Magazyn Instalatora 12/2015

nakład 11 015

2 12.

miesięcznik informacyjno-techniczny

nr 12 (208), grudzień 2015

ISSN 1505 - 8336

l Ring „MI”: instalacje w łazience

015

Innowacja + jakość

Armatura Premium + Systemy

Termostat „Uni XH” Najlepsza nota w teście Wielokrotnie wyróżnione wzornictwo

Wszystkim sympatykom firmy Oventrop i Marki Instalatora najlepsze życzenia z okazji Świąt Bożego Narodzenia i Nowego Roku składają pracownicy firmy Oventrop Sp. z o.o.

Termostat „Uni XH” i zawór typoszeregu E. OVENTROP Sp. z o.o. Bronisze, ul. Świerkowa 1B 05-850 Ożarów Mazowiecki tel. (22) 722 96 42 fax. (22) 722 96 41 www.oventrop.pl

Treść numeru

Szanowni Czytelnicy W grudniowym ringu zapraszamy do... łazienek. Nie tych w Warszawie, ale do tych, gdzie spędzacie Państwo często po kilka godzin dziennie (w pracy oczywiście). Na co tym razem uczestnicy ringu zwracają uwagę? Otóż: „System (...) jest specjalnie przygotowany z myślą o prefabrykacji, ale może również być składany bezpośrednio na budowie. Przygotowane w warsztacie kompletne konstrukcje ścian wraz z elementami instalacji wodociągowej i kanalizacyjnej mogą być transportowane na plac budowy i na miejscu natychmiast montowane. Pozwala to znacznie skrócić czas wykonywania robót, co ma szczególne znaczenie zwłaszcza w przypadku łazienek remontowanych”. Podłogowe i ścienne odpływy prysznicowe stanowią w nich elegancki i komfortowy element wyposażenia. Z ich wykonaniem wiąże się jednak konieczność zachowania wyjątkowej staranności. Trzeba też pamiętać o takich szczegółach, które nie występują przy tradycyjnych prysznicach z brodzikiem: „W przypadku łazienek rzadko używanych oraz łazienek z ogrzewaniem podłogowym może się pojawić problem wysychania wpustów (...). Temu zjawisku z łatwością można zapobiec poprzez montaż we wpuście suchego syfonu (...)”. Warto też przyjrzeć się nietypowej ceramice: „Jest to pionierskie i rewolucyjne rozwiązanie w postaci odciągu powietrza bezpośrednio z miski. Powietrze oczyszczane jest w filtrze z węglem aktywnym. Proces polega na tym, że cząsteczki substancji zapachowych są przechwytywane przez filtr, a oczyszczone powietrze jest wprowadzane z powrotem za pomocą cichego wentylatora”.

Kotły na paliwa stałe posądzane są o to, co najgorsze, jeśli chodzi o kwestie emisji do atmosfery produktów spalania. W mediach co i rusz pojawiają się informacje związane ze smogiem w Krakowie (i nie tylko), wskazujące na te urządzenia grzewcze jako na winowajców. Ale czy tak jest faktycznie? Zachęcam do lektury drugiej części artykułu pt. „Smog w ustawie” (s. 46-47).

W związku z wejściem z końcem września dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE zmiany na rynku urządzeń grzewczych zaczęły się już kilka miesięcy wcześniej (szczególnie jeśli chodzi o wzrosty zaopatrzenia hurtowni w wycofywane z obrotu urządzenia). Jednak jak to jest przy każdych zmianach - pojawiły się i tu konkretne problemy dla naszej branży, których przykład opisano w „Odpowiadam, bo wypada...” na s. 32-33.

A na koniec (a może wyjątkowo na początek) zapraszam do wzięcia udziału w tradycyjnych już konkursach i zmierzenia się z krzyżówką.

Zdrowych i mądrze przeżytych Świąt Bożego Narodzenia i przyjemnego przejścia do Nowego Roku życzę wraz z redakcją Sławomir Bibulski

4

Na okładce: © contrastwerkstatt - Fotolia.com

l

Ring „MI”: instalacje w łazience s. 6-17

l Krzyżówka z instalacjami... w tle s. 18 l Oś z osadem (Awarie wodomierzy - temat mało rozpoznany) s. 20 l Stabilizacja w gruncie (Osiadanie w wodociągach i kanalizacji) s. 22 l Stelaż na sucho i na mokro (Podtynkowe stelaże instalacyjne) s. 24 l Odys w kąpieli (Jak to dawniej o czystość dbano...) s. 26 l Całkowicie antykamienne (strona sponsorowana firmy Arco) s. 27 l Remont w łazience (Chemia budowlana i kilka trudnych kwestii do rozwiązania) s. 28

l

Termostatyka przy grzejniku s. 48

l Ogniwa trzeciej generacji (Grafen w fotowoltaice) s. 30 l Odpowiadam, bo wypada... s. 32 l Ale kocioł... (Nowe przepisy w branży) s. 34 l Co tam Panie w „polityce”? s. 36 l Orkiestra w kotłowni (Pompa ciepła - urządzenie wielofunkcyjne) s. 38 l Nieszczelne pory (Naprawa cieknącego kotła) s. 40 l Regulacja zespolona (Ogrzewania płaszczyznowe) s. 43 l Smog w ustawie - 2 s. 46 l Głowice z głową (Grzejnikowe zawory termostatyczne) s. 48 l Konwekcja wymuszona s. 51 l Raport z rynku instalacyjno-grzewczego s. 52 l (Nie)bezpieczny rozruch (Uwaga! Jesteś w ukrytej kamerze...) s. 54 l Zacisk przy gazie (strona sponsorowana firmy Geberit) s. 56

l

Czerpnie powietrza s. 58

ISSN 1505 - 8336

l Dobór elementów wentylacyjnych s. 58 l Znaki na kominach s. 60 l Renowacja w kotłowni s. 62 l Poczta „Magazynu Instalatora” s. 64 l Instalacje z etykietą s. 66

12.

201

5

www.instalator.pl

Nakład: 11 015 egzemplarzy Wydawca: Wydawnictwo „TECHNIKA BUDOWLANA“ Sp. z o.o., 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/4.

Redaktor naczelny Sławomir Bibulski (s.bibulski@instalator.pl) Z-ca redaktora naczelnego Sławomir Świeczkowski (redakcja-mi@instalator.pl), kom. +48 501 67 49 70.

Sekretarz redakcji Adam Specht Marketing Ewa Zawada (marketing-mi@instalator.pl), tel./fax +48 58 306 29 27, 58 306 29 75, kom. +48 502 74 87 41.

Kontakt skype: redakcja_magazynu_instalatora Adres redakcji: 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/5.

Ilustracje: Robert Bąk. Materiałów niezamówionych nie zwracamy.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

5

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Ring „Magazynu Instalatora“ to miejsce, gdzie odbywa się „walka“ fachowców na argumenty. Każdy biorący udział w starciu broni swoich doświadczeń (i przeświadczeń...), swojego chlebodawcy bądź sponsora, swojej wiedzy i wiary. Przedmiotem „sporu“ będą technologie, materiały, narzędzia, metody, produkty, teorie - słowem wszystko, co czasem różni ludzi z branży instalatorskiej. Każdy z autorów jest oczywiście świadomy, iż występuje na ringu. W styczniu na ringu: instalacje energooszczędne (kotły, pompy ciepła, GWC, rekuperacja, pompy obiegowe i cyrkulacyjne...)

Ring „Magazynu Instalatora”: instalacje w łazience zawór, kątowy, podtynkowy, antykamienny, filtr

ARCO Nowatorskie rozwiązanie ARCO polega na wdrożeniu koncepcji „VITAQ inside”, która wydłuża bezawaryjne działanie zaworów oraz przynosi więcej korzyści dla dystrybutorów, instalatorów i końcowych użytkowników.

Firma ARCO posiada szeroką ofertę zaworów umożliwiających podłączenie i odcinanie urządzeń od zasilania wodą w razie potrzeby wykonania prac montażowych lub remontowych. Oferujemy zarówno typowe zawory z kulą-trzpieniem wykonanym z mosiądzu, jak i zawory z systemem antykamiennym VITAQ. Niedawno ARCO wprowadziła do oferty cztery nowe modele zaworów kątowych serii VITAQ: w 100% produkowane w Hiszpanii, posiadające system antykamienny zapobiegający negatywnym skutkom osadzania się kamienia kotłowego i przedłużający żywotność zaworu. Są to: NANO DOBLE MAC, DUAL Z FILTREM MAC, COMBI MAC i MINI Z FILTREM MAC.

Odporne na kamień Nowa wersja zaworu COMBI MAC oferuje klientom ciekawe rozwiązanie techniczne. Jest to jedyny zawór na rynku, który posiada dwa niezależne wyloty i dwa systemy zamykające na ¼ obrotu - to rozwią-

6

zanie zostało opatentowane przez ARCO. Dzięki temu rozwiązaniu można podłączyć do jednego punktu dwa różne urządzenia AGD: zlew i pralkę lub zlew i zmywarkę. Zawór jest antykamienny oraz łatwy i szybki w montażu, posiada nowoczesny design. Nowy produkt został dobrze przyjęty na rynku. Zawór COMBI MAC jest pionierskim i oryginalnym modelem ARCO, korpus zaworu jest wykonany z jednej części, co daje 100% gwarancję jego szczelności i bezpieczeństwa użytkowania.

Zawór czerpalny NANO DOBLE MAC to kolejny oryginalny projekt w 100% opracowany przez ARCO. Po-

00472

siada system antykamienny, tak jak w pozostałych typach zaworów kątowych ARCO jego jednoczęściowy, pozbawiony możliwości przecieków korpus jest wykonany z mosiądzu euro-

pejskiego CW617N w procesie odkuwania na gorąco. Dzięki technologii wykonania powierzchnia zaworów pozbawiona jest porów, wykończona chromem najwyższej jakości ma większą wytrzymałość mechaniczną przydatną podczas instalacji oraz użytkowania zaworu, a także większą wytrzymałość na wysokie ciśnienie. Mocne pokrętła są dodatkowo zabezpieczone przed promieniowaniem UV, dzięki czemu można je montować na zewnątrz budynków.

Dzięki niewielkim rozmiarom zawór czerpalny NANO DOBLE MAC może być stosowany również wewnątrz budynków. Łatwy do manewrowania syswww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

36110AC tem zamknięcia na ćwierć obrotu ułatwia użytkowanie zaworu również w małych pomieszczeniach. Jest w 100% zabezpieczony przed przeciekaniem i gwarantuje tylko niewielką redukcję przepływu.

Kula-trzpień w zaworach NANO DOBLE MAC jest wykonana z jednego kawałka specjalnego polimeru, mate-

12 (208), grudzień 2015

serii VITAQ, są całkowicie zabezpieczone przed osadzaniem się kamienia kotłowego. Tak jak w innych modelach zaworów kątowych z systemem VITAQ kula-trzpień zaworu jest jednolita, wykonana z wytrzymałego polimeru o właściwościach antykamiennych, co zapewnia długie i płynne działanie zaworu. Zawory posiadają wbudowany filtr, który zapobiega przedostawaniu się przez zawór drobnych ciał stałych i innych zanieczyszczeń, chroni poszczególne elementy instalacji, np. baterie oraz pobierające wodę urządzenia AGD. Filtr w obu opisywanych zaworach został zmieniony w stosunku do poprzednich modeli. W nowej wersji jest wykonany również z polimeru o właściwościach antykamiennych, dzięki czemu także na filtrze nie osadzi się kamień, w związku z czym przedłuża się jego żywotność oraz obniża koszty konserwacji. Pokrętła zaworów wykonano z metalu i pokryto chromem, dzięki czemu są wytrzymałe i mają nowoczesny, estetyczny wygląd.

Pytanie do...

Co sprawia, że zawory mogą być odporne na osadzanie się wewnątrz nich kamienia? cinania dopływu wody do zbiornika spłuczki. Zawór jest zamykany na jedną czwartą obrotu, posiada adapter umożliwiający montowanie zaworu w zbiornikach o różnej grubości ścian, jego zaletą jest bardzo cicha praca oraz zamontowany system antykamienny VITAQ. Zawory wbudowane w spłuczki podtynkowe są zamykane rzadko, dlatego zabezpieczenie zaworu przed osadzaniem się kamienia kotłowego jest w tym wypadku istotną zaletą, gdyż w rzadko zamykanych zaworach kamień kotłowy osadza się najłatwiej.

Wydłużona bezawaryjność Nowatorskie rozwiązanie ARCO polega na wdrożeniu koncepcji „VI-

Texas w łazience

08245 riału o właściwościach antykamiennych, stosowanego tylko przez ARCO, co zwiększa wytrzymałość tego elementu, ułatwia płynną pracę zaworu oraz zapobiega osadzaniu się kamienia wewnątrz zaworu.

Zawory z filtrem DUAL oraz MINI, tak jak wszystkie pozostałe produkty

201210

Kolejną grupą produktów wykorzystywanych w instalacjach w łazienkach są podtynkowe zawory serii TEXAS. Są to zawory odcinające z zamknięciem kulowym, używanie w instalacjach wody ciepłej i zimnej, montowane w łazienkach, kuchniach, garażach w celu odcinania od zasilania części instalacji wodnej. Zawory te są produkowane w wersjach z gwintem wewnętrznym (½", ¾" i 1") lub z końcówkami do wlutowania w instalację wykonaną z miedzi (Ø 15, 18 i 22 mm). Zawory serii TEXAS są również dostępne w wersji antykamiennej z zamontowanym systemem VITAQ. Po wykonaniu instalacji z użyciem zaworów podtynkowych widoczne są tylko estetycznie wykonane, chromowane rozety oraz również pokryte chromem pokrętła lub rączki zamykające zawory.

W spłuczkach podtynkowych Bardzo ciekawym i nowoczesnym rozwiązaniem jest zawór A-80 antilime OEM, zaprojektowany i produkowany przez ARCO zawór montowany przez producentów w spłuczkach podtynkowych. To kolejny nowatorski produkt ARCO, służy do od-

www.instalator.pl

COMB5MAC TAQ inside”, która wydłuża bezawaryjne działanie zaworów oraz przynosi więcej korzyści dla dystrybutorów, instalatorów i końcowych użytkowników. Obecnie w ofercie ARCO znajduje się już prawie 50 produktów z systemem VITAQ. Są to: zawory kątowe A-80 MAC, zawory kulowe TAJO 2000 Antical, zawory pralkowe L-85 MAC, zawory z podwójnym przyłączem COMBI MAC, ogrodowe zawory czerpalne NANO MAC i NANO DOBLE MAC, podtynkowe zawory serii TEXAS oraz rozdzielacze do systemów ogrzewania.

Na wszystkie zawory z systemem VITAQ ARCO udziela w Polsce 25 lat gwarancji.

Marcin Kowalski

7

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Ring „MI“: instalacje w łazience stelaż, spłuczka, przycisk, wc, łazienka

Geberit Na ring „Magazynu Instalatora” firma Geberit wystawia cztery stelaże: DuoFresh, Omega, Sigma 8 cm, GIS. Czym różnią się między sobą? Jakie cechy powodują, że są konkurencyjne w stosunku do pozostałych produktów dostępnych na naszym rynku? Mam nadzieję, że artykuł ten odpowie na te pytania i pozwoli nam dobrze pokazać się na ringu.

Pierwszym produktem, o którym chciałabym napisać jest stelaż Geberit DuoFresh.

Geberit Duofresh Jest to pionierskie i rewolucyjne rozwiązanie w postaci odciągu powietrza bezpośrednio z miski. Powietrze oczyszczane jest w filtrze z węglem aktywnym. Proces polega na tym, że cząsteczki substancji zapachowych są przechwytywane przez filtr, a oczyszczone powietrze jest wprowadzane z powrotem za pomocą cichego wentylatora. Podobnie jak okap kuchenny, Geberit DuoFresh z funkcją odciągu usuwa zapachy tam, gdzie powstają: w misce WC. Wentylator odsysa zapachy zanim rozprzestrzenią się po pomieszczeniu. Odsysanie zanieczyszczonego powietrza można uruchomić wedle potrzeby.

Po 10 minutach od włączenia odciąg wyłącza się automatycznie, ale można go wyłączyć także wcześniej. Takie rozwiązanie zapewnia dodatkowe poczucie komfortu i dyskrecji. Innowacyjne urządzenie usuwa nieprzyjemne zapachy wprost u źródła. Montaż niewiele różni się od montażu standardowej spłuczki typu Sigma. Stelaże Geberit GIS czy Duofix w wersji DuoFresh są wyposażone w zintegrowany przewód wentylacyjny do odsysania zanieczyszczonego powietrza. Wystarczy podłączenie do prądu, aby móc także później zainstalować funkcję odciągu, ponieważ wszystkie inne komponenty znajdują się w przycisku

8

spłukującym. Geberit DuoFresh z odciągiem jest wyposażony w pojemnik na kostki higieniczne. Zapewnia to higieniczną świeżość w toalecie. Pojemnik na kostki higieniczne oraz aktywny filtr węglowy są łatwo dostępne i dzięki temu użytkownik może je swobodnie wymieniać samodzielnie.

Omega Dwudzielna spłuczka pozwalająca oszczędzać wodę może być uruchamiana od przodu albo z góry, a wodę można podłączyć z tyłu lub z boku. Spłuczka jest dostępna w trzech wysokościach montażu (82, 98 i 112 cm). Dzięki temu można ją z łatwością zamontować w pomieszczeniach o dowolnej wielkości i kształcie. Oferta spłuczek podtynkowych Geberit Omega zapew-

nia także szeroki wybór przycisków spłukujących. Przyciski Omega20 i Omega30 mają wymiary 212 x 142 mm, a jednym z najmniejszych przycisków spłukujących jest Omega60, przycisk zlicowany ze ścianą, o wymiarach 184 x 114 mm . W serii Pytanie do...

Czy przyciski w spłuczkach podtynkowych mogą być uruchamiane zdalnie?

Omega, jak również i serii Sigma, dostępny jest też specjalny produkt zdalny przycisk uruchamiający typ 70 o wymiarach zbliżonych do smartfona, który może być zainstalowany w odległości do 2,0 m od spłuczki.

Jeśli chodzi o konstrukcję, to zawór spłukujący jest praktycznie taki sam jak ten stosowany w spłuczkach Sigma. Zawór napełniający jest identyczny. Dzięki optymalizacji zaślepki otworu rewizyjnego, otwarcie umożliwiające dostęp serwisowy jest większe, niż może wydawać się na pierwszy rzut oka, co pozwala łatwo prowadzić prace wewnątrz zbiornika, na przykład czyszczenie uszczelek. Przy projektowaniu produktu położono nacisk na projekt kształtu kolanka spłuczki. Dzięki temu spłuczka Omega zapewnia skuteczne spłukiwanie, nawet w przypadku najmniejszej wysokości montażowej - 82 cm.

Cienki stelaż Sigma 8 cm Elementy Geberit Duofix do WC to idealne rozwiązanie dla każdej sytuacji budowlanej. Stelaż Duofix Sigma 8 cm, który jest węższy od standardowego Duofix o 4 cm, pasuje m.in. do miski wiszącej o rozstawie otworów 18 cm lub 23 cm, umożliwia montaż w częściowej ściance systemu Duofix przed ścianą pełną lub ścianą z płyty gipsowej oraz pozwala na przyłączenie urządzeń myjących Geberit AquaClean. Stelaż jest sawww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

monośny o wysokości zabudowy 112 cm. Spłuczka podtynkowa Geberit Sigma 8 cm, uruchamiana jest z przodu, posiada również izolację przeciwroszeniową. Przyłącze wody zostało zaprojektowane na górze, z boku przesunięte w lewo. W stelażu znajdziemy uniwersalne przyłącze wody, odpowiednie do systemu MeplaFix, do montażu i obsługi bez użycia narzędzi, natomiast wężyk łączący z zaworem kątowym, tak jak popychacze można zamontować bez użycia narzędzi. Spłukiwanie jednoilościowe z funkcją „Stop” jest możliwe z przyciskiem uruchamiającym Sigma10, Mambo lub Tango. Spłukiwanie dwudzielne jest obsługiwane poprzez przyciski uruchamiające Geberit Sigma01, Sigma20, Sigma50, Sigma60, Sigma70, Sigma80 lub Bolero. Konstrukcja zaworu spustowego daje możliwość ustawienia ilości wody spłukującej. Dodatkowo obudowa ochronna zabezpiecza otwór serwisowy przed wilgocią i zabrudzeniem. Jeśli chodzi o system przyłączy kanalizacyjnych, głębokość kolana odpływowego w przypadku przyłącza pionowego wynosi 9 cm. Kolano odpływowe jest montowane z wytłumieniem dźwięków, jest możliwa również regulacja głębokości montażu i nie wymagane są do tego żadne narzędzia. Rama stelaża jest malowana proszkowo, w odcieniu ultramaryna. Nóżki konstrukcji są ocynkowane i regulowane w zakresie od 0 do 12 cm. Zawór spustowy w spłuczce daje możliwość zmiany ilości spłukiwanej wody z 6 na 4 l dla dużego spłukiwania oraz z 3 na 2 l dla małego spłukiwania.

Geberit GIS System instalacyjny Geberit GIS jest systemem pozwalającym na wykonanie kompletnej ściany instalacyjnej w zabudowie lekkiej. System może być stosowany: - w nowych obiektach,

www.instalator.pl

12 (208), grudzień 2015

- w obiektach remontowanych. Łatwość montażu jest osiągnięta dzięki niewielu częściom systemowym pozwalającym wykonać stabilną ścianę o dowolnym układzie. System GIS jest specjalnie przygotowany z myślą o prefabrykacji, ale może również być składany bezpośrednio na budowie. Przygotowane w warsztacie kompletne konstrukcje ścian wraz z elementami instalacji wodociągowej i kanalizacyjnej mogą być transportowane na plac budowy i na miejscu natychmiast montowane. Pozwala to znacznie skrócić czas wykonywania robót, co ma szczególne znaczenie zwłaszcza w przypadku łazienek remontowanych. W celu pełnego wykorzystania zalet

systemu firma Geberit zaleca korzystanie z niskoszumowego systemu kanalizacyjnego Geberit Silent-PP oraz systemu wodociągowego Geberit Mepla, umożliwiających łatwe przygotowanie prefabrykowanych elementów instalacji. System instalacyjny Geberit GIS jest przewidziany zasadniczo do montażu w pomieszczeniach sanitarnych wszelkich typów obiektów. System może być z powodzeniem stosowany w budownictwie mieszkaniowym, hotelach, obiektach przemysłowych i biurowych, a także wszelkiego rodzaju obiektach o charakterze publicznym. GIS może być stosowany w pomieszczeniach: umiarkowanie wilgotnych takich jak łazienki domowe czy o dużym stopniu wilgotności np. na basenach. System GIS może być montowany jako: ścianka instalacyjna przed ścianą masywną,

ścianka instalacyjna przed ścianą lekką, kompletna ściana instalacyjna.

Za pomocą systemu GIS można wykonać przedścianki instalacyjne o wysokości nawet 5,0 m o pełnej lub niepełnej wysokości pomieszczenia.

Wysoka wytrzymałość systemu pozwala na montaż nietypowych konstrukcji. Na przykład ścianka instalacyjna rozpięta pomiędzy podłogą, a sufitem może mieć wysokość do 3,6

m a długość nawet do 2,5 m. Jednakże system GIS pozwala iść jeszcze o krok dalej. Możliwe jest wykonanie ścianki instalacyjnej w formie wyspy o wysokości do 1,5 m, opierającej się i zakotwionej tylko w podłodze. Oczywiście ścianka taka nadal posiada wszelkie cechy ścianki instalacyjnej i jest możliwe zamocowanie na niej przyborów sanitarnych: misek WC, bidetów jak i umywalek.

Pozwala to na swobodę projektowania łazienek i uwzględnienie indywidualnych potrzeb użytkowników.

Oprócz ścianek instalacyjnych system Geberit GIS pozwala na wykonanie klasycznych wolnostojących ścian działowych o różnej wysokości, ścianek oddzielających natryski od wanny, ścianek narożnych i tym podobnych.

Małgorzata Rycaj-Dąbrowska

9

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Dziś na ringu „MI”: instalacje w łazience brodzik, odpływ, liniowy, punktowy, ścienny

Kessel Nowoczesne łazienki pozbawione są dziś barier, a w ich dowolnych aranżacjach odzwierciedla się styl użytkowników. Podłogowe i ścienne odpływy prysznicowe stanowią w nich elegancki i komfortowy element wyposażenia.

Zastosowanie brodzika z płytek pozwala poprawić proporcje nieustawnych łazienek i dzięki temu zyskać wrażenie przestrzeni. Warto zastosować je również tam, gdzie zależy nam na wygodnym i łatwym dostępie, np. dla osób o ograniczonej sprawności lub dzieci.

Wybór najlepszego rozwiązania W obecnej ofercie rynkowej wybór rozwiązań jest bardzo szeroki: dostępne są odpływy punktowe, liniowe oraz ścienne.

Produkty Kessel łączą w sobie wynikający ze zdobytego doświadczenia techniczny know-how z elegancją i wysoką jakością wykonania.

To rozwiązania, w których nowoczesna forma wizualna i elegancja współgrają z techniką, co w połączeniu z szeroką gamą osprzętu i akcesoriów umożliwia dostosowanie do indywidualnych potrzeb oraz wymagań użytkowników.

Każde z oferowanych przez Kessel rozwiązań można zabudować w taki sposób, by były prawie niewidoczne, wyklejając ruszty dopasowanymi do charakteru pomieszczenia płytkami. Odpływy Linearis Comfort i Scada, dzięki fabrycznie zamontowanym w odpływach modułom LED, mogą także pomóc w osiągnięciu ciekawych efektów oświetlenia pomieszczenia.

Poza walorami estetycznymi przy wyborze rozwiązania do łazienki kluczowym kryterium, na które powinno się zwrócić uwagę, jest moż-

10

liwość wygodnego użytkowania i eksploatacji kabiny prysznicowej.

Najistotniejszymi kwestiami są tu szczelność oferowanego odpływu prysznicowego oraz możliwość czyszczenia syfonu. Należy zawsze wybierać rozwiązania umożliwiające łatwy dostęp do wnętrza wpustu i syfonu. W firmie Kessel już na etapie koncepcji produktu przykładamy do tych cech szczególną wagę, dlatego wszystkie produkowane przez nas rozwiązania charakteryzuje

bezpieczeństwo, szczelność i łatwość obsługi, począwszy od montażu, po codzienne użytkowanie i utrzymanie brodzika w czystości.

Przeoczenie tych cech podczas wyboru rozwiązania może skutkować późniejszą, bardzo kłopotliwą i kosztowną, wymianą całego odwodnienia z powodu zapchania syfonu lub nieszczelności produktu.

Połączenie odpływu z konstrukcją podłogi musi być wykonane w sposób szczelny i stabilny. Niedopuszczalne jest osiadanie wpustu, a także przesiąkanie wody wokół wpustu w głąb posadzki.

Dlatego warto zwrócić uwagę na obecność kołnierza umożliwiającego wykonanie szczelnej hydroizolacji (powinien mieć min. 30 mm szerokości) oraz przepustowość wpustu.

Parametr ten powinien być wyższy od wydajności zastosowanej wylewki prysznicowej (wartość ta waha się zwykle w granicach 0,15-0,35 l/s).

Minimalna wymagana normą wydajność wpustów powinna wynosić przy średnicy odpływu 32 mm - 0,4 l/s, przy odpływie 40 mm - 0,6 l/s, a przy większych średnicach - 0,8 l/s.

Przepustowość wpustów łazienkowych Kessel wynosząca, w zależności od modelu, od 0,40 do 1,80 l/s zawsze zapewnia szybkie i skuteczne odprowadzenie wody z posadzki.

Zabudowa wpustu Na budowę brodzika z płytek dobrze zdecydować się już w fazie planowania inwestycji. Najlepiej bo-

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

Pytanie do...

Tworząc rozwiązania Kessel kierujemy się przede wszystkim bezpieczeństwem i komfortem użytkownika. Jakie kluczowe kryteria wyznaczacie sobie Państwo przy wytwarzaniu swoich produktów? wiem, aby poziom posadzki w łazience był idealnie zlicowany lub nawet minimalnie niższy niż w pozostałych pomieszczeniach mieszkalnych. Jednocześnie należy zachować pod brodzikiem wszystkie warstwy izolacyjne posadzki (termiczną, akustyczną, hydroizolację) oraz niezbędne przewody instalacyjne, jak ogrze-

12 (208), grudzień 2015

wysokości zabudowy, jak np. korpusy Kessel Ultraflache, odpływy liniowe Linearis Compact lub ścienne Scada.

Przygotowania do budowy brodzika należy rozpocząć od wykonania podejścia kanalizacyjnego. Zgodnie z normą PN-EN 12451 spadek posadzki w kierunku wpustu podłogowego w pomieszczeniach wilgotnych powinien wynosić minimum 2%.

Prawidłowo zamontowany ruszt wpustu powinien być umieszczony około 2 mm poniżej poziomu podłogi. Można go także zlicować z powierzchnią posadzki, jeśli brodzik zo-

w stosunku do poziomu posadzki w pozostałej części pomieszczenia. Zapobiegnie to wydostawaniu się wody z brodzika przez powstałą pod drzwiami szczelinę.

Prawidłowe wypoziomowanie i wyregulowanie wysokości wpustów Kessel ułatwiają dołączane do nich wygodne nóżki montażowe, a w odpływach Kessel Comfort - unikalne, regulowane w zakresie 8-22 mm: rama i nasada, umożliwiające wykończenie posadzki praktycznie dowolnym materiałem (np. kamieniem naturalnym).

Po wykonaniu podejścia i warstw izolacji termicznej lub akustycznej wg indywidualnych potrzeb można przystąpić do wykonania wylewki posadzkowej. Gdy posadzka całkowicie wyschnie, należy starannie uszczelnić hydroizolacją całą podłogę oraz ściany brodzika na szerokość co najmniej 50 cm od krawędzi brodzika.

Wokół odpływu należy wkleić kołnierz, a w narożach brodzika - taśmy uszczelniające. Po wyschnięciu hydroizolacji można rozpocząć układanie płytek ceramicznych.

Ochrona przed nieprzyjemnym zapachem wanie podłogowe czy podejścia do innych przyborów sanitarnych.

Jeśli jednak decyzja o budowie brodzika z płytek zostanie podjęta nieco później, z pomocą mogą nam przyjść rozwiązania o bardzo niskiej

stanie z każdej strony ograniczony ścianą lub kabiną natryskową.

W przypadku zastosowania brodzika otwartego lub drzwi bez profili uszczelniających - warto obniżyć poziom posadzki w brodziku o ok. 1 cm

W przypadku łazienek rzadko używanych (np. przeznaczonych dla gości) oraz łazienek z ogrzewaniem podłogowym może się pojawić problem wysychania wpustów, który prowadzi do wydobywania się nieprzyjemnych zapachów z kanalizacji.

Temu zjawisku z łatwością można zapobiec poprzez montaż we wpuście suchego syfonu Kessel Multistop. Rozwiązanie to jest dostępne dla wszystkich łazienkowych wpustów Kessel. Syfon Multistop posiada klapkę, która samoczynnie otwiera się podczas napływu wody i pozwala na ich swobodny odpływ do kanalizacji. Gdy napływ ustaje, klapka samoczynnie zamyka się, zapobiegając przedostawaniu się nieprzyjemnych zapachów i piany z kanalizacji do pomieszczenia.

Anna Mikołajczak

www.instalator.pl

11

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Dziś na ringu „MI”: instalacje w łazience ciśnienie, napowietrzanie, zawory, membrana

McAlpine Nieprzyjemny zapach, głośne bulgotanie podczas spuszczania wody z przyborów sanitarnych, wysysanie wody z syfonów, a co za tym idzie - wydostawanie się szkodliwych dla zdrowia gazów z instalacji do pomieszczeń, odkładanie się nieczystości, powolny odpływ ścieków, to tylko niektóre objawy nieprawidłowego napowietrzenia systemów kanalizacyjnych.

Do regulacji różnic ciśnień powstających w kanalizacji służą zawory napowietrzające - napowietrzniki. Produkowane są przez firmę McAlpine w najwyższej klasie A1. Napowietrzniki powinny być stosowane przy „złych instalacjach”, aby polepszyć cyrkulację wody i powietrza. Umieszczane są jako ostatni, często najwyżej zamontowany, końcowy element systemu kanalizacyjnego.

Zasady działania: l W przypadku niekorzystania z urządzeń sanitarnych w instalacji panuje zrównoważone ciśnienie atmosferyczne lub minimalne nadciśnienie, związane z wydzielaniem się gazów - wtedy zawór jest zamknięty. l W chwili wystąpienia spływu ścieków w instalacji powstaje podciśnienie, które podnosi (otwiera) membranę zaworu, wpuszczając do kanalizacji powietrze aż do momentu wyrównania ciśnień pomiędzy wnętrzem instalacji a otoczeniem.

Wtedy membrana opada, zamykając zawór. Zawór pozostaje zamknięty aż do ponownego wystąpienia różnicy ciśnień pomiędzy instalacją a otoczeniem.

Zawory napowietrzające (w zależności od modelu) mogą być stosowane w budynkach do wysokości 5 kondygnacji. Zawory można również inPytanie do...

Gdzie i kiedy zaleca się stosowanie napowietrzników?

12

stalować do punktowych napowietrzeń (np. instalacja umywalek, misek

ustępowych) w budynkach mieszkalnych, gdzie duży przepływ ścieków, a także długość podejścia mogą spowodować zasysanie wody z syfonów.

Poniżej zostaną przedstawione zasady montażu.

Zawory McAlpine’a działają w zakresie temperatur -20 do +60°C (dedykowane są nawet do ciągłej pracy w zakresie poniżej 0°C), gdzie jest swobodny dostęp do powietrza i istnieje możliwość ich wyczyszczenia. Powinny być zawsze montowane pionowo, przy zachowaniu minimalnej wysokości od zaworu do najwyżej położonego

przelewu (przyłącze do WC, syfon umywalkowy itp.) - około 10 do 15 mm. Pojedyncze podejście nie powinno być dłuższe niż 3 m, miska ustępowa nie powinna być instalowana dalej niż 1 m od pionu kanalizacyjnego, wanna do 2, a brodzik do 3 m.

Zalety: l obniżenie kosztów wykonania instalacji kanalizacyjnej, l łatwy i szybki montaż, l możliwość umieszczenia napowietrznika pod poziomem zalewania, l instalacja na wszystkich średnicach 32-110 mm, l zabezpieczenie przed zamarzaniem ścieków kanalizacyjnych, l możliwość montażu na rurach z tworzywa, jak również żeliwnych.

Wszystkie napowietrzniki McAlpine przekraczają wymagalną przepustowość powietrza określoną normami. Niektóre z nich posiadają parametr bliski 50 l/s. Mogą być używane bez pokrywy styropianowej, mogą być stosowane wewnątrz budynku, bez potrzeby przejścia przez połać dachową. Łatwy montaż, bez potrzeby wykuwania sprawia, że instalatorzy coraz częściej sięgają po te urządzenie. Zawory McAlpine posiadają klasę A1, normy EN 12056 i 12380. Stosowanie napowietrzników ma sens tam, gdzie nie ma innej możliwości napowietrzenia rur kanalizacyjnych poprzez wyprowadzenia na dach kominów wentylacyjnych albo przy dużej ilości urządzeń podpiętych do systemu.

Zawory napowietrzające McAlpine to ponad 40 lat badań, innowacji, zastosowań i doświadczeń firmy.

Marek Siembor Rafał Zielonka www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Ring „Magazynu Instalatora”: instalacje w łazience wpust, podłogowy, pompa, zintegrowana, odwodnienie

Pentair/Jung Pumpen Firma Pentair Water wykonała w niemieckiej fabryce Jung pierwszy w pełni funkcjonalny wpust podłogowy ze zintegrowaną pompą o nazwie PLANCOFIX. Odwodnienie znajduje zastosowanie wszędzie tam, gdzie odprowadzenie wody z poziomy posadzki metodą grawitacyjną jest niemożliwe.

Dzięki wpustowi podłogowemu PLANCOFIX montaż pryszniców stał się wykonalny w miejscach, gdzie wcześniej można było o tym tylko pomarzyć.

Przy PLANCOFIXie bariera w postaci wysokości zamontowanych rur kanalizacyjnych przestała istnieć. Wymarzona przebudowa istniejącego prysznica lub budowa dodatkowego na poziomie posadzki nie stanowi już większego problemu.

Ogromnym plusem PLANCOFIXa jest jego wysokość, która wynosi zaledwie 10,5 cm. Dokładnie na taką głębokość należy wykuć posadzkę, by posadowić urządzenie.

