Magazyn Instalatora 11/2017 M

www.instalator.pl

nakład 11 015

2 1 1 .

miesięcznik informacyjno-techniczny

nr 11 (231), listopad 2017

017

ISSN 1505 - 8336

l Ring „MI”:

sterowanie/regulacja

l W numerze: X Kominy

X Pompy ciepła X Baterie X Kotły na paliwa stałe

WODA TO ŹRÓDŁO ŻYCIA. I właśnie dlatego w naszych działaniach skupiamy się głównie na kwestii higieny wody.

Woda pitna to najcenniejszy skarb na Ziemi. Dlatego zapewnienie higieny wody było, jest i będzie jednym z naszych najważniejszych celów. W tej dziedzinie podejmujemy codzienne wyzwania pod względem techniki instalacyjnej i jako światowy lider bierzemy na siebie globalną odpowiedzialność. Viega. Connected in quality.

viega.pl/O-nas

171030DU_Image_Trinkwasser_PL_207x293_Magazyn_Instalatora_F39.indd 1

15.05.17 16:27

Treść numeru

Szanowni Czytelnicy Komfort użytkowania instalacji grzewczej i ogrzewczej jest bardzo związany z właściwym dobraniem i dopasowaniem elementów regulacyjnych urządzeń grzewczych. Przykładowo nie wystarczy tylko zamontowanie przy grzejniku zaworu termostatycznego z głowicą termostatyczną. Trzeba to zrobić zgodnie ze sztuką. Jak pisze jeden z autorów: „Nawet projektanci często nie zważają na to, czy zawór termostatyczny zasila grzejnik 22-50-40, czy 33-90-1600. Najczęściej niedopasowanie zaworów termostatycznych kompensuje się przez odpowiednie „kryzowanie”, czyli dobór odpowiedniej nastawy. Zazwyczaj im mniejsza moc grzejnika, tym niższa nastawa wstępna. W ten sposób uzyskuje się połowicznie efekt odpowiedniego autorytetu zaworu”. A koszty ponosi później użytkownik...

Sterowanie instalacją, a także wpływ na jej regulację zapewniają coraz nowocześniejsze „środki komunikacji” użytkownik-instalacja.

Według innego autora: „Instalacja grzewcza powinna zapewniać komfort użytkownikom budynku oraz ekonomiczną eksploatację jego właścicielowi. Żeby spełnić te wymagania, układ sterujący pracą instalacji musi być inteligentny, dopasowany do indywidualnej konfiguracji systemu, a przede wszystkim powinien umożliwiać reakcję na zmieniające się warunki pracy. Niestety wiele stosowanych na rynku rozwiązań nie wykorzystuje najnowszych możliwości technologicznych, ponieważ zostały stworzone dawno temu”. Z pomocą przychodzą najnowsze zdobycze techniki: „To, co widoczne już na pierwszy rzut oka, to kolorowy ekran dotykowy o przekątnej 7" i rozdzielczości 800 x 480. Rozwiązanie stosowane w skomplikowanych instalacjach przemysłowych zastosowano, aby zapewnić intuicyjną obsługę i szybki dostęp do wszystkich ważnych informacji...”.

Temat kominów do kotłów kondensacyjnych wciąż wzbudza wiele emocji. Dlatego ważne jest rzeczowe przestawianie argumentów dotyczących wyboru odpowiedniego systemu odprowadzania spalin z tych urządzeń grzewczych. Jak pisze autor artykułu pt. „Komin i kondensat” (s. 60-61): „Inwestorzy i wykonawcy wybierający komin do kotła kondensacyjnego coraz częściej decydują się na komin systemowy. Dobór takiego stanowi często wyzwanie. Nie tylko ze względu na właściwy dobór średnicy czy koncepcji instalacji odprowadzania spalin, ale również wybór pomiędzy dostępnymi na rynku rodzajami materiału, z którego wykonany jest kanał spalinowy danego systemu”. A jakie jest Państwa zdanie na ten temat?

Sławomir Bibulski

4

Na okładce: © Andriy Popov/123RF.com

l

Ring „MI”: sterowanie i regulacja instalacji grzewczej s. 6-16

l Efektywna praca powietrznej pompy ciepła s. 17 l Kocioł na pelet czy na ekogroszek? s. 20 l Mocne cięcie (Wymiana... połowy kotła) s. 22 l Naczynia przeponowe w instalacji z kotłem kondensacyjnym s. 24 l Podzespoły bezpieczeństwa (Osprzęt kotła gazowego) s. 26 l Grzejniki kanałowe s. 30 l Odpowiadam, bo wypada s. 32 l Na awarię... UPS s. 34 l Instalacja modelowa (BIM, czyli wirtualne budowanie rzeczywistości) s. 36 l Emisja pod lupą (Wysokosprawne kotły c.o. na paliwa stałe - 2) s. 38 l Uzdatnianie c.o. (strona sponsorowana firmy Herz) s. 40 l Efektywne trio (strona sponsorowana Circula) s. 41

l

Walka z Legionellą s. 48

l Porządkowanie wód opadowych (Zmiana prawa wodnego - 1) s. 42 l Dwukomorowe oczyszczanie (POŚ w domu) s. 44 l Bezpieczny prysznic (Baterie natryskowe) s. 46 l Atak z biofilmu (Legionella - zagrożenia użytkowników instalacji - 1) s. 48 l Systemy podtynkowe w instalacjach s. 50 l Toaleta na dworze (Jak to dawniej o czystość dbano...) s. 51 l Co tam Panie w „polityce”? s. 52 l Jak wykonać operat wodno-prawny? s. 54 l Pot się leje... (Chemia budowlana - na zdrowie) s. 56 l Poczta „Magazynu Instalatora” s. 58

l

Odprowadzanie spalin z kotłów kondensacyjnych s. 60

ISSN 1505 - 8336

l Nowości w „MI” s. 59 l Komin i „kondensat” s. 60 l Gorący komin s. 62 l Pompownia w biogazowni s. 64 l Komin w starej kamienicy s. 67 l Odpowiadam, bo wypada s. 68 1 1.

7 20 1

www.instalator.pl

Nakład: 11 015 egzemplarzy Wydawca: Wydawnictwo „TECHNIKA BUDOWLANA“ Sp. z o.o., 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/4.

Redaktor naczelny Sławomir Bibulski (s.bibulski@instalator.pl) Z-ca redaktora naczelnego Sławomir Świeczkowski (redakcja-mi@instalator.pl), kom. +48 501 67 49 70.

Sekretarz redakcji Adam Specht Marketing Ewa Zawada (marketing-mi@instalator.pl), tel./fax +48 58 306 29 27, 58 306 29 75, kom. +48 502 74 87 41.

Kontakt skype: redakcja_magazynu_instalatora Adres redakcji: 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/5.

Ilustracje: Robert Bąk. Materiałów niezamówionych nie zwracamy.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

5

miesięcznik informacyjno-techniczny

11 (231), listopad 2017

Ring „Magazynu Instalatora“ to miejsce, gdzie odbywa się „walka“ fachowców na argumenty. Każdy biorący udział w starciu broni swoich doświadczeń (i przeświadczeń...), swojego chlebodawcy bądź sponsora, swojej wiedzy i wiary.

Przedmiotem „sporu“ będą technologie, materiały, narzędzia, metody, produkty, teorie - słowem wszystko, co czasem różni ludzi z branży instalatorskiej. Każdy z autorów jest oczywiście świadomy, iż występuje na ringu. W grudniu na ringu: instalacje w łazience (ogrzewanie, systemy natryskowe, baterie, kanalizacja, systemy podtynkowe, kabiny, pompy i pomporozdrabniacze, chemia budowlana...)

Ring „MI”: sterowanie i regulacja instalacji grzewczej modułowy system sterowania, zarządzanie budynkiem

Buderus Modułowy system sterowania Logamatic 5000 to prawdziwy multitalent wśród układów sterujących instalacjami grzewczymi, udostępniający olbrzymie możliwości integracji i zdalnego dostępu w nowoczesnych budynkach. Dodatkowo oferuje on estetyczny i stylowy wygląd.

Instalacja grzewcza powinna zapewniać komfort użytkownikom budynku oraz ekonomiczną eksploatację jego właścicielowi. Żeby spełnić te wymagania, układ sterujący pracą instalacji musi być inteligentny, dopasowany do indywidualnej konfiguracji systemu, a przede wszystkim powinien umożliwiać reakcję na zmieniające się warunki pracy. Niestety wiele stosowanych na rynku rozwiązań nie wykorzystuje najnowszych możliwości technologicznych, ponieważ zostały stworzone dawno temu. Marka Buderus postanowiła wejść w XXI wiek z układami sterowania instalacją grzewczą.

Fot. 1. 7” ekran dotykowy umożliwia intuicyjną nawigację po całym systemie grzewczym.

6

Multitalent Korzystając z prawie 20 lat doświadczeń z poprzednią generacją urządzeń sterujących, to, co sprawdzone, zostało wzbogacone o nowoczesne rozwiązania techniczne. Najnowszy modułowy system sterowania Logamatic 5000 wprowadza szereg możliwości i funkcjonalności niedostępnych dotychczas w układach sterowania instalacją grzewczą.

To, co widoczne już na pierwszy rzut oka, to kolorowy ekran dotykowy o przekątnej 7" i rozdzielczości 800 x 480. Rozwiązanie stosowane w skomplikowanych instalacjach przemysłowych zastosowano, aby zapewnić intuicyjną obsługę i szybki dostęp do wszystkich ważnych informacji. Bezpośrednio pod ekranem umiejscowiono trzy przyciski umożliwiające szybki dostęp do trybu ręcznego, trybu kominiarza oraz resetu automatyki palnika. Wszechstronna modułowa konstrukcja zapewnia dopasowanie układu sterowania do instalacji grzewczej

- od najprostszej instalacji jednokotłowej z jednym obiegiem grzewczym i obiegiem ciepłej wody użytkowej do skomplikowanych układów kaskadowych inteligentnie współpracujących z wieloma obiegami grzewczymi oraz alternatywnymi źródłami ciepła (takimi jak kogeneracja czy odnawialne źródła energii).

Przemyślana konstrukcja sterowników udostępnia różnorodne opcje instalacji bezpośrednio na urządzeniu grzewczym w przypadku kotłów stojących lub na ścianie dla pozostałych urządzeń. Zintegrowany system prowadzenia kabli (demontowana obudowa tylna z uchwytami kablowymi, moduły z etykietami przyłączy) ułatwia doprowadzenie przewodów do sterownika i umożliwia zabezpieczenie całej elektroniki na etapie prac budowlanych.

Integracja Wyznaczając nowe standardy, Buderus oferuje możliwość połączenia z systemem zarządzania budynkiem poprzez zintegrowany interfejs komunikacyjny Modbus. Zastosowanie w sterownikach otwartego protokołu poPytanie do...

Jakie są zalety modułowego systemu sterowania Logamatic 5000? www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

zwala na podłączenie do magistrali budynkowej i wymianę informacji w obrębie wszystkich współpracujących systemów. Komunikacja Modbus jest dostępna w standardzie TCP/IP - wykorzystując jedno z wejść RJ45 w sterowniku łączymy go z siecią lokalną budynku za pomocą kabla ethernet.

Dzięki takiemu rozwiązaniu instalacja jest łatwa i szybka. Alternatywnie dostępne są również sygnały wejściowe on/off oraz 0..10 V umożliwiające doprowadzenie sygnałów zewnętrznych zapotrzebowania na ciepło, a także sygnały wyjściowe informujące o usterkach i aktualnej wydajności systemu.

Sterowniki wyposażone są standardowo w interfejs internetowy (dwa gniazda RJ45) umożliwiający komunikację pomiędzy urządzeniami w instalacjach wielokotłowych, a także zdalny dostęp poprzez sieć lokalną lub internet. Do podłączenia wystarczy standardowy kabel sieciowy. W sieci lokalnej dostęp możliwy jest poprzez przeglądarkę internetową i technologię WebServer znaną np. z routerów. Wpisując w przeglądarce adres IP sterownika uzyskujemy dostęp do strony, która umożliwia obsługę na takim samym poziomie co ekran sterownika. Podczas łączenia przez internet wykorzystywany jest portal internetowy, który umożliwia dostęp do monitorowania danych z dowolnego miejsca.

W przypadku instalacji kaskadowych połączenia pomiędzy sterownikami również wykonywane są za pomocą zwykłych kabli sieciowych, a obsługa poszczególnych sterowników może być wykonywana za pomocą do-

11 (231), listopad 2017

Fot. 2. Dostępne w standardzie interfejsy USB, RJ45, Modbus umożliwiają zdalny nadzór nad instalacją.

Styl Marka Buderus stawia nie tylko na funkcjonalność urządzeń, ale również na ich nowoczesny wygląd. Modułowy system sterowania Logamatic 5000 doskonale wpisuje się w ten trend.

Wspomniany już ekran dotykowy o przekątnej 7" z intuicyjnym interfejsem Fot. 3. Sterownik Logamatic 5000 zaużytkownika to bez wątpienia wizyinstalowany na nowym kotle Logano tówka urządzenia. Obudowa wykonaplus KB372 - instalacja komercyjna na z wytrzymałego tworzywa sztuczteż może zachwycać wyglądem. nego w estetyczny sposób zabezpiecza wszystkie przyłącza elektryczne. Duży i wyraźny pasek stanu LED zlokalizowany pod ekranem umożliwia już z daleka określenie stanu instalacji. Trzy kolory odwzorowują informację o tym czy sterownik pracuje w trybie automatycznym, ręcznym, występuje problem z dostępem do internetu bądź system wymaga reakcji użytkownika Fot. 4. Zintegrowany system prowalub serwisu z uwagi na występujące dzenia kabli umożliwia demontaż nieprawidłowości. Możliwe przełąelektroniki na czas wykonania instala- czenie grafik wyświetlanych w stecji i wygodne podłączenie elementów. rowniku na tryb retro Logamatic 4000 przypadnie do gustu wszystkim tym, którzy przyzwyczaili się do obsługi starszej generacji urządzeń. W trybie retro grafiki ilustrujące schematy obiegów, zastępowane są odwzorowaniem sygnalizacji znanej z Logamatic 4000. Przesyłanie ekranu 1:1 na komputer usprawnia pracę z systemem - szczególnie podczas uruchomienia i konserwacji.

Modułowy system sterowania Logamatic 5000 to prawdziwy multitalent wśród układów sterujących instalacjami grzewczymi, udostępniający olbrzymie możliwości integracji i zdalnego dostępu w nowoczesnych budynkach. Dodatkowo oferuje on estetyczny i stylowy wygląd.

Fot. 5. Przesyłanie ekranu 1:1 na komputer to wygoda obsługi i konfiguracji. www.instalator.pl

wolnego wyświetlacza poprzez sieć.

Zintegrowany interfejs USB umożliwia aktualizację oprogramowania, backup konfiguracji sterownika, a także - za pomocą opcjonalnego konwertera - wygodny dostęp do ustawień poprzez komputer. Wykorzystując pamięć przenośnią interfejs USB można też wykorzystać do rejestracji danych monitorowanych w systemie grzewczym.

Wbudowane gniazdo kart SD umożliwia rozszerzenie pamięci danych historycznych oraz alternatywnie aktualizację oprogramowania.

Dominik Tomaszewski

7

miesięcznik informacyjno-techniczny

11 (231), listopad 2017

Ring „Magazynu Instalatora”: sterowanie i regulacja zawory grzejnikowe, przyłącza zaciskane, półśrubunki

Calido W zaworach grzejnikowych CALIDO serii ESKIMOS zastosowana została opatentowana przez nas budowa trzpienia, umożliwiająca wymianę uszczelniających o-ringów bez potrzeby opróżniania instalacji z wody.

Cieknie zawór i co dalej? Podstawiamy miskę i zaczyna działać wyobraźnia: poszukiwanie fachowca, opróżnianie wody z instalacji, czas, nerwy i koszty…

A może da się uszczelnić zawór grzejnikowy bez potrzeby opróżniania instalacji z wody? To pytanie słyszeliśmy wiele razy podczas dwudziestu pięciu lat pracy na rynku instalacyjnym. Postano-

Fot. 1. Przekrój zaworu grzejnikowego ESKIMOS. wiliśmy więc zaprojektować zawory grzejnikowe zawierające nasze własne, innowacyjne rozwiązania techniczne. Z wielką przyjemnością prezentujemy zawory nowej generacji.

Zawory grzejnikowe CALIDO serii ESKIMOS to zawory, w których zastosowana została opatentowana przez nas budowa trzpienia, umożliwiająca wymianę uszczelniających o-ringów bez potrzeby opróżniania instalacji z wody. Udało się to osiągnąć dzięki dzielonej budowie trzpienia, gdzie jego dolna część po zakręceniu zaworu pozostaje w gnieździe zaworu, zamykając go, a jednocześnie pozwalając na wysunięcie części górnej i wymianę o-ringów. Przy wyjęciu górnej części trzpienia wycieknie z grzejnika jedynie nieznaczna ilość wody znajdująca się nad zaworem. Na uwagę zasługuje fakt, że

8

zawory zasilające i zawory powrotne mają te same długości, co znacznie ułatwia ich montaż i podnosi estetykę wykonanej instalacji. Półśrubunki zawo-

Fot. 2. Zawór z przyłączem do rur wielowarstwowych. rów posiadają wewnątrz specjalnie zaprojektowane wielowypusty, co pozwala na ich montaż śrubokrętem lub kluczem imbusowym. Budowa zaworów powrotnych umożliwia regulację oraz odcięcie przepływu kluczem imbusowym. Cechą charakterystyczną jest nowoczesne pokrętło o ergonomicznym kształcie, które standardowo pokryte jest termokurczliwą folią zabezpieczającą zawór przed zabrudzeniami do momentu przekazania obiektu użytkownikowi.

Odpowiadając na zapotrzebowanie rynku, w maju bieżącego roku wproPytanie do...

Czy zawory posiadają możliwość wymiany uszczelnienia bez potrzeby opróżniania instalacji z wody?

wadziliśmy do sprzedaży zawory grzejnikowe zasilające i powrotne z przyłączami zaciskanymi do rur miedzianych DN 15 oraz z przyłączami zaciskanymi do rur wielowarstwowych 16 x 2,0 mm.

Przyłącza grzejnikowe dolne serii ESKIMOS to zawory, w których również możliwa jest wymiana uszczelnień bez konieczności uciążliwego opróżniania instalacji z wody. Zastosowano tutaj to samo innowacyjne rozwiązanie budowy trzpienia, jak w wyżej opisanych zaworach zasilających i powrotnych. Na uwagę zasługuje fakt, że przyłącza nie posiadają mostka łączącego obydwa zawory, co umożliwia indywidualną korektę ich ustawienia względem gałązek:

Fot. 3. Przyłącza grzejnikowe dolne kątowe bez mostka ESKIMOS. zasilającej i powrotnej. Budowa przyłączy umożliwia regulację oraz odcięcie przepływu kluczem imbusowym 6 mm.

Zawory „ESKIMOS” są dostarczane w komplecie z nyplami 1/2 x 3/4".

