Magazyn Instalatora 1/2014

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:21 Page 1

nakład 10 500

014 1. 2

miesięcznik informacyjno-techniczny

nr 1 (185), styczeń 2014

l Ring „MI”: kotły na paliwa stałe

l Ciepła woda od ręki prądem czy gazem?

l Sterowanie kotłem l Sucha płyta l Opaska na przyłączu l Nawiew w kościele l Węgiel kwalifikowany l Ogrzewanie lodem

ISSN 1505 - 8336

ŻĄDAJ WIODĄCEJ NA ŚWIECIE NIEZAWODNOŚCI

149369_Heating_2013_RELIABILITY_ad_GPL.indd 1

12/09/13 12.55

ALPHA2 – SPRAWDZONA I PRZETESTOWANA W EKSTREMALNYCH WARUNKACH

ALPHA2 została sprawdzona przez ponad 1.000.000 godzin testów, by osiągnąć ekstremalną niezawodność. Jakość ta została stworzona w oparciu o wiedzę i doświadczenie zdobyte dzięki 3.000.000 pomp ALPHA2 zainstalowanych na całym świecie. A korpus pompy powlekany metodą kataforezy odporny jest na korozję, co pozwala na tłoczenie medium

149369_Heating_2013_RELIABILITY_ad_GPL.indd 2

o temperaturze niższej niż 2°C. Wybierz ALPHA2 i zaproponuj swojemu klientowi niezrównaną niezawodność oraz sprawność energetyczną, która oszczędza pieniądze.

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ: moderncomfort.grundfos.com lub dołącz do nas tutaj facebook.com/grundfosforinstallers

12/09/13 12.55

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:21 Page 4

Treść numeru

Szanowni Czytelnicy Wchodzimy razem z Państwem w 17 rok naszej znajomości...

Mimo wejścia na rynek pomp ciepła, kotłów kondensacyjnych, instalacji wykorzystujących kolektory słoneczne - użytkowników i zwolenników urządzeń grzewczych na paliwo stałe w naszym kraju nie brakuje. Z drugiej strony liczba producentów kotłów i kominków jest też bardzo duża. Wśród dostępnych na rynku kotłów możemy m.in. wyróżnić zasypowe, górnego lub dolnego spalania, uniwersalne oraz kotły z podajnikiem, na pelet, węgiel czy zgazujące drewno. Prawdziwy zawrót głowy! Jaki kocioł polecić inwestorowi? Uważna lektura artykułów ringowych dostarczy Państwu przekonujących argumentów: „Seria trójkomorowych kotłów kombi umożliwia (po wypaleniu drewna metodą zgazowania generatorowego z górnej komory załadunkowej) natychmiastowe przejście w tryb pracy automatycznej z palnikiem na pelet z biomasy lub olej opałowy. Dzięki takiemu rozwiązaniu eksploatację kotła można idealnie dopasować do własnych potrzeb i cen poszczególnych mediów energetycznych na rynku”. „Istotną zaletą kotła jest konstrukcja płytowa wymiennika, która w tylnej części posiada specjalny mechanizm czyszczący. Mechanizm ten spełnia dwie funkcje: utrzymuje wymiennik w należytej czystości oraz pełni rolę turbulatora spalin. To nowatorskie rozwiązanie pozwala na utrzymanie przez kocioł stałej, wysokiej sprawności dochodzącej do 92%”.

Jak zapewne Państwo pamiętacie, pod koniec ubiegłego roku zrobiło się zamieszanie medialne wokół wykorzystywania do ogrzewania w budownictwie jedno- i wielorodzinnym urządzeń grzewczych opalanych węglem. Szczególnie dotyczyło to województwa małopolskiego. Jak pisze autorka artykułu pt. „Paliwa kwalifikowane” (s. 38-39): „bezwarunkowo niezbędne jest wprowadzenie wymagań jakościowych dla paliw stałych - węgla i stałych biopaliw. Nastąpiłaby wówczas całkowita eliminacja z rynku detalicznego paliw węglowych pozasortymentowych - mułów, miałów (przeznaczonych dla ciepłownictwa zawodowego i energetyki zawodowej), a w przypadku stosowania kotłów z automatycznym zasilaniem paliwa węglowego i peletów drzewnych - zapewnienie dotrzymania parametrów energetyczno-emisyjnych określonych wymaganiami techniki BAT”.

Ogrzewanie i wentylacja obiektów o dużej kubaturze nie jest łatwym zadaniem dla projektanta, szczególnie jeśli obiektem takim jest zabytkowy kościół o tradycyjnej konstrukcji z murami o różnej grubości, z dużą liczbą kolumn, z łukowatymi sklepieniami, dużymi powierzchniami okien witrażowych. Na co zwracać uwagę, projektując instalację w tak „delikatnej materii”? Jakie systemy grzewcze i wentylacyjne najlepiej zastosować? Podpowiedzi proszę szukać w artykule pt. „Nawiew wskazany”, s. 58-59.

Bardzo dobrego 2014 roku życzę! Nie dajmy się...

Sławomir Bibulski

4

Na okładce: © Arthur Braunstein - Fotolia.com

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:21 Page 5

l

Ring „MI”: nowoczesne urządzenia grzewcze na paliwa stałe s. 6-29

l Walka z wżerami (Ochrona kotłów przed korozją) s. 30 l Ogrzewanie lodem (alternatywne dolne źródło dla pompy ciepła) s. 32 l Sprawność w górę (Sterowanie pracą kotłów wodnych małej mocy na biomasę) s. 34 l Ciepła woda od ręki (Jestem za, a nawet przeciw...) s. 36 l Paliwa kwalifikowane (Kotły c.o. na paliwa stałe, a poprawa jakości powietrza - 2) s. 38 l Czujność w gąszczu (Zamówienia publiczne w instalacjach) s. 40 l Energia odpadowa (Poprawa efektywności energetycznej - 2) s. 42 l Własna elektrownia słoneczna (strona sponsorowana firmy Viessmann) s. 45

l

Systemy zabudowy do pomieszczeń „mokrych” s. 56

l Strefa dla wodociągu (Instalacje zaopatrzenia w wodę) s. 46 l Szczelne połączenie (Uszkodzenia przyłączy kanalizacyjnych) s. 48 l Przyłącza siodłowe (W sieci bez błędów) s. 50 l Opaska przyłączeniowa (Połączenia rurociągów) s. 52 l Wkręcanie na akumulatorze (Niezbędnik instalatora) s. 54 l Sucha płyta (Systemy zabudowy do pomieszczeń „mokrych”) s. 56

l

Czujne oko mistrza s. 60

ISSN 1505 - 8336

l Nawiew wskazany s. 58 l Uwaga! Jesteś w ukrytej kamerze s. 60 l (Nie)bezpiecznie przy gazie s. 62 l Co tam Panie w „polityce”? s. 64 l Łokieć na ławę s. 66

014 1. 2 www.instalator.pl

Nakład: 10 500 egzemplarzy Wydawca: Wydawnictwo „TECHNIKA BUDOWLANA“ Sp. z o.o., 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/4.

Redaktor naczelny Sławomir Bibulski (s.bibulski@instalator.pl) Z-ca redaktora naczelnego Sławomir Świeczkowski (redakcja-mi@instalator.pl), kom. +48 501 67 49 70.

Sekretarz redakcji Adam Specht Marketing Ewa Zawada (marketing-mi@instalator.pl), tel./fax +48 58 306 29 27, 58 306 29 75, kom. +48 502 74 87 41.

Kontakt skype: redakcja_magazynu_instalatora Adres redakcji: 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/5.

Ilustracje: Robert Bąk. Materiałów niezamówionych nie zwracamy.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

5

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:21 Page 6

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Ring „Ma ga zy nu In sta la to ra“ to miejsce, gdzie odbywa się „walka“ fachowców na argumenty. Każdy biorący udział w starciu broni swoich doświadczeń (i przeświadczeń...), swojego chlebodawcy bądź sponsora, swojej wiedzy i wiary. Przedmiotem „sporu“ będą technologie, materiały, narzędzia, metody, produkty, teorie - słowem wszystko, co czasem różni ludzi z branży instalatorskiej. Każdy z autorów jest oczywiście świadomy, iż występuje na ringu. W lutym na ringu: systemy połączeń stosowane w rurowych instalacjach wewnętrznych.

Ring „MI”: nowoczesne urządzenia grzewcze na paliwa stałe biomasa, bufor, kocioł, gaz drzewny, pelet, drewno

Atmos Oferta kotłów Atmos przekonuje o tym, że paliwami stałymi ogrzewać można budynki nie tylko ekonomicznie, ale i przede wszystkim ekologicznie.

Wydawane ostatnio zakazy całkowitego stosowania kotłów na paliwa stałe lobbowane przez pseudoekologiczne gremia to w naszym przypadku typowy przykład przysłowiowego wylewania dziecka z kąpielą.

Tradycyjne kotły opalane paliwami stałymi (węgiel, koks, miał, drewno) osiągnęły kres swoich możliwości rozwojowych.

Zwiększenie wydajności spalania paliwa przy jednoczesnym zmniejszeniu jego zużycia okazało się możliwe dzięki zastosowaniu procesu destylacji pirolitycznej, czyli wytworzeniu gazu drzewnego z masy drzewnej.

Kotły Atmos oparte są na zasadzie dwustopniowego spalania, przy którym dochodzi do zgazowania paliwa (drewna) z następującym po nim spaleniem powstałych gazów. System spalania gazu drzewnego gwarantuje wyso-

6

ką sprawność przekraczającą w niektórych modelach nawet 91%.

Wiele państw Europy (głównie Austria, Niemcy i cała Skandynawia) od wielu lat stawia wysoko poprzeczkę norm ekologicznych dla kotłów dopuszczanych na rynek.

Państwa te nie tylko nie zakazują stosowania kotłów na drewno, ale wręcz przeciwnie - często dotują zakup kotłów Atmos, zwracając inwestorowi część poniesionych kosztów.

Oczywiście nie bez przyczyny. W tamtejszych warunkach nie jest ważna klasyfikacja urządzenia, jako ko-

tła spalającego paliwo stałe, ale poparta wieloma badaniami i certyfikatami najwyższa jakość spalania tych paliw przez konkretny kocioł. Dzięki przemyślanej konstrukcji i wysokiej jakości procesowi produkcji kotły Atmos cechują się emisją spalin 10-krotnie niższą od dopuszczalnych obecnie na rynku polskim.

Jak sytuacja wygląda w Polsce?

Jak zwykle - płyniemy pod prąd. I to nie na polu doświadczalnym, tylko sprawdzonych i od wielu lat stosowanych nowoczesnych technologii. A świadczy o tym nie tylko tak ostatnio głośny w mediach przykład Krakowa, gdzie kominki pozostawia się jako dozwolone, a eliminuje kotły zgazujące drewno o wielokrotnie niższej emisji, ale również wiele innych. W przetargach gmin wykorzystujących środki unijne na poprawę jakości powietrza wręcz dokonuje się zapisów eliminujących takie rozwiązania i to bez jakiegokolwiek rozsądnego uzasadnienia.

Kotły zgazujące drewno Ekologiczne kotły grzewcze przeznaczone są do ogrzewania domów mieszkalnych oraz pomieszczeń użytkowych. www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:21 Page 7

miesięcznik informacyjno-techniczny

Nominalna moc cieplna wynosi - w zależności od typu kotła - 15-100 kW. Opalane są drewnem opałowym w polanach o maksymalnej długości 330, 530, 730 i 1000 mm w zależności od typu. Spalanie polana o dużym przekroju powoduje zmniejszenie mocy kotła, ale wydłuża czas spalania.

Jako paliwo podstawowe nie mogą być stosowane trociny, wióry i drobne

odpady drewniane. Można je jednak spalać w ilości nieprzekraczającej 10% ogólnej masy spalanego paliwa i tylko z paliwem podstawowym. Duża pojemność komory załadowczej, od 66 do 345 litrów, umożliwia spalanie dużych polan, a tym samym zmniejsza pracochłonność podczas przygotowywania drewna do spalania.

W zależności od modelu wnętrze komory załadowczej oraz komory spalania wypełnione jest w różnym stopniu żaroodpornymi kształtkami ceramicznymi. W kotłach występuje wymuszone spalanie w wysokich temperaturach. Daje to oszczędność paliwa i ekologiczną pracę. Kotły Atmos wyPytanie do...

Dlaczego nadal tak wielu klientów przekonanych jest, że istnieją kotły na paliwa stałe, w których można palić dosłownie wszystkim (głównie śmieciami)? www.instalator.pl

1 (185), styczeń 2014

korzystują uprzednio podgrzane do wysokiej temperatury powietrze pierwotne i wtórne, co oznacza, że zawsze mają ciepły i stabilny płomień o stałym stopniu żarzenia. Kotły typu GS posiadają ceramiczne palenisko z bocznymi kanałami pierwotnego powietrza. Kotły posiadające wentylator wyciągowy są łatwe w użytkowaniu oznaczone są literą „S”. Wszystkie kotły wyposażone są w spiralę chłodzącą przeciw przegrzaniu. Dzięki zastosowaniu tej spirali oraz zaworu zabezpieczającego bez problemu możemy stosować kotły Atmos w układach zamkniętych c.o.

Kombinacja wielu paliw Użytkownicy wybierający do ogrzewania swych budynków opał stały najczęściej stali przed dylematem, w jaki sposób zapewnić pracę systemu grzewczego w trakcie swojej nieobecności. Często stosowano kombinację dwóch kotłów - jednego na paliwo stałe i drugiego na gaz lub olej. Nie zawsze mamy jednak większą ilość dostępnych kanałów spalinowych oraz wystarczającą wielkość kotłowni dla takich rozwiązań. Prawdziwym hitem dla wszystkich, którzy chcą zakupić kocioł na paliwa stałe, a równocześnie cieszyć się możliwością automatycznej pracy kotła, są skonstruowane przez firmę Atmos kotły spełniające wymagania urządzenia wielopaliwowego. Są to produkty dla tych, którzy cenią sobie wygodę, ekonomiczne rozwiązania oraz mają na względzie ochronę środowiska.

Seria trójkomorowych kotłów kombi umożliwia (po wypaleniu drewna metodą zgazowania generatorowego z górnej komory załadunkowej) natychmiastowe przejście w tryb pracy automatycznej z palnikiem na pelet z biomasy lub olej opałowy. Dzięki takiemu rozwiązaniu eksploatację kotła można idealnie dopasować do własnych potrzeb i cen poszczególnych mediów energetycznych na rynku.

Kotły Atmos dostępne są również w wersjach kombinowanych dwukomorowych, jednak w tym przypadku użytkownik musi sam dokonać montażu i demontażu palnika automatycznego. Jest to, co prawda, czynność wyjątkowo prosta, jednak w porównaniu do wersji trójkomorowych wymaga wizyty w kotłowni.

Poniżej chciałbym udzielić odpowiedzi na jedno z pytań ringowych postawionych w poprzednim ringu „Magazynu Instalatora”: l Pytanie: Dlaczego opłaca się zamontowanie magazynu ciepła (bufora) w instalacjach ze źródłem ciepła opartym na paliwie stałym? l Odpowiedź: Idealnym rozwiązaniem dla każdego kotła na paliwa stałe - pozwalającym z jednej strony zmniejszyć zużycie opału nawet o 15-20%, a z drugiej rozwiązać doskonale współpracę po stronie odbioru ciepła z wieloma różnymi systemami rozprowadzenia ciepła - jest zastosowanie buforów ciepła. Dzięki ich zastosowaniu kotły nie tylko pracują na swoich najlepszych parametrach sprawności, ale dodatkowo możemy wybrać jednostki o większych komorach spalania, a przez to istotnie okresy pomiędzy załadunkami paliwa i zmniejszyć częstotliwość wizyt w kotłowni. Energia z kotła trafia w takim przypadku do bufora, gdzie jest zmagazynowana i wykorzystywana dopiero w momencie zapotrzebowania na ogrzanie budynku czy też zbiornika ciepłej wody użytkowej. Zalecanym rozwiązaniem jest podłączenie kotła z Laddomatem 21 lub zaworem termoregulacyjnym, który umożliwia utworzenie oddzielnego obiegu kotłowego i grzewczego (pierwotnego i wtórnego) w celu zapewnienia minimalnej temperatury powrotnej do kotła 65°C. Im wyższa będzie temperatura wody powrotnej, tym mniej będzie się skraplać substancji smolistych i kwasów, które szkodzą korpusowi kotła. Temperatura robocza wody w kotle powinna zawsze mieścić się w zakresie 80-90°C. Temperatura spalin nie może podczas normalnej pracy kotła spaść poniżej 110°C. Niska temperatura spalin powoduje skraplanie substancji smolistych i kwasów, pomimo że temperatura wody wyjściowej jest na poziomie 80-90°C, a wody powrotnej 65°C. Stan ten może powstać np. podczas ogrzewania ciepłej wody użytkowej w lecie lub podczas ogrzewania części obiektu.

Zastosowanie wymienionych elementów (Laddomatu i buforów ciepła) skutkuje dodatkowo wydłużeniem gwarancji na kotły Atmos.

Tomasz Bączyk

7

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:21 Page 8

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Ring „MI”: nowoczesne urządzenia grzewcze na paliwa stałe najtańsze, czyste, ciepło, kocioł, paliwo

Galmet Firma Galmet od ponad 30 lat jest wiodącym polskim producentem urządzeń grzewczych, które mogą być konfigurowane w kompletne systemy grzewcze dla indywidualnych gospodarstw domowych oraz instalacji przemysłowych dopasowywanych do potrzeb użytkowników.

Systemy grzewcze Galmet, obok najwyższej jakości, zapewniają najbardziej efektywną eksploatację instalacji pod względem jej wydajności i kosztów. W skład takiego systemu zależnie od potrzeb i preferencji użytkownika - mogą wchodzić urządzenia zasilane tradycyjnymi surowcami energetycznymi (kotły c.o.) oraz odnawialnymi źródłami energii (gruntowe i powietrzne pompy ciepła, instalacje kolektorów słonecznych). Bardzo dobre efekty przynosi współpraca różnych źródeł ciepła w ramach jednego systemu, zapewniając jego sezonową stabilność, maksymalną wydajność i najniższe koszty eksploatacji.

Paliwa stałe = przyszłość Niepodważalnie najkorzystniejszym ekonomicznie i uniwersalnym rozwiązaniem jest zastosowanie w instalacji grzewczej wydajnego kotła c.o. na paliwa stałe, które są najtańszym źródłem energii cieplnej. Wyniki wszystkich krajowych i światowych analiz oraz badań naukowych jednoznacznie wskazują, że nie zmieni się to w perspektywie co najmniej kilkudziesięciu lat i paliwa stałe (węgiel, drewno, biomasa: różnego rodzaju brykiety, pelety, groszki - tzw. paliwa ekologiczne) jeszcze bardzo długo będą podstawowym surowcem energetycznym w naszych domach i całej gospodarce. Ich spalanie jest po prostu nieporównanie tańsze - nawet o 40-50% - od spalania gazu, czy oleju opałowego (zwłaszcza w kontekście ostatnich i zapowiadanych kolejnych podwyżek cen tych paliw, a także energii elektrycznej).

8

Solidna konstrukcja i czyste spalanie Do niedawna powszechne było przekonanie, że spalanie węgla - tradycyjnego paliwa stałego - zanieczyszcza atmosferę i zatruwa środowisko naturalne. Naprawdę jednak źródłem zanieczyszczeń może być wyłącznie spalanie węgla złej jakości i odpadów komunalnych w przestarzałych instalacjach o słabej wydajności, niespełniających aktualnych norm technologicznych i jakościowych. Obecnie takie zarzuty są całkowicie bezpodstawne - nowoczesne technologie spalania zastosowane w niskoemisyjnych kotłach węglowych Galmet sprawiają, że są one równie czyste ekologicznie, jak inne rodzaje kotłów na paliwa alternatywne (biomasy), również obecne w ofercie firmy. Sprawność tych nowoczesnych ekologicznych kotłów sięga 94%, co potwierdzają badania przeprowadzane przez Główny Instytut Górnictwa oraz Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla. Sytuację mogłoby również wydatnie poprawić wprowadzenie przez rząd obligatoryjnej standaryzacji jakości paliw stałych dopuszczonych do obrotu handlowego. Spalanie czystych paliw oznacza wyższą sprawność i nieszkodliwość urządzeń oraz podnosi komfort ich obsługi.

Pytanie do...

Co wpływa na zwiększenie wydajności i czystości spalania współczesnych kotłów na paliwa stałe?

Szczególne znaczenie dla zwiększenia wydajności i czystości współczesnych kotłów miało zautomatyzowanie procesu spalania - zastosowanie nowoczesnych palników oraz zdalnych systemów zasilania w paliwo (podajniki z zasobnikiem) w połączeniu z zaawansowanymi systemami sterowania procesem spalania (sterowniki, miarkowniki ciągu).

Najpopularniejsze kotły retortowe, dzięki specjalnemu palenisku bezrusztowemu, optymalnie spalają dokładnie taką porcję paliwa, jaka jest potrzebna do utrzymania nastawionej przez użytkownika temperatury. Kotły takie, poza wyjątkową czystością, charakteryzują się wysokim komfortem użytkowania i bardzo łatwą obsługą, która ogranicza się do okresowego (co kilka dni) uzupełniania paliwa i usuwania popiołu.

Certyfikaty i ekologia Wszystkie kotły produkowane przez Galmet posiadają odpowiednie atesty i certyfikaty, m.in. Głównego Instytutu Górnictwa, potwierdzające ich bezpieczeństwo ekologiczne, a np. nowoczesne kotły z serii KPP spełniają najostrzejsze wymagania klasy 5. w zakresie emisji substancji gazowych i pyłowych określone w normie PN/EN 303-5:2012.

Certyfikaty mają również bardzo praktyczne znaczenie, ponieważ urządzenia nimi oznaczone najczęściej podlegają dużemu dofinansowaniu, np. z BOŚ, Fundacji Poszanowania Energii, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska, funduszy samorządowych i innych w ramach organizowanych przez miasta i gminy programach ograniczania niskiej emisji (PONE).

Program polega na wymianie przestarzałych kotłów (o małej sprawności energetycznej) na nowoczesne prowww.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:21 Page 9

miesięcznik informacyjno-techniczny

Rodzaje kotłów Kotły z serii KW z rusztem żeliwnym i KWR z rusztem wodnym (bez podajnika) o mocach 7-27 kW są kotłami z dużym paleniskiem, nad którym znajduje się komora spalania rozdzielona opłomką pionową, co pozwala na uzyskanie dużej mocy cieplnej w krótkim czasie. Posiadają one także opłomki poziome, a górny kanał spalinowy to trzy płomieniówki.

Można je wyposażyć: w miarkownik ciągu (dla użytkowników instalacji grawitacyjnych i spalających drewno albo węgiel) lub w sterownik LUXUS z algorytmem PID i wentylator nadmuchowy (dla użytkowników posiadających instalacje o obiegu wymuszonym oraz spalających węgiel typu miał i groszek). Sterownik kontroluje pracę pomp c.o. i c.w.u. oraz ogranicza temperaturę spalin poprzez zamontowany czujnik kominowy (opcja). Pozwala to na dokładniejsze spalanie całego paliwa i uzyskanie większej sprawności kotła.

Kotły typu KWRU z rusztem wodnym są to urządzenia o mocach 30100 kW z bardzo dużym paleniskiem, nad którym w komorze spalania znajduje się opłomka pionowa. Rozdziela ona komorę spalania na część magazynującą i spalającą paliwo. Dzięki temu uzyskuje się dużą moc cieplną w krótkim czasie, nawet po wrzuceniu małej porcji paliwa (ruszt wodny od razu odbiera ciepło), a moc kotła utrzymuje się stabilnie przez długi czas. Kotły rozpala się tradycyjnie od dołu. Dedykowane są dla domów jednorodzinnych (powyżej 250 m2) oraz obiektów warsztatowych, handlowych i użyteczności publicznej.

Kotły zasypowe KWUZ z rusztem żeliwnym i KWRUZ z rusztem wodwww.instalator.pl

Kocioł KWP2 M

obiegowe; posiada również czujnik temperatury zewnętrznej. Dodatkowo można go rozbudować o regulator pokojowy, dzięki któremu możliwe jest utrzymanie temperatury w pomieszczeniach na zadanym poziomie.

Kotły typu KWP o mocy 12-30 kW posiadają opłomki poziome, a górny kanał spalinowy stanowią spłaszczone płomieniówki, charakteryzujące się dużą powierzchnią odbioru ciepła i dużą sprawnością. Budowa kotłów KWP2 jest podobna do KWP. Spalają paliwa automatycznie podawane z zasobnika. Awaryjny ruszt nym mogą mieć moc od 15 do 150 kW, żeliwny, znajdujący się w komplecie posiadają palenisko z wysoką komorą pozwala na spalanie paliw zastępspalania. Za komorą znajdują się czych. Dodatkowy ruszt można zaopłomki pionowe, odbierające ciepło montować na dwóch poziomach, ze spalin. Paliwo można spalać w spo- dzięki czemu wielkość komory zasysób tradycyjny, podpalając je od dołu powej jest regulowana. Kotły KWPD lub rozpalając od góry - wówczas pali DUO, oprócz automatycznego spasię tylko górna warstwa paliwa. Są to lania paliwa z zasobnika, mają możtypowe kotły miałowe dolnego spala- liwość spalania paliw zastępczych na nia, które dzięki równomiernemu spa- stałym ruszcie wodnym, który szyblaniu łatwiej utrzymują stabilną tem- ciej odbiera ciepło (tanie podgrzeperaturę wody w układzie c.o. Ste- wanie c.w.u. w lecie). Kotły te dorownik umożliwia podłączenie pom- stępne są z podajnikami poziomymi py c.o. i c.w.u. oraz ogranicza tempe- ze stałą retortą do spalania ekoraturę spalin poprzez zamontowany groszku lub poziomymi z obrotową czujnik kominowy. Wentylator oraz retortą (M) oraz jako skośne ze stadodatkowe boczne kanały powietrzne łą retortą (S) - spalające mieszankę wspomagają proces spalania paliwa. miał/ekogroszek. Uzupełnieniem Kotły z podajnikiem mają zabudo- oferty Galmet są kotły c.o. z podajwany sterownik z algorytmem PID, nikiem typu KWPU o dużych moktóry reguluje proces rozpalania i cach - od 40 do 150 kW. płynnie moduluje moc kotła. WypoNowe kotły z serii GT KWR ST i sażone są w duży zasobnik paliwa z ST PLUS do spalania drewna opałopodajnikiem ślimakowym oraz de- wego oraz innych paliw (np. węgiel, flektor odbijający płomienie na ściany ekogroszek) mogą mieć moc od 16 komory spalania. Sterownik ten może do 35 kW. Wyposażone są w ruszt kontrolować bezpośrednio jeden za- wodny i mechaniczny ruszt ruchomy wór czterodrogowy i cztery pompy do oczyszczania z popiołu rusztu wodnego. Kotły wyróżnia powiększona komora spalania (w KWR ST PLUS jest o 50 mm głębsza) i powiększone drzwiczki załadowcze (pozwalają na stosowanie opału o większych gabarytach) ze zsypem skośnym (ułatwiającym załadunek paliwa) i szary młotkowy kolor.

Możliwe jest zamontowanie zestawu nadmuchowego ST PID lub LUKSUS PID (sterownik i wentylator), bądź miarkownika ciągu. Istnieje również możliwość uniwersalnego zamontowania wentylatora, tj. po prawej lub lewej stronie kotła, w zależności od potrzeb nabywcy.

Eko kocioł c.o. typ EKO–GT KWPD

ekologiczne kotły grzewcze, spełniające określone wymagania emisyjne.

Galmet ma pełną, obejmującą kilkadziesiąt modeli, gamę kotłów c.o., z których każdy charakteryzuje się wyjątkową jakością wykonania z atestowanych trwałych blach kotłowych gatunku P265GH o grubości od 5 do 8 mm, z ograniczoną do minimum ilością połączeń spawanych, co możliwe jest dzięki zastosowaniu nowoczesnych urządzeń (m.in. sterowanych numerycznie precyzyjnych pras krawędziowych) na liniach produkcyjnych.

1 (185), styczeń 2014

Jan Radosz

9

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:21 Page 10

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Ring „MI”: nowoczesne urządzenia grzewcze na paliwa stałe zgazowanie, pelet, beloty, biomasa, spalanie

Greń Oferta firmy Greń na dzień dzisiejszy jest bogata i zapewnia dostępność urządzeń grzewczych w zakresie mocy od 10 do 600 kW, spalających kilkadziesiąt rodzajów paliwa biomasowego, z kilkunastoma systemami magazynowania i podawania paliwa. W ofercie znajdują się także urządzenia do przetwarzania i produkcji biomasy, które jako autoryzowany partner na rynku polskim dystrybuujemy i promujemy.

Wobec panującej tendencji do nazywania „kotłami biomasowymi” urządzeń z zamontowanymi palnikami do spalania peletów drzewnych, które notabene jeszcze do niedawna - w wersji bez wspomnianego palnika - były kotłami na „ekogroszek” z podajnikiem, a jeszcze wcześniej kotłami „wszystkopalnymi”, firma Greń Sp. J. z Pszczyny w roku 2013 promowała dedykowane urządzenia do wytwarzania i spalania biomasy, adresowane dla konkretnych odbiorców, m.in. dla rolnictwa, sadownictwa, zakładów przetwórstwa drzewnego, zakładów produkcyjnych z własnym odpadem biomasy itd.

Działaniom tym towarzyszył czynny udział w imprezach targowych, m.in. na targach Opolagra w Kamieniu Śląskim oraz na targach Agroshow w Bednarach, a także liczne spotkania z instytucjami zrzeszającymi rolników, sadowników, leśników i producentów z branży drzewnej. Budując silną sieć handlowo-serwisową na rynku europejskim, przeszkoliliśmy ponad 200 instalatorów, na co dzień zajmujących się instalacjami urządzeń grzewczych, dedykowanymi do spalania biomasy.

W roku 2014 chcemy kontynuować działania podjęte w roku poprzednim, tworząc rozwiązania dla wielu sektorów gospodarki, wykorzystują-

10

cej biomasę jako alternatywne i tanie, a w wielu przypadkach także darmowe źródło ogrzewania.

Oferta firmy Greń jest bogata i zapewnia dostępność urządzeń grzewczych w zakresie mocy od 10 do 600 kW, spalających kilkadziesiąt rodzajów paliwa biomasowego, z kilkunastoma systemami magazynowania i podawania paliwa. W

Zgazowanie paliwa Kocioł EG-Holz BIG 25, 50 kW tak jak jego poprzednik EG Holz, opisany w zeszłorocznym ringu „Magazynu Instalatora” („MI” 1/2013 - przyp. red.) - realizuje technikę zgazowania paliwa. Jest większy od swojego starszego brata i posiada komorę załadunkową o pojemności prawie 400 dm3. W kotle tym z powodzeniem można zgazować nie tylko suche drewno, ale także belotki z gałęzi i sprasowaną słomę (w formie brykietów i kostek), czyli paliwa, które jako odpad są darmowym źródłem ogrzewania dla wielu rolników czy też sadowników. Holz Big posiada ponadto duże drzwi załadunkowe, które umożliwiają bezproblemową obsługę kotła.

Urządzenie podłączone do zasobnika akumulacyjnego (do którego notabene możemy podłączyć układ solarny lub kocioł gazowy) może służyć jako główne źródło ciepła przez cały rok.

„Nagrzewnica”

ofer cie znajdują się także urządzenia do przetwarzania i produkcji biomasy, które jako autoryzowany partner na rynku polskim dystrybuujemy i promujemy.

Pytanie do...

Czy kotły konkurencji spełniają wymagania najnowszych norm europejskich? Jeśli tak, dlaczego tak rzadko można je zobaczyć na zachodnich targach i wystawach?

EG-Airmax to automatyczne urządzenie nadmuchowe, zwane potocznie „nagrzewnicą”, przeznaczone do ogrzewania hal produkcyjnych, garażów, warsztatów samochodowych, domów jednorodzinnych z systemem rozprowadzenia ciepła, a także do ogrzewania budynków o użyteczności rolniczej - chlewni, kurników, szklarni, suszarni, magazynów. Wymiennik, składający się z układu radiatorów i płomieniówek pionowych, w połączeniu ze znanym już z serii EKOGREŃ mechanizmem czyszczenia wymiennika, gwarantuje doskonałe parametry sprawnościowe. Paliwo dozowane jest www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:21 Page 11

miesięcznik informacyjno-techniczny

przez automatyczny podajnik, co wśród nagrzewnic dostępnych na rynku o załadunku ręcznym stawia urządzenie EG-Airmax w czołówce innowacyjnych urządzeń grzewczych, jakie ukazały się w ostatnim czasie na rynku. Warto wspomnieć, że Airmax posiada wielopaliwowy palnik stosowany także w kotle EG-Duo Multi, potrafiący z powodzeniem spalać pelety o różnej granulacji i kaloryczności, między innymi pelety ze słomy, łusek słonecznika, a także pestki, łupiny orzechów itd. Dystrybucja gorącego powietrza odbywa się przez rury typu „spiro” lub poprzez roletę kierunkową znajdującą się na froncie urządzenia.

Airmax występuje w przedziale mocy 12-100 kW, a wydajność dmuchaw sięga 10 000 m3/h!

1 (185), styczeń 2014

kiety o małej długości, wyprodukowane przez wyżej wymienione urządzenia, z powodzeniem mogą być spalane w kotle EG-Multifuel w trybie podawania automatycznego (tutaj moce 20-600 kW), natomiast brykiety o długości powyżej 10 cm w trybie załadunku ręcznego w kotle EG-Holz lub EG-Holz Big.

Brykiety i beloty W naszej ofercie znajdują się urządzenia do produkcji brykietów ze słomy, w wersji stacjonarnej oraz mobilnej, czyli takiej, która może po podłączeniu do ciągnika rolniczego pracować bezpośrednio na polu. Bry-

Z kolei drugie urządzenie dedykowane jest dla sadowników i pracuje bezpośrednio w sadzie, produkując belotki z gałęzi lub wierzby energetycznej o wymiarach do 60 cm i średnicy ok. 40 cm. Tak sprasowaną biomasę można zgazowywać z powodzeniem w kotle EG-Holz Big. Zróżnicowana oferta firmy GREŃ Sp. J., w skład której wchodzą urządzenia grzewcze na różne typy paliw stałych, wypełnia doskonale lukę wśród obecnych na rynku produktów.

Zasada jest prosta: to do paliwa, jakie posiada użytkownik należy dopasować urządzenie, nigdy odwrotnie. A jeśli paliwo to jest dodatkowo pierwszym i naturalnym odpadem, otrzymanym w toku produkcji lub przetwórstwa, możemy wtedy mówić o spełnieniu naszej misji i satysfakcji z produkcji dobrych urządzeń.

Zapraszamy do współpracy firmy projektowe i wykonawcze. Więcej informacji na temat produktów firmy znaleźć można na stronie internetowej lub w dziale handlowym firmy.

Michał Paprzycki

Tekst sponsorowany - ale jak pasuje do tematu! Nieprawdaż?

Nowoczesne technologie spalania biomasy - palniki Pellasx Firma Isol w swojej nowej odsłonie zaprezentowała w tym sezonie kolejną gamę palników, których parametry pracy i emisji spalin wyznaczyły wysoką poprzeczkę konkurencji. Stały silny trend ukierunkowany na wykorzystanie biomasy skupił wielu producentów kotłów i palników na doskonaleniu technologii spalania.

W całej historii nie było jeszcze tak silnego zainteresowania biomasą jako źródłem produkcji energii w ogóle. Szeroki asortyment palników od 5 do 350 kW ma zaspokoić wysokie oczekiwania użytkowników indywidualnych, podmiotów gospodarczych i innych instytucji. W celu optymalnego wykorzystania możliwości zaawansowanego technologicznie spalania firma zaprojektowała nową gamę urządzeń z zastosowaniem bardzo nowoczesnego systemu sterowania informującego użytkownika o wszystkich parametrach pracy urządzenia. Kontrola jego pracy odbywa się za pomocą dotykowego sterownika RCotrol Touch, który zapewnia użytkownikowi bardzo komfortowe i jednocześnie intuicyjne możliwości jego obsługi. Prostota obsługi, a także graficzny, kolorowy wyświetlacz ułatwia odczytywanie parametrów pracy i nadzoru nad urządzeniem. www.instalator.pl

Jednym z istotniejszych wskaźników mówiących o sprawności jest czujnik temperatury spalin oraz szerokopasmowa sonda lambda, która umożliwia automatyczne dostosowanie proporcji paliwa do tlenu. Innymi zaletami sterowania są: l modułowa budowa regulatora - sterownik może dodatkowo obsługiwać 4 obwody grzewcze z siłownikami mieszaczy, l zdalna obsługa sterownika - za pomocą termostatu ecoSTER Touch z graficznym dotykowym interfejsem.

Nowością jest możliwość zdalnej kontroli całego systemu przez internet.

