowych Ariston z innymi urządzeniami, również innych producentów, wchodzącymi w skład systemu grzewczego. Protokół komunikacyjny BUS BridgeNet zastosowany w gamie kotłów gazowych Ariston wraz z mobilnym sterownikiem SENSYS, stanowiącym serce nowego systemu, pozwala na szybkie podłączanie nowych urządzeń oraz sprawną komunikację pomiędzy poszczególnymi elementami instalacji, np. kotłem a instalacją solarną.

Pewni swojej jakości!

Ariston oferuje najbardziej kompleksowy program opieki nad kotłem grzewczym. Korzystając z programu „8 lat bez ryzyka”, można zapewnić sobie bezpieczeństwo, komfort i bezpłatne usuwanie ewentualnych usterek kotła nawet do 8 lat od momentu uruchomienia. Kontrakty serwisowe, które użytkownicy mogą podpisać z naszymi Autoryzowanymi Serwisantami, obejmują szereg usług związanych z kon-

serwacją i kontrolą elementów kotła, a jednocześnie zapewniają bezpłatne usuwanie usterek urządzenia w okresie obowiązywania kontraktu.

Kontrakt „Full Service” dedykowany jest dla urządzeń nowych, których okres eksploatacji dopiero się rozpoczął. Kontrakt zapewnia 4-letni okres dodatkowej ochrony kotła.

Kocioł jest już po gwarancji? Żaden problem - kontrakt serwisowy „Druga Młodość” zapewni 3-letni okres dodatkowej ochrony z bezpłatnym usuwaniem ewentualnych usterek. Połączenie standardowej gwarancji, kontraktu „Full Service” i kontraktu „Druga Młodość” pozwala cieszyć się komfortem, bezpieczeństwem i spokojem ducha przez 8 lat!

Profesjonalni instalatorzy Ariston wciąż poszerza grupę swoich profesjonalnych instalatorów. To dla nich przygotowany został program lojalnościowy My Team. Obecnie poszerzana jest również grupa instalatorów uprawnionych do uruchomień kotłów kondensacyjnych.

Kotły nowej generacji Ariston przełamują obecny model konstruowania nowoczesnych systemów grzewczych.

Inteligentne, energooszczędne rozwiązania wyprzedzają pod względem technologicznym urządzenia oferowane obecnie na rynku. Wprowadzone ulepszenia dotyczą istotnych obszarów, takich jak: efektywność i oszczędność energii, komfort użytkowania, integracja systemowa, design i jakość.

!

Rafał Kowalczyk

Otrzymałeś „Magazyn Instalatora”? Prosimy wyślij e-mail o treści „Otrzymałem” na adres: info@instalator.pl (*)

(*) Tylko „Gwarantowana dostawa” zapewni comięsięczny dostęp do "Magazynu Instalatora". Szczegóły na www.instalator.pl www.instalator.pl

7

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Ring „Magazynu Instalatora”: kotły kondensacyjne pulsacyjny, kocioł, wymiennik, spalanie, kondensacyjny

Auer Pulsator, czyli inaczej mówiąc kocioł pulsacyjny to, po pierwsze bardzo ciekawa alternatywa wśród gazowych kotłów kondensacyjnych.

Kocioł pulsacyjny z jednej strony jest to wysokiej klasy gazowy kocioł kondensacyjny, posiadający - z racji swojej konstrukcji wiele zalet nieosiągalnych dla tradycyjnych kotłów gazowych (również kondensacyjnych) wyposażonych w palnik. Z drugiej strony zapewnia niemal doskonałe przetworzenie energii, co jest główną przyczyną obniżenia kosztów jego użytkowania. Poza tym znacznie redukuje koszty instalacji i systemu odprowadzenia spalin.

Urządzenie to znajduje zastosowanie w małych domach jednorodzinnych, budownictwie wielorodzinnym, obiektach użyteczności publicznej i obiektach przemysłowych. Postaram się przedstawić Państwu argumenty, świadczące o wyjątkowości tych kotłów.

Bez palnika!

W kotle pulsacyjnym palnik został zastąpiony przez komorę spalania, która jest w istocie silnikiem pulsacyjnym. Kocioł wykorzystuje zasadę spalania gazu opracowaną i stosowaną pierwotnie w silnikach lotniczych. Przeniesienie tej technologii do urządzenia grzewczego możliwe było dzięki 10-letniemu programowi badań firmy Auer.

Przez otwartą klapkę zaworową do komory dostaje się mieszanka powietrzno-gazowa, która zostaje zapalona przez świecę zapłonową. Wybuch powoduje wzrost ciśnienia i domkniecie klapki, a spaliny bardzo gwałtownie przedostają się do zwoju rur wylotowych (wymiennika ciepła).

Powstałe w ten sposób podciśnienie w komorze spalania powoduje, że

8

klapka zaworowa otwiera się ponownie i pobierana jest kolejna dawka mieszanki. Rozgrzana świeca zapłonowa wywołuje kolejne zapłony bez obecności iskry. Cykl ten powtarzany jest 115 razy na sekundę.

Czy spalanie pulsacyjne jest bezpieczne? Tak. Mikrowybuchy mieszanki gazowej w kotle pulsacyjnym są całkowicie bezpieczne. Ciśnienie powstające w procesie spalania jest znikome. Co więcej, temperatura w komorze spalania jest niższa niż w kotłach kondensacyjnych z palnikami.

Korzyści na co dzień Poza wszystkimi korzyściami, jakie daje odzysk energii ze spalin, kocioł pulsacyjny ma wiele zalet niespotykanych w kotłach kondensacyjnych z tradycyjnym palnikiem: l Dzięki spalaniu pulsacyjnemu wyeliminowano ciągłą obecność płomienia. Jest to najistotniejsza cecha konstrukcji w porównaniu do tradycyjnych kotłów kondensacyjnych. W każdej sekundzie pracy kotła dochodzi do 115 mikrowybuchów (każdy mikrowybuch ma taką samą wydajność energetyczną). Moc grzewcza dostosowywana jest poprzez długość pracy kotła, tak więc z kotła o mocy 20 kW można teoretycznie uzyskać moc w zakresie od 1 do 20 kW. Nie ma tu ograniczeń wynikających z możliwości modulacyjnych palnika!

Znika również ryzyko przewymiarowania kotła w instalacji grzewczej. l Wymiennik ciepła i komora spalania kotła pulsacyjnego są całkowicie zanurzone w wodzie, dzięki czemu powstaje duża powierzchnia wymiany ciepła. Zapewnia to doskonałą sprawność urządzenia. l Bogaty standard wyposażenia kotła obejmuje czujnik temperatury wewnętrznej z jej dodatkową korekcją oraz zewnętrzny czujnik pogodowy, system zapobiegający tworzeniu się bakterii Legionella, standardowe sterowanie dla trzech niezależnych obiegów grzewczych. Pulsator nadzoruje niezależnie każdy obieg, aby uzyskać jak największe oszczędności i komfort. Wydajność c.w.u. w zależności od modelu sięga do 29 l/min (z systemem Profusion). l W wymienniku ciepła mieści się w jednym momencie około 2000 impulsów cieplnych. Przepływ spalin jest zakłócony, co sprawia, że na wewnętrznej powierzchni wymiennika nie osadza się warstwa ograniczająca wymianę ciepła.

Zapewnia to stałą sprawność mimo www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

upływu czasu i utrzymuje zużycie gazu na niezmiennie niskim poziomie. l Kocioł pulsacyjny jest całkowicie odporny na zmienną jakość gazu w naszych instalacjach. Gorsza jakość gazu nie wpływa negatywnie na jego pracę. l Wymiennik pulsatora nie wymaga czyszczenia. Zbędny jest również analizator spalin, ponieważ kocioł nie potrzebuje okresowej regulacji. Oznacza to, po pierwsze, znaczne skrócenie czasu serwisu, po drugie - obniżenie kosztów serwisowych w każdym sezonie grzewczym. l Kocioł pozwala na znaczne ograniczenie kosztów instalacji poprzez zastosowanie bardzo taniego przewodu wydechowego z PCV-U. Nie ma tu potrzeby zastosowania bardzo drogich systemów rur koncentrycznych czy kwasoodpornych wkładów kominowych, co Pytanie do...

Czy kocioł pulsacyjny posiada palnik?

9 (205), wrzesień 2015

źródłami ciepła i może być zasilany zarówno gazem ziemnym, jak i propanem.

Od 20 do 240 kW

pozwala na znaczne oszczędności w momencie budowy domu. l Bardzo prosta budowa kotła i doskonała jakość użytych materiałów (Inox 316L) zapewniają funkcjonowanie kotła przez dużo dłuższy okres niż w przypadku kotłów z palnikiem. l Kocioł pulsacyjny to najbardziej ekologiczne urządzenie gazowe (dla kotła o mocy 20 kW emisja 10 mg NOx/kWh).

Doskonale współpracuje z alternatywnymi

Na rynku dostępny jest już kocioł pulsacyjny Pulsator 60 o mocy 60 kW. Jest to najmocniejszy kocioł w gamie.

Dzięki wysokiej mocy jednostkowej możliwe jest osiągnięcie 240 kW w systemie kaskadowym (po zestawieniu czterech kotłów o mocy 60 kW).

Analizy przeprowadzone wśród klientów użytkujących kocioł pulsacyjny potwierdzają, że jest on jednym z najbardziej oszczędnych urządzeń grzewczych na rynku. Potwierdzają to zwłaszcza porównania z najlepszymi kotłami kondensacyjnymi innych marek oraz automatycznymi kotłami węglowymi.

Niższe rachunki za ogrzewanie i znacznie niższe koszty serwisowe kotła pulsacyjnego są niewątpliwie najważniejszym czynnikiem wpływającym na zadowolenie jego użytkowników.

Paweł Orzechowski

Tekst sponsorowany - ale jak pasuje do tematu! Nieprawdaż?

Analizator spalin na wyciągnięcie ręki ecom-B to najmniejsze profesjonalne analizatory spalin z gamy produktów niemieckiej firmy rbr Messtechnik GmbH. Urządzenia te dedykowane są przede wszystkim dla instalatorów i serwisantów kotłów wiszących. Innowacyjna budowa z aluminium (dostępna w trzech wariantach) oraz małe gabaryty analizatora stawiają bardzo wysoko poprzeczkę na rynku kompaktowych analizatorów spalin. ecom-B może być wyposażony w trzy cele pomiarowe O2, CO (z kompensacją H2 lub bez) oraz opcjonalnie NO. Jeden analizator i aż trzy wersje obudowy do wyboru.

W wersji standardowej jest to analizator typowo ręczny z wbudowanymi silnymi magnesami umożliwiającymi zamocowanie go np. na obudowie kotła. Jako opcje dostępne są dwa rodzaje obudów, pierwsza z nich

to designerska aluminiowa obudowa z otwieraną całą przednią pokrywą dzięki czemu pomimo naprawdę niewielkich rozmiarów obudowy, instalator ma dostęp do całego urządzenia (również wyposażona w magnesy), druga obudowa to typowa dla urządzeń z logo ecom, profesjonalna walizka, do której poza samym analizatorem, możemy zapakować różnego typu akcesoria.

Mały „wielki” analizator: do trzech cel pomiarowych long life, sonda pomiarowa 150 mm z 3-komorowym wężem, temperatura powietrza, temperatura spalin, ciąg kominowy, różnica ciśnień, podświetlany wyświetlacz i klawiatura, zapis pomiarów w wewnętrznej pamięci lub wydruk na opcjonalnej drukarce ecom-P i to wszystko w urządzeniu ważącym niespełna 2 kg. ecom-B jest zgodny z normą PN-EN 50379-2/3.

Gama urządzeń ecom-B to nowoczesne analizatory spalin, które spełnią oczekiwania najbardziej wymagających użytkowników. www.analizatoryspalin.com www.encefal.pl

www.instalator.pl

9

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Ring „MI”: kotły kondensacyjne

oszczędność, eksploatacja, kondensacja, ogrzewanie

Beretta W roku ubiegłym firma RUG Riello Urządzenia Grzewcze S.A. poszerzyła ofertę o kolejne rodziny kotłów kondensacyjnych, a niektóre z dotychczasowych urządzeń pojawiły się w nowej ich odsłonie. Z kolei od sierpnia tego roku kotły, które nie posiadały dotychczas pomp energooszczędnych, będą w nie wyposażone.

Wszystko to za sprawą wejścia w życie nowych przepisów: Rozporządzenia Komisji Europejskiej 641/2009/WE z dnia 22 lipca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2005/32/WE PEiR w odniesieniu do wymogów dot. ekoprojektu dla pomp cyrkulacyjnych oraz Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE z dnia 21 października 2009 r. (tzw. Dyrektywy ErP Energy Related Products) ustanawiającej ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią. Oznacza to, że w nowej edycji cennika Beretty znajdą się wyłącznie kotły (objęte niniejszą dy-

rektywą) wyposażone w pompy o niskim poborze energii i współczynniku efektywności energetycznej EEI ≤ 0,23.

Od dnia 26 września 2015 roku będzie obowiązywać z kolei Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/30/UE z dnia 19 maja 2010 r. (tzw. Dyrektywa ELD - Energy Labeling Regulation) w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie, zużycia energii oraz innych zasobów poprzez produkty związane z energią. W rezultacie między innymi na producentach kotłów, pomp ciepła i

10

kolektorów słonecznych będzie spoczywał obowiązek umieszczania etykiet efektywności energetycznej na urządzeniach, w instrukcjach i materiałach reklamowych czy technicznych oraz na stronie internetowej.

Oszczędna eksploatacja Kotły kondensacyjne marki Beretta, produkowane w fabryce w Toruniu, gwarantują oszczędności eksploatacyjne oraz zadowolenie wynikające z łatwej obsługi urządzenia. Sercem kotłów kondensacyjnych marki Beretta jest wymiennik o wyjątkowej konstrukcji, wykorzystujący zjawisko kondensacji, a więc możliwość odzyskania ciepła ze spalin. W wymienniku spaliny zostają schłodzone poprzez „wodę powrotną” do temperatury punktu rosy 57°C (dla gazu ziemnego), dzięki czemu para wodna zawarta w spalinach zaczyna się wykraplać, czyli kondensować, oddając jednocześnie energię cieplną. Skutkuje to wysoką wydajnością i sprawnością kotła, nawet do 109,4% w przypadku kotłów z serii Exclusive (**** zgodnie z dyrektywą 92/42/ CEE i większą niż 93+2 log PN - zgodnie z DL 311/06), a tym samym - niskim zużyciem gazu.

Gamy kotłów: Mynute Green, Mynute Boiler Green, Exclusive Green HE oraz Exclusive Boiler Green HE wyposażone są w wymiennik o unikalnej budowie, który dzięki swoim właściwościom został zgłoszony do Europejskiego Urzędu Patentowego (Patent Pending). Rurowy wymiennik wykonany jest ze stopu aluminium (Al - Mg - Si) i nie posiada żadnych łączeń spawanych. Przewodność cieplna materiału, z jakiego jest wykonany, poPytanie do...

Wiszące kotły gazowe marki Beretta produkowane są w fabryce w Toruniu.

Gdzie produkowane są kotły innych producentów? zwala na równomierny rozkład temperatury, co zapobiega tworzeniu się miejsc przegrzewu, a tym samym zwiększa trwałość wymiennika. Opatentowana struktura zapewnia pełny przepływ wody kotłowej (bez spadków ciśnienia), zapobiega osadzaniu się kamienia oraz umożliwia jego pełną konserwację, co zwiększa trwałość urządzenia i obniża koszty eksploatacji. Z kolei w kotłach Ciao Green i Quadra Green (ten drugi w wyłącznej dystrybucji grupy Instal-Konsorcjum) zastosowano nowatorski wymiennik kondensacyjny, wykonany również ze stopu aluminium (Al - Mg - Si) o niskiej bezwładności cieplnej, co zwiększa dodatkowo komfort ciepłej wody użytkowej. Ogromną zaletą tychże kotłów są także kompaktowe wymiary (715 x 405 x 248) umożliwiające montaż w ciasnych pomieszczeniach.

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

Perfekcyjnie dobrana moc Wszystkie kotły kondensacyjne marki Beretta, dedykowane do mieszkań oraz domów jedno- i wielorodzinnych, są certyfikowane Range Rated. Homologacja Range Rated umożliwia dostosowanie maksymalnej mocy kotła do rzeczywistego cieplnego zapotrzebowania systemu grzewczego, do wielkości ogrzewanej powierzchni i wyliczeń projektanta (z zakresu modulacji kotła).

Przypuśćmy, że zdecydowaliśmy się na zakup kotła Exclusive Boiler Green HE 25 B.S.I. o zakresie modulacji 2,5-25 kW. W przypadku domu jednorodzinnego o powierzchni 140 m2 zapotrzebowanie na moc jest niewielkie i wg projektu wynosi przykładowo 11,2 kW (50/30°C).

Zmiany mocy na c.o. dokonuje się, ustawiając prędkość obrotów wentylatora wg krzywej znajdującej się w instrukcji do urządzenia. Nowo wybrana moc 11,2 kW będzie stanowić maksymalną moc kotła w systemie centralnego ogrzewania. W rezultacie kocioł będzie modulował w zakresie mocy od 2,5-11,2 kW, co wpłynie pozytywnie na pozostałe parametry pracy urządzenia: wzrost sprawności kotła, mniejsze zużycie gazu oraz obniżenie emisji spalin, CO i NOx. Kolejnym elementem mającym duży wpływ na niższe koszty ogrzewania jest szeroki zakres modulacji mocy. Kotły z serii Exclusive HE wyróżnia modulacja 1:10. Oznacza to, że moc minimalna stanowi 10% mocy maksymalnej, a więc np.

Exclusive Green HE 25 C.S.I. będzie modulował już od 2,5 kW. Kocioł, modulując do dolnej granicy zakresu regulacji mocy, znacząco redukuje częstotliwość włączania i wyłączania się urządzenia, w efekcie wydłużając jego żywotność.

Zgodność z wymaganiami ErP Dzięki zastosowaniu energooszczędnej pompy o modulowanej prędkości i wykorzystaniu zjawiska kondensacji (sprawność do 109,4% - **** zgodnie z dyrektywą 92/42/ CEE i większą niż 93+2 log PN - zgodnie z DL 311/06) kotły z serii Exclusive HE (Exclusive Green HE, Exclusive Boiler Green HE) charakteryzują się niższym zużyciem energii elektrycznej i www.instalator.pl

9 (205), wrzesień 2015

gazu w stosunku do standardowych rozwiązań odpowiednio do ok. 45% i 20%. W przypadku domu jednorodzinnego, gdzie występuje typowa instalacja grzejnikowa albo podłogowa, prędkość przepływu pompy będzie dobierana automatycznie w stosunku do mocy, z jaką aktualnie pracuje kocioł. W rezultacie, jeśli zapotrzebowanie na ciepło w pomieszczeniu będzie niewielkie, kocioł będzie pracował nie tylko z minimalną mocą (dzięki modulowanemu palnikowi), ale i z najmniejszą prędkością pompy. Tak więc oprócz niskiego zużycia gazu zyskuje się dodatkowo oszczędność energii

elektrycznej. Przedstawiony wariant jest tylko jednym z czterech możliwych trybów pracy modulowanej pompy, jednakże znajdzie on najczęstsze zastosowanie. Pompa ta spełnia już wymagania nowej Dyrektywy Europejskiej, zwanej ErP.

Dwa lub trzy obiegi grzewcze W przypadku domu, dla którego zaprojektowano ogrzewanie mieszane, istnieje możliwość podłączenia do kotłów kondensacyjnych marki Beretta zestawu dwóch (Connect AT-BT, Connect Base Mix 1) lub trzech (Connect Base Mix 2) stref grzewczych. Zestawy wyposażone są w energooszczędne pompy modulowane i są zgodne z nową Dyrektywą ErP.

Regulacja pogodowa Dzięki wbudowanemu modułowi regulacji pogodowej wszystkie kotły kondensacyjne marki Beretta przystosowane są do kontroli temperatury c.o. w funkcji temperatury zewnętrznej. Regulator w kotle odczytuje temperaturę wskazaną przez zainstalowaną na ścianie zewnętrznej budynku

sondę (na wyposażeniu) i na podstawie wybranej krzywej grzewczej ustala odpowiednią temperaturę wody na zasilaniu instalacji, tak aby utrzymać odpowiedni komfort cieplny. Uzupełnienie wyposażenia kotła w programator tygodniowy, np. Alpha 7D (występujący również w wersji bezprzewodowej), umożliwia pełną kontrolę temperatury pomieszczeń.

Wysoki komfort c.w.u.

Przygotowanie ciepłej wody użytkowej może być realizowane na dwa sposoby: przepływowo bądź w zasobniku c.w.u. W przypadku mieszkania lub niewielkiego domu jednorodzinnego z kuchnią i łazienką, gdzie punkty poboru wody umiejscowione są blisko siebie, można zamontować kocioł dwufunkcyjny. W przeciwnym razie dla uzyskania wysokiego komfortu lepiej skorzystać z modelu dwufunkcyjnego z wbudowanym zasobnikiem c.w.u. ze stali nierdzewnej o pojemności 45 lub 60 l (Mynute Boiler Green, Exclusive Boiler Green HE) lub z modelu jednofunkcyjnego (z wbudowanym zaworem trójdrogowym) i podłączyć zasobnik c.w.u. (z cyrkulacją).

5 lat gwarancji W związku z wysoką jakością urządzeń marki Beretta - firma RUG Riello Urządzenia Grzewcze S.A. wprowadziła dłuższą gwarancję obejmującą wszystkie kotły gazowe zarówno standardowe, jak i kondensacyjne. Warunki nowej 5-letniej gwarancji znajdują się na stronie internetowej. Jednocześnie został uruchomiony nowy serwis internetowy poświęcony gwarancyjnej rejestracji urządzeń zakupionych po 1 marca 2015 roku. Odnośnik do owego serwisu można również znaleźć na stronie głównej firmy. Dzięki rejestracji kotła użytkownik zostanie poinformowany o planowanym przeglądzie urządzenia, a w przypadku zagubienia karty gwarancyjnej wszystkie dane odnośnie serwisowania kotła będą dostępne w bazie danych producenta.

Grażyna Bentkowska Fot. Kocioł Exclusive Green HE.

11

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Ring „Magazynu Instalatora”: kotły kondensacyjne efektywność, kocioł, zasobnik, kondensacyjny, gazowy

Buderus Wysoka jakość i szerokie możliwości zastosowań - tak można w skrócie scharakteryzować uniwersalne gazowe kotły kondensacyjne Logamax plus GB072 z wbudowaną automatyką pogodową.

Kotły kondensacyjne marki Buderus mogą stanowić oszczędne i ekonomiczne źródło ciepła zarówno dla wodnych instalacji grzejnikowych, jak i podłogowych w domach, mieszkaniach oraz budynkach biurowych lub usługowych. Sprawność kotłów kondensacyjnych oraz oszczędności eksploatacyjne są tym wyższe, im niższa jest temperatura wody w kotle i instalacji grzewczej.

Ze względu na niskie temperatury wody krążącej w instalacjach podłogowych - zwykle maksymalnie 4550°C - kotły kondensacyjne zasilające tego typu instalacje osiągają najwyższe sprawności i odzyskują największe ilości ciepła na drodze kondensacji, co przekłada się na maksymalne obniżenie kosztów eksploatacyjnych i rachunków za gaz.

Oszczędne źródło ciepła Kotły kondensacyjne typu Logamax plus GB072, ze względu na budowę oraz specyfikę pracy, stanowią oszczędne źródła ciepła, zasilając zarówno instalacje ogrzewania podłogowego, jak i instalacje wyposażone w grzejniki. Przy zastosowaniu regulacji pogodowej temperatura wody w instalacji przez ponad 90% sezonu grzewczego jest zwykle znacznie niższa od maksymalnej. Dlatego nawet jeśli instalacja grzejnikowa została zaprojektowana na temperaturę wody grzewczej 80°C, to i tak przez większość sezonu grzewczego zasilana jest wodą o znacznie niż-

12

szej temperaturze, a kocioł odzyskuje ciepło w procesie kondensacji.

Wymiennik ciepła kotłów GB072 wykonany jest w postaci odlewu z nierdzewnego stopu aluminiowo-krzemowego o wysokiej przewodności cieplnej. Taka budowa pozwala w jeszcze większym stopniu wykorzystywać zjawisko kondensacji i osiągać jeszcze lepszą sprawność.

Oczywiście kotły kondensacyjne typu Logamax plus GB072 mogą również zasilać instalacje mieszane, w skład których wchodzą zarówno obiegi ogrzewania grzejnikowego, jak i podłogowego.

Automatyka Jedną z najważniejszych zalet wyróżniających GB072 jest bazowy system sterowania, który posiada w standardzie wbudowaną automatykę pogodową z możliwością dostosowania krzywej grzewczej do charakterystyki cieplnej budynku.

Automatyka kotłów Logamax plus GB072, wyposażona w duży, czytelny i podświetlany wyświetlacz LCD, posiada m.in. wbudowane funkcje „Booster” i „Ciepły Start”, dodatkowo podwyższające komfort użytkowania ciepłej wody. Umożliwia ona samodzielną pracę urządzenia, bez dodatkowych sterowników, jak również sterowanie pracą kotła i systemu grzewczego za pomocą dodatkowych, opcjonalnych regulatorów i modułów stref grzewczych.

W przypadku rozbudowanych systemów Pytanie do...

Które dostępne na rynku kotły kondensacyjne są wyposażone w system mobilnej kontroli i sterowania?

ogrzewania istnieje możliwość zastosowania nowoczesnych i zaawansowanych systemów regulacji Logamatic EMS lub Logamatic serii 4000, które pozwalają sterować wieloma obiegami, strefami kaskadowymi, wielokotłowymi. Dodatkowo systemy regulacji EMS umożliwiają sterowanie bezprzewodowe do 3-obiegów grzewczych.

Mobilna kontrola Absolutną nowością jest również możliwość współpracy kotłów Logamax plus GB072 z systemem mobilnej kontroli i sterowania EasyControl. Wyposażając GB072 w regulator RC35 i moduł web KM200, użytkownik zyskuje możliwość komunikacji z kotłem za pomocą iPhona, iPada lub iPoda Touch. Oznacza to mobilną możliwość sterowania kotłem i obiegami grzewczymi, zmian trybów pracy (automatyczny lub manualny), nastawy temperatury (dziennej, nocnej, antyzamarzaniowej), programowania dobowego i tygodniowego (do 10 niezależnych programów). Dodatkowo, korzystając z EasyControl, użytkownik kotła Logamax plus GB072 ma dostęp do informacji o temperaturze zewnętrznej i wewnętrznej w budynku, mocy palnika i uzysku solarnym (przy współpracy z instalacją solarną z modułem SM10) oraz automatycznie powiadamiany jest o ewentualnych usterkach.

Dzięki fabrycznie zakodowanej nazwie użytkownika i hasłu, EasyControl z modułem web KM200 posiada zabezpieczenia uniemożliwiające dokonywanie zmian pracy systemu grzewczego przez osoby niepowołane. W ustawieniach podstawowych modułu zapisane są również nazwa i adres serwera. Do wykonania magistrali EMS (Energy Management System), czyli podłączeń pomiędzy automatyką systemu grzewczego a modułem web KM200, wystarczy jedynie cienki dwużyłowy przewód elektryczny. Całkowita długość przewodów www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

magistrali EMS pomiędzy wszystkimi elementami systemu może wynosić nawet 300 metrów (w zależności od przekrojów przewodów). EasyControl ma atrakcyjną i intuicyjną formę graficzną.

Specjalnie dla polskich użytkowników wszystkie komunikaty i teksty pojawiające się podczas obsługi aplikacji zostały przygotowane, podobnie jak instrukcja obsługi, oczywiście w języku polskim.

Spaliny i powietrze potrzebne do spalania Zgodnie z certyfikatem CE kotły Logamax plus GB072 pod względem doprowadzania powietrza do spalania i odprowadzania spalin zaklasyfikowane zostały jako urządzenia typu B23, B33, C13(X), C33(X), C43(X), C53(X), C63(X), C83(X), C93(X). Oznacza to możliwość współpracy kotłów praktycznie ze wszystkimi stosowanymi rozwiązaniami kominowymi z zasysem powietrza z pomieszczenia kotłowni oraz z zewnątrz budynku.

Logamax plus GB072 mogą współpracować z systemami powietrzno-spalinowymi zarówno rozdzielczymi, jak i koncentrycznymi. GB072 standardowo wyposażone są w adaptery powietrznospalinowe Ø 80/125 z króćcami pomiarowymi, co ułatwia nie tylko podłączenie systemów powietrzno-spalinowych do kotła, ale również umożliwia ewentualną regulację jakości spalania przez serwis. Warto również wspomnieć, że dzięki konstrukcji kotłów Logamax plus GB072 oraz dużemu ciśnieniu dyspozycyjnemu maksymalna długość przewodów powietrzno-spalinowych podłączonych do kotła może wynosić 15 m przy zastosowaniu systemu koncentrycznego, a w przypadku systemu rozdzielczego nawet 33 m.

Bogactwo wyposażenia Kotły Logamax plus GB072 mają bardzo bogate wyposażenie standardowe.

Oprócz wcześniej wymienionych elementów w cenie dostawy znajdują się również m.in.: wykonany ze stali nierdzewnej palnik gazowy, pompa c.o., zawór 3-drogowy, pojemne naczynie przeponowe (12 litrów) umożliwiające pracę kotła w instalacjach o dużych zładach wodnych, zawór napełniająco-spustowy, syfon kondensatu i wąż odprowadzający kondensat, wąż od zaworu bezpieczeństwa, automatyczny odpowietrznik, manometr, płyta montażowa, szyna do www.instalator.pl

zawieszenia kotła, adapter powietrznospalinowy z króćcami pomiarowymi spalin i powietrza, komplet zabezpieczeń (m.in. czujniki i ograniczniki temperatury, zawór bezpieczeństwa, ochrona antyzamarzaniowa, kontrola jonizacji płomienia).

Wśród cech kotłów Logamax plus GB072 warto wyróżnić również: niewielkie wymiary, mały pobór mocy elektrycznej w stanie gotowości (< 2 W) oraz niski poziom emisji dźwięku (ok. 36 dB). Kotły Logamax plus GB072 dostępne są w czterech modelach. Trzy modele jednofunkcyjne o mocach nominalnych 14, 20 i 24 kW to jednostki fabrycznie wyposażone do współpracy z podgrzewaczami pojemnościowymi c.w.u. Czwarty to model dwufunkcyjny o mocy nominalnej 24 kW. Dzięki wbudowanej funkcji „Booster” modele o mocach nominalnych 24 kW mogą pracować dla potrzeb c.w.u. z mocą nawet 30 kW. Kotły kondensacyjne GB072 marki Buderus dostępne są również w pakietach, w skład których wchodzą podgrzewacze pojemnościowe ciepłej wody (pojemność 100, 120 lub 160 litrów) i dodatkowe systemy regulacji.

Potwierdzeniem wysokiej jakości i trwałości kotłów Lagamax plus GB072 marki Buderus jest aż do 5 lat gwarancji na całe urządzenie.

Najnowsze wersje kotłów GB072V2 spełniają oczywiście wymagania dyrektywy ErP i są dostarczane wraz z etykietami energetycznymi oraz kartami produktu potwierdzającymi ich wysokie walory techniczne.

Edmund Słupek

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Dziś na ring „MI”: kotły kondensacyjne kocioł, kondensacyjny, zasobnik, mobilna, sterowanie

Junkers Kotły kondensacyjne to urządzenia przystosowane do odzysku ciepła z pary wodnej znajdującej się w spalinach. Takie działanie kotłów kondensacyjnych umożliwia ich specjalna budowa i materiały odporne na działanie kwasów powstających z połączenia skroplonej pary wodnej oraz bezwodników kwasów zawartych w spalinach.

Wymienniki ciepła w kotłach kondensacyjnych marki Junkers wykonane są ze specjalnych stopów aluminium o wysokiej przewodności cieplnej. Należy również pamiętać, że odwrotnie niż w przypadku kotłów konwencjonalnych sprawność kotłów kondensacyjnych jest tym większa, im niższe są ich temperatury pracy.

Szacuje się, że przy wymianie starego kotła konwencjonalnego na kocioł kondensacyjny można zaoszczędzić nawet do 25% kosztów gazu. Oczywiście im wyższe ceny gazu, tym bardziej opłaca się stosować kotły kondensacyjne.

W przypadku zasilania instalacji z kotła kondensacyjnego nie ma zwykle potrzeby kupowania i montowania grzejników o większych rozmiarach, zwłaszcza gdy kocioł kondensacyjny sterowany jest przez tzw. automatykę pogodową. Ze względu na budowę oraz ich specyfikę pracy procesy kondensacji w kotłach kondensacyjnych zachodzą prawie przez cały rok, nawet jeśli instalacja grzejnikowa została dobrana jak dla kotła konwencjonalnego.

Należy również pamiętać, że przez większość sezonu grzewczego temperatury powietrza zewnętrznego są znacznie wyższe od temperatury, dla której zostały dobrane grzejniki. Dlatego przez większość sezonu grzewczego wskazana jest praca kotła nie z maksymalną temperaturą, a z temperaturami znacznie od niej niższymi.

14

W przypadku kotłów kondensacyjnych napływ powietrza do spalania, jak i wyrzut spalin wymuszane są wentylatorem. Powietrze do spalania może być pobierane bezpośrednio z zewnątrz budynku. Dzięki temu unika się wychładzania pomieszczenia, w którym zainstalowany jest kocioł.

Należy pamiętać, że ze względu na obowiązujące w naszym kraju przepisy budowlane spaliny z kotłów (w tym również kondensacyjnych) mogą być odprowadzane przez ścianę budynku jednorodzinnego, jeśli moc urządzenia jest nie większa niż 21 kW, a w przypadku budynków wielorodzinnych nie większa niż 5 kW. Zadaniem gazowych kotłów grzewczych jest produkcja ciepła dla potrzeb różnego rodzaju systemów ogrzewania oraz w zależności od potrzeb podPytanie do...

Jaki zasobnik wybrać do kotła - zintegrowany z kotłem czy dodatkowy stojący lub wiszący obok kotła?

grzewanie wody użytkowej, np. dla potrzeb sanitarnych.

Dlatego ze względu na przeznaczenie dzielą się one na jednofunkcyjne - np. Cerapur Smart, Cerapur Comfort, Cerapurmaxx - tj. zasilające w ciepło instalację grzewczą (c.o.) oraz dwufunkcyjne pracujące na potrzeby ogrzewania i samodzielnie podgrzewające wodą użytkową (c.o. + c.w.u.) - np. Cerapur Midi, Cerapur Smart, Cerapur Comfort, Cerapur Solar.

