BTG In Business najaar 2018 by Magenta Communicatie

Najaar 2018

in business UITGAVE VAN BRANCHEVERENIGING ICT EN TELECOMMUNICATIE GROOTGEBRUIKERS

Digital Connectivity, continued

Building bridges 5G in Nederland Stand van zaken

Haven van Amsterdam ‘Sneller, slimmer, schoner’

Petra Smeets, CIO Gasunie ‘Van infra- naar infostructuur’ www.btg.org

www.nietzonderjou.nl

Help jij kankerpatiĂŤnten en hun familie dichtbij elkaar te zijn? Sta dan net als burgemeester Aboutaleb en vele anderen #vierkantachter het Familiehuis. Doneer, zet je foto in het vierkant en deel dit met vier vrienden via www.vierkantachter.nl. Zo bouw je mee aan het nieuwe Familiehuis Daniel den Hoed.

www.vierkantachter.nl

voorwoord

Building Bridges BTG maakt het verschil in 2018; entameert en realiseert projecten en heeft volle focus op die aandachtspunten, waar BTG Leden en Partners om hebben gevraagd. Deze vraag gestuurde aanpak, bevalt ons heel erg goed. Op deze wijze kunnen we door, voor en met onze Leden en Partners grote stappen zetten. Zo is de samenwerking met het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat stevig geïntensiveerd. Dit komt ondermeer tot uiting, doordat BTG Bestuur en directie onze Leden en Partners actief inzetten als vraagbaak. Deze directe sondering bij onze achterban op de diverse ICT/Telecom gerelateerde dossiers, blijft niet onopgemerkt en dit leidt ertoe dat we veelvuldig worden geconsulteerd, onder andere door de Overheid. BTG kan vanuit haar onafhankelijke rol in het veld deze functie vervullen. Zoals al eerder aangegeven, zorgen Bestuur en directie er samen met onze vele vrijwilligers voor, dat projecten worden afgerond; intern realiseren wat je extern belooft. Zo is dit jaar tevens hard gewerkt aan de totstandkoming van het BTG-Kennisinstituut en het BTG-Register, een directe wens vanuit de BTG-achterban. Hierin staat het ontwikkelen van persoonlijke kennis en deskundigheid in de ICT/Telecombranche centraal en om deze opgedane kennis te borgen en vast te leggen. Het kunnen netwerken onderling, is ook van cruciaal belang. Vanaf januari 2019 is het BTG-Kennisinstituut gereed om de kandidaten te borgen, om elkaar te ontmoeten en elkaar te versterken op het ICT/Telecom vlak. Uiteraard hebben wij de scope voor onze Vereniging verder liggen dan gisteren en vandaag. Bestuur en directie hebben de voorgestane strategische thema’s van 2019 voorgelegd aan onze Leden en Partners. Elk van deze thema’s heeft of krijgt zijn eigen BTG-Expertgroep die gemiddeld twee keer per jaar bij elkaar komt met als doel de marktimperfecties rond het betreffende onderwerp samen op te lossen. De thema’s zijn: Security, 5G, Smart Industries & Smart Cities, Artificial Intelligence, Digital Connectivity, Indoordekking, IoT, Aanbestedingen, Circulaire economie en Mission & Business Critical. Een van de strategische thema’s wil ik hier nog in het bijzonder uitlichten: Smart Industries & Smart Cities. Een buitengewoon boeiend thema met gigantische impact op onze smart society. Inmiddels heeft BTG samen met enkele van haar Leden een centrale rol weten te verwerven in dit domein. Als verbinder, inspirator en aanjager. Zo zijn we intensief betrokken bij het aanhaken van Krimpen aan den IJssel bij het VN-programma United Smart Cities. Als vervolg op het zetten van de handtekeningen daarvoor, organiseerden we onlangs een zeer druk bezochte “Strategische Tafel” in de Raadszaal van Krimpen aan den IJssel, waar alle relevante partijen, van burgers tot BTG-leden en Overheid, meepraatten over dit enorm boeiende onderwerp. Samen gaan we hier de komende jaren grote stappen in zetten. In deze editie van BTG In Business daarom ook een diepte-interview met United Smart Cities-topvrouw Kari Eik en het verslag van de “Strategische Tafel” in Krimpen aan den IJssel. Dit laatste onder de gepassioneerde leiding van Burgemeester Martijn Vroom. Naast het artikel Smart Cities nemen wij je mee in interviews van de trotse winnaars van de BTG Awards 2018, de toekomstvisie van het Amsterdamse Havenbedrijf, de laatste Cyber Security-trends, een boeiend interview met Petra Smeets, CIO van de Gasunie ‘Van Infrastructuur naar Infostructuur’, ook tref je een artikel aan over het project ‘Indoorconnectiviteit op de campus’ en de mobiele operators over de komst van 5G. Veel leesplezier.