Firma prowadzi finalne prace badawcze nad wprowadzeniem na rynek bardzo zaawansowanej technologii bezobsługowej pracy palnika w ciągu całego sezonu. Oprócz wysokiej sprawności spalania sięgającej 99%, to unikatowe rozwiązanie tzw. palnika rotacyjnego zapewnia permanentne samooczyszczanie się z popiołu pozostającego w trakcie spalania. Specjalna konstrukcja komory spalania umożliwia jej cykliczną rotację wewnątrz korpusu palnika i tym samym - skuteczne usuwanie szlaki i popiołu na zewnątrz. www.pellasx.eu

11

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:21 Page 12

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Ring „MI”: nowoczesne urządzenia grzewcze na paliwa stałe kotły, biomasa, bezobsługowo, ekologia, ciepło

Herz Do swojej bogatej oferty firma Herz wprowadziła nową linię kotłów FireMatic o mocach 80-300 kW. Do kotła został zamontowany ruszt schodkowy, który doskonale sprawdza się w spalaniu mokrej zrębki (do wilgotności nawet 45%!) przy zachowaniu wysokiej sprawności (do 94%) i bardzo niskiej emisji szkodliwych substancji do powietrza.

Wzrost cen paliw, węgla oraz oleju opałowego, a także niepewność rynku paliw gazowych skłania inwestorów do poszukiwania alternatywnych źródeł energii, takich jak biomasa, energia solarna czy geotermalna. Rośnie również świadomość polskiego klienta odnośnie wpływu zanieczyszczeń wywołanych przez energię cieplną z paliw nieodnawialnych. Wzrost temperatury w skali globalnej, olbrzymie zanieczyszczenia powietrza powodujące wszelakie choroby dróg oddechowych (ale nie tylko) dają nam wszystkim do myślenia.

Idzie nowe!

Firma Herz, wychodząc naprzeciw klientowi, oferuje kotły na biomasę

(pelet, zrębki, brykiet i szczapy drewniane) od 5 do 2 MW oraz pompy ciepła. Od kilku lat nasza firma, stawiając tylko na odnawialne źródła energii, stara się poszerzać wiedzę naszych rodaków (organizując szkolenia, biorąc udział w targach tematycznych, pisząc w prasach branżowych, organizując praktyki studentom) oraz rozwija myśl technologiczną mającą na celu dobro klienta oraz dobro ekologiczne.

12

Do naszej bogatej oferty wprowadziliśmy nową linię kotłów FireMatic o mocach 80-300 kW. Do kotła został zamontowany ruszt schodkowy, który doskonale sprawdza się w spalaniu mokrej zrębki (do wilgotności nawet 45%) przy zachowaniu wysokiej sprawności (do 94%) i bardzo niskiej emisji szkodliwych substancji do powietrza. Do linii FireMatic wprowadziliśmy również system załadunku pneumatycznego peletu (dla kotłów do 200 kW). Duże odległości między kotłownią a magazynem paliwa nie są już problemem. Wysokowydajny system jest w stanie transportować paliwo na odległość 20 m w poziomie i 5 m na wysokość przy niskim zapotrzebowaniu miejsca dla kanałów. Dodatkowo nowy system 4-punktowego układu pneumatycznego pozwala na zbudowanie magazynu bez potrzeby budowania ześlizgów.

Kotły Pelletstar wyglądają natomiast bardziej nowocześnie poprzez zastosowanie nowego designu, który cieszy się sporym powodzeniem u naszych klientów. Może być elementem w domu, którym właściciel może pochwalić się sąsiadom. Wysoka sprawność oraz ekologiczna praca są jak najbardziej naszymi priorytetami, jednak staramy się również zaspokoić wrażenia estetyczne naszych klientów.

Pytanie do...

1. Dlaczego układ pneumatyczny podawania paliwa jest warty uwagi?

2. Czy można za pomocą telefonu monitorować i sterować pracę kotła?

Dotykowe sterowanie Nowością jest również zastosowanie nowoczesnego sterownika T-Control do linii kotłów Pelletstar oraz Firematic. W dobie ekranów dotykowych wychodzimy klientowi naprzeciw, wprowadzając taki do naszej oferty. Dodatkowo jesteśmy w stanie kontrolować kocioł przy pomocy smartphone’a, komputera czy tabletu. Wszystkie ważne informacje możemy mieć teraz zawsze przy sobie, dodatkowo sterując kotłem i znajdując się poza kotłownią czy też poza domem. Sterownik może nam również wysłać maila z informacją o błędzie pracy, braku paliwa itp.

Automatyka T-Control, oprócz rozwinięcia powyższych opcji, kontroluje i steruje cały proces spalania (dzięki zastosowaniu sondy lambda), obsługuje aż do 55 obiegów grzewczych (Biocontrol 3000 ma możliwości sterowania „tylko” sześcioma), dodatkowo może współpracować z: drugim kotłem, systemem solarnym, pompą ciepła, zasobnikami buforowymi czy też zasobnikami c.w.u. Wszystkie procesy są przeprowadzane automatycznie, a zastosowanie zapalarki w kotle pozwala

na włączanie i wyłączanie kotła bez potrzeby pracy palacza, co sprawia, że kocioł pracuje całkowicie automatycznie - zapala się i wygasza w zależności od zapotrzebowania ciepła. Nie istnieje dla naszych kotłów potrzeba podtrzymania płomienia, a co za tym idzie - mamy oszczędności w postaci paliwa, które pozostaje na dłużej.

Dla użytkowników sterownika Biocontrol 3000 też mamy rozwiązanie do www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:21 Page 13

miesięcznik informacyjno-techniczny

prostej wizualizacji i zdalnego sterowania oferowanego przez T-Control. Jest to moduł ModControl, dzięki któremu możemy w łatwy i prosty sposób podłączyć sterownik Biocontrol 3000 i cieszyć się funkcjonalnością T-Control’a.

W komplecie Oprócz kotłów Firematic i Pelletstar ciągle posiadamy w naszej ofercie kotły Firestar Lambda i Firestar Biocontrol (10-40 kW do zgazowywania szczap drewnianych), Biomatic Biocontrol (220-500 kW do spalania zrębek drzewnych, peletu i brykietu), Biofire Biocontrol (500-1000 kW do spalania zrębek drzewnych, peletu i brykietu), zbiorniki do magazynowania ciepła PUB 500-5000 l (większe na zamówie-

1 (185), styczeń 2014

nie), zasobniki c.w.u. 300-1000 l, pompy ciepła (woda-woda, glikol-woda, powietrze-woda).

Nagarniacze piórowe Nowością i dużym udogodnieniem dla naszych klientów jest również modułowy system nagarniaczy piórowych do kotłów Firematic, Biomatic i Biofire. Czym się to charakteryzuje?

Prostotą w montażu oraz łatwością w modernizacji. Wszystkie wydłużenia podajnika ślimakowego są teraz zakończone sprawdzonymi profilami PTO, natomiast kołnierze mocowane są na śrubach. Generalną zaletą takiego rozwiązania jest krótki czas montażu, łatwa wymiana odpowiednich wydłużeń oraz proste i łatwe dostosowanie całego układu na wymiar, który interesuje klienta.

Nasza firma ciągle rozwija myśl technologiczną. Staramy się, by nasi klienci nie tylko byli zadowoleni

z ciepła, bezstresowej i łatwej obsługi, ale również, by wiedzieli, że nie wpływają negatywnie na otaczające nas środowisko naturalne oraz że dzięki wysokiej sprawności spalania koszty uzyskania tego ciepła były w pełni opłacalne.

Maciej Gwoździński

Tekst sponsorowany - ale jak pasuje do tematu! Nieprawdaż?

Pelet w budynkach użyteczności publicznej Rosnące ceny paliw stałych i gazowych zmuszają właścicieli budynków użyteczności publicznej do szukania oszczędności. W przypadku instalacji służących do ogrzewania pomieszczeń, takich jak szkoły, żłobki, przedszkola czy kościoły, konieczne jest wykorzystanie kotłów o większej mocy. Idealnym rozwiązaniem są kotły na pelet drzewny, które niosą za sobą gwarancję wydajności, ale także wysoką proekologiczność. Szeroka oferta producentów kotłów pozwala na opracowanie indywidualnych rozwiązań układu grzewczego dla każdej inwestycji. Wybór paliwa jest kwestią równie istotną, warto więc zwrócić się do sprawdzonego producenta. Liderem na polskim rynku jest firma Stelmet sp. z o.o. S.K.A., oferująca najwyższej klasy pelet drzewny Olimp i Lava. Ten wiodący producent działający w branży drzewnej posiada własny zakład produkcyjny, dzięki czemu firma w pełni kontroluje proces produkcji - od momentu pozyskania surowca aż do finalnego wyrobu. Dzięki tak zorganizowanej działalności firma utrzymuje wysoką jakość swoich produktów na stałym poziomie. l Nowy stary kocioł Wysokiej jakości pelet Olimp i Lava świetnie sprawdzi się w ogrzewaniu większych powierzchni. Przeprowadzenie modernizacji budynku to dobry moment, aby wymienić mało ekonomiczne i szkodliwe dla środowiska kotły węglowe, olejowe lub gazowe. Dokonuje się również wymiany instalacji grzewczych oraz zużytych urządzeń w kotłowni. Na szczęście przygody z peletem drzewnym nie musimy wcale zaczywww.instalator.pl

nać od budowy nowej kotłowni. Najlepszym sposobem jest oczywiście modernizacja kotła grzewczego, którego aktualnie używamy. Zamienia się wówczas palnik olejowy lub gazowy na model pasujący do peletu. Dzięki temu w dowolnej chwili możemy powrócić do poprzedniego sposobu ogrzewania pomieszczenia. l Pelet - paliwo docenione Pelet drzewny, produkowany przez firmę Stelmet, dzięki wysokiej wartości opałowej oraz pozostałym doskonałym właściwościom użytkowym, nadaje się do przydomowych pieców czy kominków, ale z powodzeniem można go wykorzystać również jako paliwo do ogrzewania większych kompleksów budowlanych. Dla szkół, hoteli, żłobków oraz innych tego typu miejsc sporą korzyścią okazała się czystość w kotłowniach, które wcześniej zabrudzone były tradycyjnymi paliwami. Pelet drzewny został również doceniony w budynkach, gdzie kotły pracują niemal całą dobę, a więc w piekarniach, szpitalach, żłobkach czy spółdzielniach mieszkaniowych.

Pelet Lava i Olimp wybierany jest najczęściej przez serwisantów oraz instalatorów ze względu na bezproblemowość użycia (brak spieków oraz tzw. nagarów, blokowania podajnika oraz wyjątkowo niska zawartość popiołu). Polecany jest również przez wielu producentów kotłów. Materiał jest bowiem przystosowany zarówno do ogrzewania niewielkich gospodarstw domowych, jak i większych powierzchni, w tym magazynów. Jedno jest pewne - te niewielkie granulki to paliwo o naprawdę dużej sile. www.stelmet.com

13

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:21 Page 14

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Ring „MI”: nowoczesne urządzenia grzewcze na paliwa stałe kocioł, retortowy, pelet, eko-groszek, wymiennik

Kołton Kotły na paliwo stałe, ze względu na niski koszt surowców wykorzystywanych do spalania, niezmiennie cieszą się wysoką popularnością.

Jednym z najpopularniejszych rodzajów kotłów zautomatyzowanych jest kocioł z podajnikiem retortowym posiadający dodatkowe palenisko rusztowe. Tego typu urządzenie posiada dwie komory spalania, które w zależności od potrzeb mogą być zasilane różnego rodzaju paliwem. Przykładem takiego kotła jest Duox, w którym zastosowano komorę dolnego spalania z automatycznym podajnikiem retortowym, wykonanym z żaroodpornego żeliwa oraz górną ze stałym rusztem chłodzonym wodą. Jego nominalna moc cieplna, w zależności od rozmiaru kotła i powierzchni do ogrzania, wynosi od 13 do 48 kW, natomiast sprawność cieplna, czyli proces zmiany energii zawartej w paliwie na ciepło przekazane wodzie wynosi nawet 90%. Obszerna dodatkowa komora paleniskowa pozwala na wykorzystanie do opalania drewna kawałkowego. Najlepszym rozwiązaniem dla tego rodzaju urządzeń będzie jednak wybór eko-groszku, który spalany na żeliwnym palenisku retortowym pozwala uzyskać najlepsze pod względem ekonomicznym oraz ekologicznym efekty spalania. Dzięki małej zawartości wody i innych substancji niepalnych eko-groszek pozwala na osią-

gnięcie maksymalnych rezultatów procesu spalania, czego dowodem jest bezdymne spalanie i stosunkowo niewielka ilość popiołu oznaczającego maksymalne wykorzystanie paliwa do powstania energii cieplnej, przy jednoczesnym spełnianiu przez kocioł rygorystycznych norm emisyjnych.

Zwolennicy tańszego od eko-groszku paliwa, pomimo jego wysokiej efektywności, często wybierają kotły zasilane biomasą w postaci nieco tańszego peletu o również wysokich właściwościach grzewczych. Tego typu urządzenia, jak np. PellDuox, charakteryzują się najdłuższym okresem bezobsługowej pracy, który zawdzięczają dużemu, ponad 300 litrowemu zasobnikowi paliwa.

Nowoczesne systemy automatycznego rozpalania i czyszczenia oraz współpraca kotła z dodatkowymi sterownikami peryferyjnymi (moduł internetowy, GSM, sterowanie pokojowe) sprawiają, że praca przy kotle ogranicza się właściwie do uzupełniania paliwa raz na kilka Pytanie do...

Czy w Państwa kotłach stosuje się mechanizmy czyszczące wymienniki?

14

dni. Tak jak w przypadku kotłów uniwersalnych z dwoma paleniskami kotły z automatycznym palnikiem na pelet również posiadają dodatkowy system spalania, oparty o zasadę działania belkowego rusztu żeliwnego. Pełni on podwójną rolę, umożliwia wykorzystanie opału w postaci drewna kawałkowego oraz spełnia funkcję katalizatora spalin przy spalaniu peletu, ograniczając w ten sposób emisję niespalonych gazów oraz pyłów do środowiska. Tego typu urządzenia charakteryzują się nominalną mocą od 16 do 50 kW oraz sprawnością cieplną na poziomie 90%.

Dla klientów, którzy są szczególnie nastawieni na ogrzewanie peletem, firma Kołton wprowadziła na rynek kocioł Pellmax. Istotną zaletą kotła jest konstrukcja płytowa wymiennika, która w tylnej części posiada specjalny mechanizm czyszczący. Mechanizm ten spełnia dwie funkcje: utrzymuje wymiennik w należytej czystości oraz pełni rolę turbulatora spalin. To nowatorskie rozwiązanie pozwala na utrzymanie przez kocioł stałej, wysokiej sprawności dochodzącej do 92%. Pellmax posiada najnowszej generacji palnik wykonany z najwyższej jakości stali żaroodpornej, wyłożony kształtkami ceramicznymi, wyposażony w ruchomy ruszt schodkowy włączany cyklicznie podczas pracy kotła. Konstrukcja rusztu zapewnia skuteczne opróżnianie paleniska z powstającego żużla. Przewaga naszego palnika nad innymi konstrukcjami dostępnymi na rynku jest taka, iż spala on bezproblemowo również pelety z większą zawartością popiołu, którego na polskim rynku nie brakuje. Zaawansowana automatyka obsługująca pompę c.o., c.w.u, pompę podłogową i cyrkulacyjną oraz układ rozpalania paliwa sprawia, że obsługa kotła sprowadza się do niezbędnego minimum.

Krzysztof Kołton www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:21 Page 15

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Ring „MI”: nowoczesne urządzenia grzewcze na paliwa stałe węgiel, kocioł, sterownik, palenisko, eko-groszek, ruszt

Kotło-Bud Osiek W dzisiejszych czasach największym problemem właścicieli budynków są rosnące koszty ogrzewania. Dzięki wykorzystaniu najtańszego węgla i paliw zastępczych udało nam się skonstruować łatwy w obsłudze kocioł, który zapewnia niedrogie i optymalne ogrzewanie.

Od kilku już lat Kotło-Bud Osiek dostarcza sprawne urządzenia grzewcze, gwarantując idealny stosunek ceny do jakości i możliwości produktu.

KMG-2 to pierwszy kocioł na polskim rynku, który umożliwia wybór pracy urządzenia. W kotłach tych przednia komora stanowi palenisko, w którym zastosowano rozwiązanie umożliwiające pracę w dwóch trybach: l Tryb automatyczny Kocioł c.o. wykorzystuje działanie systemu składającego się z tłokowego podajnika paliwa (sterowanego przez motoreduktor) oraz wentylatorowego systemu dystrybucji powietrza. Na straży prawidłowego funkcjonowania kotła czuwa sterownik kotła elektronicznie monitorujący odpowiednią wysokość temperatury. Ustawienie pracy kotła w trybie automatycznym to przede wszystkim prosta obsługa niewymagająca wygaszania paleniska, polegająca jedynie na uzupełnieniu materiału opałowego w zasobniku oraz usunięciu popiołu. Żeliwne palenisko, wyróżniające się wysoką trwałością, umożliwia spalanie właśnie takiej ilości paliwa, jaka jest potrzebna.

Kocioł gwarantuje precyzyjne utrzymanie wybranej temperatury (dzięki elektronicznemu sterownikowi). Jeśli instalacja centralnego ogrzewania jest wyposażona w pompy, sterownik jest również tym elementem, który odpowiada za nadzorowanie pracy pompy c.o. i c.w.u. l Palenie awaryjne Kocioł z podajnikiem wykorzystuje w tym trybie naturalny ciąg spalin, www.instalator.pl

dlatego też nie wymaga pobierania energii elektrycznej. Cały proces spalania może być sterowany w sposób manualny poprzez regulację dopływu powietrza i odczytywanie uzyskanej temperatury na termometrze. Tryb awaryjny najlepiej się sprawdza w niespodziewanych sytuacjach braku dopływu prądu, ale również wtedy, gdy jest potrzeba palenia w kotle innymi

Kocioł KMW-D materiałami niż te, które poleca się używać w trybie automatycznym.

Tryb awaryjny daje również możliwość wykonywania krótkookresowych cykli „przepalania”.

W trybie automatycznym zaleca się wykorzystywanie: miału węgla kamiennego i eko-groszku. W trybie palenia awaryjnego z kolei: węgla kaPytanie do...

Jakie elementy wyposażenia kotła wpływają na jego niezawodną pracę?

miennego sortymentu orzech. W kotle można spalać również biomasę.

KMG-2 wykonany jest z wysokiej jakości atestowanej stali kotłowej oraz dodatkowo ocieplony jest wełną mineralną. Takie materiały, mimo że nie należą do najtańszych, w znacznym stopniu przedłużają żywotność kotła, uodparniając go na działanie szkodliwych czynników zewnętrznych: wysokiej temperatury, wilgoci oraz związków siarki. Dzięki temu kocioł jest w stanie pracować na najwyższym poziomie przez długie lata, co czyni go dużo bardziej niezawodnym urządzeniem od propozycji konkurencji.

Kotły c.o. KMW-D to połączenie wysokiej jakości oraz niskiej ceny. Prosta konstrukcja tego kotła powoduje, że możemy stosować różne rodzaje paliw stałych, wykorzystując naturalny lub wymuszony ciąg powietrza.

Montując dodatkowo miarkownik ciągu w piecu c.o. możemy w prosty sposób kontrolować temperaturę. Boczny system doprowadzania powietrza zapewnia jeszcze lepsze spalanie paliwa. Kotły c.o. typu KMW-D są fabrycznie przystosowane do zamontowania sterownika i wentylatora - znacząco podnosi on komfort w użytkowaniu tegoż pieca c.o. Unowocześnione kotły typu KMW-D posiadają mechaniczny ruszt ruchomy oraz ruszt wodny, który znacząco zwiększa powierzchnię odbioru ciepła. Zostały wykonane z atestowanej stali kotłowej o grubości 6 mm, która gwarantuje trwałość i niezawodność. Unowocześnione kotły typu KMW-D posiadają mechaniczny ruszt ruchomy oraz ruszt wodny, który znacząco zwiększa powierzchnię odbioru ciepła.

Dariusz Górkiewicz

15

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:21 Page 16

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Na ringu „MI”: nowoczesne urządzenia grzewcze na paliwa stałe serwis, miał, pelet, eko-groszek, kocioł, biomasa

Kotły Żar Kotły Żar to marka, która w 2013 roku postawiła na dynamiczny rozwój poprzez zmianę gamy produktowej, ale także polityki handlowej. Firma rozpoczęła budowanie szerokiej i stabilnej sieci dystrybucji poprzez zacieśnienie współpracy z dotychczasowymi, jak i nowo pozyskanymi partnerami firmy.

W 2013 roku gama produktów marki Kotły Żar została wzbogacona o innowacyjne rozwiązania techniczne, otrzymała nowy design. Zadbano także o silne wsparcie obsługi posprzedażowej - infolinia serwisowa, serwis mobilny działający w oparciu o zasadę 48 h od zgłoszenia oraz 5 lat gwarancji z możliwością przedłużenia o dodatkowy rok. Duża rozpiętość mocy i konfiguracji sprawia, że wśród Kotłów Żar każdy znajdzie coś dla siebie.

Tradycja - to linia kotłów zasypowych opalanych węglem lub drewnem. Wymiennik kotła Tradycja zbudowany jest w oparciu o poziome kanały konwekcyjne w postaci półek wodnych. Wszystkie kotły Tradycja wyposażone są w ruszt wodny, co stanowi dodatkową powierzchnię wymiany ciepła. W zależności od wersji kotły linii Tradycja wyposażone są standardowo w miarkownik ciągu lub regulator Ekoster 600 i wentylator nadmuchowy.

Klasyka - to seria kotłów stworzona z myślą o stosowaniu najtańszych paliw w postaci miału węglowego czy flotu, a także drewna opałowego, dzięki zastosowaniu wielopunktowego układu dostarczania powietrza do komory spalania. Duża komora zasypowa pozwala na osiąganie długich stałopalności, sięgających nawet 24 godzin. Linia Klasyka to urządzenia wyposażone w regulator sterujący praPytanie do...

Czy kotły naszych konkurentów są, oprócz emisji, całkowicie zgodne z najnowszymi normami?

16

cą wentylatora nadmuchowego oraz dwiema pompami obsługującymi układ c.o. oraz c.w.u. Warto tutaj wspomnieć, że wszystkie nasze regulatory można rozszerzyć o panel ste-

rujący Control, który można zainstalować w dowolnym pomieszczeniu i który pozwala odczytać i zmieniać temperaturę kotła. Budowa kotłów Klasyka oparta jest o wymiennik półkowy oraz ruszt wodny.

Wygoda - to flagowy model wśród kotłów Żar. Jest to kocioł wyposażony w system automatycznego podawania paliwa, a jego paliwem podstawowym

jest węgiel sortymentu eko-groszek.

Zaawansowany regulator pracy kotła Master 600 czuwa nad poprawną pracą podajnika, wentylatora nadmuchowego oraz dwóch pomp. Kotły z serii Wygoda, jako jedne z pierwszych w kraju, otrzymały certyfikat zgodności z EN 303-5 2012, uzyskując 3 klasę emisji spalin (dzięki zastosowaniu odpowiedniego palnika oraz wydłużonego obiegu spalin) oraz spełniając surowe wymogi pod względem bezpieczeństwa użytkownika (dzięki zastosowaniu opatentowanego układu odcięcia paliwa w przypadku zapłonu w rurze podawczej). Urządzenia te z powodzeniem kwalifikują się do dofinansowań w krajach Europy południowo-zachodniej.

Wychodząc naprzeciw obecnym trendom na rynku ogrzewania oraz coraz większym zaostrzeniom dotyczącym używania węgla jako paliwa w domowych kotłowniach, wśród Kotłów Żar znaleźć można dwa produkty, dla których paliwem jest biomasa.

Natura to kotły wyposażone w typowe palniki peletowe z samoczynnym zapłonem, o zwartej i kompaktowej konstrukcji dzięki zastosowaniu wymiennika płomieniówkowego pionowego, a także wyposażone w regulatory wykorzystujące algorytm Fuzzy Logic. Wygoda Eko jest to linia dla najbardziej wymagających użytkowników, cechująca się bardzo wysoką sprawnością oraz bardzo niską emisją w 5 klasie według EN 303-5 2012. Wygoda Eko to urządzenia, w których użytkownik może wybrać palnik w zależności od tego, jakiego paliwa będzie chciał używać, tj. pelet lub inna szeroko pojęta biomasa w postaci zrębek, pestek lub innych tego typu paliw.

Michał Skoneczny www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:21 Page 17

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Na ringu „MI”: nowoczesne urządzenia grzewcze na paliwa stałe kocioł, integrator, wymiennik, kolektory, turbokominek

Makroterm Firma Makroterm wprowadziła na rynek instalacyjny kolejne innowacje przeznaczone dla kotłowni multienergetycznej. Integrator oraz connect to profesjonalne podłączenie z gwarancją poprawnego działania.

Na łamach „MI” wielokrotnie już opisywaliśmy zintegrowane systemy grzewcze oparte na wielu źródłach energii.

Układy solarne, kotły na biomasę, turbokominki z płaszczem wodnym doskonale uzupełniają się z kotłami kondensacyjnymi czy pompami ciepła. Zasadniczą kwestią pozostaje prawidłowe połączenie urządzeń w jeden sprawnie działający układ i zrównoważenie energii między odbiornikami i źródłami.

Integrator SH posiada wbudowane sprzęgło hydrauliczne i służy do połączenia urządzeń pracujących na tych samych ciśnieniach i czynnikach roboczych. Umieszczenie integratora pozwala na szybkie połączenie kotła gazowego Turbokominka oraz przekierowanie energii do zasobnika z wodą użytkową (w priorytecie), grzejników i podłogówki. Jeżeli w układzie występują kolektory słoneczne podłączone do wężownicy w zasobniku, możliwe jest także przekazywanie nadwyżek energii na obiegi grzewcze za pośrednictwem Turbokominka. Sterowanie elektroniczne zapewnia automatyczne działanie, w tym blokadę kotła w trakcie pracy kominka. Zapobiega to dublowaniu się źródeł energii i generuje oszczędności w kosztach eksploatacji. Integratory można wykorzystać od małych do średnich instalacji (10 kW do 2 MW). Integratory występują w dwóch wersjach: Standard - stalowe i premium - wykonane ze stali nierdzewnej. Powyższe wersje dostępne są także do kotłów z zaworem 3-drogowym (integrator SH II) oraz bez zaworu (integrator SH I). www.instalator.pl

Niewątpliwym atutem integratorów jest łatwość montażu instalacji z kilkoma źródłami energii oraz gwarancja zrównoważenia przepływów po stronie źródeł i odbiorników energii. Dodatkowa funkcjonalność instalacji solarnej pozwala zabezpieczyć kolektory przed przegrzaniem i skierować nadwyżki energii na obiegi grzewcze.

Wymiennik Integracyjny Connect jest urządzeniem stanowiącym alternatywę dla integratorów. Zakłada połączenie urządzeń pracujących na różnych czynnikach roboczych i układach o róż-

nym ciśnieniu. Różnorodność układów narzuca konieczność elastycznego podłączenia urządzeń. Wymiennik Connect zawiera wymiennik energii o dużej powierzchni, który nadaje się do wykorzystania w układach z pompami ciepła oraz daje możliwość szybkiego transferu energii między układami pracującymi na Pytanie do...

Jak łatwo i niedrogo połączyć urządzenia pracujące na różnych czynnikach roboczych w różnych ciśnieniach?

różnych czynnikach grzewczych. Cechą charakterystyczną jest modułowość urządzenia, które można rozbudowywać o dodatkowe człony zawierające wymiennik i przyłącza kolejnych źródeł energii.

Connect nie zawiera elementów mechanicznych, a jedynie wykorzystuje zasadę grawitacyjnego warstwowania termicznego. Daje to lepszą sprawność, a jednocześnie ogranicza awaryjność. Connect wykonany jest z wysokiej jakości stali nierdzewnej (wymiennik i obudowa), co gwarantuje długą żywotność. Regulowany układ wieszaka pozwala na dopasowanie montażowe sekcji.

Wymiennik WNW to sposób na połączenie układu zamkniętego i otwartego przy jednoczesnym zabezpieczeniu układu otwartego pływakiem i zaworem automatycznie dopuszczającym wodę.

W dolnej części urządzenia znajduje się wymiennik energii o dużej powierzchni wymiany, natomiast w górnej umieszczone jest naczynie wzbiorcze z pływakiem. Urządzenie optymalnie nadaje się do podłączenia kotłów pracujących w układzie otwartym z resztą instalacji domowej, która znajduje się w układzie zamkniętym.

Przedstawione urządzenia to krok milowy w łatwiejszym podłączaniu wielu urządzeń w jeden układ grzewczy. Dla instalatora to także większy komfort w wykonywaniu instalacji, oszczędność czasu i gwarancja niezawodności i stabilizacji obiegów grzewczych. Bez względu na różnorodność zastosowanych urządzeń układy są modularne i skalowalne, a korzystna cena stanowi o atrakcyjności.

Witold Gleń

17

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:21 Page 18

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Ring „MI”: nowoczesne urządzenia grzewcze na paliwa stałe kocioł, zasobnik, podgrzewacz, podajnik, ruszt

Metalbet Inwestycja w instalację grzewczą - jak każda inna powinna być dobrze przemyślana i zaplanowana.

Jak się przygotować się do realizacji tego zadania i jakie urządzenia wybierać - na te i inne pytania odpowiada Wojciech Tarach, dyrektor handlowy Przedsiębiorstwa Produkcyjnego Metalbet.

Planując montaż lub wymianę instalacji grzewczej, warto zainteresować się nowinkami technologicznymi.

Ta właśnie myśl oraz chęć wprowadzenia innowacji na polski rynek sprawiły, że obecnie Przedsiębiorstwo Produkcyjne Metalbet jest jednym z wiodących w kraju. Zaczynaliśmy od produkcji i sprzedaży podgrzewaczy wody, które w latach 90. były niezwykle popularne. Cały czas interesowaliśmy się najnowszymi technologiami i rozwojem branży, co pozwoliło nam wprowadzać niezbędne zmiany technologiczne w naszych produktach oraz poszerzyć ofertę.

Obecnie Metalbet oferuje: l podgrzewacze wody, l kotły c.o., l kolektory słoneczne, l zasobniki buforowe, l zbiorniki solarne, l naczynia wyrównawcze, l oraz szereg dodatkowych produktów i usług.

Sukces Metalbet to nie tylko przyznanie prestiżowego certyfikatu Polskiej Akademii Jakości Cert, ale przede wszystkim stale rosnąca grupa zadowolonych klientów, którzy, poza wysokiej jakości produktami, mogą liczyć na fachowe doradztwo.

Nie da się ukryć, że wybór urządzeń nowoczesnych, pro jek to wa nych z myślą o ekologii i oszczędności, a przy tym wysokiej wydajności i efektywności, pozwoli cieszyć się

18

doskonałą jakością funkcjonowania instalacji przez wiele kolejnych lat.

Produkujemy i sprzedajemy urządzenia przystosowane do współdziałania z nowoczesnymi, ekologicznymi instalacjami i cieszymy się, że coraz więcej osób wybiera je świadomie.

Wiele osób cofa się jednak przed takim krokiem z obawy przed wysokimi kosztami. Nic bardziej mylnego - koszty zakupu i montażu innowacyjnych urządzeń nie są wysokie, to do-

skonały sposób na ochronę natury, a przede wszystkim spore oszczędności wiążące się z użytkowaniem instalacji w perspektywie długookresowej.

Szeroka gama oferowanych przez firmę Metalbet kotłów c.o. na paliwa stałe, współpracujących z instalacją solarną, pozwala na dopasowanie tyPytanie do...

Czy Państwa kotły są wyposażone w rozwiązania pozwalające na uruchomienie kotła w przypadku braku energii elektrycznej?

pu kotła do różnych potrzeb oraz możliwości technicznych montażu i przeprowadzenia instalacji.

Kotły centralnego ogrzewania są rozwiązaniem powszechnie stosowanym zarówno przez właścicieli domków jednorodzinnych, jak i administratorów osiedli mieszkaniowych czy obiektów komercyjnych, szczególnie w tych lokalizacjach, gdzie nie ma możliwości podłączenia się do miejskiej instalacji grzewczej. Współcześnie produkowane kotły c.o. są ciche, łatwe w obsłudze, wydajne i niezawodne, a szereg dodatkowych funkcji i podzespołów sprawia, że ich obsługa jest niemal dziecinnie prosta i niezwykle wygodna.

Na szczególną uwagę zasługują dwa modele kotłów marki Metalbet: Hydra Compakt oraz Hydra Power.

Kocioł c.o. Hydra Compakt wyposażono m.in. w podajnik ślimakowy oraz sterownik, dzięki któremu urządzenie nie wymaga stałej obserwacji i obsługi, a przede wszystkim w ruszt wodny, pozwalający na uruchomienie kotła w przypadku braku energii elektrycznej. Obecność rusztu wodnego sprawia, że kocioł Hydra Compakt jest rozwiązaniem godnym polecenia dla nieruchomości narażonych na przerwy w dostawie prądu.

Natomiast kocioł c.o. Hydra Power to rozwiązanie wybierane przez wymagających i ceniących swój czas. Najważniejszym elementem kotła jest mikroprocesorowy system regulacji temperatury kotła EKOSter 400 z obsługą podgrzewacza ciepłej wody użytkowej.

EKOSter 400 przeznaczony jest do sterowania nadmuchem kotła, załączania pompy obiegowej w instalacjach grzewczych i pompy ładującej podgrzewacz ciepłej wody użytkowej. Obydwa kotły przystosowane są do każdego rodzaju paliwa stałego. Szczegółowe informacje o ww. modelach kotłów c.o. można odnaleźć na stronie internetowej firmy.

Wojciech Tarach www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:21 Page 19

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Ring „MI”: nowoczesne urządzenia grzewcze na paliwa stałe kocioł, podajnik, układ zamknięty, sterowanie

Metalteres Metalteres to firma z ponad 35-letnią tradycją, posiadająca wieloletnie doświadczenie w branży kotlarskiej. Dewizą firmy jest jakość, niezawodność i wygoda, a przede wszystkim zadowolenie klienta.

Firma skutecznie łączy tradycję z nowoczesnością.

W 2010 roku firma Metalteres, jako pierwsza na Śląsku i jedna z pierwszych w kraju, wprowadziła na rynek kotły z podajnikiem paliwa, które mogą pracować w układzie zamkniętym ze zbiornikiem przeponowym, zgodnie ze znowelizowanym prawem budowlanym. Kocioł posiada wtedy wbudowaną wężownicę schładzającą, unikatowo umieszczoną w całym płaszczu, wykonaną z rury miedzianej, zawór bezpieczeństwa oraz zabezpieczenie termiczne.

Na przełomie 2011/12 r. wprowadzono na rynek nową linię kotłów wszystkich produkowanych do tej pory typoszeregów. W ofercie znajdują się m.in. kotły zasypowe z regulatorem ciągu typu Eco I i Eco II o mocach 7÷70 kW, kotły z nadmuchem i sterowaniem o mocach od 12 do 70 kW, kotły zasypowe większej mocy typu EcoSpecial i EconomySpecial (od 75 do 150 kW), kotły z podajnikiem paliwa typu Eco Lux, Eco Lux „M”, Eco Lux „U”, Eco Lux „U-M” o mocach 18÷100 kW, występujących również w wersji z wbudowaną wężownicą schładzającą do pracy w układzie zamkniętym. www.instalator.pl

Produkowane kotły z podajnikiem paliwa odznaczają się jedną z najwyższych sprawności na rynku (90%) przy zachowaniu optymalnej temperatury kominowej. Wszystkie kotły z podajnikiem w standardzie posiadają najnowszy intuicyjny graficzny sterownik PID, który podczas pracy zmienia swoje parametry, aby uzyskać żądaną moc, a tym samym temperaturę docelową. Dodatkowo sterownik posiada funkcję pogodową

oraz ma możliwość sterowania pracą trzech niezależnych obiegów grzewczych za pomocą dodatkowych modułów zaworu mieszającego.

Kocioł w wersji Eco Lux posiada palnik retortowy do spalania eko-groszku o uziarnieniu od 5 do 25 mm.

Pytanie do...

Jaka jest przewaga zastosowania spalania nadciśnieniowego w kotłach?

W opcji może posiadać ślimak wykonany ze stali kwasoodpornej.

Wersja kotła Eco Lux „M” wyposażona jest w palnik wielopaliwowy II-generacji, który służy do spalania miału i eko-groszku o uziarnieniu od 0 do 32 mm oraz biomasy w postaci

peletów, zrębek czy owsa po zastosowaniu systemu gaszenia, tzw. strażaka. Palnik, obudowa oraz ślimak wykonany jest tutaj ze wzbogaconego żeliwa, przez co jego żywotność jest dużo dłuższa.