Kotły jednofunkcyjne Również kotły jednofunkcyjne mogą pracować zarówno na potrzeby ogrzewania, jak i podgrzewać ciepłą wodę, ale w takim przypadku kocioł powinien zostać doposażony w dodatkowy zasobnik pojemnościowy ciepłej wody oraz elementy instalacyjne umożliwiające współpracę kotła z zasobnikiem.

Jest to zawór trójdrogowy lub rzadziej pompa ładująca ciepło w zależności od chwilowych potrzeb do instalacji ogrzewania lub do ładowania zasobnika ciepłej wody użytkowej. Większość obecnie sprzedawanych kotłów jednofunkcyjnych, przeznaczonych do mieszkań lub domów jednorodzinnych jest już wyposażana w zawory trójdrogowe. Dzięki takim rozwiązaniom praktycznie wszystkie elementy instalacji (oprócz rur) są ukryte pod obudową kotła.

Zasobnik zintegrowany Jeszcze bardziej estetycznym rozwiązaniem są kotły wyposażone w zintegrowany, ukryty pod obudową kotła zasobnik ciepłej wody - np. Cerapur Acu Smart, Cerapur Acu, Cerapur Modul, Cerapur Solar Comfort. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

Najczęściej, ze względu na duże wydajności wody przy stosunkowo małych rozmiarach zasobników, stosowane są w takich rozwiązaniach zasobniki warstwowe.

Do wyboru, do...

Junkers oferuje wszystkie typy ww. urządzeń o zróżnicowanych mocach i wydajnościach ciepłej wody.

Wybór urządzeń służących produkcji ciepłej wody zależy zarówno od ilości osób, która będzie korzystała z ciepłej wody, od tego, czy użytkownicy będą korzystali z niej równocześnie oraz od rodzaju i wielkości punktów poboru.

Kotły z zasobnikiem ciepłej wody (dodatkowym lub zintegrowanym) są przeznaczone do domów lub apartamentów wyposażonych w wiele punktów poboru ciepłej wody (np. dwie lub więcej łazienek + kuchnia) lub w punkty poboru, ale o dużym zapotrzebowaniu na ciepłą wodę, np. duża wanna narożna. Dodatkowo są to rozwiązania polecane w przypadku rozległych instalacji wyposażonych w przewód cyrkulacyjny. Ze względu na różnorodność potrzeb użytkowników oraz rozwiązań oferowanych przez producentów wybór konkretnej wielkości kotła i zasobnika najlepiej zlecić instalatorowi lub skorzystać z infolinii producenta. Jeśli chcielibyśmy w łatwy sposób ocenić możliwości danego typu zasobnika, warto porównać wartości jego wskaźnika NL. Wskaźnik mocy NL określa liczbę mieszkań do zaopatrzenia w ciepłą wodę, w których mieszkają 3,5 osoby i w których znajduje się standardowa wanna oraz dwa inne punkty poboru wody. NL ustalono wg normy DIN 4708. Oznacza to, że jeśli NL równy jest np. 1,2, to urządzenie jest wystarczające dla pokrycia potrzeb 4osobowej rodziny, której dom lub mieszkanie wyposażone jest w ww. punkty poboru ciepłej wody.

Jeśli wiemy już, że dla zaspokojenia naszych potrzeb odnośnie ilości ciepłej wody użytkowej będziemy potrzebowali kotła z zasobnikiem, następne pytanie wymagające odpowiedzi brzmi: jaki zasobnik wybrać - zintegrowany z www.instalator.pl

9 (205), wrzesień 2015

kotłem czy dodatkowy stojący lub wiszący obok kotła? Kotły ze zintegrowanymi zasobnikami są urządzeniami bardziej estetycznymi oraz wymagającymi stosunkowo mało miejsca potrzebnego do ich montażu. W urządzeniach tych z reguły stosowane są zasobniki warstwowe o mniejszych pojemnościach, lecz wydajnościach większych od tradycyjnych zasobników wężownicowych. Estetyka oraz ergonomia kosztują więc urządzenia zintegrowane są często droższe w porównaniu do tradycyjnych rozwiązań takich jak kocioł + dodatkowy zasobnik.

Kotły dwufunkcyjne W przypadku kotłów dwufunkcyjnych produkcja ciepła dla potrzeb ogrzewania odbywa się identycznie jak w kotłach jednofunkcyjnych, różnicę stanowi przepływowy sposób przygotowania ciepłej wody. Zaletą kotłów dwufunkcyjnych są ich małe wymiary i mała powierzchnia potrzebna do ich montażu.

Kotły dwufunkcyjne są polecane przede wszystkim w mieszkaniach lub

domach, w których między urządzeniem grzewczym i najdalej wysuniętym punktem czerpalnym ciepłej wody (np. kranem) jest stosunkowo niewielka odległość. Im odległość ta jest większa, tym dłuższy czas potrzebny na przepłynięcie ogrzanej wody z kotła do kranu. Dla przykładu: strumień wody ok. 4 litrów/min dopłynie rurą miedzianą o długości 10 m i średnicy DN 15 mm od kotła do kranu po około 30 sekundach. Jak zatem łatwo policzyć, w tym przypadku każdy metr rury oznacza ok. 2-3 sekundy oczekiwania na ciepłą wodę.

Dodatkowo należy również pamiętać, że w przypadku kotłów dwufunkcyjnych wydajności ciepłej wody użyt-

kowej zależą od ich mocy. Oznacza to, że podgrzewając wodę o 30°C, kocioł dwufunkcyjny o mocy 24 kW jest w stanie wyprodukować prawie 115 litrów ciepłej wody w ciągu 10 minut, a kocioł o mocy 28 kW w tym samym czasie nieco powyżej 130 litrów.

Są to ilości pozwalające na wzięcie prysznica lub napełnienie niedużej wanny. Oczywiście koszt zakupu i montażu kotła dwufunkcyjnego jest niższy od kosztu kotła jednofunkcyjnego z dodatkowym zasobnikiem.

Wiszące i stojące Ze względu na sposób montażu gazowe kotły grzewcze, niezależnie jedno- czy też dwufunkcyjne, produkowane są w wersjach wiszących lub stojących. Obecnie, ze względu na małe rozmiary, łatwy montaż oraz kompaktową budowę w mieszkaniach i domach jednorodzinnych, najpowszechniej stosowane są kotły wiszące dwufunkcyjne, wiszące kotły jednofunkcyjne z dodatkowym zasobnikiem stojącym lub podobne z wyglądu do lodówki kondensacyjne kotły stojące ze zintegrowanym zasobnikiem warstwowym.

Od kilku lat coraz chętniej stosowane są również wiszące kotły kondensacyjne ze zintegrowanymi zasobnikami warstwowymi, których wydajność ciepłej wody przekracza nawet 20 litrów/min.

Kotły kondensacyjne marki Junkers nie tylko spełniają wymagania dyrektyw europejskich, w tym dyrektywy ErP, ale również zapewniają ponadstandardowy komfort użytkowania i obsługi.

Dzięki aplikacji mobilnej JunkersHome (Ios lub Android) użytkownicy kotłów marki Junkers mają możliwość mobilnej kontroli i sterowania systemem ogrzewaniem poprzez Internet lub GSM z każdego miejsca na świecie.

Edmund Słupek

15

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Dziś na ringu „MI”: kotły kondensacyjne ogrzewanie, wymiennik, kocioł, kondensacja, podgrzew

Rotex Firma Daikin, poprzez swoją markę Rotex, wprowadziła na rynek w sierpniu 2015 serię kotłów RHOB, RKOMB i RKOMBG, w zakresie mocy od 12 do 42 kW. Urządzenia dostępne są w trzech wersjach: RHOB jako jednofunkcyjne, czyli tylko do ogrzewania pomieszczeń, oraz RKOMB i RKOMBG jako dwufunkcyjne z przepływowym podgrzewem c.w.u.

Pod koniec września tego roku wchodzą w życie przepisy zabraniające montowania nowych kotłów z otwartą komorą spalania, co zapewne jeszcze bardziej wzmocni i tak już silną pozycję kotłów kondensacyjnych na rynku urządzeń grzewczych. Urządzenia te są tak popularne i powszechnie stosowa-

ne, że trudno znaleźć nowinki mogące zaskoczyć osoby nawet średnio zaznajomione z tematem. Firma Daikin, poprzez swoją markę Rotex, postanowiła jednak sprostać temu zadaniu, wypuszczając w sierpniu 2015 r. serię kotłów RHOB, RKOMB i RKOMBG w zakresie mocy od 12 do 42 kW.

lin wzdłuż lamel w odróżnieniu od RKOMBG, w którym przepływające gazy pokonują swoisty labirynt, znacznie zwiększając efektywność wymiany ciepła, i zaliczane są do klasy TOP GRADE (rys. 1 i 2).

Sposób podgrzewu Kolejnym, wydawałoby się jeszcze większym atutem tego rozwiązania względem obecnie dostępnych na rynku jest sposób podgrzewu ciepłej wody użytkowej. Mianowicie ma on miejsce w dodatkowej wężownicy umieszczonej za wężownicą do obiegu ogrzewania pomieszczeń i obydwie znajdują się w wymienniku (rys. 3).

W większości dostępnych kotłów dwufunkcyjnych woda grzewcza ogrzewana ciepłem spalin przepuszczana

Liniowy przepływ spalin Urządzenia dostępne są w trzech wersjach RHOB jako jednofunkcyjne, czyli tylko do ogrzewania pomieszczeń, oraz RKOMB i RKOMBG jako dwufunkcyjne z przepływowym podgrzewem ciepłej wody użytkowej. Urządzenia RKOMB i RKOMBG wyróżnia jeszcze efektywność pracy wynikająca z konstrukcji wymiennika. RKOMB zaliczane do klasy HIGH GRADE charakteryzuje liniowy przepływ spa-

16

ciepłej wody użytkowej, a w dodatku niezależny od pracy w trybie centralnego ogrzewania. Dodatkowo taki bezpośredni podgrzew ma znacznie większą efektywność w stosunku do tradycyjnego rozwiązania, gdyż odbywa się w trakcie jednej wymiany ciepła, a nie dwóch, jak ma to miejsce w przypadku dwufunkcyjnych kotłów kondensacyjnych, czyli o połowę redukuje ilość procesów, na których mają miejsce straty ciepła. Dodatkowo ta jedna wymiana ciepła odbywa się w idealnych - z punktu widzenia kotła kondensacyjnego - warunkach temperaturowych. Ciepło od spalin oddawane jest do wody o temperaturze około 10°C, co pozwala do maksimum wydobyć cie-

pło kondensacyjne. W tradycyjnych kotłach dwufunkcyjnych wodę użytkową ogrzewamy na wymienniku wodą grzewczą, więc nie ma mowy o kondensacji. Oszczędności uzyskane w ten sposób spokojnie sięgają 20%, nawet względem renomowanych urządzeń w tej klasie, ale z tradycyjnym podgrzewem wody użytkowej.

Dobór komina

jest przez zawór trójdrogowy na kolejny wymiennik, poprzez który ogrzewa wodę na cele sanitarne. W kotłach Rotex ma miejsce bezpośredni podgrzew Pytanie do...

Ile wymian ciepła jest potrzebnych do podgrzewu wody użytkowej?

Czasami dobór zestawu kominowego sprawia kłopoty. Dla kotłów Daikin i Rotex powszechnie dostępne jest doskonałe narzędzie na stronie fluegas.daikin.eu, które pozwala złożyć komin jak z gotowych klocków i wyspecyfikować z ilościami dość zawiłe w nomenklaturze symbole, znacznie ułatwiając dobór takiego zestawu i eliminując prawdopodobieństwo literowej pomyłki np. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

nę internetową lub aplikację na smartfona. Doskonale sprawdza się w rękach administratorów dużych budynków, w których każdy lokal wyposażony jest we własne źródło ciepła, czyli kocioł kondensacyjny. Umożliwia również wykrycie usterki na kotle, wskazując wcześniej zdefiniowany adres urządzenia, nawet podczas nieobecności użytkownika.

Podumowanie przy zamawianiu, gdyż ze strony możemy wygenerować zestawienie w postaci pliku pdf. Program ten co prawda nie sprawdza ciśnień i nie liczy ich strat w zależności od oporów miejscowych i liniowych względem ciśnienia dyspozycyjnego. Za to już bierze odpowiedzialność osoba wymiarująca system kominowy, ale pozostałe zalety i tak stanowią duże ułatwienie (rys. 4).

Sterowanie przez internet Warto jeszcze wspomnieć o jednym udogodnieniu, jakie posiadają kotły

Rotex. Jest to WLAN converter, czyli elektroniczne narzędzie do sterowania i monitoringu jednego lub grupy pracujących kotłów poprzez stro-

Kotły kondensacyjne w dalszym ciągu stanowią popularne i często wybierane źródło ciepła w budynkach zarówno jednorodzinnych, jak i wielkopowierzchniowych. Jak widzimy, nadążają też za rozwojem technologicznym, dając coraz bardziej zaawansowane narzędzia do sterowania i monitoringu, co wróży im jeszcze długie lata popularności niezależnie od zawirowań na rynku paliw i powstających nowych technologii, jak na przykład pompy ciepła.

Erwin Szczurek

Armatura Premium + Systemy Innowacja + Jakość

Termostat „Uni SH” z podwójnym przyłączem grzejnikowym „Multiblock T” - armatura do grzejników dekoracyjnych

Podwójne przyłącze grzejnikowe „Multiblock T” i termostat „Uni SH” stanowią najlepsze pod względem techniki i wyglądu zewnętrznego rozwiązanie połączenia nowoczesnych grzejników łazienkowych z instalacją c.o.

Po nałożeniu maskownicy dekoracyjnej armatura komponuje się wizualnie z grzejnikiem.

Zalety: - prostota i elegancja formy - maskownice dekoracyjne w kolorze białym, chromowanym, antracytowym lub inox - podejście proste lub kątowe - łatwość utrzymania czystości dzięki gładkiej, zamkniętej powierzchni Pozostałe informacje do uzyskania w: Oventrop Sp. z o. o. Bronisze, ul. Świerkowa 1B 05-850 Ożarów Mazowiecki Tel. (22) 752 94 47 e-mail: info@oventrop.pl www.oventrop.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Dziś na ringu „MI”: kotły kondensacyjne

ogrzewanie, kondensacyjne, kocioł, sprawność, wymiennik

Termet Nowe wiszące kotły kondensacyjne ECOCONDENS GOLD to urządzenia jedno- i dwufunkcyjne umożliwiające oszczędne i ekologiczne ogrzewanie domów oraz podgrzewanie wody użytkowej. Urządzenia skonstruowane są według najnowszej technologii i mają kompaktowe wymiary, a zastosowane w nich komponenty światowych, renomowanych firm gwarantują niezawodną pracę i bezpieczne użytkowanie.

Elementem wyróżniającym kotły kondensacyjne ECOCONDENS GOLD firmy Termet jest wymiennik ciepła ze stali nierdzewnej z technologią „zimnych drzwi”, która umożliwia obniżenie temperatury zewnętrznej części wymiennika do 30˚C. Ma to dwie istotne zalety - bezpieczeństwo i komfort serwisowania oraz obniżenie strat ciepła.

sacyjnych z serii ECOCONDENS. Zapewniło to jeszcze wyższą efektywność wykorzystania mocy, ponieważ urządzenia przy obciążeniu częściowym zużywają wyłącznie taką ilość energii, jaka jest akurat niezbędna.

Przyniesie to wymierne korzyści ekonomiczne, ponieważ użytkownik zapłaci wyłącznie za energię faktycznie wykorzystaną do ogrzewania.

Innowacyjne palniki

Płynna praca

Do głównych zalet tej grupy kotłów należy zastosowanie innowacyjnych palników typu BLUEJET o niezwykle szerokim zakresie modulacji od 11 do 100%, które doskonale sprawdzają się w podobnych urządzeniach konden-

Dodatkowo znaczne obniżenie mocy minimalnej ogranicza liczbę zapłonów kotła, dzięki czemu działa on płynniej, nie obciążając innych podzespołów, gwarantując przez to wieloletnią i bezawaryjną pracę. Nie-

typowa, preferowana struktura palnika sprawia, że jego powierzchnia mniej się nagrzewa, co ma wpływ na zwiększenie żywotności wymiennika. Ponadto do zalet palnika nowej generacji należy bardzo precyzyjne wykrywanie płomienia oraz jego utrzymanie nawet w mało sprzyjających warunkach - przy niskokalorycznym gazie bądź przy niskiej temperaturze. Bardzo istotna jest również wysoka stabilność Pytanie do...

Jakie wymogi, zgodne z wchodzącymi w życie dyrektywami ekologicznymi, powinny spełniać urządzenia grzewcze? płomienia, co pozwala na znaczne ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery (klasa NOx - 5).

Czytelny panel Dbając o zadowolenie naszych klientów zastosowaliśmy w urządzeniach nowy, jeszcze bardziej czytelny panel sterowania polskiego producenta - firmy Tester - z wyświetlaczem LCD pozwalający na łatwą obsługę i kontrolę parametrów pracy kotła. Kotły ECOCONDENS GOLD posiadają również wbudowany system autodiagnostyki oraz informowania o zakłóceniach w pracy oraz system ochrony przeciwporażeniowej IP-44, gwarantujący wysoki stopień bezpieczeństwa.

Zgodnie z ErP Kotły ECOCONDENS GOLD naturalnie spełniają wymogi konstrukcyjne dyrektywy ErP na rok 2015. Występują w 3 wersjach o mocach: 3,021 kW, 3,0-27 kW i 4,5-36,9 kW (temp. 50˚/30˚C), a sezonowa efektywność energetyczna ogrzewania pomieszczeń hs kształtuje się następująco: 90,07% dla kotła ECOCONDENS GOLD 20; 90,06% dla kotła ECOCONDENS GOLD 25 i 91,69%

18

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Grupa A

dla modelu ECOCONDENS GOLD 35. Natomiast efektywność energetyczna podgrzewania wody hwh w wersji dwufunkcyjnej wynosi: 80,4%, 81,04% oraz 81,5%. Powyższe wartości dotyczące c.o. oraz c.w.u. pozwalają na zakwalifikowanie urządzeń do klasy energetycznej A.

Pełna modulacja Wentylator zastosowany w urządzeniach posiada pełną modulację obrotów i sterowany jest elektronicznie. Jego konstrukcja wpływa na zmniejszenie hałasu podczas pracy. Ponadto w kotłach ECOCONDENS GOLD zastosowano dodatkową izolację dźwiękową, dzięki której moc akustyczna LWA mieści się w normach dyktowanych przez zaostrzone dyrektywy i wynosi dla dwóch pierwszych wersji 55 dB i dla wersji 35 kW - 56 dB. Poza wysoką sprawnością na ekonomiczną pracę urządzeń z tej rodziny wpływa również energooszczędna pompa z elektroniczną modulacją obrotów.

Informujemy, że wszystkie pozostałe kotły kondensacyjne znajdujące się w ofercie firmy Termet - ECOCONDENS INTEGRA II, ECOCONDENS CRYSTAL II, ECOCONDENS SOLID - realizują założenia dyrektyw ekologicznych, które wchodzą w życie z dniem 26 września 2015 roku, a ich sezonowa efektywność energetyczna ogrzewania pomieszczeń hs kwalifikuje je do grupy A, podobnie jak w przypadku efektywności energetycznej podgrzewania wody hwh.

Zalety l

nowoczesna szata wzornicza zbieżna z dotychczasową szatą kotłów z rodziny ELEGANCE,

l niewielkie gabaryty, l zabudowana komora spalania - niski

poziom mocy akustycznej, ok. 55 dB, l możliwość bardzo precyzyjnego dobrania mocy, l doskonała praca na niskiej mocy minimalnej - ogrzewanie mieszkań nawet o niewielkiej powierzchni bez generowania strat ciepła, l korzyści ekologiczne i ekonomiczne - użytkownik płaci za energię faktycznie wykorzystaną do ogrzania powierzchni, l dostosowane również do gazu ziemnego zaazotowanego typu Ls (GZ-35) oraz Lw (GZ-41,5), l możliwość współpracy z pompami ciepła powietrze/woda, l współpraca z kolektorami słonecznymi, l możliwość pracy z modułami wielostrefowymi do systemów grzewczych. Żaneta Lisowska

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Ring „Magazynu Instalatora”: kotły kondensacyjne ogrzewanie, ciepła woda, kondensacja, kocioł, wymiennik

Thermagen Kotły kondensacyjne, jako sprawniejsze i bezpieczniejsze od kotłów tradycyjnych, cieszą się wśród użytkowników coraz większą popularnością. Podstawową różnicą między nimi jest zastosowanie procesu kondensacji usprawniającego ich działanie i zapewniającego mniejsze zużycie energii.

Kotły kondensacyjne Thermagen oferowane na polskim rynku przez Grupę SECESPOL, polskiego producenta wymienników ciepła - to przełom w technologii kotłów. Występują one w dwóch liniach - kotłów jedno- i dwufunkcyjnych.

Największą zaletą kotłów Thermagen, wyróżniającą je na tle konkurencji, jest opatentowany aluminiowo-krzemowy wymiennik ciepła „dwa w jednym”. Dzięki unikatowej konstrukcji wymiennika proces kondensacji następuje zarówno w trybie centralnego ogrzewania, jak i produkcji ciepłej wody (w przypadku kotłów dwufunkcyjnych), co zapewnia wysoką sprawność urządzeń.

W linii kotłów kondensacyjnych jednofunkcyjnych Thermagen Solo dostępne są cztery kotły o różnych mocach od 18 kW do 41 kW. Uzupełnieniem oferty jest, wykonany ze stali szlachetnej, wymiennik c.w.u. Thermagen Splash 120L. Kotły kondensacyjne dwufunkcyjne Thermagen Duo to cztery kotły o mocy od 21 do 32 kW dla c.w.u. Kotły Solo idealnie sprawdzają się w układach kaskadowych, gdzie liczy się duża elastyczność źródła ciepła przy maksymalnej bezawaryjności. Wszystkie typy kotłów Thermagen, dzięki bardzo wydajnemu wentylatorowi, jako jedne z

20

nielicznych mogą być stosowane w koncentrycznych układach powietrzno-spalinowych DN 80/125 mm o długościach dochodzących do 29 m.

Kotły Thermagen Duo to inteligentne urządzenia zdolne do „nauczenia się” schematu zapotrzebowania na ciepłą wodę w danym gospodarstwie domowym. Wyposażone w bardzo wydajny wentylator posiadają unikalną funkcję zapamiętywania poprzednich wielkości zapotrzebowania w czasie, przez co sterownik może wyłączyć funkcję c.w. wtedy, gdy nie jest potrzebna, a włączyć ją chwilę przed planowanym zapotrzebowaniem. Pozwala to na spore oszczędności poprzez zminimalizowanie strat na przepływie ciepłej wody. Ponadto, jako jedne z nielicznych kotłów na rynku, mają funkcję wyłączenia pompy c.o. podczas poboru c.w., co znacząco wydłuża czas eksploatacji pompy. Kolejne oszczędności uzyskujemy dzięki funkcji regulacji pogodowej. Sterownik kotła, po podłączeniu czujnika temperatury zewnętrznej, dostosowuje moc i temperaturę do aktualnych warunków atmosferycznych. Wydatek ciepłej wody w kotłach Thermagen Duo wynosi 10-15 l/min zależnie od zastosowanej wersji kotła.

Konstrukcję kotła maksymalnie uproszczono, stosując tylko cztery pracujące dynamicznie elementy. PoPytanie do...

Na czy polega wyjątkowość konstrukcji wymiennika stosowanego w naszych kotłach?

zwoliło to na ograniczenie ewentualnych przyszłych awarii systemu. Dodatkowo, dzięki niezależnym obiegom c.o. i c.w.u., nie ma potrzeby stosowania zaworu przełączającego czy dodatkowego płytowego wymiennika ciepła dla produkcji c.w.u.

Intuicyjność i łatwość obsługi to wiodące hasła przy projektowaniu panelu użytkownika oraz pokojowych regulatorów temperatury. Regulatory występują w dwóch wersjach: przewodowej i bezprzewodowej.

Dla bardziej wymagających klientów oferujemy regulator w technologii OpenTherm z kolorowym ekranem, dający użytkownikowi możliwość nastawiania parametrów kotła z poziomu regulatora. Aby montaż kotłów Thermagen był jeszcze łatwiejszy, z każdym kotłem dostarczany jest adapter spalinowy 80/125 oraz podstawowy zestaw przyłączeniowy do instalacji wodnej i gazowej.

Kotły Thermagen są stale udoskonalane. Zgodnie z nowymi dyrektywami unijnymi jeszcze w 2015 roku wszystkie kotły wyposażone będą w pompę zmienno-obrotową, a także w

funkcję trybu pracy lato/zima. Zastosowana zostanie również automatyczna ochrona wymiennika c.w.u. przed występowaniem bakterii zwanej „antylegionellą”. Troszczymy się o to, aby nasi klienci mieli łatwy kontakt z doradcami technicznymi oraz wysoko wykwalifikowanym serwisem, dlatego przeprowadzamy szereg szkoleń udoskonalających ich umiejętności.

Tomasz Bieńkowski www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Odprowadzenie skroplin według SFA

Tekst sponsorowany - ale jak pasuje do tematu! Nieprawdaż?

Wszyscy wiemy, jak wiele problemów może sprawiać kondensat powstały podczas pracy kotła kondensacyjnego, zwłaszcza jeżeli instalacja kanalizacyjna znajduje się powyżej kotłowni. Również odprowadzenie kondensatu do przydomowych oczyszczalni ścieków nie jest dla nich obojętne.

Francuska firma SFA proponuje 5 modeli tych urządzeń, a są to: Sanicondens MINI, PLUS, PRO,BEST oraz neutralizator skroplin Sanineutral.

Pompy Sanicondens MINI, PLUS, PRO i BEST pozwalają na bardzo proste i szybkie podłączenie do kotłów kondensacyjnych. Dzięki nim nie ma

problemu z kondensatem powstającym w wyniku pracy kotła. Zdarza się, że piony kanalizacyjne oddalone są od kotła i odprowadzenie skroplin w sposób grawitacyjny nie jest możliwy. Częstym przypadkiem jest instalacja kotła w piwnicy, a instalacja wod-kan znajduje się powyżej kotła, wówczas urządzenia z serii Sanicondens, są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania kotłowni. Rozwój techniki kondensacyjnej spowodował, że wielu inwestorów modernizuje swoje dotychczasowe kotłownie, instalując kotły kondensacyjne. O ile zamiana samego kotła nie jest niczym skomplikowanym, to problemy napotykamy w momencie pracy urządzenia, które generuje kondensat. Urządzenia Sanicondens rozwiązują te problemy, pozwalając na przetłoczenie kondensatu cienkimi rurkami zarówno w pionie, jak i poziomie do oddalonych pionów kanalizacyjnych i zapewniają prawidłowe funkcjonowanie urządzeń bez kosztownych i pracochłonnych prac adaptacyjnych.

Ma to ogromne znaczenie dla inwestora, gdyż w sposób prosty, tani i mało inwazyjny pozwala na modernizację istniejącej kotłowni.

Sanicondens MINI jest najmniejszym urządzeniem, przepompowuje skropliny do wys. 2 m i na odległość do 20 m, moc 35 W. Sanicondens

www.instalator.pl

PLUS większe i mocniejsze urządzenie o mocy 60 W pozwala na przetłaczanie kondensatu: 4,5 m w górę i do 50 m w poziomie. Można podłączyć do niego alarm (dźwiekowy lub wizualny). Sanicondens PRO - nowość w ofercie - jest to urządzenie o nowej konstrukcji i ze zwiększonym zbiornikiem na kondensat do 2 l, parametry tłoczenia jak w przypadku PLUS, wydajność to 345 l/h. Sanicondens BEST jest to pompa zaopatrzona w neutralizator skroplin, o mocy 60 W. Przetłacza skropliny do 4,5 m w pionie i do 50 m w poziomie. Dzięki 4 wejściom, przystosowuje się do każdego typu instalacji. Dodatkowy kabel umożliwia dołączenie urządzenia sygnalizującego awarię (np. żarówka, syrena, dzwonek 220 V). Pompa Sanicondens Best składa się z pompy Sanicondens Plus i pojemnika neutralizującego wypełnionego granulkami. Kwaśny kondensat przechodzi przez czynnik zobojętniający (węglan wapnia i magnezu), gdzie dalej tłoczony jest z neutralnym pH. SANINEUTRAL przeznaczony jest do neutralizacji kondensatu z kotłów kondensacyjnych. Produkt ten służy do eliminacji kwaśnego kondensatu, przed jego odprowadzeniem do kanalizacji, szamba lub oczyszczalni ścieków. Działa na zasadzie grawitacyjnego przepuszczenia kondensatu przez złoże neutralizujące bez użycia pompy. Może być stosowane razem z pompami Sanicondens MINI, PLUS I PRO. Wszystkie urządzenia produkowane są w naszych fabrykach na terenie Francji, co gwarantuje najwyższą jakość potwierdzoną przez ISO 9001 AFAQ. SFA Posiadamy sieć 55 punktów serwisowych rozmieszczonych na terenie całego kraju. Serwis dojeżdża do miejsca instalacji produktów.

Więcej informacji na stronie internetowej. l

Przemysław Kapczuk

www.sfapoland.pl

21

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Dziś na ringu „MI”: kotły kondensacyjne kondensacja, kocioł, ogrzewanie, centrala, sterowanie

Viessmann Wybór kotła ma kluczowe znaczenie dla kosztów inwestycji, ale również dla przyszłych kosztów eksploatacji budynku i komfortu mieszkańców.

Jak pokazują badania wielu instalacji, sama kondesacja nie gwarantuje jeszcze najniższych kosztów ogrzewania gazem.

Gazowe kotły kondensacyjne Viessmann małej mocy możemy podzielić na trzy grupy: 100, 200 i 300, o różnym stopniu zaawansowania technicznego. l Kotły typu 100 - polecane są szczególnie dla osób szukających taniego i niezawodnego sposobu ogrzewania domu lub mieszkania, bez konieczności rezygnacji z produktu wysokiej jakości. Dzięki małym wymiarom i możliwości zabudowy znakomicie sprawdzają się w nowym, jak i modernizowanym domu lub mieszkaniu.

W tej grupie urządzeń dominują kotły wiszące Vitodens 100-W, oferowane w wersji 1- oraz 2-funkcyjnej. Jeśli mamy do dyspozycji mało miejsca, niemal całą kotłownię możemy zamknąć w jednym urządzeniu i powiesić na ścianie. Vitodens 111-W jest połączeniem kotła Vitodens 100-W w jednej obudowie z zasobnikiem warstwowym c.w.u. o pojemności 46 litrów.

Mimo małej pojemności zasobnika użytkownik ma do dyspozycji niemal tyle ciepłej wody, co z tradycyjnego podgrzewacza o pojemności 150 litrów.

Kotły wyposażone są w regulator przystosowany do sterowania ogrzewaniem pogodowo lub temperaturą pomieszczenia. W zależności od wybranego sposobu pracy wystarczy zastosować czujnik temperatury zewnętrznej lub termostat pomieszczenia.

Kotły Vitodens 100-W oraz Vitodens 111-W wyposażone są w cylindryczny palnik promiennikowy MatriX oraz wymiennik ciepła spaliny-woda Inox-Radial. l Kotły typu 200 - zawierają innowacyjne rozwiązania, które sprawiają, że

22

ogrzewanie jest wyjątkowo oszczędne.

Podstawowym urządzeniem jest tutaj uniwersalny 1-funkcyjny kocioł wiszący Vitodens 200-W małej mocy, jak również kocioł do 150 kW przystosowany do budowy kotłowni kaskadowych o mocy maksymalnej do 900 kW. Vitodens 200-W w jednej obudowie z zasobnikiem warstwowym c.w.u. 46 litrów tworzy kocioł wiszący Vitodens

222-W. Oferowany jest również jako kompaktowy kocioł stojący z zabudowanym zbiornikiem: warstwowym 100/130 litrów w Vitodens 222-F typ B2TA lub podgrzewaczem z wężownicą grzewczą w Vitodens 222-F typ B2SA (dedykowany dla obszarów z twardą wodą wodociągową). Do współpracy z kolektorami słonecznymi odpowiednim rozwiązaniem może być Vitodens 242-F, w którym znajduje się zasobnik c.w.u. 170 litrów z wężownicą solarną i z zabudowanym osprzętem instalacji solarnej.

Pytanie do...

Jakie są zalety wykorzystania w kotłach kondensacyjnych wymiennika Inox-Radial?

Wszystkie kotły Vitodens typu 200 oferowane są z regulatorem pogodowym Vitotronic 200 w cenie kotła. Może on sterować pracą do trzech niezależnych obiegów grzewczych, w tym dwoma z zaworami mieszającymi. Przystosowany jest również do sterowania pracą instalacji solarnej. Zawsze wysoką sprawność wykorzystania gazu zapewnia system kontroli spalania Lambda Pro Control i Dynamiczna pauza. Kotły wyposażone są w wymiennik Inox-Radial i cylindryczny palnik MatriX. l Kotły 300 - znajdziemy tutaj urządzenia z „najwyższej półki”.

Vitocrossal 300 to typowy kocioł stojący o dużej pojemności wodnej, wykonany ze stali szlachetnej. Z kolei Vitodens 300-W jest kotłem wiszącym 1funkcyjnym. W połączeniu z zasobnikiem warstwowym c.w.u. ze stali nierdzewnej tworzy stojący kocioł kompaktowy Vitodens 333-F i przystosowany do podłączenia instalacji solarnej Vitodens 343-F. Kotły Vitodens typu 300 zawierają te same rozwiązania co urządzenia typu 200, z „niewielkimi” różnicami. W kotłach tych znajdziemy palnik promiennikowy MatriX o kształcie półkuli, o skrajnie niskich emisjach zanieczyszczeń do atmosfery i o bardzo szerokim zakresie modulacji mocy grzewczej, bo od 10 do 100%.

Kotły wyposażone są w wymiennik Inox-Radial i regulator pogodowy Vitotronic: z czujnikiem temperatury zewnętrznej bezprzewodowym lub połączonym przewodem elektrycznym; z wbudowanym złączem komunikacyjnym i radiowym; z możliwością automatycznej kompensacji hydraulicznej instalacji grzewczej. l Centrale grzewcze - są to urządzenia kompaktowe i wielofunkcyjne jak np. Vitocaldens 222-F. W jednej obudowie połączono wysokosprawny gazowy kocioł kondensacyjny Vitodens 200-W o mocy grzewczej 3,2-19 kW z pompą ciepła powietrze-woda www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

typu split - Vitocal 200-S, zasilaną prądem 230 lub 400 V. Ciepła woda użytkowa ogrzewana jest w zabudowanym zasobniku warstwowym o pojemności 130 litrów.

boru), z możliwością przyłączenia drugiego obiegu grzewczego: z zaworem mieszającym lub bez mieszacza.

