Magazyn Instalatora 4/2014

MI kwiecien__Layout 1 14-03-27 10:43 Page 1

nakład 11 015

014 4. 2

miesięcznik informacyjno-techniczny

nr 4 (188), kwiecień 2014

ISSN 1505 - 8336

l Ring „MI”: pompy wentylacja

l Nie zalewaj! pompowanie ścieków

l Miedź na dachu l Lekka ścianka l Zżeranie rury l Blok na łączu l Kurek do gazu

ŻĄDAJ AUTOMATYCZNYCH NASTAW POMPY

149366_Heating_2013_AUTOADAPT_ad_414x293_GPL.indd 1

24/03/14 15.57

ALPHA2 z funkcją GRUNDFOS AUTOADAPT AUTOMATYCZNIE DOSTOSOWUJE SIĘ DO INSTALACJI Badania wykazały, że 88% wszystkich pomp obiegowych nie działa optymalnie. Naszą odpowiedzią jest Grundfos AUTOADAPT – inteligentna funkcja, która automatycznie dostosowuje i zmienia parametry pompy na optymalne dla instalacji bez względu na porę roku i doby. Instalacja pompy jest łatwa, a oszczędności energii rosną każdego dnia.

149366_Heating_2013_AUTOADAPT_ad_414x293_GPL.indd 2

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ: moderncomfort.grundfos.com lub dołącz do nas tutaj facebook.com/grundfosforinstallers

24/03/14 15.57

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 4

Treść numeru

Szanowni Czytelnicy Mi ni ma li za cja zu ży cia ener gii to głów ny kie ru nek roz wo ju pomp obie go wych. W znacz nym stop niu okre ślo ny zo stał on w Dy rek ty wie Unii Eu ro pej skiej 2005/32/EC w ro ku 2005 (ze zmia na mi w 2009 r.). Wy ma ga nia unij ne, je śli cho dzi o bez dław ni co we pom py obie go we do in sta la cji grzew czych, okre śli ła Ko mi sja Eu ro pej ska roz po rzą dze niem 641/2009, wpro wa dza jąc no wy wskaź nik efek tyw no ści ener ge tycz nej EEI. Czo ło wi pro du cen ci pomp do sto so wa li się do no wych wy ma gań, wpro wa dza jąc na ry nek pom py elek tro nicz ne obie go we o wy so kiej spraw no ści. Głów ne tren dy roz wo jo we do ty czą wpro wa dza nia wy so ko spraw nych na pę dów oraz ste ro wa nia po zwa la ją ce go do sto so wy wać osią gi pom py do zmien nych wy ma gań in sta la cji. O szcze gó ło wych roz wią za niach i róż ni cach wy stę pu ją cych wśród ofe ro wa nych przez pro du cen tów pomp cyr ku la cyj nych i obie go wych prze czy ta cie Pań stwo w ar ty ku łach pierw sze go rin gu „Ma ga zy nu In sta la to ra”.

Wy bór po mię dzy wen ty la cją gra wi ta cyj ną a me cha nicz ną, cza sa mi na wet hy bry do wą, jest te ma tem co dzien nym dla pro jek tan tów, in sta la to rów czy pro du cen tów, któ rzy zgod nie z naj lep szą tech nicz ną wie dzą chcą za pro po no wać pro jekt opty mal ny - sku tecz ny, oszczęd ny, ry go ry stycz nie utrzy mu ją cy nor ma ty wy wy wie wu dla po miesz czeń, a za ra zem ela stycz nie do pa so wu ją cy się do wy ma gań do bo we go za po trze bo wa nia na po wie trze wen ty la cyj ne. Ja kie pro duk ty wy brać, czym się kie ro wać, de cy du jąc się na ta kie czy in ne roz wią za nie? Mam na dzie ję, że ar gu men ty uży te przez au to rów dru gie go rin gu „Ma ga zy nu In sta la to ra” po zwo lą Pań stwu pod jąć wła ści we de cy zje.

Jak pi sze au tor ar ty ku łu pt. „Nie za le waj!” (s. 42 -43): „Zda rza się, że prze pom pow nie sto so wa ne są tam, gdzie nie są one wca le ko niecz ne i od wrot nie - nie są za sto so wa ne tam, gdzie pod wzglę dem tech nicz nym są nie zbęd ne. Przy czy ną jest czę sto nie prze strze ga nie obo wią zu ją cych stan dar dów tech nicz nych w po łą cze niu z nie do sta tecz ną wy mia ną in for ma cji po mię dzy oso ba mi od po wie dzial ny mi za pro jek to wa nie struk tu ry na ziem nej, pod ziem nej oraz in sta la cji bu dyn ku”. Ja kie jest naj istot niej sze kry te rium dla po praw ne go za sto so wa nia prze pom pow ni ście ków?

Na to py ta nie au tor po sta ra się od po wie dzieć w ar ty ku le.

Mi ły pre zent spra wi ła in we sto rom i bu dow lań com te go rocz na zi ma. In for ma cje, któ re spły wa ją z ryn ku, świad czą o do brych wy ni kach w pierw szych mie sią cach te go ro ku. Ale czy ten rok bę dzie lep szy niż ubie gło rocz ny, bę dzie moż na pro gno zo wać po wy ni kach z koń ca I i po cząt ku II kwar ta łu. Oby tak by ło…

Sła wo mir Bi bul ski

4

Na okładce: © Oleg Kozlov - Fotolia.com

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 5

l

Ring „MI”: pompy obiegowe i cyrkulacyjne s. 6-10

l Szczapa drewna (Grzanie na biomasie - 2) s. 12 l Miedź w instalacjach systemów słonecznych s. 14 l Poczta „MI” s. 16 l Instalacja ogrzewania podłogowego z kotłem na paliwa stałe s. 18 l Zżeranie rury s. 20 l Solar z klasą (Temperatura stagnacji a sprawność kolektora słonecznego) s. 22 l Spalanie pod kontrolą s. 24 l Algorytm na podłogówkę (Ogrzewanie podłogowe) s. 26l Doniczka na gazomierzu (Uwaga! Jesteś w ukrytej kamerze) s. 28 l Przyjazne i niezawodne pompowanie (strona sponsorowana firmy Wilo) s. 29 l Higienicznie i energooszczędnie (str. sponsorowane firmy Taconova) s. 30 l Temperatura pod kontrolą (str. sponsorowana firmy Danfoss) s. 32 l Rekuperacja miejscowa - pokojowa (str. sponsorowana firmy Viessmann) s. 33

l

Miejsce dla przepompowni ścieków s. 42

l Wywiewka na dachu (Napowietrzanie podejść kanalizacyjnych w budynkach - 2) s. 34 l Co tam Panie w „polityce”? s. 36 l Aukcja elektroniczna (Zamówienia publiczne) s. 38 l Nowości w „Magazynie Instalatora” s. 40 l Nie zalewaj!

(Projektowanie i wykonanie przepompowni) s. 42 l Blok na łączu (Poprawa jakości sztywnych złączy rurowych) s. 44 l Niezawodne w każdej instalacji (strona sponsorowana firmy Arco) s. 47 l Przegroda z kotłowni (Lekkie ściany z płyt gipsowo-kartonowych) s. 48

l

Ring „MI”: nowoczesne rozwiązania dla wentylacji s. 50-62

ISSN 1505 - 8336

l Miara krakowska (Jak to dawniej bywało...) s. 63 l Mity kominowe (Odprowadzanie spalin) s. 64 l Kurek na przeglądzie (Okresowa kontrola instalacji gazowej) s. 66

014 4. 2 www.instalator.pl

Nakład: 11 015 egzemplarzy Wydawca: Wydawnictwo „TECHNIKA BUDOWLANA“ Sp. z o.o., 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/4.

Redaktor naczelny Sławomir Bibulski (s.bibulski@instalator.pl) Z-ca redaktora naczelnego Sławomir Świeczkowski (redakcja-mi@instalator.pl), kom. +48 501 67 49 70.

Sekretarz redakcji Adam Specht Marketing Ewa Zawada (marketing-mi@instalator.pl), tel./fax +48 58 306 29 27, 58 306 29 75, kom. +48 502 74 87 41.

Kontakt skype: redakcja_magazynu_instalatora Adres redakcji: 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/5.

Ilustracje: Robert Bąk. Materiałów niezamówionych nie zwracamy.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

5

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 6

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Ring „Ma ga zy nu In sta la to ra“ to miejsce, gdzie odbywa się „walka“ fachowców na argumenty. Każdy biorący udział w starciu broni swoich doświadczeń (i przeświadczeń...), swojego chlebodawcy bądź sponsora, swojej wiedzy i wiary. Przedmiotem „sporu“ będą technologie, materiały, narzędzia, metody, produkty, teorie - słowem wszystko, co czasem różni ludzi z branży instalatorskiej. Każdy z autorów jest oczywiście świadomy, iż występuje na ringu. W maju na ringu: instalacja kanalizacyjna w budynku...

Ring „MI”: pompy obiegowe i cyrkulacyjne bezdławnicowa, sprawność, instalacja, pompa, obiegowa

Grund fos Główny kierunek rozwoju pomp obiegowych zmierza do minimalizacji zużycia energii. Kierunek ten realizowany jest w pompach Grundfos poprzez stosowanie wysokosprawnych silników w połączeniu z regulacją obrotów pompy i płynnym dostosowaniem parametrów pracy do warunków w instalacji.

Kierunki rozwoju techniki pompowej w znacznym stopniu określone zostały poprzez Dyrektywę Unii Europejskiej 2005/32/EC w roku 2005 (ze zmianami w roku 2009). W zakresie bezdławnicowych pomp obiegowych do instalacji grzewczych wymagania unijne określiła Komisja Europejska rozporządzeniem 641/2009, wprowadzając nowy wskaźnik efektywności energetycznej EEI (Energy Efficiency Index). Czołowi producenci pomp dostosowali się do nowych wymagań, wprowadzając na rynek pompy elektroniczne obiegowe o wysokiej spraw-

6

znaczenie optymalnej charakterystyki pracy. Pompa posiada również wyświetlacz informujący użytkownika o aktualnym przepływie i wydajności.

ności. Główne trendy rozwojowe dotyczą wprowadzania wysokosprawnych napędów oraz sterowania pozwalającego dostosowywać osiągi pompy do zmiennych wymagań instalacji.

Optymalna charakterystyka W praktyce do napędu pomp wykorzystano silniki z rotorem z neodymowym magnesem trwałym z zabudowaną przetwornicą częstotliwości.

W oparciu o tę technologię Grundfos wprowadził kilka typoszeregów pomp. Listę otwiera ALPHA2 przeznaczona do niewielkich instalacji grzewczych oraz cyrkulacji ciepłej wody. Charakteryzuje się wskaźnikiem EEI ≤ 0,15 (ALPHA2 25-40), co stawia ją w szeregu najbardziej energooszczędnych pomp na rynku. W zakresie możliwości regulacyjnych ALPHA2 oferuje, poza standardowymi funkcjami regulacji (ciśnienie proporcjonalne, stała różnica ciśnień i stała charakterystyka), unikalną funkcję AUTOADAPT. Poprzez ciągłą analizę punktu pracy pompy AUTOADAPT umożliwia automatyczne wy-

Łatwa komunikacja Funkcja AUTOADAPT wykorzystana została również w kolejnym typoszeregu pomp bezdławnicowych wykorzystujących technologię silników z magnesem trwałym, czyli MAGNA3. W tym typoszeregu funkcja AUTOADAPT uzupełniona została o funkcje ograniczenia przepływu maksymalnego - FLOWLIMIT. Typoszereg ten obejmuje zarówno pompy do niewielkich instalacji grzewczych i klimatyzacyjnych, jak i do dużych o przepływach w granicach 70 m3/h i wysokości podnoszenia do 18 m. Komunikacja z pompą odbywa się poPy ta nie do...

Czy w pom pach MA GNA3 moż na ogra ni czyć mak sy mal ny prze pływ przez pom pę? www.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 7

miesięcznik informacyjno-techniczny

przez panel sterowniczy z ekranem oraz drogą radiową (GeniAir) z przenośnym urządzeniem typu smartfon, ipod itp. Po zainstalowaniu odpowiedniej nakładki Grundfos, otrzymujemy urządzenie do dwutorowej komunikacji bezprzewodowej ze wszystkimi elektronicznymi pompami Grundfos.

Zainstalowana aplikacja Grundfos GO umożliwia pełne monitorowanie i sterowanie pracą pomp oraz generowanie i przesyłanie raportów MAGNA3, wyposażona jest standardowo w gniazdo do montażu modułu komunikacyjnego CIM pozwalające monitorować pompę poprzez popularne szyny komunikacyjne LON, Profibus, Modbus itp. Dzięki komunikacji radiowej możliwa jest równoległa praca dwóch głowic zarówno w pompach pojedynczych, jak i podwójnych. Pompy MAGNA3 wyposażone są w zintegrowany przetwornik różnicy ciśnień i temperatury. Dzięki temu, poza standardowymi funkcjami utrzymania stałej lub proporcjonalnej różnicy ciśnień, MAGNA3 może utrzymywać stałą temperaturę w przewodzie powrotnym instalacji. Zastosowanie dodatkowego zewnętrznego przetwornika temperatury pozwala wykorzystać pompę jako licznik energii cieplnej.

4 (188), kwiecień 2014

nie sterowany, synchroniczny silnik prądu zmiennego z rotorem z neodymowym magnesem trwałym. Zastosowanie tej nowatorskiej konstrukcji pozwoliło na uzyskanie sprawności energetycznej przewyższającej wymagania klasy IE4. Zintegrowana przetwornica

Pompa kompaktowa Listę bezdławnicowych pomp z silnikiem z magnesem trwałym zamyka kompaktowa pompa przeznaczona do cyrkulacji ciepłej wody - COMFORT PM. Pobór mocy to zaledwie 5-8 W. Również COMFORT PM został wyposażony w funkcję AUTOADAPT. Tym razem jednak funkcja ta realizowana jest w odmienny sposób. AUTOADAPT zapamiętuje zwyczaje domowników i zapisuje w 2 tygodniowym kalendarzu momenty poboru wody. Po 2 tygodniach pompa zaczyna powtarzać zapamiętany cykl i uruchamia się na krótko przed spodziewanym poborem cieplej wody.

Nowatorska konstrukcja silnika W grupie pomp obiegowych znajduje się również typoszereg pomp dławnicowych in-line - TPE. Pompy te w określonym zakresie mocy zostały wyposażone w silniki MGE SaVer. Grundfos MGE-SaVer to elektroniczwww.instalator.pl

dowa sterownika, oparta na kilku modułach funkcjonalnych i różnych panelach sterowniczych, umożliwia optymalne dopasowanie silnika do określonego typu napędzanej pompy. W przypadku pomp TPE przeznaczonych do instalacji grzewczych i klimatyzacyjnych - TPE seria 2000 silnik wyposażony jest w graficzny panel sterujący i standardowy moduł funkcjonalny. Ponadto pompy serii 2000 fabrycznie wyposażone są w przetwornik różnicy ciśnień. Zaawansowany, graficzny panel sterowania (stosowany również w pompach MAGNA3) umożliwia bezpośredni dostęp do wszystkich parametrów pracy pompy i pozwala na wybór poszczególnych funkcji sterowania. Na ekranie widoczne są cztery zakładki: Home, Status, Ustawienia i Assist, w których można dokonywać odpowiednio nastaw i odczytów parametrów. W zakładce Assist znajduje się przewodnik uruchomienia pompy, który pomaga dokonać niezbędnych nastaw. Funkcjonalność i możliwości komunikacyjne pomp TPE SaVer są analogiczne do pomp MAGNA3. Podobnie układ panelu sterującego, z tą różnicą, że w wypadku pomp TPE mamy dodatkowy przycisk umożliwiający niezwłoczne wyłączenie pompy z poziomu panelu. Pompy TPE oferowane są również w wersji dwugłowicowej TPED, w której głowice komunikują się bezprzewodowo drogą radiową.

Podsumowanie częstotliwości umożliwia płynną regulację i dostosowanie obrotów pompy do aktualnych wymogów instalacji. Zakres mocy obsługiwany przez silniki SaVer to 0,25-2,2 kW. Modułowa bu-

Podsumowując prezentację obiegowych pomp Grundfos do instalacji grzewczych, należy raz jeszcze zaznaczyć główny kierunek rozwoju pomp obiegowych, który zmierza do minimalizacji zużycia energii. Kierunek ten realizowany jest poprzez stosowanie wysokosprawnych silników w połączeniu z regulacją obrotów pompy i płynnym dostosowaniem parametrów pracy do warunków w instalacji.

Doceniając w pełni zalety energooszczędnych pomp obiegowych, należy mieć na uwadze, że rzeczywiste oszczędności zużywanej przez pompy energii wynikają z pracy całej instalacji. Jedynie instalacja aktywnie reagująca na zmienne obciążenie cieplne budynku pozwoli w pełni wykorzystać zalety pomp z regulacją obrotów.

Ry szard Gaw ro nek

7

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 8

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Ring „Magazynu Instalatora”: pompy obiegowe elektroniczna, stałoobrotowa, regulacja, pompa

Wi lo Firma Wilo przygotowała nowy produkt, jakim jest pompa Wilo-Yonos PICO-S z charakterystyką 3 stałych prędkości obrotowych. Dzięki wprowadzeniu tego rozwiązania pompa pracuje podobnie do tego, jak działały standardowe stałoobrotowe pompy, przy jednoczesności wykorzystanie nowych wysokosprawnych silników pozwalających na znaczące zmniejszenie zużycia energii elektrycznej.

Wraz z wprowadzeniem w 1929 roku przez inżyniera Wilhelma Oplendera urządzenia nazwanego przyspieszaczem obiegu skończyła się epoka hegemonii instalacji grawitacyjnych w systemach ogrzewania budynków.

Wykorzystanie pomp obiegowych w celu dostarczenie czynnika cieplnego równomiernie w całej instalacji, również w najgorzej usytuowanych jej miejscach, stało się wygodnym i popularnym po dziś dzień rozwiązaniem. W obecnych czasach ciężko znaleźć już dom, w którym nie jest zainstalowana chociażby jedna pompa obiegowa. Również budownictwo mieszkaniowe nie poradziłoby sobie bez dużych pomp obiegowych montowanych w węzłach cieplnych. Stąd niezmiennie od wielu lat instalacje centralnego ogrzewania wyposażone są w pompy obiegowe, najczęściej o konstrukcji bezdławnicowej, tzw. pompy mokrobieżne.

Od kilku lat dostępne w sprzedaży były też pompy obiegowe z płynną regulacją prędkości obrotowej, czyli tzw. pompy elektroniczne. Zastosowanie tego rozwiązania pozwalało na dostosowanie pracy pomp (poprzez modulację prędkości obrotowej) do zmiennego zapotrzebowania na ciepło, jakie występuje w układach grzewczych, przyczyniając

8

się tym samym do obniżenia zużycia energii elektrycznej oraz, co równie ważne, cichej pracy instalacji.

Pomimo dostępności tego rozwiązania i rosnącego zainteresowania konsumentów w dalszym ciągu stosowane były pompy stałoobrotowe, co narażało klienta na znacząco większe koszty eksploatacyjne (koszty energii elektrycznej) oraz częstą pracę z nadwyżką różnicy ciśnień (wysokości podnoszenia) powodującą powstawanie nieprzyjemnych dla użytkownika hałasów w instalacji.

Nowe przepisy Dopiero wraz z wprowadzeniem przez Unię Europejską dyrektywy ErP 2009/125/WE od 1 stycznia 2013 roku zakazano wprowadzania na rynek europejski bezdławnicowych pomp obiegowych do instalacji grzewczych, chłodniczych i klimatyzacyjnych pozbawionych płynnej regulacji prędkości obrotowej. Wprowadzenie nowych przepisów ma za zadanie przede Py ta nie do...

Co się dzie je z pa ra me tra mi pra cy pom py elek tro nicz nej przy cał ko wi tym zdła wie niu prze pły wu i ja ki ma to wpływ na dzia ła nie in sta la cji w po rów na niu do pra cy stan dar do wej pom py sta ło obro to wej?

wszystkim globalne zmniejszenie konsumpcji energii elektrycznej (oraz produkcji energii elektrycznej), a tym samym również redukcję emisji CO2 do atmosfery w myśl przepisów dyrektywy Eko Projektu, z perspektywą do 2020 roku. Do tego czasu, poprzez wprowadzenie nowych przepisów, zużycie energii elektrycznej przez pompy obiegowe w Unii Europejskiej ma zostać zredukowane z 50 TWh/rok do wartości ok. 27 TWh/rok.

Zgodnie z zasadą „myśl globalnie, działaj lokalnie”, redukcja zużycia energii zaczyna się już od naszego gospodarstwa domowego poprzez zastosowanie nowych elektronicznych pomp obiegowych.

Zmiany dla instalatorów Z dużą zmianą technologii spotkali się przede wszystkim instalatorzy oraz firmy wykonawcze, które przez lata montowały praktycznie takie same pompy, z regulacją 3-biegową. Aktualnie dostępne rozwiązania pomp elektronicznych z płynną regulacją wydajności oraz przynajmniej dwoma różnymi charakterystykami hydraulicznymi (trybami pracy) wymagają nabycia nowych przyzwyczajeń instalacyjnych, ale przede wszystkim zapomnienia ustawiania pomp na maksymalnym 3 biegu prędkości obrotowej, jak miało to miejsce w ponad 80% starszych instalacji wyposażonych w pompy stałoobrotowe.

Problematyka instalacyjna tak naprawdę związana jest głównie z przyzwyczajeniami nabytymi przez lata wykonywania instalacji, a sama regulacja nowych pomp jest bardzo prosta i równie szybka. Chwili zastanowienia wymaga jedynie wybór odpowiedniego trybu pracy pompy dla naszej instalacji.

Nowe elektroniczne pompy Wilo posiadają wszystkie tak cenione www.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 9

miesięcznik informacyjno-techniczny

przez konsumentów funkcje charakteryzujące tę rodzinę. Natomiast płynna regulacja wydajności oraz nastawa parametrów pracy realizowane są za pomocą „czerwonego pokrętła”, które pozwala na wybór odpowiedniego trybu pracy: l Dp-c: charakterystyka stałociśnieniowa (szczególnie desygnowana do instalacji ogrzewania płaszczyznowego - instalacje podłogowe), l Dp-v: charakterystyka proporcjonalno-zmiennociśnieniowa (szczególnie polecana przy instalacjach grzewczych z zastosowaniem zaworów termostatycznych).

Zgodnie z wymogami dyrektyw nowe elektroniczne pompy obiegowe (bezdławnicowe) muszą posiadać możliwość pracy w trybie zmiennociśnieniowym, dla których obliczana jest wartość współczynnika efektywności energetycznej EEI. Warto w tym miejscu przypomnieć, że wspomniany współczynnik EEI zastąpił znane w pompach stałooborowych klasy energooszczędności oznaczane literkami od A do G. Charakterystyka Dp-v pozwala na zmniejszania wytwarzanej wartości różnicy ciśnień wraz z dławieniem instalacji, czyli sytuacja jest zgoła odmienna od pracy pomp stałoobrotowych, dzięki czemu możemy liczyć na znaczącą redukcję konsumpcji energii elektrycznej, ale również bardzo cichą pracę. Tryb ten przeznaczony jest jednak głównie do nowych instalacji ogrzewania grzejnikowego, wyposażonych w indywidualne zawory termostatyczne zainstalowane na każdym z grzejników.

4 (188), kwiecień 2014

użytkownika na szumy wydobywające się z szafki rozdzielacza.

W codziennej pracy często jednak spotykamy się z pytaniami „po co pompa elektroniczna” w instalacji bez regulacji, jak np. układ ładowania bufora ciepłej wody użytkowej.

Nic bardziej mylnego, dzięki nastawie Dp-c pompę możemy ustawić na minimalne wysokości podnoszenia (ponieważ opory na długości odcinka od pompy do zasobnika są bardzo małe), a w zamian otrzymamy odpowiedni przepływ przy poborach mocy liczonych w kilku do maksymalnie kilkunastu watów.

Idzie nowe!

Druga charakterystyka Dp-c oznacza tryb pracy ze stałym ciśnieniem.

Tak więc wartość „wysokości podnoszenia”, a tak naprawdę różnicy ciśnienia wytwarzanego przez pompę, którą ustawimy na wyświetlaczu pompy elektronicznej, będzie utrzymywana w całym zakresie pracy pompy zarówno dla maksymalnych przepływów, jak również całkowitego zdławienia instalacji. Tryb ten jest proponowany przez Wilo szczególnie do instalacji ogrzewania płaszczyznowego, które w naszych warunkach instalowane jest w formie tzw. podłogówki. Dzięki wyborowi tej charakterystyki unikamy sytuacji niedogrzania części pętli, przy mniejszym zapotrzebowaniu na ciepło. Jednocześnie pompa pracuje bardzo cicho, nie narażając

Dodatkowo do tego rodzaju instalacji, gdzie często mocno rozbudowane pompy elektroniczne, wyposażone w takie funkcje jak chociażby obniżenie nocne czy dynami Adapt, nie będą mogły w 100% pokazać swoich możliwości, firma Wilo przygotowała nowy produkt, jakim jest pompa Wilo-Yonos PICO-S z nową dla elektronicznych pomp, a znaną w stałoobrotowych pompach, charakterystyką 3 stałych prędkości obrotowych. Dzięki wprowadzeniu tego rozwiązania pompa pracuje podobnie do tego, jak działały standardowe stałoobrotowe pompy, przy jednoczesnym wykorzystaniu nowych wysokosprawnych silników pozwalających na znaczące zmniejszenie zużycia energii elektrycznej.

Bar tosz Ty wo nek

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 10

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Ring „MI”: pompy obiegowe i cyrkulacyjne sprawność, obroty, pompa, moc, energia

WITA HEL-WITA, jedyna firma produkująca pompy obiegowe w Polsce, wychodząc naprzeciw nowym przepisom Unii Europejskiej, które dopuszczają na rynek wyłącznie pompy obiegowe o najwyższej sprawności, rozszerzyła swoją ofertę o nowe modele energooszczędnych pomp typu Delta HE. Od 1 stycznia 2013 r. weszły w życie przepisy dopuszczające na rynek wyłącznie pompy obiegowe o najwyższej sprawności. Takimi pompami z płynną regulacją obrotów silnika są pompy WITA Delta HE oraz Delta Plus. Są one zalecane do instalacji wyposażonych w zawory termostatyczne, które przymykają się i otwierają samoczynnie pod wpływem zmian temperatury w pomieszczeniach.

Przymykanie zaworów powoduje zmianę charakterystyki instalacji i prowadzi do jej głośnej pracy, gdy pompa pracuje z niezmienną wydajnością. Dzięki elektronicznej regulacji obrotów dostosowanie parametrów pracy pompy do zmieniających się warunków następuje automatycznie.

Powoduje to zmniejszenie zapotrzebowania na energię, zwiększenie trwałości i redukcję hałaśliwości.

Sterowanie następuje za pomocą specjalnej elektroniki, która pracuje z najmniejszymi stratami w instalacji i umożliwia o każdej porze spokojny i energooszczędny tryb pracy pompy.

Specjalnie skonstruowany silnik w kombinacji z wirnikiem z magnesem stałym tworzy bazę dla wysokiej efektywności pompy.

Poza modelami pomp Delta HE 35 oraz HE 55 dostępne są już nowe modele, których współczynnik efektywności energetycznej spełnia wymagania nowych przepisów (EEI < 0,23): l Delta HE 75: Hmax - 7,5 m; DN25, DN32; pobór mocy: 5-98 W; Qmax - 7850 l/h,

10

l Delta HE 75F: Hmax - 7,5 m; DN40, DN50 (kołnierz PN6/10); pobór mocy: 5-98 W; Qmax - 9450 l/h, l Delta HE 100: Hmax - 10 m; DN25, DN32; pobór mocy: 5-123 W; Qmax 8800 l/h, l Delta HE 100F: Hmax - 10 m; DN40, DN50 (kołnierz PN6/10); pobór mocy: 5-123 W; Qmax - 9950 l/h, l Delta HE 120: Hmax - 12 m; DN25, DN32; pobór mocy: 5-127 W; Qmax 8800 l/h, l Delta HE 120F: Hmax - 12 m; DN40, DN50 (kołnierz PN6/10); pobór mocy: 5-127 W; Qmax - 9950 l/h.

Wszyst ki mi funkcjami można sterować za pomocą dwóch przycisków.

Obok sześciu charakterystyk, które pracują według zasady proporcjonalnego ciśnienia, można wybrać pięć kolejnych o stałych ilościach obrotów.

Dzięki załączanej funkcji nocnego spadku temperatury możliwe jest dalsze obniżenie poboru mocy przy uwzględnieniu uzależnionego czasowo obniżenia temperatury instalacji.

Wyświetlacz LCD przedstawia aktualny pobór mocy, wybraną charakterystykę oraz funkcję spadku temperatury. Wszystkie pompy o przyłączach DN25 i DN32 posiadają w wyposażeniu standardowym izolację termiczną.

Py ta nie do...

Która firma jest jedynym producentem pomp obiegowych w Polsce?

Poza pompami Delta HE w ofercie znajdują się również pompy obiegowe c.o. typu Delta Plus: l Delta Plus UE 65A (Hmax - 6,5 m; DN25, DN32; pobór mocy: 4-75 W; Qmax - 6470 l/h), l Delta Plus UE 70A (Hmax - 7,0 m; DN25, DN32; pobór mocy: 4-79 W; Qmax - 4760 l/h), l Delta Plus UE 75A (Hmax - 7,5 m; DN25, DN32; pobór mocy: 4-75 W; Qmax - 4300 l/h), l Delta Plus UE 80A (Hmax - 8,0 m; DN25, DN32; pobór mocy: 4-80 W; Qmax - 7340 l/h).

W pompach tych istnieje możliwość wyboru sześciu różnych charakterystyk za pomocą jednego przycisku: trzech, które pracują według zasady proporcjonalnego ciśnienia oraz trzech o stałych ilościach obrotów. Wybrany tryb pracy wskazywany jest za pomocą kolorowego światełka w przycisku. Kolor zielony wskazuje najniższą krzywą, żółty pośrednią, a czerwony najwyższą. Aby przełączyć tryb pracy na elektroniczny, należy przytrzymać wciśnięty przycisk na ok. 2 s. Wszystkie pompy typu Delta Plus wyposażone są standardowo w izolację termiczną.

Pompy cyrkulacyjne są montowane w instalacjach ciepłej wody użytkowej. Dzięki nim, natychmiast po odkręceniu kurka z wodą, znajdującego się nawet w najbardziej oddalonym miejscu, korzystamy z ciepłej wody.

Trzybiegowe pompy WITA UPH 1515 E2 przeznaczone są do stosowania w domkach jednorodzinnych. Pompy te posiadają przyłącze DN15, ich maksymalna wydajność to 900 l/h i pobierają zaledwie 2,5÷8 W mocy. W stosunku do pomp tradycyjnych oszczędność energii wynosi ok. 70%.

Piotr Kąt nik www.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 11

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 12

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Grzanie na biomasie (2)

Szcza pa drew na Drewno znajduje szerokie zastosowanie w technice jako materiał konstrukcyjny, surowiec do produkcji oraz jako paliwo.

W zależności od zastosowania stosuje się różne miary mówiące o ilości drewna.

Ze względu na nieregularne i zróżnicowane kształty drewna kłopotliwe jest określenie jego ilości. Wydaje się, że najbardziej obiektywną jednostką jest masa, ale ze względów praktycznych używa się jednostek objętościowych. Należy jednak dodać, że przyjęcie masy jako jednostki mówiącej o ilości drewna, które będzie użyte jako paliwo, także nie jest wystarczające. Na walory energetyczne drewna zasadniczy wpływ ma zawartość wilgoci, dlatego ważnym parametrem jest także procentowy udział wilgoci w masie całkowitej drewna.

Jednostki Najczęściej ilość drewna podaje się w następujących jednostkach: l metr sześcienny drewna, l metr przestrzenny drewna, l metr przestrzenny luzem,

l tona

suchego drewna.

Metr sześcienny drewna jest to ilość litego drewna w m3, zwana popularnie kubikiem. W taki sposób relatywnie łatwo można określić objętość drewna w postaci regularnej, po obcięciu gałęzi, takiej jak bale, klocki lub kłody. W przypadku drewna rozdrobnionego lub gałęzi praktycznie nie ma możliwości pomiaru jego objętości, dlatego stosuje się jednostkę metra przestrzennego drewna.

Metr przestrzenny drewna jest to taka ilość kawałków drewna ułożonego w sposób regularny, która mieści się w sześcianie o wysokości 1 m, czyli o objętości 1 m3 i oznacza się jako mp.

W ten sposób podaje się ilość drewna w postaci pociętej i rozdrobnionej, takiej jak szczapy, polana.

Użycie tej jednostki może być możliwe w przypadku niezbyt rozdrobnionego drewna, gdy drewno jest

ułożone w sposób regularny. Układanie kawałków drewna do formy regularnej jest czasochłonne i pracochłonne, dlatego przy określaniu ilości drewna używa się jednostki pochodnej, tj. metra sześciennego luzem.

Metr przestrzenny drewna luzem jest to taka ilość kawałków drewna

ułożonego w sposób nieregularny, która mieści się w sześcianie o wysokości 1 m, czyli o objętości 1 m3 i oznacza się jako mpl. W ten sposób podaje się ilość drewna w postaci pociętej i średnio rozdrobnionej, takiej jak szczapy, polana, gałęzie, zrębka drzewna. Czasami używa się jednostki metr przestrzenny nasypowy, którą oznacza się mpn. Jest to jednostka dosyć wygodna w użyciu. Przy równomiernie wypełnionej skrzyni ładunkowej ciężarówki jest to właśnie objętość skrzyni, którą łatwo wyliczyć.

Jednostką określającą masę drewna zbliżoną do rzeczywistej jest tona suchego drewna, która podaje ilość całkowicie suchego drewna w drewnie mokrym. Oczywiście kwestią do ustalenia jest w jakich warunkach to określamy. Najczęściej stosuje się metodę ATRO. Dla przeliczania ilości drewna w różnych miarach stosuje się uproszczone tabele przeliczeniowe.

Gęstość Należy także pamiętać, że drewno posiada zróżnicowaną gęstość w za-

12

www.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 13

miesięcznik informacyjno-techniczny

leżności od gatunku, zawartości wilgoci, wieku oraz miejsca pobrania próbki. Dlatego gęstość drewna podaje się: l świeżo ściętego, gdzie zawartość wilgoci może wynosić od 40 do 60%, l w stanie powietrzno-suchym przy zawartości wilgoci od 15% do 25%, l w stanie suchym przy zawartości wilgoci zero procent określone metodą ATRO. Gęstość drewna w stanie świeżo ściętym ma zastosowanie przy wyrębie i transporcie leśnym, ogrodowym czy przy uprawach. Drewno w stanie suchym określone metodą ATRO jest wygodne przy wszelkiego rodzajach kalkulacjach i obliczeniach, np. przemysł celulozowo-papierniczy, ponieważ podaje ilość rzeczywistą masy drzewnej bez wilgoci. Oba wskaźniki nie odzwierciedlają jednak formy drewna występującego w stanie rzeczywistym. Gęstość drewna świeżo ściętego jest parametrem chwilowym, który ulega zmianie w czasie za sprawą osuszania. Można powiedzieć, że na składowisku drewna mamy stały ubytek masy, który asymptotycznie zmierza do stanu powietrzno-suchego. Gęstość drewna w stanie suchym jest parametrem całkowicie teoretycznym, niemającym realnego odniesienia do rzeczywistości, ponieważ drewno w takim stanie nie występuje w naturze. Najczęściej gęstość drewna podaje się w stanie powietrzno-suchym, ponieważ stan ten jest naturalny, po odpowiednim odczekaniu po ścięciu. Należy pamiętać jednak, że wszelkie parametry podawane dla tego stanu są uśrednione i obarczone błędem, np. ze względu na szeroki zakres wilgotności przyjmowany dla stanu powietrzno-suchego. Przykładowa klasyfikacja drewna w stanie powietrzno-suchym wg F. Krzysika [4]: l drewno bardzo ciężkie, o gęstości ponad 800 kg/m3: grab, cis, bukszpan; l drewno ciężkie o gęstości 710-800 kg/m3: grochodrzew, buk, dąb, jesion, orzech, grusza; l drewno umiarkowanie ciężkie o gęstości 610-700 kg/m3: brzoza, klon, jawor, jabłoń, modrzew, wiąz; l drewno umiarkowanie lekkie o gęstości 510-600 kg/m3: jałowiec, kasztanowiec; l drewno lekkie o gęstości 410-500 kg/m3: sosna, świerk, jodła, olcha, lipa; l drewno bardzo lekkie o gęstości poniżej 400 kg/m3: topola, wejmutka.

Przedmiotem następnego artykułu będą właściwości energetyczne drewna.

Grze gorz Oj czyk Li te ra tu ra: 1. In for ma cje wstęp ne o drew nie. Ka ta log HDG Ba wa ria „Wy tycz ne do pro jek to wa nia HDG Ba va ria 19.04.2005”.

2. pl.wi ki pe dia.org/wi ki/Metr_prze strzen ny 3. http://drew no ko min ko we.luc cy.pl/drew no -lu zem.html 4. F. Krzy sik, „Na uka o drew nie”, Państw. Wy daw. Roln. i.

Lésne, 1957.

Zainteresował Cię artykuł?

Masz pytanie do autora?

Chciałbyś, aby temat został rozwinięty?