Zawory zasilające, powrotne i przyłącza grzejnikowe ESKIMOS zostały zaprojektowane i wykonane zgodnie z normą PN-M 75016:1992. Ich korpusy są odkuwane z europejskiego mosiądzu CW617N. „ESKIMOSY” charakteryzują się małymi oporami przepływu, co jak wiadomo, przekłada się na niższe zużycie energii. Zawory są zgodne z Dyrektywą Unijną 97/23/WE art. 3 pkt. 3. Powyższe konstrukcje posiadają ochronę patentową na terenie Unii Europejskiej (zgłoszenie numer P.412855).

Jakub Gronek www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

11 (231), listopad 2017

Ring „MI”: sterowanie i regulacja instalacji grzewczej regulatory kominkowe, regulatory elektroniczne, bezpieczeństwo

TATAREK Kominki z płaszczem wodnym na przestrzeni ostatnich lat przeszły dosyć sporą ewolucję, zmieniając się z brudzących szybę „kotłowni salonowych” (jak często były określane) w ekologiczne paleniska zapewniające - oprócz funkcji ogrzewania instalacji wodnej - piękną wizję ognia w trakcie całego Producenci tego typu palenisk znacząco zmodyfikowali konstrukcje wkładów, dodając w komorze spalania okładziny podnoszące temperaturę paleniska, a także przenosząc płaszcze wodne w górną część paleniska, co również poprawiło ich sprawność. Pojawiły się również elektroniczne regulatory temperatury dedykowane obsłudze kominków z płaszczem wodnym oraz palenisk z nasadami wodnymi, które pozwalają na obsługę złożonych układów grzewczych (np. seria RT-08G firmy TATAREK). Ogólna zasada ich działania polega na regulacji procesu spalania za pośrednictwem przepustnicy powietrza regulującej jego ilość, a także rozdziału powietrza w kanale pierwotnym i wtórnym z wykorzystaniem np. przepustnicy dwukanałowej.

Same instalacje wodne są w naszym kraju - z racji klimatu i położenia geograficznego - najpowszechniej stosowane, jednak aby efektywnie wykorzystać ciepło z kominka wodnego, wymagają one odpowiedniej modyfikacji i zastosowania właściwie dobranego regulatora, zapewniającego należytą pracę całego systemu. Nie bez znaczenia jest tutaj właściwe wykonanie instalacji oraz elementy wchodzące w jej skład. Istotną rolę odgrywa tutaj zawór trójdrogowy zabezpieczający powrót ciepłej wody o określonej temperaturze do płaszcza wodnego, który w tego typu układach jest elementem wręcz niezbędnym - o czym z resztą przypominają sami producenci www.instalator.pl

wkładów w instrukcjach obsługi. Ważnym elementem są również regulatory kominkowe, które pozwalają praktycznie całkowicie wyłączyć użytkownika ze stałego nadzorowania przebiegu spalania i jednocześnie efektywnie

przekazywać ciepło pożądanej wartości do instalacji grzewczej. Dzięki nim możemy uzyskać bardzo trudny dla użytkownika kompromis pomiędzy ekologią a ekonomią użytkowania, co w dzisiejszych czasach jest priorytetem dla wszystkich układów grzewczych.

Pytanie do...

Dlaczego warto stosować elektroniczne regulatory temperatury do obsługi kominków z płaszczem wodnym oraz palenisk z nasadami wodnymi?

Spełniają one również w układzie bardzo ważną dla użytkowników funkcję, a mianowicie dbają o bezpieczeństwo pracy całej instalacji. Algorytmy bezpieczeństwa nie wymagają żadnej ingerencji użytkownika i zabezpieczają instalacje wodne na wypadek przegrzania, jak i zamarzania instalacji.

Jak widać, regulatory kominkowe spełniają wiele funkcji, które pozwalają użytkownikowi zapomnieć nieco o stałym nadzorze nad paleniskiem, jak również i całym układem grzewczym.

Nie wymagają przy tym nieustannych korekt ich pracy, a jednocześnie dają bardzo wymierne korzyści w kwestii oszczędności opału. Jest to związane z efektywnym przekazywaniem ciepła do instalacji, połączonym bezpośrednio z korektami pracy samego paleniska. Ważne jednak, aby model regulatora został odpowiednio dobrany pod kątem indywidualnego wykonania instalacji wodnej, ponieważ ma to znaczący wpływ na prawidłową jej obsługę.

Podsumowując, śmiało możemy stwierdzić, że palenisko wodne wyposażone we właściwie dobrany regulator kominkowy - umieszczony bądź co bądź w salonie - może być z powodzeniem stosowane jako główne źródło ogrzewania. Dając odpowiednią ilość ciepła do ogrzania całego budynku, zapewnia ono jednocześnie piękny efekt ognia, który tak wspaniale dodaje blasku każdemu wnętrzu.

Dawid Partyka

9

miesięcznik informacyjno-techniczny

11 (231), listopad 2017

Dziś na ringu „MI”: sterowanie i regulacja instalacji sterowanie, sterownik, regulacja pogodowa

ESBE Gdy brakuje urządzeń regulujących zasilanie instalacji grzewczej, znacznie obniża się komfort użytkowania instalacji, ponieważ wymaga ona ciągłego nadzoru. Jakie są sposoby na wygodne sterowanie ogrzewaniem w domu?

W dobie powszechnego stosowania zaawansowanej elektroniki - smartfonów, telewizji, komputerów itp. kontrola i regulacja instalacji grzewczych stosowana w polskich domach nie odzwierciedla poziomu zaawansowania techniki. Niestety bardzo często jest to wybór użytkowników instalacji, którzy nie wiedząc, jakie korzyści niesie ze sobą zastosowanie automatyki regulacyjnej, łatwo z niej rezygnują. Innym problemem jest wyposażenie źródła ciepła - często prostych kotłów na paliwo stałe bez odpowiedniego sterownika, który mógłby zapewnić obsługę zaworów mieszających i ich siłowników.

Idealnym rozwiązaniem jest w takim przypadku zastosowanie sterownika zintegrowanego z siłownikiem. Takie rozwiązanie maksymalnie ułatwia montaż sterownika. Nie ma do podłączenia żadnych kabli (poza zasilaniem), wszystkie niezbędne czujniki temperatur są już zainstalowane. Nie pojawiają się też żadne wątpliwości dotyczące sygnałów sterujących, zgodności napięć itp., jedyna rzecz do zrobienia to instalacja na zaworze.

Gdy brakuje urządzeń regulujących zasilanie instalacji grzewczej, znacznie obniża się komfort użytkowania instalacji, ponieważ wymaga ona ciągłego nadzoru. Jakie są sposoby na wygodne sterowanie ogrzewaniem w domu?

obiegu grzewczego, bez uwzględnienia warunków panujących na zewnątrz lub wewnątrz ogrzewanego budynku. Sterownik kontroluje temperaturę zasilania układu c.o. na stałym, zaprogramowanym poziomie. Użytkownik w doPytanie do...

Jakie są sposoby na wygodne sterowanie ogrzewaniem w domu?

nik zintegrowany z siłownikiem współpracujący z trzy- lub czterodrogowym zaworem mieszającym.

Tego rodzaju regulacja oprócz zapewnienia wysokiego komfortu użytkowania instalacji pozwala także na duże oszczędności zużycia paliwa.

Dodatkową zaletą jest obniżenie temperatury zasilania, dzięki czemu nie dochodzi do przesuszania powietrza oraz zmniejsza się ryzyko poparzeń w kontakcie z gorącymi grzejnikami. Typ sterownika i jego dobór zależą od sposobu regulacji, wymagań użytkownika oraz rodzaju ogrzewania. Poniżej przedstawiamy przykładowe rozwiązania dopasowane do sposobu regulacji układu.

wolnym momencie może oczywiście zmienić nastawę temperatury, jednak wymaga to z jego strony działania.

Przy regulacji stałotemperaturowej najczęściej niezbędne jest zapewnienie dodatkowej strefowej regulacji, np. w postaci termostatów grzejnikowych, które ograniczą ilość oddawanego ciepła do rzeczywistego zapotrzebowania pomieszczenia, lub trójdrogowego zaworu termostatycznego obniżającego temperaturę zasilania ogrzewania płaszczyznowego. Przykładem sterownika stałotemperaturowego jest urządzenie ESBE serii CRA100. Poniżej przedstawiamy schemat instalacji z regulacją temperatury zasilania.

Regulacja stałotemperaturowa

Regulacja wg temperatury w pomieszczeniu

Regulacja stałotemperaturowa jest to najprostszy i najczęściej spotykany sposób regulacji instalacji. Regulacja stałotemperaturowa polega na utrzymaniu stałej, zadanej temperatury czynnika

Ten sposób regulacji polega na kontroli temperatury w pomieszczeniu na podstawie odczytu z czujnika umieszczonego w module pokojowym.

Moduł umieszczany jest w pomiesz-

Sterownik zintegrowany z siłownikiem Jednym z łatwiejszych rozwiązań jest wyposażenie instalacji w sterow-

10

Rys. 1. Schemat instalacji z regulacją temperatury zasilania - sterownik CRA100. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

czeniu referencyjnym (reprezentatywnym). Zmiana temperatury w tym pomieszczeniu decyduje o zmianach temperatury zasilania całej instalacji c.o. Do tego celu wykorzystuje się np. sterowniki temperatury pomieszczenia.

Sterownik monitoruje zmiany temperatury w pomieszczeniu i w razie potrzeby koryguje ustawienie zaworu trójdrogowego. Stosując regulację temperatury pomieszczenia, można wpływać bezpośrednio na pracę obiegu grzewczego, zmieniając temperaturę jego zasilania, zamykając/otwierając zawór trójdrogowy. Bardzo popularnym urządzeniem monitorującym temperaturę pomieszczenia jest sterownik pomieszczenia, np. ESBE z serii CRB. Urządzenie to wyposażone jest w zegar tygodniowy dający możliwość zarządzania temperaturą w różnych porach dnia i z możliwością programowania wakacyjnego. Jest to bardzo precyzyjne urządzenie, które zapewnia wysoki komfort temperaturowy w mieszkaniu lub w domu. Trzeba jednak pamiętać, że regulacja według temperatury pomieszczenia dobrze sprawdza się w małych obiektach (np. kawalerka) lub w obiektach o otwartej przestrzeni. W budynkach o większej powierzchni, z wieloma pomieszczeniami przy sterowaniu według temperatury pomieszczenia może dochodzić do przegrzewania lub niedogrzania niektórych pomieszczeń. Taka sytuacja może się zdarzyć, ponieważ sterownik pomieszczenia utrzymuje zadaną temperaturę w pomieszczeniu, w którym został zamontowany czujnik temperatury. W takim przypadku należy się zastanowić nad dodatkową regulacją strefową, np. termostatami grzejnikowymi.

Regulacja pogodowa Regulacja według temperatury zewnętrznej, zwana często regulacją pogodową, polega na zmianie temperatury zasilania czynnika grzewczego w zależności od temperatury zewnętrznej, aby uzyskać żądaną temperaturę pomieszczenia. Zależność polega na tym, że im niższa jest temperatura zewnętrzna, tym wyższa temperatura zasilania. To rodzaj zaawansowanego sterowania układem grzewczym, które wymaga minimalnego zaangażowania użytkownika do regulacji i ustawiania parametrów grzewczych. Przy www.instalator.pl

11 (231), listopad 2017

Rys. 2. Regulacja według temperatury w pomieszczeniu - sterownik ESBE z serii CRB. takim sterowaniu temperatura zasilania układu wynika z tzw. krzywej grzewczej i zależy bezpośrednio od temperatury zewnętrznej.

Wpływ temperatury zewnętrznej na parametry instalacji zależy w dużej mierze od producenta sterownika -

możliwości dowolnej korekty temperatury zasilania dla określonego przedziału temperatury zewnętrznej. Zakres temperatury zewnętrznej krzywej grzewczej podzielony jest na 10 części z możliwością osobnego ustawienia temperatury zasilania dla każdej z nich. W praktyce zamiast wybierać z kilku różnych krzywych właściwych dla danej temperatury zewnętrznej w łatwy sposób można dopasować krzywą do własnych potrzeb. Korektę standardowej krzywej wykonuje użytkownik, zmieniając temperaturę zasilania, gdy odczuwa dyskomfort, a poprawka wpływa na przebieg krzywej znajdującej się wokół punktu korekty. Zmiana ta zostaje zapamiętana i wyznacza nowy przebieg krzywej grzewczej, który będzie wykorzystywany podczas pracy instalacji. Główna zaleta polega na tym, że użytkownik nie zmienia skomplikowanych nastaw lub wyboru krzywej grzewczej, a jedynie dokonuje korekty temperatury zasilania bez konieczności znajomości zasad regulacji układu grzewczego.

Ten sposób ma tę przewagę, że można łatwo dostosować układ sterujący do specyficznych wymagań każdego budynku.

Regulacja inteligenta Rys. 3. Regulacja w zależności od temperatury zewnętrznej. stosowane są zaprogramowane krzywe o różnym nachyleniu (do wyboru w zależności od potrzeb) lub np. sposób wykorzystywany w sterownikach CRC - jedna krzywa z możliwością dowolnego jej kształtowania przez użytkownika. Kształtowanie krzywej przez użytkownika polega na

Rys. 4. Regulacja inteligenta - sterownik CRD.

Regulacja inteligenta to rodzaj sterowania łączący cechy sterowania powyższych metod. W układach grzewczych wykorzystywanych w większości domów można zastosować inteligentny sterownik w zaawansowany sposób realizujący sterowanie za pomocą zaworu mieszającego. Sterownik ESBE serii CRD realizuje inteligentny program kontroli temperatury w pomieszczeniu. Kontroluje on temperaturę wewnątrz pomieszczeń za pomocą modułu wewnętrznego z czujnikiem temperatury, ale koryguje też zapotrzebowanie ciepła w budynku w zależności od odczytu temperatury zewnętrznej. Jest to więc inteligentne połączenie sterowania pogodowego z kontrolą temperatury wewnętrznej.

Sterownik CRD dodatkowo na bieżąco, bez udziału użytkownika, koryguje ustawienia krzywej grzewczej, tak aby w przyszłości była ona dostosowana do potrzeb budynku.

Jacek Wesołowski

11

miesięcznik informacyjno-techniczny

11 (231), listopad 2017

Ring „MI”: sterowanie i regulacja instalacji zawór, termostatyczny, głowica, komfort, ogrzewanie

Herz Komfort użytkowania jest silnie związany z właściwym dobraniem i wyregulowaniem elementów regulacyjnych urządzeń grzewczych, np. zaworów i głowic termostatycznych.

Era odkrywania tajników termostatyki należy już do przeszłości, co nie oznacza, iż wszystkie problemy jej dotyczące zostały w pełni rozwiązane.

Podstawowym argumentem na początku lat 90. za stosowaniem regulacji termostatycznej była niewątpliwa oszczędność energii cieplnej oraz podniesienie komfortu użytkowania pomieszczeń. O ile pierwszy postulat został stosunkowo szybko i łatwo przyswojony oraz zastosowany w praktyce, to w kwestii komfortu użytkowania już nie jest tak dobrze. Komfort użytkowania jest silnie związany z właściwym dobraniem i wyregulowaniem elementów regulacyjnych urządzeń grzewczych, w tym przypadku zaworów i głowic termostatycznych.

ny proporcjonalnie redukuje wydajność grzejnika do wartości przekroczonej temperatury, aż do całkowitego zamknięcia przepływu.

Zawór termostatyczny z głowicą stanowi tzw. regulator proporcjonalny bezpośredniego działania (fot. 1).

Autorytet zaworu termostatycznego Wyliczalnym warunkiem koniecznym linearyzacji jest odpowiedni autorytet zaworu termostatycznego, czyli jego wartość powinna się znaleźć w przedziale wartości pomiędzy 0,3 a 0,7.

W praktyce oznacza to dopasowanie wielkości zaworu do wielkości grzejnika, a tak dokładniej przepustowości

Dobór głowic Sprawa doboru głowic do typowych zastosowań jest stosunkowo prosta, mamy teoretycznie głowice termostatyczne o stałej proporcjonalności 1 K, 2 K i 3 K. Praktycznie w sprzedaży znajdują się głowice 2 K, które gwarantują dobrą jakość regulacji w typowych warunkach.

Sprawa jest nieco bardziej złożona w przypadku zaworów termostatycznych. W znacznej części dobra jakość regulacji jest związana z linearyzacją regulacji, czyli odwzorowaniem proporcjonalnym pomiędzy nadwyżką temperatury w pomieszczeniu a wydajnością grzejnika. W uproszczeniu należy to rozumieć tak, że po przekroczeniu zadanej temperatury w pomieszczeniu ponad wartość ustawioną na głowicy termostatycznej, zawór termostatycz-

12

czego. Tu niestety nie obowiązuje już zasada taka jak przy doborze grzejnika - im większy grzejnik, tym lepiej, czyi większy margines bezpieczeństwa. Zawór nie może być ani za duży, ani za mały. Za duży zawór oznacza, iż zamiast regulacji ciągłej (proporcjonalnej) mamy regulację prostą włącz/wyłącz, taką jak w lodówce czy żelazku, przy której mogą wystąpić znaczne wahania temperatury.

Za mały zawór...

W przypadku zbyt małego zaworu termostatycznego mamy mocne dławienie czynnika grzewczego, co może spowodować zbyt duży spadek ciśnienia na zaworze termostatycznym, czyli niepotrzebne straty energii elektrycznej pompy obiegowej oraz niebezpieczeństwo wystąpienia szumów.

Zbyt mały zawór termostatyczny oznacza najczęściej ograniczenie mocy grzejnika. Ta wiedza jest ogólnie znana, ale w praktyce niekoniecznie stosowana. Wystarczy prześledzić katalogi producentów armatury termostatycznej, a może - jeszcze lepiej - oferty w sklepach instalacyjnych. Zazwyczaj oferta ogranicza się do zaworów termostatycznych DN 15 o typowej przepustowości KV pomiędzy 0,4 a 0,6.

Dobór odpowiedniej nastawy Fot. 1. Zawór i głowica termostatyczna Herz. zaworu termostatycznego (Kvs) do wartości przepływu czynnika grzewPytanie do...

O czym trzeba pamiętać, dobierając zawór z głowicą termostatyczną do instalacji grzejnikowej?

Nawet projektanci często nie zważają na to, czy zawór termostatyczny zasila grzejnik 22-50-40, czy 33-90-1600.

Najczęściej niedopasowanie zaworów termostatycznych kompensuje się przez odpowiednie „kryzowanie”, czyli dobór odpowiedniej nastawy. Zazwyczaj im mniejsza moc grzejnika, tym niższa nastawa wstępna. W ten sposób uzyskuje się połowicznie efekt odpowiedniego autorytetu zaworu.