Namens Bestuur, Directie en Team van BTG Eric Reij, Voorzitter BTG █

Beeld: Jorn van Engelen IN BUSINESS

inhoudsopgave

12 Kari Eik, secretaris-generaal bij VN-organisatie OiER (Organization for international Economic Relations) trekt samen met BTG op om de Smart City op de kaart te zetten. Pagina 12

IN BUSINESS

26 3

Voorwoord

Winnend 5G-essay

Jaarkalender

Peter Anker

Strategie BTG 2019

Young Professionals

Innovatienieuws

bouwen bruggen

Coverinterview Kari Eik

Column

BTG Business Event

Marjanne Louwsma

in beeld

Security-expert

Winnaar BTG Award

Oscar Koeroo (KPN)

Richard Kamman

Security: news & trends

TNO: nieuw BTG-lid

Digital in

Strategische Tafel:

Amsterdamse haven

Smart Cities

Indoordekking

Petra Smeets,

op de campus

CIO bij Gasunie

Event Digital Now!

Fun meets Function

Column Danny Frietman

Operators over 5G

Colofon

Arjan Kampman, Head of Digital & IT bij Port of Amsterdam, werkt met zijn team aan innovatieve plannen om de haven slimmer en schoner te maken. Pagina 52

IN BUSINESS

agenda

jaarkalender BTG organiseert het hele jaar door activiteiten om kennis te delen en professionals in ICT en Telecom te verbinden. Bekijk hier de event-kalender van BTG voor de rest van 2018 en het begin van 2019 en houd www.btg.org in de gaten voor de laatste details over deze evenementen. Via de website word je ook op de hoogte gehouden van de bijeenkomsten van alle expertgroups, peergroups en regiobijeenkomsten.

November

Masterclass

Microsoft Teams: platorm voor intelligent(er) communiceren KPN Houten

December

03 6

IN BUSINESS

Bijeenkomst Indoordekking

BTG-Expertgroep themabijeenkomst Universiteit Utrecht

JANUARI

Nieuwjaarsbijeenkomst

Building bridges for a smart, sustainable future Den Haag

agenda

Februari

Platform Mobiel Misbruik Expertgroep i.s.m. PortingXS Den Haag

Expertsessie

Business critical/Mission Critical i.s.m. KMBG

Je leven in 5G

Themabijeenkomst TNO Den Haag

maart

Digital Connectivity & Architecture

Themabijeenkomst In samenwerking met BTG-partner Arcadis wordt het programma van deze themabijeenkomst samengesteld. Diverse facetten uit het werkveld van de ICT/ Telecom Manager komen aan bod.

juni

13 29

BTG Business Event & Uitreiking BTG Awards 2019

Expertsessie

Cyber Security i.s.m. Koning & Hartman

april

IoT praktisch

Expertsessie i.s.m. BTC

ICT College

Business University Nyenrode

Expertsessie

Smart Industries/Smart Cities

IN BUSINESS

strategie

De strategie van BTG in 2019

‘Digital Connectivity, continued’ Een van de hoofddoelstellingen van de branchevereniging BTG is het boeien en verbinden van leden en de aangesloten partners. BTG vervult de brugfunctie tussen vraag en aanbod van ICT & Telecom gerelateerde zaken en onderwerpen. De strategie en het jaarthema van de vereniging voor 2019 zijn bekend, afgestemd op datgene wat de markt vraagt en wat er leeft bij BTG leden en partners. BTG Bestuur en Managing Director & New Business, denken aan de volgende strategische thema’s om op te nemen in de beleidsuitvoering van BTG in 2019; zie verderop in dit artikel. █

Tekst: Petra Claessen

Er is binnen BTG in 2018 veel bereikt. Zo is er een zichtbare versteviging gekomen in het lobbytraject, met name bij de overheid (EZK). BTG wordt veelvuldig uitgenodigd bij en in consultatierondes en bij strategische tafels en is

IN BUSINESS

een veelgevraagd gesprekpartner, ook bij andere gremia zoals bij de UN en INTUG. Het jaar 2018 staat ook in het teken van ‘getting things done’, intern realiseren wat er extern is toegezegd. Zo is er, in nauwe samenwerking met de vier

