Telecommagazine 04/2017

SPECIAL P6

NFC: HET VERSCHIL TUSSEN OV-CHIP MOBIEL EN MOBIEL BETALEN 32E JAARGANG // NUMMER 4 2 - 2017

ONAFHANKELIJK VAKBLAD OVER TELECOMMUNICATIE EN NETWERKEN

Mobiele ransomware: groeiende dreiging voor ontwikkelde markten

Binnenkort verkrijgbaar in Nederland: Embedded SIM

Sinds 1 juli 2017 compensatie voor storingen

Premium draagbare speakerphone met geweldig geluid Jabra Speak 710 Meer kracht voor uw conference calls en muziek • Meeslepend geluid voor gesprekken en muziek • Intuïtieve plug en play connectiviteit • Exclusief draagbaar ontwerp • Bereik tot 6 mensen in dezelfde ruimte • GN Group – pioniers in geluid, van speakerphones tot gehoorapparaten

Colofon Onafhankelijk vakblad over de integratie van netwerken, data- en telecommunicatie. Telecommagazine is een uitgave van Magenta Publishing.

Hoofdredactie a.i.

Joost Heessels Eindredactie Marco Mekenkamp Redactie en medewerkers Daisy van Diejen, Eildert van Dijken, Sef Heldens, Ronald Kunneman, Freddy Michielsen, Hans Steeman, Hans Peter van Tilburg, Pieter Waasdorp, Emiel te Walvaart Commercie Magenta Publishing BV Telefoon +31 (0)24 34 54 150 advertentie@magentapublishing.nl Abonnementen Voor nieuwe aanmeldingen: abonnement@magantepublishing.nl Als vakblad zijnde, hanteren wij de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan ervan uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd.

Opzeggen kan per e-mail, post. De opzegtermijn is 2 maanden voor het einde van uw abonnementsperiode.

Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging is ontvangen. Indien u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement.

Adreswijzigingen Adreswijzigingen kunnen worden doorgegeven per e-mail of schriftelijk. abonnement@magentapublishing.nl Diversen Niets van deze uitgave mag is zijn geheel of gedeeltelijk worden overgenomen of vermengvuldigd zonder bronvermelding en uitdrukkelijke toestemming van de uitgever. Hoewel deze uitgave op zorgvuldige wijze is samengesteld, zijn uitgever en auteurs niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden of onvolledigheden in deze uitgave. Zij aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van generlei aard, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

Copyright © Magenta Publishing BV

VOORWOORD

Met dank aan Neelie Het is nog niet zo lang geleden dat telefoontikken en megabytes een belangrijk exportproduct waren. Met name in de zomermaanden verdienden de operators vaak meer aan argeloze vakantiegangers dan de touroperator die hun geheelverzorgde vakantie had verzorgd. Telefoonrekeningen van honderden, soms duizenden euro’s, omdat ‘we’ vergaten waren dataroaming uit te zetten of niet in de gaten hadden dat een uurtje bellen de hoofdprijs zou kosten. Ik zeg ‘we’, omdat ik nauwelijks geloof dat het u, net als mijzelf, ook niet eens is overkomen.

Gelukkig werden ‘we’ slimmer. We wisten hoe we dataroaming uit konden zetten.

Tenminste, vaak dachten we dat, maar dat bleek uit juist ‘aan’ te betekenen. Au! Of we kochten een lokaal simkaartje of een extra internationale bundel uit het mandje van onze provider. En in toenemende mate zochten we onze toevlucht tot lokale wifi-hotspots. Vaak zaten we daar dan samengepakt bij recepties van campings en hotels.

Of snel sprintend naar het laatste vrije tafeltje op het terras met wifi voor de klanten.

Soms vloekend omdat de accommodatie alleen betaald internet aanbood. De andere keer grommend, omdat het mooie winkelcentrum met wifi een downloadsnelheid had waarbij elke slak op Usain Bolt leek.

Sinds deze zomer is alles anders. En je merkt het. Geen wanhopig turende mensen op een kluitje bij recepties of andere wifi-rijke plekken. En straks waarschijnlijk ook geen gevloek meer als de rekening van de provider op de mat valt. Zeker ook omdat de meeste providers de afgelopen maanden als cadeautje de bundels van hun klanten verdubbeld hebben. Waarvoor dank. En ach, het is wel eens even slikken als je ineens weer aan de 3G moet, of je je vakantiegevoel niet meer kunt beschermen achter het excuus van slecht bereik.

Maar de enigen die er echt last van hebben, zijn de providers in de vakantielanden.

De vraag op hun netwerk neemt fors toe; in Spanje deze zomer tot 300 procent meer data. Het vermoeden bestaat dat ze dit een beetje proberen in te perken door de capaciteit van al die gasten een beetje tot fors af te knijpen. Of ze raken domweg overbelast. Het kost ze natuurlijk fors aan inkomsten en onderling moet wel worden afgerekend. Niet fijn dus, want internationaal bel- en dataverkeer was natuurlijk lang een goudmijn. Dat is nu over. En de vakantie is er voor de meeste gebruikers weer een stukje zorgelozer op geworden …

Joost Heessels hoofdredacteur

Abonneegegevens worden ten behoeve van de verzending van deze uitgave opgenomen in een geautomatiseerd bestand en conform de Wet Bescherming Persoonsgegevens verwerkt. Deze gegevens gebruiken wij ook om geïnteresseerden te informeren over onze uitgaven, acties en dergelijke. Indien u hiertegen bezwaar heeft kunt u dit kenbaar maken bij Magenta Publishing onder vermelding van Telecommagazine Verzendbestand.

TELECOMMAGAZINE

3

INHOUD

80

De Nederlandse 4G-netwerken behoren tot de betere mobiele netwerken in Europa en kunnen zelfs wereldwijd goed mee komen.

In veel delen van ons land bieden veel operators al 4G+ aan en komen diensten zoals VoLTE de komende jaren beschikbaar. In de aanloop naar 5G staan de Nederlandse mobiele operators echter op achterstand. Wat is er aan de hand en wat zijn de mogelijke gevolgen?

18

Dankzij een nieuwe app kunnen automobilisten voortaan veiliger rijden, zonder op hun telefoon te kijken, te WhatsAppen of te sms’en achter het stuur. Via Vipconn maken bestuurders contact met hun eigen persoonlijke assistent, die voor hen belt en afspraken en notities maakt. De app blokkeert tijdens het rijden automatisch alle andere apps op de smartphone, die afleiden van het verkeer.

20

NFC is een goede manier om op heel korte afstand (minder dan 10 cm) in zeer korte tijd (ruim minder dan 1 seconde) een transactie te doen. NFC bestaat als officiële standaard al sinds 2003.

Steeds meer mobiele toestellen hebben een NFC-chip aan boord. Er zit ook een Nederlands tintje aan NFC, want NFC is al jaren een succesverhaal voor Nederlandse chipfabrikant NXP. De smartphone als ov-chipkaart is een interessante toepassing. Maar waarin zit het verschil met mobiel betalen?

26

Over de zakelijke en industriële ontwikkelingen, kansen en verdienmodellen voor IoT is de afgelopen tijd al meermaals gepubliceerd.

Met alle verschillende benamingen voor netwerken, protocollen en standaarden kan het las

6

Kort nieuws

8

Nederland dreigt mobiele koppositie te verliezen

12

Mobiele ransomware: groeiende dreiging

13

Gaat MBB-evolutie verder zonder LoRa?

14

Review Sony Xperia XZ Premium

16

Nieuwe release 3CX met webclient

18

Nooit meer appen achter het stuur

20

OV-Chip mobiel verschilt van mobiel betalen

24

Hoe gaat het met Jabra

26

IoT-netwerken in woord en beeld

30

Goede akoestiek maakt minder ziek

32

Voiceworks lanceert communicatiesuite Coligo

35

Sinds juli 2017 compensatie voor storingen

36

Binnenkort verkrijgbaar: Embedded sim

38

Column: Evert Jan Westera

KORT NIEUWS

Defect toestel vervangen door een tweedehands toestel mag Een telefoonverzekeraar mag een defect geraakt toestel vervangen door een tweedehands exemplaar. Dat blijkt althans uit een uitspraak van het financiële klachteninstituut KIFID. Aangezien het hier om een specifieke situatie gaat, kan vermoedelijk niet gezegd worden dat het vervangen door een tweedehands toestel altijd is toegestaan.

In deze specifieke zaak besloot een verzekeraar een defecte Sony Xperia Z5 te vervangen door een gerefurbishde Sony Xperia Z3+. De verzekerde ging hiermee niet akkoord en stapte naar het KIFID. Het klachteninstituut geeft de verzekeraar in deze zaak gelijk.

KIFID schrijft in de uitspraak: “Op grond van artikel 7:956 van het Burgerlijk Wetboek (BW) zijn roerende zaken, zoals mobiele telefoons, in principe verzekerd naar hun vervangings

waarde, dat wil zeggen de waarde van een naar soort, kwaliteit, hoeveelheid, staat en ouderdom gelijkwaardige zaak. De vervangingswaarde moet worden onderscheiden van de nieuwwaarde. Dit is de waarde van nieuwe zaken van dezelfde soort en kwaliteit in vergelijking met de verloren gegane zaken. Artikel 7:956 BW is niet dwingendrechtelijk en partijen kunnen dan ook van genoemd wettelijk uitgangspunt afwijken door bijvoorbeeld in verzekeringsvoorwaarden een andere regeling op dit punt op te nemen.

Op grond van artikel 7:956 van het Burgerlijk Wetboek (BW) zijn roerende zaken, zoals mobiele telefoons, in principe verzekerd naar hun vervangingswaarde, dat wil zeggen de waarde van een naar soort, kwaliteit, hoeveelheid, staat en ouderdom gelijkwaardige zaak. De vervangingswaarde moet worden onderscheiden van de nieuwwaarde. Dit is de waarde van nieuwe zaken van dezelfde soort en kwaliteit

in vergelijking met de verloren gegane zaken.

Artikel 7:956 BW is niet dwingendrechtelijk en partijen kunnen dan ook van genoemd wettelijk uitgangspunt afwijken door bijvoorbeeld in verzekeringsvoorwaarden een andere regeling op dit punt op te nemen. Op grond van artikel 7:956 van het Burgerlijk Wetboek (BW) zijn roerende zaken, zoals mobiele telefoons, in principe verzekerd naar hun vervangingswaarde, dat wil zeggen de waarde van een naar soort, kwaliteit, hoeveelheid, staat en ouderdom gelijkwaardige zaak. De vervangingswaarde moet worden onderscheiden van de nieuwwaarde. Dit is de waarde van nieuwe zaken van dezelfde soort en kwaliteit in vergelijking met de verloren gegane zaken. Artikel 7:956 BW is niet dwingendrechtelijk en partijen kunnen dan ook van genoemd wettelijk uitgangspunt afwijken door bijvoorbeeld in verzekeringsvoorwaarden een andere regeling op dit punt op te nemen.”

Ziggo voorziet ondernemers KPN koopt van supersnel zakelijk internet Solcon Voor ondernemers is een snelle, stabiele internetverbinding cruciaal. Op veel bedrijventerreinen in Nederland ligt er nog geen netwerk dat die verbinding ondersteunt. Ziggo heeft daar middels vraagbundeling een oplossing voor gevonden; zodra er genoeg belangstelling is onder bedrijven, legt Ziggo zakelijk internet aan.

Zo zijn de afgelopen weken ruim 100 ondernemers van bedrijventerrein Isselt in Amersfoort voorzien van internet. Isselt is de eerste van tientallen locaties waar Ziggo voor zo’n snelle verbinding zorgt.

Het afgelopen jaar heeft Ziggo actief groepen ondernemers benaderd op verschillende bedrijventerreinen in Nederland. Wanneer er voldoende animo is en ondernemers dichtbij een Ziggo-netwerk gevestigd zijn, (<100meter), legt Ziggo in veel gevallen kosteloos een netwerk aan. Zo ook in Amersfoort.

kunnen ze ook kiezen voor digitale televisie en zakelijke telefonie waardoor ze gestroomlijnd zaken kunnen doen met een stabiele internetverbinding en goede telefonische bereikbaarheid” aldus Dave Loerts, directeur Small Business Sales bij VodafoneZiggo.

Tamara Rabenort, eigenaresse van damesmodezaak Catwalk Vintage, is blij met de supersnelle internetverbinding van Ziggo. “Mijn administratie is volledig geautomatiseerd en Facebook is mijn etalage, dus ik ben altijd online.

Dankzij het supersnelle zakelijke internet van Ziggo heb ik eindelijk een stabiele verbinding.

Daardoor kan ik razendsnel foto’s posten van kleding die net binnen is. Zo zijn mijn klanten altijd op de hoogte van de nieuwste items.”

Telecom en ICT-dienstverlener KPN heeft Solcon overgenomen, een Nederlandse leverancier van internet, (mobiele) telefonie, hosting, televisie en beveiligde email diensten voor zowel particulieren als bedrijven. Met de overname versterkt KPN zijn positie in breedbanddienstverlening. De transactie is per eind juni afgerond.

Het in Dronten gevestigde Solcon werd in 1996 opgericht door CEO Peter van der Vlies.

Solcon bedient ongeveer 45.000 particuliere klanten met internet, vaste en mobiele telefonie en tv-diensten. Daarnaast is het bedrijf ook actief in de zakelijke markt met hosting, internet en datacenter services. Het bedrijf heeft ongeveer 75 medewerkers en zal onder haar eigen merknaam zelfstandig in de markt blijven opereren.

“Door de aansluiting profiteren ondernemers niet alleen van sneller internet tot 500Mbit/s, maar

TELECOMMAGAZINE

5

KORT NIEUWS

Oprichting normcommissie Internet of Things NEN organiseert op vrijdagmiddag 8 september een startbijeenkomst over de oprichting van een normcommissie voor Internet of Things (IoT). Een toename van IoT-toepassingen zorgt voor oplossingen die dwars door sectoren en platformen heengaan.