Sterowanie

Dla oszczędnego ogrzewania gazem równie ważna co praca z kondensacją jest zdolność kotła do dostarczania ciepła w ilości zgodnej z zapotrzebowaniem i wtedy, kiedy jest rzeczywiście potrzebne.

Maksymalne wykorzystanie energii paliwa w kotłach Vitodens zapewnia: szeroki zakres modulacji mocy grzewczej, palniki promiennikowe MatriX, wymiennik Inox-Radial, system kontroli i regulacji spalania Lambda Pro Control i optymalizacja czasu pracy kotła.

Pracą kotła i pompy ciepła w Vitocaldens 222-F steruje regulator pogodowy Vitotronic 200 typ WO1C. Na podstawie cen gazu i energii elektrycznej kontroluje koszty ogrzewania, w pierwszej kolejności wybierając najtańszy w danym momencie sposób ogrzewania. W ten sposób potrzebne ciepło może dostarczać tylko pompa ciepła; pompa wstępnie ogrzewa wodę, którą następnie dogrzewa kocioł gazowy lub pracuje tylko kocioł gazowy.

Regulator steruje również pracą zabudowanych w urządzeniu energooszczędnych pomp obiegowych. Dąży w ten sposób do utrzymania optymalnej różnicy temperatury wody grzewczej pomiędzy zasilaniem i powrotem z instalacji ogrzewania - optymalnej dla efektywnej pracy pompy ciepła. Regulator przystosowany jest również do współpracy z instalacją fotowoltaiczną Vitovolt 200 i maksymalnego wykorzystania darmowego prądu na własne potrzeby.

Sprawny kondensat gazowy

Wszystko w jednym Vitosolar 300-F jest idealnym rozwiązaniem dla oszczędnego ogrzewania gazem z wykorzystaniem darmowej energii słonecznej do wspomagania ogrzewania budynku i ciepłej wody użytkowej. Z możliwością podłączenia dodatkowego źródła ciepła, np. kotła na paliwo stałe czy kominka z płaszczem wodnym. Wszystkie elementy instalacji są ze sobą połączone w jedną całość, która potrzebuje tylko 1,5 m2 powierzchni do ustawienia. Vitosolar 300-F składa się z: kotła kondensacyjnego Vitodens 300-W lub Vitodens 200-W; regulatora pogodowego Vitotronic 200, który steruje również pracą instalacji solarnej; zasobnika uniwersalnego o pojemności 750 litrów, który pełni funkcję akumulatora ciepła i podgrzewacza wody użytkowej; osprzętu instalacji solarnej i obiegu grzewczego z zaworem mieszającym.

Centrala jest całkowicie zmontowana i orurowana - przyłącza hydrauliczne z prawej lub lewej strony (do wywww.instalator.pl

MatriX to palniki promiennikowebezpłomieniowe. Znaczną część ciepła przekazują wodzie grzewczej przez promieniowanie, niemal bez strat energii. Dzięki temu spaliny mają niższą temperaturę niż w typowych palnikach, co pozwala w jeszcze większym stopniu wykorzystać ciepło kondensacji.

Dodatkowe oszczędności przynosi wyjątkowo szeroki zakres modulacji mocy grzewczej palników MatriX, maksymalnie od 10 do 100%. A nad dostarczaniem ciepła do ogrzewanego budynku kontrolę sprawuje system optymalizacji czasu pracy kotła, tzw. dynamiczna pauza.

Dzięki szerokiej modulacji i kontrolowanemu dostarczaniu ciepła kotły osiągają wysoką sprawność w czasie codziennej pracy. Dostarczają ciepło

wtedy, kiedy jest rzeczywiście potrzebne i w ilości zgodnej z zapotrzebowaniem na nie - rzadziej się załączają, dodatkowo oszczędzając paliwo.

Typowe kotły nie sprawdzają jakości gazu. Jeśli się zmienia, zużywają więcej paliwa, za które trzeba zapłacić.

Układ Lambda Pro Control stale kontroluje proces spalania w zależności od jakości gazu. Dba, żeby w każdych warunkach pracy kotła spalanie przebiegało optymalnie, z wysoką sprawnością i niską emisją zanieczyszczeń do atmosfery. Wykorzystuje do tego elektrodę jonizacyjną.

Dzięki Lambda Pro Control kocioł może być zasilany dowolnym rodzajem gazu, niezależnie od jego jakości (również z dodatkiem biogazu), a przejście np. z gazu płynnego na ziemny nie wymaga żadnych przeróbek palnika.

W kotłach Vitodens ciepło spalin przekazywane jest wodzie grzewczej w wymienniku Inox-Radial. Wykonany jest on z wyjątkowo trwałej stali szlachetnej, o oznaczeniu DIN 1.4571, stosowanej między innymi w przemyśle chemicznym i spożywczym, która jest ponadto odporna na agresywne działanie wody morskiej. W swoim składzie zawiera chrom, nikiel, molibden i tytan, które to składniki zwiększają trwałość i odporność na korozję stali.

Wymienniki Inox-Radial objęte są 10letnim okresem gwarancji.

Konstrukcja wymienników Inox-Radial gwarantuje zawsze skuteczne przekazywanie ciepła wodzie grzewczej dzięki czyszczeniu powierzchni wymiany ciepła przez spływający kondensat, szerokim kanałom wodnym i małej wrażliwości na odkładanie kamienia kotłowego.

Kotły Vitodens są idealnym rozwiązaniem dla każdego budynku, od domów jednorodzinnych o małym zapotrzebowaniu na ciepło, po duże obiekty. Szeroka oferta pozwala wybrać odpowiednie rozwiązanie idealnie dopasowane dla każdych potrzeb. Również w zakresie odnawialnych źródłem energii firma Viessmann może zaproponować niemal każde z możliwych rozwiązań. Wszystko z jednej ręki i wzajemnie do siebie dopasowane, żeby maksymalnie uniezależnić się od tradycyjnych paliw i energii, trwale obniżając koszty eksploatacji każdego budynku - dzisiaj oraz w przyszłości.

Krzysztof Gnyra

23

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Uwaga! Jesteś w ukrytej kamerze, czyli kwiatki instalacyjne

Komin z daszkiem Na naszych łamach staramy się, aby zamieszczane materiały przyczyniały się do podnoszenia Państwa kwalifikacji. Tym razem przedstawiamy przykłady wykonanych instalacji, może w innej konwencji niż zwykle są one pokazywane - chodzi mianowicie o instalacje źle wykonane lub tzw. przekombinowane. Mamy nadzieję, że opatrzone fachowym komentarzem przyczynią się do pogłębienia wiedzy. Wszystkie osoby, które miałyby w swoich zbiorach fotografie z takimi „ciekawymi” rozwiązaniami prosimy o nadsyłanie ich do redakcji: redakcja-mi@instalator.pl

W

dzisiejszym artykule chciałbym poruszyć kwestię systemów spalinowych. Nie trzeba chyba wyjaśniać, jak ważną rolę w użytkowaniu urządzeń cieplnych pełni system spalinowy. Dobrze zbudowany system spalinowy zapewnia prawidłową i bezproblemową eksploatację urządzenia, jak również bezpieczeństwo użytkowników. Surfując po internecie, trafiłem na kilka ciekawych fotografii przedstawiających różne dziwne przypadki systemów spalinowych.

Wraz z fotografią 1 chciałbym poruszyć kwestę stosowania „daszków” na przewodach spalinowych kotłów z zamkniętą komorą spalania. Zadaniem takiego daszka jest ograniczenie możliwości przedostawania się wody bezpośrednio do przewodu spalinowego.

Jak wiadomo, wilgoć w przewodzie spa1

24

linowym może mieć negatywny wpływ na kocioł (korozja), stąd zastosowanie takiego daszka jest rozwiązaniem wręcz pożądanym. Czy na pewno? O ile stosowanie takiego rozwiązania jest dopuszczone w przypadku kotłów niskotemperaturowych, spełnia swoje zadanie, pomagając skraplaczowi spalin, który również jest wymagany w przypadku tego typu urządzeń, to w przypadku kotłów kondensacyjnych jest wręcz zabronione. Kocioł kondensacyjny jest urządzeniem, którego temperatura spalin jest dużo niższa niż w przypadku kotłów tradycyjnych.

Spaliny o niskiej temperaturze w mroźne dni powodują bardzo szybkie oblodzenie elementu jakim jest daszek, co w konsekwencji może spowodować efekt przedstawiony na fotografii.

Konsekwencją takiego zjawiska jest nieprawidłowa praca lub zupełne awaryjne zatrzymanie kotła. Pamiętajmy, że w przypadku kotłów kondensacyj2

nych daszek jest elementem zbędnym i niewskazanym.

Fotografia numer 2 przedstawia bardzo ciekawe podłączenie kotła do komina z ciągiem naturalnym. Zastanawiam się, czym sugerował się monter, wykonując tego typu podłączenie. Wydaje mi się, że za wszelką cenę chciał wykorzystać istniejący otwór kominowy, bez dodatkowego wykuwania nowego otworu. Inną teorią jest „umiejętna” próba ukrycia zastosowanego przewodu stalowego za kotłem - estetyka ponad wszystko... Niemniej jednak rozwiązanie takie jest rozwiązaniem błędnym, należy unikać prowadzenia przewodu spalin z kotła w dół, a następnie do komina. Rozwiązanie takie znacznie utrudnia prawidłowy przepływ spalin, zmniejsza ciąg w komorze spalania, co w konsekwencji może powodować nieprawidłową pracę kotła i stwarzać poważne zagrożenie dla użytkowników.

Fotografia numer 3 przedstawia artystyczne rozwiązanie systemu prowadzenia spalin. Nie ukrywam, że bardzo długo zastanawiałem się, czym kierował się instalator, montując takie właśnie rozwiązanie. Czy miał za dużo kolan oraz rur, które chciał za wszelką cenę sprzedać? A jednak nie... Wydaje mi się, że w tym przypadku instalator postanowił wykorzystać „marnujące” się ciepło zawarte w spalinach i w bardzo „sprytny” sposób zbudował swoistego rodzaju „grzejnik spalinowy”, 3

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

którego zadaniem oprócz odprowadzania spalin jest ogrzewanie pomieszczenia, w którym się znajduje. Efekt? Drastyczne zmniejszenie ciągu kominowego (sądząc po średnicy przewodu, zakładam, że obsługiwany kocioł jest kotłem atmosferycznym) spowodowane przez każde kolano oraz rury prowadzone w poziomie, które wprowadzają dodatkowy opór i uniemożliwiają poprawną pracę kotła. Mocne zmniejszenie temperatury spalin (efekt w zamiarze pożądany), które prowadzi do wykroplenia pary wodnej zawartej w spalinach. Zjawisko to może spowodować wycieki z samej instalacji na poziomych odcinkach, podnosi ryzyko szybkiej korozji oraz uszkodzenia kotła przez powstający kondensat (skraplacza na fotografii nie zauważyłem, stąd zakładam, że nie ma go wcale). Rozwiązanie takie jest rozwiązaniem błędnym i nieakceptowalnym, stwarzającym realne zagrożenie dla użytkownika oraz wywołującym nieprawidłową pracę urządzenia z dużym ryzykiem jego uszkodzenia.

Fotografia numer 4 przedstawia „twór” wykonany przez „mistrza instalatorów”, który w mojej opinii sieje grozę wśród kominiarzy. System spalinowy wykonany w filozofii: zrobię co umiem, jak umiem i z tego, co akurat mam pod ręką… Oczywiście: „będzie Pan zadowolony”. Układ jest przykładem, jak nie należy wykonywać tego typu rozwiązań. Ciężko się odnieść, co jest źle i jak na4 leżało by to poprawić, gdyż źle jest wykonane wszystko. Jedyną słuszną radą jest ponowny montaż od początku do końca. Zastosowane materiały pozostawiają wiele do życzenia. Przypominam, że przepisy zabraniają wykonywania kominów z materiałów palnych. Tu mamy zastosowaną typową rurę kanalizacyjną PCV. Następnie mamy elastyczny element, którego zadaniem jest połączenie pionowej rury spalinowej z przejściem dachowym, również wykonany z tworzywa sztucznego. Całość subtelnie doszczelniona „uszczelniaczami” dostępnymi aktualnie pod ręką. Myślę, że nie ma potrzeby głębiej analizować przedstawionego „rodzynka”, ponieważ dalsze stwierdzenia prowadzą i tak do tezy przedstawionej powyżej. Chciałbym, aby ta fotografia, jak również pozostałe prezentowane w dzisiejszym materiale, spełniały rolę foto-przestrogi dla wszystkich instalatorów trudniących się montażem systemów spalinowych (i nie tylko).

Pamiętajmy, że przewody spalinowe, dymowe czy też wentylacyjne powinny być wykonywane zgodnie z obowiązującymi przepisami, normami oraz wymaganiami stawianymi przez producentów urządzeń, z którymi systemy te współpracują. Wszelkiego rodzaju przeróbki mające na celu „usprawnienie działania” czy też poprawę „estetyki”, które wykraczają poza granice postawione przez przepisy, są niedopuszczalne.

Mam nadzieje, że przedstawione informacje pozwolą wzbudzić naszą wyobraźnię i nie dopuszczą do powielania błędów przedstawionych na fotografiach.

Technika kondensacyjna rozwiązania na miarę potrzeb

Komfort i oszczędność energii

Junkers zapewnia szeroki wybór energooszczędnych kotłów kondensacyjnych: wiszące, stojące, jednoi dwufunkcyjne.

Najważniejsze korzyści to: szeroki zakres mocy, oszczędność gazu i energii, oszczędność miejsca, łatwa obsługa oraz wysoki komfort i bezpieczeństwo.

Tobiasz Turoń www.instalator.pl

* Firma Robert Bosch Sp. z o.o. (gwarant) udziela nawet do 5 lat gwarancji na sprawne działanie urządzeń grzewczych, zgodnie z warunkami zawartymi w kartach gwarancyjnych poszczególnych urządzeń.

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Detektory tlenku węgla - sposób na bezpieczny dom!

Czujniki czadu Przygotowując instalacje w budynkach jednorodzinnych czy mieszkaniach, warto zwrócić uwagę na systemy zabezpieczeń. Chcąc uchronić mieszkańców od zaczadzenia w wyniku ulatniającego się tlenku węgla, należy zainstalować detektor CO. Badanie społeczne* przeprowadzone przez instytut ARC Rynek i Opinia we wrześniu 2014 roku pokazało dużą nieświadomość Polaków w zakresie zagrożeń związanych z tlenkiem węgla. Prawie 80% polskich gospodarstw domowych wyposażonych jest w urządzenia zasilane paliwami, takimi jak: gaz ziemny, gaz w butlach, drewno, węgiel czy olej opałowy. Niestety tylko 46% Polaków wie, że zatrucie CO może wydarzyć się również w ich domu. Tlenek węgla to niebezpieczny, bezbarwny i bezwonny gaz, który nie podrażnia dróg oddechowych, dlatego często nazywany jest „cichym zabójcą”. Polacy nie są świadomi tych cech, ponieważ aż 22% osób, głównie kobiet, uważa, że jest w stanie rozpoznać ulatniający się tlenek węgla po zapachu. W przypadku takich właściwości gazu jest on szczególnie niebezpieczny dla osób śpiących. Jego nieświadome wdychanie bardzo szybko może przerodzić się w tragedię.

W statystykach zatruć tlenek węgla zajmuje trzecie miejsce po zatruciach lekami i alkoholem. W Polsce straż pożarna rocznie odnotowuje kilka tysięcy zdarzeń związanych z tlenkiem węgla, podczas których poszkodowanych zostaje około 2000 osób, a około 100 osób umiera z powodu zatrucia (dane za www.straz.gov.pl).

Jak powstaje CO? Tlenek węgla powstaje przy niepełnym spalaniu paliw i materiałów palnych, m.in. węgla, drewna, oleju opałowego, nafty, benzyny, gazu ziemnego, propanu, butanu itp.

26

Niepełne spalanie spowodowane jest brakiem odpowiedniej ilości tlenu. Głównym źródłem zagrożenia są wadliwe lub źle zamontowane urządzenia do gotowania i ogrzewania, generatory spalinowe, silniki pojazdów oraz brak właściwej wentylacji pomieszczeń.

Kto narażony jest na działanie tlenku węgla?

Do grupy największego ryzyka należą: l noworodki i niemowlęta (obok normalnej hemoglobiny występuje u nich hemoglobina płodowa, która wiąże dwukrotnie więcej tlenku węgla, niż zwykła hemoglobina), l dzieci, l kobiety ciężarne, l osoby w podeszłym wieku, l osoby z wadami serca oraz chorobami oskrzelowo-płucnymi, l osoby z wadami serca oraz niewydolnością układu oddechowego.

Cięższym zatruciom ulegają także osoby wykonujące prace związane z dużym wysiłkiem fizycznym, które znacznie szybciej niż podczas odpoczynku, ze względu na zwiększoną częstość i głębokość oddechu, pochłaniają dawki trujące, a nawet śmiertelne.

Objawy zatrucia W wyniku zatrucia dochodzi również do uszkodzenia mózgu oraz serca, dlatego nie powinno się ignorować żadnych symptomów. Pierwszymi objawami są: ból i zawroty głowy, nudności, zaburzenie widzenia, przyspieszone tętno i oddech. W przypadku wystąpienia którychkolwiek z nich nale-

ży niezwłocznie wyłączyć wszystkie urządzenia zasilane paliwami, otworzyć okna, wyjść na świeże powietrze i wezwać karetkę oraz staż pożarną.

Jak pomóc przy zatruciu CO? l

należy natychmiast zapewnić dopływ świeżego, czystego powietrza, l jak najszybciej wynieść osobę poszkodowaną w bezpieczne miejsce, na świeże powietrze, l rozluźnić poszkodowanemu ubranie - rozpiąć pasek, guziki, ale nie rozbierać go, gdyż nie można doprowadzić do przemarznięcia, l wezwać służby ratownicze (pogotowie ratunkowe - 999, straż pożarna 998 lub 112); jeśli po wyniesieniu na świeże powietrze zaczadzony nie oddycha, należy niezwłocznie przystąpić do wykonania sztucznego oddychania i masażu serca.

Jak zapobiec tragedii? l

Aby zapewnić bezpieczeństwo domownikom, należy zainstalować detektory tlenku węgla przy wszystkich urządzeniach wytwarzających spaliny oraz w sypialniach i pokojach, w których spędza się dużo czasu. Detektory czadu sygnalizują obecność tlenku węgla jeszcze przed pojawieniem się pierwszych objawów: urządzenie szybciej uruchomi alarm, jeśli stężenie tlenku węgla będzie wyższe. l Przeprowadzać kontrole techniczne, w tym sprawdzanie szczelności przewodów kominowych, ich systematyczne czyszczenie oraz sprawdzanie występowania dostatecznego ciągu powietrza. l Użytkować sprawne techniczne urządzenia, w których odbywa się proces spalania, zgodnie z instrukcją producenta. l W przy pad ku wy mia ny okien na nowe sprawdzić poprawność działania wentylacji, ponieważ nowe www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

okna są najczęściej o wiele bardziej szczelne w stosunku do wcześniej stosowanych w budynku i mogą pogarszać wentylację. l Sys te ma tycz nie spraw dzać ciąg po wie trza, np. po przez przykładanie kartki papieru do otworu bądź kratki wentylacyjnej. l Często wietrzyć pomieszczenia, w których odbywa się proces spalania (kuchnie, łazienki wyposażone w termy gazowe). l Nie ba ga te li zo wać ob ja wów dusz no ści, bó lów i za wrotów głowy, nudności, wymiotów, oszołomienia, osłabienia, przyspieszenia czynności serca i oddychania, gdyż mogą być sygnałem, że ulegamy zatruciu czadem; w takiej sytuacji należy natychmiast przewietrzyć pomieszczenie, w którym się znajdujemy i zasięgnąć porady lekarskiej.

W sprawybierz dzon e!

X-seria detektorów tlenku węgla z zasilaniem bateryjnym

Detektory tlenku węgla

Natalia Długosz * Badanie zostało przeprowadzone przez instytut ARC Rynek i Opinia we wrześniu 2014 roku na zlecenie firmy Honeywell.

Metodologia badania: Badanie zostało przeprowadzone techniką CAWI (samodzielnie wypełniane ankiety internetowe) na panelu ARC Rynek i Opinia e-panel.pl w dniach 01-05.09.2014 r. Łącznie zrealizowano 1030 wywiadów. Zrealizowana próba odzwierciedla strukturę populacji Polski pod względem płci, wieku oraz wielkości miejscowości zamieszkania. Margines błędu w badaniu to +/-2,75%. www.instalator.pl

Cechy wyróżniające detektory X-serii (XC70, XC100 i XC100D) Honeywell: jeden z niewielu produktów na rynku certyfikowanych na zgodność z normą EN 50291-1 oraz EN 502912 potwierdzeniem czego jest uzyskanie niezależnych certyfikatów, 7 lat (model XC70) lub 10 lat (modele XC100 i XC100D) okresu eksploatacji i gwarancji, możliwość instalacji w łazience dzięki klasie IP44 (jako jedyny produkt na rynku), jedyny detektor, w którym użytkownik może sam sprawdzić działanie elementu pomiarowego (czujnika), komunikat alarmowy na detektorze (w modelu XC100), możliwość analizy historii alarmów dzięki zachowywaniu jej w pamięci detektora, dodatkowa funkcja ochrony dzieci oraz kobiet w ciąży poprzez możliwość obniżenia minimalnego stężenia CO wywołującego alarm, łatwa instalacja oraz prosta obsługa, wyprodukowane w Europie.

Nie lekceważ zagrożeń!

Zaczadzenie może zdarzyć się w Twoim domu, o każdej porze dnia i nocy! fot. Lidia Popiel dla Honeywell Sp. z o.o.

Przygotowując instalacje w budynkach jednorodzinnych czy mieszkaniach, warto zwrócić uwagę na systemy zabezpieczeń. Chcąc ochronić mieszkańców przed zaczadzeniem w wyniku ulatniającego się tlenku węgla, należy zainstalować detektor CO (zwany czujką czadu = czujnikiem czadu) w pobliżu wszystkich potencjalnie niebezpiecznych urządzeń oraz w pokojach, w których domownicy spędzają dużo czasu. Badanie społeczne pokazało, że sposoby zapobiegania zatruciu CO nie są powszechnie znane. Tylko 57% Polaków regularnie przeprowadza przeglądy urządzeń spalinowych i wentylacyjnych, a nie więcej niż 20% osób ma czujnik czadu w domu.

Detektory są bardzo proste w obsłudze, można je łatwo zamontować na ścianie, suficie lub postawić na przykład na półce jako urządzenie wolnostojące, gdyż nie wymagają dodatkowego okablowania. Niektóre dostępne na polskim rynku detektory charakteryzują się wyjątkową szczelnością (IP44), nie są wrażliwe na zmiany wilgotności, a tym samym można je bez obaw stosować również w łazience. W domach, w których przebywają dzieci lub kobiety w ciąży, ważną funkcją jest sygnalizacja minimalnego stężenia CO. W detektorach posiadających tę funkcję wstępny alarm uruchamia się już przy poziomie 25% niebezpiecznego stężenia. Dodatkowo niektóre z detektorów mogą posiadać ciekłokrystaliczny wyświetlacz (LCD), na którym pojawiają się wszelkie komunikaty dotyczące zagrożenia, a także historie zdarzeń. Wiele detektorów dostępnych na polskim rynku posiada 7 lub 10 lat gwarancji.

Detektory - by były wiarygodne - powinny posiadać normy europejskie. Warto zaufać tylko sprawdzonym producentom. Nie należy lekceważyć zagrożeń, gdy w grę wchodzi życie ludzkie.

www.czadowedomy.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Dyrektywa ErP - ważne zmiany dla instalatorów, projektantów, producentów i inwestorów

Kocioł z etykietą Rozporządzenie 813/2013 w zakresie kotłów gazowych i olejowych oznacza w skrócie koniec modeli niskotemperaturowych o mocy poniżej 400 kW. Cele wyznaczone w traktatach UE są osiągane za pomocą różnego rodzaju aktów prawnych. Niektóre z nich są wiążące, inne nie. Niektóre stosuje się do wszystkich państw UE, a pewne tylko do niektórych.

Dyrektywa jest aktem prawnym wyznaczającym cel, który muszą osiągnąć wszystkie państwa UE, jednak sposób jego osiągnięcia określają poszczególne kraje, np. poprzez wypracowanie własnych przepisów dotyczących sposobów wdrożenia tych zasad. Rozporządzenie jest z kolei wiążącym aktem prawnym i musi być stosowane w całości na całym obszarze UE. Obie Dyrektywy są krokiem milowym dla naszej branży, ponieważ wszystkie wprowadzane dzięki nim zmiany w istotny sposób wpływają na portfolio firm producenckich oraz ustanawiają standardy projektowania kotłowni średnich mocy. Jednocześnie nakazują także w czytelny sposób informowanie potencjalnych klientów o efektywności energetycznej produktów poprzez ujednolicone etykietowanie.

wej mocy cieplnej i sprawności użytkowej przy 30% znamionowej mocy cieplnej w stosunku do ciepła spalania, a nie wartości opałowej. Dla urządzeń w zakresie od 70 kW do 400 kW wprowadzono dwa warunki minimalnej sprawności użytkowej: minimum 86% dla pełnego obciążenia oraz minimum 94% dla obciążenia częściowego wynoszącego 30%. Również w tym przypadku oznacza to całkowite wycofanie z rynku kotłów niskotemperaturowych do mocy 400 kW. Wymogi podyktowane są ciągłym dążeniem do poprawy wykorzystania energii pierwotnej oraz chęcią ochrony środowiska przez redukcję wpływu pracy produktów na nie. Obserwując rynek, można powiedzieć, że zmiana jest bardzo poważna, ponieważ obejmuje 80% rynku kotłów nowych kotłowni średnich mocy.

We wspomnianym rozporządzeniu punktem dyskusyjnym jest numer 12,

w którym znajdziemy zapis dopuszczający do obrotu po 26 września także urządzenia niskotemperaturowe o sezonowej efektywności energetycznej 75%, o mocy znamionowej 30 kW, typu B1 (otwarta komora spalania z przerywaczem ciągu). I pomimo że większość producentów już zapowiedziała pozostawienie tego typu urządzeń w swojej ofercie, to jednak nie będą one nagminnie montowane. Urządzenia te bowiem pozostawiono na podmianę kotłów podczas modernizacji instalacji wielokotłowych z kotłami niskotemperaturowymi z otwartą komorą spalania pracujących na wspólnym systemie spalinowym. Zastąpienie w takim przypadku kotła typu B1 modelem kondensacyjnym nie byłoby po prostu technicznie możliwe.

Wariantem możliwym, acz niepożądanym, będzie zastąpienie na rynku dotychczasowych kotłów tradycyjnych modelami tzw. półkondensacyjnymi, a więc łączącymi kocioł tradycyjny z dodatkowym wymiennikiem spaliny/woda. W moim osobistym mniemaniu kierunek półkondensacji to powrót

Koniec kotłów tradycyjnych Rozporządzenie 813/2013 w zakresie kotłów gazowych i olejowych oznacza w skrócie koniec modeli niskotemperaturowych o mocy 400 kW. Wprowadza bowiem minimalne wartości sezonowej efektywności energetycznej son. Dla urządzeń 70 kW wartość son powinna wynosić co najmniej 86%. Na dzień dzisiejszy warunek ten spełniają tylko kotły kondensacyjne. Sezonowa sprawność energetyczna son obliczana jest jako średnia ważona sprawności użytkowej przy znamiono-

28

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

zonową efektywność energetyczną i tym samym na klasę efektywności energetycznej na etykiecie. W takim jednak przypadku produkty oznaczane będą tzw. etykietą zestawu. Etykiety zestawu muszą zostać określone bezpośrednio przez sprzedającego. Algorytmy obliczeń podane są w przytoczonych w tabeli rozporządzeniach. Większość producentów już zadbała o odpowiednie oprogramowanie do etykietowania wybranych zestawów urządzeń.

Wszystko ma swoje ograniczenia

do epoki kamienia łupanego w technice grzewczej. Należy silnie promować pełną kondensację, aby wprowadzane przepisy mogły przynieść oczekiwane efekty ekonomiczne i ekologiczne.

Etykietowanie Dyrektywa 2010/30/UE wprowadza obowiązek etykietowania produktów związanych z energią, a więc oznakowania mającego wspólny mianownik, jakim jest efektywność energetyczna. W podobny sposób etykietowane są dziś takie produkty jak lodówki, pralki czy opony, a więc przy wykorzystaniu dobrze znanej kolorowej skali z paskami efektywności energetycznej od A++ do G. Obowiązkowi temu podlegać będą przede wszystkim urządzenia grzewcze gazowe i olejowe oraz pompy ciepła o mocy grzewczej 70 kW, a także zbiorniki wody użytkowej o pojemności 500 litrów. Założeniem jest czytelne i jednoznaczne oznaczenie skuteczności wykorzystania paliwa nieodnawialnego do produkcji ciepła w przypadku źródeł ciepła, a skuteczność izolacji cieplnej w przypadku zbiorni-

ków ciepłej wody użytkowej. Etykiety zawierać będą szereg dodatkowych informacji, również ważnych przy wyborze jak generowany hałas czy wydajność przygotowania ciepłej wody użytkowej. Przy czym wartości podawane będą wg ustalonych z góry zasad, np. hałas podawany będzie jako moc akustyczna. Obecnie wartości hałasu podawane są jako moc akustyczna lub ciśnienie akustyczne, co prowadzi w konsekwencji do nieporozumień.

Etykiety dla urządzeń grzewczych zawierają klasy efektywności energetycznej w skali od najwyższej A++, a więc określającej najwyższą efektywność energetyczną, do najniższej G, przy czym każda kolejna klasa efektywności, licząc od najniższej, określa pewien minimalny próg, który musi zostać osiągnięty. Wyposażenie urządzenia, np. w regulator pogodowy, czujnik temperatury pomieszczenia wpływający na pracę, czy instalację solarną do wspomagania ogrzewania ciepłej wody, w oczywisty sposób wpływa na zmniejszenie wykorzystania energii nieodnawialnej. Te dodatkowe wyposażenie będzie wpływało zatem na końcową se-

Warto zwrócić uwagę na ramy klasyfikowania urządzeń. Dla przykładu: dwa różne urządzenia o sezonowej efektywności energetycznej 90% oraz 97% będą sklasyfikowane pod tą samą etykietą A. W przypadku sezonowej efektywności energetycznej te 7% to ogromna różnica, której niestety kupujący nie dostrzeże. Klasa wyżej, a więc A+ to jeszcze większe widełki od 98% po 124%. Wyobraźmy sobie dwa urządzenia klasy A+ różniące się w sezonowej efektywności energetycznej o 26% - urządzenia identyczne pod względem oznaczenia na etykiecie, a technologicznie z dwóch różnych epok!

Wraz z etykietą energetyczną sprzedawca zobowiązany jest dostarczyć także tzw. kartę produktu, na której można odczytać obliczoną sezonową efektywność energetyczną.

Koniec września tego roku to spora zmiana w branży grzewczej, a także wyzwanie dla producentów i sprzedawców. Zmiana ta promuje jednak urządzenia wysokoefektywne, w najlepszy sposób wykorzystujące energię nieodnawialną. Zyskujemy na tym podwójnie niższymi kosztami ogrzewania oraz ochroną środowiska.

Dawid Pantera

Co branża sądzi o dyrektywie ErP?

W

prowadzenie systemu etykiet energetycznych i wymogi ekoprojektu będą mieć kluczowe znaczenie dla branży pomp ciepła. Już teraz wiadomo, że pompy ciepła będą uzyskiwać najwyższe współczynniki efektywności sezonowej s i najwyższe klasy enerwww.instalator.pl

getyczne (w przypadku pomp gruntowych w pakietach z regulatorami - nawet klasę A+++). Jeszcze mocniej będzie to widoczne po zredefiniowaniu klas energetycznych. W połowie lipca tego roku Komisja Europejska zaproponowała wprowadzenie jednolitej skali etykiet efektywności energetycznej „od A do G”. Nowa unijna pro-

pozycja, która może być wdrożona w ciągu kilku lat, spowoduje, że najbardziej efektywne urządzenia grzewcze będą mieć tylko klasę C (pompy ciepła gruntowe), pompy powietrze/woda klasę D, zaś kotły kondensacyjne tylko klasę E lub G. Co ważne - oznaczenia będą znajdować się na pomarańczowym lub czerwonym polu.

29

miesięcznik informacyjno-techniczny

Wśród mieszkańców Unii jest pełne zrozumienie i świadomość korzyści wynikających ze stosowania unijnych etykiet efektywności energetycznej urządzeń zużywających energię. Świadczy o tym fakt, że około 85% konsumentów korzysta z nich, podejmując decyzję o zakupie określonego produktu.

W mojej ocenie nowe przepisy szybko przemienią rynek urządzeń grzewczych w Polsce - podobnie jak to było w przypadku rynku w Wielkiej Brytanii. Ponad osiem lat temu wprowadzono tam wymóg stosowania kotłów kondensacyjnych i ceny tych urządzeń spadły o ok. 35-40%, pociągając za sobą w dół ceny pomp ciepła, szczególnie tych powietrznych.

A Jak będzie u nas? Jestem przekonany, że bardzo podobnie. Już niedługo się o tym przekonamy. Jedno jest pewne - czekają nas czasy przełomu i przemian. Jeszcze tak niedawno nowością rynkową był kocioł niekondensacyjny z zamkniętą komorą spalania, a kotły kondensacyjne, ze względu na cenę, były dostępne tylko dla wybranych. Myślę, że podobną historię będą miały pompy ciepła czy pompy ciepła hybrydowe. l Paweł Lachman, PORT PC

W

ażne - z punktu widzenia polskich odbiorców - jest zagadnienie dotyczące wdrażania w życie dyrektywy ErP do polskiego porządku prawnego. Pomimo prac mających na celu wyjaśnienie wątpliwości w dalszym ciągu istnieją problemy związane z interpretacją niektórych zapisów. Brak jednoznacznych wyjaśnień tych interpretacji może mieć negatywny wpływ na rozwój niektórych segmentów rynku instalacyjno-grzewczego.