Połowicznie, ponieważ o jakości regulacji i linearyzacji decyduje tzw. autowww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

11 (231), listopad 2017

Fot. 2. Zawór Herz precyzyjnej regulacji. rytet wewnętrzny zaworu liczony dla Kvs, czyli dla spadku ciśnienia na elemencie regulacyjnym dynamicznym gniazdo-grzrybek. W większości zaworów termostatycznych nastawa wstępna ma charakter regulacji statycznej, czyli doskonale nadaje się do równoważenia hydraulicznej instalacji w warunkach stałego przepływu, zaś regulacja z zastosowaniem zespołu gniazdo-grzybek ma charakter dynamiczny.

Wartość rzeczywistego autorytetu jest tym mniejsza, im niższa jest nastawa wstępna. Oznacza to, że przy zbyt dużym zaworze termostatycznym regulacja ma charakter włącz/wyłącz, zaś grzejnik jest na przemian gorący i zimny. Najlepszym rozwiązaniem teoretycznym jest oczywiście dobieranie zaworów indywidualnie do każdego grzejnika. Praktycznie wymagałoby to zegarmistrzowskiej dokładności instalatora na budowie, tak aby każdorazowo sprawdzał z projektem, jaki zawór montuje. Jest jednak rozwiązanie kompromisowe...

Zawór o „zmiennym” Kvs Na fotografii 2 pokazano zawór termostatycznej regulacji Herz FV. Jest to zawór termostatyczny w pewnym sensie o „zmiennym” Kvs w zależności od wybranego ustawienia wkładki termostatycznej. Nie jest to typowy zawór termostatyczny z nastawą wstępną, ponieważ w regulacji termostatycznej dynamicznej bierze udział powierzchnia boczna wkładki z otworem i grzybkiem, która jest odpowiednio przysłaniana. Przez odpowiedni wybór www.instalator.pl

pozycji pracy wkładki w regulacji termostatycznej bierze udział inne gniazdo zaworu, czyli tak jakby inny zawór.

Taka konstrukcja zaworu pozwala doskonale dobrać optymalną pozycję pracy zaworu w pewnym zakresie tożsamą z indywidualnie dobieranym zaworem na miarę. Takie rozwiązanie pozwala na swobodny montaż zaworów termostatycznych (jeden typ), z precyzyjnym ich ustawianiem na etapie regulacji.

Skutki niewłaściwego dobru Szczególnie pożyteczne są zawory o precyzyjnej regulacji FV przy małych grzejnikach płytowych, konwektorowych i łazienkowych, czyli generalnie przy grzejnikach o małej mocy grzewczej. Poza brakiem stabilizacji termostatycznej w ogrzewanych pomieszczeniach niewłaściwa praca małych grzejników może powodować hałas, szumy, stuki przenoszone przez instalację oraz może utrudniać pracę dużych grzejników przez burzenie równowagi w systemie hydraulicznym.

Droga radiowa Systemy regulacji elektrycznej lub elektronicznej są nowoczesnymi rozwiązaniami w zakresie regulacji termostatycznej. Zarówno systemy elektryczne, elektroniczne, jak i termostatyczne mają jednak jedno wspólne poważne ograniczenie, którym jest przewód elektryczny.

Gdy zaplanujemy dostatecznie wcześniej system elektryczny i „położymy peszle” z przewodami, wszystko jest w porządku. Kłopot pojawia się, gdy przeróbki i modyfikacje są w istniejącym obiekcie. Wówczas z odsieczą przychodzą systemy radiowe. Tutaj

na rynku można spotkać najróżniejsze rozwiązania - od najprostszych systemów jednokanałowych do zintegrowanych systemów wielokanałowych mogących realizować proste funkcje BMS w zakresie ogrzewania i chłodzenia. Na uwagę zasługuje prosty i niezawodny system jednokanałowy Herz, oparty o głowicę elektroniczną ze zdalnym czujnikiem okiennym w ogrzewanym pomieszczeniu.

Głowica elektroniczna radiowa, która zabudowana jest na zaworze lub wkładce termostatycznej, posiada własne zasilanie w postaci dwóch baterii 1,5 V typu LR6. Rozwiązanie to zapewnia swobodę zabudowy bez konieczności podłączania zewnętrznych przewodów elektrycznych. Trwałość wbudowanej baterii wynosi co najmniej dwa lata. Zakres regulacji temperatur to 5-30°C, z dokładnością 1°C. Głowica umożliwia precyzyjną regulację temperatury manualnie oraz umożliwia pracę w trybie automatycznym, w którym programuje się żądane temperatury w cyklu tygodniowym, z sześcioma przedziałami czasowymi ogrzewania. Dla każdego przedziału czasowego może być zadawana dowolna temperatura z zakresu regulacji. Istnieje możliwość programowania każdego dnia tygodnia indywidualnie lub grupowo (poniedziałek-piątek, sobota-niedziela lub wszystkie dni razem). Występuje też funkcja szybkiego przejścia w tryb ogrzewania lub osłabienia nocnego. Głowica elektroniczna ma wbudowany odbiornik radiowy, który pracuje na częstotliwości 868,3 MHz. Głowica współpracuje z urządzeniami zewnętrznymi na drodze radiowej, takimi jak zewnętrzny czujnik otwartego okna.

Dokładny czujnik Radiowy czujnik okienny przy otwarciu okna, np. do szybkiego przewietrzenia, ogranicza ogrzewanie na czas jego otwarcia. Zasięg sygnału z czujnika zależy od konstrukcji budynku oraz ilości przeszkód i wynosi kilkanaście metrów. Zewnętrzny, swobodny czujnik okienny pozwala na idealne dopasowanie pracy układu regulacji temperatury do indywidualnych potrzeb użytkownika, bez ograniczeń związanych z systemami przewodowymi.

Grzegorz Ojczyk

13

miesięcznik informacyjno-techniczny

11 (231), listopad 2017

Ring „MI”: sterowanie i regulacja

rozdzielacz, zawór, siłownik, komfort ogrzewania

Taconova W najnowszych rozdzielaczach TacoSys Pro na powrocie obiegu grzewczego mamy zawór TacoDrive, będący nowatorskim połączeniem zaworu z siłownikiem elektrycznym w jednym elemencie.

Firma Taconova jest jednym z liderów w zakresie inteligentnej i niezawodnej techniki rozdzielania ciepła.

Nowoczesne rozdzielacze gwarantują użytkownikom maksymalny komfort i długotrwałą, bezproblemową eksploatację. Optymalnie rozprowadzają energię w całym budynku, co przekłada się na zauważalną redukcję kosztów.

Dzięki zastosowanym w nich innowacyjnym rozwiązaniom zapewniają również szybszy montaż i wygodniejszy serwis systemu.

Kompletnie prefabrykowane systemy rozdzielczy firmy Taconova są dostępne w różnych wariantach, co pozwala stosować je w rozmaitych typach instalacji grzewczych. Wyposażone w 2 do 12 obiegów grzewczych spełniają wszystkie wymogi dotyczące wydajności i żywotności systemu. Modele TacoSys High End i TacoSys Pro wykonane są ze stali nierdzewnej, odpornej na uszkodzenia mechaniczne oraz temperaturowe.

Fot. 1. Rozdzielacz TacoSys High End. wu dla każdej pętli grzewczej niezależnie od oddalenia od rozdzielacza.

Ujednolicamy więc temperaturę podłogi w różnych częściach budynku, zapobiegając przegrzewaniu lub niedogrzaniu poszczególnych pomieszczeń.

Precyzyjne ustawienie przepływu Kluczowym elementem każdego rozdzielacza ogrzewania podłogowego jest przepływomierz. W przypadku rozdzielaczy TacoSys High End jest to opatentowany model Topmeter. Pozwala on nie tylko nastawić zadany przepływ danej pętli grzewczej, ale również w sposób ciągły informuje nas - dzięki precyzyjnej skali - o przepływie medium grzewczego. Gwarantuje to precyzyjne ustawienie przepły-

14

Fot. 2. Rozdzielacz TacoSys Pro. Zakres nastawy i pomiaru przepływu wynosi od 0,5 l/m do 2,5 l/m lub od 1,0 l/m do 5,0 l/m w zależności od wersji produktu. Przepływomierz działa w każdym położeniu, możemy więc montować go pionowo lub poziomo. PoPytanie do...

Jaką funkcję pełni TacoDrive?

zwala również na całkowite zamknięcie przepływu w danej pętli grzewczej.

Innowacyjne rozwiązanie W najbardziej zaawansowanych rozdzielaczach TacoSys Pro zastosowano innowacyjne rozwiązanie, czyli zawór równoważący/przepływomierz TopMeter Plus, ograniczający i regulujący przepływ, z możliwością ponownego odtwarzania zadanych ustawień. Jego charakterystyczną cechą jest czerwone pokrętło, pod którym znajduje się szary pierścień blokujący, pozwalający zabezpieczyć wybrane ustawienia. Po wyregulowaniu pierścień zostaje przesunięty w dół do gniazda zaworu i zakryty czerwonym pokrętłem. Zawór możemy zamknąć również przy zablokowanym ustawieniu przepływu.

Przy ponownym otwarciu można wrócić do ostatnio ustawionej wartości poprzez przekręcenie pokrętła do oporu.

Wygodniejszy i szybszy montaż W rozdzielaczach firmy Taconova znajdziemy liczne rozwiązania mające na celu ułatwienie wykonawcom pracy i oszczędność ich czasu. Ważną zaletą są na przykład regulatory zaworów termostatycznych, które - w przeciwieństwie do produktów konkurencji - reguluje się przez pionowe pokrętło.

Takie rozwiązanie, wyposażone w skalę i wskaźnik, pozwala na precyzyjne określenie w dowolnym momencie, w jakiej pozycji znajduje się zawór: czy jest zamknięty, czy otwarty, czy może ustawiony w pozycji pośredniej. Funkcja ta daje pewność prawidłowej nastawy przepływu medium w instalacji grzewczej, jak również zabezpiecza instalatora przed pomyłkami przy uruchamianiu systemu u klienta. Pionowe pokrętło można w każdej chwili zdemontować i założyć w jego miejsce siłownik sterujący pracą zaworu. Siłowwww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

niki elektrotermiczne firmy Taconova charakteryzują się dużą odpornością i wytrzymałością aż 37 000 cykli. Montowane przez adapter pasują do większości rozdzielaczy dostępnych na rynku. Instalatorzy cenią je sobie szczególnie za łatwość montażu i odpinany przewód, który sprawdza się doskonale w sytuacji, kiedy trzeba na przykład wymienić wkładkę zaworową w rozdzielaczu. Nie musimy wówczas demontować układu elektrycznego, a więc znacznie skracamy czas prac montażowych i serwisowych.

Zawór i siłownik w jednym W najnowszych rozdzielaczach TacoSys Pro na powrocie obiegu grzewczego mamy natomiast zawór TacoDrive będący nowatorskim połączeniem zaworu z siłownikiem elektrycznym w jednym elemencie. Element ekspansywny zaworu termoelektrycznego działa z dużą siłą zamykania bezpośrednio na sprężynowe gniazdo zaworu. Eliminuje to sprężyny niezbędne w przypadku oddziel-

11 (231), listopad 2017

nych siłowników. W rozdzielaczu pracuje zatem nastawnik, który mimo swojej smukłej budowy jest wytrzymały i odporny, o czym świadczy jego wysokiej klasy stopień ochrony IP 54.

Przez wziernik można skontrolować wizualnie zarówno rzeczywiste ustawienie zaworu, jak i działanie siłownika.

Krótki czas montażu Dzięki połączeniu zaworu i siłownika w jednym, czas instalowania systemu jest znacznie krótszy niż w przypadku oddzielnych elementów.

Takie rozwiązanie upraszcza również sam montaż, gdyż osoby planujące i wykonujące prace nie muszą dbać o odpowiednie dopasowanie siłownika i rozdzielacza. Podłączenie do napięcia zasilającego następuje po prostu przy użyciu załączonego przewodu elektrycznego. Dzięki połączeniu wtykowemu nie trzeba mocować kabli, a w razie potrzeby możliwe jest szybkie skorygowanie przypisania pomieszczeń do stref cieplnych budynku. TacoDrive posiada funkcję „First-Open”

Fot. 3. Przepływomierz TopMeter Plus.

Fot. 4. Zawór TacoDrive. pozwalającą na przepłukiwanie i napełnianie podłączonych obiegów bez konieczności podłączenia do prądu. Za jednym uruchomieniem przycisku na głowicy zawór zatrzymuje się w pozycji „First-Open”, która automatycznie zostaje wyłączona, gdy tylko prąd zostanie ponownie doprowadzony.

Krzysztof Janowski

Systemy grzewcze przyszłości.

Gotowi na przyszłość.

Komfortowy panel dotykowy

Nowe systemy grzewcze Buderus Logamax plus GB192iT

Infolinia Buderus 801 777 801 www.buderus.pl Klasyfikacja efektywności energetycznej Logamax plus GB192iT w zestawie z regulatorem RC300FA (opcja). Klasyfikacja może ulec zmianie w zależności od komponentów systemu i mocy grzewczej.

miesięcznik informacyjno-techniczny

11 (231), listopad 2017

Dziś na ringu „MI”: sterowanie i regulacja instalacją zawory mieszające, systemy grup pompowych, energooszczędność

Womix Womix jest firmą wykorzystującą wieloletnie doświadczenie w handlu i produkcji armatury centralnego ogrzewania. Dzięki znajomości branży grzewczej oferujemy szereg urządzeń do instalacji centralnego ogrzewania. Poprzez to użytkownik otrzymuje kompletny system urządzeń zapewniający najwyższy komfort życia jak również energooszczędność instalacji.

Na ringu „Magazynu Instalatora” chciałbym zaprezentować trzy grupy z oferty produktów Womix, które wg mnie wyróżniają się na rynku: l Zawory mieszające MIX M Zawory mieszające MIX M 3- i 4drogowe (fot. 1) służą do regulacji czynnika grzewczego w instalacjach centralnego ogrzewania. Korpus, grzyb oraz pokrywa zaworu mieszającego wykonane są z kutego mosiądzu CW617N. Uszczelnienie zapewniono o-ringami EPDM. Zaletą gwintowanych zaworów mieszających MIX M jest bogata gama - zawory te występują w szerokim zakresie średnic, bo od 3/4 do 2". Dodatkowo dla dopasowania zaworu do projektowanej lub istniejącej instalacji mieszacze wykonywane są dla kilku kv dla tej samej średnicy. Na przykład średnica 3/4" występuje aż w trzech różnych wykonaniach - dla wartości kv: 4, 6 i 8. l Grupy pompowe DN 25 Grupy DN 25 występują w trzech wariantach SA, SMT i SMTC. Każda z grup wyposażona jest w zawory kulowe z termometrem. Poprzez obrót rączki o 45° można wyłączyć funkcję zaworu zwrotnego (przydatne przy napełnianiu i odpowietrzaniu instalacji). Zawór mieszający obrotowy w grupie SMT wyposażony jest w by-pass wykorzystywany do stałego ograniczenia temperatury wody zasilającej instalację. Dodatkowo przy opracowywaniu konstrukcji zaworu mieszającego zadbaliśmy o jego uniwersalność, tzn. żeby była możliwość montowania grupy z zasilaniem zarówno z prawej, jak

16

i z lewej strony. Przy niewielkim nakładzie pracy stronę zasilającą w zaworze mieszającym można zmienić lub zamówić grupę tak przygotowaną u nas. Grupy SA (bez zaworu miesza-

jącego) wyposażone są w zawór kulowy na zasilaniu, pod pompą. Zawór ten gwarantuje nam szybką wymianę pompy bez spuszczania wody z instalacji.

Grupy SMTC 25 wyposażone są w terPytanie do...

Jakie są zalety naszych grup pompowych DN 25?

mostatyczny zawór mieszający (o zakresie regulacji 20-47 lub 35-60°C, kv 2,7) i mogą być stosowane do regulacji stałotemperaturowej małych instalacji, np. ogrzewania podłogowego. l Gotowe wersje systemów do regulacji instalacji domów jednorodzinnych W ofercie dostępne są dwa kompletne systemy instalacyjne przeznaczone dla instalacji domków jednorodzinnych. Pierwszy z nich - zestaw MIX-BOX - zamknięty jest w stalowej szafce i przeznaczony jest do kotłowni do maksymalnej mocy 30 kW. System ten montujemy pod wiszącym kotłem centralnego ogrzewania. Dzięki niemu mamy możliwość sterowania dwoma lub trzema obiegami grzewczymi. MIX-BOX zawiera rozdzielacz centralnego ogrzewania z wbudowaną minizwrotnicą hydrauliczną na dwa lub trzy obiegi grzewcze, grupy pompowe z zaworem mieszającym lub bez. Zawór mieszający może być obrotowy z siłownikiem elektrycznym, a także termostatyczny. Grupy pompowe wyposażone są w energooszczędną elektroniczną pompę Wilo lub Grundfos.

Drugi z systemów - zestaw D (fot. 2) - jest to system, który stosowany jest, gdy moc kotła wynosi maksymalnie 45 kW. W skład wchodzą dwie grupy pompowe DN 25 w izolacjach, z zaworami kulowymi i termometrami, rozdzielacz centralnego ogrzewania, uchwyty naścienne, zawory zwrotne oraz siłownik zaworu mieszającego. Zestaw wyposażony jest w energooszczędne elektroniczne pompy Grundfos UPM3 Auto L 25-70.

W przypadku, gdy potrzebna jest zwrotnica, system wystarczy doposażyć w sprzęgło hydrauliczne CPN 70 - DN 25 oraz opcjonalnie w łącznik TBN. Michał Górecki www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

11 (231), listopad 2017

O czym warto pamiętać przy zastosowaniu pompy ciepła...

Efektywna praca PPC Jesień to najlepszy czas, aby pomyśleć o ogrzewaniu. W odróżnieniu od tradycyjnych systemów z kotłem coraz większą popularność zyskują rozwiązania oparte o wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, a szczególnie ze źródłami w postaci pomp ciepła.

W segmencie pomp ciepła zdecydowanie najpopularniejsze są systemy powietrzne i gruntowe. Gruntowe pompy ciepła mają dość mocno „ugruntowaną” pozycję na naszym rynku. Stabilne dolne źródło powoduje, że cały czas są atrakcyjnym rozwiązaniem w naszym klimacie, w którym zimy są dość mroźne w stosunku do pozostałej części Europy. Dynamicznie za to rozwija się segment powietrznych pomp ciepła, szczególnie w budownictwie jednorodzinnym, gdyż wydaje się najlepiej odpowiadać na obecne wymagania rynkowe w tym zakresie. Powietrzna pompa ciepła ma jednak swoje specyficzne uwarunkowania i dla prawidłowego zastosowania wymaga odejścia od tradycyjnego myślenia o ogrzewaniu.