Masz inne zdanie na ten temat?

Wejdź na www.instalator.pl i kliknij „Zapytaj autora” (pod każdym artykułem). www.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 14

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Miedź w instalacjach systemów słonecznych

Trwałe rurociągi Ze względu na trudne warunki pracy instalacji solarnych do ich wykonywania stosuje się tylko rury z trzech materiałów: miedzi, stali nierdzewnej i coraz częściej stali czarnej, która jest jednak mało odporna na korozję.

Urządzenia solarne są jednymi z popularniejszych urządzeń wykorzystujących ciepło pochodzące z promieni słonecznych. Systemy te wykorzystuje się głównie do podgrzewania ciepłej wody użytkowej do celów sanitarnych w budynkach mieszkalnych oraz coraz częściej w takich obiektach jak szpitale, hotele i baseny. Rury i łączniki wykorzystywane do wykonywania instalacji łączących poszczególne sekcje systemu pracują w bardzo trudnych warunkach i narażone są na duże zmiany temperatury, która może wahać się od -15°C (w porze nocnej, w okresie zimowym) do +200°C w porze letniej, gdy na kolektor padają promienie słoneczne, a obieg płynu przenoszącego ciepło jest zamknięty. Instalacja narażona jest wtedy na wstrząsy termiczne, spore zmiany ciśnienia oraz dużą rozszerzalność i skurcze termiczne. Materiał powinien także zapewnić tego typu instalacjom trwałość, zachowanie własności mechanicznych w szerokim zakresie temperatur, mały ciężar i łatwy montaż.

Zalety Ze względu na trudne warunki pracy instalacji solarnych do ich wykonywania stosuje się tylko rury z trzech materiałów: miedzi, stali nierdzewnej i coraz częściej stali czarnej, która jest jednak mało odporna na korozję.

Miedź w tego typu instalacjach spełnia warunki, jakie musi posiadać materiał stosowany w instalacjach solarnych.

Miedź ma dodatkowo bardzo wysoką przewodność cieplną i jest idealnym materiałem na panele płaskie i

14

próżniowe. Zapewnia wysoką sprawność tym urządzeniom, gdyż ciepło słoneczne pochłonięte przez panele kolektora jest szybko przekazywane do cieczy roboczej. Doskonałe przewodnictwo cieplne miedzi sprawia, że cieńsze panele miedziane mogą pobrać taką sama ilość ciepła co grubsze panele wykonane z innych metali, zaś odstępy miedzy miedzianymi przewodami rurowymi kolektora mogą być większe. Powoduje to obniżenie masy kolektorów instalowanych na dachach budynków.

Jaka miedź?

Miedź jest zalecana do wykonywania instalacji w systemach solarnych, gdyż zapewnia prosty montaż. Podstawowym gatunkiem rury miedzianej stosowanej na instalacje solarne jest rura miękka instalacyjna wykonana zgodnie z normą PN-EN 1057.

Można także stosować droższą rurę miedzianą, miękką klimatyzacyjną i

chłodniczą (PN-EN 12735-1) oraz rurę miedzianą miękką do instalacji gazów medycznych i próżni (PN-EN 13348). Z ekonomicznego punktu widzenia najczęściej stosuje się rurę miedziana instalacyjną (wg PN-EN 1057) o średnicy 18 i 22 mm w stanie miękkim. Na rynku dostępne są rury miedziane systemowe w otulinie odpornej na wysokie temperatury (1lub 2-rurowe), jednak z uwagi na wysoką cenę są one rzadko stosowane.

W montażu instalacji z rur miedzianych możemy stosować różne techniki łączenia, takie jak lutowanie kapilarne, zaprasowywanie, zaciskanie poprzez skręcanie.

Łączenie Podstawowy sposób łączenia instalacji to lutowanie kapilarne przy wykorzystaniu typowego łącznika kapilarnego wykonanego zgodnie z normą PN-EN 1254. Z uwagi na maksymalną temperaturę panującą w instalacji powyżej 180°C zalecane jest łączenie instalacji solarnych lutem twardym, który zapewnia trwałość, jakość i bezpieczeństwo. Łączniki stosowane w tych instalacjach powinny być wykonane z miedzi lub brązu. Nie wolno stosować łączników z mosiądzu, gdyż dozwolone są one jedynie do lutowania miękkiego. Podstawowym lutem twardym stosowanym w instalacjach solarnych jest lut twardy miedziano-fosforowy LCuP6 (CP203) o składzie Cu 94%, P 6% lub luty z zawartością srebra Lag2P (CP105) o składzie: Cu 92%, P 6% i Ag 2%.

Innym coraz częściej stosowanym sposobem łączenia jest zaprasowywanie z wykorzystaniem złączki zaprasowywanej odpornej na wysokie temperatury i posiadającej aprobatę techniczną do stosowania w tego typu instalacjach. Łączniki posiadają odporne na wysokie temperatury uszczelki typu o-ring FKM, który w zależności www.instalator.pl

P ł z

V n t

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 15

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

od producenta ma kolor czarny, zielony lub czerwony. Łączniki niektórych producentów są na powierzchni zewnętrznej dodatkowo oznaczone białą, zieloną lub czerwoną kropką.

Kolejnym często stosowanym rodzajem połączenia jest klasyczny łącznik zaciskowy (skręcany), w którym płaski metalowy pierścień dociskany jest przez obrót nakrętki na gwintowanym korpusie.

W projektowaniu instalacji łączących poszczególne sekcje systemów solarnych należy pamiętać, aby poszczególne odcinki instalacji wykonywać z jednego odcinka rury, co przy zastosowaniu rury miedzianej w stanie miękkim jest możliwe do długości 25 m.

Dodatkowe plusy Dodatkowe zalety stosowania rur miedzianych: l Brak starzenia się materiału pod wpływem promieni UV,

l Trwałość,

która nie zależy od cykli ciśnienia i temperatury, l Niska chropowatość ścian przewodów, co obniża zużycie energii w pompach obiegowych, l Miedź nadaje się do ponownego przetworzenia (100% recykling) bez utraty swoich pierwotnych własności.

W celu efektywniejszego wykorzystania ciepła z kolektorów słonecznych źródła tej energii powinny współpracować z niskotemperaturowymi systemami grzewczymi, którymi są ogrzewania płaszczyznowe (podłogowe i ścienne). Do tego typu ogrzewania stosuje się także

Profipress firmy Viega: łączy bezpieczeństwo z szybkością montażu.

rury miedziane. W ostatnich latach powstała cienkościenna rura miedziana z trwale zespolą osłoną z tworzywa sztucznego PE-RT. Rura ta zachowuje własności tradycyjnej rury miedzianej stosowanej w tego typu ogrzewaniu - ma doskonałą przewodność i wydajność cieplną, ale ze względu na mniejszą grubość ścianki jest o ok. 40% tańsza od tradycyjnej rury miedzianej dotychczas stosowanej.

Ka zi mierz Za krzew ski Li te ra tu ra: * „In sta la cje wo do cią go we, ogrzew cze i ga zo we na pa li wo ga zo we, chłod ni cze, kli ma ty za cyj ne, ga zów me dycz nych i próż ni wy ko na ne z rur mie dzia nych i sto pów mie dzi”, Pol skie Cen trum Pro mo cji Mie dzi, 2013. * „Sys te my łącz ni ków sto so wa nych w in sta la cjach z mie dzi”, Pol skie Cen trum Pro mo cji Mie dzi, 2013. * „Mie dzia ne so lar ne sys te my grzew cze” Eu ro pej ski In sty tut Mie dzi, 2011. * „Miedź - ide al ny ma te riał na so lar ne in sta la cje ciepl ne”, Eu ro pej ski In sty tut Mie dzi, 2011.

Cylindryczne wprowadzenie rury zapobiega wykrzywianiu rury oraz uszkodzeniom elementu uszczelniającego.

Najwyższa stabilność dzięki podwójnemu zaprasowaniu podczas jednej czynności: przed i za karbem na złączce.

System kontroli SC-Contur pozwala wykryć niezaprasowane połączenia podczas próby szczelności.

Do wykonywania połączeń w instalacjach wody użytkowej, gazowych i grzewczych wystarczy jedna zaciskarka.

Viega. Liczy się pomysł! Systemy połączeń zaprasowywanych firmy Viega umożliwiają bezpieczne i dokładne łączenie rur wykonanych z różnych materiałów takich jak miedź, brąz, stal nierdzewna czy tworzywo sztuczne. Więcej informacji: Viega Sp. z o.o. telefon 58 66 24 999 · telefaks 58 66 24 990 · info@viega.pl · www.viega.pl

SC-Cont Viega

ur

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 16

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Poczta „Magazynu Instalatora”

Połączenia w absorberach W poniższym materiale chciałbym się odnieść do treści zamieszczonych w artykule pt. „Sprawność niejednoznaczna” zamieszczonym w „Ma ga zy nie In sta la to ra” 4/2013 na s. 46-47.

W artykule tym autor stwierdza, że „w badaniach opisanych w [1] określono najwyższy współczynnik przekazywania ciepła dla absorberów spawanych laserowo, a następnie dla zgrzewanych ultradźwiękowo”. Autor nie podał roku publikacji (artykuł opublikowano w roku 1996) oraz informacji o tym, jakie sposoby mocowania rurek przepływowych do blachy absorbera analizowano w tych badaniach. Nie napisał, że badaniom nie poddano absorberów powierzchniowych, a 21 różnych absorberów pasemkowych/lamelowych dostarczonych przez dziewięciu producentów. Absorbery te posiadały pasemka/paski blachy o różnej szerokości oraz rurki przepływowe wykonane generalnie z miedzi. Połączenia blachy z rurkami wykonane były przez zaciskanie, poprzez spawanie ultradźwiękami lub laserem. Jedynie jeden egzemplarz wykonany był z aluminium.

Należy zwrócić uwagę, że autor jest pracownikiem firmy, która łączy za pomocą ultradźwięków miedzianą blachę i rurki przepływowe, natomiast za pośrednictwem lasera aluminiową blachę z miedzianymi lub aluminiowymi rurkami przepływowymi (informacja ze strony internetowej firmy). Dla przybliżenia parametrów badanych próbek przedstawiam oryginalny opis próbek nr 8 i 19, które badano (z tłumaczeniem na język polski, rys. 1).

Jak widać, badane próbki posiadały różne szerokości pasemka oraz

16

średnice rurek przepływowych. Nie upoważnia to, moim zdaniem, do formułowania wniosku, że połączenie laserem posiada wyższy współczynnik przekazywania ciepła od połączenia ultradźwiękami. Sam autor na początku swojego artykułu zaznaczył, że: „sprawność pracy zależy od szczegółów konstrukcyjnych”.

Dlaczego autor próbuje udowodnić wyższość lasera nad ultradźwiękami, posługując się wynikami badań na pasemkach absorbera zamiast podać wyniki dla absorbera powierzchniowego, nie uwzględnia, że próbki różniły się od siebie, badano jedynie absorbery z powłoką czarny chrom/nikiel, do badań nie wykorzystano próbek z innymi sposobami łączenia blachy z rurkami przepływowymi, na przykład lutowania, itd.? Może wyjaśnienie jest proste? W tabeli 1 przedstawiono kolektory produkowane przez firmę, której pracownikiem jest autor analizowanego artykułu, a jej nazwę podano w ww. artykule. W tabeli zawarto podstawowe parametry.

Najprostszym sposobem na uzyskanie odpowiedzi na pytanie, który sposób łączenia blachy absorbera z rurkami przepływowymi pozwala na osiągnięcie najwyższej sprawności, jest porównanie wyników badań wydajności. Warunkiem podstawowym jest oczywiście zachowa-

nie porównywalności parametrów wpływu, to jest wykonanie identycznych kolektorów, które będą się różniły jedynie sposobem łączenia rurek przepływowych z blachą absorbera. Jak wynika z tabeli 1, nie ma możliwości porównania w taki sposób kolektorów tego producenta, albowiem ultradźwięki są stosowane przy łączeniu blachy i rurek z miedzi, a laser przy łączeniu aluminiowej blachy z miedzianymi rurkami przepływowymi. Stąd też prawdopodobnie autor, aby udowodnić swoją tezę, posłużył się wynikami badań obcych. Należy w tym miejscu zwrócić uwagę, że łączenie blachy absorbera z rurkami przepływowymi wykonanymi z innego materiału niż blacha (np. blacha aluminiowa - rurki miedziane) związane jest z koniecznością zapewnienia kompensacji różnic wydłużeń liniowych/powierzchniowych wynikających z ich różnej wydłużalności cieplnej. Bez kompensacji wydłużeń istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo rozdzielenia się połączonych elementów. Zaistniała sytuacja wymusza niejako wykorzystanie lasera do wykonania połączenia - laser umożliwia bowiem nieciągłe połączenie elementów, w odróżnieniu do głowicy ultradźwiękowej, gdzie połączenie jest liniowe ciągłe.

Autor w artykule podjął się udowodnienia, że układ absorbera z harfą pojedynczą jest korzystniejszy od harfy podwójnej, inaczej zwanej dzieloną. Skoro podjął się tego zadania, to powinien na początku przedstawić parametry obu porównywanych kolektorów oraz ich charakterystykę sprawności, aby wiadomo było, jakie kolektory porównuje. Przypomnijmy czytelnikom wzór na sprawność kolektora słonecznego: h = ≤ho - k1 * DT/Es - k2 * DT2/Es, www.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 17

miesięcznik informacyjno-techniczny

gdzie: ≤ho - współczynnik konwersji (sprawność optyczna), k1, k2 - liniowy i kwadratowy składnik współczynnika przewodności cieplnej, Es - wartość natężenia promieniowania słonecznego, DT - różnica temperatur pomiędzy temperaturą absorbera a temperaturą otoczenia.

Ponieważ autor podaje dokładne wyliczenie strat ciepła, cytuję: „za wyższą temperaturą nie idzie w parze wyższa sprawność - straty ciepła do otoczenia są wyższe o ponad 40%”, to powinien, moim zdaniem, podać wartości współczynników k1 oraz k2, gdyż to one decydują o wielkości strat ciepła.

Autor pisze: „czynnik grzewczy, przechodząc przez kolejne kolektory szeregowo, podnosi swoją temperaturę. Na wyjściu z baterii różnice są już znaczące: 80°C wobec 49°C”. Jak nietrudno wyliczyć, przyrost temperatury w baterii z harfą podwójną jest wyższy o (80 49)/49 = 63,3% od przyrostu temperatury w harfie pojedynczej.

Autor pisze dalej: „jednostkowa moc grzewcza baterii kolektorów o równoległym przepływie czynnika grzewczego przewyższa o 30% moc baterii z przepływem szeregowym”.

Moim zdaniem, jest nieco inaczej.

Porównajmy moce cieplne w obu przypadkach, zakładając, że mamy do czynienia z kolektorami o identycznej powierzchni, a przepływ objętościowy przez kolektory wynosi odpowiednio 60 l/h dla baterii równoległej i 30 l/h dla szeregowej (stosownie do danych na rys. 3 z ww. artykułu): Wzór ogólny na moc cieplną: P = V * r * cp * (Twy - Twe), gdzie: V - przepływ objętościowy [l/h], r - masa właściwa (gęstość) [kg/l],

4 (188), kwiecień 2014

cp - ciepło właściwe [Wh/(kg * K)], Twy - temperatura medium na wylocie [K], Twe - temperatura medium na wlocie [K].

Wykonujemy proste obliczenia: a) bateria szeregowa: P = 30 * r * cp * (80 - 40) = 1200 * r * cp. b) bateria równoległa: P = 60 * r * cp * (49 - 40) = 540 * r * cp.

Bateria szeregowa a) uzyskuje, moim zdaniem, moc większą od b).

Autor stwierdza: „pomimo nieco wyższej temperatury na wyjściu czynnika grzewczego moc grzewcza przykładowego kolektora z dwuścienną rurą próżniową jest niższa o blisko 30% (wartości odnoszone do powierzchni apertury)” - od kolektora z rurą jednościenną. Co autor rozumie pod pojęciem przykładowy kolektor z rurą dwuścienną?

Czy autorowi chodzi o kolektor innej firmy, który charakteryzuje się następującą krzywą sprawności odniesioną do powierzchni apertury: h = 0,611 - 0,84 * (DT/Es) 0,0053 * (DT2/Es) [2], czy może chodzi o kolektor innego producenta? Ten drugi kolektor z bezpośrednim przepływem to prawdopodobnie kolektor firmy, której pracownikiem jest autor. Kolektor ten charakteryzuje się następującą krzywą sprawności odniesioną do powierzchni apertury: h = 0,780 - 1,27 * (DT/Es) 0,0012 * (DT2/Es) [3].

Dla porównania charakterystyk obu kolektorów sporządzono wykres porównawczy dla dwóch wybranych wartości nasłonecznienia, 800 oraz 400 W/m2 (rys. 2).

Jak na nim widać, w całym zakresie temperatur sprawność kolektora pierwszego jest wyższa. Nie trzeba więc niczego udowadniać. Nieco inaczej wypadnie jednak porównanie, jeśli konkurentem będzie kolektor innej firmy o następującej krzywej sprawności: h = 0,687 - 0,613 * (DT/G) 0,003 * (DT2/G).

Okaże się bowiem, że w zastosowaniach do obiektów przemysłowych, gdzie wymagane jest uzyskanie wysokich temperatur również podczas niskiej wartości nasłonecznienia, swoją wyższość wykaże ten właśnie kolektor (rys. 3). dr inż. Je rzy Cho du ra Li te ra tu ra: [1] Be stim mung des Kol lek tor wir kungs grad fak tors F’ an flüssig ke itsführen den So la rab sor bern“, SPF Rap per swil 1996.

[2] www.watt.pl/pl/ima gesdb_5180ea76111ca 17e d3771ba b4d ba 3e 1a.pdf [3] www.so la re ner gy.ch/fi le ad min/da ten/re por tIn ter fa ce/kol lek to ren/fact she ets/scf1030de.pdf Czy jesteś już naszym fanem na Facebooku? www.facebook.com/MagazynInstalatora

www.instalator.pl

17

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 18

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Instalacja ogrzewania powierzchniowego z kotłem na paliwa stałe

Pod ło gów ka na pe let Co zrobić, kiedy inwestor życzy sobie, by w jego obiekcie połączyć ze sobą dwa systemy grzewcze o diametralnie różnych parametrach czynnika grzewczego? Czy można? Jeśli tak, to o czym należy pamiętać, „wpinając” ogrzewanie powierzchniowe do instalacji, gdzie źródłem ciepła jest kocioł na paliwa stałe?

Instalacje ogrzewania podłogowego i ściennego niegdyś traktowane z nieufnością i obawą zdobyły sobie stabilną pozycję wśród systemów instalacyjnych w nowych i modernizowanych budynkach.

Coraz niższa różnica kosztów wykonania takiego ogrzewania w stosunku do ogrzewania grzejnikowego powoduje, że w domach jednorodzinnych standardem stało się zastosowanie dwóch systemów grzewczych, czyli podłogowego na parterze i grzejnikowego na wyższych kondygnacjach budynku. Szczególnie chętnie ogrzewanie powierzchniowe stosowane jest w obiektach handlowych, usługowych czy innych użyteczności publicznej, gdzie brak grzejników na ścianach daje o wiele większe możliwości aranżacji wnętrz oraz pozwala na utrzymanie suchej podłogi, szczególnie w miesiącach zimowych, kiedy do pomieszczeń wnoszony jest śnieg.

Ogrzewanie powierzchniowe zapewnia również bardziej równomierny rozkład temperatury w porównaniu do systemu ogrzewania grzejnikowego oraz wymaga zasilania niższą temperaturą czynnika grzewczego, nie wywołując efektów przegrzewania (okopcenie ścian czy podwyższona jonizacja powietrza) charakterystycznych dla grzejników.

Dwie skrajności w jednej instalacji?

Niższe wymagania w zakresie temperatury czynnika grzewczego zasilającego oraz wysoka zdolność akumulacji ciepła przez jastrych, w

18

którym zatopione są przewody ogrzewania podłogowego czy ścianę, w której biegną przewody ogrzewania ściennego powodują, że system ten idealnie współpracuje z kotłami gazowymi, szczególnie z kotłami kondensacyjnymi. Problemy zaczynają się, kiedy inwestor życzy sobie, by w jego obiekcie połączyć ze sobą dwa systemy grzewcze, o diametralnie różnych parametrach czynnika grzewczego. Mowa tutaj o ogrzewaniu powierzchniowym połączonym z kotłem na paliwa stałe.

Sprawa nie jest tak skomplikowana w przypadku kotłów na pelety, które mogą się wygaszać i rozpalać automatycznie, a których konstrukcje zostały już zminiaturyzowane do tego stopnia, że kotły o mocach 6-10 kW są standardową ofertą i idealnie nadają się do małych domów z ograniczoną przestrzenią. Większy problem napotka instalator, któremu przyjdzie połączyć z ogrzewaniem powierzchniowym kocioł komorowy na węgiel czy na drewno z załadun-

kiem cyklicznym. Kocioł taki nie umożliwia dokładnego utrzymywania zadanej temperatury, a jego praca zawsze charakteryzuje się pewną niestabilnością temperatur związaną z cyklicznym charakterem dostarczania paliwa i bezwładnością samego paleniska.

Rozdzielone obiegi grzewcze Jeżeli instalator spotka typowy układ połączonych systemów ogrzewania powierzchniowego z grzejnikowym, powinien przede wszystkim przygotować dwa oddzielne obiegi grzewcze od kolektora wody grzewczej wychodzącej z kotła. Oba obiegi powinny być wyposażone w układy podmieszania z siłownikami i kontrolą temperatury, zapewniające stabilizację temperatury wody dostarczanej do odbiorników ciepła.

Zabezpieczenia przede wszystkim Oczywiście przed wszelką armaturą odcinającą czy regulacyjną należy wyprowadzić z kotła odprowadzenia do naczynia wzbiorczego w układzie otwartym lub naczynia przeponowego z zabezpieczeniem przed przegrzaniem w układzie zamkniętym. W układzie takim łatwiejsze jest rozładowanie nadmiaru ciepła do systemu z grzejnikami, który nie jest tak narażony na skutki przegrzania jak system powierzchniowy, a zatem zapewniona jest większa możliwość reagowania na ewentualne przegrzanie kotła.

Zbiornik akumulacyjny W przypadku ogrzewania wyłącznie w systemie powierzchniowym połączenie z kotłem na paliwa stałe sprawia więcej kłopotów. W takim układzie idealnie sprawdza się zbiornik akumulacyjny, który przejmuje ciepło www.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 19

miesięcznik informacyjno-techniczny

z kotła i przekazuje dalej do instalacji ogrzewania powierzchniowego również poprzez układ czy układy z zaworami mieszającymi z siłownikiem i kontrolą temperatury. Takie rozwiązanie zapewnia utrzymanie stabilnej temperatury czynnika grzewczego dostarczanego do ogrzewania powierzchniowego, a jednocześnie pozwala na przejmowanie przez zbiornik akumulacyjny nadmiaru ciepła w czasie przegrzewania kotła oraz uzupełnianie niedoboru ciepła w instalacji, kiedy temperatura na kotle spada w miarę wypalania paliwa.

Jak nie łączyć?

Jeżeli instalacja wyposażona wyłącznie w ogrzewanie powierzchniowe ma współpracować z kotłem na paliwo stałe bez pośrednictwa zbiornika akumulacyjnego, należy ją zabezpieczyć przed przegrzewaniem poprzez instalację odpowiedniej armatury termostatycznej oraz zabezpieczyć kocioł przed wzrostem temperatury poprzez układ schładzający. Warto jednak pamiętać, że takie rozwiązanie ma więcej wad niż zalet i może przysporzyć użytkownikowi wiele problemów eksploatacyjnych.

Zaworowe zamieszanie pogodowo-pokojowe Sterowanie zaworami mieszającymi z siłownikami podłączonymi do obiegów ogrzewania powierzchniowego można realizować bądź poprzez oddzielne regulatory, których wybór jest obecnie ogromny, a wiele z nich zawiera w sobie chociażby funkcję pracy wg temperatury zewnętrznej, zapewniając pracę zaworu z odpowiednim wyprzedzeniem w stosunku do zmian temperatury na zewnątrz, bądź poprzez regulator pomieszczeniowy, przypisany do danej strefy grzewczej. Coraz więcej kotłów z podajnikami paliwa wyposażonych jest w regulatory sterujące pracą co najmniej jednego niezależnego obiegu grzewczego (najnowsze konstrukcje nawet dwóch!) z zaworami mieszającymi, odrębnymi pompami obiegowymi i z niezależnie przypisanymi termostatami pomieszczeniowymi dla każdej ze stref. Warto przed zakupem kotła sprawdzić, jakie funkcje posiada zainstalowany w nim regulator i w ten sposób dobrać odpowiedni układ sterowania dla obsługi zastosowanego w danym budynku systemu ogrzewania bezpośrednio z kotła. Takie rozwiązanie zapewni niższe zużycie paliwa, ponieważ regulator kotła będzie otrzymywał informację zwrotną nie tylko o temperaturze wody grzewczej, ale również o stanie pracy pomp, zaworów oraz termostatów pomieszczeniowych, co pozwoli dostosować pracę paleniska oraz zniwelować efekt bezwładności termicznej kotła.

Połączenie instalacji ogrzewania powierzchniowego z kotłem na paliwa stałe jest możliwe. Wymaga jednak zastosowania pomiędzy kotłem a zaworem urządzeń i armatury zapewniających stabilizację temperatury czynnika grzewczego przekazywanego do ogrzewania podłogowego. Poza tym za kotłem koniecznie trzeba zainstalować wymagane przepisami zabezpieczenia przed przegrzaniem i wzrostem ciśnienia.

To masz Kra kow czyk www.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 20

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Co z tą korozją? (1)

Zże ra nie ru ry Słowo korozja pochodzi z łacińskiego corrosio i dosłownie oznacza „zżeranie”. Nie trudno więc znaleźć jego definicję - wystarczy napisać, że jest to proces powodujący niszczenie materiału.

20

Ogólną definicję korozji podaje norma PN-EN ISO 8044:2002, według której „korozja jest oddziaływaniem fizykochemicznym między metalem i środowiskiem, w wyniku którego powstają zmiany we właściwościach metalu, które mogą prowadzić do znacznego pogorszenia funkcji metalu, środowiska lub układu technicznego, którego są częściami”. Głównie chodzi tu o metal, a raczej metale, gdyż korozji ulegają wszystkie znane metale i ich stopy. Różna jest tylko ich skala, rodzaj oraz intensywność. Zjawisko korozji jest zagadnieniem tak obszernym, iż nie sposób omówić go w całości w formie artykułu czy nawet cyklu.

Jednocześnie to problem na tyle poważny, że nie należy go bagatelizować nawet w najmniejszym stopniu. Wystarczy dodać, że szacuje się, iż z powodu korozji każdego roku ulega zniszczeniu nawet jedna trzecia światowej produkcji stali!

ku, brąz i mosiądz - selektywna korozja cynku, miedź - patyna i korozja wżerowa, stal nierdzewna - korozja szczelinowa, korozja międzykrystaliczna oraz korozja naprężeniowa i wysokotemperaturowa. Jak widać, jest to dość pokaźna lista, z którą należy się zmierzyć. W „naszych” instalacjach stosujemy bardzo różnorodne materiały - od tworzyw sztucznych, przez różne gatunki stali, żeliwo, do miedzi i jej stopów. Wielokrotnie łączymy je w jednej instalacji (kotły, rury, armatura, grzejniki), po czym transportujemy nią ciecze lub gazy o zróżnicowanych właściwościach i wymaganiach. A wszystko to w różnych warunkach otoczenia, np. w niskiej lub wysokiej temperaturze, dużej wilgotności, pod wodą, w ziemi, w zaprawie, czy na dnie morza. Na każdym z tych etapów stwarzamy lepsze lub gorsze warunki do powstawania korozji. Musimy je zatem poznać, zweryfikować, tak aby później umieć im zapobiegać.

Korozja branżowa

Rodzaje

W tym miejscu chciałbym się jednak skupić na „tej” korozji, która jest najbardziej dotkliwa w naszej instalatorskiej branży. Wbrew pozorom nie jest tego mało. W systemach instalacyjnych ryzyko wystąpienia korozji jest - mówiąc wprost - wszechobecne. Wpływ ma na to kilka istotnych czynników, jak np. rodzaj zastosowanych materiałów, sposób ich połączenia, rodzaj transportowanego medium i warunki otoczenia.

Bez względu na zastosowany materiał musimy pamiętać, że ryzyko korozji istnieje zawsze. Różny może być tylko jej przebieg i rodzaj. Sprawdźmy zatem, co nam grozi: stal węglowa - korozja chemiczna, elektrochemiczna i kontaktowa, stal ocynkowana - biała korozja cyn-

Korozja chemiczna zachodzi pod wpływem substancji chemicznych, najczęściej czynników atmosferycznych.

Przebiegającym reakcjom nie towarzyszy przepływ prądu. W przypadku stali węglowej (żelaza) pierwszym etapem niszczenia jest reakcja z wodą i tlenem.

W kolejnych reakcjach powstaje mieszanina wodorotlenków, uwodnionych tlenków i węglanów tego metalu, czyli brunatnoczerwona rdza.

Korozja elektrochemiczna zachodzi z udziałem ogniw galwanicznych utworzonych na powierzchni metalu. Reakcje są takie same, jak w przypadku korozji chemicznej. W odróżnieniu jednak od powolnej korozji chemicznej korozja elektrochemiczna przebiega szybciej.

Mechanizm korozji elektrochemicznej wynika z cech dwóch kontaktujących się ośrodków. W przypadku wystąpienia różnicy między potencjałami fragmentów powierzchni metalu powstają ogniwa galwaniczne, nazywane ogniwami korozyjnymi, w których na fragmentach o niższym potencjale (anodach) zachodzą reakcje utleniania, a na fragmentach o wyższym potencjale (katodach) zachodzą reakcje redukcji.

Korozja kontaktowa (stykowa) ma miejsce wówczas, gdy stykające się elementy instalacji, znajdującej się w wodzie, wilgotnym gruncie lub powietrzu, są wykonane z różnych metali.

Powstaje wówczas ogniwo kontaktowe (stykowe). Zniszczeniu ulega metal mniej szlachetny, zwłaszcza w pobliżu styku. Charakterystycznymi makroogniwami korozyjnymi są miejsca połączeń elementów konstrukcji wykonanych z jednakowych materiałów, np. połączenia odcinków rurociągów. Spawy lub śruby, wykonane z materiału gorszego niż łączone elementy, mogą stać się anodami ogniwa. Ze względu na ich małą powierzchnię w stosunku do powierzchni katod natężenie prądu anodowego jest bardzo duże, co oznacza dużą szybkość rozpuszczania złącza. Jeżeli jest odwrotnie i są wykonane z metalu bardziej szlachetnego, stają się katodami ogniwa. Łączone rury są wówczas anodami o dużej powierzchni i dzięki temu szybkość rozpuszczania się metalu, odniesiona do jednostki powierzchni, jest niewielka.

Rury ocynkowane Korozja cynku dotyczy elementów zabezpieczonych przed korozją warstwą cynku nanoszonego metodą galwaniczną lub ogniową. Należy wziąć pod uwagę fakt, iż cynk koroduje w każdych warunkach, a szybkość tej korozji uzależniona jest tylko od tego, czy mamy profil zamknięty, czy otwarty. Procesom korozji sprzyja www.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 21

miesięcznik informacyjno-techniczny

również duże zawilgocenie powietrza.

Jednak tzw. „biała rdza”, psując wygląd ocynkowanej stali, nie obniża jej odporności na rdzewienie.

Główny składnik „białej rdzy” - nierozpuszczalne w wodzie kryształki zasadowego wodorotlenku cynkowego Zn(OH)2 - osiadając bezpośrednio na powierzchni przedmiotu, tworzy powłokę hamującą dalszą reakcję cynku z tlenem zawartym w powietrzu, zabezpieczając częściowo cynk przed korozją. „Biała rdza” powstaje wówczas, gdy ocynkowana powierzchnia ma kontakt z wilgocią pod każdą postacią - mgła, szron, deszcz, śnieg. Brak wentylacji i możliwości wysuszenia wyrobu ocynkowanego może skutkować tym, że nie będzie warstwy ochronnej i w końcu korozja wyżre cały cynk, odsłaniając powierzchnię stali. Dlatego ważne jest, aby ocynkowane elementy każdej instalacji były zabezpieczone przed działaniem czynników atmosferycznych.

Rury z nierdzewki

4 (188), kwiecień 2014

niać się podczas eksploatacji. Wewnątrz szczeliny gromadzą się związki chemiczne, co w efekcie prowadzi do stopniowego zakwaszania środowiska, ułatwiając uszkodzenie pasywnej warstwy tlenków. Jeśli w takim obszarze wartość pH osiągnie wartość krytyczną, tzw. pH depasywacji, to rozpocznie się proces korozji. Korozji szczelinowej można zapobiegać przez właściwą konstrukcję elementów, tj. unikanie szczelin, oraz poprzez systematyczne usuwanie z powierzchni stałych osadów powstałych podczas eksploatacji. W instalacjach miejscem szczególnie narażonym na ten typ korozji są rury spawane doczołowo.

Korozja naprężeniowa spowodowana jest równoczesnym oddziaływaniem obciążeń mechanicznych i specyficznego środowiska korozyjnego.

Proces ten prowadzi do inicjacji pęknięć, które nawet po bardzo długim czasie szybko rozprzestrzeniają się, powodując uszkodzenie elementów. Zja-

wisko to jest trudne do wykrycia przed etapem, w którym osiągnie stan zagrażający sprawności instalacji. Można temu zapobiec m.in. poprzez niwelowanie naprężeń wewnętrznych przez wyżarzanie odprężające elementów przed wprowadzeniem ich do eksploatacji.

Korozja międzykrystaliczna występuje głównie podczas spawania, w obszarze, gdzie materiał został nagrzany do zakresu temperatury między 500 a 800°C. Proces korozji przebiega wzdłuż granic ziaren w materiale wystawionym na oddziaływanie środowiska korozyjnego. Istnieją liczne metody zapobiegania korozji międzykrystalicznej, w tym: dla stali austenitycznych wybór gatunku stali z niskim stężeniem węgla (C 0,03%) lub dodatkiem pierwiastków „stabilizujących”, takich jak tytan. Dla stali ferrytycznych (Fe-Cr lub Fe-Cr) konieczny jest wybór gatunku „stabilizowanego” tytanem lub niobem.

Ja ro sław Cza pliń ski

Zjawisko korozji nie omija również stali nierdzewnych. Wbrew pozorom ten materiał również narażony jest na jej niszczącą siłę. Można tu mówić o korozji równomiernej i korozji lokalnej. Ta pierwsza występuje wtedy, gdy warstwa pasywna jest niestabilna. W tym przypadku rozpuszczanie powierzchni przebiega równomiernie na całej powierzchni materiału, prowadząc do stałego zmniejszania grubości i ubytku masy. Dane dotyczące korozji równomiernej są zebrane w tablicach odporności na korozję, które opisują odporność stali nierdzewnych w różnych środowiskach kwasów. W korozji lokalnej wyróżnić można kilka typów, jak korozja wżerowa, szczelinowa, międzykrystaliczna i naprężeniowa.

W korozji wżerowej występuje lokalne uszkodzenie warstwy pasywnej i brak samoczynnego jej odbudowania się. Powstają wżery, które mogą doprowadzić do całkowitej perforacji metalu. Należy więc bezwzględnie unikać takiego zjawiska poprzez właściwy dobór gatunku stali do dominujących warunków eksploatacyjnych. Środowiskiem korozyjnym, które najbardziej sprzyja powstawaniu korozji wżerowej, jest woda morska.

Korozja szczelinowa występuje w szczelinach, które mogą występować w konstrukcjach elementów lub ujawwww.instalator.pl

21

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 22

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Temperatura stagnacji a sprawność kolektora słonecznego (1)

Solar z klasą Temperatura stagnacji jest parametrem określanym w ramach badania kolektora słonecznego zgodnie z normą EN 12975-2. Jej wartość jest umieszczana w certyfikacie Solar Keymark. Część pierwsza artykułu skupia się na powiązaniu tego parametru z cechami konstrukcyjnymi i sprawnością kolektora słonecznego.

Pomiar temperatury stagnacji odbywa się bezpośrednio na powierzchni absorbera kolektora płaskiego, a w przypadku kolektora próżniowego w dostępnym miejscu o najwyższej temperaturze (z uwagi na zamknięcie absorbera w rurze próżniowej) - zwykle jest to wyjście rury czynnika grzewczego. Z definicji przedstawia ona temperaturę absorbera przy braku odbioru ciepła z kolektora słonecznego w warunkach idealnego dnia - przy promieniowaniu słonecznym 1000 W/m2 i temperaturze otoczenia +30°C (rys. 1).

Temperatura stagnacji nazywana jest czasem potocznie temperaturą postojową lub też stanem równowagi cieplnej, gdyż zyski cieplne od promieniowania słonecznego są równoważone wtedy przez straty ciepła do otoczenia (sprawność = 0). Temperatura ta jest brana pod uwagę przy wyborze materiałów kolektora słonecznego, w szczególności izolacji cieplnej, absorbera, barier dyfuzyjnych, powierzchni odbijających promieniowanie słoneczne itd. [1].