Jeżeli wdrażanie rozporządzeń pójdzie dobrze, to z pewnością będzie to miało pozytywny wpływ na rozwój rynku instalacyjno-grzewczego w Polsce. Nie należy jednak przeceniać tego wpływu, z uwagi na proces decyzyjny, który jest specyficzny dla rynku instalacyjno-grzewczego w Polsce znaczący wpływ na decyzję na tym etapie ma instalator. Natomiast etykietowanie jest skierowane bardziej do użytkownika końcowego. W założeniu wizualizacja stopnia efektywności energetycznej danego urządzenia pozwoli

30

9 (205), wrzesień 2015

użytkownikowi końcowemu zastanowić się nie tylko nad kosztem początkowym takiego produktu, ale także nad realnymi oszczędnościami w trakcie jego eksploatacji. W związku z tym klient końcowy zacznie od instalatora wymagać, aby instalowany kocioł, podgrzewacz do wody czy pompa ciepła, poza walorami cenowymi, zapewniały także mniejsze zużycie gazu, oleju opałowego czy energii elektrycznej.

Takie podejście może przyczynić się do wyraźnego zwiększenia znaczenia urządzeń o wysokiej sprawności, do których należą np. kotły kondensacyjne, pompy ciepła, instalacje kolektorów słonecznych czy instalacje do mikrokogeneracji. Zwiększenie popularności tego typu urządzeń i masowość ich stosowania może w konsekwencji poprawić ich dostępność dla klientów, którzy wcześniej z powodu kosztów inwestycji nie mogli sobie na nie pozwolić.

Większy wpływ na rozwój rynku z pewnością będzie miało wprowadzenie regulacji dla grupy towarowej LOT1.

W konsekwencji z rynku mogą zniknąć wyroby producentów, którym - z uwagi na małą liczbę sprzedawanych urządzeń - nie będzie się opłacało inwestowanie w zmianę konstrukcji, aby spełnić nowe wymagania. Samo etykietowanie raczej nie spowoduje w szybkim tempie zniknięcia z rynku produktów, których sprawność bądź efektywność energetyczna będą znacznie niższe od nowoczesnych urządzeń, ale za to znacznie tańszych niż te bardziej efektywne energetycznie. l Janusz Starościk, SPIUG

W

drożenie rozporządzeń Parlamentu Europejskiego dotyczących etykiet efektywności energetycznej oraz warunków tzw. Ekoprojektu stawia przed producentami zdecydowanie wyższe wymagania, co do jakości oraz sprawności urządzeń grzewczych. Znajdzie to na pewno odzwierciedlenie w stosowaniu w nich innowacyjnych rozwiązań, które pozwolą na mniejsze zużycie energii i tym samym obniżenie kosztów eksploatacji. Nowe wytyczne narzucą również konieczność większego zaangażowania producenta, czy sprzedawcy w proces rzetelnego informowania klienta o parametrach

energetycznych urządzeń. Dzięki temu użytkownicy będą mieli możliwość podejmowania świadomej decyzji zakupowej. Na dzień dzisiejszy duży wpływ na wybór kotła, czy podgrzewacza miał instalator, który wykonywał np. kompletną instalację, bądź też projektant. Wraz z wejściem w życie obowiązku oznakowania klienci będą mogli sami ocenić, czy parametry urządzenia spełniają ich oczekiwania.

Dla producentów jest to również zmiana w dotychczasowej filozofii określania sprawności urządzeń. Należy tutaj pamiętać, że podstawą przypisania urządzenia do konkretnej klasy energetycznej będzie wartość tzw. sezonowego współczynnika efektywności, czyli stosunek wykorzystanej energii do zużytej energii pierwotnej.

Ponadto rozporządzenia niepodważalnie wpłyną również na zmiany popytu oraz trendy rynkowe, wypierając ze sprzedaży niskoefektywne urządzenia grzewcze - m.in. tradycyjne kotły gazowe na rzecz kotłów kondensacyjnych o wysokiej sprawności. Dużą rolę zaczną odgrywać również kompleksowe rozwiązania grzewcze oparte na współpracy urządzeń kondensacyjnych z odnawialnymi źródłami energii. l Żaneta Lisowska, Termet

D

la mnie - zarówno jako konsumenta, jak i przedstawiciela Panasonic - wejście w życie zapisów dyrektywy ErP jest dobrą wiadomością.

Z punktu widzenia użytkownika klimatyzatorów etykieta energetyczna to czytelna informacja wskazująca, jakie jest zużycie energii danego urządzenia. Dzięki niej sposób opisywania klasy efektywności urządzeń został ujednolicony, a do powszechnego użycia wprowadzono takie określenia, jak współczynniki SEER i SCOP. To oznacza, że konsumenci mogą łatwo zrozumieć, jakie koszty wytwarzania energii cieplnej będzie generowała dana jednostka zarówno w okresie letnim, jak i zimowym, a także porównać ze sobą poszczególne klasy produktów oraz oferty różnych producentów.

Wchodzące we wrześniu 2015 r. rozszerzenie Dyrektywy ErP dotywww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

czące urządzeń grzewczych na pewno w pewien sposób znormalizuje rynek HVAC. Co prawda wydaje się, że porównanie urządzeń wytwarzających ciepło jest trudniejsze, a to ze względu na wykorzystywanie przez nie różnego rodzaju mediów, jak gaz, prąd, węgiel itp. Jednak dzięki etykietom energetycznym i te produkty będzie można łatwo ze sobą porównać, a użytkownik będzie widział różnicę w kosztach wytwarzania energii z różnych źródeł.

Również dla Panasonic, jako producenta urządzeń klimatyzacyjnych, Dyrektywa ErP jest krokiem w dobrą stronę, gdyż od lat stawiamy na rozwój rozwiązań przyjaznych środowisku. Już teraz wiemy, że nasze pompy ciepła powietrze-woda będą miały klasę A++. Przygotowujemy również etykiety energetyczne, które będą pokazywały klasę energetyczną nie tylko dla klimatu umiarkowanego (a to jest minimum wymagane przez tę dyrektywę), ale także dla klimatu zimnego, do którego zalicza się Polska. l Tomasz Lenarczyk, Panasonic Appliances Air Conditioning Europe

D

zień 26 września tego roku istotnie wpłynie na rynek branży grzewczej w Polsce i pozostałych krajach UE. Tego dnia zacznie obowiązywać Dyrektywa 2010/30/UE, która wprowadza obowiązek etykietowania produktów związanych z energią, tj. wykorzystujących, przetwarzających i magazynujących energię. Oznakowanie będzie miało wspólny mianownik, jakim jest efektywność energetyczna, a więc skuteczność wykorzystania energii nieodnawialnej. W podobny sposób etykietowane są dziś takie produkty, jak lodówki, pralki czy opony. Obowiązkowi temu podlegać będą przede wszystkim urządzenia grzewcze gazowe i olejowe oraz pompy ciepła o

9 (205), wrzesień 2015

mocy grzewczej ≤ 70 kW, a także zbiorniki wody użytkowej o pojemności ≤ 500 litrów. Założenie jest czytelne i określa jednoznacznie oznaczenie skuteczności wykorzystania paliwa nieodnawialnego do produkcji ciepła w przypadku źródeł ciepła i skuteczności izolacji cieplnej w przypadku zbiorników ciepłej wody użytkowej.

Etykiety dla urządzeń grzewczych zawierają klasy efektywności energetycznej w skali od najwyższej A++, a więc określającej najwyższą efektywność energetyczną, do najniższej G. Przy czym każda kolejna klasa efektywności, licząc od najniższej, określa pewien minimalny próg, który musi zostać osiągnięty.

Warto zwrócić uwagę na ramy klasyfikowania urządzeń. Dla przykładu dwa różne urządzenia o sezonowej efektywności energetycznej 90 oraz 97% będą sklasyfikowane pod tą samą etykietą A. W przypadku sezonowej efektywności energetycznej te 7% to ogromna różnica, której niestety kupujący nie dostrzeże. Klasa wyżej, a więc A+, to jeszcze większe widełki – od 98 po 124%. Wyobraźmy sobie dwa urządzenia klasy A+ różniące się w sezonowej efektywności energetycznej o 26% - urządzenia identyczne pod względem

oznaczenia na etykiecie, a technologicznie z dwóch różnych epok!

Wyposażenie urządzenia np. w regulator pogodowy, czujnik temperatury pomieszczenia (wpływający na pracę czy instalację solarną do wspomagania ogrzewania ciepłej wody) wpływa w oczywisty sposób na zmniejszenie wykorzystania energii nieodnawialnej. Te dodatkowe wyposażenie będzie wpływało zatem na końcową sezonową efektywność energetyczną i tym samym klasę efektywności energetycznej na etykiecie. W takim jednak przypadku produkty oznaczane będą tzw. etykietą zestawu.

Pewnym zagrożeniem dla powodzenia kwestii etykietowania jest brak informacji ze strony państwa dla klientów końcowych. Cały ciężar szerzenia wiedzy poprzez artykuły czy szkolenia branżowe przejęły na siebie firmy produkujące urządzenia związane z ww. dyrektywą. Z pewnością samo oznakowanie znane już z innych produktów nie będzie dla kupującego jakąś zagadką, ale wg mnie to za mało. Bo czy klasa A oznacza już bardzo dobry produkt, czy nie?

Czy A+ jest już przesadą i nieuzasadnionym wydatkiem, czy nie? l Szymon Lenartowicz, Akademia Viessmann

Otrzymałeś „Magazyn Instalatora”? Prosimy wyślij e-mail o treści „Otrzymałem” na adres: info@instalator.pl (*)

!

(*) Tylko „Gwarantowana dostawa” zapewni comięsięczny dostęp do "Magazynu Instalatora". Szczegóły na www.instalator.pl

www.instalator.pl

31

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Wymiana kotła węglowego starego typu na nowoczesny kocioł peletowy

Nowszy model Wymiana kotła zainstalowanego kilkadziesiąt lat temu niemalże w 90% będzie wymagała modernizacji instalacji w kotłowni.

Oprócz zmiany samych rur zasilających kocioł oraz odprowadzających wodę z kotła często należy wymienić także elementy instalacji rozprowadzające medium grzewcze. Sprawa nie jest błaha...

Stopień modernizacji instalacji zależeć będzie od tego, czy chcemy poprawić lub w ogóle wykonać instalację regulacyjną medium grzewczym lub po prostu wymienić stare rury rozprowadzające ciepło i zainstalować nowy kocioł. Pytanie dotyczące wymiany kotła padło od czytelnika, którego instalacja grzewcza wykonana została w latach 70. Rok montażu sugeruje, że instalacja grzewcza może być wykonana w systemie układu otwartego, a naczynie wzbiorcze otwarte wyprowadzone jest z pionu grzejnikowego i usytuowane w najwyższym punkcie instalacji. Jeżeli faktycznie naczynie otwarte jest tak zainstalowane, pojawia nam się pierwsza do podjęcia decyzja: czy kocioł nadal pozostawić w układzie otwartym uchwyconym z pionu grzejnikowego, czy może lepiej będzie podłączyć je bezpośrednio za kotłem i zainstalować urządzenia regulacyjne instalacji lub czy zmodernizować instalację na układ zamknięty, „odcinając” obecnie zabudowane naczynie wzbiorcze otwarte.

pośrednio z kotła, również może okazać się kłopotliwe, ponieważ wymagać to będzie prac budowlanych, np.: skuwania, wiercenia lub przebijania ścian.

Wszystko zależy oczywiście od usytuowania naczynia otwartego względem usytuowania kotłowni. Istnieje zatem duże prawdopodobieństwo, że opisane kosztowne i wymagające dużego nakładu pracy czynności budowlane nie zostaną zaakceptowane przez mieszkańców.

Pozostaje jeszcze jedno wyjście w postaci zmiany instalacji grzewczej systemu otwartego na instalację systemu zamkniętego. Nie wymaga to dodatkowych modyfikacji w obszarze dalszym niż sama kotłownia, za wyjątkiem odcięcia istniejącego naczynia wzbiorczego otwartego zainstalowanego z pionu grzejnikowego. Do takiej instalacji, zgodnie z warunkami technicznymi zawartymi w Rozporządzeni Ministra Infrastruktury z dnia 12 marca 2009 roku, koniecznie należy zainstalować zawór bezpieczeństwa o ciśnieniu równym maksymalnemu ciśnieniu roboczemu kotła, naczynie przeponowe zamknięte o poprawnie zaprojektowanej pojemności oraz urządzenie do odbioru nadmiaru ciepła (schładzacz), który będzie umożliwiał

Naczynie wzbiorcze Pozostawienie naczynia otwartego wyprowadzonego z pionu nakłada na nas sporo ograniczeń, ponieważ zgodnie z obowiązującymi przepisami na drodze od kotła do naczynia otwartego wzbiorczego nie można zainstalować zaworów (w tym odcinających, kulowych, mieszających itp.) oraz dokonywać redukcji średnicy na mniejszą. Zakładam tu, że średnica rur wychodzących z kotła jest odpowiednio dobrana w stosunku do mocy i rodzaju kotła, tak więc nie będziemy tego tematu pogłębiać.

Przerobienie podłączenia naczynia wzbiorczego otwartego, niemalże bez-

32

Rys. Schemat ideowy instalacji grzewczej układu zamkniętego z zaworami mieszającymi sterowanymi siłownikami elektrycznymi: 1. Kocioł peletowy; 2. Regulator kotła; 3. Naczynie wzbiorcze zamknięte; 4. Zawór czterodrogowy z siłownikiem; 5. Zawór schładzający (w kotłach do 100 kW); 6. Pompa obiegowa c.o; 7. Grzejniki; 8. Podgrzewacz c.w.u.; 9. Pompa c.w.u; 10. Czujnik temperatury kotła; 11. Czujnik temp. podajnika; 12. Czujnik temp. powrotu; 13. Czujnik temp. c.o. (tylko w przypadku pracy z siłownikiem); 14. Czujnik temp. c.w.u; 15. Czujnik temp. zewnętrznej; 16. Zawór bezpieczeństwa; 17. Wlot i wylot wody chłodzącej; 18. Trójdrogowy zawór mieszający z siłownikiem; 19. Pompa instalacji ogrzewania podłogowego; 20. Instalacja ogrzewania podłogowego; 21. Czujnik temp. instalacji ogrzewania podłogowego; PI - manometr. www.instalator.pl

odebranie mocy równej mocy zainstalowanego kotła. Oczywiście można zdecydować się na bezpośrednie podłączenie kotła do istniejącej instalacji z naczyniem otwartym uchwyconym z pionu, pozostawiając ją bez żadnej regulacji temperatury wody wychodzącej na grzejniki, za wyjątkiem głowic termostatycznych zainstalowanych przy grzejnikach, którymi można by zmniejszać moc grzejnika.

Kocioł na pelety Czym tak naprawdę są kotły peletowe i co potrafią? Współczesne i zarazem wysokosprawne kotły peletowe realizują procesy regulacji temperatury wody wyprowadzanej na odbiorniki w postaci regulacji pracą pompy lub - w sposób znacznie dokładniejszy - zaworami mieszającym sterowanymi napędami elektrycznymi, potocznie nazywanymi siłownikami. Z racji możliwości płynnej modulacji w szerokim zakresie mocy palnika peletowego, np. od 6-20 kW, instalacja nie musi być wyposażona w akumulator ciepła w postaci bufora. Czasem nie ma też na niego miejsca. Dla przypomnienia można wspomnieć, iż pojemność bufora współpracującego z kotłem o mocy 25 kW powinna wynosić co najmniej 1000 l. Bufor zapewnia jednak stabilizację temperaturową czynnika grzewczego wyprowadzanego na instalację c.o. oraz zapobiega częstemu uruchamianiu się kotła peletowego (palnika wyposażonego w grzałkę elektryczną).

Pracę współczesnego kotła peletowego można porównać z pracą kotła gazowego, który rozpala się w chwili grzania, wygasza się w momencie braku konieczności zapotrzebowania na ciepło oraz pracuje ze zmienną mocą na palniku. Kotły peletowe trzeba jednak ręcznie zasilić w paliwo, wyczyścić wymiennik ciepła mniej więcej co 4 tygodnie oraz wynieść popiół pozostały po spaleniu. W praktyce przyjmuje się, że popiołu jest ok. 10 kg ze spalonej tony paliwa. W sytuacji braku bufora, kocioł może rozpalać się oraz wygaszać nawet do 20 razy w ciągu doby w okresie intensywnego grzania (w zimie) oraz do 5-10 razy w okresie przejściowym. W instalacji bez bufora znacznie bardziej eksploatowana jest grzałka elektryczna (zapalarka) palnika peletowego, której możliwa ilość włączeń eksploatacyjnych zwykle wynosi ponad 10 000 cykli (grzałki ceramiczne). Dla grzałek (tak zwanych rurkowych) ilość możliwych włączeń jest większa. Przyjmując, że w miesiącach listopad-marzec (5 miesięcy) nastąpi po 20 uruchomień zapalarki elektrycznej każdego dnia, a w październiku, kwietniu i maju (3 miesiące) po 10 uruchomień dziennie, można łatwo oszacować, że grzałka elektryczna ulegnie uszkodzeniu po okresie eksploatacyjnym 2,5-3 lat. Koszt grzałki nie jest jednak duży, ponieważ stanowi około 80-140 zł brutto. Zakup bufora jest drogą inwestycją, ponieważ w zależności od objętości oraz typu zbiornika może stanowić koszt średnio 2000-4000 zł. Powstaje zatem pytanie, czy warto kupować bufor, jeżeli oczywiście dysponujemy wymaganym dla niego miejscem w kotłowni lub garażu, czy taniej nam wyjdzie wymienić grzałkę elektryczną co kilka sezonów grzewczych.

Oczywiście istnieje prawdopodobieństwo, że ilość włączeń grzałki będzie wyższa niż deklarowana przez producenta.

Dwa miesiące pracy...

Aby zobrazować sobie sytuację, w której znajdziemy się podczas zakupu kotła peletowego, poniżej zawarto informacje eksploatacyjno-informacyjne z dwóch miesięcy pracy kotła peletowego w instalacji grzewczej podłogowej oraz grzejnikowej niewww.instalator.pl

lat

gwarancja

miesięcznik informacyjno-techniczny

FheceY`W `[i_[ddW (&'+

FWa_[j aehpoťY_ eZ cWha_ 8[h[jjW MWƁdo eZ '+$&.$(&'+ Ze '+$'($(&'+ M_ĪY[` _d\ehcWY`_ dW mmm$X[h[jjW$fb

Aejõo aedZ[diWYo`d[ ! WaY[ieh_W m fheceYo`d[` Y[d_[

DW]heZo m fhe]hWc_[ be`WbdeťY_emoc 8[h[jjW (&'+

Fh[c_W pW cedjWƁ aejõ m aedZ[diWYo`doY^

AEJôO =7PEM; AED:;DI79O@D; FHE:KAEM7D; M JEHKD?K HK= H?;BBE KHPę:P;D?7 =HP;M9P; I$7$ :P?7ô >7D:BEMO .-#'&& JehkŐ" kb$ AeY_[miaW (.%)& _d\eb_d_W .&' .&* .&&" j[b$ +, ,+- ', &&" \Wn +, ,+- ', +_d\e6X[h[jjW$fb" mmm$X[h[jjW$fb" mmm$fWd[bij[hemWd_W$fb MWhkda_ ]mWhWdY`_ ZeijĪfd[ dW ijhed_[ mmm$X[h[jjW$fb ehWp m AWhY_[ =mWhWdYo`d[` ZeijĪfd[` fhpo pWmWhY_k kcemo$

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

jącym wzrostowi temperatury powyżej temperatury zadanej przez użytkownika, w tym przypadku 22,6°C. Należy również wspomnieć, iż wzrost zużycia opału jest większy podczas wietrznych dni, kiedy wymiana powietrza w pomieszczeniach jest znacznie częstsza niż zwykle. Przykład instalacji grzewczej zainstalowanej w budynku, którą wykonano w układzie zamkniętym, przedstawiono na schemacie.

Inna regulacja Wykres 1. Styczeń 2015. wyposażonej w bufor. W tych miesiącach skrupulatnie monitorowano zużycie opału, ilość włączeń kotła, temperaturę zewnętrzną oraz czas pracy palnika (kotła). Zebrane wyniki przedstawiono na dwóch wykresach. Sporządzono je, ogrzewając w styczniu oraz marcu 2015 r. kilkuletni dom o powierzchni 114 m2 oraz podgrzewając zbiornik wody użytkowej o pojemności 100 l. Średnie zużycie opału to 16,1 kg/dobę przy całkowitym zużyciu w styczniu 500 kg. Pelet drzewny

Dla porównania przedstawiono także wykres obrazujący pracę kotła w marcu 2015 r. Średnie zużycie opału to 11,6 kg/dobę przy całkowitym zużyciu w miesiącu 360 kg. Koszt ogrzewania domu oraz c.w.u. za marzec wyniósł zatem 216 zł. Średnią temperaturę zewnętrzną zmierzono i oszacowano na 2,7°C, a średnią ilość włączenia grzałki 12,7 razy/dobę.

Całkowity koszt ogrzewania przykładowego wolnostojącego oraz usytu-

Wykres 2. Marzec 2015. określono jako średniej jakości w cenie równej 600 zł za 1000 kg. Koszt ogrzewania domu oraz c.w.u. za styczeń wyniósł zatem 300 zł. Średnią temperaturę zewnętrzną zmierzono jako 0,6°C, a średnią ilość włączenia grzałki w ciągu doby wyliczono na 19 razy. Warto wspomnieć, że temperatura zewnętrzna była odczytywana z czujnika temperatury zewnętrznej zainstalowanego na budynku od strony północnej. Powoduje to jednak, że temperatura odczytywana była wyższa o ok. 1,5°C od temperatury rzeczywistej panującej na zewnątrz.

34

owanego na wolnej przestrzeni budynku w okresie grzewczym od października do maja wyniósł 1800 zł, co oznacza, że zużyto 3000 kg peletu średniej jakości. Wynik taki uzyskano dla zadanej wewnętrznej temperatury 22,6°C. Regulacja temperatury instalacji c.o. realizowana jest poprzez zawory mieszające oddzielnie zainstalowane dla ogrzewania podłogowego oraz grzejnikowego, uruchomionego systemu pogodowego oddzielnie dla każdego z obiegów oraz przy współpracy z termostatem pomieszczeniowym zapobiega-

Istnieją także inne rozwiązania regulacji temperatury, które nie zostały omówione w artykule ani przedstawione na umieszczonym schemacie ideowym. Regulacja temperatury instalacji podłogowej może odbywać się również poprzez rozdzielacz wyposażony w automatyczną regulację temperatury pracy. W takim przypadku nie instalujemy zaworu mieszającego z napędem elektrycznym oraz czujnikiem pomiaru temperatury. Instalację grzejnikową można regulować poprzez głowice termostatyczne zainstalowane na grzejnikach lub samą pracę pompy obiegowej zasilającej grzejniki w medium. W regulatorach kotłów lub zewnętrznych regulatorach istnieje możliwość sterowania pracą pompy np. ustawiając czas postoju pompy w momencie uzyskania zadanej temperatury pomieszczenia budynku. W chwili, kiedy budynek oraz instalacja jest wygrzana, sygnał do kotła wysyłany jest przez zainstalowany elektroniczny termostat pomieszczeniowy. Aby jednak nie wychłodzić nadmiernie instalacji, zaleca się, aby pompa cyklicznie została uruchamiana chociaż na parę minut.

Tak prowadzony proces pozwala na utrzymanie temperatury wewnątrz budynku, eliminując nadmierne wychłodzenie instalacji oraz grzejników, kolejne nagrzewanie, wychłodzenie itd. Regulacja pracą pompy jest możliwa, lecz nie można jej nazwać płynną regulacją, co ma miejsce przy regulacji poprzez zawór mieszający z napędem elektrycznym i zastosowanym systemie pogodowym. A i w takim zautomatyzowanym układzie można zastosować głowice termostatyczne grzejników, które pozwalają na dodatkową regulację temperatury pomieszczeń ogrzewanych wspólnym obiegiem grzewczym.

Marcin Foit Ilustracje z arch. autora. www.instalator.pl

Gwarantowana, comiesięczna dostawa „Magazynu Instalatora”: uprzejmie prosimy o wpłatę 11 PLN/miesiąc (lub - 33 na kwartał, 66 na pół roku, 121 na cały rok)

„Magazyn Instalatora” - dobra, polska firma!

Uwaga - ważne!

W celu łatwiejszej identyfikacji osoby/firmy wpłacającej prosimy o podanie w treści przelewu numeru identyfikacyjnego znajdującego się z lewej strony etykiety adresowej albo adresu, na który wysyłamy „Magazyn Instalatora”.

Jeśli chcieliby Państwo otrzymać fakturę VAT prosimy o dołączenie Państwa adresu e-mail w treści przelewu. Na wskazany adres e-mail zostanie przesłana faktura w formie pliku pdf.

W przypadku pytań prosimy o kontakt: tel. 58 306 29 75 e-mail: info@instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Rynek instalacyjno-grzewczy w II kwartale 2015 r.

W oczekiwaniu na boom Drugi kwartał 2015 roku w branży instalacyjno-grzewczej był generalnie lepszy od poprzedniego. Według ocen uczestników tego rynku nastąpiły wzrosty, oceniane na różnym poziomie, ale generalnie panował optymizm, podobnie jak w ogólnej sytuacji gospodarczej w kraju.

Drugi kwartał 2015 roku w branży instalacyjno-grzewczej jest oceniany raczej pozytywnie, ponieważ obok ocen wskazujących na stagnację spora część respondentów skazywała na niewielkie wzrosty w stosunku do II kwartału przed rokiem. Pozytywne dane dla budownictwa mieszkaniowego nie znalazły w pełni przełożenia na wyniki branży. Oceny co do wzrostów w branży instalacyjno-grzewczej wahały się od 0 do 10%. Biorąc pod uwagę wszystkie zjawiska zachodzące na rynku, można przyjąć, że wzrost rynku w II kwartale 2015 roku zamknął się na poziomie ok.

5% rok do roku. Początek kwartału, czyli kwiecień, był raczej słaby, co było kontynuacją sytuacji z końcówki pierwszego kwartału. Ospałość kwartału mogła wynikać z faktu, że inwestycje rozpoczęte w roku 2014 i na początku 2015 nie weszły jeszcze w fazę wyposażania w instalacje grzewcze, w tym urządzenia.

Dał się zauważyć już pewien wpływ perspektywy wprowadzania we wrześniu dyrektywy ErP. W różnych regionach Polski wygląda to inaczej, dlatego nie można jednoznacznie powiedzieć, że nastąpił znaczny wzrost sprzedaży, np. kotłów konwencjonalnych, co zaburza statystyki. W drugim kwartale 2015 roku mieliśmy do czynienia z dwiema ważnymi dla branży rzeczami. Jedną z nich było rozpoczęcie akcji informacyjnej dotyczącej implementacji rozporządzeń dotyczących etykietowania i ecodesignu. W dalszym ciągu istnieją wątpliwości co do zapisów dotyczących możliwości sprzedaży urządzeń konwencjonalnych po 26.09.2015 r. oraz konsekwencji ich sprzedaży i tworzenia etykiet dla zestawów. Brak jednoznacznej perspektywy spowodował dosyć dziki wysyp/zalew rynku przez

36

urządzenia, które powinny być wycofane z rynku w wyniku implementacji w Polsce Dyrektywy ErP. Jest to spowodowane tym, że potencjalni inwestorzy i użytkownicy, którzy zaplanowali montaż urządzeń konwencjonalnych, zaczęli robić zakupy na zapas, na wszelki wypadek, aby nie dać się zaskoczyć brakiem zakupu tego typu urządzeń po 26.09.2015 r. Co ciekawe, pomimo licznych zachęt producentów, hurtownie instalacyjne pozostawały dość powściągliwe w kwestii robienia większych zapasów magazynowych na te produkty. Wynikiem tego jest drastyczny spadek cen. W internecie można znaleźć oferty różnych czołowych marek na poziomie cen często poniżej ceny nabycia dla instalatora. Oczywiście odpowiedzi wymaga pytanie, na ile realny jest zakup w tej cenie, jeżeli ktoś rzeczywiście by się na to zdecydował. W efekcie coraz częściej instalatorzy-fachowcy zmieniają kierunek swojej działalności i przechodzą do obsługi przemysłu i sfery publicznej, gdzie mają dużo szersze możliwości wykonywania robót instalacyjnych w porównaniu do obsługi domów jednorodzinnych i szeroko pojętej mieszkaniówki, gdzie szczególnie w segmencie budownictwa jednorodzinnego - sprzedaż była daleka od rewelacji.

Druga sprawa, która się toczyła w trakcie drugiego kwartału, a będzie miała wpływ na rynek instalacyjnogrzewczy, to walka o ostateczny kształt zapisów Ustawy o OZE w zakresie poprawki prosumenckiej. Pomimo usilnych prób ostatecznie Ministerstwo Gospodarki wycofało się praktycznie ze wszystkich pomysłów nowelizacji tych zapisów, które miały za zadanie maksymalne utrudnienie życia prosumen-

tom, którzy zdecydowaliby się skorzystać z możliwości, jakie daje ustawa od 2016 roku. Konsekwencją tego było wycofanie się NFOŚiGW ze zmian wprowadzonych w ostatniej chwili do programu wsparcia Prosument, które polegały na powiązaniu wsparcia dla pomp ciepła, kolektorów słonecznych i kotłów na biomasę z koniecznością instalacji źródeł wytwarzania energii elektrycznej. W konsekwencji Ustawy o OZE ten warunek został usunięty i od lipca prosumenci mogą korzystać ze wsparcia dla pomp ciepła kolektorów słonecznych i kotłów na biomasę bez konieczności wykonywania dodatkowo np. instalacji fotowoltaicznej.

W drugim kwartale 2015 r. w branży instalacyjno-grzewczej dało się zauważyć także wzrost dyscypliny płatniczej. Są mniejsze zatory płatnościowe.

Jak kształtowała się sytuacja w wybranych grupach produktowych? l Pompy ciepła Pompy ciepła: opinie wskazują na lekkie wzrosty rzędu 5-6%. Dotyczy to głównie pomp do c.o. Rozwój rynku tego typu urządzeń odbywa się praktycznie poza systemami wsparcia, co paradoksalnie może sprzyjać pewnej stabilności i przewidywalności rozwoju w porównaniu do sztucznego pobudzenia popytu nadmiernymi dopłatami z tytułu wyboru tej technologii ogrzewania. Widoczna jest coraz ostrzejsza walka cenowa w tym segmencie produktów. Drugi kwartał był także okresem oczekiwania na decyzje NFOŚiGW co do wsparcia budowy instalacji bez konieczności instalowania dodatkowej instalacji do wytwarzania energii elektrycznej. l Kolektory słoneczne W tej grupie towarowej, podobnie jak w pierwszym kwartale br., sygnalizowano ogólnie spadek w handlu detalicznym i to duży - ok. 25-50%. Natomiast, podobnie jak to miało miejsce w poprzednim kwartale, zanotowano www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

bardzo duże wzrosty w przypadku dostaw obiektowych. Jest to efekt kontynuacji realizacji obiektów publicznych i gminnych, które uzyskały wsparcie w poprzednich latach i teraz weszły w okres końcowej realizacji. Ogólnie można dla tej grupy towarowej przyjąć wzrost na poziomie 15-20%. l Kotły gazowe wiszące Prawie wszyscy respondenci sygnalizowali wzrosty sprzedaż kotłów gazowych wiszących. Sygnalizowane wzrosty były często znaczne, szczególnie w segmencie kotłów konwencjonalnych. Jest to oczywiście następstwem wejścia od 26.09.2015 roku wymogów Ekoprojektu, które w znacznym stopniu ograniczą lub nawet wręcz uniemożliwią sprzedaż i montaż kotłów innych niż kondensacyjne. Zakupy inwestycyjne robione przez deweloperów i inwestorów przyspieszających wymiany zaowocował wzrostami na poziomie ok. 30-40% rok do roku dla gazowych wiszących kotłów konwencjonalnych i to pomimo pewnych oporów hurtowni odnośnie do zakupu większych zapasów tych urządzeń. W wypadku kotłów kondensacyjnych również dał się zaznaczyć pewien wzrost sprzedaży, co jest związane z ukierunkowaniem odbiorców indywidualnych na ten rodzaj urządzeń oraz wzrastającej świadomości, że za kilka lat nie będą na wymianę dostępne kotły konwencjonalne, więc przeróbki instalacji będą kosztować więcej, niż jak się od razu w to zainwestuje. Widoczna jest dalej obniżka cen rynkowych na te kotły. Widoczny jest także pewien fenomen w postaci tzw. kotłów pseudokondensacyjnych, ale, jak się wydaje, nie stanowi to zagrożenia dla typowej techniki kondensacyjnej. Podsumowując, wzrost sprzedaży wiszących kotłów kondensacyjnych w drugim kwartale br., licząc rok do roku, można przyjąć na poziomie ok. 15-20%.

Przepływowe podgrzewacze do wody: w tej grupie towarowej, po raz pierwszy od dłuższego czasu, wyraźna tendencja spadkowa wyhamowała. Jest to prawdopodobnie efekt wzmożonych wymian, co pozwoliło na pewien wzrost sprzedaży o ok. 5-6% w stosunku do drugiego kwartału 2014 r. l Gazowe kotły stojące Kotły stojące kondensacyjne - tendencja utrzymana z ostatnich kwartałów w kierunku większego spadku, mniejszego dla kotłów konwencjonalwww.instalator.pl

9 (205), wrzesień 2015

nych, wynosi ok. 4% (spadek), ale w wypadku kotłów konwencjonalnych te spadki wydają się w 2 kwartale większe - na poziomie nawet 20%. l Grzejniki Według zebranych ocen drugi kwartał 2015 roku był dla sprzedaży grzejników znacząco lepszy w porównaniu zarówno do drugiego kwartału zeszłego roku, jak i pierwszego kwartału br.

Wzrosty sprzedaży następowały z miesiąca na miesiąc. Sprzedaż była kierowana głównie na realizację średnich i dużych inwestycji. Do tego większy udział miał rynek wymian, zarówno w maju, jak i w czerwcu. Słabiej wygląda sprzedaż grzejników do budownictwa jednorodzinnego, gdzie coraz ważniejszą rolę odgrywa ogrzewanie podłogowe. l Inne produkty W grupie pozostałych materiałów instalacyjno-grzewczych wzrosty są znaczne. Rozbieżności w ocenach są bardzo duże - jednak wszyscy praktycznie mówili o wzrostach od 15 do nawet 50%.