Cross-sectorale oplossingen vragen volgens NEN om interoperabiliteit en integratie tussen systemen en platformen die onafhankelijk van elkaar zijn ontwikkeld met gebruik van verschillende technologieën. Standaarden zijn daarom essentieel voor het bereiken van interoperabiliteit tussen diverse bestaande en opkomende technologieën.

Internationaal De laatste twee jaar worden er steeds meer IoT-standaarden ontwikkeld. Deze standaarden

worden niet alleen ontwikkeld bij internationale standaardisatie organisaties maar ook bij consortia en alliances. Een systeembrede end-to-endbenadering is nodig om dit te bereiken. Daarvoor is bij ISO en IEC een systemenintegratiegroep gestart als ISO/IEC JTC 1/ SC41. Deze technische groep gaat leiding geven aan ISO, IEC, JTC1 en andere entiteiten op het gebied van standaardisatie van IoT en gerelateerde technologieën.

Het standaardisatiewerk van deze groep betreft o.a. thema’s zoals: Sensor networks, IoT-architectuur, Interoperabiliteit, Wearables, Industrial IoT, IoT Trustworthiness en Real-time IoT.

de oprichting van een normcommissie over IoT. Belanghebbenden kunnen meepraten en zo bijdragen aan de verdere ontwikkeling van IoT-standaarden door lid te worden van deze normcommissie.

Deelname kan bijdragen aan bepaling van de Nederlandse IoT-standaardisatie-agenda, uitoefenen van invloed op de inhoud van mondiale IoT-standaarden in het belang van uw organisatie en up-to-date blijven van de meest recente standaardisatie ontwikkelingen wereldwijd.

Voor meer informatie over de ontwikkeling van internationale IoT-standaarden: www.nen.nl/iot.

Nationaal Om de belangen van Nederlandse organisaties te vertegenwoordigen, start NEN met

Geen te hoge tarieven bij aan- Tele2 claimt besteding zakelijke glasvezel 97 procent 4G-dekking De tarieven die KPN bij de aanbesteding van zakelijke glasvezelverbindingen in de gemeenten Westland en Midden-Delfland heeft gehanteerd waren niet in strijd met de Mededingingswet. Dit blijkt uit onderzoek van de Autoriteit Consument & Markt (ACM). De ACM wijst het handhavingverzoek van concurrent CBizz dan ook af. CBizz is net als KPN actief als aanbieder van zakelijke glasvezelverbindingen.

tarieven en voorwaarden vaststellen. De tarieven voor zakelijke glasvezeldiensten zijn sinds september 2015 niet gereguleerd. CBizz had de ACM verzocht op te treden tegen KPN. CBizz dacht dat de tarieven van KPN in strijd waren met de Mededingingswet. Dat is niet zo.

Voor meer informatie over de ontwikkeling van internationale IoT-standaarden: www.nen.nl/iot.

KPN mag in een aanbod bij een aanbesteding voor zakelijke glasvezelaansluitingen zijn eigen

Vodafone UK kiest voor Ericsson voor uitrol 5G Vodafone UK heeft het Zweedse Ericsson gevraagd zijn bestaande 4G-netwerk in het zuiden van Engeland klaar te maken voor 5G. Opmerkelijk, want de laatste jaren deed Vodafone vooral zaken met het Chinese Huawei.

Waarom Vodafone UK nu deze stap maakt is niet bekendgemaakt.

6

TELECOMMAGAZINE

Dit contract is bijzonder belangrijk voor Ericsson en de eerste in zijn soort voor het bedrijf.

Daarnaast heeft Ericsson aangekondigd, als onderdeel van deze deal, om op het gebied van onderzoek nauw te gaan samenwerken met één van de oudste Britse universiteit, het King’s College uit Londen. Of Vodafone Nederland ook kiest voor Ericsson is nog niet bekend.

Tele2 meldt op zijn website dat er tegenwoordig 97 procent 4G-dekking is in Nederland. De operator toont een kaart van Nederland waar gebruikers kunnen zien hoe het met de dekking in zijn of haar regio is. De kaart kan qua dekking zelf ingesteld worden voor de dekking van 2G, 3G en 4G en dan ook nog de dekking binnenshuis en buitenshuis.

Nemesys levert nieuwe telefonieoplossing Gemeente Stein Nemesys is na een Europese aanbesteding geselecteerd door de Gemeente Stein voor de levering van een nieuwe telefonieoplossing, inclusief beheer en onderhoud. De Gemeente Stein (180 medewerkers) was op zoek naar een moderne vervanging van haar huidige telefooncentrale aangezien die telefooncentrale inclusief toestellen sterk verouderd zijn. De vraag was een toekomstvaste cloud telefonieoplossing, met pc bedienposten voor het telefonisch informatie centrum van de gemeente en vast-mobiel

integratie om flexibel en mobiel werken te kunnen faciliteren voor de medewerkers. De nieuwe telefonieoplossing moest bovendien bijdragen aan het verhogen van de algemene telefonische bereikbaarheid.

verzorgd met zakelijke abonnementen van Yes Telecom. Hiermee heeft de Gemeente Stein de beschikking over een flexibel, schaalbaar en geïntegreerd communicatieplatform.

Nemesys heeft de vraagstelling ingevuld met een Mitel cloud telefonieoplossing voor de vaste telefonie, het telefonisch informatie centrum en de vast-mobiel integratie. De mobiele bereikbaarheid van de medewerkers wordt

Sennheiser kondigt samenwerking aan met 3CX Sennheiser gaat samenwerken met 3CX. Dankzij deze samenwerking zal Sennheisers UC-productportfolio volledig geschikt zijn voor gebruik met de op software-gebaseerde PBX van 3CX. Bovendien zal Sennheisers UC-portfolio ook geavanceerde functies aanbieden die ondersteund worden door de lancering van 3CX v15.5.

De bedrijven hebben gezamenlijk uitgebreide testen gevoerd op de interoperabiliteit tussen

Sennheiser- en 3CX-oplossingen. De interoperabiliteit is geldig voor alle licentieversies van 3CX.

klanten een superieure gebruikers- en audio-ervaring.”

“We zijn verheugd om samen te werken met 3CX”, zegt Andreas Bach, President van Sennheiser Communications A/S. “De interoperabiliteit zorgt voor een moeiteloze implementatie van Sennheiser UC-headsets met de 3CX soft-client en biedt onze gemeenschappelijke

Nick Galea, CEO bij 3CX, voegt toe: “We zijn trots op het feit dat Sennheiser een 3CX technologiepartner is geworden. Met Sennheisers UC-headsetportfolio kunnen 3CX-klanten de voordelen van onze UC-oplossingen optimaal te benutten.”

KPN en TU Eindhoven ontwikkelen samen hoogwaardige telecomtechnologie Telecom- en ICT-dienstverlener KPN en TU Eindhoven gaan samenwerken aan de ontwikkeling van hoogwaardige technologie voor de telecomsector. Software, data analytics en bijvoorbeeld ook kunstmatige intelligentie gaan hierin een steeds grotere rol spelen. KPN ziet als marktpartij mooie kansen om samen met TU Eindhoven (TU/e) als hoogwaardige kennisinstelling, elkaar op dit vlak te versterken met de Flagship Telecom.

De strategische samenwerking concentreert zich rond vier faculteitoverstijgende centra van TU/e, te weten: Center for Wireless, Data Sciences,

Smart Cities en het Institute for Photonics. De Flagship Telecom streeft ernaar om op termijn plek te bieden aan zestien hoogwaardige promotieplaatsen voor TU/e-studenten (PhD’s).

Jan Mengelers, bestuursvoorzitter TU/e: “Dankzij de samenwerking met KPN kunnen onze onderzoekers, promovendi en studenten de dynamische telecommarkt met hun onderzoek ondersteunen en de kans krijgen om hoogwaardige telecom-technologie in the-internet-of-everything-tijdperk in de praktijk te ontwikkelen.”

Joost Farwerck, COO en lid van de Raad van Bestuur KPN: “Deze gezamenlijke inspanning gaat bijdragen aan de verdere ontwikkeling van talent binnen KPN en helpt ons nog beter in te spelen op exponentiële en disruptieve technologieën van de toekomst. De interactie met TU/e-studenten en de samenwerking met vier belangrijke technologiecentra van de universiteit, zijn een belangrijke inspiratiebron voor de ontwikkeling van nieuwe producten en technologieën.”

TELECOMMAGAZINE

7

5G

Nederland dreigt mobiele koppositie in Europa te verliezen 8

TELECOMMAGAZINE

De Nederlandse 4G-netwerken behoren tot de betere mobiele netwerken in Europa en kunnen zelfs wereldwijd goed mee komen.

In veel delen van ons land bieden veel operators al 4G+ aan en komen diensten zoals VoLTE de komende jaren beschikbaar.

In de aanloop naar 5G staan de Nederlandse mobiele operators echter op achterstand. Wat is er aan de hand en wat zijn de mogelijke gevolgen?

Tekst: Martijn Kregting

Nederland heeft een goede dekking op het gebied van 4G. Het totaal aantal antennes voor mobiele netwerken in Nederland bedroeg bijna 43.900 eind maart 2017, volgens cijfers van het Nederlandse Antennebureau. LTE telt de meeste antennes, bijna 16.000 inmiddels. Vier mobiele operators bieden dit netwerk aan: KPN en Vodafone , T-Mobile en Tele2 (sinds Q1, 2016).

KPN, Vodafone en T-Mobile zijn momenteel proeven aan het uitvoeren met het uitschakelen van 3G-technologie om de capaciteit toe te voegen aan het 4G-netwerk. Dit netwerk heeft sinds het voorjaar van 2016 landelijke dekking, maar wordt vooral in stedelijke gebieden nog verdicht door het gebruik van extra frequentiebanden. Verder worden (delen van) de LTE/4G-netwerken geüpgrade naar 4G+/LTE Advanced. T-Mobile wil in heel Nederland 4G+ aanbieden, KPN en Vodafone doen dit vooral in stedelijke gebieden.

Daarnaast willen alle vier de operators VoLTE gaan leveren (spraak over LTE), met onder meer HD Voice-kwaliteit en een snellere call setup als voordelen boven GSM-technologie. Bovendien kunnen de operators op termijn GSM-technologie gaan afschakelen (minder onderhoudskosten) en zijn er combinatiediensten (zoals naadloze integratie van audio- en video) mogelijk.

Digitalisering ondermijnt telecomsector

Ondanks deze initiatieven gaat het niet goed met de telecomsector, zo schreef ABN AMRO eerder dit jaar in een visie op de TMT-sector.

De omzet op telecomgebied (zoals vaste en mobiele telefonie, internet en tv) van operators en ISP’s is sinds 2008 met 18 procent gedaald.

De oorzaak is onder meer prijsdruk en disruptie door toenemende digitalisering van bedrijfsleven en samenleving.

De totale TMT-sector (telecom, media, technologie) doet het beter, waarbij met name de IT-branche een aanjager is. Het is juist deze laatste branche die aan de basis staat van disruptieve digitalisering, zo stelt ABN AMRO in zijn jaarlijkse blik op de TMT-sector. De telecomsector moet nieuwe verdien- en businessmodellen aanboren, zoals het aanbieden van multiplay-bundels (een combinatie van diensten zoals telefonie, tv en internet, al dan niet vast en

mobiel) en het aanbieden van originele content met een eigen zender.

Overgang naar 5G

2017 en 2018 zullen voor sectoren zoals telecom een overgangsfase zijn waarin een omschakeling naar deze nieuwe verdienmodellen gestalte kan en moet krijgen, waarbij nieuwe technologie zoals 5G met zijn gigabitsnelheden een belangrijke rol gaat spelen, zo stelde Kasper Buiting, Sector Econoom TMT van ABN AMRO. Tussen nu en 2020 wordt een groei van het mobiele dataverkeer met 800 procent verwacht.

5G, met in theorie snelheden tot (tientallen) gigabits, kan aan de verwachte, groeiende vraag naar capaciteit voldoen. De eerste uitrol van commerciële 5G-netwerken wordt voor 2020 verwacht, momenteel wordt er hard gewerkt aan het ontwikkelen van algemene standaarden voor 5G. De eerste netwerken op 5G worden over drie jaar onder meer in de VS en Zuid-Korea verwacht. Verizon is al bezig met de uitrol van een pre-standaard 5G-netwerk. Mede dankzij het voortbouwen op 4G-technologie zullen LTE-netwerken nog jarenlang de ruggengraat blijven vormen van mobiel internet.

Tussenstap: 4,5G

Een tussenstap is 4,5G, ofwel LTE Advanced Pro, ergens tussen LTE Advanced en het voor 2020 verwachte 5G in. Deze technologie zal volgens marktonderzoeksbureau ABI Research in 2021 goed zijn voor 641 miljoen abonnementen in 2021. Daarvan zal 87 procent afkomstig zijn uit de regio’s Azië-Pacific, NoordAmerika en West-Europa. Eind 2016 waren er wereldwijd zo’n 16,5 miljoen gebruikers van mobiele netwerken met LTE Advanced Pro. ABI stelt dat er meerdere varianten zijn die onder de verzamelterm LTE Advanced Pro vallen, zoals het in België door Proximus toegepaste 4,5G. Met de mobiele technologie zullen gigabitsnelheden mogelijk zijn – van 450 Mbps tot 1,2 Gbps -waarmee gebruikers makkelijker cloudgebaseerde data-intensieve toepassingen zoals 4K-video kunnen toepassen. Voor netwerkoperators zullen de voordelen vooral zitten in het verbeterd gebruik van de capaciteit op hun netwerk. Er zijn al zo’n 120 LTE-Advanced Pro proeven en commercieel uitgerolde netwerken, waaronder van het Australische Telstra, AT&T,

Sprint en T-Mobile USA, NTT Docomo in Japan en SK Telecom in Zuid-Korea. Proximus kondigde de uitrol van 4,5G-technologie in samenwerking met Huawei recent aan.