Optymalny dobór PPC l

Ogrzewanie pomieszczeń Powietrzna pompa ciepła współpracuje z dolnym źródłem, którego temperatura waha się zazwyczaj od +30°C do -20°C. Choć sezon grzewczy to temperatury do kilkunastu stopni na plusie, to nie możemy zapominać, że latem podgrzewamy również wodę użytkową i stąd tak szeroki zakres wahań. Wydajność i efektywność powietrznej pompy ciepła zmienia się w zależności od temperatury zarówno powietrza otaczającego, z którego pobieramy ciepło, jak i w zależności od temperatury ogrzewanej wody. Aby prawidłowo dobrać powietrzną pompę ciepła, musimy wszystkie te zmienności temperatur uwzględnić w odniesieniu do charakterystyki wydajnościowej pompy ciepła, a co więcej, łącznie z czasem występowania poszczególnych przedziałów czasowo www.instalator.pl

temperaturowych w sezonie grzewczym. Oznacza to, że wymiarowanie urządzeń na normatywną temperaturę obliczeniową (w zależności od strefy -16°C do -22°C) w wypadku powietrznych pomp ciepła kompletnie nie znajduje zastosowania. Takie podejście do wymiarowania pompy ciepła powoduje, że kluczowy do doboru powietrznej pompy ciepła jest przedział najczęściej występujących w sezonie temperatur zewnętrznych, gdyż zapewnienie tam optymalnej pracy pompy ciepła rzutować będzie w największym stopniu na wynik całego sezonu.

W efekcie, jak potwierdziły to liczne realizacje w praktyce, w temperaturze obliczeniowej optymalnie dobrana powietrzna pompa ciepła nie pokrywa samodzielnie całego zapotrzebowania budynku na ciepło, tylko wspomaga się wbudowaną w tym celu grzałką elektryczną. Warto również wspomnieć, że wymiarowanie pompy ciepła na pracę

bez grzałek wcale nie gwarantuje korzystniejszych wyników w całym sezonie względem pompy ciepła wspomagającej się grzałką. Przy często występujących zapotrzebowaniach częściowych zbyt mocno niedociążona pompa ciepła skazana będzie na mało efektywną i mniej stabilną pracę.

Skoro wskazane jest, aby grzałka wspomagała pracę pompy ciepła, to w jakim stopniu powinno się to odbywać, aby nie miało negatywnego odzwierciedlenia w zużyciu energii elektrycznej? W zależności od wymagań budynku, typoszeregu pomp ciepła czy nawet szerokości geograficznej będzie to różna temperatura, ale zazwyczaj w okolicy -10°C. Niższa oznacza niepotrzebnie przewymiarowaną pompę ciepła, wyższa może powodować znaczący przyrost udziału pracy grzałki w sezonach zimniejszych od standardowych. Praca grzałki wspomagającej powietrzną pompę ciepła poniżej temperatury -10°C jest tylko dwa razy mniej efektywna od samej pompy ciepła. Zatem jeśli weźmiemy budynek o obliczeniowym zapotrzebowaniu 10 kW (przy Tz = -20°C) i porównamy dwie pompy ciepła: pierwszą, która w tej temperaturze pokrywa 6 kW i 4 kW uzupełnia grzałką elektryczną i drugą, która byłaby tak przewymiarowana, aby podawać 10 kW bez wspomagania grzałką, ich pobory mocy będą różnić się zaledwie o jedną trzecią, odpowiednio 7,3 kW i 5,5 kW w punkcie obliczeniowym z malejącą różnicą, im wyższa temperatura, i bez różnicy przy temperaturze -10°C. Różnica ta dotyczy zazwyczaj mniej niż 3% energii dostarczanej do budynku. l Ciepła woda użytkowa Ciepła woda użytkowa w powietrznych pompach ciepła ogrzewana jest pojemnościowo, czyli w zasobniku, w taki sposób, aby wystarczyło jej na dwa szczyty występujące w ciągu doby, a mianowicie poranny i wieczorny. W zależności od ilości osób korzystających

17

miesięcznik informacyjno-techniczny

i standardów zużycia jest to średnio od 100 do 240 litrów na dobę w domku jednorodzinnym. Zapotrzebowanie energetyczne na podgrzew, nawet dla tej wyższej wartości to około 10 kWh energii. Jeśli zatem na wygrzew mamy całą dobę, to wystarczy 0,5 kW mocy, aby zapewnić minimum do podgrzewu wody użytkowej. Powietrzna pompa ciepła powyżej punktu biwalentnego (około -10°C) ma nadwyżkę mocy grzewczej względem zapotrzebowania budynku, co oznacza, że dodatek mocy na potrzeby ciepłej wody użytkowej nie jest konieczny, ale jeśli go pomijamy, warto robić to świadomie. l Chłodzenie pomieszczeń Chłodzenie pomieszczeń w odróżnieniu od ogrzewania nie dotyczy wszystkich domowych pomieszczeń, a tylko tych wybranych z uwagi na przeznaczenie czy strony świata. Jeśli potrzebna moc chłodnicza nie przekracza tej, którą dysponujemy ze zwymiarowanej na potrzeby grzewcze pompy ciepła, to idealnie. Jeśli przekracza, musimy nieco zwiększyć moc urządzeń i taka sytuacja zazwyczaj ma miejsce.

Do chłodzenia pomieszczeń wykorzystać możemy istniejące pętle ogrzewania podłogowego, jak i doinstalowane w tym celu klimakonwektory. Zastosowanie pętli podłogowych, choć wygodne, ma jedno istotne ograniczenie, nie możemy dopuścić do wykraplania wilgoci, czyli zejść na zasilaniu poniżej temperatury punktu rosy. Przyjmuje się, że bezpieczną wartością jest nastawa 18°C. Ponieważ

18

11 (231), listopad 2017

temperatury komfortu to zazwyczaj 2226°C, mała różnica temperatur (4–6 K) może powodować niewystarczający efekt chłodzenia pomimo dużej powierzchni odbioru ciepła. Klimakonwektory to urządzenia wodne przystosowane do chłodzenia pomieszczeń, gdzie wentylator przetłaczając powietrze przez wymiennik, intensyfikuje wymianę ciepła. Dzięki zainstalowanej pod wymiennikiem tacy ociekowej możemy do chłodzenia wykorzystywać standardowe parametry zasilania na poziomie 7-12°C i uzyskiwać zadane temperatury komfortu.

Optymalny dobór instalacji W zależności od wymagań budynku powietrzna pompa ciepła współpracować będzie albo z instalacją podłogową, albo z instalacją podłogowo-grzejnikową albo podłogowoklimakonwektorową. Inne kombinacje są oczywiście możliwe, ale stanowią margines w odniesieniu do trzech wymienionych.

Instalacja podłogowa w całym budynku to najchętniej stosowane roz-

wiązanie w nowych dobrze zaizolowanych domach, zwłaszcza jednokondygnacyjnych. Pozwala na wykorzystanie niskich temperatur zasilania, a zatem wysoką efektywność pracy powietrznej pompy ciepła.

Efektywność tę może jednak zepsuć choćby jeden grzejnik łazienkowy czy klimakonwektor pełniący również funkcję grzewczą. l Instalacja mieszana podłogowo-grzejnikowa Instalacja mieszana podłogowo-grzejnikowa zazwyczaj spotykana jest w nowym budownictwie w modelu: na parterze ogrzewanie podłogowe, na piętrze grzejniki w sypialni. Grzejniki również pojawiać się mogą w łazienkach lub mniej reprezentatywnych pomieszczeniach. Wtedy warto przewidzieć takie przewymiarowanie tych grzejników, aby mogły pracować na parametrach jak najbardziej zbliżonych do ogrzewania podłogowego. Zapewni to wyższą efektywność pracy pompy ciepła, a jednocześnie łatwiejsze sterowanie całym systemem. Budowa takiej instalacji jest też znacząco uproszczona, gdyż unikamy dwóch stref temperatur, dwóch krzywych grzania i dodatkowej automatyki z tym związanej.

Jeżeli w sypialniach z grzejnikami może wystąpić potrzeba chłodzenia, warto grzejniki zamienić na klimakonwektory, gdyż ograniczymy w ten sposób mocno gabaryty zastosowanych urządzeń, bez ograniczania ich wydajności. l Instalacja mieszana podłogowo-klimakonwektorowa Instalacja mieszana podłogowo-klimakonwektorowa to rozwiązanie, którego nie unikniemy w domach o zapotrzebowaniu na chłodzenie i ogrzewanie w ciągu roku. Taką instalację musimy jednak rozdzielić zaraz za źródłem na dwie równoległe - jedną przystosowaną do chłodzenia, drugą do ogrzewania. Choć klimakonwektory mogą pełnić również rolę grzewczą w całym systemie nie mogą występować na przemian z grzejnikami czy pętlami podłogowymi, gdyż latem pracują na parametrach dla chłodzenia, do których nieprzystosowana jest część grzewcza instalacji. Łatwiej też będzie odpowiednio zwymiarować przewody odwww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

11 (231), listopad 2017

py ciepła jest inwerterowa (z regulowaną wydajnością), a górne źródło to ogrzewanie podłogowe, mamy wystarczający bufor do modulowanej na bieżąco wydajności i połączenie pompy ciepła bezpośrednio w instalację to najlepsze i najefektywniejsze rozwiązanie.

Jeżeli w instalacji pojawią się dodatkowe źródła ciepła, to bufor czy sprzęgło pozwalają je w najłatwiejszy sposób spiąć i wyregulować. Bufor może też „zakryć” drobne błędy instalacyjne, których konsekwencje zostaną dzięki istnieniu bufora niezauważalne, ale to raczej sytuacje wyjątkowe.

Pamiętaj o zasobniku dzielnie pod przenoszone zazwyczaj mniejsze moce grzewcze i oddzielnie pod przenoszone zazwyczaj większe moce chłodnicze. W trybie chłodzenia latem, gdy temperatura zasilania wynosi około 7°C, cała pozostała do celów grzewczych część instalacji powinna być odcięta od zasilania zaworem odcinającym. Przy rozgałęzieniu równoległym najłatwiej zrealizować to przy jakimkolwiek innym, takie odcięcie może wymagać kilku zaworów odcinających lub być nawet niemożliwe do osiągniecia.

woduje konieczność zastosowania dodatkowych pomp, ewentualnie automatyki, po stronie wtórnej, pogarszając efektywność całego systemu. W okresach przejściowych, gdy rano jest na tyle zimno, że konieczne jest ogrzewanie, a po południu na tyle ciepło, że po-

Bufor czy sprzęgło?

Zanim dołożymy bufor do instalacji, warto zadać sobie pytanie, w jakim celu chcemy to zrobić. Jeśli nie stoją za tym konkretne powody, to najlepiej zrezygnować z bufora. Wprowadzi nam dodatkową bezwładność, co spowoduje, że pompa ciepła regulować będzie temperaturę w buforze, a w instalacji grzewczej tylko pośrednio. Spo-

trzebne jest chłodzenie, może okazać się, że całą objętość bufora ogrzewamy i chłodzimy w ciągu doby, ponosząc przynajmniej jeden niepotrzebny nakład energetyczny. Jeśli sprężarka pom-

Ostatnim istotnym elementem powietrznej pomy ciepła jest zasobnik ciepłej wody użytkowej. Poza nielicznymi nowatorskimi rozwiązaniami w tym zakresie, najpowszechniej stosowany jest pojemnościowy zasobnik, najczęściej z jedną wężownicą, podłączoną poprzez zawór trójdrogowy przełączający, do zasilania pompy ciepła. Automatyka pompy ciepła rozróżnia nastawy do ogrzewania i do ciepłej wody użytkowej, dba o realizację wygrzewów przeciw Legionelli, zatem jeśli zastosujemy odpowiednią pojemność do potrzeb użytkowników i dostosujemy moc wężownicy do parametrów pracy pompy ciepła, zestaw będzie działał bez zarzutu. Powietrzne pompy ciepła dostępne obecnie na rynku coraz częściej posiadają zasobnik w wersji zintegrowanej, co powoduje, że jest on już fabrycznie dostosowany do urządzenia, z którym ma pracować.

Erwin Szczurek

Wyniki internetowej sondy: wrzesień (głosowanie na najpopularniejszy wśród internautów tekst ringowy zamieszczony w „Magazynie Instalatora“ 9/2017 - decyduje liczba odsłon artykułu na www.instalator.pl) Jeśli nie walczysz sam na ringu, pomóż zwyciężyć innym. Wejdź na www.instalator.pl www.instalator.pl

19

miesięcznik informacyjno-techniczny

11 (231), listopad 2017

Jestem za, a nawet przeciw, czyli pokojowe rozmowy o technologiach

Kocioł na pelet czy na ekogroszek?

Jaki kocioł na paliwa stałe powinien wybrać inwestor? Czy ten na pelet, czy może na ekogroszek?

W „branżowym dwugłosie” chcemy dać Państwu do ręki argumenty - co podpowiedzieć inwestorowi?

Jakie są ich wady i zalety? Co przemawia za zastosowaniem w konkretnych sytuacjach tego, a nie innego rozwiązania? Między innymi na te pytania postarają się odpowiedzieć eksperci.

Kotły na ekogroszek

N

owoczesne kotły na ekogroszek to urządzenia, które sprawdzą się tam, gdzie szczególnie zależy nam na niskich kosztach ogrzewania. Mimo niedawnych podwyżek cen węgla są one nadal tańszym źródłem ciepła od peletu, co wynika przede wszystkim z większej kaloryczności węgla. Ekogroszek jest także znacznie tańszym źródłem ciepła od najnowocześniejszych kondensacyjnych kotłów gazowych. Porównanie tych trzech źródeł ogrzewania pokazuje, że są to różnice na poziomie nawet kilkudziesięciu procent, a najkorzystniej cenowo wychodzi właśnie ekogroszek. Przykładowo dla domu o powierzchni 160 m2, zamieszkanego przez 4 osoby, roczne koszty ogrzewania gazem ziemnym wyniosą w przybliżeniu 5500 zł dla gazu ziemnego, 4500 zł dla peletu oraz 3500 zł dla ekogroszku*. Przy większych powierzchniowo lub słabiej ocieplonych domach różnice te będą znacznie większe i właśnie w przypadku tego typu budynków kotły na ekogroszek okazują się często najlepszym wyborem. Współcześnie produkowane kotły na ekogroszek to urządzenia bardzo ekologiczne, spełniające zarówno wymagania 5 klasy normy EN 3035:2012, jak i znacznie bardziej restrykcyjne wymagania unijnej dyrektywy ws. ekoprojektu (tzw. ecodesign). Automatyczne kotły na ekogroszek osiągają bardzo wysokie sprawności (do nawet 95%), dzięki czemu pozwalają na jeszcze lepsze wykorzystanie bardzo wysokiej wartości energetycznej węgla kamiennego. Trzeba jednak zaznaczyć, że w kotłach takich należy spalać jedynie dobre gatunkowo węgle. Współczesne kotły węglowe to urządzenia w znacznym stopniu bezobsługowe. Potrafią pracować nawet 10 dni na jednym zasypie, automatycznie się rozpalać i czyścić, można sterować nimi zdalnie za pomocą Internetu lub telefonu komórkowego.

Kotły takie potrafią także automatycznie zmniejszać swoją moc nominalną nawet do 30% jej wartości w zależ-

20

Kotły na pelet

W

ostatnim czasie dużym zainteresowaniem cieszą się kotły peletowe spełniające wymagania klasy 5 wg normy PN-EN 303-5:2012 oraz ekoprojektu (ecodesign) określone Rozporządzeniem Komisji (UE) 2015/1189 z dnia 28.04.2015 r. Jest to w znacznej mierze spowodowane najnowszymi regulacjami prawnymi oraz możliwością skorzystania z licznych programów dofinansowania do zakupu nowoczesnego urządzenia grzewczego. Jednak nie bez znaczenia pozostaje komfort użytkowania, jaki dają automatyczne kotły peletowe. Użytkownicy starych kotłów zasypowych decydują się na wymianę przestarzałych konstrukcji na bardziej nowoczesne, zużywające mniej paliwa i niewymagające codziennego rozpalania oraz czyszczenia wymiennika.

Najważniejszymi zaletami peletu są stosunkowo wysoka wartość opałowa 15 000-18 000 kJ/kg - w zależności od surowca, z jakiego pelet został wytworzony, oraz niewielka ilość pozostałości po spaleniu i łatwość dozowania przez automatyczny podajnik kotła.

Mimo że cena peletu jest nieco wyższa niż węgla, to biorąc pod uwagę wygodę, zakup kotła peletowego 5 klasy zdaje się być opłacalną inwestycją. Po spaleniu tony peletu w nowoczesnym kotle powstaje nam tylko kilka kilogramów łatwego do usunięcia popiołu, który następnie możemy wykorzystać jako ekologiczny nawóz w ogrodzie. Sama obsługa i sterowanie kotłem jest proste i ograniczone do niezbędnego minimum.

Należy jednak pamiętać, że jakość spalanego peletu ma decydujący wpływ na jego zużycie, czyli koszt ogrzewania oraz możliwy do osiągnięcia efekt energetyczny (ilość ciepła przekazana do instalacji grzewczej w procesie spalania paliwa). Przy wyborze paliwa do podajnikowego kotła klasy 5 szczególną uwagę należy zwrócić na jego granulację. Nie należy stosować paliwa o grubości większej niż podana przez producenta kotła, gdyż tego rodzaju paliwo może utrudniać pracę podajnika i doprowadzić do jego uszkodzenia.

Zastosowany w nowatorskich kotłach palnik peletowy może być wyposażony w palenisko nadmuchowe z autowww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

Kotły na ekogroszek

ności od aktualnego zapotrzebowania na ciepło. Jedyną ich wadą jest fakt, że od czasu do czasu można pobrudzić sobie ręce podczas uzupełniania zasobnika, ale wadę tę rekompensują bardzo niskie rachunki za ogrzewanie.

Węgiel jest najważniejszym surowcem energetycznym w Polsce, zaspokaja bowiem około 60% zapotrzebowania energetycznego kraju, a także ponad połowę potrzeb energetycznych związanych z ogrzewaniem gospodarstw domowych. Według danych Urzędu Regulacji Energetycznej z 2017 roku ogrzewanie węglowe wykorzystywane jest w aż 7,5 milionach polskich gospodarstw domowych.

Jeśli weźmiemy pod uwagę same rachunki za ogrzewanie z pominięciem kosztów instalacji, najtańszym źródłem okażą się gruntowe pompy ciepła. Niestety koszt ich zakupu oraz instalacji nadal jest bardzo wysoki. Biorąc pod uwagę wszystkie koszty, zdecydowanym liderem taniego ogrzewania okaże się drewno, w dodatku to dobre, suche, kupowane na składach.

Mitem jest również twierdzenie, jakoby ogrzewanie gazowe było tańsze od węglowego. Wynika to z dość prostej matematyki biorącej pod uwagę cenę gazu i węgla, ich wartość opałową, sprawność urządzeń grzewczych oraz zapotrzebowanie na ciepło danego budynku. Nawet po ostatnich dość znacznych podwyżkach cen węgla - cena wytworzenia 1 kWh energii będzie około 15% niższa dla kotła węglowego starego typu i około 32% niższa, jeśli weźmiemy pod uwagę nowoczesne kotły węglowe o sprawności powyżej 92% (w porównaniu do kondensacyjnego kotła gazowego o sprawności 108%). Fakt ten potwierdzają dane GUS z 2017 roku mówiące o tym, że tylko jedno na dziesięć gospodarstw domowych, w których jest dostęp do gazu ziemnego, wykorzystuje go do ogrzewania. Pozostałe 9 gospodarstw wybiera paliwa stałe, głównie węgiel i drewno.