Kontynuacja pozytywnej sytuacji w budownictwie mieszkaniowym, czyli wzrost liczby pozwoleń na budowę i rozpoczętych budów w 2014 roku (ze stałą tendencją tych zjawisk w 2015 r.) pozwala już zaobserwować coraz lepszą sytuację w branży instalacyjno-grzewczej. Widoczna jest dalsza znaczna erozja marż, ale poprawia się sytuacja płatnościowa dłużników. Innym pozytywnym zjawiskiem dla kotłów gazowych jest obniżka cen gazu, co z pew-

nością już teraz może mieć wpływ na wzrost sprzedaży kotłów gazowych, który zaobserwowaliśmy w drugim kwartale 2015 r. Rynek zamówień obiektowych powoli ruszył. Już od dłuższego czasu coraz większym problemem dla uzyskiwanych marż ma sprzedaż on-line. Rozpoczęto działania mające na celu informowanie branży o zmianach, które czekają rynek instalacyjno-grzewczy po wejściu w życie od 26.09.2015 roku rozporządzeń związanych z Ekoprojektem, etykietowanie i ogólnie wprowadzaniem w życie Dyrektywy ErP. Ważne jest tutaj stworzenie jednolitej platformy informacyjnej służącej do interpretacji wdrażanych przepisów i możliwych konsekwencji związanych z tym działań. Poszukiwanie urządzeń o coraz mniejszej mocy, wykorzystywane w nowych domach energooszczędnych, wchodząca w życie Dyrektywa ERP zaczynają już dawać swoje oznaki na rynku. Zwiększa się zainteresowanie programem Prosument prowadzonym przez NFOŚiGW, ponieważ zniesiony został obowiązek łączenia wytwarzania ciepła z OZE z wytwarzaniem energii elektrycznej, ale jak na razie bez jakiegoś boomu w tej mierze. Ważnym sygnałem dla branży instalacyjno-grzewczej jest poprawa dyscypliny płatnościowej, co było problemem w kilku ostatnich kwartałach.

Branża oczekuje na boom sprzedażowy w trzecim kwartale 2015 r.

Janusz Starościk, SPIUG

37

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Ogrzewania płaszczyznowe od A do Z

Podwójna regulacja Przedmiotem poprzedniego artykułu był system regulacji dla zachowania komfortu ciepłej podłogi z wykorzystaniem RTB. Instalacja z ogranicznikiem powrotu RTB nie realizuje ważnej z punktu widzenia komfortu cieplnego regulacji temperatury powietrza w ogrzewanym pomieszczeniu. Dzisiaj o systemie regulacyjnym ogrzewania płaszczyznowego z podwójną regulacją temperatury.

Dla zapewnienia regulacji temperatury w ogrzewanym pomieszczeniu, gdy jedynym źródłem ciepła jest grzejnik powierzchniowy (w tym przypadku podłogowy), należy zastosować system z podwójną regulacją temperatury. Realizacja podwójnej regulacji temperatury może być realizowana na wiele sposobów.

Jednym z nich jest zastosowanie ogranicznika temperatury powrotu RTB oraz zwykłego zaworu termostatycznego z głowicą termostatyczną lub siłownikiem termicznym (patrz schemat).

Skrót RTB po niemiecku znaczy Rücklauftemperaturbegrenzer, czyli ogranicznik temperatury powrotu. Jego „anglosaskim” odpowiednikiem jest RTL, który tłumaczy się z angielska Return Temperature Limiter. W zależności od kraju, z jakiego pochodzi producent, produkty nazywane są RTB lub RTL. W powyższym systemie regulacji temperatury RTB [1] jest odpowiedzialny za komfort ciepłej podłogi. Przy pewnych założeniach upraszczających można powiedzieć, że RTB reguluje temperaturę powierzchni grzejnika płaszczyznowego (w tym przypadku podłogowego). Do-

kładnie rzecz ujmując, ogranicza temperaturę czynnika grzewczego opuszczającego grzejnik powierzchniowy, przez co zapewnia stabilną temperaturą powierzchni grzejnika płaszczyznowego. Zadawana na pokrętle temperatura czynnika grzewczego opuszczającego grzejnik powierzchniowy jest wyższa od temperatura samej powierzchni podłogi. W ustalonych warunkach i dla typowych warunków w ogrzewanych pomieszczeniach różnica temperatur pomiędzy temperaturą czynnika grzewczego a temperaturą podłogi jest prawie stała. Przy zbyt wysokiej temperaturze zadanej na zadajniku (pokrętle) głowicy RTB temperatura w ogrzewanym pomieszczeniu może być zbyt wysoka i pomieszczenie będzie przegrzane. Trudność z ustawieniem właściwej temperatury na zadajniku RTB bierze się z faktu, iż zadajemy temperaturę wody wypływającej z ogrzewania podłogowego, zaś odczuwamy temperaturę powietrza, która zależy także od wielu innych czynników poza temperaturą wody powrotnej. Temperatura powietrza w pomieszczeniu, w którym przebywamy, za-

Fot. 1. Głowica z wyniesionym czujnikiem [6].

Fot. 2. Głowica z wyniesionym zadajnikiem, typ ścienny [7].

leży od temperatury zasilania czynnikiem grzewczym (RTB reguluje powrót), strumienia czynnika grzewczego przepływającego przez grzejnik powierzchniowy (w tym przypadku RTB koryguje wartość strumienia), strat ciepła przez przegrody, strumienia zimnego powietrza wentylacyjnego, zysków ciepła od urządzeń, ludzi i słońca.

Drugi element Dla umożliwienia regulacji temperatury powietrza w ogrzewanym pomieszczeniu i uniezależnieniu się od wymienionych czynników wpływających na temperaturę powietrza wprowadza się drugi element regulacyjny w postaci zaworu termostatycznego [5]. Jego funkcją jest ograniczenie strumienia czynnika grzewczego do takiego poziomu, aby temperatura w pomieszczeniu osiągnęła wartość zadaną w systemie regulacji termostatycznej. Aby zawór termostatyczny mógł regulować temperaturę powietrza pracując jako ogranicznik, wartość temperatury zadana na zadajniku RTB [1] musi być taka, aby powodowała nieznaczne przegrzanie gdyby nie było zaworu termostatycznego [5]. W przeciwnym razie zawór termostatyczny [5] nie będzie wpływał na temperaturę powietrza w ogrzewanym pomieszczeniu. Ze względu na zabudowę zaworu termostatycznego przy rozdzielaczu, który znajduje się najczęściej w szafce rozdzielaczowej, nie ma możliwości zastosowania zwykłej głowicy termostatycznej jako wyposażenia zaworu termostatycznego. Wynika to z braku możliwości realizacji ujemnego sprzężenia zwrotnego w systemie regulacji temperatury pomiędzy głowicą a pomieszczeniem. Głowica regulowałaby w najlepszym razie temperaturę w szafce, a nie w ogrzewanym pomieszczeniu.

Dwie możliwości Wobec braku możliwości zastosowania tradycyjnej głowicy termosta-

38

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

tycznej - najprostszym systedo regulacji temperatury w pomieszczeniach ogólnodostępmem regulacji temperatury ponych, gdzie układ regulacyjny wietrza w ogrzewanym pojest systemowo chroniony przed mieszczeniu jest zawór termodostępem osób trzecich, np. w statyczny [5] wyposażony w szkołach, biurach czy pomieszgłowicę z kapilarą [6] lub [7]. Są czeniach użyteczności publiczw tym przypadku dwie możlinej. Należy zaznaczyć, iż w powości - można zastosować głomieszczeniu, gdzie regulowana wicę z wyniesionym czujnikiem jest temperatura powietrza, musi [6] lub głowicę z wyniesionym znajdować się czujnik. Czujnik czujnikiem i zadajnikiem [7].

Dla uzyskania zadanej tem- Rys. 1. Wymiary głowicy z wyniesionym czujnikiem [6]. zazwyczaj zabudowywany jest w peratury w ogrzewanym pospecjalnej wentylowanej obumieszczeniu należy przewidzieć moż- Elementem wykonawczym w głowicy dowie ochronnej lub poza bezpośrednią liwość redukowania wydajności grzej- termostatycznej może być mieszek strefą przebywania ludzi. nika powierzchniowego w zależności od lub tłoczek zabudowany w cylindrze.

Na rys. 1 pokazano przykładowe pawarunków panujących wewnątrz ogrze- Mieszek lub tłoczek głowicy termo- rametry techniczne głowicy z wyniewanego pomieszczenia. Taką redukcję statycznej powoduje nacisk na trzpień sionym zadajnikiem. Dane techniczne: wydajności umożliwia system zasilania w zaworze termostatycznym [5], a termostat z czujnikiem cieczowym wyposażony w zawór termostatyczny trzpień zaworu termostatycznego prze- składający się z czujnika zdalnego i łą[5] oraz głowicę termostatyczną [6] z nosi nacisk na grzybek zaworu termo- czącej kapilary o długościach 2 lub 8 m. kapilarą zakończoną czujnikiem po- statycznego, powodując przywieranie Posiada mechaniczne zamknięcie w pomieszczeniowym. Każda nadwyżka grzybka do gniazda zaworu i ograni- zycji „0”, możliwość zabezpieczenia temperatury w ogrzewanym pomiesz- czając przepływ czynnika grzewczego, przed zamarznięciem z ograniczeniem czeniu ponad wartość zadaną na głowicy a więc wydajność cieplną grzejnika. i blokowaniem nastaw wartości zadatermostatycznej [6] powoduje dłanej. Pokrętło koloru białego, termostat Z wyniesionym zadajnikiem nie wymaga konserwacji. Do montażu wienie przepływu czynnika grzewczego, co w efekcie powoduje obniżenie na zaworach termostatycznych z przytemperatury powierzchni grzejnika Rozwiązanie sterowania temperatu- łączem w standardzie M28 x 1,5. podłogowego. Takie ujemne sprzęże- rą w pomieszczeniu za pomocą głowicy Zakres nastaw: 6-28°C .Zabezpienie zwrotne, w sensie sterowania, wy- termostatycznej z wyniesionym czujni- czenie przed mrozem: 6°C. Zasada dziawołuje czujnik pomieszczeniowy gło- kiem charakteryzuje się tym, że nasta- łania jest następująca. Na skutek zmiawicy termostatycznej [6], który znaj- wę temperatury możemy realizować w ny objętości czynnika roboczego wyduje się w pomieszczeniu ogrzewanym. miejscu, gdzie zabudowany jest zespół pełniającego czujnik - zostaje wprawioInformacja o temperaturze w tym po- regulacyjny. Miejsce zabudowy takiego ny w ruch mieszek przesuwający trzpień mieszczeniu jest przekazywana od zespołu to zazwyczaj zamykane szafki in- zaworu termostatycznego. Przez zmiaczujnika pomieszczeniowego głowicy stalacyjne w ogólnie niedostępnych po- nę nastawy (pozycji pokrętła) w stotermostatycznej [6] za pomocą kapilary mieszczeniach. Takie właśnie rozwią- sunku do wskaźnika dokonuje się zmiado elementu wykonawczego tej głowicy. zanie jest szczególnie predysponowane ny nastawy temperatury zgodnie z tabelą.

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015 l

Schemat. System regulacyjny ogrzewania płaszczyznowego z podwójną regulacją temperatury: 1 - termostatyczny ogranicznik temperatury powrotu RTB, 2 - belka kolektora czynnika roboczego, 3 - belka rozdzielacza czynnika roboczego, 4 - grzejnik podłogowy, 5 - zawór termostatyczny, 6 - głowica z wyniesionym czujnikiem 7 - głowica z wyniesionym zadajnikiem, 8 - regulator elektryczny (lub elektroniczny) temperatury, 9 - siłownik termiczny.

40

stosowanie w domach jednorodzinnych, w mieszkaniach, gdzie pożądana jest możliwość zmiany nastaw przez domowników wg indywidualnych potrzeb.

Istnieje także możliwość wykorzystania głowicy termostatycznej z wyniesionym zadajnikiem [7]. Różnica pomiędzy głowicą termostatyczną z wyniesionym czujnikiem [6] a głowicą z wyniesionym zadajnikiem [7] polega na tym, iż w pomieszczeniu, w którym chcemy regulować temperaturę, zabudowany jest zadajnik ścienny, za pomocą którego zadawana jest temperatura w pomieszczeniu.

W pokrętle zadajnika znajduje się zespolony czujnik pomieszczeniowy, który pobiera informację o temperaturze w ogrzewanym pomieszczeniu. Głowica ścienna z wyniesionym zadajnikiem (i

Sterowanie temperaturą w pomieszczeniu z jedną pętlą ogrzewania płaszczyznowego i głowicami termostatycznymi z kapilarą z wyniesionym czujnikiem lub wyniesionym zadajnikiem ma swoje ograniczenia. Podstawowym ograniczeniem jest skończona długość oferowanych kapilar. Na rynku oferowane są głowice o długości ka-

czujnikiem pomieszczeniowym) także posiada kapilarę, na końcu której znajduje się element wykonawczy w postaci np. siłownika mieszkowego lub tłoczka do zabudowy na zaworze termostatycznym [5]. W tym przypadku kapilara przenosi ciśnienie do napędu elementu wykonawczego. Rozwiązanie z głowicą termostatyczną z wyniesionym zadajnikiem charakteryzuje się tym, iż w pomieszczeniu, w którym jest regulowana temperatura, znajduje się jednocześnie zadajnik i czujnik temperatury powietrza. Takie rozwiązanie ma za-

pilar od 2 do 10 m. W przypadku większych odległości pomiędzy systemem regulacji temperatury nieodzowne jest poszukiwanie innych rozwiązań, o których mowa poniżej.

Oba powyższe rozwiązania charakteryzują się wieloma zaletami, takimi jak prostota działania, niezawodność, brak konieczności zasilania energią elektryczną oraz wystarczająca dokładność regulacji. Nie są jednak pozbawione pewnych ograniczeń technologicznych wynikających z prostoty działania, takich jak:

Ograniczenia

skończona długość kapilary, wynosząca maksymalnie 10 m, l duża bezwładność działania, l ograniczona moc grzewcza, l w przypadku uszkodzenia kapilary konieczność wymiany głowicy.

Aby wyeliminować powyższe ograniczenie systemu bezpośredniego działania, system regulacji temperatury powietrza w pomieszczeniu można wyposażyć w regulator elektromechaniczny lub elektroniczny [8] oraz element wykonawczy w postaci siłownika termicznego [9].

Rozwiązanie z szeregowym połączeniem RTB i systemu regulacji termostatycznej z zaworem termostatycznym ma swoje ograniczenia. Najpoważniejszym z nich jest możliwość stosowania do regulacji ogrzewania małych pomieszczeń o relatywnie niskim zapotrzebowaniu na strumień ciepła. Ważną kwestią jest właściwy dobór i projekt grzejnika podłogowego.

Przy zbyt małej powierzchni grzejnika podłogowego w stosunku do zapotrzebowania na strumień ciepła może dojść do przegrania grzejnika podłogowego przy niedotrzymaniu temperatury powietrza w ogrzewanym pomieszczeniu. Temperatura powierzchni grzewczej grzejnika powierzchniowego może osiągnąć temperaturę powyżej 29°C, gdy temperatura powietrza nie osiągnie 20°C. Taki przypadek nie jest akceptowalny np. w pomieszczeniach mieszkalnych.

Druga skrajność dotyczy przewymiarowania grzejnika podłogowego w stosunku do zapotrzebowania na strumień ciepła. Może się zdarzyć, że temperatura w ogrzewanym pomieszczeniu zostanie osiągnięta, np. 24°C, i układ regulacji temperatury będzie redukował przepływ czynnika grzewczego, podczas gdy podłoga jeszcze nie osiągnie temperatury komfortu, wywołując wrażenie zimnej posadzki. Taki przypadek nie jest akceptowalny dla łazienki.

Przedmiotem następnego artykułu będzie system regulacyjny ogrzewania płaszczyznowego z podwójną regulacją temperatury - zespolony.

Grzegorz Ojczyk Literatura: * Zima W., Muniak D., Cisek P., Ojczyk G., Pacura P., „Zagadnienia cieplne, hydrauliczne oraz jakości wody w instalacjach ogrzewczych”, Politechnika Krakowska im. Tadeusz Kościuszki, Kraków 2015. * Materiały Herz. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Odpowiedzialność instalatora względem instalacji

Modernizacja w spółdzielni Modernizacja instalacji w budynkach spółdzielczych wymaga całościowego oglądu sytuacji. Bloki mieszkalne to zbiór różnego rodzaju połączonych ze sobą instalacji, co do których instalatorzy muszą mieć wiedzę całościową.

W celu określenia wymagań technicznych i użytkowych ustawodawca wprowadził następujący podział budynków na grupy wysokości: 1) niskie (N) - do 12 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości do 4 kondygnacji nadziemnych włącznie, 2) średnio wysokie (SW) - ponad 12 m do 25 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 4 do 9 kondygnacji nadziemnych włącznie, 3) wysokie (W) - ponad 25 m do 55 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 9 do 18 kondygnacji nadziemnych włącznie, 4) wysokościowe (WW) - powyżej 55 m nad poziomem terenu.

Instalacja wewnętrzne (woda, gaz, grzejniki, ogrzewanie, klimatyzacja) w bloku mieszkalnym powinna w okresie jej użytkowania zapewniać możliwość bezpiecznego korzystania, zgodnego z ich przeznaczeniem i warunkami założonymi w projekcie tej instalacji.

Zarządca budynku, przeważnie spółdzielnia mieszkaniowa bądź wspólnota mieszkaniowa, jest zobowiązany do dokonywania okresowych kontroli stanu sprawności technicznej urządzeń i instalacji elektrycznych w budynku.

Bloki mieszkalne powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez zarządcę kontroli: 1) okresowej, co najmniej raz w roku, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego: a) elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu, b) instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska, www.instalator.pl

c) instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych); Stan sprawności technicznej urządzeń i instalacji powinien być kontrolowany tak, aby zapewnione było właściwe jego funkcjonowanie, w tym sprawność połączeń, osprzętu, sprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, uziemień oraz oporności izolacji przewodów.

Instalacja wewnętrzna w budynku nie może być użytkowana, jeżeli: 1) nie dokonano prób końcowych i jej ostatecznego odbioru, 2) nie zainstalowano urządzeń do pomiaru zużycia energii elektrycznej.

Do obowiązków właściciela budynku w zakresie właściwego utrzymania stanu technicznego instalacji elektrycznej należy: 1) zapewnienie realizacji napraw i wymian przez osoby posiadające kwalifikacje zawodowe wymagane przy świadczeniu usług oraz wykonywaniu napraw lub dozoru nad eksploatacją urządzeń i instalacji elektrycznych, 2) zapewnienie nadzoru nad realizacją robót konserwacyjnych, napraw i wymian oraz nadzoru nad wykonawstwem usług związanych z realizacją zaleceń wynikających z okresowych kontroli w lokalach, 3) zapewnienie realizacji zaleceń pokontrolnych wydawanych przez upoważnione organy, 4) w razie zagrożenia dla zdrowia lub życia użytkowników, dla środowiska lub mienia - przeprowadzenie kontroli jej stanu technicznego, 5) odłączenie z użytkowania instalacji elektrycznej w lokalach, w których w wyniku kontroli stwierdzono występowanie zagrożeń.

Uwaga! Kontrolę stanu technicznego obiektów budowlanych mogą przeprowadzać wyłącznie osoby posiadające uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalności i o odpowiednim zakresie. Kontrole stanu technicznego instalacji elektrycznych i piorunochronnych oraz gazowych mogą wykonywać jedynie osoby posiadające uprawnienia wynikające z przepisów o dozorze technicznym i energetyce.

Przejdźmy teraz do przebudowy instalacji wewnętrznej jako przedsięwzięcia, które nie wymaga pozwolenia na budowę.

Instalacje wewnętrzne stanowią część obiektu budowlanego, ich rozbudowa nie podlega samodzielnej kwalifikacji i ex definitione nie jest rozbudową tego obiektu lub jego części. Rozbudowę instalacji wewnętrznych obiektu budowlanego należy postrzegać i kwalifikować jako element zmiany tegoż obiektu budowlanego, który w zależności od charakteru zakresu prac może prowadzić do jego przebudowy w rozumieniu art. 3 pkt 7a PB. O ile w wyniku takich prac nie dochodzi jednak do zmiany parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego, z wyjątkiem charakterystycznych parametrów, jak: kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość bądź liczba kondygnacji, nie stanowią one robót budowlanych, o których mowa w art. 3 pkt 7 oraz art.

28-30 PB i nie podlegają obowiązkowi uzyskania pozwolenia na budowę albo ich zgłoszenia [2].

Przemysław Gogojewicz Podstawa prawna: [1] Ustawa prawo budowlane (Dz. U. z 2013 r. poz. 1409 ze zm.)

[2] Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 31 października 2008 r. II SA/Kr 797/08.

41

strony sponsorowane miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

ARCO przedstawia system VITAQ

Dłuższe życie bez kamienia System VITAQ stworzony przez hiszpańską firmę VALVULAS ARCO pojawił się w wyniku ewolucji zaworów MAC, pionierskiego rozwiązania firmy ARCO - pierwszych zaworów odpornych na osadzanie się kamienia kotłowego. Został on opracowany w celu zwiększenia ich funkcjonalności oraz wydłużenia czasu użytkowania. Na zawory z systemem VITAQ producent udziela w Polsce 25 lat gwarancji.

Nowatorskie rozwiązanie ARCO polega na wdrożeniu koncepcji „VITAQ inside”, która wydłuża bezawaryjne działanie zaworów oraz przynosi więcej korzyści dla dystrybutorów, instalatorów i końcowych użytkowników.

Nowatorski system VITAQ, począwszy od konstrukcji rozwiązania, poprzez użyte materiały, aż do wszystkich detali technicznych, został w 100% opracowany w laboratorium ARCO i jest produkowany w hisz-

pańskiej fabryce producenta w Walencji. W systemie tym trzpień-kula w zaworach kątowych jest wykonany ze specjalnego polimeru o właściwościach antykamiennych. Natomiast kula w zaworach kulowych posiada specjalną, wysoce odporną powłokę ochronną, która zapobiega przyleganiu

42

do kuli zaworu i osadzaniu się cząsteczek odkamiennych minerałów zawartych w wodzie. Problem odkładania się kamienia może występować zarówno w instalacjach c.o., jak również wody użytkowej, zastosowanie systemu VITAQ zapobiega blokowaniu zaworów przez odkładający się kamień, stratom ciśnienia oraz przedwczesnemu niszczeniu części zaworów.

Dzięki zastosowaniu zaworów z systemem VITAQ instalator może roz-

wiązać dwa istotne problemy: odkładania się węglanów wapnia i magnezu, nazywanych potocznie kamieniem kotłowym oraz sporadycznego korzystania z zaworów. Czynniki te sprzyjają osadzaniu się kamienia w zwykłych zaworach, co utrudnia korzystanie z zaworu, a często prowadzi do jego zniszczenia i konieczności wymiany.

ARCO oferuje obecnie szeroką gamę produktów z systemem VITAQ do różnych typów instalacji wodocią-

gowych i grzewczych, między innymi: zawory kątowe A-80 MAC, nowy zawór kątowy w wersji z filtrem antykamiennym, zawory kulowe TAJO 2000 Antical, zawory pralkowe L-85 MAC, zawory z podwójnym przyłączem COMBI MAC, ogrodowe zawory czerpalne NANO MAC i NANO DOBLE MAC oraz podtynkowe zawory serii TEXAS. Dzięki nakładom ponoszonym na badania i rozwój - wynoszącym corocznie około pół miliona euro - ARCO wprowadza regularnie do swojej oferty nowe produkty i unikalne rozwiązania poprawiające niezawodność, trwałość i funkcjonalność produktów dedykowanych zarówno dla instalacji domowych, jak również przemysłowych. Firma ARCO zatrudnia obecnie około 400 osób, posiada dwa zakłady produkcyj-

ne, w hiszpańskiej Walencji oraz w stolicy Tunezji, Tunisie. Obie fabryki mogą wyprodukować rocznie ponad 33 miliony zaworów. ARCO posiada również magazyny w Hiszpanii oraz przedstawicielstwa handlowe w Polsce, na Węgrzech, w Tunezji, Maroku i Kolumbii. ARCO stara się zawsze być blisko klientów oferować rozwiązania techniczne oraz usługi i doradzać, zaspokajając indywidulane potrzeby swoich klientów - zarówno instalatorów, jak i klientów indywidualnych. www.valvulasarco.com

strony sponsorowane

strony sponsorowane miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

System multiBT z doprowadzeniem świeżego powietrza

Pięć do jednego!

Poniżej prezentujemy Państwu wywiad przeprowadzony z dyrektorem handlowym Blaupunkt Competence Center Aircons Mateko, Beatą Mazur.

Na wstępie pragnę pogratulować marce Blaupunkt sukcesu w branży klimatyzacyjnej oraz zapytać o Państwa plany na najbliższą przyszłość.

B. Mazur: Dziękuję za uznanie.

Oczywiście gratulacje należą się całemu zespołowi, który nieustannie ciężko pracuje, aby nasze produkty były jak najlepszej jakości oraz spełniały wszelkie oczekiwania naszych klientów.

Na dzień dzisiejszy możemy pochwalić się stale wzrastającą sprzedażą jak i szerokim zakresem modeli klimatyzatorów od urządzeń przenośnych, naściennych po systemy multi. Wkrótce na rynek wypuścimy również modele systemów CRAC (z ang. Computer Room Air Conditioning) oraz nową serię oczyszczaczy powietrza.

Natomiast obecnie chcemy zaprezentować Państwu naszą nową generację systemów multiBT. Czy mogłaby Pani wyjaśnić, czym jest system multiBT? B. Mazur: Jeśli w domu lub w biurze chcemy zamontować jedną, dwie czy cztery jednostki typu split, potrzebujemy taką samą liczbę jednostek wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Natomiast w systemie multiBT mamy możliwość podłączenia aż do pięciu jednostek wewnętrznych do jednej jednostki zewnętrznej, co pozwala zaoszczędzić miejsce i w znacznym stopniu zmniejszyć zużycie energii w porównaniu do urządzeń mono split.

Co nowego oferują Państwo w systemie multiBT? B. Mazur: W nowej generacji został ulepszony układ elektroniczny, strony sponsorowane

który jest bardziej wydajny i może pracować nawet przy temperaturach dochodzących do -15ºC. Udało nam się również zmniejszyć poziom hałasu o 3 dB oraz udoskonalić przepływ powietrza. Urządzenia będą pobierały powietrze z zewnątrz, co sprawi, że jakość powietrza w klimatyzowanym pomieszczeniu będzie lepsza, świeższa, zdrowsza. Oferujemy także sterownik przewodowy, który można umieścić na ścianie i uniknąć zgubienia pilota.

Czy to oznacza, że nie będzie pilotów bezprzewodowych?

B. Mazur: Nie, do urządzeń jest dołączony pilot zdalnego sterowania, natomiast zastosowanie sterownika przewodowego jest skierowane do placówek handlowych czy biur, w których łatwo mogłoby dojść do jego zgubienia.

Użytkownicy często narzekają na poziom hałasu, czy wie Pani jaki będzie on w urządzeniach nowej generacji?

B. Mazur: W nowych produktach udało się nam zmniejszyć poziom hałasu poprzez ulepszenie ostrzy wentylatora. W jednostce wewnętrznej

poziom ciśnienia akustycznego dla I0909 wynosi 35-42 dBA, a dla I1312 34-41 dBA. Głośność ta jest jedną z najlepszych oferowanych obecnie na rynku.

A jak wygląda serwisowanie?

B. Mazur: Często instalatorzy mają problemy z montażem jednostek kasetonowych, ponieważ skrzynka elektryczna znajduje się poza jednostką. Dlatego umieściliśmy ją wewnątrz kasety, co ułatwia oraz przyspiesza montaż urządzenia, jak i późniejsze ewentualne serwisowanie.

Czy są specjalne wymogi dla rozmiaru kasety?

B. Mazur: Nie, rozmiar jest standardowy (dopasowany do sufitów podwieszanych) wynosi 570 x 570 x 260 mm dla modeli I0909 oraz I1312.

Jaki jest zakres temperatur oraz co z orurowaniem?

B. Mazur: Zakres ustawianej temperatury wynosi 17-30°C. Orurowanie, aby ułatwić pracę instalatorów jest dostosowane do przyjętych standardów i dla kanalika odprowadzający ma f25 mm, dla rurki chłodniczej czynnika 1/4", a powrotna 3/8".

Kiedy możemy spodziewać się kolejnych produktów, takich jak klimatyzatory do serwerowni (CRAC) oraz oczyszczacze powietrza?

B. Mazur: Na dzień dzisiejszy całą swą uwagę skupiamy na wypuszczeniu nowej generacji multiBT, a wkrótce, za kilka tygodni, zaprezentujemy Państwu nasze kolejne produkty. www.blaupunkt.com

43

strony sponsorowane miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

CALIDO - zawory nowej generacji

Innowacyjne konstrukcje Doświadczenie zebrane podczas dwudziestu trzech lat pracy na rynku instalacyjnym skłoniło nas do zaprojektowania zaworów grzejnikowych, kulowych i czerpanych zawierających nasze własne, innowacyjne rozwiązania techniczne. Z wielką przyjemnością prezentujemy zawory nowej generacji występujące pod marką CALIDO. Zawory kulowe CALIDO seria ną oraz zwiększa wytrzymałość meS30 to zawory przeznaczone do in- chaniczną. Korpusy zaworów wypostalacji centralnego ogrzewania, dys- sażone są w kierownice strumietrybucji wody pitnej, systemów pneumatycznych i olejowych. Innowacyjna konstrukcja i montaż trzpienia zapobiegają wypchnięciu go z korpusu na skutek nagłego wzrostu ciśnienia w instalacji. Dla zwiększenia bezpieFot. 1. Zawór czeństwa pracy trzpienie zawokulowy S30. rów są wyposażone w podwójne uszczelnienie: l na górze trzpienia zastosowano tradycyjną dławicę pasywną z możliwością doszczelnienia przy pomocy nakrętki, l na dole trzpienia zastosowano nowoczesne uszczelnienie dynamiczne, w którym siła doszczelnienia zwiększa się wraz ze wzro- Fot. 2. Zawór stem ciśnienia między kulą a korkulowy OGRÓD. pusem.

W stosunku do dotychczasowych konstrukcji korpusy zaworów wzmocniono w newralgicznych miejscach, co w połączeniu z innowacyjnym uszczelnieniem trzpienia pozwoliło na zwiększenie parametrów pracy: zakres Fot. 3. Zawór temp. = -20 do +150°C, pmax. = grzejnikowy 30 barów. Konstrukcja korpusu ESKIMOS. umożliwia zmianę strony zamontowanej dźwigni w zależności od potrzeb. Dźwignie zaworów nia. Szczelność wewnętrzną zapokryte są warstwą antykorozyjną pewnia specjalnie zaprojektowane GEOMET, która znacznie wydłuża uszczelnienie, które w temperaturze ich żywotność. poniżej 0°C potrafi przyjąć przyrost Zawory kulowe CALIDO seria zamarzającej wody. Dodatkowo, OGRÓD to zawory czerpalne, któ- dzięki innowacyjnej kuli zamykająre posiadają korpus odkuty z jedne- cej, możliwe jest w przypadku zago elementu mosiądzu, co zapewnia marzania odprowadzanie wzrastaich doskonałą szczelność zewnętrz- jącej objętości wody w stronę insta-

44

lacji, co zapewnia ich mrozoodporność. Zawory wyposażone są w dźwignie wykonane ze stali nierdzewnej i nakładki z tworzywa.

100% zaworów serii S30 i OGRÓD przed opuszczeniem fabryki jest pneumatycznie testowanych na szczelność. Zawory spełniają normę PN-EN 13828:2005, co zostało potwierdzone badaniami przeprowadzonymi przez Politechnikę Koszalińską. Ponadto zawory posiadają certyfikat CE1463, który jest poświadczeniem najwyższej europejskiej jakości.

Zawory grzejnikowe CALIDO seria ESKIMOS to zawory, w których zaprojektowany i opatentowany przez nas trzpień umożliwia wymianę uszczelniających o-ringów bez potrzeby opróżniania instalacji z wody.

Zawory charakteryzują się dużymi współczynnikami przepływu: Kv = 2,8 m3/h dla zaworu kątowego i Kv = 2,4 m3/h dla zaworu prostego. Zostały one wyposażone w nowoczesne, ergonomiczne pokrętła, pokryte standardowo termokurczliwą folią zabezpieczającą je przed zabrudzeniami do momentu przekazania obiektu użytkownikowi.

Zawory są zgodne z Dyrektywą Unijną 97/23/CE. Powyższe konstrukcje posiadają ochronę patentową na terenie Unii Europejskiej. W celu uzyskania większej ilości informacji oraz podjęcia współpracy handlowej - prosimy o kontakt. l

Jakub Gronek

www.arka-instalacje.pl

strony sponsorowane

strony sponsorowane miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Optymalne ogrzewanie z firmą Viessmann

Sprawność oczekiwana Od kotła kondensacyjnego oczekuje się sprawności na poziomie deklarowanym przez producenta. Rzeczywista może się znacznie różnić od podawanej w danych technicznych. Tym samym oszczędności wynikające z inwestycji w kondensację są niższe od zakładanych. Dla maksymalnego wykorzystania energii paliwa w każdych warunkach pracy kotła potrzeba czegoś więcej niż tylko jego pracy z kondensacją.

Kotły wiszące i kompaktowe mają małą pojemność wodną. Żeby oszczędnie wykorzystywały paliwo, potrzebują dodatkowych rozwiązań, które zapewnią samodopasowanie kotła do instalacji i aktualnego zapotrzebowania na ciepło budynku.

Jednym z takich rozwiązań jest system Lambda Pro Control, który kontroluje w sposób automatyczny proces spalania, utrzymując najwyższą sprawność kotła niezależnie od jakości paliwa, zmian jego ciśnienia, zmian oporów przepływu powietrza zasysanego, jak i zmian oporów po stronie wyrzutu spalin.

Niewielka ilość wody w kotle wiszącym i kompaktowym wpływa na taktowanie palnika, duże wahania temperatury wody grzewczej, a co za tym idzie - większe zużycie paliwa oraz hałas w instalacji spowodowany zmianami ciśnienia i przepływu wody. Tak-

towanie ma miejsce, gdy aktualne zapotrzebowanie budynku na moc grzewczą jest mniejsze niż moc minimalna kotła. Częściowym rozwiązaniem jest

tutaj szeroki zakres modulacji palników, chociaż nie do końca…

Zobaczmy przykład z zakresem modulacji 1:10. Kocioł, pracując na mocy minimalnej, wymaga zaledwie 1/48 przepływającego gazu, niż jest to w przypadku pracy na mocy maksymalnej. Inaczej, pracując na mocy minimalnej, ciśnienie gazu musi zostać

zredukowane na palniku niemal 2300 razy w stosunku do pracy na mocy maksymalnej. Wymaga to bardzo precyzyjnych i niezawodnych urządzeń, a co za tym idzie - kosztownych. Warto również zwrócić uwagę, że kocioł o bardzo szerokim zakresie modulacji 1:10 pracuje dłużej nawet o 30%. Tym samym zużyje więcej energii elektrycznej do zasilania wentylatora czy armatury gazowej - szeroki zakres modulacji zapewnia większe oszczędności w zużyciu gazu, które powinno się jednak pomniejszyć o koszt energii elektrycznej wynikający z dłuższej pracy kotła.