Temperatura stagnacji a sprawność Temperatura stagnacji na wykresie charakterystyki sprawności kolektora słonecznego jest punktem, w którym sprawność pracy wynosi 0. Wobec tego widoczna jest współzależność temperatury stagnacji od przebiegu krzywej sprawności. Im bardziej płaski będzie przebieg krzywej, tym przy większej różnicy temperatury (DT - różnica pomiędzy absorberem a otoczeniem) nastąpi jej przecięcie z osią po-

22

ziomą. Dlatego dla kolektorów próżniowych, dla których krzywa sprawności ma płaski przebieg (niskie współczynniki strat ciepła a1, a2), uzyskiwana jest zwykle wysoka temperatura stagnacji, nawet na poziomie wyższym niż 300°C (rys. 2). Sprawność pracy w danych warunkach zależy więc od przebiegu krzywej sprawności kolektora słonecznego, na co decydujący wpływ mają dwie skrajne wartości: sprawności optycznej oraz temperatury stagnacji.

Wyższa czy niższa?

Wpływ temperatury stagnacji na możliwość przegrzewania czynnika grzewczego i elementów instalacji solarnej pozornie istnieje. Jednak od razu należy zaznaczyć, że jest to wpływ jedynie pośredni i ograniczony. Poziom temperatury stagnacji świadczy o konstrukcji kolektora słonecznego mającej wpływ na uzyskiwane przez niego wydajności cieplne, a więc i temperatury robocze występujące podczas normalnej eksploatacji. Jednak kwestia ochrony przed przegrzewaniem czynnika grzewczego jest uzależniona przede wszystkim od

konstrukcji orurowania absorbera zdolności do usuwania glikolu w początkowej fazie stanu stagnacji. Zagadnienie to będzie tematem drugiej części artykułu.

Produkowane obecnie kolektory słoneczne, przeznaczone do zastosowania w warunkach środkowoeuropejskich, muszą się cechować m.in. wysoką absorbcją promieniowania słonecznego i niską emisją ciepła przez pokrycie absorbera, skuteczną izolacją cieplną oraz przeszkleniem o jak najwyższej przepuszczalności promieniowania słonecznego. Wobec tego temperatura stagnacji w kolektorach płaskich wysokiej klasy technicznej zazwyczaj uzyskuje w badaniach certyfikujących wartości rzędu 180÷220°C. Z kolei kolektory oferowane na rynkach południowej Europy, z racji niższych wymagań technicznych dla przeszklenia, pokrycia absorbera oraz izolacji cieplnej, bardzo często odznaczają się temperaturami stagnacji na poziomie 120÷160°C (rys. 3).

Jak można zaobserwować z wykresu (rys. 3), kolektory z południa Europy cechują się niższymi temperaturami stagnacji i co za tym idzie - również niższymi sprawnościami pracy, często niższymi od kolektorów produkowanych dla rynków środkowoeuropejskich 20 lat temu (jak przykładowy kolektor płaski Ökosol z roku 1994 [2]).

Temat stagnacji w instalacjach solarnych stał się przedmiotem wielu prac

Rys. 1. Temperatura stagnacji kolektora słonecznego - warunki określania. www.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 23

miesięcznik informacyjno-techniczny

badawczych wykonywanych w Niemczech i w Austrii na przełomie lat 90/2000. W tym okresie nastąpił szczególnie znaczący rozwój technologiczny w zakresie pokryć absorberów (powłoki typu PVD „niebieskie”) oraz szkła. W opracowaniu auministerstwa striackiego transportu, innowacji i technologii BMViT [3] wskazano, że rozwój technologii i poprawa właściwości materiałów, a także nowe technologie produkcji absorberów spowodowały, że obecne kolektory uzyskują wyższe temperatury - nawet do 250°C. Nie należy tego mylić z zakresem roboczym temperatur, który dalej pozostaje na poziomie zwykle do 80°C.

4 (188), kwiecień 2014

Rys. 2. Krzywe sprawności przykładowych kolektorów słonecznych płaskich i próżniowych o różnych temperaturach stagnacji i różnych sprawnościach optycznych.

Nieścisłości w określaniu Temperatura stagnacji jest wartością, którą teoretycznie można odczytać z wykresu sprawności kolektora słonecznego (rys. 2) - w miejscu, gdzie jego sprawność wynosi 0. Niejednokrotnie jednak można spotkać na rynku kolektory słoneczne, dla których występują wyraźne różnice między wartością odczytywaną z wykresu a wartością zawartą w certyfikacie Solar Keymark (określoną w ramach badań wg normy EN 12975-2). Temperatura stagnacji może być określona według dwóch sposobów na podstawie pomiaru charakterystyki sprawności lub na drodze ekstrapolacji pomiarów temperatury podczas testu odporności na długotrwałą ekspozycję (działanie intensywnego promieniowania słonecznego).

Najczęściej temperatura stagnacji, wynikająca z ekstrapolacji wyników pomiaru podczas długotrwałej ekspozycji kolektora słonecznego, jest niższa niż wynikająca z wykresu jego www.instalator.pl

Rys. 3. Porównanie krzywych sprawności płaskich kolektorów słonecznych: KS2000 TLP (prod. Hewalex 2014, temp. stagnacji 219°C), dla porównania kolektor „stary” Ökosol (prod. Hewalex 1994 dla rynku austriackiego, temp. stagnacji 150°C) oraz kolektory słoneczne oferowane w krajach południowej Europy (wszystkie dane według danych z certyfikatów Solar Keymark, dla 1000 W/m2, dane dla kolektora Ökosol z badań w Instytucie Arsenal w Austrii 1994/1995).

sprawności (kolektor B, rys.

4). Wynika to m.in. z faktu większych prędkości wiatru w warunkach prowadzenia pomiarów temperatury w teście ekspozycji (2÷4 m/s), co wpływa na zwiększenie strat cieplnych kolektora słonecznego (kolektor B*, rys. 4). W niektórych przypadkach (kolektor A*, rys. 4) temperatura stagnacji określona z pomiarów w teście ekspozycji może być wyższa od określanej z charakterystyki sprawności (A). To może sugerować, że wykres sprawności będzie miał wyższy przebieg (A*) od tego, jaki wynika z parametrów zawartych w certyfikacie Solar Keymark (świadczy to korzystnie o kolektorze słonecznym A).

Jak wskazano, temperatura stagnacji, pomimo pewnych niejednoznacznych metod jej określania, świadczy o klasie kolektora słonecznego - jakich efektów pracy można się spodziewać przy jego zastosowaniu.

Efektem rozwoju technologicznego w ostatnich latach stało się podwyższenie temperatur stagnacji kolektorów słonecznych. Z kolei ich producenci wprowadzają szereg rozwiązań technicznych, które mają na celu skuteczną ochronę przed negatywnymi skutkami nadmiernych przegrzewów.

W następnym artykule poruszona zostanie kwestia powiązania z tematem ochrony instalacji solarnej przed przegrzewaniem.

Ire ne usz Je leń

Rys. 4. Wykres sprawności kolektorów płaskich A i B według danych z certyfikatów Solar Keymark. Temperatura stagnacji wg danych z certyfikatów Solar Keymark: kolektor A = 211°C, kolektor B = 128°C.

Li te ra tu ra: [1] Qu ali ty As su ran ce in so lar ther mal he ating and co oling tech no lo gy - Sum ma ry re port Sta gna tion tem pe ra tu re. ÖFPZ Ar se nal GmbH - Au strian In sti tu te of Tech no lo gy, 2012.

[2] Tem pe ra tu ra sta gna cji a spraw ność ko lek to ra sło necz ne go - he wa lex.pl.

[3] For schungs Agen da So lar ther mie, au striac kie Mi ni ster stwo Trans por tu, In no wa cji Tech no lo gii (bmvit), 2010.

23

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 24

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Trzech wspaniałych, czyli termometr, manometr i miarkownik ciągu w kotłach c.o.

Spalanie pod kontrolą Wiele z eksploatowanych kotłów grzewczych posiada zainstalowany termometr, manometr lub/i miarkownik ciągu, które pozwalają na obserwację, kontrolę , a także regulację procesu spalania.

Czy wiemy, jak one działają?

Termometr jest jednym z najistotniejszych elementów dodatkowych montowanych na kotłach. Pozwala na monitorowanie temperatury cieczy w danym momencie pracy. Najczęściej stosuje się dwa rodzaje termometrów: l rtęciowy - prosty, w postaci rurki z kapilarą wkręcaną do kotła, l mechaniczny wskazówkowy - z kapilarą wpuszczaną do wymiennika lub mocowane na instalacji tzw. termometry przylgowe.

Termometr rtęciowy (fot. 1a) zbudowany został w 1714 roku przez Gabriela Daniela Fahrenheita (16861736) [1]. Z kolei w 1742 roku Andres Celsius (Szwecja) wynalazł swój pierwszy termometr i wprowadził także skalę w stopniach Celsjusza.

Jego obudowa może być wykonana np. z aluminium. W jej wnętrzu znajduje się szklana kapilara ze zbiorniczkiem na substancję roboczą (rtęć).

Podczas wzrostu temperatury następuje zjawisko rozszerzalności cieczy, dzięki czemu rtęć zwiększa swoją objętość i płynie coraz wyżej, umożliwiając odczyt aktualnej wartości.

Termometry wskazówkowe zazwyczaj opierają swoją budowę na elemencie bimetalicznym, na który składają się najczęściej dwa paski metali.

Przeważnie są one połączone ze sobą za pomocą procesu lutowania lub spawania. Współczynnik rozszerzalności cieplnej powoduje (podczas zmiany temperatury) korektę odgięcia (krzywizny tego elementu), dzięki czemu możliwe jest przekazanie ruchu obrotowego na wskazówkę. Można spotkać również termometry składające się z jednego paska bimetalicznego, zwiniętego spiralnie lub śrubowo. Wynalazcą takiego elementu był John

24

Harrison (1755 r.), który jako zegarmistrz specjalizował się także w konstruowaniu chronometrów morskich (urządzenia te pomagają żeglarzom obliczać długość geograficzną) [1]. W przypadku omawianego niżej termomanometru (fot. 1b - urządzenie, które w jednej obudowie łączy termometr i manometr) napęd wskazówki został przeniesiony za pomocą paska bimetalicznego zwiniętego w kształt śrubowy (fot. 1c). Sprężyna ta została wsunięta w korpus, gdzie jeden koniec przyczepiono do osi wskazówki, a drugi przymocowano do mosiężnego korka, który przylutowano do korpusu. Następnie został wkręcony do rdzenia manometru.

Pomiar ciśnienia Manometr jest przyrządem pomiarowym przeznaczonym do weryfikacji ciśnienia panującego w układzie. Możemy wyróżnić m.in. manometr rurkowy, tzw. Bourdona, i membranowy (fot. 2).

Fot. 1. Elementy pomiarowe: a) termometr prosty w przekroju: 1 - zbiornik z rtęcią, b) termomanometr, c) budowa termometru wskazówkowego: 1 - wskazówka, 2 - oś, 3 - sprężyna, 4 - korek, 5 - korpus.

Manometr rurkowy został skonstruowany w 1849 roku przez Eugène Bourdona (od nazwiska wzięła się jego nazwa). Urodził się on w Paryżu, był inżynierem i wynalazcą. Swoją konstrukcję opatentował i założył firmę produkującą urządzenia tego typu.

Na fot. 3 przedstawiono termomanometr. W tym przypadku korpus urządzenia wykonano z mosiądzu, podobnie jak dźwignię zębatą i cięgno.

Element główny został wygięty z rurki miedzianej (odpowiednio wyprofilowanej), jej końcówkę spłaszczono i zalutowano razem z uchwytem mocującym cięgno, a całość przylutowano do korpusu. Dodatkowo w układzie znajduje się sprężyna spiralna ułatwiająca powrót wskazówki w położenie pierwotne, osie i łączniki mocujące poszczególne detale.

Manometr membranowy (przeponowy) jest rzadko montowany na kotłach c.o., z racji tego, że jest dużo droższy od rurkowego, charakteryzuje się jednak większą dokładnością pomiaru.

Manewrowanie klapką Miarkownik ciągu służy do regulacji parametrów spalania poprzez odpowiednie manewrowanie klapką przepustnicy powietrza. Proces ten polega na kontrolowanym otwieraniu (unoszeniu) klapy przepustnicy celem zwiększenia ilości powietrza wlatującego do paleniska lub jej zamykaniu (obniżaniu) w momencie uzyskania ustawionej temperatury na piecu.

Okazuje się, że prosty mechanizm daje duże możliwości w dostosowaniu pracy kotła do istniejących potrzeb, pozwalając na podwyższenie komfortu użytkowników podczas codziennej obsługi. Bardzo istotną kwestią dotyczącą miarkownika jest nie tylko poprawna instalacja na kotle, ale także właściwa nastawa urządzenia. Regulawww.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 25

miesięcznik informacyjno-techniczny

cja odbywa się za pomocą pokrętła, na którym naniesione są poszczególne wartości temperatur. Zaleca się, aby szczelina pomiędzy klapką a furtką wynosiła od 1 do 2 mm [3]. Ważnym aspektem jest zatem odpowiedni dobór długości łańcuszka i wielkości klapki - nie może być zbyt ciężka ponieważ mogą pojawić się problemy z dostrojeniem miarkownika (będzie w stanie przeciążenia i może reagować z opóźnieniem). Należy wspomnieć, że zbyt duże wychylenia łańcuszka mogą powodować powstawanie dodatkowych sił podczas unoszenia klapki, co może niekorzystnie wpłynąć na pracę miarkownika. Fotografia 4 przedstawia przekrój mechanizmu wraz z zaznaczonymi poszczególnymi elementami.

W przypadku, gdy temperatura wody w kotle jest niższa od nastawionej wartości, klapka przepustnicy zostaje uniesiona w górę. Znajdująca się wewnątrz sprężyna pełni rolę stabilizatora uniemożliwiającego ruch zbiorniczka wykonanego z miedzi.

Podwyższenie temperatury powoduje wzrost ciśnienia w zbiorniku, który jest wypełniony specjalną substancją reagującą na jej zmiany. Następnie wytworzy się nacisk na przeponę i tłoczek wsunięty w gumowy pancerz.

Dalej tłok oddziałuje na rdzeń, który porusza się w górę. Stwarza to możliwość ruchu widełek, przy wykorzystaniu mechanizmu dźwigni (w korpusie do góry, poza nim w dół), opuszczaniu klapy i zamykaniu dopływu powietrza do kotła. Dużą rolę w całym procesie odgrywa element regulacyjny, który podtrzymuje widełki i pełni również rolę oporową.

Trzy rozwiązania W celu przybliżenia różnych konstrukcji miarkowników ciągu poniżej opisano trzy różne rozwiązania. l Urządzenie tranzystorowe do regulacji procesu palenia paliwem stałym w kotle c.o. - patent nr 58218 [4].

Wynalazek ten pozwolił na skokową regulację dopływu powietrza do pieca, dzięki naprzemiennemu całkowitemu otwieraniu i zamykaniu klapy przepustnicy. Układ złożony jest z wielu elektrycznych i elektronicznych elementów; najważniejsze z nich to mikrosilnik wraz ze zmodyfikowanym przetwornikiem tranzywww.instalator.pl

4 (188), kwiecień 2014

Fot. 2. Manometr: a) z rurką Bourdona, b) membranowy [2].

Fot. 3. Budowa manometru z rurką Bourdona: 1 - sprężyna, 2 - wskazówka, 3 - cięgno, 4 - dźwignia zębata, 5 - rurka Bourdona, 6 - element łączący, 7 - korpus.

Fot. 4. Miarkownik ciągu w przekroju: a) widok z boku: 1 - widełki, 2 - korpus aluminiowy, 3 - korpus mosiężny, 4 - sprężyna dociskowa, 5 - pokrętło nastawcze, 6 - element regulacyjny, 7 - dźwignia; b) zbliżenie zbiorniczka: 1 - gumowy pancerz, 2 - przepona, 3 - zbiorniczek, 4 - element oporowy z podkładką, 5 - tłok, 6 - substancja robocza. storowym. Miał jednak kilka niedogodności, np. zastosowanie dwóch źródeł zasilania i mała czujność termistora. Elementy te poprawił pan inż. Jerzy Gerca w swoim wynalazku (patent nr 123470).

l Urządzenie do samoczynnej regulacji temperatury wody w kotle c.o. (patent nr 123470) [5].

Wynalazek ten pozwolił na ulepszenie procesu spalania i wyeliminowanie niedogodności z patentu omawianego wyżej. Układ elektryczny urządzenia składa się z trzech obwodów: - obwodu termometru kontaktowego, - obwodu elektromagnesu, - obwodu silnika miniaturowego.

Zastosowano tutaj elektromagnes o wydłużonym skoku, który połączono z klapą przepustnicy. l Miarkownik ciągu, zwłaszcza dla palenisk kotłowych (patent nr 129499) [6].

Wynalazek pozwolił na wymianę czujnika termostatycznego bez wygaszania paleniska, a tym samym bez konieczności opróżnienia wody z kotła. Osiągnięto to dzięki zastosowaniu dodatkowego elementu, jakim jest osłona, która najpierw jest wkręcana do kotła. W jego konstrukcji wyróżnić można również wspomniany wymienny czujnik termostatyczny, na który składają się: płyn termostatyczny nafta i element sprężysty - mieszek falisty.

Reasumując, wymienione elementy dają bardzo duże możliwości, jeśli mowa o kontroli i regulacji procesów spalania w kotłach c.o. W każdej kotłowni powinna być szansa pomiaru zarówno ciśnienia, jak i temperatury.

Miarkownik ciągu winien być zainstalowany na kotle zgodnie ze sztuką instalatorską i zaleceniami producenta, co pozwoli na poprawną pracę urządzenia grzewczego i przerodzi się w zadowolenie użytkowników.

Pa weł Wilk Li te ra tu ra: [1] Chal lo ner J., 1001 Wy na laz ków, któ re zmie ni ły świat, Pu bli cat S.A. Po znań 2009.

[2] Ki jew ski J., Mil ler A., Paw lic ki K., Szolc K., Ma szy no znaw stwo, WSiP, War sza wa 1993.

[3] Gro chal M., Szczy piń ski Z., Ob słu ga ko tłów cen tral ne go ogrze wa nia, Ar ka dy, War sza wa 1974.

[4] Pa tent Nr 58218, Urzą dze nie tran zy sto ro we do re gu la cji pro ce su pa le nia pa li wem sta łym w pie cu cen tral ne go ogrze wa nia.

[5] Pa tent Nr 123470, Urzą dze nie do sa mo czyn nej re gu la cji tem pe ra tu ry wo dy w pie cu CO. [6] Pa tent Nr 129499, Miar kow nik cią gu zwłasz cza dla pa le nisk ko tło wych.

25

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 26

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Ogrzewanie podłogowe

Al go rytm na pod ło gów kę W artykule spróbujemy zajrzeć „za kulisy” niektórych z oferowanych narzędzi służących do doboru ogrzewania podłogowego i przyjrzeć się zawartym w nich algorytmom obliczeniowym. Zostaną przedstawione trzy metody obliczeniowe: metoda trapezów, metoda opisana w normie PN-EN 1264 oraz metoda oparta na rozwiązaniu numerycznym równania Fouriera-Kirchhoffa.

podłogowego jest metoda oporów zastępczych, zwana też metodą trapezów. W metodzie tej rzeczywistą konstrukcję grzejnika podłogowego zastępuje się modelem obliczeniowym, które zakładają, że wężownica umieszczona jest w jednorodnej płycie. W tym celu wprowadza się pojęcie zastępczej grubości płyty grzejnika, o współczynniku przewodzenia takim, jak materiał, w którym znajduje się wężownica (jastrych).

Złożoność obliczeniowa metody nie jest duża i bez problemu można rozwiązywać zadania metodą trapezów z pomocą arkusza kalkulacyjnego.

Ogrzewanie podłogowe wykonane kolei zależne od jego przeznaczenia na podstawie poprawnego projektu (np. innej temperatury oczekujemy podłogowego zapewnia komfort od podłogi w łazience, gdzie chodzicieplny osobom przebywającym w po- my boso, a innej w salonie). mieszczeniu przy zachowaniu ekonoW praktyce instalacyjnej do doboru micznej eksploatacji systemu. Aby to parametrów ogrzewania podłogowego osiągnąć, projektując wodne ogrzewa- stosuje się tabele, nomogramy bądź nie podłogowe, trzeba uwzględnić oprogramowanie inżynierskie. SzeroWedług EN szereg warunków ograniczających, do- ką gamę tych narzędzi zapewniają zatyczących nie tylko parametrów ter- równo dostawcy systemów, jak i komicznych, ale także hydraulicznych. mercyjni dostawcy oprogramowania.

Drugim powszechnie używanym Oczywiście należy również dążyć do W tym artykule spróbujealgorytmem obliczeniowym jest minimalizacji kosztów eksploatacyj- my zajrzeć „za kulisy” niemetoda opisana w normie nych. Aby uzmysłowić sobie, jak wie- których z oferowanych PN-EN 1264. le parametrów wpływa na pracę sys- narzędzi i przyjrzeć się W metodzie tej przyjęto natemu, wymieńmy niektóre z nich: zawartym w nich algorytstępujące założenia obliczeniowe: l rozstaw przewodów grzewczych, l przepływ ciepła z podłomom obliczeniowym. Zol grubość warstwy jastrychu, staną przedstawione trzy gi do pomieszczenia odl grubość i przewodność cieplna warmetody obliczeniowe: bywa się zgodnie z krzywą stwy wykończeniowej podłogi, metoda trapezów, metocharakterystyczną (chal temperatura wody zasilającej sysda opisana w normie PN-EN 1264 rakterystyką), tem. oraz metoda oparta na rozwiązaniu l jeżeli podłoga nie ma warstwy wyNiektóre z innych warunków ogra- numerycznym równania Fouriera-Kir- kończeniowej, gęstość strumienia cieniczających: chhoffa. Pierwsze dwie z metod są pła skierowanego w dół stanowi 10% l fakt, iż nie należy przekraczać grapowszechnie znane i stosowane, dla- gęstości strumienia ciepła skierowanicznych wartości gęstości strumienia tego nieco więcej miejsca zostanie nego w górę, l zależność charakterystyki od spadku poświęcone trzeciej metodzie. energii z jednostki powierzchni, l strata hydrauliczna w pętli grzewtemperatury jest określona przy poOpory zastępcze czej nie powinna być większa niż 25 mocy logarytmicznej funkcji określakPa, co jest funkcją długości pętli jącej średnią różnicową temperaturę, grzewczej i prędkości przepływu w Jedną z pierwszych stosowanych do l ruch powietrza jest turbulentny, przewodzie. obliczeń metod doboru ogrzewania l nie jest uwzględniany boczny przeCałość obliczeń mupływ ciepła. si prowadzić do wykaW porównaniu z mezania, że w danym potodą trapezów algorytm mieszczeniu temperazaprezentowany w nortura powierzchni podmie PN-EN 1264 jest o łogi będzie miała warwiele bardziej złożony i tość zgodną z oczekiwymagający obliczeniowaną dla danego powo (np. norma precymieszczenia, co jest z Rysunek 1. Fragment siatki obliczeniowej (rury grzewcze w jastrychu). zuje, by pośrednie war-

26

www.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 27

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Rysunek 2. Mapy temperatur fragmentów przekrojów poprzecznych podłogi dla pierwszego zadania.

Rysunek 3. Mapy temperatur fragmentów przekrojów poprzecznych podłogi dla zadania drugiego. tości współczynników wskazanych w normie interpolować z pomocą funkcji sklejanych). W praktyce, aby ułatwić procedurę doboru, producenci systemów grzewczych starają się ułatwić korzystanie z obydwu wymienionych wyżej metod, przygotowując odpowiednie tabele bądź nomogramy prezentujące wyniki obliczeń.

Inną możliwością jest skorzystanie z dostępnych programów komputerowych, które bez problemu radzą sobie z projektowaniem dużych, wieloobwodowych układów ogrzewania podłogowego.

Metoda numeryczna Obecnie dostępne komputery „biurkowe” mają już na tyle dużą moc obliczeniową, że można pokusić się o zastosowanie metod numerycznych do doboru ogrzewania podłogowego.

Poniżej przedstawione jest numerycz-

ne rozwiązanie równania Fouriera-Kirchhoffa (opisującego pole temperatury w nieruchomym ciele stałym) z pomocą metody elementów skończonych (MES). W metodzie elementów skończonych obszar rozwiązania (w naszym przykładzie będzie to wycinek podłogi) jest dyskretyzowany (dzielony na elementy). Rysunek 1 przedstawia fragment siatki obliczeniowej wycinka podłogi (modelowanie wykonano przy pomocy pakietu FreeFEM++): Po dyskretyzacji obszaru budowany jest układ równań, który wiąże ze sobą wartości w węzłach. W naszym zadaniu rozwiązanie układu prowadzi do otrzymania mapy temperatur w modelowanym wycinku podłogi. Jak widać, jest to metoda prowadząca do dużo bardziej szczegółowych wyników obliczeń - zamiast średniej temperatury powierzchni podłogi dostajemy dokładną mapę temperatury w

przekroju podłogi. Pozwala to na znacznie pełniejszą analizę zagadnienia, np. ocenę różnicy temperatury podłogi nad przewodem a miejscem odległym od wężownicy.

Załóżmy, że modelowany fragment podłogi ma następujące parametry: l rozstaw przewodów grzewczych 0,15 m, l średnica przewodu grzewczego 16 mm, l grubość warstwy jastrychu 0,07 m, l temperatura powietrza powyżej podłogi 20°C, l brak warstwy wykończeniowej, l ocze ki wa na tem pe ra tu ra pod ło gi 29°C. Porównajmy wyliczone (i uśrednione) temperatury podłogi przy założeniu zmiany temperatury zasilania/powrotu układu z 35/25°C na 45/35°C. Wyniki przedstawione są na rysunku 2. Dla temperatur zasilania/powrotu układu 35/25°C (górna mapka przekroju podłogi na rysunku 2) średnia temperatura podłogi wynosi 24,7°C, zaś w drugim przypadku (mapka dolna) 29,6°C. W drugim eksperymencie przyjęto temperaturę zasilania/powrotu układu równą 45/35°C, natomiast parametrem zmiennym były opory cieplne warstwy wykończeniowej (R = 0,15 [m2 * K/W] i R = 0,05 [m2 * K/W]) o grubości 1 cm. Skutkuje to odpowiednio średnimi temperaturami podłogi 25,9°C (górna mapka) oraz 28,0°C (dolna mapka).

Uważne przyjrzenie się mapom przekrojów podłogi prowadzi do wniosku, że duży opór cieplny powoduje nie tylko spadek średniej temperatury podłogi, ale także wzrost temperatury wewnątrz warstwy jastrychu.

Zaprezentowane w artykule algorytmy pokazują, że projektanci dysponują obecnie narzędziami o szerokich możliwościach obliczeniowych, pozwalających skutecznie projektować ekonomicznie pracujące, złożone układy ogrzewań płaszczyznowych.

Adam Kot Li te ra tu ra: Ma te ria ły Pi pe li fe Pol ska S.A.

Zainteresował Cię artykuł? Masz pytanie do autora?

Chciałbyś, aby temat został rozwinięty? Masz inne zdanie na ten temat?

Wejdź na www.instalator.pl i kliknij „Zapytaj autora” (pod każdym artykułem). www.instalator.pl

27

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 28

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Uwaga! Jesteś w ukrytej kamerze, czyli kwiatki instalacyjne

Do nicz ka na ga zo mie rzu Na naszych łamach staramy się, aby zamieszczane materiały przyczyniały się do podnoszenia Państwa kwalifikacji. Tym razem przedstawiamy przykłady wykonanych instalacji, może w innej konwencji niż zwykle są one pokazywane - chodzi mianowicie o instalacje źle wykonane lub tzw. przekombinowane. Mamy nadzieję, że opatrzone fachowym komentarzem przyczynią się do pogłębienia wiedzy. Wszystkie osoby, które miałyby w swoich zbiorach fotografie z takimi „ciekawymi” rozwiązaniami prosimy o nadsyłanie ich do redakcji: redakcja-mi@instalator.pl

Z

a pre zen to wa ne zdjęcia dotyczą wewnętrznej instalacji gazowej w budynku wielorodzinnym.

Z wykonania instalacji dla pięciu rodzin niewiele wyszło, gdyż projekt nie przewidywał włączenia pozostałych rodzin i była ona wykonana jako wewnętrzna instalacja gazowa dla jednego lokalu mieszkalnego - tak stanowiła decyzja administracyjna.

Obecnie lokator - właściciel po kupnie lokalu - modernizuje mieszkanie.

Ogromne go zdziwiło, że musi zamontować zawór główny wewnętrznej instalacji gazowej (brak) dla całego budynku i zgodnie z projektem musi „wpiąć” się za reduktorem do istniejącej instalacji, tym samym naruszając instalację pierw-

szego właściciela. I tu zaczyna się przygoda, albowiem właściciel pierwszej instalacji nie wyraża zgody i nie interesuję go twarde argumenty. Pierwsza instalacja wykonana jest tak, że nie ma możliwości przesunięcia rury średniego ciśnienia w lewo i prawo, gdyż blokuje ją rura niskiego ciśnienia. Przyłącze reduktora po stronie średniego ciśnienia (dwa nyple 3/4 i 1/2 cala) są ocynkowane i skorodowane (fot. 2). Po stronie niskiego ciśnienia reduktor podłączony jest rurą 40 mm cienkościenną ze szwem - skorodowaną w ok. 90%. Gazomierz usytuowany jest na korytarzu części poddasza i wykorzystywany jako wieszak dla kwiatków doniczkowych (fot. 3). Instalacja pokazana na fotografii to kable instalacji elektrycznej 380 V (fot. 4). Czarna kostka to przyłącze kotła gazowego, położone bezpośrednio na podłodze zalewanej przez wodę deszczową, a widoczne plamy to woda. Na kolejnej foto-

grafii widać kocioł gazowy i kable przechodzące przez środek drzwi wejściowych na strych i dalej na dach (fot. 1).

Każde poruszenie tymi kablami powoduje zwarcie instalacji elektrycznej i spalenie bezpiecznika w automatyce kotła gazowego. Tego typu instalacja użyt-

3 kowana jest od 2004 roku! Ja osobiście wywołałem cztery awarie kotła gazowego i spalenie zabezpieczenia głównego mieszkania podczas wykonywanych prac. Co ciekawe, instalacja gazowa znajdowała się pod napięciem 3,7 V, co spowodowało, że pseudoserwisant obsługujący kocioł zabrał się do roboty - napięcie pochodziło od strony kotła gazowego. Kocioł jest zamontowany w części wspólnej strychu, do której istnieje swobodny dostęp dla każdej osoby - w tym dzieci. Instalacje tego typu doskonale nadają się do pokazywania na szkoleniach w każdej firmie. Oczywiście jako przykład, jak nie należy wykonywać!

Wie sław Wój to wicz

1 28

2

4 www.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 29

strony sponsorowane miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Nowość - Wilo-Yonos PICO-S

Przyjazne i niezawodne pompowanie Wilo-Yonos PICO-S - przyjazna pompa o najwyższej sprawności do instalacji grzewczych i klimatyzacyjnych jest już dostępna w dobrych hurtowniach instalacyjnych.

Wilo-Yonos PICO-S to w pełni elektroniczna pompa bezdławnicowa, z bezstopniowym silnikiem synchronicznym ECM o najwyższej sprawności. Dzięki temu minimalne zapotrzebowanie mocy dla typowej pompy o wysokości podnoszenia 4 m, czyli Wilo-Yonos PICO-S 25/1-4, wynosi zaledwie 4 waty. W ciągu roku pompa zużywa jedynie 49 kWh! Pompa ta zapewnia oszczędność energii elektrycznej do 90% w stosunku do pomp standardowych.

Dużą zaletą pomp z serii PICO jest wbudowana w moduł funkcja automatycznego zapamiętywania nastawionych parametrów pracy. Dzięki temu, w sytuacji zaniku napięcia, pompa powraca do ostatnich ustawień bez konieczności ponownej regulacji przez użytkownika lub instalatora.

Należy zwrócić szczególną uwagę na szeroki przedział temperatury przetłaczanej wody w instalacji: l przy maksymalnej temperaturze otoczenia +40°C od -10 do +95°C, l przy maksymalnej temperaturze otoczenia +25°C od -10 do +110°C. Pozwala to stosować pompę Wilo-Yonos PICO-S zarówno w obiegach klimatyzacyjnych, jak i w systemach grzewczych.

Wilo-Yonos PICO-S, dzięki dwóm intuicyjnym trybom nastawy wysokości podnoszenia, sprawdzi się świetnie zarówno w energooszczędnych układach grzewczych i klimatyzacyjnych, jak i w niezmodernizowanych instalacjach, w miejsce standardowych pomp stałoobrotowych. Możliwe jest to dzięki dwóm niezależnym skalom sterowanym jednym „czerwonym pokrętłem”: strony sponsorowane

l po lewej stronie skali potencjometru

płynna regulacja proporcjonalna Dp-v; potencjometr daje możliwość płynnej regulacji od minimalnych do maksymalnych wartości wydajności pracy pompy w zależności od zapotrzebowania na ciepło; rozwiązanie rekomendowane przy nowoczesnych, energoosz-

czędnych instalacjach grzejnikowych z zaworami termostatycznymi. l po prawej stronie skali potencjometru tradycyjne trzy tryby regulacji stałoobrotowej; tradycyjna 3-biegowa regulacja wydajności, przy jednoczesnym zachowaniu najwyższych współczynników efektywności energetycznej pompy to rozwiązanie rekomendowane do instalacji niewyposażonych w regulatory przepływu oraz do instalacji ogrzewania płaszczyznowego.

W trybie ciągłym na diodowej sygnalizacji LED przedstawiany jest stan pracy pompy. Gdy pompa pracuje bez zastrzeżeń, na panelu sterującym świeci się zielona dioda. W przypadku nieprawidłowej pracy pompy, użytkownik może zaobserwować migotanie czerwonej diody sygnalizującej awarię pompy.

Podłączenie elektryczne pompy, tak jak we wszystkich nowych, śrubunkowych pompach Wilo, odbywa

się za pomocą wtyczki Wilo-Konektor.

Jedno kliknięcie i pompa podłączona - bez użycia narzędzi! Specjalne odlewy pod klucz na korpusie pompy pozwalają na jej wymianę bez obawy uszkodzenia sterownika.

Nowa pompa została wyposażona w funkcję deblokady, która odblokowuje wirnik po okresie przerwy między sezonami grzewczymi. Funkcja ta jest szczególnie przydatna, gdy w wodzie istnieje zagrożenie wytrącenia się kamienia kotłowego, tak więc zwiększa ona niezawodność pracy zarówno samej pompy, jak i całej instalacji.

Wycofane, zgodnie z wymogami Dyrektywy ErP bezdławnicowe pompy stałoobrotowe, takie jak Wilo-Star RS, mogą być z powodzeniem zastępowane przez pompy o najwyższych współczynnikach efektywności energetycznej, np. Wilo-Yonos PICO-S. Niezmienny pozostał sprawdzony system 3-biegowej regulacji wydajności, znajdujący się po prawej stronie „czerwonego pokrętła”. To pozwoli na sprawną i wygodną wymianę pomp w każdej instalacji grzewczej lub klimatyzacyjnej.

Ta pompa spełnia wymagania, jakie nakłada na pompy grzewcze dyrektywa Unii Europejskiej, zwana ErP, dotycząca efektywności energetycznej pomp bezdławnicowych. Co więcej, już teraz spełnia nie tylko warunki określone w dyrektywie i obowiązujące od 1 stycznia 2013 roku, ale też bardziej rygorystyczne, które wejdą w życie od 1 sierpnia 2015 roku. Spełniając powyższe wymagania, będzie wyznaczała standardy przez kolejne lata. www.wilo.pl

29

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 30

strony sponsorowane miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Nowa definicja centralnego podgrzewania wody użytkowej

Higienicznie i energooszczędnie W artykule chciałbym zaprezentować Państwu higieniczne przygotowanie ciepłej wody użytkowej i zgodny z zapotrzebowaniem rozdział ciepła za pomocą dwufunkcyjnego węzła mieszkaniowego Zasilanie budynków wielorodzinnych i wielokondygnacyjnych budynków użyteczności publicznej w ciepło do celów grzewczych i ciepłą wodę użytkową, wobec coraz to bardziej zaostrzonych regulacji prawnych, wymaga nowych rozwiązań. Do najważniejszych wymogów zaliczamy higieniczne podgrzewanie wody użytkowej i energooszczędny rozdział wyprodukowanego ciepła. Indywidualnie dostosowywane do danego budynku dwufunkcyjne węzły mieszkaniowe umożliwiają skuteczną ochronę przed bakteriami Legionella i zgodny z zapotrzebowaniem rozdział ciepła. Jako, że są prefabrykowanymi modułami, oferują ponadto prostotę montażu.

Zgodnie z zapotrzebowaniem przygotowanie wody użytkowej i rozdział ciepła Zmieniające się oczekiwania jakościowe są coraz bardziej widoczne we współczesnych rozwiązaniach energooszczędnych stosowanych w budynkach wielorodzinnych. Obok komfortu i jakości mieszkania ważną rolę odgrywa także zrównoważony rozwój, przyjazny klimat i energooszczędność. W pomieszczeniach technicznych nowo budowanych budynków wielorodzinnych znaleźć możemy energooszczędne kombinacje różnych źródeł ciepła, często w połączeniu z odnawialnymi źródłami energii. Centralnym punktem tych systemów grzewczych jest centralny bufor, który służy jako wspólne źródło ciepła do celów grzewczych, jak i

30

podgrzewania wody użytkowej. Zasadniczą zaletą bufora, w porównaniu do konwencjonalnych instalacji, jest to, że nawet w momencie maksymalnego zapotrzebowania dostępna jest wystarczająco duża ilość energii cieplnej do celów grzewczych i podgrzewania wody użytkowej.