MNO’s, stevig gewerkt aan de afronding van de Standaardisatie Indoordekking. BTG heeft samen met KPN, T-Mobile, Tele2 en VodafoneZiggo de schouders eronder gezet en eind 2018 is het document gereed. Uiteraard volgt een consultatieronde bij de Solution Partners van BTG en natuurlijk ook bij de gebruikers, leden van BTG. Het jaar 2018 kenmerkt zich ook in de opbouw van het BTG Kennisinstituut, waaronder ook het BTG-Register, dat tot doel heeft om vast te leggen wat het niveau en de deskundigheid is van ICT- en Telecom-professionals van de bij BTG aangesloten Leden en Partners. Ook het BTG Kennisinstituut is op vraag van de BTG-achterban ontwikkeld. Het halen en brengen van kennis staat ook hierin centraal, het bijhouden van de actualiteit in het vak en het vakgebied van

strategie

ICT/Telecom, naast het kunnen netwerken en het van elkaar leren - ‘green meets grey’. Uiteraard werkt BTG op het vlak van kennis graag samen met andere partijen zoals met het onderwijs, en de wetenschap (Nyenrode, TU Delft, Hogescholen etc.) Onlangs heeft TNO zich aangesloten als BTG partner/lid, een belangrijke stap om de deskundigheid goed te kunnen borgen en toetsen met en in onze achterban. Om de ‘knowledge driven’ partij te kunnen blijven voor ICT- en Telecom-Grootgebruikers, heeft BTG de samenwerking met onder meer het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, ACM, NEN, INTUG, GSMA, United Nations Smart Cities, ITU en iPoort, verder uitgebouwd.

Op naar 2019!

Ondanks deze successen, blijft BTG alert op de ontwikkelingen die zich voordoen in het ICT/ Telecom domein. Stilstaan is geen enkele optie en er wordt anticiperend ingespeeld op de marktontwikkelingen. Het BTG-Jaarthema 2019

is ‘Digital Connectivity, continued’. Hiermee sluit BTG voor een groot deel aan op het Actieplan Digitale Connectiviteit van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Daarnaast hebben Bestuur en Directie BTG een ronde langs de Leden en Partners gemaakt, om te sonderen wat zij belangrijk vinden. De vraag gestuurde attitude geldt ook hier weer. BTG verankert het te realiseren beleid c.q. de strategische thema’s in zogenaamde Expertgroepen. Deze Expertgroepen worden mede voorgezeten door deskundigen uit de BTG leden- en partner achterban. Deze Expertgroepen organiseren ook in 2019 weer diverse inhoudelijke bijeenkomsten en events. Verder sluit BTG graag aan bij reeds bestaande initiatieven zoals bij Nyenrode, bij onze kennispartners en bij de leden. Ook hierbij geldt; BTG vervult de brugfunctie en is enabler van kennis, kunde en best practices. Het delen van deze opgedane ervaringen is cruciaal voor de directe achterban van BTG. BTG Bestuur en Directie denken aan de volgende

strategische thema’s om in 2019 aan te pakken: 5G, Smart Industries & Smart Cities, Artificial intelligence, Digital Connectivity, Cyber Security, Aanbestedingen en Circulaire Economie. De strategische thema’s die vanuit 2018 worden gecontinueerd, zijn: Indoordekking, Internet of Things en Mission Critical & Business Critical. Vernieuwing is eveneens doorgevoerd in een van de peilers van BTG: de events en bijeenkomsten. Vanaf 2019 komen er speciale Peergroup-bijeenkomsten voor Young Professionals en voor managers en BTG gaat daarnaast aan de slag met een regionale aanpak waarbij de vereniging meer naar de leden toe zal komen. Houd voor de details, onderwerpen en data van de verschillende bijeenkomsten www.BTG.org in de gaten.

Jaarthema BTG 2019 “Digital Connectivity, continued” door BTG Bestuur en directie voorgestelde strategische beleidsuitgangspunten BTG 2019 Events & Bijeenkomsten

Leden & Partners

Samenwerking & Belangenbehartiging

Kennisinstituut & Sourcing

Added value & producten/diensten

Netwerken Belangen behartigen Kennis halen & brengen Ervaringen delen & vergaren Expertgroepen Peergroups Opiniërende artikelen Awards

Vraagcreatie en definiëring vraag gestuurd Oplossen marktimperfecties Supporting & Samenwerken Content partners Strategische partners Educational partners

Realiseert co-creatie Strategische en structurele samenwerking & dialoog realiseren o.a. EZK, ACM, INTUG, GSMA, UN, ITU, I-POORT, NEN, Agentschap Telekom (kennis)partners, Andere verenigingen

Bevorderen en bijhouden van kennis en deskundigheid Accrediteren van curricula Certificeren (diploma/ keurmerk) Standaarden realiseren Sourcing i.s.m. markt (vraag en aanbod op elkaar afstemmen)

Inhoudelijke producten/ diensten t.b.v. aangesloten Leden/Partners. Strategisch advies/ ondersteuning. (o.a. standaarden)   Innovatie