Na przełomie 2013/14 r. wprowadzono do sprzedaży nowoczesne kotły z podajnikiem paliwa na pelet o mocy od 15 do 200 kW. Zaletami tego rozwiązania są: l opa ten to wa na tech nologia spalania nadciśnieniowego - likwiduje problem cofania się płomienia, l do stęp na we wszyst kich jednostkach szerokopasmowa sonda lambda - poprawia proces spalania i powoduje mniejsze zużycie paliwa, l opa ten to wa ny sys tem mie sza nia paliwa w komorze paleniskowej wydłuża czas bezobsługowej pracy, l do ty ko wy ko lo ro wy wy świe tlacz (opcja), l informacja o ilości paliwa w zasobniku, l zdalna obsługa pracy kotła.

Mariusz Rybczyński

19

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 20

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Na ringu „MI”: nowoczesne urządzenia grzewcze na paliwa stałe pelet, kocioł, podajnik, odnawialne, palnik

Nibe-Biawar Nowoczesne systemy grzewcze oparte o kotły peletowe firmy Nibe-Biawar działają w pełni automatycznie, są niemal bezobsługowe i bardzo oszczędne w eksploatacji.

Dawkowanie paliwa, kontrola procesu spalania oraz sterowanie instalacją grzewczą w nowoczesnych kotłach peletowych firmy Nibe-Biawar przebiegają w pełni automatycznie i nie wymagają od użytkownika żadnych czynności. Stanowi to ogromną przewagę nad innymi kotłami na paliwa stałe, jeśli chodzi o wygodę użytkowania kotłów na pelety, i stanowi doskonałą alternatywę dla osób niemających dostępu do gazu ziemnego lub budujących domy energooszczędne, korzystające ze źródeł energii odnawialnej.

Analizując budowę kotłów dostępnych na naszych i zagranicznych rynkach, możemy wyciągnąć wnioski, iż najbardziej efektywny kocioł peletowy powinien być wyposażony w specjalny palnik, umożliwiający automatyczne zainicjowanie zapłonu, który umożliwi wyprodukowanie dokładnie takiej ilości ciepła, jakiej potrzebuje instalacja c.o. oraz w odpowiedni wymiennik kotła, który będzie charakteryzował się dużą powierzchnią wymiany ciepła i nie będzie podlegał nadmiernemu zanieczyszczeniu, co przyczyni się do utrzymania wysokiej sprawności przekazywania energii cieplnej czynnikowi grzewczemu. Oprócz tego wzorowy kocioł powinien być wyposażony w zaawansowaną automatykę sterującą procesem spalania, która zadba także o regulację poszczególnych obiegów grzewczych centralnego ogrzewania i wody użytkowej.

20

Kotły z oferty firmy Nibe-Biawar zaprojektowane zostały z myślą o zaawansowanych instalacjach grzewczych. Stale poszukując optymalnych rozwiązań, analizując potrzeby klientów oraz zgodnie z wyżej

przedstawionymi wnioskami, do naszych kotłów opracowaliśmy specjalne palniki zrzutkowe, umożliwiające automatyczny zapłon paliwa, wyposażyliśmy je w wentylator nadmuchowy oraz ruchomy ruszt palnika (PB20 i PBMAX 20) umożliwiający usuwanie osadu z rusztu i przywracający optymalne warunki spalania.

Dodatkowo zarówno wymiennik kotła Pellux 200, jak i Pelmax flagowych kotłów stałopalnych z naszej oferty, wyposażone zostały w rozbuPytanie do...

Co może być przyczyną zbyt dużego ciągu kominowego?

Jak należy postępować w przypadku występowania zbyt dużego ciągu kominowego?

dowany system kanałów spalinowych (tzw. płomieniówek, o czym dokładnie pisaliśmy już w zeszłorocznym, styczniowym ringu „Magazynu Instalatora”), który pozwolił na uzyskanie większych sprawności kotłów przy zachowaniu ich zwartej i solidnej budowy. Same płomieniówki to jednak nie wszystko. Pracując nad zwiększeniem sprawności przekazywania strumienia energii cieplnej od spalin do ścianek wymiennika, nasi konstruktorzy zastosowali specjalne turbulatory, które zapewniły burzliwy przepływ spalin, co dodatkowo korzystnie wpłynęło na podwyższenie sprawności kotła.

Nie wspominając o innej bardzo ważnej funkcji turbulatorów spalin, stanowiących integralną część automatycznego systemu czyszczenia z sadzy. Dzięki zastosowaniu technologii kanałów spalinowych oraz automatycznej kontroli procesu spalania oferowane przez nas kotły osiągają najwyższe sprawności 80-92% oraz najniższe emisje, a dzięki możliwości zastosowania sondy Lambda (kocioł Pelmax) i korekcji dopływu powietrza dodatkowo wpływają na oszczędność paliwa oraz niskie koszty użytkowania instalacji c.o.

Pierwszy na linii Skupiając się jednak na poszczególnych typach kotłów, pierwszym z przedstawicieli kotłów stałopalnych z oferty Nibe-Biawar jest kocioł Pellux 200 (fot. 1). Jest to jednostka o mocy 25 kW, którą możemy wyposażyć w dwa typy palników zrzutkowych o mocy 20 kW każdy - palnik PB10 oraz bardziej zaawansowany i zautomatyzowany PB20. Wymiennik kotła charakteryzuje się wspomnianą www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 21

miesięcznik informacyjno-techniczny

„płomieniówkową” konstrukcją, a same urządzenie w swoim standardowym składzie oferuje bardzo bogate wyposażenie.

Posiada wbudowaną pompę obiegową c.w.u. zapewniającą podgrzew wody użytkowej w zewnętrz nym wymienniku oraz trójdrogowy zawór mieszający z siłownikiem do obsługi instalacji grzewczej, a także automatyczny system sterowania pogodowego. Konstrukcja kotła Pellux 200 charakteryzuje się również dużą pojemnością zładu kotła, ok. 200 l, co bez wątpienia w tym przypadku jest ogromnym atutem. Dzięki dużej pojemności kotła oraz zaworowi mieszającemu instalacji c.o. kocioł z niezwykłą łatwością i płynnością realizuje zadane przez użytkownika warunki temperaturowe panujące wewnątrz budynku. Dodatkowo ważną informacją dla użytkowników, w szczególności drogich w eksploatacji kotłów olejowych, jest to, że palniki PB 10 i PB 20 możemy stosować także do innych typów kotłów, np. w zastępstwie palników olejowych. Warunkiem jest jednak odpowiedni dobór mocy palnika i prawidłowy montaż urządzenia.

Precyzyjna regulacja Drugim przedstawicielem kotłów peletowych łączących w sobie niezawodność i prostotę obsługi jest kocioł serii Pelmax. Urządzenie o mocy znamionowej 20 kW wyposażone jest

www.instalator.pl

1 (185), styczeń 2014

w dedykowany palnik zrzut ko wy PBMAX 20 o modulowanej mocy 6-20 kW i szereg innych niezwykłych udogodnień, dzięki którym prostota obsługi urządzenia dorównuje obsłudze kotłom gazowym lub olejowym. Zastosowany w kotle regulator, oparty o algorytm Fuzzy Logic II generacji, steruje całą instalacją grzewczą, a także procesem spalania, a dzięki zastosowanej magistrali CAN umożliwia dodatkową rozbudowę systemu sterowania instalacją grzewczą (łącznie do 16 obiegów grzewczych, w tym 2 obiegi c.w.u., sterowanie zbiornikiem buforowym itp.). Kocioł, w zależności od zapotrzebowania, automatycznie inicjuje zapłon, dostosowuje się do ustawień zadanych przez użytkownika, a w określonych odstępach czasowych realizuje czyszczenie rusztu palnika i kanałów spalinowych, przywracając optymalne warunki spalania. Porównując funkcje regulatora kotła Pelmax do automatycznych kotłów na inny rodzaj paliwa (chociażby kotłów gazowych), można stwierdzić, iż wykazują one wiele podobieństw. Regulator kotła precyzyjnie realizuje procesy doboru temperatury w systemie pogodowym, współpracuje z termostatami pomieszczeniowymi, steruje wieloma obiegami grzewczymi oraz posiada możliwość modulacji mocy palnika, a także umożliwia współpracę z sondą Lambda (fot. 2).

Sztandarowymi produktami kotłów stałopalnych firmy Nibe-Biawar są kotły Pellux 200 oraz Pelmax. Te dwie jednostki są odpowiedzią na oczekiwania bardzo wymagających klientów w zakresie ograniczenia kosztów ogrzewania i wysokich cen paliw kopalnych. Bogata oferta akcesoriów daje olbrzymie możliwości rozbudowy układów centralnego ogrzewania i c.w.u., co z pewnością spotka się z uznaniem klientów ceniących sobie wygodę użytkowania i bezobsługowość instalacji c.o.

Poniżej chciałbym udzielić odpowiedzi na pytanie postawione w poprzednim ringu „Magazynu Instalatora”: l Pytanie: Dlaczego kotły wyposażane są w sondę Lambda? l Odpowiedź: Paliwa stałe, takie jak pelet, zrębki, trociny itp., mogą charakteryzować się różną powtarzalnością w odniesieniu do składu, wilgotności, granulacji, zawartości zanieczyszczeń itp. W przypadku kotłów stałopalnych dawkowanie paliwa ma wyłącznie charakter objętościowy.

Nawet najbardziej zaawansowana automatyka kotłowa nie będzie w stanie określić, ile paliwa (i o jakich parametrach) zostało dostarczonego do procesu spalania i czy proces spalania przebiega w sposób efektywny (zachowana stechiometria procesu spalania). Podstawowym sposobem kontroli procesu spalania w znacznej większości kotłów jest wyłącznie kontrola temperatury na wymienniku kotła. W przypadku nieuzyskania pożądanych parametrów temperaturowych automatyka bezmyślnie zwiększy podawanie paliwa lub zwiększy ilość podawanego powietrza, co bardzo rzadko idzie w parze z efektywnym spalaniem.

Drugą informacją o procesie spalania, poza temperaturą kotła, jest przybliżony skład spalin, a dokładnie zwartość tlenu. Znana optymalna zawartość tego pierwiastka pozwala na precyzyjne regulowanie strumienia powietrza podawanego do komory spalania celem polepszenia wspomnianego procesu. Do pomiaru tego parametru służy rzeczona sonda Lambda, która pełni funkcję czujnika poziomu tlenu w spalinach odprowadzanych z kotła.

W sposób ciągły bada skład spalin i w połączeniu z odpowiednim sterowaniem optymalizuje proces spalania, aby zapewnić maksymalną sprawność pracy, korygując strumień dostarczanego powietrza. Dzięki czynnemu udziałowi w procesie spalania znacznie podnosi wydajność pracy urządzenia i pomaga zwielokrotnić efektywność jego działania. Prowadzi to do redukcji wpływu zmiennej jakości paliwa i bezpośrednio do ograniczenia kosztów eksploatacji kotła oraz negatywnego wpływu jego działania na środowisko - bez wątpienia są to wyznaczniki jakości kotła.

Karol Łapiński

21

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 22

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Ring „MI”: urządzenia grzewcze na paliwa stałe palnik, pelet, komfort, ekologia, kocioł

Tekla W odpowiedzi na coraz większe zainteresowanie rynku polskiego peletem firma Tekla wprowadziła do swojej oferty szereg kotłów z palnikiem na biomasę.

Najpopularniejszy aktualnie model to Draco Bio o mocach od 12 do 50 kW. Konstrukcja kotła oparta jest na bardzo efektywnym wymienniku jednopaleniskowym wykonanym z wysokiej jakości blachy grubości 8 mm*, do którego zastosowany został unikalnej konstrukcji palnik Fireblast zaprojektowany i produkowany również w firmie Tekla. Prawidłową pracą całego kotła steruje nowoczesny regulator elektroniczny Estyma Igneo. Do zalet tego sterownika możemy zaliczyć przede wszystkim: duży, czytelny wyświetlacz, dzięki któremu poruszanie się po menu jest intuicyjne. Użytkownik nie musi znać żadnych kodów czy dodatkowych oznaczeń w celu dokonania odpowiednich nastaw. Sterownik posiada tzw. funkcję „Fuzzy Logic” - jest to algorytm regulujący moc paleniska tak, aby utrzymać ciągłość spalania, która zapewni wysoką temperaturę w komorze, a także utrzymać wymaganą temperaturę czynnika grzewczego w kotle. Regulator można dodatkowo rozbudować o dodatkowe moduły: moduł obwodów grzewczych c.o. - do 16 obwodów, które mogą być regulowane niezależnie z tygodniowym programem czasowym, moduł sterujący pompą solarną kolektorów słonecznych, moduł sterujący pompą ładującą oraz zaworem mieszającym (z siłownikiem) zbiornika akumulacyjnego (buforu) oraz moduł GSM, dzięki któremu za pomocą telefonu komórkowego w prosty sposób można od-

22

czytać lub zmienić parametry sterownika grzewczego z dowolnego miejsca. Dzięki dużym możliwościom rozbudowy automatyka systemu może być niemalże dowolnie dopasowana do potrzeb użytkownika.

Zalet, jakie posiada kocioł Draco Bio, jest wiele. Przede wszystkim ekonomia, czyli wspomniane wcześniej obniżenie kosztów ogrzewania.

Obecna cena rynkowa peletu porównywalna jest do ceny eko-groszku, jednakże kotły z palnikami na pelet osiągają sprawność zazwyczaj ponad 90%, co sprawia, że urządzenia te są bardziej wydajne. Dodatkowo palnik Fireblast wyposażony jest w zapalarkę. W przypadku spadku temperatury, pod warunkiem, oczywiście, że w zbiorniku jest wystarczająca ilość paliwa, kocioł rozpala się automatycznie, a po osiągnięciu zadanej temperatury nie pracuje w „podtrzymaniu”, lecz wygasza się. Pozwala to na obniżenie ilości spalanego paliwa. Automatyczne rozpalanie i wygaszanie kotła jest bardzo wielkim udogodnieniem dla użytkownika. Dzięki takiePytanie do...

Czy w palniku na pelet wymagane jest automatyczne czyszczenie rusztu?

mu rozwiązaniu częste wizyty w kotłowni nie są konieczne. Pozostałości po spalaniu w postaci popiołu również jest niewiele, gdyż średnio z peletu drzewnego zostaje go ok. 0,3-0,5%, tj.

3-5 kg popiołu z 1 tony peletu, który dodatkowo można wykorzystać np. jako nawóz na działce.

Kocioł Draco Bio jest kotłem ekologicznym, co jest jego kolejną ważną zaletą. W dzisiejszych czasach kwestia ochrony środowiska staje się ważnym czynnikiem przy wyborze kotła. Wiąże się to przede wszystkim ze zmniejszeniem emisji szkodliwych substancji do środowiska, ale również z różnego rodzaju dofinansowaniami, które użytkownik może uzyskać, instalując w swojej kotłowni kocioł ekologiczny.

Urządzenie poza komfortem zapewnia również bezpieczeństwo użytkowania. Wyposażone jest w zabezpieczenie termiczne STB, którego zadaniem jest ochrona systemu grzewczego przed przegrzaniem. Jeżeli temperatura kotła przekroczy 95°C, dmuchawa oraz podajnik zasobnika zostają zatrzymane, natomiast podajnik palnika działa aż do wygaszenia kotła.

Stan alarmowy wyświetlany jest na panelu sterownika. Spadek temperatury do 60°C przywraca automatyczną pracę kotła. Kolejnym zabezpieczeniem jest czujnik temperatury palnika.

Przekroczenie dopuszczalnej temperatury alarmowane jest sygnałem dźwiękowym oraz informacją na wyświetlaczu regulatora. Kocioł posiada również zabezpieczenie przed cofnięciem się żaru do zasobnika paliwa. Pelet dostarczany jest do kotła za pomocą dwóch podajników połączonych ze sobą zbrojoną rurą PCV, która, w przypadku cofnięcia żaru, ulega stopieniu, aby zapobiec przedostaniu się ognia do zasobnika paliwa.

Krzysztof Tekla * Draco Bio 12 kW - 5 mm grubość stali wymiennika www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 23

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Ring „MI”: nowoczesne urządzenia grzewcze na paliwa stałe pelet, kocioł, kominek, centralne, zasobnik

Unical Unical - producent domowych oraz przemysłowych urządzeń grzewczych - wraz z coraz większym zapotrzebowaniem klientów na urządzenia zasilane paliwem ekologicznym z początkiem nowego roku wprowadza na rynek polski najnowszej generacji jednostki zasilane peletem.

Punto IT to trzy kominki peletowe z własnym nadmuchem wentylatorowym ciepłego powietrza do pomieszczenia, które wymagają jedynie instalacji spalinowej. W sprzedaży dostępne są modele o mocy odpowiednio 7, 8,5 oraz 10,1 kW. Każde z nich charakteryzuje się elegancją i cichą pracą oraz łatwą obsługą. Dostępne są w kolorach - białym, czarnym i bordo. Urządzenia można instalować w pomieszczeniach o kubaturze nawet do 250 m3.

Wszystkie mają możliwość sterowania za pomocą pilota, który pełni również funkcję termoregulatora pokojowego. Autonomia ciągłej pracy, w zależności od typu kominka, wynosi 22 godziny przy jednokrotnym załadowaniu, a sprawność urządzeń dochodzi do 92,70%. Nazywając nasz kominek Punto z oznaczeniem IT, chcemy podkreślić fakt, że zarówno te, jak i pozostałe nasze urządzenia grzewcze z oznaczeniem AMI (Absolutely Made in Italy) są produkowane tylko i wyłącznie we Włoszech.

Jednostką bliźniaczą zasilaną peletem jest kominek Unical Stile, który powstał na bazie kominka Kaldus produkowanego w latach ubiegłych. Urządzenie to instalator może podłączyć do systemu c.o. jako źródło niezależne lub wspomagające istniejący układ. Dwa modele tego urządzenia mają moc odpowiednio 15,5 i 27 kW. Jednostki są malowane farbą odporną na wysokie www.instalator.pl

temperatury w kolorach: białym, szarym metalicznym i bordo. Znakomicie prezentują się w pomieszczeniach tradycyjnych oraz nowoczesnych. Dodatkowym atutem Stile 27 jest możliwość produkcji c.w.u. poprzez zamontowanie opcjonalnego układu wyminnikowego ze stali nierdzewnej. Pojemne zasobniki peletu gwarantują dużą niezależność pracy urządzeń w trybie c.o. - odpowiednio 19 i 36 h. Jednostki posiadają, oczywiście, własną pompę kotłową. Użytkownik ma możliwość, za pomocą zdalnego sterowania, wyboru aktualnej mocy pracy (5 zakresów) oraz możliwość programowania tygodniowego jego czasu pracy.

Zarówno Punto IT, jak i Stile zostały wyposażone przez producenta w indywidualny automatyczny program samooczyszczania wymienników po zakończonej pracy, dodatkowo dla kominka Stile w wyposażeniu standardowym użytkownik otrzymuje specjalny odkurzacz do konserwacji i czyszczenia jednostki.

Od kilku lat sporym zainteresowaniem wśród instalatorów Unical w całej Europie cieszy się kocioł Pellexia.

Pytanie do...

1. Jak dużą autonomią pracy charakteryzują się produkty innych producentów?

2. Czy produkty innych marek mogą być instalowane bezpośrednio w układach zamknietych?

Urządzenie to zostało zbudowane dla potrzeb ogrzewania większych pomieszczeń. Dwa modele Pellexia 27 i 40 to trójciągowe stalowe kotły o mocy odpowiednio 27 i 39,7 kW z własnym palnikiem peletowym o sprawności dochodzącej do 90,4%. Magazyn paliwa o pojemności 150 l pozwala na wielogodzinny cykl pracy urządzenia.

Bogate wyposażenie panelu sterowania umożliwia wielowariantowe nastawy jednostki względem specyfiki instalacji grzewczej. Jednostki te należy zainstalować z buforem odpowiednio dobranym do parametrów instalacji. Unical posiada w swej ofercie wiele produktów oraz możliwości rozwiązań dla różnej specyfiki instalacji, jak np. wspópraca tego kotła z kolektorami słonecznymi, układami o różnych temperaturach etc. Autonomia pracy Pellexi, w zależności od zapotrzebowania na energię, wynosi od 23 do 71 godzin.

Produkty wyposażone są we wszystkie rodzaje zabezpieczeń: ciągu kominowego, przegrzewu wody, przegrzewu paliwa, niskiego ciśnienia wody, wyposażone zostały również w zawory bezpieczeństwa - mogą pracować w układach hydraulicznych zamnkiętych.

Dla celów informacyjnych i szkoleniowych do naszych kotłów dołączamy duże opakowanie peletu, jakim urządzenie powinno być zasilane. Stosowanie paliwa niewiadomego pochodzenia, o podejrzanie niskiej cenie i jakości nigdy nie pozwoli na pełne wykorzystanie możliwości jednostek grzewczych.

Bartosz Świetliński

23

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 24

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Na ringu „MI”: nowoczesne urządzenia grzewcze na paliwa stałe kocioł, drewno, ruszt, zgazowanie, biomasa, lambda

Viessmann Biomasa jest jednym z najtańszych i najłatwiej dostępnych surowców energetycznych. Stanowi doskonałą alternatywę dla tradycyjnych paliw.

Zapewnia bowiem tanie i przyjazne dla środowiska ogrzewanie.

Kotły firmy Viessmann to zaawansowana technologia czystego i efektywnego spalania niemal każdego rodzaju biomasy, ze sprawnością do 92%. To rozwiązanie opracowane i opatentowane na podstawie blisko 40 lat doświadczeń spółek należących do grupy przedsiębiorstw Viessmann: Köb (produkcja kotłów od 1979 roku) i Mawera (od 1975 roku).

Głównym obszarem zastosowania kotłowni opalanych biomasą jest wytwarzanie nisko- i wysokotemperaturowej wody grzewczej, oleju termalnego oraz nisko- i wysokoprężnej pary. Tym samym kotły Viessmann o mocy od 25 do 13000 kW znajdują szerokie zastosowanie, np. w nowych i modernizowanych domach jedno- i wielorodzinnych, w hotelach, szkołach, tartakach, fabrykach mebli, po osiedla miejskie i wiejskie, ciepłownie, a na elektrowniach prądotwórczych kończąc.

Viessmann-Köb Pyromat ECO jest kotłem z ręcznym załadunkiem paliwa, zgazowującym drewno w polanach o długości do 50 cm (kotły o mocy od 40 do 95 kW) i polana do 100 cm (od 85 do 170 kW). Może być również uzupełniany drewnem odpadowym w kawałkach, zrębkami, korą, brykietem drewnianym oraz drewnem odpadowym z trocinami (np. odpady stolarskie). l

Pytanie do...

W jaki sposób można zapewnić optymalne spalanie paliwa przy różnych stopniach obciążenia kotła?

24

Najwyższą sprawność pracy, do 92%, osiąga przy spalaniu drewna sezonowanego o wilgotności od 15 do 25%. Może stanowić jedyne źródło ciepła lub współpracować z kotłem gazowym czy olejowym. Specjalne przyłącza pozwalają w Pyromat ECO zamontować palnik olejowy. Praca na oleju może pełnić funkcję rezerwowego źródła ciepła, np. podczas okresu urlopowego, kiedy uzupełnianie kotła drewnem jest niemożliwe. Za pomocą urządzenia do wsuwania i wysuwania palnik można zamontować z prawej lub lewej strony kotła.

Zaledwie kilkoma ruchami ręki można łatwo i szybko przejść z ogrzewania drewnem na olej lub odwrotnie.

Nie jest wymagany minimalny ciąg kominowy, bo kocioł wyposażony jest w wentylator wyciągowy spalin, o cichej pracy i wysokiej trwałości. Niepotrzebne są dodatkowy regulator powietrza lub ogranicznik ciągu kominowego.

Pyromat ECO standardowo wyposażony jest w układ podwyższania temperatury wody powracającej do kotła. Sterowanie procesem spalania, również podczas rozpalania i wygaszania kotła, realizowane jest przez sondę Lambda i regulowane klapy powietrza. Dzięki temu uzyskuje się czyste i efektywne spalania drewna.

Regulator zabudowany w kotle, z systemem zarządzania ciepłem, dba o maksymalne wykorzystanie energii paliwa i komfort ogrzewania. Wysoką sprawność roczną zapewnia również kontrolowane wykorzystanie ciepła resztkowego oraz precyzyjna regulacja temperatury i kontrola ładowania zasobnika buforowego wody grzewczej.

Charakterystyka kotłów Pyromat ECO - moc grzewcza: od 40 do 170 kW,

sprawność: do 92%, temperatura spalin przy mocy nominalnej: do 180°C, temperatura wody na zasilaniu: do 100°C, ciśnienie robocze: do 3 barów, komora załadunku paliwa: od 180 do 500 l. l Pyromat DYN jest urządzeniem o podobnej konstrukcji co Pyromat ECO, ale o bardziej uniwersalnym zastosowaniu i większym komforcie obsługi. Może być ręcznie uzupełniany drewnem lub za pomocą podajnika, automatycznie zasilany wszystkimi paliwami drewnopochodnymi, suchymi i wilgotnymi: peletem, zrębkami z drewna odpadowego i leśnego, jak również brykietem drzewnym. W trybie automatycznego zasilania paliwem zapalanie odbywa się automatycznie elektryczną dmuchawą gorącego powietrza.

Pionowe powierzchnie wymiany ciepła są automatycznie i regularnie czyszczone przez napędzane silnikiem sprężyny śrubowe. Dmuchawa spalin o regulowanych obrotach zaprojektowana została specjalnie do opalania drewnem i pracuje bardzo cicho. Wytworzone przez nią podciśnienie skutecznie zapobiega cofaniu się ognia i zapewnia komfortowe dokładanie paliwa przy zasilaniu ręcznym.

Zintegrowany system zarządzania ciepłem, sterowany temperaturą zasobnika, z podnoszeniem temperatury powrotu, umożliwia optymalną pracę instalacji grzewczej i maksymalne wykorzystanie energii paliwa, niezależenie od obciążenia kotła. Komfort obsługi podnosi również układ automatycznego usuwania popiołu z kotła.

Charakterystyka kotłów Pyromat DYN przy opalaniu drewnem/zrębkami - moc grzewcza: 49/35, 75/52 i 100/70 kW (100 kW przy drewnie/70 kW przy opalaniu zrębkami), sprawność: do 91,7%/do 92,4% przy zrębkach, temperatura spalin przy mocy nominalnej: do 145°C/136°C, temperatura wody na zasilaniu: do 100°C, ciśnienie robocze: do 3 barów, komora załadunku paliwa: od 180 do 255 l, www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 25

miesięcznik informacyjno-techniczny

maksymalna zawartość wody zrębków leśnych: do 35% (W35), wielkość zrębków G50 (> 5 cm). l Pyrot to w pełni automatyczny kocioł grzewczy na drewno, o mocy: od 100 do 540 kW, z rotacyjną komorą spalania, służący do spalania peletu, trocin i zrębków drzewnych o maksymalnej wilgotności: do W35.

Kocioł Pyrot, ze spalaniem rotacyjnym jest szczytowym osiągnięciem techniki spalania drewna. Podajnik ślimakowy dostarcza paliwo na ruchomy ruszt w celu jego odgazowania (proces dopływu powietrza pierwotnego regulowany sondą Lambda).

Unoszące się gazy palne, za pomocą dmuchawy rotacyjnej, są mieszane w dokładny sposób z przemieszczającym się obrotowo wtórnym powietrzem do spalania. Gwarantuje to perfekcyjne wymieszanie powietrza z gazami palnymi i czyste spalanie.

Zaawansowana technika spalania zastosowana w kotle Pyrot, niezależnie od rodzaju drewna opałowego, utrzymuje emisję CO, NOx i pyłu na minimalnym poziomie, a połączenie nowoczesnej techniki spalania z cyfrową, modulowaną regulacją wydajności cieplnej pozwala na uzyskiwanie wysokiej sprawności pracy do 92%.

Kotły Pyrot mogą być dostarczane w wersji kotłowni kontenerowej i stanowią w razie potrzeby mobilne źródło ciepła. Może to być też kotłownia kontenerowa jako stałe źródło ciepła, w przypadku modernizacji obiektu lub braku miejsca na kocioł opalany drewnem wraz z wymaganym osprzętem.

Charakterystyka kotłów Pyrto - w pełni automatyczne spalanie z rotacyjną komorą spalania: od 100 do 540 kW; paliwo: pelet, trociny i zrębki o wilgotności maksymalnej do 35%, sprawność: do 92%, temperatura zasilania do 100°C, ciśnienie pracy do 3 barów. l Pyrotec jest najwyższej jakości konstrukcją dla trudnych warunków eksploatacji. Przeznaczony jest do spalania drewna opałowego o wilgotności do 50%.

Kocioł Pyrotec zawiera rozwiązanie łączące w sobie ruszt podsuwowy, palenisko z rusztem wewnętrznym i ruszt zewnętrzny. Dzięki temu uzyskuje się korzyści z dolnego podawania paliwa do paleniska, jak również korzyści z zastosowania rusztu zewnętrznego z dopalaniem paliwa i odpopielaniem. Podajnik ślimakowy dostarcza na przykład zrębki do paleniwww.instalator.pl

1 (185), styczeń 2014

ska, gdzie są wstępnie suszone. Na ruszcie zewnętrznym zostają one całkowicie wysuszone i odgazowane. Gaz drzewny, w odpowiedniej proporcji z powietrzem pierwotnym, jest następnie spalany w komorze spalania.

Charakterystyka kotłów Pyrotec w pełni automatyczne spalanie z paleniskiem rusztowym, moc cieplna: 390 do 1250 kW. Uniwersalne zastosowanie: drewno suche (wilgotność 10%), mokre (do 50%.), sprawność: do 92%, dopuszczalna temperatura zasilania: do 100°C, dopuszczalne ciśnienie pracy do 6 barów.

Viessmann-Mawera Drugą grupę kotłów na biomasę Viessmann stanowią urządzenia firmy Mawera: w zakresie mocy od 110 do 13000 kW, o sprawności do 89-91%.

Zasilane niemal każdym rodzajem paliwa - od suchego po świeże (o wilgot-

ności do 50, 60, a nawet do 100%).

Mawera dostarcza również kotły projektowane indywidualnie na potrzeby konkretnej inwestycji.

Bardzo solidnie i grubo (trzykrotnie) izolowane i wyłożone szamotówką palenisko oraz optymalnie usytuowane systemy nadmuchu powietrzem (podgrzanym) pozwalają na spalenie materiału o różnej wilgotności z wysoką sprawnością i redukcją zanieczyszczeń w spalinach od 25 do 90% poniżej dopuszczalnych norm UE. Opatentowana wielostrefowa regulacja rusztu pozwala na optymalne spalanie paliwa przy różnych stopniach obciążenia kotła, a automatyczne załączanie klapy przeciwogniowej oraz włączanie natrysku wodnego stawia całe urządzenie jako wysoko bezpieczne.

Kotły na drewno oferowane są także jako źródła wytwarzające, obok ciepła, energię elektryczną w sposób skojarzony. Kotły typu Mawera można bowiem wyposażyć w silnik Stirlinga lub turbinę ORC. W ten sposób obiekt przemysłowy lub użytkowy może w wysokim stopniu uniezależnić się od zasilania w paliwa czy energię elektryczną z sieci.

Rozwiązania systemowe Obszerne wyposażenie instalacji, dostępne z jednej ręki, umożliwia automatyczną, niezawodną i praktycznie bezobsługową pracę całej instalacji, począwszy od systemów magazynowania i transportu paliwa, poprzez rozwiązania, które podnoszą efektywność i komfort pracy urządzeń, np. układy automatycznego usuwania popiołu, pneumatycznego czyszczenia powierzchni wymiany ciepła, recyrkulacji spalin, po systemy oczyszczania spalin, sterowania i zdalnego nadzoru.

Każda instalacja zaczyna się od zaprojektowania systemu przez nasz firmowy zespół ekspertów. Analizujemy szczególne wymagania i uwarunkowania danego projektu i proponujemy rozwiązanie systemowe „na miarę”: od samego kotła na drewno, po kompletny system współpracujący z kotłami na paliwa konwencjonalne lub z wykorzystaniem innych odnawialnych źródeł energii. Oferujemy z jednej ręki kompleksowe rozwiązania systemowe i usługi serwisowe.

Krzysztof Gnyra

25

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 26

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Ring „MI”: nowoczesne urządzenia grzewcze na paliwa stałe kocioł, pelet, miał, eko-groszek, zasobnik, palnik

ZMK SAS Utrzymywanie w czystości kotła to istotny czynnik wpływający na sprawność kotła i zapewnienie jego długiej żywotności. Aby ułatwić to zadanie, wprowadzono zmiany konstrukcyjne w budowie wewnętrznej części wymiennika kotła SAS Multi.

Pierwszym krokiem przy wyborze kotła powinno być określenie rodzaju opału, jaki chcemy spalać w kotle - należy stosować zalecany opał do zakupionego typu kotła. Przeliczmy uważnie koszty - może się bowiem okazać, że lepiej zainwestować w kocioł z automatycznym podawaniem paliwa (eko-groszek, miał, pelety), tym bardziej jeśli możemy w nim spalać kilka rodzajów opału. Zyskujemy komfort użytkowania (zasyp raz na kilka dni) i ekonomiczne spalanie dzięki precyzyjnemu regulowaniu żądanej temperatury. Dla zabezpieczenia się przed sytuacją braku energii warto wybrać kocioł z dodatkowym rusztem wodnym do spalania paliw zastępczych (np. drewno opałowe).

Zmniejszenie zapotrzebowania budynków na ciepło wymusiło zmianę sposobu wymiarowania źródeł ciepła.

Podstawą doboru kotła powinien być bilans cieplny budynku zgodnie z obowiązującymi przepisami. Błędem jest przewymiarowanie mocy kotła na paliwo stałe oraz dobór urządzenia w

oparciu o pojemność komory paleniskowej w przeświadczeniu „wydłużenia” stałopalności. Należy kierować

przyspieszeniem korozji urządzenia, szybkim zabrudzeniem komory spalania, przewodu kominowego, a w efekcie zmniejszeniem sprawności kotła.

Nieprzewymiarowany kocioł, a zatem mniejszy kubaturowo, łatwiej zamontować w często małej kotłowni.

Nie bez znaczenia będzie także niższa cena. Warto przemyśleć zakup kotła z podajnikiem, w którym łatwiej wyregulować ekonomiczne spalanie małej dawki paliwa. Przy zastosowaniu zaworu mieszającego dodatkowo poprawimy komfort cieplny w pomieszczeniach, minimalizując kosztowne przegrzewanie pomieszczeń.

Łatwe podłączenie

1 się wymaganą mocą urządzenia, a nie powierzchnią grzewczą wymiennika.

Przewymiarowanie, zwłaszcza przy długotrwałym utrzymywaniu niskich temperatur wody w kotle, skutkuje Pytanie do...

W przypadku automatyzacji spalania peletu do automatycznego zapłonu stosuje się zapalarki. Czy istnieje ekonomiczne uzasadnienie cyklicznej pracy palnika/kotła pracującego w trybie wygaszania i ponownego rozpalania?

Trendom w budownictwie odpowiadają również tendencje przy projektowaniu kotłów grzewczych. Aktualnym potrzebom rynku nastawionego na uniwersalność, dopasowanie do małych powierzchni budynków i kotłowni odpowiada kocioł SAS Slim.

Ten model uzyskał dodatkowy atut.

Wyjście do komina (czopuch) wyprowadzone przez dekiel w górnej części kotła pozwala na łatwiejsze podłączenie do komina i ustawienie w kotłowni. Opcja z palnikiem SAS Multi Flame na pelety, oprócz standardowej retorty do spalania eko-groszku, to kolejna zaleta kotła. Uzyskujemy możliwość szybkiej zmiany paliwa przy zastosowaniu odpowiedniego palnika do

Wy ni ki in ter ne to wej son dy: listopad (głosowanie na najpopularniejszy wśród internautów tekst ringowy zamieszczony w „Magazynie Instalatora“ 11/2013) Jeśli nie walczysz sam na ringu, pomóż zwyciężyć innym.

Wejdź na www.instalator.pl

26

www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 27

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

czenia w kotle SAS Slim przez górne drzwiczki przy użyciu narzędzi będących na wyposażeniu kotłów SAS.

2 wybranego rodzaju paliwa, tak by zapewnić najbardziej optymalne i ekonomiczne ogrzanie naszego domu.

Czysty kocioł Utrzymywanie w czystości kotła to kolejny czynnik wpływający na sprawność kotła i zapewnienie jego długiej żywotności. Aby ułatwić to zadanie, wprowadzono zmiany konstrukcyjne w

budowie wewnętrznej części wymiennika kotła SAS Multi. Dotychczas stosowana kaseta pionowa została zastąpiona wymiennikiem w postaci rury stalowej - zarówno w wersji z retortą, jak i z palnikiem na pelety. Jeszcze łatwiejsze jest przeprowadzanie czysz-

www.instalator.pl

Poniżej chciałbym udzielić odpowiedzi na jedno z pytań postawionych w poprzednim ringu „Magazynu Instalatora” poświęconym tematyce kotłów grzewczych na paliwa stałe: l Pyta nie: Jakie istnieją możliwości zabezpieczenia kotła c.o. z podajnikiem przed cofaniem się płomienia do zasobnika? l Odpo wiedź: Zjawisko cofania się płomienia lub żaru poprzez rurę transportową do przestrzeni zasobnika opału nie jest zjawiskiem powszechnym w przypadku palników zasilanych paliwem typu węgiel kamienny (sortyment groszek, miał).