Czy można temu zaradzić? W kotłach o małej pojemności wodnej zastosowano optymalizację pracy palnika i przerw pomiędzy kolejnymi uruchomieniami metodą różnicową. Odpowiedni algorytm ocenia przyrost temperatury wody w kotle w określonych przedziałach czasowych, czyli mierzy prędkość przyrostu temperatury na sekundę. Czas przerw pomiędzy poszczególnymi uruchomieniami zależy od prędkości przyrostu temperatury wody grzewczej, dlatego funkcję tę nazwano dynamiczną pauzą (zmienną pauzą).

Zastosowanie dynamicznej pauzy powoduje zmniejszenie ilości uruchomień palnika średnio o 30% w ciągu roku, w okresach przejściowych nawet o 40%.

Mniej uruchomień palnika w ciągu roku to mniejsze straty kominowe - mniej przedmuchów komory spalania przed każdym startem. Mniejsza ilość uruchomień i dłuższe cykle pracy palnika to również wyższa sprawność urządzenia, ponieważ dłuższa praca na minimalnej mocy powoduje intensywny proces kondensacji. A to z kolei przekłada się na jeszcze niższe koszty ogrzewania. l

Krzysztof Gnyra

www.viessmann.pl

strony sponsorowane

45

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Podtynkowe stelaże instalacyjne (1)

Sucho w toalecie Sucha zabudowa w toalecie z wykorzystaniem stelaży mocujących przybory sanitarne stała się obecnie standardem. Ukryte za ścianką kartonowo-gipsową instalacje z wysokiej jakości materiałów są bardziej estetyczne i trwałe, lepiej kompensują wydłużenia termiczne rur, eliminują też problem roszenia się przewodów.

Stelaże instalacyjne są to konstrukcje, które zostały wyposażone w przyłącza do armatury wodociągowej i kanalizacyjnej (oraz jako opcja do podłączenia przewodu wentylacyjnego odsysającego zapachy wewnątrz miski ustępowej). Pozwalają one na zaprojektowanie pomieszczeń sanitarnych w niekonwencjonalny, nowoczesny sposób. Ułatwiają montaż przyborów sanitarnych i późniejsze utrzymanie łazienki lub toalety w nienagannej czystości. Całość konstrukcji montowana jest w specjalnej ramie montażowej zakotwionej do ściany pomieszczenia lub zamocowana jest do wolnostojącej ścianki instalacyjnej wykonanej ze stali. Stelaże podtynkowe umożliwiają swobodną aranżację wnętrz w toaletach i łazienkach oraz pozwalają na łatwy i bezpieczny montaż ceramiki sanitarnej oraz armatury zasilającej i odprowadzającej zużytą wodę.

Producenci tego typu konstrukcji wytwarzają je do: misek ustępowych, umywalek, pisuarów, bidetów oraz ściennych zestawów odpływowych do natrysków. W skład tych konstrukcji wchodzą również dodatkowe kompletne zestawy dla osób niepełnosprawnych, które pozwalają na zamocowanie specjalnych uchwytów ułatwiających korzystanie z przyborów sanitarnych osobom mającym trudności w poruszaniu się. Tego typu stelaże uwzględniają ponadnormatywne usytuowanie miski ustępowej nad powierzchnią posadzki. Jeden z producentów stelaży produkuje do swych konstrukcji specjalne wzmacniane trawersy dostosowane do montażu poręczy dla osób niepełnosprawnych. Stalowe płyty nośne do poręczy produ-

46

kowane są w kilku wariantach. Każdy wariant wyposażony jest w gwintowane otwory, których rozstaw jest idealnie dopasowany do rozstawu otworów montażowych u różnych producentów poręczy (fot. 1). Inna firma dostosowała z kolei swoją konstrukcję do potrzeb osób niepełnosprawnych, wysokich oraz dzieci. Konstrukcja stelaża umożliwia płynną regulację położenia miski nad poziomem podłogi za pomocą przycisku.

Podział stelaży Stelaże można podzielić na dwie podstawowe grupy: l do zabudowy ciężkiej (zamurowywane w ścianie z cegły), l do zabudowy lekkiej (okładane płytą gipsowo-kartonową).

Jeżeli uwarunkowania konstrukcyjne w pomieszczeniu sanitarnym nie wymuszają zastosowania odpowied-

niego rozwiązania, to tańszym wyjściem jest stelaż do zabudowy ciężkiej. Jego montaż jest nieco trudniejszy i bardziej pracochłonny, ale za to cena dużo niższa. Stelaże do zabudowy mokrej są to konstrukcje wykonane najczęściej z metalowej ramy, mocowanej bezpośrednio do ściany za pomocą uchwytów dystansowych. Dzięki uchwytom możliwe jest poziome ustawienie całej konstrukcji stelaża. Całość na koniec zostaje obmurowana w ścianie. Stelaże do zabudowy ciężkiej nie mogą być bezpośrednio obciążone ceramiką sanitarną. Mocowanie ich odbywa się na powierzchni wymurowanej ścianki.

Niewidoczna, a przede wszystkim bardzo cicha instalacja, to marzenie każdego użytkownika. Nie widać jej, nie słychać, a ponieważ montuje się ją na ścianie, to konstrukcja ściany pozostaje nienaruszona. Praca z prefabrykowanymi elementami montażowymi jest łatwiejsza i szybsza. Koszty przygotowania miejsca pracy, dostawy i składowania materiałów są niższe. Możliwość dokładniejszej kalkulacji powoduje zmniejszenie ryzyka popełnienia błędu. Dostarczane przez producentów prefabrykowane elementy instalacji montowane na ścianie, a następnie zamurowywane. Na metalowej ramie montażowej znajdują się zamocowane fabrycznie przyłącza armaturowe, śruby mocujące, elementy rur, a w przypadku WC także podtynkowa spłuczka. Taką ramę przykręca się po prostu śrubami do ściany. Zostaje więc dość miejsca dla instalacji dopływowej i odpływowych, które można przeprowadzić i podłączyć bezkolizyjnie. Następną czynnością jest zamurowanie całej instalacji naściennej w przypadku pionów instalacyjnych do wysokości sufitu, a w przypadku elementów prefabrykowanych - do wysokości zbiornika spłukującego. Całkowicie wyposażona łazienka powstaje bardzo szybko, a ściany nie ulegają osłabieniu. Elementy składowe systemu montuje się www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

zgodnie z projektem po uprzednim wytyczeniu osi urządzeń. Następnie instaluje się rury. Swobodny dostęp do całej instalacji umożliwia prawidłowe i wygodne zamontowanie (zaprasowanie) złączek oraz zaizolowanie wszystkich przewodów. Na tym etapie można rozpocząć zamurowywanie instalacji. Po zakończeniu prac murarskich i otynkowaniu ściany łazienkę można wyłożyć glazurą. Zamocowanie i podłączenie armatury oraz wszystkich elementów wyposażenia sanitarnego nie sprawi żadnych kłopotów. Szerokość wszystkich elementów wynosi 42 cm, co ułatwia projektowanie i montowanie. Spłuczka podtynkowa do zabudowy mokrej zabezpieczona jest izolacją przeciwdziałającą kondensacji pary wodnej, jest również oszczędna w zużyciu wody. Spłuczka wyposażona jest także w pustą rurę do ewentualnego doprowadzenia wody do natrysku sedesowego. Naścienny WC mieści się bez problemu nawet pod niskim parapetem, a powstająca przy tym półeczka jest elementem, który można dowolnie kształtować. Naścienny system montażowy doskonale funkcjonuje w przypadku szeregowego rozmieszczenia umywalek, pisuarów i misek ustępowych w toaletach publicznych.

Zastosowanie systemu pozwala optymalnie i w ekonomiczny sposób ukształtować pomieszczenie.

9 (205), wrzesień 2015

instalować nie tylko do ściany, ale również w narożniku pomieszczenia lub w zabudowie wolnostojącej. Podtynkowe systemy instalacyjne pozwalają na ukrycie wszelkich elementów instalacji, a jednocześnie nie zajmują więcej miejsca niż rozwiązania kla-

syczne, np. spłuczki kompaktowe.

Dążenie architektów i inwestorów do maksymalnego wykorzystania cennej powierzchni w niewielkich toaletach powoduje, że każdy zaoszczędzony centymetr powierzchni przeznaczonej na instalację przyborów sanitarnych nie tylko pozwala rozwiązać problem z rozkładem pomieszczeń, ale również przekłada się na wymierne efekty finansowe.

Spłuczki podtynkowe istnieją na rynku już od ponad 50 lat. Markowe firmy produkujące tego typu konstrukcje posiadają własne laboratoria fizyki budowlanej, które wyposażone są we wszystkie niezbędne urządzenia do kontroli jakości i głośności produkowanych wyrobów. Jeden z markowych producentów stelaży do misek ustępowych produkuje zbiorniki spłukujące z rozdmuchiwanego na gorąco rękawa polietylenowego (jest to najwyższej jakości tworzywo PEHD). Taka konstrukcja zbiornika

Stelaże do zabudowy lekkiej Podstawowym elementem konstrukcyjnym systemu jest stalowa rama pomalowana farbą proszkową.

Stanowi ona podstawę do zamocowania pozostałych elementów konstrukcyjnych. Może to być zbiornik płuczący, uchwyty do armatury, kolana: odpływowe i dopływowe. W konstrukcji stelaża znajduje się miejsca do zainstalowania wszystkich części składowych zestawu. Zamontowana zgodnie z instrukcją rama nośna przenosi całkowite obciążenie zainstalowanych na niej przyborów sanitarnych (np. miska ustępowa, bidet wraz z ciężarem osoby korzystającej z sanitariatu). Rama nośna do WC musi przejąć obciążenie 400 kg, natomiast do umywalki 200 kg. Powierzchnia samej ramy musi być zabezpieczona powłoką antykorozyjną.

Konstrukcja ramy cechuje się małą głębokością zabudowy. Można ją zawww.instalator.pl

47

miesięcznik informacyjno-techniczny

gwarantuje absolutną szczelność, gdyż nie ma on żadnych połączeń, które mogłyby być ewentualnym źródłem przecieku. Tak skonstruowany zbiornik posiada bardzo dużą sztywność, co eliminuje konieczność stosowania elementów dystansowych pomiędzy wewnętrznymi ściankami zbiornika. Jego konstrukcja wraz z rurą odpływową tworzy jedną zwartą całość. Po wytworzeniu prototypu i wprowadzeniu ulepszeń na etapie badań powstaje produkt na najwyższym poziomie. Długotrwałe badania akustyczne i wytrzymałościowe prowadzone przez markowych producentów przyczyniają się do powstania konstrukcji o bardzo wysokiej niezawodności. Ma to bardzo istotne znaczenie podczas prac serwisowych. Wszystkie czynności związane z wyjęciem zaworu spustowego lub napełniającego z wnętrza spłuczki są znacznie ułatwione.

Brak jest jakichkolwiek połączeń między zbiornikiem i zasilaniem miski ustępowej. W takim przypadku wyciek wody pod powierzchnią ściany jest po prostu niemożliwy, chyba że instalator lub użytkownik sam niechcący przewierci zbiornik podczas prac montażowych. Jednorodność i grubość ścianki zbiornika w każdym jego punkcie wraz z rurą odpływową jest gwarancją szczelności przez dziesiątki lat. Markowe spłuczki wyposażone są w niezawodne, odporne na drobne zanieczyszczenia w przepływającej wodzie zawory napełniające, które pracują na zasadzie serwozaworu, co czyni je niewrażliwymi na drobne zanieczyszczenia mechaniczne. Podczas napełniania zbiornika wodą emituje on

48

9 (205), wrzesień 2015

dźwięki o natężeniu tylko niecałych 20 db(A). Badanie poziomu generowanych podczas pracy dźwięków emitowanych przez całą konstrukcję spłuczki odbywa się w specjalnych wytłumionych akustycznie pomieszczeniach za pomocą kamer dźwiękowych i mikrofonów. Każdy punkt emitujący zbyt duży poziom szumów lub hałasu jest poddawany analizie i jego konstrukcja ulega zmianie tak, aby zapewnić maksymalne wytłumienie poziomu szumów. Bardzo wysoką niezawodnością cechują się również mechaniczne zawory spustowe. Zawór spustowy w systemie dwudzielnym (dwudzielne spłukiwanie 6/3 l z możliwością stosowania systemu „spłukuj/stop”, wybór zależny od zastosowanego przycisku) wyposażony jest w uszczelkę gniazda wykonaną na bazie silikonu, co jest gwarancją niezawodnego działania przez wiele lat.

Wysokiej jakości stelaż powinien kojarzyć się z niezawodnym, odpornym na roszenie, cichym i prostym w montażu systemem. Wymóg zapewnienia spłuczkom do misek ustępowych maksymalnej trwałości i niezawodności nabiera szczególnego znaczenia, gdy weźmie się pod uwagę fakt, że większość montowanych konstrukcji jest trwale wmontowanych w ścianę obiektu. Generowany przez spłuczkę bardzo niski poziom hałasu sprawia, że jest ona mało uciążliwa dla użytkownika i jego sąsiadów. Bardzo ważne znaczenie ma również sama konstrukcja zbiornika.

To w jego wnętrzu montowane są wszystkie części współpracujące.

Markowi producenci udzielają na

swoje produkty wieloletniej gwarancji. Nie jest to gwarancja tylko na ramę jak u niektórych producentów, ale na wszystkie części składowe znajdujące się w spłuczce. Dostępność części zamiennych przez okres 25 lat od zakończenia produkcji danego modelu daje pewność użytkownikowi, że prędzej wymieni on glazurę w toalecie niż samą spłuczkę.

Przy zakupie warto zatem zapytać się o długość gwarancji na poszczególne podzespoły w spłuczce, a nie tylko na samą ramę, która teoretycznie nie psuje się. Gwarancją oszczędności wody jest sterowanie przyciskiem spłukującym dwudzielnym. Ciekawą alternatywą do zastosowania staje się spłukiwanie pneumatyczne, które jest znacznie bardziej wandaloodporne.

Najlepszym jednak rozwiązaniem jest spłukiwanie elektroniczne. Jeden z producentów wypuścił na rynek spłuczkę instalowaną bez użycia narzędzi. Stelaż posiada regulowane nogi, które można wysunąć do żądanej wysokości, a ciężar elementu jest hamowany przez specjalnie zamontowane elementy samohamujące. Pozwala to na bardzo łatwe ustawienie pozycji stelaża oraz jego wypoziomowanie. Stelaż posiada możliwość ustawienia kolana odpływowego aż w 12 pozycjach oraz wspornik z szybkim ustalaniem głębokości - bez dokręcania śrub. W celu ułatwienia poprawnej regulacji podzespołów ujednolicono kolorystykę części podlegających regulacji. Posiadają one kolor niebieski. Wychodząc naprzeciw życzeniom klientów, firma jako pierwsza wprowadziła na rynek stelaże wyposażone w najcieńszą spłuczkę podtynkową o głębokości zabudowy tylko 8 cm. Stelaże dostępne są w trzech wariantach dostosowanych do różnych sytuacji na budowie.

Spłuczki podtynkowe to obecnie standardowe wyposażenie niemal każdej toalety, a w szczególności toalet publicznych. Jeśli posiadają państwo mała toaletę, to jedynym rozwiązaniem będzie zainstalowanie spłuczki o najmniejszej zabudowie.

W kolejnym artykule ciąg dalszy...

Andrzej Świerszcz Fot. Kolejne etapy montażu spłuczki dla osób niepełnosprawnych do zabudowy lekkiej wraz z uchwytami. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Jak to dawniej w Warszawie bywało...

Drogi powstańców Poprzedni artykuł wprowadzał Czytelnika w tematykę łączności kanałowej („specjalnej”) w okresie Powstania Warszawskiego.

Najbardziej spektakularną akcją przeprowadzoną z wykorzystaniem warszawskiej kanalizacji była ewakuacja obrońców Starego Miasta, o której postaram się tu opowiedzieć.

na tę okolicę. Ostatnie placówki wycofały się ze stratami do włazu pod ogniem nacierającej piechoty nieprzyjaciela. Po kolejnym nalocie gruz ze zburzonego gmachu Sądu Apelacyjnego zawaliły główny właz. Na Starym Mieście pozostało ok. 200 powstańców.

Anna Wyganowska-Erikson, W nocy z 24 na 25 sierpnia 1944 r., wanie kpt. „Gozdawy”. Odwrót łączniczka plutonu pancernego bajeszcze przez ostatecznym odwodnie- przedłużał się, gdyż wciąż nadtalionu „Zośka”, tak wspomina niem kanału, zaplanowaną trasą ewa- ciągały opóźnione oddziałki. przeprawę kanałami: Ruszamy. Idziekuacyjną przeszedł jedenastoosobowy Tymczasem zaczynało rozmy wolno, lekko schyleni. Pod nogami patrol rozpoznawczy złożony z żołnie- widniać się. O godzinie 5.00 jest bardzo ślisko, szczęśliwie płytko. rzy kompanii „Nałęcz” i kompanii „P- część oddziałów ppłk. „RadosłaCicho i przeraźliwie ciemno, choć -20”. Dowodził nim kpt. T. Garliński wa” zaczęła wycofywać się, o go„Heniek” niesie zapaloną świeczkę. „Spitfire”, a rolę przewodnika pełnił dzinie 6.00 z ostatnimi plutonami zo- Kanał wyolbrzymia odgłos naszego NN kpr. AK - pracownik Wodociągów i stał ppłk „Tur”, gdyż wciąż przybywali szurania w płytkiej wodzie. Do kanaKanalizacji Miejskiej. Następnej nocy, powstańcy z różnych grup. Tymczasem łowego smrodu zdążyłam się już przyz 25 na 26 sierpnia, Kozwyczaić, ale jest bardzo menda Główna i władze duszno. Całą uwagę skucywilne przeszły sprawpiam na tym, jak stawiać dzoną trasą do Śródmienogi, aby ta ohydna kleścia. Przemarsz odbył się ista maź nie przelała się do półbutów. (…) Czuję w dwóch grupach liczących po ok. 40 osób. zimną lepkość w bucie!

28 sierpnia w kwaterze Aż ciarki przechodzą po Grupy „Północ” zapadła plecach. Ohyda! Na nic decyzja o ewakuacji kanasię zdały moje wysiłki.

Zimne kleiste gówna nałami oddziałów broniących Starówki. W nocy z lały mi się do butów! Jest 31 sierpnia na 1 września głębiej, woda sięga do posaperzy wykonali możliłowy łydki. Spodnie przewie kryte dojście do główmiękły od dołu. Przyspienego włazu na pl. Krasińszamy kroku. Szum rozskich z piwnic gmachu bełtanej naszymi krokaSądu Apelacyjnego i wymi cieczy jest niezwykle Fot. Powstańcy ze Starówki wychodzą z kanału. kop do włazu, zabezpiegłośny i rozchodzi się daAutor J. Joachimczyk „Joachim”. Ze zbiorów MPW. czając go ściankami z płyt leko rurami. chodnikowych. Adam Borkiewicz w Niemcy wpuścili do kanału płonącą Aleksandra Trzeciecka swojej wielkiej monografii „Powstanie benzynę. Lucjan Fajer „Ognisty” w Warszawskie” pisze: dnia 1 września o książce „Żołnierze Starówki” prostuje: Źródła: godz. 20 oddziały powstańcze zaczęły to wskutek tragicznego wypadku zapa- 1. A. Borkiewicz, „Powstanie Warszawskie 1944. Zarys działań wojskowych”, schodzić do kanałów zabierając ze sobą liły się butelki samozapalające niesio- Warszawa 1957. część swych rannych. Pierwsze odeszło ne przez Powstańców. Żołnierze, wi- 2. T. Duchowski, J. Powałkiewicz, „Kanały zgrupowanie ppłk. „Mścisława”. (…) dząc przed sobą ogień, pewni byli, że - trasy łączności specjalnej (kanałowej) Powstania Warszawskiego - Warszawskie Około północy wycofały się oddziały to Niemcy wlali do kanału płyn łatwo- Termopile 1944”, Warszawa 2003. mjr. „Roga” i oddziały mjr. „Sosny” palny. Ewakuacja została na pewien 3. L. Fajer, „Żołnierze Starówki. Dziennik wraz z dowództwem Grupy „Północ”. czas przerwana. Zanim płonąca benzy- bojowy kpt. Ognistego”, Warszawa 1957.

4. A. Wyganowska-Erikson, „Pluton PanOd godziny 2.30 wycofała się kompa- na przepłynęła pod włazem na pl. Kra- cerny Batalionu Zośka w Powstaniu Warnia AL por. „Gustawa”, za nią zgrupo- sińskich, zaczęły się naloty niemieckie szawskim”, Warszawa 2010. www.instalator.pl

49

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

W sieci bez błędów (10)

Wytrzymałe drenowanie Do zastosowania w praktyce inżynierskiej - na dzień dzisiejszy mamy rozwiązania dające nie tylko sprawne i szybkie przechwytywanie wody gruntowej i napływowej, ale jak wynika z zaprezentowanego artykułu również i takie materiały, które dzięki podwyższonym parametrom wytrzymałościowym pozwalają na bezpieczne i skuteczne odwadnianie terenów oraz obiektów pracujących w bardzo niekorzystnych warunkach gruntowo-wodnych.

Podczas opadów infiltrująca woda deszczowa dostaje się do gruntu i wraz z już znajdującymi się w podłożu zasobami wody może bardzo niekorzystnie oddziaływać na materiał i konstrukcję budowlaną. W większości takich przypadków powinno się jak najszybciej skutecznie przechwycić i przetransportować do odbiornika nadmierne ilości wody, które znajdują się w gruncie.

Jak to skutecznie zrobić i na co powinniśmy zwrócić szczególną uwagę podczas planowania i wykonywania odwodnienia terenu lub budowli za pomocą drenażu, postaram się opowiedzieć w niniejszym artykule.

Drenaż sztywny Dla wielu obiektów budowlanych narażonych na silne oddziaływanie wód opadowych lub pracujących w trudnych w warunkach gruntowo-wodnych, dodatkowo narażonych na duże obciążenia hydrauliczne i wytrzymałościowe, zalecane jest stosowanie materiałów o lepszych parametrach technicznych. Najczęściej stosowanym w takich sytuacjach rozwiązaniem, zapewniającym szybkie usunięcie nadmiaru wody, jest zastosowanie sztywnego drenażu. Jest to jedno z najlepszych rozwiązań, które zapewnia suchy wykop lub zabezpiecza obiekt przed napływowymi wodami gruntowymi.

Bywa jednak, że nie wykonuje się go przed wybudowaniem budowli czy innego obiektu bu-

50

dowlanego, tylko później - kiedy całość tonie w wodzie. Oczywiście są to skrajne sytuacje, które w większości przypadków zostają przewidziane na etapie wykonywania dokumentacji przez projektantów. Jednak, jak pokazuje najnowsza historia bardzo znanego obiektu sportowego, problemy ze sprawnym odprowadzeniem wody deszczowej okazały się nie lada wyzwaniem.

Elementy systemu Każdy drenaż to układ złożony z kilku stałych elementów, do których należą: rury drenarskie, kształtki, włóknina filtracyjna, studzienki systemowe oraz różnego rodzaju odbiorniki (rowy, studnie chłonne lub skrzynki rozsączające). l Rury drenarskie - wykonane z tworzywa sztucznego PVC-U o zwiększonej sztywności obwodowej min. 12 kN/m2, posiadają szczeliny min. 2,5 mm, przez które woda wpływa do środka rur. Występują w 4 rodzajach jako rury wielofunkcyjne (MP), z otwo-

rami w górnej ścianie (LP), rurowe sączki drenarskie (TP), a także (UP) jako rury transportujące bez żadnych otworów. Dzięki takiemu zróżnicowaniu rozwiązań możemy skutecznie nie tylko przechwytywać wody poprzez bardzo dużą powierzchnię otwartą min. 50 cm2/m, ale również szybko transportować ją do odbiornika. Gładka wewnętrzna powierzchnia rur uniemożliwia powstawanie osadów. Taka rura jest odporna na czynniki chemiczne, a zwiększona wytrzymałość mechaniczna zabezpiecza ją w przypadku bardzo głębokiego posadowienia lub wypłycenia i zwiększonego obciążenia ruchem kołowym SLW 60. Średnicę rur dobiera się w zależności od warunków wodno-gruntowych oraz od długości ciągu. Układa się je w wykopach liniowych ze spadkiem, tak aby przechwycona płynąca woda mogła swobodnie grawitacyjnie przepływać przez system rurowy. l Kształtki - uzupełnieniem systemu rur drenarskich jest szeroki asortyment różnych kształtek dla różnych obszarów zastosowań. Posiadają one, jak i inne elementy systemu rur drenarskich, wzmocnione ścianki. Dzięki temu wytrzymują duże obciążenia naciskowe i mogą być stosowane dla przykrycia od 0,5 m do 6 m i obciążenia ruchem kołowym SLW 60. Mierzona sztywność obwodowa kształtek wynosi minimum SN 12 kN/m2. Są one odporne i szczelne na wrastanie korzeni, a połączenie kielichowe zapewnia szybki montaż całego systemu. l Studzienki drenarskie (kontrolne) ustawiane są zwykle w miejscach załamania trasy przebiegu rur przewodowych, zmiany spadku i umożliwiają czyszczenie poszczególnych odcinków drenażu. Studnie te posiadają taką samą sztywność i parametry wytrzymałościowe jak cała reszta układu. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

l Włóknina filtracyjna - wykonana z włókien poliestrowych lub polipropylenowych połączonych mechanicznie w wyniku przeszywania, igłowania lub termicznie w wyniku zgrzewania. Pełni funkcję separacyjną. Służy do osłony i zabezpieczenia systemów drenarskich, przed zamuleniem gruntem drobnoziarnistym. l Studnie chłonne - odbierają wodę z drenażu i rozsączają ją do głębiej leżących warstw gruntu przepuszczalnego. Studnię można wykonać z rur z tworzyw sztucznych lub kręgów betonowych o średnicy minimum 100 cm.

Studnie chłonne najlepiej sprawdzają się na terenach, gdzie pod warstwą gruntów spoistych stosunkowo płytko znajdują się grunty przepuszczalne mogące przyjąć odprowadzaną wodę.

9 (205), wrzesień 2015 l System do gromadzenia i rozsączania wody - jego podstawowym elementem jest wykonana z tworzywa sztucznego, mieszcząca od 200 do 400 l wody skrzynka. Skrzynki można układać w dowolnej konfiguracji.

Skrzynki układa się w gruncie na głębokości około 1 m powyżej poziomu wody gruntowej.

Warto wiedzieć Przed podjęciem decyzji o ułożeniu drenażu najpierw należy zlecić wykonanie badań geologicznych. Geolog wykonuje kilka odwiertów w charakterystycznych punktach terenu w celu poznania budowy geologicznej oraz poziomu zwierciadła wody gruntowej.

Z usług geologa najlepiej skorzystać jeszcze przed budową obiektu. Koszt badań geologicznych będzie znacznie niższy od wydatków, jakie trzeba poczynić na ochronę przed wodą gruntową lub opadową przy już istniejącej budowli. Montaż całego systemu na-

leży wykonać zgodnie z projektem oraz instrukcją montażu producenta.

Po ułożeniu rur drenarskich i ustawieniu studzienek należy sprawdzić, czy zachowane zostały zaprojektowane wcześniej spadki.

W każdym z wyżej wymienionych zastosowań systemu sztywnego drenażu przed wbudowaniem należy dokonać weryfikacji skuteczności działania takiego rozwiązania oraz właściwej oceny możliwości zastosowania takiego systemu, opierając się o dokumentację techniczną producenta, a także potwierdzenie tych cech w Aprobacie Technicznej Instytutu Techniki Budowlanej.

Grzegorz Pliniewicz

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Projektowanie urządzeń do rozsączania wód deszczowych (1)

Poziom zwierciadła Planowanie obiektów do rozsączania wód opadowych wymaga kwalifikowanej analizy poziomów zwierciadła wody gruntowej.

Zaproponowana metodyka stochastycznej aproksymacji poziomów zwierciadła wody gruntowej zapewnia dokładną analizę poziomów wód gruntowych dla potrzeb projektowania obiektów gospodarki wodami opadowymi.

Od wielu lat projektanci rozwiązywali problem wód opadowych z powierzchni utwardzonych oraz dachów poprzez wprowadzanie ich do sieci kanalizacyjnych. W międzyczasie miała miejsce jednak istotna zmiana poglądów na ten temat, która polegała na rozszczelnieniu powierzchni utwardzonych i rozsączaniu wód opadowych do podłoża gruntowego. Celem tych zmian była gospodarka wodami opadowymi, przywracająca naturalny obieg wody w przyrodzie oraz zasilająca zasoby wód gruntowych. Dlatego też jednym z istotnych aspektów projektowania obiektów służących do rozsączania wód opadowych jest kwalifikowana analiza poziomów zwierciadła wody gruntowej.

W niniejszej publikacji przedstawiono statystyczno-stochastyczną metodykę prognozowania stanów wód gruntowych dla potrzeb projektowania urządzeń do rozsączania wód opadowych. Danymi empirycznymi, stanowiącymi bazę danych, są wieloletnie obserwacje poziomów wody gruntowej w ramach jednego z kilku piezometrów zlokalizowanych na terenie bawarskiej gminy Oberhaching, a eksploatowanych przez Związek Celowy (pn. Zweckverband zur Abwasserbeseitigung im Hachinger Tal). Próba losowa będąca bazą modelowania statystyczno-stochastycznego składała się z 96 obserwacji (pomiarów), które zostały przeprowadzone w okresie od 2006 do 2012 r. [7]. Duża populacja oraz jednorodność tej próby losowej gwa-

52

W pierwszej fazie badań dane empiryczne zostały posortowane i poddane standardowej analizie statystycznej. Na wstępie ustalono empiryczną funkcję gęstości f*(xi) oraz funkcję rozkładu F*(xi). Natomiast do teoretycznej interpretacji danych empirycznych wykorzystano rozkład eksponencjalny, aby przede wszystkim uprościć i skrócić obliczeniowe cykle planowanego modelowania stochastycznego metodą Monte-Carlo.

Rozkład eksponentialny jest jednoparametrowym, pozbawionym pamięci rozkładem prawdopodobieństwa opisującym duże łańcuchy do-

datnich liczb rzeczywistych. Należy on do grupy rozkładów opisujących żywotność obiektów nieulegających procesom starzenia się i jest zdefiniowany przez parametr l. Do typowych zastosowań tego rozkładu należą takie eksponentialnie rozłożone wielkości losowe jak długości rozmów telefonicznych oraz długości rozpadów radioaktywnych. Funkcje tego rozkładu sprawdziły się szczególnie w przypadku modelowania problemów teorii niezawodności i dlatego postanowiono zastosować ten rozkład do statystycznej analizy poziomów zwierciadła wody gruntowej. Przebiegi funkcji gęstości i funkcji rozkładu w zależności od wartości parametru l przedstawiono na rysunku 1 i 2 [6]. Funkcję eksponencjalnie rozłożonej zmiennej losowej dla l > 0 można zapisać w postaci formuły [3, 6]: F(xi) = 1-exp(-l * xi) (1), gdzie xi ≥ 0.

Graf funkcji rozkładu zmierza rosnąco do wartości równej jedności.

Funkcję gęstości można zapisać: f(xi) = l * exp(-l * xi) (2), gdzie xi ≥ 0.

Funkcja niezawodności jest komplementarna do funkcji rozkładu: R(xi) = 1 - F(xi) (3).

Natomiast wskaźnik zawodności przyjmuje w przypadku rozkładu eksponencjalnego stałą wartość równą l:

Rys. 1. Funkcje rozkładu według modelu eksponencjalnego [6].

Rys. 2. Funkcje gęstości według modelu eksponencjalnego [6].

rantowały uzyskanie miarodajnych wyników planowanych badań. Z analizy danych wynika, że w okresie pomiarowym najwyższy poziom wody gruntowej wystąpił 0,68 m poniżej poziomu terenu, a najniższy 2,69 m. W związku z tym maksymalna różnica poziomów wynosiła 2,0 m.

Analiza statystyczna danych

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

r(xi) = f(xi)/[1-F(xi)] = l (4).

Do dalszych charakterystycznych wartości tego rozkładu należą: wartość oczekiwana, wariancja oraz odchylenie standardowe.

E(xi) = 1/l (5), Var(xi) = 1/l2 (6), σ = 1/l (7).

Parametr , inaczej zwany parametrem intensywności rozkładu, można wyznaczyć w oparciu o następującą formułę: l = 1/[1/n * Σxi] = 1/xśr i (8).

Na bazie danych wchodzących w skład badanej próby losowej wyznaczono parametr intensywności, który osiągnął wartość l = 0,5865.

W oparciu o ten parametr oraz formułę (3) można było już wyznaczyć teoretyczną funkcję niezawodności:

R(xi) = exp(-0,5865 * xi) (9), gdzie xi - odległość między poziomem zwierciadła wody gruntowej i terenu.

Forma teoretycznej funkcji niezawodności powinna być zbliżona do formy funkcji dla parametru l = 0,5, która jest przedstawiona na rysunku 1.

Dokładność statystycznej aproksymacji zależy przede wszystkim od liczebności próby losowej oraz wiarygodności danych. Badana próba losowa składa się z n = 96 > 50 pomiarów, co pozwala na stwierdzenie, że udokumentowane poziomy zwierciadła wody gruntowej są miarodajne dla obszaru lokalizacji piezometru. Porównanie empirycznej i teoretycznej funkcji niezawodności wykazało wystarczające zbliżenie.

W celu uzyskania jeszcze większej dokładności estymacji parametru postanowiono zastosować symulacje matematyczne według metody inwersji. Metodyka ta należy do dużej rodziny metod Monte-Carlo. Zaletą tego systemu jest możliwość „zastąpienia” danych empirycznych, których liczebność jest z reguły niewielka, przez dowolną liczbę danych uzyskanych na bazie symulacji matematycznych. Metoda ta wymaga www.instalator.pl

9 (205), wrzesień 2015

jednak długich i niepowtarzalnych łańcuchów liczb losowych o konkretnym rozkładzie, które umożliwiają przeprowadzenie bardzo dużej liczby symulacji.

Estymacja parametru Pojęcie MMC (Monte-Carlo) nie odnosi się do konkretnego algorytmu, ale do całej grupy metod numerycznych, które w oparciu o liczby losowe umożliwiają aproksymacje czy symulacje różnych procesów fizycznych, chemicznych, a także produkcyjnych. Monte-Carlo jest jedną z niewielu metod, która w ramach rozsądnego czasu obliczeniowego umożliwia uzyskanie dobrych wyników symulacji matematycznych.