Magazynowanie wody użytkowej wymaga dodatkowych nakładów, aby zagwarantować higieniczną czystość wody pitnej Wraz ze zmieniającymi się trendami w produkcji ciepła poszukiwane są wydajne rozwiązania do

rozdziału ciepła i przede wszystkim do podgrzewania wody pitnej. Dotychczas w budynkach wielorodzinnych praktykowano centralny podgrzew wody pitnej w dedykowanym zasobniku. Dobór zgodny z aktualnymi wytycznymi wymaga przygotowania objętości niezależnej od rzeczywistego zużycia. Zaostrzone wymagania, w stosunku do higieniczności wody pitnej, doprowadziły do tego, iż pojemność zasobnika, celem ochrony przed bakteriami Legionella, w sposób ciągły musi być wygrzewana do temperatury powyżej 60°C. Pomijając wątpliwą ekonomikę, wynikający z tego zwiększony pobór energii zdaje się nie współgrać ze staraniami o energooszczędne i zrównoważone budownictwo. Ponadto projektowanie i wykonawstwo niezbędnego systemu cyrkulacyjnego wymagają obszernych obliczeń na etapie wymiarowania, a na etapie montażu powstają dodatkowe koszty i nakłady na armaturę do regulacji cyrkulacji.

Przeszkody w montażu instalacji na poszczególnych kondygnacjach Projektowanie i koordynacja są wymagane także na etapie prawidłowego montażu liczników ciepła i wodomierzy wewnątrz mieszkania.

Podczas gdy licznik ciepła montowany jest w szafkach rozdzielczych instalacji grzewczej, wyzwanie stanowi montaż mierników ciepłej i zimnej wody. Najczęściej zawory odcinające i wodomierze montowane są wewnątrz obmurówki szafek instalacyjnych - jest to obszar dyskusyjny z uwagi na obowiązujące przepisy przeciwpożarowe, ponadto trudno je przymocować. Dodać tu należy, iż cyrkulacja musi być zakończona przed wodomierzem, w strony sponsorowane

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 31

miesięcznik informacyjno-techniczny

innym wypadku naliczana byłaby cyrkulowana woda. Jednakże wtedy w mieszkaniach o dużej powierzchni, odległość od licznika do najdalej oddalonego punktu poboru może być zbyt duża i jakość wody przeznaczonej do spożycia może ulec znacznemu pogorszeniu.

Zapas ciepła w buforze zamiast w zasobniku wody pitnej Równolegle do wymagań stawianych higieniczności wody pitnej rozwija się tendencja do budowy systemów grzewczych w oparciu o odnawialne źródła energii, których elementem składowym jest zbiornik buforowy. Bufory magazynują energię cieplną wyprodukowaną przez źródła ciepła i odnawialne źródła energii, dzięki czemu optymalizują eksploatację źródeł ciepła, np. pomp ciepła, kotłów na biomasę, agregatów kogeneracyjnych, jak i instalacji solarnych. Zmagazynowane w buforze ciepło jest w każdej chwili dostępne i umożliwia zaspokojenie także krótkotrwałego poboru maksymalnego wody. Dzięki temu możliwe jest podgrzewanie wody pitnej za pomocą stosownego wymiennika dopiero w momencie zaistnienia zapotrzebowania zamiast magazynowania podgrzanej wody pitnej, które niesie ze sobą duże ryzyko braku higieniczności, jak i wysokie zapotrzebowanie na energię pomocniczą.

Węzeł mieszkaniowy - kompaktowe urządzenie zapewniające komfort ogrzewania i wody pitnej W budynkach wielokondygnacyjnych na pierwszy plan wychodzi stosowanie mieszkaniowych węzłów dwufunkcyjnych, które to dla każdego mieszkania podgrzewają wodę pitną na zasadzie przepływu, z wykorzystaniem wydajnych wymienników płytowych. Równocześnie realizują one rozdział ciepła i pomiar zużycia wody oraz energii cieplnej. Zastosowanie węzłów mieszkaniowych z decentralnym podgrzewem wody pitnej redukuje www.instalator.pl

4 (188), kwiecień 2014

koszty inwestycyjne wykonania instalacji centralnego podgrzewu wody użytkowej. Dzięki temu możemy zrezygnować z systemów magazynowania, jak i instalacji rozdzielczej czy cyrkulacji, włącznie z niezbędnymi pompami i armaturą regulacyjną. Do zaopatrywania mieszkań w ciepłą wodę pitną potrzebny jest tylko rurociąg wody zimnej.

Decentralne przygotowanie wody pitnej dodatkowo redukuje wielkość niezbędnych szachtów instalacyjnych, bo odpada komplet rurociągów. W przypadku rurociągu zimnej wody użytkowej należy do-

dać maksymalne zapotrzebowanie na wodę ciepłą. Także rurociągi pionowe i rozdzielcze instalacji grzewczej należy tak zwymiarować, by pokrywały także zapotrzebowanie na energię cieplną do przepływowego podgrzewania wody pitnej.

Węzły mieszkaniowe dostarczane są jako moduły prefabrykowane i na życzenie montowane w szafkach rozdzielczych. Licznik ciepła i wodomierz mogą być zainstalowane na budowie. Celem ułatwienia odczytów pomiaru węzeł mieszkaniowy można montować także poza mieszkaniem. Pomiar zużycia realizowany jest bez konieczności wchodzenia do mieszkania. Opracowany przez Taconova węzeł „wszystko w jednym“ TacoTherm Dual umożliwia

elastyczne projektowanie rozdziału ciepła wewnątrz mieszkania. Węzeł ten zasila, zgodnie z zapotrzebowaniem, grzejniki lub ogrzewanie podłogowe, jak i kombinację obu tych systemów. Do podgrzewania wody pitnej, zależnie od oczekiwanej dokładności regulacji, dostępne są różne systemy sterowania.

Komfort pracy z firmą Taconova Od ponad 50 lat celem firmy Taconova jest wprowadzanie innowacyjnych rozwiązań w zakresie domowej techniki instalacyjnej. Jeżeli chodzi o równoważenie hydrauliczne, technikę rozdzielania, technikę systemową i systemy solarne, Taconova Group AG oferuje pod marką Taconova kompletny asortyment dla ogrzewnictwa i techniki sanitarnej. Produkty Taconova pomagają obniżyć koszty związane ze zużyciem energii, minimalizują nakłady na prace konserwacyjne, a swoją niezawodnością wykazują dbałość o środowisko.

Firma obecna jest na rynku od roku 1961. Obecnie na całym świecie zapewnie ponad 160 miejsc pracy.

Dzięki wielu przedstawicielstwom, produkty Taconova znane są na wszystkich kontynentach. Rosnący na całym świecie popyt na nasze produkty ma solidne podstawy: pierwszorzędna jakość, niezawodny serwis i zaangażowanie pracowników.

Produkty Taconova charakteryzuje długi okres użytkowania i gwarancji. Dzięki wysokiej niezawodności i jakości nie wymagającą konserwacji, a bardzo dobry stosunek ceny do jakości, jest w stanie przekonać projektantów, hurtownie instalacyjne, instalatorów oraz klientów końcowych. Na produktach Taconova możecie Państwo polegać.

Dziś i w przyszłości.

Za p ra s za my do od w ie d ze nia nas w trak cie tar gów In sta la cje 2014! Po z nań, ha la 5, sto isko 109.

Ra fał Ko wal ski www.taconova.com l

31

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 32

strony sponsorowane miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Czy wiesz ile przepłaciłeś tej zimy?

Temperatura pod kontrolą Niepotrzebny przegrzew i brak kontroli nad korelacją między temperaturą wewnętrzną a zewnętrzną to straty w budżecie i komforcie użytkownika.

Ilość wykorzystywanego ciepła w budynku uzależniona jest od wielu czynników, takich jak: oczekiwania komfortu cieplnego odbiorcy, izolacja budynku, szczelność okien, wentylacja pomieszczeń oraz parametry pogodowe, na które nie wszyscy zwracają uwagę. Głównymi czynnikami są tu temperatura, siła wiatru oraz wilgotność powietrza.

Utrzymanie stałej temperatury w pomieszczeniach wiąże się z koniecznością ciągłej zmiany parametrów czynnika w instalacji w zależności od temperatury zewnętrznej. Manualne zmiany wprowadzane na podstawie obserwacji użytkownika są działaniami opóźnionymi w stosunku do postępujących zmian temperatury zewnętrznej. Zbyt późne zmiany w nastawach termostatu prowadzą do przegrzewów pomieszczeń, a co za tym idzie - prowadzą do strat ciepła, pieniędzy i komfortu cieplnego użytkowników budynku. W okresach przejściowych niepotrzebny przegrzew pomieszczeń o zaledwie 1°C może zwiększyć zużycie ciepła nawet o 10%.

Termostat pokojowy współpracujący z regulatorem systemu ogrzewania pozwala na regulowanie temperatury w pomieszczeniach i steruje odpowiednim dopływem czynnika cieplnego, jednak umożliwia jego dopływ dopiero, gdy temperatura w pomieszczeniu spada poniżej zadanej. Konsekwencją działania jest opóźniona regulacja temperatury w obszarze objętym sterowaniem.

Wysoki komfort polegający na utrzymaniu właściwej temperatury, pozwalający zarazem wygenerować oszczędności, zapewni zastosowanie automatyki pogodowej, która zopty-

32

malizuje działanie układu ogrzewania względem warunków atmosferycznych. W ofercie Danfoss znajdziemy elektroniczny regulator pogodowy ECL 310, który reguluje temperaturę w układzie w oparciu o

temperaturę zewnętrzną, jak również steruje nastawami w oparciu o sześciopunktową krzywą grzania, oraz udostępnia czasowe harmonogramy dobowe i wakacyjne. Urządzenie wyposażone w szereg funkcji zabezpieczających prowadzących do oszczędności, takich jak: priorytet ciepłej wody, ograniczenie przepływu/mocy, ograniczenia temperatury powrotu czy też wyłączanie pomp.

Układ ogrzewania reagujący z wyprzedzeniem na możliwe zmiany wartości temperatur wewnętrznych w pełni wykorzystuje akumulację cieplną budynku, niwelując wahania analogicznie do warunków atmosferycznych. Warto pamiętać, że obniżenie stałej temperatury w pomieszczeniu o 1°C zmniejsza zużycie ciepła w całym sezonie grzewczym o ok. 6%.

Kolejnym krokiem w kierunku kontroli systemu ogrzewania są systemy SCADA - elektroniczne systemy nadzoru i monitoringu układów dystrybucji ciepła. W tym zakresie Danfoss

oferuje ECL Portal - ujednolicone narzędzie SCADA, które nadzoruje pracę ECL 310. To nowoczesne, proste w użyciu, mobilne narzędzie pozwala na zarządzanie pracą układu z dowolnego miejsca - wystarczy tylko komputer bądź telefon typu smartfon oraz dostęp do internetu. W prosty sposób można zmienić parametry pracy regulatora w zależności od potrzeb, bez względu na porę dnia i miejsce. ECL Portal udostępnia użytkownikowi interfejs graficzny, który prezentuje standardowy schemat technologiczny aplikacji obsługiwanej przez regulator. Wszystkie wartości temperatury i czujników są rejestrowane i zapamiętywane. Wyświetlane są również stany pracy poszczególnych obiegów regulowanych, tworzone są krzywe trendów. Wszelkie nieprawidłowości są odnotowywane, czego konsekwencją są alarmy portalu.

Posiadanie takiego rozwiązania przynosi znaczące oszczędności poprzez optymalizację pracy nadzorowanego układu. Możliwość zdalnego sterowania ogrzewaniem pozwala na zaoszczędzenie czasu i pieniędzy.

Pełna automatyzacja i zaawansowane sterowanie układem ogrzewania jest kluczem do oszczędności i wygody użytkownika. W dobie zmian w środowisku naturalnym, częstych wahań temperatur i zmiennych warunków atmosferycznych ustrzeganie się przed stratami ciepła staje się istotnym elementem w oszczędzaniu energii cieplnej. l

Jo an na Bo na -Bar to szek

www.heating.danfoss.pl

strony sponsorowane

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 33

strony sponsorowane miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Energooszczędność w instalacjach wg firmy Viessmann

Rekuperacja miejscowa - pokojowa Rekuperacja to jeden ze sposobów na zapewnienie właściwej ilości świeżego i czystego powietrza w domu, bez otwierania okien.

Każdy budynek, nowy lub modernizowany, powinien posiadać skuteczny system wentylacji, dla zapewnienia odpowiedniej jakości powietrza w pomieszczeniach. Jest to bardzo ważne ze względu na dobre samopoczucie mieszkańców i ich zdrowie. Jest to również istotne dla samej konstrukcji budynku. Tradycyjna wentylacja grawitacyjna nie zawsze działa tak jak powinna. Z pomocą przychodzą tutaj systemy do wentylacji mechanicznej. A skutecznym rozwiązaniem, które dodatkowo pozwala obniżyć koszty ogrzewania, jest wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła - rekuperacja.

Tradycyjne systemy rekuperacji wyposażone są w centralę wentylacyjną i przewody doprowadzające i usuwające powietrze z pomieszczeń. Ale jest prostszy sposób, który rozwiązuje wiele trudności jakie możemy spotkać w modernizowanych domach, gdzie np. trudno znaleźć miejsca dla typowego rekuperatora, a rozprowadzanie przewodów wentylacyjnych po budynku może być skomplikowane i pracochłonne.

Pokojowy rekuperator Vitovent 200-D przeznaczony jest do miejscowej wentylacji wybranego po-

mieszczenia, w którym się znajduje. Może być idealnym rozwiązaniem dla budynków modernizowanych, bo nie potrzebne są kanały i przewody wentylacyjne. Przy maksymalnej wydajności powietrza, do 55 m3/h, zapewnia odpowiednią

wentylację mechaniczną pomieszczenia o powierzchni ok. 25 m2.

Po zabudowaniu w ścianie domu wystarczy podłączyć centralę Vitovent 200-D do prądu i uruchomić.

Powietrze usuwane z pomieszczenia, w którym znajduje się centrala, ogrzewa w wymienniku ciepła świeże powietrze pobierane z zewnątrz budynku. Świeże powietrze, oczysz-

czone i ogrzane, kierowane jest następnie do wentylowanego pomieszczenia. W ten sposób, za pomocą Vitovent 200-D, łatwo można kontrolować jakość powietrza w wybranych pomieszczeniach, np. w sypialni, salonie, kuchni czy łazience (bez kanałów wentylacyjnych). Dodatkowo wysoka sprawność odzysku ciepła (do 90%) zatrzymuje ciepło w domu, obniżając koszty jego ogrzewania.

Vitovent 200-D to również komfortowa obsługa wentylacji. Centrala wyposażona jest w sterownik z wyświetlaczem, ochronę przeciw zamarzaniu, filtry powietrza: dolotowego F7 (wychwytujący np. pyłki roślin) oraz usuwanego G4, a także nie wymaga podłączenia do kanalizacji.

Użytkownik ma do dyspozycji 4 lub 7 trybów pracy, z regulowaną intensywnością wymiany powietrza: wentylacja podstawowa, zredukowana, normalna, intensywna, tryb nawiewu, wywiewu i tryb automatyczny z czujnikiem jakości powietrza.

Dla jeszcze większego komfortu urządzenie można dodatkowo wyposażyć we włącznik bezprzewodowy i czujnik do sterowania wentylacją na podstawie jakości powietrza w pomieszczeniu - czujnik CO2 lub wilgotności. Zastosowanie dodatkowego czujnika CO2/wilgoci, pozwala na regulację przepływu powietrza wentylacyjnego w zależności od stężenia CO2 lub wilgotności powietrza.

Za pomocą jednego włącznika można sterować pracą kilku central Vitovent 200-D. Można również sterować jednym urządzeniem wentylacyjnym za pomocą trzech włączników. l

Krzysz tof Gny ra

www.viessmann.pl

strony sponsorowane

33

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 34

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Napowietrzanie podejść kanalizacyjnych w budynkach (2)

Wywiewka na dachu Każda instalacja kanalizacyjna musi być prawidłowo napowietrzana i odpowietrzana. Nieprzyjemny fetor, głośne bulgotanie w przewodach podczas spuszczania wody z przyborów sanitarnych, to tylko niektóre objawy nieprawidłowego napowietrzania przewodów kanalizacyjnych.

Każda instalacja kanalizacyjna musi być prawidłowo napowietrzana i odpowietrzana. Nieprzyjemny fetor, głośne bulgotanie w przewodach podczas spuszczania wody z przyborów sanitarnych, wysysanie wody z zamknięć wodnych, powolny odpływ ścieków, odkładanie się zanieczyszczeń, zatykanie się przewodów to tylko niektóre objawy nieprawidłowego napowietrzania przewodów kanalizacyjnych.

Instalację kanalizacyjną w budynkach najczęściej zaprojektuje się jako grawitacyjną. Oznacza to, że ścieki przepływające w przewodach ułożonych z odpowiednim spadkiem powinny spływać do kolektora sanitarnego na zewnątrz budynku (do sieci, zbiornika bezodpływowego lub też przydomowej oczyszczalni ścieków). Kanalizacja pracuje prawidłowo, jeśli we wszystkich przewodach odpływowych i pionach panuje ciśnienie atmosferyczne. Zakłócenie tej równowagi powoduje złą pracę całego systemu kanalizacyjnego i problemy z prawidłowym odprowadzeniem ścieków w budynku.

Wewnętrzna sieć przewodów powinna być zaprojektowana i wykonana w oparciu o obowiązujące normy PN-EN 12056-1: 2002 „Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynków Część 1: Postanowienia ogólne i wymagania”; PN-EN 12056-2: 2002 „Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynków Część 2: Kanalizacja sanitarna, projektowanie układu i obliczenia”; PN-EN 12056-4: 2002 „Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynków Część 4: Pompownie ścieków - Projektowanie ukła-

34

du i obliczenia”; PN-EN 12056-5: 2002 „Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynków Część 5: Montaż i badania, instrukcje działania, użytkowania i eksploatacji”.

W oparciu o nie należy dobrać: l średnicę rur, l spadki i długości przewodów, l sposób napowietrzania pionów i podejść kanalizacyjnych (instalacja otwarta).

Podczas wykonywania podejść kanalizacyjnych należy brać pod uwagę odległość od pionu kanalizacyjnego przyboru sanitarnego, który jest do niego podłączony. Pojedyncze podejście nie powinno być dłuższe niż 3 m. Jeśli zaistnieje konieczność wydłużenia podejścia, to niezbędne będzie zainstalowanie dodatkowych przewodów wentylacyjnych oraz rewizji, aby nie dochodziło do wyssania wody z syfonu znajdującego się na końcu podejścia oraz w celu oczyszczenia podejścia z nagromadzonych zanieczyszczeń. W przypadku niewielkich odstępstw od tej długości prawidłowe napowietrzanie podejścia może być zrealizowane za pomocą syfonów z zaworem napowietrzającym lub samych zaworów napowietrzających usytuowanych na końcu podejścia lub, w przypadku braku dostępu, do przewodów zamontowanych na samym podejściu (na odcinku poziomym rury odpływowej). W przypadku gdy podejście jest dłuższe, powinno być dodatkowo zwentylowane. Gwałtowne zmiany kierunku przepływu ścieków za pomocą kolan o kącie 90° bardzo utrudniają wprowadzenie spirali do wnętrza rurociągu. Podejścia

powinny mieć jak najmniej zmian kierunku prowadzenia przewodów.

Wentylacja W celu zapewnienia niezakłóconego funkcjonowania całego systemu w budynku powinno się przewidzieć i zaprojektować jego prawidłową wentylację. Zakończenia pionów kanalizacyjnych w postaci wywiewek powinny być wyprowadzone ponad konstrukcję budynku i powinny być zlokalizowane tam, gdzie zapachy i opary wydobywające się z systemu kanalizacyjnego nie będą przedostawały się do wewnątrz budynku. Szczególną uwagę należy zwrócić na usytuowanie wywiewek w pobliżu okien połaciowych. Umiejscowienie wywiewki w pobliżu okna dachowego może (przy niekorzystnych podmuchach wiatru) wprowadzać gazy kanałowe do wnętrza pomieszczenia mieszkalnego. Szczególną uwagę należy zwrócić na odpowiednią odległość wywiewek od okien połaciowych zamontowanych na powierzchni dachu.

Przewody wentylacyjne powinny obsługiwać tylko system kanalizacyjny.

Korzyści z zastosowania Zastosowanie zaworu napowietrzającego eliminuje ryzyko przecieku dachu w przypadku złego uszczelnienia wywiewki w połaci dachowej oraz zabezpiecza instalację przed zamarznięciem. Daje również większą swobodę w projektowaniu i wykonawstwie robót sanitarnych w budynkach nowo wznoszonych, jak również modernizowanych. W przypadku zatkania się pionu poprzez wyjęcie napowietrzacza istnieje możliwość bezpośredniego wprowadzenia spirali hydraulicznej do wnętrza i jego udrożnienie. Eliminuje to konieczność demontażu zestawów odpływowych (syfonów) lub przyborów sanitarnych (np. miski ustępowej). Podczas rozbudowy pomieszczeń www.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 35

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

w istniejącym obiekcie, np. na cele związane z działalnością usługową, istnieje większa elastyczność w powiększaniu już istniejącej instalacji kanalizacyjnej. Montaż dodatkowego przyboru sanitarnego w dużej odległości nie wymusza wykonania dodatkowego pionu napowietrzającego lub obejścia pod sufitem. Zastosowanie napowietrzacza we wnętrzu budynku eliminuje czas i wydatki związane z montażem i zakupem uchwytów do rur, przekuciem stropów oraz pracami dekarskimi. Cykl pracy zaworu zapewnia prawidłową wentylację pionów, a jednocześnie zapobiega ulatnianiu się cuchnących wyziewów z instalacji na zewnątrz. Gazy te mogą być nieprzyjemne dla mieszkańców ostatnich kondygnacji. Ostatnio coraz częściej modna staje się budowa zielonych tarasów wypoczynkowych na płaskich dachach budynków. Jedynym sposobem likwidacji nieprzyjemnych wyziewów z przewodów w tym miejscu jest odcięcie rury wywiewnej i montaż zaworów napowietrzających. Częstym błędem popełnianym przez projektantów i wykonawców jest usytuowanie wylotu pionu kanalizacyjnego tuż obok zakończeń przewodów wentylacyjnych pod tzw. czapą wykonaną z betonu. Likwidacja rury wentylacyjnej zapobiegnie przedostawaniu się wyziewów z kanalizacji do przewodów wentylacyjnych.

Dotyczy to szczególnie kominów, których wylot znajduje się poniżej kalenicy. Jedną z uciążliwości związanych z nieprawidłowym napowietrzaniem podejść jest głośne „bulgotanie” w zamknięciu wodnym (syfonie) podczas korzystania z umywalki lub odprowadzania zużytej wody z urządzeń piorąco-myjących. Zastosowanie bocznego podłączenia zaworu napowietrzającego eliminuje ten hałas. Podczas spłukiwania miski ustępowej zawór usytuowany w toalecie wspomaga również wentylację tego pomieszczenia, wysysając z niego zanieczyszczone powietrze. W przypadku stosowania zaworów napowietrzających powinny być one instalowane zgodnie z przepisami krajowymi i lokalnymi.

mknięty, a ruchoma część (elastyczna membrana) spoczywa na gnieździe. W przypadku powstania podciśnienia unosi się ona do góry, a powietrze z otoczenia zasysane jest do wnętrza pionu. Po wyrównaniu ciśnień z obu stron dysk opada na gniazdo pod własnym ciężarem i ponownie zamyka przewód. Zawór ulega zamknięciu i pozostaje w takim stanie aż do momentu wystąpienia kolejnej różnicy ciśnień między instalacją a otoczeniem.

Podczas jego wieloletniej eksploatacji nie wymaga on specjalnych zabiegów konserwacyjnych. Jedyną czynnością serwisową, którą należy wykonać co pewien okres, jest oczyszczenie z pajęczyn i owadów siatki zabezpieczającej przed insektami i gryzoniami. Niestety nie wszyscy producenci wyposażają swoje zawory w tego typu siatki. Najczęściej jest ona zamontowana na korpusie i łatwo dostępna. Obudowa zaworu może być wykona z ABS, polipropylenu lub polietylenu. Wewnątrz niej znajduje się gumowa membrana uszczelniająca wlot powietrza. Może być ona wykonana z gumy silikonowej. Urządzenia nie wolno montować w miejscach trudno dostępnych bez wystarczającego dopływu powietrza (!!!) oraz w miejscach narażonych na bardzo niskie temperatury i dewastację. Odkładająca się na przewodach para wodna mogłaby spowodować przymarznięcie gumowej membrany do gniazda i nieprawidłową pracę zaworu. Aby zapobiec temu zjawisku, niektórzy producenci dostarczają wraz z zaworem specjalną osłonę termiczną wykonaną ze spienionego polistyrenu, którą należy nałożyć na górną część korpusu. Osłona jest równocześnie elementem wyciszającym jego pracę.

Temperatury pracy urządzenia markowego producenta mieszczą się w przedziale od -20 do +60°C. Wszystkie parametry techniczne dla zaworów napowietrzających zawarte są w normie PN-EN12380-1 oraz PN-EN12380-2 z 2005 r.

Działanie, budowa, serwis

Urządzenia należy montować tylko w pozycji pionowej z maksymalnym odchyleniem od pionu wynoszącym 5%. Niedostosowanie się do tej zasady może doprowadzić do nieprawidłowej pracy zaworu napowietrzającego.

Zawór napowietrzający działa bardzo podobnie jak zawór zwrotny. Gdy w przewodach kanalizacyjnych panuje ciśnienie normalne, pozostaje on zawww.instalator.pl

Montaż i dobór średnicy

Dobór średnicy należy przeprowadzić w oparciu o wyżej wymienione normy oraz krajowe regulacje prawne. Dymensja napowietrzacza powinna być równa lub zbliżona do średnicy przewodu, do którego będzie on podłączony. Nie należy redukować średnicy przewodu napowietrzającego. Urządzenie montuje się nieco powyżej ostatniego przyboru sanitarnego. Podczas wyboru miejsca montażu należy zwrócić uwagę, aby urządzenie nie miało bezpośredniego kontaktu ze ściekami. Minimalne zalecane długości pionowego odcinka prostego w przypadku podłączenia do przyborów są następujące: l miska ustępowa (podejście) - 15 cm, l pion nad stropem - 15 cm.

Przy podłączeniu bocznym każdy napowietrzacz musi być tak podłączony, aby powierzchnia uszczelniająca gniazdo zaworu znajdowała się przynajmniej 100 mm ponad leżącą rurą połączoną z zaworem. Urządzenia oferowane są w średnicach: 50, 75 i 110 mm.

Podstawy prawne Zagadnienie prawidłowego napowietrzania pionów kanalizacyjnych porusza Dziennik Ustaw Nr 75/2002 z dnia 15 czerwca 2002 r. W rozdziale 2 „Kanalizacja ściekowa i deszczowa” § 125 pkt 2 stwierdza, co następuje: Nie jest wymagane wyprowadzenie ponad dach wszystkich przewodów wentylujących piony kanalizacyjne pod następującymi warunkami: l zastosowania na pionach kanalizacyjnych niewyprowadzonych ponad dach urządzeń napowietrzających te piony i przeciwdziałających przenikaniu wyziewów z kanalizacji do pomieszczeń, l wyprowadzenia ponad dach przewodów wentylujących: - ostatni pion, licząc od podłączenia kanalizacyjnego na każdym przewodzie odpływowym.

- co najmniej co piąty z pozostałych pionów kanalizacyjnych budynku.

Przy projektowaniu kanalizacji należy brać pod uwagę pakiet norm PN-EN12056 z 2002 roku „Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynku.

O montażu rur wywiewnych napiszę w następnym odcinku.

Bo le sław Bąk

35

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 36

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Świeże, świeższe i najświeższe (a także prosto z... konserwy) informacje z instalacyjnego rynku

Co tam Panie w „polityce“?

Certyfikat dla Robert Bosch Top Employers Institute, specjalizujący się w badaniach polityki personalnej oraz warunków pracy, wyróżnił firmę Robert Bosch prestiżowym certyfikatem Top Employers Polska 2014. Tytuł, przyznany w tym roku tylko 39 firmom w całym kraju, jest potwierdzeniem wysokich standardów w zakresie kultury organizacyjnej, warunków pracy, możliwości rozwoju oraz podnoszenia kwalifikacji zawodowych w firmie Robert Bosch w Polsce.

Międzynarodowe badanie prowadzane co roku przez Top Employers Institute ma na celu wskazanie wyróżniających się pracodawców. Tytuł otrzymują firmy, które pozytywnie przeszły niezależny audyt weryfikujący standardy w dziedzinie polityki personalnej. W tegorocznym badaniu Top Employers Institute poddano ocenie politykę zatrudnienia prowadzoną przez firmę Robert Bosch w oparciu o następujące kryteria: świadczenia podstawowe, świadczenia dodatkowe i warunki pracy, szkolenia i rozwój kariery zawodowej, zarządzanie kulturą organizacyjną firmy. Według Top Employers Institute Robert Bosch tworzy wyjątkowe środowisko pracy i zapewnia szeroką gamę inicjatyw obejmujących nie tylko świadczenia dodatkowe i warunki pracy, ale także dobrze przemyślany system zarządzania wynikami, spójny z kulturą organizacyjną firmy.

Dwa tytuły dla PSB Podczas Targów Budma 2014 ogłoszono wyniki konkursu dla placówek handlowych branży budowlanej. Nagrody przyznawano na podstawie badań realizowanych w ostatnich tygodniach metodą Mystery Shopping na wybranej próbie punktów handlo-

36

wych. Grupa PSB otrzymała dwie nagrody za wyróżnianie się na polu obsługi klienta oraz wysoką jakość oferowanych usług w sektorze dystrybucji materiałów budowlanych: l Grand Dystrybutor roku 2014 w kategorii „Przyjazna placówka” - PSB-Mrówka w kategorii hipermarkety budowlane. l Grand Dystrybutor roku 2014 w kategorii „Najlepsza jakość obsługi” Grupa PSB i PSB-Profi w kategorii sieci zakupowo-sprzedażowe.

Nagrody, w imieniu Grupy PSB, odebrała Marzena Krzakowska, Pełnomocnik Zarządu z Regionu Pomorze Zachodnie - Wielkopolska Północna.

Zielona fabryka Polska fabryka Stelmet, zlokalizowana w Zielonej Górze, znalazła się w czołówce światowych zakładów pod względem ekologiczności i efektywności produkcji. W procesie wytwarzania peletu do atmosfery emitowane jest jedynie 1,15 mg pyłów, przy normie 400 mg/m³. Wynika to z zastosowania innowacyjnych technologii, między innymi filtrów kominowych i nowatorskiego rozwiązania układu kondensacyjnego. Wdrożenie w fabryce Stelmet układu kondensacji spalin pozwoliło na 29% zwiększenie produkcji poprzez efektywne spalanie biomasy, a także uzyskanie od 25 do 60% więcej ciepła. Część ciepła powstającego na potrzeby produkcji peletów wykorzystuje się do wytwarzania ,,zielonej energii elektrycznej”, która z kolei może być wykorzystywana w procesie suszenia.

Dzięki temu firma uzyskuje niezależność energetyczną i może sprzedawać nadwyżki w postaci zielonych certyfikatów. Jest to możliwe dzięki wykorzystaniu specjalnej turbiny pracującej w kogeneracji z produkcją ciepła z biomasy.

Buderus na Antarktydzie Kocioł olejowy marki Buderus dostarcza ciepłą wodę i ogrzewa antarktyczną stację badawczą. Pomaga w ten sposób w realizacji europejskiego projektu rekonstrukcji klimatu Antarktydy.

14 400 kilometrów, w tym ponad 760 saniami w pięćdziesięciostopniowym mrozie, pokonał olejowy kocioł Logano G125 marki Buderus. Podróż rozpoczął w Bremerhaven i przez Kapsztad dotarł na Antarktydę, a dokładnie na Ziemię Królowej Maud, gdzie mieści się niemiecka stacja badawcza Kohnen. Stacja pełni funkcję bazy logistycznej niezbędnej do prowadzenia na Ziemi Królowej Maud, w ramach europejskiego projektu rekonstrukcji klimatu Antarktydy, głębokich odwiertów lodu.

Z oczywistych względów montaż kotła nie mógł być przeprowadzony przez autoryzowanych instalatorów marki Buderus. Technicy ze stacji badawczej Kohnen musieli zmierzyć się z tym zadaniem sami. Instalacja przebiegła bez problemów, ponieważ wcześniej regionalny ośrodek szkoleniowy marki Buderus przeprowadził dla nich kompleksowe przygotowanie techniczne.

Zainstalowany w stacji Kohnen żeliwny kocioł Logano G125 marki Buderus zapewni w niej komfort cieplny na wiele lat. Urządzenie spala olej praktycznie bez sadzy i pracuje bardzo oszczędnie i cicho.

System grzewczy w stacji Kohnen dostarcza nie tylko ciepło, ale także www.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 37

miesięcznik informacyjno-techniczny

wodę pitną. Do zbiornika ładowany jest szuflami śnieg, który rozpuszcza się pod wpływem ciepła z kotła. Uzyskana w ten sposób woda ogrzewa się w zasobniku. Kotły konwencjonalne Logano G125 oferowane są również na rynku polskim. Zapewniają pełen komfort i bezpieczną eksploatację dzięki optymalnemu dopasowaniu kotła, palnika i systemu regulacji.

Charakteryzują się sprawnością sięgającą 96%, członową budową z wysokiej jakości żeliwa oraz specjalną konstrukcją palnika z technologią hybrydowego nadmuchu i specjalnym tłumieniem szumów pracy poprzez dodatkową izolację.

Targi Grupy PSB niosą optymizm W dniach 19-20 marca 2014 r. Grupa PSB zorganizowała w Kielcach po raz 12 targi materiałów budowlanych.

Na ostateczne podsumowanie wyników trzeba poczekać, jednak już teraz, na gorąco, PSB z optymizmem ocenia sytuację rynkową. XII Targ PSB okazały się pod każdym względem rekordowe! Zawarto zdecydowanie więcej kontraktów niż w roku ubiegłym - ponad 9,5 tysięcy, zdecydowanie większa była też ich wartość, niemal 240 mln zł.

W XII Targach wzięła udział rekordowa liczba wystawców - 305 firm, producentów wyrobów dla budownictwa i ponad 300 firm kupców PSB dysponujących składami materiałów budowlanych oraz sklepami PSB-Mrówka i PSB-Profi w całej Polsce.

Zamówienia złożyli handlowcy z ponad 460 placówek kupieckich (składów materiałów budowlanych, Centrów Budownictwa PSB-Profi oraz sklepów PSB-Mrówka). Nad targowymi kontraktami pracowało łącznie ponad 3600 osób.

Udziałowcy i partnerzy PSB są zgodni - marcowe targi w Kielcach są swego rodzaju „Barometrem Budowlanej Wiosny”. Zawarte kontrakty i zapisane w nich warunki pozwalają z dużą dokładnością prognozować sytuację na rynku materiałów budowlanych w II kwartale, a nawet w całym nadchodzącym sezonie budowlanym.

Tegoroczna zima sprawiła inwestorom i budowlańcom miły prezent.

Dobre wyniki pierwszych miesięcy roku nie upoważniają jednak do hurwww.instalator.pl

4 (188), kwiecień 2014

raoptymizmu. Trzeba brać pod uwagę małą ubiegłoroczną liczbę pozwoleń na budowę mieszkań i małą liczbę rozpoczętych budów.

W ocenie zarządu Grupy PSB S.A. dopiero wyniki z marca/kwietnia potwierdzą (oby tak się stało…), czy sezon 2014 w budownictwie mieszkaniowym może okazać się lepszy niż ubiegłoroczny. Natomiast już teraz wiadomo na pewno, że spodziewane ożywienie rynku spotka się z odpowiednio rozległą ofertą w placówkach handlowych PSB, w tym także materiałów dla budownictwa racjonalnego - energooszczędnego i ekologicznego.

Koniec pierwszego dnia Targów Grupy PSB został podsumowany uroczystym bankietem, na którym bawiło się ponad... 3000 osób! Wieczór umili zaproszonym gościom m.in. zespół „Enej” oraz „Kabaret Skeczów Męczących”. Wyborna zabawa trwała do późnych godzin nocnych.

Część gości została zakwaterowana w czterogwiazdkowym hotelu „Słoneczny Zdrój” w Busku-Zdroju. Większościowym udziałowcem spółki, która prowadzi hotel, jest Grupa PSB S.A. Hotel został oddany do użytku wiosną 2013 r. i, obok usług wypoczynkowych i leczniczych, jest także miejscem spotkań konferencyjnych.

Pracownikom branży budowlanej ofe-

Dom i Ogród w Polsce. Obecnie Grupa zrzesza 331 małych i średnich, rodzinnych firm, które prowadzą handel w 428 składach budowlanych, w 154 sklepach PSB-Mrówka oraz w 27 Centrach Budownictwa PSB-Profi. W placówkach tych pracuje ponad 11 tysięcy osób.

W 2013 r. Grupę powiększyło 21 Mrówek, a 10 składów przekształciło się w Profi. Rok wcześniej ta dynamika była wyższa (37 Mrówek i 4 Profi).