W przypadku węgla kamiennego zjawisko to nie ma charakteru dynamicznego. Wystarczającym systemem zabezpieczenia jest zamontowanie na rurze podawczej paliwa „czujnika podajnika”. Wówczas system zabezpieczenia działa w ten sposób, że po wykryciu temperatury krytycznej podajnika zostaje uruchomiony w pierwszej kolejności tzw. cichy alarm, który ma na celu, za pomocą krótkich cykli podawania paliwa, wypchnięcie żaru z obszaru mogącego stanowić zagrożenie. Jeżeli w ten sposób urządzenie kontrolne nie zdoła obniżyć temperatury w rurze podajnika, uruchomiony zostaje trwały alarm wraz z załączeniem podajnika ślimakowego na dłuższy okres, w czasie którego żar zostanie skutecznie usunięty z palnika do komory popielnikowej kotła.

Zupełnie inny charakter przemieszczania się płomienia/żaru ma miejsce podczas stosowania peletu jako paliwa. W przypadku palnika typu retorta bardzo łatwo może dojść do zapłonu peletu w zasobniku opału cofnięcia płomienia. Niektórzy z producentów kotłów stosują w tym typie palnika dodatkowe zabezpieczenie w postaci tzw. strażaka wodnego (zbiornik z wodą połączony z zaworem za pomocą przewodu, system zraszania uruchamiany poprzez zamontowany na rurze podajnika termostat).

W przypadku peletu ZMK SAS poleca kotły specjalnie skonstruowane do spalania biomasy, np. SAS Agro-Eco lub kocioł z zamontowanym palnikiem Multi Flame. Znamienną cechą tych rozwiązań jest fakt, że system podawania paliwa z zasobnika opału do przestrzeni paleniskowej palnika zaopatrzony jest w dwie rury dystrybucji paliwa dwa ślimaki transportowe rozdzielone kanałem przesypowym zapewniającym odstęp pomiędzy nimi. Dodatkowo prędkości podajników górnego oraz dolnego zostały zróżnicowane za pomocą przekładni zębatych, dzięki czemu kanał przesypowy pozostaje zawsze pusty - nie gromadzi paliwa. Rozwiązanie takie eliminuje konieczność stosowania zabezpieczenia w postaci strażaka wodnego. Oczywiście rozwiązanie posiada także dodatkową ochronę w postaci elektronicznego czujnika temperatury.

Tomasz Starzyński Fot. 1. Przekrój kotła SAS Multi z palnikiem Multi Flame.

Fot. 2. Przekrój kotła SAS Multi z retortą.

27

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 28

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Na ringu „MI”: nowoczesne urządzenia grzewcze na paliwa stałe kotły, słoma, drewno, trzyciągowy, sterownik, PID

Witkowski Chciałbym przybliżyć Państwu nowy produkt firmy „Ślusarstwo-Kotlarstwo” Bogdan Witkowski na rok 2014. Nasza nowość to kotły opalane słomą - model Multibio.

Mulitbio to kotły wsadowe, których podstawowym paliwem jest słoma żytnia, pszenna, gryczana i rzepakowa. Zastępcze paliwo to suche drewno kawałkowe. Kotły występują w mocach od 60 do 650 kW. Przy opalaniu kotłów można wykorzystać prostopadłościenne kostki 0,4 x 0,8 x 0,4 m lub baloty o średnicach 1; 1,2; 1,6 i 1,8 m.

Sprawność w górę Kotły proponowane przez naszą firmę to konstrukcje trzyciągowe.

Rozwiązanie trzyciągowe znacznie podnosi sprawność kotła grzewczego, obniża temperaturę spalin (strata kominowa zmniejsza się nawet o 35%), a w konsekwencji kocioł jest oszczędniejszy niż dwuciągowy. Ważną zaletą kotłów Multibio jest sterownik EKO-4. Reguluje on proces spalania słomy za pomocą algorytmu PID. Sterownik EKO-4 obsługuje wentylator nadmuchowy, dwie pompy (pompę zbiornika akumulacyjnego i pompę ochronną dla temperatury powrotu), zawór mieszający, a także wentylator wyciągowy spalin.

Podczas automatycznej pracy kotła wentylator nadmuchowy podaje powietrze pierwotne (strefa paleniska) oraz powietrze wtórne (strefa pierwszej komory nawrotnej). Gazy palne po przejściu z paleniska uchodzą do pierwszej komory nawrotnej, gdzie zostają całkowicie dopalone w temperaturze około 800°C przez dysze powietrza wtórnego. Następnie do-

28

palone już gazy kierowane są do wymiennika rurowego, gdzie następuje końcowe odebranie ciepła.

Paliwo Spalanie słomy na takiej zasadzie nazywamy „spalaniem przeciwprą-

dowym”. Taka metoda jest najbardziej efektywna, pozwala na całkowite spalenie słomy, a także ograniPytanie do...

1. Jak wysoką temperaturę spalin osiągają kotły konkurencji?

2. Czy sterownik konkurencji posiada dostosowany do spalania słomy algorytm PID?

cza emisję szkodliwych związków do atmosfery.

Zalecamy, aby słoma, którą będziemy opalać kotły Multibio, została poddana więdnięciu. Co to znaczy? W głównej mierze chodzi o to, żeby świeżą słomę po młóceniu pozostawić jeszcze na okres 2-3 tygodni na polu.

Ma to na celu wypłukanie z niej szkodliwych związków przez deszcz. Słoma zwiędnięta charakteryzuje się szarym kolorem. Spalanie zwiędniętej słomy jest dużo mniej szkodliwe dla kotła. Wilgotność spalanej słomy nie powinna przekraczać 15%.

Zakres mocy 60-650 kW pozwala na zastosowanie kotłów Multibio zarówno do ogrzewania kotłowni małych, średnich gospodarstw rolnych, domków jednorodzinnych, jak również większych obiektów, np. pieczarkarni, ferm drobiu lub ogrodnictwa.

Kotły tego typu muszą być zamontowane w układzie otwartym. Montowane są do instalacji grzewczej za pośrednictwem zbiornika akumulacyjnego, tzw. bufora. Bufor zapewnia stabilizację procesu grzewczego, a także odbiera nadwyżkę ciepła powstałego przy spalaniu słomy. Pojemność bufora zależy od zapotrzebowania na ciepło ogrzewanego budynku, ale przede wszystkim od wielkości kotła. Ogrzana woda ze zbiornika jest przekazywana na obiekt za pomącą pomp, a następnie po oddaniu ciepła wraca rurą powrotną.

Podsumowanie Multibio to sprawny i uniwersalny kocioł grzewczy. Pozwala na spalanie różnego rodzaju biopaliw, nie tracąc przy tym swoich unikalnych właściwości. W standardowym wyposażeniu znajduje się nowoczesny sterownik z płynną regulacją pracy PID - EKO 4.

Tomasz Witkowski www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 29

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Ring „MI”: nowoczesne urządzenia grzewcze na paliwa stałe nowoczesny, kocioł, tradycyjny, opał, ekonomia, ekologia.

Rakoczy Stal Wszyscy znający polski rynek kotłów na paliwa stałe wiedzą, że w porównaniu do tych z ręcznym załadunkiem dzisiejsze kotły retortowe są bardzo nowoczesne - wyposażone w automatykę, potrafiące spalać różne rodzaje paliwa.

W Polsce paliwem podstawowym jest węgiel (pod różnymi postaciami), ale węgiel, brykiet węglowy (prasowany węgiel), eko-groszek są wykorzystywane także w domowych kotłowniach w Anglii, Niemczech, Irlandii, Austrii. Kotły na paliwo odnawialne (drewno) w wielu krajach Europy Zachodniej są promowane i wspierane przez rządowe dopłaty. Kto nie wierzy, niech odwiedzi targi branżowe w Austrii lub Niemczech i zobaczy, jak wyglądają kotły, w których spala się opał stały!

Polski przemysł kotlarski do chwili obecnej narzuca tworzenie coraz nowocześniejszych technologicznie urządzeń (kotłów na paliwa stałe). Wiemy jednak, że w Polsce będą pojawiać się przepisy obligujące do wprowadzania na rynek kotłów o bardzo wysokich parametrach ekologicznych, spełniających 5 klasę wg normy EN 303-5:2012(E). Mowa tu m.in. o wysokiej sprawności kotłów, niskiej emisji tlenku węgla, pyłu, cząstek organicznych. Te ekologiczne parametry dotyczą kotłów na pelet i drewno kawałkowe. Nie można również zapominać o kotłach węglowych, które stanowią główne źródło ciepła w polPytanie do...

Czy polscy producenci kotłów powinni produkować kotły bardzo ekologiczne na rynek, na którym nie ma żadnych uregulowań prawnych dotyczących jakości opału, a dla użytkowników najważniejszy jest niski koszt ogrzewania? www.instalator.pl

skich domach. W związku z tym polscy producenci poświęcają im wiele pracy, stale je udoskonalając.

Firma Rakoczy Stal posiada w swojej ofercie kocioł łączący w sobie dwa różne produkty: komorowy i retortowy oraz dwa ważne aspekty - ekonomię i ekologię. Kocioł dwupaleniskowy Multimax to uniwersalny kocioł wyposażony w palnik obrotowy z dyszami powietrza wtórnego, przeznaczony do spalania opałów sypkich z zasobnika (eko-groszek, pelet, miał) oraz w obszerne palenisko z żeliwnym rusztem do spalania drewna kawałkowego o długości od 0,5 do 1 m (w zależności od mocy kotła).

Kocioł pracuje w układzie zamkniętym i niezależnie od wyboru paleniska i sposobu podawania paliwa osiąga sprawność aż 88%. Bardzo dobre spalanie potwierdzają badania, w których kocioł osiągnął najwyższą 5 klasę czystości spalania, przy emisji: pyłu 6-60 mg/m3, CO 175-985 mg/m3, NO2 88380 mg/m3. Zgodnie z tymi wynikami to jeden z najlepszych ekologicznie kotłów na rynku polskim. Kocioł Multimax jest bardzo komfortowy w użytkowaniu. Duży zasobnik pozwala na załadunek raz na kilka dni, a sterownik zapewnia dokładne i proste sterowanie 4 pompami: c.w.u., c.o., cyrkulacyjną i ogrzewania podłogowego.

Jest to kocioł nowoczesny dla aktualnych potrzeb użytkowników i jednocześnie przyszłościowy, wyprzedzający produkty konkurencji pod względem parametrów ekologicznych.

Poniżej chciałbym udzielić odpowiedzi na pytanie postawione w poprzednim ringu „Magazynu Instalatora”: l Pytanie: Dlaczego opłaca się zamontowanie magazynu ciepła (bufora) w instalacjach ze źródłem ciepła opartym na paliwie stałym? l Odpowiedź: W kotłach komorowych na paliwa stałe jedynym czynnikiem regulacji pracy kotła jest dozowanie ilości powietrza. Po rozpaleniu kotła, kiedy to zapotrzebowanie na energię jest duże, a kocioł pracuje z mocą nominalną bądź zbliżoną do niej, powietrze dostarczane jest do kotła w sposób ciągły. Cały proces spalania przebiega prawidłowo, a gazy dopalane są prawie całkowicie, nie generując dodatkowych strat. Cały problem zaczyna się w momencie uzyskania przez kocioł temperatury zadanej i gdy ilość powietrza dostarczana do komory spalania jest dławiona. Poprzez spalanie paliwa w zbyt małej ilości tlenu powstaje tlenek węgla, który jak wiadomo nie jest pożądany w procesie spalania, jak również powstaje nagar, który osadza się na ścianach kotła. Powstaje też sadza, która, osadzając się na ścianach wymiennika, uniemożliwia odbiór energii ze spalania, ponadto sadza oraz ww. czynniki zanieczyszczają przewód kominowy.

Zastosowanie zbiornika akumulacyjnego w instalacji powoduje, że nadmiar energii jest magazynowany w samym buforze, a kocioł pracuje w dalszym ciągu z mocą zbliżoną do nominalnej. Dzięki temu paliwo dopalane jest całkowicie, a sprawność całego układu jest maksymalnie wysoka. Nie bez znaczenia jest tutaj wydłużenie żywotności kotła z tytułu instalacji wyposażonej w bufor ciepła.

Dodatkowym atutem instalacji z buforem jest oddawanie energii cieplnej już po wygaśnięciu kotła, co wpływa bezpośrednio na komfort użytkowania.

Grzegorz Sałęga

29

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 30

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Ochrona kotłów c.o. przed korozją

Walka z wżerami Korozja to oddziaływanie zachodzące na pograniczu metalu i środowiska, powodujące negatywne zmiany we własnościach danego materiału i prowadzące do pogorszenia roli, jaką spełnia, co w konsekwencji wymaga reakcji. Żywotność pieców c.o. jest uzależniona głównie od pojawienia się korozji, a dokładniej od jej agresywności i szybkości, z jaką oddziałuje na wnętrze wymiennika. To zjawisko niekorzystne z racji tego, że poprzez długotrwałe (długoletnie) postępowanie może doprowadzić do powstawania przecieków w kotle. Z reguły naprawa danego miejsca polega na wycięciu skorodowanego (nieszczelnego) miejsca, oczyszczeniu powierzchni i przyspawaniu nowej blachy. Niestety jest to trudne do realizacji i wiąże się z pewnymi kosztami. Trzeba tutaj zauważyć, iż podczas takiej regeneracji pojawiają się dodatkowe problemy związane z doborem odpowiedniego spoiwa (skład chemiczny), a także z prawidłowym przeprowadzeniem procesu spawania. Zdarza się, iż kocioł wymaga naprawy w wielu miejscach.

Te aspekty niejednokrotnie decydują o wymianie pieca na nowy, bowiem naprawa starego jest nieopłacalna.

Skąd ta korozja?

Korozja to oddziaływanie zachodzące na pograniczu metalu i środowiska, powodujące negatywne zmiany we własnościach danego materiału i prowadzące do pogorszenia roli, jaką spełnia, co w konsekwencji wymaga reakcji [1].

Efektem korozji może być powstawanie zgorzeliny (fot. 1). W zależności od okoliczności, materiału i narażenia na poszczególne związki wyróżnia się m.in. zgorzelinę porowatą, jednofazową lub wielofazową. Ich wygląd przypomina nachodzące na siebie „płaty” o grubościach dochodzących do kilku mm. Odpadanie czy odrywanie się ich

30

od metalu powoduje zmniejszenie jego grubości [2]. Zgorzelina może mieć także wpływ na ograniczenie sprawności kotła - stwarza barierę utrudniającą właściwe nagrzewanie wody.

Korozji nie da się uniknąć. Zachodzący w kotle proces spalania paliw (których produktami są szkodliwe związki chemiczne), nieodpowiednia (za niska) temperatura pracy, wilgotny opał, zbyt wychłodzona woda powracająca z instalacji czy nieprawidłowo zaprojektowany wymiennik (powodujący nadmierne wychłodzenie spalin w okolicach ostatniej przegrody) to tylko niektóre z prowodyrów skutkujących postępem korozji.

Ważnym czynnikiem powodującym powstawanie korozji jest skład chemiczny spalanego paliwa. Zatem opał można podzielić na kilka grup [2]: l nieposiadający siarki ani popiołów, l zawierający siarkę, lecz bez popiołów l zawierający zarówno siarkę, jak i popiół.

Sposób spalania paliwa w kotle (z nadmiarem powietrza lub z jego niedoborem) ma bardzo duże znaczenie, jeśli chodzi o tworzące się produkty spalania. Powstaje ich znacznie więcej, jeśli nie ma zapewnionej odpowiedniej ilości tlenu, co pokazano w tabeli.

Jak ograniczyć korozję?

Istnieje możliwość ograniczenia korozji, a tym samym przedłużenia żywotności kotła poprzez odpowiednie zabiegi zapobiegające temu zjawisku.

W przypadku projektowania kotłów należy zwrócić uwagę na właściwe ukształtowanie poszczególnych detali wraz z odpowiednim rozmieszczeniem. Zbyt duże odległości pomiędzy przegrodami (panelami wodnymi, kopertami) mogą powodować brak odpowiedniego nagrzewania miejsc płaszcza wodnego znajdujących się najniżej.

Nieodpowiednie odstępy pomiędzy wspomnianymi elementami i zła konstrukcja wymiennika (za dużo paneli wodnych, wydłużony kocioł itp.) mogą wpływać na nadmierne wychłodzenie spalin w drodze do wyjścia kominowego, a tym samym powodować skraplanie wody na ściankach wymiennika.

Ważnym parametrem podczas projektowania i wykonania wymiennika jest zastosowanie właściwych materiałów przeznaczonych do tego celu.

Odpowiednie przepisy [3] wskazują minimalne grubości i gatunki poszczególnych materiałów na elementy pieców. Nie ulega wątpliwości, iż stosowane wyroby hutnicze muszą charakteryzować się brakiem jakichkolwiek wad czy niezgodności.

Warto również przeanalizować konstrukcję kotła, a mianowicie, czy posiada nagłe zmiany przekrojów lub miejsc, w których nastąpiłby przepływ turbulentny mogący prowadzić

www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 31

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Fot. 1. Przykład tworzącej się warstwy zgorzeliny.

Fot. 2. Korozja dolnej części panelu wodnego. do zjawiska kawitacji. To zjawisko wywołane jest znacznym zwiększeniem prędkości cieczy wraz z drastycznym obniżeniem ciśnienia, czemu towarzyszy pojawienie się pęcherzy par na ściankach. Następnie poprzez wzrost ciśnienia nieciągłości (pęcherzyki) kurczą się i dzięki wywołanym naprężeniom prowadzą do powstawania pęknięć lub zagłębień. Podczas tego procesu można usłyszeć charakterystyczne stuki [4]. Miejsca te zostają osłabione i mogą zostać zaatakowane przez korozję (fot. 2).

Utrzymywanie właściwej temperatury wody w piecu jest bardzo istotną kwestią. Niższe temperatury mogą powodować skraplanie się wody na ściankach wymiennika, której nagromadzenie w połączeniu z popiołem utworzy wilgotną maź zalegającą w dolnych partiach pieca. Zbyt niska temperatura wody powracającej z układu może prowadzić do korozji niskotemperaturowej. Jest to zjawisko związane z kilkoma aspektami, z których najważniejsze to: wspomniany powrót wychłodzonej wody i oziębianie rozgrzanych powierzchni kotła, a także stosowanie wilgotnego paliwa wraz z procesem spalania odbywającego się na niskich parametrach pracy.

W takiej sytuacji dochodzi do powstania pary wraz ze związkami siarki, np.

SO3, które „atakują” najsłabsze (najzimniejsze) miejsca w kotle i rozpoczynają działanie korozji niskotemperaturowej [5]. Procesowi temu można zapobiegać, stosując zawory trój- lub czterodrożne. Zainstalowane w odpowiednim miejscu instalacji dają (oprócz innych funkcji) możliwość ogrzania wychłodzonego czynnika powracającego do kotła. Taki manewr powoduje dogrzanie wychłodzonej wody, a tym samym zmniejsza ryzyko powstawania tego rodzaju korozji.

W celu ochrony metalu przed korozją stosuje się malowanie jego powierzchni specjalnymi farbami, odpornymi na działanie wysokich temperawww.instalator.pl

tur, tzw. żaroodpornych (granice 400÷600°C). Należy jednak pamiętać, iż przy regularnym czyszczeniu kotła powłoka ochronna może ulec zniszczeniu, dlatego powinno się ją odnawiać.

Kolejną kwestią ograniczającą tworzenie się korozji jest gruntowne wyczyszczenie wnętrza po zakończonym sezonie grzewczym, wraz z pozostawieniem otwartych furtek i wyczystek. Takie postępowanie (pod warunkiem drożnego komina) spowoduje przepływ powietrza, dzięki czemu będzie on na bieżąco osuszany. W przeciwnym razie dojdzie do powstawania skroplin na elementach wymiennika, a wszechobecna wilgoć stworzy doskonałe warunki dla rozwoju korozji. Czyszczenie wymiennika najlepiej wykonywać za pomocą szczot drucianych, pamiętając o zakamarkach i rogach. Podczas oczyszczania nie powinno się uderzać w ścianki wymiennika, by nie doprowadzić do ewentualnych uszkodzeń. Po usunięciu zanieczyszczeń wnętrze najlepiej pomalować specjalną antykorozyjną farbą (najlepiej żaroodporną) lub, jeśli nie ma takiej możliwości, zabezpieczyć je olejem (na okres letni).

Jeśli istnieje potrzeba usunięcia wody z kotła w celu przeprowadzenia re-

montów czy innych czynności, po zakończeniu tych prac należy go ponownie napełnić wodą. Warto również nagrzać piec po tej operacji do temperatury maksymalnej [6]. Pozwoli to na wyeliminowanie mikroskopijnych pęcherzyków powietrza (tlenu) znajdujących się w kotle, co uniemożliwi osadzenie się ich na ściankach wymiennika.

Ważnym aspektem ochrony kotła są tzw. inhibitory korozji. Wspomniana wyżej norma PN-EN ISO 8044 określa je jako środki chemiczne, które zastosowane w odpowiednim stężeniu obniżają szybkość korozji. Ich zastosowanie zmniejsza ryzyko jej wystąpienia nawet o około 90% [6].

Podsumowując, profesjonalne podejście do zagadnień związanych z projektowaniem, eksploatacją i zabezpieczeniem kotła centralnego ogrzewania przed korozją spowoduje wydłużenie żywotności pieca. Pozwoli również na przesunięcie w czasie konieczności zakupu nowego wymiennika.

Paweł Wilk Literatura: [1] PN-EN ISO 8044:2002 „Korozja metali i stopów - Podstawowe terminy i definicje”.

[2] Mrowiec S., Werber T., „Korozja gazowa metali”, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1975.

[3] PN-EN 303-1 „Kotły grzewcze. Kotły grzewcze z palnikami nadmuchowymi.

Terminologia, ogólne wymagania, badania i oznaczenia”.

[4] Blicharski M., „Inżynieria powierzchni”, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 2009.

[5] „Spalanie i paliwa”. Pod red. W. Kordylewskiego, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, 2005.

[6] Grochal M., Szczypiński Z., „Obsługa kotłów centralnego ogrzewania”, Arkady, Warszawa 1974.

31

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 32

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Alternatywne rozwiązanie dolnego źródła dla pompy ciepła solanka-woda

Ogrzewanie lodem Rozwiązaniem alternatywnym dla dolnego źródła pomp ciepła jest tzw. zasobnik energii, zwany także zasobnikiem lodu. Rozwiązanie do pomp ciepła o mocy grzewczej do 17 kW oparte jest o „dzwon” betonowy o objętości około 12 m3, który wypełniony jest wodą wodociągową w ilości 10 m3. Dzwon montowany jest w gruncie na głębokości około 4 m w odległości nie większej niż 3 m od budynku.

Rynek pomp ciepła stale rośnie.

Mniej więcej połowa sprzedawanych pomp ciepła to urządzenia typu solanka-woda, a więc bazujące na dolnym źródle w postaci kolektora gruntowego poziomego lub odwiertów pionowych. W obu przypadkach wykorzystywane jest ciepło ziemi.

Dobór powierzchni kolektora lub sumarycznej głębokości odwiertów zależny jest od wymaganej ilości energii. W obu przypadkach niedoszacowanie niesie za sobą dość poważne konsekwencje.

Prace związane z wykonywaniem kolektora gruntowego podlegają zgłoszeniu organom administracji geologicznej (staroście) przed ich rozpoczęciem. W przypadku odwiertów pionowych dodatkowo prace wiertnicze związane z pozyskaniem ciepła Ziemi wykonywane są na podstawie projektu geologicznego. Odwierty wykonywane są w oparciu o Ustawę z dnia 4.02.1994 r. „Prawo Geologiczne i Górnicze” (Dz. U. nr 27 poz. 97), z późniejszymi zmianami, tj. wg stanu prawnego na dzień 10 września 2008 r. oraz stosowne przepisy wykonawcze: Rozporządzenie MOŚZNiL z dnia 19.12.2001 r. w sprawie projektów prac geologicznych (Dz. U. nr 153, poz. 1777). Z wykonanych prac, w oparciu o Rozporządzenie z dnia 23.08.2005 r. w sprawie określenia przypadków, w których konieczne jest sporządzenie innej dokumentacji geologicznej (Dz. U. nr 116, poz.

983), sporządzana jest dokumentacja geologiczna w związku z wykorzystaniem ciepła Ziemi, która przekazywa-

32

na jest organom administracji geologicznej. Potencjalnie mogą mieć zastosowanie również: Ustawa Prawo Wodne, jeżeli w rejonie prac istnieją strefy ochronne ujęć wodnych, a w decyzjach o ich ustanowieniu istnieją zapisy dotyczące prac wiertniczych w ich obrębie, Prawo ochrony środowiska, np. ograniczenie wierceń w ob-

a pompą ciepła. Woda stanowi więc dolne źródło dla pompy ciepła. W zmianie temperatury mamy około 116 kWh energii, natomiast dodatkowe 930 kWh w energii przemiany fazowej w lód. Warto przy tej okazji dodać, że zamarzanie wody w „dzwonie” może mieć miejsce, szczególnie w trakcie dłuższego okresu występowania niskich temperatur zewnętrznych. W trakcie zamarzania lód tworzy się równomierną warstwą wokół wężownicy, a wzrost powierzchni lodu kompensuje coraz gorszą skuteczność przekazywania ciepła. Tak na marginesie: współczynnik przekazywania ciepła wody wynosi 0,6 W/(m * K), natomiast lodu - prawie 4 razy więcej: 2,33 W/(m * K). Nie ma jednak co porównywać z metalami, np. miedź 394, a srebro nawet 429 W/(m * K).

Uzupełnienie instalacji

szarach leśnych ze względu na okresy lęgowe, Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym, jeżeli w miejscowym planie zagospodarowania zostały sformułowane ograniczenia.

Dzwon z wodą Rozwiązaniem alternatywnym jest tzw. zasobnik energii, zwany także zasobnikiem lodu. Rozwiązanie do pomp ciepła o mocy grzewczej do 17 kW oparte jest o „dzwon” betonowy o objętości około 12 m3, który wypełniony jest wodą wodociągową w ilości 10 m3. Dzwon montowany jest w gruncie na głębokości około 4 m w odległości nie większej niż 3 m od budynku. W całej objętości zbiornika zanurzona jest wężownica, którą przepływa czynnik niezamarzający pomiędzy „dzwonem”

Woda w „dzwonie” nie może stanowić jedynego źródła energii dla pompy ciepła i konieczne jest uzupełnienie instalacji. To dodatkowe, a tak naprawdę podstawowe, źródło energii stanowią tzw. kolektory powietrzne.

Ich konstrukcja nie jest niczym nowym, a pierwsze schematy z ich wykorzystaniem pochodzą z 1978 roku.

Kolektory powietrzne wykorzystują energię zarówno promieniowania słonecznego, jak i powietrza.

Nie posiadają one przykrycia, jak to jest w przypadku klasycznych kolektorów słonecznych, a ich budowa może być w niektórych przypadkach bardzo toporna, np. rozwinięta rura PE na dachu stanowi w gruncie rzeczy kolektor powietrzny.

Zestaw oferowany w pakietach z „zasobnikiem lodu” posiada powierzchnię około 12 m2 brutto i charakteryzuje się współczynnikiem mocy o wartości 0,16 kW/K („czysta” konwekcja) dla prędkości www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 33

miesięcznik informacyjno-techniczny

wiatru 1,5 m/s. Przez kolektor przepływa ten sam czynnik niezamarzający co przez pompę ciepła, a osiągana maksymalna temperatura nie przekracza 60°C (maksymalna temperatura postojowa).

Do współpracy z tak wykonanym dolnym źródłem ciepła dedykowane są pompy ciepła wyposażone w elektroniczne zawory rozprężne, które w znacznie lepszy sposób radzą sobie ze zmianami temperatury w dolnym źródle ciepła i zapewniają wysokie efektywności pracy pompy ciepła. Automatyka pompy ciepła powinna posiadać funkcję chłodzenia instalacji. Trzeba pamiętać, że lodowa woda na koniec sezonu grzewczego stanowi idealne źródło chłodu na gorące letnie dni. Zasobnik lodu spełnia zatem podwójne zadanie.

1 (185), styczeń 2014

Wykorzystanie energii Analiza pracującej od ponad roku instalacji z zasobnikiem lodu o pojemności 170 m3 i pompą ciepła o mocy grzewczej 120 kW pokazuje, że energia uzyskiwana z kolektora powietrznego stanowi większość wykorzystywanej energii (wykresy). Zasobnik lodu może stanowić bardzo

dobrą alternatywę dla klasycznych dolnych źródeł ciepła przeznaczonych do pomp ciepła typu solanka-woda. Prace montażowe są mniej kłopotliwe, w zdecydowanie mniejszym stopniu dewastują otoczenie domu, a dodatkowo nie wymagają projektu prac geologicznych. Rynek niemiecki od pewnego czasu stosuje i rozwija tę technologię. Przyczyną są coraz większe problemy formalne związane z wykonywaniem odwiertów, a także ich późniejszą eksploatacją. Jest więc kwestią czasu, zanim rozwiązanie z „zasobnikiem lodu” stanie się popularne w Polsce.

Firmy wiertnicze powinny zatem poważnie rozważyć wprowadzenie takich innowacji do swojej oferty.

Dawid Pantera

PELMAX NOWOCZESNE KOTŁY PELETOWE Wysoka Wysoka spra sprawność wność ener energetyczna getyczna Automatyczne Automatyczne cz czyszczenie yszczenie w wymiennika ymiennika kkotła otła Dużyy pojemnik na popiół Duż Bardzo Bar dzo bogate bogate w wyposażenie yposażenie standar standardowe dowe W zzestawie estawie z zasobnik zasobnikiem iem peletu 300 lub 500 litrów litrów

NIBE-BIAWAR NIBE- BIAWAR Sp. S p. z o o.o., .o., al. al. JJana ana P Pawła awła IIII 5 57, 7, 1 15-703 5-703 B Białystok i a ł y s to k

IInfolinia: nf o li ni a: 0 0801 8 01 0 003 03 0 066, 66, w www.biawar.com.pl w w. b i aw ar.c om . p l

SZUKAMY SZUKAMY AAUTORYZOWANYCH UTORYZOWANYCH INSTALATORÓW INSTALATORÓW

kotly@biawar.com.pl k otly@biawar.com.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 34

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Sterowanie pracą kotłów wodnych małej mocy, opalanych biomasą

Sprawność w górę Artykuł ma na celu ukazanie problematyki związanej ze sterowaniem pracą kotłów powszechnie stosowanych w rozproszonych instalacjach grzewczych, czyli koncepcji regulacji oraz stosowanych urządzeń pomiarowych i wykonawczych. Obiektami badań są kotły na paliwa odnawialne, zainstalowane w laboratorium procesów spalania, wyposażonym w wysokiej klasy aparaturę pomiarową.

Coraz większy udział w rozproszonych, domowych instalacjach grzewczych mają kotły wodne opalane paliwem pochodzenia roślinnego. Ich niewątpliwym atutem jest niska szkodliwość dla środowiska, ekonomiczna eksploatacja oraz wysoki komfort użytkowania.

Spalanie biopaliwa Proces spalania w małych kotłach wodnych powinien przebiegać w taki sposób, aby spełnić wymagania ekologiczne, jak i ekonomiczne. Dopuszczalna zawartość szkodliwych dla środowiska związków w spalinach jest określona w obowiązujących normach. Nawet jeśli biopaliwo określane jest jako przyjazne dla środowiska i wykazuje tzw. zerową emisję dwutlenku węgla, to jednak jego spalanie jest procesem złożonym i wymaga zaawansowanego sterowania, aby uzyskać maksymalną sprawność kotła i niską zawartość szkodliwych związków w spalinach. Aby były więc spełnione regulacje prawne dotyczące emisji zanieczyszczeń do atmosfery, takie jak norma PN-EN 303-5:2012, proces spalania musi przebiegać w sposób przewidywalny i kontrolowany. Należy zwrócić przy tym uwagę na fakt, że kotły małej mocy są często sterowane przez proste regulatory, które swoje dwustanowe działanie („on-off”) opierają jedynie na pomiarze temperatury wody zasilającej. Ponadto ich użytkownicy często nie posiadają dostatecznej wiedzy o procesie spalania, co prowadzi do eksplo-

34

atacji kotłów z niską sprawnością i wysoką emisją szkodliwych związków. Dlatego też zadaniem sterownika jest zapewnienie optymalnych warunków procesu spalania, aby kocioł przy zadanej temperaturze oraz wymaganej mocy pracował jak najbardziej efektywnie i emitował jak najmniej zanieczyszczeń.

Wzór (1) przedstawia zależność, która pozwala wyznaczyć sprawność energetyczną kotła w oparciu o dane dostępne w drodze pomiarów oraz wartość opałową paliwa. h = (qv * Cw * r * DT)/(Wd * qm) (1), gdzie: qv - strumień wody (m3/h), Cw ciepło właściwe wody (J/kg * K), r - gęstość wody (kg/m3), DT przyrost temperatury wody (K), Wd - wartość opałowa paliwa (J/kg), qm - strumień masowy paliwa (kg/h).

Sprawność kotła oraz emisja CO, TOC i NOx są zależne od współczynnika nadmiaru powietrza l. Współczynnik ten wyliczany jest jako stosunek rzeczywistej ilości powietrza, w której spalane jest paliwo, do ilości potrzebnej do całkowitego spalenia paliwa, czyli tzw. ilości stechiometrycznej: l = V powietrza rzecz./V powietrza stechiom. (2) Istnieje określony przedział wartości współczynnika l, w którym kocioł wykazuje największą sprawność przy równoczesnej bardzo niskiej emisji tlenku węgla i akceptowalnej zawartości tlenków azotu w spalinach. Zależność tę przedstawiono na wykresie.

Sterowniki kotłów na pelet Sterowniki dostępne na rynku sprawują zazwyczaj kontrolę nie tylko nad pracą kotła, ale również nad działaniem całego układu centralnego ogrzewania. Współpracują one z czujnikami i regulatorami pokojowymi, pogodowymi, czasowymi, a także z zaworami mieszającymi, odcinającymi, pompami, buforami energii cieplnej itd. W niniejszym artykule pominięto sterowanie wymienionymi urządzeniami peryferyjnymi.

Jak już wiadomo, urządzenia automatycznej regulacji stosowane w kotłach na biopaliwa powinny tak sterować procesem spalania, aby zapewnić wymaganą aktualnie moc, przy zadanej temperaturze, ale jednocześnie kontrolować relację ilości powietrza do paliwa, by spalanie odbywało się w warunkach optymalnych pod względem sprawności i emisji spalin.

Najprostsze i szeroko stosowane sterowniki nie spełniają wszystkich wymienionych wyżej założeń z jednej, bardzo prostej przyczyny, jaką jest brak danych niosących informacje o warunkach panujących w komorze spalania. Nie jest możliwy bowiem prawidłowy nadzór nad procesem spalania w oparciu tylko i wyłącznie o temperaturę wody na wyjściu z kotła, a tylko ten parametr jest mierzony przez układ mikroprocesorowy.

Częstotliwość podawania i strumień masowy paliwa jest ustawiany przez operatora, natomiast tryb pracy wentylatora jest zależny jedynie od temperatury wody. Nieznacznie bardziej zaawansowane układy automatyki stosowane w kotłach są wyposażone dodatkowo w czujnik temperatury spalin umieszczony w czopuchu kominowym, co pozwala już w pewnej mierze sterować procesem spalania.