Nieuwe diensten door 4,5 en 5G

In de transitie van 4G via 4,5G naar 5G ziet de Chinese netwerkleverancier Huawei negen diensten die omzetverhogend kunnen werken voor marktpartijen. Bij dit toekomstperspectief onderscheidt Huawei drie stadia: evolutie van bestaande diensten, diensten waarvan voorzichtig eerste ontwerpen worden ontwikkeld en de diensten die op langere termijn mogelijk worden. Huawei ziet twee diensten waarvoor de technologie al klaar is, maar waarbij de producten verder zullen evolueren: videodiensten ( tegen 2020 meer dan een biljoen dollar omzet) en de mobiele breedbandmarkt voor huisaansluitingen (WTTx - Wireless to the x). Huawei voorziet een marktpotentie van meer dan 120 miljard dollar. Naast de triple play behoren Smart Home-diensten tot dit segment.

Voor het tweede stadium is de technologie gedeeltelijk ontwikkeld en de eerste diensten zullen dit jaar rendabel worden. Low Power Wide Area (LPWA) met 3 miljard aansluitingen in 2020. Huawei verwacht dat 70 procent van de mobiele IoT-aansluitingen zullen werken op LPWA; Connected vehicles - verwachte marktwaarde van 145 miljard dollar in 2022. Er zijn al voorbeelden zoals parkeermanagement en infotainment, waar connected car toepassingen worden ingezet; Public Safety, goed voor 370 miljard dollar in 2020. Hieronder vallen surveillancediensten en aanverwante netwerkdiensten voor hulpdiensten; Mhealth, een markt ter grootte van 106 miljard dollar in 2022. Een groot deel van deze markt zal worden ontwikkeld op het gebied van monitoring op afstand.

Het derde stadium wordt gekenmerkt door technologie die nog niet of nog niet voldoende ontwikkeld is, maar waarbij mobiele netwerken een grote rol zullen gaan spelen: drones, positioning en Mobile edge services. Huawei geeft hier nog geen omzetvoorspellingen. >>>

TELECOMMAGAZINE

9

5G

Wereldwijde standaarden nodig

EZ wil bij de frequentieveiling van 2019 extra regels opleggen voor de deelnemers. In het ‘lage’ spectrum komt een cap van 30 MHz per bedrijf. Deze beperking geldt voor de frequenties in 700, 800 en 900 MHz. De regel voorkomt de (theoretische) mogelijkheid dat één deelnemer de hele 700 Mhz-band opkoopt. Een specifieke cap per band komt er vooralsnog niet. In de 2,6 GHz veiling van 2010 heeft die er voor gezorgd dat niet alle beschikbare frequenties verdeeld konden worden. Ook een reservering voor nieuwkomers wordt als zwaar middel beschouwd. De L-band (1400 MHz) wordt geveild voor vergunningen die alleen geschikt zijn voor downloaden. De 2,1 GHz frequenties worden ook opnieuw geveild. In die band wil EZ een blokje van 2x10 MHz niet mee veilen, maar apart houden voor vergunningvrij gebruik. De verwachting is dat hiermee innovatie in bepaalde sectoren een stimulans krijgt en dat indoordekking kan verbeteren. Verder denkt EZ aan een cap voor al het spectrum lager dan 6 GHz. Niemand zou niet meer dan 1/3e mogen bezitten om veilig te stellen dat er minstens drie aanbieders zijn en mogelijk vier. Het was al bekend dat de dekkingsverplichtingen terugkeren. Alle plannen zitten nog in de voorlopige fase. Er is nog geen uitgewerkt plan voor de 5G-veiling (naar verwachting in 2019).

Operators kunnen overigens pas echt geld gaan verdienen wanneer er een wereldwijde standaard is voor de verschillende elementen van 5G-technologie. Dat stelde CTO Ulf Ewalsson van netwerkleverancier Ericsson afgelopen februari op het Mobile World Congress. Met 5G wordt in principe elk onderdeel van het bedrijfsleven en de samenleving geraakt, waarmee er een enorm potentieel aan verdienmogelijkheden ontstaat. Om dit potentieel te ontsluiten, is standaardisatie op 5G-gebied nodig. Er wordt hier al jaren aan gewerkt door diverse standaardisatie-organisaties zoals IEEE, maar er is nog een lange weg af te leggen. De CTO ziet wel meer samenwerking dan ooit tussen de stakeholders in het 5G-ecosysteem. “De reden hiervoor is volgens mij dat we in hetzelfde schuitje zitten. De omzet is bij alle bedrijven niet om over naar huis te schrijven. In 5G zien we een kans om weer de weg naar boven te vinden.” Ericsson verwacht dat 5G tegen 2026 een marktpotentie van 582 miljard dollar wereldwijd heeft. Zo hebben operators volgens het concern de mogelijkheid om 34 procent omzetgroei te realiseren in 2026.

Europa loopt achter op VS, Azië

Proximus begon afgelopen februari in Antwerpen, Charleroi en Gent met de uitrol van zijn 4,5G-netwerk, als voorloper van het in 2020 verwachte 5 G. Aan de uitrol zijn onder meer snelheidstests voor 4,5G en 5G in mei en november 2016 vooraf gegaan. Concurrent Telenet (eigenaar van mobiele operator Base) is bezig met 4,5G-testen, waarbij samen met de Chinese netwerkleverancier ZTE december vorig jaar al snelheden tot 1,3 Gbps in een proefopstelling behaald zijn. Dat is vier keer sneller dan de maximale downloadsnelheid die 4G kan halen. Proximus stelt dat klanten met voor 4,5G netwerken geschikte toestellen in staat zullen zijn om maximale downloadsnelheden van 450 Mbps te behalen. De operator werkt met Samsung samen om dergelijke toestellen binnenkort te kunnen lanceren. Op termijn wil Proximus downloadsnelheden tot 1 Gbps op zijn 4,5G-netwerk aanbieden door middel van carrier aggregatie, waarbij blokken spectrum uit verschillende aan Proximus gelicenseerde frequentiebanden gecombineerd worden.

10

TELECOMMAGAZINE

Europa loopt volgens Ericsson-CTO Ewalsson momenteel achter op de VS en Azië voor wat betreft 5G. Het Amerikaanse Verizon introduceerde recent als eerste operator een 5G-platform, zij het dat dit gebaseerd is op pre-standaardisatietechnologie. In Azië worden de 5G-ontwikkelingen onder meer aangewakkerd door de Olympische Spelen in Pyeongchang, Tokio en Beijing. Overigens zijn er wel 5G-proeven en initiatieven in Europa, zoals vandaag nog op het MWC aangekondigd.

In Nederland zijn er al wel enkele proeven op het gebied van 5G. Zo wil de gemeente Amsterdam in 2020 een belangrijke rol gaan spelen bij het invoeren van 5G-netwerken in Nederland. Ger Baron, CTO van de gemeente Amsterdam, kwam daartoe met een voorstel toegelicht tijdens het Mobile World Congres in Barcelona afgelopen februari. In Nederland worden onder meer in Loppersum al langer proeven uitgevoerd met 5G-netwerken.

Nederland loopt achter in Europa

Toch dreigt Nederland achterop te raken met 5G en tussenstap 4,5G. Voor de uitbouw van de 4G-netwerken naar gigabit-snelheden is meer spectrum nodig. De mobiele industrie ontwikkelt daarom carrier aggregatie om steeds meer frequenties op elkaar te stapelen. Met spectrum boven 3,4 GHz erbij worden nu al snelheden boven 1,2 Gbps getest. Deze snellere variant, 4.5G Pro, kan in Nederland echter niet uitgerold worden.

Waar in buurland BelgiĂŤ inmiddels onder meer Proximus en Base al werken aan 4,5G-technologie. lopen Nederlandse mobiele operators tegen regelgeving aan die onder meer bepaalt dat in Noord-Nederland voor deze technologie het 3.5 GHz-spectrum niet kan worden ingezet.

Deze regelgeving staat in het voorstel voor vernieuwde regulering van mobiel spectrum: de Nota Mobiele Communicatie. Nederland loopt volgens mobiele operators zo het gevaar om achterop te raken bij de uitrol van 5G en tussenoplossing 4.5G, aldus reacties van KPN, Vodafone, T-Mobile en Tele2 op de nota van Economische Zaken. Volgens de operators sluit het voorgestelde Nederlandse frequentiebeleid niet aan bij Europese ontwikkelingen en wordt er onvoldoende mobiel spectrum beschikbaar gesteld.

beperkt worden gebruikt. Er is nog geen plan om deze band beschikbaar te maken voor mobiele communicatie. Op papier geldt het verbod alleen in Noord-Nederland, in werkelijkheid overal.

Het zou kunnen dat de ontwikkeling van 5G daardoor ook wordt vertraagd.

Overige problematiek

Verder voorzien de operators problemen met het voornemen van Economische Zalen om 2 x 10 MHz spectrum te onttrekken aan de huidig beschikbare capaciteit die nodig is voor mobiele communicatie. Dit voornemen wijkt af van het huidige beleid op basis waarvan operators hun netwerken hebben uitgerold en staat haaks op de internationale frequentieharmonisatie en het Europese beleid.

mobiele communicatie. Anders zullen ambities zoals autonoom autorijden, digitale innovaties in de Nederlandse industrie, en het bouwen van Smart Cities grote vertraging oplopen en mogelijk veel duurder worden dan elders. Alle reacties tijdens de openbare consultatie over de Nota Mobiele Communicatie zijn verzameld, het vervolgtraject is nog onduidelijk. Wanneer EZ met een herziene nota komt, zal blijken in hoeverre de overheid meegaat in de vrees van operators dat ons land van een koppositie op mobiel gebied naar de achterhoede zal wegvallen.

De operators menen dat het Nederlandse spectrumbeleid alleen succesvol kan zijn als het aansluit bij internationale spectrumharmonisatie en in overeenstemming is met het Europese spectrumbeleid.

Pleidooi voor gebruik 3,5 GHz. De vier operators pleiten er daarom voor dat de 3,5 GHz-band zo snel mogelijk beschikbaar wordt gemaakt voor

Koppositie op het spel

Momenteel heeft Nederland in de EU een koppositie bij de voortgang naar een digitale economie en samenleving. In de Digital Economy and Society Index (DESI) van 2017 van de EU staat Nederland bijvoorbeeld op de 1e plaats voor wat betreft connectiviteit (vast en mobiel breedband). De mobiele netwerken in Nederland behoren volgens de index tot de beste in de wereld. De koppositie van Nederland op het gebied van mobiele connectiviteit staat op het spel, als het frequentiebeleid niet wordt gewijzigd. De operators hebben vooral bezwaar tegen de onduidelijkheid over inzetbaarheid van de 3.5 GHz band (3400 â&#x20AC;&#x201C; 3800 MHz). Deze frequentieband is door de EU aangewezen als dĂŠ band voor het lanceren van 5G en zal lange tijd de enige band zijn in Europa waarmee ultra hoge datasnelheden en missiekritieke diensten geleverd kunnen worden.

In Nederland kan de 3.5 GHz band vanwege het satellietstation in Burum echter slechts zeer

TELECOMMAGAZINE

11

CYBERCRIMINALITEIT

Mobiele ransomware: groeiende dreiging voor ontwikkelde markten Cybercriminelen achter mobiele ransomware zijn hun aanvallen aan het richten op welvarende landen. Ontwikkelde markten hebben niet alleen een hoger inkomstenniveau, maar ook een meer geavanceerde en op ruimere schaal gebruikte mobiele en e-betalingsinfrastructuur. Volgens Kaspersky Labs jaarlijkse rapport Kaspersky Security Network (KSN) over ransomware in 2016-2017 is dit aantrekkelijk voor criminelen, omdat het betekent dat het losgeld met slechts enkele klikken over te boeken is.

Kaspersky Lab maakt een traditie van zijn rapportage over ransomwaredreigingen, met de tweede jaarlijkse studie naar deze problematiek. Het verslag bestrijkt de volledige tweejarige periode die, in het kader van het vergelijkingsmateriaal, is opgedeeld in twee delen van elk 12 maanden: van april 2015 t/m maart 2016 en van april 2016 t/m maart 2017. Deze specifieke periodes zijn gekozen omdat hierin diverse belangrijke veranderingen hebben plaatsgevonden in het dreiginglandschap van ransomware.

In het eerste kwartaal van 2017 schoot de activiteit van mobiele ransomware omhoog, met 218.625 mobiele Trojan ransomware-installatiepakketten – 3,5 keer zoveel als in het voorgaande kwartaal. De activiteit daalde vervolgens tot het gemiddeld waargenomen niveau van de tweejarige periode.

Ondanks deze verlichting wekt het mobiele dreigingslandschap nog steeds veel onrust op, aangezien criminelen landen aanvallen met ontwikkelde financiële en betalingsinfrastructuren die gemakkelijk zijn te hacken.

Van alle door mobiele ransomware aangevallen gebruikers in de periode 2015-2016, was Duitsland het land met het

12

TELECOMMAGAZINE

hoogste percentage slachtoffers (bijna 23 procent). Dit werd gevolgd door Canada (bijna 20 procent), het VK en de VS – beide met meer dan 15 procent. Dit veranderde in 2016-2017, toen de VS van de vierde plaats opschoof naar de eerste positie (bijna 19 procent). Canada en Duitsland behielden hun top-3 notering met respectievelijk bijna 19 procent en ruim 15 procent, waardoor het Verenigd Koninkrijk vierde werd met ruim 13 procent. De opkomst van de Verenigde Staten was grotendeels te wijten aan aanvallen via de Svpeng- en Fusob-malwarefamilies, waarvan de eerste zich voornamelijk richt op Amerika. De malwarefamilie Fusob richtte zich in eerste instantie op Duitsland, maar sinds Q1 van 2017 staat Amerika bovenaan de lijst van doelwitten, met 28 procent van de aanvallen.