Wpuszczone w posadzkę urządzenie umożliwia estetyczne obłożenie glazurą instalacji prysznicowej. Wpływająca woda pompowana jest przewodem tłocznym 1" do najbliższego pionu kanalizacyjnego. Model PLANCOFIX został skonstruowany typowo do odprowadzania wody z pryszniców (maks.

20 l/min). Dopływ wody z pryszni-

ca może być realizowany bezpośrednio przez zabudowaną kratkę ściekową w urządzeniu lub poprzez króciec przyłączeniowy.

Instalacja zaopatrzona jest w silnik synchroniczny dużej sprawności, układ hydrauliczny odporny na zatykania. Pompa wyposażona jest w termostat uzwojeniowy, który po przekroczeniu maksymalnej dozwolonej temperatury wyłącza silnik, zanim jeszcze wystąpią jakieś uszkodzenia. Niedopusz-

czalnie wysokie temperatury mogą być skutkiem na przykład suchobiegu lub mechanicznego albo elektrycznego przeciążenia. W króćcu tłocznym (1") znajduje się zinte-

growana klapa zwrotna. W celu serwisowania/czyszczenia można bez użycia narzędzi odłączyć część hydrauliczną od silnika. Opcjonalnie w stosunku do dopływu poprzez kratkę ściekową można skorzystać z dopływu bocznego DN50. W celu wytłumienia drgań zbiornik mocowany jest z kasetą izolacyjną. Zbiornik wykonany jest z wysoko wytrzymałego tworzywa sztucznego, a pokrywa i śruby ze stali nierdzewnej. UszczelPytanie do...

Na jaką głębokość należy wykuć posadzkę by posadowić wpust PLANCOFIX? ki wewnętrzne wykonane są z NBR, a do uszczelnienie instalacji względem posadzki zastosowano polietylenową taśmę uszczelniającą powlekaną polipropylenem (w zakresie dostawy). Taśmę uszczelniającą można związać do podłoża przy użyciu dostępnych w handlu materiałów uszczelniających.

Najbardziej charakterystyczne właściwości: głębokość montażowa 10,5 cm; dopływ z góry przez kratkę ściekową lub króciec boczny; pierścień uszczelniający do bocznej zabudowy; łatwe czyszczenie/serwisowanie; możliwość wykończenia płytką ceramiczną lub rusztem w wersji ze stali nierdzewnej; dla pryszniców o wydajności do 20 l/min.

Kupując PLANCOFIX, otrzymują Państwo gotowe do podłączenia urządzenie z kratką wpustową, przystosowane do pokrycia płytką ceramiczną, kasetą izolacyjną, stopkami do regulacji wysokości, odejściem kątowym do rurociągu tłocznego i przygotowanym podłączeniem do taśmy uszczelniającej.

Grzegorz Kołodziejczak

www.instalator.pl

13

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Dziś na ringu „Magazynu Instalatora”: instalacje w łazience ścieki, pompowanie, łazienka, szare, rozdrabniacz

SFA Zdarza się, że instalacja urządzenia sanitarnego w żądanym miejscu jest utrudniona lub nawet niemożliwa z powodu istniejącej instalacji kanalizacyjnej wewnątrz budynku. Oddalone piony kanalizacyjne lub usytuowanie przyborów łazienkowych poniżej poziomu kanalizacji uniemożliwiają nam zmianę aranżacji obiektu.

Wynalazca rozdrabniacza i lider na rynku instalacji sanitarnych - SFA - od ponad 55 lat konstruuje pompy i rozdrabniacze do fekaliów przeznaczone zarówno do domów jednorodzinnych, mieszkań, jak i zastosowań komercyjnych (puby, gabinety, restauracje, hotele). Urządzenia francuskiego producenta wykorzystują najnowsze materiały, technologie oraz rozwiązania techniczne. Zapewniają również prostą obsługę i montaż, są znane i cenione przez użytkowników na całym świecie.

Charakteryzują się wysoką wydajnością, bezpieczeństwem użytkowania oraz bezawaryjną pracą.

użytkownikowi szybko wychwycić taką sytuację. Urządzenie idealnie nadaje się do montażu w obiektach przemysłowych, gdzie trzeba przepompować duże ilości wody na znaczne odległości.

Pompa SANICOM 2 (fot. 1) wyposażona jest w dwa silniki o mocy 1500 W każdy. Pozwala ona odprowadzić „brudną wodę” na maksymalną odległość 11 m w pionie i na 110 m w poziomie. Urządzenie ma 4 wejścia, 40 mm lub 50 mm, oraz odprowadzenie do kanalizacji rurą o średnicy 50 mm. Wydaj-

Do ścieków szarych Pompa SANICOM 1 (fot. 3) przeznaczona jest do przepompowywania ścieków szarych (bez fekaliów) i wyposażona jest w jeden silnik o mocy 1300 W. Pompa SANICOM 1 zapewnia przepompowywanie ścieków na wysokość 10 m oraz tłoczenie ich na odległość 100 m w poziomie. Oczywiście oba te parametry tłoczenia są ze sobą ściśle związane, to znaczy im wyższa jest wysokość tłoczenia w pionie, tym odległość tłoczenia w poziomie się skraca. Wszystkie te zależności podawane są w tabelach.

Dzięki jej wysokiej wydajności ścieki z restauracji, barów i innych miejsc publicznych zostają przepompowane bez najmniejszego problemu. Urządzenie ma możliwość podłączenia dodatkowo zewnętrznego alarmu (światło, sygnalizator dźwiękowy). Ciągła praca silnika (przez czas dłuższy niż 5 minut) powoduje uaktywnienie alarmu. Pozwala to

14

ność dwóch pomp wynosi ok. 340 l/min, pozwala przepompować ścieki z terenów przemysłowych bądź z dużych obiektów gastronomicznych, gdzie podłączonych jest wiele punktów odbiorczych: zlewozmywaków, zmywarek, lodówek, lad chłodniczych itd. Niewysoka cena, jak na możliwości, którymi dysponuje pompa SANICOM 2, pozwala na jej zamontowanie w małych przedsiębiorstwach.

Pytanie do...

Jakie urządzenie z gamy produktowej SFA wyposażone jest w pompy typu Vortex?

Oba te urządzenia mogą być stosowane wszędzie tam, gdzie musimy przepompować ścieki szare do oddalonych pionów kanalizacyjnych. Parametry tłoczenia pozwalają na dowolną aranżację przestrzeni, co jest bardzo ważne w przypadku adaptacji już istniejących budynków na inne cele, niż było to przewidziane pierwotnie.

Do ścieków czarnych SFA ma w swojej ofercie pomporozdrabniacze do zastosowań komercyjnych, które mogą rozdrobnić i odprowadzić duże ilości ścieków z różnych punktów sanitarnych. Od czerwca 2014 roku firma SFA wprowadziła zmiany konstrukcyjne tych urządzeń polegające na przeniesieniu wszystkich elementów sterowania do oddzielnego control box montowanego poza urządzeniem na ścianie (4 m przewód), zapewniając tym samym klasę ochrony IP 68.

IP - stopień ochrony, z ang. „International Protection Rating”, określa nam stopień ochrony urządzeń elektrycznych przed czynnikami zewnętrznymi. Według normy PN-EN 60529:2003: kod IP jest to system oznaczeń stopni ochrony zapewnianej przez obudowy przed dostępem do części niebezpiecznych, wnikaniem obcych ciał stałych, wnikaniem wody oraz system podawania dodatkowych informacji związanych z taką ochroną. Pierwsza cyfra kodu mówi nam o zabezpieczeniu przed ciałami stałymi (w naszym przypadku jest to 6, co ozna cza cał ko wi tą ochronę przed wnikaniem pyłów). Druga cyfra określa zabezpieczenie przed wnikaniem wody (w naszym przypadku jest to 8, co oznacza ochronę przed zalaniem przy ciągłym zanurzeniu i zwiękwww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

szonym ciśnieniu wody (1 m głębokości).

Jest to bardzo waż na zmia na po zwa la ją ca na montaż urządzeń w studzienkach, a czasowe zalanie wodą do 1 m wysokości i nie ma wpływu na jej prawidłowe funkcjonowanie. l SANICUBIC 1 WP to pomporozdrabniacz do domowego lub publicznego użytku, który pozwala odprowadzić ścieki z całego domu/pubu/małego lokalu gastronomicznego bądź kilku łazienek z WC niezależnie od położenia pionów kanalizacyjnych. Urządzenie wyposażono w silnik o mocy 1500 W, z zaawansowanym systemem rozdrabniania, oraz 4 wejścia o różnych średnicach (100/40 mm). Może zostać zamontowane na podłodze w piwnicach lub w studzienkach. Odprowadza ścieki na wysokość

l SANICUBIC

do 11 m i do 110 m w poziomie. Podobnie jak w opisywanych wcześniej urządzeniach oba te parametry są ze sobą ściśle powiązane, a dokładny dobór urządzeń odbywa się na podstawie tabel opisujących te zależności. Zaopatrzone jest w przewodową (5 m) czujkę alarmową. Urządzenie może współpracować z systemem BMS (Building Management System). l SANICUBIC 2 Classic to pompa tłocząca z wbudowanymi rozdrabniaczami, która doskonale nadaje się do odprowadzania wszystkich ścieków z całego domu oraz do zastosowań publicznych: w hotelu, restauracji, pubie, niezależnie od pionów i spadków. Wyposażona jest w dwa silniki, każdy o mocy 1500 W, z zaawansowanym systemem rozdrabniania, oraz 4 wejścia o różnych średnicach (100/40 mm). Urządzenie zapewnia optymalną wydajność i wysoki poziom bezpieczeństwa. Odprowadza ścieki na wysokość do 11 m (do 110 m w poziomie). Urządzenie może współpracować z systemem BMS (Building Management System).

wej, hotelu, restauracji, pubie, przychodni lekarskiej, niezależnie od pionów i spadków. Wyposażona w dwa silniki, każdy o mocy 1500 W, z zaawansowanym systemem rozdrabniania, oraz 4 wejścia o różnych średnicach (100/40 mm). Odprowadza ścieki na wysokość do 11 m (do 110 m w poziomie).

W przypadku tych urządzeń dobór ich powinien być zrobiony na podstawie ilości ścieków jakie będą przetłaczane oraz uwzględniając wysokość i odległość tłoczenia. W urządzeniach dwusilnikowych w przypadku małej ilości ścieków załącza się automatycznie jeden silnik, jeżeli ilość ścieków się zwiększa drugi silnik włącza się, zwiększając tym samym jego wydajność. Dodatkowo silniki uruchamiane są naprzemiennie, co równocześnie wydłuża ich żywotność. W przypadku awarii jednego z silników urządzenie może pracować dalej, zmniejsza się tylko wydajność. Informacja o awarii podawana jest na panelu zewnętrznym urządzenia. Urządzenie może współpracować z systemem

www.instalator.pl

2 Pro to pompa tłocząca z wbudowanymi rozdrabniaczami, o parametrach technicznych jak Sanicubic 2 Classic, z bezprzewodową czujką alarmową. Ta dodatkowa czujka alarmowa wysyła informację drogą radiową w przypadku nieprawidłowej pracy urządzenia lub braku prądu. Produkt do zastosowań w miejscach publicznych, obsługiwanych przez osobę nadzorującą pracę urządzenia, np. w galerii handlo-

BMS (Building Management System). Na wykresie pokazano wydajność dla urządzeń SANICUBIC 2 PRO i CLASIC. Linia niebieska ciągła opisuje wydajność urządzeń z pracującym 1 silnikiem, linia przerywana - wydajność z dwoma silnikami. l No wo ścią jest SA NICUBIC 2XL (fot. 2) - wprowadzony do naszej oferty pod koniec sierpnia 2014 roku. Jest to przepompownia oparta na dwóch pompach typu vortex o przelocie 55 mm i pojemności zbiornika 120 l.

Moc silników to 2000 W każdy.

Urzą dze nie po zwa la na prze tłaczanie ścieków szarych i czarnych na wysokość do 10 lub 110 m w pozio mie. Mak sy mal na wy daj ność wynosi 35 m3/h.

Odprowadzenie ścieków odbywa się rurą DN 80 lub DN 100. Urządzenie jest zaopatrzone w control box montowany na ścianie, system alarmowy przewodowy oraz zawór odcinający na przewodzie tłocznym.

Wykonany w klasie ochrony IP 68.

Może być stosowany w obiektach komercyjnych i dużych domach.

We wszystkich urządzeniach SANICUBIC należy pamiętać o montażu zaworów odcinających (niedostarczanych wraz z urządzeniem) na przewodach doprowadzających ścieki do urządzenia oraz na przewodzie tłocznym. Zawory pozwalają na odłączenie urządzenia od instalacji w przypadku przeglądów okresowych lub awarii.

Wszystkie urządzenia objęte są dwuletnią gwarancją. Ważnym elementem jest bardzo dobrze działająca sieć 50 punktów serwisowych na terenie kraju. Naprawa urządzeń następuje bezpośrednio w miejscu zainstalowania urządzenia.

Przemysław Kapczuk

15

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Ring „Magazynu Instalatora”: instalacje w łazience stelaż, syfon, odpływ, podtynkowy, liniowy, podłogowy

Viega Firma Viega jest bardzo uznanym producentem wyposażenia łazienek w systemy związane z techniką odprowadzania wody. Dotyczy to zasyfonowań do wanien, brodzików, umywalek, bidetów oraz wpustów podłogowych i odpływów liniowych. Poza tym firma dostarcza na rynek nowoczesne stelaże podtynkowe do wiszących elementów ceramiki łazienkowej, a także innowacyjne rozwiązania do napełniania wanny wodą, oparte na sterowaniu elektronicznym. Łazienka to bardzo osobiste miejsce w przestrzeni domu. Każdy jej użytkownik chciałby, aby była modna, nowoczesna i funkcjonalna. Styl tego pomieszczenia to sprawa bardzo indywidualna, wynikająca z gustu inwestora, aktualnych trendów we wzornictwie przemysłowym oraz pomysłów architekta wnętrz. Nowoczesność i funkcjonalność wynikają m.in. z rozwiązań technicznych, które proponują producenci instalacji oraz armatury.

Firma Viega jest bardzo uznanym producentem wyposażenia łazienek w systemy związane z techniką odprowadzania wody. Dotyczy to zasyfonowań do wanien, brodzików, umywalek, bidetów oraz wpustów podłogowych i odpływów liniowych. Poza tym firma dostarcza na rynek nowoczesne stelaże podtynkowe do wiszących elementów ceramiki łazienkowej, a także innowacyjne rozwiązania do napełniania wanny wodą, oparte na sterowaniu elektronicznym.

Z oczywistych względów nie sposób omówić całego asortymentu firmy Viega. Przedstawię wybrane produkty świadczące o innowacyjności producenta w dziedzinie techniki łazienkowej.

Pytanie do...

Ile wynosi głębokość montażu przy ścianie nowego odpływu liniowego Viega?

16

im. Frauhofera w Stuttgarcie poziom hałasu w tej armaturze jest o ponad połowę niższy niż w przypadku armatury standardowej.

Z produktami Trio oraz Trio F może współpracować elektroniczny mieszacz Multiplex Trio E. Przy pomocy wielofunkcyjnych pokręteł montowanych na rancie wanny albo ścianie

Multiplex Pod nazwą Multiplex kryją się artykuły przeznaczone do stosowania w wannach. Multiplex Trio to armatura dopływowo-odpływowo-przelewowa do wanien z otworem o średnicy 52 mm. Dostępna jest w wielu wariantach pod kątem wyglądu widocznego elementu obsługi, jakim jest pokrętło do zamykania/otwierania korka (nagrody Red Dot Design za wzornictwo), ale też występująca w wersjach przeznaczonych do wanien niestandardowych, np. okrągłych (tj. z dłuższą rurą przelewową i cięgnem do korka).

Technicznym wyróżnikiem Multiplex Trio jest bardzo niska wysokość elementów przelewu i dopływu za ścianką wanny, co gwarantuje montaż tego rozwiązania przy ograniczonej przestrzeni za wanną.

Istotną cechą wpływającą na komfort użytkowania tych urządzeń jest również ich duża wydajność odpływu przewyższająca wymagania regulowane normą.

Wynikiem pracy i pomysłowości inżynierów Viegi jest unikalny Multiplex Trio F - fot. 1. Dopływ wody z mieszacza doprowadzony jest do króćca przyłączeniowego znajdującego się nad syfonem. Wanna napełniana jest bezgłośnie z poziomu jej dna promieniście rozchodzącym się wokół kołpaka strumieniem. Według badania przeprowadzonego przez Instytut

Fot. 1. Multiplex Trio F z możliwością napełniania wanny przez odpływ. można regulować temperaturę i wydatek wody, a także przełączać zasilanie wodą na główkę prysznica i zamykać/otwierać korek (fot. 2).

Jedno z rozwiązań to pokrętło z elektronicznym wyświetlaczem pokazującym m.in. temperaturę wody zasilającej, jej zużycie na kąpiel lub zużycie całkowite. Sterownik ma możliwość za-

Fot. 2. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

Fot. 3. Odpływ ścienny Viega Advantix Vario. pamiętania 3 ustawień temperatury i objętości napełniania wanny. Za pomocą aplikacji można sterować Multiplexem Trio E zdalnie poprzez sieć WLAN.

Fot. 4. Odpływ liniowy Viega Advantix Vario.

Vario Advantix Vario to duży sukces rynkowy Viega. Jest to odpływ liniowy o długości 1200 mm, który może być przycinany w zależności od Fot. 5. Stelaż do WC Viega Eco Plus z płytką uruchamiającą Visign for Style 12.

12 (208), grudzień 2015

potrzeb na dowolną długość. Wykonany jest z wysokiej jakości tworzywa sztucznego. Dzięki dodatkowym łącznikom istnieje możliwość montażu łączonego tych odpływów: w układzie liniowym (do 2800 mm), w układzie narożnym lub w kształcie litery „U” (fot. 4). Łączenie dwóch odpływów, oprócz zapewnienia indywidualności aranżacji łazienki, pozwala podwoić wydajność odpływu całego układu, co jest bardzo istotną rzeczą przy stosowaniu modnych obecnie deszczownic lub paneli natryskowych.

Advantix Vario jest produkowany również w wersji tzw. remontowej, tzn. z bardzo płaskim odpływem.

Wysokość zabudowy tego zestawu to zaledwie 70 mm, dzięki czemu możliwy jest jego montaż w stropach o niskiej wysokości.

Do końca bieżącego roku w ofercie pojawi się odpływ ścienny Advantix Vario (fot. 3). Jego niewątpliwą zaletą zarówno dla architektów wnętrz, jak i glazurników jest niewielka głębokość montażu przy ścianie, wynosząca 25 mm. Ten szczegół techniczny jest bardzo ważny przy aranżącji małych łazienek, gdzie „każdy centymetr” decyduje o rozplanowaniu pomieszczenia.

Advantix Vario przyścienny również oferowany jest w wersji remontowej z niski zasyfonowaniem.

Wykończeniem odpływów Vario jest ruszt ze stali nierdzewnej w wykonaniu matowym, błyszczącym, białym lub czarnym. Całość składa się na minimalistyczny design, obecnie bardzo modny wśród architektów i klientów indywidualnych. Ten projekt został doceniony i wyróżniony nagrodami wiodących instytutów wzorniczych.

Eco Plus Eco Plus to cały system stelaży podtynkowych do mocowania wiszących elementów ceramiki łazienkowej (WC, bidet, pisuar, umywalka) - fot. 5. Gros sprzedaży na rynku to ramy do WC. W tym przypadku niewątpliwą zaletą tego stelaża jest mechanizm spłukujący współpracujący ze wszystkimi przyciskami uruchamiającymi. Inwestor nie jest zmuszony do podejmowania decyzji o wyborze modelu przycisku w trakcie projektowania łazienki, ma świadomość, że każda jego koncepwww.instalator.pl

cja będzie możliwa do zrealizowania w trakcie „białego montażu” albo przy jakimkolwiek remoncie.

Dla wykonawców istotna będzie na pewno zintegrowana konstrukcja mocowania kolana dopływowego i odpływowego, która pozwala zmienić wysokość zamocowania ceramiki bez konieczności podnoszenia całej ramy. Ponadto kolano odpływowe o regulowanej głębokości osadzenia znacznie ułatwia podłączenie do rury kanalizacyjnej.

Do małych łazienek firma proponuje stelaże narożne. W przypadku ramy do WC zbiornik wody ma przekrój trójkątny i idealnie „wpasowuje się” w narożnik pomieszczenia. To bardzo pomaga wykorzystać optymalnie pozostałą część łazienki.

W ofercie Viega znajdziemy też bloki ze spłuczką przeznaczone do wmu-

rowania w ścianę. Szczególnie ciekawe w tym segmencie są tzw. wersje „slim”, czyli elementy, których głębokość wynosi jedynie 8 cm.

Bardzo nowatorskim pomysłem jest stelaż do WC z płynną regulacją wysokości w zakresie 80 mm. Do tego służy specjalny mechanizm ze sprężyną gazową, ukryty pod elegancką szklaną płytą z jednowarstwowego szkła bezpiecznego. Po naciśnięciu umieszczonego w płycie przycisku i lekkim obciążeniu ceramiki przesuwamy sedes do dołu. Po ponownym wciśnięciu przycisku amortyzator sam podnosi sedes do góry.

Bogata kolekcja płytek uruchamiających pozwala na dopasowanie ich do każdego stylu łazienki. Korzystając ze specjalnych ramek, możemy wbudować przycisk w ścianę i zlicować go z glazurą.

Uzupełnieniem oferty są płytki ze sterowaniem elektronicznym (zasilanie bateryjnie lub poprzez transformator z sieci 230 V). Układy detekcji umożliwiają bezdotykowe, higieniczne uruchamianie procesu spłukiwania.

Tomasz Pawlak

17

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Grudniowa tradycja „Magazynu Instalatora”...

Krzyżówka z instalacjami (w tle) Tradycja - rzecz święta! Więc ją zachowujemy. Na rozwiązanie czeka „świąteczna” krzyżówka, a na zwycięzców - jak zawsze - nagrody ufundowane przez licznych sponsorów! Odpowiedź (hasło utworzone ze wskazanych liter) prosimy przesyłać do 15.01.2016 r. pocztą na adres redakcji (adres patrz s. 5), e-mailem (konkurs@instalator.pl) albo poprzez profil na facebooku (www.facebook.com/MagazynInstalatora).

Regulamin znajduje się na www.instalator.pl

Poziomo: A1 reguluje przepływ cieczy G1 pochłaniacz P1 tłoczy wodę A4 nadużycie na dużą skalę P4 wkład do drukarki laserowej G5 łazienkowy osprzęt C6 starożytny przyrząd do pisania N6 kształt dętki C8 ozdoba na suficie L8 śpiew do melodii z taśmy A9 główny punkt programu R9 specsłużby mające na oku łapówkarzy C11 część maszyny L11 wieloskładnikowy stop żelaza z węglem, niepoddany obróbce plastycznej A13 szachy lub brydż R13 egzotyczna papuga C14 obniżanie temperatury, odbieranie ciepła N14 wysoki jak brzoza, a dymi jak koza C16 obszar wodny N16 grzybki... mlekiem ociekające G17 kunszt, rzemiosło, recepta A18 symbol europu, skrót Unii Europejskiej z angielska S18 kosmita z filmu Spielberga C19 prymitywne WC L19 wzór, forma, wzornik A21 na paliwo R21 silna karta w grze C22 przyprawa korzenna o silnym zapachu i smaku I22 ma jedno ucho N22 potocznie o motocyklu C24 korytarz do samolotu N24 tęga i nie od parady G25 w ręku krawcowej A26 także indukcyjna P26 wyposażenie pokoju

18

A29 stopień oficerski G29 echosonda P29 z jej soku tequila

Pionowo: A4 potocznie mizerota, słabeusz A13 deformowanie, zniekształcanie, odkształcanie A21 skrywa tajemnice królewskiej alkowy C6 odzyskiwanie energii C19 zmywany z paznokci E1 piła w morzu E26 pożywka bakterii G1 twarda odmiana węgla kamiennego G11 oczywisty, wyraźny, pewny G22 może być z dwiema niewiadomymi H8 gaz pachnący powietrzem po nawałnicy H19 dla chirurga i szwaczki M8 główny składnik powietrza M19 bohaterka elementarza N1 konwektor, promiennik, grzejnik N11 unika ryzyka N22 potocznie o aptekarzu P1 sojusz wojskowy P26 utrudnia widoczność kierowcom R6 proces tworzenia wielu międzycząsteczkowych wiązań kowalencyjnych R19 defekt maszyny T1 pomiarowa, np. z manometrami T13 poprzedza Boże Narodzenie T21 zapobiega przeciekom

N A G R O D Y

U Danfoss: 3 elektroniczne głowice eco i kalendarz z logiem; U Euroster: Euroster Q7; U Herz: zestaw upominków; U KAN: kurtka; U Nowatech: 2 zestawy gadżetów; U Purmo: t-shirt, plecak, power bank; U Rosenberg: 3 bluzy polarowe: S, L, XL; U SFA: 3 plecaki z niespodzianką; U Stiebel Eltron: 3 nagrody z niespodzianką; U Termet: polar, koszulka polo, t-shirt, kubek termiczny, termos; U Unical: zestaw kalibratorów Ø 14, 16, 18, 20, 26, 32; U Uniwersal: 30 kalendarzy ściennych; U ZMK SAS: 3 zestawy gadżetów;

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

www.instalator.pl

12 (208), grudzień 2015

19

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Awarie wodomierzy - temat mało rozpoznany (2)

Oś z osadem Nie ma zbyt wielu publikacji dotyczących awaryjności wodomierzy.

Producenci nie szukają rozgłosu. Część awarii powstaje w wyniku zastosowania nieodpowiednich materiałów, złego zastosowania urządzeń, niepoprawnego doboru. Przyczyną może okazać się jakość dostarczanej wody mimo spełniania warunków określonych w odpowiednich rozporządzeniach.

l

Oględziny zewnętrzne: W wyniku oględzin zewnętrznych stwierdzono, że korpusy ww. wodomierzy oraz osłony liczydła są w stanie nienaruszonym. Zauważalne są mniejsze lub większe nacieki koloru rdzawego, szczególnie widoczne na osłonie liczydeł. Próba spowodowania pracy Artykuł ten jest kontynuacją publi- nie błędy wskazań dla charaktery- strumieniem powietrza nie powiodła kacji rozpoczętej w „Magazynie Insta- stycznych strumieni objętości, które się u wszystkich badanych wodomierzy. latora” 11/2015 („Rzeczywisty strumień” s. pokazano w tabeli 1. l Oględziny wewnętrzne: 48-49 - przyp. red.). Dziś przedstawię Ze względu na to, iż tylko w pierwW celu wyjaśnienia przyczyny awawyniki badań metrologicznych wodo- szym przedziale 0-0,02 m3/h mierzone rii ww. wodomierzy, polegającej na mierzy przekazanych do badań ich trwałym zatrzymaniu, przez FSM (Fordońską Spółwszystkie liczniki rozebrano. dzielnię Mieszkaniową).

Umożliwiło to sprawdzenie poW wyniku badań metrologii szczególnych podzespołów bawodomierzy przekazanych przez danych urządzeń pomiarowych.

FSM uzyskano rozszerzone dane W trakcie oględzin wewnętrzw poziomej i pionowej pozycji zanych stwierdzono występowanie budowy oraz dla 4-6 wielkości Fot. 1. Komory pomiarowe analizowanych wodomierzy. osadu wytrąconego z mierzonestrumienia objętości wody. Dla go medium. W trakcie próby porównania badania wykonano dla jest około 15% wody w mieszkaniu i ko- spowodowania pracy wirnika okazało próby nowych urządzeń i uznanych za lejne 10% w przedziale 0,02-0,04 m3/h się, że wywołanie obrotu wymaga przywskazujące niepoprawnie stan wody. - zmiana zabudowy na poziomą dla no- łożenia dużej siły, łożyskowanie nie Woda twarda i bardzo twarda, a więc za- wych urządzeń spowodować może spa- spełniało już swojego zadania i w wartość CaCO3 > 350 mg/l. dek różnicy bilansowej w stosunku do chwili odjęcia siły powodującej obrót wodomierza na podłączeniu wodocią- następowało natychmiastowe zatrzyWnioski gowym o około 6,2%. Tyle więcej wody manie się wirnika. pomierzą wodomierze mieszkaniowe.

Następnie przystąpiono do zdeAnaliza wyników pozwala na wysuPrzebadane urządzenia w eksploatacji montowania wirnika osadzonego na osi. nięcie poniższych wniosków. (tylko te, które nie zatrzymały się podczas Wymagało to użycia relatywnie dużej Wodomierze S100 - nowe (stan = 0 badań) wykazały średnie błędy wskazań siły, co nie powinno mieć miejsca. Po m3) tracą właściwości metrologiczne dla charakterystycznych strumieni obję- rozdzieleniu wirnika od płyty uszczelniającej, w której osadzona jest jego oś, wraz ze zmianą pozycji zabudowy. tości, które pokazano w tabeli 2.

Przebadane wodomierze osiągały średWyniki sugerują, iż w przedziale zauważono zalegający trwale osad na osi 0,04-1,0 m3/h wodomierze w zabudowie Fot. 2. Wirnik na osi górnej z płytą Fot. 3. Oś górna wodomierzy z wipionowej pokazać mogą nawet o około doszczelniającą. docznym osadem.

20% wody mniej niż w zabudowie poziomej oraz znacznie, bo o około 35%, tracą właściwości metrologiczne dla qmin w poziomej pozycji zabudowy.

Przyczyny zatrzymywania się wodomierzy Przedmiotem oględzin były wodomierze typu S100 w ilości 10 sztuk o następujących parametrach: DN 15, Qn = 1,0 m3/h, tmax = +90°C.

20

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

wirnika. Wyżej wymienione obserwacje dotyczą wszystkich wodomierzy poddanych oględzinom.

Klasyfikacja wody wg jej twardości: l bardzo miękka: < 75 mg CaCO3/dm3, l miękka: 75-150 mg CaCO3/dm3, l średnio twarda: 150-300 mg CaCO3/dm3, l twarda: 300-500 mg CaCO3/dm3, l bardzo twarda: > 500 mg CaCO3/dm3.

W wyniku oględzin i przeprowadzonych badań stwierdzono, że przyczyną awarii ww. wodomierzy było osadzenie się zanieczyszczeń w postaci węglanów wapnia i magnezu na osi wirnika, który trwale przylegając do jego powierzchni, spowodował zwiększenie się sił tarcia do wielkości uniemożliwiającej dalszy obrót wirnika na skutek naporu hydrodynamicznego mierzonego medium. Według autora przyczyną może być również zbyt mały luz pomiędzy osią a wirnikiem. W zdecydowanie większej liczbie przypadków lepsze parametry metrologiczne osiągają wodomierze wody zimnej w wyniku braku wpływu osadzania się kamienia kotłowego. W zdecydowanie większej liczbie przypadków lepsze parametry metrologiczne osiągają wodomierze z dolną i górną osią łożyskową. Przy tak wysokiej twardości ogólnej wody nie można na terenie FSM stosować wodomierzy mokrobieżnych, mokrobieżnych z rolkami chronionymi gliceryną oraz objętościowych (wolumetrycznych). Zabudowa wodomierzy ma istotny wpływ na obserwowaną różnicę bilansową wody dla budynku/nieruchomości.

Inny przykład pokazuje naocznie, jak błędy konstrukcyjne mogą wpłynąć na wskazania wodomierzy. l Oględziny zewnętrzne: W wyniku oględzin zewnętrznych stwierdzono, że korpusy ww. wodomierzy oraz osłony liczydła są w stanie nienaruszonym. Wloty i wyloty wodomierzy czyste - bez osadów. Próba spowodowania pracy strumieniem powww.instalator.pl

12 (208), grudzień 2015

Fot. 4. Płyty antyzamarzaniowe wodomierze uszkodzone i nowa poprawiona płyta. wietrza nie powiodła się u części badanych wodomierzy. Pozostałe wodomierze zmieniały stan pod wpływem strumienia powietrza. l Oględziny wewnętrzne: W celu wyjaśnienia przyczyny awarii ww. wodomierzy polegającej na ich

trwałym zatrzymaniu, wszystkie liczniki rozebrano. Umożliwiło to sprawdzenie poszczególnych podzespołów badanych urządzeń pomiarowych.

W trakcie oględzin wewnętrznych stwierdzono występowanie osadu w przestrzeni (gnieździe górnym) pomiędzy osią wirnika a pierścieniem antymagnetycznym płyty antyzamarzaniowej w części mokrej. Pierścień antymagnetyczny jest nieosłonięty - bezpośrednio styka się z przepływającym medium.

W trakcie próby spowodowania obrotu wirnika okazało się, że wywołanie

obrotu wymaga przyłożenia dużej siły.

W trakcie obrotu z gniazda wysypywały się duże ilości osadów w postaci grudek i ziaren. Osady przyciągane w wyniku pracy sprzęgła magnetycznego w przestrzeń gniazda wirnika i do pierścienia antymagnetycznego powodowały jego stopniowe spowolnienie, aż do zatrzymania.

W wyżej opisanych wodomierzach zauważono dwa typy płyty antyzamarzaniowej. Jedna z nich posiada od mokrej strony pierścień antymagnetyczny, który nie jest zatopiony w całości w płycie. Podczas pracy przyciąga on wraz z magnesem znajdującym się w wirniku osady, m.in. żelaza, powodując odkładanie ich, a nawet spiekanie.

Podsumowanie Jest wiele przyczyn obniżenia wartości metrologicznej wodomierzy. Powoduje to wzrost strat pozornych wody - czy to po stronie przedsiębiorstw wodociągowych, czy też po stronie zarządców nieruchomości. Wybierając klasę metrologiczną i typ wodomierza, dobrze wiedzieć, jak w naszej sieci wodociągowej, instalacji zachowują się różne typy urządzeń, by w pełni zastosować zapisy rozporządzenia ministra gospodarki z dnia 16 sierpnia 2010 roku, zmieniające rozporządzenie w sprawie zasadniczych wymagań dla przyrządów pomiarowych, w którym czytamy m.in.: „Wodomierz nie powinien systematycznie wykazywać błędów zbliżonych do błędu dopuszczalnego (MPE), a wskazania wodomierza nie powinny systematycznie faworyzować jednej ze stron” rozliczenia. dr inż. Piotr Tuz Literatura: [1] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2010 roku w sprawie, jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. 2010 nr 72 poz. 466).

[2] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. 2007 nr 61 poz. 417).

21

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Nieco inne spojrzenie na osiadanie

Stabilizacja w gruncie Problem nierównego osiadania terenu przyległego do kanalizacyjnych studzienek rewizyjnych należy do zagadnień szczególnie ważnych w aspekcie bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Nie ma sensu żywić złudzeń - niezależnie od polskich regulacji prawnych naturalną lokalizacją kanalizacji pozostaje pas jezdny. W konsekwencji wszystkie rozwiązania powinny być przygotowane do przejmowania (narastających w miarę upływu czasu) obciążeń dynamicznych od ruchu drogowego. Jedynie w wyjątkowo korzystnej sytuacji da się bezpiecznie umieścić przewody poza jezdnią, przy czym długotrwałość takiej sytuacji jest bardzo często problematyczna.

Pierścienie odciążające Szereg kontrowersji towarzyszy stosowaniu pierścieni (płyt) odciążających, których zadaniem jest rozłożenie

Rys. 1. Ogólna zasada działania pierścienia odciążającego. skupionego obciążenia (koło pojazdu) na większą powierzchnię, co pozwala ochronić wrażliwy korpus obiektu (studzienki i komory z tworzyw sztucznych - termoplastów i duroplastów oraz kompozytów) przed zgniataniem (rys.

1). Taki pierścień nie ma prawa stykać się z konstrukcją studzienki, musi pracować niezależnie. Rozwiązanie roz-

22

powszechniło się wraz z pierwszymi rozwiązaniami studzienek całkowicie skonstruowanych z tworzyw sztucznych, aczkolwiek jego pierwowzory pojawiły się przy studzienkach z azbestocementu oraz doświadczalnych obiektach, w których częściowo wykorzystywano tworzywa termoplastyczne.

Obecnie zapanowała moda na stosowanie pierścieni niezależnie od rodzaju konstrukcji studzienki, w tym zwłaszcza konstrukcji betonowych i żelbetowych. Motywacją jest zapadanie się nawierzchni w sąsiedztwie studzienek. Pojawia się jednak pytanie, dlaczego również w przypadku studzienek z pierścieniami mamy do czynienia z analogicznym zjawiskiem, nierzadko zresztą pojawiającym się bardzo szybko - wręcz nawet kilka dni po ukończeniu montażu. Z różnych przyczyn bardzo często obserwuję jedną z budów, gdzie zbliżone roboty kanalizacyjne prowadzone są równocześnie przez inwestora publicznego i inwestora prywatnego, przy czym stosowane są analogiczne rozwiązania materiałowe.