Dlatego sterownik dobrej klasy powinien mieć zaimplementowany układ regulacji kaskadowej, w którym jeden www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 35

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

regulator utrzymuje zadaną pracy wentylatora ustawia temperaturę i moc wyjścioużytkownik. W bardziej zawą, a drugi czuwa nad praawansowanych układach widłowym przebiegiem sterowania pracują regulaprocesu spalania, głównie tory typu PI, a nawet, jak poprzez sterowanie wartopodają producenci, fuzzy ścią współczynnika nadmialogic. Sterowniki kotłów ru powietrza l. pracują zasadniczo w trzech Taki sposób sterowania trybach, tj. w trybie rozpaprzedstawiono na schemalania, osiągania nastawionej cie, gdzie regulator nadtemperatury i utrzymywarzędny zapewnia utrzymania ustalonej temperatury nie zadanej przez użytkowwody. Użytkownik posiada nika temperatury wody na moż liwość zmian wielu naWykres. Sprawność, CO, TOC i NOx w zależności wyjściu z kotła poprzez staw w celu dostosowania od współczynnika nadmiaru powietrza - typowy zmiany strumienia paliwa pra cy kotła do posiadanego trend dla kotłów na paliwa stałe [1], s. 64. dostarczanego do palnika. paliwa, obiegu i zapotrzeboRegulator podrzędny ma natomiast nego do kotła. Wspomnianą wadę wania na energię cieplną. Kolejne za zadanie osiągnięcie optymalnej próbuje się wyeliminować, wyposaża- prace nad udoskonalaniem układów wartości l w komorze spalania po- jąc wentylator w hallotronowy czuj- sterowania ukierunkowane są na zaprzez odpowiednią dystrybucję po- nik obrotów, co daje możliwość utrzy- pobieganie żużlowania popiołu w palwietrza pierwotnego i wtórnego. Pę- mania zadanej mocy silnika, a tym sa- niku oraz przede wszystkim na autotla ujemnego sprzężenia zwrotnego mym stałego strumienia powietrza. matyczną adaptację parametrów reobejmuje elektrochemiczny czujnik Wentylator nadmuchowy montowany gulatora do zmieniających się warunzawartości tlenu w spalinach, zwany jest w pobliżu palnika i zapewnia do- ków otoczenia i właściwości fizykopopularnie sondą lambda. Każdy starczanie powietrza pierwotnego i chemicznych paliwa układ automatycznej regulacji składa wtórnego w odpowiednie obszary koPodsumowanie się z regulatora z zaimplementowa- mory spalania. Coraz częściej stosuje nym algorytmem regulacji, czujników się jednak wentylatory wyciągowe Mając na uwadze liczbę kotłów dostarczających informacji o procesie spalin zainstalowane w czopuchach, oraz elementów wykonawczych, za które wytwarzają podciśnienie w ko- małej mocy ogrzewających domy nie tylko w Polsce, ale i w całej Europie, pomocą których sterowany jest coraz bardziej restrykcyjne normy obiekt. W zależności od rodzaju kodotyczące emisji zanieczyszczeń, rotła, jego budowy, stopnia zaawansosnące ceny paliw oraz oczekiwania wania układu automatyki i strategii użytkowników, można stwierdzić, że sterowania, instalowany jest różnoraobszar dotyczący sterowania jest zaki osprzęt pomiarowo-wykonawczy. gadnieniem rozwojowym i interesuW układzie automatycznego podawającym. Ustawiczne modernizacje nia paliwa stosowany jest najczęściej wprowadzane przez producentów silnik jednofazowy prądu przemienkotłów oraz sterowników, a także ich nego z motoreduktorem, który napęwspółpraca z jednostkami naukowydza podajnik tłokowy lub ślimakowy. mi sprawiają, że opisane urządzenia Zapłon peletu inicjowany jest przez Schemat blokowy układu kaskadogrzewcze stają się coraz bardziej ekoelektryczną grzałkę w obudowie ce- wego sterowania mocą i procesem logiczne i ekonomiczne [4]. ramicznej umieszczoną w palniku. spalania w kotle z paleniskiem retorPółprzewodnikowy czujnik optyczny towym [2], s. 103.

Marek Nitsche informuje sterownik o pojawieniu się lub też zaniku płomienia. Powietrze tle, a powietrze zasysane jest do ko- Literatura: do komory spalania dostarczane jest mory przez przesłony i odpowiednio [1]. Hrdlička J., Šulc B., “Advanced Feza pośrednictwem wentylatora na- ukształtowane kanały dolotowe. Po- atures of a Small-Scale Biomass Boiler Control for Emission Reduction”, „Interdmuchowego lub wyciągowego o dział na powietrze pierwotne i wtór- national Journal of Energy” 2011, wyd. 3, zmiennej wydajności. Modulacja ne jest zwykle realizowany przez re- nr 5, s. 62-69. strumienia powietrza osiągana jest gulowanie przesłon siłownikami elek- [2]. Hartmann H. i in., “Handbuch Bioenergie-Kleinanlagen“, Fachagentur Napoprzez zmianę wartości skutecznej trycznymi lub też ręczne. Bardzo chwachsende Rohrstoffe e.V., Gülzow napięcia, a więc również i mocy na za- rzadko wyposaża się kotły w dwa od- 2007. ciskach silnika jednofazowego. Takie dzielne wentylatory, jak to przedsta- [3]. Hrdlička J., Šulc B. Plaček V., Vrana S., “Impact of Control Solutions on Ecorozwiązanie jest powszechnie stoso- wiono na rys. 2. Regulator może mieć logy and Economy of Small-scale Biowane ze względu na prostotę sprzę- zaimplementowany bardzo prosty al- mass Boilers”, „International Journal of tową i niewielkie koszty, jednak nie gorytm sterowania dwustanowego, w Circuit, Systems and Signal Processing” 2011 wyd. 3, nr 5, s. 247-254. zapewnia ono stabilnej i powtarzalnej którym czasy podawania paliwa oraz [4] Referat przedstawiony podczas konregulacji ilości powietrza dostarcza- przerwy, jak również intensywność ferencji „Bezpieczne Ciepło 2013”. www.instalator.pl

35

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 36

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Jestem za, a nawet przeciw, czyli pokojowe rozmowy o technologiach

Ciepła woda od ręki Często w czasie generalnych remontów budynków lub dostosowywania pomieszczeń do nowych funkcji inwestor staje przed dylematem, jaki system ogrzewania ciepłej wody zastosować.

Mając do wyboru: elektryczny ogrzewacz pojemnościowy i gazowy ogrzewacz przepływowy, porównajmy wady i zalety obu rozwiązań.

Elektryczne ogrzewacze pojemnościowe

E

lektryczny ogrzewacz pojemnościowy może być zainstalowany w praktycznie dowolnym pomieszczeniu pod warunkiem, że temperatura w nim nie spadnie poniżej 0°C. Z uwagi na małe moce grzałek elektrycznych instalowanych w ogrzewaczach (1-2 kW) jego podłączenie zazwyczaj nie wymaga modernizacji istniejącej instalacji elektrycznej poza ewentualną instalacją dodatkowego gniazdka elektrycznego.

W przypadku gazowego ogrzewacza przepływowego miejsce jego instalacji jest o wiele bardziej rygorystycznie określone. Przepisy dotyczące instalacji i urządzeń gazowych, jako jednego z istotnych elementów wyposażenia obiektu budowlanego, zawarte są w rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690 z późn. zm.). Znajdują się w nim również zapisy dotyczące wentylacji i odprowadzania spalin z pomieszczeń wyposażonych w urządzenia gazowe. Między innymi minimalna wymagana kubatura tych pomieszczeń wynosi 8 m3. Należy dodać, iż pomieszczenia te powinny mieć wysokość co najmniej 2,2 m, z tym że ww. rozporządzenie dopuszcza instalowanie gazowych urządzeń grzewczych w pomieszczeniach technicznych w budynkach jednorodzinnych, mieszkalnych w zabudowie zagrodowej i rekreacji indywidualnej o wysokości co najmniej 1,9 m, wzniesionych przed dniem wejścia w życie powyższego rozporządzenia.

Dodatkowym ograniczeniem w instalacji ogrzewacza przepływowego jest dostępność przewodów spalinowych lub też możliwość wykonania wyrzutu spalin przez ścianę zewnętrzną budynku (dla urządzeń wyposażonych w zamkniętą komorę spalania).

Innym ograniczeniem jest kwestia przyłącza gazowego, a w razie jego braku - cała procedura związana z jego wybudowaniem i uzyskaniem wymaganych pozwoleń. l Bezpieczeństwo eksploatacji Urządzenia gazowe wymagają starannej eksploatacji i rygorystycznego przestrzegania zasad bezpieczeństwa

36

Gazowe podgrzewacze wody przepływowej

O

becnie na rynku dostępny jest szeroki wachlarz produktów służących do podgrzewania wody użytkowej.

Wyróżnić możemy urządzenia wykorzystujące w tym celu paliwa gazowe (np. gazowe podgrzewacze wody przepływowej) oraz energię elektryczną (np. elektryczne pojemnościowe ogrzewacze wody). Przyglądając się dostępnym na rynku rozwiązaniom, na szczególną uwagę zasługują gazowe podgrzewacze wody przepływowej. Zasada działania polega na podgrzewaniu wody użytkowej w sposób przepływowy. Sygnałem do uruchomienia podgrzewacza jest wystąpienie przepływu wody, który rozpoczyna się w momencie otwarcia wypływu w punkcie czerpalnym (odkręcenia „kranu” z ciepłą wodą). Obecnie na rynku występuje wiele typów omawianych urządzeń. Firmy posiadają w ofercie gazowe podgrzewacze wody przepływowej z zapłonem piezoelektrycznym, elektronicznym bateryjnym lub hydrogeneratora, jak również z otwartą i zamkniętą komorą spalania. Nowoczesna technologia i wysokiej jakości materiały oraz podzespoły sprawiają, że podgrzewanie wody w urządzeniach tego typu jest szybkie i wygodne.

Większość gazowych podgrzewaczy wody przepływowej pozwala na regulację wydatku wody oraz gazu. Klient może ustawić urządzenie stosownie do swoich potrzeb, uzyskując dodatkowe oszczędności w zużyciu gazu oraz wody. Zaletą przepływowego sposobu podgrzewania wody jest brak ryzyka występowania bakterii Legionella w przeciwieństwie do podgrzewaczy pojemnościowych, gdzie woda użytkowa jest gromadzona w zasobniku i ryzyko takie może wystąpić. Obecnie gazowe podgrzewacze wody przepływowej wyposażone są w szereg zabezpieczeń umożliwiających bezpieczną eksploatację. Niewielkie gabaryty pozwalają na montaż w pomieszczeniach, takich jak łazienki czy kuchnie. Innowacyjny wygląd aktualnie dostępnych na rynku urządzeń sprawia, że stanowią one ozdobę pomieszczeń, w których są zainstalowane. www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 37

miesięcznik informacyjno-techniczny

Elektryczne ogrzewacze pojemnościowe związanych z ich obsługą. Szczególnie dotyczy to urządzeń instalowanych w małych pomieszczeniach.

W przypadku elektrycznych ogrzewaczy przepływowych bezpieczeństwo ich eksploatacji związane jest z prawidłowym stanem zasilającej ich instalacji elektrycznej. Stosowane obecnie w instalacjach elektrycznych wyłączniki różnicowo-prądowe gwarantują pełne bezpieczeństwo eksploatacji urządzeń elektrycznych. Dodatkowo w celu zapobieżenia rozwojowi bakterii Legionella wymagane jest też okresowe podniesienie temperatury wody w ogrzewaczu powyżej 70°C. Może to być wykonane w sposób automatyczny - przez odpowiednio zaprogramowany termostat w droższych typach podgrzewaczy lub też ręcznie przez użytkownika. l Koszty eksploatacji Koszty eksploatacji wspomnianych wyżej systemów zależą w dużej mierze od kosztów nośników energii. Zakładając, że przeciętna osoba zużywa dziennie średnio ok. 60 l c.w.u. o temperaturze ok. 60°C, to roczne zapotrzebowanie na energię potrzebną do podgrzania wody dla 4-osobowej rodziny wyniesie ok. 5100 kWh. W przypadku energii elektrycznej kosztować to będzie 5100 kWh * 0,37 zł/kWh (cena energii w taryfie nocnej) = 1887 zł. W przypadku gazu koszt ten wyniesie 5100 kWh * 0,25 zł/kWh (przy założeniu 85% sprawności ogrzewacza przepływowego) = 1275 zł.

Zdecydowaną przewagę wykazał przepływowy ogrzewacz gazowy - pozwalając zaoszczędzić 612 złotych rocznie na kosztach energii, czyli prawie 33% mniej niż w przypadku systemu elektrycznego. l Obsługa i konserwacja Porównując koszty eksploatacji, należy również pamiętać o kosztach związanych z instalacją oraz konserwacją systemu. Bezapelacyjnie w kategorii tej zwycięża ogrzewacz elektryczny. Cała obsługa sprowadza się do nastawienia na wbudowanym termostacie pożądanej temperatury, którą ma osiągnąć woda w zbiorniku i ogrzewacz automatycznie ją utrzymuje. Konserwacja sprowadza się jedynie do okresowej (co 1,5-2 lata w zależności od parametrów wody zasilającej) wymiany anody magnezowej i czyszczenia zbiornika. W przypadku ogrzewaczy wyposażonych w anody aktywne (niezużywalne) odpada nam ten obowiązek.

W przypadku ogrzewaczy przepływowych gazowych dla bezpieczeństwa użytkownika wymagany jest coroczny przegląd ogrzewacza dokonywany przez przeszkolonego serwisanta. Dodatkowo wymagane są również przeglądy instalacji gazowej oraz przewodów kominowych. l Komfort Na sam koniec kilka słów o komforcie użytkowania. Elektryczny ogrzewacz pojemnościowy daje nam do dyspozycji ograniczoną ilość ciepłej wody do dyspozycji. Dlatego ważne jest takie dobranie jego pojemności, aby zapewnił dostateczną jej ilość, uwzględniając liczbę domowników, ich zwyczaje i przyzwyczajenia. Zbyt mała pojemność zbiornika może spowodować, że zabraknie ciepłej wody. Zbyt duża zwiększy koszty inwestycji oraz będzie powodowała większe straty energii.

Wad tych nie posiada system gazowy, który nie jest ograniczony pojemnością zbiornika. Natomiast ograniczeniem systemu jest maksymalna moc pieca gazowego oraz wydajność. W przypadku gdy kilku użytkowników w tej samej chwili będzie korzystać z ciepłej wody, moc podgrzewacza może być zbyt mała, aby zapewnić dostateczną ilość wody o pożądanej temperaturze. l Jarosław Pomirski www.instalator.pl

1 (185), styczeń 2014

Gazowe podgrzewacze wody przepływowej Gazowe podgrzewacze wody przepływowej mogą być wykorzystywane zarówno w budynkach jednorodzinnych, jak i wielorodzinnych. Stosowane mogą być w przypadku dostępu do sieci gazowej jak i jego braku, ponieważ istnieje możliwość zasilania gazem ziemnym sieciowym oraz płynnym (z butli). Wykorzystywanie gazu do grzania wody wiąże się z niższymi kosztami eksploatacji w porównaniu z olejem opałowym czy energią elektryczną. Jeżeli warunki techniczne budynku pozwalają na stosowanie gazowych urządzeń grzewczych, wówczas wybór podgrzewaczy tego typu jest w pełni uzasadniony zarówno pod kątem ekonomicznym, jak i funkcjonalnym.

Gazowe podgrzewacze wody przepływowej nie sprawdzają się natomiast w pomieszczeniach o małej kubaturze, w pomieszczeniach, gdzie dostateczna wentylacja nie może być zapewniona lub gdzie nie ma dostępu do kanału spalinowego, czyli w budynkach, w których warunki techniczne nie pozwalają na instalację gazowych urządzeń grzewczych. Kolejnym przypadkiem, w któ-

rym nie zaleca się stosowania urządzeń tego typu (podgrzewających wodę w sposób przepływowy), są rozległe instalacje wody użytkowej. W takich sytuacjach niezbędna może okazać się konieczność gromadzenia ciepłej wody w zasobniku pojemnościowym oraz zastosowanie cyrkulacji.

Klient, decydując się na zakup gazowego podgrzewacza wody przepływowej, zyskuje funkcjonalne urządzenie, które zapewnia komfort ciepłej wody użytkowej najczęściej na poziomie ok. 11 l/min (dla Dt = 30°C). Zastosowanie nowoczesnych rozwiązań konstrukcyjnych gwarantuje długą bezawaryjną pracę. Wykorzystywane systemy zabezpieczające pozwalają na bezpieczną eksploatację. Niewielkie gabaryty umożliwiają instalację w łazience lub kuchni, a atrakcyjna szata wzornicza sprawia, że urządzenie stanowi ozdobę najnowocześniejszych wnętrz zarówno w budownictwie jedno-, jak i wielorodzinnym. l Kamil Czajkowski, Termet

37

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 38

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Kotły c.o. na paliwa stałe - poprawa jakości powietrza (2)

Paliwa kwalifikowane W artykułach z tego cyklu skoncentrowano się na kotłach z automatycznym zasilaniem paliwem, stanie ich jakości w świetle znowelizowanej normy PN EN-303-5:2012 oraz na uwarunkowaniach legislacyjnych w odniesieniu do nich, jakości paliwa i koniecznej kontroli.

Tak jak zapowiedziałam w poprzednim artykule („Spalanie pod kontrolą”, „Magazyn Instalatora” 12/2013, s. 38-40), w dzisiejszej części omówione zostaną uwarunkowania stosowania nowoczesnych kotłów na paliwa stałe w programach PONE. Programy poprawy jakości powietrza realizowane w ubiegłych latach przez samorządy wielu miast i gmin, w tym programy ograniczania niskiej emisji (PONE) wykazały, że rozwiązaniem alternatywnym do kotłów olejowych czy gazowych dla rozproszonych indywidualnych gospodarstw domowych mogą być kotły, o sprawności energetycznej powyżej 85%, automatycznie zasilane paliwem stałym kwalifikowanym sortymentem węgla lub kotły węglowe i peletami drzewnymi. Możliwości ograniczenia emisji zanieczyszczeń w wyniku zastosowania automatycznych kotłów opalanych paliwami stałymi w miejsce tradycyjnych komorowych kotłów węglowych

38

zostały potwierdzone wynikami badań przeprowadzonych, w warunkach terenowych, w ramach pilotażowego programu PONE w Tychach w woj. śląskim. Roczna sumaryczna emisja czterech podstawowych zanieczyszczeń z jednego źródła o mocy 25 kW zmniejszyła się z 1350 kg do 150 kg, czyli o około 1200 kg, w tym redukcja emisji dla CO, SO2, TSP, NOx i CO2 wyniosło odpowiednio: 94,9; 59,0; 90,6; 15,9 i 30%. Emisja WWA oraz PCDDFs (dioksyn i furanów) uległa ograniczeniu odpowiednio, o ponad 90 i 85%. Oszacowane, roczne zużycie węgla zmniejszyło się o około 30%, pod warunkiem, że stosowany był kwalifikowany sortyment węglowy przeznaczony do nowoczesnych kotłów retortowych, [1].

Eksploatacja najnowocześniejszych kotłów grzewczych opalanych paliwami stałymi, spełniających wymagania najlepszej dostępnej techniki spalania (ang. BAT), nie da oczekiwanych re-

zultatów redukcji niskiej emisji w długofalowym okresie, jeżeli nie będzie powiązana z zastosowaniem technicznych i pozatechnicznych narzędzi: l krajowych wymagań granicznych wartości emisji zanieczyszczeń ze źródeł spalania paliw stałych o mocy poniżej 1 MW, l standaryzacji jakości paliw stałych i kontroli ich dystrybucji na rynku paliw dla sektora komunalno-bytowego, l stosowaniem kwalifikowanych paliw stałych węglowych i stałych biopaliw, zapewniających uzyskiwanie parametrów jakościowych kotłów c.o., zgodnie z odpowiednimi świadectwami, certyfikatami, w zakresie: sprawności energetycznej oraz wskaźników emisji CO, OGC (LZO), pyłu całkowitego, NOx, l systemu kontroli stanu i sposobu eksploatacji instalacji spalania w indywidualnym ogrzewnictwie.

Standaryzacja emisji Polskie uregulowania prawne w zakresie standardów emisji z instalacji spalania paliw nie zawierają wymagań dotyczących dopuszczalnych wartości emisji pyłu i innych zanieczyszczeń z instalacji zasilanych paliwami stałymi, o mocy poniżej 1 MWth (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 kwietnia 2011 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji, Dz. U. nr 95/2011 r., poz. 558), [2]. Poddany konsultacjom społecznym projekt nowelizacji tego rozporządzenia z dnia 24.10.2012 r., zakłada objęcie wymaganiami instalacje zasilane paliwami stałymi od mocy nominalnej powyżej 0,5 MW, [3].

Planowane do wprowadzenia graniczne wartości emisji (GWE) wynoszą dla NOx i pyłu całkowitego, odpowiednio: 400 i 100 mg/m3 (w warunkach standardowych przy 6% O2 w spalinach), z ich obowiązywaniem od 1 stycznia 2016 roku. Dla poprawww.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 39

miesięcznik informacyjno-techniczny

wy jakości powietrza konieczne jest wprowadzenie krajowych obligatoryjnych wymagań GWE także w odniesieniu do źródeł spalania o mocy poniżej 0,5 MW, które są eksploatowane nie tylko w sektorze komunalno-bytowym, ale także w usługach, rolnictwie i przemyśle. Należy podkreślić, że obowiązujące w wielu krajach UE krajowe, obligatoryjne wymagania dla instalacji spalania paliw stałych o mocy poniżej 0,5 lub poniżej 1 MW przyjmują jako stan odniesienia 10% O2, 11% O2 lub 13% O2 w warunkach standardowych. Instalacje spalania paliw stałych o małej mocy pracują z większym nadmiarem tlenu w stosunku do stechiometrycznego jego zapotrzebowania, w porównaniu do instalacji przemysłowych.

Dlatego też dla instalacji poniżej 0,5 MW, a nawet poniżej 1 MW, wskazane jest wprowadzenie standardów GWE odniesionych do zawartości tlenu 10%, w warunkach normalnych. Dla instalacji o mocy do 500 kW GWE winny one być spójne z wymaganiami dla kotłów opalnych paliwami stałymi według znowelizowanej normy PN EN-303-5:2012 „Kotły grzewcze. Część 5” [4], której stosowanie jest jednak nieobligatoryjne. Aktualny stan techniki i technologii spalania paliw stałych w kotłach grzewczych oraz możliwości instalowania systemów oczyszczania spalin pozwala na zaproponowanie wprowadzenia wartości standardów emisji zanieczyszczeń dla urządzeń o mocy do 500 kW w okresie najbliższych 7-8 lat, odpowiadających wymaganiom odpowiednich klas wspomnianej powyżej normy: klasy 3 od lipca 2014/stycznia 2015 roku, klasy 4 od 2018 roku, a klasy 5 nie wcześniej niż od roku 2020 lub 2022.Takie podejście ma uzasadnienie i będzie spójne z aktualnie prowadzonymi pracami nad ostatecznym kształtem wymagań Dyrektywy eko-produktowej 2005/32/EC dla kotłów opalanych paliwami stałymi o mocy poniżej 1 MW [The Working Group on the EELEP KE].

Standaryzacja jakości Do 2003 roku węgiel wprowadzany na rynek sektora komunalno-bytowego musiał spełniać wymagania określonych norm PN-82/G-97001 oraz PNwww.instalator.pl

1 (185), styczeń 2014

-82/G-97003. Wprowadzenie wymagań jakościowych dla paliw stałych węgla i stałych biopaliw powiązanych z aktualnie stosowanymi technikami spalania, jest bezwarunkowo niezbędne. Nastąpiłaby wówczas całkowita eliminacja z rynku detalicznego paliw węglowych pozasortymentowych mułów, miałów, których spalanie w aktualnie dostępnych urządzeniach grzewczych małej mocy powoduje spadek sprawności energetycznej z jednoczesnym znaczącym wzrostem emisji zanieczyszczeń oraz występowanie problemów eksploatacji i skrócenie czasu zżycia instalacji spalania.

Normy jakościowe dla węgla i biomasy winny zawierać kryteria związane z ich parametrami jakościowymi, jako paliwa dla instalacji spalania małej mocy, w której nie można stosować wtórnych metod zapobiegania emisji zanieczyszczeń, takich jak w przypadku spalania w warunkach przemysłowych oraz winny być powiązane z techniką spalania, dla której są przeznaczone. Do tych parametrów należy zawartość popiołu, siarki, chloru, rtęci, azotu oraz wielkość ziarna paliwa (uziarnienie), wartość opałowa, zawartość wilgoci, zawartość części lotnych, zdolność spiekania (tzw. liczba Rogi, RI), temperatura mięknienia i spiekania popiołu, gęstość nasypowa i wytrzymałość mechaniczna. Należy także rozważyć docelowo wprowadzenie wymagań odnośnie zawartości metali ciężkich w paliwach węglowych

(As, Cd, Cr, Pb, Cu, Ni, Zn), podobnie jak ma to miejsce w przypadku stałych biopaliw, [5]. W tabelach 1 i 2 przedstawiono propozycję standaryzacji jakości kwalifikowanych paliw węglowych dla sektora komunalno-bytowego, z rozróżnieniem stosowanej techniki spalania z automatycznym i ręcznym wprowadzaniem paliwa do komory spalania (retortowe, podsuwowe, palnikowe i tzw. komorowe, zgazowujące), zawartą w opracowaniu przedłożonym Ministerstwu Środowiska, [6]. W przypadku stałych biopaliw winna obowiązywać norma jakościowa PN EN 14961-2÷6 Biopaliwa stałe - Specyfikacje paliw i klasy. Paliwa stałe winny posiadać certyfikat jakościowy wydany przez laboratorium badawcze, które posiada stosowny certyfikat PCA (Polskiego Centrum Akredytacji). Certyfikat winien mieć ważność okresową np. 3 lata. Jakość każdej partii wprowadzanej do obrotu przez producenta powinna być potwierdzona przez jego laboratorium, a system kontroli ich dystrybucji na rynku paliw winien być podobny do nadzoru nad jakością paliw ciekłych - olejów opałowych, określony w ustawie Prawo Ochrony Środowiska wraz ze związanymi z nią odpowiednimi rozporządzeniami [7]. dr inż. Krystyna Kubica Cytowana literatura została zamieszczona w internetowym wydaniu artykułu na www.instalator.pl

39

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 40

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Zamówienia publiczne w instalacjach

Czujność w gąszczu Zamówieniem publicznym są, zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy, usługi, dostawy lub roboty budowlane wykonywane przez dostawców bądź wykonawców i opłacane przez zamawiającego.

Do powstania obowiązku świadczenia po stronie dostawców i wykonawców konieczne jest zawarcie umowy w formie pisemnej - art. 74 ustawy.

Dopiero z chwilą zawarcia umowy powstaje obowiązek realizacji zamówienia publicznego oraz obowiązek zapłaty ze strony zamawiającego w terminach określonych przez umowę.

Aukcja i przetarg Zawarcie umowy w drodze aukcji lub przetargu jest nieco zbliżone do systemu ofertowego, gdyż tutaj również występuje zasadniczo oferta i jej przyjęcie.

Podstawowa różnica polega jednak na tym, iż w przypadku systemu ofertowego mamy do czynienia z jednym oferentem i jednym, wieloma lub nieograniczoną liczbą adresatów oferty (w przypadku tzw. oferty publicznej), w przypadku natomiast aukcji lub przetargu sytuacja jest odwrotna. Tutaj mamy do czynienia z jednym podmiotem, do którego kierowane są oferty, i wieloma oferentami. Ponadto w przypadku aukcji lub przetargu to adresat oferty ustala zasady jej złożenia i przyjęcia oraz zasady uczestniczenia w postępowaniu, natomiast w przypadku systemu ofertowego to składający ofertę ustala zasady jej przyjęcia.

Aukcja lub przetarg tym różni się od trybu ofertowego oraz trybu nego-

40

cjacji, jako sposobów zawarcia umowy, iż celem systemu ofertowego i negocjacji jest zawarcie umowy, natomiast w przypadku aukcji lub przetargu celem jest przede wszystkim wybór najkorzystniejszej oferty, a zawarcie umowy jest dopiero następstwem dokonanego wyboru.

Regulacja przetargu zawarta w kodeksie cywilnym ma jedynie charakter regulacji ogólnej, która często ulega zmianom lub modyfikacjom w przepisach szczególnych. Wskazać bowiem należy na fakt, iż stosowanie tych instytucji jest obowiązkowe na podstawie szeregu ustaw w wielu przypadkach, w szczególności wtedy, gdy chodzi o dysponowanie środkami publicznymi lub też mieniem państwowym czy samorządowym, jak również mieniem państwowych lub samorządowych osób prawnych.

Ceny dumpingowe Ustawa Prawo zamówień publicznych wymaga, aby postępowanie o udzielenie zamówienia było prowadzone m.in. na podstawie zasady równego traktowania instalatorów - wykonawców i zasady uczciwej konkurencji.

Zasada równości wyrażona jest w części końcowej art. 7 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych. Nakłada ona na zamawiającego obowiązek równego traktowania wszystkich wykonawców. Zapewnienie równego udziału w postępowaniu jest nakazem prawa, realizowanym w ustawie przez zobowiązanie zamawiającego do jednakowego podejścia do oferentów, choćby udostępniania takich samych danych związanych z zamówieniem czy żądania tożsamych działań w trakcie prowadzonego postępowania.

Równe traktowanie odnosi się zarówno do aspektu formalnego, jak i merytorycznego, czyli oceny złożonej oferty według takich samych kryteriów.

Rozwinięcie i doprecyzowanie zasady uczciwej konkurencji w postępowaniu w sprawie udzielenia zamówień publicznych następuje w orzecznictwie. Analiza orzeczeń prowadzi do wniosku, że judykatura stara się elastycznie podchodzić do zasady uczciwej konkurencji, dopuszczając do licznych modyfikacji w ramach postępowań, o ile nie naruszają one samej istoty konkurencji, czyli nie tworzą sytuacji nierównego traktowania oferentów przez zamawiającego. Z tego powodu nie zyskują aprobaty działania, których celem może być polepszanie sytuacji w toczącym się postępowaniu, jeżeli miałoby to być konsekwencją dodatkowych właściwości oferenta, niewymaganych przez zamawiającego i niewynikających z ustawy.

Jednym z czynów nieuczciwej konkurencji, zdefiniowanym w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, jest wykorzystywanie ceny dumpingowej stosownie do art. 15 ust. 1 przywołanej ustawy, które polega na utrudnianiu innym przedsiębiorcom dostępu do rynku przez sprzedaż towarów lub usług poniżej kosztów ich wytworzenia lub świadczeniu albo ich odprzedaży poniżej kosztów zakupu w celu eliminacji innych przedsiębiorców.

Praktyki tego rodzaju są prawnie niedozwolone i ograniczają uczciwą konkurencję. Zgodnie z wyrokiem Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 6 maja 2011 r. (sygn. akt KIO 867/11), w kontekście art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, sprzedaż poniżej kosztów świadczenia usługi następuje, gdy nastąpiła poniżej kosztów własnych poniesionych przez wykonawcę. Jednak nawet sprzedaż poniżej kosztów własnych nie wystarcza do zakwalifikowania danego zachowania jako czynu nieuczciwej konkuwww.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 41

miesięcznik informacyjno-techniczny

rencji, konieczne jest jeszcze wykazanie, iż transakcja miała na celu eliminację innych przedsiębiorców.

Zasady udzielania zamówień Terminy udostępniania specyfikacji istotnych warunków zamówienia dostępne są na stronie internetowej. W każdym z trzech trybów, w których możliwe jest udostępnianie na stronie internetowej specyfikacji istotnych warunków zamówienia, termin tej czynności zamawiającego został przez ustawodawcę określony w podobny sposób.

W trybie przetargu nieograniczonego zamawiający ma obowiązek udostępnić specyfikacje istotnych warunków zamówienia na stronie internetowej od dnia publikacji ogłoszenia o zamówieniu w Biuletynie Zamówień Publicznych albo Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej do upływu terminu składania ofert.

W trybie przetargu ograniczonego zamawiający może udostępnić specyfikację istotnych warunków zamówienia na stronie internetowej od dnia publikacji ogłoszenia o zamówieniu w Biuletynie Zamówień Publicznych albo w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej do upływu terminu składania ofert.

W przypadku trybu negocjacji z ogłoszeniem można uogólnić to przez stwierdzenie, że udostępnianie specyfikacji istotnych warunków zamówienia na stronie internetowej powinno odbywać się od dnia publikacji ogłoszenia o zamówieniu do upływu terminu składania ofert. Okres udostępniania został zatem wyznaczony nie liczbą dni, lecz poprzez wskazanie terminu początkowego.

Termin początkowy (od dnia ogłoszenia) jest terminem sztywnym w tym sensie, że zamawiającemu nie wolno udostępnić specyfikacji istotnych warunków zamówienia w Internecie ani wcześniej, ani później niż w dniu wskazanym w ustawie p.z.p.

Należy podkreślić, że udostępnianie specyfikacji istotnych warunków zamówienia na stronie internetowej

1 (185), styczeń 2014

musi rozpocząć się już tego samego dnia co publikacja, nie zaś dopiero dnia następnego.

W odróżnieniu od bezwzględnie wiążącego terminu początkowego końcowy termin udostępniania s.i.w.z. ma charakter terminu minimalnego.

Wykonując swój ustawowy obowiązek, czy też działając jedynie w ramach nieobligatoryjnej możliwości, zamawiający powinien jednakowo udostępniać s.i.w.z. na stronie internetowej co najmniej do upływu terminu składania ofert. Sam fakt udostępniania s.i.w.z. po tej dacie nie pociąga za sobą żadnych negatywnych następstw.

Zamieszczanie ogłoszenia Zamawiający po udzieleniu zamówienia winien niezwłocznie zamieścić ogłoszenie o udzieleniu zamówienia w zależności od wartości zamówienia w Biuletynie Zamówień Publicznych bądź przekazywać je do publikacji do Urzędu Publikacji Unii Europejskiej - zgodnie z art. 95 ust. 1 i 2 ustawy Prawo zamówień publicznych.

Momentem udzielenia zamówienia jest moment podpisania umowy. W przypadku ogłoszenia o udzieleniu zamówienia (w porównaniu do ogłoszenia o zamówieniu) zamawiający nie jest zobowiązany do zamieszczenia go w miejscu publicznie dostępnym w swojej siedzibie oraz stronie internetowej. Jednakże pomimo braku tego obowiązku wielu zamawiających zamieszcza w tych miejscach ogłoszenia o udzieleniu zamówienia. Oczywiście taka praktyka nie jest naruszeniem prawa, a zapewnia pełną jawność postępowania. Analogicznie jak w przypadku ogłoszenia o zamówieniu - brak zamieszczenia ogłoszenia o udzieleniu zamówienia w Biuletynie Zamówień Publicznych lub nieprzekazanie go do publikacji Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej jest istotnym naruszeniem ustawy p.z.p. i ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz wywołuje te same negatywne skutki prawne, co w przypadku ogłoszenia o zamówieniu.

Doświadczenia i wiedza instalatora O udzielenie zamówienia mogą ubiegać się Instalatorzy, którzy spełniają warunki dotyczące: 1) posiadania uprawnień do wykonywania określonej działalności lub czynności, jeżeli przepisy prawa nakładają obowiązek ich posiadania; 2) posiadania wiedzy i doświadczenia; 3) dysponowania odpowiednim potencjałem technicznym oraz osobami zdolnymi do wykonania zamówienia; 4) sytuacji ekonomicznej i finansowej.

Zamawiający może zastrzec w ogłoszeniu o zamówieniu, że o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wyłącznie Instalatorzy, u których ponad 50% zatrudnionych pracowników stanowią osoby niepełnosprawne w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych lub właściwych przepisów państw członkowskich Unii Europejskiej albo Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Opis sposobu dokonania oceny spełniania warunków zamieszcza się w ogłoszeniu o zamówieniu lub, w przypadku trybów, które nie wymagają publikacji ogłoszenia o zamówieniu, w zaproszeniu do negocjacji. W postępowaniu w sprawie udzielenia zamówienia, którego przedmiot stanowią dostawy wymagające wykonania prac dotyczących rozmieszczenia lub instalacji, usługi lub roboty budowlane, zamawiający może oceniać zdolność wykonawcy do należytego wykonania zamówienia, szczególnie w odniesieniu do jego rzetelności, kwalifikacji, efektywności i doświadczenia.

Przemysław Gogojewicz Podstawa prawna: * Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r.

- Prawo zamówień publicznych (Dz. U. 2007 r., nr 223, poz. 1655 ze zm.). * Ustawa kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 nr 16 poz. 93 ze zm.).

Zainteresował Cię artykuł? Masz pytanie do autora?

Chciałbyś, aby temat został rozwinięty? Masz inne zdanie na ten temat?

Wejdź na www.instalator.pl i kliknij „Zapytaj autora” (pod każdym artykułem). www.instalator.pl

41

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 42

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Poprawa efektywności energetycznej (2)

Energia odpadowa Tak jak zapowiedziałem w poprzedniej części artykułu z tego cyklu, zajmę się teraz omówieniem, czym jest energia odpadowa i jak można ją zagospodarować.

Pod pojęciem energii odpadowej ukrywa się energia bezużytecznie odprowadzana do otoczenia, pomimo tego, że dzięki wysokiej jakości (egzergii) nadaje się do dalszego wykorzystania w sposób ekonomicznie opłacalny.

Z zagospodarowywaniem energii odpadowej wiążą się następujące główne korzyści: l podniesienie efektywności gospodarowania energią, l korzyści ekonomiczne, w tym wynikające z obrotu handlowego świadectwami efektywności energetycznej, l oszczędność paliw podstawowych (pierwotnych i wtórnych), l obniżenie nakładów na transport paliw i przesyłania nośników, l obniżenie nakładów na przetwarzanie i uszlachetnianie paliw, l efekty ekologiczne: - obniżenie emisji gazowych produktów spalania, - obniżenie ilości stałych odpadów z procesu spalania, - obniżenie poziomu szkód górniczych.