Technologia spalania węgla oraz produkcji urządzeń do tego przeznaczonych zrobiła w ostatnich latach ogromne postępy. Jeszcze kilka lat temu przeciętny kocioł węglowy emitował około 400 g/GJ pyłu oraz około 210 mg/GJ benzo(a)pirenu. Dostępne na rynku kotły na węgiel emitują przykładowo: 17 g/GJ pyłu oraz 5 mg/GJ benzo(a)pirenu. To aż 96% mniej pyłów i 98% mniej benzo(a)pirenu.

Węgiel od wieków był, nadal jest i zapewne jeszcze przez długo pozostanie niezwykle ważnym surowcem energetycznym. Niewłaściwie spalany jest znaczącym źródłem zanieczyszczenia, ale proces ten da się usprawnić i oczyścić o niemal 100%, wykorzystując polskie technologie i urządzenia. l Krzysztof Sobiecki, Rakoczy Stal * Ceny paliw: gaz ziemny 2,19/m3, ekogroszek 950 zł/tonę, pelet 850 zł/tonę.

Wartość opałowa: gaz ziemny 9,86 kWh/m3, ekogroszek 7,6 kWh/kg, pelet 5,27 kWh/kg.

Sprawność kotłów: gaz ziemny 106%, ekogroszek 94%, pelet 95%. www.instalator.pl

11 (231), listopad 2017

Kotły na pelet

matycznym rusztem ruchomym, co pozwala na zastosowanie gorszej jakości paliw, również tych posiadających tendencję do tworzenia szlaki. W przypadku spalania peletu z biomasy niedrzewnej cykliczne automatyczne oczyszczanie paleniska wpływa na poprawę procesu spalania i redukuje emisję zanieczyszczeń.

Na ilość spalanego opału, oprócz jego parametrów, wpływ mają również warunki, w jakich pracuje kocioł.

W szczególności należy zapewnić wentylację nawiewną i wywiewną, a przede wszystkim przewód spalinowy o przekroju i wysokości uzależnionej od konstrukcji i mocy kotła. W przypadku zbyt silnego ciągu kominowego wszystkie nowoczesne kotły peletowe (również te w wersji z czopuchem do góry) posiadają na wyposażeniu przepustnice spalin, która pozwala na bezpieczną eksploatację oraz regulację intensywności ciągu kominowego w zależności od warunków pogodowych, wpływając na ekonomikę procesu spalania. Również rodzaj instalacji grzewczej ma decydujący wpływ na ilość spalanego paliwa. Nowoczesne instalacje wyposażone w grzejniki panelowe o małej pojemności wodnej czy też ogrzewanie podłogowe w budynkach energooszczędnych wymagają zasilania wodą o niskim parametrze w zakresie 35-55°C. Wówczas kotłownię należy wyposażyć w zawór czterodrogowy, który umożliwi utrzymanie temperatury w obiegu kotła w zakresie 6080°C. Sterownik kotła poprzez zawór mieszający z siłownikiem automatycznie reguluje temperaturę instalacji na podstawie odczytów z czujnika zewnętrznego, regulatora pokojowego i wybraną krzywą grzewczą. Ma to decydujący wpływ na obniżenie zużycia paliwa oraz poprawę komfortu cieplnego w pomieszczeniach. Dodatkowo sterownik ma możliwość pracy w dwóch trybach automatycznym - algorytm PID, jak również ręcznym - w przypadku gorszej jakości paliwa. Wyposażenie kotłów w automatyczną zapalarkę pozwala uprościć obsługę urządzenia oraz daje znaczne oszczędności paliwa - praca kotła w trybie wygaszanie/rozpalanie. W przypadku dużego zapotrzebowania na ciepło (np. okres zimowy - niskie temperatury na zewnątrz) bardziej ekonomiczna może okazać się praca kotła w trybie nadzoru (bez wygaszania). Zużycie paliwa w ciągu całego sezonu grzewczego uzależnione będzie również od przeznaczenia budynku, stopnia zaizolowania przegród, zadanych temperatur wewnątrz budynku oraz panujących temperatur na zewnątrz.

Kotły przeznaczone do spalania peletu są ciekawą alternatywą dla pozostałych rodzajów paliw. Proces spalania można przeprowadzić w sposób ekologiczny, a przy tym mniej problematyczny w porównaniu do tradycyjnych kotłów zasypowych. Co więcej, w porównaniu z kotłami gazowymi, olejowymi, czy elektrycznymi eksploatacja źródła ciepła opalanego peletem jest bardziej ekonomiczna - oczywiście pod warunkiem użytkowania kotła zgodnie z wytycznymi producenta, zastosowania paliwa odpowiedniej jakości oraz właściwej regulacji pracy źródła ciepła, jak i całej instalacji grzewczej. l Michał Łukasik, ZMK SAS

21

miesięcznik informacyjno-techniczny

11 (231), listopad 2017

Wymiana... połowy kotła

Mocne cięcie W materiale omówię naprawę „dużego kalibru”, w efekcie której użytkownik otrzymał zregenerowany produkt, a tym samym (jak można przypuszczać) na kilka lat odsunął od siebie widmo zakupu nowego kotła.

Jakiś czas temu w artykule pt. „Nieszczelne pory. Skomplikowana naprawa cieknącego kotła” (wydanie 12/2015 „Magazynu Instalatora”) pisałem, że nie zawsze konsekwencją cieknącego kotła jest konieczność jego zezłomowania. Jeśli dysponuje się wykwalifikowanym pracownikiem (fachowcem), ma się wizję naprawy i przede wszystkim taka jest wola użytkownika (inwestorasponsora), można podjąć się nawet najtrudniejszych wyzwań. Nie twierdzę, że zawsze ma to sens, ale zgodnie ze stwierdzeniem „klient nasz pan” warto spróbować zregenerować naprawdę ciężkie przypadki. Wracam pamięcią do regeneracji kotła 200 kW, którego ścianki paneli wodnych miały grubość 1,5 mm - naprawa się udała, kocioł „wytrzymał” okres zimy - zgodnie z oczekiwaniami spółdzielni mieszkaniowej, po czym „odjechał”…

W materiale omówię naprawę „dużego kalibru” - z prostej nieszczelności, z łatwym dostępem do spawania (koszt - od kilkudziesięciu do kilkuset złotych) przechodzimy na poziom zaawansowany (koszt sięgający nawet kilku tysięcy).

Chciałbym tutaj wspomnieć w pewnym uproszczeniu (pół żartem, pół

Fot. 1. Główny winowajca…

22

serio), że zgodnie z zasadami eksploatacji maszyn remonty (a tym samym sumę zainwestowanych środków) możemy podzielić na [1]: l remont bieżący (nie przekracza się 15% wartości odtworzeniowej), l remont średni (nie przekracza się 4050% wartości odtworzeniowej), l remont kapitalny (do 75% wartości odtworzeniowej).

Według [2] można przyjąć, że „Dla maszyn i urządzeń wartość odtworzeniowa jest zwykle zbliżona lub tożsama z wartością rynkową…”. Oczywiście w porównaniu do kotłów grzewczych traktujmy to bardziej jako informację: chyba niewiele osób określa spadek wartości eksploatowanego kotła c.o., tym bardziej, że nie jest to towar przechodni. Wydaje mi się jednak, że choćby w takiej sytuacji jak w omawianym materiale warto dokonać orientacyjnych kalkulacji.

Logiczne jest, iż większe (mocniejsze) kotły, znacznie wpływają na końcowy werdykt opłacalności w związku z tym, że nowe są po prostu znacznie droższe. Dla przykładu: inwestycja w naprawę w wysokości 1000-2000 PLN w przypadku kotła podajnikowego o mocy 30 kW (przy koszcie nowego w okolicy 11-13 tys. zł) jest nieporównywalnie bardziej zachęcająca i korzystniejsza niż wydatek 1000-2000 PLN w zasypowy kocioł o mocy 14 kW (którego wartość wynosiła pierwotnie 2500 PLN), czyli podobnie jak jest z samochodami.

Ale wracając do sprawy…

posiadający dodatkowe palenisko w postaci rusztu wodnego. Zdiagnozowano u niego bardzo mocny, intensywny wyciek z drugiego pionowego panelu wodnego. W związku ze stosunkowo młodym wiekiem (dopiero 7 lat - producent utrzymuje kilkunastoletni okres eksploatacji przy spełnieniu kilku elementarnych zasad pracy wyrobu) było to zastanawiające. Oględziny ukazały tragiczny wygląd wymiennika wewnątrz: wszechobecna korozja, kilkumilimetrowa zgorzelina odpadająca dosłownie wszędzie! Pytanie jak można doprowadzić kocioł do takiego stanu…?

Wywiad przeprowadzony z użytkownikiem wskazał przyczynę. Kocioł pracował ¾ roku w trudnych warunkach. W sezonie zimowym spalany był ekogroszek, natomiast poza nim, przez około 7 miesięcy, w ramach „oszczędności” paliwem numer 1 było drewno… Jak można się domyślić, niskie temperatury, wilgoć, a w konsekwencji „kiszenie” zrobiły swoje.

Aby móc przystąpić do zlokalizowania nieszczelności, konieczne było doprowadzenie wnętrza do normalności. Wyczyszczono je, po czym wpięto wymiennik do instalacji i przeprowadzono hydrauliczną próbę ciśnieniową. Wcześniej pojawiały się pewne przypuszczenia (przez otwory wyczystne; nawet przy zastosowaniu oświetlenia i lusterka było to słabo widoczne), że cieknie na spoinie i naprawa, mimo konieczności otwierania tylnej części kotła, będzie jak najbardziej do zrealizowania w miarę szybkim tempie (analogiczny przypadek z wydania 12/2015 „Magazynu Instalatora”).

Kocioł na warsztat!

Rzeczywistość okazała się inna

Na warsztat został przywieziony kocioł podajnikowy o mocy 32 kW

Po dostaniu się do cieknącego miejsca okazało się, że to nie spoina. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

Lało się z... blachy. Korozja była tak intensywna, że powstałe wżery doprowadziły do przedziurawienia na wylot blachy panelu wodnego (który pierwotnie miał 6 mm i był wykonany ze stali kotłowej). Aby sprawdzić, jaką grubość ma blacha wymiennika, znajdująca się z tyłu i na boku kotła pomiędzy dwoma panelami wodnymi, wykonano kilka otworów pomocniczych. Stwierdzono, że w najcieńszym miejscu gru-

Fot. 2. Przeszczep się przyjął. bość blachy wynosiła ok. 3,5 mm, nie licząc oczywiście kraterów. Można przyjąć, że stan wymiennika w tylnej strefie był tragiczny w związku

Fot. 3. Okrojony kocioł, w późniejszym etapie widoczna w prawym dolnym rogu podłoga wraz z otworami wyczystnymi również została usunięta. www.instalator.pl

11 (231), listopad 2017

Fot. 4. Pokrywająca wnętrze wymiennika duża ilość zgorzeliny usuniętej ze ścianek. z licznymi kraterami spowodowanymi korozją i odpadającą zgorzeliną. Należało podjąć decyzję, co robić dalej. Czy złomować (wówczas można by wykorzystać układ podający, zasobnik na paliwo i „elektrykę”, czyli sterownik wraz z okablowaniem), czy naprawiać, a jeśli tak, to w jakim stopniu.

Niestety stan ostatniego panelu wodnego nie pozwalał na to, aby zaspawać tylko nieszczelność, nie zważając na widoczne inne kratery, i z czystym sumieniem zrealizować naprawę, mając poczucie uczciwego podejścia do tematu.

Złomowanie nie wchodziło w grę, mimo że duża inwestycja w kocioł może okazać się nieopłacalna po czasie (nikt nie wie tak naprawdę, w jakim stanie są pozostałe miejsca znajdujące się z przodu kotła).

Trzy opcje W końcu pojawiły się trzy opcje: wymiana paneli wodnych (co wydawało się być bez sensu ze względu na cienką blachę po bokach), wymiana połowy kotła lub wymiana całego wymiennika. Inwestor ostatecznie zdecydował o wykonaniu remontu obejmującego wymianę połowy wymiennika.

Po opracowaniu technologii naprawy rozpoczęto wycinanie poszczególnych elementów, począwszy od płaszcza zewnętrznego (z dostatecznym zapasem, aby można było swobodnie pracować nad płaszczem wewnętrznym). Większość operacji była wykonywana za pomocą wypalarki plazmowej ręcznej, co znacznie przyspieszyło pracę. W kolejnym kroku usunięto tył kotła, panele wodne i podłogę. Wszystkie miejsca, w których miały powstać nowe połączenia odpowiednio przygotowano, szlifując poszczególne powierzchnie.

Nowe elementy Przygotowano nowe elementy i sczepiono do korpusu. Następnie pospawano przygotowane złącza. Aby mieć pewność co do szczelności płaszcza wewnętrznego, przeprowadzono próbę penetracyjną szczelności za pomocą kredy i penetrantu.

Miejsca, w których ukazały się nieszczelności, oczyszczono, zaspawano i powtórnie skontrolowano. Późniejszym etapem było sczepienie i pospawanie płaszcza zewnętrznego zamykającego kocioł. Na końcu wykonano próbę pęcherzykową (za pomocą sprężonego powietrza i mydlin) i hydrauliczną próbę szczelności.

Po pozytywnym przejściu przez wspomniane próby kocioł zabezpieczono przed korozją i zawieziono do klienta.

Podsumowując, użytkownik otrzymał zregenerowany produkt, a tym samym (jak można przypuszczać) na kilka lat odsunął od siebie widmo zakupu nowego kotła. Został on także poinstruowany o zasadach prawidłowego spalania, aby w przyszłości zapobiec takiej sytuacji.

Czy naprawa była opłacalna? Wydaje się, że tak. Należy jednak podkreślić, że o opłacalności remontu danego urządzenia decyduje nie tylko parametr wartości rynkowej i kwoty, jaką trzeba zainwestować w regenerację, ale także sytuacja materialna inwestora w konkretnym momencie, kwestie sentymentalne i czy mamy fachowca, który się tego podejmie, a także za ile...

Paweł Wilk Literatura: [1] Legutko S., Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2007.

[2] Ośrodek badań i analiz SIMP, sites.google.com/site/wycenamaszyniurzadzen/home/wyceny/rodzaje-wartosciw-wycenie-maszyn-i-urzadzen

23

miesięcznik informacyjno-techniczny

11 (231), listopad 2017

Naczynie przeponowe w instalacji z kotłem kondensacyjnym

Ciśnienie pod kontrolą Naczynie przeponowe jest urządzeniem niezbędnym w każdej instalacji grzewczej, chłodniczej, solarnej oraz wody użytkowej. Tej z kotłem kondensacyjnym również...

Naczynie przeponowe we współpracy z innymi urządzeniami pełni kilka bardzo ważnych funkcji i odpowiada za bezpieczeństwo systemu oraz stabilizację ciśnienia. Naczynie składa się ze stalowego zbiornika, który z jednej strony posiada przyłącze do instalacji, a z drugiej - zawór do napełniania lub upuszczania gazu (fot.

1). Fabrycznie naczynia napełniane są azotem do określonego ciśnienia wstępnego. Jest ono zależne od przeznaczenia, i tak dla c.o. jest to zazwyczaj 1,5 bara, dla c.w.u. 3,5 bara, a w naczyniach solarnych 2,5 bara. Wewnątrz zbiornika znajduje się membrana oddzielająca część gazową od medium znajdującego się w instalacji.

Zbiorniki do układów grzewczych przeważnie posiadają membranę z gumy SBR (kauczuk butadienowo-styrenowy) o odporności na temperatury do 100°C. Naczynia do wody użytkowej posiadają membranę z EPDM (kauczuk etylenowo-propylenowy) z dopuszczeniem do kontaktu z wodą przeznaczoną do spożycia i wytrzymałością na temperatury do 100°C. Do systemów solarnych przeznaczone są zbiorniki z membraną EPDM HT (kauczuk etylenowo-propylenowy) z podwyższoną

odpornością na temperatury do 140°C i z możliwością zastosowania mieszanki wody i glikolu w stężeniu do 50%.

Naczynia przeponowe posiadają różny

Rys. 1. Zasada działania i budowa naczynia Ottone. system montażu membrany. Najlepszym rozwiązaniem jest membrana o konstrukcji workowej, która całkowicie separuje czynnik znajdujący się w instalacji od ścianek naczynia. Bardzo często membranę tego typu można wymienić bez konieczności wymiany całego naczynia. Drugim stosowanym rozwiązaniem jest membrana na stałe wprasowana w naczynie, dzieląca je na dwie części. Minusem tego rozwiązania jest fakt, że czynnik znajdujący się w instalacji posiada stały kontakt z wykonanymi ze stali, niezabezpieczonymi antykorozyjnie, ściankami zbiornika.

które w większości przypadków jest wystarczające. Konieczność stosowania drugiego zależy od wielkości instalacji (zładu). Jeżeli zajdzie taka potrzeba, należy dołożyć kolejne naczynie. Jeśli chodzi o ciepłą wodę użytkową, naczynie przeponowe nie znajduje się na wyposażeniu kotła i należy je dokupić.

Głównym zadaniem naczynia przeponowego jest kompensacja różnicy objętości cieczy powstałej wskutek zmian temperatury i stabilizacja ciśnienia (rys. 1). Objętość cieczy znajdującej się w tej instalacji będzie ulegać zmianie wraz ze wzrostem lub spadkiem temperatury. W sytuacji, kiedy instalacja nie pracuje i czynnik grzewczy jest zimny (posiada najmniejszą objętość), poduszka gazowa wypycha z naczynia czynnik grzewczy. W trakcie normalnej pracy instalacji naczynie częściowo się napełnia (ciecz zwiększa swoją objętość). W momencie awarii (nagły wzrost temperatury w instalacji) następuje praktycznie całkowite wypełnienie naczynia (nagły wzrost objętości cieczy) i jeżeli to nie wystarczy, otwiera się współpracujący ze zbiornikiem zawór bezpieczeństwa. W przypadku braku naczynia lub nieprawidłowej pracy, do czego wrócę później, w instalacji następowałyby nagłe skoki ciśnienia wraz z każdą zmianą temperatury lub niewielkim ubytkiem medium w instalacji.

Przykład małej instalacji

Fot. 1. Naczynie przeponowe Ottone.