“Deze geografische veranderingen in het mobiele ransomwarelandschap kunnen een indicatie zijn van de trend om aanvallen uit te breiden naar rijke, onvoorbereide, kwetsbare of nog niet eerder bereikte regio’s. Dit betekent uiteraard dat gebruikers met name in deze landen uiterst voorzichtig moeten zijn bij het surfen op internet”, waarschuwt Roman Unuchek, beveiligingsexpert bij Kaspersky Lab.

INTERNET OF THINGS Tekst Hans Steeman

Gaat MBB-evolutie verder zonder LoRa? Omdat de inkomsten van spraak en messaging voor mobiele operators jaarlijks teruglopen, worden nieuwe marktsegmenten gezocht om daar compensatie voor te creëren. MBB, mobile broadband, is daarbij de belangrijkste troef. Mobiel internet heeft qua performance het vaste internet ingelopen en is daarmee een serieus alternatief op plaatsen waar kabel voor vast internet een probleem zijn. Mobiel internet is in principe bijna overal beschikbaar en de prestaties zijn goed genoeg om met vaste aansluitingen te wedijveren.

Heng Qiu, president wireless marketing bij Huawei, ziet in elk geval zeer goede kansen voor de industriepartners. Zo zijn er nieuwe basisdiensten zoals broadband voor thuis via een wireless interface (WTTH) in plaats van glasvezel of koperdraad (FTTH) en de exponentiele groei van de video toepassingen die steeds meer toegevoegde waarde creëren. Low power wide area netwerken (LPWA), maken het mogelijk om auto’s met het internet te verbinden, creëren nieuwe oplossingen voor de beveiliging van objecten met aangesloten camera’s en sensoren, en geven de gezondheidsindustrie een nieuwe impuls met m-Health. Dankzij m-Health kunnen patiënten continue bewaakt worden ook al zijn ze niet in het ziekenhuis.

fitness trackers) voor het continu verzamelen en analyseren van gezondheidsinformatie voor een vroegtijdige detectie van potentiele gezondheidsrisico’s. Dit Internet of Things (IoT) staat nog in de kinderschoenen en zal de komende jaren tot wasdom komen. LPWA-netwerken (low power wide area) zullen tegen 2020 goed zijn voor 3 miljard connecties.

Gevraagd naar de kansen voor de verschillende technologieën, kiest Heng Qiu volmodig voor de 3GPP-standaard op basis van LTE en niet voor LoRa. Heng Qiu over LoRa: “LoRa lijkt de tweede wimax te worden. Je moet samenwerken om te winnen. Vooroplopen is achterstand oplopen. De tijd zal het zeggen, maar het lijkt een doodlopend pad”.

Een tweede Wimax?

Nieuw netwerk

Omgekeerd zorgt het groot scala aan connected sensoren (bijvoorbeeld via smartwatches en

Een stellige uitspraak die zijn oorsprong in een aantal feiten vindt. Zo moet voor het speciale

LoRa-netwerk een nieuw netwerk worden gebouwd en onderhouden. Bovendien wordt van een shared spectrum gebruik gemaakt, Hierdoor zijn de operationele kosten hoger en is het kwaliteitsmanagement duurder en moeilijker.

De 3GPP-aanpak is een functie binnen het bestaande LTE-netwerk. Geen nieuwe sites, enkel een feature dat aangezet moet worden.

Daarnaast kunnen de modems meeliften op de schaalvoordelen die al met traditionele LTE-devices wordt opgebouwd. Allemaal mogelijkheden om de kosten laag te houden. Bovendien kunnen alle operators die LTE aanbieden deze technologie steunen, waardoor het draagvlak en de ruimte voor roaming groot is.

Verwachte omzet

Op termijn zal 70 procent van de internetconnecties draadloos zijn op een LPWA-netwerk. De economische waarde achter deze aansluitingen is groot. Connected cars zullen in 2022 voor 145 miljard dollar aan omzet genereren, public safety in 2020 al 370 miljard dollar en m-Health moet in 2022 ongeveer 106 miljard aan omzet genereren. Interessante aanvulling hierbij is dat ook wifi serieus bij gaat dragen aan de omzet van mobiele operators.

TELECOMMAGAZINE

13

REVIEW

Sony Xperia XZ Premium

Sony heeft het jarenlang moeilijk gehad. Met een dalend marktaandeel op de wereldwijde smartphonemarkt en de daarbij horende omzetvermindering is er zelf serieus gekeken of Sony zijn mobieletelefoondivisie niet kon afstoten. Na enkele ingrijpende reorganisaties en het vasthouden aan de strategie van het op de markt brengen van innovatieve en kwalitatief hoogwaardige smartphones, lijkt Sony weer op het goede weg te zijn. Toen wij de mogelijkheid kregen om het nieuwe vlaggenschip, de Sony Xperia XZ Premium, te testen, grepen wij deze kans dan ook met beide handen aan.

14

TELECOMMAGAZINE

Tekst Pieter Waasdorp Design en uitvoering Het toestel heeft het uiterlijk dat je van een Sony smartphone kunt verwachten: rechthoekig, afgeronde zijkanten, robuust en uiterst degelijk. De behuizing van de Xperia XZ Premium bestaat uit plastic zijkanten, een metalen onder- en bovenkant en natuurlijk een glazen – het speciale glasbestendige Gorilla Glass – voor- en achterkant. Natuurlijk heeft de telefoon een chique uitstraling maar het ontwerp zou wel net wat moderner kunnen. Hoewel het toestel goed in de hand ligt is het met 195 gram wel relatief zwaar. Ter vergelijking: de Samsung S8 weegt 155 gram.

Zoals bij de meeste high-end Sony-toestellen is de Xperia XZ Premium bestand tegen vocht en stof. Sony hierover: “Het toestel heeft een IP-certificering 65/68 zodat het elke regenbui kan weerstaan.” Pas wel op. Hoewel het scherm beschermd wordt door Gorilla Glass is het toestel zeker niet valbestendig. Sony kiest ervoor om de in de aan/uit-knop geïntegreerde vingerafdruksensor aan de zijkant van het toestel te plaatsen. Hierdoor kun je eenvoudig, razendsnel en op een bijna ‘natuurlijke’ wijze het toestel ontgrendelen.

Hiermee heeft dit toestel niet alleen een goede scanner, maar ook de best geplaatste sensor die Connexie ooit heeft getest.

Hardware Sony staat bekend om zijn kwalitatief hoogwaardige Bravia-tv’s. Voor het eerst werd deze beeldschermtechnologie nu ook gebruikt bij de ontwikkeling van het scherm van dit nieuwe toestel. De Xperia XZ Premium is de eerste smartphone met een echt 4K HDR-scherm. Het 5.46-inch beeldscherm heeft een ongekend hoge resolutie van 3.840 x 2.160 pixels en een daarbij horende 807 pixel per inch (ppi). Zowel de resolutie als het aantal ppi’s zijn een record.

En inderdaad: het scherm spettert. Heldere kleuren en een spectaculair contrast met veel diepte. Wel moet worden

opgemerkt dat met het blote oog bij dit soort enorm hoge resoluties de verschillen eigenlijk niet meer zijn waar te nemen. Maar het scherm blijft mooi.

Het kloppende hart van deze Xperia is de alom geprezen Qualcomm Snapdragon 835 processor, ondersteund met maar liefst 4GB intern geheugen. Uit een door ons uitgevoerde Antutu-benchmarktest blijkt dat de Xperia XZ Premium met een score van 177.936 punten echt razendsnel uit de test komt en qua snelheid makkelijk kan concurreren met de top Samsung- en Apple-smartphones.

Camera Sony staat natuurlijk bekend om de superieure cameratechnologie. Met een 13-MP selfiecam en een 19-MP camera behoort deze nieuwe Xperia echt tot de topcategorie telefoons wat camera betreft. In de XZ Premium zit de unieke ‘Motion Eye’-camera waarbij er geïntegreerd geheugen in de sensor zit. Hierdoor kan de camera vijf keer snellere uitleessnelheden bereiken dan conventionele modellen.

Tijdens het filmen met de Xperia XZ Premium kan er op elk moment voor een slow motion moment gekozen worden – dit kan zelfs ook meerdere keren tijdens het filmen – waarna de camera 960 fps (frames per seconde) gaat opnemen.

Daarnaast heeft de camera Predictive Capture. Dit geeft de gebruiker de mogelijkheid om een foto te kiezen voordat er zelfs maar één genomen is.

Conclusie Met een adviesverkoopprijs van 749 euro is deze nieuwe Sony Xperia XZ Premium zeker niet de goedkoopste smartphone die op dit moment te koop is in ons land. Wel krijg je voor dit geld een supersnelle telefoon met een uniek hogeresolutiescherm. Als het toestel ook frequent wordt gebruikt als camera, dan is de nieuwe Xperia XZ Premium wellicht de beste smartphone, die op dit moment in ons land te koop is.

Scherm

5.46-inch IPS LCD 3.840 x 2.160/807 ppi

Processor

Qualcomm Snapdragon 835 octa-core 2.45GHz

Camera

Achter 19-MP/Voor 13-MP

Geheugen

4GB RAM/64GB ROM uitbreidbaar met sd-kaart (256GB)

Accu

3.230mAh/niet verwisselbaar/quick charge 3.0

Besturingssysteem

Android 7.1 Nougat

Afmetingen

156 x 77 x 7,9 mm

Gewicht

195 gram

Extra

vingerafdrukscanner, usb C, Gorilla Glass 5 glazen achterkant

TELECOMMAGAZINE

15

TELEFONIE

Nieuwe release 3CX biedt extra gebruiksgemak met nieuwe webclient 3CX, ontwikkelaar van nextgen Unified Communicationsoplossingen, heeft de release aangekondigd van de 3CX-telefooncentrale V15.5. 3CX belooft hiermee snellere, veiligere en betrouwbaardere UC-software.

Met de nieuwe webclient, een verbeterde Click2Callfunctie en beheer van vaste telefoons en smartphones kunnen gebruikers hun inkomende oproepen beheren, doorverbinden en omzetten in een conference call, allemaal met ĂŠĂŠn simpele klik.

16

TELECOMMAGAZINE

De nieuwe webclient heeft een moderne gebruikersinterface en is geoptimaliseerd voor browsers op basis van open standaarden, zoals Chrome en Firefox. V15.5 borduurt voort op de ‘Flexibele implementatie’-strategie van 3CX. 3CX kan nu eenvoudig worden geïmplementeerd op een mini-pc van toonaangevende merken zoals Intel, Zotac, Shuttle en Gigabyte.

Omdat V15.5 kan worden geïnstalleerd op algemeen verkrijgbare apparatuur, met lokaal onderhoud en tegen een veel lagere prijs dan andere telefooncentrales, is deze versie ideaal voor kleinere kantoren die niet beschikken over een aparte server. In de Cloud ondersteunt 3CX nu meer providers, waaronder 1&1. Ook kan de software worden gebruikt via het populaire PBX Express, zodat organisaties nu zelf een volledig UC-systeem kunnen hosten, met minimale inspanning.

Flexibel

Nick Galea, CEO van 3CX: “3CX 15.5 borduurt voort op de ‘Flexibele implementatie’-strategie.

De software kan lokaal, in de cloud en zelfs op een mini-pc worden geïnstalleerd, zodat partners en klanten de volledige controle behouden. 3CX heeft alle features en de kwaliteit die een klant nodig heeft – en dat tegen een ongelofelijk lage prijs. Belangrijk is ook dat de klant de controle behoudt. Installeer in de cloud of on premise naar keuze, kies je eigen telefoons of siptrunk en verander dat wanneer je maar wilt. In zaken prijs en vrijheid is 3CX ‘onverslaanbaar’.”

Andere verbeteringen

3CX V15.5 heeft nog een aantal andere extra’s en verbeteringen, zoals: •

Geïntegreerde webconferenties De webclient heeft een geïntegreerde functie voor videoconferenties. Gebruikers kunnen via de client eenvoudig een webconferentie starten, zonder extra clients of plug-ins te hoeven downloaden. Simpel en snel. Bovendien hoeven de andere

deelnemers ook geen extra clients te downloaden. 3CX is de eerste leverancier van telefooncentrales met een gratis functie voor webconferenties, zonder extra licenties of beheer, voor maximaal 100 deelnemers.

•

*Eenvoudig oproepen beheren op vaste telefoons en smartphones Dankzij de uaCSTA-standaard voor vaste telefoons is het externe beheer van telefoons sterk verbeterd. Nu kunnen telefoons op betrouwbare wijze worden beheerd, ongeacht waar de extensie zich bevindt en of 3CX in de cloud of lokaal wordt gebruikt. Daarnaast kunnen de 3CX-smartphoneclients nu ook op afstand worden beheerd; ideaal voor medewerkers in de buitendienst.

•

*Click2Call via elke CRM Met de 3CX Click2Call-extensie voor Google Chrome kunnen gebruikers met één klik bellen vanaf populaire CRM-systemen en Office 365, zonder plug-ins te hoeven installeren. Ook is het mogelijk met deze functie een nummer op een webpagina te bellen.

Nog meer

Daarnaast kent de nieuwe release: *Geïntegreerde hotelmodule. Geen extra downloads of installaties vereist, werkt naadloos met installaties in de cloud of lokale versies (Windows en Linux). *Ondersteuning voor Google Firebase PUSH vereist voor alle nieuwere Android-telefoons. *PCI-compliance in financiële omgevingen wanneer gesprekken met creditcardgegevens worden opgenomen, kan de oproep worden gepauzeerd en wordt er alsnog maar één opnamebestand behouden.