Smart Industries  Artificial   Intelligency & Smart Cities

Digital   Connectivity

Indoordekking

Internet of   Things

Cyber Security Aanbestedingen

Circulaire   economie

Mission Critical & Business Critical

IN BUSINESS

innovatienieuws

Belgische vervoerder voert tests uit met zelfrijdende bussen De Brusselse openbaarvervoersmaatschappij MIVB gaat volgend jaar zomer tests uitvoeren met zelfrijdende bussen in de Belgische hoofdstad. Het bedrijf werkt samen met de Parijse vervoerder RATP, die al vier tests heeft gedaan. MIVB werkt al sinds februari van dit jaar aan het project. Het vervoersbedrijf heeft een aanbesteding uitgeschreven voor de huur van twee zelfrijdende voertuigen waarin plaats is voor zes tot tien passagiers. Hoewel de busjes zelfstandig zouden kunnen rijden, zal er wel een medewerker aan boord zijn om de veiligheid te garanderen en om vragen van passagiers te beantwoorden. De tests zullen onder meer moeten uitwijzen of het type voertuig zich voor deze toepassing leent. Volgens de Belgische krant Le Soir, die met het nieuws naar buiten kwam, liggen de kosten van het project tussen een half en één miljoen euro. Waar de eerste test wordt uitgevoerd, is nog onbekend.

Geen ziekenhuis, maar een beterhuis Begin september opende koning Willem Alexander het nieuwe Erasmus MC. Vlak voor de zomer was de nieuwbouw in Rotterdam al in gebruik genomen, na twintig jaar voorbereiding en acht jaar bouwen. Eric Reij is, naast BTG-voorzitter, verantwoordelijk voor de ICT in het Erasmus. “Zo’n nieuwbouw betekent dat je twintig jaar vooruit moet kijken qua zorgvraag en ook op het gebied van ICT. We willen daarbij niet zozeer een ziekenhuis zijn, maar een ‘beterhuis’, waarbij we een healing environment bieden. ‘De investeringen voor je ICT probeer je zo laat mogelijk te doen. Je hebt te maken met veranderingen in de maatschappij, toenemende mobiliteit en behoefte aan (indoor)dekking. Dus goede Wi-Fi en goed vastnet in het kader van redundantie. We hebben nu drie state-of-the-art netwerken.”

IN BUSINESS

En er is veel meer. “Onze klanten hebben toegang tot hun patiëntendossier, kunnen zelf afspraken plannen en zaken bekijken. In het hele ziekenhuis vind je volop nieuwe technologie, Op de OK gaat een chirurg van mesje over naar joystick, waarbij op grote schermen de voortgang van een operatie te volgen is.” Uitgangspunt van het nieuwe Erasmus MC is dat de geboden zorg, de faciliteiten en de emotionele ondersteuning worden afgestemd op de voorkeuren en behoeften van de patiënt en zijn naasten. Zo zijn alle patiëntenkamers in de kliniek eenpersoons. Dit biedt privacy, en de mogelijkheid om onderzoeken en gesprekken te voeren. Iedere patiënt krijgt een tablet waarmee de verlichting, zonwering en temperatuur en de maaltijden geregeld kunnen worden.

Het ziekenhuis beschikt over veel daglicht, groen en een warme inrichting, om stress bij een ziekenhuisbezoek te verminderen. “Het lichtplan is zo gemaakt dat het een rol speelt in het genezingsproces.” In het Erasmus MC werken ruim 14.000 medewerkers. De kerntaken zijn patiëntenzorg, wetenschappelijk onderzoek en medisch onderwijs. “De verhuizing was een bijzonder moment. Je stapt een nieuwe wereld binnen die je zelf hebt helpen bouwen. De eerste dagen zat ik nog vol adrenaline, dan moet je echt even afkicken. Ik ben zó trots dat we ervoor gezorgd hebben dat patiënten hier in een veilige omgeving verblijven. En dat alles wat we jaren geleden bedacht hebben, ook werkt. Het commitment van iedereen in de organisatie daarbij was uniek.”

innovatienieuws

Flinke daling in verkoop schermloze VR-headsets Afgelopen kwartaal hebben fabrikanten van VR-headsets een derde minder VR-headsets geleverd dan in dezelfde periode vorig jaar. Dit blijkt uit onderzoek van onderzoeksbureau IDC. Oorzaak van de daling is dat er meer goedkope headsets zijn verkocht. Er werden vooral minder schermloze VR-headsets verkocht. In die categorie vallen onder meer de Samsung Gear VR en Google Cardboard. De verkoop liep terug van een miljoen vorig jaar naar iets meer dan 400.000

dit jaar, aldus het onderzoeksbureau. Dit komt onder meer omdat Samsung de Gear VR niet meer standaard meelevert met zijn high-end telefoons. De andere categorieën van VR-headsets lieten juist een groei zien. Zo zijn er in het afgelopen kwartaal 400 procent meer standalone-headsets verkocht. Dit komt met name door de Oculus Go, die dit voorjaar op de markt werd gebracht. Volgens IDC heeft Oculus hiervan in drie maanden tijd maar liefst 212.000 exemplaren