24

Skupmy się na przykładzie małej instalacji ogrzewającej dom lub mieszkanie, w której pracuje kocioł kondensacyjny z zasobnikiem ciepłej wody użytkowej. W tego typu systemie powinny być zamontowane dwa naczynia wzbiorcze: jedno do c.o., a drugie do c.w.u. Małe kotły gazowe tego typu posiadają już wbudowane naczynie do c.o,

Fot. 2. Szybkozłącze do naczynia przeponowego Ottone umożliwiające serwis bez konieczności demontażu naczynia. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

Prawidłowy dobór

11 (231), listopad 2017

winno być niższe o 0,5 bara od minimalnego możliwego ciśnienia w instalacji. Naczynie w tego typu systemach montujemy na zasilaniu wody zimnej do zasobnika c.w.u. króćcem do góry lub do dołu (rys. 3). W przypadku dużych naczyń dobrze jest zastosować złączkę ze spustem ułatwiającą serwis i ewentualną wymianę.

peratury lub ubytkach cieczy. Winą obarczany jest z reguły producent i Jak zatem prawidłowo dobrać, zazgłaszana jest reklamacja, że naczynie montować i ustawić naczynie przeponie działa poprawnie. nowe, aby pracowało poprawnie i spełKolejnym błędem to montaż zwyniało swoją funkcję? Przede wszystkim kłych zaworów odcinających na przenależy odpowiednio dobrać objętość nawodzie łączącym naczynie z instalacją. czynia do danej instalacji. Tę czynność Nieświadomy użytkownik przez przywykonuje projektant według ściśle padek może zamknąć taki zawór i odokreślonych wzorów. ciąć naczynie od inW przypadku instastalacji wraz z całą lacji c.o. i c.w.u. jest armaturą zabezpieto w przybliżeniu czającą. Skutki moż5% objętości całego na sobie wyobrazić. zładu. Do zadań inCzęstym błęstalatora należy nadem jest także intomiast prawidłowo stalacja zbiorników zamontować naczyprzeponowych w nie oraz odpowiedinstalacjach c.o. i Rys. 2. Przykładowy schemat podłączenia naczynia do c.o. nio ustawić ciśniesolarnych „na nie wstępne. ostro”, czyli bez W przypadku systemów centralnespecjalnej szybkozłączki umożliwiago ogrzewania ciśnienie wstępne ustającej chociażby coroczne sprawdzeUwaga na błędy wiamy do wartości ciśnienia statycznie ciśnienia wstępnego. Prowadzi to nego w miejscu podłączenia naczynia Częstym błędem popełnianym w do fali kolejnych błędów, mianowiplus 0,2 bara, ale zaleca się nie niżej przypadku naczyń jest niedostosowa- cie kontroli tego ciśnienia na pracuniż 1 bar. Natomiast ciśnienie w zim- nie ciśnienia wstępnego do warunków jącej instalacji bez demontażu nanej instalacji o 0,3 bara wyżej niż ci- w instalacji. Niekiedy instalatorzy za- czynia lub poprzez wypuszczanie z śnienie wstępne w naczyniu. W mia- dają pytanie, czy nie stracą gwarancji układu całego zładu. W pierwszym rę wzrostu temperatury, a co za tym na urządzenie, w którym zmienią war- przypadku otrzymujemy oczywiście idzie - objętości czynnika grzewczego, tość fabrycznego ciśnienia wstępnego. błędny odczyt niemający nic wspólnego z prawdą. membrana wypełnia Drugi przypadek się wodą, a poduszka daje nam właściwą gazowa chroni przed informację, ale nienagłymi skokami cistety poprzez wyśnienia. Naczynie w mianę czynnika w instalacji c.o. monukładzie dostarczatujemy na powrocie my do systemu króćcem do góry lub świeżą partię podo dołu (rys. 2) przy wietrza przyczyniapomocy specjalnych jącą się do korozji i złączek (fot. 2) spełniających normy donegatywnego dziatyczące montażu nałania na wszystkie Rys. 3. Przykładowy schemat podłączenia naczynia do c.w.u. czyń w instalacji oraz podzespoły. Ten teumożliwiające serwis bez wypuszcza- Wszyscy producenci naczyń w in- mat opisywany był przeze mnie w nia czynnika grzewczego z obiegu. strukcjach obsługi wyraźnie informu- jednym z wcześniejszych artykułów. ją, że ciśnienie wstępne należy dostoPrawidłowy montaż Podsumowanie sować do parametrów instalacji i dodatkowo przynajmniej raz w roku je Zbiorniki przeponowe dedykowane kontrolować. Nie wolno natomiast Podsumowując, z pozoru proste instalacji ciepłej wody użytkowej na- przekraczać dozwolonych wartości po- urządzenie, jakim jest naczynie przeleży ustawić nieco inaczej. Tutaj waż- danych na tabliczce znamionowej. ponowe, poprzez niewłaściwy montaż ny jest sposób dostarczania wody do Czym grozi lub czym się objawia błęd- i eksploatację może bardzo łatwo stać obiektu. Jeżeli zasilanie jest z sieci wo- ne ustawienie tego ciśnienia? Jeżeli jest się zupełnie bezużyteczne dla instalacji dociągowej i zamontowany jest re- ono wyższe niż ciśnienie pracy insta- i prowadzić do licznych awarii i produktor, wtedy ciśnienie wstępne po- lacji, wtedy naczynie jest niewidoczne blemów. Warto zatem postępować winno mieć wartość o 0,2 bara niższą dla systemu, a cały układ zachowuje się zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadaniż nastawa reduktora. W przypadku tak, jakby go w ogóle nie było. Nastę- mi i instrukcjami montażu. instalacji bez reduktora lub instalacji pują nagłe skoki i spadki ciśnienia naŁukasz Biernacki hydroforowej ciśnienie wstępne po- wet przy niewielkich zmianach temwww.instalator.pl

25

miesięcznik informacyjno-techniczny

11 (231), listopad 2017

Osprzęt kotła gazowego

Podzespoły bezpieczeństwa Kocioł gazowy c.o. składa się z zasadniczych podzespołów, takich jak: palnik z automatyką gazową, wymiennik ciepła z przyłączami wody grzewczej i przerywacz ciągu kominowego z przyłączem odprowadzania spalin. Ta prosta konstrukcja uzupełniona jest w wiele dodatkowych podzespołów, których głównym zadaniem jest bezpieczeństwo pracy kotła oraz bezpieczeństwo i wygoda użytkownika. Stanowią one tzw. osprzęt kotła gazowego.

Do najważniejszych podzespołów osprzętu kotłów gazowych centralnego ogrzewania można zaliczyć: elektrodę jonizacyjną, przerywacz ciągu kominowego, czujnik zaniku ciągu kominowego, zawór bezpieczeństwa, naczynie przeponowe obiegu centralnego ogrzewania i pompę obiegową, oraz elektroniczny panel sterujący pracą kotła.

W zależności od rodzaju kotłów - stojący, wiszący, dwufunkcyjny, atmosferyczny, z zamkniętą komorą spalania (turbo) czy kondensacyjny - będą znajdowały się w nich jeszcze inne podzespoły, takie jak: wtórny wymiennik ciepła wody użytkowej, zawór trójdrogowy, wentylator, czujnik pracy wentylatora (wypływu spalin), syfon kondensatu i inne, które nie będą przedmiotem niniejszego artykułu.

Elektroda jonizacyjna Elektroda jonizacyjna i czujnik zaniku ciągu kominowego są najważniejszymi podzespołami, których zadaniem jest zapewnienie żywotnego bezpieczeństwa użytkownikowi. Im należy się największa uwaga, zarówno ze strony samego użytkownika, jak i przede wszystkim profesjonalnego serwisu. Nie jest z tym wystarczająco dobrze, jak wynika z licznych dyskusji na forach internetowych.

Elektroda jonizacyjna kontroluje pracę palnika i zapobiega niekontrolowanemu wypływowi gazu z kotła do pomieszczenia. Gdy następuje przypadkowy zanik płomienia na palniku, elektroda przekazuje sygnał do ukła-

26

du sterowania kotła i automatyka gazowa odcina dopływ gazu. Czas reakcji powinien być nie dłuższy niż 30 sekund, zgodnie z wymogami prawnymi.

W praktyce odcięcie gazu następuje po ok. 7-8 sekundach od zaniku płomienia i kocioł zostaje wyłączony w trybie awaryjnym. Ponownie nie włączy się sam. Wymagana jest interwencja serwisu w celu nie tylko uruchomienia kotła, lecz głównie w celu poznania przyczyn awaryjnego wyłączenia. To zabezpieczenie eliminuje możliwość wybuchu gazu w budynku i wszelkie związane z tym konsekwencje.

Elektroda jonizacyjna stanowi element elektrycznego obwodu jonizacji, zasilanego z panelu elektronicznego.

Jest zbudowana ze stopu żaroodpornego, ma postać krótkiego pręta o średnicy ok. 2-3 mm i jest ulokowana bezpośrednio nad palnikiem w odległości zapewniającej kontakt z płomieniem palnika w całym zakresie jego mocy. Elektroda jonizacyjna nie

Fot. 1. Do czyszczenia elektrod nie należy używać mosiężnej i berylowej szczotki drucianej. (www.elektroda.pl).

może stykać się z palnikiem lub innymi, metalowymi elementami kotła.

Kiedy nie ma płomienia na palniku, w obwodzie jonizacji nie płynie prąd, ponieważ między elektrodą i palnikiem jest przerwa. Prąd w obwodzie występuje dopiero wtedy, gdy na palniku pojawi się płomień. Płomień jest „włącznikiem” prądu jonizacji. Płomień, jako gaz zjonizowany, jest przewodnikiem prądu elektrycznego i zamyka skutecznie obwód jonizacji. Wartość tego prądu jest bardzo mała i wynosi w kotłach domowych od kilku do kilkunastu mikroamperów (μA). Prąd obwodu jonizacji powinien być mierzony przez serwisanta podczas każdego, corocznego przeglądu kotła w celu oceny sprawności elektrody jonizacyjnej i bezpieczeństwa użytkowania kotła.

Z racji bardzo niskiej wartości prądu jonizacji ważne jest utrzymywanie elektrody jonizacyjnej we właściwym stanie. Pracuje ona w bardzo trudnych warunkach, jest rozgrzewana do czerwonego żaru, do temperatury ok.

1100°C. Na jej powierzchni tworzą się tlenki, które utrudniają przepływ prądu. Wymaga okresowego czyszczenia powierzchni.

Czyszczenie elektrody Często popełniane są błędy podczas czyszczenia elektrody jonizacyjnej.

Nie należy robić tego przy pomocy mosiężnej lub berylowej szczotki drucianej (fot. 1). Takie czyszczenie powoduje tzw. miedziowanie elektrody. Miedź utlenia się w płomieniu palnika i tworzy nieprzewodzącą powłokę na elektrodzie. Elektroda po krótkim, kilkutygodniowym okresie pracy kotła „nie widzi” płomienia i blokuje pracę kotła.

Zaleca się czyszczenie stalowymi narzędziami typu: skrobak lub pilnik iglak. Najskuteczniejszym i najbezpieczniejszym sposobem czyszczenia elektrody jonizacyjnej jest czyszczenie za pomocą papieru ściernego o drobnym www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

ziarnie. Należy przy tym uważać na delikatne obchodzenie się elektrodą, ponieważ jest ona krucha z powodu przegrzewania do wysokiej temperatury i zdarza się, że ulega złamaniu.

Zużytą lub uszkodzoną elektrodę jonizacyjną należy wymienić na nową. Zastąpienie „płomienia - włącznika” przez zwarcie elektrody do masy kotła nie spowoduje rozwiązania problemu.

Automatyka kotła rozpoznaje taki przypadek i nie pozwoli na pracę palnika.

Czujnik zaniku ciągu kominowego Zadaniem czujnika zaniku ciągu kominowego jest kontrola wypływu spalin z kotła do komina. Czujnik reaguje, gdy z jakiegoś powodu spaliny zamiast do komina płyną do pomieszczenia kotła. Reakcja polega na wyłączeniu kotła. Wyłączenie może być awaryjne lub tymczasowe.

Awaryjne wyłączenie polega na zablokowaniu pracy kotła na stałe. Podobnie jak w przypadku elektrody jonizacyjnej konieczna jest pomoc serwisanta w celu poznania przyczyny wy-

11 (231), listopad 2017

łączenia, usunięcia jej i ponownego przywrócenia kotła do pracy.

Wyłączenie tymczasowe trwa od 5 do 20 minut w zależności od typu kotła, po czym kocioł wraca automatycznie do pracy. Ilość wyłączeń tymczasowych pracy palnika jest ograniczona i zwykle przy trzecim wyłączeniu następuje wyłączenie awaryjne.

Czujnik zaniku ciągu jest zamontowany w kotłach atmosferycznych na przerywaczu ciągu kominowego. Przerywacz ciągu ma postać blaszanej, pudełkowatej konstrukcji i ulokowany jest w kotle nad wymiennikiem ciepła.

Pełni bardzo ważną funkcję praktyczną; dopasowuje ciąg komina do potrzeb kotła CO w celu podniesienia sprawności grzewczej kotła.

Dopasowanie ciągu komina do potrzeb kotła polega na zmniejszeniu prędkości gorących spalin przepływających przez wymiennik ciepła.

W zasadniczym stopniu od prędkości przepływu spalin przez wymiennik, tym samym od czasu wymiany ciepła, zależy ilość oddanego ciepła do wody grzewczej i sprawność grzewcza kotła.

Konieczność zastosowania przerywacza ciągu wynika z istniejącego ciągu komina, który „historycznie” jest dopasowany do kotłów stałopalnych i jest wielokrotnie większy w porównaniu do potrzeb kotła. Wiszące kotły gazowe wymagają 1 ÷ 2 Pa ciągu (ciśnienie 1 paskal = 0,1 mm H2O). Kominy tradycyjne mają ciąg rzędu kilkudziesięciu paskali.

Występują różne rozwiązania czujników zaniku ciągu kominowego. Najczęściej stosowany jest układ z jednym termoelementem. Jest on zamocowany na zewnętrznej stronie przerywacza ciągu w miejscu, w którym będzie omywany przez spaliny w przypadku braku ciągu komina i wypływu spalin do pomieszczenia.

Czujnik zareaguje i wyłączy palnik, gdy zostanie ogrzany spalinami do temperatury krytycznej, ustalonej na stałe przez producenta kotła. Czujnik musi spełniać normatywny warunek; wyłączyć palnik w ciągu 120 sekund od wystąpienia wypływu spalin do pomieszczenia.

Innym rozwiązaniem czujnika zaniku ciągu kominowego jest układ dwóch termoelementów. Jeden z nich montowany jest podobnie jak w poprzednim

miesięcznik informacyjno-techniczny

przypadku, na zewnętrznej powierzchni przerywacza ciągu, drugi natomiast wewnątrz przerywacza, i mierzy w sposób ciągły temperaturę spalin nad wymiennikiem ciepła.

Układ elektroniczny oblicza i kontroluje różnicę temperatur obu termoelementów. W zależności od wyniku pozwala na pracę palnika lub ją przerywa. Zbyt mała różnica temperatur obu termoelementów oznacza, że zewnętrzny termoelement jest podgrzewany przez wypływające spaliny do pomieszczenia. Następuje wówczas wyłączenie palnika. Różnica temperatur, prowadząca do wyłączenia palnika, nie jest wartością stałą. Zależy od temperatury spalin i wraz z nią zwiększa się.

To rozwiązanie konstrukcyjne, ze względu na swoją precyzję i elastyczność, jest często nazywane inteligentnym.

Termoelementy ulegają zużyciu i wymagają systematycznej kontroli ich stanu. Konieczne jest ich sprawdzanie przez serwisanta przy każdej jego obecności przy kotle. Czujnika zaniku ciągu kominowego nie naprawia się, lecz wymienia na fabrycznie nowy.

Wypływ spalin do pomieszczenia, zwłaszcza w przypadku, gdy kocioł jest zainstalowany w kuchni lub łazience, jest groźnym zjawiskiem, które może doprowadzić do tragedii. Każdego roku dowiadujemy się o nich, szczególnie w okresie jesienno-zimowym.

W kotłach z zamkniętą komorą spalania (turbo) kontrola wypływu spalin realizowana jest przez pomiar różnicy ciśnień przed i za wentylatorem wydmuchującym spaliny do komina (rys.

1a). Różnica ciśnień (ssania i tłoczenia) występuje tylko, gdy jest rzeczywisty wypływ spalin. Gdy komin zostanie zatkany, pracujący wentylator nie powoduje różnicy ciśnień, ponieważ nie ma ani ssania, ani tłoczenia spalin. Wokół wentylatora występuje stałe ciśnienie. Praca samego wentylatora nie jest więc gwarantem wypływu spalin.

Podobnie jak w kotłach atmosferycznych, w przypadku zatkanego komina, następują wyłączenia pracy palnika tymczasowe i awaryjne.

Innym spotykanym rozwiązaniem kontroli wypływu spalin z kotłów centralnego ogrzewania jest zastosowanie rurki Pitota, przy pomocy której mierzone jest ciśnienie dynamiczne wypływających spalin (rys. 1b). Na podstawie tego pomiaru oceniany jest wypływ spalin do komina.

28

11 (231), listopad 2017

Rys. 1. a) Czujnik wypływu spalin (różnicy ciśnień) w kotłach z zamkniętą komorą spalania; b) Rurka Pitota - czujnik wypływu spalin w kotłach z zamkniętą komorą spalania (z archiwum Vaillant).

Strażnik bezpieczństwa Zawór bezpieczeństwa zapobiega wzrostowi ciśnienia, które może doprowadzić do zniszczenia kotła i instalacji. Naczynie przeponowe „łagodzi” wzrost ciśnienia w kotle i instalacji centralnego ogrzewania, które następuje na skutek cieplnej rozszerzalności wody grzewczej. Oba podzespoły współpracują ze sobą dla bezpieczeństwa urządzeń i wygody użytkownika.

Zawory bezpieczeństwa powinny być utrzymywane w prawidłowym stanie technicznym. Od sprawności zaworu zależy bowiem, czy otworzy się on przy nominalnym ciśnieniu, na jakie został skonstruowany i wyregulowany i czy zamknie się całkowicie przy odpowiednim, obniżonym ciśnieniu.

Zawory bezpieczeństwa w kotłach centralnego ogrzewania wymagają okresowej kontroli ich stanu poprzez ręczne ich otwieranie na krótko i sprawdzenie, czy zamknęły się całkowicie, czy nie kapie z nich woda. Kapiący zawór bezpieczeństwa nadaje się tylko do wymiany na fabrycznie nowy. Czynność kontroli zaworów, według zaleceń producentów, powinna być wykonywana co 2-4 tygodnie. Powinien ją wykonywać użytkownik, odpowiednio poinstruowany przez instalatora lub serwisanta. Praktyka pozostawia jednak wiele do życzenia.

Najbardziej niebezpieczną sytuację tworzy zawór bezpieczeństwa, który

po otwarciu nie zamknie się do końca. Zawór otwiera się wówczas, gdy ciśnienie wzrośnie powyżej jego nominalnego ciśnienia otwarcia. Może to nastąpić przy niesprawnym naczyniu przeponowym. Taki przypadek zwykle kończy się wyłączeniem kotła z powodu zbyt niskiego ciśnienia w instalacji i należy do tych mniej niebezpiecznych.

Gorszą sytuację stworzy zawór bezpieczeństwa, gdy się otworzy i nie zamknie podczas przegrzewu kotła.

Może to nastąpić na skutek uszkodzenia termometru kontrolującego temperaturę na zasilaniu, który często pełni również rolę czujnika przegrzewu. Przegrzew może doprowadzić do wzrostu temperatury wody grzewczej w kotle powyżej 100°C. Jeśli zawór zostanie otwarty i nie zamknie się do końca, nastąpi obniżenie ciśnienia wody grzewczej do wartości ciśnienia atmosferycznego. Przegrzana woda ulegnie objętościowemu wrzeniu, co w praktyce oznacza wybuch kotła. Takie wydarzenia zagrażają również bezpieczeństwu użytkowników.