DE NIEUWE WEBCLIENT HEEFT EEN MODERNE GEBRUIKERSINTERFACE EN IS GEOPTIMALISEERD VOOR BROWSERS OP BASIS VAN OPEN STANDAARDEN

TELECOMMAGAZINE

17

IN HET VERKEER

App blokkeert alle andere apps tijdens het rijden

Nooit meer zelf bellen of appen achter het stuur Dankzij een nieuwe app kunnen automobilisten voortaan veiliger rijden, zonder op hun telefoon te kijken, te WhatsAppen of te smsâ&#x20AC;&#x2122;en achter het stuur. Via Vipconn maken bestuurders contact met hun eigen persoonlijke assistent, die voor hen belt en afspraken en notities maakt.

De app blokkeert tijdens het rijden automatisch alle andere apps op de smartphone, die afleiden van het verkeer.

18

TELECOMMAGAZINE

Tekst Marco Mekenkamp

Vipconn wil hiermee een eind maken aan het groeiend aantal ongelukken en onveilige situaties in het verkeer door mobiel bellen en het gebruik van internet en sociale media. Bovendien stelt de app mensen die thuis zitten op een Uber-achtige manier in staat wat bij te verdienen als operator c.q. persoonlijke assistent.

Gevaarlijk

Wereldwijd vallen er dagelijks 3000 doden door bellen of gebruik van sociale media tijdens het rijden. In Nederland zijn hierdoor jaarlijks 600 doden en gewonden te betreuren. Ook handsfree bellen is niet zonder risico omdat mensen toch een paar seconden op hun toestel kijken en afgeleid zijn. Volgens de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) tonen onderzoeken aan dat mobiel bellen in de auto de kans op een ongeluk verviervoudigt. Omdat smartphones over veel meer functies beschikken, kunnen bestuurders tijdens het rijden ook WhatsAppen, sms’en, e-mailen of internetten. Volgens het CBS appt een op de acht automobilisten tijdens het rijden, wat de kans op en ongeval verzesvoudigt, aldus SWOV.

Wat doet de app

Bij Vipconn kan dat niet. De app schakelt zich automatisch aan tijdens het starten als via bluetooth contact met de auto wordt gemaakt.

Anders kan de gebruiker de app zelf aanzetten.

Vanaf dat moment staan alle andere apps uit en kan de bestuurder alleen nog het oranjekleurig scherm aantikken om contact te maken met zijn persoonlijke assistent (PA). Die operator kan zijn partner, familielid, secretaresse of andere bekende zijn of iemand van Vipconn.

Die neemt tijdens het rijden alle communicatieen kantoortaken over. Als de app aanstaat wordt bijvoorbeeld het adressenbestand op de smartphone tijdelijk zichtbaar en kan de PA de bestuurder met die personen doorverbinden.

Ook kunnen afspraken in de agenda worden gezet. Eenmaal op de plaats van bestemming is de smartphone weer gewoon te gebruiken.

Doordat iedereen operator of PA kan zijn, kunnen mensen die door omstandigheden thuis moeten zitten zich aanmelden en wat bijverdienen.

Bedenker

De app is bedacht door directeur Piet ter Schure van een internationaal maritiem bedrijf uit Zwolle. Hij en zijn medewerkers zitten voor hun werk vaak op de weg en betrapten zichzelf op hun onveilige rijgedrag, waarbij ze al bellend van afspraak naar afspraak rijden. Bij gebrek aan goede oplossingen liet hij zijn IT-team in anderhalf jaar tijd een app ontwerpen waarbij bestuurders niet meer op hun scherm of dashboard hoeven te kijken.

“De regering heeft een voorstel gelanceerd voor een app die je telefoon automatisch uitschakelt tijden het rijden, maar dat krijgen ze er nooit doorheen. Ondertussen zitten ze met hun handen in het haar”, zegt Ter Schure. “Daarom wil ik het uitschreeuwen dat er nu een alternatief is dat de kans dat je heelhuids thuiskomt een stuk groter maakt.”

en nu dus niet kan antwoorden. Op deze wijze blijft de aandacht van de bestuurde bij de weg.

De app constateert zelf wanneer het toestel in beweging komt. Vanaf een snelheid van ongeveer 10 km/uur schakelt de app zichzelf in.

Na afloop van de rit schakelt de app het automatisch beantwoorden ook weer zelf uit. Je hebt er dus als gebruiker geen omkijken naar.

“Iedereen weet dat het gevaarlijk is om je smartphone in het verkeer te gebruiken, toch doen veel mensen dat weleens niet-handsfree,” zegt Menno van den Berg, Vice President Mobile van Samsung Electronics Benelux. “Men voelt sociale druk om oproepen en berichten direct te beantwoorden. Tegelijk beseft iedereen dat het beter is je smartphone even met rust te laten als je achter het stuur zit. Wij nemen de veiligheid van verkeersdeelnemers serieus. Daarom hebben wij ervoor gezorgd dat de In-Traffic Reply app is voorgeïnstalleerd is op onze smartphones, om te beginnen met de Galaxy S8 en S8+.”

Meer apps

Vipconn is overigens niet de enige app die gebruikt kan worden in het verkeer. Ook Samsung bijvoorbeeld heeft een app gelanceerd om het gebruik van de smartphone achter het stuur te beperken. De app In-Traffic Reply, die binnenkort op nieuwe toestellen van de fabrikant standaard geïnstalleerd zal zijn maar die ook op andere Android smartphones geïnstalleerd kan worden vanuit de Play Store, schakelt naar wens bepaalde applicaties zoals WhatsApp tijdens het rijden uit. Degene die een bericht stuurt, ontvangt automatisch een bericht dat de persoon in kwestie deelneemt aan het verkeer

TELECOMMAGAZINE

19

COVERSTORY

NFC: het verschil tussen OV-Chip mobiel en mobiel betalen 20

TELECOMMAGAZINE

NFC is een goede manier om op heel korte afstand (minder dan 10 cm) in zeer korte tijd (ruim minder dan 1 seconde) een transactie te doen. NFC bestaat als officiĂŤle standaard al sinds 2003. Steeds meer mobiele toestellen hebben een NFC-chip aan boord. Er zit ook een Nederlands tintje aan NFC, want NFC is al jaren een succesverhaal voor Nederlandse chipfabrikant NXP. De smartphone als ov-chipkaart is een interessante toepassing, die we in dit artikel wat dieper gaan bekijken.

Tekst Eildertvan Dijken Foto’s Marco Mekenkamp

Hoe werkt NFC?

Ov-chip transacties

Het is ook mogelijk om zelf NFC-chips te kopen en te beschrijven met je smartphone. Vervolgens kun je deze tags gebruiken om je smartphone automatisch functies uit te laten voeren, bijvoorbeeld op je nachtkastje (stille modus inschakelen) of bij je deur (wifi uitschakelen). Bij Samsung heten deze NFC-chips Tectiles; ze zijn bijvoorbeeld via bol. com als set van 12 te bestellen voor ongeveer 1 euro per stuk. We gaan nu verder kijken hoe de ov-chip werkt.

De ov-poortjes op stations hebben maar weinig vertraging, terwijl de ov-chiptransacties in bijvoorbeeld trams en bussen vroeger pas aan het einde van de dag in de remise werden uitgelezen. Door toepassing van 4G-modems wordt de vertraging nu steeds korter en worden de transacties veel vaker doorgestuurd naar de centrale database.

NFC (Near Field Communication) is eigenlijk geen radioverbinding, maar een klein magnetisch veld. Door een NFC-chip bij een kaartlezer te houden, wordt eigenlijk de ontbrekende helft van een transformator bijgevoegd. Het magnetisch veld wekt een klein stroompje op in de NFC-spoel, wat voldoende is om de NFC-chip te activeren. Door het magnetisch veld te beïnvloeden, wordt informatie van de kaart naar de lezer verzonden en ook informatie op de kaart geschreven. In smartphones zitten actieve NFC-chips, die ook een magnetisch veld kunnen maken om NFC-kaarten uit te lezen. Alle NFC-communicatie vindt plaats op 13,56 MHz, een frequentie die wereldwijd hiervoor is toegewezen.

Een ov-chip kaart wordt geactiveerd door dit magnetisch veld, waarna de kaart zijn uniek nummer verstuurd naar de lezer. Vervolgens wordt bijvoorbeeld de status van de kaart gewijzigd in ‘ingecheckt’. De plaats van inchecken wordt op de kaart geschreven en ook wordt het saldo aangepast. De laatste 10 transacties blijven steeds op de kaart aanwezig.

De informatie wordt niet direct van een centrale database gehaald door de ov-poortjes, omdat dit veel moeilijker is binnen de normale transactietijd van bijvoorbeeld 0,5 seconde. Alle ov-chip transacties vinden lokaal plaats tussen kaart en lezer en worden daarna met een vertraging naar TransLink Systems gestuurd, de beheerder van alle ov-chipinformatie.

>>>

TELECOMMAGAZINE

21

COVERSTORY

Ov-chip en veiligheid?

Om de veiligheid van de transacties te waarborgen, wordt alle data veilig opgeslagen en de communicatie versleuteld verstuurd. Bij de vorige versie van de ov-chip (tot 2011) was het uiteindelijk mogelijk om kaarten te klonen en het saldo aan te passen. Door de vertraging in het versturen van de transacties, was fraude pas een aantal uren later zichtbaar in de centrale database. Bij de huidige ov-chip (sinds 2011) is het veel moeilijker om de informatie op de kaart te kraken.

En dat is ook gelijk de grootste uitdaging met de ov-chip op je mobiel. Want de informatie van ov-chip moet absoluut veilig zijn. Er wordt in alle varianten geen belangrijke informatie in het geheugen van je smartphone bewaard, want de veiligheid van software is tegenwoordig moeilijk te garanderen. Het is immers bijna altijd mogelijk om data in geheugens te bewerken.

OV-chip mobiel

Om van ‘OV-chip mobiel’ gebruik te kunnen maken, moet je een simkaart hebben met een NFC-chip. Naast een NFC-ontvanger zit er ook een ‘Secure Element’ op deze simkaart. Dit is een soort kluis die zeer veilig gegevens kan opslaan. De informatie van ov-chip wordt daarom in dit ‘Secure Element’ opgeslagen, vergelijkbaar met een gewone ov-chip kaart. Het NFC-deel van de simkaart is voor een operator niet inzichtelijk. Het staat volledig los van het mobiele netwerk en van de rest van de simkaart.

Bij het inchecken maakt het ov-poortje contact met de NFC-simkaart, waarbij dit ook werkt als je telefoon uitstaat of de batterij leeg is. Om vervolgens op de smartphone te kunnen zien of je bent ingecheckt, maakt de smartphone met zijn actieve NFC-chip contact met de NFC-simkaart om de status op te vragen en laatste gegevens uit te lezen.

Daarnaast maakt de smartphone via 3G of 4G contact met de centrale database om meer gegevens uit te lezen over de laatste transacties. De complete communicatie is in het plaatje weergegeven.

Om van OV-chip mobiel gebruik te kunnen maken, heb je dus naast een simkaart met NFC-chip ook een smartphone met een actieve NFC-chip nodig. De totale oplossing is wel behoorlijk complex, want om OV-chip mobiel te kunnen gebruiken heb je op je Android smartphone drie verschillende apps nodig. Allereerst een app om je NFC-communicatie te regelen: NFC Manager. Daarnaast heb je een lokale opslag nodig voor belangrijke gegevens: de app OV-chip

22

TELECOMMAGAZINE

wallet. Tot slot is er de app ‘OVCM’, wat uiteindelijk de app is die je op het scherm ziet met de informatie van je ov-chip.

De hele configuratie is nog niet eenvoudig om te installeren en nog lang niet alle gewenste functionaliteit is beschikbaar.

NFC (NEAR FIELD COMMUNICATION) IS EIGENLIJK GEEN RADIOVERBINDING, MAAR EEN KLEIN MAGNETISCH VELD

Smartphone als bankpas

Sinds enkele jaren is het mogelijk om je smartphone met NFC-chip te gebruiken voor mobiele betalingen. NFC wordt hier gebruikt als communicatiemiddel, de gegevens worden opgeslagen binnen de mobiele betaalapp. Bij ABN Amro hoeft de app niet continu verbonden te zijn via internet met de bank, er kunnen zonder verbinding maximaal 10 transacties worden gedaan. Alle mobiele betalingen met NFC werken alleen op Android smartphones. Vanwege veiligheid wil ABN Amro dat je de bank-app op het scherm hebt staan tijdens transacties. Dit om onbewust gebruik van NFC tegen te gaan, want NFC kan met een grotere antenne ook op één meter nog werken.

Sinds de iPhone 6 hebben iPhones ook NFC-chips. Met elke nieuwe generatie worden nieuwe functies toegevoegd.

Met de iPhone 6 is bijvoorbeeld alleen éénwegcommunicatie mogelijk (de NFC-chip uitlezen), de nieuwere kunnen tweeweg communiceren. Tot nu toe heeft Apple de NFC-chips niet voor app-bouwers toegankelijk gemaakt.

Met iOS 11 (releasedatum waarschijnlijk eind september), wordt het voor andere apps dan Apple Pay ook mogelijk om NFC te gebruiken. Vooral vanuit security-oogpunt heeft Apple deze toegang tot nu toe steeds geblokkeerd. “Simpele toegang verlenen tot de NFC-chip door bankieren-apps zal het hoge beveiligingsniveau van Apples apparaten verkleinen”, aldus Apple. Als Apple de NFC openstelt, kunnen eindelijk ook iPhone gebruikers mobiel betalen en de iPhone gebruiken als ov-chip.