Niezależnie od stopnia przestrzegania zasad postępowania z materiałami na placu budowy (u „prywaciarza” mniej więcej ich przestrzegano, u „publicznego” zwalano wszystko byle jak i sporo „się poobtłukiwało”; w zasadzie trudno byłoby znaleźć prefabrykat bez uszkodzonych krawędzi; odnosi się to nawet do wpustów deszczowych) inwestor prywatny zamówił studnie betonowe z fabrycznie wykonanymi otworami i osadzonymi systemami przyłączeniowymi. Natomiast po stronie inwestora publicznego zamówiono wprawdzie prefabrykaty u tego samego producenta, ale szklanki bez otworów (bo to przecież taniej), w których mniej lub bardziej zgodnie z potrze-

bami wykuto otwory. Potem oczywiście osadzono w nich bezpośrednio „na sztywno” przewód (rys. 2), a wolne przestrzenie starannie wypełniono betonem. To i tak dobrze - w mniej frasobliwej wersji trafiają tu cegły, gruz, względnie inne śmieci budowlane.

Jednak nie zmienia to rzeczywistości - awaria na skutek braku kompensacji nierównego osiadania, polegająca na spłaszczeniu lub ścięciu kanału, pozostaje jedynie kwestią czasu. W praktyce eliminuje to jakąkolwiek możliwość kompensacji nierównych osiadań.

Szybkość zasypywania Zwraca uwagę imponująca szybkość realizacji - roboty montażowe prowadzono rano (ok. godziny 8-9), a już popołudniu (ok. godziny 15) wszystko było starannie zasypane i oczywiście uzyskano wymagane wartości „wskaźnika zagęszczenia Proctora”, co może doprowadzić do reakcji alergicznej (to już po prostu mantra, powtarzana jak papuga w każdej dokumentacji, niezależnie od bezna-

Rys. 2. Przykład nieodpowiedniego podłączenia kolektora z PVC do betonowej kanalizacyjnej studzienki rewizyjnej. dziejności poszczególnych wykonawców). Wprawdzie zamontowano na studzienkach żelbetowe pierścienie odciążające i już po bardzo krótkim czasie dają się wyraźnie wyczuć zmiany wysokościowe nawierzchni w sąsiedztwie studzienki. Zasadniczym prowww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

Rys. 3. Otoczenie studzienki o konstrukcji z tworzyw. blemem, poza generalnym niechlujstwem wykonawcy, są różnice współpracy studzienki z tworzyw i studzienki betonowej z podłożem.

Dobre i złe zagęszczenie Charakterystyczne cechy materiałowe wyrobów z tworzyw powodują, że w przypadku zgodnego z zaleceniami zasypu (kolejnymi, oddzielnie zagęszczanymi warstwami - rys. 3) podłoże,

12 (208), grudzień 2015

równocześnie współpracując z elastycznym płaszczem studzienki, dobrze się zagęszcza i stabilizuje. W ostatecznym efekcie pierścień jest dobrze podparty i jego położenie jest również stabilne, a równocześnie sam pierścień stanowi stosunkowo duże obciążenie i stabilizacja jego położenia wymaga wyjątkowo starannego przygotowania podłoża. Praktycznie jest to możliwe jedynie w sąsiedztwie studzienek posiadających pewną elastyczność.

Odwrotna sytuacja ma miejsce w przypadku studzienek z betonu, gdzie zasyp prowadzi się byle jak, rzadko dzieli się go na 2-3 fazy powiązane z zagęszczaniem. Ponadto konstrukcja jest sztywna i nie współpracuje tak dobrze z podłożem, jak ma to miejsce w przypadku rozwiązań posiadających pewną elastyczność. Ostatecznie pierścień odciążający oparty jest na nieustabilizowanym podłożu i musi przemieszczać się w dół, co skutkuje charakterystycznym zapadaniem się nawierzchni drogowej w sąsiedztwie studzienki. Nawet w przypadku zasypu analogicznego ze stosowanym dla konstrukcji z tworzyw trud-

no będzie uzyskać analogiczne zagęszczenie podłoża (brak współpracy ze sztywną konstrukcją). Znacznie gorsza sytuacja ma miejsce, gdy pierścień osiada nierówno. Wówczas efektem może być zniszczenie lub uszkodzenie konstrukcji kanalizacyjnej studzienki rewizyjnej.

Na zakończenie Podsumowując, pierścień odciążający przeznaczony jest dla odciążenia konstrukcji „lekkich” posiadających pewną elastyczność, a jego użycie wymaga dodatkowo szczególnie starannego przygotowania podłoża (zasyp obiektu).

W powiązaniu ze studzienkami o konstrukcji betonowej (czy też innymi sztywnymi) nie może on po prostu właściwie współpracować. Uzyskanie jakiegokolwiek efektu wymagałoby szczególnie starannego zasypu, jednak ze względu na sztywność konstrukcji i brak współpracy z podłożem jest to co najmniej bardzo mało prawdopodobne. prof. dr hab. inż.

Ziemowit Suligowski

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Podtynkowe stelaże instalacyjne (2)

Stelaż na sucho i na mokro Sucha zabudowa w toalecie z wykorzystaniem stelaży mocujących przybory sanitarne stała się obecnie standardem. Ukryte za ścianką kartonowo-gipsową instalacje z wysokiej jakości materiałów są bardziej estetyczne i trwałe, lepiej kompensują wydłużenia termiczne rur, eliminują też problem roszenia się przewodów.

Stelaże instalacyjne są to konstrukcje, które zostały wyposażone w przyłącza do armatury wodociągowej i kanalizacyjnej (oraz jako opcja do podłączenia przewodu wentylacyjnego odsysającego zapachy wewnątrz miski ustępowej). Pozwalają one na zaprojektowanie pomieszczeń sanitarnych w niekonwencjonalny, nowoczesny sposób. Ułatwiają montaż przyborów sanitarnych i późniejsze utrzymanie łazienki lub toalety w nienagannej czystości. Całość konstrukcji montowana jest w specjalnej ramie montażowej zakotwionej do ściany pomieszczenia lub zamocowana jest do wolnostojącej ścianki instalacyjnej wykonanej ze stali. Stelaże podtynkowe umożliwiają swobodną aranżację wnętrz w toaletach i łazienkach oraz pozwalają na łatwy i bezpieczny montaż ceramiki sanitarnej oraz armatury zasilającej i odprowadzającej zużytą wodę.

W dzisiejszym artykule przyjrzymy się kilku, różnym rozwiązaniom dostępnym na rynku.

Stabilne, samonośne ramy Trzonem opisywanego systemu są stabilne samonośne malowane proszkowo ramy przeznaczone do zamontowania wiszących elementów ceramiki sanitarnej. Najchętniej kupowanymi stelażami są konstrukcje o wysokości 1130 mm lub 830 mm. Stelaż o niższej wysokości posiada możliwość zamontowania przycisku spłukującego od przodu lub od góry. Dzięki opracowaniu specjalnej konstrukcji zbiornika jego głębokość zmniejszono o 15 mm. Jego pojemność wynosi 9 litrów. Podłączenie wody zasilającej zbiornik może być usytuowane nie tylko z boku, ale również w górnej

24

ściance. Aby wyeliminować hałas powstający podczas spuszczania wody, zbiorniki obudowano izolacją akustyczną (polistyren piankowy). Stanowi ona również izolację przeciwwilgociową.

Konstrukcja stelaża osadzona jest na stopach wspornikowych umożliwiających montaż w profilach blaszanych typu U lub C. Stelaż został tak zaprojektowany, aby istniała możliwość zmiany wysokości zawieszenia ceramiki już po przytwierdzeniu stelaża do ściany i podłogi.

Regulacje poziomu wody w zbiorniku dokonuje się w sposób płynny za pomocą suwaków (większa ilość wody 6-9 litrów, mniejsza ilość wody 3-4,5 litrów). Firma oferująca te stelaże produkuje również stelaż narożny. We wnętrzu stelaża zainstalowany jest specjalny zbiornik o przekroju trójkątnym. Dzięki takiemu rozwiązaniu znacznie została zmniejszona szerokość konstrukcji. Stelaże narożne doskonale sprawdzają się w małych łazienkach. Producent ma również stelaże do zabudowy na mokro.

Przeznaczone są one do montażu miski ustępowej, umywalki oraz armatury natynkowej. W celu maksymalnego ułatwienia EPS jest idealnym podłożem do otynkowania.

Do zabudowy lekkiej Ciekawą propozycją jest stelaż do zabudowy lekkiej. Instaluje się dość szybko i łatwo, dzięki pomocy nowego kanału rewizyjnego (AV1). Do tego kanału wymagany jest tylko jeden zawór odpływowy, którego konstrukcja jest uniwersalna. Nadaje się on do natynkowych i podtynkowych zbiorników spłukujących. Kanał podłączony jest tylko za pomocą jednego przewodu pneumatycz-

nego z tyłu układu uruchamiającego, pozwala to na szybszą i bezpieczniejszą instalację. Specjalna budowa kanału rewizyjnego pozwala na zaoszczędzenie cennego czasu podczas montażu ramki i płytki mocującej. System, o którym mowa może być montowany na szynach lub profilach U o szerokości 50/70 mm.

Wysuwane podpory pozwalają na regulację wysokości stelaża w zakresie od 0 mm do 200 mm. Jest to rozwiązanie pozwalające na dostosowanie wysokości zawieszenia urządzeń ceramicznych do wymagań użytkownika. Montaż spłuczki odbywa się tylko przez jedną osobę.

Stelaże dostępne są w 3 wysokościach: 80 cm, 100 cm i 113 cm oraz w dwóch szerokościach: 42 cm i 50 cm. Stelaż w wersji 42 cm produkowany jest również w wersji dla osób niepełnosprawnych.

Do zabudowy pod oknem produkowane są konstrukcje o wysokości 80 cm.

Kolanko odprowadzające wodę Ø80 mm ma przejściówkę na Ø100 mm.

Głębokość konstrukcji wynosi 151 mm.

Stelaż ten należy do urządzeń I klasy głośności. Zastosowanie w spłuczce specjalnej technologii gwarantuje delikatny przepływ z zachowaniem minimalnego poziomu hałasu. Ciekawym uzupełnieniem stelaża jest przycisk z podświetlaną tarczą. Światło diod oferowane jest w czterech kolorach. Firma oferuje rozwiązanie, które umożliwia utrzymanie czystości bez konieczności wieszania koszyczków z tabletkami na brzegu miski ustępowej - wykorzystując odchylany przycisk i zamontowane wewnątrz zbiornika specjalne urządzenia, środki czyszczące umieszcza się bezpośrednio w zbiorniku. Wszelkiego rodzaju zawieszki we wnętrzu misek ustępowych są najczęstszą przyczyną zapychania się odpływu. Stelaże do w.c. oraz bidetu przenoszą obciążenie maksymalne 400 kg. W przypadku umywalki jest to 150 kg. Główne wyposażenie zestawu zawiera przyłącze wodociągowe i kanalizacyjne, spłuczkę podtynkową (9 l) zawór napełniający, zawór spłuwww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

kujący, komplet uszczelek, dwie śruby mocujące stelaż. Dodatkowe wyposażenie uzupełnione jest o przyciski, podkładkę dźwiękochłonną, wsporniki dystansowe do montażu przyściennego lub narożnego.

W celu uzyskania bardzo małej głębokości montażu firmy produkują również stelaże do zabudowy mokrej.

Montaż przyborów na stelażach w małej łazience jest bardzo trudny, ale nie niemożliwy. Jedna z firm wypuściła na rynek stelaż, który ma głębokość montażową wraz ze zbiornikiem wynoszącą zaledwie 8,0 cm. Tak niewielką grubość zbiornika uzyskano dzięki poszerzeniu ramy i samego zbiornika. Producent produkuje 8,0 cm moduły zarówno do zabudowy suchej, jak i mokrej. Moduły do zabudowy mokrej mają nietypową budowę. Górna część stelaża utrzymująca zbiornik jest znacznie szersza od dolnej osłaniającej przewód spustowy. Taka konstrukcja znacznie ułatwia podparcie stelaża cegłami lub pustakami w czasie zabudowy. Uzyskanie 80 mm głęboko-

12 (208), grudzień 2015

ści wymaga zastosowania na odpływie z miski rury o średnicy 90 mm i stopniowania połączeń zgrzewanych. Przewód ten musi być wyprowadzony przez strop pomieszczenia. Podejścia poziome możliwe są tylko w systemie mokrym.

Oferta rynkowa produkowanych stelaży instalacyjnych jest bardzo bogata. W artykule zostało przedstawionych tylko kilka produktów wybranych producentów.

Dokonując wyboru stelaża, zwracajcie Państwo uwagę nie tylko na cenę, ale przede wszystkim na jakość produktu, okres gwarancji na wszystkie części składowe zestawu oraz dostępność do przedstawicieli serwisowych. Bogata oferta rozwiązań technicznych, paleta barw i różnorodny fason przycisków sprawiają, że produkt ten jest bardzo atrakcyjny i cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem.

Uwaga na koniec...

Wszystkie przyłącza wody wodociągowej do spłuczek podtynkowych mu-

szą być wykonane ,,na sztywno” za pomocą rur metalowych lub z tworzywa sztucznego. Nie wolno wykonywać podłączenia wody do zbiorników za pomocą elastycznych, gumowych wężyków przyłączeniowych w oplocie metalowym! Jest to kategorycznie zabronione! W przypadku uszkodzenia wężyka konieczne będzie zniszczenie obudowy spłuczki i glazury. Proszę również pamiętać, aby minimalna grubość płyty kartonowo-gipsowej zakrywającej stelaż podtynkowy wynosiła 18 mm lub - w przypadku braku takiej płyty - zastosować dwie płyty o grubości 12,5 mm. Powierzchnia pomiędzy okładziną ścienną z glazury a miską ustępową powinna być wyłożona specjalną pianką dystansową zapobiegającą popękaniu glazury. Jest ona dostępna w każdym markecie budowlanym w cenie kilkunastu złotych.

Andrzej Świerszcz

„Uporządkowanie gospodarki ściekowej na terenie Miasta Płocka, etap III” na finiszu!

tekst sponsorowany

W grudniu 2015 r. „Wodociągi Płockie” Sp. z o.o. zakończą realizację ostatniego z trzech projektów współfinansowanych przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007 - 2013. Projekt obejmował swoim zakresem zadania z zakresu modernizacji i budowy sieci kanalizacji sanitarnej oraz budowy infrastruktury odbioru i oczyszczania ścieków opadowych.

Miejski system sieci deszczowej został wyposażony w nową oczyszczalnię wód opadowych z wylotem do rzeki Brzeźnicy. Oczyszczalnia jest kluczowym elementem systemu płockiej ,,deszczówki” dla centralnej części miasta, który umożliwi oczyszczenie ścieków opadowych odprowadzanych głównie z obszaru Starego Miasta oraz Śródmieścia. Dzięki inwestycji znikną problemy związane z niekontrolowanym odprowadzaniem wód opadowych bez oczyszczenia do rzeki. Obiekt wpłynie pozytywnie na poprawę jakości wód rzeki Brzeźnicy oraz Wisły. Koszt zadania wyniósł 15 542 870 zł netto.

W latach 2008-2010 Spółka wybudowała 22,4 km kanalizacji sanitarnej na obszarze osiedli mieszkaniowych Borowiczki i Parcele zlokalizowanych na prawym brzegu Wisły w bezpośredniej jej blisko-

www.instalator.pl

ści. Uzbrojenie terenów w sieć kanalizacji sanitarnej daje mieszkańcom możliwość zlikwidowania często nieszczelnych szamb, przez co zmniejsza się ryzyko zanieczyszczenia gleby i wód podziemnych, poza tym daje komfort korzystania z wody, bez konieczności kontrolowania ilości ścieków nagromadzonych w szambie. Wartość inwestycji to kwota 18 495 336,19 zł netto. W grudniu 2015 r. zakończy się „Przebudowa kolektora ściekowego „F” metodą bezwykopową”. Zakres inwestycji obejmuje renowację około 3,7 km odcinka jednego z głównych kolektorów ściekowych wraz ze studniami i komorami. Jest to największy i najbardziej obciążony kolektor na terenie miasta. Przebudowa kolektora „F” prowadzona jest metodą bezwykopową w technologii wykorzystującej utwardzany na miejscu ,,rękaw”. Planowany koszt zadania to ok. 14 894 024,50 zł netto.

W celu zapewnienia prawidłowej eksploatacji sieci w ramach projektu dokonano zakupu samochodu specjalistycznego, wyposażonego w urządzenia do czyszczenia sieci oraz w aparaturę diagnostyczną do badania jej stanu. Użytkowanie tego sprzętu pozwoli zmniejszyć ilość odpadów technologicznych powstających w przepompowni oraz na oczyszczalni ścieków w Maszewie. Koszt dostawy samochodu to 1 680 000 zł netto.

Cel został osiągnięty! Gospodarka ściekowa w Płocku została uporządkowana, co z pewnością przyczyni się do poprawy jakości środowiska w zakresie ochrony wód powierzchniowych i gruntowych. Wyeliminowane zostaną nieszczelne szamba i niesprawne systemy odbioru ścieków bytowo-gospodarczych. Podniesie się również atrakcyjność inwestycyjna terenów oraz nastąpi poprawa warunków sanitarnych życia mieszkańców. Dzięki realizacji Projektu aglomeracja Płock spełniła na swoim obszarze europejskie normy odnoszące się do gospodarki ściekowej.

25

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Jak to dawniej o czystość dbano...

Odys w kąpieli Znaczna część poprzedniego tekstu dotyczyła sprawy zaopatrzenia w wodę miast greckich. Pod koniec podjęty został rytualny aspekt obmywania ciała, a więc inaczej ujmując - jego świętej tradycji, do której wracamy w niniejszym tekście.

Otóż ta właśnie tradycja nakazywała gospodarzowi zaproponowanie gościowi najpierw obmycie rąk, a następnie - kąpiel. To właśnie takie ablucje opisuje Homer w Odysei, a stały się one udziałem Odysa po dotarciu na dwór króla Alkinoosa. Warto tu zacytować fragment poematu, jako że dostarcza nam wiedzy o „technicznej” stronie kąpieli: „Zaś Arete służebnicom każe Prędko trójnożny kocieł postawić na żarze.

I one wraz kąpiele wstawiły naczynie, Wlały wodę, podłożą drewek - i obwinie Płomień boki; wnet syczy kociołek rozgrzany. (...) Weszła klucznica, sprasza gościa do kąpieli Ciepłej w wannie”.

Następnie klucznica myje Odysa (w niektórych przekładach czynią to dziewki służebne). Przypuszczalnie czyni to w wannie mosiężnej lub z polerowanego kamienia. Po wyjściu z kąpieli naciera ciało gościa oliwą. Odys po wyjściu z łaźni „postacią przypominał niebian”. Hipokrates pisze o ablucjach, że „zażywający kąpieli powinien zachować daleko idącą powściągliwość, nie powinien nic robić, inni mają go oblewać wodą i szorować”. W V w. p.n.e.

Grecy w pełni ukształtowali swe zwyczaje kąpielowe. W domu arystokraty obok kuchni znajdowała się łazienka, a precyzyjniej mówiąc - umywalnia. Podstawowym jej wyposażeniem była umywalka (labrum), wsparta na postumencie i sięgająca na wysokość bioder.

Wodę z domowej cysterny bądź najbliższej studni przynosił służący. W umywalni mogła się również znajdować

26

krótka i głęboka wanna z terakoty, wystarczająco duża, by korzystający z niej mógł usiąść z wyciągniętymi nogami. Była zamontowana w podłodze i opróżniana na zewnątrz za pomocą rury. Człowiek ubogi, nieposiadający w swoim domu toalety, mył się po prostu przy najbliższej studni, a od czasu do czasu udawał się do łaźni publicznej. Łaźnie takie były bezpłatne lub przynajmniej bardzo tanie. Wodę do kąpieli grzano tam nad paleniskiem, a pomieszczenia ogrzewano w razie potrzeby przenośnymi piecykami. Najbardziej wystawne łaźnie publiczne miały oddzielne pomieszczenia do zimnych, ciepłych i parowych kąpieli.

Toteż również arystokraci odwiedzali łaźnie publiczne, korzystając z kąpieli parowych i prymitywnych natrysków, z których na ramiona i głowę lała się woda z dysz umieszczonych w ścianach: to służący, stojąc po drugiej stronie, nalewał wodę do otworów.

Mówiąc o kąpieli w zakładzie publicznym, nie można pomijać jej roli towarzyskiej. Z literatury wiemy, że kąpiący się siedzieli w kilku-kilkunastu krótkich, głębokich kadziach, ustawionych w okrągłym pomieszczeniu.

Można tu było dyskutować, grać w kości, wypić kieliszek wina i zjeść niewielki posiłek. Całość, która miała przybrać niewiarygodnie wystawną formę w łaźniach rzymskich, w Grecji była więc jeszcze kameralna i skromna, ale - co ważne - narodziła się już idea kąpieli w szerokiej gamie temperatur, w publicznej scenerii i rekreacyjnej odmianie.

Wykąpać się mógł starożytny Grek również w gimnazjonie - przybytku, w którym zamożni młodzieńcy rozwijali sprawność fizyczną. Kąpiel stanowiła tu skromne uzupełnienie zajęć sportowych. Aby umyć ciała natłuszczone wcześniej oliwą i pokryte cienką warstwą piasku, myli się przy umywalni bądź korzystając z wanny czy natrysku. Choć ciepła woda ułatwiłaby usunięcie tłuszczu i brudu, nic nie wskazuje na to, aby greckie gimnazjony ją oferowały.

Sportowcy widzieli w gorących kąpielach ryzyko osłabienia organizmu, a nawet zniewieścienia. Sam Platon w swoich Prawach rezerwuje kąpiele dla starych i chorych. Wbrew jednak zdaniu filozofa również młodzi, silni mężczyźni zagustowali w ciepłej wodzie dostępnej w łaźniach. Warto tu wspomnieć jednocześnie, że przepełnieni duchem walki, wręcz ascetyczni Spartanie po okresie niemowlęctwa myli się rzadko. Likurg, spartański prawodawca z IX w. p.n.e., ostrzega przed ciepłą kąpielą jako zwyczajem deprawującym i nieprzystającym narodowi żołnierzy.

Za miesiąc przeniesiemy się m.in. na Kretę, skąd pochodzi pierwsza znana wanna.

Aleksandra Trzeciecka www.instalator.pl

strony sponsorowane miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

ARCO rozszerza ofertę produktów VITAQ

Całkowicie antykamienne Hiszpańska firma Valvulas ARCO wprowadziła na rynek pakiet promocyjny VITAQ, zapewniający instalatorom wiele możliwości podłączeń odbiorników wody w instalacjach domowych i przemysłowych oraz rozwiązujący problemy związane z osadzaniem się kamienia kotłowego w różnych typach instalacji.

Firma ARCO wydaje rocznie ponad pół miliona euro na badania i rozwój swoich produktów. Pozwala to nieustannie poszerzać ofertę produktową o nowe propozycje posiadające innowacyjne rozwiązania.

Nowa wersja zaworu COMBI MAC to jedyny zawór na rynku posiadający dwa niezależne wyloty i dwa systemy zamykające na ¼ obrotu - to rozwiązanie zostało opatentowane przez ARCO. Dzięki temu rozwiązaniu można podłączyć do jednego punktu dwa różne urządzenia AGD. Jest on antykamienny oraz łatwy i szybki w montażu, posiada nowoczesny design.

00472

Zawór czerpalny NANO DOBLE MAC to kolejny oryginalny projekt w 100% opracowany przez ARCO. Tak jak w pozostałych typach zaworów kątowych ARCO, jego jednoczęściowy - pozbawiony możliwości przecieków - korpus wykonany jest z mosiądzu europejskiego CW617N w procesie odkuwania na gorąco. Kula-trzpień w zaworach NANO DOBLE MAC jest wykonana z jednego kawałka specjalnego polimeru, materiału o właściwościach antykamiennych stosowanego tylko przez ARCO. W zaworach z filtrem DUAL oraz MINI, tak jak w innych modelach zaworów kątowych z systemem VITAQ, kula-trzpień zaworu jest jednolita, wykonana z wytrzymałego polimeru o włastrony sponsorowane

ściwościach antykamiennych.

Zawory posiadają wbudowany filtr, który zapobiega przedostawaniu się przez zawór drobnych ciał stałych i innych zanieczyszczeń. W nowej wersji zaworów filtr jest wykonany również z polimeru o właściwościach antykamiennych.

Nowatorskie rozwiązanie ARCO polega na wdrożeniu koncepcji „VITAQ inside”, która wydłuża bezawaryjne działanie zaworów oraz przynosi więcej korzyści dla dystrybutorów, instalatorów i końcowych użytkowników. Obecnie w ofercie ARCO znajduje się już prawie 50 produktów z systemem VITAQ. Są to: zawory kątowe

stosowanych surowców, kontrola jakości w procesach produkcyjnych, jakość w projektowaniu i produkowaniu innowacyjnych rozwiązań technicznych oraz nieustanna dbałość o zadowolenie naszych klientów są dla nas najważniejsze. Słuchamy i rozumiemy potrzeby klientów, projektujemy i tworzymy nowe produkty, coraz łatwiejsze w instalacji i coraz trwalsze - linia produktów VITAQ jest tego dobrym przykładem”.

Dzisiaj firma ARCO jest wzorem do naśladowania w swojej branży na międzynarodowym rynku. Dzięki inwestowaniu ponad pół miliona euro rocznie w badania i rozwój firma ARCO wprowadza wiele innowacji do oferty produktowej wszystkich typów swoich zaworów: do wody, gazu oraz zaworów grzewczych. ARCO zatrudnia ponad 400 osób wykwalifikowanego personelu, posiada dwa zakłady produkcyjne w hiszpańskiej

02402MAC

DUAL29

A-80 MAC, zawory kulowe TAJO 2000 Antical, zawory pralkowe L-85 MAC, zawory z podwójnym przyłączem COMBI MAC, ogrodowe zawory czerpalne NANO MAC i NANO DOBLE MAC, podtynkowe zawory serii TEXAS oraz rozdzielacze do systemów ogrzewania. Na wszystkie zawory z systemem VITAQ ARCO udziela w Polsce 25 lat gwarancji.

Cytując Marię Ferrer, dyrektora marketingu w firmie Valvulas ARCO S.L., „celem naszej firmy jest zajmowanie czołowej pozycji wśród najlepszych producentów branży, udaje nam się to osiągać od ponad 40 lat”.

Motto założyciela i prezesa firmy ARCO pana José Ferrer Beltrána: „Jakość produkcji to filozofia naszej pracy. Jakość

Walencji oraz w Tunezji o łącznej zdolności produkcyjnej ponad 33 mln zaworów rocznie. Firma uzyskała ponad 30 patentów i ponad 50 wzorów użytkowych. Katalog produktów firmy zawiera obecnie ponad 3000 pozycji znajdujących zastosowanie zarówno w budownictwie ogólnym, jak i w przemyśle. Poza zakładami produkcyjnymi firma posiada magazyny w Hiszpanii oraz filie handlowe w Polsce, Tunezji, Brazylii, Kolumbii, Maroku i na Węgrzech. www.valvulasarco.com

27

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Chemia budowlana i kilka trudnych kwestii do rozwiązania

Remont w łazience Tam, gdzie jest dużo wody, wymagania co do zastosowanych produktów są także duże. Tu niestety każdy błąd kosztuje wiele. Źle dobrana izolacja lub jej brak to zalany sąsiad, zniszczone płytki i konieczność remontu. Wielość produktów to duże prawdopodobieństwo popełniania błędu, dlatego warto zapoznać się z kilkoma uwagami, a właściwie często zadawanymi pytaniami, na które odpowiedzi mogą się przydać nie tylko przy remoncie łazienki.

Nie wszystkie produkty wodoodporne są wodoszczelne, za to wszystkie wodoszczelne są wodoodporne. Pojęcie wodoszczelności jest często mylone właśnie z wodoodpornością. Produkty wodoodporne nie muszą być jednocześnie wodoszczelne. Tradycyjny klej, fuga, czy podkład podłogowy są wodoodporne, to znaczy odporne na działanie wody, nie ulegają zniszczeniu pod jej wpływem. To, że taki produkt nasiąka wodą, jest zjawiskiem naturalnym, niestety woda ta penetruje dalej… Należy zdać sobie sprawę, że klej czy fuga nie zahamują przenikania wody, nie poprawią wodoszczelności, musiałyby być jednocześnie izolacjami.

Wodoszczelne są na pewno izolacje wodochronne. Są one wymagane w łazienkach. Penetrująca w głąb podłoża woda zniszczy materiały budowlane, które nie muszą być przecież wodoodporne. Ale nie wszystkie wyroby budowlane są wodoodporne, nie są nimi wyroby gipsowe i anhydrytowe.

Gdzie zastosować produkty wodoszczelne?

Wszystkie wyroby wodoszczelne, a więc izolacje należy zastosować w strefie mokrej łazienek. Obejmuje ona miejsca, gdzie może wystąpić rozlewanie wody lub krótkotrwale silne zraszanie powierzchni wodą rozpryskową. Strefa ta sięga:

28

l w przypadku umywalek i wanien ką-

pielowych bez natrysku na wysokość co najmniej 50 cm powyżej najwyższego punktu czerpalnego (kranu), l w przypadku natrysków (także ściennych, np. nad wannami) na wysokość co najmniej 50 cm powyżej wylotu prysznica (także trzymanego nad głową przez osobę stojącą w wannie), natomiast na szerokość - co najmniej 50 cm z każdej strony poza umywalkę, wannę lub brodzik.

Ponadto do strefy mokrej zalicza się całą podłogę i pas o wysokości co najmniej 10 cm na ścianach wokół podłogi, czyli miejsce, gdzie pralka może wylać swoją płynną zawartość. Pozostałe powierzchnie to strefa wilgotna, która nie wymaga wykonania izolacji.

Często też wykańcza się takie powierzchnie innymi materiałami niż płytki: tynki dekoracyjne, farby, ale i drewno.

Tylko izolacja?

Niestety nie. Zaprawa uszczelniająca to nie wszystko i wszyscy zdają sobie z tego sprawę. Przed wykonaniem zasadniczej izolacji dodatkowo należy zabezpieczyć miejsca szczególne: połączenie powierzchni pionowych i poziomych, szczelin dylatacyjnych i przejść rurowych - przy użyciu taśmy uszczelniającej, narożników oraz kołnierzy uszczelniających. W pobliżu uszczelnianych miejsc nanosi się warstwę płynnej folii lub innej zaprawy uszczelniającej, np. cementowego szlamu uszczelniającego, przykłada dany element, dociska i cienko pokrywa masą część z widoczną siateczką lub fizeliną. Całościowego pokrycia taśmy uszczelniającej izolacją raczej się nie praktykuje, uszczelniający elastomer

powinien być wolny od zaprawy. Brak dodatkowych elementów uszczelniajacych to najczęstszy błąd wykonawczy, który powoduje przeciekanie izolacji.

Ile warstw izolacji?

Poważnym błędem jest stosowanie izolacji tylko w jednej warstwie. Aby uzyskać właściwe zaizolowanie podłoża, wymagane jest wykonanie powłoki co najmniej dwuwarstwowej o odpowiedniej grubości. Naczelną zasadą jest, że lepiej zrobić więcej warstw mniejszej grubości niż mniej warstw grubszych. Każda nieszczelność w powłoce izolacyjnej to tak naprawdę brak izolacji. Ostateczna ilość warstw i końcowa grubość uszczelnienia zależy od rodzaju izolacji do wykonania.

Folia czy szlam uszczelniający Folia w płynie to produkt oczywisty, który każdy wykonawca, nawet domowy majsterkowicz, zna. Jest ona gotowa do użycia, po wyschnięciu tworzy izolacyjną powłokę o bardzo dużej elastyczności. Oprócz folii w łazienkach często korzysta się z różnego rodzaju tzw. szlamów uszczelniających, czy też - jak inni mówią z zapraw polimerowo-cementowych.

Zaprawy te są idealnym rozwiązaniem do prysznicy z odpływem bezpośrednio w podłodze. Dużym plusem stosowania tego typu zapraw jest prostota przygotowania podłoża. Podłogę należy oczywiście przeczyścić, odkurzyć, a następnie zamiast gruntu podłoże zwilżyć wodą. Na wilgotnym podłożu przyczepność izolacji jest lepsza. Zaprawy polimerowo cementowe są paroprzepuszczalne, dlatego też ściany czy wylewki nie wymagają pełnego wyschnięcia. To, jaki produkt zostanie użyty, zależne jest od obciążenia wodą oraz od rodzaju podłoża. Im większe obciążenie wodą, www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

tym lepiej zastosować izolacje szlamowe jedno-, jak i dwuskładnikowe.

Narzędzia do nakładania izolacji

Szlam uszczelniający

Folia w płynie ma konsystencję gęstej śmietany, dlatego najłatwiej nakładać ją pędzlem lub wałkiem.

Przy malowaniu stosujemy zasadę nanoszenia powłoki „na krzyż”, czyli pierwszą warstwę np. pionowo, drugą poziomo. Można nakładać kolejne warstwy w zależności od wymaganej grubości powłoki. Podobnie jest z izolacjami polimerowo-cementowymi. Można nakładać je metodą malarską, w tym przypadku raczej twardą szczotką lub pacą.

Pierwszą warstwę zamykającą pory w podłożu zawsze lepiej nałożyć szczotką, kolejne zaś pacą. Ilość warstw, a właściwie sumaryczna grubość izolacji, zależna jest od rodzaju izolacji, którą należy wykonać: lekka, średnia lub ciężka. Nie zapominajmy, że narzędzia po wykonanej pracy trzeba umyć. Zaprawy te mają dużo składników chemicznych i żywic, przez co twardniejąc, mocno przywierają do narzędzi.

Jaka jest różnica między szlamami uszczelniającymi jednoskładnikowymi i wieloskładnikowymi? Największa różnica techniczna to elastyczność tych produktów. Te dwuskładnikowe są odkształcalne, właściwie po wyschnięciu zachowują się jak papa.

Większa elastyczność to też szersze spektrum podłoży i miejsc, na które taką zaprawę można zastosować, szczególnie takich, które narażone są na oddziaływanie termiczne (cykle nagrzewania, schładzania), stąd lepszym rozwiązaniem są te dwuskładnikowe.

Ilość miejsc i podłoży, na które można zastosować izolację dwuskładnikową, jest nieograniczona: jastrychy każdego typu, wylewki, tynki, baseny, balkony, tarasy itp. Elastyczność przekłada się jeszcze na możliwość mostkowania rys w podłożu, izolacje dwuskładnikowe zwykle mają kilkukrotnie lepszą zdolność przenoszenia rys niż te jednoskładnikowe. Ta istotna cecha wpływa na możliwość nanoszenia izolacji na spękane podłoża. Różnica między nimi jest także w ich przygotowaniu - te jednoskładnikowe mieszamy z wodą, a te dwuskładnikowe w odpowiednich proporcjach podanych przez producenta.

Dzięki temu, że jednoskładnikowe szlamy mieszamy z wodą, możemy wykonać konsystencję rzadszą lub gęstszą w zależności od metody nakładania szczotką lub pacą. Niestety w izolacjach dwuskładnikowych raczej nie ma możliwości regulowania konsystencji, co powoduje, że niektóre trudniej nałożyć szczotką. Ewentualne większe dolanie składnika mokrego będzie powodować, że na koniec zostanie za dużo składnika suchego.

Siatka zbrojąca Siatka zbrojąca nie zawsze jest wymagana. Oczywiście w dużej mierze zależy to od producenta danego produktu. Z reguły jednak siatkę wtapia się w izolację, gdy chcemy zwiększyć jej odporność na rozciąganie, dlatego częściej wykonuje się tę czynność w produktach sztywniejszych, czyli jednoskładnikowych izolacjach szlamowych, szczególnie gdy zaizolować trzeba powierzchnie zewnętrzne, np. tarasów, które silnie narażone są na oddziaływania termiczne. W przypadku izolacji dwuskładnikowych siatkę dodaje się najczęściej tam, gdzie warunki eks-

ploatacji są najcięższe. Niebagatelną rolą siatki jest kontrola grubości wykonanej powłoki. Zatapiając siatkę, mamy pewność, że grubość nakładanej izolacji jest odpowiednia, wszak siatka musi być zatopiona w całości, nie może być widoczna.

Jak szybko izolacja wiąże?