Eerste ‘menselijke’ autoassistent in de maak Affectiva, specialist op het gebied van kunstmatige emotionele intelligente (Emotion AI), en Nuance Communications, gespecialiseerd in conversationele AI-innovaties, slaan de handen ineen om de autoassistent, en daarmee de rijervaring, nog menselijker te maken. De oplossing, waarbij Affectiva’s Automotive AI wordt geïntegreerd met het Dragon Driveplatform van Nuance, zorgt ervoor dat de autoassistent op korte termijn de emoties en het gedrag

van de inzittenden nog beter begrijpt en zijn gedrag daarop aanpast. Dit gebeurt onder meer door interpretatie van stemgebruik en gezichtsuitdrukkingen. In de toekomst kunnen deze oplossingen ook worden ingezet om gevaarlijke situaties te herkennen, bijvoorbeeld wanneer een bestuurder slaperig wordt of is afgeleid.

geleverd. Dat is veel meer dan de Rift, waarvan er 102.000 zijn verkocht. Het aantal leveringen van de Vive steeg, mede door de release van de Viveport-abonnementen en de duurdere Vive Pro-variant. Hier zit de Vive Focus niet bij, omdat dit net als de Oculus Go een standalone-headset is. De Playstation VR had te maken met een flinke terugval; die kwam uit op 93.000 leveringen in het afgelopen kwartaal. Ondanks de daling verwacht IDC dat de markt voor VR-headsets de komende tijd zal aantrekken.

Huawei AI Cube: smartspeaker en router in één Op de IFA-technologiebeurs in Berlijn heeft Huawei het publiek kennis laten maken met de Huawei AI Cube: een smartspeaker en een router in één. Het is de eerste smartspeaker uit de koker van de Chinese technologiefabrikant.

Bijzonder is dat het apparaat ondanks zijn naam niet de vorm heeft van een kubus. De AI Cube is uitgerust met Alexa, de digitale assistent van Amazon. Met als gevolg dat het apparaat dezelfde functies heeft als een smartspeaker van Amazon. De keuze van Huawei voor Alexa was een bewuste; het bedrijf wilde geen tijd en moeite verspillen aan de ontwikkeling van een eigen digitale assistent. De introductie van de AI Cube komt op een moment dat de smartspeakermarkt enorm in de lift zit. Wel moet Huawei concurreren met apparaten zoals Amazon Echo, Google Home en HomePods van Apple. Wat de Huawei AI Cube zal gaan kosten is nog niet bekend. Ook is nog niet duidelijk wanneer het apparaat in de winkel verkrijgbaar is.

IN BUSINESS

Interview

BTG in gesprek met topvrouw Smart Cities-programma Kari Eik

‘Laten we focussen op de steden’ █

Tekst: Joost Heessels Beeld: Jorn van Engelen

Een interview met Forbes, Der Spiegel, een deal met T-Mobile en met een netwerk van 350 Braziliaanse steden en tussendoor even langs Huis ter Duin in Noordwijk en Krimpen aan den IJssel. Het leven van Kari Eik zit in een stroomversnelling sinds de aandacht voor smart cities de laatste tijd toeneemt. Nederland en BTG, de Branchevereniging voor ICT/Telecom, spelen een belangrijke rol in die ontwikkeling. Eric Reij, BTG-voorzitter, Petra Claessen, Managing Director & New Business en Olaf Müller, Voorzitter BTG Expertgroup Smart City in gesprek met de topvrouw van het wereldwijde Smart Cities-programma, geïnitieerd door de VN.