Dla potrzeb estymacji parametru l została zastosowana tak zwana metoda inwersji. Pozwala ona symulować wartości x1, ..., xn według zadanej funkcji rozkładu F. Skoro funkcja F: R -> [0;1] przyjmuje wartości w przedziale od 0 do 1, to można do funkcji odwrotnej F-1 wprowadzić wartości mieszczące się w przedziale Y = U(0;1) i będące zmiennymi losowymi o równomiernym rozkładzie, a następnie symulować X: = F-1(Y). W związku z tym, że X=Y, to funkcja rozkładu zmiennych losowych X jest rzeczywiście funkcją F [3, 4, 6]. W przypadku funkcji ekspotencjalnej poziomu zwierciadła wody gruntowej można symulować zgodnie z formułą [2, 5]: xk*i = (1/l) * lnUk*i (10); gdzie: i = 1, 2, ...., n; k* = 1, 2, ....., N; xk*i - symulowany poziom wody gruntowej, m; l - wartość parametru według estymacji statystycznej; Uk*i - zmienne losowe o równomiernym rozkładzie (0 < Uk*i < 1).

Pozyskanie długich niepowtarzających się łańcuchów zmiennych losowych, w rzeczywistości pseudolosowych, o równomiernym rozkładzie wymaga zastosowania odpowiedniego generatora liczb losowych. Dla potrzeb estymacji parametru zastosowano generator o nazwie Multiplicative Linear Congruential Generator [4].

W ramach modelowania stochastycznego przeprowadzono 1000, 2500, 5000, 10 000 i nawet 15 000 symula-

cji matematycznych. Do generowania wartości zastosowano uprzednio opracowane i przetestowane następujące algorytmy: - MMC(1000): x1 = 3000, x2 = 3000 + 58,...,x1000 = 3000 + 999 * 58 - MMC(2500): x1 = 1500, x2 = 1500 + 22,...,x2500 = 1500 + 2499 * 22 - MMC(5000): x1 = 1500, x2 = 1500 + 12,...,x2500 = 1500 + 4999 * 12 - MMC(10 000): x1 = 500, x2 = 500 + 6,...,x10 000 = 500 + 9999 * 6 - MMC(15 000): x1 = 500, x2 = 500 + 3,...,x10 000 = 500 + 9999 * 3 Na podstawie uzyskanych danych z symulacji matematycznych ustalono wartość parametru w oparciu o formułę (8). Wyniki modelowania stochastycznego przedstawiono w tabeli.

W następnej części przedstawione zostaną wyniki i wnioski z przeprowadzonych badań. dr inż. Andrzej Raganowicz Literatura: [1] Arbeitsblatt DWA-A 138, Planung, Bau und Betreib von Anlagen zur Versickerung von Niederschlagswasser, April 2005.

[2] Cottin C., Döhler S.: Risikoanalyse Modellierung, Beurteilung und Management von Risiken mit Praxisbeispielen, 2. Auflage, Springer Spektrum Wiesbaden 2009, 2013.

[3] Grabowski B.: II. Wahrscheinlichkeitsrechnung, Vorlesungsmitschrift - Kurzfassung, HTW Saarlandes 2005.

[4] Leisch F.: Computerintensive Methoden, LMU München, WS 2010/2011, 8 Zufallszahlen.

[5] Müller-Gronbach T., Novak E., Ritter K.: Monte Carlo - Algorithmen, SpringerVerlag, Berlin Heidelberg 2012.

[6] Wilker H.: Weibull-Statistik in der Praxis, Leitfaden zur Zuverlässigkeitsermittlung technischer Produkte, Verlag: Books on Demand GmbH, Norderstedt 2004.

[7] Zweckverband zur Abwasserbeseitigung im Hachinger Tal: Dokumentation der Grundwasserstände, Messstelle zentrale Pumpstation im Gleißental in Oberhaching, 2006-2012.

53

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Instalacja tryskaczowa - wstęp do projektowania wg normy PN-EN 12845

Ulewa z sufitu Instalacja tryskaczowa to stałe, automatyczne urządzenie gaśnicze, czyli urządzenie przeznaczone do gaszenia pożaru, do którego środek gaśniczy (woda) podawany jest ze stałych źródeł zasilania, trwale połączonych z urządzeniem.

Instalacje tryskaczowe stanowią powszechnie stosowaną ochronę przeciwpożarową w budynkach. Wśród dostępnych standardów projektowania w Polsce wystarczające wytyczne zawiera norma PN-EN 12845 „Stałe urządzenia gaśnicze - Automatyczne urządzenia tryskaczowe - Projektowanie, instalowanie i konserwacja”. W dalszej części artykułu przedstawię podstawowe wytyczne projektowania zawarte w wymienionej normie.

Zadania Urządzenie tryskaczowe ma na celu ugaszenie pożaru lub zapobieżenie rozprzestrzeniania się płomieni i gorących gazów pożarowych poprzez podanie wody na część powierzchni objętej pożarem. Tryskacze działają miejscowo, tzn. że otwierają się jedynie tryskacze będące bezpośrednio w strefie objętej pożarem, a zadziałanie jednego tryskacza nie wiąże się z zadziałaniem wszystkich urządzeń w danej sekcji. Tryskacz w normalnych warunkach jest zamknięty. Gdy temperatura w jego pobliżu osiągnie ustaloną z góry wartość, Rysunek 1. Budowa tryskacza ampułkowego.

rozprężająca się termoczuła ciecz, która znajduje się w szklanej ampułce, powoduje jej rozsadzenie i na otwartą główkę tryskacza podawana jest woda gaśnicza pod ciśnieniem.

Deflektor kieruje strumień wody w odpowiednim kierunku, kształtuje parasol wody wypływającej z tryskacza oraz rozmiar kropli. Budowa tryskacza poniżej.

W zależności od ustalonej temperatury, w której ma zadziałać tryskacz, stosuje się oznakowanie barwne płynu wewnątrz ampułki (tabela).

Sieć tryskaczowa to układ przewodów rozdzielczych i rozprowadzających wraz z tryskaczami. Tryskacze instalowane są głównie przy stropach, ale jeśli to konieczne, również między regałami lub w piecach. Przewody rozdzielcze to przewody sieci tryskaczowej od zaworu kontrolnoalarmowego do przewodów rozprowadzających. Zawór kontrolno-alarmowy oddziela zasilającą instalację wodociągową od sieci tryskaczowej wewnątrz budynku, po jego otwarciu woda podawana jest na sekcję tryskaczową. Część sieci tryskaczowej zasilana z jednego zaworu kontrolnoalarmowego to sekcja tryskaczowa.

ty tryskacz uchodzi powietrze, co powoduje spadek ciśnienia w przewodach, otwarcie zaworu kontrolno-pomiarowego, wypełnienie rur wodą i wypływ przez otwartą główkę tryskacza.

Ponadto, ze względu na konieczność większej ochrony niektórych pomieszczeń, w systemach tryskaczowych stosuje się: l sekcję zalewową Deluge, której celem jest zalanie wodą całego obszaru chronionego, np. w miejscach składowania środków chemicznych, materiałów łatwopalnych i wybuchowych.

Zraszacze w tym systemie są cały czas otwarte, a przewody rurowe wypełnione są powietrzem atmosferycznym. Do otwarcia zaworu kontrolnoalarmowego i zalania rur wodą dochodzi po zadziałaniu, współpracującego z instalacją systemu detekcji. l sekcję wstępnie sterowaną bez lub z zabezpieczeniami, czyli systemy typu suchego, ale wyposażone w dodatkowy system detekcji i zawór zalewowy Deluge. Stosowane są w pomieszczeniach wymagających szczególnej ochrony przed niechcianymi wypływami wody lub takimi, w których istnieje ryzyko zamarznięcia wody znajdującej się w przewodach, np. chłodnie, mroźnie. Główki tryskaczy są zamknięte, Rysunek 2. przedstawiono składowe instalacji tryskaczowej.

Sekcje w instalacji W zależności od rodzaju medium wypełniającego przewody rozróżniamy: l sekcję tryskaczową wodną, w której przewody stale wypełnione są wodą pod odpowiednim ciśnieniem, l sekcję tryskaczową suchą (powietrzną) o przewodach wypełnionych sprężonym powietrzem i wypełniających się wodą po otwarciu się jednego tryskacza. Przez otwar-

54

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

a w momencie zadziałania systemu detekcji bądź/i tryskacza otwiera się zawór kontrolno-alarmowy, rurociąg wypełnia się wodą, która od razu zostaje podana na tryskacze.

W polskiej normie PN-EN12485 znajdują się wytyczne do projektowania automatycznych instalacji tryskaczowych. Wymienione kryteria

projektowania poruszają m.in. poniższe kwestie: 1. Klasyfikacja budynków i przestrzeni, które należy chronić według przeznaczenia i obciążenia ogniowego przestrzeni: l małe zagrożenie pożarowe (LH), czyli przestrzenie o małej palności i małym obciążeniu ogniowym tj. szkoły, biura, więzienia. l średnie zagrożenie pożarowe (OH1OH4), czyli przestrzenie, w których wytwarzane lub przewarzane są materiały o średniej palności, przy średnim obciążeniu ogniowym, tj. fabryki cementu, mleczarnie, szpitale, hotele, piekarnie, browary, parkingi, fabryki sprzętu AGD, młyny, dworce kolejowe, kina, teatry, warsztaty. l duże zagrożenia pożarowe przy składowaniu (HHS) i duże zagrożenia pożarowe przy produkcji (HHP), czyli przestrzenie, w których składowane są materiały o dużym obciążeniu ogniowym, dużej palności i dużej zdolności do rozwoju szybko rozprzestrzeniającego się pożaru, tj. przestrzenie produkcji linoleum, farb, zapalniczek,

9 (205), wrzesień 2015

materiałów pirotechnicznych i gumopodobnych, zajezdnie autobusów.

2. Hydrauliczne kryteria projektowe określa się po zakwalifikowaniu przestrzeni do klasy zagrożenia pożarowego. Norma wyszczególnia poniższe pojęcia: l powierzchnia działania, założona w projektowaniu powierzchnia, powyżej której w przypadku pożaru zadziałają tryskacze; l maksymalna powierzchnia chroniona przez jeden tryskacz, w m², wg polskiej normy waha się w granicach od 9 do 21 m² dla tryskaczy innych niż przyścienne; l minimalny czas działania, podawany w minutach, określa minimalny czas zasilania urządzenia tryskaczowego; l minimalna intensywność zraszania, to określone podczas projektowania minimalne natężenie wypływu w mm/min, określające ilość wody przypadająca w litrach na m² powierzchni chronionej w jednostce czasu. Wartość tą projektuje się w przedziale od 2,25 mm/min do 12,5 mm/min.

3. Odległość i rozstawienie tryskaczy określone powinny być na podstawie pomiarów wykonywanych w płaszczyźnie poziomej. Dla tryskaczy innych niż przyścienne projektowana odległość między główkami tryskaczy w przeciwległych płaszczyznach powinna wynosić od 3,7 do 4,6 m, przy czym dopuszcza się odległości mniejsze, ale nie mniejsze niż 2 m. Rozstawienie tryskaczy projektuje się jako regularne bądź nieregularne.

4. Wymiarowanie i parametry projektowe określa się na podstawie jednej z dwóch metod: l urządzenia wstępnie obliczone, gdzie część średnic przyjmuje się z tablic, a część oblicza,

l

urządzenia całkowicie obliczone, gdzie wszystkie średnice są obliczane hydraulicznie.

Poza tym straty ciśnienia w przewodach rurowych powstałe na skutek tarcia nie powinny być mniejsze od strat wyznaczonych ze wzoru Hazena-Williamsa. Prędkość przepływu wody w każdym zaworze lub każdym urządzeniu służącym do monitorowania przepływu nie powinna przekraczać 6 m/s i 10 m/s we wszystkich innych punktach.

5. Zasilanie wodą powinno być zaprojektowane tak, aby uzyskane zostały minimalne ciśnienie i natężenie przepływu, a jego parametry powinny być określone za pomocą obliczeń hydraulicznych. Zasilanie wodą powinno mieć wydajność wystarczającą na zapewnienie minimalnego czasu działania 30 min dla kategorii LH i 90 min dla kategorii HHS.

Podsumowanie Wysoka skuteczność urządzeń tryskaczowych zapewniona jest przez prawidłowe zaprojektowanie instalacji. Mimo zawartych w normie PN-EN 12845 informacji i wytycznych projektowania autorzy normy zwracają uwagę na to, aby projektowanie, instalację i późniejszą konserwację przeprowadzał wykwalifikowany i kompetentny personel.

Bez odpowiedniego wyboru parametrów już na etapie projektowania prawidłowe działanie instalacji będzie utrudnione, co może mieć poważne konsekwencje finansowe, a także zagrażające zdrowiu i życiu użytkowników budynku.

Anna Szczęsna

Wyniki internetowej sondy: czerwiec/lipiec (głosowanie na najpopularniejszy wśród internautów tekst ringowy zamieszczony w „Magazynie Instalatora“ VI-VII/2015) Jeśli nie walczysz sam na ringu, pomóż zwyciężyć innym.

Wejdź na www.instalator.pl www.instalator.pl

55

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Chemia budowlana sprzymierzeńcem instalatora!

Grzybki w mieszkaniu Sezon grzybowy właściwie przed nami, ale nie o borowikach, podgrzybkach, sowach czy rydzach chciałem pisać. Te wymienione nie rosną niestety w mieszkaniu.

Chciałbym odświeżyć temat agresji biologicznej.

Temat agresji biologicznej jest może trochę luźniejszy, ale dla tych, którzy się z nim bezpośrednio spotykają, niestety bardzo poważny. Najczęściej dotyczy on nowych mieszkań, w których po kilku miesiącach użytkowania zaczynają pojawiać się ślady grzybów pleśniowych. Czasem użytkujemy mieszkanie, dom kilka lat, a tu zaczyna nam wychodzić brzydki czarny wykwit, najczęściej w łazience lub kuchni.

Z czym to jest związane?

Agresja biologiczna to infekcja materiałów budowlanych przez glony, algi oraz grzyby pleśniowe. Jej wizualnym objawem jest pojawianie się ciemnego nalotu. Glony i grzyby to najstarsze organizmy żyjące na Ziemi,

istnieją na naszej planecie dzięki szybkim zdolnościom do adaptacji i, jak widać gołym okiem (wystarczy się dobrze rozejrzeć), występują praktycznie na każdym podłożu: drewnianym, kamiennym czy ceramicznym.

Skąd zarodniki?

Są one niewidoczne dla naszego oka, unoszą się w powietrzu tak samo jak kurz i tak samo jak on osadzają się na powierzchni elementów budowli.

56

Jeśli trafią na sprzyjające warunki, wtedy zaczyna się ich szybki rozrost.

Do życia potrzebują dużo wody, a więc wewnątrz budynków sprzyja im stale podwyższona wilgotność, występująca w słabo lub w ogóle niewentylowanych pomieszczeniach. Bardzo ważny jest rodzaj materiału budowlanego, a właściwie niektóre surowce, z których są produkowane (materiały o pH neutralnym są bardziej podatne na działanie grzybów i glonów), na które padną zarodniki. Niestety takim małym prztyczkiem w nos tej teorii jest jeden fakt - przy stale działającej wilgoci grzyby i glony potrafią rosnąć wszędzie, na kamieniach, powierzchniach emaliowanych itp.

Jaki materiał?

Mając to wszystko na uwadze, najlepiej, gdyby w łazienkach, kuchniach były wykorzystywane materiały, które będą miały dużą odporność na działanie mikroorganizmów, np. były wykorzystywane tynki cementowo-wapienne. Tynki te z reguły mają wytrzymałość dużo wyższą niż tynki gipsowe. Produkty te są wodo- i mrozoodporne, czyli niegroźna im podwyższona wilgotność, jaka występuje w tych pomieszczeniach. Dodatkowo cement i wapno to spoiwa, które po zmieszaniu z wodą mają podwyższone pH, a takie środowisko jest niesprzyjające dla rozrostu alg, glonów, grzybów. Tynki gipsowe, choć łatwiejsze i szybsze w wykonaniu niż cementowowapienne, niestety nie są wodo- i mrozoodporne. Oznacza to, że raczej nie nadają się do pomieszczeń mokrych, choć w pewnych warunkach pozwalają na bezawaryjne działanie

(gips to główny składnik tych wyrobów, jest on higroskopijny, to znaczy posiada zdolność wchłaniania wody, co sprzyja jego niszczeniu). Warunki te to przede wszystkim odpowiedni poziom wilgotności: < 70%. Tynk gipsowy jest odporny na, powiedzmy, chwilowe (kilkanaście minut, godzinę, dwie) działanie podwyższonej wilgotności, ale nie na stale wysoką, stąd w łazienkach czy kuchniach powinno się szczególną uwagę zwracać na dobrze działającą wentylację i wietrzenie pomieszczenia, np.: po kąpieli. Takie same uwagi tyczą się także ewentualnych gładzi, które mają takie same właściwości jak tynki. Na rynku są dostępne gładzie cementowe wodo- i mrozoodporne, także pod szlifowanie, które pozbawione są wad gładzi gipsowych - braku wodoodporności. W pewnym stopniu także farby mogą mieć wpływ na to, czy agresja pojawi się, czy nie. Wielu producentów dodaje specjalne składniki podwyższające odporność biologiczną farby, np. jony srebra czy też dodatki związków krzemu, często w postaci szkła wodnego.

Mostki termiczne Odpowiedni produkt to jedna sprawa, druga to mostki termiczne, które mają wpływ na skraplanie się wody na powierzchni ściany. Tam najczęściej widać ślady pleśni i bardzo często na rozwój organizmów nie ma wpływu rodzaj produktu, z którego zostały wykonane tynki i gładzie. Te najlepsze też nie pomogą. Najczęściej mostek termiczny występuje w narożnikach pomieszczeń, w okolicach ościeży okiennych, pod oknami (stare budownictwo), w miejscu nadproży betonowych czy też w betonowej płycie balkonowej.

W nowych mieszkaniach i domach problem jest trochę inny. W każdym pomieszczeniu jest zwiększona wilwww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

gotność ze względu na występotakie najczęściej pozostawia się na dezynfekowanej powierzchni na wanie dużej ilości wody technoloodpowiedni czas działania, po któgicznej użytej do budowy domu. rym jest pewność dezaktywowania Woda ta musi być oddana na zemożliwych pozostałych mikroorgawnątrz (woda zarobowa używana nizmów. Po tym czasie środek najest do zapraw murarskich, tynków, jastrychów, wylewek). Nieleży zmyć, a po wyschnięciu postety proces budowy nie uwzględwierzchnia jest gotowa do nia obecnie tego czynnika. Kiedyś dokończenia naprawy, czyli uzubudowano domy ok. 2 lata, dziś pełnienia ubytku tynkiem, szpaczęsto fundamenty wylewane są chlą, i pomalowania. Niektóre dowczesną wiosną, a późną jesienią stępne środki można dodatkowo dodać do produktu, przez co pierwsi lokatorzy wprowadzają się wzmacnia się efekt uodpornienia do mieszkań. Tymczasem nadmiar na czynniki agresywne. wody musi odparować na zeNa rozwój mikroorganizmów wnątrz. W większości przypadków może mieć wpływ nie tylko stale domy są ocieplane materiałem utrzymująca się podwyższona wiltermoizolacyjnym, który utrudnia gotność, ale także brak dbałości o przenikanie pary wodnej na zestan sanitarny i o higienę pewnych wnątrz, stąd wilgoć i para ucieka do wewnątrz pomieszczeń. Jeśli Fot. Mokry zaciek spowodowany nieszczelnymi miejsc. Powinniśmy regularnie czyścić środkami odkażającymi miejdodatkowo mieszkanie ma słabą izolacjami balkonu - początek rozwoju pleśni. sca, gdzie woda się zbiera, np. zawentylację, nie jest okresowo wietrzone, problem gotowy. Pleśń może wych wymiarów, powodując nieod- łamania powierzchni pionowych i popojawiać się w innych miejscach niż wracalne uszkodzenia. Bardzo często ziomych przy brodzikach, wannach, wcześniej wymienione. Z reguły są to jest to bomba z opóźnionym zapło- umywalkach. W tych miejscach najmiejsca, gdzie nie ma cyrkulacji po- nem - ujawnia swoją obecność kilka częściej widać czarniejący silikon czy wietrza, w skrajnych przypadkach np. dni po zawilgoceniu lub zalaniu i nawet fugę. Niejednokrotnie przyczyza meblami! Cóż, czasem przy odbio- może być dodatkowo przyczyną roz- na tkwi w nieodpowiednim produkcie rze mieszkania przydałaby się in- rostu mikroorganizmów, czego obja- do uszczelnienia, np. silikonie nieodwem może być przykry zapach. pornym na działanie biologicznie akstrukcja jego eksploatacji.

Po ustaleniu przyczyny można wy- tywnego środowiska. Przyczyną, oprócz Jak walczyć? konać kilka czynności w zależności od braku regularnego czyszczenia, może skali infekcji. Pamiętajmy, żeby działać być także brak dbałości o wykonanie Dużo pisano o wentylacji i wietrze- jak najszybciej i nie odkładać tego na równej spoiny silikonowej, bez zmarszniu pomieszczeń. To bardzo ważne - potem. Na początku najczęściej wy- czeń, zagłębień, w których to zbiera się nie można: szczelnie zakrywać kratek starczy tylko przeczyszczenie takiego woda i brud. Miejsca takie są trudne do wentylacyjnych, w ogóle nie używać miejsca odpowiednim detergentem, czyszczenia, a brud niestety jest pomikrowentylacji w oknach. Bez tego np.: dostępnymi w domu środkami, ta- wodem dalszego zagrzybienia spoiny siniestety problem będzie się pojawiać kimi jak wybielacz (dużo aktywnych likonowej. Spoinę taką najlepiej usunąć, cyklicznie. Najważniejsze w walce to środków na bazie chloru), środki do miejsce zdezynfekować, następnie wysprawdzić przyczynę pojawiania się dezynfekcji sanitariatów (te dodat- konać na nowo. Silikon usuwa się mepleśni. W niektórych przypadkach jest kowo są „uzbrojone” w środki po- chanicznie - nożykiem. Pozostałe resztona całkiem wyraźna, np. zalanie wierzchniowo czynne) czy też spe- ki, których mechanicznie z różnych pomieszkania, uszkodzona rura ściekowa cjalny środek do usuwania pleśni wodów nie da się „wyciąć”, można czy też spadowa z odwodnienia da- (takich wiele znajdziemy w każdym usunąć specjalnymi środkami, które nachu, mostek termiczny. Długo utrzy- markecie budowlanym). Wystarczy kłada się na powierzchnię silikonu, mująca się woda w niektórych mate- preparat nanieść na zainfekowaną po- następnie czeka określony czas (zaleriałach powoduje rozrost grzybów wierzchnię i wyszorować. Jeśli problem ży od wielkości zabrudzeń), po którym pleśniowych. Zwróćmy też uwagę na jest na większą skalę, najlepiej dodat- następuje zmiękczenie silikonu, co ukryte niespodzianki w mieszkaniach, kowo usunąć zapleśniałą powierzchnię ułatwia oczyszczenie mechaniczne. szczególnie tych starszych z lat 80., (najczęściej jest to tynk, gładź). NaZ grzybami pleśniowymi musimy 70., którymi mogą być np. płyty paź- stępnie odkryte miejsce należy zde- żyć, są wszędzie, ważne, żebyśmy dzierzowe, przykryte warstwami ja- zynfekować. Do dezynfekcji możemy wiedzieli o zagrożeniu i potrafili z strychów, wylewek, które kiedyś sto- użyć środki wymienione wcześniej lub nim w razie potrzeby walczyć. sowano jako izolację akustyczną. Jest inne specjalistyczne preparaty, np. do Wszystkim czytelnikom życzę udato materiał drewnopochodny, który usuwania pleśni, grzybów, które w ta- nych zbiorów grzybów kapeluszonasiąknie wodą i zwiększy swoją obję- kim przypadku polecam. Są one prze- wych (jadalnych), w końcu i na nie tość, podnosząc wszystkie znajdujące testowane w tym kierunku i zwykle przyjdzie już niedługo pora. się nad nim warstwy. Niestety płyta jest to ich podstawowa funkcja, a nie Bartosz Polaczyk taka nie wraca do swoich początko- kolejna możliwa do wykonania. Środki www.instalator.pl

57

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Systemy odprowadzania spalin z urządzeń grzewczych

Komin i kondensacja Przyjęta w 2009 roku dyrektywa Ekoprojektu narzuca producentom urządzeń grzewczych i wytwarzających ciepłą wodę stosowanie od 2015 roku nowych przepisów.

Dyrektywa Ekoprojektu (zwana najczęściej skrótowo ErP) ustanawia minimalną sprawność energetyczną oraz górną granicę emisji zanieczyszczeń przez urządzenia grzewcze i produkujące ciepłą wodę. Dotyczy ona pomp ciepła, podgrzewaczy wody, zasobników buforowych, kotłów kogeneracyjnych, kotłów, solarnych instalacji grzewczych i systemów regulacji, itd. Podstawą dla nowych przepisów jest globalna walka ze zmianami klimatycznymi i wymaganie redukcji emisji CO2. Już na Światowej Konferencji w Kioto w roku 1997 jej uczestnicy wyrazili chęć obniżenia rocznej emisji gazów cieplarnianych w krajach uprzemysłowionych w pierwszym okresie zobowiązań od 2008 do 2012 r. średnio o 5,2% w stosunku do 1990 r.

Uczestnicy szczytu klimatycznego w Katarze w roku 2012 zgodzili się na przedłużenie protokołu z Kioto do roku 2020.

Minimalne wymogi dotyczące efektywności odpowiadają poziomowi jak dla kotła kondensacyjnego i oznaczają praktycznie koniec konwencjonalnych kotłów gazowych i olejowych, może poza nielicznymi wyjątkami. Dyrektywa w sprawie Ekoprojektu jest wprowadzana do prawodawstwa poszczególnych krajów w postaci krajowych ustaw. Dlatego produkty, które będą wprowadzane na rynek, muszą spełniać określone w tych ustawach wymagania.

W poniższym tekście nie będziemy się jednak zajmować kotłami kondensacyjnymi, lecz całą uwagę poświęcimy systemom kominowym stosowanym do odprowadzania produktów spalania z tychże urządzeń. Wybór właściwego rozwiązania w tym zakresie jest niezmiernie istotny, gdyż wpływa nie tylko na prawidłowe funkcjonowanie urządzenia grzewczego, ale ma również bezpośredni wpływ na komfort i bezpieczeństwo użytkownika.

58

Zajmiemy się dwoma sytuacjami pierwsza będzie dotyczyła domu nowego i doboru komina do planowanego kotła. Sytuacja druga będzie się odnosiła do zmiany urządzenia i adaptacji istniejącego komina.

Nowy budynek Zacznijmy od wariantu dotyczącego domu nowego. Decyzja o zastosowaniu kotła kondensacyjnego wiąże się z koniecznością zastosowania odpowiedniego komina. Nie ma tu miejsca na dowolność i swobodę, a to ze względu na warunki panujące w przewodzie kominowym oraz specyficzną konstrukcję takiego komina. Z całą pewnością można stwierdzić, że w przewodzie odprowadzającym spaliny z kotła kondensacyjnego będzie gromadziła się wilgoć, dużo wilgoci. Jej obecność to przypieczętowanie zasady działania kotłów kondensacyjnych. Wysoka sprawność tych urządzeń jest możliwa dzięki wykorzystywaniu ciepła ze spalin, a więc z produktu ubocznego samego procesu spalania paliwa. W kotłach tradycyjnych energia ta przepada bezpowrotnie i ucieka - mówiąc kolokwialnie - w komin.

Odbieranie ciepła ze spalin w kotle kondensacyjnym doprowadza do ich silnego wyziębienia, w wyniku czego dochodzi do zjawiska kondensacji, czyli wytrącania się wilgoci z gazów spalinowych.

Jest to typowe, znane z lekcji fizyki w szkole podstawowej, zjawisko zmiany stanu skupienia substancji z gazowego w ciekły pod wpływem spadku temperatury. W przypadku gazu ziemnego temperatura kondensacji wynosi 5357°C (w zależności od źródła), w przypadku paliwa olejowego jest to ok.

47°C. Temperatura spalin odprowadzanych z gazowych kotłów kondensacyjnych jest w stanie spadać nawet do

ok. 30°C. Na pierwszym miejscu należy więc zapewnić, aby przewód kominowy był odporny na działanie kondensatu. Po czym poznać, że komin posiada taką właściwość? W klasyfikacji komina powinno się znaleźć oznaczenie W. Jeśli komin będzie posiadał oznaczenie D, to z pewnością nie będzie prawidłowym rozwiązaniem dla odprowadzania spalin mokrych. Wyjątek mogą stanowić kominy o uniwersalnym trybie pracy, które posiadają tzw. podwójną klasyfikację - W i D. W tym bezpośrednim starciu na linii kondensat vs. materiał przewodu spalinowego najlepiej sprawdza się specjalna ceramika kominowa, szczególnie izostatycznie prasowana.

Proszę nie mylić tego słowa z tradycyjną cegłą budowlaną (choć przecież też ceramiczną). Technologia produkcji tychże współczesnych przewodów jest w stanie zapewnić bardzo niską porowatość materiału, co zamyka wilgotnym substancjom drogę ucieczki przez ściankę przewodu, nawet w perspektywie wieloletniej eksploatacji, i wymusza spływanie całej wilgoci na dno komina i dalej - do kanalizacji.

Kominy przeznaczone do odprowadzania spalin z kotłów kondensacyjnych, bez względu na materiał, z jakiego są wykonane, powinny mieć możliwość pracy w nadciśnieniu (możRys. 1. Układ koncentryczny.

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

wodu należy wcześniej wprowadzić przewód kominowy - najszybszym i najbardziej ekonomicznym rozwiązaniem będzie przewód stalowy odporny na działanie kondensatu. Jego żywotność z pewnością nie dorówna ceramice, lecz będzie on stanowił skuteczną ochronę komina ceglanego przed mokrymi i agresywnymi chemicznie spalinami.

Zasysanie

Rys. 2. Układ rozdzielny. liwość pracy w takim trybie potwierdza oznaczenie „P1” komina). Wynika to z prostej przyczyny - kocioł kondensacyjny może pracować w takim trybie, tym samym przewód kominowy musi sprostać jego wymaganiom. Cóż to oznacza w praktyce? Na pewno konieczność zapewnienia wysokiej szczelności przewodu odprowadzającego spaliny. Przewody ceramiczne przeznaczone do nadciśnienia łączone są innymi materiałami niż działające w podciśnieniu, inna też może być konstrukcja połączeń między rurami (np. połączenia kielichowe stosowane w rurach izostatycznie prasowanych).

Szczelność przewodów stalowych zapewniają uszczelki montowane na połączeniach między rurami. Warto również wspomnieć o korzyści, jaką daje nadciśnieniowy tryb pracy w postaci znacznie zmniejszonej średnicy przewodu niż w kominie dla kotła o tradycyjnym trybie pracy.

Budynek istniejący Zajmijmy się teraz sytuacją wymagającą adaptacji istniejącego komina do potrzeb kotła kondensacyjnego. Jeśli ktokolwiek zdecydujemy się na podłączenie takiego kotła do istniejącego komina ceglanego, pozostaje nam już tylko czekać na wilgotne plamy na ścianach komina, a wewnątrz pomieszczeń użytkowych. Bo przeniknięcie wilgoci na zewnątrz to wyłącznie kwestia czasu. Jak długiego? Wszystko będzie zależało od mocy i intensywności pracy urządzenia grzewczego. Posiadanie komina murowanego nie oznacza, że kotła kondensacyjnego zastosować już nie możemy. Otóż jak najbardziej możemy to zrobić, lecz do wnętrza przewww.instalator.pl

Cechą charakterystyczną kotłów kondensacyjnych jest zamknięta komora spalania, niespotykana w kotłach tradycyjnych. W ujęciu tradycyjnym powietrze niezbędne w procesie spalania paliwa jest do kotła pobierane z jego otoczenia (wprost z kotłowni), kocioł kondensacyjny uzyskuje jednak powietrze ze środowiska zewnętrznego (w dosłownym tego słowa znaczeniu, bo z atmosfery). Sposób zasysania powietrza może być zorganizowany koncentrycznie, przez komin (powietrze do kotła będzie napływało sponad dachu w przestrzeni kominowej zorganizowanej wokół przewodu spalinowego, którym wyprowadzane będą spaliny z kotła do atmosfery - rys.

1), lub rozdzielnie (powietrze do kotła będzie pobierane przewodem niezależnym od komina, np. poziomym przewodem prowadzącym od ściany zewnętrznej budynku - rys. 2).

System kominowy o takiej konstrukcji nazywa się systemem powietrzno-spalinowym. Takie rozwiązanie to przede wszystkim bezpieczeństwo użytkownika. Nawet w przypadku awarii komina lub kotła człowiek jest oddzielony od przewodu spalinowego ścianką tego przewodu i jego obudową zewnętrzną, a ewentualny ciąg wsteczny spalin nie przedostaje się do pomieszczenia mieszkalnego. Może się jedynie przedostać przez kocioł grzewczy do przestrzeni przeznaczonej na powietrze w kominie. Cały układ pozostaje zamknięty.

Klasyfikacja Tak zbudowanych kominów nie klasyfikuje się tymi samymi normami co kominy tradycyjne. W tym przypadku specyfikację techniczną stanowi dla kominów ceramicznych norma EN 130633 (Kominy - Systemy kominowe z ceramicznymi kanałami wewnętrznymi Część 3: Wymagania i badania kanałów

powietrzno-spalinowych), a dla kominów stalowych norma EN 14989-2 (Kominy - Wymagania i metody badań metalowych kominów i kanałów doprowadzających powietrze, wykonanych z dowolnego materiału, przeznaczonych do urządzeń z zamkniętą komorą spalania - Część 2: Kanały spalin i kanały doprowadzające powietrze do zamkniętych komór spalania).

Punktem newralgicznym systemu powietrzno-spalinowego jest połączenie urządzenia grzewczego z kominem.

W przypadku kominów koncentrycznych łącznik musi zapewniać jednocześnie dopływ powietrza do kotła i odprowadzenie z niego spalin (tak jak ma to miejsce w przypadku samego komina). Rurą wewnętrzną łącznika (o mniejszej średnicy) odprowadzane są spaliny, a przestrzenią między tą rurą i rurą zewnętrzną (o większej średnicy) biegnie strumień powietrza do kotła. W przypadku systemów rozdzielnych sprawa jest trochę prostsza, gdyż powietrze do spalania jest dostarczane oddzielnym przewodem wprost do kotła, a odprowadzenie spalin odbywa się za pomocą jednościennego łącznika. Charakterystyczne w obu przypadkach jest „wpięcie” łącznika do króćca spalinowego, który jest wyposażony w gumową uszczelkę mającą zapewnić wymaganą szczelność.