W sezonie 2014 Grupa planuje otwarcie około 40 placówek detalicznych, przyjęcie kilkunastu hurtowni budowlanych oraz przekształcenie kolejnych 15 składów w nowoczesne Centra Budownictwa PSB-Profi. Łączne przychody ze sprzedaży materiałów budowlanych firm handlowych będących akcjonariuszami Grupy PSB S.A. na koniec 2013 r. wyniosły ok. 4,98 mld zł (wzrost o ponad 3% w stosunku do 2012 r.). Przychody Grupy PSB S.A. (centrali) w 2013 r. przekroczyły poziom 1,78 mld zł (wzrost o prawie 8%). Roczne przychody przeciętnej hurtowni Grupy PSB wzrosły w sezonie 2013 o 0,5%, w 2012 r. parametr ten wyniósł minus 7%. Z kolei w placówkach detalicznych, w sklepach PSB-Mrówka funkcjonujących przez pełne 12 miesięcy roku 2012 i 2013, wzrost sprzedaży w

ruje on m.in. specjalne pakiety efektywnego leczenia. Wyposażony jest w profesjonalne gabinety rehabilitacyjne, strefę Spa, basen i sauny.

Grupa PSB S.A. działa na rynku od 16 lat, jest największą i najszybciej rozwijającą się siecią hurtowni materiałów budowlanych oraz sklepów

minionym sezonie sięgnął 3%. Rok wcześniej odnotowały one 0,6% spadek.

Udział Grupy PSB w krajowym rynku dystrybucji materiałów budowlanych szacowany jest na niemal 14%, a w rynku hurtowym na ponad 27%. l Wię cej na www.in sta la tor.pl

37

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 38

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Zamówienia publiczne

Au kcja elek tro nicz na Aukcja elektroniczna jest specyficznym trybem udzielania zamówień publicznych, w którym większość wniosków, oświadczeń oraz innych informacji zarówno instalatorów, jak i zamawiających przekazywanych jest wyłącznie drogą elektroniczną. Cechą odróżniającą aukcję elektroniczną od innych trybów udzielania zamówień publicznych jest fakt, iż w toku postępowania wykonawca może złożyć kilka ofert.

Aukcja elektroniczna odbywa się na stronie internetowej, przy czym nie musi to być strona internetowa zamawiającego. Zamawiający musi dysponować jednak infrastrukturą informatyczną umożliwiającą automatyczną klasyfikację kolejnych postąpień wykonawców, natomiast wykonawcy muszą dysponować urządzeniami informatycznymi o parametrach umożliwiających rejestrację i identyfikację wykonawcy podczas aukcji.

Zgodnie z art. 91a. 1. Prawa zamówień publicznych (Pzp), jeżeli postępowanie jest prowadzone w trybie: 1) przetargu nieograniczonego, 2) przetargu ograniczonego, 3) negocjacji, Zamawiający po dokonaniu oceny ofert w celu wyboru najkorzystniejszej z nich przeprowadza aukcję elektroniczną, jeżeli przewidział to w ogłoszeniu o zamówieniu oraz jeśli złożono co najmniej 3 oferty niepodlegające odrzuceniu.

Brzmienie tego przepisu pozwala stwierdzić, iż w przypadku gdy zamawiający zawarł w ogłoszeniu o zamówieniu informację o zamiarze przeprowadzenia aukcji, nie może odstąpić od jej przeprowadzenia, o ile złożono mu co najmniej 3 oferty niepodlegające odrzuceniu. Innymi słowy – po spełnieniu się przesłanek jej przeprowadzenia aukcja elektroniczna staje się obligatoryjnym elementem postępowania o udzielenie zamówienia. Przepisy ustawy Prawo zamówień publicznych nie przewidują możliwości zwolnienia Zamawiającego z obowiązku jej przeprowadzenia.

38

Niezbędnik Kryteriami oceny ofert w toku aukcji elektronicznej są wyłącznie kryteria określone w specyfikacji istotnych warunków zamówienia, które umożliwiają automatyczną ocenę oferty bez ingerencji zamawiającego, wskazane spośród kryteriów, na podstawie których dokonano oceny ofert przed otwarciem aukcji elektronicznej. Aukcja elektroniczna jest zawsze jednoetapowa. Aukcja elektroniczna w rozumieniu ustawy jest sposobem oceny ofert przy użyciu narzędzi informatycznych, umożliwiającym wykonawcom dalsze obniżenie zaoferowanych przez nich cen już po złożeniu ofert i poprawienie oferowanych warunków w stosunku do warunków oferowanych przez pozostałych wykonawców uczestniczących w aukcji. Do zastosowania aukcji konieczne jest, aby: a) zamówienie było udzielone w jednym z trzech trybów: - przetargu nieograniczonego, - przetargu ograniczonego, - negocjacji z ogłoszeniem, gdy uprzednio prowadzone postępowanie w trybie przetargu nieograniczonego, przetargu ograniczonego albo dialogu konkurencyjnego nie dało efektu z powodu odrzucenia wszystkich wcześniej złożonych ofert, a pierwotne warunki zamówienia nie zostały w istotny sposób zmienione, b) przeprowadzenie aukcji elektronicznej zostało przewidziane w ogłoszeniu o zamówieniu,

c) złożono w toku postępowania co najmniej trzy oferty niepodlegające odrzuceniu.

Przewidując aukcję elektroniczną, zamawiający w celu ustalenia kryteriów i możliwości porównania ofert musi mieć dokładnie określony i zdefiniowany przedmiot zamówienia. Poza tym zamawiający może przewidzieć w ogłoszeniu, że wycofa się z aukcji elektronicznej, gdy nie zostaną złożone co najmniej trzy oferty niepodlegające odrzuceniu.

Ponadto zamawiający powinien określić w SIWZ, poza kryterium oceny ofert w toku aukcji elektronicznej, wymagania techniczne dla urządzeń informatycznych. Aukcję elektroniczną można przeprowadzić po ocenie ofert dokonanej przez komisję przetargową. Zaproszenie do aukcji elektronicznej oznacza, że zamawiający zakończył ocenę ofert i ustalił, że oferty wybranych wykonawców nie podlegają odrzuceniu. W toku zaś aukcji elektronicznej ocena ofert następuje automatycznie bez ingerencji zamawiającego.

Aukcja jest możliwa do przeprowadzenia także wtedy, gdy cena będzie miała charakter kosztorysowy i będzie ona jednocześnie kryterium oceny ofert. W takim przypadku na zamawiającym będzie ciążył obowiązek określenia wzajemnych stosunków między poszczególnymi pozycjami kosztorysu, wskazujących na to, o ile zostanie obniżona wartość danej pozycji wskutek obniżenia w trakcie aukcji ceny całkowitej.

Najprostsze byłoby zastosowanie mechanizmu proporcjonalnego obniżenia.

Procedura Przebieg postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie aukcji elektronicznej jest następujący: 1) zamieszczenie ogłoszenia o zamówieniu, 2) ocena spełniania przez wykonawców warunków udziału w postępowaniu, www.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 39

miesięcznik informacyjno-techniczny

3) zaproszenie do składania ofert, 4) właściwa aukcja elektroniczna, 5) rozstrzygnięcie aukcji elektronicznej, 6) zawiadomienie o wyborze oferty, 7) zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego.

Ustawa Prawo zamówień publicznych nakazuje, aby postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego prowadzone było w sposób przejrzysty. Oznacza to między innymi, iż zamawiający winien egzekwować ustalone przez siebie w SIWZ warunki, jakim mają odpowiadać oferty, w sposób, w jakim zostały przewidziane. Weryfikacji ofert może jedynie dokonywać w oparciu o postanowienia, które ustanowił i które są wiążące również dla samego zamawiającego, który nie jest uprawniony, aby je zmieniać czy interpretować w sposób dowolny.

Zatem dokonując wyboru oferty, może oprzeć tę czynność wyłącznie o reguły, które ustanowił. Działania przeciwne prowadziłyby do naruszenia art. 7 ust. 1 i 3 ustawy Pzp, równego traktowania wykonawców i wyboru oferty zgodnie z przepisami tej ustawy.

Aukcja elektroniczna prowadzona jest po dokonaniu oceny ofert, która wyznacza krąg podmiotów, do których zamawiający może skierować zaproszenie do aukcji elektronicznej. Ustawodawca nie przewidział wcześniejszego, tj. przed przystąpieniem do aukcji elektronicznej, powiadomienia wykonawców, których oferty podlegają odrzuceniu o przyczynach takiej oceny.

W tej sytuacji przekazanie stosownej informacji przez zamawiającego podlega kontroli w kontekście naruszenia zasady uczciwej konkurencji oraz równego traktowania wykonawców.

Warto wiedzieć!

Odwołujący, chcąc skutecznie zarzucić zamawiającemu naruszenie art.

91c ust. 1 ustawy - Prawo zamówień publicznych, powinien udowodnić, że przeprowadzona przez zamawiającego aukcja elektroniczna nie posiadała co najmniej jednej z cech wymaganych przepisami ustawy - Prawo zamówień publicznych, a mianowicie, że: l zamawiający nie udostępnił wykonawcom formularza umieszczonego na stronie internetowej, l formularz nie umożliwiał wprowadzenia niezbędnych danych w trybie bezpośredniego połączenia z tą stroną, www.instalator.pl

4 (188), kwiecień 2014

l zamawiający nie umożliwił wykonawcom składania kolejnych korzystniejszych postąpień, l postąpienia składane przez wykonawców, nie podlegały automatycznej ocenie i klasyfikacji.

Aukcja Postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego w trybie aukcji elektronicznej wszczynane jest przez zamawiającego poprzez ogłoszenie o zamówieniu. Ogłoszenie o zamówieniu powinno zawierać informacje określone w art. 75 ust. 2 pzp.: 1) nazwę (firmę) i adres zamawiającego; 2) określenie trybu zamówienia; 3) określenie przedmiotu zamówienia; 4) wymagania dotyczące rejestracji i identyfikacji wykonawców, w tym wymagania techniczne urządzeń informatycznych; 5) sposób postępowania w toku licytacji elektronicznej, w szczególności określenie minimalnych wysokości postąpień; 6) informacje o liczbie etapów licytacji elektronicznej i czasie ich trwania; 7) termin składania wniosków o dopuszczenie do udziału w licytacji elektronicznej; 8) termin otwarcia oraz termin i warunki zamknięcia licytacji elektronicznej; 9) warunki udziału w postępowaniu oraz opis sposobu dokonywania oceny spełniania tych warunków; 10) informację o oświadczeniach lub dokumentach, jakie mają dostarczyć wykonawcy w celu potwierdzenia spełnienia warunków udziału w postępowaniu; 11) termin związania ofertą; 12) termin wykonania zamówienia; 13) wymagania dotyczące zabezpieczenia należytego wykonania umowy; 14) istotne dla stron postanowienia, które zostaną wprowadzone do treści zawieranej umowy w sprawie zamówienia publicznego, albo ogólne warunki umowy, albo wzór umowy, jeżeli zamawiający wymaga od wykonawcy, aby zawarł z nim umowę w sprawie zamówienia publicznego na takich warunkach; 15) adres strony internetowej, na której będzie prowadzona licytacja elektroniczna.

Po pojawieniu się ogłoszenia o zamówieniu wykonawcy zamierzający ubiegać się o te zamówienie składają do zamawiającego wnioski o dopuszczenie do udziału w aukcji. Wyznaczony przez zamawiającego termin składania wniosków o dopuszczenie do udziału w aukcji nie może być krótszy niż 15 dni, licząc od dnia ogłoszenia. Jeżeli do zamawiającego wpłyną mniej niż dwa wnioski o dopuszczenie do udziału w aukcji elektronicznej, to postępowanie powinno zostać unieważnione już na tym etapie postępowania.

W toku każdego etapu aukcji elektronicznej zamawiający na bieżąco winien przekazywać wszystkim wykonawcom biorącym udział w aukcji informacje o pozycji złożonych przez nich ofert, liczbie wykonawców biorących udział w każdym z etapów aukcji, a także o cenach złożonych przez nich ofert. Do momentu zamknięcia aukcji elektronicznej zamawiający nie może jednak ujawniać informacji umożliwiających identyfikację poszczególnych wykonawców. Po zakończeniu każdego etapu zamawiający może nie zakwalifikować do następnego etapu aukcji tych wykonawców, którzy nie złożyli nowych postąpień.

Powyższe uwarunkowane jest jednak zamieszczeniem stosowanego zastrzeżenia w ogłoszeniu o zamówieniu. O niezakwalifikowaniu do kolejnego etapu zamawiający informuje niezwłocznie tych wykonawców, którzy nie złożyli nowych postąpień. Zamawiający zamyka aukcję elektroniczną w terminie określonym w ogłoszeniu lub po zakończeniu ostatniego, ustalonego w ogłoszeniu etapu.

Zamawiający może zamknąć aukcję również przed upływem terminu określonego w ogłoszeniu oraz przed zakończeniem ostatniego etapu, jeżeli w ustalonym w ogłoszeniu okresie nie zostaną zgłoszone nowe postąpienia Po zamknięciu aukcji zamawiający wybiera ofertę wykonawcy, który zaproponował najniższą cenę. Należy przy tym mieć na uwadze, iż niezłożenie podczas aukcji ofert przez co najmniej dwóch wykonawców skutkuje unieważnieniem postępowania.

Prze my sław Go go je wicz Pod sta wa praw na: Usta wa Pra wo Za mó wień Pu blicz nych (Dz. U. z 2013 r., poz. 907).

39

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 40

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

kocioł, kondensacyjny, pompa ciepła, grupa pompowa, komplet odpływowo-przelewowy

No wo ści w „Ma ga zy nie In sta la to ra” Grupy pompowe

Hybrydowy kondensat

Szwedzki producent zaworów i siłowników, firma ESBE, wprowadził na rynek grupę pompową.

Urządzenie posiada zawór o unikalnej konstrukcji, co umożliwia zastosowanie jednej grupy pompowej w instalacjach grzewczych o mocy do 40 kW z zachowaniem wysokiej jakości regulacji. Oznacza to, że tę samą grupę pompową można zastosować w małej, średniej i dużej instalacji.

Nową grupę pompową wyposażono w pompy elektroniczne zgodne z dyrektywą ErP. Dodatkowo zastosowano dopasowaną izolację termiczną, a elementy elektroniczne umieszczono na zewnątrz, co zapewnia długi okres eksploatacji i minimalne straty ciepła. Te same

Junkers wprowadza na rynek nowy hybrydowy kocioł kondensacyjny Cerapur Solar Comfort. Urządzenie pracuje wyjątkowo oszczędnie, a dzięki łączeniu zasady ładowania warstwowego i podgrzewania przepływowego gwarantuje wysoki komfort przygotowania ciepłej wody.

Najbardziej oszczędna w eksploatacji seria gazowych kotłów kondensacyjnych marki Junkers powiększyła się o nowe urządzenie - Cerapur Solar Comfort z zasobnikiem warstwowym c.w.u. o pojemności 75 litrów oraz płytowym wymiennikiem ciepła wykonanym ze stali szlachetnej.

Głównymi komponentami kotła są: zawór trójdrogowy z inteligentnym regulatorem i elektrycznym serwomotorem, zintegrowana hydraulika oraz

wania warstwowego, czyli wyjątkowo energooszczędny i niewymagający dużej przestrzeni sposób gromadzenia ciepłej wody. Podgrzana woda wpływa od góry do zasobnika, tworząc warstwy i jest pobierana z górnej najcieplejszej warstwy. W ofercie dostępne są kotły Cerapur Solar Comfort z zasobnikiem warstwowym o mocy grzewczej 14 lub 24 kW. Cerapur Solar Comfort integruje z systemem grzewczym energię pozyskiwaną z solarnej instalacji grzewczej. Pozwala na to połączenie kotła z zasobnikiem buforowym o pojemności 415 litrów z wężownicą oraz zintegrowaną stacją solarną wyposażoną w moduł solarny ISM z okablowaniem. Opatentowany system regulacji Solar ControlUnit Inside zwiększa uzysk solarny i zapewnia optymalne wykorzystanie energii solarnej w systemie zarówno dla celów ogrzewania, jak i ciepłej wody użytkowej.

Ciepła woda… z natury Stiebel Eltron wprowadza na polski rynek niezwykle efektywną pompę ciepła powietrze/woda. Model WWK 220/300 electronic przystosowany jest do współpracy z instalacją fotowoltaiczną, jak również umożlimodele grupy pompowej o konstrukcji bazowej dostępne są w wersjach ze sterownikiem zewnętrznym, siłownikiem, zaworem biwalentnym lub sterowaniem termostatycznym, a także w wersji podstawowej, bez zaworu mieszającego. Grupy pompowe ESBE są dostarczane ze wstępną nastawą, co gwarantuje łatwą i szybką instalację. Testy fabryczne produktów zapewniają ich funkcjonalność. Elementy izolacji termicznej można zdejmować, aby szybko uzyskać dostęp do poszczególnych części urządzenia podczas jego instalacji, konfigurowania i serwisowania.

40

dwa dodatkowe przyłącza umożliwiające łatwą integrację zewnętrznych źródeł ciepła, na przykład instalacji solarnych. Dzięki zastosowaniu w Cerapur Solar Comfort innowacyjnej technologii pomp system zużywa mniej energii niż urządzenia z pompami bez regulacji. Największe oszczędności możliwe są jednak dzięki wykorzystaniu technologii hybrydowej i spalaniu przez kocioł gazu tylko wtedy, kiedy energia dostarczana przez system solarny jest niewystarczająca do ogrzania domu i zapewnienia ciepłej wody użytkowej.

Cerapur Solar Comfort wykorzystuje w swoim działaniu metodę ładowww.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 41

miesięcznik informacyjno-techniczny

wia podgrzanie wody w tańszej taryfie energetycznej.

Pompa ciepła WWK 220/300 electronic firmy Stiebel Eltron przeznaczona jest do podgrzewania wody użytkowej. Rozwiązanie to gwarantuje uzyskanie wody o temperaturze do 65°C wyłącznie przy pomocy wbudowanego agregatu sprężarkowego. Nowa pompa ciepła od firmy Stiebel Eltron wyposażona jest fabrycznie we wszelkie elementy regulujące i zabezpieczające, które pozwalają na w pełni automatyczną eksploatację pompy ciepła. Grzałka elektryczna o mocy 1,5 kW umożliwia szybkie lub awaryjne dogrzewanie wody. W części frontowej pompy ciepła WWK 220/300 electronic wbudowany jest nowoczesny, przyjazny w obsłudze, elektroniczny regulator z wyświetlaczem LCD. Panel sterujący umożliwia zmianę i odczyt parametrów pracy oraz pokazuje kody błędów. Dzięki zintegrowanemu czujnikowi całkującemu wyświetlana jest informacja o aktualnej objętości zmieszanej wody o temperaturze 40°C. Pompa WWK electronic firmy Stiebel Eltron dostępna jest w 2 wersjach z zasobnikiem o pojemności 220 lub 300 litrów.

Jest on wykonany ze stali i pokryty od wewnątrz specjalną emalią oraz dodatkowo zabezpieczony całkowicie bezobsługową, tytanową anodą ochronną. Pompy ciepła z serii WWK electronic firmy Stiebel Eltron przystosowane są do współpracy z instalacją fotowoltaiczną oraz umożliwiają podgrzewanie wody użytkowej w tańszej taryfie energetycznej.

4 (188), kwiecień 2014

do kompletów odpływo wo -prze le wo wych Multiplex i Rotaplex został uhonorowany między innymi nagrodą Red Dot Design Award, nominacją do German Design Award i wyróżnieniem Design Plus.

Do tej pory utrzymana w minimalistycznym stylu wersja Visign M5/MT5 była dostępna tylko jako cały zestaw instalacyjny. Klient lub instalator musiał więc wybrać wzór rozety jeszcze przed ostatecznym montażem.

Przy optymalizacji jednostki funkcyjnej w wersji Multiplex i Simplex wprowadzono również pewne udo-

skonalenia techniczne, np. korpus odpływowy o głębokości zabudowy zaledwie 33 mm. Dzięki temu komplety odpływowo-przelewowe Multiplex i Simplex można stosować także w designerskich wannach o bardzo wąskim brzegu. Kolejne udoskonalenia to elastyczna rura przelewowa, która z łatwością dopasowuje się do kształtu wanny oraz cięgno Bowdena o większej wytrzymałości na zginanie.

Dzięki korpusowi odpływowemu o głębokości zabudowy 33 mm zoptymalizowaną jednostkę funkcyjną do wszystkich kompletów z serii Multiplex, Simplex i Rotaplex można bez problemu montować również w wannach o bardzo wąskich brzegach.

Udoskonalone odpływy Szeroka oferta kompletów odpływowo-przelewowych marki Viega została po raz kolejny udoskonalona.

Zmiany objęły modele z serii Multiplex, Rotaplex i Simplex. Nowa jednostka funkcyjna pozwala na stosowanie wszystkich zestawów wyposażeniowych z asortymentu Viega. Dzięki temu klient i instalator zyskują maksymalną elastyczność, ponieważ rozetę można wybrać nawet wtedy, kiedy łazienka została już wykończona. Kolejną zaletą nowego rozwiązania jest dalsza redukcja głębokości zabudowy korpusu przelewowego.

Design zestawów wyposażeniowych z serii Visign od M1/MT1 do M5/MT5 www.instalator.pl

System komfortowej wentylacji pomieszczeń z odzyskiem ciepła, tworzący energooszczędny i zdrowy Klimat – Zehnder Comfosystems www.zehnder.pl wentylacja@zehnder.pl

41

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 42

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Projektowanie i wykonanie przepompowni

Nie zalewaj!

Mimo wielu technicznych regulacji dotyczących przepompowni ścieków ciągle pojawiają się problematyczne sytuacje związane z zabudową tych urządzeń.

Zdarza się, że przepompownie stosowane są tam, gdzie nie są one wcale konieczne i odwrotnie – nie są zastosowane tam, gdzie pod względem technicznym są niezbędne. Przyczyną jest często nieprzestrzeganie obowiązujących standardów technicznych w połączeniu z niedostateczną wymianą informacji pomiędzy osobami odpowiedzialnymi za projektowanie struktury naziemnej, podziemnej oraz instalacji budynku.

Usytuowanie miejsca odpływu w odniesieniu do kanału i poziomu zalewania jest najistotniejszym kryterium dla poprawnego zastosowania przepompowni ścieków. Przy braku spadku ścieki są pompowane do kanału przeciwnie do kierunku działania siły ciężkości. Tak więc przy podłączeniu poniżej poziomu zalewania chroni się budynek przed zalaniem od zewnątrz. Całkowicie zbędne jest natomiast stosowanie przepompowni przy wystarczającym spadku powyżej poziomu zalewania. Często oba strumienie ścieków powyżej i poniżej poziomu zalewania są odprowadzane razem. Prowadzi to do powstawania niepotrzebnego ryzyka wewnętrznego zalania. Następnym podstawowym błędem jest wprowadzanie wody deszczowej do pionów wody brudnej.

W obu przypadkach do przepompowni dopływa więcej ścieków, niż to jest konieczne. W wyniku tego niepotrzebnie rosną koszty inwestycyjne i eksploatacyjne. W przypadku obfitych opadów ilości wody do odprowadzenia są szczególnie duże i przepompownia nie może poradzić sobie z napływającą wodą deszczową, czego skutkiem są zalania. Sytuacja staje się szczególnie dramatyczna w razie braku prądu, co często występuje przy

42

Źródła błędów

gólną uwagę należy zwrócić na trwale szczelną konstrukcję, aby uniknąć infiltracji i eksfiltracji.

Jednak również ustawienie wewnątrz budynku ma zalety - takie jak bezproblemowy dostęp podczas wykonywania prac konserwacyjnych. Pomieszczenia do ustawienia przepompowni ścieków powinny być na tyle duże, aby obok nich i nad nimi było dostatecznie dużo miejsca dla wykonywania konserwacji. Istotne jest, aby podczas zabudowy w płycie podłogowej, a w szczególności przy wnikającej wodzie gruntowej, instalator szczególnie zwrócił uwagę na szczelne połączenie z płytą podłogi. Do-

Ilości wody tłoczone przez przepompownię ścieków są przede wszystkim określane poprzez wielkość podłączonych powierzchni. Dokładne wymiarowanie wymaga podania poprawnych danych wyjściowych.

W praktyce, przy sprawdzaniu wykonanych systemów, napotyka się najczęściej następujące źródła błędów: l podłączone przybory są nieprawidłowo określone. W budynku przykładowo przewidziano wprawdzie toalety, ale bez podłączenia pisuarów i umywalek należących do instalacji, l nie są planowane możliwe do przewidzenia zmiany w użytkowaniu, jak na przykład rozbudowa instalacji, l podłączane są większe powierzchnie, niż jest to przewidziane przy planowaniu, l ilości wody opadowej są ustalane z góry jako wartość stała (bez odniesienia lokalnego).

Projektant powinien już na początkowym etapie dokładnie ustalić miejsce ustawienia urządzenia.

Studzienki pod przepompownie należy wykonać starannie. Dotyczy to nie tylko głębokości dopływu, objętości użytkowej, klasy obciążeń dla jezdni czy wymogów związanych z wodami gruntowymi. Szcze-

stępne na rynku przepompownie są skonstruowane specjalnie do zabudowy w betonie wodoszczelnym dzięki kołnierzowi uszczelniającemu wraz z zestawem uszczelniającym. Urządzenie takie spełnia również funkcje wpustu podłogowego, ponieważ kratka wpustu jest zintegrowana w pokrywie. Funkcja ta powoduje, iż nawet przy pęknięciu rury, pompa w sposób ciągły odprowadza brudną wodę powyżej poziomu zalewania i utrzymuje pomieszczenie piwniczne w suchym stanie. Za pomocą nasady teleskopowej o regulowanej wysokości można łatwo dopasować głębokość zabudowy do potrzeb. Przepompownie podpodłogowe przeznaczone są do użytku w domach jedno- i dwu-

silnych deszczach i przepływie zwrotnym. Powierzchnie podwórka o spadku w kierunku budynku, np. dojazdy do garaży podziemnych, stwarzają potencjalne zagrożenie. Projektując, powinno więc w miarę możliwości unikać takich rozwiązań. Jeśli nie można, wówczas należy przewidzieć odpowiednio duże korytka odpływów liniowych oraz przepompownie.

www.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:02 Page 43

miesięcznik informacyjno-techniczny

rodzinnych. Charakteryzują się zazwyczaj następującymi parametrami: wysokość podnoszenia do 8 mH2O, przepływ maksymalny do 10 m3/h.

Jest ona dostępna w dwóch wariantach: jako przepompownia jedno- lub dwupompowa.

Alternatywa dla przepompowni Coraz częściej występują krótkotrwałe, ale ulewne, deszcze, które powodują przeciążenie kanalizacji, czego następstwem jest zalanie piwnic i innych pomieszczeń położonych poniżej poziomu przepływu zwrotnego.

Każdy właściciel domu musi liczyć się z taką sytuacją. Wynikłe szkody są często bardzo kosztowne i przewyższają znacznie nakłady, które można ponieść, zawczasu zabezpieczając się przed napływem wody powrotnej.

Unikatowym urządzeniem pompującym jest produkt, który stanowi inteligentną alternatywę dla przepompowni ścieków. Według normy PN EN 12056 ochrona przed przepływem zwrotnym zapewniona jest za pomocą przepompowni ścieków, poza tym alternatywnie mogą być stosowane także zawory zwrotne.

Choć istnieje wiele przypadków, gdy odpływ do kanału odbywa się grawitacyjnie, to jednak norma zakłada stosowanie przepompowni, która tłoczy ścieki do kanału w sposób ciągły.

Alternatywą dla takich miejsc jest przepompownia pompująca ścieki do kanału tylko w przypadku, gdy jest to konieczne, w pozostałym czasie odpływ ścieków do kanału odbywa się grawitacyjnie. Urządzenie tego typu można zabudować w płycie podłogi, jak również na przewodzie. Nadaje się do zabudowy w betonie wodoszczelnym. Pokrywa może zostać zabudowana płytkami, co powoduje bardziej estetyczny wygląd pomieszczeń. Zintegrowana funkcja wpustu do odwadniania powierzchni podłogi gwarantuje nieprzerwane odprowadzenie ścieków, nawet w przypadku zalania. Korpus urządzenia posiada własny 9 mm spadek. Swobodny przepływ możliwy jest dzięki otwartej klapie w stanie normalnym, która jest automatycznie blokowana w razie przepływu zwrotnego. Do zalet produktu należy również minimalne zużycie energii, ponieważ pompa www.instalator.pl

4 (188), kwiecień 2014

pracuje tylko podczas przepływu zwrotnego. Nie ma przestojów pracy pompy, ponieważ urządzenie wykorzystuje naturalny spadek.

Podstawowy typ urządzenia przeciwzalewowego i zarazem najczęściej stosowane rozwiązanie to zawór zwrotny z jedną lub dwiema klapami, która może być także ryglowana ręcznie za pomocą dźwigni. Takie zabezpieczenie jest zazwyczaj wystarczające w przypadku odprowadzania ścieków niezawierających fekalii.

Inne rozwiązania Kolejne rozwiązania dające nam pewność zamknięcia w każdych warunkach - nawet w przypadku ścieków fekalnych, to urządzenia zasilane energią zewnętrzną. Dociśnięcie specjalnej klapy za pomocą siłownika nie dopuści do jej przyblokowania przez zanieczyszczenia w ściekach, a sygnał alarmowy na szafce sterowniczej poinformuje użytkownika o wystąpieniu cofki, a później - o jej ustąpieniu.

Działanie urządzenia może być stale kontrolowane dzięki możliwości wyprowadzenia sygnału z szafki do systemu monitorującego.

W przypadku, gdy ścieki mają były odprowadzane także podczas przepełnienia kanalizacji, można zastosować zawór zwrotny z pompą, który daje nam możliwość korzystania z podłączonych przyborów nawet podczas cofki. Pompa wtłacza ścieki z powrotem do kanalizacji.

Urządzenie takie nie zastępuje przepompowni, stosuje się je tylko przy kanalizacji grawitacyjnej.

Inne typy urządzeń przeciwzalewowych to zabezpieczenia wmontowane we wpusty podłogowe lub kształtki kanalizacyjne.

Interesującym rozwiązaniem są zawory zwrotne o małych średnicach - DN 50. Zabezpieczają one bezpośrednio przybory domowe. Mogą być zainstalowane na przewodzie poziomym, ale także w formie wyposażenia syfonu do umywalki.

Najważniejszą sprawą jest dobór odpowiedniego do potrzeb rodzaju zabezpieczenia oraz właściwe umiejscowienie w instalacji kanalizacyjnej. Maksymalny poziom, do jakiego może nastąpić zalanie, to zazwyczaj poziom ulicy, gdyż system kanalizacyjny grawitacyjny działa jak układ naczyń połączonych.

Najczęściej popełnianym błędem jest włączenie urządzenia przeciwzalewowego za podłączeniem odpływów z wyższych kondygnacji. Ma to zwykle miejsce w przypadku modernizacji instalacji kanalizacyjnej, gdzie jest już zastany przebieg przewodów. W ten sposób zamiast ochrony przed za-

laniem możemy spowodować zablokowanie odpływu z wyższych pięter.

Rysunek 2a przedstawia niewłaściwe podłączenie urządzenia przeciwzalewowego, natomiast schemat 2b - włączenie prawidłowe.

Najważniejszą sprawą w kwestii odprowadzania ścieków jest to, że wymaga się ustalenia koncepcji całkowitego odwadniania budynku już w fazie projektowej i musi się to odbywać zgodnie z uznanymi zasadami techniki sanitarnej. Należy również pamiętać, iż najtańsze rozwiązania nie zawsze są najlepsze.

Pa weł Gór ny Ilu stra cje z ar chi wum Kes sel.

43

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 44

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Poprawa jakości sztywnych złączy rurowych

Blok na łą czu Warunki posadowienia sieci w podłożu gruntowym często zmieniają się w miarę upływu czasu, a na wpływ tych zmian są szczególnie podatne złącza rurowe. Wynika stąd potrzeba tworzenia pewnego „zapasu bezpieczeństwa” poprzez poprawę jakości połączeń.

Do tradycyjnych podstawowych problemów stosowania złączy rurowych należy zapewnienie ich szczelności.

Podstawowe rozwiązania w tym zakresie były znane od połowy XIX w., jednak czasochłonność ich realizacji w powiązaniu z koniecznością użycia wysokiej jakości materiałów oraz wysoko wykwalifikowanej robocizny skutkowały poszukiwaniem akceptowalnych rozwiązań zastępczych. Równocześnie w początkowym okresie niemal wszystkie tradycyjne złącza nie tolerowały jakichkolwiek zmian, aczkolwiek dość wcześnie pojawiły się rzadko stosowane rozwiązania o pewnej tolerancji.

Wszystkie współczesne złącza rurowe spełniają warunek „szczelności”, co nie oznacza jednak, iż są one w stanie przenosić wszelkie występujące obciążenia. Stąd w normach [2], [3] pojawiają się charakterystyczne kategorie „rur” i „złączy rurowych”.

W szczególności wyróżnia się: l ru rę sztyw ną, któ rej zdol ność przenoszenia obciążenia jest ograniczona pęknięciem lub przekroczeniem dopuszczalnych naprężeń bez wyraźnej deformacji jej przekroju poprzecznego, l rurę półsztywną, której zdolność do przenoszenia obciążenia jest ograniczona odkształceniem średnicy (przekroju) lub pęknięciem (zachowanie sztywności) w zależności od jej sztywności obwodowej; dopuszczalne ugięcie rury półsztywnej jest istotnie mniejsze (o 1 rząd) niż rury elastycznej, odchylenie i/lub odkształcenie przekroju pod obciążeniem równym granicznej wartości projektowej, bez załamania lub rozerwania (zachowanie elastyczne), l złącze sztywne, które nie umożliwia przenoszenia znacznego odkształce-

44

nia kątowego - zarówno w trakcie montażu, jak i po jego zakończeniu, l złącze elastyczne umożliwiające znaczne odchylenie kątowe zarówno w trakcie montażu, jak też po jego ukończeniu; może być ono zastosowane przy niewielkim odchyleniu od linii osiowej, l złącze podatne umożliwiające znaczne odkształcenie kątowe tylko w trakcie montażu, ale nie później.

Charakterystyczne obciążenia złączy rurowych Nawet najlepsze posadowienie przewodu w podłożu gruntowym nie może być traktowane jako gwarancja stabilności jego położenia. Przede wszystkim podłoże ulega różnym zmianom zarówno na skutek procesów naturalnych, jak też sztucznych. Ostatecznie na przewody ułożone w podłożu gruntowym oddziałują bardzo różne obciążenia prowadzące do (rys. 1): l przemieszczeń osiowych,

Rys. 1. Obciążenia oddziałujące na złącze rurowe w podłożu gruntowym.

l skręcania, l zginania.

Efektem może być rozszczelnienie złącza (wypadnięcie uszczelnienia), rozsunięcie rur, a w warunkach skrajnych - zniszczenie poprzez skruszenie złączy lub połamanie samej rury na długości (rys.

2). To ostatnie jest niezwykle łatwe w sytuacji, gdy rura zaczyna pracować w schemacie belki.

Wprawdzie przez szereg lat wykorzystywano ten schemat, jednak chodziło tu o: l cza so we pod par cie kon struk cji pęczkami rur stalowych o małych średnicach (np. podwieszanie torowisk kolejowych na czas trwania remontu - w późniejszym okresie zaczęto stosować również rury z cementów włóknistych), l spe cjal nie pod pie ra ne (pod po ry na palach) konstrukcje z rur stalowych spawanych, wykorzystywane przy przekraczaniu rzek, rowów, parowów itp., l prze wo dy pod wie sza ne na spe cjalnych zawiesiach, np. pod konstrukcjami mostowymi, l prze wo dy na po wietrz ne ze spe cjalnymi systemami podparć.

Chodziło tu o rury stalowe wykorzystujące przy tym specjalnie projektowane konstrukcje wspierające.

Próby odstępstw kończyły się z reguły mniej lub bardziej spektakularnymi awariami.

O problematyczności lekceważenia posadowienia przekonano się przy okazji wprowadzania nowych materiałów po 1990 r., gdy tradycyjnie lekceważąc instrukcje producentów o postępowaniu z ich wyrobami, doprowadzono do serii awarii polegających na rozsypywaniu się rur laminatowych pod wpływem własnej masy. Efektem stały się do dziś aktualne w niektórych kręgach poglądy na temat ograniczeń ich stosowania. www.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 45

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Elastyczne i podatne Wbrew dość powszechnym poglądom pojęcie „elastyczności” nie jest tożsame z pojęciem „podatności” w ujęciu normowym [2], [3], aczkolwiek w niektórych przypadkach trudno mówić o jednoznacznych granicach. Przykładowo popularne złącze Tyton może być zaliczone do normowej kategorii „podatnych”. Zgodnie z normą [3] najmniejsze tolerowane odchylenie kątowe w złączu podatnym powinno wahać się w przypadku rur do DN 1000 od 1º43’ do 0º34’, a dla większych średnic określa się je jako równe: 0º34’ x 1000/DN. Formalne definicje dla złączy elastycznych w klasie A są takie same, natomiast w klasie B tolerowane muszą być większe odchylenia - odpowiednio: od 3º26’ do 1º09’ oraz 1º09’ x 1000/D. „Elastyczność” polega na tolerowaniu odchyleń również po ukończeniu montażu). Jednak występowały sytuacje ekstremalne, gdy zachowywało się ono jak wysokiej klasy „elastyczne”. Można to wiązać z pod-

Rys. 2. Typowa awaria złącza sztywnego rury sztywnej w warunkach znacznych przesunięć w podłożu: a - położenie początkowe, b - przesunięcie, c skruszenie złącza (zniszczenie rury), d - przełamanie rury. wyższoną jakością w stosunku do standardowej wyrobu konkretnego producenta, gdy przy formalnej tolerancji (dla danej średnicy) odchylenia od współosiowości w złączu (rys.