Izolacje szlamowe w optymalnych warunkach wiążą w tempie ok. 0,8 mm grubości na 1 dzień, dlatego przyjmując średnią grubość 2,5-3,0 mm izolacji, 3-4 dni powinny wystarczyć, aby była związana. Oczywiście jeśli temperatura jest niska, a wilgotność wysoka, czas ten może być wydłużony.

Czy izolacja będzie wtedy sucha?

Trudno powiedzieć, bo zależy to przede wszystkim od owych warunków wysychania. Inaczej zachowują się folie w płynie, te wiążą poprzez odparowanie wody na zewnątrz, więc proces wiązania ściśle powiązany jest z temperaturą i wilgotnością powietrza oraz podłoża.

Izolacja bez przykrycia?

Czy izolacje można zostawić bez przykrycia ich płytkami? Wnętrz to pytanie raczej nie dotyczy, wewnątrz pogoda nigdy nie sprawi psikusa. Na zewnątrz to co innego, często pogoda zaskakuje i prace należy przerwać na okres zimowy. Izolacje cementowe są odporne na UV, a więc pozostawienie ich bez przykrycia kolejnymi warstwami niczym im nie grozi. Na trwałość tak pozostawionej izolacji wpływ mają tylko uszkodzenia mechaniczne.

Izolacje to temat rzeka. Mam nadzieję, że w tych kilku poradach cześć zagadnień została wyjaśniona.

Bartosz Polaczyk

Wyniki internetowej sondy: październik (głosowanie na najpopularniejszy wśród internautów tekst ringowy zamieszczony w „Magazynie Instalatora“ X/2015) Jeśli nie walczysz sam na ringu, pomóż zwyciężyć innym.

Wejdź na www.instalator.pl www.instalator.pl

29

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Zastosowanie grafenu w fotowoltaice

Ogniwa trzeciej generacji Głównymi cechami grafenu, które przemawiają za wykorzystaniem go w produkcji paneli słonecznych, są niewątpliwie jego wytrzymałość, wysoka przewodność elektryczna oraz bardzo dobra przepuszczalność optyczna.

Teoretycznie o pochodzeniu grafenu wiemy już od lat 50. ubiegłego wieku. Jednak do 2004 roku środowisko naukowe podważało występowanie w przyrodzie dwuwymiarowego grafenu. W roku 2004 prosty eksperyment zmienił spojrzenie na ten wyjątkowy materiał. Andre Geim i Konstantin Novoselov udowodnili występowanie dwuwymiarowego grafenu dzięki doświadczeniu z taśmą. Listek taśmy klejącej naukowcy przykładali do grafitu.

Stopniowo odklejali od siebie kolejne warstwy, aby finalnie pozostała na listku taśmy jedynie warstwa o grubości jednego atomu. Z pozoru banalne doświadczenie pozwoliło uczonym w 2010 r. otrzymać nagrodę Nobla.

W grafenie możemy zaobserwować heksagonalne ułożenie atomów oraz płaską jednoatomową warstwę węglową.

Zainteresowanie tym materiałem spowodowane jest jego nadprzeciętnymi właściwościami. Jego przewodność ciepła wynosi od 4800 do 5300 W/(m * K). Dla porównania przewodność ciepła dla srebra wynosi jedynie 429 W/(m * K). W temperaturze pokojowej charakteryzuje się dużą ruchliwością elektronów μ ≈ 200 000 cm²/(V * s). Posiada o wiele większą wytrzymałość na rozciąganie w porównaniu do np. stali i wynosi ona 130 GPa. Z punktu widzenia fotowoltaiki bardzo istotną cechą materiału jest możliwość konwersji promieni słonecznych na energię. Naukowcy wykazali, że jeden foton może wybić więcej niż jeden elektron.

30

Cechy grafenu Głównymi cechami grafenu, które przemawiają za wykorzystaniem go w produkcji paneli słonecznych, są niewątpliwie jego wytrzymałość, wysoka przewodność elektryczna oraz bardzo dobra przepuszczalność optyczna.

Ogniwa na bazie grafenu byłyby w stanie pochłaniać światło z całego spektrum widma słonecznego. Rozważmy zmiany, jakie mogą nastąpić w przypadku zamiany krzemu występującego w panelach fotowoltaicznych na grafen. Istota działania modułów fotowoltaicznych polega na produkcji prądu stałego, który jest zamieniany za pomocą inwertera na prąd zmienny, którym możemy zasilać standardowe urządzenia domowe. W panelach prąd powstaje na skutek pochłaniania fotonu przez płytkę krzemową i wybijania elektronu. Ruch ten to stały prąd elek-

tryczny. Standardowa konstrukcja paneli pozwala na konwersję jednego fotonu na jeden elektron. Badania prowadzone przez instytut ICFO w Hiszpanii jednoznacznie mówi o ogromnym potencjale grafenu w fotowoltaice.

Wskazania są na tyle optymistyczne, że możemy sądzić, iż maksymalna sprawność ogniwa może wynosić ok. 60%.

Naukowcy Marc Gluba i Norbert Nickel przeprowadzili doświadczenie, w którym osadzili grafen na szklanej płytce, a następnie pokryli go krzemem w dwóch różnych wersjach.

Pierwsza opcja zakładała pokrycie bezpostaciowym krzemem, a druga polikrystalicznym krzemem. Wyniki okazały się zaskakujące, ponieważ pomimo podgrzania warstwy krzemu okazało się, że pierwsza warstwa grafenu praktycznie zachowuje całe swoje właściwości, mimo że jest przykryta. Badania wykazały, że ruchliwość ładunków w warstwie grafenowej jest 30 razy większa niż w konwencjonalnej warstwie stworzonej z tlenku cynku.

Grafen w ogniwach III generacji Ogniwami III generacji możemy nazwać te, które są pozbawione tradycyjnych złączy typu półprzewodnikowych. Do III generacji ogniw zaliczamy te oparte na polimerach oraz ogniwa typu DSSC (ang. Dye Sensitized Solar Cell). Ogniwa typu DSSC możemy w pewnym sensie porównać do roślin, ponieważ zawierają barwnik, który działa podobnie jak chlorofil. Różnica polega na produkcie w roślinach otrzymujemy cukry, natomiast w ogniwach prąd elektryczny.

Ogniwa III generacji zajmują obecnie niewielki % www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

Rys. 1 Szklana płytka pokryta grafenem i krzemem w doświadczeniu Glauby (www.helmholtz-berlin.de). produkcyjny w rynku fotowoltaicznym. DSSC, czyli ogniwa składające się z nanokomórek zawierających barwnik, potrafią pracować obustronnie przy świetle odbitym oraz rozproszonym. Ogniwa tego typu są bardzo elastyczne oraz cienkie. Cecha ta pozwala na ich montaż na płaskich powierzchniach szklanych, kolejną ich zaletą jest fakt, że sprawdzą się również w odróżnieniu od ogniw starszych generacji w miejscach częściowo zacienionych dzięki swojej budowie. Pomimo opisanych zalet trzecia generacja ma jedną podstawową wadę, a mianowicie jednym z głównych składników tych ogniw jest platyna. Koszt platyny to

12 (208), grudzień 2015

około 1500$ za uncję. Koszt produkcji paneli III generacji przy wykorzystaniu platyny jest bardzo wysoki, co powoduje niskie zainteresowanie pod względem ekonomicznym tą technologią. Alternatywą dla platyny, a co za tym idzie - dla ogniw III generacji, może stać się grafen. Naukowcy Yun Hang Hu i Caroll McArthur odkryli, że platynę można zastąpić grafenem bez straty wydajności przetwarzania energii elektrycznej. Jednak do tej zmiany potrzebny jest grafen w postaci 3D. Nie sprawdzi się w tym modelu solarnym znany grafen 2D. W celu otrzymania struktury trójwymiarowej naukowcy przeprowadzili jego syntezę w innowacyjny sposób. W zrealizowanej przez nich reakcji doszło do złączenia tlenku węgla wraz z tlenkiem litu. Produktami tej przemiany był węglan litu oraz grafen. Węglan litu okazał się w dodatku produktem sprzyjającym procesowi uzyskiwania grafenu w strukturze 3D, ponieważ izolował od siebie arkusze grafenu, co w efekcie pozwoliło na losowe nieregularne po-

Rys. 2 Obraz grafenu 3D o strukturze plastra miodu (www.sciencedaily.com). łączenie się grafenu w wielu płaszczyznach. Okazało się, że węglan litu usuwa się bez problemów za pomocą kwasu ze struktury trójwymiarowej grafenu. Badania nad sprawnością ogniwa grafenowego, które zastąpiły platynowe, wykazały, że nowy typ przekształcił 7,8% energii słonecznej w elektryczną. Dla porównania przy zastosowaniu platyny 8% energii słonecznej jest przekształcane, więc różnica nie jest duża. Łukasz Hećman

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Zapytano mnie - mogą zapytać i Ciebie.

Można skorzystać!

Odpowiadam, bo wypada...

Dzień dobry, Zwracam się z zapytaniem odnośnie do dyrektywy, która weszła w życie 26.09.2015 r. Prowadzę aktualnie inwestycję budowy jednego ze szpitali na terenie RP. Pozwolenie na budowę zostało wydane przed datą wejścia w życie ww. Dyrektywy, do pozwolenia został dołączony projekt budowlany wraz z projektem kotłowni. Projekt kotłowni oparty jest na dwóch kotłach grzewczych niekondensacyjnych, z palnikami wentylatorowymi, olejowo-gazowymi o mocy około 200 kW każdy.

Obecnie rozpoczęliśmy realizację kotłowni, niestety nie wiemy, jak potraktować Dyrektywę, w myśl której nie możemy zastosować kotłów o parametrach założonych w projekcie (niekondensacyjnych). Ze względu na uwarunkowania obiektu, nie możemy wybrać kotłów kondensacyjnych, dlatego że parametry temperatury układu grzewczego obliczone są dla parametrów 80/60, a dodatkowo nie ma dostępnych kotłów kondensacyjnych olejowo-gazowych. Zastosowanie ekonomizera na spalinach, zwiększającego sprawność układu, także nie wchodzi w grę. Należy też zwrócić uwagę, że przetarg na budowę tego obiektu odbył się prawie rok temu i oferty złożone zostały na urządzeniach z projektu.

Wprowadzenie zmian mających na celu sprostanie wymogom Dyrektywy wiąże się nie tylko z gigantycznym wzrostem kosztów inwestycyjnych, ale przede wszystkim z trudnościami technicznymi dotyczącymi zmiany technologii pracy układu.

Wprowadzenie Dyrektywy oceniam bardzo pozytywnie, zwiększenie efektywności pracy układu grzewczego jest jak najbardziej wskazane, powinno ono jednak dotyczyć obiektów, gdzie pozwolenie na budowę zostało wydane po terminie wdrożenia Dyrektywy.

Proszę o informację, czy w tej sytuacji zapisy Dyrektywy powinny respektowane?

Serdecznie pozdrawiam!

Wojciech Andrzejewski

32

Szanowna Redakcjo!

Dokumenty odnoszące się do tej sytuacji to konkretnie Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiająca ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią, oraz Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 813/2013 z dnia 2 sierpnia 2013 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla ogrzewaczy pomieszczeń i ogrzewaczy wielofunkcyjnych.

Powyższa Dyrektywa wyznaczyła cel, jakim jest ochrona środowiska naturalnego oraz zmniejszenie zużycia energii nieodnawialnej poprzez propagowanie wysokosprawnych urządzeń związanych z energią (wytwarzających, wykorzystujących, przekazujących energię). Rozporządzenie jest z kolei aktem prawnym wypełniającym wymagania Dyrektywy i zawiera wytyczne dla konkretnych produktów. W przypadku Rozporządzenie 813/2013 wymogi dotyczą wprowadzania do obrotu lub użytkowania ogrzewaczy pomieszczeń o znamionowej mocy cieplnej 400 kW. Wymogi muszą być spełnione przez każdy produkt wprowadzany do obrotu, a więc w tym konkretnym przypadku przez producenta kotłów grzewczych wykorzystywanych do ogrzewania pomieszczeń. Wymagania sprawności użytkowej zostały postawione dość wysoko, przez to spełniają je jedynie kotły kondensacyjne (patrz „Załącznik II” niniejszego Rozporządzenia).

Oznacza to, że z dniem wejścia w życie Rozporządzenia 813/2013, a więc 26.09.2015 r. producent urządzeń grzewczych nie może wprowadzać do obrotu urządzeń niespełniających wymagań, o ile te wykorzystywane będą do ogrze-

wania pomieszczeń (nawet jeżeli obieg ogrzewania pomieszczeń stanowi tyko część całego systemu grzewczego).

Zarówno Dyrektywa, jak i Rozporządzenie pochodzą sprzed kilku lat i przez ostatnie miesiące środowisko branżowe starało się dość dużo mówić o ich wprowadzeniu i wpływie na rynek.

Na szczęście na rynku dostępne są kotły olejowo-gazowe kondensacyjne, najczęściej w formie kotła niskotemperaturowego z przystawką kondensującą pod jedną obudową i sprzedawane jako jeden kompletny produkt (np. Vitoradial 300-T firmy Viessmann).

Pozwolenie na budowę oznacza jedynie, że można przystąpić do czynności budowlanych - jednak należy przestrzegać obowiązujących w danej chwili przepisów.

Dawid Pantera Szanowna Redakcjo!

Między kotłem klasycznym a kotłem wykonanym w technice kondensacyjnej zachodzi nie tylko istotna różnica w ich budowie. Są one przede wszystkim predysponowane do pracy w różnych warunkach termicznych czynnika grzewczego. Kocioł kondensacyjny wymaga zauważalnie niższej temperatury tego czynnika. A to pociąga konieczność indywidualnego dopasowania systemu grzewczego do jego źródła, choćby zastosowania odpowiednio dobranych grzejników. Dla przekazania określonego strumienia ciepła od grzejników do otoczenia przy niższej różnicy temperatury między nośnikiem a powietrzem w pomieszczeniu niezbędna jest odpowiednio większa powierzchnia grzejnika. Idea stosowania techniki kondensacyjnej jest oczywista - podnosi ona efektywność energetyczną systemu grzewczego. Ale tym niemniej termin www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

wykonania dokumentacji narzuca obowiązujące rozwiązania.

Jest też stara rzymska zasada prawna: lex retro non agit (łac. prawo nie działa wstecz). Dlatego też, chociaż nie jestem prawnikiem, uważam, że nowa dyrektywa nie może w sposób bezwzględny narzucać obowiązku stosowania techniki kondensacyjnej w już realizowanych inwestycjach.

Z poważaniem dr inż. Piotr Kubski Szanowna Redakcjo, W odpowiedzi na zapytanie (...) dotyczące wdrażania Rozporządzenia Komisji (UE) 813/2013, stanowiącego akt wykonawczy do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w sprawie wymagań ekoprojektu dla produktów związanych z energią (tzw. dyrektywa ERP - Energy-related products) informujemy: Ogólne wymagania w zakresie ekoprojektu określone zostały w ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz. U. z 2010 r. nr 138, poz. 935, z późn. zm.), a także w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 17 grudnia 2010 r. w sprawie procedur oceny zgodności wyrobów wykorzystujących energię oraz ich oznakowania (Dz. U. z 2011 r. nr 8, poz. 32), które stanowią wdrożenie do polskiego systemu prawnego ww. dyrektywy 2009/125/UE. Ustawa o systemie oceny zgodności określa zasady funkcjonowania systemu oceny zgodności z za-

12 (208), grudzień 2015

sadniczymi i szczegółowymi wymaganiami dotyczącymi wyrobów. Dokonanie oceny zgodności jest obowiązkowe przed wprowadzeniem wyrobu do obrotu lub oddaniem do użytku.

Termin „wprowadzenie do obrotu” został zdefiniowane w art. 5 ustawy o systemie oceny zgodności. Pojęcie „wprowadzenie do obrotu” oznacza działanie, w wyniku którego wyrób jest po raz pierwszy udostępniany na rynku wspólnotowym, z zamiarem jego dystrybucji i używania na terenie Unii Europejskiej. Udostępnienie może odbywać się nieodpłatnie albo za opłatą. Należy przez to rozumieć, że wyrób udostępniony w jakimkolwiek z państw członkowskich UE został już wprowadzony do obrotu.

Do dyrektywy 2009/125/UE wydawane są akty wykonawcze, które określają szczegółowe wymagania dla poszczególnych grup produktów. Obowiązują one bezpośrednio i nie wymagają wdrożenia do polskiego porządku prawnego.

Odnosząc się do pytania dotyczącego wprowadzania do obrotu ogrzewaczy pomieszczeń i ogrzewaczy wielofunkcyjnych, w tym w szczególności kotłów grzewczych, uprzejmie informuję, że kotły już wyprodukowane na terenie UE lub sprowadzone z zagranicy i odprawione, które są udostępnione do sprzedaży (znajdujące się w magazynach i hurtowniach) są już „wprowadzone do obrotu”. Jeżeli zatem zostało potwierdzone odpowiednimi dokumentami, że wprowadzenie do obrotu kotłów

nastąpiło przed 26 września 2015 roku, to będzie można je instalować i uruchamiać również po tej dacie. Jeżeli jednak kotły zostały przez producenta (lub importera) wprowadzone do obrotu po dniu 26 września 2015 r., to przepisy rozporządzenia muszą być bezwzględnie respektowane, a kwestia wcześniejszej daty wydania pozwolenia na budowę (tj. przed datą wejścia w życie wymagań) nie zwalnia z obowiązku stosowania tych przepisów.

Jednocześnie informujemy, że Minister Gospodarki, jako organ administracji publicznej i władza wykonawcza, nie jest uprawniony do dokonywania wiążącej interpretacji przepisów prawa. Dokonywać tego może jedynie w konkretnym przypadku sąd powszechny.

Ponadto informujemy, iż Komisja Europejska na stronach: http://ec.europa.eu/energy/efficiency/labelling/doc/2012_labelling_faq.pdf http://ec.europa.eu/enterprise/policies/sustainable-business/documents/eco-design/guidance/index_en.htm publikuje odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące wymagań w zakresie ekoprojektu w odniesieniu do produktów wykorzystujących energię.

Z poważaniem Mariusz Kozłowski Ministerstwo Gospodarki Departament Komunikacji Społecznej Naczelnik Wydziału

(Regulamin: www.instalator.pl)

Konkurs z: Rozwiązaniem jest hasło utworzone z liter znajdujących się w odpowiednich (ponumerowanych) polach.

Pionowo: A. zapach; B. kolor w kartach; C. trasa; D. arabskie nakrycie głowy; E. rybia kość; F. fragment gry w tenisie; G. ssak lub samolot; H. wielka siła; I. kwitnący krzew; Rozwiązanie prosimy przesłać na adres naszej redakcji (stopka redakcyjna na s. 5) lub e-mail: konkurs@instalator.pl - do 15.01.2016 roku.

www.instalator.pl

Sponsor konkursu Buderus - ufundował trzy nagrody niespodzianki.

33

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Nowe przepisy w branży

Jaki kocioł...

Obowiązująca od 25.09.2015 r. dyrektywa 2009/125/WE, ani również rozporządzenie do niej nie dają jasnych odpowiedzi co do zastosowania starych rozwiązań. Mówi się w niej jedynie o sprawności sezonowej urządzeń. Brak jest jednolitej wykładni co do sytuacji, w której zakupiło się kocioł na podstawie starych przepisów.

Rozporządzanie tak naprawdę mówi o sytuacji producentów i dystrybutorów, a nie użytkowników.

We wrześniu 2015 r. zaczęło obowiązywać Rozporządzenie Komisji (UE) NR 813/2013 z dnia 2 sierpnia 2013 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla ogrzewaczy pomieszczeń i ogrzewaczy wielofunkcyjnych.

Dyrektywa 2009/125/WE ustanawia ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią (tzw. dyrektywa ErP - Energy related Products) dla urządzeń o mocy do 400 kW oraz dyrektywa 2010/30/UE w sprawie wskazania poprzez etykietowanie i standardowe informacje o produkcie zużycia energii oraz innych zasobów przez produkty związane z energią (tzw. ekoetykietowanie - ecolabelling) - dla urządzeń do 70 kW oraz zbiorników o pojemności do 500 l.

Jeżeli chodzi o zużycie energii podczas użytkowania, poziom efektywności energetycznej lub zużycia musi zostać ustalony w taki sposób, aby koszt cyklu życia reprezentatywnych modeli produktu był minimalny dla użytkowników końcowych, z uwzględnieniem wpływu na inne aspekty środowiskowe. Data wejścia wymogu w życie musi uwzględniać cykl zmiany projektu produktu.

Każdy wymóg dotyczący ekoprojektu stosuje się zgodnie z następującym harmonogramem: a) od dnia 26 września 2015 r.: - ogrzewacze muszą spełniać wymogi określone w pkt 1 lit. a), pkt 3 i 5 załącznika II;

34

- ogrzewacze wielofunkcyjne muszą spełniać wymogi określone w pkt 2 lit. a) załącznika II; b) od dnia 26 września 2017 r.: - elektryczne ogrzewacze pomieszczeń, elektryczne ogrzewacze wielofunkcyjne, kogeneracyjne ogrzewacze pomieszczeń, ogrzewacze pomieszczeń z pompą ciepła i ogrzewacze wielofunkcyjne z pompą ciepła muszą spełniać wymogi określone w pkt 1 lit. b) załącznika II; - ogrzewacze wielofunkcyjne muszą spełniać wymogi określone w pkt 2 lit. b) załącznika II; c) od dnia 26 września 2018 r.

- ogrzewacze ciepła muszą spełniać wymogi określone w pkt 4 lit. a) załącznika II. Zgodność z wymogami dotyczącymi ekoprojektu jest mierzona i obliczana zgodnie z wymogami określonymi w załączniku III. Mając na uwadze szczegóły rozporządzenia, należy podkreślić, że: a) od dnia 26 września 2015 r. sezonowa efektywność energetyczna ogrzewania pomieszczeń i sprawność użytkowa ogrzewaczy nie jest niższa niż podane wartości: l kotły paliwowe do ogrzewania pomieszczeń o znamionowej mocy cieplnej 70 kW i wielofunkcyjne paliwowe kotły grzewcze o znamionowej mocy cieplnej 70 kW, z wyjątkiem kotłów typu B1 o znamionowej mocy cieplnej 10 kW i kotłów wielofunkcyjnych typu B1 o znamionowej mocy cieplnej 30 kW:

- sezonowa efektywność energetyczna ogrzewania pomieszczeń nie jest niższa niż 86%. l kotły typu B1 o znamionowej mocy cieplnej 10 kW i kotły wielofunkcyjne typu B1 o znamionowej mocy cieplnej 30 kW: - sezonowa efektywność energetyczna ogrzewania pomieszczeń nie jest niższa niż 75%. l kotły paliwowe do ogrzewania pomieszczeń o znamionowej mocy cieplnej > 70 kW i 400 kW oraz wielofunkcyjne paliwowe kotły grzewcze o znamionowej mocy cieplnej > 70 kW i 400 kW: - sprawność użytkowa przy znamionowej mocy cieplnej wynoszącej 100% nie jest niższa niż 86%, a sprawność użytkowa przy znamionowej mocy cieplnej wynoszącej 30% nie spada poniżej 94%. l kotły elektryczne do ogrzewania pomieszczeń i wielofunkcyjne elektryczne kotły grzewcze: - sezonowa efektywność energetyczna ogrzewania pomieszczeń nie jest niższa niż 30%. l kogeneracyjne ogrzewacze pomieszczeń: - sezonowa efektywność energetyczna ogrzewania pomieszczeń nie jest niższa niż 86%. l ogrzewacze pomieszczeń z pompą ciepła i wielofunkcyjne ogrzewacze z pompą ciepła, z wyjątkiem niskotemperaturowych pomp ciepła: - sezonowa efektywność energetyczna ogrzewania pomieszczeń nie jest niższa niż 100%. l niskotemperaturowe pompy ciepła: - sezonowa efektywność energetyczna ogrzewania pomieszczeń nie jest niższa niż 115%. b) Od dnia 26 września 2017 r. sezonowa efektywność energetyczna ogrzewania pomieszczeń kotłów elektrycznych do ogrzewania pomieszwww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

czeń, wielofunkcyjnych elektrycznych kotłów grzewczych, kogeneracyjnych ogrzewaczy pomieszczeń, ogrzewaczy pomieszczeń z pompą ciepła i wielofunkcyjnych ogrzewaczy z pompą ciepła nie jest niższa niż podane wartości: l kotły elektryczne do ogrzewania pomieszczeń i wielofunkcyjne elektryczne kotły grzewcze: - sezonowa efektywność energetyczna ogrzewania pomieszczeń nie jest niższa niż 36%. l kogeneracyjne ogrzewacze pomieszczeń: - sezonowa efektywność energetyczna ogrzewania pomieszczeń nie jest niższa niż 100%. l ogrzewacze pomieszczeń z pompą ciepła i wielofunkcyjne ogrzewacze z pompą ciepła, z wyjątkiem niskotemperaturowych pomp ciepła. Sezonowa efektywność energetyczna ogrzewania pomieszczeń nie jest niższa niż 110%.

W praktyce oznacza to, że w większości obecnych dziś na rynku kotłów, grup pompowych itd. będą musiały być stosowane pompy obiegowe, spełniające warunki tej dyrektywy. To z kolei skutkuje zastąpieniem aktualnych modeli poszczególnych urządzeń - nowszymi, podobnymi urządzeniami - zmodyfikowanymi tylko o pompę, o ile aktualne modele jeszcze nie spełniają tego warunku.

Dyrektywa ErP dopuszcza od dnia 26 września 2015 r. możliwość wprowadzania na rynek UE wyłącznie urzą-

12 (208), grudzień 2015

dzeń grzewczych, które spełniają określone normy efektywności energetycznej. W praktyce będzie to skutkowało dla poszczególnych grup produktowych w następujący sposób: l kotły gazowe - sprawność średnioroczna (liczona w określony sposób narzucony dyrektywą) > 86% - takie warunki będą spełniać jedynie kotły kondensacyjne, więc kotły konwencjonalne znikną praktycznie ze sprzedaży. Jedynym wyjątkiem będą kotły konwencjonalne z otwartą komorą spalania, które będą dopuszczone do sprzedaży jedynie z przeznaczeniem do modernizacji pojedynczych urządzeń w układzie wspólnego komina w budynkach wielorodzinnych co jest rozwiązaniem raczej mało popularnym w Polsce. l podgrzewacze c.w.u. - sprawność średnioroczna (liczona w określony sposób narzucony dyrektywą) > 75% - prawie wszystkie urządzenia dostępne obecnie na polskim rynku spełniają te warunki, l kolektory słoneczne - efektywność energetyczna - praktycznie wszystkie obecne dzisiaj na rynku urządzenia spełniają te warunki, l pompy ciepła - efektywność energetyczna - wszystkie obecne dzisiaj na rynku urządzenia spełniają te warunki, l zasobniki c.w.u. - efektywność energetyczna - wszystkie obecne dzisiaj na rynku urządzenia spełniają te warunki.

Podstawą zastosowania starych i nowych rozwiązań wydaje się być

efektywność ogrzewania pomieszczeń, a nie wybór określonego kotła o określonej mocy. Wskazówki do takiej wykładni możemy znaleźć w załączniku nr 2 do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiającej ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią. Jednakże warto również pamiętać o tym, że ani Dyrektywa, ani również rozporządzenie do niej nie dają jasnych odpowiedzi co do zastosowania starych rozwiązań. Mówi jedynie o sprawności sezonowej urządzeń. Brak jest jednolitej wykładni co do sytuacji, w której zakupiło się kocioł na podstawie starych przepisów. Rozporządzanie tak naprawdę mówi o sytuacji producentów i dystrybutorów, a nie użytkowników. Zresztą taką samą opinię można znaleźć na stronach Stowarzyszenia Producentów i Importerów Grzewczych. Z uwagi na ten fakt odpowiedniej wykładni należy oczekiwać z Ministerstwa Gospodarki co do nowych rozwiązań prawnych.

Przemysław Gogojewicz Podstawa prawna: Rozporządzenie Komisji (UE) nr 813/2013 z dnia 2 sierpnia 2013 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla ogrzewaczy pomieszczeń i ogrzewaczy wielofunkcyjnych.

(Regulamin: www.instalator.pl)

Konkurs z: 1

2

1. Montaż zaworu zwrotnego na głównym przewodzie odprowadzającym.

2. Montaż zaworu na przewodzie odprowadzającym ścieki wyłącznie z pomieszczeń położonych poniżej poziomu zalewania.

www.instalator.pl

Pomieszczenia znajdujące się poniżej poziomu zalewania powinny być chronione przed przepływem zwrotnym za pomocą odpowiedniego zaworu zwrotnego. Na którym schemacie pokazany został prawidłowy, zgodny z normą, montaż zaworu zwrotnego?

Rozwiązanie prosimy przesłać na adres naszej redakcji (stopka redakcyjna na s. 5) lub e-mail: konkurs@instalator.pl - do 15.01.2016 roku.

Nagrodami, ufundowanymi przez sponsora konkursu, firmę Kessel, są: dwie zasuwy burzowe Staufix.

35

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Świeże, świeższe i najświeższe (a także prosto z... konserwy) informacje z instalacyjnego rynku

Co tam Panie w „polityce”?

25 lat firmy SANET! 28 listopada 2015 r. deszcz rozlał się nad Trójmiastem niczym z pękniętej rury. Jak jednak przystało na firmę z branży sanitarnej, obchody 25-lecia gdyńskiego SANET-u odbyły się w suchych i komfortowych warunkach w Centrum Konferencyjnym Hotelu Sheraton w Sopocie. Wśród życzliwych 250 gości (tyle się przyjaciół namnożyło przez te ćwierć wieku - a to garstka z nich!) współwłaściciel firmy Andrzej Szostak wspominał początki firmy i przedstawił obecną mocną pozycję na pomorskim rynku instalacyjnym. Były podziękowania dla pracowników oraz partnerów handlowych, z którymi SANET wiąże plany na przyszłość. Głos zabrał również prezes Instal-Konsorcjum sp. z o.o. z Wrocławia, Ryszard Jędrzejewski, który przed-

stawił potencjał firm Grupy Instal-Konsorcjum na polskim rynku instalacji grzewczych i sanitarnych. Zaprezentował też korzyści płynące z udziału IK w europejskiej organizacji firm sanitarnych EDT. Eleganckie przyjęcie było okazją do wymiany doświadczeń między firmami wykonawczymi a producentami i dostawcami urządzeń grzewczych i sanitarnych. Jednak nie tylko - wymieniano się również gratulacjami i przyjacielskimi uściskami dłoni, a na czerwonym dywanie stanęły „Gwiazdy SANET-u”, czyli uhonorowani przez firmę długoletni odbiorcy oraz najstarsi stażem pracownicy. Żegnając się po skończonej części artystyczno-rozrywkowej, wszyscy życzyli sobie kolejnych obfitych lat i równie pozytywnych spotkań.

Konferencja OSA Studenckie Koło Naukowe Wentylacji, Klimatyzacji i Ogrzewnictwa Equilibrium oraz Studenckie Koło Naukowe Gospodarki Odpadami zapraszają na „II Ogólnopolską Konferencję Naukową >>OSA<< - Odpady, Środowisko, Atmosfera”, która odbędzie się pod honorowym patronatem Dziekana Wydziału Inżynierii Środowiska prof. dr hab. inż. Elżbiety Nachlik. Konferencja naukowa odbędzie się na Wydziale Inżynierii Środowiska Politechniki Krakowskiej przy ul. Warszawskiej 24 w Krakowie w dniach 20-21 kwietnia 2016 r. Wydarzenie kierowane jest do studentów i doktorantów Inżynierii Środowiska oraz kierunków pokrewnych. Szczegółowe informacje dotyczące konferencji można znaleźć na stronie internetowej: osa.wis.pk.edu.pl

36

O miedzi w prestiżowym gronie Największe autorytety sektora miedziowego, znani architekci i projektanci oraz osoby pasjonujące się miedzią spotkały się 19 listopada we Wrocławiu, by rozmawiać o stojących przed miedziową branżą szansach na rozwój.

Konferencja w Narodowym Forum Muzyki była najważniejszym elementem jubileuszu 20-lecia Europejskiego Instytutu Miedzi.

Konferencja, która odbyła się 19 listopada 2015 r. w Narodowym Forum Muzyki we Wrocławiu, zgromadziła przedstawicieli wielu branż, m.in. wydobywczej, przetwórczej energetycznej, budownictwa, medycznej czy designu. O szansach i wyzwaniach dla europejskiego sektora miedziowego mówił John Schonenberger, dyrektor wykonawczy European Copper Institute. Polskie doświadczenia w produkcji miedzi, ale także we wdrażaniu innowacyjnych projektów mających na celu poprawę bezpieczeństwa pracowników i sprzyjających zrównoważonemu rozwojowi, przedstawił Herbert Wirth, prezes KGHM Polska Miedź. Mówił m.in. o badaniach nad zwiększeniem automatyzacji procesów wydobywczych czy technologiami energooszczędnymi.

Natomiast o znaczeniu miedzi dla zielonej gospodarki i odnawialnych źródeł energii mówił Grzegorz Wiśniewski, prezes Instytutu Energii Odnawialnej. Konferencję zakończyło wręczenie statuetek będących wyróżnieniem osób, których praca i za-

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

angażowanie w projekty realizowane wspólnie z Instytutem istotnie wpłynęły na rozwój zastosowań miedzi w Polsce i na świecie. Wśród nagrodzonych znaleźli się m.in. Herbert Wirth, prof. Wojciech Witkiewicz i prof. Zbigniew Śmieszek, dyrektor Instytutu Metali Nieżelaznych w Gliwicach.

Hybrydowa instalacja Obecnie coraz większą uwagę kieruje się na hybrydowe rozwiązania grzewcze, w których ciepło pozyskiwane jest z odnawialnych źródeł energii. Systemy takie działają dzięki połączeniu pomp ciepła z instalacją kolektorów słonecznych i magazynem ciepła. Dobrym przykładem obrazującym to zjawisko jest osiedle mieszkaniowe składające się z 445 mieszkań zlokalizowane jest na obrzeżach Wiednia. Projektanci stanęli więc przed wyzwaniem zaprojektowania autonomicznego źródła ciepła, które pokryje zapotrzebowanie na ciepło oraz ciepłą wodę użytkową dla całego osiedla (2444 MWh/rocznie). Zdecydowano się na połączenie trzech źródeł ciepła, spośród których kluczową rolę odgrywają urządzenia grzewcze wykorzystujące odnawialne źródła energii. Zaprojektowany system będzie działał na zasadzie sezonowego magazynu ciepła.

W jego skład wchodzą kolektory słoneczne o łącznej powierzchni pola kolektorowego 1500 m2, podziemny zbiornik o pojemności 55 m3 magazynujący wodę podgrzaną przez kolektory słoneczne oraz pompy ciepła. W zależności od parametrów temperaturowych na wyjściu z kolektorów sło-

necznych ciepło przekazywane jest do zbiornika magazynującego wodę (max. 35°C) lub bezpośrednio do zbiornika buforowego mikrosieci w budynkach (min. 62°C). Zaprojektowano trzy ciepłownie, z których każda wyposażona jest w pompę ciepła.

Pompy ciepła odbierają ciepło z podziemnego zbiornika, w którym temwww.instalator.pl

12 (208), grudzień 2015

peratura wody nie przekracza 35°C. Temperatura wody trafiającej z pompy ciepła do mikrosieci w budynkach wynosi 62°C. Trzecim źródłem ciepła jest kocioł gazowy, który załącza się w momencie, gdy kolektory słoneczne są niewystarczające dla osiągnięcia odpowiedniej temperatury wody w zbiorniku magazynującym. Kocioł gazowy podgrzewa wówczas wodę w zbiorniku do temperatury wymaganej dla dolnego źródła zastosowanych pomp ciepła.

W ten sposób połowa zapotrzebowania na ciepło jest pokrywana przez odnawialne źródła energii.

Ogrzewana dojazdówka 245 km kabli grzejnych marki DEVI produkowanych w fabryce Danfoss Poland w Grodzisku Mazowieckim zapewnia bezpieczeństwo kierowców w drodze na lotnisko w Ankarze. Gdy temperatura spada poniżej 4°C i pojawia się wilgoć, system załącza się automatycznie. Następnie, gdy śnieg zostanie stopiony, system się automatycznie wyłącza. W skład systemu przeciwoblodzeniowego wchodzą kable grzejne DEVIsnow 30T, czujniki wilgoci i temperatury oraz termostaty DEVIreg 850. Projekt objął wykonanie 3,5 km dwukierunkowej drogi po trzy pasy w każdym kierunku. Łącznie daje to 6 pasów, w których umieszczono 12 obwodów. W tym projekcie, który jest pierwszym na świecie odbywającym się na tak szeroką skalę, zainstalowano w sumie 245 km kabli grzejnych, 56 zintegrowanych czujników wilgoci i temperatury oraz 18 termostatów. System o łącznej mocy 6,7 MW ogrzewa obszar 17 tysięcy m2. Energia dostarczana jest do kabli przez 19 rozdzielni.