IN BUSINESS

Interview

Kari Eik, secretaris-generaal bij VN-organisatie OiER (Organization for international Economic Relations) en branchevereniging BTG zijn hecht aan elkaar verbonden. Ze trekken samen op om de ‘Smart City’ op de kaart te zetten en ze hebben Krimpen aan den IJssel als eerste Nederlandse stad aan het United Smart Cities-programma gekoppeld. Op de korte termijn volgen meer gemeenten. Eik was eind september in Nederland en onder meer aanwezig bij een BTG-Diner in Huis ter Duin. Wat doen jullie anders dan de andere projecten die actief zijn in het Smart City-domein? Kari Eik: “Dit topic is al twintig jaar oud, dus het is terecht om te vragen wat nieuw is hier. Het nieuwe is de integratie en betrokkenheid van alle stakeholders en echt werk maken van het bij elkaar brengen van de publieke en private sector. Er daarbij van uitgaand dat de steden de aanjagers zijn.” Sustainable, logistiek, infrastructuur, technologie: veel thema’s komen samen in Smart Cities. Hoe vat je dat samen? “Praat nooit over Smart Cities zónder sustainability. Dit gaat altijd samen. Hoe kan het smart zijn zonder dat het sustainable is? We willen iets doen voor de toekomstige generaties. Het moet intelligent zijn én smart én sustainable. In de duurzaamheidsdoelen van de Verenigde Naties staan onder andere de steden centraal: ´Make cities and human settlements inclusive, safe, resilient and sustainable´. Tachtig procent van de mensen zal in de toekomst in steden leven, dus we moeten zorgvuldig met onze steden omgaan. Laten we focussen op de steden, daar het geld voor vrijmaken en met de private sector concreet aan de slag gaan. Je moet dat met steden doen, op nationale schaal gaat dit niet werken. Met steden kun je business cases maken.” Is sustainable dan het hoofddoel, of een van de doelen? “Het hoofddoel is een beter leven voor de inwoners. Het gaat niet om ICT of wireless. Dat zijn voorwaarden. Mensen en hun wensen eerst, dat moet het slimme zijn. Zekerstellen dat hun kinderen een goede toekomst hebben. In die zin zijn smart en sustainable onlosmakelijk met elkaar verbonden. Er zijn natuurlijk enorme verschillen. Voor Amsterdam en Dubai betekent smart misschien wel Artificial Intelligence of vliegende auto’s. Maar voor steden in veel landen betekent een Smart City misschien het schoonhouden van de straten. Dus het is heel breed.” Waarom neemt de interesse in Smart City de laatste tijd zo enorm toe? “Ik denk omdat we vanuit de VN sustainable doelen hebben

vastgesteld. Mensen begrijpen nu dat dit lokaal moeten worden aangepakt en dat we op een andere manier met elkaar moeten samenwerken dan in het verleden. Bij een heleboel organisaties in de publieke sector ontbreken de middelen om dit te doen. Dus als we de private sector niet betrekken, gaat het nooit lukken. Het is echt een momentum als het gaat om betrokkenheid van de stakeholders en het begrip dat we er serieus mee aan de slag moeten.” Welke rol is er voor de infrastructuur in dit verhaal? “Er is wereldwijd een enorme behoefte aan goede infrastructuur. De VN heeft uitgerekend dat er 3,2 triljoen nodig is om de lokale infrastructuur op orde te krijgen. Groen is mooi, maar in veel steden hebben we vooral behoefte aan infrastructuur. Zoals elektriciteit. Of goede ziekenhuizen. Er zijn 19 landen in Afrika waar geen behandeling tegen kanker mogelijk is. We moeten goede infrastructuur koppelen aan de context van een smart sustainable city, dan hebben we een heel andere uitdaging.” Er is dus een enorm verschil tussen steden in het westen en in minder ontwikkelde gebieden. Hoe vat je dat samen in een programma? “United Smart Cities is een wereldwijd programma. Natuurlijk is de nood hoger in Abidjan dan in Amsterdam. Ik ben blij dat we het programma nu ook aan het uitbouwen zijn naar de onderontwikkelde landen en steden en we kijken hoe de ontwikkelde

Over Kari Eik De Noorse Kari Eik werkte vijftien jaar voor de Verenigde Naties en is momenteel Secretaris-generaal van de Organisatie voor Internationale Economische Betrekkingen (OiER) in Wenen. Daarbij is ze de initiatiefnemer van het USC (United Smart Cities) -programma en de co-voorzitter van U4SSC, United voor Smart Sustainable Cities, een wereldwijd geïntegreerd VN-initiatief voor stedelijke ontwikkeling en slimme steden. Daarnaast is zij een senior adviseur voor overheden, steden en VN-agentschappen bij het implementeren van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen, met name SDG 11 Sustainable Cities. Verder is ze covoorzitter van de Real Estate Advisory Board van de Economische Commissie voor Europa van de Verenigde Naties (UNECE) en leidt haar werkgroep stedelijke ontwikkeling en slimme steden. De focus van OiER (www.oier.pro) is om zowel overheden als bedrijven te ondersteunen bij het versterken van de samenwerking en het ontwikkelen van internationale netwerken. Ook het verbeteren en identificeren van investeringsmogelijkheden en het ontwikkelen, implementeren en financieren van wereldwijde projecten in samenwerking met VN-agentschappen en andere internationale organisaties, spelen hierbij een cruciale rol.