Wywołana powyżej egzergia (praca maksymalna) stanowi miarę jakości energii; rozumiemy pod tym pojęciem pracę, jaką można uzyskać z układu fizycznego, dążącego na drodze przemian odwracalnych do równowagi z otoczeniem, przy ewentualnym wykorzystaniu bezwartościowego ciepła otoczenia. Ogół zasobów energii odpadowej dzieli się na dwa główne człony. Stanowią one zarówno odpadową energię fizyczną (nadwyżka parametrów termicznych), jak i odpadową energię chemiczną (różnica w składzie chemicznym).

Do odpadowej energii fizycznej należy:

42

energia (egzergia) fizyczna spalin i gazów odlotowych, wynikająca z ich podwyższonej temperatury, l egzergia fizyczna gazowych produktów procesu, wynikająca z ich podwyższonego ciśnienia, l ciepło chłodzenia elementów konstrukcyjnych urządzeń przemysłowych (ciepło odpadowe), l energia (egzergia) fizyczna oparów, l energia (egzergia) fizyczna stałych i ciekłych produktów procesu, wynikająca z ich podwyższonej temperatury (wykorzystanie podwyższonej temperatury produktów użytecznych, jeśli nie jest ona potrzebna do dalszego biegu procesu).

Do odpadowej energii chemicznej należy: l energia chemiczna palnych gazów odlotowych, l energia chemiczna niepalnych gazów odlotowych (np. egzergia chemiczna azotu otrzymywanego przy produkcji tlenu, egzergia chemiczna dwutlenku siarki w gazach odlotowych), l energia chemiczna palnych odpadów komunalnych, l egzergia chemiczna niepalnych odpadów przemysłowych lub komunalnych, nadających się do wykorzystania w postaci surowców wtórnych.

Wskazane główne zasoby energii odpadowej mogą być wykorzystywane na dwa odrębne sposoby jako wewnętrzny lub zewnętrzny sposób.

Wykorzystanie wewnętrzne - rekuperacja - dotyczy tego samego procesu, w którym powstała energia odpadowa; Jest to najbardziej efektywny sposób wykorzystania, gdyż zapewnia uzyskanie oszczędności energii napędowej bezpośrednio w rozpatrywanym procesie; w takim przypadku można uzyskać stały stopień jej wykol

rzystania, gdyż zapotrzebowanie na energię odpadową występuje jednocześnie z jej wytwarzaniem.

Z kolei przy wykorzystaniu zewnętrznym, czyli dla potrzeb innych procesów, występuje zwykle trudność dopasowania ilości wytwarzanej energii do zapotrzebowania na nią, gdyż wytwarzanie i zapotrzebowanie zmieniają się niezależnie od siebie; w takim przypadku mogą wystąpić okresowe nadmiary i niedobory nośnika energetycznego wytwarzanego w urządzeniu odzyskowym. Ale w takim razie zewnętrzne wykorzystanie energii odpadowej umożliwia z kolei wytworzenie takiego nośnika energii, który może być z powodzeniem zastosowany w innych odbiornikach, znajdujących się poza samym urządzeniem wytwarzającym energię.

Poniżej zostanie przedstawiona klasyfikacja i sposoby wykorzystania jednego z możliwych rodzajów zasobu fizycznej energii odpadowej, zwanego skrótowo ciepłem odpadowym.

Odzysk ciepła odpadowego Jak powszechnie wiadomo, ciepło jest sposobem przekazywania energii, zarówno pochodzącej z zasobów odnawialnych, jak i odpadowych. Transport taki następuje między np. określonym zasobem lub nośnikiem energii, poprzez celowo zastosowane urządzenie, wykorzystujące dostępny potencjał energii, do kolejnego nośnika o odpowiednio niższym poziomie temperatury. l Strategia wykorzystania energii odpadowej Optymalna strategia wykorzystania energii odpadowej może być realizowana na przykład wg kolejnych etapów: - inwentaryzacja zasobów energii odpadowej, - wstępny wybór wariantów technicznych wykorzystania poszczególnych przypadków energii odpadowej, www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 43

miesięcznik informacyjno-techniczny

- optymalizacja techniczno-ekonomiczna rozpatrywanych wariantów wykorzystania energii odpadowej, - wybór optymalnego wariantu dla każdego przypadku energii odpadowej (wg rocznego efektu ekonomicznego), - obliczenie różnicowych bezwymiarowych wskaźników efektywności dla wariantów optymalnych, - ustalenie kolejności realizowania instalacji odzyskowych wg wartości wskaźników. l Ocena zasobów energii odpadowej Ocena takich zasobów powinna być uzależniona od przewidywanego sposobu ich wykorzystania. Przez zasoby energii odpadowej rozumie się ilość energii chemicznej paliw podstawowych, czyli zasobów energii pierwotnej, jaką można zaoszczędzić przez wykorzystanie energii odpadowej.

Ważniejsze przypadki zagospodarowania zasobów przemysłowej energii odpadowej, jak i ocena tych zasobów, zostały wyczerpująco przedstawione w stosownej literaturze przedmiotu, np.

[12]. Podstawową zasadą wykorzystania ciepła, w tym i odpadowego, jest budowa kaskady odbiorników, różniących się poziomem temperatury nośnika, począwszy od wysokiej aż do umiarkowanej temperatury na poziomie temperatury otoczenia. Tym łatwiej zagospodarować określony zasób ciepła odpadowego, im jest wyższa temperatura jego nośnika, a także im większy niesie on strumień energii. l Możliwości zagospodarowania ciepła odpadowego Jak już wspomniano, ciepło odpadowe pochodzi głównie od chłodzenia elementów konstrukcyjnych maszyn i urządzeń, w tym i od wymienników ciepła (chłodnice, rekuperatory), i zwykle jest przenoszone poprzez strumień odpowiednio zastosowanego nośnika energii. Podobnie traktujemy też nośnik energii uzyskiwany ze źródeł (instalacji) energii odnawialnej o porównywalnym poziomie temperatury.

Dobór sposobu zagospodarowania energii zawartej w określonym nośniku zależy od: - strumienia masy tego nośnika ciepła odpadowego, - jego stanu skupienia i własności fizycznych, - poziomu temperatury tego nośnika, - harmonogramu czasowego jego dostawy, www.instalator.pl

1 (185), styczeń 2014

- poziomu temperaturowego innych potrzeb energetycznych, - przydatności i dostępności stosownych technologii zagospodarowania, - przeprowadzenia stosownego audytu energetycznego. l Klasyfikacja zasobów ciepła odpadowego i jego zastosowanie Najważniejszym kryterium klasyfikacyjnym zasobu ciepła odpadowego jest poziom temperatury nośnika energii odpadowej. Jest to również pośrednia ocena jego przydatności do wykorzystania technicznego. Taki sam podział klasyfikacyjny można zastosować do nośników pobierających energię na sposób ciepła z zasobów odnawialnych. Dlatego też z ogółu przypadków nośników energii odpadowej lub ewentualnie z odnawialnych zasobów wyodrębnia się kolejno jego główne zakresy: - ciepło wysokotemperaturowe zakres temperatury nośnika od ok.

650°C wzwyż (przykładem są tu głównie spaliny powstające przy spalaniu paliw kopalnych); - ciepło średniotemperaturowe zakres temperatury od ok. 250 do 650°C (przykładem są gazy odlotowe przy typowych technologiach energetycznych) lub w zakresie do ok.

350°C, nośnik pobierający ciepło w kotle zasilanym biomasą; - ciepło niskotemperaturowe - od kilkunastu, kilkudziesięciu do ok.

250°C; - typowy poziom nośnika ciepła odpadowego to temperatura z reguły poniżej 120-150°C, przy czym do tej samej granicy sięga oczekiwany, potencjalny poziom temperatury wody termalnej występującej w warunkach krajowych lub nośnika pobierającego ciepło w typowych kolektorach słonecznych. l Sposoby zagospodarowania wysokotemperaturowego ciepła odpadowego Jak już wspomniano, dla wysokotemperaturowego nośnika ciepła odpadowego zakres temperatury rozciąga się od temperatury ok. 650°C wzwyż. Głównym sposobem zagospodarowania wysokotemperaturowego ciepła odpadowego jest zastosowanie klasycznego obiegu siłowni parowej Clausiusa-Rankine’a, na czynnik parowy H2O, w którym ciepło odpadowe stanowi: - jedyne górne źródło ciepła dla nowo projektowanego obiegu lub

- do wspomagania istniejącego obiegu siłowni parowej, w odpowiednim miejscu tego obiegu, o odpowiednim poziomie temperatury, - do wspomagania istniejącego źródła ciepła, tak by nawet przerobić je na źródło kogeneracyjne. l Sposoby zagospodarowania średniotemperaturowego ciepła odpadowego Jak już wspomniano, zakres temperatury nośnika średniotemperaturowego ciepła odpadowego mieści się zwykle w zakresie 250÷650°C. Dla podzakresu temperatury 250÷400°C wykorzystuje się: - zastosowanie obiegu ORC lub obiegu Kaliny w układzie elektrowni lub elektrociepłowni: a) górne źródło ciepła obiegu - zasilane ciepłem odpadowym lub odnawialnym, wykorzystującym np. kocioł na biomasę; b) organiczny czynnik roboczy obiegu: węglowodory, freony, oleje syntetyczne; c) dolne źródło ciepła - otoczenie (el-nia) lub system grzewczy (ec); - wprowadzenie do siłowni kogeneracyjnej możliwości wytwarzania chłodu (trigeneracja) poprzez zasilanie ciepłem, jako nośnikiem napędowym, warnika absorpcyjnego urządzenia chłodniczego, - zastosowanie kotła odzyskowego do generacji pary wodnej lub ciepłej wody na cele ciepłownicze, grzewcze lub technologiczne.

Dla podzakresu temperatury od ok.

400÷650°C (przykładowo spaliny z silnika tłokowego lub turbiny gazowej): - rozbudowa do układu gazowo-parowego konwencjonalnej siłowni parowej o człon gazowy oparty na zespole turbiny gazowej, - zastosowanie kotła odzyskowego do generacji pary wodnej lub ciepłej wody na cele ciepłownicze, grzewcze lub technologiczne.

43

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 44

miesięcznik informacyjno-techniczny

Sposoby zagospodarowania niskotemperaturowego ciepła odpadowego Jak już wspomniano, zakres temperatury nośnika sięga do wartości ok.

250°C, ale najczęściej jest to zakres poniżej 120÷150°C, w którym można wyodrębnić podzakresy: - podzakres temperatury do ok.

35÷40°C (ciepło odpadowe i wody termalne), wówczas możliwe jest wykorzystanie: a) bezpośrednie, czyli na niskotemperaturowe cele grzewcze: 1. ogrzewanie płaszczyznowe w budynkach mieszkalnych, 2. suszarnictwo drewna, warzyw, owoców i jarzyn, 3. ogrzewanie basenów kąpielowych, balneologia i rekreacja, 4. ogrzewanie upraw i hodowli (ryb), 5. w klimatyzacji i wentylacji: rekuperacja strumieni powietrza wywiewanego i nawiewanego, czyli ogrzewanie pobieranego powietrza atmosferycznego powietrzem usuwanym z obiektu, b) wykorzystanie pośrednie: 1. zasilanie dolnego źródła ciepła sprężarkowych pomp grzejnych: 2. niskotemperaturowe ogrzewanie budynków, przygotowanie c.w.u.; - podzakres temperatury od ok.

35÷40 do ok. 80°C (nośnik ciepła odpadowego i woda termalna) a) wykorzystanie bezpośrednie: 1. systemy grzewcze i ciepłownicze, centralne ogrzewanie i przygotowanie c.w.u., niekiedy z koniecznością wsparcia konwencjonalnymi i/lub niekonwencjonalnymi źródłami ciepła co do poziomu temperatury i mocy grzejnej; - podzakres temperatury od ok. 80 do ok. 120÷150°C (nośnik ciepła odpadowego i woda termalna) a) wykorzystanie bezpośrednie: 1. wszystkie cele grzewcze systemów ciepłowniczych, z ewentualną koniecznością wsparcia co do mocy grzejnej, 2. zasilanie absorpcyjnej pompy grzejnej wspomagającej system grzewczy, 3. zasilanie absorpcyjnego urządzenia chłodniczego, zasilającego system klimatyzacji w tzw. wodę lodową, zwykle o zakresie temperatury 7÷12°C; - podzakres temperatury od ok.

120÷150 do ok. 250°C - zastosowal

44

1 (185), styczeń 2014

nie obiegu ORC do skojarzonego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła, z możliwością generacji chłodu w absorpcyjnym urządzeniu chłodniczym, na potrzeby urządzeń klimatyzacyjnych (woda lodowa) lub wytwarzania nośnika chłodu (glikol) o temperaturze ujemnej (poniżej 0°C). l Ogólne uwagi Jeżeli jakość nośnika jest nieodpowiednia, np. z powodu zbyt dużego zanieczyszczenia lub też agresywności chemicznej, konieczne jest zastosowanie układów pośrednich lub też dodatkowych urządzeń oczyszczających. Gdy natomiast nośnik energii charakteryzuje się niższą temperaturą w stosunku do rozważanych, to można wykorzystać go jako dolne źródło ciepła dla pompy grzejnej.

W przypadku stosowania absorpcyjnych urządzeń chłodniczych zasila się je czynnikiem grzewczym o temperaturze nie mniejszej niż 80÷90°C, natomiast maksymalna temperatura czynnika grzewczego nie powinna przekraczać 150°C. Należy zaznaczyć, że współczynnik efektywności energetycznej urządzenia absorpcyjnego jest niższy niż urządzenia sprężarkowego i w dużej mierze zależy od temperatury czynnika grzewczego, przy czym wraz ze spadkiem temperatury tego czynnika spada także wydajność ziębnicza urządzenia. W przypadku zasilania urządzenia czynnikiem o niskich parametrach (90÷100°C) wydajność ziębnicza urządzenia może być nawet dwukrotnie mniejsza od wydajności urządzenia zasilanego czynnikiem o wyższej temperaturze.

Poza tym, pomimo niższych kosztów eksploatacyjnych, wysokie nakłady inwestycyjne powodują, iż urządzenia te stosowane są z reguły przy dużym zapotrzebowaniu na chłód (o mocy powyżej kilkuset kW).

Dla uzyskania chłodu z energii odpadowej przy użyciu sprężarkowych urządzeń chłodniczych można stosować również napędową energię elektryczną, ale pochodzącą np. z obiegu ORC zasilanego ciepłem odpadowym lub odpowiednim nośnikiem energii odnawialnej.

Duże pole do wykorzystania zasobów energii odpadowej lub odnawialnej, o odpowiednio dobranej temperaturze nośnika, stanowią urządzenia klimatyzacyjne, służące do przygotowania powietrza atmosferycznego.

Zwykle takie procesy obróbki powietrza wymagają zarówno ciepła grzejnego, jak i wody lodowej.

Podsumowanie Aktualną tendencją gospodarczą, o szerokim podłożu społecznym, wymuszoną dyrektywami unijnymi oraz krajową ustawą, jest konieczność oszczędzania energii, w tym również zagospodarowywanie zasobów energii odpadowej występujących w gospodarce i w przemyśle. Ustawa z 2011 r. o efektywności energetycznej, wraz z rozporządzeniami wykonawczymi, określiła zasady sporządzania audytu energetycznego, wprowadziła możliwość uzyskiwania świadectw efektywności energetycznej za działania pro-efektywnościowe, podała zasady obrotu handlowego tymi świadectwami, a ponadto wskazała szereg przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej. Omówiono także ogólne zasady prowadzenia racjonalnej gospodarki energetycznej. Na tym tle podano pojęcie energii odpadowej, a także korzyści płynące z jej zagospodarowywania. Wyszczególniono charakterystyczne przypadki zasobów przemysłowej energii odpadowej w rozbiciu na zasoby energii fizycznej i chemicznej. Wskazano jeden z ważnych zasobów, któremu właśnie poświęcono niniejszy artykuł, czyli ciepło chłodzenia elementów konstrukcyjnych urządzeń przemysłowych.

Przedstawiono zasady odzysku i wykorzystania energii odpadowej a także wskazano na sposób oceny takich zasobów. Wreszcie, przyjmując za podstawowe kryterium poziom temperatury nośnika energii odpadowej, podano klasyfikację zasobów ciepła odpadowego oraz wskazano, związane z poziomem temperatury, możliwe sposoby zagospodarowania takich zasobów. W szczególności wskazano możliwość wprowadzenia gospodarki skojarzonej opartej na nośniku energii o odpowiednim poziomie temperatury, a także dodatkową możliwość uzyskania nośnika chłodu z dysponowanego ciepła, czyli zastosowania trigeneracji. dr inż. Piotr Kubski Literatura: Cytowana literatura podana została w internetowym wydaniu artykułu na www.instalator.pl www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 45

strony sponsorowane miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Instalacje fotowoltaiczne z firmą Viessmann

Własna elektrownia słoneczna Jednym ze sposobów na obniżenie rachunków za prąd jest wykorzystanie promieniowania słonecznego do produkcji energii elektrycznej. Niemal każdy dom, nowo budowany lub istniejący, można wyposażyć w instalację fotowoltaiczną Vitovolt i produkować prąd ze słońca - na własny użytek, jak również odprowadzać za wynagrodzeniem do publicznej sieci energetycznej.

Systemy fotowoltaiczne Vitovolt 200 to kompletne rozwiązania modułowe instalacji fotowoltaicznych. Instalację można w dowolnej chwili rozbudować o dodatkowe moduły fotowoltaiczne, zwiększając w ten sposób ilość produkowanej energii elektrycznej. Vitovolt 200 to również efektywna współpraca z innymi systemami i instalacjami. Dla maksymalnego wykorzystania darmo-

wego prądu odbiorniki RTV i AGD można wyposażyć w układ inteligentnego sterowania zużyciem energii elektrycznej kierowanego drogą radiową.

Instalacja fotowoltaiczna może również

strony sponsorowane

efektywnie współpracować z ogrzewaniem domu - z pompą ciepła Vitocal.

Pompa ciepła wie, kiedy może wykorzystać darmowy prąd i magazynuje go w postaci ciepłej wody w zasobniku. W ten sposób prąd słoneczny można skutecznie wykorzystać również do ogrzewania domu, nawet w nocy.

Głównym surowcem do produkcji ogniw fotowoltaicznych jest krzem krystaliczny. Jego główną zaletą jest duża żywotność i wysoka sprawność w całym okresie eksploatacji. Moduły fotowoltaiczne Vitovolt 200 są urządzeniami o wysokiej mocy i sprawności, dostępne zarówno z mono-, jak i polikrystalicznymi ogniwami krzemowymi. Składają się ze szklanego laminatu, w którym pojedyncze ogniwa słoneczne osłonięte są dwiema foliami. Całość chroniona jest z tyłu folią odporną na działanie czynników atmosferycznych, a całe urządzenie spełnia najwyższe standardy jakości w zakresie ogniw krzemowych.

Moduły fotowoltaiczne mogą być montowane w różnych miejscach, w położeniu poziomym lub pionowym. Dla ochrony przed skutkami zacienienia, np. przez komin, antenę TV itp., wyposażone są w diody obejściowe (zabezpieczenie przed tzw. efektem Hot-Spot).

Prąd stały wytworzony przez moduły fotowoltaiczne jest następnie przetwarzany w falowniku (często nazywanym także inwerterem sieciowym) w prąd przemienny, zgodny z parametrami sieci (napięcie przemienne 230 V, 50 Hz). Istotnym zadaniem falownika systemu Vitovolt jest również kontrola i optymalizacja produkowanej energii elektrycznej - zapewnia pracę instalacji fotowoltaicznej zawsze z moż-

liwie maksymalną mocą (steruje tzw. punktem mocy maksymalnej: MPP).

Z zastosowaniem systemu Vitovolt każdy budynek może wytwarzać, dzięki energii promieniowania słonecznego, energię elektryczną. Wysoka jakość komponentów kompletnego systemu fotowoltaicznego pozwala zachować wysoką sprawność pracy przez cały wieloletni okres eksploatacji. System fotowoltaiczny podnosi przy tym wartość nieruchomości, zmniejsza jego zależność od dostaw energii z sieci energetycznej. W przeciwieństwie do agregatów prądotwórczych dostarcza energię elektryczną przez cały rok w sposób absolutnie czysty, cichy i efektywny. www.viessmann.pl

45

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 46

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Instalacje zaopatrzenia w wodę

Strefa dla wodociągu Znacząca część przewodów wodociągowych powstała w Polsce 4050 lat temu, a więc jest w zaawansowanym wieku, traktowanym w wielu krajach jako powód do ich wymiany.

Od około połowy lat 60. ubiegłego wieku na masową skalę stosowano materiały zastępcze, a rozwiązania pogarszały się w miarę upływu czasu.

Wbrew pozorom sprawa nie ogranicza się do przewodów azbestocementowych oraz korodujących stalowych, lecz w bardzo dużym stopniu odnosi się również do żeliwnych.

Niezależnie od wprowadzenia materiałów zastępczych dodatkowym problemem stała się przypadkowość wykonawców - w miarę upływu czasu stawali się oni coraz bardziej przypadkowi (np. przedsiębiorstwa melioracyjne czy też specjalizujące się w instalacjach wewnętrznych), w ogóle nieposiadający odpowiednio wyszkolonego personelem. W podręcznikach, np. [1], pokazały się rozwiązania niezgodne nawet z ówczesnymi standardami. Konsekwencją tego było pogorszenie jakości rurociągów. Charakterystyczną formą akceptacji bylejakości są zmiany warunków odbioru - przede wszystkim poważne skrócenie czasu trwania prób szczelności dość skutecznie ograniczające możliwość wykrycia przecieków.

Wyjątkowo niekorzystna sytuacja występowała w sieciach osiedlowych zasilanych przez hydrofornie. Ostatecznie powtarzające się wybijanie złączy doprowadziło do konieczności fizycznej likwidacji szeregu z nich.

Rys. 1. Zasada określania minimalnej odległości przewodu wodociągowego w świetle od linii rozgraniczającej wg regulacji sprzed 1990 r.

46

Rurociągi żeliwne wykonane z zastosowaniem materiałów zastępczych są przy tym wyjątkowo wrażliwe na wszelkie zmiany występujące w podłożu gruntowym. Charakterystycznym przykładem może być seria kilkudziesięciu awarii na magistrali żeliwnej DN 500 mm, które występowały w krótkich okresach czasu.

Szczególnie niekorzystne dla eksploatacji są konsekwencje wprowadzenia w połowie lat 60. XX wieku akordu w budownictwie oraz zryczałtowanego systemu rozliczeń (cena kosztorysowa plus ryczałt - 1% na ryzyko/zysk wykonawcy). Przede wszystkim obniżyła się jakość znaczącej części dokumentacji projektowej, podporządkowanej podwyższaniu wycen kosztorysowych.

Zrezygnowano powszechnie z wykonywania dokumentacji powykonawczej, a ponieważ ostatecznie realizacja odbywała się w np. bardzo uproszczonej dokumentacji, nieuniknione stały się poważne odstępstwa.

Rezygnacja z dokumentacji inwentaryzacyjnej doprowadziła do sytuacji, gdy eksploatator dysponuje co najwyżej mało precyzyjną dokumentacją projektową, często jest to jednak tylko zapis rozliczeniowy. Trudno jest wręcz o identyfikację średnic (w ewidencji występują często nazwy pochodzące z dokumentacji projektowej, którą z reguły nazywano od największej średnicy; przykładowo „Magistrala DN 300 w ulicy X” może oznaczać zespół przewodów o średnicach od DN 350 mm do DN 150 mm). W efekcie dość powszechne są braki w dokumentacji, a mapy uzbrojenia są często niewiarygodne (różnice położenia dochodzą do kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu metrów - zresztą zagadnienie to pozostaje nadal w znacznym stopniu aktualne, szczególnie w przypadku inwestycji na obszarach po-

zamiejskich, gdy występuje dość przypadkowy wykonawca, a nadzór inwestorski jest, ogólnie mówiąc, nie najlepszy; nieodpowiednio przygotowane służby inwestora nie są w stanie kontrolować prawidłowości procesu). Dalej budynki powstałe w oparciu o istniejące dokumenty posadawiane są wręcz na istniejących przewodach. Równocześnie ówczesne bardzo rygorystyczne regulacje [2] jednoznacznie narzucały zachowanie znacznych odległości w świetle od linii rozgraniczającej (rys. 1). Obecne regulacje są bardziej liberalne [3].

Uwaga na szkody Szkody powstałe w wyniku rozszczelnienia się rurociągu sąsiadującego z zabudową mogą być bardzo duże, szczególnie w warunkach podłoża ulegającego nawodnieniu i rozmyciu, względnie w warunkach sprzyjających szybkiej migracji wody. W szeregu przypadków doszło do uszkodzeń, a nawet zniszczeń budynków. Przykładowo: l na skutek pęknięcia przewodu DN 1000 mm doszło do rozmycia podłoża i zawalenia 3-kondygnacyjnego budynku o powierzchni w rzucie ok. 300 m2, l rozszczelnienie przewodu DN 600 mm doprowadziło do szeregu awarii elementów uzbrojenia znajdujących się w gruncie, dalej do uruchomienia skarpy, na której znajduje się kilkanaście domów jednorodzinnych; wprawdzie udało się powstrzymać procesy, jednak na jak długo?

Rys. 2. Strefa występowania podwyższonych obciążeń. www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 47

miesięcznik informacyjno-techniczny

l nawet rozszczelnienie niewielkiego przewodu DN 200 mm doprowadziło (migracja wody kanałem ciepłowniczym) do poważnego uszkodzenia domu dwurodzinnego, który praktycznie wymagał odbudowy.

Akurat w powyższych przypadkach udało się uniknąć ofiar, jednak nie zawsze jest to możliwe.

Ważne strefy Bardzo aktualne w tej sytuacji jest zachowanie minimalnych odległości w świetle pomiędzy przewodem a budynkiem. Ponadto ważnym elementem jest zawsze strefa zagrożenia wynikająca z podwyższonych obciążeń (rys. 2). Pozostające w kontakcie z nią nieodpowiednio rozmieszczone przewody ulegają przyspieszonym awariom.

Wprawdzie gestorzy sieci w poszczególnych przypadkach kolizji starają się znaleźć wyjście pośrednie poprzez ustanowienie służebności terenu, ale jaki to ma sens? Czy np. ustanowić służebność połowy korytarza, kuchni, łazienki, lub pokoju? Co da formalne uporządkowa-

1 (185), styczeń 2014

nie spraw własności, gdy problemem jest fizyczne zagrożenie zdrowia i życia użytkowników budynków?

Obniżka jakości Z kolei w warunkach kolizji wykonanie renowacji przewodu jest mocno problematyczne, powstaje wątpliwość, czy w ogóle da się je fizycznie wykonać.

Oddzielny problem to konsekwencje niewłaściwego wyboru metody renowacji, w praktyce nieodpowiednie rozwiązanie może doprowadzić do opóźnienia awarii, ale i propagacji jej skutków. Jedynym sensownym rozwiązaniem wydaje się być wykup i likwidacja nieruchomości, względnie przełożenie zagrażającego jej przewodu.

Abstrahując od zagrożenia wynikającego z występowania różnych kolizji, zagadnieniem niecierpiącym zwłoki jest rozstrzygnięcie dylematu, co zrobić z dużą liczbą przewodów w dość zaawansowanym wieku (40-50 lat) powstałych w okresie jednoznacznego obniżenia się jakości? Oczywiście najprostsza byłaby wymiana, jednak jest

ona mało realna, już choćby z fatalnej polskiej tradycji postrzegania remontów kapitalnych i prac odtworzeniowych w kategorii interwencji po zajściu zdarzenia. Stąd szczególnej uwagi wymagają procesy renowacji bezodkrywkowej, w tym ich właściwe planowanie.

Ostatecznie zawsze konieczna jest ocena stanu istniejącego i odpowiedni do niej dobór konkretnych rozwiązań. prof. dr hab. inż.

Ziemowit Suligowski Literatura: 1. Cieślowski S., Karpiński M., Trząskowski W., Instalacje sanitarne, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1974.

2. Tymczasowe Wytyczne Projektowania Sieci Przewodów Podziemnych i Nadziemnych w Ulicach i Placach. Zarządzenie Ministra Gospodarki Komunalnej nr 54 z dnia 14 sierpnia 1963 r. (Dziennik Budownictwa 20/1963 poz. 72).

3. Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. 43/1999 poz. 430).

4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 stycznia 1996 w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o drogach ) publicznych (Dz. U. 136/1995 poz. 670 .

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 48

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Uszkodzenia przyłączy kanalizacyjnych w Polsce

Szczelne połączenie Nieszczelne sieci kanalizacyjne generują zwiększone koszty ich utrzymania, wymagają kosztownych remontów i są przyczyną np.: problemów z nawierzchnią drogową. Jedną z istotnych przyczyn występowania tych uszkodzeń są wadliwie wykonane podłączenia przykanalików kanalizacyjnych do kolektorów.

Zgodnie z badaniami prowadzonymi w Polsce od 1995 roku (dotyczącymi stopnia sprawności sieci kanalizacyjnej) jedną z najczęstszych szkód występujących w przewodach kanalizacyjnych jest wadliwie lub nieszczelnie wykonane przyłącze z kolektora kanalizacyjnego do przykanalika. Jednostkowa intensywność uszkodzeń w wybranych obiektach kanalizacyjnych w Polsce dla przykanalików wynosi 0,06 uszkodzenia/km/rok. Praktycznie rzecz ujmując, wartość 1,0 uszkodzenia /km/rok klasyfikuje dany przewód do całkowitej odnowy*.

Materiały i średnice Zasadniczo wszystkie badania pokazują, że najczęściej stosowaną średnicą przykanalika w kanalizacji są: l DN 160 w przypadku kanalizacji sanitarnej - wykonane z tworzyw np.

PN-EN 1401 lub 1852, l DN 200 w przypadku kanalizacji deszczowej - wykonane z tworzyw np.

PN-EN 1401 lub 1852.

W przypadku kolektorów można stwierdzić, iż najczęściej stosowanymi średnicami są: l DN 200 - DN 315 w przypadku kanalizacji sanitarnej, l DN ≤ 315 w przypadku kanalizacji deszczowej.

Jeśli chodzi o materiały stosowane w budowie kolektorów deszczowych, można stwierdzić, iż występują tutaj wszystkie dostępne na rynku materiały. Zasadniczo w kanalizacji sanitarnej stosujemy rury z tworzyw sztucznych, takich jak

48

PP/PVC/PE, GFK, kamionka etc. W kanalizacji deszczowej większą przewagę mają rury z betonu lub żelbetu i GFK. Oczywiście w kanalizacji deszczowej występują też inne materiały.

Miejsce przecieku Jak pokazano na fotografii 1, w przypadku połączenia różnych materiałów często dochodzi do nieszczelności wynikających z nieprawidłowego montażu. Różne materiały często wymagają specjalnych elementów przejściowych do wykonania połączenia. Skala możliwych kombinacji w tym przypadku jest bardzo duża i z tego powodu nieszczelności na przyłączach są jednym z głównych problemów eksploatacyjnych na polskich sieciach.

Ujmując ten problem inaczej, można stwierdzić, iż jedną z najczęściej powstających szkód w przewodzie kanalizacyjnym jest nieszczelnie lub wadliwie wykonany przykanalik. Dodatkowo w związku z tym, iż struktura materiałowa sieci kanalizacyjnych w Polsce w ostatnich latach ulega znacz-

nym przemianom coraz większym problemem staje się poprawne wykonanie połączenia między kolektorami kanalizacyjnymi a przykanalikami wykonanymi z różnych materiałów (beton/żelbet/kamionka/żywice poliestrowe/PVC/PP/PE).

Najczęstsze uszkodzenia Najczęstszymi występującymi uszkodzeniami są: l nieszczelne połączenia między źle wykonanymi kształtkami, l wchodzenie rury przykanalika w światło kolektora, l zarastanie korzeniami miejsc nieszczelnych podłączeń przykanalików, l podłączanie przykanalika w nielegalny sposób z błędnie wykonanym lub niewykonanym uszczelnieniem.

Skutki Skutki nieszczelnych przyłączeń przykanalików: l zanieczyszczenie wód gruntowych wyciekającymi ściekami, l dodatkowe obciążenie oczyszczalni ścieków spowodowane infiltracją do kolektora wód gruntowych, l zamulenie przewodów kanalizacyjnych, l problemy z eksploatacją kolektorów, zwłaszcza przy płukaniu wysokociśnieniowym.

Rozwiązanie problemu Rozwiązaniem tych wszystkich problemów może być zastosowanie system szczelnych przyłączy dostępnych na rynku.

Kształtki tego typu służą do podłączania przykanalików kanalizacyjnych z PVC i PP, żeliwa, kamionki, żywicy poliestrowej z kolektorami kanalizacyjnymi z rur betonowych, żelbetowych, kamionkowych i PVC. Struktuwww.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 49

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

ne uszczelki manszetowe o różnej grubości zastosowanej w zależności od grubości ścianki kolektora. Systemy szczelnych przyłączy powinny posiadać polską Aprobatę Techniczną Instytutu Techniki Budowlanej i spełniać najostrzejsze wymagania norm europejskich definiujących maksymalny spadek dna kanału, m.in.: PN-EN 476.

Przykład montażu

ra materiałowa sieci kanalizacyjnej w Polsce wykazuje, iż ww. materiały stanowią 94,5% sieci kanalizacyjnej*.

Szczelne połączenie tych materiałów uzyskuje się dzięki zastoso-

rona montażowa pozwala na uszczelnienie powierzchni między ścianką kolektora kanalizacyjnego a stożkową powierzchnią korony. W innych rozwiązaniach uszczelnienie

waniu specjalnie przystosowanej uszczelki manszetowej i korony z zamontowaną uszczelką wargową, wkręcaną za pomocą specjalnych kluczy montażowych. Wkręcana ko-

uzyskuje się poprzez uszczelnienie powierzchni wewnętrznej lub zewnętrznej kolektora.

Brak nachodzenia rur w świetle kolektora uzyskuje się poprzez róż-

Poniżej przedstawiam przykładowy montaż przyłącza szczelnego: l Wykonanie wiertnicą otworu o średnicy 200 ± 0,1 mm w miejscu podłączenia przykanalika (fot. 2). W czasie wykonywania otworu należy wiertnicę przymocować na stałe do podłoża. l Uszczelkę manszetową umieszczamy w kolektorze betonowym. Przed montażem należy powierzchnię ściany kolektora uprzednio oczyścić z kurzu i nieczystości. Należy zwrócić szczególną uwagę na to, by uszczelka manszetowa szczelnie przylegała do ścian kolektora. l Wnętrze uszczelki manszetowej należy posmarować środkiem ślizgowym. Potem należy ręcznie wkręcić koronę w uszczelkę, aż do odczucia oporu. Następnie przy pomocy klucza montażowego należy dokręcić koronę do ostatniego możliwego w uszczelce obrotu (fot. 3). l Wsunąć w koronę rury przykanalika z zastosowaniem środka ślizgowego, aż do zetknięcia się rury z ogranicznikiem korony. W ten sposób uzyskujemy gotowe połączenie kolektora betonowego i przykanalika wykonanego z tworzywa (fot. 4).

Problemy z nieszczelnymi przykanalikami na pewno w przyszłości będą się nasilały i rozwiązanie tego problemu w sposób absolutnie szczelny jest w przyszłości koniecznością. Zróżnicowanie tych systemów, jak i ich coraz większa dostępność, pozwolą na trwałe rozwiązanie tego problemu w przyszłości. Uważam, iż wkrótce zalety tego typu systemów również zostaną docenione przez wszystkie polskie przedsiębiorstwa kanalizacyjne.