System jest uruchamiany automatycznie, gdy tylko wystąpi oblodzenie bądź opad śniegu. Jest to możliwe dzięki 24-godzinnej pracy czujników monitorujących warunki pogodowe.

Dzięki wizualizacji na ośmiu ekranach typu LED ustawionych wzdłuż drogi wszystkie informacje dotyczące działania systemu grzewczego przekazywane są kierowcom. Podróżujący tą największą drogą w Ankarze już nigdy nie będą borykać się z oblodzeniem czy też zalegającym śniegiem. Warto dodać, że użyte do tej inwestycji kable grzejne zostały wyprodukowane w Polsce.

Aquaphor na targach W dniach 3-6 listopada 2015 r. firma Aquaphor uczestniczyła jako wystawca w targach Aquatech w Amsterdamie (Holandia), gdzie prezentowała swoje produkty w ramach największej w Europie wystawy w branży technologii filtracji wody. Stoisko firmy tradycyjnie cieszyło się bardzo dużym zainteresowaniem zwiedzających. Aquaphor pokazał nowe systemy z serii filtrów podzlewozmywakowych serii DWM Morion, a także model z nowej linii dzbanków filtrujących Aquaphor Provance. Ponadto w asortymencie firmy Aquapohor po raz pierwszy pokazano filtry profesjonalne o bardzo dużej wydajności, przeznaczone do przemysłu i gastronomii. Obok domowych filtrów Aquaphor, systemów zmiękczająco-odżelaziających WaterBoss, stworzą one kolejny brand firmy - Aquaphor Professional, poszerzając tym samym gamę systemów filtrujących o kolejne, bardziej zaawansowane rozwiązania, które już niebawem pojawią się także na polskim rynku.

Kominki na targach Targi Kominki 2016 znów odbywają się razem z Budmą (2-5 luty 2016, Poznań). Stoiska będą znajdowały się w pawilonie 5A. Współorganizatorem jest Ogólnopolskie Stowarzyszenie Kominki Polskie.

Targi to nie tylko możliwość zobaczenia nowych produktów i technologii w kominkowej branży, ale także finały konkursów - czyli najpiękniejsze kominki zaprojektowane i wykonane przez członków Stowarzyszenia Kominki Polskie w ostatnich dwóch latach oraz ogłoszenie wyników Konkursu „Mam Kominek”. W tym roku organizatorzy koncentrują się przede wszystkim na uczeniu prawidłowych technik palenia w kominkach, właściwego składowania drewna i podkreślaniu jak ważne jest mądre ogrzewanie. Na stoisku OSKP będą dostępne materiały i informacje przedstawiane w projekcjach multimedialnych. Dla tych, którzy mają problemy z kominkami lub czują się zagubieni w gąszczu internetowych informacji będzie działała „Loża ekspertów”.

37

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Pompa ciepła - urządzenie wielofunkcyjne

Orkiestra w kotłowni W dzisiejszym artykule chciałbym się podzielić pomysłami na wykorzystanie pomp ciepła różnych typów w kompleksowych, a czasami także nietypowych, zastosowaniach.

Bardzo często możemy wpaść w pułapkę i porównywać pompę ciepła do tradycyjnego rozwiązania grzewczego w skali 1:1, podczas gdy może ona być wykorzystana na wiele różnych sposobów, w których tradycyjnego źródła ciepła nie będziemy mogli zastosować.

Elastyczne dostosowanie Jedną z najważniejszych cech pomp ciepła jest ich kompleksowość i elastyczność dostosowania się do potrzeb i charakterystyki obiektu. Pompy ciepła są urządzeniami w pełni sterowalnymi i dzięki temu mogą zarówno samodzielnie sterować układem dystrybucji ciepła lub chłodu, jak i mogą być zarządzane z poziomu układu zewnętrznej automatyki sterującej, a także być zintegrowane do nadrzędnego systemu nadzoru budynkiem. Aktualnie standardem jest komunikacja pomp ciepła poprzez protokoły KNX, MODBUS czy ETHERNET. Dzięki wykorzystaniu nowoczesnych protokołów komunikacyjnych możliwe jest zarządzanie zarówno pojedynczym urządzeniem, jak i kaskadą urządzeń przez system zewnętrzny. Dzięki temu w sposób niezwykle precyzyjny i dynamiczny można reagować na zmiany parametrów wpływających na komfort przebywania w obiekcie. Należy przy tym uwzględnić wewnętrzne algorytmy pracy pomp ciepła w celu wyeliminowania potencjalnych konfliktów i kolizji pomiędzy algorytmem pracy systemu nadrzędnego a wewnętrznymi algorytmami pompy ciepła. Kluczowym elementem jest na tym etapie komunikacja pomiędzy producentem pompy ciepła a programistami nadrzędnego układu sterującego. Niezaprzeczalną zaletą takiego rozwiązania jest eksploatacja takiej insta-

38

lacji, gdzie służby techniczne z poziomu jednego systemu mają wgląd również do maszynowni pompy ciepła, mogą wpływać na pracę urządzeń i mieć wgląd w stan ich pracy. Również serwis takich instalacji jest bardziej przyjazny, gdyż można dokonać wstępnej diagnozy pracy systemu w sposób zdalny, bez konieczności każdorazowej interwencji na miejscu.

PC i c.w.u.

Najbardziej popularnym rozwiązaniem z wykorzystaniem pompy ciepła jest ogrzewanie i przygotowanie ciepłej wody użytkowej. W większości przypadków takie są właśnie wymagania inwestycji i oczywiście nie ma powodu, aby to niepotrzebnie komplikować.

Chciałbym jednak zwrócić uwagę, iż w

Fot. 1. Zastosowanie powietrznej pompy ciepłą w wykorzystaniu ciepła odpadowego na hali produkcyjnej.

przypadku, gdy konieczne jest wykonanie bardziej rozbudowanego systemu, w dalszym ciągu możemy rozważyć wykorzystanie pompy ciepła, która odpowiednio dobrana może zrealizować również dodatkowe funkcje. Coraz częściej obok ogrzewania konieczne jest chłodzenie. Odpowiednio dobrane urządzenia mogą dostarczyć wodę lodową, niezależnie od temperatury zewnętrznej na poziomie 7°C. Eliminuje to konieczność stosowania niezależnych źródeł chłodu, ponieważ pompa ciepła, które ogrzewa obiekt zimą, latem może po prostu chłodzić. Nadto w sposób równoległy może przygotowywać ciepłą wodę użytkową, latem wykorzystując do tego ciepło odpadowe podczas chłodzenia, lub podgrzewać wodę technologiczną czy basenową. Wszystkie te funkcje mogą być realizowane w sposób w pełni automatyczny bez konieczności ingerencji użytkownika. W zależności od aktualnej temperatury zewnętrznej lub sygnału z automatyki nadrzędnej urządzenia mogą automatycznie zmieniać tryb pracy pomiędzy ogrzewaniem, chłodzeniem, przygotowaniem wody użytkowej czy ogrzewaniem basenu. Takie rozwiązanie diametralnie zmniejsza nakład inwestycyjny, gdyż zamiast kilku różnych i niezależnie funkcjonujących urządzeń system oparty jest np. na jednym urządzeniu wielofunkcyjnym. Również koszty eksploatacyjne takiego rozwiązania są bardzo korzystne z uwagi na fakt, iż zarządzenia systemem odbywa się przez jedną automatykę sterującą, która na bieżąco ustala priorytety pracy i dobiera parametry w oparciu o rzeczywiste potrzeby obiektu oraz ekonomię pracy.

Serwis urządzeń - element często pomijany w momencie opracowywania koncepcji - również wygląda inaczej w przypadku, gdy układ oparty jest o jedno urządzenie wielofunkcyjne, nierzadko jednego producenta, w porównaniu do instalacji opartej na różnych urządzeniach wielu marek. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Ogrzewanie poprzez chłodzenie Kolejnym, często niedocenianym sposobem wykorzystania pomp ciepła jest ogrzewanie poprzez chłodzenie, czyli wykorzystanie ciepła odpadowego. Niesłychanie często możemy spotkać się z obiektami, w których pojawia się problem z nadmiarem ciepła, które jest wytwarzane np. w procesach technologicznych. Nazywamy je potocznie ciepłem odpadowym. Zamiast tę nadmiarową energię marnować, np. przez wyrzucanie jej na zewnątrz, w większości przypadków można ją zagospodarować poprzez zastosowanie pomp ciepła. Zaletą takiego rozwiązania, o której nie możemy zapominać, jest fakt, iż temperatura dolnego źródła pompy ciepła, tutaj temperatura medium odpadowego, będzie najczęściej wyższa od temperatury roztworu glikolu w odwiertach czy powietrza zewnętrznego, co oczywiście w sposób znaczący zwiększy sprawność pompy ciepła i pozytywnie wpłynie na obniżenie kosztów eksploatacji. W zależności od aplikacji i warunków technicznych możemy zastosować pompy typu solanka/woda, a nawet powietrze/woda. Pompy typu solanka/woda możemy wykorzystać, np. w fabryce, gdzie w procesie technologicznym następuje chłodzenie cieczą. Poprzez zastosowanie wymiennika pośredniego możemy odseparować wodę technologiczną od obiegu roztworu glikolu pompy ciepła i w ten sposób wykorzystać energię z procesu chłodzenia.

Spotykam się również z zastosowaniem pomp ciepła przy wykorzystaniu ciepła

stać w obiekcie basenowym, gdzie kolektor dolnego źródła jest ogrzewany przez wodę popłuczyn.

Kilowaty z powietrza

Fot. 2. Montaż kolektora pompy ciepła w przelewowym zbiorników ścieków sanitarnych.

Fot. 3. Dwie pompy ciepła o mocy 100 kW każda, wykorzystujące wodę z popłuczyn do ogrzewania kompleksu basenowego. Fot. Dimplex. zawartego w ściekach. Najczęściej układ dolnego źródła ciepła opiera się na zainstalowaniu rurowego kolektora z roztworem glikolu w zbiorniku przelewowym, gdzie odzyskiwana jest energia zawarta w ściekach. Zastosowanie to również można wykorzy-

Fot. 4. Kolektor dolnego źródła pompa ciepła, wykorzystujących energię popłuczyn basenowych. www.instalator.pl

W przypadku, gdy chcemy wykorzystać ciepło zawarte w powietrzu, najprościej jest zastosować pompy ciepła typu powietrze/woda. Oczywiście każdorazowo należy wykonać bilans energii dolnego i górnego źródła. Polega to na tym, iż musimy wiedzieć, ile energii możemy odzyskać, wykorzystując powietrze odpadowe, a ile energii będziemy musieli dostarczyć do zasilanych odbiorników ciepła, czyli górnego źródła ciepła. Kluczowym będzie tutaj minimalny, wymagany przepływ powietrza pompy ciepła, który dla przykładu dla pompy ciepła o mocy 40 kW wynosi 11 000 m³/h.Nie możemy również zapomnieć o wymaganej jakości powietrzna. Powietrze zawierające związki agresywne najczęściej mogłoby w krótkim okresie doprowadzić do zniszczenia elementów pompy ciepła i spowodować jej uszkodzenie. Przykłady takich zastosowań możemy spotkać w fabrykach spożywczych. Wykorzystuje się również wylotowe powietrze wentylacji basenów kąpielowych, które nawet zimą posiada stosunkowo wysoką temperaturą na poziomie kilkunastu stopni Celsjusza.

Podsumowanie W sytuacji, kiedy możliwości techniczne oraz wymagania inwestycji są proste i jasno sprecyzowane, proponuję stosować sprawdzone i możliwie najprostsze rozwiązania z pompami ciepła. Natomiast, kiedy nadarzają się niestandardowe możliwości wykorzystania dodatkowych źródeł ciepła w obiekcie, a wymagania są nieco bardziej rozbudowane, warto zastanowić się nad uproszczeniem systemu przez zastosowanie wielofunkcyjnego urządzenia, jakim jest pompa ciepła, i wykorzystanie do maksimum możliwości, jakie niesie ta technologia.

Przemysław Radzikiewicz

39

12 (208), grudzień 2015

Skomplikowana naprawa cieknącego kotła

Nieszczelne pory Co zrobić, jeśli po upłynięciu terminu gwarancji na szczelność kotła centralnego ogrzewania, dochodzi do jego rozszczelnienia? To pytanie zadają sobie użytkownicy, których spotkała taka sytuacja. Czy warto myśleć o regeneracji? Czy może jednak kupić nowy? Jak wygląda koszt naprawy w stosunku do nowego kotła i czy w ogóle warto?

określenia miejsca przecieku i natrasowania miejsca cięcia w płaszczu zewnętrznym (zamykającym płaszcz wodny), aby dostać się do nieszczelnej spoiny. Należy zwrócić uwagę na fakt, że taki otwór musi być znacznie większy, niż nam się wydaje. Chodzi o to, żeby mieć odpowiednio dużo miejsca - zarówno na pracę szlifierką Odpowiedź na postawione wyżej blematyczna byłaby kwestia wydosta- w celu dokładnego wycięcia niepytania nie jest taka prosta, jak może nia kotła na zewnątrz z poziomu piw- szczelnej spoiny, jak również na masię wydawać. Wymiennik na złom? nicy na poziom podwórka. Szereg 20 newrowanie uchwytem spawalniczym Zależy to od wielu czynników, m.in. wąskich stopni nie był sprzymierzeń- podczas spawania. od tego, w jakim stanie jest kocioł, cem i rodziłby dodatkowe koszty.

Po „otwarciu” kotła (wykonaniu Umiejscowienie nieszczelności po- wspomnianego otworu) na pierwszym czy jego blachy nadają się jeszcze do spawania (czy mają odpowiednią gru- zwoliło żywić nadzieję, że nie jest ona planie ukazała się spoina pachwinowa bość), czy dysponujemy wykwalifiko- spowodowana przez skorodowaną, po- łącząca elementy płaszcza wewnętrzwanym personelem, który będzie cienioną blachę płaszcza wewnętrz- nego - tyłu oraz lewego boku kotła umiał właściwie naprawić dane miej - nego, lecz poprzez niezgodności spa- (fot. 1). Na fotografii widać delikatsce (aby nie okazało się po ciężkim walnicze występujące w spoinie, po- ne miejsca pokryte rdzą. W celu uzy kilkugodzinnym boju, że niestety ko- wstałe podczas produkcji. skania pewności zdecydowano o przeW związku z tym że kocioł był zain- prowadzeniu próby penetracyjnej, cioł nadaje się do wymiany) i czy osta stalowany w miejscu, gdzie z każdej która może służyć do badania szczeltecznie naprawa będzie się opłacać.

Z reguły czas naprawy (w skompli- strony istniała możliwość swobodne- ności złącza. Spoina została pomalokowanym przypadku) może trwać na- go dostępu, a pomiędzy tyłem kotła wana kredą, a od wewnątrz rozprowawet kilkanaście godzin, w związku z znajdował się odstęp o szerokości 300 dzono penetrant barwny (czerwony). czym należy przyjąć, że orientacyjny mm, zdecydowano o nieodpinaniu go Już po chwili na przeschniętej warkoszt oscylowałby w granicach 1/5 czy od instalacji. stwie kredy zaczęły ujawniać się Po usunięciu wody z wnętrza, zdję - wskazania - fot. 2 (czerwone zabar1/7 ceny standardowego wymiennika o mocy 20-32 kW (mowa o nieszczel - ciu obudów i usunięciu izolacji ter- wienia penetrantu, który przeniknął micznej przystąpiono do dokładnego w głąb nieszczelności spoiny). ności płaszcza wewnętrznego).

Poniżej dla przykładu chciałbym omówić kilka sytuacji z życia.

Regeneracja kotła miałowego Pierwsza (naprawa łatwa) dotyczy regeneracji kotła miałowego 32 kW posiadającego poziome panele wodne. Instalacja z zaworem trójdrożnym.

Kocioł był eksploatowany już 9 rok, co w zasadzie od razu skłoniło właścicielkę do płaczu. Po wykryciu nieszczel ności (w rogu tylnej ściany wymien nika, około 200 mm od podstawy) zdecydowano, że naprawa będzie przeprowadzona w kotłowni u użytkownika. Były tam sprzyjające warunki do pracy - dużo miejsca do ewentualnego manewrowania kotłem. Pro -

40

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

Po odczekaniu odpowiedniego czasu kolejny raz zweryfikowano połączenie, upewniając się, że tylko tutaj znajdowała się nieszczelność. Rozpoczęto szlifowanie spoiny i blach w znacznym obszarze, aby umożliwić poprawną naprawę elementu. Spoinę wycięto i w jej miejscu wykonano ro-

12 (208), grudzień 2015

wek. Przy okazji okazało się, że grubość stali jest w idealnym stanie - ma ok. 5,7 z 6 mm. Spawanie przeprowadzono ręcznie elektrodą o otulinie zasadowej (pamiętając o wcześniejszym osuszeniu wg wskazań producenta).

Po tej operacji ponownie przeprowadzono próbę penetracyjną w celu zweryfikowania szczelności połączenia. Następnie (stwierdzając szczelność) przygotowano blachę do zaślepienia otworu pomocniczego (oczyszczono i utworzono fazy na płaszczu zewnętrznym wokół wcześniej wyko nanego otworu). Przystąpiono do spa wania. Po ostygnięciu spoiny rozpoczęto nalewanie wody do instalacji w celu ostatecznej kontroli szczelności.

Kolejnym krokiem była obserwacja spawanych miejsc, zarówno z zewnątrz, jak i od wewnątrz, czy nie pojawiają się jakiekolwiek krople wody.

Następnie rozpalono w kotle, wywołując „ruchy” poszczególnych blach.

Po uzyskaniu temperatury zadanej odczekano dwie godziny, by stwier-

dzić całkowitą szczelność obu miejsc.

Zabezpieczono antykorozyjnie miejsce regeneracji, nałożono izolację i zamontowano obudowy. Naprawa zakończona z powodzeniem. Jej czas wyniósł 7 godzin, koszt 1/7 ceny nowego kotła.

Cieknący kocioł podajnikowy Drugi (trudny) przypadek to cieknący kocioł 26 kW. Kocioł podajnikowy, instalacja z zaworem czterodrożnym, wiek 5 lat, miejsce powstania nieszczelności znajduje się na drugim pionowym panelu wodnym znajdującym się podobnie jak na rysunku.

Niestety umiejscowienie nieszczelności nie daje możliwości naprawy przez górną wyczystkę (problem z manewrowaniem uchwytem spawalniczym, nie mówiąc już o dokładnym wyszlifowaniu tego miejsca). Zdecydowano o naprawie kotła na warsztacie (przez co musiał być wyciągnięty z kotłowni i prze-

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

efekty spalania paliw, nie była łatwym „przeciwnikiem”. W powstałej spoinie pojawiało się wiele niezgodności spawalniczych. Ostatecznie naprawa zakończyła się pełnym sukcesem. A tak na marginesie - bla cha w niektórych miejscach miała grubość tylko 1,6 mm…

Podsumowanie

transportowany do firmy). Po zdemontowaniu obudów, usunięciu izolacji, natrasowaniu miejsca cięcia rozpoczęto wypalanie otworu w płaszczu zewnętrznym za pomocą plazmy ręcznej.

Warto wspomnieć, że aby się dostać do problematycznego miejsca, trzeba było wyciąć trzy otwory (kolejno w płaszczu zewnętrznym, wewnętrznym, tylnej blasze pionowe -

go panelu wodnego) i dodatkowo jeszcze jeden umożliwiający wycięcie nieszczelnego panelu wodnego, co ukazano na zdjęciu (fot. 3), a sa mą przyczynę awarii na fot. 4.

Cięcie w poszczególnych płaszczach pozwalało stwierdzić, jakie są grubości blach, co potwierdziło, że naprawa ma sens, ponieważ są jeszcze w bardzo dobrym stanie. Kolej nym krokiem było oczyszczenie, wyszlifowanie i utworzenie faz w poszczególnych blachach, a także spawanie połączone z przeprowadzeniem prób penetracyjnych. Po „zamknięciu” płaszcza zewnętrznego skierowano kocioł na stanowi sko próby ciśnieniowej w celu ostatecznej weryfikacji cieczą. Następ nie miejsca spawania zabezpieczo -

42

no antykorozyjnie, nałożono izolację i obudowy kotła. Regeneracja zakończona z powodzeniem. Czas naprawy wyniósł 14 godzin. Dodatkowo trzeba dodać wymontowanie od (i zamontowanie do) instalacji powyżej 1 godziny oraz wyciągnięcie z (umieszczenie w) kotłowni 2 godziny, a także transport do i z powrotem - 2 godziny. Łącznie około 19 godzin, co przekłada się na 1/5 wartości nowego kotła.

Niestety nie zawsze wszystko się dobrze kończy. Zdarza się, że na warsztat zostaje przywieziony 6-letni kocioł (pracujący bez dogrzewania wody powrotnej) i podczas podpięcia pod próbę okazuje się, że jest po prostu dziurawy; tzw. sito - łącznie około 25 nieszczelności - „lało” się dosłownie wszędzie; z dwóch pionowych paneli wodnych, rusztu wodnego i płaszcza wewnętrznego zarówno z przodu, jak i z tyłu kotła.

Naprawa byłaby zbyt kosztowna wymiennik pojechał na złom.

Kwestia związana z rozszczelnieniem się kotła c.o. jest tematem problematycznym. W wielu przypadkach występuje nagle, bez wcześniejszych oznak i bardzo często wywołuje nerwy, a nawet płacz (nie zawsze bowiem użytkownicy są na to przygotowani - również pod względem finansowym). Istotne jest, że w wielu sytuacjach istnieje możliwość regeneracji, wymiany poszczególnych elementów kotła, co wydłuża jego żywotność o kolejne kilka lat. Naprawa nie zawsze jest łatwa i przyjemna, co

przenosi się na koszty. Czy warto?

Myślę, że w wielu przypadkach tak, oczywiście jeśli dysponuje się wyPewnego razu byłem świadkiem kwalifikowanym personelem, który naprawy dwóch sześcioletnich ko - poradzi sobie z tematem. tłów miałowych o mocy 200 kW, Paweł Wilk trzeba było wymienić dolne (nie szczelne) części paneli wodnych.

Klient chciał, aby wymiennik wy - Fot. 1. Widok na płaszcz wewnętrztrzymał następny sezon (z tego co ny; strzałką zaznaczone miejsca wiem wytrzymał już trzy). Naprawa nieszczelne. trwała dwa tygodnie (tydzień je - Fot. 2. Potwierdzenie nieszczelnego den). W każdym kotle w miejscu pa - miejsca - wskazanie penetrantu na neli wodnych wycięto podłogę, na - kredzie. stępnie dolne części paneli wod - Fot. 3. Długa droga do nieszczelnego nych na wysokości 100 mm wyszli- miejsca, czyli widok przez przekrój. fowano i pospawano. Okazało się, że Fot. 4. Miejsce nieszczelności - por. była to żmudna i wyczerpująca pra- Rys. Przekrój kotła - miejsce przeca. Skorodowana blacha, nękana cieku zaznaczone strzałką (źródło: przez korozję niskotemperaturową i Logiterm).

Naprawa wymiennika

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Ogrzewania płaszczyznowe od A do Z

Regulacja zespolona W artykule przedstawiony zostanie zespolony system regulacji ogrzewania płaszczyznowego, z podwójną regulacją temperatury typu Floor Fix z głowicą termostatyczną z wyniesionym czujnikiem i zadajnikiem.

Przedmiotem poprzedniego artykułu był system regulacji dla zachowania komfortu ciepłej podłogi wraz z regulacją temperatury powietrza w ogrzewanym pomieszczeniu. Regulacja ta oparta była na ograniczniku regulacji temperatury powrotu RTB oraz na zaworze z głowicą termostatyczną. Opisany system regulacji jest to system regulacji ogrzewania płaszczyznowego z podwójną regulacją temperatury - szeregowy.

Wady regulacji szeregowej Opisane poprzednio rozwiązanie ma ograniczenia w zakresie funkcjonalności, hydrauliki, kosztów oraz estetyki. Ograniczenie w zakresie funkcjonalności dotyczy dostępu do elementów regulacyjnych. Największą niedogodnością dla użytkownika jest konieczność dokonywania regulacji za pomocą dwóch elementów nastawczych, które nie są dostępne. Nastaw temperatur dokonuje się za pomocą głowic termostatycznych, które są montowane najczęściej w szafkach z rozdzielaczami ogrzewania grzejnikowego. Nastawę temperatury podłogi zadaje się na głowicy ogranicznika temperatury powrotu RTB, zaś nastawę temperatury powietrza w ogrzewanym pomieszczeniu dokonuje się za pomocą głowicy termostatycznej zaworu termostatycznego (w przypadku głowicy z wyniesionym czujnikiem). Jest to mało finezyjny sposób regulacji temperatury, gdyż elementy regulacyjne są w szafce rozdzielaczowej. Za każdym razem, gdy chcemy zmienić nastawę, trzeba otwierać szafkę, która często zlokalizowana jest miejscach trudno dowww.instalator.pl

stępnych i ukrytych ze względów estetycznych i hydraulicznych. Lokalizacja szafki z rozdzielaczami niejednokrotnie podyktowana jest lokalizacją grzejników. W miarę możliwości szafka rozdzielaczowa powinna być w miejscu centralnym względem zasilanych grzejników. W praktyce regulacji temperatury podłogi możemy dokonać raz i powinna ona wystarczyć na dłuższy czas, natomiast regulacji temperatury powietrza możemy dokonywać częściej.

Wyniesiony czujnik Tę niedogodność może zmniejszyć zastosowanie, zamiast głowic z wyniesionym czujnikiem, głowic z wyniesionym czujnikiem i zadajnikiem lub zastosowanie systemu regulacji temperatury w pomieszczeniu, opartego na siłowniku termicznym oraz regulatorze elektrycznym albo elektronicznym.

Lokalizacja ogranicznika temperatury powrotu oraz zaworów z głowicą termostatyczną w typowej szafce z rozdzielaczami jest kłopotliwe ze względu na brak miejsca. Typowe szafki mieszczą swobodnie rozdzielacz, kolektor oraz rury z przyłączami.

Dodatkowe elementy powodują ciasnotę i trudności montażowe oraz serwisowe. W przypadku jednego obiegu ogrzewania podłogowego pomieszczenie wyżej wspomnianego zestawu jest niewygodne, ale możliwe.

Gdyby jednak było więcej pętli ogrzewania podłogowego, które byłyby regulowane za pomocą ogranicznika temperatury powrotu i zaworu z głowicą termostatyczną, zabudowa w typowej szafce byłaby niemożliwa.

Należy także nadmienić, że wariant regulacji podwójnej szeregowy może być kłopotliwy pod względem hydraulicznym. Określenie „szeregowy” oznacza, że elementy wykonawcze, które regulują strumień czynnika grzewczego, są połączone szeregowo.

Oznacza to, że ich opory hydrauliczne się dodają i w niesprzyjających warunkach hydraulicznych mogą być wyższe niż ciśnienie dyspozycyjne panujące w miejscu podłączenia grzejnika podłogowego. To może powodować nieosiągniecie zadanych temperatur powietrza i/lub podłogi. Oczywiście przed realizacją powyższego rozwiązania w zakresie regulacji należy dokonać odpowiednich przeliczeń projektowych. O ile można z łatwością dobrać zawór termostatyczny z odpowiednią przepustowością (kVS), to w przypadku ograniczników temperatury powrotu wybór jest znacznie ograniczony. W praktyce Rys. 1. Zespół regulacyjny do ogrzewania podłogowego Floor Fix [1]; 1 - wkładka głowicy termostatycznej, 2 - odpowietrznik ręczny, 3 - zasilanie z zaworem odcinającym, 4 - powrót z zaworem odcinającym, 5 - mosiężny korpus, 6 - zadajnik ogranicznika temperatury powrotu, 7 - skrzynka blaszana.

43

miesięcznik informacyjno-techniczny

Rys. 2. Podłączenia zespołu [1]; 1 - napęd głowicy z wyniesionym czujnikiem i zadajnikiem, 2 - część zasilająca grzejnika płaszczyznowego, 3 - Floor Fix, 4 - cześć powrotna 5 - cześć powrotna grzejnika płaszczyznowego. najczęściej spotyka się ograniczniki powrotu DN 15 przy typowej przepustowości (kVS) na poziomie 0,5 m3/h.

Na koniec wywodów dotyczących ograniczeń w zakresie stosowania systemu regulacyjnego ogrzewania płaszczyznowego z podwójną szeregową regulacją temperatury należy wspo-

Rys. 3. Podłączenia głowicy termostatycznej do zespołu [1]: 1 - zadajnik głowicy termostatycznej, 2 - kapilara łącząca głowicę z napędem, 3 - napęd głowicy termostatycznej, 4 - Floor Fix. mnieć o kosztach. Podwójny system regulacji jest stosunkowo drogi, ponieważ zawiera dwa razy więcej elementów regulacyjnych w stosunku do rozwiązania typowego.

Podwójna regulacja temperatury Pozbawiony w znacznej części wyżej wymienionych ograniczeń jest system regulacji ogrzewania płaszczyznowego zespolony, z podwójną regulacją temperatury typu Floor Fix (rys.

1) z głowicą termostatyczną z wynie-

44

12 (208), grudzień 2015

sionym czujnikiem i zadajnikiem.

Określenie zespolony jest w tym przypadku słowem kluczowym.

Zespół regulacyjny systemu pokazanego na rys. 1 składa się z mosiężnego korpusu (5), który znajduje się w blaszanej skrzynce (7). Korpus (5) wykonany jest z mosiądzu odlewanego metodą kokilową i wyposażony jest w przyłącze z wkładką termostatyczną (1), odpowietrznik ręczny (2) oraz ogranicznik temperatury powrotu z zadajnikiem (6). Na króćcach zasilania i powrotu zabudowane są zawory odcinające (3), (4).

Opis i zasada działania głowicy termostatycznej z wyniesiony czujnikiem i zadajnikiem został omówiony w poprzednim artykule. Analogicznie jak przy systemie z podwójną regulacją temperatury, w układzie szeregowym do regulacji temperatury powietrza w ogrzewanych pomieszczeniach z wykorzystaniem systemu pokazanego na rys. 1 można wykorzystać siłownik termiczny z regulatorem elektrycznym lub elektronicznym. Na wkładce termostatycznej (1), w miejsce napędu głowicy termostatycznej, należy zabudować siłownik termiczny jako element wykonawczy. Należy jednak zwrócić uwagę, że wymiary geometryczne siłownika termicznego są większe niż napęd głowicy termostatycznej i dlatego należy sprawdzić możliwość montażu siłownika. Zasada regulacji temperatury z wykorzystaniem tego zespołu regulacyjnego polega na połączeniu wszystkich istotnych cech systemu regulacji podwójnej ogrzewania płaszczyznowego w jednej armaturze tak, aby można było ją zastosować w tradycyjnej instalacji z grzejnikami podłogowymi, ściennymi lub sufitowymi. System regulacji posiada dwa elementy termostatyczne w jednym korpusie (5). Jednym z nich jest ogranicznik temperatury powrotu (6), drugim zaś jest tradycyjna wkładka termostatyczna (1), analogicznie jak w zaworach termostatycznych. Ogranicznik temperatury powrotu reguluje temperaturę czynnika grzewczego opuszczającego grzejnik powierzchniowy w zakresie 30-60°C. Regulacja temperatury czynnika grzewczego odbywa się analogicznie jak przy RTB (czy RTL). System dławi przepływ czynnika grzewczego do momentu uzyskania wychłodzenia w grzejniku powierzchniowym zgodnie z

nastawą na pokrętle regulacyjnym (6).

Wkładka termostatyczna (1) reguluje temperaturę w ogrzewanym pomieszczeniu w zakresie nastaw głowicy termostatycznej, która zwykle wynosi 628°C. Sposób zabudowy jest analogiczny jak ogranicznika temperatury powrotu (rys. 2).

Część zasilającą grzejnika płaszczyznowego (2) łączy się bezpośrednio z rozdzielaczem instalacji centralnego ogrzewania. Część powrotną grzejnika płaszczyznowego (5) łączy się z częścią zasilającą systemu, część powrotną (4) łączy się z kolektorem instalacji centralnego ogrzewania bezpośrednio. Zespół regulacyjny posiada możliwość ograniczenia temperatury czynnika grzewczego wypływającej z pętli ogrzewania płaszczyznowego poprzez wbudowany ogranicznik temperatury powrotu. Przy powyższym rozwiązaniu ochrona przed przegrzaniem pętli ogrzewania płaszczyznowego jest tylko częściowa. Ze względu na brak układu z podmieszaniem na zasilaniu grzejnika płaszczyznowego „początkowe metry” pętli grzejnika mają temperaturą zbliżoną do temperatury zasilania instalacji c.o. Dlatego pierwszy odcinek rur w grzejniku podłogowym powinien być prowadzony przy ścianach zewnętrznych, w strefach brzegowych, gdzie występują największe straty ciepła, oraz w miejscach, gdzie podwyższona temperatura podłogi nie będzie powodowała zagrożeń dla ludzi i wyposażenia pomieszczeń. W związku z powyższym zaleca się stosowanie niskotemperaturowych źródeł ciepła do zasilania grzejników ogrzewania płaszczyznowego i grzejników tradycyjnych z jednego obiegu grzewczego.

Miejsce na skrzynce Dzięki zastosowaniu w systemie (rys. 3) wkładki termostatycznej oraz głowicy termostatycznej (1) istnieje możliwość regulacji temperatury powietrza w ogrzewanym pomieszczeniu.

Miejsce pomiaru i regulacji temperatury wyznacza lokalizacja pokrętła głowicy termostatycznej (1). Na uwagę zasługuje fakt, iż sam omawiany system nie musi być zabudowywany w ogrzewanym pomieszczeniu, co jest ważne, gdy pętla ogrzewania płaszczyznowego jest w łazience o wysokim standardzie wykonania. Skrzynka może znajdować się w pomieszczeniu sąsiednim, www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

gdzie wymagania w zakrePrzykład sie estetyki mogą być mniejsze. Pomiar temperaRysunek 5 przedstawia tury powietrza i regulacja są przykład zabudowy systew miejscu łatwo dostępmu regulacji z dwoma pęnym, np. na wysokości ok. tlami ogrzewania podłogo1,2 m lub wyżej nad powego. Jedna pętla ogrzesadzką. Lokalizacja zadajwania podłogowego znajnika głowicy może być zeduje się przed systemem, spolona z wyłącznikiem druga zaś za nim. Jak wczeoświetlenia, gniazdkiem śniej wspomniano, w przyelektrycznym. Głębokość Rys. 4. Praca zestawu regulacyjnego systemu dla nastawy padku grzejnika podłogoskrzynki wynosi 55 mm i w temperatury w pomieszczeniu 20°C i nastawy temperawego przed armaturą repozwala na zabudowę w tury czynnika grzewczego 45°C [1]. gulacyjną „pierwsze metypowych ściankach dziatry” rur w grzejniku narałowych, wykonanych z płyt gipsowo- kazuje przepływ medium grzewczego żone są na przegrzanie spowodowane kartonowych. Można je montować przez Floor Fix, ponieważ temperatura zbyt wysoką temperaturą czynnika także w ścianach z materiałów trady- w ogrzewanym pomieszczeniu jest ni- grzewczego. Taki stan występuje do cyjnych, takich jak cegły lub pustaki. ska i wynosi 18°C oraz temperatura momentu wychłodzenia czynnika medium grzewczego jest odpowiednia grzewczego. Obszar przegrzania zaleGniazdo i dwa grzybki i wynosi 45°C. Trzeci przypadek (c) ży od strumienia czynnika grzewczepokazuje zablokowanie przepływu go, temperatury zasilania, rozstawu rur, Zespół regulacyjny, który realizuje spowodowane zbyt wysoką tempera- wykończenia, i może się zmieniać w regulację jakościową, składa się z tra- turą w ogrzewanym pomieszczeniu, trakcie pracy instalacji. W przypadku pętli grzejnika za armaturą dycyjnego gniazda i dwóch regulacyjną zawsze wystęgrzybków regulacyjnych puje kontrola temperatury (rys. 4). Górny grzybek staprzepływającego czynnika. nowi część wkładki termoDzięki specjalnemu rozstatycznej, współpracującej wiązaniu w armaturze z poz głowicą termostatyczną. dwójną regulacją temperaDolny grzybek współpracuje z ogranicznikiem tempetury możemy wykonać proratury powrotu. Oba grzybfesjonalną instalację ogrzeki mogą niezależnie dławić wania podłogowego w poprzepływ w zależności od mieszczeniach o małej powarunków. Na rysunku (rys. wierzchni, bez rozbudowy 4) przedstawiono pracę zeinstalacji z grzejnikami traspołu regulacyjnego dla różdycyjnymi. nych warunków w zakresie Przedmiotem następnezmierzonej temperatury w go artykułu będzie system Rys. 5. Przykład zabudowy z dwoma pętlami [1], pomieszczeniu oraz przeregulacyjny ogrzewania 1 - zawór równoważący, 2 - zawór odcinający, 3 pływającego medium. Napłaszczyznowego z podwójrozdzielacz, 4 - regulator różnicy ciśnienia, 5, 8, 11, stawa dla medium grzewną regulacją temperatury ze14, - głowica termostatyczna, 6 - przyłącze boczne czego wynosi 45°C i nastaspolony równoległy. grzejnika jednorurowe, 7 - przyłącze boczne grzejwa na głowicy termostanika dwururowe, 9 - zawór termostatyczny, 10 - zaGrzegorz Ojczyk tycznej wynosi 20°C. Pierwwór powrotny, 12 - przyłącze grzejnikowe jednoszy przypadek (a) pokazuje stronne dwururowe, 13 - przyłącze grzejnikowe Literatura: [1] Materiały firmowe Herz Arzablokowanie przepływu, jednostronne jednorurowe, 15 - przyłącze grzejnimatura i Systemy Grzewcze spowodowane zbyt wysoką kowe dolne, 16 - głowica termostatyczna z wynieSpółka z o.o. temperaturą medium dosionym czujnikiem i zadajnikiem, 17 - Floor Fix. [2] Zima W., Muniak D., Cisek P., Ojczyk G., Pacura P., „Zapływającego do systemu regadnienia cieplne, hydrauliczgulacji, mimo że temperatura w ogrze- która wynosi 22°C, mimo odpowied- ne oraz jakości wody w instalacjach wanym pomieszczeniu jest niska i wy- niej temperatury medium grzewcze- ogrzewczych”, Politechnika Krakowska im. Tadeusz Kościuszki, Kraków 2015. nosi 18°C. Drugi przypadek (b) po- go, która wynosi 45°C.