IN BUSINESS

Interview

steden de andere groep kunnen helpen, veel gestructureerder dan in het verleden. Veel partijen willen graag investeren in Afrika, maar het werkt meestal niet goed. Met USC willen we een framework bouwen, waarbinnen je veilig met ons kunt optrekken. We nemen je mee met je ‘waste management technology’ of je ICT en we zetten samen het project op.” Maar de verschillen tussen wat je in Amsterdam moet doen of in Abidjan, zijn enorm. “Daarom heb je cases nodig, zodat je die kunt gebruiken voor anderen. We hebben cases. Het unieke is dat we als VN in 2017 een standaard hebben neergezet. We beoordelen steden wereldwijd nu op basis van die standaard. Die standaard wordt gehost door de International Telecom Union (ITU), the United Nations Specialized Agency for Information and Communication Technologies. Die standaard kun je op elke stad toepassen. Het unieke is dat deze standaard zowel technologie- als sustainable gedreven is. We hebben nu twintig steden geëvalueerd, dus we krijgen nu inzicht in waar we staan. Ik hoop dat we snel met Krimpen aan den IJssel als eerste Nederlandse stad aan de slag kunnen. Onze mensen staan er al klaar voor. Dan kunnen we zien hoe Krimpen zich verhoudt op wereldschaal.” Welke steden maken nu al onderdeel uit van het programma? “We hebben een paar grote steden als Singapore en Dubai. Die hebben echt het streven om de slimste stad op de aarde te zijn. Dan hebben we bijvoorbeeld Moskou, Montevideo, Buenos Aires. Maar we hebben ook kleinere steden, zoals Goris in Armenië, Voznesensk in Oekraïne, Manizales in Colombia, Pully in Zwitserland en Kairouan en Bizerte in Tunesië. We doen een evaluatie op 108 gebieden die meetbaar zijn en maken dan een

IN BUSINESS

profiel. Je ziet dan meteen wat rood is en wat groen. Dan kun je jezelf vergelijken met de andere steden en bijvoorbeeld zien waar je staat op Europees niveau. Een benchmark onder de vlag van de VN. Op basis daarvan maken we een actieplan om de stad verder te helpen. Met de top-10 prioriteiten om slimmer te worden en meer sustainable. Het is een tool die steden veel leert, mensen betrekt en projecten concreet maakt.” Waar komen de inwoners in dit verhaal aan bod? “Vanuit het platform bieden we steden en inwoners tools om met elkaar aan de slag te gaan. Om ervoor te zorgen dat elke burger zich betrokken voelt. Dat hij beseft wat het voor hem kan inhouden. Het begint met een dialoog in de stad. Met de beslissers. Onderdeel van USC is Join Smart City, dat tot doel heeft om de dialoog op gang te brengen.” Hoe kunnen we meer steden in ons land betrekken bij dit initiatief? “Krimpen is aan boord. Met Terneuzen zijn we bijna zover. Andere steden zijn meer dan welkom. Petra Claessen, Managing Director & New Business BTG: “Als BTG hebben we een mix van de industrieën, de MNO’s en lokale overheid. Onze benadering is dus anders dan vanuit de Vereniging Nederlandse Gemeenten of de overheid. Wij brengen vraag en aanbod bij elkaar. Als BTG doen we dit ook vanuit corporate social responsability. We moeten dat doen voor onze inwoners en vanuit het oogpunt van duurzaamheid.” Kari Eik: “Die verantwoordelijkheid vanuit het bedrijfsleven is heel belangrijk. We bieden immers volop new business opportunities. Er komen veel kansen aan voor bedrijven. Als ze dat zien, heb je de link die nodig is. Business partnerships voor verdere ontwikkeling, daar gaat het om.”

Interview

Waar komt de technologie aan bod? “Vanuit de historie is Smart Cities altijd heel erg gelinkt aan technologie. Maar het hangt ervan af waar je je bevindt en in welke fase je stad zit. We hebben drie niveaus van innovatie benoemd: Economie. Milieu en Cultuur van de lokale gemeenschap. Het is dus heel breed. Technologie is een enabler voor al deze drie gebieden. Digitalisering speelt op alle terreinen een belangrijke rol. We hebben daarnaast twaalf categorieën. Vijf daarvan staan bovenaan. Energie-efficiency, mobility, transport, veiligheid en huisvesting, engagement en gezondheid. Die zijn ook allemaal weer met elkaar gelinkt. We willen niet meer vanuit silo’s denken.” Hoeveel power heeft je organisatie om dat allemaal te bereiken? “Goede vraag, ik wou dat ik een paar miljard meer had. Ik heb mijn hele leven bij de VN gewerkt. De OiER is in de jaren vijftig opgericht door de voormalige vice-premier van Oostenrijk om bedrijven uit dat land over de grens te helpen. We waren dus al heel erg bezig om stakeholders en bedrijven wereldwijd te connecten. Sinds 1970 zijn we als consultant verbonden aan de VN. Om de koppeling tussen de verschillende partijen