3) ≤ = 2º, w praktyce w sytuacji awaryjnej odnotowano ≤ > 10º.

Złącza elastyczne w rozumieniu normowym uzyskiwane są poprzez zgrzewanie, względnie skręcanie, tak aby mogły się przeciwstawić charakterystycznym obciążeniom (rys. 1).

Oczywiście część z obciążeń w ograniczony sposób mogą przenosić również złącza formalnie „sztywne”, jednak nie odnosi się to do tzw. tradycyjnych polskich rozwiązań, a więc znacznej części istniejących sieci.

Trzeba podkreślić, że posiadanie przez złącze i rurę „elastyczności” nie może być traktowane jako dopuszczenie dowolności warunków ich stosowania (bardzo charakterystyczna jest sytuacja, gdy nowy, jeszcze „zie-

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 46

miesięcznik informacyjno-techniczny

lony” producent wyrobu o podwyższonych parametrach wytrzymałościowych lekceważy problemy ich posadowienia, a równocześnie doświadczony - w tym twórca rozwiązania wprawdzie podkreśla zalety, ale równocześnie wymaga zachowania odpowiednich ograniczeń). Tolerancje trzeba traktować jako jakieś zabezpieczenie przed wtórnymi zmianami (praktycznie nieuniknionymi) w podłożu, swoistą rezerwę bezpieczeństwa. Pewnym paradoksem jest to, że właśnie w przypadku rur o stosunkowo najwyższej jakości (żeliwo sferoidalne, kamionka) stosowane są połączenia „sztywne” podatne na wszelkie zmiany w podłożu.

Oczywiście w określonych warunkach można dopuścić rezygnację z przygotowania podłoża, jednak wymaga to: l szczegółowego zbadania podłoża, l wykonania prognozy osiadań, l dostosowania konstrukcyjnego rury do tych warunków.

Konsekwencje mogą być bardzo poważne, przykładowo w przypadku jednego z rurociągów możliwe ciśnienie niewiele przekraczało 1 bar, natomiast ze względu na dodatkowe naprężenia zaprojektowano rurę (PEHD) na ciśnienie 16 barów. Konieczność przenoszenia dodatkowych obciążeń od osiadania (wprawdzie teoretycznie wydłużalność rur PE jest bardzo duża, jednak zupełnie inaczej przedstawia się zagadnienie zachowań złączy rurowych w warunkach skurczu termicznego czy też nierównomiernych osiadań) spowodowała konieczność ponad dziesięciokrotnego zwiększenia wytrzymałości rur. Tu znowu jest pewien problem - szanujący się producent na pewno pomoże dobrać wyrób o właściwych parametrach, temu „pokątnemu” (niestety, w tej kategorii mogą się mieścić również niektórzy wytwórcy o dużym doświadczeniu i znacznej renomie) to i tak wszystko jedno… W opisanej sytuacji renomowany projektant zaproponował użycie rur z laminatu - podatnych przy takim posadowieniu na uszkodzenia mechaniczne, o złączach nieprzystosowanych do przenoszenia obciążeń rozciągających.

Poprawa wytrzymałości złącza polega na jego wzmocnieniu, ograniczającemu możliwość przesunięć i pozwalającemu przenosić obciążenia

46

4 (188), kwiecień 2014

Rys. 3. Odstępstwo od współosiowości w kielichu (α - wartość tolerowana kąta odchylenia). skręcające. Wykorzystywane są w tym celu różne połączenia skręcane śrubami (rys. 4), w tym w znacznym stopniu zbliżone do koncepcji tradycyjnego złącza Gibault [1]. Wprawdzie złącze to było przez szereg lat wykorzystywane, oględnie biorąc z nie najlepszym skutkiem, jednak podstawowym problemem była korozja śrub.

Obecnie w połączeniach stosowane są elementy metalowe odporne na

Rys. 4. Ogólna zasada blokowania złącza: a - tradycyjne sztywne złącze na wcisk z uszczelką, b - zablokowanie poprzez skręcenie, c - przykłady połączeń blokowanych; wykorzystano materiały firmy AVK. korozję. Produkowana jest również armatura o analogicznych złączach, względnie z montowanymi fabrycznie wydłużonymi końcówkami PE pozwalającymi na bezpieczniejszy i skuteczniejszy montaż.

Współcześnie dostępny jest szeroki asortyment połączeń blokowanych, ich odmiany, np. w postaci specjalnych opasek, mogą być stosowane również na przewodach o ponad dwumetrowych średnicach. Nie jest więc problemem dostępność armatury, ale świadomość znaczenia jej stosowania.

Podsumowanie Elementy sieci uzbrojenia terenu pozostające pod ziemią reprezentują dużą część majątku komunalnego, o

wartości porównywalnej z tą, co jest nad ziemią. Majątek ten jest jednak niezbywalny, a zachowanie jego sprawności wymaga: znajomości elementów składowych, oceny ich stanu technicznego oraz odpowiednich nakładów. Trzeba zerwać ze złą tradycją traktowania istniejących elementów jako dobra trwałego przekształcanego w sposób dowolny.

Kwestia jakości powinna być zawsze traktowana jako priorytet przy uwzględnieniu, że znaczna część tych sieci jest już wyeksploatowana lub wymaga co najmniej szczegółowego przeglądu i diagnozy potrzeb w zakresie napraw. Istotnym problemem jest to, że warunki posadowienia sieci w podłożu gruntowym często zmieniają się w miarę upływu czasu, a na wpływ tych zmian są szczególnie podatne złącza rurowe. Wynika stąd potrzeba tworzenia pewnego „zapasu bezpieczeństwa” poprzez poprawę jakości połączeń, przy czym wbrew tradycyjnym ocenom problemem nie jest wodoszczelność połączeń.

Kierowanie się kryterium minimalizacji ceny w fazie inwestycji nie pozwala obiektywnie ocenić zasadności polityki w zakresie jakości. Na obiektywną ocenę pozwala dopiero analiza wychodząca z kryterium długości cyklu przeżycia (LCC - Life Cycle Cost). Oczywiście z zakupem markowych wyrobów o sprawdzonej jakości wiążą się wyższe koszty nabycia, jednak jak wykazuje przykład białostocki zwracają się one stosunkowo szybko. Restrykcyjna polityka w zakresie materiałowym (w tym blokowanie złączy na przewodach z żeliwa sferoidalnego i eliminacja PVC z wodociągów) pozwoliły w krótkim czasie ograniczyć liczbę awarii, wielkość strat doprowadzić do minimum (poniżej 7%), a w ostatecznym efekcie uzyskać jedną z najniższych cen wody i ścieków w Polsce [4]. prof. dr hab. inż.

Zie mo wit Su li gow ski Li te ra tu ra: [1] Ga bry szew ski T., „Wo do cią gi”, Ar ka dy, War sza wa 1983.

[2] PN -EN 476: „Wy ma ga nia ogól ne do ty czą ce ele men tów sto so wa nych w sys te mach ka na li za cji desz czo wej i sa ni tar nej”.

[3] PN -EN805: „Za opa trze nie w wo dę.

Wy ma ga nia do ty czą ce sys te mów ze wnętrz nych i ich czę ści skła do wych”.

[4] www.ce ny wo dy.pl www.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 47

strony sponsorowane miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Pełna gama zaworów kulowych Valvulas Arco

Niezawodne w każdej instalacji 18-letnia obecność na rynku polskim firmy Valvulas Arco z Hiszpanii ugruntowała jej pozycję jako producenta zaworów, po które chętnie sięgają instalatorzy.

Zawór kulowy to mały element w instalacji, niedostrzegany przez jego użytkowników, którzy chcąc zaoszczędzić, często narażają się na ryzyko zalania całego obiektu. Na szczęście istnieją sumienni instalatorzy, którzy potrafią doradzić i polecić wyrób pewny i niezawodny. Ważne jest, aby zawór został dobrany zgodnie z parametrami czynnika w instalacji.

Arco w swojej ofercie posiada pełną gamę zaworów kulowych dla różnych zastosowań: l Mini (fot. 1) to najmniejsze zawory kulowe w ofercie, bardzo często stosowane przy rozdzielaczach oraz w miejscach trudno dostępnych.

Rozmiary: 1/2''. Parametry pracy: tmax = 80°C, pmax = 16 barów. l Sena VA30 (fot. 2) to nowa generacja zaworów, która jest najbardziej rozpowszechnioną serią zaworów kulowych z dławicą dzięki dobremu stosunkowi jakości do ceny. Zawory te występują w bardzo szerokiej gamie: mufowe, nyplowe, z półśrubunkiem, z filtrem, ze spustem i odpowietrznikiem oraz czerpalne. Rozmiary zaworów mufowych: 1/4'' do 4''. Parametry pracy: tmax = 120°C, pmax = 30 barów.

strony sponsorowane

l Turia

3000 to zawory kulowe z dławicą o podwyższonych parametrach.

Poza instalacjami c.o. świetnie sprawdzają się w instalacjach z glikolem oraz instalacjach sprężonego powietrza. Rozmiary zaworów mufowych: 1/4 do 2 ½''. Parametry pracy: tmax = 140°C, pmax = 40 barów. l Tajo 2000 (fot. 3) to zawory kulowe z dławicą o najwyższych parametrach,

często stosowane w instalacjach przemysłowych. Ich korpus jest taki sam jak zaworów gazowych. Zawory te występują również w wersji do wlutowania. Wymiary zaworów mufowych: 1/2 do 2 ½''. Rozmiary zaworów do wlutowania: 12 do 54 mm. Parametry pracy: tmax = 160°C, pmax = 50 barów. l Tajo Antical to zawory kulowe z dławicą przeznaczone do montażu w instalacjach, gdzie występują problemy z osadzaniem się kamienia. Są to zawory z kulą antykamienną, w których mosiężna kula jest pokryta teflonem. Dla wymagających użytkowników są one również dostępne w wersji z dźwignią wykonaną ze stali nierdzewnej. Zawory te znajdują zastosowanie w instalacjach grzewczych, wodociągowych, hydraulicznych i pneumatycznych, często jako główny zawór odcinający, który musi być niezawodny nawet po wielu latach użytkowania. Rozmiary zaworów mufowych: 1/2 do 2 ½''. Parametry pracy: tmax = 140°C, pmax = 50 barów.

l Tajo

Solar (fot. 4) to seria zaworów kulowych przeznaczonych do montażu w solarnych systemach grzewczych. Cechą wyróżniającą tę serię w rodzinie Tajo jest mon to wa nie trzpienia od wnętrza zaworu, co zapo bie ga przed jego wypchnięciem na skutek nagłego wzrostu parametrów w instalacji.

Rozmiary zaworów mufowych: 1/4 do 2''. Parametry pracy: tmax = 220°C, pmax = 10 barów. l Miňo 2000 (fot. 5) to seria zaworów kulowych gazowych. Klasa zaworów MOP5-20 wg normy PN-EN 331:2005, a klasa temperatury T3.

Występują w wersji mufowej z rączką lub motylkiem. Dla pełnego bezpieczeństwa podczas odcięcia do pły wu gazu i s t nieje możliwość zablokowania zaworu w pozycji zamkniętej. Rozmiary zaworów: 1/4 do 2''.

Warto pamiętać, że 100% zaworów przed opuszczeniem fabryki przechodzi test szczelności, a fabryka, dbając o pełne bezpieczeństwo klientów, dysponuje polisą ubezpieczeniową od skutków awarii w wysokości 12 mln euro. l

An drzej Paw łow ski

www.arka-instalacje.pl

47

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 48

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Lekkie ściany z płyt gipsowo-kartonowych

Przegroda w kotłowni Kotłownia to pomieszczenie techniczne, w którym instalujemy kocioł. Ze względu na zagrożenie pożarowe przegrody (ściany, stropy) powinny być wykonane z materiałów niepalnych. Zaleca się dodatkowo, aby ściany były odporne na uderzenia.

Gips jest spoiwem mineralnym i tym samym materiałem niepalnym, a elementy budowli wykonane z gipsu zaliczane są do nierozprzestrzeniających ognia i spełniają najsurowsze wymagania wynikające z przepisów z zakresu ochrony przeciwpożarowej.

Gips zawiera ok. 20% chemicznie związanej wody krystalicznej, dzięki czemu do momentu całkowitej dehydratyzacji temperatura na zabudowie z gipsu nie przekracza 100-140°C. Wykorzystując właściwości ogniochronne gipsu, z zastosowaniem tego minerału wyprodukowano wiele materiałów płytowych, szeroko stosowanych w systemach pasywnej ochrony przeciwpożarowej. Materiały budowlane z gipsu w postaci płyt gipsowych, gipsowo-kartonowych i gipsowo-włóknowych zaliczane są do najbezpieczniejszych niepalnych materiałów zakwalifikowanych do euroklas A1 i A2.

Zadanie specjalne

handlować i wprowadzać je do obrotu, jednak przydatność płyt do stosowania w elementach budowlanych, takich jak np. ściany, sufity itp., regulują poszczególne przepisy krajowe.

Wraz z normą EN 520 wiąże się nowe nazewnictwo poszczególnych typów płyt: l A - standardowa płyta gipsowa. l D - płyta gipsowa o zdefiniowanej gęstości wynoszącej przynajmniej 800 kg/m3. l F - płyta gipsowa o ulepszonej zwartości strukturalnej, większej odporności na działanie wysokich temperatur (np. w przypadku pożaru). l H - płyta gipsowa o obniżonej nasiąkliwości (wyróżnia się odmiany H1, H2 i H3). Np. płyty H1 mają nasiąkliwość < 5%, H2 < 10%. Ponadto płyty mają ograniczoną absorpcję wody przez powierzchnię < 180 g/m2. l I - płyta gipsowa o podwyższonej twardości powierzchniowej. Ten typ płyty spełnia szczególne wymogi obciążenia udarowego.

l P - płyta podkładowa pod tynk - powierzchnia licowa jest specjalnie przewidziana do nakładania tynku gipsowego. l R - płyta gipsowa o podwyższonej wytrzymałości (na rozciąganie przy zginaniu) zarówno wzdłużnie, jak i poprzecznie. l E - płyta gipsowa stosowana do usztywniania ściennych elementów zewnętrznych - płyty te nie są przeznaczone do trwałego wystawiania na działanie wpływów atmosferycznych; ten rodzaj płyty wykazuje obniżoną nasiąkliwość; przepuszczalność pary wodnej zredukowano do minimum.

Płyty g-k produkowane są jako typy pojedyncze opisane wyżej lub jako kombinacje kilku typów.

Lekkie ściany Przegrody w kotłowni powinny być wykonane z materiałów niepalnych. Ściany wewnętrzne wydzielające kotłownię muszą mieć klasę odporności ogniowej EI (E - szczelność ogniowa w minutach, I - izolacja ogniowa w minutach) w zależności od rodzaju kotłowni. Dodatkowym wymaganiem jest duża odporność na uderzenia i wytrzymałość. Bardzo ważnym zagadnieniem

Płyty gipsowo-kartonowe produkowane są w wielu odmianach, dzięki czemu możemy dobrać odpowiedni produkt w zależności od wymaganego zastosowania. Wytwarzane są od września 2005 roku w krajach należących do Unii Europejskiej wg zharmonizowanej normy EN 520. Norma ta wprowadziła dodatkowe oznaczenia i określenia, dała producentom płyt możliwość oznakowania wyrobów znakiem CE (Conformité Européenne) uprawniającym wprowadzenie płyt do obrotu i stosowania. W europejskiej strefie gospodarczej wyrobami oznaczonymi znakiem CE wolno

48

www.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 49

miesięcznik informacyjno-techniczny

jest izolacyjność akustyczna ścian. Kotłownie powinny być dobrze odizolowane akustycznie od pozostałych pomieszczeń.

Odpowiedzią są ściany hybrydowe, w których zewnętrze płyty gipsowo-kartonowe zastąpiono płytami o specjalnym zastosowaniu.

Dzięki temu rozwiązaniu możemy wznosić lekkie ściany o znacznie większej wytrzymałości na uderzenia czy uszkodzenia, odporności na podwyższoną wilgotność.

Są to rozwiązania wykorzystywane do wznoszenia ścian eksploatowanych w ekstremalnych warunkach użytkowych.

Przyjrzyjmy się z bliska poszczególnym elementom ścian hybrydowych, aby lepiej zrozumieć korzyści płynące z jej zastosowania. Pokazano to na rysunku. Warstwę spodnią (wewnętrzną) poszycia stanowi płyta gipsowo-kartonowa.

Zalety Wyjątkowo opłacalna. W stosunku do porównywalnych konstrukcji z dwoma warstwami płyt gipsowo-włóknowych, gipsowych, dzięki zastosowaniu na wewnętrzną warstwę płyt gipsowo-kartonowych typu Rigimetr, można zredukować koszty materiałowe nawet o ponad 40%.

l

4 (188), kwiecień 2014

trzymałości na zginanie i ścinanie. W praktyce mamy do czynienia z produktem gwarantującym niezmienne w czasie przenoszenie obciążeń.

W porównaniu z tradycyjnymi ścianami w systemach suchej zabudowy ściany hybrydowe wytrzymują znacznie więcej, np. za pomocą zwykłego wkrętu do szybkiego montażu lub metalowego kołka pusto-przestrzennego można zamocować prawie dwukrotnie cięższe elementy.

Płyta doskonale nadaje się zatem do miejsc intensywnie eksploatowanych, np. narażonych na uderzenia. l Wyjątkowo cicha. Dzięki Warstwę wierzchnią (zewnętrzną) dużej gęstości płyt uzyskujemy płyty stanowią płyty o specjalnych zastoso- umożliwiające poprawę izolacyjności waniach dobrane w zależności od akustycznej systemów z ich zastosooczekiwań stawianych ścianom dzia- waniem. Ściany takie uzyskują izolałowym. I tu zaleca się płytę łączącą cyjność akustyczną RA1 do 60 dB w praktycznie wszystkie typy możliwe zależności od zastosowanego opłytodo zastosowania w płytach g-k, czyli wania i konstrukcji ściany. płytę gipsowo-kartonową konstrukSystemy ścian hybrydowych zostacyjną typ Dfrieh1. ły opracowane przede wszystkim do l Odporna na ogień. Stosując te płystosowania w budynkach użytecznoty, możemy uzyskać ściany działowe ści publicznej, w szczególności: w w klasach odporności ogniowej od szkołach, szpitalach, urzędach i REI30 do REI120. Ściany o wymaga- obiektach sakralnych. Są one również nej odporności ogniowej powinny być stosowane w budownictwie mieszkawykonywane zgodnie z Aprobatami niowym, np. w miejscach poddawaTechnicznymi dopuszczającymi sys- nych dużemu obciążeniom eksploatatem do takiego zastosowania. cyjnym, tj. w kotłowniach. l Wyjątkowo wytrzymała. Płyta ma To masz Ja ro szuk bardzo wysokie współczynniki wy-

JUNG PUMPEN U3K

NIEZAWODNA POMPA DO ODWADNIANIA PIWNIC Pentair Water Polska Sp.z o.o.

Tel.: 0 32 295 12 00

www.jung-pumpen.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 50

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Dziś na ringu „MI”: nowoczesne rozwiązania dla wentylacji centrale wentylacyjne, energooszczędność, wymiennik

Daikin Daikin wprowadza nową gamę urządzeń - centrale wentylacyjne. Jakość powietrza odgrywa istotną rolę dla przebywających w danym środowisku ludzi, poza tym w przypadku procesów przemysłowych ma duży wpływ na działanie maszyn i jakość produktów.

Ewolucja central, które są dobrze znane na rynkach światowych, sięga 1966 r. Klienci doceniają to, co w filozofii Daikina najważniejsze: jakość, trwałość, energooszczędność, łatwość montażu i eksploatacji, a wszystko to przy zachowaniu idealnego kompromisu cenowego.

Centrale wentylacyjne Daikin ujęte są w trzech seriach: l Easy - od 500 do 30 000 m3/h, l Professional - od 800 do 140 000 m3/h, l Energy - od 1500 do 70 000 m3/h.

Należą do najbardziej przyjaznych dla środowiska urządzeń na rynku.

W połączeniu z niewielkimi wymiarami (optymalizacja wielkości i tzw. szycie na miarę w krokach co 1 cm) centrale stanowią najlepsze z dostępnych rozwiązań. Znajduje to pozytywne przełożenie na cenę (klient płaci tylko za to, co rzeczywiście potrzebuje) i nie wpływa na wydłużenie czasu dostawy.

Zwrot inwestycji Oszczędności te w głównej mierze czynione są przez zastosowanie: l najwydajniejszych wentylatorów, l szczelnych i dobrze izolowanych obudów, l najbardziej efektywnych wymienników, w szczególności do odzysku ciepła i chłodu (obrotowych /CSD i VSD, a także z odzyskiem wilgoci/krzyżowych, glikolowych), l efektywnych agregatów skraplających lub chillerów Daikina w pakiecie Total Solution.

50

Szczególny nacisk kładziony jest na pobór prądu i moc uzyskiwaną przez wentylatory (SFP). Dlatego też zdecydowano o zastosowaniu wentylatorów typu EC. Mają one praktycznie same zalety w porównaniu z konwencjonalnymi rozwiązaniami - energooszczędność, zakres pracy, trwałość, możliwość bezpośredniego sterowania itd. W pełni zintegrowana konstrukcja (zintegrowanie falownika, silnika i sterownika na wale) pozwala zre duko-

je ryzyko błędu i obniża koszty instalatora. Odbiór techniczny staje się prosty i szybki. Automatyka ta zapewnia także łatwą możliwość współpracy z systemem BMS. Koncepcja plug&play to również pełne zintegrowanie zainstalowanych w centrali wymienników z jednym centralnym sterownikiem centrali, który to umożliwia pewną komunikację, stabilną i dokładną regulację temperatury za pomocą agregatów skraplających Daikina (ERQ lub VRV) lub chillerów.

Centrale mogą mieć wbudowane także zawory rozprężne. W przypadku zastosowania wymienników DX rury miedziane wyprowadzone są na zewnątrz (zalutowane króćce, instalacja napełniona azotem). Fabryczne zainstalowanie tych elementów w ciasnych przestrzeniach oszczędza koszty montażu i przekłada się na szybkość i fachowość instalacji.

Oprogramowanie wać o 2/3 cenną przestrzeń sekcji względem konwencjonalnych wentylatorów.

Daikin opracował wyjątkowy system sterowania, który umożliwia zarządzanie wszystkimi podzespołami centrali. Automatyką nie jest (jak w przypadku często spotykanych rozwiązań) tzw. „zestaw do samodzielnego montażu”. Wszystkie elementy wykonawcze są fabrycznie zamontowane, okablowane, podłączone do panelu sterującego z zabezpieczeniami i skonfigurowane na sterowniku. Całość jest przetestowna fabrycznie.

Sekcje łączone są za pomocą szczelnych szybkozłączek. Radykalnie skraca to czas montażu, eliminuPy ta nie do...

Na czym po le ga kon cep cja plug&play dla cen tral wen ty la cyj nych?

Centrale Daikin są szybko i profesjonalnie dobierane za pomocą najnowocześniejszego oprogramowania. Jest ono w stanie skonfigurować dowolny i każdy typ produktu zgodnie z najbardziej wymagającymi wytycznymi. Raport techniczny można łatwo i szybko przekształcić na wyczerpującą ofertę. W rezultacie otrzymujemy ją ze wszystkimi danymi technicznymi, rysunkami, wykresem I-X i charakterystykami pracy wentylatorów, a także z analizą hałasu.

Konfiguracje central klimatyzacyjnych Daikin zapewniają wszechstronny zakres funkcji. Nasze systemy oferują liczne, także niestandardowe, opcje wyposażenia.

Ar tur Ubysz www.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 51

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Ring „MI”: nowoczesne rozwiązania dla wentylacji centrala, filtr, wymiennik, nawiew, tłumik

Rosenberg Klima Polska W 2013 roku Grupa Rosenberg wprowadziła do oferty produktowej nową centralę wentylacyjną z rodziny SupraBox Deluxe o nazwie 500 V.

Innowacyjność, wysoka jakość, funkcjonalność i ekologia to najważniejsze cechy centrali, które zostały docenione przez jury konkursu Plus X Award. Centrala SupraBox Deluxe 500 V zyskała tytuł Najlepszego Produktu Roku 2013. Plus X Award to największy na świecie konkurs dla innowacyjnych produktów z dziedziny techniki, sportu i stylu życia. Udział w tym prestiżowym wydarzeniu to szczególne wyróżnienie dla producentów, którzy z myślą o przyszłości tworzą produkty wysokiej jakości, zdecydowanie lepsze od innych. l Równomierny rozdział powietrza, bez przeciągów Jednostki SupraBox Deluxe zostały zaprojektowane do bezpośredniej instalacji w pomieszczeniu. Ich działanie opiera się na zaawansowanej koncepcji wentylacji, dzięki której osoby przebywające w pomieszczeniu oraz właściciele/inwestorzy budynków odnoszą wymierne korzyści. Eliminują przeciągi i zapewniają równomierny rozdział powietrza, wykorzystując zintegrowany nawiew wyporowy. SupraBox Deluxe są idealnym rozwiązaniem do wentylacji pomieszczeń o stosunkowo dużej objętości, jak klasy, sale seminaryjne, biura, pomieszczenia konferencyjne czy salony. l Łatwość adaptacji do układu pomieszczenia Urządzenie jest wolnostojące.

Montaż jest łatwy zarówno w nowych, jak i istniejących obiektach. Urządzenie jest dostarczane w pełni okablowane i gotowe do podłączenia (Plug&Play). Indywidualnie regulowane dysze nawiewne (płyta dysz zintegrowana z urządzeniem) dają wiele www.instalator.pl

możliwości ustawienia jednostki w pomieszczeniu. Wbudowane tłumiki na nawiewie i wywiewie stanowią gwarancję niskiego poziomu hałasu.

W odległości 1 m nie przekracza on 35 dB(A) przy przepływie nominalnym centrali. Jednostki SupraBox Deluxe wyposażone są w filtry powietrza świeżego klasy F7 i powietrza wywiewanego klasy M5. Istnieje także konstrukcyjna możliwość montażu drugiego stopnia filtracji.

Dla zapewnienia najwyższej jakości powietrza centrala kompaktowa SupraBox Deluxe nie wymaga systemu kanałów łączących z wentylatornią, nie są również konieczne dodatkowe urządzenia tłumiące. Niezależność jednostki zwiększa również bezpieczeństwo pożarowe (brak możliwości rozprzestrzeniania się pożaru poprzez system kanałów).

Py ta nie do...

Czy in ny spo sób wen ty la cji za pew ni rów nie wy so ką ja kość po wie trza (za wsze świe że, fil tro wa ne) w ob sza rze wde chu, przy nie od czu wal nej pręd ko ści na wie wu i mi ni mal nych kosz tach eks plo ata cyj nych?

l Wentylacja wyporowa dla maksymalnego komfortu Świeże powietrze nawiewane jest do pomieszczenia z niską prędkością na poziomie podłogi. Rozchodząc się równomiernie dołem, zostaje następnie ogrzane przez osoby przebywające w pomieszczeniu (źródła emitujące ciepło) i unosi się do góry (pasywny system wentylacji).

W ten sposób do każdej osoby w pomieszczeniu dociera świeże, wolne od zanieczyszczeń powietrze. Ciepłe i zużyte powietrze przemieszcza się dalej pod sufit, skąd zostaje zassane przez kratkę wlotową znajdującą się w górnej części urządzenia i usunięte na zewnątrz. Wentylacja realizowana jest w trybie automatycznym, a sterowanie nawiewem świeżego powietrza odbywa się z wykorzystaniem czujnika CO2 monitorującego stężenie dwutlenku węgla w pomieszczeniu.

Oprócz trybu automatycznego i ręcznego dostępna jest również funkcja „Kontrolowane obniżanie temperatury/Tryb letni” i „Obniżenie nocne”. l Odzysk ciepła minimalizuje koszty ogrzewania Wbudowany w urządzenie bardzo wydajny, przeciwprądowy wymiennik płytowy odzyskuje ciepło z powietrza usuwanego i ogrzewa świeże powietrze nawiewane do pomieszczenia.

Sprawność odzysku ciepła może przekroczyć nawet 90%. Tym samym dogrzewanie można zazwyczaj pominąć.

Przy zbyt niskiej temperaturze w pomieszczeniu i jednocześnie niskiej temperaturze powietrza nawiewanego można zastosować opcjonalnie nagrzewnicę elektryczną (PTC).

Di ke Błoc ka

51

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 52

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Ring „MI”: nowoczesne rozwiązania dla wentylacji stabilizator, wentylacja, grawitacyjna, ciąg, kominowy

Darco Problem braku kontroli nad wentylacją grawitacyjną rozwiązują stabilizatory wentylacji (przepływu). Są to urządzenia, które ograniczają przepływ do określonej wartości. Zastosowanie stabilizatorów wentylacji umożliwia kontrolę nad rozdziałem strumieni powietrza zgodnie z zaleceniami przepisów PN. Wentylacja grawitacyjna jest najczęściej spotykanym sposobem wentylacji domów w Polsce. Przepływ powietrza jest wymuszany przez ciąg kominowy, czyli różnicę gęstości powietrza spowodowaną różnicą temperatur. Ciepłe powietrze jest lekkie i ucieka z budynku przez pionowy kanał wentylacyjny, czyli przez komin.

Na miejsce ciepłego powietrza przez nawietrzaki umieszczone w ścianach zewnętrznych lub w oknach dostaje się cięższe, zimne, ale świeże i pozbawione zanieczyszczeń, powietrze.

Jeśli natomiast temperatura na zewnątrz spadnie do -20°C, to ten komin będzie w stanie wytworzyć ciąg ok. 18 Pa. Podmuchy wiatru mogą spowodować chwilowy wzrost podciśnienia nawet do około 80-100 Pa. Kanały wentylacyjne będą wtedy miały potencjał transportowania 2-4 razy większej ilości powietrza. Nawietrzaki są wtedy przymykane, aby zachować przepływ na dotychczasowym poziomie i ograniczyć „zawiewanie chło-

Prawo Prawo budowlane za pośrednictwem norm określa strumień powietrza nawiewanego w zależności od rodzaju pomieszczenia i ilości osób zamieszkujących dany obiekt. Jeśli obejrzymy kanały wentylacji grawitacyjnej, to okazuje się, że zarówno ten w kuchni, jak i w łazience są praktycznie takie same. Te same rozmiary, często takie same kratki. Nie ma urządzenia, które reguluje przepływ powietrza.

Przyjmuje się, że wentylacja grawitacyjna zaczyna działać prawidłowo, gdy na zewnątrz jest temperatura 12°C, a wewnątrz 20°C. W przypadku komina we wspominanym domu będzie to wytwarzało podciśnienie w wysokości ok. 4 Pa.

52

dem”. Każdy z kanałów wentylacyjnych ma wówczas rezerwę możliwości transportu powietrza, którą usiłuje wykorzystać. Rozpoczyna się „siłowanie” między kanałami - walka o to, który kanał będzie wywiewał, a który nawiewał powietrze. Zwykle przegrywa najkrótszy kanał i staje się „nawietrzakiem”, a pozostałe wyciągają dostarczone powietrze. Następuje wtedy nadmierna wentylacja pomieszczeń - zjawisko, które prowadzi do wychłodzenia budynku i powoduje konieczność zwiększenia nakładów na ogrzewanie.

W budownictwie zwykle nie przykłada się dużej wagi do zagadnień wentylacji, więc znakomita większość instala-

cji grawitacyjnych pracuje w sposób niekontrolowany. Efektem jest opinia, że wentylacja grawitacyjna generuje duże straty ciepła i nie działa skutecznie. Konsekwencją braku kontroli są też próby likwidowania problemów wychładzania pomieszczeń przez zatykanie kratek wentylacyjnych, co z kolei może prowadzić do sytuacji niebezpiecznych (to częsta przyczyna np. zatruć czadem) i blokowania wentylacji Py ta nie do...

Ja ka jest prze wa ga sta bi li za to ra wen ty la cji nad in ny mi do stęp ny mi roz wią za nia mi? w ogóle, a tym samym tworzenia się warunków dogodnych do rozwoju wilgoci, pleśni czy drobnoustrojów.

Pod kontrolą Problem braku kontroli nad wentylacją grawitacyjną rozwiązują stabilizatory wentylacji (przepływu): stabiler serii SW1 i SW2. Są to urządzenia, które ograniczają przepływ do określonej wartości. Przy małym przepływie stabilizator wentylacji stawia mały opór dla powietrza. Gdy przepływ osiągnie wartość nominalną urządzenia, przepustnica odchyla się, zbliżając się do przesłony, i zmniejsza szczelinę, przez którą płynie powietrze. Wówczas zwiększenie podciśnienia nie powoduje zwiększenia strumienia powietrza. Zastosowanie stabilizatorów wentylacji umożliwia kontrolę nad rozdziałem strumieni powietrza zgodnie z zaleceniami przepisów Polskich Norm.

Oczywiście należy pamiętać, że na miejsce usuniętego powietrza do budynku musi dostać się świeże powietrze z zewnątrz. Zatem budynek powinien być wyposażony w nawietrzaki dające radę wpuścić tyle powietrza, ile wypuszczają stabilizatory. Innymi słowy wentylacja musi być zbilansowana, wtedy każdy kanał wentylacyjny otrzyma swoją porcję powietrza i nie zajdzie www.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 53

miesięcznik informacyjno-techniczny

zjawisko przeciągania powietrza między kanałami wentylacyjnymi. Stabilizatory serii SW zostały zaprojektowane dla wentylacji grawitacyjnej. Oznacza to, że przepływ nominalny dla danego urządzenia jest uzyskiwany już przy różnicy ciśnień rzędu 10~20 Pa. Próba wymuszenia większego przepływu powoduje gwałtowny wzrost różnicy ciśnień przed i za urządzeniem. Od stabilizatora wymaga się, aby pracował cicho. Zostało to uwzględnione przy do-

4 (188), kwiecień 2014

borze kształtu przepustnicy i elementów omywanych powietrzem. Przepustnica jest ułożyskowana na tulejkach z tworzywa sztucznego, a zderzaki ograniczające ruch przepustnicy są wykonane z gumy. Przepustnica posiada również wiskotyczny tłumik drgań, który zapobiega wpadaniu przepustnicy w rezonans i wygasza zbyt gwałtowne ruchy. Konstrukcja stabilizatora umożliwia montaż urządzenia w już istniejącym kanale wentylacyjnym bez

niszczenia zamontowanej wcześniej kratki. Wystarczy w poziomej części kanału osadzić ramkę montażową i zamontować Stabiler. Taki sposób montażu umożliwia dostęp zarówno do kanału wentylacyjnego w celu np. czyszczenia lub sprawdzenia drożności, jak i do stabilizatora np. w celu dokonania kontroli i konserwacji polegającej właściwie tylko na usunięciu ewentualnych zanieczyszczeń. Wszystkie stabilizatory serii SW1 mają wspólną ramkę, która umożliwia zamianę stabilizatora. Podobnie jest w serii SW2.

Po dodaniu stabilizatora wentylacji może się okazać, że w budownictwie mieszkaniowym, wielorodzinnym i jednorodzinnym wentylacja grawitacyjna nie ustępuje wentylacji mechanicznej, ponieważ nabywa istotną cechę, jaką jest kontrolowana i, zwłaszcza w wersji z nasadą hybrydową, stabilna praca.

Mar cin Ro ki ta

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 54

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Ring „MI”: nowoczesne rozwiązania dla wentylacji powietrze, grawitacyjna, energooszczędna, gruntowy, wymiennik

Pro-Vent O konieczności wentylacji nie trzeba już chyba nikogo przekonywać. Oczywiste jest, że dla naszego zdrowia świeże i czyste powietrze jest niezbędne. Gorzej jest jednak ze świadomością, jak to osiągnąć. Budujemy jeszcze domy z systemami typowymi (wentylacją grawitacyjną), jednak w obecnym, szczelnym i energooszczędnym standardzie budowania już się to nie sprawdza. Jedynym sensownym rozwiązaniem jest wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła.

Wybór możliwych central jest spory. Firma Pro-Vent oferuje klientom sprawdzone i różnorodne rozwiązania.

W swojej ofercie posiadamy centrale o wydajnościach od 200 do 6000 m3/h. Oferujemy rekuperatory z pojedynczym wymiennikiem krzyżowym, a ponadto tzw. Duo, czyli z podwójnym wymiennikiem krzyżowym, do tego centrale Pro i Smart z wymiennikiem przeciwprądowym. Dla małych basenów i gabinetów odnowy polecamy centrale w wykonaniu basenowym. Centrale te posiadają wbudowaną przepustnicę recyrkulacyjną umożliwiającą kontrolowane podmieszania powietrza usuwanego i nawiewanego. Dodatkowo sprawnie odprowadzają duże ilości wody powstającej w wyniku kondensacji podczas pracy centrali z odzyskiem ciepła. Posiadają wysoki realny odzysk, w recyrkulacji do 96%.