Otrzymałeś „Magazyn Instalatora”? Prosimy wyślij e-mail o treści „Otrzymałem” na adres: info@instalator.pl (*)

!

(*) Tylko „Gwarantowana dostawa” zapewni comięsięczny dostęp do "Magazynu Instalatora". Szczegóły na www.instalator.pl

www.instalator.pl

45

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Zadymiony umysł - czyli jak jedynie słuszna idea kształtuje polskie prawo w zjednoczonej Europie (2)

Smog w ustawie Artykuł ten jest kontynuacją publikacji z „Magazynu Instalatora” 11/2015 („Smog w Krakowie” s. 36-37 - przyp. red.). Przedstawiam w nim najważniejsze w mojej opinii argumenty i wątpliwości mówiące o tym, że „ustawa antysmogowa” nie jest dobrze przygotowana.

Miesiąc temu informowałem, że to nieudolne działania krakowskie były przyczynkiem do nowelizacji ustawy i starałem się dowieźć jak dużym błędem było pominięcie w ustawie kwestii zanieczyszczeń m. in. spalinami z silników diesla. Dziś kolejnych 8 zarzutów do nowelizacji ustawy.

Brak odwołania się do nomy Jedną z możliwości jaką daje znowelizowana ustawa, jest określenie parametrów technicznych lub parametrów emisji instalacji w których następuje spalanie paliw, chodzi m. in. o kocioł, piec etc., i tutaj poważny problem, bo ustawa nie odnosi się wprost do normy technicznej PN-EN 303-5:2012, która określa w klasach 3, 4 i najlepszej 5 dopuszczalne emisje kotłów, ani też nie daje uprawnień odpowiedniemu ministrowi do wydania rozporządzeń dot. urządzeń i instalacji. Sejmiki mogą więc szukać innych pomysłów, np. wprowadzić swoje własne parametry, które nie wiadomo, jak i gdzie badać lub których nie da się zbadać. Przykładem jest projekt kolejnej krakowskiej uchwały, w tym zakresie nieprecyzyjny!

Ustawa powinna określić normę, wg której można identyfikować urządzenia i instalacje dopuszczone do spalania paliw i także wskazać tryb postępowania w przypadku zmiany tej normy.

Tutaj ważna informacja - w Polsce jest dostępnych dopiero kilka modeli kotłów węglowych, które spełniają najwyższą 5 klasę emisji zanieczyszczeń wg normy PN-EN 303-5:2012.

Jest to norma europejska, z bardzo wymagającycmi parametrami emisji spalin, przyjęta w Polsce z tłumaczenia niemieckiego w sierpniu 2012 roku.

46

Według prawa, aby kotły otrzymały jedną z klas w niej wymienionych, muszą przejść badania w laboratorium posiadającym akredytację PCA na normę i właściwe procedury badań.

Stara norma z 2002 roku zupełnie inaczej oznaczała kotły wg klasy emisji spalin. Natomiast wszystkie dotychczas wydawane świadectwa z Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu, tzw. zielone jabłuszka, nijak się mają do oznaczenia kotła zgodnie z obowiązującą normą na jedną z klas emisji. Wiele kotłów z zielonym jabłuszkiem nie jest w stanie otrzymać nawet 4 lub 3 klasy, ze względu na inną, bardziej rygorystyczną metodologię przeprowadzania badania urządzenia.

Niech nikt nie ma watpliwosci - kotły kwalifikujace sie do 3 klasy czystosci spalin opalane właściwym paliwem, to urzadzenia w pełni bezpieczne. Kotły klasy 5 ale i 4 to naprawdę bardzo ekologiczne urządzenia, nie zobaczymy z nich prawie żadnego dymu, a jeśli już, to raczej parę wodną podobną do tej z kotłów gazowych. Dla porównania podam, że stare kotły komorowe emitują od 400 do 4000 mg pyłu/m3 spalin i więcej, a kotły 5 klasy do 40 mg pyłu na m3. Czyli 10-100 razy mniej!

Brak norm dotyczących opału i węgla Ustawa może być trudna w realizacji, ponieważ nie ma w polskim prawie definicji rodzajów i kategoryzacji jakościowej paliw stałych ani obowiązujących norm na opał stały i węgiel jaki można wprowadzać do sprzedaży, stąd uchwały sejmików korzystające z art. 96 POŚ, będą zmuszone powoływać się na potoczne nazwy i nieokre-

śloną (!) jakość tych paliw. Co z kolei może być kolejnym problemem w przypadku zaskarżenia błędnie przygotowanych uchwał.

Dzisiaj są normy prawie na wszystko co znajduje się w handlu, na pewno na olej opałowy, gaz, benzynę, ale nie ma żadnej regulującej jakość węgla,, którym ogrzewanych jest prawie 70% polskich domów.

Nieprecyzyjna lub błędnie skonstruowana ustawa Wg pkt. 3 poniżej, spójniki „lub” wykluczają jednoczesne określenie rodzaju i jakości paliwa i jednocześnie parametrów technicznych instalacji, a przy tym ustawa daje władzom możliwość popełnienia błędów, niepotrzebnych uproszczeń i po prostu kolejnych nieskutecznych aktów prawnych. Jest też pewna nieścisłość dot. sposobu konsulatcji z władzami samorządowymi, ale to już dylemat dla bardziej drobiazgowych sędziów WSA. „Uchwała, o której mowa w ust. 1, okresla: 1) granice obszaru, na którym wprowadza sie ograniczenia lub zakazy, o których mowa w ust. 1; 2) rodzaje podmiotów lub instalacji, dla których wprowadza sie ograniczenia lub zakazy, o których mowa w ust. 1; 3) rodzaje lub jakosc paliw dopuszczonych do stosowania lub których stosowanie jest zakazane na obszarze, o którym mowa w pkt 1, lub parametry techniczne lub rozwiazania techniczne lub parametry emisji instalacji, w których nastepuje spalanie paliw, dopuszczonych do stosowania na tym obszarze.

Ustawa jest probiurokratyczna Ustawa, jak wiele z nich, nie ogranicza biurokracji. Daje możliwość do 16 (a może wkrótce 18) odrębnych postępowań, ekspertyz, konwww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

sultacji społecznych, posiedzeń rad gmin, powiatów, opinii prawniczych, posiedzeń sejmików, zaskarżeń, uchyleń, kasacji i trwającego Smogu! Chyba lepiej stworzyć ustawę, która jednym procesem urzędowym rozwiąże problem w całej Polsce, wg odpowiednich kryteriów.

Konflikty i naciski Ustawa sprzyja konfliktom i naciskom różnych grup interesów. Jak ustawa nie jest konkretna w swoich wytycznych, to zawsze jest wiele możliwości lub wiele różnych możliwości lub wielu potrafiących kogoś do czegoś przekonać. Będą naciski zagranicznych koncernów broniących interesów własnych, gazu i chińskich poddostawców komponentów, z drugiej strony polskiej branży producentów kotłów, którzy zobowiązani europejskimi normami produkują coraz lepsze innowacyjne kotły na węgiel i biomasę.

Ekonomia i zdrowie Ustawa nie uwzględnia kosztów ekonomicznych i strat zdrowotnych do jakich może się przyczynić. Polacy są narodem niezamożnym, wg dziennikarzy wp.pl, z cyklu artykułów: „Na co stać Polaka?”, Niemiec za swoją średnią pensję może kupić 3krotniej więcej paliwa do samochodu. Wg wyliczeń podobnie jest z gazem, którego w Niemczech cena nominalna jest nieco wyższa (ok. 4,9 eurocenta za 1 kWh), jednak Polak za taką samą część pensji może mieć ogrzewanie gazowe na jedną zimę, a Niemiec aż na trzy zimy! Czy to duża różnica? Niezależnie od tego przypuszczam, że średnia energochłonność niemieckiego budownictwa jest mniejsza od polskiego.

Na pociechę wg ww. zestawienia z 2013 r., wśród 20 artykułów i usług, jest jeden (sł. jeden), którego Polak może za pensję kupić więcej - to są ziemniaki! Smog?

I tu wobec takiej statystyki postawię pytanie. Czy zakazywanie uczciwym ludziom, ogrzewania budynków węglem i drewnem, które są 2-krotnie tańsze od gazu i kilkakrotnie od prądu, spalanych właściwie w urządzeniach spełniających europejską normę, będzie miało pozytywny skutek w postaci wydłużania życia Polaków? www.instalator.pl

12 (208), grudzień 2015

Długotrwały stres sprzyja m. in.: cukrzycy, chorobie wrzodowej, miażdżycy, nadciśnieniu, chorobie niedokrwiennej serca, osłabieniu układu immunologicznego, chorobom nowotworowym i depresji.

Ogrzewanie to jedna z podstawowych potrzeb rodzin i największa część kosztów utrzymania domu. W Polsce wg GUS aż 2,8 mln osób żyje w skrajnym ubóstwie, tj. z dochodem poniżej ok. 460 zł na osobę. Czy w stresie i często w niedogrzanych doamch żyją rodzice rodzin wielodzietnych, których aż 27% dotkniętych jest właśnie skrajnym ubóstwem.

Brak zachęty i wsparcia Ustawa nie zapewnia efektu zachęty i nie wspiera w żadnej mierze najnowszych dostępnych technologii dot. kotłów na paliwa stałe. Inna nowelizacja POŚ z 2014 r. była skutkiem dyrektywy IED i wprowadziła dla podmiotów przemysłowych obowiązki z tzw. konkluzji BAT, wg której należy dostosowywać istniejące instalacje do najlepszych dostępnych rozwiązań.

Czy taką samą filozofię można i należałoby zastosować w przypadku indywidualnych wytwórców energii i jednocześnie jej konsumentów? Dla przykładu podam: l we Francji trwa obecnie program dopłat do zakupu samochodów elektrycznych i hybrydowych, przy jednoczesnym złomowaniu starego samochodu z silnikiem diesla dopłata wynosi 10 tys. euro, czyli 42 000 zł. l w Niemczech aktualnie dopłata do kotłów na paliwa stałe spełniających określone normy wynosi: 2000 euro przy kotle na drewno kawałkowe, 3500 euro przy kotle na pelet (!), więc do 14 700 zł l w Czechach instalujac kocioł na ekogroszek spełniający 5 klasę emisji spalin i także właściwą emisję NOx otrzymujemy dofinansowanie ok 120 000 czeskich koron, czyli ok 18 000 zł Przy czym tak się składa, że wszystkie zaprezentowane subsydiowane pojazdy i urządzenia, zapewniają użytkownikom znacznie niższe koszty eksploatacji na przyszłość.

Ograniczenie praw Ustawa ogranicza wolności i prawa obywatelskie w sytuacji, gdy innymi,

bardziej sprawiedliwymi działaniami można osiągnąć podobne efekty.

Różnica w traktowaniu obywateli przez władzę jest bardzo widoczna porównując przykład Polski i Czech.

W Polsce powstaje ustawa, która ma umożliwić zakaz korzystania z urządzeń i opału (niejako pozbawienie praw nabytych), w Czechach wprowadza się zakaz produkcji i sprzedaży urządzeń z wieloletnim harmonogramem, uwzględniający dostępność określonej klasy produktów, bo oczywiste jest, że producenci są w stanie podnosić parametry ekologiczne swoich urządzeń: l od I 2014 r. - zakaz produkcji i sprzedaży kotłów poniżej klasy 3 (wg omawianej wyżej normy); l od I 2018 r. - zakaz produkcji i sprzedaży kotłów klasy 3; l od I 2020 r. - zakaz produkcji i sprzedaży kotłów niespełniających klasy 5 i jednocześnie wymogów unijnego ekoprojektu. l od IX 2022 r. - zakaz użytkowania kotłów gorszych niż z 3-ą klasą emisji!

Czy pośpiesznie przygotowana ustawa pomoże w walce ze smogiem, uczciwie?

Trochę się dziwię Prezydentowi, który podpisał omawianą ustawę.

Cóż, pokazał, że jest prezydentem wszystkich, a najbardziej Krakowian, którzy głośno apelowali o podpisanie ustawy. Chyba zabrakło wnikliwej analizy problemu. Jednocześnie wcale się nie dziwię, że to po części smog zjada kariery polityczne tych, którzy przez wiele lat nie zrobili nic dla bardzo ważnej w Polsce kwestii regulacji spalania paliw stałych i ograniczenia emisji liniowej np. w Krakowie. Nic! Dopiero ruch społeczny - KAS, ludzi którzy wyszli na ulicę i założyli Mickiewiczowi maskę na twarz, spowodował pośpieszne działania władzy.

Może teraz władza zajmie się ważną dla Polaków sprawą w sposób trochę bardziej sprawiedliwy, a jeśli będzie chciała szybko, to podsunę pomysł: trzeba zakazać chorować, najlepiej ustawowo! Nie tylko mieszkańcy Krakowa podziękują, ale cały Narodowy Fundusz Zdrowia.

Grzegorz Rakoczy socjolog, mieszkaniec Krakowa, członek zarządu firmy z branży kotlarskiej

47

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Grzejnikowe zawory termostatyczne

Głowice z głową Dla zapewnienia komfortu cieplnego w mieszkaniach konieczna jest odpowiednia regulacja dopływu ciepła z instalacji centralnego ogrzewania. To może być realizowane poprzez termostaty kotła, termostaty pokojowe, regulatory pokojowe lub regulatory pogodowe.

Niezależnie od tego, jaki typ regulatorów jest używany, na końcu instalacji grzewczej, na kaloryferach, stosuje się zawsze termostatyczne zawory grzejnikowe, które mają za zadanie doprecyzować regulację komfortu cieplnego do wymagań użytkowników. Dobór zaworów i ich głowic termostatycznych może przysparzać pewnych trudności ze względu na ich obfitość na rynku i pojawienie się w ostatnim okresie głowic programowalnych, o czym poniżej.

Grzejniki centralnego ogrzewania (c.o.) powinny być wyposażone w zawory termostatyczne, zgodnie z odnośnymi przepisami. Pełnią one ważną rolę, regulują dopływ ciepła z grzejników do pomieszczeń, zapewniając komfort cieplny i oszczędność energii.

Budowa Zawór termostatyczny (rys.) składa się z dwóch zasadniczych podzespołów: mechanicznego zaworu grzybkowego o specjalnej konstrukcji (B) i mechanicznej głowicy termostatycznej (A), która reaguje na temperaturę najbliższego otoczenia i zmienia położenie grzybka zaworu, umożliwiając w ten sposób regulację strumienia wody grzewczej wpływającej do grzejnika.

Zawór ma ukrytą regulację zakresu pracy, przeznaczoną do obsługi przez instalatora i serwisanta. Służy ona do wykonania tzw. nastaw wstępnych, których celem jest zrównoważenie instalacji c.o.. W prostszym ujęciu oznacza to takie wyregulowanie instalacji c.o., aby wszystkie grzejniki, od najbliższego do najdalszego od kotła, miały tę samą temperaturę przy pełnym otwarciu zaworów termostatycz-

48

nych. Nastawy wstępne umożliwiają racjonalne wykorzystanie potencjalnych możliwości grzejników c.o., co ma również wpływ na komfort cieplny oraz na oszczędności inwestycyjne i eksploatacyjne.

Głowica termostatyczna zaworu zbudowana jest z trzech podzespołów (rys.): l czujnika temperatury w postaci, najczęściej, zbiornika (3) zawierającego medium stałe, ciekłe lub gazowe i umieszczonego wewnątrz zbiornika sprężystego mieszka (2), który wydłuża się lub skraca na skutek zmian ciśnienia spowodowanych zmianą temperatury medium, l zespołu popychacza (6), który przenosi ruch czujnika temperatury i tym samym zmienia położenie grzybka zaworu (9),

Rys. Termostatyczny zawór grzejnikowy (z archiwum firmy Oventrop): A głowica termostatyczna, B - zawór, 1 obudowa głowicy, 2 - mieszek sprężysty, 3 - zbiornik z medium, 4 - trzpień popychacza, 5 - skala nastaw temperatury, 6 - sprężyna popychacza, 7 trzpień zaworu, 8 - sprężyna zaworu, 9 - grzybek zaworu, 10 - gniazdo zaworu, 11- przyłącze zaworu.

l pokrętła regulacyjnego (1), umożli-

wiającego ustawienie zakresu mocy cieplnej grzejnika i uzyskanie żądanej temperatury pomieszczenia.

Występują również głowice termostatyczne z zewnętrznym czujnikiem temperatury, połączonym z zespołem popychacza kapilarą długości do kilku metrów. Takie rozwiązanie konstrukcyjne głowicy termostatycznej umożliwia prawidłową regulację grzejników podłogowych, zakrytych ażurową zasłoną, lub ściennych, zabudowanych osłonami drewnianymi, czy ściennych, zakrytych grubymi kotarami. Umieszczenie czujnika temperatury z dala od grzejnika jest korzystne dla dokładniejszej regulacji temperatury pomieszczenia pod warunkiem braku wpływu innych źródeł ciepła na czujnik.

Działanie Istota działania zaworu termostatycznego sprowadza się do regulacji strumienia wody grzewczej. Natomiast o temperaturze wody grzewczej decydują wyżej wymienione regulatory, które sterują kotłem. Na szczególną uwagę zasługuje tutaj regulator pogodowy, który reguluje temperaturę wody grzewczej w zależności od temperatury zewnętrznej. Dzięki temu kocioł pracuje tylko z niezbędnym „wysiłkiem” i zużywa optymalną ilość paliwa, a zawory termostatyczne na grzejnikach nie „zmagają się” nadmiernie z regulacją końcową.

Pozostałych sposobów regulacji kotła nie można zaliczyć ani do oszczędnych, ani do wygodnych w stosowaniu.

Termostat kotła umożliwia tylko ręczną zmianę temperatury wody grzewczej i jest ona stała, niezależna od temperatury zewnętrznej i zapotrzebowania na ciepło. W przypadku termostatu pokojowego i regulatora pokojowego zaleca się ustawienie temperatury wody grzewczej na maksimum. W tej sytuacji zawór termostatyczny przejmuje więkwww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

szy ciężar regulacji temperatury, większe obciążenia termiczne i mechaniczne, co może powodować wahania temperatury w pomieszczeniu oraz większe zużycie paliwa, jak też prowadzić do szybszego zużycia zaworu i głowicy termostatycznej.

Charakterystyczną cechą użytkową termostatycznych zaworów grzejnikowych jest konieczność ich ciągłej, bieżącej obsługi (regulacji) dla zapewnienia pożądanego efektu cieplnego i ekonomicznego. Niezależnie od tego, czy instalacja c.o. jest wyposażona w sterowniki pracy kotła, użytkownik i

Fot. 1. Termostatyczny zawór grzejnikowy z programowalną głowicą termostatyczną (z archiwum firmy Boost). tak zmienia położenie głowic termostatycznych, nawet każdego dnia, w zależności od bieżących potrzeb ogrzewania pokoju, mieszkania lub domu.

Użytkownicy często kręcą głowicami zaworów termostatycznych nawet wówczas, gdy temperatura pomieszczenia jest prawidłowa, ale grzejnik jest zimny!

Tu należy się pewne wyjaśnienie. Na tym polega istota pracy zaworu termostatycznego, że reguluje on dopływ ciepła do grzejnika c.o. w zależności od

www.instalator.pl

12 (208), grudzień 2015

żądanej temperatury pomieszczenia i w sytuacji, kiedy potrzeby grzewcze zostały zaspokojone, odcina dopływ.

Grzejnik wówczas stygnie, często aż do temperatury pomieszczenia. Zawór otworzy się i grzejnik znowu będzie ciepły, gdy temperatura w pomieszczeniu ulegnie obniżeniu. Wahania temperatury pomieszczenia zwykle nie są odczuwalne przez użytkowników, ale jeśli użytkownicy kontrolują temperaturę samych grzejników, nawet tylko przez dotyk, są w stanie zauważyć duże różnice temperatur.

Ten stan rzeczy (zimne grzejniki!) bywa niezgodny z pewnymi przyzwyczajeniami użytkowników pamiętających działanie instalacji c.o. w blokach w „minionej epoce”, kiedy grzejniki żeliwne były gorące cały czas w sezonie grzewczym. Nie były one wyposażone w zawory termostatyczne, a regulacje (obniżanie) temperatury pomieszczeń wykonywało się, otwierając okna.

Jak widać z powyższego, stosowanie termostatycznych zaworów grzejnikowych z mechanicznymi głowicami termostatycznymi, racjonalnie wymuszone prawem od początku lat 90. ubiegłego wieku, jest dużym krokiem we właściwym kierunku, przynoszącym użytkownikom komfort cieplny i finansowy. Są one powszechnie stosowane we wszystkich instalacjach c.o. w kraju i jeszcze długo będą w zastosowaniu praktycznym.

Pomocna elektronika Ale… oto pojawiły się na rynku grzejnikowe zawory termostatyczne

z elektronicznymi głowicami termostatycznymi (fot. 1), które są godne uwagi zarówno instalatorów c.o., jak i użytkowników. Obecnie jest już duży wybór różnych rozwiązań konstrukcyjnych i funkcjonalnych, gdyż oferowane są one przez wielu producentów.

Poza głowicami kompaktowymi, montowanymi na grzejniku, dostępne są również na rynku, co jest szczególną nowością, głowice termostatyczne zdalnie programowalne, tzw. radiowe (fot. 2). Ich dodatkową zaletą jest możliwość programowania kilku lub nawet kilkunastu głowic, zamontowanych na wszystkich grzejnikach instalacji c.o. jednym zdalnym programatorem.

Większość głowic elektronicznych jest dostosowana do już istniejących zaworów, wykorzystywanych z głowicami mechanicznymi. Jeśli istnieją jakieś niezgodności konstrukcyjne, producenci głowic elektronicznych dostarczają w zestawie odpowiednie przejściówki (adaptery) do połączenia głowicy z zaworem.

Programowalny zawór termostatyczny składa się z następujących głównych podzespołów; l „elektronicznego” czujnika temperatury, którym może być np. termopara, termistor itp., l silnika elektrycznego, który wraz z zaworem mechanicznym reguluje przepływ czynnika grzewczego do grzejnika c.o., l elektronicznego programatora, który umożliwia wprowadzanie programów pracy zaworu termostatycznego, l baterii zasilających cały układ elektroniczny głowicy termostatycznej.

49

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Zadaniem elektronicznej głosię choćby tylko połowę obiewicy termostatycznej jest autocywanych oszczędności. matyczna regulacja temperatury Bezpieczeństwo w pomieszczeniu według określonego przez użytkownika programu czasowego; w okresach Pomyślano też o zabezpiewyższej temperatury podczas czeniu programu głowicy przed obecności użytkownika, np. 20°C, niepożądanym dostępem. Naji w okresach niższej, kiedy nikopewniej chodzi o dzieci. Sposób go nie ma w pomieszczeniu lub zabezpieczenia jest raczej prosty. w porze nocnej, np. 16°C. Należy jednocześnie nacisnąć Programator umożliwia ustaoba klawisze funkcyjne i przywienie co najmniej dwóch okre- Fot. 2. Termostatyczny zawór grzejnikowy ze zdalnie trzymać nieco dłużej, 2-3 sesów ogrzewania podwyższone- programowalną głowicą termostatyczną i sterowni- kundy. W podobny sposób ligo i dwóch okresów ogrzewania kiem (z archiwum firmy Danfoss). kwiduje się blokadę. Czy jest to obniżonego w ciągu doby (4 wystarczające zabezpieczenie przełączenia). Zwykle ta ilość okresów minowanie tego zagrożenia. Ta funk- przed naszymi „digital-milusińskimi” ogrzewczych wystarcza w codziennej cja realizowana jest raz w tygodniu, - okaże się w praktyce. Skutecznym praktyce. Występują też głowice z najczęściej w sobotę, i polega na au- rozwiązaniem tego „problemu” byłomożliwością zaprogramowania więk- tomatycznym całkowitym otwarciu i by zastosowanie głowic radiowych, szej liczy okresów ogrzewania dzien- zamknięciu zaworu grzejnika, powo- których sterowniki łatwo umieścić w nego i nocnego, nawet do kilkunastu dującym usunięcie ewentualnie osa- niedostępnym miejscu. w ciągu doby. dzonego kamienia kotłowego z ruElektroniczne głowice termostaZakres programowalnych tempe- chomych części i gniazda zaworu. tyczne są zasilane bateriami alkaratur zawiera się zwykle od 8 do Nowością głowicy elektronicznej liczno-manganowymi typu AA, LR6 28°C, ale bywa i większy, z czego na jest też rozpoznawanie otwartych lub AM3. Napięcie robocze wynosi dzień są zalecane temperatury w okien, które powoduje, za jej przy- 3V/DC. W zależności od typu głoprzedziale 20-22°C, na noc i podczas czyną, automatyczne zamknięcie do- wicy wymagane są 2 lub 4 baterie. nieobecności: 15-17°C. Warto tu pływu wody grzewczej do grzejnika. Czas pracy jednego zestawu baterii przypomnieć, że różnica temperatur Podobnie dzieje się z klimatyzacją, któ- wynosi od 1 do 3 lat według danych ogrzewania dziennego i nocnego nie ra jest wyłączana, gdy zostanie otwar- technicznych, jakie podają produpowinna przekraczać 5°C. Większe te okno lub drzwi balkonowe, o ile zo- cenci. Zwykle spotyka się też zdaróżnice nie dają efektu oszczędzania stały tam zainstalowane odpowiednie nie producentów, że do zasilania głowyłączniki. Tutaj głowica rozpoznaje wic nie nadają się akumulatorki na paliwie i „na kieszeni”.

Pewnym wyjątkiem może tu być otwarcie okna po nagłym spadku tem- typu AA z powodu zbyt niskiego nadługotrwałe obniżenie temperatury, peratury w jej otoczeniu. pięcia roboczego, wynoszącego w np. w czasie urlopu lub w domach caW niektórych głowicach istnieje stanie pełnego naładowania zaledwie łorocznych, lecz wykorzystywanych również możliwość szybkiego na- ok. 1,2 V/DC. tylko latem, w których użytkownik grzania pomieszczenia, aktywowana Popularność tych zaworów termonie decyduje się na opróżnienie in- ręcznie poprzez wywołanie odpo- statycznych w kraju jest obecnie raczej stalacji c.o. z wody grzewczej na wiedniej funkcji, która powoduje umiarkowana ze względu na: zadookres zimy. W takim przypadku pro- otwarcie zaworu na grzejniku na walające działanie tanich głowic megramuje się temperaturę obniżoną okres kilku minut. Ta opcja przewi- chanicznych; istnienie głowic proogrzewania budynku na poziomie dziana jest na okoliczność wcze- gramowalnych od niedawna; zwykłą 10-11°C w ciągu całej doby. śniejszego powrotu do domu, pozo- ostrożność rynku i dość wysokie ceny, Program głowicy elektronicznej stawienia otwartego okna w czasie które charakteryzują każdą nowość umożliwia zabezpieczenie instalacji nieobecności, nieoczekiwanej wizyty techniczną. Z doświadczenia jednak c.o. przed zamarznięciem. Jest ono ak- przemarzniętych przyjaciół itp. wiadomo, że produkt ma ważne zalety tywowane spadkiem temperatury na Producenci programowalnych głowic praktyczne i zyska z czasem popugłowicy do +8 lub +6°C w zależności termostatycznych prześcigają się w larność i powszechne zastosowanie. od typu głowicy i producenta. Ta obietnicach dotyczących oszczędności Zależeć to też będzie od informacji, funkcja jest zaprogramowana fabrycz- energii, jakie można uzyskać po ich za- jakie się pojawią na temat ich niezanie na stałe i nie zależy od innych na- stosowaniu. Jedni obiecują 20% wodności. Dotychczasowe opinie są staw. Odpowiada ona ustawieniu oszczędności, inni nawet 30%. Wyda- pozytywne. gwiazdki (śnieżynki) na głowicy me- je się, że są to raczej optymistyczne inJest też niewykluczone, że zostaną chanicznej i według zapewnień pro- formacje, które powstały bardziej z po- wprowadzone z czasem jeszcze nowducentów funkcjonuje niezawodnie. budek marketingowych niż na pod- sze rozwiązania techniczne o chaElektroniczne głowice oferują kilka stawie konkretnych wyników w prak- rakterze „lokalnym” lub systemowe w istotnych nowości. Do nich można tyce. Za pozytywny efekt praktyczny skali kraju czy kontynentu. zaliczyć funkcję zapobiegania przed za- zastosowania głowic programowalnych Jan Siedlaczek kamienianiem zaworu i bieżące eli- będzie można uznać stan, gdy uzyska

50

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Grzejnik nie taki straszny...

Konwekcja wymuszona Wymiana ciepła następuje na drodze przewodzenia, unoszenia oraz promieniowania. W emiterach ciepła, jakimi są grzejniki, mamy do czynienia ze wszystkimi rodzajami wymiany ciepła, a w zależności od rodzaju grzejnika udział każdej z nich w ogólnym bilansie jest różny.

Dominującym sposobem wymiany ciepła w przypadku wodnych systemów ogrzewania jest zwykle konwekcja, w mniejszym stopniu promieniowanie. To ostatnie dotyczy najczęściej ogrzewań płaszczyznowych, a w przypadku naściennych emiterów ciepła - grzejników bez ożebrowania.

Cały proces wymiany ciepła pomiędzy płynem o temperaturze wyższej oddzielonym przegrodą od płynu o temperaturze niższej jest zjawiskiem bardzo interesującym i złożonym, jednak z uwagi na potrzeby niniejszego opracowania skupię się jedynie na wymianie zachodzącej na powierzchni grzejnika, czyli przejmowaniu ciepła na drodze konwekcji.

Z uwagi na różnice gęstości ściśle związane z temperaturą, powietrze ma tendencje do unoszenia. Dzięki temu zjawisku powietrze cyrkuluje w grzejniku, gdzie - stykając się z powierzchnią elementów grzejnych podnosi swoją temperaturę, a następnie trafia do pomieszczenia i z niewielką szybkością, praktycznie nieodczuwalną dla użytkowników, dociera w każde miejsce. Tak dzieje się przy konwekcji naturalnej, gdzie przypływ powietrza wywołany jest wyłącznie różnicą gęstości. Grzejniki najczęściej spotykane w instalacjach centralnego ogrzewania wykorzystują właśnie to zjawisko, zwane konwekcją swobodną (naturalną).

Jednak oprócz urządzeń opartych na tej zasadzie działania coraz częstsze i powszechniejsze są grzejniki wykorzystujące konwekcję wymuszoną (mechaniczną), w których to urządzeniach naturalny ruch powietrza www.instalator.pl

wspomagany jest dodatkowo pracą wentylatora lub wentylatorów.

Dzięki zmianie konwekcji na wymuszoną można uzyskać wyraźny wzrost wydajności grzejnika. Na przykład łatwo porównać, jakie moce uzyskują grzejniki kanałowe bez wentylatora oraz ich analogiczne co do wymiarów modele wspomagane pracą wentylatorów. Różnice w mocy mogą sięgać wielokrotności wydajności modeli bazowych.

Coraz lepsze wykorzystanie energii elektrycznej w połączeniu z wysokosprawnymi i cichymi wentylatorami pozwala utrzymać niskie koszty eksploatacji bez konieczności inwestowania w dużo większe co do gabarytów grzejniki. Zamiast grzejnika o długości 3000 mm wystarczającym może być już model o długości 1000 mm. Technika związana z wymuszeniem konwekcji nie ogranicza się jedynie do grzejników kanałowych. Coraz częściej producenci klasycznych modeli grzejników konwektorowych, opartych na wymiennikach miedziano-aluminiowych czy też najpopularniejszych na rynku grzejników płytowych, sięgają po dobrodziejstwo mocy płynące z wykorzystania konwekcji wymuszonej. Rozwój produktów w tym kierunku wydaje się nieunikniony. Z roku na rok rośnie udział i znaczenie niskotemperaturowych źródeł ciepła w systemach ogrzewania. Obniżanie parametrów wody instalacyjnej w znaczący sposób wpływa na wydajności, które mogą uzyskiwać wtedy grzejniki. Redukcja parametrów z temperatur 75/65°C do wartości

50/40°C obniża wydajność grzejnika w zależności od typu o blisko 60%.

Siły konwekcyjne są wyraźnie słabsze dla niższych parametrów. Skutecznym lekarstwem na te niedomagania jest właśnie wymuszenie konwekcji. Wentylatory zmieniają przepływ z laminarnego na turbulentny, intensyfikując tym samym zjawisko wymiany ciepła pomiędzy zewnętrzną powierzchnią płyt i elementów konwekcyjnych grzejnika i omywającym je powietrzem. W naściennych emiterach nie mamy już tak spektakularnych kilkusetprocentowych wzrostów wydajności, ale - co wynika z deklaracji producentów takich grzejników i osprzętu - poziom przyrostów mocy o 50-100% jest wciąż możliwy, a to oznacza, że przy obniżeniu parametrów instalacji, bez innych zabiegów (jak na przykład podniesienie izolacyjności przegród zewnętrznych), nadal możemy utrzymać gabaryty grzejników. W przypadku modeli naściennych różnica 200 mm czy 400 mm długości grzejnika może mieć kolosalne znaczenie. Nie tylko z uwagi na samą estetykę wnętrza, lecz także, a może przede wszystkim, na ograniczenia architektoniczne. Długość dostępnej do zagospodarowania ściany lub obecność okna balkonowego mogą uniemożliwić montaż większego emitera, natomiast mniejszy model nie będzie w stanie dostarczyć niezbędnej ilości ciepła.

W tym przypadku najlepszym rozwiązaniem jest zastosowanie wentylatorów wymuszających przepływ powietrza, a tym samym podnoszących wydajność cieplną grzejnika.

Robert Skomorowski

51

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Rynek instalacyjno-grzewczy w III kwartale 2015 r.

Skutki ErP III kwartał 2015 r. w branży instalacyjno-grzewczej był generalnie dobry. Według ocen praktycznie wszystkich respondentów nastąpiły wzrosty, oceniane jak zwykle na różnym poziomie, ale panował raczej optymizm, podobnie jak w ogólnej sytuacji gospodarczej w kraju.

Ocena sytuacji w branży instalacyjno-grzewczej pokryła się z sytuacją, która od pewnego czasu panuje w budownictwie mieszkaniowym, chociaż należy pamiętać, że na dobry wynik miały wpływ także inne czynniki, takie jak np. wprowadzenie w życie rozporządzeń dotyczących dyrektywy ErP. Biorąc pod uwagę wszystkie zjawiska zachodzące na rynku, można przyjąć, że wzrost rynku w III kwartale 2015 roku zamknął się na poziomie ok.