Conclusie

De uitdaging van NFC zit hem niet in de communicatie, want die is snel, kan behoorlijk veilig en is op korte afstand zeer betrouwbaar. Daarnaast heeft NFC het voordeel dat storingen door vieze contacten van het pinapparaat tot het verleden horen. Wel zijn er nog grote uitdagingen om alle partijen te laten meewerken en de hele keten zo gebruiksvriendelijk mogelijk te maken. Helaas zijn maximale veiligheid en groot gebruiksgemak vaak elkaars tegenpolen!

TELECOMMAGAZINE

23

TELEFONIE

Zeg Jabra, hoe gaat het eigenlijk?

In oktober 2016 liet Jabra tijdens de EMEA partnerconference de wereld kennismaken met een nieuw partnerprogramma: Jabra One. Begin april lanceerde Jabra de Speak 710 en begin mei introduceerde het bedrijf een nieuwe aanwinst voor de Evolve-serie: de Jabra Evolve 75. Maar hoe gáát het nu eigenlijk met Jabra? Een gesprek met de channel marketing manager van Jabra in de Benelux: Martijn Voogt.

Voogt is prima te verstaan door zijn Jabra Evolve 75, waarmee hij vanuit zijn woonplaats Leidschendam belt (en actieve geluidsonderdrukking of niet, zijn Haagse accent is nog onmiskenbaar te horen). Voor Voogt is bellen via de pc de normaalste zaak van de wereld. Dat je daar een passende headset bij moet hebben, is volgens hem essentieel. Met de komst van Unified Communications (UC) zijn daar meer bedrijven in gaan geloven en is de markt van headsets flink gegroeid. Jabra ziet die markt sinds een jaar of vier een vlucht nemen. Skype for Business heeft UC wereldwijd een boost gegeven, volgens Voogt. En dat merkt het Deense bedrijf. Voogt: “Vorig jaar hebben we in de Benelux een heel goed jaar gedraaid. We zijn samen met onze partners bij mooie projecten betrokken geweest. En ook wereldwijd staan we er goed voor. Daarnaast hebben we in 2016 een

24

TELECOMMAGAZINE

wereldwijd rebranding programma doorlopen.

Dit heeft niet alleen een nieuwe merkidentiteit gebracht maar ook een nog nauwere samenwerking met onze zustermaatschappij ReSound, bekend van de gehoorapparaten binnen de GN Group.”

Genoeg te winnen

Er is nog steeds genoeg te winnen, zegt Voogt: “Unified Communications wordt nog altijd gedreven door IT-afdelingen. De headsets zijn nog te vaak een sluitpost in het project bij de eindklant. Terwijl een passende headset bijdraagt aan de adoptie van Unified Communications.” Daarvoor is het sowieso belangrijk om bij de overstap naar UC eigen medewerkers te betrekken, betoogt Voogt. Jabra adviseert eindklanten een UC-projectteam samen te stellen dat vanaf begin af aan mee mag denken.

Voogt: “Bijkomend voordeel: samen met ons schuift de reseller bij andere mensen aan tafel: van HR-mensen en de business tot facility managers.” En er is nog een reden voor partners om de headsets al vroeg in het sales-gesprek mee te nemen. Voogt: “Dan gaat de klant je zien als een volwaardige gesprekspartner. Onze ervaring is dat dit de adoptie van UC en de return on investment ten goede komt.”

Meer eenheid met het nieuwe partnerprogramma

Hoe de taart precies verdeeld wordt, is aan de reseller. En die taart, die is groot genoeg.

Tenminste, volgens de cijfers van Voogt.

Wereldwijd belt ongeveer vijftien procent van de kantoormedewerkers met een headset.

Voogt: “Er is nog een enorm groeipotentieel, daarvan ben ik overtuigd.” Om die groeimarkt beter te kunnen bedienen, heeft Jabra eind vorig jaar op internationaal niveau een nieuw partnerprogramma gelanceerd: Jabra One. De voornaamste verandering: meer eenheid. Dat merken ook de resellers in Nederland. Voogt: “We zijn in het nieuwe partnerprogramma van drie partner-levels teruggegaan naar twee: Authorised Partner en Premium Partner.” Alle

Tekst: Daniëlle Vogels

resellers moeten zichzelf autoriseren door (online) een aantal vragen over hunzelf en de business te beantwoorden. Zij krijgen daar onder andere accountondersteuning voor terug. Voogt: “De Premium Partner-status is het hoogst haalbare niveau in ons nieuwe partnerprogramma. Hier zijn meer voorwaarden mee gemoeid waarin we samen een wederzijds commitment afspreken.”

Behalve het nieuwe partnerprogramma lanceerde Jabra dit voorjaar de Speak 710 en de headset Evolve 75. Voogt heeft hier hoge verwachtingen van: “Beide zijn een toevoeging op twee succesvolle reeksen. Zo komt de Speak 710 naast de 510, waar we er wereldwijd meer dan anderhalf miljoen van hebben verkocht. Met de toevoeging van de Speak 710 zullen we de serie nog succesvoller maken. En ik merk, net als bij de introductie van het nieuwe partnerprogramma, dat de reseller postief is gestemd. Dus om op je eerste vraag terug te komen: het gaat buitengewoon goed met Jabra.”

Begin mei geïntroduceerd: de Jabra Evolve 75 • • • • •

Draadloos Actieve geluidsonderdrukking (Active Noise Cancellation - ANC) Geïntegreerde busylights om productiviteit te vergroten Tweevoudige bluetooth-connectiviteit met twee apparaten Draadloos bereik tot 30 meter

TELECOMMAGAZINE

25

INTERNET OF THINGS

IoT-netwerken in woord en beeld Over de zakelijke en industriële ontwikkelingen, kansen en verdienmodellen voor IoT is de afgelopen tijd al meermaals gepubliceerd. Met alle verschillende benamingen voor netwerken, protocollen en standaarden kan het lastig zijn om zelf te bepalen wat je er mee wil of kan. Daarom hierbij in woord en beeld een kort overzicht.

Alles kan via Internet of Things-toepassingen aan alles verbonden worden. Vroeger was het simpel: je had M2M (Machine to machine), wat vrij specifieke toepassingen kende en kent op het gebied van niet-humane communicatie, zoals in logistiek, bewaking, alarmering. IoT is geschikt voor bijna elk device en daarmee zowel veel groter in marktpotentie als veel vager. Er is de afgelopen jaren veel nieuwe IoT- technologie bijgekomen, ook op het gebied van netwerken. Het van oorsprong Franse Sigfox bestaat al langer. Voorbeelden van nieuw netwerken zijn: • • •

LoRa (al operationeel) NB-IoT (dit jaar bij VodafoneZiggo en T-Mobile NL verwacht) LTE-M (naar verwachting eind dit jaar operationeel).

In Nederland is KPN actief met LoRa, terwijl Vodafone en T-Mobile werken met NB-IoT. Tele2 Nederland biedt, onder meer via Aerea, IoT-toegang via Sigfox aan.

IoT is ook voor circa 50 procent een consumentengerela-

26

TELECOMMAGAZINE

teerde markt, met platforms zoals Google Nest en Toon. De overige (zakelijke) markt voor IoT valt ruwweg uiteen in twee delen.

20 procent betreft toepassingen voor cellulaire netwerken, zoals 3G/4G, waaronder de al langer bestaande M2M-toepassingen. Dit zijn vaak wat meer complexe, meer energieen data-intensieve toepassingen.

Zo’n 30 procent bestaat uit wat simpeler toepassingen op basis van LPWAN (low power wide area networks), zoals NB-IOT, Sigfox en LoRa. Dit betreft meer massale toepassingen met veel sensors of devices die weinig energie verbruiken en weinig bandbreedte.

Cellulaire IoT-verbindingen

Het aantal cellulaire IoT-verbindingen groeit sterk tot en met 2025, daarbij vooral gedreven door toenemend gebruik er van in de automotive, utilities en security-markten. Er zullen in 2025 ruim 2,4 miljard cellulaire IoT-verbindingen zijn, verwacht marktonderzoeksbureau Strategy Analytics.

IoT-toepassingen met beperkt datagebruik worden in toenemende mate gedomineerd door LPWAN (Low Power Wide Area networks) oplossingen. Deze opkomst zal bijdragen aan de erosie van 2G IoT-verbindingen. Operators zullen steeds meer mikken op 3G, 4G en vanaf 2020 5G voor de meer data-intensieve IoT-toepassingen.

LPWAN

Low power wide area network (LPWAN) verbindingen gaan 2G, 3G en 4G voorbij als belangrijkste technologie voor Internet of Things, stelt Machina Research op basis van

Tekst: Martijn Kreging

gegevens van GSMA. Vier miljard IoT-devices worden in 2025 gebruikt via LPWAN. Daarmee is deze technologie het snelst groeiende connectiviteitssegment op de markt voor mobiele netwerken in de komende jaren, aldus ABI Research.

LPWA(N) telt veel standaarden: RPMA, SIGFOX, LoRa, LTE Cat-M1, NB-IoT en EC-GSM-IoT. LPWA(N) valt ruwweg uiteen in twee segmenten: • •

Technologie die gebruik maakt van ongelicenseerd spectrum (zoals LoRa, Sigfox) Technologie die gebruik maakt van gelicenseerd spectrum en 3GPP-standaarden (zoals NB-IoT).

Het eerstgenoemde segment heeft veel momentum, maar krijgt toenemende concurrentie van technologie gebaseerd op gelicenseerd spectrum en 3GPP-standaarden (vooral NB-IoT en in mindere mate eMTC).

LoRa en Sigfox zullen vooral sterk zullen zijn in specifieke segmenten zoals utility (Nuts-diensten) en energiebeheer, evenals retailtoepassingen.

Gelicenseerde LPWAN-technologie is beter geschikt voor service providers die veel segmenten met dezelfde infrastructuur willen bedienen. Voorbeelden zijn smart homes, smart city-toepassingen, smart buildings/offices en industriële IoT.

WiFi, BlueTooth voor IoT

Ook WiFi en andere technologie voor communicatie op korte afstand is inzetbaar voor IoT-doeleinden. IoT-toepassingen zijn in 2022 goed voor 15 procent van alle verscheepte WiFi-devices, 27 procent van alle met BlueTooth uitgeruste devices en ruim 60 procent van alle 802.15.4 devices. Dat voorspelt ABI Research. Draadloze technologieën voor korte afstand worden steeds meer toegepast buiten de consumentenmarkt voor IoT. Daar zullen ze in sectoren zoals transport en logistiek, utilities, smart city- en gebouwen, industriële automatisering en smart landbouw concurreren met cellulaire M2M-technologie voor IoT-toepassingen en LPWAN-technologie gericht op specifieke IoT-marktsegmenten.

LPWAN-technologie is specifiek ontwikkeld voor bepaalde IoT-toepassingen en daarmee zeer geschikt voor grootschalige toepassingen buitenshuis.

Technologie voor korte afstand ( Bluetooth, Wi-Fi en ZigBee) wordt steeds meer voor IoT-doeleinden toegepast. Denk aan wearables, healthcare, beacons, smart home en smart building, industriële automatisering en smart cities.

TELECOMMAGAZINE

27

INTERNET OF THINGS

De vijf marktpartijen in het IoT-ecosysteem Device-aanbieders

Operators

De vier segmenten in een IoT-ecosysteem

Platformaanbieders

De devices die gebruikt worden aan de datacollectiekant, zoals sensors

Connectiviteit via het netwerk â&#x20AC;&#x201C; mobiel, Sigfox, LoRa, NB-IoT

De drie marktsegmenten in IoT Consumentenmarkt (50%) M2M/Cellulair (20%) LPWAN (30%)

28

TELECOMMAGAZINE

System integrators

Applicatieaanbieders

De gateways/routers waarmee de data verstuurd wordt

IoT platform voor datavisualisatie â&#x20AC;&#x201C; de data analytics om van ruwe data informatie te maken waarop men kan sturen, beheren, monitoren et cetera.

De drie soorten IoT-platforms Pure IoT-platforms (specifiek ontwikkeld voor IoT-doeleinden met schaalbaarheid, standaarden en benodigdheden in het achterhoofd.

Connectiviteits/M2M-platforms (vooral gericht op connectiviteit voor devices via telecomnetwerken en simkaarten zonder veel focus op analytics of dataverwerking).

Hardware-gebaseerde IoT-platforms (vooral gesloten platforms ontwikkeld door device vendors zoals Nest).

Het totaal aantal IoT-verbindingen wereldwijd:

Bronnen: Machina Research, Beecham Research.

2015: 261 miljoen

2021: 1,22 miljard

2022: 1,4 miljard

De toepassingen in IoT M2M- en andere cellulaire IoT-toepassingen: Medische toepassingen zoals monitoring op afstand, waarbij behalve voldoende bandbreedte ook een zeer hoge QoS nodig is â&#x20AC;&#x201C; want als het om mensen gaat kan het ook om levens gaan.

WiFi/BlueTooth

LPWAN:

Wearables, healthcare, beacons (retail, horeca), smart home en smart building.

Simpele deur open/deur dicht sensors in de zorg. Relatief eenvoudige track & tracing voor het wagenpark van een logistiek dienstverlener, om het kunnen volgen van pallets.

TELECOMMAGAZINE

29

GELUIDSBELEVING

Goede akoestiek maakt minder ziek Kantooromgevingen bestaan tegenwoordig vooral uit open ruimtes. Deze plekken zijn een bron van bedrijvigheid en geluid. Te veel geluid. Ruim 90 procent van de kantoormedewerkers ondervindt hinder van lawaai, zo blijkt uit een enquĂŞte uitgevoerd door Opinion Matters. De gevolgen daarvan zijn groter dan je denkt.