Natomiast seria central Mistral Pro to nowoczesne, energooszczędne rozwiązanie problemu wentylacji. W tych rekuperatorach tak przemyśleliśmy wymiennik, aby zredukować do minimum negatywne skutki szronienia wymiennika zimą i zoptymalizowaliśmy jego pracę i konstrukcję tak, by zapewnić: l niezawodną wymianę ciepła z maksymalnym odzyskiem nawet w temperaturach powietrza zewnętrznego

54

do około -25°C, zapewniając przy tym wysoką odporność na zamarzanie, l bezproblemowe odprowadzanie kondensującej się wody zawsze do strefy dodatnich temperatur. Wymiennik ulega zamarzaniu znacznie wolniej od typowych konstrukcji, ponieważ zachodzi w nim tylko „szronienie” niewielkiej części kondensatu, reszta w postaci ciekłej jest na bie-

żąco usuwana z centrali. Umożliwia to znaczne ograniczenie działania nagrzewnicy wstępnej.

Wbudowana nagrzewnica w centralach Mistral Pro załącza się w zależności od warunków na krótkie okresy 1020-minutowe co około 80-100 minut.

Py ta nie do...

Jakie komponenty centrali wpływają na uznanie jej za urządzenie energooszczędne?

Wolnoobrotowe, dwustronnie ssące wentylatory EC zapewniają wyjątkowo niski poziom hałasu emitowanego do instalacji. Mają zdecydowanie mniejsze zapotrzebowanie na moc niż tradycyjne wentylatory AC. Pobór energii elektrycznej przez te urządzenia to współczynnik SFP = 0,22 W/(m3 * h). Centrala wyposażona jest w szczelny, wbudowany by-pass, który pozwala na nawiewanie powietrza bez odzysku, dlatego też centrale te znakomicie sprawdzają się we współpracy z gruntowym wymiennikiem ciepła Pro-Vent Geo.

Przemyślane zarządzanie Dobra centrala potrzebuje też przemyślanego sposobu zarządzania jej pracą. Chcąc sprostać temu wyzwaniu, poświęciliśmy sporo czasu i uwagi, by stworzyć produkt o rozbudowanych możliwościach sterowania i kontroli.

Zastosowanie w centralach Mistral specjalnie dedykowanych układów automatyki projektowanych w firmie Pro-Vent pozwala optymalnie dostosować ich funkcjonalność do celów wentylacji oraz aktualnych potrzeb rynku. Produkcja i programowanie układów na miejscu, w siedzibie Pro-Vent zapewnia również najszybszy możliwy serwis oraz gwarancję fachowej pomocy technicznej dla instalatora oraz użytkownika. Ciągłe udoskonalanie produktów, stosowanie najnowszych, energooszczędnych konstrukcji wentylatorów w połączeniu z rozwijaniem dostępnych opcji sterowania gwarantuje najwyższą energooszczędność systemów wentylacji opartych na urządzeniach Pro-Vent.

Dodatkowe oszczędności Opcje układów sterowania, umożliwiające dodatkowe oszczędności w pracy systemu wentylacji, to m.in.: www.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 55

miesięcznik informacyjno-techniczny

Automatyczna zmiana parametrów pracy centrali zgodnie z programem czasowym.

Poza wbudowanymi programami fabrycznymi sterowniki central Mistral pozwalają na utworzenie i zapisanie tygodniowych (od 1 do 4) programów użytkownika. Możliwe jest więc dostosowanie pracy centrali do preferencji i stylu życia domowników, co znacząco redukuje zużycie energii przez centralę, bo po prostu pracuje ona wydajnie tylko wtedy, kiedy jest to potrzebne. l Sterowanie pracą przepustnic strefowych.

Podział systemu wentylacji na strefy umożliwia bardziej optymalne dostosowanie pracy centrali do aktualnych wymagań obiektu. Możemy tak zaprogramować sterownik centrali Mistral, żeby wentylowane były tylko aktualnie użytkowane pomieszczenia (strefy), minimalizując jednocześnie do niezbędnego minimum ilość powietrza dostarczanego do pozostałych stref. W przypadku zaawansowanych sterowników dostępnych w ofercie Pro-Vent istnieje możliwość sterowania pracą aż 8 przepustnic strefowych.

Wszystkie przepustnice mogą być sterowane zarówno ręcznie przez użytkownika, jak również automatycznie na podstawie programu tygodniowego. Takie zaprojektowanie pracy wentylacji to dodatkowe oszczędności zużycia energii i wydłużenie żywotności pracy wentylatorów. l Współpraca z centralą alarmową.

W sterownikach procesorowych Pro-Vent istnieje możliwość wymuszenia samoczynnego przełączenia centrali w tryb ekonomiczny w trakcie nieobecności domowników. Przełączenie to dodatkowo umożliwia powiązanie z systemem alarmowym w domu. W tym przypadku uruchomienie trybu ekonomicznego nastąpi automatycznie w chwili, kiedy wychodząc z domu, załączamy system alarmowy. W trybie ekonomicznym centrala pracuje z ograniczoną wydajnością oraz temperaturą, zapewniając minimalną wymianę powietrza w obiekcie. l Płynna, niezależna regulacja wydajności obu wentylatorów EC. W przypadku zastosowania w centrali wentylatorów EC istnieje możliwość płynnego (procentowego) sterowania wydajnością wentylatorów. Re-

4 (188), kwiecień 2014

l

www.instalator.pl

alizowane jest to poprzez ustawienie procentowe wydajności - niezależnie wentylatora nawiewu i wywiewu dla każdego z 7 biegów (stopni wydajności) centrali. l Podwójna tablica wydajności wentylatorów EC. To bardzo użyteczne i ekonomiczne rozwiązanie. Zastosowanie w sterowniku podwójnej tablicy wydajności umożliwia instalatorowi ustawienie różnych wydajności wentylatorów na kolejnych biegach centrali w dwóch różnych konfiguracjach (dla każdej tablicy inna). Zmienne opory instalacji, które wynikają z przełączenia się np. na współpracę z wymiennikiem gruntowym, powodować mogą rozbilansowanie pracy instalacji. Dlatego w drugiej tablicy wydajności ustawić można większe wysterowanie wentylatora nawiewu w celu pokonania dodatkowych oporów wymiennika. Rozwiązanie to za-

gwarantuje zachowanie stałych przepływów strumieni powietrza, nawet przy przełączaniu GWC i zmianie oporów instalacji nawiewu. Przełączenie do pracy według 1 lub 2 tablicy wydajności realizowane jest przez sterownik samoczynnie.

Rozwiązanie to zapewnia oszczędności wynikające z mniejszego: - zużycia energii elektrycznej przez wentylator, - zużycia łożysk wentylatora nawiewu, - zabrudzenia filtra powietrza (wolniejszego).

Warto jeszcze wspomnieć, że ograniczenie wydajności zapewni

cichszą pracę urządzenia oraz dłuższy bezawaryjny okres w dłuższym okresie eksploatacji. l Możliwość wyłączenia jednego wentylatora z poziomu sterownika.

W eksploatacji wentylatorów widać, jak ważne jest prawidłowe użytkowanie centrali i jakie korzyści przyniesie ono użytkownikowi.

W przypadku automatyki Pro-Vent istnieje możliwość wyłączenia jednego z wentylatorów centrali, co zapewni prawidłową pracę wentylacji wyciągowej. Wyłączenie wentylatora możliwe jest z poziomu manipulatora, który powinien być dostępny w miejscu dogodnym dla użytkownika. Tak więc sterowanie pracą wentylatora nie wymaga od użytkownika większego wysiłku. l Informacja o konieczności wymiany filtrów centrali.

Manipulator centrali w przypadku zabrudzonych filtrów wyświetla informację o konieczności ich wymiany.

Jest to istotna informacja, gdyż brudne filtry powodują duże opory pracy wentylatorów, przez co rośnie zużycie prądu. Natomiast jeśli jesteśmy informowani o konieczności ich wymiany, i dbamy o to - zapewniamy bardziej oszczędną, dłuższą i ekonomiczną pracę centrali.

Ponadto, w związku z coraz większym zainteresowaniem dotyczącym współpracy automatyki central wentylacyjnych Mistral z niezależnymi sterownikami inteligentnych systemów zarządzania budynkiem, wprowadziliśmy do oferty sterowniki z możliwością komunikacji Modbus RTU. Protokół Modbus umożliwia pełny dostęp do wszystkich funkcji zarządzania pracą centrali i pozwala na pełne zintegrowanie jej pracy z systemem zarządzania budynkiem.

Niedługo też dostępna będzie możliwość kontrolowania i sterowania pracą centrali Mistral za pomocą smartfona komputera czy tabletu.

Nasza firma wciąż udoskonala istniejące i tworzy nowe rozwiązania.

Staramy się dostarczać produkty, które są łatwe w montażu, proste w obsłudze i charakteryzujące się wysokimi parametrami energooszczędności wynikającymi z nowoczesnych rozwiązań i przemyślanego, rozbudowanego systemu sterowania.

Krzysz tof Ćwik

55

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 56

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Ring „MI”: nowoczesne rozwiązania w wentylacji rurowy, gruntowy, wentylacja, mechaniczna

REHAU GPWC jest instalacją zapewniającą stały dopływ świeżego, higienicznego i przefiltrowanego powietrza do centrali wentylacyjnej, która wstępnie podgrzewa lub schładza powietrze wentylacyjne.

Wśród dostępnych na rynku rozwiązań wymienić można wymienniki powietrzne: rurowe (przeponowe), płytowe oraz żwirowe (bezprzeponowe), gdzie bezpośrednio powietrze pełni rolę medium lub wymienniki glikolowe (takie same jak stosuje się do pomp ciepła), gdzie ciepło z gruntu przekazywane jest najpierw do zamkniętego układu glikolowego, a potem do powietrza.

Wymienniki powietrzne rurowe Ze względu na wyższą skuteczność działania skupię się wyłącznie na wymiennikach powietrznych, a konkretnie na typie rurowym. Jednym z najważniejszych aspektów przy wyborze GWC jest przewodność cieplna materiału, z którego wykonany jest rurowy GWC. Podwyższona przewodność cieplna rur polipropylenowych umożliwia optymalną wymianę ciepła między zasysanym powietrzem a gruntem, co przekłada się na bardzo wysoką sprawność systemu. Ten parametr, w przypadku zwykłych rur kanalizacyjnych z PVC, jest kilkukrotnie mniejszy, co znajduje swoje potwierdzenie w badaniach wykonanych przez niezależny instytut SKZ Wurzburg (rys. 1). Dodatkowo, ze względu na działanie izolacyjne zamkniętego powietrza, nie należy stosować rur kanalizacyjnych z rdzeniem spienionym lub rur dwuściennych strukturalnych.

Jeżeli wybralibyśmy zwykłe rury kanalizacyjne z PVC, to de facto powinniśmy ułożyć tych rur trzykrotnie więcej aniżeli rur AWADUKT Thermo. Owszem, koszt samego materia-

56

łu na 1 mb będzie mniejszy, ale licząc go razy 3 - już niekoniecznie. Koszty związane z wykonawstwem również wzrosną trzykrotnie. Do tego może się okazać, że nie wystarczy nam przestrzeni na działce, żeby ułożyć tak długą instalację. Ponadto większy spadek ciśnienia przy dłuższych instalacjach wymaga zastosowania mocniejszych wentylatorów, co również należy uwzględnić przy doborze centrali wentylacyjnej, i niestety zwiększa koszty eksploatacyjne systemu.

Rury z PE Innym rozwiązaniem możliwym do stosowania są rury polietylenowe.

Wprawdzie odznaczają się one wyższym współczynnikiem przewodzenia ciepła, ale ze względu na swoją bardzo wysoką elastyczność nie nadają się do instalacji rurowych GWC. Rury

Fot. Specjalna konstrukcja mufy z pierścieniem zabezpieczającym Safety-Lock (rozwiązanie firmy REHAU). polietylenowe w klasycznym typoszeregu SDR 26 mają sztywność obwodową SN4 lub mniejszą. Stosowanie Py ta nie do...

Dlaczego nie należy stosować rur PVC do wykonywania GPWC?

rur w klasie SN4 pod obciążeniem statycznym w postaci chodników, ścieżek ogrodowych lub wręcz pod budynkiem jest zde cy do wa nie nie wska za ne.

Takie rury ulegną owalizacji lub wręcz pęknięciu. Dodatkowo rury polietylenowe odznaczają się bardzo niską sztywnością wzdłużną, co sprawia, że uginają się pod ciężarem i w ten sposób tworzą się niecki w rurach GWC. W tych nieckach zbiera się woda kondensacyjna, która po czasie zaczyna brzydko pachnieć i zmniejsza powierzchnię przepływu powietrza lub wręcz zablokuje ten przepływ.

Względy higieniczne Kontynuując powyższy wątek rur kanalizacyjnych z PVC lub PE wykorzystywanych do GPWC, zwracam uwagę, że żadne tego typu rozwiązanie nie ma dopuszczenia do stosowania w układach wentylacyjnych. Stanowią o tym względy higieniczne. W takich rurach nie ma najmniejszego zabezpieczenia przed rozwojem drobnoustrojów, bakterii lub pleśni na ściankach wewnętrznych rur. Dlatego do systemów GPWC należy stosować wyłącznie produkty do tego przeznaczone i dopuszczone przez Państwowy Zakład Higieny oraz Instytut Techniki Budowlanej. Na przykład rurowe wymienniki firmy REHAU posiadają opatentowaną antybakteryjną warstwę wewnętrzną, która zapewnia higieniczne i czyste powietrze doprowadzane do budynku. Podczas specjalnego procesu wewnętrzna warstwa rury wzbogacana jest cząstkami srebra, które są całkowicie bezpieczne pod względem fizjologicznym. Dowww.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 57

miesiÄ&#x2122;cznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecieĹ&#x201E; 2014

SPĹ Â&#x2018;CZYNNIK PRZEWODZENIA datki te stosowane sÄ&#x2026; m.in. w 77SPĹ Â&#x2018;CZYNNIK PRZEWODZENIA CIEPÂ&#x2018;A 7 M+ CIEPÂ&#x2018;A 7 M+ medycynie i urzÄ&#x2026;dzeniach gospodarstwa domowego w celu zapobiegania rozwojowi drobnoustrojĂłw. SkutecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dziaĹ&#x201A;ania warstwy antybakteryjnej zostaĹ&#x201A;a przebadana przez niezaleĹźny instytut Fresenius (rys. 2) w oparciu o metodÄ&#x2122; ASTM E2180 (AmerykaĹ&#x201E;skie Stowarzyszenie BadaĹ&#x201E; i MateriaĹ&#x201A;Ăłw).

NaleĹźy podkreĹ&#x203A;liÄ&#x2021; tutaj fakt, Ĺźe samo wystÄ&#x2122;powanie czÄ&#x2026;stek srebra w warstwie wewnÄ&#x2122;trznej rur GWC jest niewystarczajÄ&#x2026;ce.

Musi zostaÄ&#x2021; osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;ta odpowiednia koncentracja tych czÄ&#x2026;stek, o Rys. 1. WspĂłĹ&#x201A;czynnik przewodzenia czym mĂłwi norma JIS Z 2801 (Japa- ciepĹ&#x201A;a róşnych materiaĹ&#x201A;Ăłw. nese Industrial Standard) lub umiÄ&#x2122;dzynarodowiona jej wersja ISO 22196. W przypadku antybakteryjnych rur zawartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; czÄ&#x2026;stek srebra w warstwie an- JB*/prĂłbka tybakteryjnej musi siÄ&#x2122;gaÄ&#x2021; poziomu ok. 1000 mg/kg. Daje to nam wskaĹşnik koncentracji na poziomie ok. 0,1%, ktĂłry jest gwarantem skutecznoĹ&#x203A;ci dziaĹ&#x201A;ania antybakteryjnego i antygrzybicznego. Dla rur polipropylenowych, np. firmy REHAU, parametr ten jest potwierdzony przez niezaleĹźny instytut badawczy Fresenius w Niemczech.

Poziom wĂłd gruntowych

* Jednostki bakteryjne bakteryjne

ChciaĹ&#x201A;bym w tym miejscu obaliÄ&#x2021; mit, jakoby nie jest wskazane ukĹ&#x201A;adanie GPWC w przypadku wysokiego poziomu wĂłd gruntowych. Problem ten dotyczy na pewno wymiennikĂłw powietrznych typu pĹ&#x201A;ytowy lub Ĺźwirowy, gdzie powierzchnie wymiany ciepĹ&#x201A;a majÄ&#x2026; bezpoĹ&#x203A;redni kontakt z gruntem. W tych przypadkach wody

Rys. 2. Wynik Instytutu Freseniusa: PorĂłwnanie standardowego PP z PP z warstwÄ&#x2026; antybakteryjnÄ&#x2026;. gruntowe najzwyczajniej zalejÄ&#x2026; wymiennik i uniemoĹźliwiÄ&#x2026; przepĹ&#x201A;yw powietrza. Natomiast w momencie stosowania rurowego wymiennika powietrznego takiego zagroĹźenia nie ma.

BliskoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wĂłd gruntowych wpĹ&#x201A;ywa ko-

rzystnie na dziaĹ&#x201A;anie tych wymiennikĂłw ciepĹ&#x201A;a, poniewaĹź gwarantuje staĹ&#x201A;Ä&#x2026; i wyĹźszÄ&#x2026; temperaturÄ&#x2122; gruntu, co przekĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; na wyĹźszÄ&#x2026; efektywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; takich instalacji. Dodatkowo zapewniona jest lepsza i szybsza regeneracja cieplna gruntu.

W przypadku typowych rur kanalizacyjnych PVC szczelnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; jest gwarantowana do poziomu 0,5 bara, bo taka jest wymagana przez normy kanalizacyjne. Jednak w zwiÄ&#x2026;zku z tym, Ĺźe takim systemem rur ma przepĹ&#x201A;ywaÄ&#x2021; powietrze wentylacyjne, naleĹźy lepiej zabezpieczyÄ&#x2021; je przed naporem wĂłd gruntowych. Zaleca siÄ&#x2122;, aby system rurowego GPWC posiadaĹ&#x201A; szczelnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; nawet pod ciĹ&#x203A;nieniem do 2,5 bara. W przypadku rozwiÄ&#x2026;zania firmy REHAU ww. szczelnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; systemu zostaĹ&#x201A;a uzyskana m.in. dziÄ&#x2122;ki specjalnej konstrukcji mufy z pierĹ&#x203A;cieniem zabezpieczajÄ&#x2026;cym Safety-Lock, ktĂłry mocuje uszczelkÄ&#x2122; na staĹ&#x201A;e w mufie i zabezpiecza jÄ&#x2026; przed wypiÄ&#x2122;ciem. Jak kaĹźdy parametr - zostaĹ&#x201A;o to rĂłwnieĹź potwierdzone badaniem szczelnoĹ&#x203A;ci Instytutu InĹźynierii MateriaĹ&#x201A;Ăłw Polimerowych i BarwnikĂłw zgodnie z normÄ&#x2026; PN-EN 1277:2005. UkĹ&#x201A;adanie wymiennika w wodzie gruntowej jest zwiÄ&#x2026;zane z koniecznoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; tymczasowego osuszenia gruntu, jego starannego zagÄ&#x2122;szczenia wokĂłĹ&#x201A; rur wymiennika i czasami wymiany tego gruntu. Przysparza to oczywiĹ&#x203A;cie dodatkowych problemĂłw firmie wykonawczej, ktĂłra czÄ&#x2122;sto z tego wzglÄ&#x2122;du odradza montowanie GPWC. Nie dajmy siÄ&#x2122; zwieĹ&#x203A;Ä&#x2021; takim radom!

Ja kub Ko czo row ski

Wy ni ki in ter ne to wej son dy: luty (gĹ&#x201A;osowanie na najpopularniejszy wĹ&#x203A;rĂłd internautĂłw tekst ringowy zamieszczony w â&#x20AC;&#x17E;Magazynie Instalatoraâ&#x20AC;&#x153; 2/2014) JeĹ&#x203A;li nie walczysz sam na ringu, pomóş zwyciÄ&#x2122;ĹźyÄ&#x2021; innym.

WejdĹş na www.instalator.pl www.instalator.pl

57

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 58

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Ring „MI”: nowoczesne rozwiązania w wentylacji grawitacyjna, mechaniczna, regulator, wentylato

Uniwersal Świadomość wyboru właściwego, skutecznego sposobu wentylacji budynków mieszkalnych jest od dawna celem działań projektowych naszych projektantów, coraz powszechniej zakorzenia się również w umysłach zarządców budynków, a także bezpośrednio u inwestorów i osób eksploatujących obiekty.

Wybór pomiędzy wentylacją grawitacyjną a mechaniczną, czasami nawet hybrydową, jest tematem codziennym w projektach naszych instalatorów, którzy zgodnie z najlepszą techniczną wiedzą chcą zaproponować projekt optymalny - skuteczny, oszczędny, rygorystycznie utrzymujący normatywy wywiewu

dla pomieszczeń, a zarazem elastycznie dopasowujący się do wymagań dobowego zapotrzebowania na powietrze wentylacyjne.

Wentylować grawitacyjnie - tak, hybrydowo - owszem, ciekawie i bardzo finezyjnie, ale gdy w grę wchodzi tylko mechaniczny sposób usuwania powietrza, to który system wentylacyjny wybrać i jakie wentylatory zastosować? Mnogość oferty rynkowej daje szeroki, ale niełatwy wybór. Sprostać przecież należy ostrym wymaganiom akustycznym, zapewnić normatywy higieniczne, brać pod uwagę uciążli-

58

wość akustyczną, zmienność potrzeb wentylacyjnych w okresie dobowego zapotrzebowania, uwzględniając stale rosnący koszt energii elektrycznej i próbować sprostać wymaganiom w przepisach normy energetycznej budynków.

W świetle powyższych argumentów przeanalizujmy przydatność wentylatorów rodziny Pampero. Sercem wentylatora jest wysokosprawny wirnik promieniowy z energooszczędnym silnikiem produkcji firmy Ebmpapst. Nowatorskie rozwiązanie napędu już od kilku lat staje się standardem na rynkach Europy Zachodniej. Silnik EC pozwala przy niskim zastosowaniu mocy napędzać wirniki o wyższych parametrach przepływowych i pozwala w swojej konstrukcji na pełnozakresową regulację obrotów silnika wentylatora, inwestor stosuje więc maszynę, której pracę może indywidualnie dopasować do potrzeb swojego obiektu, w komplecie jest bowiem zadajnik obrotów, który poprzez generację napięcia 0-10 V poPy ta nie do...

Jakimi zaletami powinien się charakteryzować układ wirujący wentylatora?

zwala regulować wentylator w zakresie od 0 do 100% jego możliwości. Obroty raz ustawione utrzymują charakterystykę wentylatora na krzywej im odpowiadającej. W przypadku zmiany charakterystyki hydraulicznej krzywa A oporów hydraulicznych sieci może zmienić się w krzywą o przebiegu B, wyznaczając tym samym inny punkt pracy wentylatora. W związku tym może drastycznie spaść wydajność powietrza odciąganego, a tym samym niekorzystnie pogorszą się warunki higieniczne powietrza w pomieszczeniach wentylowanych.

Stały przepływ Producenci w swoich zamysłach projektowych, konstruując wentylator Pampero, przewidzieli taką możliwość, dzięki której wentylator potrafi utrzymać zadany przez inwestora normatyw higieniczny i tym samym stały przepływ powietrza w kanałach wentylacyjnych, niezależnie od zmiany hydrauliki przewodu wentylacyjnego. W tym celu wyposażono wentylator w rurkę impulsową, którą zamocowano w dyszy wlotowej do wirnika. Zadaniem jej jest umożliwienie pomiaru ciśnienia statycznego przed wirnikiem w gardzieli wlotowej. Pomiar tego ciśnienia w połączeniu z pomiarem ciśnienia statycznego na kanale wlotowym o średnicy nominalnej Ø315, jaką stanowi średnica otworu ssącego wentylatora na kryzie, pozwala na określenie ciśnienia różnicowego Dp, a stąd już łatwo określić poziom wydajności wentylatora ze wzoru: www.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 59

miesięcznik informacyjno-techniczny

V = k * Dp1/2 Wartość współczynnika k jest określana przez producenta dla konkretnej typowielkości wentylatora. W przypadku wentylatora Pampero 315 - po pomiarach przepływowych współczynnik k wynosi 181,8.

Stosując wentylator Pampero, inwestor, znając stałą k, może (po zmierzeniu manometrem ciśnienia różnicowego między gardzielą wlotową wirnika a kryzą wlotową wentylatora) w prosty sposób określić wydajność wentylatora w danym przypadku montażowym, w sieci istniejącej w rzeczywistych parametrach hydraulicznych.

Tutaj już krok tylko do automatyzacji przepływu. Skoro wentylator w prosty sposób reguluje swoje obroty i istnieje możliwość pomiaru ciśnienia różnicowego, to czy nie istnieje „magiczna skrzynka”, która potrafi to wykorzystać i stworzyć wygodę inwestorowi lub rozwiązać ręce projektantowi wentylacji w tworzonym przez niego projekcie?

4 (188), kwiecień 2014

zmniejszyć zużycie mocy i hałas urządzenia, a również zminimalizować stratę ciepła, które uchodzi wraz z powietrzem wywiewanym.

Konstrukcja wentylatora posiada sporych rozmiarów ekran, który ma

„Magiczna skrzynka” Oczywiście jest taka możliwość, wystarczy zaopatrzyć układ w regulator ze zintegrowanym pomiarem ciśnienia i wygoda pracy układu staje się faktem.

Regulator ten sam dopasowuje obroty wentylatora tak, by ustalony poziom zadanej wydajności wentylatora został utrzymany, bez względu na zmianę hydrauliki kanału wentylacyjnego.

Drugą zaletą regulatora jest fakt, że pozwala on na ustawianie dwóch poziomów zadanej wydajności dla dwóch różnych interwałów czasowych. Wystarczy zaopatrzyć układ automatyki w zegar sterujący i przy pomocy pokręteł ustawić różne poziomy wydajności wentylatora dla pór dziennej i nocnej jego pracy.

Często w porze nocnej potrzeby wentylacyjne są niższe. Zwiększając ekonomię pracy układu można www.instalator.pl

znaczenie dwojakie. W znaczący sposób pozwala na ukierunkowanie strugi powietrza usuwanego do góry, jak również w znaczny sposób wygłusza pracę akustyczną wentylatora, minimalizując jego akustyczną uciążliwość dla otoczenia dzięki wyłożeniu od wewnątrz materiałem dźwiękoizolacyjnym.

Wyniki badań hałasu (poniżej 66 dBA w odległości 1 m od wylotu) wskazują, że wentylator i pod tym względem nie nastręcza kłopotów użytkownikowi. Wartości te klasyfikują go do grupy maszyn bardzo cichych. Dobrze świadczy to o jego użyteczności w obiektach mieszkaniowych. Również hałas do wewnątrz pomieszczenia, zmniejszany przy pomocy tłumików opływowych, podstaw tłumiących lub specjalnej kulisy zawieszanej na kołnierzu podstawy dachowej, jest niski i daje komfort wypoczynku w bardzo dobrych warunkach higienicznych, nawet w przypadku ostatnich kondygnacji budynków mieszkalnych, gdzie uciążliwość wentylatora jest największa (hałas do kanału < 61 dBA w odległości 1 m od wlotu).

Wentylator z duszą Stworzono wentylator, urządzenie techniczne, wykorzystano jednak przy jego konstrukcji wszelkie możliwe obecnie techniczne nowości celem wykonania urządzenia z dobrym wzornictwem. Zastosowane laminaty poliestrowo-szklane, trwale barwione w sposób dowolny wg żądań użytkownika, dają mu formę estetyczną i ze wszech miar nowoczesną. Konstrukcyjnie urządzenie jest wytrzymałe, a część newralgiczną - ramę układu wirującego - wykonano z włókna węglowego i żywicy epoksydowej, uzyskano dzięki temu lekkość, a zarazem dużą sztywność elementu.

To wszystko wraz z omawianymi w tekście zaletami układu wirującego czyni coś, czego może dotąd jeszcze nie było - dało urządzeniu technicznemu duszę. Ale kto napisał, że technika musi być jej pozbawiona? Ona też jej potrzebuje, jak wszystko, co w życiu dobre, piękne, funkcjonalne i zarazem bardzo użyteczne.

Krzysz tof No wak

59

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 60

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Dziś na ringu „MI”: nowoczesne rozwiązania w wentylacji odzysk ciepła, rekuperacja, wentylacja, powietrze

Viessmann Ile oszczędzę na ogrzewaniu dzięki rekuperacji? Takie pytanie często można usłyszeć od osób zainteresowanych zastosowaniem u siebie wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Niezależnie, czy chodzi o nowo budowany dom, czy też o modernizowany.

Rekuperacja to jeden ze sposobów na zapewnienie właściwej ilości świeżego i czystego powietrza w domu, bez otwierania okien. Rekuperacja to przede wszystkim inwestycja we własne zdrowie i dobre samopoczucie, jak również ochrona budynku przed nadmierną wilgocią i jej skutkami.

System przez cały rok dostarcza do pomieszczeń oczyszczone, świeże powietrze. Usuwa natomiast zużyte, zawierające dwutlenek węgla i wilgoć. Zmniejsza znacząco ilość kurzu, alergenów, roztoczy i zapobiega rozwojowi pleśni. Zapewnia tym samy zdrowy i przyjemny klimat w domu. Jeszcze większy komfort można uzyskać, dostarczając do pomieszczeń orzeźwiający chłód w upalne letnie dni, wykorzystując do tego wentylację mechaniczną z np. gruntowym wymiennikiem ciepła. Wymiennik chłodzi powietrze w lecie, a w zimie wstępnie je podgrzewa.

Ile oszczędzę?

Patrząc całościowo na „ile oszczędzę”, można odpowiedzieć, że: tyle, ile trzeba będzie wydać na walkę z pleśnią i zagrzybieniem ścian; tyle, ile trzeba wydać na inne metody zapewnienia optymalnej jakości powietrza w domu, zakładając przy tym, że będą skuteczne i nie spowodują podwyższonych kosztów eksploatacji domu; tyle oszczędzę, o ile wzrosną koszty ogrzewania domu przez częste otwieranie okien - tym większe oszczędności, im częściej będziemy wietrzyć

60

pomieszczenia, zwłaszcza w zimie; tyle, ile warte jest dla alergików powietrze wolne od alergenów; tyle, ile warte jest bezpieczeństwo, bo nie trzeba otwierać okien; i wreszcie tyle, ile kosztować będzie tradycyjna klimatyzacja i jej eksploatacja.

Ktoś może powiedzieć: „w zimie nie będę wietrzył lub będę, ale rzad-

ko, w ten sposób zaoszczędzę na ogrzewaniu domu”. Na pewno, ale trzeba się wówczas przygotować na to, że we własnym domu będzie się czuł osłabiony i zmęczony. A za jakiś czas będzie musiał pomyśleć o tym, jak usunąć pleśń ze ścian.

Dodatkowym efektem zastosowania wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła są niższe rachunki za ogrzewanie domu. Moim zdaniem, oszczędności te należy traktować właśnie jako dodatek. Oszczędności bęPy ta nie do...

Jak moż na po pra wić efek tyw ność pra cy sys te mu wen ty la cji z od zy skiem cie pła?

dą tym większe, im rekuperator będzie pracował z wyższą sprawnością, a instalacja zostanie właściwie zaprojektowana i wykonana.

System wentylacji Głównym elementem instalacji wentylacji z odzyskiem ciepła Viessmann jest rekuperator Vitovent, który utrzymuje stałe strumienie powietrza niezależnie od ciśnienia statycznego, poprzez zastosowanie energooszczędnych silników na prąd stały ze stałym przepływem objętościowym powietrza i regulatorem balansowym. l Vitovent 300 o maksymalnym przepływie powietrza do 180 m3/h i sprężu dyspozycyjnym 150 Pa (powierzchnia pomieszczeń wentylowanych do ok. 130 m2), z dwoma energooszczędnymi wentylatorami prądu stałego, ze stałą regulacją strumienia powietrza i balansu.

Centrala wyposażona jest w przeciwprądowy wymiennik ciepła z tworzywa PETG, o odzysku ciepła do 92%. Filtry powietrza dolotowego i usuwanego G3 można zastąpić filtrem dokładnym F7. Kontrolę pracy centrali i instalacji wentylacji zapewnia zdalne sterowanie, z programowaniem czasowym i wskaźnikiem zanieczyszczenia filtrów. l Vitovent 300-W w dwóch wariantach, o maksymalnej wydajności powietrza do 300 m3/h (do ok. 180 m2, przy sprężu dyspozycyjnym 100 Pa) lub 400 m3/h (do ok. 230 m2, spręż dyspozycyjny 100 Pa). Centrale wyposażone są w przeciwprądowy wymiennik ciepła z tworzywa sztucznego PETG - stopień odzysku ciepła wg Niemieckiego Instytutu Techniki Budowlanej do 93%.

Niskie zużycie prądu i cichą pracę zapewniają energooszczędne wentylatory prądu stałego, ze stałą regulacją strumienia powietrza i regulacją balansu. Standardowym wyposażewww.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 61

miesięcznik informacyjno-techniczny

niem central Vitovent 300-W jest również elektryczny wstępny podgrzewacz powietrza o mocy do 1 kW, automatyczne obejście letnie, tzw. baypass letni, oraz zdalne sterowanie programowane czasowo i ze wskaźnikiem wymiany filtra. Filtry powietrza dolotowego i usuwanego G4. Dla jeszcze dokładniejszego oczyszczania powietrza nawiewanego można zastosować filtr F7. Komponenty Vitovent 300-W certyfikowane przez Instytut Budownictwa Pasywnego.

Zastosowanie dodatkowego czujnika CO2/wilgoci pozwala na regulację przepływu powietrza wentylacyjnego w zależności od stężenia CO2 lub wilgotności powietrza. Dodatkowo bezobsługowy suchy syfon do odprowadzenia kondensatu zapobiega zasysaniu fałszywego powietrza przez urządzenie wentylacyjne w przypadku wyschnięcia, jak również zapewnia brak przykrych zapachów po wyschnięciu syfonu.

Vitovent 300 i 300-W można wyposażyć w czujnik ciśnienia pomieszczenia odłącza od napięcia urządzenie wentylacyjne w przypadku wystąpienia podciśnienia w pomieszczeniu. Na przykład, jako zabezpieczenie dla jednoczesnej pracy systemu wentylacji i paleniska pobierającego powietrze do spalania z pomieszczenia.

4 (188), kwiecień 2014

Przykładowe wyniki pracy instalacji w latach 2012-2013: średnia sprawność temperaturowa 85%; średnia sprawność energetyczna ogrzewania 76%; średnia sprawność energetyczna chłodzenia 71%; wskaźnik efektywności energetycznej ogrzewania 13,4; wskaźnik efektywności energetycznej chłodzenia 7,4.

Rekuperacja bez kanałów Rozprowadzanie kanałów wentylacyjnych może stanowić pewien kłopot w modernizowanym budynku.

Alternatywą może być tutaj rekuperacja miejscowa Vitovent 200-D. Umieszczając centralę w danym pomieszczeniu, dostarcza się do niego odpowiednią ilość świeżego powietrza, ogrzanego przez powietrze usuwane z tego pomieszczenia. Urządzenie nie wymaga podłączenia do kanalizacji, a potrzebuje jedynie prądu do napędu wentylatorów.

Dodatkowe oszczędności Dodatkowe oszczędności, dzięki wentylacji z odzyskiem ciepła,

Rekuperacja na żywo Rzeczywista średnioroczna sprawność instalacji rekuperacji zależy od wielu czynników i może wynosić między 60 a 80%.

Jak pracuje rzeczywista instalacja z rekuperatorem Vitovent 300 w modernizowanym domu jednorodzinnym oraz jakie ma parametry w danej chwili oraz w ciągu roku, można zobaczyć na „Wizualizacji pracy online”, która znajduje się na stronie viessmann.pl.

www.instalator.pl

można uzyskać, maksymalnie wykorzystując ciepło z powietrza usuwanego z budynku. Po ogrzaniu świeżego powietrze usuwane zawiera jeszcze sporo ciepła, które można wykorzystać dla pompy ciepła Vitocal 161-A, do ogrzewania wody użytkowej. Dzięki temu pompa ciepła jeszcze efektywniej ogrzewa c.w.u., zwłaszcza w zimie.

Pompa ciepła Vitocal 161-A sama może pełnić funkcję „centrali” wentylacji mechanicznej wywiewnej. Za pomocą przewodów wentylacyjnych może pobierać powietrze z pomieszczeń w budynku. Zabudowany w pompie wentylator umożliwia uzyskanie przepływu powietrza

do 300 m3/h, przy sprężu dyspozycyjnym 150 Pa. Dzięki temu można wykorzystać Vitocal 161-A do kontrolowanej wentylacji kilku pomieszczeń o całkowitej powierzchni do ok. 200 m2 (przy 0,5-krotnej wymianie powietrza). Jako osprzęt dostępne są regulowane czerpnie powietrza, przez które dopływa świeże powietrze do poszczególnych pomieszczeń w domu.