Marcin Motylski Fot. z archiwum REHAU. Literatura: * Wyd. Kwietniewski 2004.

www.instalator.pl

49

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 50

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

W sieci bez błędów

Przyłącza siodłowe Jakie wymogi powinno spełniać przyłącze kanalizacyjne, czym kierować się w wyborze konkretnej technologii oraz kilka pomocnych rad w celu poprawnego wykonania włączenia - to wszystko, przybliży Państwu ten artykułu.

wa, należy zadbać o właściwie wykonany otwór włączeniowy, dla którego, w zależności od typu rury, stosuje się odpowiednie koronki oraz nawietrnice. Dla rur wykonanych z materiałów cienkościennych koronka powinna Jeszcze kilkanaście lat temu dla nikowi gwarancję szczelności i trwa- być dobrana w zależności od rodzaju większości użytkowników, zarząd- łości na wiele lat. W celu poprawne- materiału, z jakiego wykonana jest ruców i wykonawców sieci kanaliza- go i właściwego doboru odpowied- ra. Najczęściej montowana jest ona cyjnych sposób wykonania włącze- niego odgałęzienia siodłowego nale- bez statywu, bezpośrednio do wiernia do sieci kanalizacyjnej oraz ro- ży ustalić rodzaj oraz materiał, z ja- tarki o mocy powyżej 500 W ze sprzędzaj użytego materiału były zagad- kiego wykonany został dany kanał, głem. nieniami mało znanymi i często po- do którego chcemy się włączyć. RoNatomiast dla rur wykonanych z mijanymi w procesie budowlanym. dzaj materiału oraz średnicę może- materiałów grubościennych najlepiej Na przestrzeni ostatużywać wiertnic montonich lat zauważono wanych na statywach znaczny postęp w tej bezpośrednio mocowadziedzinie, głównie za nych na rurze przewosprawą zwiększenia dowej, do której chceświadomości użytkowmy się włączyć. Rodzaj ników, poprzez stosonawiertnicy odgrywa wanie nowych matedrugoplanową rolę, riałów, z których wykoważne jest, aby tak wynane są materiały inkonany otwór przyłąstalacyjne oraz wproczeniowy w jednym, jak wadzanie nowatori w drugim przypadku skich rozwiązań techoscylował w granicach nicznych przez produtolerancji wykonania od centów. W przypadku -1 do + 1 mm w zależnowo projektowanej, ności od wybranego tyjak również istniejącej pu i producenta przyłąsieci najczęstszym cza siodłowego. Otwór sposobem włączenia Fot. 1. Jedna z metod wykonania poprawnego otworu pod przynależy wykonać prostosię do kolektora jest łącze siodłowe. padle do osi kanału studnia oraz trójnik o przewodowego, zapewodpowiednim kącie. Są to najczę- my odczytać z mapy lub z wcześniej ni nam to łatwy i sprawny montaż ściej stosowane rodzaje włączeń na wykonanej odkrywki. przyłącza siodłowego. W zależności sieci kanalizacyjnej. Jednak w ich Generalnie przyłącza siodłowe oraz od producenta przyłącza siodłowe miejsce, w zależności od istnieją- komplety montażowe można podzieFot. 2. Przyłącze siodłowe do rur cych warunków technicznych, mo- lić na dwie grupy w zależności od rocienkościennych. żemy z powodzeniem stosować od- dzaju materiału, z jakiego wykonana gałęzienia siodłowe lub komplety jest dana rura przewodowa: l do stosowania z rurami cienkościenmontażowe. nymi, tj. z kanałami wykonanymi z rur Materiał i zastosowanie PVC, PP, PEHD, GRP oraz żeliwa, l do stosowania z rurami grubościenPrawidłowo dobrane i wykonane nymi wykonanymi z betonu, żelbetu przyłącze siodłowe powinno charak- lub kamionki. teryzować się pewnymi cechami Po ustaleniu rodzaju materiału, z technicznymi, które dają użytkow- jakiego wykonana jest rura przewodo-

50

www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 51

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

oraz komplety montażowe charakteryzują się kilkoma podstawowymi cechami, mającymi kluczowe znaczenie w montażu, eksploatacji oraz trwałości danego rozwiązania.

Cztery cechy Pierwszą najistotniejszą cechą charakteryzującą odgałęzienie siodłowe jest jego szczelność. Z uwagi na istniejące różne warunki gruntowo-wod- Rys. Zalecany kąt pola montażu przyłącza siodłowego w rurze głównej. ne, w jakich układane są rurociągi, zaleca się wybieranie takich rozwiązań, wane wiąże się ze spowodowaniem wej. Dla przykładu: istnieje możliwość wykonywania przykanalika z w których producent gwarantuje utrudnień w ruchu pojazdów.

Ostatnią cechą, na którą powin- użyciem przyłącza siodłowego na szczelność min. 2,5 bara. Badanie na szczelność powinno być wykonane niśmy zwrócić uwagę podczas wy- czynnych rurociągach, w studniach i przez niezależny instytut badawczy. boru odpowiedniego rozwiązania, komorach, bez konieczności zamykaParametr szczelności powinien być jest możliwość stosowania danego nia przepływu ścieków. Szeroki zakres przyłącza siodłowego w zakresie za- stosowalności przyłączy w przypadku opisany w aprobacie technicznej.

Drugą istotną cechą danego pro- lecanego pola montażu dla rury rur cienkościennych, tj. kanałów studduktu jest jego budowa. Konstrukcja głównej od 90 do 270°. Przyłącza ni wykonanych z rur PVC, PP, PEHD, przyłącza powinna dawać możliwość oraz komplety montażowe, z uwagi GRP oraz żeliwa w zakresie od odchylenia kątowego przykanalika w na swoją konstrukcję, powinny być DN/OD 200 do 1500 mm z odejściami na przykanalik DN/OD 160-200 zakresie np. 0-13° w każdą ze stron. odporne na siły ścinające. mm, a dla rur i studni Zastosowanie sferyczgrubościennych wykonanego przegubu kulowenych z betonu, żelbetu go zabezpiecza przykalub kamionki od nalik przed niekorzystDN/OD 250 do 2400 nym działaniem sił ścimm z odejściem na przynających działających kanalik DN/OD 160-200 na rurę, minimalizuje mm, umożliwia wykonaskutki ewentualnych nie właściwego doboru i uszkodzeń odgałęzienia zastosowania przedstawynikających z ruchów wionego rozwiązania w w gruncie, z nierównopraktycznie każdych wamiernego osiadania oraz runkach. Dla większych niedbałego montażu średnic przykanalika przez wykonawcę.

Trzecią istotną ceDN/OD 250-800 mm chą jest szybkość monzalecane jest użycie tażu danego rozwiązakompletu montażowego. nia w zależności od roWyżej wymienione zadzaju rury. Czas mon- Fot. 3. Przyłącze siodłowe zamontowane na rurę grubościenną. kresy mogą różnić się w tażu powinien wahać zależności od producensię od 15 do 20 minut. Rozwiązania, ta, na to miast wymienione w artykule Zalety które w swojej konstrukcji umożliminimalne wymagania techniczne są wiają prawidłowe wykonanie przyłąPodsumowując, w wielu przypad- kryterium, jakie powinno spełniać cza siodłowego w tak krótkim czasie, kach praktyki inżynierskiej nowe roz- przyłącze siodłowe oraz komplet monmożna z powodzeniem stosować w wiązania, jakimi są przyłącza siodłowe tażowy w celu zapewnienia szybkiego, przypadku występowania na danym oraz komplety montażowe, dają więk- taniego i trwałego włączenia? się do ruterenie wysokiego stanu wód grun- sze możliwości w porównaniu z trady- ry kanalizacyjnej, komory lub studni. towych, a także w miejscach, gdzie cyjnymi metodami włączenia się do Grzegorz Pliniewicz dłuższe zajęcie pasa drogi niż plano- sieci kanalizacji sanitarnej i deszczo-

Zainteresował Cię artykuł? Masz pytanie do autora?

Chciałbyś, aby temat został rozwinięty? Masz inne zdanie na ten temat?

Wejdź na www.instalator.pl i kliknij „Zapytaj autora” (pod każdym artykułem). www.instalator.pl

51

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 52

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Połączenia rurociągów

Opaska przyłączeniowa Techniki połączeń rurociągów to temat powszedni dla Czytelników „Ma ga zy nu In sta la to ra”. Dlatego w tym artykule chciałbym poruszyć temat opasek przyłączeniowych do rur.

W zależności od typu odgałęzienia opaski przyłączeniowe można podzielić na: l gwintowane, l kołnierzowe.

Oba typy mogą być z kolei przeznaczone na rury wykonane z różnych materiałów: l „twarde”: żeliwo, stal, azbesto-cement, l PEHD lub PVC, l GRP lub nietypowe rozwiązania.

W tej części artykułu omówię szerzej opaski uniwersalne z uwagi na ich wygodę dla użytkownika i zalety techniczne.

Uniwersalne rozwiązania Opaski uniwersalne składają się z siodła z żeliwa sferoidalnego oraz obejm mocujących wykonanych ze stali kwasoodpornej. Dostępne są z odejściem gwintowanym w zakresie od 1 do 3'' na rury w średnicach od DN 50 do DN 1000.

Opaski gwintowane dzieli się na kolejne dwie grupy: l ze szczeliną na płytkę odcinającą, dzięki czemu możemy wykonać nawiert pod ciśnieniem bez konieczności użycia zaworu, l opaski bez szczeliny.

Te drugie są oczywiście tańsze.

Aby nie powiększać zapasów magazynowych, można zgromadzić opaski bez odcięcia, a w zamian zaopatrzyć się w adaptory, czyli urządzenia, które pełnią funkcję odcię-

cia i dokręcane są do zwykłej opaski, jeśli zaistnieje taka potrzeba.

Następny typ opasek uniwersalnych to opaski z kołnierzem w zakresie średnic od DN 40 do DN 200 na rury od DN 80 do DN 1300. Chcę zwrócić Państwa uwagę na to, iż niektóre siodła kołnierzowe posiadają minimum dwie obejmy mocujące, co pozytywnie wpływa na stabilność odgałęzienia. Bardzo ciekawą cechą niektórych opasek gwintowanych i kołnierzowych jest wewnętrzna budowa siodła, gdzie powyżej miejsca umocowania uszczelki znajduje się specjalna komora, w którą wpływa woda i dociska uszczelkę do powierzchni rury.

Dzięki takiemu rozwiązaniu uszczelka zawsze przylega do rury prawidłowo. Warto tutaj pamiętać, że przy dużych siodłach, np. DN 200, i dużych średnicach rur przewodowych, np.

DN 1200, „opuszczenie” się uszczelki zajmuje chwilę i w pierwszym momencie po wykonaniu nawiertu pojawia się nam wyciek. Jednak wraz ze wzrostem ciśnienia w rurociągu połączenie zostaje doszczelnione.

Na tworzywa Na rury PEHD i PVC mogą być stosowane opaski dwudzielne z odejściem gwintowanym lub kołnierzowym, wykonane z żeliwa sferoidalnego. Mogą posiadać gwinty od ½” do 2” lub kołnierze od DN 40 do 150. Producenci oferują też opaski z gwintem dla średnic zewnętrznych w zakresach 63-315,

a kołnierzowe 63-400. Istotną cechą opasek do rur z tworzyw sztucznych, a w szczególności PE, jest zminimalizowanie nacisku wywieranego na rurę.

Uzyskujemy to przez odpowiednio dobraną długość korpusu do średnicy rury przewodowej. Długość opaski rośnie wraz ze wzrostem średnicy, dobrze jeśli jej minimalny wymiar to 65 mm a minimalna ilość śruby ściągających to 4, co znacząco poprawia jej stabilność.

Kolejną cechą, która poprawia szczelność, a zarazem zmniejsza nacisk na rurę jest zastosowanie uszczelki wargowej w miejscu odgałęzienia. Dzięki te-

mu uszczelka przylega do rury równo, a zarazem jej docisk rośnie wraz ze wzrostem ciśnienia w instalacji.

Nietypowe zastosowania Na rynku funkcjonują również obejmy na rury lub średnice nietypowe. Mogą być wykonane ze stali zwykłej lub kwasoodpornej, z uszczelka wargową i produkowane zawsze pod konkretną średnicę. Należy jednak pamiętać, że o ile średnica rury przewodowej może być tu bardzo duża, nawet kilka tysięcy milimetrów, to maksymalnym odgałęzieniem jest DN 100. Elementem, który znacząco

Czy jesteś już naszym fanem na Facebooku? www.facebook.com/MagazynInstalatora 52

www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 53

miesięcznik informacyjno-techniczny

wpływa na ich cenę, jest ciśnienie robocze, a zatem ważne, aby dobrać je dokładnie do potrzeb, a nie na wyrost.

Ciekawym rozwiązaniem są opaski, które tak jak powyższe są przeznaczone na konkretną średnicę, ale dają znacznie większą możliwość doboru odgałęzienia. Wykonywane zawsze ze stali występują w dwóch odmianach z uszczelką oringową (w wersji ekonomicznej) z korpusem w postaci nasuwki dwudzielnej. Drugi typ to bardzo potężne odgałęzienie składające się jak gdyby z dwóch złączy rurowych

1 (185), styczeń 2014

i połączonej z nimi nasuwki z odejściem kołnierzowym.

Kalkulacja Mo im zda niem opa ski są pro duktem niedocenianym przez projektantów, którzy nie wykorzystują w peł ni moż li wo ści, ja kie one da ją. Opa ski przy łą cze nio we, szcze gól nie przy du żych śred ni cach rur prze wo do wych, da ją ogrom ne oszczęd no ści fi nan so we

względem rozwiązania tradycyjnego, czyli dwóch łączników kołnierzowych i trójnika kołnierzowego, nie wspominając już o konieczności usu nię cia wo dy z ru ro cią gu i ponownym napełnieniu oraz czasie wykonania i kosztach pracy. Przeliczmy to dla przykładu na średnicy DN 800 i odejściu DN 150: l Tradycyjnie: trójnik 800/150 (7300 zł) + dwa łączniki kołnierzowe (4334 zł) + śruby i uszczelki (400 zł) = 12 034 zł. l Opaska do nawiercania z kołnierzem - 1820 zł.

W kalkulacji tej celowo nie uwzględniłem kosztów wody, robocizny oraz przestojów w dostawie. Chciałbym także zauważyć, że jeśli nie dysponujemy aparatem do nawiercania, to już po jednej takiej pracy zwraca nam się jego koszt, tj. około 9000 zł. Zachęcam Państwa do szczegółowej analizy.

Paweł Koliński Fot. z archiwum MAK.

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 54

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Niezbędnik instalatora (6)

Wkręcanie na akumulatorze Jednym z podstawowych narzędzi elektrycznych instalatora jest wiertarka. To dzięki niej instalacja jest zamocowana na ścianie, miska ustępowa trzyma się podłogi, a spłuczka podtynkowa na trwale jest zakotwiona w ścianie. Bez wiertarki praktycznie nie da się zainstalować większości przyborów sanitarnych.

W sklepach z narzędziami półki uginają się od wiertarek różnych producentów. Każdy instalator ma sprecyzowane wymagania odnośnie jakości i wszechstronności elektronarzędzi. Jednak po konfrontacji z ceną wybranego modelu, często ogranicza swoje wymagania do niezbędnego minimum. Niestety dobry, niezawodny, o szerokim zastosowaniu sprzęt musi drogo kosztować.

Pierwsze konstrukcje wiertarek akumulatorowych nie miały tak szerokich możliwości jak produkowane obecnie.

Były to konstrukcje o małej mocy, niskiej pojemności akumulatora, dość ciężkie, a przede wszystkim niewyważone. Ich kształt przypominał raczej bumerang niż wiertarkę. Praca za pomocą takiego urządzenia w znaczący sposób nadwyrężała nadgarstki, a wykonanie otworu w trudno dostępnym miejscu było nie lada wyczynem. O postawieniu jej w pozycji pionowej (gotowej do pracy) nie było w ogóle mowy.

Dzisiejsze konstrukcje wiertarko-wkrętarek akumulatorowych markowych producentów swoimi parametrami pracy prawie nie ustępują wiertarkom sieciowym na 230 V. Takim przełomem w rozwoju tych konstrukcji stały się nowe materiały użyte do ich budowy (w szczególności akumulatorów) oraz zastosowanie funkcji udarowej w urządzeniu, co znacznie poszerzyło zakres możliwości elektronarzędzia. Wszak nie wszędzie posiadamy dostęp do gniazdka sieciowego.

Do podstawowych zalet tych urządzeń można zaliczyć: l pracę w każdym miejscu (oprócz środowiska zagrożonego wybuchem)

54

bez konieczności podłączenia urządzenia do gniazdka sieciowego, l niewielki ciężar, l uniwersalność zastosowań, l bezpieczeństwo użytkowania (praca pod napięciem bezpiecznym dla człowieka), l mobilność, l szybką wymianę końcówek (bitów) za pomocą uchwytu szybkozaciskowego.

Wiertarko-wkrętarki akumulatorowe doskonale sprawdzają się przy wkręcaniu i wykręcaniu śrub oraz wkrętów. Można nimi robić otwory w drewnie, materiałach drewnopochodnych, tworzywach sztucznych oraz w ograniczonym zakresie średnic w metalu. Niektóre modele o większej mocy umożliwiają wywiercenie otworów w betonie z zastosowaniem udaru.

Napięcie akumulatora zasilającego jest głównym parametrem, od którego zależy moc wiertarko-wkrętarki. Narzędzia te możemy zakwalifikować do trzech podstawowych grup: l Wiertarki o napięciu do 10 V Są one wykorzystywane przede wszystkim jako wkrętarki. Otwory wykonywane przy użyciu tych elektronarzędzi są niewielkiej średnicy i tylko w miękkich materiałach, np. drewnie. l Wiertarki o napięciu od 10 do 14 V Oprócz wkręcania i wykręcania pozwalają również na wiercenie w różnych materiałach. Moc tych konstrukcji pozwala na stosowanie biegów, co umożliwia dobranie odpowiedniej prędkości obrotowej wiertła do średnicy wierconego otworu. Zasadą jest, że im mniejsza średnica wiertła, tym wyższy bieg.

Podczas wiercenia wiertłem o dużej średnicy stosujemy najniższy bieg.

Osiągniemy wówczas największą moc.

l Wiertarki o napięciu akumulatora 18 V oraz większym Bardzo często tego typu urządzenia wyposażone są w mechanizm udarowy. Pozwala on na wykonywanie otworów w takich materiałach jak: beton, cegła, gazobeton itp.

Jednym z głównych parametrów, charakteryzujących wydajność wiertarko-wkrętarki, jest pojemność akumulatora. Decyduje ona o długości czasu pracy urządzenia między doładowaniami.

Typy akumulatorów Najstarszymi konstrukcjami są akumulatory niklowo-kadmowe NiCd. Ich pojemność dochodziła do 2 Ah. Niewątpliwym atutem konstrukcji wykonanych z tego materiału jest niska cena i dość szybki czas ładowania.

Kolejnym typem ogniw są akumulatory niklowo-metalowo-wodorkowe NiMH. Ich pojemność jest znacznie wyższa i dochodzi nawet do 3 Ah. Akumulatory te pozbawione są zjawiska pamięci naładowania. Pozwala to na doładowanie akumulatora w dowolnym momencie. Nie jest konieczne jego całkowite rozładowanie przed powtórnym naładowaniem. Konstrukcje te niestety wymagają dłuższego czasu ładowania i są droższe.

Najnowszym typem akumulatora jest ogniwo litowo-jonowe Li-Ion. Te konstrukcje cechuje największa pojemność, która, w zależności od producenta, dochodzi nawet do 4 Ah. Są to konstrukcje najdroższe na rynku i nie występuje w nich zjawisko pamięci naładowania.

Czołowi producenci wiertarek instalują w akumulatorach sygnalizatory, które kontrolują poziom naładowania. Innymi ciekawymi rozwiązaniami są czujniki sygnalizujące przeciążenie wiertarki oraz zbyt wysoką temperaturę pracy silnika. Przy zakupie urządzenia zalecam dokupienie drugiego zapasowego akumulatora. Dzięki temu będziemy www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 55

mogli pracować bez przerw na naładowanie ogniwa. Standardem wyposażenia jest już pokrętło nastawcze z wielozakresową regulacją momentu obrotowego oraz wyboru trybu (biegu) wiercenia, jak również hamulec wybiegowy.

Ciągły postęp technologiczny i rosnąca konkurencja zmuszają producentów tych urządzeń do poszerzenia zakresu wyposażenia o coraz nowocześniejsze rozwiązania technologiczne. Oto niektóre z nich: l dioda LED pokazująca kierunek obrotów wrzeciona, l dioda LED podświetlająca miejsce pracy. Ułatwia wiercenie w miejscach o ograniczonej widoczności, l dwuczęściowy, szybkozaciskowy uchwyt wiertarski z funkcją ,,klick”, który umożliwia łatwą wymianę końcówki, l specjalna obudowa - zachowuje ona pełną sprawność wiertarki nawet po upadku z wysokości 2 metrów.

Gwarantowana, comiesięczna dostawa „Magazynu Instalatora”: uprzejmie prosimy o wpłatę 11 PLN/miesiąc (lub - 33 na kwartał, 66 na pół roku, 121 na cały rok)

Skręt głowicy Bardzo ciekawym rozwiązaniem konstrukcyjnym może pochwalić się jeden z producentów. Jest to innowacyjna wiertarko-wkrętarka wyposażona w unikalny system dający możliwość 5-stopniowego skrętu głowicy do 90° i jej obrotu o 360°. Tak ogromny zakres ruchów pozwala na pracę w najbardziej niedostępnych miejscach: w narożnikach, tuż przy podłodze czy suficie, we wnękach i zagłębieniach. Jest to zupełnie nowatorskie rozwiązanie konstrukcyjne. Zastosowanie dwóch głowic, z możliwością wysuwania jednej lub drugiej, upraszcza pracę, czyni ją bardziej dokładną i profesjonalną.

Często aby wkręcić w drewno wkręt, tak aby ono nie popękało, trzeba najpierw wywiercić otwór, a następnie wkręcić wkręt. Do tej pory konieczna była wymiana wiertła i bitów. Teraz nie jest już to konieczne.

Na koniec apel do producentów tych urządzeń. Kiedy wreszcie doczekam się montowanych w korpusie wiertarek „libelli pudełkowych” w dwóch płaszczyznach pracy: poziomej i pionowej? Dzięki nim będę miał zawsze pewność, że wiercę otwór idealnie poziomo lub pionowo. Może któryś z producentów wdroży to rozwiązanie do swoich wyrobów. Chętnie je przetestuję i napiszę o wrażeniach.

Uwaga - ważne!

W celu łatwiejszej identyfikacji osoby/firmy wpłacającej prosimy o podanie w treści przelewu numeru identyfikacyjnego znajdującego się z lewej strony etykiety adresowej albo adresu, na który wysyłamy „Magazyn Instalatora”.

Jeśli chcieliby Państwo otrzymać fakturę VAT prosimy o dołączenie Państwa adresu e-mail w treści przelewu. Na wskazany adres e-mail zostanie przesłana faktura w formie pliku pdf.

Andrzej Świerszcz www.instalator.pl

W przypadku pytań prosimy o kontakt: tel. 58 306 29 75 e-mail: baza-mi@instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 56

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Systemy zabudowy do pomieszczeń „mokrych”

Sucha płyta Artykuł ten dotyczy specjalnych płyt gipsowo-kartonowych, gipsowych i włóknisto-cementowych, które mogą być stosowane w miejscach o podwyższonej wilgotności.

W każdym budynku występują pomieszczenia, które narażone są na podwyższoną wilgotność względną powietrza, np. łazienki, WC, kuchnie, baseny, salony SPA czy sauny. Możemy je podzielić na 3 kategorie: l kategoria 1 - pomieszczenia ogrzewane, w których występuje stała wilgotność powietrza do 70%, ale może wystąpić podwyższona wilgotność względna powietrza do 85% okresowo, np. podczas kąpieli czy gotowania; w takich pomieszczeniach wymagane jest zastosowanie skutecznej wentylacji; l kategoria 2 - pomieszczenia, w których występuje wysoka stała wilgotność powyżej 70%, ale nie przekracza 90% i może mieć miejsce kondensacja; l kategoria 3 - pomieszczenia, w których występuje wilgotność względna powietrza powyżej 90% oraz może występować częsta kondensacja pary wodnej i występują temperatury poniżej 0°C; w takich pomieszczeniach może występować zanieczyszczenie powietrza oraz zasolenie.

Odpowiednie materiały Przegrody (ściany, sufity) oraz wszelkie zabudowy wymagają w ta-

56

kich pomieszczeniach zastosowania odpowiednich materiałów odpornych na wilgoć. Coraz częściej wykorzystuje się systemy suchej zabudowy, które pozwalają na szybką i dowolną aranżację pomieszczeń.

Prawidłowe wykonanie wymaga zastosowania odpowiednich materiałów. W skład tzw. systemów hydro wchodzą specjalne płyty gipsowe lub gipsowo-kartonowe (w procesie produkcyjnym poddawane są one specjalnym zabiegom zwiększającym odporność na wilgoć), płyty cementowe (posiadające podwyższoną odporność na oddziaływanie wody), konstrukcje hydroprofili, akcesoria oraz izolacje.

Systemowo Pełny system gwarantuje nam zastosowanie przegrody, przebadanej w instytutach technicznych, posiadającej odpowiednie dokumenty dopuszczające do stosowania w budownictwie, tj. Aprobaty Techniczne ITB. Zaleca się powierzenie wykonania SSZ przeszkolonym ekipom. Potwierdzeniem tego jest posiadanie licencji wydawanej przez producenta. l Opłytowanie - Płyty gipsowo-kartonowe impregnowane (tzw. zielone) typu H2 (zgodne z normą PN-EN 520) przeznaczone są do pomieszczeń, w których występuje wilgotność względna powietrza do 70% i okresowo do 10 godzin może wystąpić podwyższona wilgotność do 85%, tj. łazienki, WC, kuchnie itp. Charakteryzują się podwyższoną odpornością na wilgoć. Są to najbardziej po-

pularne płyty do systemów suchej zabudowy wnętrz. W celu poprawy właściwości odporności na podwyższoną wilgotność rdzeń płyty w procesie produkcyjnym jest dodatkowo impregnowany. W szczególności nadają się do pomieszczeń, gdzie okresowo występuje podwyższona wilgotność, np. do łazienek, gdzie podczas kąpieli wydzielana jest duża ilość wilgoci, czy też do kuchni. Cechą wyróżniającą te płyty jest zielony karton. Płyty produkowane są w standardzie H2, co oznacza, że całkowite wchłanianie wody jest mniejsze niż 10% oraz powierzchniowe wchłanianie wody jest mniejsze od 220 g/m2. Na rynku występują specjalne płyty gipsowo-kartonowe w standardzie H1, których całkowite wchłanianie wody jest mniejsze od 5%, a powierzchniowe poniżej 180 g/m2.

- Płyty gipsowe obustronnie laminowane matą szklaną (zgodne z normą PN-EN 15238-1) nadają się do pomieszczeń, w których może występować podwyższona wilgotność do 90% i występują dodatnie temperatury: pływalnie, browary, pomieszczenia gospodarcze itp. Są to płyty wyjątkowo odporne na wilgoć. Zbudowane są z impregnowanego rdzenia gipsowego laminowanego matą z włókna szklanego odpornego na działanie wilgoci. Zgodnie z normą EN 15238-1 płyta została sklasyfikowana w najwyższej klasie odporności na wilgoć H1, co oznacza, że jej nasiąkliwość jest mniejsza od 5%. Systemy z zasto-

www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 57

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

sowaniem tych płyt świetnie nadają się do systemów ścian działowych i sufitów w pomieszczeniach wilgotnych oraz do dekoracyjnych zabudów.

- Płyty płaskie włóknisto-cementowe (zgodne z normą PN-EN 12467) przeznaczone są do pomieszczeń o wilgotności względnej powietrza powyżej 90%, mogą występować temperatury poniżej 0°C: salony SPA, sauny, łaźnie, garaże itp. Może być też stosowana na zewnątrz budynku (podbitki, systemy elewacyjne). Składają się przede wszystkim z cementu zbrojonego włóknami.

Płyty te doskonale łączą w sobie cechy standardowych produktów do suchej zabudowy z wyjątkową wytrzymałością i sprężystością oraz tolerancją na wilgoć, stając się tym samym idealnym rozwiązaniem w miejscach, gdzie mamy do czynienia z podwyższoną wilgotnością lub bezpośrednim oddziaływaniem wody wewnątrz i na zewnątrz budynku, np. jako podbitki, zewnętrzne opłytowanie ścian zewnętrznych w budownictwie szkieletowym jako alternatywa dla płyt OSB oraz okładziny i sufity w garażach. l Konstrukcja - Standardowe profile do systemów suchej zabudowy posiadają ocynk Z100 i można je stosować w warunkach do 60% wilgotności względnej powietrza lub do 70% pod warunkiem szczelnego osłonięcia płytami stanowiącymi szczelną barierę od wilgoci. Pomimo zastosowania płyt o dużej odporności nie mamy gwarancji zabezpieczenia konstrukcji przed podwyższoną wilgotnością. Wewnątrz ścian działowych może być poprowadzona instalacja sanitarna, która styka się bezpośrednio z profilami, a jest realnym źródłem wilgoci. Dlatego do takich zastosowań zaleca się użycie profili o zwiększonej powłoce ocynku Z275, wykonanych z blach co najmniej w kategorii korozyjności C3.

Producenci płyt gipsowo-kartonowych wprowadzili do swojej ofer-

ty również profile z blach w kategoriach korozyjności C5 do stosowania w środowiskach morskich o bardzo dużej wilgotności i zasoleniu.

Profile takie posiadają dodatkowe powłoki malarskie jako dodatkowe zabezpieczenie przed wilgocią. l Szpachlowanie Do wykonywania tej czynności najlepiej zastosować masy szpachlowe hydro o zwiększonej wytrzymałości na wilgoć. W systemach mających zapewnić podwyższoną odporność na wilgoć należy stosować specjalne masy zalecane przez produ-

centów płyt. Masy takie zawierają specjalne dodatki hydrofobowe polepszające ich właściwości odporności na wilgoć. Można je stosować do szpachlowania połączeń między płytami z zastosowaniem taśmy spoinowej/zbrojącej oraz do szpachlowania całych powierzchni płyt. l Akcesoria. Zaleca się stosowanie wszelkiego rodzaju akcesoriów, tj.

wieszaki, łączniki o podwyższonej odporności na wilgoć. l Izolacje - wełna mineralna. W celu poprawy właściwości akustycznych przegród w środek ściany działowej należy zastosować wełnę mineralną. W pomieszczeniach mokrych zaleca się stosowanie wełen hydrofobizowanych. Hydrofobizację przeprowadza się w celu uniknięcia wnikania wody w głąb struktury materiałów. l Paroizolacja. W SSZ dopuszcza się i zaleca stosowanie paroizolacji w celu zmniejszenia dyfuzji pary wodnej do przegrody. Najczęściej stosuje się ją w przegrodach zewnętrznych, tj. w zabudowie poddaszy/dachów. Jest to bardzo ważny element prawidłowo zaprojektowanej przegrody pod względem termoizolacji.

Zabudowy dekoracyjne Oprócz przegród w pomieszczeniach „mokrych” bardzo często wykonuje się zabudowy dekoracyjne.

Do takich należą zabudowy stelaży do WC lub pod umywalki, półki, obniżone sufity, wnęki itp. Wszystkie te elementy wymagają tak jak przegrody użycia odpowiednich materiałów odpornych na wilgoć.

Idealnym materiałem są płyty, które umożliwiają dowolne kształtowanie powierzchni zabudowy. Łatwość obróbki i mały ciężar ułatwiają pracę przy tego typu elementach. Do płyt z łatwością możemy kleić płytki ceramiczne (glazurę). Płytki z ciężkiego kamienia zaleca się przyklejać do systemów wykonanych z płyt włóknisto-cementowych opartych na konstrukcji z odpowiednio zagęszczonym rozstawem profili.

Systemy hydro na bazie płyt gipsowo-kartonowych, gipsowych lub włóknisto-cementowych są gwarancją bezpiecznej zabudowy w pomieszczeniach „mokrych” o podwyższonej wilgotności względnej powietrza.

Tomasz Jaroszuk

Czy jesteś już naszym fanem na Facebooku? www.facebook.com/MagazynInstalatora www.instalator.pl

57

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 58

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Ogrzewanie i wentylacja kościołów

Nawiew wskazany Sposób ogrzewania i temperatury utrzymywane w kościele zależą od sposobu jego użytkowania, ale jeśli ogrzewamy go niewłaściwie, to nie róbmy tego w ogóle.

58

Temperatura wewnątrz Sposób ogrzewania i temperatury utrzymywane w kościele zależą od sposobu jego użytkowania, ale jeśli ogrzewamy go niewłaściwie, to nie róbmy tego w ogóle. Temperatury powietrza wewnętrznego w kościele powinny mieć następujące wartości: l od 6 do 8 [°C] - ogrzewanie dyżurne w celu obniżenia kosztów utrzymania obiektu (remonty tynków, konstrukcji drewnianych, obrazów, rzeźb, zabytkowego wyposażenia), l od 12 do 15 [°C] - gdy uczestnicy nabożeństw nie zdejmują wierzchnich okryć oraz przy ogrzewaniu ławek z jednoczesnym ustawieniem grzejników pod oknami dla przeciwdziałania powstawaniu przeciągów.

Przeciągów można również uniknąć, stosując wywiewy u podstaw dużych płaszczyzn zewnętrznych okien, l od 16 do 18 [°C] - gdy ko ścio ły używane są jako miejsca zebrań, koncertów itp.

Okazjonalnie lub stale Kościoły możemy ogrzewać: l Okazjonalnie

W takich przypadkach nie nawilżamy powietrza, gdyż przy wystąFot. Wywietrzak Monsun (z arch. Uniwersal).

Ogrzewanie i wentylacja obiektów o dużej kubaturze, jakimi są kościoły, szczególnie te zabytkowe, wiekowe, jest trudnym zadaniem do rozwiązania, ponieważ są to obiekty o tradycyjnej konstrukcji budowlanej z murami o różnej grubości, z dużą ilością słupów, z łukowatymi sklepieniami, dużymi powierzchniami okien witrażowych, niepodpiwniczone i niemające praktycznie żadnych pomieszczeń technicznych. W nowo budowanych kościołach można wyeliminować wszystkie mankamenty (występujące w starych kościołach) związane z wentylacją i ogrzewaniem poprzez właściwe zaprojektowanie przegród budowlanych i przemyślane rozwiązanie ogrzewania i nawiewania powietrza o właściwej temperaturze w odpowiednie miejsca.

Koszty ogrzewania kościołów są bardzo wysokie i aby je zmniejszyć, należy: l unikać działania ochładzającego duże powierzchnie, które powoduje powstawanie zawilgocenia powierzchni - uzyskujemy to przez dobrą izolację dachu, która uniemożliwia przepływ zimnego powietrza z góry do dołu (szczególnie jest to ważne w obrębie ołtarza, gdzie praktycznie nie ma możliwości zamontowania urządzeń grzewczych), l zamontować podwójne lub obrotowe drzwi wejściowe lub wykonać przedsionki, co zapobiegnie wdzieraniu się zimnego powietrza zewnętrznego, l zamontować podwójne okna tam, gdzie jest to możliwe. W oknach z witrażami opłaca się wykonanie dodatkowej warstwy szkła, szczególnie w otoczeniu ołtarza, która oprócz izolacji przyczyni się do ich ochrony.

pieniu dużych różnic temperatur możemy przyczynić się do zawilgocenia pomieszczenia. l Stale Ogrzewanie stałe powoduje, że powietrze jest zbyt suche, co skutkuje zmianami w drewnianych częściach instrumentów muzycznych, a tym samym - zakłóceniami w dźwiękach oraz deformacją drewnianych dzieł sztuki. W takim przypadku należy nawilżać doprowadzane powietrze.

Najwłaściwszym sposobem ogrzewania kościołów jest ogrzewanie powietrzne, gdyż możemy zaprojektować miejsca nawiewu tak, aby strumienie ciepłego powietrza rozpływały się równomiernie w kierunkach poziomym i pionowym. Pozwoli to na ogrzanie powierzchni wewnętrznych obiektu i uniknięcie wrażenia chłodu i przeciągów.

Innego rodzaju ogrzewania, tj. centralne wodne ogrzewanie za pomocą grzejników, promienniki elektryczne i inne, powodują nagrzewanie miejscowe obiektów zabytkowych, ogrzewanie miejsc w pobliżu grzejników, a w całym kościele nie eliminują poczucia chłodu.

Zasady Jeśli zdecydowaliśmy się na ogrzewanie, to musimy stosować następujące zasady: l Wolne nagrzewanie kościoła, gdy zaczynamy ogrzewanie powietrzne lub podgrzewamy powietrze od temperatury dyżurnej do żądanej z szybkością od 2 do 2,5 [°C] na godzinę.

Na przykład od projektowanej temperatury dyżurnej +8 [°C] (również od rozpoczęcia sezonu grzewczego) do uzyskania np. +16 [°C] powinno upłynąć ~4 godzin. Czas ten pozwoli na stopniowe ogrzanie powierzchni wewnętrznych obiektu i uniknięcie wrażenia chłodu i przeciągów. l W strefach umieszczania instrumentów muzycznych oraz dzieł sztuki musimy utrzymywać jednakową temperawww.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 59

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

turę, aby zapobiec rozstrojeniu Q = (60 * Fw + 150 * Fo) * instrumentów oraz uszkodze1,163 [W/h] przy założeniach: niu dzieł. Szczególnie ważna - czas nagrzewania - 3 gojest strefa organów, które na dziny, ogół zamontowane są na antre- t1 = 0 [°C], soli (chór). Powietrze w obudo- tw = +15 [°C], - K dla okien: 5 [kcal/(m2 * wie organów ogrzewa się wolh * °C], niej niż powietrze w kościele.

- tz = -15 [°C].