Wysokie wymagania Kotły kondensacyjne stawiają bardzo wysokie wymagania przewodom spalinowym, do których są podłączone. Muszą być one odporne na wilgoć, agresywne chemicznie środowisko, a ich konstrukcja powinna zapewniać możliwość pracy w nadciśnieniu, a niejednokrotnie oprócz odprowadzania spalin muszą jednocześnie dostarczać powietrze do urządzenia grzewczego, które jest wykorzystywane później w procesie spalania. Komin podłączony do takiego kotła nie może więc być przypadkowy. Na etapie wyboru należy na to zwrócić uwagę, a w przypadku jakichkolwiek wątpliwości zdać się na doświadczenie producentów systemów kominowych. Eksploatacja przewodu kominowego o nieodpowiednich parametrach będzie skutkowała problemami w postaci przesiąkania wilgotnych substancji przez przewód, może nawet dojść do utraty szczelności. Łukasz Chęciński Mariusz Kiedos

59

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Bezpieczeństwo odprowadzania spalin z kominka

Szczelne połączenie Kominki we współczesnym budownictwie są dodatkowym źródłem ciepła i elementem dekoracyjnym. Należy je stosować tylko i wyłącznie w sposób zgodny z zasadami bezpieczeństwa.

Rodzaje systemów kominowych, którymi można odprowadzać spaliny z kominka: l Tradycyjne kominy murowane z cegły Kominy murowane z cegły są najczęściej występującym rodzajem kominów w istniejących budynkach. Konstrukcję przewodów kominowych dymowych murowanych wykonuje się z cegły ceramicznej pełnej. Wytrzymałość cegły powinna wynosić 15 MPa [1]. Połączenia spoiny kominów murowanych wykonuje się z mocnej zaprawy cementowo-wapiennej (np. M7). W przypadku konieczności zastosowania cegieł ułamkowych do murowania komina należy tak dobierać wielkości cegieł, aby były zachowane prawidłowe wiązania.

Spoiny pomiędzy cegłami powinny być całkowicie wypełnione. l Stalowe systemy kominowe do odprowadzania gazów z kominków: - kominy jednościenne ze stali kwasoodpornej i żaroodpornej najczęściej wykorzystywane są jako wkłady kominowe uszczelniające i zabezpieczające istniejące kominy.

- kominy z rur stalowych elastycznych pełnią podobne role do jednościennych stalowych systemów kominowych.

- dwuścienne stalowe systemy kominowe zastępują murowany komin. Wykonuje się je z wysokogatunkowej stali szlachetnej oraz z izolacji o dużej gęFot. 1. Nieprawidłowo zainstalowana rura do rozprowadzenia ciepłego powietrza wraz z ciepłem.

60

stości i niskim współczynniku przenikania ciepła. Standardowo stosowana izolacja wykonana jest z wełny mineralnej. Obecnie do izolacji tego typu przewodów stosuje się także izolacje z wełny glinokrzemianowej, której odporność ogniowa przekracza 1260°C. l Ceramiczne systemy złożone W technice kominowej do odprowadzania spalin z palenisk na paliwa stałe coraz częściej stosuje się ceramiczne trójwarstwowe kominy złożone, w których skład wchodzi ceramiczny przewód, izolacja z wełny mineralnej i pustak keramzytobetonowy.

Zasady bezpieczeństwa W celu zapewnienia bezpieczeństwa eksploatacji kominka należy pamiętać o: l doborze odpowiedniej wielkości pola przekroju i długości komina do wybranego kominka, który zapewni odpowiedni ciąg kominowy, l szczelnym połączeniu kominka z kominem, l zachowaniu bezpiecznej odległości komina od elementów łatwopalnych (np. krokwi drewnianych) - minimum 30 cm [3], l wykonaniu instalacji rozprowadzającej ciepło z zachowaniem zasad bezpieczeństwa przeciwpożarowego (przewody rozprowadzające ciepło nie powinny być narażone na działanie wysokich temperatur w miejscu połączenia komina z kominkiem), l zapewnieniu odpowiedniej izolacyjności czopucha kominka, l wykonaniu przewodu kominowego bez zawężeń na całej długości, l bezpiecznym wykonaniu komina ponad dachem (poprzez wyprowadzenie komina na odpowiednią wysokość i wykonanie bezpiecznych wylotów),

l

dostarczeniu odpowiedniej ilości świeżego powietrza, potrzebnego do spalania i na potrzeby wentylacji, l wykonaniu sprawnej wentylacji w pomieszczeniu, w którym znajduje się kominek, l używaniu odpowiedniej jakości paliwa (suchego drewna liściastego) do spalania, l czyszczeniu i konserwacji przewodów kominowych (co najmniej cztery razy w roku podczas ich użytkowania), wentylacyjnych (co najmniej raz w roku w czasie ich użytkowania). Dodatkowo co najmniej raz w roku należy wykonywać przegląd instalacji kominowej. Czynności te powinni wykonywać wykwalifikowani kominiarze [6].

Instalacja Gdzie można instalować kominki i jakie należy spełnić wymagania?

Zgodnie z przepisami (Dz. U. nr 75, poz. 690 z późn. zm. z dnia 15 czerwca 2002 r. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków techniczFot. 2. Zanieczyszczenie ściany spowodowane ulatniającym się dymem.

Dym ulatniał się poprzez nieszczelności w rurze łącznikowej kominka i rozprowadzany był instalacją do rozprowadzania ciepłego powietrza.

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

nych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [4]) muszą być spełnione następujące warunki: l § 132.

1. Budynek, który ze względu na swoje przeznaczenie wymaga ogrzewania, powinien być wyposażony w instalację ogrzewczą lub inne urządzenia ogrzewcze, niebędące piecami, trzonami kuchennymi lub kominkami.

3. Kominki opalane drewnem, z otwartym paleniskiem lub zamkniętym wkładem kominkowym, mogą być instalowane wyłącznie w budynkach jednorodzinnych, mieszkalnych w zabudowie zagrodowej i rekreacji indywidualnej oraz w niskich budynkach wielorodzinnych i w pomieszczeniach: 1) o kubaturze wynikającej ze wskaźnika 4 m3/kW nominalnej mocy cieplnej kominka, lecz nie mniejszej niż 30 m3, 2) spełniających wymagania dotyczące wentylacji, 3) posiadających przewody kominowe dymowe i wentylacyjne, 4) w których możliwy jest dopływ powietrza do paleniska kominka w ilości: a) co najmniej 10 m3/h na 1 kW nominalnej mocy cieplnej kominka - dla kominków w obudowie zamkniętej, b) zapewniającej nie mniejszą prędkość przepływu powietrza w otworze komory spalania niż 0,2 m/s - dla kominków o obudowie otwartej. l § 8. W celu określenia wymagań technicznych i użytkowych wprowadza się następujący podział budynków na grupy wysokości: 1) niskie (N) - do 12 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości do 4 kondygnacji nadziemnych włącznie,

2) średniowysokie (SW) - ponad 12 m do 25 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 4 do 9 kondygnacji nadziemnych włącznie, 3) wysokie (W) - ponad 25 m do 55 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 9 do 18 kondygnacji nadziemnych włącznie, 4) wysokościowe (WW) - powyżej 55 m nad poziomem terenu. l § 145. 1. Trzony kuchenne i kotły grzewcze na paliwo stałe oraz kominki z otwartym paleniskiem lub zamkniętym wkładem kominkowym o wielkości otworu paleniskowego kominka do 0,25 m2 mogą być przyłączone wyłącznie do własnego, samodzielnego przewodu kominowego dymowego, posiadającego co najmniej wymiary 0,14 x 0,14 m lub średnicę 0,15 m, a w przypadku trzonów kuchennych typu restauracyjnego oraz kominków o większym otworze paleniskowym - co najmniej 0,14 x 0,27 m lub średnicę 0,18 m, przy czym dla większych przewodów o przekroju prostokątnym należy zachować stosunek wymiarów boków 3:2. l § 146. 1. Wyloty przewodów kominowych powinny być dostępne do czyszczenia i okresowej kontroli. l § 308. 2. Przewody spalinowe i dymowe powinny być wyposażone odpowiednio w otwory wycierowe lub rewizyjne, zamykane szczelnymi drzwiczkami, a w przypadku występowania spalin mokrych - także w układ odprowadzania skroplin. l § 150. 9. W pomieszczeniu z paleniskami na paliwo stałe, płynne lub z urządzeniami gazowymi pobierają-

Fot. 3. Zasmołowany przewód kominowy. Paląca się sadza w tego typu przewodzie grozi pożarem budynku.

Fot. 4. Konstrukcja drewniana przylegająca do komina odprowadzającego gorące gazy z kominka.

www.instalator.pl

cymi powietrze do spalania z pomieszczenia i z grawitacyjnym odprowadzeniem spalin przewodem od urządzenia, stosowanie mechanicznej wentylacji wyciągowej jest zabronione. 10 przepisu ust. 9 nie stosuje się do pomieszczeń, w których zastosowano wentylację nawiewno-wywiewną zrównoważoną lub nadciśnieniową.

Podsumowanie - przykłady nieprawidłowości Kominki we współczesnym budownictwie są dodatkowym źródłem ciepła i elementem dekoracyjnym. Żywy ogień, który można obserwować podczas eksploatacji kominka, poprawia atmosferę, dając odczucie ciepła i bezpieczeństwa. Podsumowując, należy zwrócić uwagę na przedstawione na fotografiach przykłady błędów wykonawczych, w wyniku których kominek może stać się dużym zagrożeniem dla użytkowników. Kominki należy stosować tylko i wyłącznie w sposób zgodny z zachowaniem zasad bezpieczeństwa.

Krzysztof Drożdżol mistrz kominiarski Literatura: [1] PN-B-10425:1989 Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły. Wymagania techniczne i badania przy odbiorze.

[2] A. Heryszek, „Kominiarz i jego wiedza zawodowa”, Wydawnictwo spółdzielcze, Warszawa 1985.

[3] Dz. U. nr 75, poz. 690 z późn. zm. z dnia 15 czerwca 2002 r., Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

[4] K. Drożdżol, „Zabezpieczenia wylotów przewodów kominowych”, „Inżynier Budownictwa” 10/2014, s. 112-113.

[5] „Zasady wykonywania kominów ponad dachem”, „Inżynier Budownictwa” 4/2014, s. 104-107.

[6] Dz. U. Nr 109 poz. 719 z późn. zm. z dnia 7 czerwca 2010 r., Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów.

[7] Dz. U. Nr 89 poz. 414 z późn. zm. z dnia 7 lipca 1994 r., Ustawa Prawo Budowlane.

[8] D. Bęben, K. Drożdżol, „Technika grzewcza, wentylacyjna i systemy kominowe. Aktualne trendy w badaniach naukowych i bezpieczeństwie”, Opole 2014.

[9] K. Drożdżol, „Sprawny komin to bezpieczny kominek - dobór, wykonawstwo, eksploatacja”, Inżynier Budownictwa, 6/2015, s. 96-100

61

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Odkurzacz centralny - ułożenie instalacji i dobór jednostki

Wąż w rurociągu Montaż instalacji centralnego odkurzania stał się tak popularny, iż większość ekip instalatorskich oferuje takie usługi w swojej ofercie.

Dodatkowo na rynku nie jest problemem zakupić elementy montażowe lub specjalnie przygotowane zestawy montażowe z rurami i kształtkami do samodzielnego montażu, na co sam inwestor niejednokrotnie się decyduje, ażeby zaoszczędzić „parę” złotych.

Instalacja standardowa/klasyczna, czyli ta, której wąż do odkurzania znajduje się na zewnątrz, jest w zasadzie prosta i łatwa do wykonania, choć pokrótce o niej wspomnimy.

Ułożenie tej instalacji powinno odbyć się możliwie najkrótszym odcinkiem, licząc od jednostki centralnej do ostatniego punktu ssawnego. Nawet jeśli na przeszkodzie stoi nam ściana albo już coś leży, w miarę możliwości lepiej to przekuć lub podkuć niż obchodzić dookoła pod ścianami czy innymi obiektami. l Przykład 1. Gniazdko znajduje się przy drzwiach (fot. 1). Nie powinno się obchodzić futryny, gdyż niepozornie instalacja nam się sporo wydłuża. Dwa albo trzy takie lub podobne rozwiązania i odkurzacz trzeba będzie dobierać mocniejszy. Choć i tak zwykle lepiej go lekko przewymiarować. Inwestor nie powie nic złego, gdy jednostka będzie troszkę mocniejsza, gorzej, jeśli nie będzie zadowolony z jego mocy i ciągu. l Przykład 2. Podejście pod odkurzacz (fot. 2). Rozwiązanie nie do końca dobre. Przy odkurzaczach

62

mniejszej wydajności cięższe śmieci mogą spadać na dół. Odkurzacz mniejszej mocy może nie podnieść zalegających zanieczyszczeń w pionie do góry i dalej do jednostki. l Przykład 3 - wyrzut (fot. 3). Na zdjęciu wydmuch powietrza chłodzącego silnik zamontowany jest prawidłowo. Zdarza się jednak, iż jednostka zamontowana jest dalej niż 4 mb od klapki wyrzutowej. W takich przypadkach odkurzacz, a właściwie jego silnik, narażony jest na przegrzewanie spowodowane zbyt długim rurociągiem odprowadzającym powietrze na zewnątrz budynku. Przy zbyt długim rurociągu wyrzutowym turbina, która zbytnio się grzeje, po dojściu do temperatury określonej na termiku może wyłączać jednostkę centralną. l Przykład 4 - w zasadzie odnosi się on do przykładu nr 1, gdyż to najczęstsze błędy montażowe (fot. 4).

Można by pokusić się o ustawienie kolanka 90°, które u dołu ściany wprowadza instalację z pionu w poziom, i zaoszczędzić następne kolanko 45°, które zabiera 1,2 mb. Ale

jakby nie było, jest do dobry przykład poprawnej instalacji.

Uwaga! Pamiętaj, że najwłaściwszy dobór jednostki centralnej to nie dobór do podanej wielkości domu czy maksymalnej ilości gniazd. W pierwszej kolejności należy przeliczyć długość rurociągu od wyrzutu do ostatniego punktu. Zliczyć wszystkie kolanka i trójniki na najdłuższej nitce oraz dodać długość węża do odkurzania. Każde kolanko łagodne 90° to dodatkowe 2 mb instalacji, kolanko bezpieczeństwa to 2,2 mb, a trójnik łagodny czy kolanko lub trójnik 45° to 1,2 mb.

Zliczając to wszystko, uzyskamy największe prawdopodobieństwo doboru odpowiedniej jednostki centralnej. Przy dwóch osobnych nitkach w jednym budynku dobrym rozwiązaniem jest zliczenie jej w jedną długość. Najlepsi fachowcy z długoletnim doświadczeniem dobierają odkurzacz po wielkości domu, choć przy instalacjach, do których nie mamy wglądu w faktyczny jej schemat, warto zaproponować model mocniejszy wyposażony w wysokiej jakości komponenty.

Instalacja z wężem schowanym Jest to instalacja teoretycznie trudniejsza do wykonania choć zwykle wykonawcy nawet Ci którzy nie mają doświadczenia podchodzą do jej wykonania w większą powagą ponieważ złe lub nie fachowe jej wykonanie grozi nie wciąganiem węża do odkurzania z powrotem do instalacji, a zły dobór odkurzacza może powodować zapychanie się instalacji, przegrzewanie odkurzacza, co znacznie skraca jego żywotność oraz słabe wciąganie węża w instalację. l Przykład nr 1 (fot. 5).

Wąż ssący układamy w specjalnym odcinku wykonanym tylko i wywww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

łącznie z kolanek długich 90°, 45° lub 22,5° typu hide a hose. Nitka instalacji dla węża chowanego w rurociągu powinna być dłuższa o co najmniej 10% jak przewidywana długość węża do odkurzania. A odległości między kolankami 90° nie mniejsza niż 30 cm, choć moim zdaniem odległość między nimi powinna być nie mniejsza niż 1 metr.

Do wygodnego wyciągania węża gniazdo powinno być usadowione na takiej wysokości, żeby nie wymagało konieczności schylania się podczas wykonywania tej czynności.

l

Przykład nr 2 Na fotografii 6 widoczne są dwie nitki instalacyjne. Pierwsza, jak widać, to pętla od hide a hose. Druga widoczna z tyłu to nitka z kształtek standardowych, która skierowana jest do szufelki lub kasetki kuchennej z wężem Vroom lub Kitchbox. Jeśli konieczne, to za nitką do hide a hose stosujemy standardowy rozgałęźnik i kierujemy dodatkową nitkę w inne miejsce budynku.

Może to być zarówno standardowa nitka, jak i nitka dla następnego punktu z wężem chowanym.

www.instalator.pl

Jaki odkurzacz?

Przejdźmy teraz do doboru odkurzacza dla instalacji z wężem chowanym typu hide a hose. W tym przypadku dobór jednostki nieco różni się od doboru jednostki przy klasycznych instalacjach. Odkurzacz musi być nieco mocniejszy, jednostka powinna wytwarzać dość duże podciśnienie w rurociągu, aby później nie było problemów z powolnym wciąganiem węża do instalacji oraz jej zapychaniem. Należy zwrócić uwagę, iż instalacje tego typu są dłuższe oraz mają więcej nitek niż zwykłe instalacje.

Przy doborze odkurzacza dla tego typu rozwiązań powinniśmy raczej brać pod uwagę sprzęt dobrej jakości.

Inwestor decydujący się na tego typu instalację zazwyczaj już wie, że całość kosztować go będzie o około 100% więcej niż klasyczne rozwiązania, więc zwykle jest osobą, dla której liczy się jakość, komfort odkurzania, a także jak najmniejsza awaryjność i serwis na wysokim poziomie.

Klienci, którzy wykonują tego typu instalację samemu, na koniec przy wyposażeniu w jednostkę ssącą mogą skłaniać się ku tańszej jednostce, która również odpowiada wymaganiom stawianym przez tego typu instalację.

Fakt, że lepiej w takim przypadku zdać się na zdanie inwestora w kwestii zakupu sprzętu lub dowiedzieć się, w jakie komponenty (głównie chodzi o turbinę/turbiny) wyposażona jest dana jednostka centralna.

Daniel Wysocki Fot. z archiwum Ecomax.

Klasa ErP:

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

Świeże, świeższe i najświeższe (a także prosto z... konserwy) informacje z instalacyjnego rynku

Co tam Panie w „polityce“?

Dzieła sztuki w murze i kamieniu Alexandre Farto, portugalski artysta street artu znany jako Vhils, udowadnia, że elektronarzędzia można wykorzystywać do tworzenia dzieł sztuki.

Vhils ozdabia elewacje budynków wyjątkowymi portretami przy użyciu akumulatorowego młota udarowo-obrotowego dla profesjonalistów.

Od małych otworów wierconych w murze do kompleksowych i seryjnych prac związanych z dłutowaniem -akumulatorowy młot udarowo-obrotowy GBH 36 V-LI Plus Professional ma sze-

roki zakres zastosowań. Dlatego jest optymalnym wyborem do prac na rusztowaniach. Mechanizm udarowy oferujący energię udaru 3,2 J i wytrzymały silnik gwarantują wysoką wydajność podczas wiercenia i dłutowania. Narzędzie osiąga wyraźnie lepsze wyniki niż porównywalny młot sieciowy klasy 3 kg, dodatkowo jest szybsze. W przypadku wiercenia w murze, gdzie tak jak w aktualnym projekcie Vhilsa w Recife właściwości podłoża nie zawsze są dobrze znane, młot GBH 36 VLI Plus Professional oferuje zintegrowany system ERC (Electronic Rotation Control). Czujnik wykrywa nagłe zablokowanie wiertła w materiale i natychmiast wyłącza silnik, co chroni nadgarstki użytkownika przed urazem spowodowanym szarpnięciem narzędzia. Aby zapewnić pracę z wyczuciem, akumulatorowy młot udarowo-obrotowy oferuje dodatkową zaletę - przy aktywacji systemu EPC (Electronic Precision Control) maksymalna moc

64

młota udarowo-obrotowego jest ograniczana do 70%, a wzrost mocy jest mniej gwałtowny, co zapobiega ślizganiu się wiertła po powierzchni materiału podczas nawiercania.

Buderus umacnia markę premium Buderus zaprasza obecnych i potencjalnych partnerów handlowych na Jesienne Spotkania Informacyjne, które odbędą się w kilkunastu polskich miastach we wrześniu i październiku.

Kluczowym tematem konferencji będzie prezentacja planów oraz konkretnych działań zmierzających do dalszego rozwoju i wzmacniania wizerunku marki w sektorze premium.

Spotkania skierowane są do wszystkich Autoryzowanych Partnerów Handlowych Buderus, a także do firm niezwiązanych do tej pory z marką.

Będą one okazją do poszerzenia wiedzy na temat nowości produktowych, zapoznania się z nową Dyrektywą ErP oraz działaniami marki na rynku inwestycyjnym i komercyjnym. Zaprezentowane zostaną również działania serwisowe oraz reklamowe, a także oferta szkoleń.

Każdy Autoryzowany Partner Handlowy uczestniczący w spotkaniu otrzyma Certyfikat Autoryzacji oraz atrakcyjny upominek. Będzie miał także możliwość skorzystania ze specjalnej promocji cenowej ważnej tylko podczas spotkania. Dodatkowo uczestnicy będą mieli szansę zdobyć wartościowe nagrody rzeczowe.

Spotkania odbędą się w dwunastu miastach. Udział w nich jest bezpłatny. Aktualni Partnerzy Handlowi marki Buderus zostaną zaproszeni na nie telefonicznie oraz za pośrednictwem poczty elektronicznej. Zgłoszenia od firm zainteresowanych współpracą będą przyjmowane przez Oddziały Buderus, których lista dostępna jest na stronie internetowej.

Konferencja PV Polski rynek fotowoltaiczny stoi u progu ogromnych zmian. Według analizy Stowarzyszenia Branży Fotowoltaicznej Polska PV w tym roku potencjał polskiego rynku mikroinstalacji fotowoltaicznych szacowany jest na 15-25 MW, a jego wartość osiągnie 80-140 mln zł.

Jeszcze szybszy wzrost polskiego rynku mikroinstalacji jest spodziewany w przyszłym roku, kiedy zaczną obowiązywać taryfy gwarantowane oraz net metering. Szacuje się, że już w pierwszym roku obowiązywania nowych przepisów, czyli w roku 2016, w Polsce mogą zostać zainstalowane mikroinstalacje o mocy od 40 do 80 MW z trendem wzrostowym w kolejnych latach.

Dynamiczny wzrost rynku fotowoltaicznego wymaga działań edukacyjnych, a także wypracowania standardów w zakresie projektowania, montażu czy wyboru urządzeń.

W ramach działalności statutowych Stowarzyszenie Branży Fotowoltaicznej Polska PV podejmuje szereg działań zmierzających do tworzenia dobrego klimatu dla rozwoju branży fotowoltaicznej. W tym zakresie trwają prace nad przygotowaniem wymagań do programów funkcjonalno-użytkowych dla gmin w zakresie montażu instalacji fotowoltaicznych, wytycznych dla inwestorów w zakresie wyborów wysokiej jakości komponentów. Stowarzyszenie podejmuje również rozmowy z zakładami energetycznymi w kwestii ujednolicenia wymagań przyłączenia mikroinstalacji do sieci, a także analizuje funkcjonowanie programu Prosument, zwracając uwagę na mocne, jak i słabe strony programu.

Wyniki obecnych prac i cele na najbliższy rok zostaną zaprezentowane 23 września br. na I Kongresie Stowarzyszenia Branży Fotowoltawww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

icznej Polska PV (Warszawa, targi RENEXPO, teren EXPO XXI). l Więcej na www.instalator.pl

Junkers z wyróżnieniem Junkers zdobył tytuł „Brązowej Budowlanej Marki Roku” w rankingu marek budowlanych przygotowanym przez ASM - Centrum Badań i Analiz Rynku. Ranking tworzony jest na podstawie ogólnopolskich badań opinii odbiorców produktów budowlanych.

Wyróżnia się w nim najlepsze marki budowlane cieszące się renomą i zaufaniem klientów.

Junkers został uhonorowany tytułem „Brązowej Budowlanej Marki Roku 2015” w kategorii „Kotły grzewcze“. Ranking „Budowlana Marka Roku” to jedno z największych i najważniejszych tego typu badań prowadzonych w Polsce. Jego celem jest wyróżnienie firm produkcyjnych działających na rynku materiałów budowlanych za działania nastawione na innowacyjność i podwyższanie jakości swoich produktów. Ponieważ ranking tworzony jest na podstawie wyników badań przeprowadzanych wśród odbiorców produktów budowlanych w całej Polsce, nagrodzone w nim marki otrzymują potwierdzenie swojej silnej pozycji na rynku. Junkers uzyskał tytuł „Brązowej Budowlanej Marki Roku” już trzeci rok z rzędu.

Nowoczesna architektura w systemach OZE Wraz z rosnącym popytem na zieloną energię dynamicznie rozwijają się technologie instalacji OZE. Konsumenci oczekują rozwiązań o nowoczesnej architekturze, szybkim montażu, efektywnych i trwałych. Najnowocześniejsze branżowe technologie zostaną zaprezentowane już we wrześniu na piątych Międzynarodowych Targach RENEXPO® Poland.

Podczas targów RENEXPO® Poland zwiedzający będą mogli poznać najnowocześniejsze rozwiązania architektoniczne w sektorze odna-

9 (205), wrzesień 2015

wialnych źródeł energii (OZE).

Swoją obecność zapowiedziało już ponad 100 wystawców, którzy zaprezentują najnowsze osiągnięcia technologiczne z zakresu m.in. fotowoltaiki, energetyki wodnej i pomp ciepła. Wydarzenia towarzyszące, takie jak konferencje, kongresy i fora, zgromadzą ponad 1000 ekspertów i profesjonalistów z Polski oraz z zagranicy.

Ciekawe propozycje wystawiennicze przyciągają jak magnes zwiedzających. Nic dziwnego, gdyż w tym roku na RENEXPO pojawią się liderzy w swoich dziedzinach. W ofercie wystawców znajdą się m.in. matryce ogniw fotowoltaicznych nowej generacji czy turbiny wodne o nowatorskiej architekturze. Zwiedzający będą mogli dowiedzieć się więcej o urządzeniach monitorujących dla domów i przedsiębiorstw, które pomagają w poprawie efektywności energetycznej.

Wydarzeniami towarzyszącymi targom będą, jak co roku, konferencje

ne będą innowacyjne rozwiązania dla wielu wyzwań, przed jakimi stoi dziś branża OZE. Targi RENEXPO odbędą się w daniach 22-24 września br. w godz.

8:00-17:00. Wstęp dla zwiedzających jest bezpłatny po wcześniejszej rejestracji.

W nowoczesnych budynkach wielorodzinnych projektanci coraz częściej decydują się na zastosowanie węzłów cieplnych jako źródła zaopatrzenia w ciepło i świeżą wodę.

Na Zachodzie jest to już standardem. W Polsce takie rozwiązania powoli zyskują na popularności. Węzły cieplne TacoTherm Dual Piko firmy Taconova pozwalają zdecydowanie uprościć projekt oraz montaż. Z punktu widzenia inwestora lub administratora budynku główną zaletą są niskie koszty eksploatacji.

Mieszkańcy również odnoszą, dzięki omawianej technice systemowej,

i kongresy profesjonalistów. Spotkania stanowią doskonałą okazję do nawiązania kontaktów biznesowych i wymiany doświadczeń.

22 września br. odbędzie się m.in.

IV Kongres Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła, czwarte Forum PV oraz piąta Konferencja Hydroenergetyczna.

Dzień później eksperci dyskutować będą podczas forum biogazu oraz seminarium poświęconego technologii budynków energooszczędnych.

Ostatniego dnia targów, 24 września, odbędzie się piąta Międzynarodowa Konferencja Fotowoltaiki w Polsce oraz forum pomp ciepła.

Podczas licznych spotkań omawia-

konkretne korzyści w postaci komfortu dostosowania ciepłej wody do aktualnego zapotrzebowania z możliwością indywidualnej regulacji zasilania ciepłem.

Doskonałym przykładem tego typu rozwiązania jest nowy budynek Living East w miejscowości Erlangen, w którym znajduje się 28 mieszkań o powierzchni od 30 do 134 m².

Poszczególne lokale są zasilane przez kompaktowy węzeł ciepła i świeżej wody ciepłej. Przy realizacji obiektu specjalistyczna firma wykonawcza zastosowała mieszkaniowe węzły cieplne TacoTherm Dual Piko firmy Taconova. l Więcej na www.instalator.pl

Węzły w budownictwie

Otrzymałeś „Magazyn Instalatora”? Prosimy wyślij e-mail o treści „Otrzymałem” na adres: info@instalator.pl (*)

!

(*) Tylko „Gwarantowana dostawa” zapewni comięsięczny dostęp do "Magazynu Instalatora". Szczegóły na www.instalator.pl www.instalator.pl

65

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

młot, akumulatorowy, silnik, mikroblok

Nowości w „Magazynie Instalatora” Grzanie i prąd w jednym Firma Viessmann wprowadziła do oferty mikroblok grzewczo-energetyczny z silnikiem Stirlinga. Jest to urządzenie grzewcze wytwarzające energię elektryczną. Jego moc jest dostosowana do zapotrzebowania na energię domów jedno- i wielorodzinnych. Szczególnie polecany jest do budynków o zapotrzebowaniu na ciepło > 20 000 kWh/rok oraz zapotrzebowaniu na energię elektryczną > 3000 kWh/rok. Kompaktowe, stojące urządzenie kogeneracyjne Vitotwin 350-F firmy Viessmann pokrywa zapotrzebowanie na ciepło w budynku i nadaje się idealnie do pokrywania podstawowego zapotrzebowania na energię elektryczną. W urządzeniu umieszczono silnik Stirlinga, gazowy kocioł kondensacyjny oraz 175-litrowy zasobnik buforowy wody grzewczej.

Zalety: l Zredukowany poziom hałasu podczas pracy dzięki dodatkowej izolacji dźwiękowej i wyeliminowaniu możliwości przenoszenia dźwięku na ścianę; l Kompletnie fabrycznie zamontowane czujniki i elementy hydrauliczne; l Silnik Stirlinga: 0,6 do 1 kWel, 3,6 do 5,3 kWth;

l

Znormalizowana sprawność łączna silnika: 96% (Hs)/107% (Hi) l Moc całkowita kotła: 3,6 do 26 kW, sprawność znormalizowana: 98% (Hs)/109% (Hi)

66

l Zintegrowany licznik ilości ciepła re-

ki GAL 3680 CV Professional skraca się z 80 do 35 minut.

Więcej na www.instalator.pl

Nowa generacja młotów

Funkcjonalny katalog App

GBH 36 V-LI Plus Professional z uchwytem stałym i GBH 36 VF-LI Plus Professional z wymiennym uchwytem wiertarskim to nowa generacja akumulatorowych młotów udarowo-

Pełną gamę rozwiązań Viega można oczywiście szybko i wygodnie przeglądać na stronie internetowej producenta, która jest przystosowana do tabletów i smartfonów. Ale żeby z niej korzystać,

obrotowych. W porównaniu do wcześniejszych modeli nowe młoty odznaczają się wyższą mocą i dłuższym czasem pracy akumulatora. Wyposażone są także w dodatkowe funkcje gwarantujące komfort pracy, m.in. funkcję tłumienia drgań. Ustanawiają tym samym nowy standard w klasie napięcia 36 V. Jak pokazały testy przeprowadzone przez niemiecką firmę SLG Prüf- und Zertifizierungs GmbH, obydwa akumulatorowe młoty udarowoobrotowe osiągają nie tylko wyraźnie lepsze wyniki pod względem tempa pracy, ale są także szybsze od porównywalnych narzędzi sieciowych klasy 3 kg. Przy wierceniach porównawczych wykonanych koronką wiertniczą 68 mm w betonie młot GBH 36 VF-LI Plus Professional osiągnął o około 35% szybsze tempo wiercenia (z wyłączoną funkcją udaru) od sieciowego odpowiednika.

Monterzy instalacji sanitarnych i grzewczych, których praca wymaga dużej mobilności z nowymi młotami udarowo-obrotowymi, zaoszczędzą sporo czasu. Czas ładowania tych narzędzi przy użyciu szybkiej ładowar-

musimy naturalnie pozostawać on-line.

Podczas pracy w kotłowni lub piwnicy budynku nie jest to zazwyczaj możliwe ze względu na słaby zasięg lub jego brak.

Dzięki nowemu katalogowi w formie aplikacji mobilnej cała paleta produktów Viega jest udostępniona offline na urządzenia z iOS i Androidem.

Raz załadowany z App- lub Play-Store katalog oferuje ten sam pakiet informacji w analogicznym schemacie znanym z wersji drukowanej. Aktualizacja następuje, kiedy smartfon lub tablet ponownie znajdą się on-line, a użytkownik zostaje poinformowany o najnowszej aktualizacji. Dzięki temu mamy gwarancję, że zawsze pracujemy z aktualną wersją.

Katalog Viega App jest jednak czymś więcej niż tylko kompendium wiedzy: dzięki funkcjom, takim jak szukanie tekstowe lub wyszukiwanie po właściwościach danego produktu, staje się niezbędnym narzędziem, ułatwiającym codzienną pracę. Zestawienie produktów można przygotować bezpośrednio na miejscu pracy, a potem wysłać do centrali lub hurtowni.

Więcej na www.instalator.pl

dukuje koszty instalacji.

Więcej na www.instalator.pl

www.instalator.pl

l DODATEK OGŁOSZENIOWY „MAGAZYNU INSTAL ATORA“

9. 2

015

miesięcznik informacyjno-techniczny 9 (205), wrzesień 2015

SKANDYNAWSKIE CENTRUM TECHNIKI W TWOIM DOMU Compact P w wersji AIR 9 i GEO 6/9 kompleksowe rozwiązanie od NILAN

Jedno urządzenie - wiele możliwości dla twojego domu, mieszkania i biura.

Rekuperacja aktywna

Wentylacja < 300 m3/h

Ogrzewanie powietrza

Chłodzenie powietrza

Ciepła woda użytkowa

Ogrzewanie

NILAN-POLSKA ul. Obywatelska 100 94-104 Łódź tel.: 42 298 76 03 info@nilan-polska.pl www.nilan-polska.pl

POMPY CIEPŁA, WENTYLACJA, REKUPERACJA, CHŁODZENIE. Zapraszamy do kontaktu firmy instalacyjne i serwisowe.

67

I

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

II

68

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

69

III

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

IV

70

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

71

V

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

VI

72

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

73

VII

miesięcznik informacyjno-techniczny

9 (205), wrzesień 2015

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

VIII

74

fo