8-10% rok do roku dla rynku jako całości. Początek kwartału, czyli lipiec, zapowiadał się raczej umiarkowanie, ale widać było już pewne ożywienie, szczególnie w zakupach magazynowych gazowych kotłów konwencjonalnych, które wolno było sprzedawać bez ograniczeń do 25.09.2015 r. Dobre nastroje panowały wśród instalatorów. Coraz więcej klientów decyduje się na kompleksową obsługę obejmującą dostawę urządzeń wraz z usługą montażu całej instalacji.

W trzecim kwartale 2015 roku mieliśmy do czynienia z ważnym dla branży wprowadzeniem w życie rozporządzeń związanych z wdrażaniem dyrektyw dotyczących ekoprojektu i etykietowania. Potencjalni inwestorzy i użytkownicy, którzy zaplanowali montaż urządzeń konwencjonalnych, zaczęli robić zakupy na zapas. Pierwotne zamieszanie na rynku było spowodowane niedoinformowaniem klientów i instalatorów w kwestiach etykietowania i dostępności kotłów konwencjonalnych i turbo po wejściu w życie rozporządzeń związanych z etykietowaniem i ekoprojektem. W III kwartale zaznaczyło się także w dalszym ciągu zainteresowanie kotłami

52

z otwartą komorą spalania. Rynek wbrew pierwotnym sygnałom wydaje się być dobrze przygotowany na zmiany związane z etykietowaniem i ekoprojektem. W dalszym ciągu brakuje jednak informacji, w jaki sposób instalatorzy mają etykietować produkty znajdujące się już w salonach oraz czy w ogóle takie oznaczenia w tym wypadku są wymagane. Podobnie sprawa wygląda z tworzeniem zestawów z produktów pochodzących od różnych producentów. Dało się także zauważyć zróżnicowane podejście producentów do sprzedaży kotłów z otwartą komorą spalania dopuszczonych do sprzedaży po wejściu regulacji związanych z ErP. Po wprowadzeniu dyrektywy ErP praktycznie zniknęły z rynku dostaw kotły atmosferyczne, natomiast zwiększyło się zainteresowanie kotłami stojącymi, ale z palnikami nadmuchowymi, co może wskazywać, że rynek tych palników może w przyszłości wzrastać.

Innym zjawiskiem, które można było zauważyć w III kwartale, był pozytywny odzew projektantów na zmiany w Prawie Budowlanym, które zniosły sztuczne preferencje dla ciepła systemowego w przypadku kotłowni o mocy powyżej 50 kW. Tego typu zmiana na pewno nie wpłynie negatywnie na rozwój sieci ciepła systemowego, a wyeliminuje nieporozumienia wszędzie tam, gdzie zastosowanie indywidualnej kotłowni opartej na czystym paliwie ma pełne uzasadnienie w osiąganej wysokiej efektywności energetycznej instalacji.

W drugim kwartale 2015 r. w branży instalacyjno-grzewczej dało się zauważyć także wzrost dyscypliny płat-

niczej. Są mniejsze zatory płatnościowe. Jest to jednak wynik przede wszystkim trzymania dyscypliny płatniczej przez dostawców - producentów i w następnym kroku dystrybutorów.

Jak kształtowała się sytuacja w wybranych grupach produktowych? l Pompy ciepła: opinie wskazują na wzrosty rzędu 5-10%, choć nie brakuje opinii na temat zdecydowanych wzrostów na poziomie 15, a nawet 20%.

Dotyczy to głównie pomp do c.o.

Nadal rośnie zainteresowanie tanimi pompami typu split i pompami powietrznymi. Rozwój rynku pomp ciepła odbywa się praktycznie poza systemami wsparcia, co paradoksalnie może sprzyjać pewnej stabilności i przewidywalności rozwoju w porównaniu do sztucznego pobudzenia popytu nadmiernymi dopłatami z tytułu wyboru tej technologii ogrzewania.

Widoczna jest coraz ostrzejsza walka cenowa w tym segmencie produktów.

Dało się zauważyć zwiększone zainteresowanie wsparciem poprzez program Prosument prowadzony przez NFOŚiGW, po usunięciu wymogu wykonywania instalacji łącznie z wytwarzaniem energii elektrycznej, jednak nie w stopniu masowym. l Kolektory słoneczne: w tej grupie towarowej, podobnie jak w poprzednich kwartałach br. sygnalizowano ogólnie duży spadek w handlu detalicznym na poziomie szacowany w dużej rozpiętości, od 0 do nawet 50%, co ma być spowodowane ustaniem dotacji dla instalacji budowanych przez klientów indywidualnych. Zanotowano równocześnie wzrosty w wypadku dostaw obiektowych, dofinansowywanych przez fundusze UE, fundusz szwajcarski i inne lokalne programy wsparcia. Jest to efekt kontynuacji realizacji obiektów publicznych i gminnych, które uzyskały wsparcie w poprzednich latach i teraz weszły w okres końcowej realizacji. Ogólnie można dla tej grupy towww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

warowej przyjąć umiarkowany wzrost na poziomie 10 -15% l Kotły gazowe wiszące: sytuacja w tej grupie produktowej była zdominowana przez wzrosty sprzedaży kotłów gazowych wiszących. Sygnalizowane wzrosty były często znaczne, szczególnie w segmencie kotłów konwencjonalnych. Jest to oczywiście następstwem wejścia od 26.09.2015 roku wymogów Ekoprojektu, które w znacznym stopniu ograniczą lub nawet wręcz uniemożliwią sprzedaż i montaż kotłów innych niż kondensacyjne.

Szczególnie w sierpniu dał się zauważyć duży wzrost sprzedaży wiszących gazowych kotłów konwencjonalnych.

Deweloperzy i klienci w ostatniej chwili kupowali na swoje inwestycje kotły turbo i ze starym typem pompy, które można było sprzedawać tylko do końca lipca. Wzrosty dotyczyły zarówno gazowych kotłów konwencjonalnych z zamkniętą komora spalania, jak i gazowych kotłów konwencjonalnych z otwartą komora spalania. W dalszym ciągu na rynku były rozbieżności co do interpretacji zapisów rozporządzeń związanych z ekoprojektem odnośnie do możliwości sprzedaży na rynku polskim kotłów z otwartą komorą spalania. Podsumowując, można przyjąć wzrost sprzedaży gazowych wiszących kotłów konwencjonalnych na poziomie 25% w III kwartale 2015 roku, przy czym wzrosty mogą być zróżnicowane u dystrybutorów i producentów z uwagi na zapasy magazynowe poczynione wcześniej przez niektóre firmy. Biorąc pod uwagę zapasy magazynowe, można założyć, że sprzedaż kotłów konwencjonalnych skończy się na wiosnę, najpóźniej do połowy 2016 roku. W wypadku gazowych kotłów kondensacyjnych widać było także ożywienie wynikające z konieczności wymiany pomp w urządzeniach na bardziej efektywne energetycznie, a także zwiększającą się świadomość klientów co do korzyści, jakie daje stosowanie kotłów kondensacyjnych, a także obaw klientów co do przyszłości kotłowni wyposażonych w kotły konwencjonalne. To wszystko spowodowało, że kotły kondensacyjne osiągnęły także wzrost na poziomie 1013%. Rynek gazowych kotłów kondensacyjnych w Polsce jest rynkiem już raczej dojrzałym, a wprowadzenie dyrektywy ErP tylko umocniło tę pozycję. Należy dodać jeszcze, że na rynwww.instalator.pl

12 (208), grudzień 2015

ku pojawiły się różne tanie kotły kondensacyjne i tzw. semi-kondensacyjne, które z uwagi na swoją niską cenę, porównywalną do sprzedawanych dotąd kotłów konwencjonalnych, cieszą się dużym powodzeniem. l Przepływowe podgrzewacze do wody: w tej grupie produktowej widoczna jest już od dłuższego czasu wyraźna tendencja spadkowa, która co prawda wyhamowała w II kwartale, ale w II kwartale 2015 roku spadek rynku można oceniać na poziomie ok.

10% w stosunku do III kwartału 2014 roku. Panuje duża niepewność co do przyszłości tego rynku w kontekście prowadzenia zapisów dyrektywy ErP w przyszłych latach. l Gazowe kotły stojące: Kotły stojące kondensacyjne - tendencja utrzymana z ostatnich kwartałów w kierunku stabilnego spadku, mniejszego dla kotłów kondensacyjnych, gdzie sprzedaż utrzymała się

mniej więcej na poziomie z 2014 roku, ale w wypadku kotłów konwencjonalnych te spadki wydają się w 3 kwartale większe - na poziomie 7-10%. Warty odnotowania jest wzrost sprzedaży kotłów ze zintegrowanym zasobnikiem, tzw. „lodówek”, który wyniósł szacunkowo 7-10%. Lekki spadek zanotowano także w grupie kotłów olejowych, przy równoczesnym, bardzo silnym kilkudziesięcioprocentowym wzroście sprzedaży olejowych kotłów kondensacyjnych. Dowodzi to praktycznie załamania się sprzedaży olejowych kotłów konwencjonalnych. l Grzejniki: Według zebranych ocen w grupie produktowej grzejników stalowych III kwartał 2015 r. był zdecydowanie lepszy zarówno od poprzedniego, jak i wyraźnie lepszy od III kwartału 2014 r. Duża sprzedaż w lipcu związana była częściowo z zatowarowaniem dystrybutorów przed sezonem, następnie kontynuacja pomimo

wakacji dobrej sprzedaży w sierpniu oraz duża sprzedaż grzejników we wrześniu, co było związane z realizacją zamówień obiektowych i kończenia inwestycji przed jesienią i zimą.

Narastająca różnica w sprzedaży grzejników pomiędzy trzema kwartałami 2014 r. a trzema kwartałami 2015 r. została prawie zniwelowana. Potwierdza się przypuszczenie, że rok 2015 będzie posiadał „klasyczną” sezonowość sprzedaży - słabsze pierwsze półrocze i bardzo dobre drugie (a właściwie przełom 3 i 4 kwartału).

Jeśli chodzi o kanały dystrybucyjne, to niezmiennie rynek jest napędzany przez inwestycje - przede wszystkim budownictwo mieszkaniowe wielorodzinne, deweloperskie - ale pojawia się także sporo tematów budżetowych oraz komercyjnych. Słabiej wygląda w tym kontekście budownictwo jednorodzinne, co częściowo może wynikać z faktu pewnego czasowego nasycenia rynku w tym zakresie inwestycji, jak i wypierania grzejników przez inne rozwiązania emisji ciepła. Ogólna perspektywa na 2015 r. (cały rynek grzejników) - +/- 2014, z lekkim ryzykiem spadku (1-2%).

Warto zwrócić uwagę, że nie brakuje także opinii o stagnacji na rynku grzejników lub nawet lekkich spadkach, co może się wiązać z kwestią zatowarowania dystrybutorów, a także z dużym udziałem tzw. obiektówek w sprzedaży, co może zaburzać ogólny obraz sytuacji. l Inne produkty: W grupie pozostałych materiałów instalacyjno-grzewczych zanotowano także wzrosty. Jak zwykle w przypadku dość szerokiej reprezentacji pozostałych grup produktowych, rozbieżności w ocenach są dosyć duże - jednak większość praktycznie sygnalizowała wzrosty na poziomie 10 do 15%. Sygnalizowany jest wzrost zainteresowania rekuperacją i instalacjami wentylacyjnymi. W wypadku indywidualnych inwestycji można zaobserwować wzrost zainteresowania nowszymi rozwiązaniami w systemach instalacyjnych, np. ogrzewaniem powierzchniowym kosztem stosowania grzejników. W grupie kotłów na paliwa stałe brakuje wiarygodnych danych w III kwartale. Zebrane informacje mówią o stagnacji, względnie spadkach na różnym poziomie.

Janusz Starościk, SPIUG

53

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Uwaga! Jesteś w ukrytej kamerze, czyli kwiatki instalacyjne

(Nie)bezpieczny rozruch Na naszych łamach staramy się, aby zamieszczane materiały przyczyniały się do podnoszenia Państwa kwalifikacji. Tym razem przedstawiamy przykłady wykonanych instalacji, może w innej konwencji niż zwykle są one pokazywane - chodzi mianowicie o instalacje źle wykonane lub tzw. przekombinowane. Mamy nadzieję, że opatrzone fachowym komentarzem przyczynią się do pogłębienia wiedzy. Wszystkie osoby, które miałyby w swoich zbiorach fotografie z takimi „ciekawymi” rozwiązaniami prosimy o nadsyłanie ich do redakcji: redakcja -mi@instalator.pl

W

jaki sposób odpowiednio przygotować się do sezonu grzewczego?

Pytanie to pojawia się coraz częściej w okresie jesienno-zimowym, kiedy temperatura zewnętrzna jest na tyle niska, że istnieje konieczność uruchomienia instalacji grzewczej w celu utrzymania odpowiedniego komfortu cieplnego w budynku.

Czy wystarczy tylko włączyć urządzenie grzewcze w kotłowni i rozkręcić głowice termostatyczne, aby po chwili cieszyć się ciepłem w budynku?

Na pewno tak, pod warunkiem że kocioł oraz elementy współpracujące w instalacji są sprawne. Ale skąd pewność, że wszystko jest w porządku?

Sprawna instalacja oraz kotłownia dają nam gwarancję bezproblemowej pracy przez cały sezon grzewczy, co skutkuje zapewnieniem komfortu cieplnego. Aby utrzymać ten stan, należy odpowiednio zadbać o wszystkie elementy wchodzące w skład układu

1

54

ogrzewania, tj. o kocioł, armaturę zabezpieczającą, komin oraz wentylację, zasobnik ciepłej wody użytkowej i instalację grzewczą. Dzisiejszy materiał poświęcony będzie prawidłowemu przygotowaniu kotłowni oraz instalacji grzewczej, a także wskaże efekty i skutki zaniedbania kotłowni. l Kocioł Kocioł jest najbardziej popularnym urządzeniem grzewczym występującym w domach. Rodzajów kotłów jest wiele, natomiast szczegółowy podział można określić poprzez rodzaj zastosowanego paliwa (paliwo stałe, olej, gaz). Chciałbym tu zwrócić uwagę, że do prawidłowego przygotowania kotła do sezonu grzewczego nie wystarczy sam przegląd.

Wymagana jest konserwacja (czyszczenie oraz wymiana niektórych elementów). Sposób sprawdzenia, diagnostyki oraz konserwacji będzie się różnił w przypadku każdego z rodzajów kotłów ze względu na ich budowę oraz zastosowane technologie.

Zakres czynności serwisowych okre-

2

śla dokumentacja techniczna kotła dostarczana przez producenta.

Zdjęcie 1 przedstawia wymiennik ciepła kotła gazowego. Stan wymiennika pozostawia wiele do życzenia i wskazuje, że kocioł od momentu uruchomienia raczej nie uświadczył żadnego serwisanta. Wymiennik posiada znaczne zabrudzenie w postaci nagaru z produktów spalania paliwa. Pamiętajmy, że tak zaniedbany wymiennik (serce) kotła znacznie przyczynia się do nieprawidłowej pracy urządzenia (ograniczona możliwość przepływu spalin), stwarza ryzyko poważniejszej awarii (przegrzanie kotła) oraz powoduje drastyczny spadek sprawności kotła (brak sprawnego oddawania ciepła do układu wodnego), co w konsekwencji doprowadza do wzrostu zużycia gazu, a to z kolei przekłada się na kieszeń użytkownika. Sprawa ta dotyczy każdego rodzaju kotła, dlatego pamiętajmy, aby wymiennik kotła (komorę spalania) konserwować przed każdym sezonem grzewczym. Pamiętajmy również, że pozostałe elementy kotła należy zachować w czystości.

Dbajmy o wentylatory (ochrona przed zatarciem), dysze gazowe czy też olejowe (czyszczenie lub wymiana), sprawdzajmy szczelność armatury gazowej czy też wydajność pompy olejowej. Utrzymujmy automatykę oraz elektronikę w czystości. l Armatura ochronna i zabezpieczająca Każda instalacja posiada dodatkowe elementy zabezpieczające nasz kocioł oraz instalację. Pamiętajmy, aby sprawdzać stan filtrów siatkowych

3 www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

4 (gaz, centralne ogrzewanie, ciepła woda użytkowa), ponieważ ich czystość wpływa na poprawną pracę instalacji.

Warto przyjrzeć się naczyniu przeponowemu w instalacji zamkniętej (sprawdzić ciśnienie poduszki powietrznej) oraz wyregulować ciśnienie po stronie wodnej instalacji grzewczej.

Działania te znacznie usprawniają transport energii w całej instalacji.

Na końcu zaznaczam sprawdzenie działania zaworu bezpieczeństwa, który - jak sama nazwa wskazuje - czuwa nad całą instalacją. Zadania zaworu bezpieczeństwa, moim zdaniem, nie trzeba opisywać, ale chciałbym przedstawić fotografię obrazującą „delikatnie” uszkodzony kocioł. Zdjęcie nr 2 znalazłem w internecie, a obraz przedstawia rozerwany kocioł. Nie znam historii tego zdarzenia, ale wnioskuję, że w tym przypadku nie zadziałały zabezpieczenia lub ich po prostu nie było.

Mam tylko nadzieję, że w całym tym zdarzeniu nikt nie ucierpiał. l Spaliny oraz wentylacja Skupiając się na kotłowni, nie sposób zapomnieć o instalacji spalinowej

i wentylacyjnej, które towarzyszą takim urządzeniom jak kotły. Zadaniem instalacji spalinowej jest skutecznie odprowadzanie spalin z kotła, wentylacyjna natomiast dostarcza świeżego powietrza do kotłowni oraz usuwa produkty powstałe w przypadku nieszczelności, np. instalacji gazowej.

Podczas przygotowania do sezonu grzewczego warto sprawdzić również te elementy. Konserwacja polega w większości przypadków na sprawdzeniu drożności, ale czasem również można napotkać różne utrudnienia. Fotografia nr 3 przedstawia tragiczny obraz ptaka, który prawdopodobnie przez nieuwagę trafił do przewodu spalinowego. Oprócz samego nieszczęścia, jakie go spotkało, spowodował również nieprawidłową pracę kotła. l Zasobnik ciepłej wody użytkowej Podczas konserwacji kotła nie należy zapominać o elementach związanych z podgrzewem ciepłej wody użytkowej.

W przypadku kotłów dwufunkcyjnych należy sprawdzić płytowy wymiennik ciepła. Jak wiadomo, zabrudzony czy też zakamieniony znacznie obniża

5 www.instalator.pl

komfort ciepłej wody, a niejednokrotnie przyczynia się do awaryjnych zatrzymań kotła. A co z zasobnikiem ciepłej wody użytkowej? Większość użytkowników uważa, że nie wymaga on konserwacji. Nie jest to prawdą. Zasobnik ciepłej wody użytkowej tak samo jak płytowy wymiennik podatny jest na zabrudzenie i osady wpływające na jego sprawność, dlatego coroczna kontrola jest jak najbardziej wskazana. Kontrolujemy ogólny stan zasobnika oraz anodę magnezową, która stanowi element zabezpieczający przed korozją. Częstotliwość konserwacji i wymiany anody zależna jest od jakości wody, która trafia do zasobnika. Fotografia numer 4 przedstawia zaniedbany zasobnik ciepłej wody użytkowej.

Widoczne na króćcach osady uzmysławiają, z jakiej wody korzystają użytkownicy. Osady oraz widoczne ślady korozji niekorzystnie wpływają również na eksploatację zasobnika i mogą doprowadzić do jego uszkodzenia. Powodem tego zjawiska było zaniedbanie badania stanu zasobnika oraz anody magnezowej, którą przedstawiam na fotografii 5. Jak widać, anoda uległa zużyciu i nadaje się jedynie do wymiany. l Instalacja wraz z odbiornikami Ostatnimi elementami naszego układu są odbiorniki (np. grzejniki) oraz instalacje im towarzyszące. Podczas standardowego przeglądu nie mamy możliwości sprawdzenia tego, co dzieje się w instalacji. Ograniczamy się jedynie do ogólnego sprawdzenia jej stanu pod kątem szczelności, w grzejnikach natomiast skupiamy się na sprawdzeniu działania wkładek zaworowych, głowic termostatycznych, a zapowietrzone grzejniki odpowietrzamy. Przypominam, że po odpowietrzeniu grzejników należy ponownie sprawdzić i ewentualnie uzupełnić stan lub ciśnienie wody w układzie. Z punktu widzenia użytkownika warto również przed sezonem grzewczym dokładnie wyczyścić wszystkie grzejniki, ponieważ kurz zebrany na ich powierzchni przez okres letni w czasie rozruchu ogrzewania może powodować nieprzyjemne zapachy oraz znacznie zmniejszy sprawność samego grzejnika.

Mam nadzieje, że przedstawiony materiał pozwoli każdą instalację profesjonalnie przygotować do sezonu grzewczego.

Tobiasz Turoń

55

strony sponsorowane miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Instalacje rurowe z firmą Geberit

Zacisk przy gazie Jak ująć w jednym słowie najbardziej pożądane cechy instalacji gazowej: bezpieczeństwo, łatwość i szybkość montażu, akceptowalne koszty oraz pełną zgodność z obowiązującymi przepisami? Po prostu Geberit.

Nadrzędną cechą systemów rurowych Geberit jest bezpieczeństwo projektanta, instalatora i użytkownika. Poparte jest ono ogromnym doświadczeniem firmy w produkcji systemów zaciskowych - Geberit był jedną z pierwszych firm, które wprowadziły systemy zaciskowe do powszechnego użytku. Nazwy Mepla

i Mapress są bardzo dobrze znane tysiącom instalatorów w całej Europie.

System rurowy Geberit Mapress obejmuje różne wykonania materiałowe, poczynając od stali węglowej w systemie C-stahl, poprzez stale nierdzewne w systemie Edelstahl i miedź w systemie Kupfer. Użyte materiały determinują zastosowaOperacja zaciskania.

nie poszczególnych systemów do różnych rodzajów instalacji - instalacji centralnego ogrzewania, wody użytkowej, jak i bardziej wymagających instalacji, jak przeciwpożarowe, tryskaczowe i hydrantowe, oraz instalacji zaopatrzenia w gaz.

Na przestrzeni ostatnich lat nastąpiła duża zmiana w przepisach budowlanych oraz normach dotyczących instalacji gazowych wewnątrz budynków. Na mocy tych zmian, zawartych między innymi w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12.03.2009 r. (Dz. U. nr 56 poz. 461), miedziane zaciskowe systemy rurowe zostały dopuszczone do stosowania na równi z rurociągami stalowymi spawanymi i gwintowanymi oraz miedzianymi lutowanymi lutem twardym.

Wersja specjalna W powstałe miejsce doskonale wpisuje się system miedzianych złączek zaciskowych Geberit Mapress Kupfer Gas, który jest specjalną wersją standardowego systemu Geberit Mapress Kupfer.

Oprócz posiadania przez system do instalacji gazowych ważnej aprobaty technicznej Instytutu Nafty i Gazu - podstawowe różnice pomiędzy złączkami obu systemów wyglądają następująco: l zastosowanie koloru żółtego na stemplu z wymaganymi informacjami systemu do instalacji gazowych, zgodnie z normą PN-EN 1775:2009, w której to kolor żółty został określony jako kolor charakterystyczny dla instalacji gazowych, l żółta uszczelka z materiału HNBR zapewniająca wymaganą normą szczelność instalacji w temperaturze 650°C w czasie 30 minut - zamiast standardowej czarnej uszczelki z CIIR z zakresem temperatur od -30 do +120°C,

56

strony sponsorowane

strony sponsorowane miesięcznik informacyjno-techniczny

Złączka MKGas. l żółte zaślepki zabezpieczające złącz-

kę przez ewentualnymi zanieczyszczeniami wnętrza przed montażem wskazują typ uszczelki na gazową HNBR, w odróżnieniu od białych zaślepek, które informują o standardowej czarnej uszczelce CIIR w złączce.

Procedury i operacje Aby wykonać w pełni bezpieczną instalację gazową, zastosowanie wy-

Przymiar. sokiej jakości produktu jest tylko jedną ze składowych.

W normie PN-EN 1775:2009, dotyczącej przewodów gazowych dla budynków, zawarto dodatkowe wymagania dotyczące procedur i operacji podczas wykonywania połączeń zaciskowych w instalacjach gazowych. Wymaga się między innymi, aby głębokość wprowadzenia była wyraźnie zaznaczona celem wykazania pełnego wprowadzenia rury w złączkę. W tym celu firma Geberit opracowała niezwykle pomocny specjalny szablon do oznaczenia tej głębokości wsunięcia. Szablon ten stanowi standardowe wyposażenie każdego zestawu narzędzi do montażu systemu Mapress. Jest on również rozdawany uczestnikom podczas szkoleń z zakresu systemów wodociągowych. strony sponsorowane

12 (208), grudzień 2015

Szczęka zaciskowa [1] Mapress.

Wspomniana wcześniej norma wskazuje także, aby cykl zaciskania był realizowany w sposób ciągły i nie mógł być przerwany przed jego zakończeniem, za wyjątkiem sytuacji, gdy wystąpi zagrożenie bezpieczeństwa operatora urządzenia - zaciskarki. Wszystkie przyrządy zaciskowe znajdujące się w ofercie firmy Geberit posiadają pełną automatykę procesu zaciskania - od operatora wymaga się tylko naciśnięcia przycisku w celu zainicjowania cyklu zaciskania. W razie niebezpieczeństwa można nacisnąć inny łatwo dostępny przycisk, który awaryjnie zatrzyma zaciskarkę. Dostępne modele zaciskarek wraz z zakresem możliwych do montażu średnic systemu Mapress: l ACO 102 - szczęki typu [1] o zakresie 12-35 mm, zasilanie akumulatorowe, l ECO 202 - szczęki i opaski typu [2] o zakresie 12-54 mm, zasilanie sieciowe, l ACO 202 - szczęki i opaski typu [2] o zakresie 12-54 mm, zasilanie akumulatorowe, l ECO 301 - szczęki i opaski typu [3] o zakresie 12-108 mm, zasilanie sieciowe.

Szczęka zaciskowa [2] Mapress.

Zaciskarka [1] ACO 102.

W normie pojawił się również zapis o identyfikowalności metody łączenia na kształtce zaciskowej.

Wszystkie szczęki i opaski z oferty Geberit podczas procesu zaciskania wytłaczają unikalne oznaczenie w postaci litery „M”, różne graficznie od znaków ze szczęk innych firm.

Tylko w przypadku zgodności złączki i szczęki (lub opaski) firma Geberit zapewnia pełną 5-letnią gwa-

Zaciskarka [2] ECO 202. rancję na wykonaną instalację w systemie Mapress.

Dodatkowo wymaga się, aby zaciskarka miała ważny przegląd techniczny, który wykonuje się co 12 miesięcy lub najpóźniej po wykonaniu 40 000 zacisków, co jest sygnalizowane przez urządzenie.

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom instalatorów, podczas tegorocznej akcji Geberit On Tour można było bezpłatnie sprawdzić siłę zacisku swoich urządzeń marki Geberit (Novopress) podczas jednego z 35 pokazów w całej Polsce. l

Marcin Ciuchnowicz

www.geberit.pl

57

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Dobór elementów instalacji wentylacyjno-klimatyzacyjnej

Czerpanie powietrza Obliczenia hydrauliczne, obciążeń termicznych oraz wydajności to tylko jeden z elementów, jakie należy wziąć pod uwagę podczas projektowania instalacji wentylacyjno-klimatyzacyjnych.

Osobna, ale równie ważna z punktu widzenia realizacji systemu, jest kwestia możliwości wykonania zaprojektowanych rozwiązań na danym obiekcie budowlanym.

Wykonanie obliczeń określa wielkość układu. Dobór średnic i materiałów, z jakich będzie wykonany system, oraz wielkość urządzeń powinny uwzględnić możliwość ich posadowienia oraz przewidzieć sposób zamocowania na danym obiekcie. Częstym problemem jest brak takiej analizy na etapie projektu, co powoduje kłopoty z realizacją i generuje w ten sposób dodatkowe koszty.

Najczęstszymi problemami w realizacji systemów wentylacyjno-klimatyzacyjnych są ich gabaryty, które często nie tylko przerastają wyobrażenia inwestora, ale też osób związanych od lat z budownictwem.

Dawniej rozwiązanie wentylacji opierała się w głównej mierze o kominy, które były zazwyczaj precyzyjnie osadzone w bryle budynku i nie stanowiły zaskoczenia w trakcie realizacji. Obecnie zapewnienie komfortu oraz spełnienie wymagań wymaga zastosowania układów mechanicznych, które zależnie od potrzeb zajmują znaczną część przestrzeni budynku.

58

Architekci często zapominają o tym aspekcie, niejednokrotnie będąc pod presją inwestora, dla którego każdy m2 stanowi dodatkowe źródło dochodu, zwłaszcza przy obiektach komercyjnych, które są budowane na

sprzedaż lub wynajem. Paradoksalnie instalacje wentylacji i klimatyzacji, najczęściej pomijane, wymagają zazwyczaj najwięcej miejsca do ich realizacji.

Miejsce dla centrali Pierwszy problem, przed jakim staje projektant instalacji, to lokalizacja urządzeń, a przede wszystkim central wentylacyjno-klimatyzacyjnych, które zazwyczaj zajmują najwięcej przestrzeni. Wybór powinien być uzależniony od specyfiki budynku. Głównym argumentem, jaki przemawia za lokalizacją urządzeń na zewnątrz, jest brak ograniczenia miejsca wewnątrz budynku i konieczność wygenerowania dodatkowego pomieszczenia technicznego.

Z punktu widzenia energetycznego oraz eksploatacyjnego optymalne jednak wydaje się umieszczenie elementów wewnątrz budynku. Plusem są nie tylko niższe straty energii do otoczenia, mniejsze jest też zagrożenie uszkodzenia wymienników wodnych, zwłaszcza instalacji, w których czynnik grzewczy nie stanowi mieszanki glikolowej. Takie rozwiązanie wymaga jednak zapewnienia odpowiedniej przestrzeni nie tylko dla lokalizacji urządzeń, ale też realizacji czynności serwisowych (wymiana filtrów, czyszczenie wnętrza), które w skrajnym przypadku mogą wymagać wymiany poszczególnych elementów składowych, tj. nagrzewnicy, wentylatora, chłodnicy.

Niektórzy z producentów umożliwiają indywidualną konfigurację urządzeń z uwzględnieniem nie tylko wybranych sekcji i gabarytów, ale też układu króćców przyłączeniowych (fot. 1), co umożliwia lokalizację urządzenia nawet w niewielkiej przestrzeni.

Czerpnia i wyrzutnia Kolejnym problemem, który wymaga analizy na etapie projektu, jest usytuowanie czerpni i wyrzutni. Wytyczne dotyczące lokalizacji czerpni i wyrzutni zostały dość precyzyjnie określone w Rozporządze-

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

niu w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. I tak, w przypadku dachu: Odległość wyrzutni dachowych, mierząc w rzucie poziomym, nie powinna być mniejsza niż 3 m od: 1) krawędzi dachu, poniżej której znajdują się okna, 2) najbliższej krawędzi okna w połaci dachu, 3) najbliższej krawędzi okna w ścianie ponad dachem.

Jeżeli odległość, o której mowa w ust. 12 pkt 2 i 3, wynosi od 3 m do 10 m, dolna krawędź wyrzutni powinna znajdować się co najmniej 1 m ponad najwyższą krawędzią okna.

Ponadto w przypadku usuwania przez wyrzutnię dachową powietrza zawierającego zanieczyszczenia szkodliwe dla zdrowia lub uciążliwe zapachy, z zastrzeżeniem ust. 5, odległości, o których mowa w ust. 12 i 13, należy zwiększyć o 100%.

Lokalizacja czerpni i wyrzutni na dachu wymaga jednak dobrego uszczelnienia dekarskiego i często stanowi problem zależnie od konstrukcji dachu (fot. 2), dlatego wszelkie przejścia dachowe powinny być starannie przemyślane. Takie rozwiązanie jest problematyczne, zwłaszcza gdy dachy wykonane są z płyt warstwowych z rdzeniem.

Dodatkowo w przypadku lokalizacji na dachu jednocześnie czerpni i wyrzutni należy zachować odległości określone we wspomnianych Warunkach technicznych: „Czerpnie i wyrzutnie

12 (208), grudzień 2015

powietrza na dachu budynku należy sytuować poza strefami zagrożenia wybuchem, zachowując między nimi odległość nie mniejszą niż 10 m przy wyrzucie poziomym i 6 m przy wyrzucie pionowym, przy czym wyrzutnia powinna być usytuowana co najmniej 1 m ponad czerpnie”.

Pewnym udogodnieniem jest kolejny paragraf 152 pkt. 11, który pozwala na ograniczenie tych odległości w przypadku zastosowania tzw. zblokowanych urządzeń wentylacyjnych, obejmujących czerpnię i wyrzutnię powietrza, zapewniających skuteczny rozdział strumienia powietrza świeżego od wywiewanego z urządzenia wentylacyjnego.

Nie dotyczy to jednak przypadku usuwania powietrza zawierającego

zanieczyszczenia szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe zapachy lub substancje palne. Ponadto takie roz-

wiązanie nie zostało szczegółowo opisane przez ustawodawcę i często stanowi pole do dyskusji na temat poprawności wykonania oraz funkcjonalności systemu.

Lokalizacja czerpni lub wyrzutni na elewacji (fot. 3) wydaje się być łatwiejsza dla wykonawcy, ma jednak więcej ograniczeń wynikających z konieczności zachowania odległości od siebie oraz od okien. Dopuszcza się sytuowanie wyrzutni powietrza w ścianie budynku, pod warunkiem że: „1) powietrze wywiewane nie zawiera uciążliwych zapachów oraz zanieczyszczeń szkodliwych dla zdrowia, 2) przeciwległa ściana sąsiedniego budynku z oknami znajduje się w odległości co najmniej 10 m lub bez okien w odległości co najmniej 8 m, 3) okna znajdujące się w tej samej ścianie są oddalone w poziomie od wyrzutni co najmniej 3 m, a poniżej lub powyżej wyrzutni co najmniej 2 m, 4) czerpnia powietrza, usytuowana w tej samej ścianie budynku, znajduje się poniżej lub na tym samym poziomie co wyrzutnia, w odległości co najmniej 1,5 m.

Odległość 1,5 m wydaje się być dość mała, dlatego zaleca się ją zwiększyć, min. do 3 m”.

Alternatywą dla czerpni i wyrzutni dachowych oraz ściennych mogą być czerpnie i wyrzutnie terenowe-wieżowe (fot. 4), przy czym usytuowanie wyrzutni powietrza tego typu na poziomie terenu jest dopuszczalne tylko za zgodą i na warunkach określonych przez właściwego państwowego inspektora sanitarnego.

Odległość czerpni i wyrzutni od poziomu powierzchni jest uzależniona od jej lokalizacji: l w przypadku dachu ta min. odległość od powierzchni dachu wynosi 0,4 m, l w przypadku lokalizacji czerpni na ścianie min. odległość wynosi 2 m (taką odległość również przyjmuje się dla czerpni terenowych).

Ponadto, analizując możliwości usytuowania czerpni i wyrzutni, należy brać pod uwagę odległości od miejsc parkingowych, dróg oraz pozostałych budynków.

Sławomir Mencel

www.instalator.pl

59

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Kominy i systemy kominowe w klasyfikacji Unii Europejskiej

Znaki rozszyfrowane Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanowiło zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych w tym kominów i systemów kominowych, jako wyrobów budowlanych. Równocześnie od momentu wejścia naszego kraju do UE wprowadzono system sposobu ich klasyfikacji.

W Polsce obowiązuje Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane (Dz. U. z 2003 r. nr 207, poz. 2016 oraz z 2004 r. nr 6, poz. 41) oraz Ustawa z dnia 23 sierpnia 2013 roku O wyrobach budowlanych (Dz. U. nr 92 poz. 881 z 2004), zgodnie z którą kominy i systemy kominowe są wytworzone w celu zastosowania ich w sposób trwały w obiekcie budowlanym, jako zestaw wyrobów stanowiący integralną część budynku, i mają wpływ na spełnianie wymagań podstawowych.

Do wymagań podstawowych dla kominów i systemów kominowych zaliczamy: - nośność i stateczność - bezpieczeństwo pożarowe - higiena, zdrowie i środowisko - bezpieczeństwo użytkowania i dostępność obiektów - ochrona przed hałasem - oszczędność energii i izolacyjność cieplna - zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych.

Współczesne systemy kominowe, oprócz wymagań podstawowych, muszą spełniać szereg wymagań dodatkowych, takich jak: - odporność na działanie produktów spalania, które mogą zawierać szkodliwe substancje chemiczne oraz parę wodną i agresywny kondensat ze spalin; - bezwzględna szczelność, szczególnie dla kominów pracujących w nadciśnieniu; - możliwość dostosowania parametrów pracy do zmieniających się wydajności pracy urządzenia gazowego;

60

- wysoka trwałość i możliwość dostosowania do warunków zabudowy.