Eksploatacja urządzeń grzewczych wymaga nadzoru, konserwacji i okresowych przeglądów technicznych. Mają one na celu bezpieczeństwo użytkowników, urządzeń i instalacji, utrzymanie dobrego stanu technicznego urządzeń i sprawnego ich działania. dr inż. Jan Siedlaczek www.instalator.pl

Gwarantowana, comiesięczna dostawa „Magazynu Instalatora”: uprzejmie prosimy o wpłatę 11 PLN/miesiąc (lub - 33 na kwartał, 66 na pół roku, 121 na cały rok)

„Magazyn Instalatora” - dobra, polska firma!

nakład 11

015

15 12. 20 miesięcznik

informacyjno

-techniczny nr 12 (208),

grudzień

2015 ISSN 1505

nakład 11

G Ring

miesięcznik

- 8336

065

„MI”: ins talacje

w łazien ce

6 8. 201

informacyjno

-techniczny nr 8 (216),

sierpień

2016 ISSN 1505

G Ring

- 8336

„MI”:

moderni

zacja ins talac

G Zawó

ji

r z prze lotem

ogrzewa

nakład 11

G Odwi nie płaszczyznowe er G Wodo t z wypełnienie m G System iary i pomiary m z pompą G Cenn e G Such ocieplenie a G ErP w szczapka

015

wentyla

cji

miesięcznik

15 11. 20

informacyjno

-techniczny nr 11 (207),

listopad

2015 ISSN 1505

G Ring

- 8336

„MI”: og rzewanie

płaszczyz

G Walka ustawa

nowe

z zadym ie

niem

G Fotowo ntysmogowa” G Awar ltaika ie wodo mierzy G Powi et G Łączenrze i rury G Kominy ie rur pr zy be G Pompa lce „a

uszczelni

ona

nakład 11

015

16 10. 20 miesięcznik

informacyjno

-techniczny nr 10 (218),

październik

2016 ISSN 1505

- 8336

Uwaga - ważne!

W celu łatwiejszej iden tyfikacji osoby/firmy wpłacającej prosimy o podanie w treści przelewu numeru identyfikacyjnego znajdującego się z lewej strony etykiety adresowej albo adresu, na który wysyłamy „Magazyn Instalatora”.

Jeśli chcieliby Państwo otrzymać fakturę VAT prosimy o dołączenie Państwa adresu e-mail w treści przelewu. Na wskazany adres e-mail zostanie przesłana faktura w formie pliku pdf.

W przypadku pytań prosimy o kontakt: tel. 58 306 29 75 e-mail: info@instalator.pl

G Ring

„MI”:

ogrzewa

*

G Bufor

instalac

nie płaszc zyz

do c.o.

nowe

ja G Wentyla z pompą ciepła

G Woda cja komforto wa sz G Kocioł ara G Higien z klasą a G Jastry w instalacji ch pozio G Koza w salon my ie

miesięcznik informacyjno-techniczny

11 (231), listopad 2017

Alternatywa dla ogrzewania podłogowego

Grzejnik w kanale Grzejniki kanałowe to emitery ciepła, których ekspansja na rynku, w ostatnich latach, zaznaczyła się bardzo wyraźnie i nic nie zapowiada zmiany tego trendu.

Dawniej spotykane głównie w budynkach biurowych lub obiektach wystawowych, dziś trafiają pod przysłowiowe strzechy domów jednorodzinnych oraz do nowoczesnych apartamentowców. Silnie przeszklone przegrody zewnętrzne, wyjścia na tarasy czy ogrody zimowe to miejsca, gdzie najczęściej można spotkać grzejnik kanałowy.

Wiele osób rezygnuje z tradycyjnych grzejników mocowanych na ścianie na rzecz rozwiązań ukrytych w podłodze. Często jest to sugestia projektantów instalacji centralnego ogrzewania, a czasem wręcz wymóg, który umożliwi realizację zaplanowanej aranżacji wnętrza.

Rola kurtyny Grzejnik kanałowy może wspomagać pracę ogrzewania podłogowego lub całkowicie je zastąpić. Osoby decydujące się na współdziałanie obu systemów grzewczych najczęściej wyko-

rzystują grzejnik kanałowy jako kurtynę powietrzną, która eliminuje, obniżający komfort cieplny, wpływ przegrody chłodzącej, lub jako element zabezpieczający przed kondensacją pary wodnej, która w niesprzyjających warunkach może wykroplić się na wewnętrznych powierzchniach przegród zewnętrznych, najczęściej okien.

Warto pamiętać, że wymiennik miedziano-aluminiowy stawia większy opór hydrauliczny niż grzejnik stalowy płytowy czy członowy żeliwny lub aluminiowy. Z tego względu należy bezwzględnie przestrzegać wytycznych projektanta co do rodzaju i nastaw armatury regulacyjnej. Niewłaściwe zrównoważenie hydrauliczne instalacji może skutkować redukcją mocy grzewczej urządzenia.

Rodzaje Grzejniki kanałowe występują jako modele wykorzystujące konwekcję na-

turalną lub wymuszoną w układzie, gdzie przepływ powietrza przez grzejnik wspomagany jest wentylatorem.

W zależności od mocy cieplnej niezbędnej do ogrzania pomieszczenia oraz ilości miejsca, które można przeznaczyć na ich montaż, projektant podejmuje decyzję, które rozwiązanie będzie korzystniejsze.

W wyborze grzejników z wentylatorami warto sięgać po rozwiązania, w których wykorzystywane jest bezpieczne niskie, napięcie elektryczne.

W przypadku stosowania elementów pracujących przy napięciu 230 V, należy całą instalację wyposażyć w zabezpieczenie różnicowo-prądowe gwarantujące pełną ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym.

Chociaż tytuł artykułu mówi o grzejnikach, co wyraźnie determinuje funkcję, jaką spełniają, to nie sposób pominąć klimakonwektorów kanałowych.

Zwykle w układzie dwu- i czterorurowym. Zawsze z wentylatorem. Te urządzenia oprócz zapewnienia ciepła w okresie zimowym mogą też skutecznie chłodzić pomieszczenia latem. Wentylatory są niezbędne dla rozprowadzenia chłodnego powietrza, które naturalnie ma tendencję do utrzymywania się przy samej podłodze, a wanny wykonane ze stali nierdzewnej są odporne na korozyjne działanie kondensatu, który występuje zwykle w trybie chłodzenia.

Pozycja wentylatora Częstym dylematem, przed którym stajemy podczas montażu grzejnika z wentylatorem, jest pozycja tego elementu i co za tym idzie - sposób rozprowadzenia ogrzanego powietrza po pomieszczeniu. Przyjęło się, że wentylator po stronie pomieszczenia nawiewa ciepłe powietrze na przegrodę zewnętrzną, czyli wiąże się to z opcją pewnego rodzaju kurtyny powietrznej, natomiast wentylator po stronie ścia-

30

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

ny rozprowadza ciepło po całym pomieszczeniu. W rzeczywistości rozkład temperatury w pomieszczeniu nie będzie znacząco różny dla każdego z obu rozwiązań i nie wpływa to na komfort użytkownika.

Grzejniki kanałowe można zwykle dopasowywać do indywidualnych potrzeb klienta. Już 7-8 cm zagłębienia w posadzce pozwala na jego instalację.

Długość czy szerokość również nie stanowią bariery. Grzejniki kanałowe składają się z wanny ze stali ocynkowanej lub nierdzewnej, w której montowany jest wymiennik - zwykle zbudowany z rur miedzianych i umieszczonych na nich lameli duraluminiowych. W przypadku modeli z konwekcją wymuszoną wewnątrz kanału zostają zabudowane także wentylatory promieniowe.

Ważna kratka Elementem, najbardziej interesującym z punktu widzenia użytkownika, jest kratka przykrywająca grzejnik.

Najczęściej wykonywana jest z drewna, duraluminium, mosiądzu lub stali nierdzewnej. Kratki są produkowane w układzie poprzecznym i podłużnym..

Ze względu na przenoszone obciążenia producenci zwykle ograniczają stosowanie drewna do kratek w układzie poprzecznym. Z pozostałych materiałów wykonywane są zarówno kratki podłużne, jak i poprzeczne. Można też spotkać zindywidualizowane projekty o nieregularnych kształtach.

Istotne dla prawidłowej pracy grzejnika jest zachowanie odpowiedniej powierzchni netto kratki dla przepływu powietrza. Ograniczenie tej powierzchni wpływa bezpośrednio na wydajność grzejnika i w ekstremalnych

11 (231), listopad 2017

przypadkach może powodować wręcz niedogrzanie pomieszczenia.

W pomieszczeniach, w których ruch pieszy jest intensywny lub charakter pomieszczenia pozwala przewidzieć możliwość pojawienia się znacznych nacisków na kratki grzejnika kanałowego, również warto sięgnąć po rozwiązania opierające się na duraluminium, mosiądzu lub stali nierdzewnej.

Szczególnie duże możliwości daje duraluminium, które w procesie anodowania może być barwione na kolory inne niż naturalny kolor aluminium. Kratki drewniane są oferowane w wykonaniu z drewna surowego, olejowanego lub lakierowanego. W przypadku drewna surowego istotne jest zabezpieczenie kratki - po pomalowaniu na właściwy kolor - środkiem ograniczającym chłonięcie wilgoci. Higroskopijność surowego drewna wpływa bezpośrednio na zmianę wymiarów kratki, co w skrajnych przypadkach może skutkować silnym skurczem lub wypaczeniem.

Połączenie z podłogą Ostateczny efekt, jaki uzyskujemy po montażu grzejnika kanałowego, jest związany z dokładnością wykonania posadzki na styku kanał-podłoga.

W sytuacji, gdy fuga pomiędzy kanałem i materiałem podłogi jest nieregularna, można posiłkować się elementami maskującymi tę niedoskonałość.

Producenci grzejników kanałowych często oferują specjalne listwy profilowe, które tuszują mankamenty źle wykonanej posadzki. W przypadku, gdy problem stanowi wyłącznie estetyka przejścia kanał-podłoga, wystarczy użyć listwę L-kształtową. Innym problemem jest zbyt głęboki montaż wanny grzejnika kanałowego. W tej sytuacji użycie listwy Z-kształtowej pozwoli zniwelować różnice poziomów pomiędzy grzejnikiem i resztą podłogi. Warto jednak pamiętać, że precyzja, z jaką kratki są dopasowywane do wymiarów kanału, wymusza zamawianie ich w wykonaniu bez listwy profilowej lub z nią.

Sterowanie Sterowanie pracą grzejnika kanałowego można realizować przy wykorzystaniu różnego rodzaju elementów automatyki. Najprostszym sposobem na zmianę przepływu wody przez www.instalator.pl

grzejnik jest wykorzystanie głowicy termostatycznej ze zdalnym zadajnikiem, gdzie element wykonawczy, za pośrednictwem przewodu kapilarnego, umieszczony jest na zaworze termostatycznym wewnątrz kanału, a zadajnik zamocowany jest na ścianie pomieszczenia w wygodnym dla użytkownika miejscu.

Dla grzejników kanałowych z wentylatorami możliwe jest sterowanie zarówno przepływem wody przez wymiennik, jak i obrotami wentylatora, z czym wiąże się jego wydatek.

Oferowane na rynku sterowniki pozwalają zautomatyzować te procesy tak, że udział użytkownika ogranicza się jedynie do nastawienia żądanej temperatury w pomieszczeniu.

Systemy BMS Podobną, jeśli nie większą dynamikę sprzedaży, notują systemy BMS (Building Management System), które integrują zarządzanie zabezpieczeniem domu, oświetleniem zewnętrznym i wewnętrznym, sterowaniem roletami, a także pracą instalacji centralnego ogrzewania. Grzejniki kanałowe są bardzo podatne na kompletowanie ich z takimi rozwiązaniami.

Szczególnie modele z konwekcją wymuszoną pracą wentylatora można efektywnie wiązać z takim sterowaniem. Ułatwia to optymalizację zużycia energii oraz - w bardzo precyzyjny sposób - dostosowuje pracę grzejnika do trybu życia użytkownika.

Instalując grzejniki kanałowe, zawsze warto sięgnąć po instrukcję montażu. Zwykle producenci wyraźnie sugerują, w jaki sposób powinien być przeprowadzany montaż i jak podłączać urządzenie zarówno od strony hydraulicznej, jak i elektrycznej. Dochowanie reżimów producenta eliminuje ryzyko nieprawidłowej pracy grzejnika oraz potencjalne źródło uszkodzeń mechanicznych, do których może dojść przy niewłaściwym obchodzeniu się z grzejnikiem.

Grzejniki kanałowe to doskonała propozycja dla osób poszukujących nowoczesnych rozwiązań w instalacjach centralnego ogrzewania. Są sposobem na dyskretne i eleganckie ogrzewanie bez konieczności poświęcania ścian na montaż emiterów ciepła.

Robert Skomorowski

31

miesięcznik informacyjno-techniczny

11 (231), listopad 2017

Zapytano mnie - mogą zapytać i Ciebie. Można skorzystać!

Odpowiadam, bo wypada...

Szanowna Redakcjo!

W jakich warunkach pracodawca może wstrzymać pracę pracowników i wydać polecenie ewakuacji z miejsca pracy? imię i nazwisko do wiadomości redakcji Szanowny Panie!

Odpowiadając na powyższe pytanie, wyjaśniam, że pracodawca posiada uprawnienie i obowiązek wstrzymania pracy wynikający z art.

209 Kodeksu Pracy. Możliwe jest to w sytuacji wystąpienia zagrożenia zdrowia i życia pracowników. Spoczywa na nim zarówno obowiązek informacyjny poinformowania o zagrożeniu, wydanie polecenia zaprzestaniu pracy, jak i przeprowadzenie czynności ewakuacyjnych. l Ochrona zdrowia i życia pracowników przede wszystkim!

Zapewnienie bezpieczeństwa i higieny pracy to przede wszystkim obowiązek spoczywający na pracodawcy.

Obowiązek ten wynika z art. 15 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (dalej w skrócie kp) Natomiast art. 207 § 1 kp ustanawia podstawową regułę w zakresie odpowiedzialności za przestrzeganie bhp w zakładzie pracy.

Zgodnie z zapisem ww. przepisów pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bhp w zakładzie pracy. Zapewnienie odpowiednich warunków bhp i realizacja jego norm ma na celu ochronę zdrowia i życia pracowników. l Prawo pracownika do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy Jako pracownik pamiętaj, że twoje prawo jako pracownika do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oznacza gwarancję takich warunków pracy, które nie zagrażają twojemu życiu i zdrowiu. Prawo to przysługuje każdemu bez względu na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub przekonania, opinie polityczne lub wszelkie inne opinie, przy-

32

należność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. W przypadku zagrożenia życia i zdrowia jako pracownik masz do czynienia z sytuacją, gdy twoje prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy zostaje zaburzone. Świadczenie pracy w takich warunkach staje się niemożliwe, a wręcz niebezpieczne. W takiej sytuacji jako pracownik bezwzględnie musisz zaprzestać świadczenia pracy i oddalić się w bezpieczne miejsce wyznaczone przez pracodawcę. l Pracodawca jest obowiązany chronić życie i zdrowie pracowników Pamiętaj także, że zgodnie z zapisem art. 207 § 2 kp pracodawca jest obowiązany chronić twoje zdrowie i życie przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki, np. środków ochrony indywidualnej.

Realizując powyższy obowiązek, pracodawca zobowiązany jest do podejmowania określonych działań zawartych w normach prawnych. W szczególności pracodawca jest zobowiązany: 1. organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy, 2. zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bhp, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń, reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy, 3. uwzględniać ochronę zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych, 4. zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wyda-

wanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy. l Obowiązek informacyjny pracodawcy z art. 207 kp Czy wiesz, że podstawowym obowiązkiem pracodawcy w zakresie zapewnienia bhp jest obowiązek informacyjny sformułowany w art. 207 kp, zgodnie z którym jest on obowiązany przekazywać pracownikom informacje o zagrożeniach dla zdrowia i życia występujących na poszczególnych stanowiskach pracy i przy wykonywaniu określonych prac. Obowiązek ten obejmuje ponadto informowanie pracowników o zasadach postępowania w przypadku awarii i innych sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu pracowników, a także działaniach ochronnych i zapobiegawczych podjętych w celu wyeliminowania lub ograniczenia powyższych zagrożeń. Na pracodawcy ciąży ponadto obowiązek udzielania informacji o pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy i do wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów, a także ewakuacji pracowników. l Szczególne obowiązki pracodawcy Jako pracownik uwzględnij, że szczególne obowiązki spoczywają na pracodawcy w sytuacji wystąpienia zagrożenia zdrowia i życia, np. awaria instalacji elektrycznej czy zagrożenie pożarem. Związane są one przede wszystkim z obowiązkiem informacyjnym oraz zaprzestaniem pracy i czynnościami ewakuacyjnymi. Zgodnie z art. 2092 kp w przypadku możliwości wystąpienia zagrożenia dla zdrowia lub życia pracodawca jest zobowiązany niezwłocznie poinformować pracowników o tych zagrożeniach oraz podjąć działania w celu zapewnienia im odpowiedniej ochrony, a także niezwłocznie dostarczyć pracownikom instrukcje umożliwiające, w przypadku wystąpienia bezpośredniego zagrożenia, przerwanie pracy i oddalenie się z miejsca zagrożenia w miejsce bezpieczne. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

Uwaga! Pamiętaj, şe w razie moşliwości wystąpienia zagroşenia pracodawca będzie zobowiązany do podjęcia działań adekwatnych do przewidywanego zagroşenia. l Egzekwowanie instrukcji bhp Gdy jesteś pracownikiem, pamiętaj, şe w przypadku instrukcji bhp, mimo şe nie są one źródłem prawa ani przepisami bhp, mają moc obowiązującą jako źródło zasad bhp, do przestrzegania których pracownicy są zobowiązani na podstawie art. 211 kp. Pracodawca będzie więc mógł egzekwować ich przestrzeganie od pracowników, pod warunkiem şe nie posiadają zapisów sprzecznych z przepisami prawa i logiki. Ponadto ustalone przez pracodawcę procedury muszą być adekwatne do danego zagroşenia. Dopiero przekazanie pracownikom stosownej wiedzy dotyczącej przestrzegania zasad bhp urealni po stronie pracowników obowiązek znajomości i przestrzegania bhp. Dowodem na to mogą być potwierdzenia o odbyciu szkoleń bhp organizowanych przez pracodawcę w zakładzie pracy czy potwierdzenia zapoznania się z wewnętrznymi zarządzeniami pracodawcy w tym zakresie. Oznacza to, şe pracodawca nie będzie się mógł domagać od ciebie znajomości i zasad przestrzegania bhp, gdy nie przekazał ci stosownej wiedzy w tym zakresie. Nie będzie takşe mógł wskazywać twojej winy, gdyş nie wypełnił ciąşącego na nim obowiązku w zakresie bhp, a ty nie posiadałeś w ogóle wiedzy na ten temat. W takich warunkach to pracodawca poniesie odpowiedzialność.