30

TELECOMMAGAZINE

Tekst Frank Timmermans*

Te veel lawaai is slecht voor je gezondheid

Er zijn twee soorten ongezond geluid. De eerste is te lange blootstelling aan te hard geluid. Dit kan leiden tot doofheid en andere gehooraandoeningen. Denk aan piepende oren na een rockconcert. De andere soort is het eenvoudige, afleidende geluid om ons heen, zoals gesprekken of interrupties van collega’s op de werkplek. Dit levert geen gehoorschade op en lijkt daardoor minder erg, maar ook herrie die niet direct het oor beschadigt is slecht, zowel voor de productiviteit als het geestelijk welzijn.

Excessief geluid in je omgeving heeft serieuze effecten op je gezondheid. Epidemiologen hebben correlaties gevonden tussen chronische geluidsbronnen zoals snelwegen en vliegvelden, en hoge bloeddruk – een klacht die op zijn beurt weer kan leiden tot serieuze gezondheidsrisico’s.

Hersen- of nierbeschadiging zijn daar twee voorbeelden van. Ook wordt lawaai in verband gebracht met slaapproblemen, hartaandoeningen en tinnitus (oorsuizen). En mensen die regelmatig lawaaierige plekken bezoeken, hebben over het algemeen een verhoogd niveau van stresshormonen.

Maar om stress te ervaren hoeft geluidsoverlast niet eens excessief hard te zijn. Onderzoek naar geluidshinder op de werkvloer toont aan dat ook mensen die langer dan drie uur per dag worden blootgesteld aan de herrie van een open kantoor een verhoogd adrenalineniveau hebben. Met rinkelende telefoons, pratende collega’s, tikkende toetsenborden en zoemende apparatuur kan worden gesteld dat open kantoren de grootste vijand zijn van concentratie en focus. Door al die afleiding komt het voor dat mensen hun werk moeilijk afkrijgen tijdens kantooruren en het daardoor gestrest mee naar huis moeten nemen. Dat kan ook bijna niet anders, aangezien kenniswerkers op een kantoor niet meer dan zo’n tien minuten aaneengesloten de gelegenheid hebben om geconcentreerd bezig te zijn – tussen de interrupties door. Uit een onderzoek van de University of California blijkt namelijk dat er gemiddeld elke elf minuten

wel een spontane vergadering begint, telefoon gaat, mail binnenkomt met hoge prioriteit, of iets anders gebeurt dat de aandacht opeist. Kijk maar eens naar je eigen situatie: denk je dat je dit stuk uit krijgt zonder dat je wordt afgeleid?

De werkomgeving volgens de werknemer Niet alleen de wetenschap, maar ook de werknemer zelf is van mening dat geluid op kantoor leidt tot verminderde productiviteit.

We hebben de effecten van de Nederlandse werkomgeving op werknemers afgelopen maart laten onderzoeken. In het onderzoek, uitgevoerd door No Ties, werden 525 werknemers bevraagd. Driekwart van de respondenten werkt in een open kantoorruimte.

Slechts 13 procent denkt dat het minimaliseren van lawaai prioriteit had bij het ontwerpen van het kantoor en niet meer dan 7 procent denkt dat het buitensluiten van omgevingslawaai het hoofdcriterium was. Volgens de respondenten wordt niet voldoende aandacht besteed aan de productiviteit (23 procent), tevredenheid (18 procent) en privacy (10 procent).

Dit is opmerkelijk omdat zij aangeven dat de mogelijkheid om zich te kunnen concentreren en zonder onderbrekingen te kunnen werken de belangrijkste vereiste is voor een werkomgeving; crucialer dan de aanwezigheid van natuurlijk licht en de beschikking over ruimten om effectief met collega’s te kunnen samenwerken.

Productiviteit

Wat zijn nou de geluidsbronnen die ten grondslag liggen aan het productiviteitsverlies?

Geluidsoverlast door collega’s staat in ons onderzoek bovenaan als factor die de meest negatieve invloed heeft op de productiviteit (40 procent). Ook de locatie van de werkplekken lijkt mee te spelen bij geluidshinder. Bijna een kwart (24 procent) geeft aan dat zijn bureau in een lawaaiige omgeving staat, zoals naast een koffiehoek, ingang of wc. Bij afwezigheid van enige vorm van afleiding zou 56 procent zich beter kunnen concentreren, 44 procent een hogere productiviteit leveren en 35 procent

minder fouten maken. Ruim een kwart (26 procent) geeft aan in dat geval minder stress te ervaren en 19 procent zou minder vermoeid zijn.

Geluidstempel

De resultaten van deze onderzoeken geven aan waarom wij dagelijks bezig zijn met het creëren van goede geluidservaringen om mensen slimmer en productiever te laten werken. Omdat we weten hoe belangrijk geluid in een werkomgeving is, hebben we een geheel nieuw kantoor ontworpen op basis van de behoeften van onze werknemers. Dit betekent dat geluid wordt geabsorbeerd, geblokkeerd en verhuld door de gebruikte materialen, innovatieve technologieën en natuurlijke elementen, zoals watervallen.

Op elke verdieping zijn verschillende ruimten gecreëerd om samen te werken, te communiceren, zich te concentreren of te ontspannen. Dit maakt ons kantoor, dat nu al is bekroond met de John Connell Soundscape Award, een plek om slimmer en productiever te werken. Maar het heeft ook een voorbeeldfunctie waarmee we een verandering proberen te bewerkstelligen in de manier waarop over kantoren wordt nagedacht.

Er moet namelijk meer aandacht komen voor de rol die akoestiek speelt, zowel op het gebied van het welzijn van werknemers als op hun productiviteit. Het effect van geluid laat zich alleen het best meten door het zelf te ervaren, in plaats van erover te lezen. Daarom wil ik je graag uitnodigen op ons nieuwe kantoor om onze kijk op slimmer werken te komen ‘horen’. Hopelijk tot snel! * Frank Timmermans is Country Manager Benelux & Nordics bij Plantronics

TELECOMMAGAZINE

31

CLOUDTELEFONIE

Voiceworks Lanceert state-of-the-art communicatiesuite Coligo 32

TELECOMMAGAZINE

Tekst: Sef Heldens Beeld: Pro Shots

Jezelf ‘disrupten’ voordat een ander dat doet. Dat is in het kort voor Voiceworks de aanleiding geweest om het eigen Cloud-platform, waarover de hosted oplossing Managed Voice wordt geleverd, van de grond af opnieuw op te bouwen. Voiceworks introduceerde het nieuwe platform ‘Coligo’ tijdens de jaarlijkse partnerdag. CEO Stijn Nijhuis en Product Manager Martin van Dijk leggen het belang van deze rigoureuze stap uit: “Coligo is het fundament voor de komende 5 tot 10 jaar”.

Volgens CEO Stijn Nijhuis is het de meest omvangrijke release ooit bij Voiceworks. Managed Voice versie 3, zoals de op Coligo (Latijn voor verbinden) gebaseerde dienst bij Voiceworks heet, is een diepte-investering van de operator en software-ontwikkelaar waarbij nagenoeg alles in het platform opnieuw is ontwikkeld. Deze derde generatie Managed Voice volgt 13 jaar na versie 1 van het platform. “We merkten dat onze schaalgrootte voor uitdagingen zorgde”, vertelt Nijhuis.

“We willen innovatief zijn in integratie maar dat bracht met de vorige versie van Managed Voice te veel maatwerk met zich mee. Daarom zijn we op zoek gegaan naar een compleet nieuwe manier om communicatiestromen te beheren, zodat we innovatief kunnen blijven. Als wij onszelf niet opnieuw weten uit te vinden, gaat iemand anders het wel doen.

Oftewel: jezelf disrupten voor een ander het doet.”

De eerste versie van Managed Voice was op basis van Asterisk met een eigen schil. De tweede generatie was nog steeds deels Asterisk, plus een hoop andere open source initiatieven en modules, inclusief al een flink stuk eigen ontwikkeling. In versie 3 is de volledige telecomswitch Coligo GRID vanaf de grond opnieuw opgebouwd als een gedistribueerd systeem, oftewel een grid. Intern wordt niet eens SIP gebruikt, maar een eigen protocol. “De programmeertaal die wij nu gebruiken, is ontwikkeld voor Cloud en parallel programmeren. Bij Managed Voice 3 is echt alles alleen maar Cloud en met geen mogelijkheid te leveren bij de klant on premise. Daarom is Coligo GRID super schaalbaar”, aldus Nijhuis.

En daarmee geeft de CEO meteen de belangrijkste winst aan van de nieuwe release: Voiceworks maakt hiermee namelijk de schaalsprong mogelijk naar miljoenen gebruikers. Maar er is meer, laat Product Manager Martin van Dijk weten. Zo is het in de toekomst mogelijk om standaard met honderden applicaties te integreren, zonder maatwerk en zonder het risico op vastlopen. Coligo GRID is namelijk enorm stabiel en robuust. Ook helpt het Voiceworks innovatief te blijven; door de nieuwe opbouw kunnen er sneller nieuwe features aan Coligo toegevoegd worden, waardoor sneller gereageerd kan worden op vragen uit de markt.

Martin van Dijk: “We zijn nu in staat om in hoog tempo releases te doen. Wat ons betreft wekelijks, zonder dat dit de stabiliteit in gevaar brengt.” Nijhuis vult aan: “We kunnen wel een hele roadmap uitstippelen - die hebben we ook - maar samen met onze partners kiezen we welke features we in snel tempo uit gaan rollen.” Voorlopig blijven het oude en het nieuwe platform nog naast elkaar draaien. Partners kiezen welke klanten overgezet worden en in welk tempo. Van Dijk: “De partner is daarbij in control. Omdat het platform toch weer anders werkt, kunnen zij zelf kiezen wanneer ze de eindklant overzetten.”

Het belang van integratie

Integratie is een sleutelwoord bij deze release. Het is in Managed Voice 3 laagdrempeliger om te integreren met 3rd party applicaties. Maar ook de features binnen Coligo GRID integreren naadlozer dan voorheen. Waarom hecht Voiceworks daar zoveel waarde aan? “Omdat telecom en voice niet langer een standalone eiland zijn”, zegt Stijn Nijhuis.

“Dat begon voor ons al bij mobiel: we hadden de meest geïntegreerde vast-mobiel oplossing, maar het ging ons niet ver genoeg. Dat gaat nu verder. Hetzelfde gold voor UC: bij ons en bij anderen was dat toch een apart serverpark dat integreerde met voice. Het was niet daadwerkelijk één systeem, waardoor het niet mogelijk was naadloos in communicatie te schakelen van voice naar video, of van mobiel naar desktop.” Daarmee wil Nijhuis zeggen dat in Managed Voice 3 UC, Hosted Voice en mobiel echt als een drie-eenheid geïntegreerd zijn. “Ik durf te zeggen dat wij hierin uniek zijn in de wereld door dit vanuit één gedistribueerde applicatielaag aan te bieden.” Net zo belangrijk, vinden Nijhuis en Van Dijk, is de integratie met andere pakketten.

Alles wordt te integreren op de standaard API. En dat is daadwerkelijk één aanspreekpunt voor het gehele platform en alle diensten.

De eindgebruiker

Maar laten we vooral de eindgebruiker, de daadwerkelijke klant, niet vergeten. Wat betekent het nieuwe platform Coligo voor hem? Martin van Dijk: “Allereerst dus dat mobiel en vast echt volledig samenkomen. Plus de ultieme flexibiliteit in zijn

TELECOMMAGAZINE

33

CLOUDTELEFONIE

bereikbaarheid en hoe die te organiseren, privé én zakelijk.

Tot in de diepste details kan de gebruiker bepalen voor wie, wanneer en op welke devices hij op welke manier bereikbaar wil zijn: per contact kan ingesteld worden of een call automatisch wordt doorgeschakeld, naar de voicemail gaat of juist prioriteit krijgt. Hetzelfde geldt voor de Presence-status. Echt een unieke eigenschap van de nieuwe versie.”

Dit alles is eenvoudig te beheren vanuit een applicatie op de desktop. Nijhuis: “De toetsen en het scherm van je telefoon maken we minder belangrijk en deze worden vervangen door de app op je desktop die ook nog eens uitgebreider is.

Met die applicatie kun je dus naadloos een call doorzetten naar je mobiel of een call promoveren tot videogesprek.”

De Voiceworks-partner

Het doel van Voiceworks is om ‘end user demand’ aan te wakkeren. Managed Voice 3 en de nieuwe mogelijkheden daarin, vormen een extra kist munitie voor partners om te verkopen, om Hosted Communicatie over de bühne te krijgen. “Met alles wat we hiermee doen, maken wij het leven van de eindgebruiker makkelijker. En daarmee dus ook van onze partners”, zegt Stijn Nijhuis. “We hebben partners die eigen ontwikkelaars in dienst hebben. Voor hen wordt het dus mogelijk om zelf integraties te maken met onze API waarmee ze een unieke propositie bouwen die niemand anders heeft. Die partner kan dat delen met anderen, maar hoeft dat niet. Wij leveren hiermee de mogelijkheid om je te kunnen onderscheiden, met minimale programmeerinspanning.”

Nijhuis besluit: “Technisch gezien is dit een huzarenstuk,

34

TELECOMMAGAZINE

ook onder de motorkap. Voorheen ging het bij bijna alle Cloud-oplossingen over naar de Cloud brengen van on premise-systemen. Ook bij Voiceworks. Omdat we dat nu los hebben gelaten en met Coligo GRID ‘born in the Cloud’ zijn, kun je unieke ervaringen bieden.”

Extra features Met Coligo DESKTOP kunnen inkomende gesprekken worden herkend, actieve gesprekken worden beheerd (Call Control) en is direct het beschikbaarheidsoverzicht van collega’s binnen de organisatie te overzien.

Ook kondigde de leverancier de testpilot van Coligo MESSENGER aan, een mobiele app die gebruikers in staat stelt met elkaar te chatten en elkaars bereikbaarheid (presence) te zien.