Ze względu na niskie temperatury spalin w nowoczesnych urządzeniach grzewczych, co jest przyczyną wykraplania się kondensatu, praktycznie wszystkie obecnie stosowane kominy odprowadzające spaliny z urządzeń gazowych posiadają wykładzinę odporną na działanie kondensatu bądź są wykonane z materiałów wykazujących dużą kwasoodporność. Najczęściej wykorzystywana jest stal kwasoodporna, ponadto stosowane są materiały ceramiczne, takie jak szamot kwasoodporny lub specjalnie szkliwiona i wypalana ceramika, której elementy łączone są przy pomocy odpowiednich zapraw żaro- i kwasoodpornych.

Podział i klasyfikacja Norma PN EN 1443:2005 „Kominy.

Wymagania ogólne” definiuje komin w sposób jednoznaczny: jest to droga przenoszenia spalin w przypadku kominów spalinowych lub dymowych i droga przenoszenia zużytego powietrza w przypadku kominów wentylacyjnych.

Kominy można dzielić i klasyfikować na wiele sposobów ze względu na: l Przeznaczenie: - kominy dymowe - służą do odprowadzenia spalin, zawierających poza tlenkami azotu i węgla również pyły i sadzę oraz parę wodną, z palenisk opalanych paliwem stałym; - kominy spalinowe - służą do odprowadzenia spalin z palenisk gazowych i opalanych paliwem ciekłym;

- kominy wentylacyjne - nawiewne wyciągowe służą do dostarczania powietrza koniecznego w procesie spalania oraz wymiany zużytego powietrza w pomieszczeniu. l Temperaturę spalin: - kominy niskotemperaturowe o zakresie pracy: 80-100°C, w mokrym trybie pracy, przeznaczone dla niskotemperaturowych kotłów centralnego ogrzewania, kotłów kondensacyjnych itp.; - kominy średniotemperaturowe o zakresie pracy: 50-200°C, w suchym trybie pracy, przeznaczone dla kotłów centralnego ogrzewania, przepływowych ogrzewaczy wody, term, wysokosprawnych urządzeń na paliwa stałe; - kominy wysokotemperaturowe o zakresie pracy > 220-300°C, pracujące w warunkach nadciśnienia, przeznaczone dla urządzeń na paliwa stałe: drewno, węgiel, pelety.

W tabeli 1 przedstawiono zdefiniowane w normie PN-EN 1443 klasy temperaturowe kominów, którymi powinien być oznaczony każdy wyprodukowany komin lub system kominowy. l Ciśnienie występujące w kominie lub w systemie kominowym: - kominy pracujące w warunkach podciśnienia - dla ciśnienia wewnątrz komina niższego od atmosferycznego od 1 do 20 Pa - klasa N; - kominy pracujące w warunkach nadciśnienia - dla ciśnienia wewnątrz komina znacznie wyższego od atmosferycznego od 20 do 200 Pa - klasa P; - kominy pracujące w warunkach wysokiego nadciśnienia - dla bardzo wy-

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

sokich ciśnień wewnątrz komina od 200 Pa do 5000 Pa - klasa H. W tabeli 2 przedstawiono wymagania dotyczące szczelności kominów dla poszczególnych klas, zgodnie z którymi powinien być oznaczony system kominowy. l Odporność na działanie kondensatu: - kominy odporne na destruktywne działanie kondensatów powstających podczas pracy w warunkach kondensacji pary wodnej - klasa W, - kominy pracujące w warunkach bez kondensacji pary wodnej - klasa D. l Odporność kominów na pożar sadzy: - kominy odporne na pożar sadzy klasa G, - kominy nieodporne na pożar sadzy - klasa O. l Odporność na korozję: Odporność na korozję systemu kominowego definiowana jest ze względu na rodzaj stosowanych paliw. W tabeli 3 przedstawiono klasy oporności kominów na korozję w zależności od rodzaju stosowanych paliw. l Konstrukcję obudowy: - kominy jednowarstwowe, w których ściana przewodu jest jednorodna, np. kominy murowane, ze stali grubościennej, cementowo-szamotowe itp.; - kominy wielowarstwowe, w których ściana komina składa się z kilku warstw, np. kominy betonowe jako warstwa nośna z izolacją termiczną i okładziną wewnętrzną odporną na działanie spalin, kominy ze szlachetnej stali kwasoodpornej w otulinie termoizolacyjnej w płaszczu osłonowym. Do kominów wielowarstwowych należy również zaliczyć też najnowocześniejsze konstrukcje SPS, czyli koncentryczne systemy powietrzno-spalinowe, gdzie

12 (208), grudzień 2015

przewód wewnętrzny odprowadza spaliny, a przewód zewnętrzny dostarcza powietrze do spalania.

- kominy wewnętrzne - przewody kominowe różnego przeznaczenia grupowane w kominy, prowadzone wewnątrz budynku jako samodzielna konstrukcja niezwiązana z budynkiem lub też związana ze ścianą nośną i prowadzona jako ściana kominowa.

- kominy zewnętrzne - prowadzone na zewnątrz budynku; mogą być konstrukcyjnie powiązane z budynkiem; szczególnym rodzajem jest komin wolnostojący niezwiązany z budynkiem.

W urządzeniach z otwartą komorą spalania stosuje się kominy podciśnieniowe (o ile nie jest w nich zainstalowany wentylator). Dla zapewnienia prawidłowej pracy urządzenia i bezpieczeństwa w układzie kominowym musi panować zawsze określony przez producenta urządzenia grzewczego minimalny ciąg kominowy w przedziale l-15 Pa. Siła ciągu w kanałach spalinowych zależy od ich wysokości i różnicy temperatur spalin i powietrza zewnętrznego. Efektywną długością komina jest w przypadku kominów dymowego i spalinowego odległość od paleniska aż do jego wylotu, natomiast dla komina wentylacyjnego odległość od miejsca włączenia wentylacji do wylotu. l Typ komina: - kominy pracujące w warunkach ciągu naturalnego: jedno- lub wielowarstwowe przeznaczone do odprowadzania spalin z urządzeń z otwartą komorą spalania typu B; - kominy pracujące w warunkach ciągu wymuszonego: jedno- lub wielowarstwowe przeznaczone do odprowadzania spalin z urządzeń z zamkniętą komorą spalania i urządzeń kondensacyjnych typu C.

Zgodnie z klasyfikacją UE Poniżej przedstawiono sposób oznakowania kominów zgodnie z klasyfikacją obowiązującą w Unii Europejskiej. Europejskie oznakowanie systemu kominowego zawiera: - numer zharmonizowanej specyfikacji technicznej (numer normy przedmiotowej) dla danego systemu kominowego,

www.instalator.pl

- klasę temperaturową, np. T600, - klasę ciśnieniową, np. N1, - klasę odporności na działanie kondensatu, np. W, - klasę odporności na korozję, np. V2, - zakodowany, zgodnie z normą odniesienia, rodzaj materiału, - klasę odporności ogniowej, np. G z podaniem minimalnej odległości od materiałów palnych.

Przykładem jest oznaczenie: EN 1856-1,2 T600-N1-W-V2-L50050-G 100.

Klasyfikacja w WT W Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75 poz. 690 z 2002 r. z późniejszymi zmianami), brak jest jakiejkolwiek klasyfikacji systemów kominowych, zarówno dymowych, spalinowych i wentylacyjnych. W niektórych paragrafach tych warunków podane są wymagania techniczne dotyczące sposobów podłączania przewodów i kanałów spalinowych, np. do urządzeń gazowych, długości pionowych i poziomych przewodów spalinowych, a także wylotów kanałów spalinowych. W Warunkach technicznych są także określone wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego, które w § 266 określa, że przewody spalinowe i dymowe powinny być wykonane z materiałów niepalnych. Natomiast przewody lub obudowy tych przewodów powinny spełniać wymagania określone w Polskiej Normie dotyczącej badań ogniowych małych kominów, to jest PN-B02870:1993 „Badania ogniowe. Małe kominy. Badania w podwyższonych temperaturach”. Warto rozważyć, aby w nowo opracowywanych Warunkach technicznych zamieścić europejską klasyfikację systemów kominowych, co wynika z przynależności naszego kraju do Unii Europejskiej. Forma i sposób zamieszczenia europejskiej mogłaby być opracowana przez Stowarzyszenie Nowoczesne Budynki.

Zbigniew A. Tałach, Stowarzyszenie „Kominy Polskie” Cytowana literatura została zamieszczona w internetowym wydaniu artykułu na www.instalator.pl.

61

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Komin a wymiana urządzenia grzewczego

Renowacja w kotłowni Znamy to przyjemne uczucie, kiedy po powrocie do domu możemy zrzucić grubą kurtkę, czapkę i usiąść w cieple na kanapie. Wyobraźmy sobie teraz sytuację, gdy po powrocie do domu mamy wrażenie, jakbyśmy nadal byli na zewnątrz. Może to jedynie zapowietrzone grzejniki? Gorzej, jeśli przyczyna tkwi w niesprawnym urządzeniu grzewczym.

Wymiana kotła grzewczego to czasem konieczność, a nie wybór użytkownika.

Pół biedy, jeśli do awarii urządzenia grzewczego dojdzie poza sezonem grzewczym. Problem może być wyjątkowo odczuwalny, gdy temperatury za oknem spadną w okolice zera stopni. W takiej sytuacji użytkownik chce jak najszybciej rozwiązać problem, powinien mieć jednak na uwadze, że wymiana urządzenia grzewczego może - choć nie musi - pociągać za sobą konieczność renowacji lub wymiany przewodu kominowego. Możliwości w tej sytuacji jest wiele i wszystko będzie zależało od tego, jaki jest istniejący komin oraz z jakim urządzeniem grzewczym chcemy mieć do czynienia po modernizacji. Warto być ostrożnym, nawet jeśli dochodzi do wymiany urządzenia grzewczego opalanego takim samym paliwem jak w przeszłości. Ciągły postęp techniki grzewczej spowodował, że temperatura spalin odprowadzanych do przewodu kominowego uległa na przestrzeni lat znacznemu obniżeniu. Przyczyny należy szukać przede wszystkim we wzroście efektywności działania urządzenia. To oczywiście zmiany pozytywne, dzięki temu możemy liczyć na niższe rachunki, ale z drugiej strony musimy się spodziewać niższej temperatury spalin, a tym samym zwiększonej ilość wilgoci w kominie. Bardzo prawdopodobne, że nowe urządzenie opalane nawet tak popularnym paliwem jak węgiel, będzie wymagało komina odpornego na działanie wilgoci. To, co kilkanaście lat temu praktycznie się nie zdarzało, teraz jest już normą. Warto wie-

62

dzieć, z jakimi temperaturami spalin będziemy mieli do czynienia w przypadku nowego urządzenia grzewczego, gdyż bardzo możliwe, że istniejący, szczególnie dość stary, komin nie będzie odpowiedni. Nie oznacza to, że spaliny nie będą odprowadzane. Układ kocioł-komin, w przypadku prawidłowego przekroju komina, będzie działał prawidłowo, lecz rezultaty wspomnianego „niedopasowania” mogą się ujawnić później, nawet po kilku sezonach grzewczych (każdy przypadek należy traktować indywidualnie, zasadniczo do ujawnienia nieprawidłowości dojdzie tym szybciej, im intensywniej będzie użytkowane urządzenie grzewcze). Załóżmy sytuację bardzo popularną na naszym podwórku, tzn. użytkownik posiada piec opalany węglem, który jest podłączony do tradycyjnego komina murowanego. Urządzenie ulega poważnej awarii i inwestor decyduje się na jego wymianę. Chcąc nie chcąc, kupuje urządzenie znacznie efektywniejsze niż to, które użytkował dotychczas. Przekrój komina jest prawidłowy i zgodny z wymaganiami producenta urządzenia, lecz po dwóch sezonach eksploatacji w pomieszczeniach mieszkalnych zaczyna być wyczuwalny zapach spalenizny, na doda-

tek na ścianie pojawia się wilgotna ciemna plama. Takiej sytuacji można bez problemu zapobiec, jeśli już na etapie wyboru nowego urządzenia grzewczego zadbamy o sprawdzenie parametrów jego pracy (najistotniejsza jest w tym przypadku minimalna temperatura spalin) i skonfrontujemy to z właściwościami naszego komina.

Wkład w kominie Jeśli temperatura spalin będzie spadała poniżej 200°C, w murowanym kominie należy umieścić stalowy lub ceramiczny wkład. Dlaczego akurat taki poziom temperatury? Granica ta jest orientacyjna, ale z punktu widzenia temperatur panujących w kominie można założyć, że temperatura spalin poniżej tego poziomu będzie się wiązała z obecnością wilgoci. Jak dużą? To już zależy od konkretnej temperatury oraz masy spalin.

Renowacja komina w taki sposób jest stosunkowo niedroga i łatwa do wykonania, pod warunkiem że przekrój istniejącego komina ceglanego pozwoli na wyposażenie go w odpowiedni wkład.

Podobnie należy postępować, gdy nowym urządzeniem grzewczym będzie nowoczesny kocioł kondensacyjny. W takim przypadku zastosowanie wkładu stalowego będzie obligatoryjne, a to z dwóch powodów: pierwszy z nich to bardzo niska temperatura spalin i wilgoć w kominie (a tej będzie w takim przypadku naprawdę sporo), a drugi to specjalna konstrukcja komina wynikająca z konstrukcji i wymagań pracy kotła.

Mianowicie kotły kondensacyjne to urządzenia z tzw. zamkniętą komorą spalania, co oznacza, że powietrze niezbędne w procesie spalania w kotle jest pobierane ze środowiska zewnętrznego, a nie z kotłowni, jak ma to miejsce w tradycyjnym wydaniu. Rozsądnym rozwiązaniem będzie wykorzystanie stalowego komina powietrzno-spalinowego, którego konstrukcja to tzw. rura w ruwww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

rze. W praktyce wygląda to w ten sposób, że rura spalinowa o mniejszej średnicy jest umieszczona wewnątrz rury o średnicy większej, a przestrzeń pomiędzy nimi posłuży właśnie do „zaciągania” powietrza do kotła kondensacyjnego (powietrze będzie napływało do kotła w kierunku przeciwnym do kierunku spalin). Stosując takie rozwiązanie, zapewniamy prawidłowe działanie urządzenia i skutecznie zabezpieczymy komin ceglany przed działaniem wilgoci.

Wybierając wkład stalowy, należy się kierować przede wszystkim jego właściwościami w odniesieniu do paliw, które będą spalane w urządzeniu grzewczym. Innej klasy stal zostanie zastosowana do odprowadzania spalin o wysokich temperaturach, a inna do odprowadzania wilgotnych spalin.

Brak odpowiedniego zabezpieczenia starego przewodu kominowego przed działaniem wilgotnych spalin może skutkować przenikaniem niepożądanych substancji przez ściankę i pojawieniem się plamy w pomieszczeniu (zdjęcie nr 1).

Przegląd komina Sytuacja będzie znacznie łatwiejsza, jeśli nowe urządzenie nie będzie generowało wilgoci. Przed podłączeniem urządzenia należy jednak dokonać przeglądu komina murowanego pod kątem możliwych nieszczelności. Jeśli będzie tego wymagała sytuacja, komin należy poddać renowacji (uszczelnić), wykorzystując w tym celu specjalną masę rozprowadzaną na całej wysokości komina. Takie wyroby są na naszym rynku dostępne i cieszą się całkiem sporą popularnością. Właściwie jedynym ich ograniczeniem jest minimalna temperatura spalin, która z reguły wynosi właśnie wspomniane wcześniej 200°C. Masy te stosuje się do renowacji kominów zniszczonych na skutek upływu lat i starzenia się materiału (po wypłukaniu zaprawy ze spoin między cegłami pod wpływem kwasów; odpadaniu popękanych fragmentów ce-

www.instalator.pl

12 (208), grudzień 2015

gieł), trzeba jednak przyznać, że nie jest jednak tak skuteczna, a raczej - nie tak trwała w czasie, jak wymiana komina lub zabezpieczenie kanału kominowego nowym materiałem (wkładem kominowym). Zastosowanie masy uszczelniającej jest czasami jedyną możliwością przywrócenia uszkodzonego komina do stanu używalności. Jest tak np. w przypadku, gdy komin ma przekrój nie pozwalający na umieszczenie w nim wkładu kominowego o jeszcze mniejszym przekroju, który byłby już zbyt mały w stosunku do wymagań urządzenia grzewczego, jakie jest do komina przyłączone lub gdy ze względów konstrukcyjnych albo ekonomicznych nie istnieje możliwość wyburzenia komina i wybudowania go z nowych materiałów. Komin w trakcie procesu uszczelniania taką masą obrazuje zdjęcie nr 2.

Warto jednak mieć na uwadze, że w przypadku, gdy istnieje techniczna możliwość (mimo zmniejszenia przekroju) zastosowania we wnętrzu komina nowego wkładu kominowego z materiału odpowiedniego dla poprawnej i długotrwałej współpracy z urządzeniem grzewczym, to rozwiązanie takie powinno się okazać zdecydowanie skuteczniejsze, a być może nawet ekonomiczniejsze niż kosztowne nakładanie masy na powierzchnię wewnętrzną komina, przy użyciu specjalistycznego sprzętu.

nie będą już odpowiednie dla istniejącego komina (znaczne przewymiarowanie średnicy, brak odporności na wilgoć czy brak wymaganych elementów funkcjonalnych, jak np. ściek kondensatu). Poza tym na rynku dostępne są różne klasy ceramiki kominowej dobierane w zależności od przewidywanego środowiska pracy. Największy problem może się pojawić w momencie, gdy komin ceramiczny dobrany w przeszłości do odprowadzania spalin suchych, np. z kotła węglowego, miałby służyć do odprowadzania spalin z kotła kondensacyjnego. Kocioł kondensacyjny i piec na paliwo stałe to zdecydowanie inne warunki panujące w kominie i raczej mało prawdopodobne, że użyta przed laty ceramika ma aż tak szeroki zakres zastosowania. W takim przypadku właściwie jedynym rozsądnym rozwiązaniem wydaje się być

Renowacja ceramiki Oczywiście nie każda renowacja wiąże się ze starym ceglanym kominem, więc i w innych przypadkach przed podłączeniem nowego urządzenia grzewczego przewód kominowy warto poddać weryfikacji. Jest tak również wtedy, gdy mamy do czynienia ze znacznie nowszym rozwiązaniem w postaci systemowego komina ceramicznego. Jest to szczególnie istotne w przypadku wymiany urządzenia grzewczego z tradycyjnego z otwartą komorą spalania na kocioł kondensacyjny.

Spora część kominów ceramicznych to rozwiązania uniwersalne, jednak uniwersalność ta dotyczy możliwego zakresu zastosowania jeszcze na etapie wyboru systemu i doboru jego przekroju, lecz po jego dobraniu do konkretnego urządzenia zakres ten ulega znacznemu zawężeniu. Może się więc okazać, że parametry nowego kotła

wkład stalowy, który można umieścić w przewodzie ceramicznym, czego przykład możemy zobaczyć na zdjęciu nr 3.

Nie trudno zauważyć, że w większości przypadków dotyczących renowacji pojawia się wkład stalowy.

Nie jest to przypadek, bo jest to rozwiązanie ekonomiczne i szybkie w realizacji. Ten drugi argument jest szczególnie istotny w momencie, gdy awaria urządzenia i konieczność wymiany wkładu zaskoczy użytkownika w okresie grzewczym. Tym bardziej że prace „mokre”, typowe dla kominów ceramicznych (a właściwie ceramiczno-betonowych), podlegają pewnym zasadom - w tym „reżimowi klimatycznemu”, a więc konieczności prowadzenia prac w temperaturach przekraczających +5°C. Łukasz Chęciński Mariusz Kiedos

63

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Poczta „Magazynu Instalatora”

Instalacja za kurkiem Szanowna Redakcjo!

Po przeczytaniu artykułu pani Anny Szczęsnej pt. „Przyłącze w szafce”, opublikowanego w październikowym „Magazynie Instalatora”, z ubolewaniem stwierdzam, iż publikacja jest pobieżna, nie wyczerpuje tematu i zawiera wiele błędów merytorycznych.

Jednym z podstawowych aktów prawnych dla instalacji gazowych jest Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, którego ostatni tekst jednolity opublikowano w Dz. U. 2015 poz. 1422. Do tematu artykułu odnosi się rozdział 7 - Instalacje gazowe na paliwa gazowe. Polecam autorce artykułu wnikliwe przestudiowanie wspomnianego rozdziału rozporządzenia.

Poniżej podaję ważniejsze uwagi do tekstu artykułu: l według autorki tekstu gazomierze można lokalizować w kuchniach i przedpokojach. Niestety nie jest to prawda, tak instalowano gazomierze do lat 90. ubiegłego wieku. Według §166 pkt. 5 dopuszcza się instalowanie gazomierzy w kuchniach stanowiących samodzielne pomieszczenie oraz w przedpokojach, ale tyko w istniejących budynkach mieszkalnych, podlegających przebudowie lub w których następuje remont instalacji gazowej. l kolejną wątpliwość budzi stwierdzenie: „przejście instalacji przez zewnętrzną ścianę budynku zabezpiecza się rurą osłonową”.

Co to znaczy „zabezpiecza się”? Wszystkie przejścia przewodów instalacji gazowej przez przegrody konstrukcyjne tzn. ściany fundamentowe, ściany nośne, stropy prowadzi się w stalowych rurach osłonowych o średnicy odpowiednio większej, a przestrzeń pomiędzy rurami wypełnia się szczeliwem trwale plastycznym. l ponadto z tekstu autorki wynika, iż przewody instalacji zewnętrznej (rozumiem, iż również przewody przyłącza) można wykonać tylko i wyłącznie z rur stalowych. Nie jest to prawda. W chwili obecnej oprócz przyłączy stalowych wykonywane są również przyłącza polietylenowe, a na terenie województwa mazowieckiego można spotkać również przyłącza wykonane z poliamidu.

64

Pozostaję z nadzieją, iż autorka tekstu ustosunkuje się do moich uwag i zamieści sprostowanie swoich wypowiedzi na łamach czasopisma. dr inż. Agata Zwierzchowska Katedra Sieci i Instalacji Sanitarnych, Wydział Inżynierii Środowiska, Geomatyki i Energetyki, Politechnika Świętokrzyska Szanowna Pani, Bardzo dziękuję za zainteresowanie moim artykułem, który ukazał się w październikowym wydaniu „Magazynu Instalatora” i konstruktywną informację zwrotną na temat instalacji gazowych w budynku mieszkalnym. W odpowiedzi na list z uwagami polemicznymi pragnę doprecyzować i sprostować na łamach miesięcznika kilka celnie wytkniętych przez Czytelniczkę nieścisłości w tekście artykułu. Niestety ze względu na ograniczoną, co do ilości znaków, formę przekazu tekst nie wyczerpuje całkowicie tematu, dlatego zainteresowanych bardziej szczegółowymi informacjami odsyłam do rozporządzenia i literatury wymienionej na końcu tekstu. Z góry przepraszam wszystkich odbiorców za przekazanie zbyt ogólnych i przez to być może mylących treści oraz dziękuję pani dr inż. Agacie Zwierzchowskiej za starania dążące do dostarczenia jak najbardziej rzetelnych i wartościowych informacji czytelnikom magazynu.

Po pierwsze chciałabym dopowiedzieć, w których miejscach można lokalizować gazomierze. W artykule padło zdanie: „Gazomierz (przy spełnieniu odpowiednich wymogów określonych przez Warunki Techniczne) może być zamontowany na klatkach schodowych, korytarzach głównych, w szybach wentylowanych przeznaczonych do pionów instalacyjnych, w kuchniach, przedpokojach oraz odpowiednio wentylowanych pomieszczeniach piwnicznych”. Tu, po bardziej szczegółowe informacje, odesłałam czytelników do Warunków Technicz-

nych, o których wspomina wtrącenie w nawiasie. Ze względu na okrojoną długość artykułu, pominęłam przytaczanie wytycznych, słusznie wspomnianego przez panią dr inż. Agatę Zwierzchowską rozporządzenia, informując jedynie o konieczności spełnienia wymagań Warunków Technicznych. Cytując § 166 ust. 4-6 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie: § 166.4. Gazomierze mogą być instalowane: 1) w szafkach z materiałów co najmniej trudno zapalnych, z otworami wentylacyjnymi: a) na klatkach schodowych lub korytarzach ogólnych, b) na zewnątrz budynku, razem z kurkiem głównym instalacji gazowej, z zachowaniem warunków określonych w § 159 i 160; 2) w szybach wentylowanych przeznaczonych dla pionów instalacyjnych, z drzwiczkami bez otworów wentylacyjnych, dostępnymi od strony pomieszczeń niemieszkalnych. § 166.5. Dopuszcza się instalowanie gazomierzy, także bez szafek, w kuchniach stanowiących samodzielne pomieszczenie oraz w przedpokojach w istniejących budynkach mieszkalnych, podlegających przebudowie lub w których następuje remont instalacji gazowej. § 166.6. Gazomierze mogą być ponadto instalowane w wydzielonych i zamykanych pomieszczeniach piwnicznych, jeżeli mają one otwór okienny oraz przewód wentylacji grawitacyjnej wyprowadzony ponad dach lub przez ścianę zewnętrzną na wysokość co najmniej 2,5 m powyżej terenu, w odległości nie mniejszej niż 0,5 m od bocznej krawędzi okien, drzwi i innych otworów.

Stwierdzenie: „Przejście instalacji przez zewnętrzną ścianę budynku zawww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

bezpiecza się rurą osłonową o większej średnicy, chroniącą przed uszkodzeniami mechanicznymi związanymi z osiadaniem budynku”, skupiające się jedynie na przejściach przewodów instalacji gazowej przez ściany zewnętrzne, nie wyczerpuje tematu prowadzenia przewodów instalacji gazowej przez przegrody. Jak trafnie zauważyła autorka listu, wszystkie przejścia przewodów gazowych przez przegrody konstrukcyjne należy prowadzić w rurach ochronnych. Rury ochronne (inaczej osłonowe) to krótkie odcinki rur stalowych osadzone na zaprawie cementowej w ścianie lub stropie. Przestrzeń między rurą przewodową i osłonową należy wypełnić masą trwale plastyczną niepowodującą korozji rur.

Ponownie przytoczę Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, mówiące o wykonywaniu rur zewnętrznej instalacji gazowej jako stalowych łączonych przez spawanie: § 163.1 ust. 2: Przewody instalacji gazowej, począwszy od 0,5 m przed zewnętrzną ścianą budynku do kurków odcinających przed gazomierzami w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych lub do odgałęzień lokali użytkowych w budynkach użyteczności publicznej, powinny być wykonane z rur stalowych bez szwu bądź rur stalowych ze szwem przewodowych, zgodnych z wymaganiami przedmiotowych Polskich norm, łączonych przez spawanie. § 163.1 ust. 3: Przewody instalacji gazowej w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych, zagrodowych i rekreacji indywidualnej, począwszy od 0,5 m przed zewnętrzną ścianą budynku do wyprowadzenia poza lico wewnętrzne tej ściany, powinny być wykonane z rur, o których mowa w ust. 2.

Zgodnie z przytoczoną w artykule definicją - pojęcie „instalacji gazowej” dotyczy odcinka instalacji prowadzonej za kurkiem głównym w obrębie nieruchomości na zewnątrz budynku do zewnętrznej ściany budyn-

12 (208), grudzień 2015

ku. Instalacja ta, z uwzględnieniem powyższych wytycznych Rozporządzenia, jest wykonywana jako stalowa łączona przez spawanie. Opis ten nie dotyczył przyłącza gazowego, czyli odcinka przewodu od gazociągu do kurka głównego, któremu poświęcono kolejny akapit artykułu. W charakterystyce przyłącza gazowego nie pojawiła się jednak informacja o materiale, z którego można je wykonać i zgadzam się komentarzem pani dr inż. Agaty Zwierzchowskiej, że nowe przyłącza gazowe niskiego i średniego ciśnienia budowane są najczęściej z rur polietylenowych, a na terenie Mazowieckiego Okręgowego Zakładu Gazownictwa stosuje się również rury z poliamidu.

Anna Szczęsna Bibliografia: 1. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie wraz z późniejszymi zmianami (rozdział 7).

2. K. Bąkowski, „Sieci i instalacje gazowe. Poradnik projektowania, budowy i eksploatacji”, wydanie trzecie zmienione, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 2007.

Szanowna Redakcjo!

W artykule pana Bartosza Polaczyka pt. „Wylewka na podłodze” wyczytałem informację, że przy wylewce anhydrytowej zdarza się niekiedy, że trzeba ją jeszcze wyrównywać i do tego celu należy użyć produktów na tym samym spoiwie. Wydaje mi się, że w moim przypadku zajdzie właśnie taka konieczność, a chciałbym uniknąć przykrych i kosztownych niespodzianek. W łazience została wylana wylewka anhydrytowa. Ze względu na konieczność uzyskania spadku w obrębie kabiny natryskowej (odpływ liniowy) powierzchnia przeznaczona na kabinę, czyli kwadrat o wymiarach 90 x 90 cm na czas wylewania jastrychu został zaszalowany. W późniejszym terminie po rozszalowaniu wykonano w kabinie cieńszą warstwę wylewki anhydrytowej z zamiarem wykonania spadku ok. 1 cm czy to przy pomocy zaprawy wyrównującej, czy też klejem

do płytek. Dodam, że w łazience (jak i w samej kabinie) znajdują się rury ogrzewania podłogowego. Moje pytanie brzmi: z jakiego materiału wykonać spadek w kabinie do odpływu liniowego, aby nie następowało pękanie lub odspajanie się wierzchniej warstwy czy też samych płytek?

A tak na marginesie, czy typowe kleje do płytek ceramicznych nie są na bazie cementu i można je stosować do jastrychu anhydrytowego? Oczywiście przy ogrzewaniu podłogowym zostanie użyty klej elastyczny.

Z góry dziękuję za pomoc.

Pozdrawiam Sławomir Lebiecki Szanowny Panie!

Na rynku nie ma specjalnych szpachlówek anhydrytowych, a więc pozostaje tylko możliwość skorzystania z materiałów cementowych.

Na początku należy odpowiednio przygotować podłoże, zeszlifować wylewkę anhydrytową (jeśli nie było to zrobione wcześniej), zagruntować gruntem głęboko penetrującym, nie może być to jednak najtańszy grunt. Ponieważ warstwa wyrównawcza nie jest zbyt gruba, nie ma możliwości zastosowania typowych zapraw wyrównawczych. W takim przypadku najlepiej wybrać do podrównania klej do płytek, pomimo tego że nie ma on tego w zastosowaniu. Klej nie powinien być najsłabszy, czyli wewnętrzny - wystarczyłby wzmocniony, półelastyczny, np. podstawowy do gresu.

Aby dalej prowadzić prace, należy poczekać, aż klej dobrze wyschnie.

Bartosz Polaczyk

Otrzymałeś „Magazyn Instalatora”? Prosimy wyślij e-mail o treści „Otrzymałem” na adres: info@instalator.pl (*)

!

(*) Tylko „Gwarantowana dostawa” zapewni comięsięczny dostęp do "Magazynu Instalatora". Szczegóły na www.instalator.pl www.instalator.pl

65

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

Klasa energetyczna urządzeń

Instalacje z etykietą Rozporządzenia Komisji Europejskiej 811, 812, 813, 814 z 2013 roku nakładają pewne obowiązki na producentów oraz dystrybutorów (w tym instalatorów), którzy sprzedają urządzenia klientom końcowym. O tym poniżej. l

Jakie są obowiązki instalatorów w związku z nowymi przepisami?

Rozporządzenia Komisji Europejskiej 811, 812, 813, 814 z 2013 roku dotyczą urządzeń grzewczych centralnego ogrzewania i przygotowujących ciepłą wodę użytkową lub tylko ciepłą wodę, wyprodukowanych dopiero po 26 września 2015 r. Chodzi tu o urządzenia gazowe, olejowe i zasilane energią elektryczną.

Przepisy odnoszą się do producentów, ale... również do dystrybutorów (także instalatorów), którzy sprzedają urządzenia klientom końcowym.

Główne obowiązki to przekazanie karty produktu i etykiety produktu oraz - w przypadku sprzedaży zestawu również kart produktu poszczególnych urządzeń wraz z arkuszem obliczeniowym zestawu i etykietą zestawu.

Oprócz tego istnieją też obowiązki w przypadku umieszczania na stronach internetowych, w katalogach, pro-

spektach i cennikach klasy energetycznej urządzeń. Jeśli mówimy o stronie internetowej z przedstawionymi urządzeniami, powinna być na niej obecna specjalna, ustandaryzowana karta produktu. l Kto i jak może skontrolować zgodność z przepisami?

Kontrolą przepisów zajmuje się Państwowa Inspekcja Handlowa. Prawdopodobnie będzie ona dopiero reagować na zgłoszone przez klientów nieprawidłowości. l Jakie są możliwe kary dla sprzedawców/instalatorów za niestosowanie się do przepisów?

Kary zapisane w ustawie są bardzo srogie, bo sięgają od jednej do 10 średnich krajowych. Dotychczasowa znana nam praktyka wskazuje, że będą raczej nakładane tylko przy notorycznym łamaniu przepisów. Mam nadzieję, że na początku można się spodziewać tylko upomnień.

Warto podejść do kwestii nowych przepisów jako szansy na przekonanie klienta do bardziej efektywnych technologii. Wymaga to oczywiście dokładniejszej znajomości nowych przepisów. l Jak instalator może się zabezpieczyć formalnie przed możliwością zapłaty tak wysokiej kary?

Warto poprosić klienta o podpisanie dokumentu potwierdzającego przekazanie etykiet i kart produktu. Kolejny sposób to załączanie do ofert etykiet i kart produktu, np. przez wysłanie ich razem e-mailem. l Czy będzie możliwość pokazywania klas energetycznych A+++ dla pomp ciepła przed 2019 rokiem?

Z technologii grzewczych tylko najlepsze pompy ciepła gruntowe (z dolnym źródłem w postaci wymiennika gruntowego lub wody gruntowej) są w stanie osiągać najwyższe możliwe klasy energetyczne A+++. Będzie to możliwe w przypadku zestawów pompa ciepła + regulator pogodowy (również zabudowany w pompie ciepła). W przypadku urządzeń grzewczych na etykiecie produktu maksymalna pokazywana klasa do 2021 roku to klasa A+++. W przypadku pomp ciepła większe znaczenie od klasy energetycznej będzie mieć współczynnik efektywności energetycznej s lub SCOP. l Gdzie można uzyskać więcej informacji na ten temat?

Producenci urządzeń grzewczych przygotowali specjalne programy internetowe do wykonywania etykiet zestawów, szkolenia internetowe online. Niektórzy producenci oferują też kilkugodzinne, szczegółowe szkolenia na ten temat. Ostatnio pojawiło się też sporo artykułów prasowych dokładnie opisujących nowe wymogi.

Wszystkie obowiązujące rozporządzenia w języku polskim są też do ściągnięcia ze strony stowarzyszenia w zakładce materiały/prawo.

Paweł Lachman, PORT PC

66

www.instalator.pl

l DODATEK OGŁOSZENIOWY „MAGAZYNU INSTAL ATORA“

12.

20 1

5

miesięcznik informacyjno-techniczny 12 (208), grudzień 2015

67

I

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

II

68

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

69

III

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

IV

70

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

71

V

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

VI

72

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

73

VII

miesięcznik informacyjno-techniczny

12 (208), grudzień 2015

l DODATEK OGŁOSZENIOWY MAGAZYNU INSTALATORA tel. 58 306 29 75; e-mail: ogloszenia@instalator.pl

VIII

74

Gwarantowana, comiesięczna dostawa „Magazynu Instalatora”: uprzejmie prosimy o wpłatę 11 PLN/miesiąc (lub - 33 na kwartał, 66 na pół roku, 121 na cały rok)

„Magazyn Instalatora” - dobra, polska firma!

Uwaga - ważne!

W celu łatwiejszej identyfikacji osoby/firmy wpłacającej prosimy o podanie w treści przelewu numeru identyfikacyjnego znajdującego się z lewej strony etykiety adresowej albo adresu, na który wysyłamy „Magazyn Instalatora”.

Jeśli chcieliby Państwo otrzymać fakturę VAT prosimy o dołączenie Państwa adresu e-mail w treści przelewu. Na wskazany adres e-mail zostanie przesłana faktura w formie pliku pdf.

W przypadku pytań prosimy o kontakt: tel. 58 306 29 75 e-mail: info@instalator.pl