Uwaga! Zasada ignorantia iuris nocet (nieznajomość prawa szkodzi) nie znajdzie zastosowania w zakresie posiadania przez pracowników wiedzy na temat bhp, jeśli pracodawca nie przekaşe im stosownej wiedzy w tym przedmiocie - wyrok Sądu Apelacyjnego w Šodzi z dnia 17 stycznia 2013 sygn. akt. I ACa 1015/12 l Konsekwencje nieprzekazania wiedzy w zakresie bhp Będąc pracownikiem, pamiętaj, şe konsekwencje nieprzekazania pracownikom dostatecznej wiedzy w tym zakresie będą obciąşały pracodawcę, w szczególności mogą być podstawą postawienia pracodawcy zarzutu winy i pociągnięcia go do odpowiedzialności cywilnoprawnej, za to şe w sposób niedostateczny przekazał pracownikom www.instalator.pl

11 (231), listopad 2017

informacje na temat sposobu wykonywania pracy. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyşszego z dnia 4 listopada 2008 r. sygn. akt. II PK 100/08 wina pracodawcy moşe polegać na niedołoşeniu naleşytej staranności w przeszkoleniu pracownika na zajmowanym stanowisku.

Ponadto, jak wskazał Sąd, obowiązkiem pracodawcy jest nie tylko zapoznanie pracownika z ogólnymi zasadami bhp, ale takşe wskazanie na konkretne zagroşenia na stanowisku pracy. l Moşliwe działania bez porozumienia z przełoşonym Jako pracownik weź pod uwagę, şe będziesz mógł podejmować działania w celu uniknięcia zagroşenia şycia i zdrowia nawet bez porozumienia z pracodawcą. Uprawnienie takie daje ci art. 2093 kp. zgodnie z którym pracodawca jest obowiązany umoşliwić pracownikom, w przypadku wystąpienia bezpośredniego zagroşenia dla ich zdrowia lub zdrowia albo zdrowia lub şycia innych osób, podjęcie działań w celu uniknięcia niebezpieczeństwa - nawet bez porozumienia z przełoşonym - w miarę ich wiedzy i dostępnych środków technicznych.

Pracownicy, którzy podjęli ww. działania, nie mogą ponosić jakichkol-

wiek niekorzystnych konsekwencji tych działań, pod warunkiem şe nie zaniedbali swoich obowiązków. l Wskazówki dotyczące ewakuacji W przypadku polecenia pracodawcy ewakuacji pracowników w bezpieczne miejsce - kłopotliwe będzie określenie bezpiecznego miejsca w przypadku duşych pracodawców. Zdaniem autorki za takie miejsce uznać moşna kaşde miejsce poza budynkiem, w którym nie istnieje bezpośrednie zagroşenie dla zdrowia i şycia pracowników. Nie zawsze pracodawca będzie obecny w miejscu pracy, gdzie zaistniały warunki zagraşające şyciu i zdrowiu pracowników. Dlatego pracownicy powinni być odpowiednio wcześniej poinstruowani przez pracodawcę, jak zachowywać się w takich sytuacjach. Najlepiej, aby pracodawca opracował i przedstawił do zapoznania się pracownikom wewnętrzne zarządzenie dotyczące zaprzestania pracy i ewakuacji w warunkach zagroşenia şycia i zdrowia.

Anna Słowińska Podstawa prawna: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. „Kodeks pracy� (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 666)

ĹšRĂ“DĹ O OGRZEWANIA KLASY PREMIUM

PRODUKT POLSKI ND Plus sp. z o.o. S.K.A.

Ç’Ĺ•Ć?Ćť?ÄˆÄ­Ĺ„Ĺ˛ĹĽĹ˛ÇŠÂ‡ĆťĹźÇšĂˇĆťĹ•Ĺ˛Ĺ’ĆťÇŒÇšÄ?ĆťĂŤĆťĹźÄĄĹƒÇšĹŞĹŞĆť ń‡Ĺ&#x;ǯƊƞŲŒ ĆžÄˆĹ•Ć?ÜƝƔƝĨÄ?ĆťÄĄÇƒÄ¨ĆťÄĄÇšÇšĆťÄ?ĹŞĹź ĆžÄˆĹ•Ć?ĆşÄ&#x;‡ǎÜƝƔĨÄ?ĆťÄ?ÄĄĆťĆąÄ¨ÇƒĆťÄĄĆśĆťÄ¨Çš żßƊŕǒƊà żßƊŕǒƊĆ?Ɗŕá www.ndplus.pl

33

miesięcznik informacyjno-techniczny

11 (231), listopad 2017

Własna elektrownia w kotłowni

Na awarię... UPS W okresie zimowym brak zasilania w energię elektryczną przeważnie wiąże się też z brakiem możliwości uruchomienia systemów grzewczych. Praktycznie każda instalacja grzewcza uzależniona jest w swoim działaniu od zasilania w energię elektryczną, która służy nie tylko do zasilania automatyki, ale przede wszystkim do napędu pomp cyrkulacyjnych stosowanych w większości nowych rozwiązań instalacji grzewczych i c.w.u.

nych UPS-ami (ang. uninterruptible power supply). Kiedy wraz z rozwojem komputeryzacji pojawił się problem zapewnienia bezprzerwowego zasilania, aby uniknąć utraty danych, opracowano urządzenia, których funkcją jest nieprzerwane zasilanie innych urządzeń elektronicznych w przypadku zaniku lub nieprawidłowych parametrów zasilania sieciowego.

W uproszczeniu taki zasilacz awaryjny (rys. 1) składa się z prostownika zamieniającego prąd zmienny na prąd stały służący do ładowania akumulatora, stanowiącego magazyn energii na wypadek braku zasilania oraz falownika przetwarzającego prąd stały na prąd zmienny o wymaganym napięciu oraz częstotliwości. Urządzenie zabezpieczane przez zasilacz awaryjny czerpie energię bezpośrednio z sieci, natomiast w zaniku napięcia w sieci lub obniżenia jego wartości poniżej zadanych parametrów wbudowana automatyka odcina bezpośrednie połączenie i zasilanie przejmuje falownik, czerpiąc energię z akumulatora. Czas trwania zasilania awaryjnego oraz moc przyłączanych urządzeń zależy od pojemności akumulatora - im większa, tym czas zasilania jest dłuższy.

Praktycznie po każdej większej wi- sycznych piecach węglowych czy kochurze można w mediach usłyszeć minkach z płaszczem wodnym). Urząinformację, iż ileś tysięcy odbiorców dzenia grzewcze wymagają w tym mopozbawionych jest zasilania w energię mencie natychmiastowego wygaszenia, elektryczną, a przywrócenie zasilania, aby zapobiec zagotowaniu się wody i mimo ofiarnej pracy służb, potrwa ja- niekontrolowanemu wzrostowi cikiś czas - szczególnie w obszarach od- śnienia. Gorzej, gdy w takim momendalonych od centrów miast i zasilanych cie nie ma nikogo w domu, bo wówczas brak odpowiedniej reakcji może skutliniami napowietrznymi.

O ile ma to miejsce w lecie, to poza kować wspomnianym wyżej uszkoperspektywą spędzenia kilku wieczo- dzeniem instalacji grzewczej.

Problem z brakiem zasilania dotyczy rów bez oglądania telewizji, przy świetle świeczek lub lamp naftowych, nie również instalacji wyposażonych w powinno się to wiązać z większymi nie- kolektory słoneczne - brak cyrkulacji dogodnościami. Jednak w okresie zi- cieczy prowadzi do bardzo szybkiego mowym brak zasilania w energię elek- wzrostu jej temperatury, co w przytryczną przeważnie wiąże się też z bra- padku słonecznych dni może doprokiem możliwości uruchomienia sys- wadzić do jej zagotowania. temów grzewczych. Praktycznie każZasilacz awaryjny da instalacja grzewcza uzależniona jest w swoim działaniu od zasilania w energię elektryczną, która służy nie Istnieje w miarę prosty sposób, aby Dłuższy czas działania tylko do zasilania automatyki, ale zaradzić tym problemom. Zapewne przede wszystkim do napędu pomp wiele osób słyszało o tak zwanych zacyrkulacyjnych stosowanych w więk- silaczach awaryjnych, popularnie zwaW przypadku zasilaczy UPS stoszości nowych rozwiązań sowanych do urządzeń instalacji grzewczych i ciekomputerowych czas zapłej wody użytkowej. silania powinien pozwaNagłe zatrzymanie cyrlać na bezpieczne zapikulacji wody w obiegu sanie aktualnych danych grzewczym nie tylko spoi zamknięcie systemu. woduje niedogodności w Przekłada się to na małe postaci braku ogrzewania pojemności stosowanych pomieszczeń czy też doakumulatorów, co umożstępu do ciepłej wody użytliwia ich wbudowanie w kowej, ale też może dojedną obudowę z przeprowadzić do uszkodzenia twornicami. Dla zasilacza lub wręcz wybuchu instaawaryjnego, przeznaczolacji opalanej paliwem stanego do zasilania systeRysunek 1. Schemat blokowy zasilacza awaryjnego. łym (jak choćby w klamów grzewczych, wyma-

34

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

11 (231), listopad 2017

gany jest znacznie dłuższy czas działania, a zarazem większa moc mogąca być dostarczana do urządzeń. Dlatego tego typu urządzenia wykorzystują akumulatory instalowane oddzielnie.

Dobór zasilacza awaryjnego Dobór zasilacza awaryjnego powinniśmy rozpocząć od określenia minimalnej mocy, którą będziemy potrzebowali do utrzymania pracy systemu grzewczego oraz czasu, w jakim chcielibyśmy utrzymać jego funkcjonowanie w przypadku zaniku napięcia w sieci elektroenergetycznej. Od tych wartości zależy zarówno dobór komponentów elektronicznych (prostownik i falownik), jak też dobór pojemności akumulatora/akumulatorów.

Zakładając 100% sprawność przetwarzania energii z akumulatora na energię elektryczną (w rzeczywistości jest to na poziomie ok. 8085%), minimalną pojemność akumulatora o zadanym napięciu (Ah) można określić na podstawie wzoru: Ah = W * h / V A więc jeśli zasilane urządzenia mają mieć łączną moc (W) 200 W, to stosując akumulator o napięciu (V) 12 V i pojemności 120 Ah, system będzie działał przez czas (h) ok. 67 h, ale już na przykład przy tylko jednej pompce obiegowej o mocy 40 W system zapewni jej ciągłą pracę przez ponad 30 h. Dobór wielkości akumulatora (jednego z droższych elementów systemu) jest istotnym czynnikiem wpływającym na cenę całego systemu. Należy pamiętać, iż akumulatory są elementami o ograniczonym czasie użytkowania (wynoszącym ok. 5-6 lat) i po tym okresie powinny zostać wymienione.

Tańsze akumulatory kwasowo-ołowiowe wymagają również cyklicznej obsługi związanej z koniecznością kontroli i uzupełniania poziomu elektrolitu w celkach. Można co prawda zastosować akumulatory bezobsługowe, np. żelowe, lecz cena ich zakupu będzie odpowiednio większa (co prawda trwałość też - producenci deklarują nawet 10-12 lat), wymagają one też specjalnych układów zasilania, które zabezpieczają je odpowiednio przed przeładowaniem, jak i nadmiernym rozładowaniem. www.instalator.pl

Rysunek 2. a) napięcie o przebiegu prostokątnym; b) napięcie o przebiegu sinusoidalnym.

Kolejnym elementem decydującym o doborze odpowiedniego układu zasilania awaryjnego dla systemu ogrzewania jest kwestia mocy oraz wydajności prądowej głównego elementu zasilacza awaryjnego, którym jest wspomniany wcześniej falownik. Należy pamiętać, iż niektóre silniki elektryczne w momencie rozruchu pobierają prąd o natężeniu 4-5-krotnie większym od prądu znamionowego. Dlatego też, jeśli chcielibyśmy zastosować zasilacz również do zasilania silników pracujących okresowo, np. napędzających choćby ruszty czy podajniki ślimakowe lub też pompy obiegowe, należy uwzględnić ten aspekt przy doborze urządzeń, tak aby wytrzymały ten chwilowy wzrost obciążenia (niektóre falowniki projektowane są, aby przez krótki okres móc dostarczyć większą moc). Pamiętajmy jednak, iż wraz z mocą rosną też koszty urządzeń, tak więc może to się okazać nieopłacalne.

Wskazane jest, aby układ falownika zapewniał wytworzenie prądu zmiennego o przebiegu najbardziej zbliżonym do czystej sinusoidy oraz aby nie generował zakłóceń harmonicznych. Wymaga to wyposażenia układów elektronicznych falownika w specjalne filtry oraz ich rozbudowy o dodatkowe elementy. Niestety duża część najtańszych dostępnych na rynku zasilaczy awaryjnych zamiast sinusoidy na wyjściu generuje napięcie zmienne o przebiegu prostokątnym (rys. 2).

Podanie takiego napięcia może spowodować zarówno błędne działanie automatyki, jak też nieprawidłowe działanie napędów, niedo-

stosowanych do takiego zasilania (często objawia się to „wyciem” silnika pompy).

Koszt użytkowania urządzeń Oprócz kosztów związanych z zakupem urządzeń należy uwzględnić koszty związane z ich eksploatacją. Jak wspomniałem wcześniej, jednym z wydatków, na które należy się przygotować, są koszty okresowej wymiany akumulatora lub baterii akumulatorów. Oczywiście tańsze akumulatory kwasowo-ołowiowe przeznaczone do samochodów będziemy zmuszeni wymieniać częściej, natomiast gdy zainwestujemy w droższe, bezobsługowe akumulatory żelowe lub AGM (z wkładkami z włókna szklanego) popracują one dłużej (szczególnie ich wersje specjalnie przeznaczone do urządzeń zasilania awaryjnego są odporne na wielokrotne ładowanie i głębokie rozładowywanie).

Kolejnym wydatkiem, z którego nie wszyscy zdają sobie sprawę, jest pobór mocy przez urządzenie w trakcie czuwania. Może jest on niewielki, rzędu ok. 20 W, ale przemnożony przez czas użytkowania (8760 h/rok) powoduje, że ilość zużytej energii elektrycznej (176 kWh/rok) stanowi jednak wymierny koszt eksploatacji systemu.

Z uwagi na różnorodność urządzeń dostępnych na rynku przed podjęciem decyzji o zakupie i instalacji zasilacza awaryjnego, dla zapewnienia działania systemu ogrzewania, należy skonsultować się z przedstawicielami firm dystrybuujących tego typu urządzenia. Pomogą oni w doborze urządzeń dostosowanych do naszych potrzeb.

Jarosław Pomirski

35

miesięcznik informacyjno-techniczny

11 (231), listopad 2017

BIM, czyli wirtualne budowanie rzeczywistości

Instalacja modelowa BIM (ang. Building Information Modeling) - coraz bardziej popularne ostatnio hasło, które w języku polskim można tłumaczyć jako modelowanie informacji o budynku - zdobywa w naszym kraju coraz większe grono zainteresowanych.

Termin BIM pojawił się niedawno, bo z początkiem XXI wieku. Jego znaczenie najlepiej uświadomić sobie na przykładzie inwestycji budowlanej. Już na etapie założeń projektowych oraz poprzez cały proces realizacji aż do zakończenia prac stworzony wirtualnie model pozawala na pełną kontrolę, analizę i koordynację prac.

Zalety stosowania BIM Model stworzony w technologii BIM może posiadać wszystkie parametry obiektu rzeczywistego. Dzięki temu dużo łatwiej i szybciej można zaplanować budowę, przewidzieć koszty, ilość materiałów i czas realizacji oraz poprawić błędy w projekcie. To po pierwsze, po drugie, a raczej przede wszystkim, BIM pomaga koordynować współpracę pomiędzy wszystkim stronami procesu inwestycyjnego - inwestorami, projektantami i wykonawcami. Dzięki temu wszyscy oni, pracując na tym samym modelu 3D, mają wpływ na proces realizacji inwestycji. Praca w

tym trybie daje możliwość szybkiej wymiany danych i udostępniania informacji. Stały dostęp do trójwymiarowego modelu to bezcenne źródło informacji w czasie rzeczywistym. Ponadto stosując technologię BIM, można szybko i łatwo dokonać symulacji różnych wersji projektu w celu porównania i wybrania tej optymalnej, odpowiadającej oczekiwaniom inwestora.

Niewątpliwie największą zaletą BIM jest jej otwartość, co pozwala na współpracę wielu branż zaangażowanych w realizację inwestycji. Z BIM mogą korzystać jednocześnie wszyscy specjaliści biorący udział w projektowaniu budynku. Od architekta zza biurka do wykonawcy na placu budowy.

Z punktu widzenia naszej branży instalatorskiej również otwierają się nam nowe możliwości. Instalacje grzewcze, wodne i kanalizacyjne oraz wentylacja czy klimatyzacja wymagają niekiedy wielu poprawek i zmian. Bywa, że są one często pracochłonne i zajmują sporo cennego czasu. Zarówno w czasie pracy nad

nowym projektem, jak i przy adaptacji istniejącego budynku nierealne jest wykonanie projektu bez późniejszych zmian.

MEP Na szczęście jest na to rozwiązanie. MEP, czyli Mechanical, Electrical, Plumbing. Jest to standard BIM, który pozwala architektom, konstruktorom i instalatorom używać tego samego narzędzia do projektowania. Projektanci instalacji mechanicznych, elektrycznych, grzewczych czy wentylacyjnych mogą tworzyć modele o wysokim poziomie szczegółowości oraz łatwo koordynować swoją pracę z innymi uczestnikami tego samego procesu budowlanego.

Jak wiadomo, w nowo budowanych budynkach stopień wyposażenia technologicznego jest bardzo wysoki. Optymalne połączenie tak wielu dziedzin to niemałe wyzwanie. Przyłącza do budynku, usytuowanie źródeł ciepła czy chłodu, prowadzenie kanałów wentylacyjnych/klimatyzacyjnych, kanalizacji, przewodów C.O, ciepła technologicznego czy instalacji ppoż. i przejścia przez przegrody - to zaledwie kilka przykładów skomplikowanego procesu projektowania instalacji. Bez przemyślanej koncepcji projektowanie może stać się skomplikowane i opóźniać termin oddania prac.

Skuteczne przełożenie na wykonawstwo Przekłada się to także na stronę wykonawczą. Do tej pory najbardziej skutecznym prawem obowiązującym na budowie jest prawo „kto pierwszy - ten lepszy”. W praktyce firma, która zacznie montaż swojej instalacji jako pierwsza, dysponuje z reguły największą ilością wolnego miejsca i czasu. Pozostali muszą zadowolić się tym, co zastaną.

36

www.instalator.pl

Gwarantowana, comiesięczna dostawa „Magazynu Instalatora”: tylko 11 PLN/miesiąc Kliknij po szczegółowe informacje...