Naast de welbekende functies uit de huidige Managed Voice 2-oplossing, biedt Managed Voice 3 meer nieuwe features welke zijn gekozen in samenspraak met de partners. Zo is REACH, een bereikbaarheidsapplicatie waarmee je je persoonlijke bereikbaarheid tot in detail instelt, nu beschikbaar voor zowel vaste als mobiele gesprekken. Andere nieuwe features zijn bijvoorbeeld één voicemailbox voor zowel vast als mobiel en de handige terugbelfunctionaliteit. Ook is het pakket aan wachtrijfuncties flink uitgebreid en wordt het mogelijk om contacten en agenda’s te synchroniseren met Office 365.

STORING

Geldt ook voor zakelijke klanten

Sinds juli 2017 compensatie voor storingen Consumenten én zakelijke klanten krijgen sinds 1 juli 2017 financiële compensatie voor storingen van telefonie, televisie en internet. Met een wetswijziging legt Minister Kamp van Economische Zaken deze verplichting op aan aanbieders van zowel vaste als mobiele telefonie, televisie en internet.

Minister Kamp: “Internet en telefonie zijn onmisbaar in onze maatschappij geworden. Storingen leiden niet alleen tot persoonlijk ongemak, maar hebben ook gevolgen voor onze economie. Het is dus redelijk dat zowel consumenten als zakelijke klanten compensatie krijgen bij lange storingen.

We leggen een minimum compensatie wettelijk vast. Maar aanbieders kunnen zich natuurlijk onderscheiden van hun concurrenten door een hogere compensatie uit te betalen aan klanten.”

Compensatie verplicht bij storing langer dan twaalf uur

Compensatie wordt vanaf 1 juli 2017 verplicht bij een telefonie-, televisie- of internetstoring die langer dan twaalf uur duurt. De minimale vergoeding voor elke klant, zowel met een abonnement als met een prepaid contract, bedraagt altijd één euro. Bij een storing tussen 12 en 24 uur heeft een klant recht op ten minste één dertigste deel van de maandelijkse abonnementskosten. Een storing tussen 24 en 48 uur geeft recht op een compensatie van twee dertigste deel van de maandelijkse abonnementskosten enzovoort.

Voor prepaid contracten wordt de vergoeding, per 24 uur dat de storing zich voordoet, vastgesteld op 50 eurocent.

Ook voor zakelijke klanten

De compensatieregeling gaat ook gelden voor de zakelijke klanten van aanbieders. De regeling biedt ruimte voor aanbieders om klanten in plaats van een geldelijke compensatie een andere compensatie aan te bieden, zoals bijvoorbeeld extra data of beltegoed. Hierbij geldt als voorwaarde dat de klant hiermee uitdrukkelijk akkoord gaat.

DE REGELING BIEDT RUIMTE OM KLANTEN IN PLAATS VAN EEN GELDELIJKE EEN ANDERE COMPENSATIE AAN TE BIEDEN, MITS DE KLANT HIER UITDRUKKELIJK MEE AKKOORD GAAT TELECOMMAGAZINE

35

E-SIM

Binnenkort verkrijgbaar in Nederland: Embedded SIM De embedded SIM (eSIM): je kunt ermee over the air switchen tussen mobiele operators en er zijn extra (service)diensten op te programmeren. De IoT-markt trappelt van blijdschap. Maar hoe denkt de rest van de markt hierover?

36

TELECOMMAGAZINE

Tekst: Daniëlle Vogels

Als consument heb je weinig van doen met een SIM-kaartje.

Je sluit een abonnement af en met wat gepriegel schuif je eens in de een à twee jaar een nieuwe SIM in je mobieltje.

Voor bedrijven en overheden ligt dat net wat anders.

Vooral als het om duizenden en soms wel tienduizenden SIM-kaartjes gaat. Bovendien wordt het kaartje in veel meer soorten devices gestopt dan alleen een mobiel. Voor toepassingen binnen Internet of Things wordt het kaartje gebruikt van kliko tot toegangspoortje. De vraag om de eSIM als de wiedeweerga in Nederland werkend te krijgen, wordt gedreven vanuit die IoT-markt, zegt Jan Mooijman: “Een IoT-device installeer je voor een langere periode dan een mobieltje. Dan wil je de mogelijkheid hebben om van operator te wisselen zonder het SIM-kaartje te vervangen en zelf de controle hebben over je eigen connectiviteit.

Bovendien kun je aan de eSIM als bedrijf functionaliteiten toevoegen die operator-onafhankelijk zijn.” Mooijman is directeur van ASPIDER, een leidende speler van Mobile Virtual Network Enablers, en aanbieder van IoT en connectivity-management solutions. Het bedrijf voert onder meer samen met de BTG, de brancheorganisatie voor ICT- en telecomgrootverbruikers, proeven uit om de door GSMA (mondiale brancheorganisatie voor mobiele operators) gedefinieerde standaard in de praktijk te testen.

Kat uit de boom

De eerste proeven met de eSIM vonden vorig jaar al plaats, vertelt Petra Claessen, Managing Director & New Business bij BTG: “Met de eerste Proof of Concept zijn we vorig jaar gestart. Die is inmiddels afgerond. Met deze proef hebben we aangetoond dat het werkt om van de ene operator over the air naar de andere te switchen.” Volgens Claessen kijken ‘s lands vier grootste operators nog even de kat uit de boom. Dat is overigens ook de ervaring tijdens het maken van dit artikel. Op uitnodiging voor een interview over de eSIM wordt wisselend gereageerd: van ‘geen tijd kunnen vrijmaken’, tot ‘er is nog geen duidelijke eSIM-strategie’ en het helemaal uitblijven van een reactie. Begrijpelijk, als we Claessen horen: “Nederland kent een unieke situatie. Wij zijn een klein land en we hebben vier operators. Terwijl in grotere landen om ons heen er soms maar één of twee operators zijn. Dan is het makkelijker om de dialoog aan te gaan.” Toch is er in Nederland een mobiele operator die nu al welwillend is om mee te werken aan de introductie van de eSIM: Voiceworks. Het bedrijf stelt een deel van haar infrastructuur en kennis ter beschikking aan ASPIDER. Waarom eigenlijk?

“De eSIM stelt MVNE’s zoals Voiceworks en ASPIDER in staat om op flexibele wijze om te gaan met het leveren van diensten”, legt Voiceworks’ lead mobile engineer Arjan van der Oest uit. “De komende jaren zullen steeds meer devices

de eSIM adopteren. Door juist nu voorop te lopen, zijn we beter voorbereid op de toekomstige ontwikkelingen in de handset- en device-markt.”

eSIM als nieuwe standaard

Inmiddels is de tweede Proof of Concept gestart. Daarin wordt getest met autorisatie en authenticatie vertelt Claessen (BTG): “Behalve ASPIDER en Voiceworks is daar nog een andere partij bij betrokken: Surfnet.” Een organisatie die via een hybride fixed-wireless netwerk hogescholen, universiteiten, academische ziekenhuizen en andere wetenschappelijke instellingen met elkaar in contact brengt. Claessen (BTG): “In een latere fase van deze proef zullen meerdere grootzakelijke partijen aanschuiven. We hopen de proef vóór het einde van de zomer af te ronden.” En dan? Hoe gaat het dan verder? Mooijman (ASPIDER): “Mijn overtuiging is dat de eSIM de standaard wordt. Het is geen technologievraag meer, maar een concurrentievraag. En het goeie nieuws is: dankzij nieuwe Europese wetgeving kunnen toetreders van buiten Nederland onze markt op. Uiteindelijk zijn het de klanten die bepalen waar de markt naartoe gaat. Als een aantal grote partijen in een aanbesteding aangeeft dat zij met de eSIM willen werken, zou het zomaar binnen één of twee jaar tijd al gemeengoed kunnen zijn. Sterker, voor een aantal internationale klanten zijn we al bezig met de uitrol van de eSIM.” Voiceworks is wat voorzichtiger met het voorspellen.

Van der Oest: “Het is moeilijk te zeggen wanneer de eSIM beschikbaar komt. Eén van de grootste uitdagingen is zowel de ondersteuning vanuit alle dienstenaanbieders als de volledige technische ondersteuning in de devices om de eSIM op afstand goed te kunnen beheren.”

Het verschil tussen de eSIM en de eSIM Feitelijk bestaan er twee soorten eSIM’s: een eSIM die fysiek vastzit in het device zelf en een verwijderbare eSIM. Bij de variant die in het apparaat zit gesoldeerd, is de minieme ruimte die de eSIM inneemt een groot voordeel (geen SIM-slot nodig).

De variant die wél te verwijderen is, is vooral interessant voor grote afnemers. Zij hoeven bij de overstap naar de eSIM nog maar één keer hun devices van een kaartje te voorzien. Beide types eSIM delen de overeenkomst dat ze op afstand te programmeren zijn.

TELECOMMAGAZINE

37

REDACTIE COLUMN

Blockchain

Evert Jan Westera (info@contera.nl) werkt als zelfstandig consultant voor Contera Advies.

Sinds 1985 is hij actief in de telecombranche en dertien jaar lang was hij als telecom- en informatiespecialist verbonden aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal.

Fotografie Susanne Middelberg

Ik houd er niet van om in de rij te staan bij de kassa. Als het mogelijk is, gebruik ik de zelfscanvoorzieningen die in verschillende supermarkten beschikbaar zijn. Maar in veel winkels is het nog steeds gewoon aansluiten in de rij.

Zo stond ik onlangs in de rij bij de kassa van een bouwmarkt. Voor mij stond een man die zijn aankopen met zijn pinpas wilde afrekenen, maar hij bleek onvoldoende saldo op zijn betaalrekening te hebben staan. In plaats van enkele artikelen terug leggen om het overgeblevene te kunnen afrekenen, gebruikte hij zijn smartphone om van een andere rekening geld over te boeken naar zijn betaalrekening. Nadat dit gedaan was kon hij zijn aankopen alsnog met zijn pinpas afrekenen. Het hele proces duurde niet langer dan enkele minuten en even later kon ik mijn eigen aankopen netjes afrekenen, contactloos natuurlijk … en met voldoende saldo op mijn rekening.

Digitaal betalen is in bijna elke winkel of horecagelegenheid de gewoonste zaak van de wereld. Zelfs bij huis-aan-huiscollectes is het soms al mogelijk digitaal te doneren. Alleen mijn glazenwasser beschikt nog niet over een pinautomaat.

Het gevolg is dat hij soms op zijn geld moet wachten tot zijn volgende bezoek, want ik heb tegenwoordig maar zelden contant geld in huis.

Betalingsverkeer berust op vertrouwen. We vertrouwen erop dat de medewerkers bij de banken hun werk goed doen, dat onze bankpassen werken, dat geldautomaten altijd maar weer het juiste bedrag uitkeren et cetera. En als het een keer mis gaat, is het een hele toer om je gelijk te krijgen of om aan te tonen dat je een betaling wel of niet hebt gedaan.

Want de banken gaan er over het algemeen vanuit dat hun systeem foutloos functioneert.

Niet zo verwonderlijk dus dat mensen op zoek zijn gegaan naar een beter financieel systeem dat transparant is en minder gevoelig is voor storingen en fraude. Een van de meest innovatieve ontwikkelingen op dit gebied is blockchain. Zoals de naam al zegt: blockchain is opgebouwd uit blokken. Elk blok bevat een complete transactie inclusief hoogwaardige beveiliging die manipulatie bijna onmogelijk maakt. Op zich is dat niet nieuw. Maar wat opmerkelijk is, is dat blockchain volledig transparant en helemaal autonoom, dus zonder menselijke interactie of tussenpersonen, functioneert. Alle transacties zijn openbaar en controleerbaar voor iedereen. Misbruik en fraude is niet onmogelijk maar het is veel moeilijker en wordt veel sneller opgemerkt.

38

TELECOMMAGAZINE

Na een poging om een blok te manipuleren wordt de betreffende transactie niet meer geaccepteerd omdat de handtekening na een wijziging niet meer geldig is. Elke computer in het blockchainnetwerk bevat alle transacties. Wijzigingen moet je dus op alle andere computers gelijktijdig uitvoeren.

Het is een complex systeem van controles en zeer complexe wiskundige berekeningen.

Hoewel de ontwikkeling van blockchain nog volop gaande is, is het in de basis al veel minder fraudegevoelig dan het traditionele betalingsverkeer. Niet zo verwonderlijk dus dat steeds meer bedrijven interesse tonen in het gebruik van blockchain naast of in plaats van het traditionele betalingsverkeer.

Het is nog veel te vroeg om de invloed en impact van blockchain te kunnen voorspellen, maar de aandacht groeit enorm vanwege de grote mate van transparantie, controleerbaarheid en volledigheid.

Een groeiend aantal mensen is er vast van overtuigd dat blockchain de toekomst is. En gezien het potentieel is het zeker niet ondenkbaar dat al onze transacties straks volledig transparant en controleerbaar plaats zullen vinden.

Wie zal het zeggen maar misschien hebben de rijen bij de kassa’s hun langste tijd wel gehad, hoeft de caissière de aankopen en de betaling niet meer te controleren en krijgt mijn glazenwasser direct betaald nadat mijn ramen ook weer helemaal transparant gemaakt zijn.

Magenta Publishing: DĂŠ contentspecialist voor de branche Wist u dat Magenta naast vakbladen, websites en meetings ook steeds vaker actief is als contentprovider van leveranciers en vakhandels.

Wilt u uw (online) zichtbaarheid vergroten?

Een betere SEO? Wij leveren op regelmatige basis kwalitatieve content in de vorm van artikelen en berichten. En zorgen dat deze via uw en onze kanalen optimaal onder de aandacht van uw doelgroep komen.

www.magentapublishing.nl

bereikbaar zijn zoals jij wilt bereikbaar zijn zoals jij wilt

www.speakup.nl www.speakup.nl 20170195-ADV SUMMERVIBES 215x285.indd 1

23-05-17