Występuje różnica temperatur Dodatkowo w bilansie ciepła między zewnętrznymi a wenależy uwzględnić zapotrzebownętrznymi piszczałkami, co wanie na ciepło dla wentylacji powoduje rozstrojenie organów. kościoła wg krotności wymian Aby tego uniknąć, powietrze lub dla ilości powietrza na osodostarczane do piszczałek nalebę razy ilość osób. Do bilansu ży pobierać z wnętrza kościoła. l W okresie zimowym, gdy zaciepła nie należy doliczać ciechodzi konieczność, należy napła potrzebnego do ogrzania Rys. 1. Przykład instalacji ogrzewania powietrznego wilżać powietrze w celu uzyskapomieszczeń pomocniczych, z rozprowadzeniem powietrza w pomieszczeniach nia właściwych warunków klinp. zakrystii, podręcznego ma(z arch. Greń). matycznych dla instrumentów i gazynku, które powinny mieć dzieł sztuki. Dla warunków przecięt- dzin przy założeniu t1 = 0 [°C], a = 4,4 oddzielne ogrzewanie i wentylację. nych wilgotność względna powinna wy- do 5,3 [W/(m2 * h)] - zależy od czasu naDziesięć metrów nieść około 50%, chyba że konserwator grzewania, współczynnika przewodnozabytków podejmie inną decyzję. ści cieplnej murów, ciepła właściwego l Stosujemy recyrkulację powietrza materiału ścian, gęstości materiału Oglądając projekty i realizacje buprzy założeniach: 0,5 do 1,0 [w/h] po- ścian, współczynnika przejmowania cie- dynków jakimi są kościoły zawsze zawietrza świeżego lub jeśli tempestanawiam się dlaczego buduje ratura powietrza zewnętrznego się tak skomplikowane i enerspadnie poniżej 0 [°C], to ogranigochłonne obiekty. Wiadomo, czymy udział powietrza zewnętrzże w średniowieczu istniało nego w obiegowym do ~10%. przekonanie, iż im wyższy koMożemy posłużyć się regułą miniściół tym bliżej do Boga, ale w malnej ilości powietrza zewnętrzXXI wieku mogłaby ta zasada nego na jedną osobę x maksymalnie obowiązywać. Można budona ilość osób przebywających jedwać kościoły na planie różnych nocześnie w tym obiekcie. płaskich figur geometrycznych, nawet wielonawowe lecz nie Rys. 2. Wizualizacja pracy wywietrzaka Monsun Metody obliczeniowe wyż sze niż 10 metrów, co po(z arch. Uniwersal). zwoliłoby na dosyć łatwe wykoDo obliczenia zapotrzebowania cie- pła na wewnętrznych powierzchniach, nanie instalacji grzewczej ,właściwe pła dla kościoła należy zastosować izolacji ścian zewnętrznych, rozplanowanie punktów nawiewu pospecjalną metodę obliczeniową Fw - łączne pole powierzchni ele- wietrza, a przede wszystkim ogromuwzględniającą własności akumulacji mentów budowlanych akumulujących ne oszczędności w eksploatacji kociepła przez poszczególne elementy ciepło łącznie z podłogą, kolumnami ścioła. Ponadto, wzorem naszych budowlane. Możemy zastosować dwie itp. [m2], przodków i rozsądnych budowniczych kościołów, dzwonnica może metody obliczeń: Fo - pole powierzchni okien [m2], l wg Krischera i Kasta: tw - temperatura wewnętrzna [°C], być oddzielną budowlą, co jeszcze Q = Fw * a * (tw - t1) + Fo * Ko * (tw t1 - temperatura początkowa [°C], może obniżyć koszty ogrzewania, po- tzw) * 1,163 [W/h], tzw - temperatura zewnętrzna obli- nieważ dzwony mogą pracować w każdych warunkach pogodowych. gdzie: czeniowa [°C], a - współczynnik nagrzewania dla l wg Fausta, dla przeciętnych waDorota Węgrzyn przeciętnego nagrzewania od 3 do 4 go- runków:

ekspert

Krzysztof Nowak ☎ 32 203 87 20 wew. 102 Uniwersal @ krzysztof.nowak@uniwersal.com.pl www.uniwersal.com.pl www.instalator.pl

59

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 60

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Uwaga! Jesteś w ukrytej kamerze, czyli kwiatki instalacyjne

Czujne oko mistrza (kominiarskiego) Na naszych łamach staramy się, aby zamieszczane materiały przyczyniały się do podnoszenia Państwa kwalifikacji. Tym razem przedstawiamy przykłady wykonanych instalacji, może w innej konwencji niż zwykle są one pokazywane - chodzi mianowicie o instalacje źle wykonane lub tzw. przekombinowane. Mamy nadzieję, że opatrzone fachowym komentarzem przyczynią się do pogłębienia wiedzy. Wszystkie osoby, które miałyby w swoich zbiorach fotografie z takimi „ciekawymi” rozwiązaniami prosimy o nadsyłanie ich do redakcji: redakcja-mi@instalator.pl

M

istrzowie kominiarscy często stykają się z niesprawnie działającymi systemami wentylacji oraz wadami urządzeń grzew czo -ko mi no wych. Wady wykrywane są podczas prac związanych z kontrolą stanu technicznej sprawności przewodów wentylacji grawitacyjnej oraz spalinowych i dymowych. Nieprawidłowości wykryte podczas rutynowych kontroli mają swoją przyczynę m.in. w braku dostosowania projektu technicznego do aktualnie obowiązujących wymagań. Dużą rolę odgrywają wady fizyczne powstałe na etapie wykonania, budowania. Jednak najwięk-

sze efekty (ryzyko zatruć tlenkiem węgla i pożaru) leżą po stronie błędów popełnianych podczas eksploatacji budynków mieszkalnych. Wśród nich jest zarówno niedopełnianie przez właściciela budynku obowiązku wykonywania okresowych kontroli i konserwacji urządzeń grzewczo-kominowych, jak i nieprawidłowe użytkowanie urządzeń grzewczych przez lokatorów. l Wadliwy (niezgodny z aktualnymi wymaganiami w tym zakresie) projekt techniczny.

Przyczyn stwierdzonych usterek należy szukać już na etapie projektowania budynku. Przyjęte na tym etapie błędne założenia są trudne do wyeliminowania lub naprawienia w trakcie bu-

Fot. 1. Nieprawidłowe wyprowadzenia przewodów wentylacyjnych ponad dachem.

1 60

dowy oraz podczas eksploatacji. Skutkiem bywają liczne przykłady zatrucia tlenkiem węgla, źle wentylowane, zawilgocone i zagrzybione mieszkania.

Pokazano to na fotografiach 1 i 2. l Nieprawidłowości związane z wykonaniem przewodów kominowych.

Często bywa tak, że błędy popełnione w projekcie nie są wyeliminowane w trakcie budowy. Czasem nie są usuwane również podczas odbiorów końcowych. Przykład takiej nieprawidłowości pokazano na fotografii 3.

Montaż przewodów (rur) spalinowych w taki sposób powoduje przyspieszoną korozję i niszczenie materiału oraz nieszczelności na łączeniach elemen-

2 Fot. 2. Nieprawidłowe zakończenie wylotów wentylacyjnych ponad dachem. tów. Nieszczelności mogą w tym przypadku prowadzić do wydostawania się spalin „wzbogaconych” o tlenek węgla do pomieszczenia.

Przewody wentylacyjne, w których stwierdzono tego typu nieszczelności jak na fotografii 3, mogą być miejscem przedostawania się dymu pomiędzy mieszkaniami w przypadku pożaru w jednym z nich.

Ryzyko to dotyczy również budynków, które nie posiadają urządzeń grzewczych na paliwo stałe. Teoretycznie nie ma tam ryzyka wydobywania się tlenku węgla. Jednak podczas pożaru takie nieszczelności mogą stwarzać zagrożenie dla lokali sąsiadujących. Szczelny przewód wentylacyjny może odprowadzić część www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 61

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

3 Fot. 3. Wnętrze przewodu kominowego spalinowego - widoczne nieszczelności. dymu poza budynek. Szczelny przewód, wykonany z materiału do tego przystosowanego, nie rozprzestrzeni pożaru na inne kondygnacje. Nieszczelny przewód rozprowadzi dym do innych lokali mieszkalnych.

Na zdjęciu 4 widoczne jest przesunięcie komina ze względu na kolizję z wykonaną wcześniej więźbą dachową. l Nieprawidłowości związane z eksploatacją i brak nadzoru nad remontami.

Bardzo często poprawnie zaprojektowane i wykonane budynki mieszkalne oddane do eksploatacji z

4 Fot. 4. „Kolizja interesów” murarza i cieśli. zachowaniem wszelkich warunków i wymagań są niewłaściwie eksploatowane. Staje się to przyczyną pogorszenia mikroklimatu oraz zagrożenia dla zdrowia i życia mieszkańców.

Widoczne na fotografii 5 wycieki smoły (sadzy mazistej) są skutkiem palenia niesezonowanym (mokrym) drzewem. Zniszczony w ten sposób komin nie nadaje się do dalszej eksploatacji jako przewód dymowy, a usunięcie smoły i zapachu, jaki wydziela, jest bardzo trudne i kosztowne.

Widoczne na zdjęciu 6 wnętrze przewodu kominowego przedstawia nieprawidłowy montaż wkładu aluminiowo-foliowego. Brak odpowiedniego ciśnienia podczas rozprężania powoduje powstawanie przewężeń i www.instalator.pl

zatorów mających wpływ na drożność przewodu oraz jego wydajność. l Podsumowanie Przedstawione w tym artykule zdjęcia to tylko niewielki wycinek błędów i wad, jakie podczas kontroli okresowych przewodów kominowych stwierdzają mistrzowie kominiarscy.

Kilka zdjęć nie pokaże ogromnej różnorodności „pomysłów” wykonawców i użytkowników. Błędy wykonawcze i wady są tylko wąskim wycinkiem, jaki zgromadzono w ciągu ostatniego kwartału 2013 roku w jednym tylko województwie! Skala wykrywanych zaniedbań i niedociągnięć jest o wiele większa. Znaczny wpływ na bezpieczeństwo ma sposób eksploatacji urządzeń grzewczo-kominowych. Przyczynami wykazanych nieprawidłowości i wad budowlanych są również błędy w projektach technicznych, jak i złe wykonanie przewodów kominowych.

Nadzór kominiarski na stanem technicznym i konserwacją przewodów kominowych wynika z obowiązku kontroli okresowej określonej przez odpowiednie artykułu ustawy Prawo Budowlane: l art. 5.1. „Obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając: 1) spełnienie wymagań podstawowych dotyczących: a) bezpieczeństwa konstrukcji, b) bezpieczeństwa pożarowego, c) bezpieczeństwa użytkowania”, Fot. 5. Wycieki smoły.

5

6 Fot. 6. Nieprawidłowo wykonane uszczelnienie przewodu rękawem aluminiowo-foliowym. art.62.1.: „Obiekty powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcę: 1) okresowej kontroli, co najmniej raz w roku, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego: a) elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu, b) instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska, c) instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych)”.

Kontrole przeprowadza się dla budynków, które oddano do użytkowania po wejściu niżej wspomnianego rozporządzenia w życie. Natomiast budynków starszych, tylko wtedy, gdy miała miejsce odbudowa, rozbudowa, nadbudowa, przebudowa oraz przy zmiana sposobu użytkowania budynków. Wykonywane są one w oparciu o ustawę Prawo Budowlane art.7.1: „Do przepisów techniczno-budowlanych zalicza się: warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane i ich usytuowanie, uwzględniające wymagania, o których mowa w art. 5” tj. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dziennik Ustaw nr 75 poz. 690).

Natomiast obowiązki lokatorów (użytkowników) mieszkań i urządzeń grzewczo-kominowych, związane z ich bezpieczną eksploatacją zawiera Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16.08.1999 r. w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych - Dz. U. nr 74 poz. 836. l

Marcin Ziombski

61

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 62

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Elektryczność statyczna jako przyczyna wybuchu i pożaru (2)

(Nie)bezpiecznie przy gazie W wyniku elektryzacji materiałów i wyrobów, która ma miejsce w obiektach mieszkalnych, użyteczności publicznej, w zakładach przemysłowych, w środkach transportu oraz innych obiektach, możne dojść do powstania zagrożenia pożarem lub wybuchem.

Tak jak zapowiedziałem w poprzednim odcinku (artykuł pt. „Instalacje i bezpieczeństwo” z „Magazynu Instalatora” 6-7/2012 - przyp. red.) chciałbym przedstawić Państwu studium przypadku wybuchu i zapłonu gazu ziemnego do jakiego doszło w trakcie odpowietrzania przyłącza gazowego od wyłączonej z ruchu stalowej sieci gazowej do budynku mieszkalnego. Odpowietrzenie prowadzone było pod ciśnieniem ok. 0,26 MPa. W wyniku zdarzenia rannych zostało dwóch pracowników Zakładu Gazowniczego, a budynek mieszkalny uległ poważnemu uszkodzeniu. Przyłącze gazowe o długości 90,5 m i średnicy 32 x 3 mm wykonane zostało z rury polietylowej (PE). W odległości 1,5 m od budynku znajdowało się przejście PE/stal, a przyłącze jako stalowe wprowadzone było do budynku. Przyłącze zakończone było kurkiem sferycznym o średnicy 15 mm, dokręconym do odcinka stalowego. Odcinek stalowy i przejście PE/stal znajdowały się w izolacji polietylowej klasy B i wraz z kurkiem wprowadzone było do lakierowanej metalowej szafki.

W dniu zdarzenia warunki atmosferyczne były następujące: temperatura powietrza wynosiła 22,7ºC, wilgotność była niska i wynosiła 45%, a prędkość wiatru wynosiła 1m/s. Grunt, w którym znajdował się gazociąg, był suchy. Ładunki elektrostatyczne o dużym potencjale, rzędu do 9 kV, mogą tworzyć się podczas wypływu gazu z gazociągu wykonanego z PE. Szczególnie duże ładunki mogą po-

62

wstawać przy przepływie gazu zanieczyszczonego - wówczas mogą osiągnąć potencjał od 14 do 24 kV. Do zapłonu gazu ziemnego w mieszaninie z powietrzem wystarczy ładunek o potencjale 2,7 kV. Niebezpieczeństwo powstania ładunków elektrostatycznych istnieje szczególnie przy małej wilgotności powietrza.

Wielkością charakteryzującą niebezpieczeństwo zapłonu mieszaniny gazów palnych z powietrzem jest wystąpienie minimalnej energii, która w przypadku gazu ziemnego wynosi 0,25 mJ. Natomiast człowiek, którego pojemność elektryczna wynosi 200 pF, jest w stanie naładować się elektrycznie do poziomu 10 kV. Energia uwalniania podczas wyładowania elektrostatycznego z człowieka może wtedy wynosić nawet 10 mJ [4]. Wartość ta wielokrotnie przekracza minimalną energię zapłonu zdecydowanej większości gazów palnych, w tym gazu ziemnego.

Biorąc pod uwagę okoliczności zdarzenia oraz analizę niebezpieczeństwa tworzenia się ładunków elektrostatycznych przy wypływie z rurociągów wykonanych z PE, stwierdzono: l przy łą cze ga zo we PE wraz z od cinkiem stalowym o osłonie PE stanowiło jeden układ, w którym podczas przepływu gazu mogły tworzyć się ładunki elektrostatyczne w wyniku tarcia zanieczyszczonego gazu o ścianki rur, l od po wie trze nie in sta la cji pro wa dzone było pod ciśnieniem ok. 0,26 MPa, co przy średnicy 32 mm spra-

wiało, że gaz osiągał duże prędkości przepływu, l wilgotność powietrza, która wynosiła ok. 45%, była czynnikiem sprzyjającym w tworzeniu się ładunków elektrostatycznych, l mała prędkość powietrza, ok. 1 m/s, mogła sprzyjać łatwemu gromadzeniu się mieszaniny gazowo-powietrznej u wylotu z przyłącza (gaz w takich warunkach wolno rozprzestrzenia się w powietrzu), dotknięcie kurka przez pracownika mogło doprowadzić do przeskoku odpowiednio silnej energetycznie iskry elektrostatycznej, która spowodowała zainicjowanie wybuchu i zapłonu wypływającego z instalacji gazu ziemnego.

Przedstawiony przykład dobrze ilustruje zagrożenie związane z niebezpieczeństwem tworzenia się ładunków elektryczności statycznej.

Środki zapobiegawcze Gromadzeniu się ładunków elektrostatycznych można zapobiec m.in. poprzez: l stosowanie uziemień antystatycznych - polegające na łączeniu elementów metalowych z ziemią, l zwiększenie przewodności elektrycznej materiałów nieprzewodzących (izolacyjnych), l ekra no wa nie czę ści nie prze wo dzących, l zwiększenie wilgotności względnej powietrza (minimum 70%), l jonizację powietrza za pomocą neutralizatorów indukcyjnych wytwarzających odpowiednio dużą liczbę jonów dodatnich i ujemnych, l stosowanie podłóg i wykładzin z materiałów antystatycznych, l preparację antystatyczną włókien tkanin, półfabrykatów i wyrobów z tworzyw sztucznych (w ilości nie większej niż 0,5-2%), l ochronę antyelektrostatyczną pracowników, www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 63

miesięcznik informacyjno-techniczny

organizację i zmianę warunków przebiegu procesu technologicznego.

Wybór właściwego środka ochrony przed wyładowaniem elektrostatycznym zależy od rodzaju obiektu i przebiegających procesów. W zależności od funkcji, jaką pełnią zastosowane środki, i od ich poprawnego działania może zależeć bezpieczeństwo procesu, obsługi, komfortu pracy itp. Istnieje więc potrzeba okresowego kontrolowania skuteczności działania zastosowanych rozwiązań. l

Regulacje prawne Podstawowe krajowe przepis prawne, nakładają obowiązek stosowania ochrony przed elektrycznością statyczną: l Roz po rzą dze nie Mi ni stra Pra cy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. 2003 r. nr 169, poz.

1650.) nakłada na pracodawcę obowiązek zapewnienia ochrony obiektów budowlanych i urządzeń technicznych przed gromadzeniem się ładunków i wyładowaniami elektryczności statycznej - stwarzającymi zagrożenia w środowisku pracy.

Ponadto w pomieszczeniach, w których mogą wystąpić mieszaniny wybuchowe palnych par, pyłów lub gazów z powietrzem, powierzchnie podłóg należy wykonać z materiału,

1 (185), styczeń 2014

który nie wywołuje wyładowań elektrostatycznych. W przypadku zaś przeładunku materiałów niebezpiecznych - powinien on się odbywać w miejscu do tego przystosowanym, przy wykorzystaniu odpowiednich do tego celu urządzeń oraz środków ochrony zbiorowej i indywidualnej, chroniących przed zagrożeniami i skutkami zagrożeń, szczególnie pochodzących od elektryczności statycznej oraz występujących przy przelewaniu cieczy. l Roz po rzą dze nie Mi ni stra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. nr 80, poz. 563) nakazuje, aby instalacje i urządzenia techniczne oraz technologiczne, w których podczas eksploatacji mogą wytwarzać się ładunki elektryczności statycznej o potencjale wystarczającym do zapalenia występujących materiałów palnych, były wyposażone w odpowiednie (zgodne z PN) środki ochrony przed elektrycznością statyczną. l Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa (Dz. U. nr 138, poz. 931) naka-

zuje, aby pracodawca dokonywał kompleksowej oceny ryzyka związanego z możliwością wystąpienia w miejscach pracy atmosfery wybuchowej, biorąc pod uwagę m.in. prawdopodobieństwo wystąpienia oraz uaktywnienia się źródła zapłonu, w tym wyładowań elektrostatycznych. Ponadto zapobieganie zagrożeniu zapłonu atmosfery wybuchowej powinno także uwzględniać ładunki elektrostatyczne przenoszone lub wytwarzane przez osoby pracujące w środowisku pracy. Natomiast tam, gdzie atmosfera wybuchowa może pojawić się w ilościach zagrażających bezpieczeństwu i zdrowiu, na podstawie przeprowadzonej oceny ryzyka pracodawca ma obowiązek zapewnić osobom pracującym odpowiednie ubiory, które nie będą przyczyniać się do powstania wyładowań elektrostatycznych mogących wywołać zapłon atmosfery wybuchowej.

Tomasz Sawicki Literatura: 1. www.ciop.pl/6604.html 2. J. Kowalski, M. Wróblewska, „Ochrona przed elektrycznością statyczną w środowisku pracy”, Bezpieczeństwo Pracy, nr 9/2004.

3. M. Łaciak, „Bezpieczeństwo eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci gazowych”, Tarbonus Sp. z o.o. Kraków-Tarnobrzeg 2010.

4. J. Šimorda, J. Staroba, „Elektryczność statyczna w przemyśle”, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 1970.

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 64

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Świeże, świeższe i najświeższe (a także prosto z... konserwy) informacje z instalacyjnego rynku

Co tam Panie w „polityce“?

Mikołajki w KAN Na nietypowy sposób świętowania Mikołajek wpadła spółka KAN - zaprosiła dzieci pracowników do zwiedzania produkcji i stanowisk pracy rodziców. W prezencie najmłodsi otrzymali m.in. fragmenty rurek ogrzewania podłogowego z mikołajkowym logo. Pionierski pomysł organizatorów sprawdził się: dzieci duże i małe przybyły licznie i z niekłamanym zainteresowaniem - mimo chłodu - zwiedzały zakład. Goście zwiedzili m.in. halę, na której produkowane są rury PP. Największą furorę zrobił zbiornik z granulatem, który jakimś cudem zamienia się w rurki. Opowieści przewodników co chwila przerywały szepty rodziców: „O, widzisz, synku, to właśnie tę maszynę obsługuje twój tatuś” albo „to są pudełeczka, do których mama pakuje te złote kolanka, o których wczoraj rozmawiałyśmy”. Na koniec lekko zmarznięte dzieciaki dotarły do sali konferencyjnej, która dla odmiany pachniała już tylko pączkami, ciastem i gorącą czekoladą.

Fiat nagrodzony Fiat Professional został nagrodzony tytułem „Producenta Roku Samochodów Dostawczych” na GreenFleet Awards 2013 w trakcie ceremonii, która odbyła się na stadionie The Emirates w Londynie. Fiat Professional zdobył drugi raz z rzędu tę ważną nagrodę, która jest wyrazem uznania dla wysiłku włożonego przez producentów w redukcję emisji CO2 i poprawę ekonomiki zużycia paliwa w klasie lekkich samochodów dostawczych (LCV).

VESBO w programach Produkty marki VESBO zostały udostępnione w oprogramowaniu wspierającym projektowanie instala-

64

cji grzewczych oraz wody użytkowej firm InstalSoft oraz Sankom. Są już one dostępne w programach Instal-therm HCR, Instal-san oraz Audytor c.o. 3.8 i Audytor H2O 1.5. Pojawienie się w programach wspierających projektowanie instalacji sanitarnych biblioteki VESBO, zawierającej zgrzewane instalacje sanitarne z PP-R, rury wielowarstwowe Al/Pe-X, Al/PERT i OxyPEX, a także kształtki skręcane oraz kanalizację niskoszumową z PP Incola, umożliwi zoptymalizowanie obliczeń hydraulicznych instalacji.

Polska energia pachnie żywicą Produkcja odnawialnej energii na przestrzeni ostatnich czterech lat wzrosła dwunastokrotnie, już 12% rynku zasila się ekologicznie. Polski wzrost bazuje głównie na bogactwach naturalnych, w tym na pelecie. Najbardziej ekologiczne z biopaliw notuje rekordowe wzrosty produkcji w Polsce i na świecie. Pelet cieszy się coraz większym zainteresowaniem na wielu rynkach ze względu na swój ekologiczny charakter - emisja CO2 w trakcie spalania równa jest ilości dwutlenku węgla pochłoniętego przez roślinę w czasie wzrostu. Dodatkowo jest paliwem czystym i bezpiecznym, nie wydziela nieprzyjemnych zapachów, zaś niewielka ilość popiołu pozostająca po spalaniu (ok. 1%) może zostać użyta jako naturalny nawóz. Co najważniejsze - jest biopaliwem uniwersalnym, można go stosować w kominkach, kotłach ogrzewających cały dom, małych i średnich kotłowniach w budynkach użyteczności publicznej czy wielkiej energetyce. Dodatkowym argumentem są koszty - pelet jest tańszy o blisko 50% od oleju opałowego i około 20% od gazu. Według Europejskiego Stowarzyszenia Biomasy Polska jest już siódmym producentem peletu w Europie. W samym roku 2012 wyprodukowała 410 milionów sześciennych

ton tego biopaliwa. Dla zobrazowania z produkowanego w Polsce w 2012 roku peletu dałoby się zasilić Warszawę na 4 miesiące, a jeszcze parę lat temu (2004) nie wystarczyłoby tego surowca nawet na 10 dni. Wykorzystanie naturalnych bogactw z blisko 9 mln ha obszarów leśnych stanowiących 28,8% ogólnej powierzchni gruntów może przyczynić się do dalszej ekspansji polskiego peletu. Rynek odnawialnych źródeł energii, w który wpisuje się polski produkt eksportowy, jest rozwojowy - wpływają na to zarówno unijne przepisy wspierające ekologiczne paliwa, jak i oddolne oddziaływanie rynku.

Polska bardzo szybko zmniejsza dystans do krajów, które wykorzystują ekologiczne trendy w energetyce. Zużycie peletu wzrosło od roku 2008 do roku 2012 o ponad 137% (2008 zużycie 160 tys. ton, 2012 zużycie 380 tys. ton). Ponadto jego popularyzacja zbliża nasz kraj do spełnienia celów wyznaczonych w pakiecie energetyczno-klimatycznym UE z 2008 roku. (tzw. pakiet 3 x 20%).

Zdroje w gdańskich szkołach Akcja „Zdroje w gdańskich szkołach” to projekt promujący picie wody z kranu wśród dzieci i młodzieży.

Spółka Saur Neptun Gdańsk zaproponowała 20 gdańskim szkołom udział w akcji. SNG jest fundatorem zdrojów i przeprowadza ich montaż, po wcześniejszym przeprowadzeniu badań laboratoryjnych wody w instalacji wewnętrznej, w każdym szkolnym budynku objętym akcją. Akcja jest kolejną odsłoną kampanii promocyjnej - „Pij wodę z kranu. Oszczędzaj środowisko!”. W 2014 roku SNG zaplanowało zakup kolejnych 20 urządzeń. Akcję wspiera Polskie Towarzystwo Programów Zdrowotnych, inicjator programu „6-10-14” - Gdańskiego Programu Prewencji Chorób Cywilizacyjnych u Dzieci i Młodzieży. www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 65

miesięcznik informacyjno-techniczny

Sielanka i Purmo Inwestor nowoczesnego osiedla Sielanka pod Tarnowskimi Górami, mając na uwadze przede wszystkim energooszczędność, wybrał do nowo wybudowanych domów ogrzewanie marki Purmo. Faktyczna energooszczędność osiedla potwierdzona została przez niezależnych weryfikatorów, dzięki czemu osiedle utrzymało zaprojektowany standard „NF40 nowych domów energooszczędnych”, opracowany przez KAPE. Dla budynków osiedla wskaźnik rocznego jednostkowego zapotrzebowania na energię użytkową do celów ogrzewania i wentylacji, obliczany zgodnie z wytycznymi NFOŚiGW, był niższy od wartości granicznej 40 kWh/(m2 * rok). Domy spełniają szereg innych warunków, w tym te dotyczące szczelności domu, sprawności instalacji grzewczej i przygotowania wody. Na osiedlu zainstalowano 2000 m2 ogrzewania podłogowego Purmo systemu rolljet, które zapewnia wymierne oszczędności w zużyciu energii i doskonale współpracuje z niskotemperaturowymi źródłami ciepła. Poza energooszczędnością i komfortem użytkowania największą zaletą stosowania podłogówki w instalacjach niskotemperaturowych jest brak konieczności montowania systemu mieszającego. Ogrzewanie podłogowe charakteryzuje się większą bezwładnością - wolniej niż grzejniki nagrzewa się, ale dłużej utrzymuje temperaturę. W związku z tym zapewnia stały komfortowy klimat we wnętrzu. Optymalne sterowanie w systemie łączącym grzejnik z pętlą ogrzewania podłogowego zapewnia nowoczesny zawór Purmo TempCo VT, który pozwala na sterowanie mocą grzejnika i podłogówki za pomocą jednej głowicy termostatycznej. Nie powoduje on przegrzewania podłogi dzięki ograniczeniu maksymalnej temperatury zasi-

www.instalator.pl

1 (185), styczeń 2014

lania do 55°C. Specjalny by-pass wbudowany w zaworze umożliwia cyrkulację wody w grzejniku nawet przy zamkniętym obiegu ogrzewania podłogowego. Jest to ogromna przewaga w stosunku do tradycyjnych zaworów RTL, które często stosuje się w łazienkach do połączenia grzejnika łazienkowego z krótką pętlą ogrzewania podłogowego.

Nowa siedziba KAN Ostatnie lata działalności firmy KAN były okresem wzmożonych inwestycji wiążących się z rozwojem produkcji i wprowadzaniem na rynek szeregu nowych, innowacyjnych produktów. Powstały nowo-

czesne hale produkcyjne i magazynowe, zakupiono zaawansowane technologicznie urządzenia oraz kompletne linie do produkcji rur i kształtek, rozbudowano laboratorium badawcze, które wyposażono w unikalną aparaturę. Ukoronowaniem działalności inwestycyjnej firmy jest oddany właśnie do użytku prestiżowy budynek biurowo-administracyjny Spółki KAN. Trzypiętrowy biurowiec posiada 2 tys. m2 powierzchni. Do jego budowy zużyto blisko 3300 m. sześciennych betonu, opleciono siecią ponad 10 km kabli instalacji elektrycznych oraz 35 km przewodów instalacji teletechnicznych. Budynek wyposażony jest w nowoczesne systemy klimatyzacji oraz instalacje grzewcze, w tym ogrzewania płaszczyznowego.

30-lecie SFM 23 grudnia 2013 roku minęło 30 lat od pierwszej rejestracji działalności gospodarczej Janusza Łuczaka, właściciela SFM Filtry Łuczak Sp. j. pierwszego producenta filtrów do central klimatyzacyjnych i wentylacyjnych w Polsce.

Na początku był to pięcioosobowy zakład pod nazwą Wytwórnia Filtrów Specjalnych produkujący filtry kieszeniowe. Już po kilku latach działalności okazało się, że posiadane moce produkcyjne nie pozwalają na dalsze zwiększanie produkcji. W związku z tym właściciel podjął decyzję o wybudowaniu nowego zakładu produkcyjnego w Pruszkowie, który został przekazany do użytkowania w 1989 roku.

W 1992 roku dynamicznie rozwijająca się współpraca zagraniczna zaowocowała podpisaniem umowy ze szwajcarską firmą Luwa. Firma otrzymała status wyłącznego przedstawiciela i dystrybutora filtrów dokładnych i absolutnych na rynek polski. Z uwagi na znaczącą rolę kontaktów zagranicznych w działalności firmy w 1995 roku zdecydowano o przyjęciu anglojęzycznej nazwy Special Filters Manufacturing (SFM). W latach 1998-2000 produkcja wzrosła dwukrotnie. Moce produkcyjne ponownie okazały się niewystarczające dla zaspokojenia popytu na filtry.

Wychodząc naprzeciw wzrastającemu zapotrzebowaniu w 2001, a następnie w 2003 roku uruchomiono produkcję w kolejnych oddziałach produkcyjnych - w Piastowie i Kuźnicy Myślniewskiej na Dolnym Śląsku. Na początku 2002 roku firma uległa przekształceniu w spółkę jawną i została zarejestrowana jako SFM Filtry Łuczak Sp. j. W latach 2000-2006 ponownie uzyskano podwojenie produkcji i wzrost liczby kontrahentów do 1600. W 2005 roku zainstalowano urządzenie do plisowania tkanin filtracyjnych na potrzeby produkcji filtrów kasetowych. Pracę ręczną zastąpiono pracą nowoczesnych urządzeń, przez co w 2006 roku podwojono produkcję filtrów. Równocześnie rozpoczęto budowę nowej hali produkcyjnej i siedziby firmy w Starej Wsi (gmina Nadarzyn), którą oddano do użytku w 2007 roku. W dwóch zakładach produkcyjnych SFM - w Starej Wsi i Kuźnicy Myślniewskiej - zatrudnionych jest około 50 osób. l Więcej na www.instalator.pl

65

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 66

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

Jak to dawniej bywało...

Łokieć na ławę Choć od publikacji mojego poprzedniego artykułu upłynęło już trochę czasu, mam nadzieję, że poruszona tematyka pozostała czytelnikowi w pamięci.

Na początek przypomnę Czytelnikom, że w poprzednich artykułach z tej serii („Magazyn Instalatora” 8/2012, 9/2012, 2/2013, 5/2013 przyp. red.) o historii systemów miar i wag, poczynając od starożytności i zatrzymując się w szczególności nad tym zagadnieniem odnośnie dawnej Polski. Przewodnikiem w tej dziedzinie będzie Edward Stamm, którego sylwetkę przedstawiłam ostatnio. Wspomnę więc jedynie, że w dziedzinie staropolskich miar i wag był prawdziwym autorytetem, którego dzieło przerwała przedwczesna śmierć. Podążając tropem jego wywodów, zacznijmy od genezy interesującego nas zagadnienia. W tym celu raz jeszcze cofnijmy się w odległą przeszłość.

Jak podkreśla E. Stamm, dokładne mierzenie długości wymaga znajomości pojęcia liczby. Trzeba pamiętać, że pojęcie takie w postaci bardziej abstrakcyjnej człowiekowi na najniższym stopniu rozwoju było obce. Dlatego mierzenie długości było na tym etapie rozwojowym ocenianiem. Długość mierzono więc przede wszystkim czasem potrzebnym do jej przebycia. Warto zauważyć, że echa tego zjawiska pozostały do dzisiaj - mówimy na przykład „godzina drogi”. Tu ciekawostka: u ludu żyjącego nad Amurem jeszcze w czasach, kiedy Stamm tworzył swoje dziełko, miarą długości była bucha czyli odległość, z jakiej nie można już było odróżnić z osobna rogów wołu.

66

Czynność mierzenia znana była ludom indoeuropejskim już w najdawniejszych czasach, na co wskazuje wspólny rdzeń w językach różnych ludów w słowach odnoszących się do tej czynności - w greckim metreim, łacińskie metiri, włoskie misurare, francuskie mesurer, hiszpańskie i portugalskie medir, angielskie to mete, niemieckie messen i w końcu polskie „mieczyć”. Nietrudno zauważyć, że rdzeniem jest tu indoeuropejskie me.

Jednostki długości, co oczywiste, musiały być łatwo powielane, człowiek pierwotny szukał więc pierwowzorów w przedmiotach znanych mu i łatwo dostępnych - stąd nic dziwnego, że były to głównie odniesienia do części ciała ludzkiego. Jest to głównie źródło - jak już w poprzednich tekstach wspomniałam - pochodzenia pierwotnych jednostek długości. Wskazują na to dobitnie archaiczne formy spotykane w starożytnym Rzymie: digidus (palec), palma (dłoń), pes (stopa), cubitus (łokieć), z także polska stopa, łokieć etc.

Ten system pociągał za sobą - czego nietrudno się domyślić - niedokładności poszczególnych miar długości. Jednak w czasach, o których mówimy, spełniał swoją funkcję: osiągalna dziś zdolność niezwykle dokładnego pomiaru była niemożliwa do osiągnięcia, a także - mówiąc po prostu, niepotrzebna dla celów praktycznych. Każde państwo miało zresztą (podobnie nawet jak większe miasta) własne miary długości. I tak w samej Polsce mamy łokcie zwane od nazw ośrodków miejskich lubelskimi, lwowskimi, podlaskimi, toruńskimi - płockimi, piotrowskimi, sochaczewskimi, łęczyckimi, gdańskimi etc. Niech ta, niepełna zresztą, lista będzie dowodem, jak różniły się miary w ważniejszych ośrodkach w Polsce. Notujemy tu więc różnice terytorialne.

Istniały także różnice w odniesieniu do czasu. Łokcie i inne miary długości zmieniały się bowiem wraz z jego upływem. Warto tu przytoczyć przypadek łokcia chełmińskiego, który został zmniejszony przez Krzyżaków w celu zwiększenia wpływów z podatków. To zarządzenie było nawet przyczyną rokoszu przeciw Zakonowi. Do zmiany długości miar przyczyniły również rozporządzenia państwowe, które wprowadzono, aby ujednolicić jednostki.

Różne towary mierzono różnymi łokciami. Świadczy o tym choćby artykuł prawny z 1565 r. „O składziech”, odnoszący się do Krakowa. Ponieważ sprawa ta wymaga dłuższego rozwinięcia, powrócę do niej w następnym artykule.

Aleksandra Trzeciecka Literatura: E. Stamm, „Staropolskie miary”, Warszawa 1938. www.instalator.pl

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:22 Page 67

l DODATEK OGŁOSZENIOWY „MAGAZYNU INSTAL ATORA“

014 1. 2

miesięcznik informacyjno-techniczny 1 (185), styczeń 2014

67

I

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:23 Page 68

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

II

68

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:23 Page 69

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

69

III

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:23 Page 70

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

IV

70

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:23 Page 71

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

71

V

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:23 Page 72

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

VI

72

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:23 Page 73

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

73

VII

MI styczen__Layout 1 14-01-07 21:23 Page 74

miesięcznik informacyjno-techniczny

1 (185), styczeń 2014

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

VIII

74

207 mm x 293 mm Uponor print krzywe.indd 1

2014-01-07 16:39:41