Eksploatację pompy ciepła można dostosować do różnych potrzeb. We wszystkich trybach pracy woda użytkowa ogrzewana jest, gdy tylko jej temperatura spadnie poniżej temperatury wymaganej (poniżej progu włączenia). W trybie automatycznym regulator włącza wentylator tylko przy podgrzewie wody użytkowej i reguluje jego prędkość obrotową w zależności od zapotrzebowania na ciepło. Tryb wentylacji umożliwia stałą wentylację pomieszczeń, przy stałej prędkości obrotowej wentylatora lub z wykorzystaniem różnej prędkości obrotowej wentylatora w ustawionych okresach czasu dla poszczególnych dni tygodnia.

System wentylacji z odzyskiem ciepła Vitovent zawiera wszystkie elementy potrzebne do wykonania instalacji, np.: system przewodów i kształtek okrągłych z tworzywa EPP, oraz płaskich, rury typu spiro, anemostaty, tłumiki, filtry powierza, itd. Wszystko co potrzeba żeby zapewnić niezawodny i efektywny system wentylacji.

Krzysz tof Gny ra

61

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 62

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Ring „MI”: nowoczesne rozwiązania dla wentylacji wymiennik, wentylacja, powietrze, dystrybucja

Zehnder W ofercie firmy Zehnder Polska wprowadzono szereg zmian mających na celu uatrakcyjnienie oferty w zakresie wentylacji komfortowej dedykowanej dla budownictwa jedno- oraz wielorodzinnego. Dodatkowo pojawiły się ciekawe rozwiązania dla obiektów o większej kubaturze.

Poszerzenie oferty firmy Zehnder Polska dotyczy zarówno jednostek wentylacyjnych, jak i systemu dystrybucji powietrza. Wprowadzając nowości do oferty zawsze kierujemy się trzema głównymi kierunkami: energooszczędnością, efektywnością oraz funkcjonalnością.

Jedną z nowości jest kompaktowy system dystrybucji powietrza, przeznaczony dla odbiorcy indywidualnego oraz dewelopera lub spółdzielni mieszkaniowej, wraz z nową, niezwykle cichą i wydajną jednostką wentylacyjną Zehnder ComfoAir 180. System ten łączy w sobie najwyższy komfort, łatwość obsługi, wysoki stopień sprawności oraz elastyczność w integracji z domową instalacją. Jakie są zalety takiego rozwiązania? Odpowiedź jest bardzo prosta. Poprzez zastosowanie systemu Zehnder podnosi się niewątpliwie prestiż projektu i oszczędność energii, następuje eliminacja problemu nadmiernej wilgotności (a co za tym idzie - pleśni), a przede wszystkim zapewnia się zdrowie dla przyszłych mieszkańców budynku.

Jest to nowe rozwiązanie, które zostało już dostrzeżone w Europie i nagrodzone m.in. nagrodą Plus X Award.

Ważnym elementem naszej oferty 2014 jest nowy panel sterujący ComfoSense, dedykowany wyłączenie dla jednostek wentylacyjnych Zehnder ComfoAir. Unikalne zalety tego rozwiązania, takie jak zastosowanie technologii CapSense oraz właściwej jakości Look and Feel, powodują, że stero-

62

wanie lub programowanie systemu Zehnder jest jeszcze bardziej intuicyjne. Dodatkowym ułatwieniem dla użytkownika jest fakt, że w panelu zintegrowano odbiornik RF, który w szybki sposób komunikuje się z jednostką wentylacyjną w systemie bezprzewodowym.

Firma Zehnder może również pochwalić się niezwykle sprawnymi i energooszczędnymi jednostkami wentylacyjnymi ComfoAir XL. Jest to kolejna generacja urządzeń z wymiennikiem krzyżowo-przeciwprądowym, które są przeznaczone do zastosowań w budynkach wielorodzinnych i obiektach komercyjnych. Jednostki te zostały zaprojektowane w ścisłej współpracy i zgodnie z wytycznymi Instytutu Domów Pasywnych.

Wydajności jednostek to od 800 do 6000 m3/h przy 250 Pa sprężu dyspozycyjnego. Jednostki dostępne są również jako modułowy produkt, co Py ta nie do...

Któ re jed nost ki wen ty la cyj ne firm kon ku ren cyj nych speł nia ją wy ma ga nia NFO ŚiGW? Pro szę o przed sta wie nie od po wied nich cer ty fi ka tów.

umożliwia montaż w budynkach renowacyjnych. Istnieje także możliwość skonfigurowania własnej jednostki poprzez program doborowy, który możemy na życzenie udostępnić.

Kolejnym nowym produktem w ofercie naszej firmy jest Zehnder Bora OXY, urządzenie wentylacyjne, które odzyskuje energię cieplną z usuwanego powietrza. Jest to produkt prawdziwie innowacyjny i energooszczędny, wypełniający lukę na rynku wśród urządzeń z odzyskiem ciepła. Nie wymaga specjalistycznej automatyki oraz skomplikowanej i kosztownej instalacji kanałowej. Jest to obecnie najkorzystniejsze dostępne na rynku urządzenie tego typu.

Nadaje się idealnie do budynków wielkokubaturowych bez wydzielonych pomieszczeń, dzięki czemu pozwala znacznie obniżyć koszty eksploatacji. Za pomocą jednego panelu sterowania można obsługiwać 12 jednostek Bora OXY jednocześnie.

Już od dawna celem Grupy Zehnder zarówno w Polsce, jak i na świecie jest wdrażanie rozwiązań energooszczędnych. Dlatego z wielkim entuzjazmem patrzymy na program dopłat wprowadzony przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Uważamy, że wprowadzony w zeszłym roku program, który potrwa do 2018 roku, to początek wielkich zmian w temacie oszczędności energii, a co za tym idzie - ochrony środowiska. Zastosowanie wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła to jeden ze sposobów na spełnienie wymogów, dzięki którym można wnioskować o dopłaty do planowanej inwestycji. Nasze jednostki wentylacyjne Zehnder ComfoAir posiadają odpowiednie certyfikaty potwierdzające spełnienie wymagań NF40 oraz restrykcyjnych NF15.

Pa weł Ko zy ra www.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 63

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Jak to dawniej bywało...

Mia ra kra kow ska Najdawniejsze jednostki były w dawnej Polsce - podobnie jak wszędzie indziej - bardzo niedokładne. Długość określano „po kostki”, „po kolana” czy „po pas”. Rozkrzyżowane ręce tworzyły tzw. siąg.

Długość od końca palców do środka klatki piersiowej stanowiła tzw. łokieć wielki. Odległość od końca palców do pachy to łokieć mały, zwany kramnym i kupieckim. Piędź równała się największej rozpiętości między końcami palców wielkiego i małego. Szerokość palca wielkiego w brzuścu stanowiła cal.

Zgodnie z zapowiedzią powracamy dziś do wydanego w Krakowie w 1565 r. artykułu prawnego „O składziech”.

Warto tu zacytować obszerny jego fragment, dotyczy bowiem mierzenia towarów różnymi łokciami: „Ciż mieszczanie - rzecz jasna krakowscy - ukazali przywilej Króla Kazimierza roku Bożego 1354, którym to nadanie mają, żeby kupcy cudzoziemscy, którzybykolwiek z jakimkolwiek towarem do Krakowa przyjechali, nie śmieli jeden drugiemu towaru przedawać: ale żeby towar swój mieszczanom krakowskim, albo którymkolwiek poddanym naszym przedawali. Ktemu płótno golcz, aby było na wielki łokieć przedawane, krom płótna czarnego, które na mały łokieć sub poenis eodem privilegio (czyli pod karą ustanowioną tymże przywilejem) przedawane bydź ma”.

Kupcy za lekceważenie królewskiego nakazu karani byli dużą grzywną.

O niedokładności i różnorodności jednostek mierniczych mówił wyraźnie żyjący w siedemnastowiecznej Polsce Burattini, który wydał w Wilnie w 1675 r. dziełko tyczące się tych zagadnień. W tej pracy przedstawia on doskonały pomysł Stanisława Pudłowskiego - profesora matematyki.

Uczony ten proponował stworzenie powszechnej jednostki długości w postaci - co ciekawe - długości wahadła

sekundowego. Na podobny pomysł wpadł za granicą J. Picard, a także Huygens. Burattini opisywał częste wizyty w Krakowie u ks. Stanisława Pudłowskiego, proboszcza św. Mikołaja i akademika, znakomitego matematyka, notując między innymi w swym pamiętniku: „…zastałem go pewnego dnia zajętego przyrównywaniem miary krakowskiej ze stopą rzymską dla oznaczenia między nimi stosunku. Miara ta, zdaje się bardzo dawna i przechowywana w miejskim ratuszu, to pręt podzielony na cztery równe części otworkami”. Burattini pisze, że po obejrzeniu pręta znalazł ślad uszkodzenia, piłowania i zlutowania srebrem. Nie ma wiec wątpliwości, że miara ta nie miała już pierwotnej długości, a mimo to wciąż była używana do sprawdzania wszystkich miar na terenie Królestwa.

Ponieważ nie było przepisów regulujących jednostki długości warto przytoczyć przykład z zagranicy. Prawo saskie ustanawiało, że piętnaście stóp tworzy pręt; ten mierzyć miał piętnastu jakichkolwiek wieśniaków, którzy wyjdą rano kolejno z kościoła.

A oto przepis jeszcze bardziej dosadny: „szesnastu ludzi, małych i wielkich, tak, jak wychodzą z kościoła mają ustawić obute stopy, oczywiście po

jednej, w rzędzie”. W tym wypadku chodzi więc o pręt szesnastostopowy.

Najdawniejsze jednostki były w dawnej Polsce - podobnie jak wszędzie indziej - bardzo niedokładne.

Długość określano „po kostki”, „po kolana” czy „po pas”. Rozkrzyżowane ręce tworzyły tzw. siąg. Długość od końca palców do środka klatki piersiowej był to tzw. łokieć wielki. Odległość od końca palców do pachy to łokieć mały, zwany kramnym i kupieckim. Piędź równała się największej rozpiętości między końcami palców wielkiego i małego.

Szerokość palca wielkiego w brzuścu stanowiła cal. Łokieć odgrywał kiedyś taką rolę jak obecnie metr. Jednostki powierzchni rozwijały się po części niezależnie od pewnych jednostek długości. Dopiero z biegiem czasu człowiek poczuł potrzebę, aby wszystkie te jednostki powiązać relacjami. Ponieważ jednak różne jednostki były już mniej więcej ustalone, relacje te nie mogły być proste. Wyrażały się zazwyczaj za pomocą liczb o sporej ilości miejsc dziesiętnych. Łokieć nie był w najdawniejszych czasach używany do pomiaru pól. Dopiero później przejęto go z budownictwa i ze świata kupieckiego. W 1353 r. powstał dokument dotyczący budowy murów obronnych miasta Płocka, gdzie występują pojęcia pręta i łokcia.

Właśnie o łokciu krakowskim opowiemy w kolejnym artykule.

Alek san dra Trze ciec ka Źró dło: E. Stamm, „Sta ro pol skie mia ry”, War sza wa 1938.

Czy jesteś już naszym fanem na Facebooku? www.facebook.com/MagazynInstalatora www.instalator.pl

63

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 64

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Systemy odprowadzania spalin

Mity kominowe W branży kominowej, jak w każdej innej dziedzinie życia, możemy się natknąć na sformułowania, za którymi niekoniecznie stoją rzeczowe argumenty, lecz jedynie obiegowe opinie. Powielanie ich przez lata spowodowało, że „wryły” się w świadomość, czasem wyznaczają nawet sposób postępowania.

Funkcjonujące w branży sformułowania, mimo że nie mają poparcia w przepisach czy praktyce, docierają do nas z różnych stron. Nazwaliśmy je mitami kominowymi, bo z prawdą mijają się w dość znacznej odległości.

One właśnie stały się dla nas impulsem do napisania poniższego artykułu. Być może Państwo również się z nimi zetknęli, niekoniecznie w przedstawionej przez nas formie. Mamy pełną świadomość, że będą one nadal funkcjonowały, a na dodatek ciągle ewoluowały, lecz tym artykułem staramy się podjąć próbę obalenia ich.

Mit pierwszy l Za sa da wy bo ru ma te ria łu na ko min jest

pro sta i oczy wi sta: ko min sta lo wy „do ga zu”, a ce ra micz ny do ko min ka i ko tła na pa li wo sta łe. l Figa z makiem. Jak wiele jest gatunków stali, tak całkiem sporo jest także klas (gatunków) współczesnej ceramiki technicznej. Dobór nie jest więc taki oczywisty.

Z jednej strony są gatunki stali wyjątkowo odporne na agresywne kwaśne środowisko (są to stale zwane popularnie kwasówkami), z drugiej zaś stale odporne na kontakt z wysokimi temperaturami - tzw. stale „żaroodporne”. Sytuacja przedstawia się podobnie w przypadku ceramiki. Część dostępnych wkładów posiada właściwości umożliwiające odprowadzanie spalin suchych lub wilgotnych, wszystko zależy po prostu od warunków stwarzanych przez konkretne urządzenie grzewcze. Przy systemach ceramicznych najistotniejsza jest jednak klasyfikacja całego kompletnego

64

systemu kominowego, a nie tylko parametry wkładu ceramicznego.

Zarówno jeden, jak i drugi rodzaj materiału został precyzyjnie opisany i sklasyfikowany w odpowiednich normach zharmonizowanych (EN 1457-1 i EN 1457-2 w przypadku ceramiki oraz EN 1856-1 w przypadku kominów metalowych). Klasyfikacja wkładu (stalowego) lub systemu (ceramicznego i stalowego) to możliwość dokładnego określenia jego obszaru zastosowania i tym elementem powinniśmy się przede wszystkim sugerować, dokonując wyboru komina.

Jednak rzeczywistość często wymusza wzięcie pod uwagę innych elementów, a wybór materiału, z którego wykonano przewód kominowy, schodzi na dalszy plan - nie z wyboru, a z konieczności. W wielu przypadkach decydujące mogą być uwarunkowania ar-

chitektoniczne, estetyczne, a także realne możliwości zastosowania konkretnego rozwiązania. Ten ostatni element ma kolosalne znaczenie w przypadku modernizacji przeprowadzanej w istniejącym budynku, gdy istotny będzie rozmiar remontu, jakiemu musimy poddać część budynku. Komin stalowy ze względu na ciężar nie będzie tak dużym obciążeniem dla stropu jak komin ceramiczno-betonowy.

Istnieje możliwość przymocowania go do ściany bez potrzeby fundamentowania. W związku z powyższym może to być jedyne rozsądne rozwiązanie, trzeba się jednak liczyć z tym, że może to być komin o mniejszej żywotności niż komin ceramiczny, gorzej będzie się też sprawował w przypadku współpracy z kotłem na paliwo stałe generującym spaliny mokre, z czym możemy się na naszym rodzimym rynku spotkać stosunkowo często.

Mit drugi l Ko cioł kon den sa cyj ny wy ma ga za sto so wa nia ko mi na sta lo we go. l Zdecydowanie tak nie jest, a opinia, która utarła się przez lata i dość mocno zakorzeniła w branży kominowej, wynika prawdopodobnie z faktu, że wieloletnia instalacja grzewcza poddawana modernizacji zostaje wyposażona w znacznie nowszy technologicznie kocioł gazowy, bardzo często kondensacyjny. Decydując się na podłączenie kotła gazowego (niekoniecznie kondensacyjnego) do tradycyjnego komina ceglanego, skazujemy się na problem związany z przesiąkaniem komina - prędzej czy później kondensat wydostanie się w ten sposób na zewnętrzną powierzchnię komina. Aby zapobiec temu niepożądanemu zjawisku, należy ceglany kanał zabezpieczyć przed destrukcyjnym działaniem mokrych i agresywnych spalin. Prawdopodobnie ogromna popularność wkładów stalowych stosowanych w takich przywww.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 65

miesięcznik informacyjno-techniczny

padkach - często całkiem uzasadniona - przyczyniła się do powstania obiegowej opinii o konieczności stosowania wyłącznie takich przewodów w przypadku kotłów gazowych, w tym kondensacyjnych. W przypadku nowych budynków można założyć, że projektant przewidział komin właściwy dla całej instalacji i mimo że nie jest to komin stalowy (lecz ceramiczny), to prawdopodobnie jest właściwy do współpracy z kotłem kondensacyjnym.

Jeżeli ktoś ma wątpliwości, powinien skontaktować się z projektantem, aby upewnić się, że zaprojektowany komin ceramiczny świadomie został przewidziany pod kątem współpracy z kotłem kondensacyjnym. Można się również zwrócić do producenta komina uwzględnionego w projekcie lub samodzielnie „rozszyfrować” klasyfikację, przybierającą zwykle formę nalepki na drzwiczkach wyczystkowych komina.

Kilkakrotnie zdarzyło nam się spotkać z sytuacją umieszczania wkładu stalowego w niedawno wybudowanym systemowym kominie ceramicznym, mimo iż ten doskonale nadawał się do współpracy z kotłami kondensacyjnymi. Tego typu pochopne decyzje mogą się okazać zupełnie niepotrzebnym brnięciem w koszty, a nawet być źródłem obniżenia właściwości technicznych komina!

Mit trzeci W przy pad ku ko mi na uni wer sal ne go w każ dym do wol nym mo men cie mo że my zmie nić urzą dze nie grzew cze. l Stwierdzenie „komin uniwersalny” odnosi się do możliwości zastosowania określonego typu paliwa: stałego, olejowego lub gazowego. Dość powszechną opinią jest twierdzenie, że skoro komin jest „uniwersalny”, to w dowolnej chwili można zmienić źródło ciepła bez żadnych konsekwencji. Opinia ta znajduje potwierdzenie jedynie w części przypadków. Należy pamiętać, że uniwersalność komina po jego wybudowaniu automatycznie ulega silnemu zawężeniu, przed wszystkim ze względu na zastosowaną średnicę.

Właściwości komina będą oczywiście niezmienne, tzn. będzie on nadal właściwy dla wszystkich rodzajów paliw, lecz to, czy jego średnica będzie odpowiednia dla nowego urządzenia, nie jest już wcale takie pewne. Użytkując kocioł, np. na paliwo stałe, istnieje l

www.instalator.pl

4 (188), kwiecień 2014

możliwość zamiany go na kocioł gazowy (cały czas mówimy o kominie „uniwersalnym”), lecz z reguły średnica komina okazuje się za duża dla nowego urządzenia grzewczego, a przewymiarowany przewód kominowy może być źródłem nieefektywnego wykorzystania nowego kotła. Z drugiej strony, w sytuacji odwrotnej jest jeszcze gorzej - komin o średnicy optymalnej dla kotła gazowego/olejowego nie pozwoli na zastosowanie kotła na paliwo stałe bez znaczącego zmniejszenia mocy grzewczej tego urządzenia. Podłączenie kotła węglowego czy na drewno do komina o zbyt małym przekroju będzie źródłem problemów z odprowadzeniem produktów spalania!

Dodatkowo warto pamiętać, że „uniwersalność” w odniesieniu do paliwa ma się nijak do uniwersalności w sensie konstrukcji kotła (otwarta czy zamknięta komora spalania). Kocioł gazowy z otwartą komorą spalania wymaga komina o innej konstrukcji (komina spalinowego) i innych parametrach niż kocioł z zamkniętą komorą spalania (np. kondensacyjny). Mimo że ten drugi jest opalany tym samym paliwem, wymaga jednak komina powietrzno-spalinowego.

Mit czwarty l Ko min „z pla sti ku” jest pra wi dło wym roz wią za niem dla nie któ rych ko tłów ga zo wych. l Ta błędna teza wzięła się stąd, że w wielu krajach europejskich prawodawstwo dopuściło do stosowania kominy wyprodukowane z określonych tworzyw sztucznych. Mają one dość wąskie warunki zastosowania, jednak jako wyroby wykonane z materiału palnego nie

mogą być stosowane w Polsce. Zapis jednoznacznie wskazujący na brak takich możliwości możemy znaleźć w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (z późniejszymi zmianami).

Decydując się na takie rozwiązanie (mimo prawnego zakazu propagowane przez niektórych producentów kotłów grzewczych) na podstawie opinii i poczucia, że „skoro jest to stosowane na Zachodzie”, to nie będzie złe także u nas, możemy spotkać się z nieprzyjemną sytuacją podczas formalnego zakończenia procesu budowlanego, gdy po raz ostatni sprawdzimy zgodność wykonania całej budowy domu z projektem i obowiązującymi aktami prawnymi. Pół biedy, jeśli trafi nam się komin z tworzywa sztucznego włożony do kanału z cegły. Nie będzie wielką trudnością techniczną wyjęcie zakwestionowanego przez nadzór budowlany „plastikowego komina” i wprowadzenie w jego miejsce wkładu kominowego, np. ze stali, choć nie będzie to operacja bezkosztowa. Gorzej, jeśli poddamy się modzie wyprowadzenia takiego przewodu spalinowego lub powietrzno-spalinowego bezpośrednio przez ścianę budynku. Po wybudowaniu całego domu nie będzie już możliwości wzniesienia komina, z którego zrezygnowano na jakimś etapie wykonywania prac. Najbardziej prawdopodobną próbą rozwiązania problemu będzie dobudowanie komina zewnętrznego. Łu kasz Chę ciń ski Mar cin Kie dos

65

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 66

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

Okresowa kontrola stanu technicznego instalacji gazowej

Ku rek na prze glą dzie Z nastaniem wiosny powraca zwykle temat przeglądów okresowych budynków, w tym między innymi przeglądów instalacji gazowej.

Jeśli chodzi o przeglądy instalacji gazowej dokonywanej w czasie okresowych przeglądów budynków, bardzo często pojawiają się pytania, kto może dokonywać przeglądów instalacji gazowej, w jakim terminie należy przeprowadzić przegląd instalacji gazowej, co należy skontrolować, co powinien zawierać protokół z przeglądu instalacji gazowej, czy jest ustalony wzór takiego protokołu, i jeszcze wiele innych kwestii związanych z tym zagadnieniem, na które postaram się odpowiedzieć Państwu w tym artykule.

Co w paragrafach?

Zacznijmy od podstaw prawnych przeprowadzania przeglądów obiektów budowlanych. Zgodnie z art. 62 ust. 1 Ustawy „Prawo Budowlane” z dnia 7 lipca 1994 r. z późn. zm. „Obiekty budowlane powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcę kontroli: 1) okresowej, co najmniej raz w roku, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego: (…) c) instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych)”. Przepis ten dotyczy wszystkich obiektów budowlanych, które wyposażone są w instalację gazową, w tym budynków jednorodzinnych i zagrodowych. Często właściciele tych budynków nie wypełniają tego obowiązku, a osoby, które mają uprawnienia do wykonywania przeglądów uważają, że obowiązek ten nie dotyczy budynków jednorodzinnych.

Błąd ten bierze się prawdopodobnie z niedokładnego odczytania zapisów zawartych w art. 62 ust. 2 tej Ustawy, w którym w pkt. 1 zapisane jest, że obowiązek kontroli nie dotyczy bu-

66

dynków mieszkalnych jednorodzinnych. Po uważnej lekturze zauważyć można, że właściciele i zarządcy budynków mieszkalnych jednorodzinnych zwolnieni są tylko z obowiązku corocznej kontroli „elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu” (art. 62 ust. 1 pkt. 1 lit. a Ustawa Prawo Budowlane).

Poza tym „(…)w przypadku budynków o powierzchni zabudowy przekraczającej 2000 m2 oraz innych obiektów budowlanych o powierzchni dachu przekraczającej 1000 m2 (…)” kontrolę należy przeprowadzić co najmniej 2 razy w roku w terminie do 31 maja i do 30 listopada (art. 62 ust. 1 pkt. 3 Ustawa Prawo Budowlane).

Na podstawie ww. artykułu Ustawy, ale również na podstawie Rozporządzenia MSWiA z dnia 16 sierpnia 1999 r. w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych (Dz. U. 1999 r. nr 74 poz. 836) za przeprowadzenie okresowej kontroli obiektów budowlanych odpowiedzialny jest właściciel lub zarządca nieruchomości, i to na nim spoczywa obowiązek dopilnowania terminowego przeprowadzenia przeglądów, które powinny być wykonane w porze wiosennej (§4 ww. rozporządzenia). Jednocześnie pragnę przypomnieć to, co często umyka właścicielom i zarządcom budynków, że kontrole okresowe instalacji gazowej powinny być wykonywane „równocześnie z kontrolą stanu technicznego przewodów i kanałów wentylacyjnych oraz spalinowych” (§47 ww. rozporządzenia). Podsumowując: dopiero łączne, sprawne działanie instalacji gazowej, wentylacyjnej i odpro-

wadzenia spalin zapewnia bezpieczeństwo użytkowania.

Kolejnym z często pojawiających się pytań jest pytanie o to, kto może dokonać przeglądu instalacji gazowej.

Odpowiedź na nie zawarta jest w Ustawie „Prawo Budowlane”, a dokładnie w artykule 62 ust. 4 i 5., które brzmią: l ust. 4 „Kontrole, o których mowa w ust. 1 (mowa m.in. o przeglądach instalacji gazowej - dopisek autora), z zastrzeżeniem ust. 5-6a (ust. 6 dotyczy przeglądów przewodów kominowych, ust. 6a dot. budowli piętrzących - dopisek autora), przeprowadzają osoby posiadające uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalności”. l ust. 5 „Kontrole stanu technicznego instalacji elektrycznych, piorunochronnych, gazowych i urządzeń chłodniczych, o których mowa w ust.

1 pkt. 1 lit. c, pkt. 2 i pkt. 6 oraz ust.

1b, mogą przeprowadzać osoby posiadające kwalifikacje wymagane przy wykonywaniu dozoru nad eksploatacją urządzeń, instalacji oraz sieci energetycznych i gazowych”.

Jak widać z powyższych cytatów, interpretacja może być dwojaka: po pierwsze - przeglądów mogą dokonywać osoby posiadające uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalności, które dodatkowo muszą posiadać ważne uprawnienia energetyczne gazowe (gr. 3) w zakresie dozoru; druga interpretacja wystarczy, aby osoba wykonująca przegląd instalacji gazowej miała ważne uprawnienia energetyczne gazowe w zakresie dozoru (tutaj pozwolę sobie przypomnieć Państwu, że uprawnienia te ważne są przez okres 5 lat od daty wydania).

Dyskusje na temat, kto może, a kto nie może wykonać przeglądu instalacji gazowej trwałyby pewnie długo, gdyby nie pomógł w rozwiązaniu tego problemu Główny Inspekwww.instalator.pl

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 67

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

tor Nadzoru Budowlanego. Zgodnie z interpretacją zamieszczoną na stronie internetowej Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego: „Do przeprowadzania takich kontroli upoważnione są więc osoby posiadające uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej, jak i osoby posiadające kwalifikacje wynikające z przepisów o dozorze technicznym i energetyce i w tym przypadku bez znaczenia jest fakt posiadania lub nieposiadania przez nie uprawnień budowlanych”.

Co kontrolować?

Ustaliliśmy już, kto i kiedy może wykonać przegląd instalacji gazowej, teraz zajmijmy się tym, co w trakcie przeglądu należy skontrolować. W tym momencie sprawy się nieco komplikują. Obecnie polskie przepisy bardzo lakonicznie określają zakres okresowej kontroli stanu technicznego instalacji w tym gazowej stanowiącej wyposaże-

nie techniczne budynku. Do dyspozycji mamy dwa rozporządzenia: l Rozporządzanie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 sierpnia 1999 r. w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych (Dz. U. 1999 nr 74 poz. 836). l Rozporządzanie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i

ich usytuowanie (Dz. U. 2002 nr 75 poz. 690 z póź. zm.).

Pierwsze z nich zawiera jedyny zapis, który może być potraktowany jako wskazówka dotycząca zakresu przeglądu instalacji gazowej (§5 ust.

2 pkt.8). Wynika z niego, że szczegółowym sprawdzeniem należy objąć stan techniczny „przejść przyłączy instalacyjnych przez ściany budynku”.

Co prawda w przypadku instalacji gazowych może być to potraktowane jako wskazanie trochę „na wyrost”, bo przecież kurek główny, czyli granica miedzy instalacją a siecią gazową znajduje się na zewnątrz budynku, tzn. że przez ścianę zewnętrzną budynku przechodzi instalacja, a nie przyłącze.

Jednak przypominam, że istnieje jeszcze wiele budynków, w których kurek główny znajduje się w piwnicy w tzw. pomieszczeniu „wlotu gazu” bądź pomieszczeniu „gazomierza”. W takim przypadku przepis ten dotyczy ich bezpośrednio. W tym miejscu pozwolę sobie przypomnieć Państwu, że

MI kwiecien__Layout 1 14-03-26 10:03 Page 68

miesięcznik informacyjno-techniczny

przewód gazowy przechodzący przez zewnętrzne ściany budynku powinien być prowadzony w rurze osłonowej wypełnionej elastycznym uszczelnieniem gazoszczelnym.

Oczywistą rzeczą wydaje się sprawdzenie szczelności instalacji gazowej, tzn. sprawdzić należy wszystkie połączenia przewodów, armatury, gazomierzy i urządzeń gazowych.

Sprawdzenie kurków odcinających urządzenia gazowe powinno być wykonane zarówno w położeniu zamkniętym, jak i otwartym.

Poza tym należy sprawdzić zgodność wykonania instalacji z obowiązującymi przepisami dotyczącymi jej budowy i użytkowania. Przepisy te zmieniały się na przestrzeni lat, co należy uwzględnić w trakcie kontroli. Obecnie obowiązujące przepisy zostały określone w Dz. U. 2002 nr 75 poz. 690 §156 ÷ §179. Podlegają im wszystkie instalacje wybudowane po roku 2002 oraz te, które po roku 2002 podlegały remontowi, przebudowie lub modernizacji.

Pomocne w określeniu zakresu prac mogą być także „Wytyczne wykonywania przeglądów instalacji gazowej w wielorodzinnych budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej” wydane przez GUNB dn. 24.07.1995 r. oczywiście są one w dniu dzisiejszym nieobowiązujące, natomiast w wielu punktach nie straciły na aktualności.

Mogą być więc pewną wskazówką i podpowiedzią, co w ramach przeglądu należy wykonać. Według tego dokumentu należy m.in. dokonać: l przeglądu dostępu do zaworów i kurków, l sprawdzenia przejść przewodów przez zewnętrzne ściany budynków (Dz. U. 1999 nr 74 poz. 836 §5 ust.

2 pkt. 8), l sprawdzenia stężenia gazu w piwnicach, l kontroli szczelności połączeń gwintowanych i kurków, l stężenia gazu na górnych piętrach w budynkach wyposażonych w sanitarne kanały zbiorcze, l sprawdzenia stężenia gazu we wnękach gazomierzowych, szczelności połączeń i stanu gazomierza, l sprawdzenia stanu aparatów gazowych w lokalach, prawidłowości ich działania i przebiegu procesu spalania,

68

4 (188), kwiecień 2014

l sprawdzenia

stanu elastycznych połączeń przyborów gazowych pod kątem zgodności z wymaganymi atestami, l sprawdzenie stanu przewodów spalinowych (w tym miejscu pragnę przypomnieć, że zgodnie z Dz. U. 2002 r. nr 75 poz. 690 §156 przewody spalinowe lub powietrzno-spalinowe są wyposażeniem instalacji gazowej), l pomalowania przewodów instalacji gazowej w piwnicach na kolor żółty ten przepis jest już nieaktualny, gdyż nie ma w chwili obecnej konieczności malowania instalacji gazowej na kolor żółty, ale istnieje konieczność zabezpieczenia antykorozyjnego instalacji (Dz. U. 2002 Nr 75 poz. 690 §165 ust. 3) i stan tego zabezpieczenia powinien być kontrolowany.

ferycznych i niszczące działanie innych czynników, 5) zakresu niewykonanych robót remontowych zaleconych do realizacji w protokołach z poprzednich kontroli okresowych”.

Oprócz informacji, o których mowa w rozporządzaniu, protokół powinien zawierać datę wykonania przeglądu i podpis osoby wykonującej przegląd wraz z numerem uprawnień budowlanych lub numerem dodatkowych kwalifikacji w zakresie wykonywania dozoru nad eksploatacją instalacji gazowych wydanych na podstawie Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia. 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się Przed kontrolą... eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. 2003 nr 89 poz. 828), któPrzed rozpoczęciem przeglądu oso- re wydawane są na okres 5 lat. by dokonujące kontroli powinny zaKolejnym, moim zdaniem, bardzo poznać się z protokołami z poprzed- ważnym stwierdzeniem, które powinich kontroli, protokołami odbioru ro- nien zawierać protokół, jest określebót remontowych wykonywanych w nie czy instalacja jest sprawna jako cabudynku, zgłoszeniami użytkowni- łość. To znaczy, czy może być użytkoków lokali dotyczącymi usterek, wad wana przez kolejny rok. Jest to końi uszkodzeń (Dz. U. 1999 nr 74 poz. cowy wniosek z wykonanego przeglą836). Protokoły z poprzednich prze- du. W tym punkcie można zaznaczyć glądów stanowią załącznik do książki np., że instalacja może być dalej użytobiektu budowlanego, a właściciel lub kowana pod warunkiem wykonania zarządca jest zobowiązany do ich udo- niezbędnych napraw. Umieszczając stępnienia organom upoważnionym taki zapis, musimy oczywiście wymiedo kontroli stanu technicznego nić zakres tych niezbędnych prac.

(Ustawa „Prawo Budowlane” art. 64 W związku z brakiem wzoru protoust. 3 oraz art. 65). kołu każda osoba wykonująca okresowy przegląd instalacji gazowej może Po kontroli... stworzyć swój wzór takiego dokumentu. Protokół powinien być sporządzoPo zakończeniu okresowej kontroli ny w co najmniej dwóch egzemplanależy sporządzić protokół. Żadna rzach: jeden dla właściciela lub zaUstawa ani rozporządzenie nie zawie- rządcy budynku, drugi do własnego arra wzoru protokołu, natomiast w chiwum. Ponadto należy pamiętać, że Dzienniku Ustaw Nr 74 poz. 836 z w przypadku budynków o powierzch1999 r. określone jest, co taki proto- ni zabudowy powyżej 2000 m2 i inkół powinien zawierać. Zgodnie z tym nych obiektów o powierzchni dachu rozporządzeniem protokół z okreso- powyżej 1000 m2 „osoba dokonująca wej kontroli stanu technicznego po- kontroli jest zobowiązana bezzwłoczwinien zawierać określenie: nie pisemnie zawiadomić właściwy or„1) stanu technicznego elemen- gan o przeprowadzonej kontroli” (Pratów budynku objętych kontrolą, wo Budowlane art. 62 ust. 1 pkt. 3).

2) rozmiarów zużycia lub uszko- Organem tym jest Powiatowy Inspekdzenia elementów, o których mowa torat Nadzoru Budowlanego. w pkt. 1, Mam nadzieję, że chociaż w czę3) zakresu robót remontowych i ści odpowiedziałam na Państwa kolejności ich wykonywania, wątpliwości.

4) metod i środków użytkowania Życzę bezpiecznej pracy! elementów budynku narażonych na Mag da le na Omi lia no wicz szkodliwe działanie wpływów atmoswww.instalator.pl

l DODATEK OGŁOSZENIOWY „MAGAZYNU INSTAL ATORA“

014 4. 2

miesięcznik informacyjno-techniczny 4 (188), kwiecień 2014

69

I

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

II

70

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

71

III

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

IV

72

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (188), kwiecień 2014

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

73

V

Mistrzowie Instalacji 210x297+5_III edycja.indd 1

2014-03-27 08:44:40

®

A U T O M AT Y C Z N E PALNIKI na BIOMASĘ

LIDER PALNIKÓW NA PELLET

Pellas X Revo P Pellas X to najwyższej jakości i najbardziej P zaawansowane technologicznie palniki za na n biomasę dostępne na rynku. Można je podłączyć do każdego typu kotła olejowego, gazowego czy na paliwo stałe. o Palnik Pellas X Revo jest innowacyjnym P produktem na rynku światowym, jego p przełomowość polega na bardzo p zaawansowanej technologii rotacyjnej za komory spalania. k Oprócz wysokiej sprawności spalania O sięgającej 99%, to unikatowe rozwiązanie si

NOWA GENERA GENERACJA A CJJ A P PALNIKÓW A L NIKÓ ÓW Î Technologia spalania nadciśnieniowego – brak zagrożenia cofnięcia płomienia Î Opatentowany system mieszania paliwa w komorze paleniskowej – znacznie wydłuża czas bezobsługowej pracy

tzw. palnika rotacyjnego, zapewnia tz permanentne samooczyszczanie się z popiołu pozostającego w trakcie spalania.

Î Kontrola procesu spalania przy użyciu szerokopasmowej sondy LAMBDA Î Automatyczna praca: rozpalanie, czyszczenie, kontrola płomienia Î Płynna (elektroniczna) regulacja mocy Î Automatyczny start po zaniku napięcia - pamięć ostatnich ustawień Î Wysoka sprawność spalania – do 99 % Î Palenisko wykonane z najwyższej jakości stali żaroodpornej Î Wykonany ze stali szlachetnych Î Niska bezwładność cieplna Î Niska emisja CO i CO2 Î Niski pobór prądu Î 3 lata gwarancji Î Palniki o mocach 5 - 350 kW

Odwiedź nasze stoisko! Zapraszamy na

MIĘDZYNARODOWE TARGI INSTALACYJNE w POZNANIU 8-11 kwietnia 2014 Hala 5, stoisko nr 38

Î Zamiennik palników olejowych i gazowych

PRODUCENT PELLASX Sp. z o.o. Sp. k.

64-920 Piła, ul. Szybowników 39/10 tel.: +48 67 214 71 32 e-mail: info-pl@pellasx.eu

Î

www.pellasx.pl