te versnellen en te bundelen, heb ik in 2014 samen met de Europese Economische Commissie van de Verenigde Naties (UNECE) het programma United Smart Cities opgezet. Toen hebben we zes steden geselecteerd in Rusland en Roemenië, en na twee weken werd ik al gebeld door de minister van Bulgarije die bezorgd vroeg waarom er nog geen Bulgaarse stad meedeed. Toen dacht ik, hier kan wel eens erg veel behoefte aan zijn. Inmiddels hebben we zoveel steden dat we ze niet allemaal kunnen toelaten. Nu gaat het hard, we hebben zojuist een samenwerkingsovereenkomst getekend met Deutsche Telekom. Door de evaluatie van alle steden hebben we heel veel input. Daarom is de samenwerking met BTG op dit moment perfect. We hebben al een goede case voor de leden van BTG. Die kunnen kijken welke behoefte er is. De bedoeling is om de samenwerking met BTG vanaf januari te formaliseren. Als het lukt, ben ik graag aanwezig tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst van BTG in januari. Als het kan, wil ik daar graag business cases laten zien.”

Krimpen eerste Nederlandse gemeente in United Smart Cities programma van Verenigde Naties Krimpen aan den IJssel neemt als eerste Nederlandse gemeente deel aan United Smart Cities, een wereldwijd programma van de Europese economische commissie van de Verenigde Naties (UNECE) en de Organisatie voor Internationale Economische Betrekkingen (OiER). BTG is intensief betrokken bij de uitrol van het programma. Het initiatief richt zich op het slimmer, toekomstgerichter en duurzamer maken van steden over de hele wereld. Gegevens van aangesloten steden worden geëvalueerd en vergeleken met behulp van door de VN vastgestelde indicatoren. Dit vindt plaats binnen het VN-initiatief ‘United for Smart Sustainable Cities’ (U4SSC), dat wordt gecoördineerd door

de Internationale Telecommunicatie-unie ITU en UNECE in samenwerking met 14 VN-organisaties. Krimpen gaat hiermee deel uitmaken van een internationaal netwerk, waaraan inmiddels zo’n vijftig grotere en kleinere steden in de hele wereld verbonden zijn. Ook technologische en financiële bedrijven participeren in het programma. BTG is voor Nederland aanjager van het programma van de Verenigde Naties.

instituten”, aldus burgemeester Martijn Vroom. Kari Eik, secretaris-generaal van de OiER: “We zijn heel blij dat Krimpen aan den IJssel meedoet en op deze manier haar bijdrage levert aan het slimmer en duurzamer maken van steden wereldwijd. Kracht van het programma is dat we steden uit alle werelddelen en van elke omvang aansluiten. We zijn ook dankzij BTG in gesprek met meerdere gemeenten en verwachten op korte termijn meer Nederlandse gemeenten aan te sluiten.”

“Dat wij als Krimpen aan den IJssel deze Nederlandse primeur gegund krijgen, geeft wel aan hoezeer wij bezig zijn met de toekomst. Ik ben trots op onze organisatie en de samenwerking met deze geweldige internationale

IN BUSINESS

event

BTG Business Event in beeld Maar liefst 350 vakgenoten kwamen op 13 juni j.l. bijeen voor het BTG Business Event in Grand Hotel Huis ter Duin in Noordwijk aan Zee. Tijdens het event, dat bestond uit een seminar en een inspirerend avondprogramma met een keur aan bekende en boeiende sprekers, zijn ook de prestigieuze BTG Awards 2018 uitgereikt. █

Tekst: Lisette Biesenbeek Beeld: Jorn van Engelen

Richard Kamman, CIO van het Prinses Máxima Centrum, won de award voor ICT/Telecom Manager van het Jaar. Kamman realiseerde een volledig nieuw ICT-platform in het nieuwe centrum voor kinderoncologie in Utrecht. Tom van Kooten van ProRail en Ruben Delil van IamProgrez wonnen de BTG Award voor respectievelijk Young ICT/Telecom Professional Gebruikers en Young ICT/Telecom Professional Leveranciers. Van Kooten heeft bij ProRail een landelijk Linux-platform neergezet voor bijsturing van de treindienstregeling. Opvallend is de agile mindset waarmee hij dit in korte tijd heeft gerealiseerd.

IN BUSINESS

Onder Delils hoede is besloten om van de soft skills assessment tool die IamProgrez verkocht, een SaaS-dienst te maken, zoals Microsoft Office 365 of Salesforce. Deze soft skill assessments worden nu succesvol ingezet om het recruitmentproces bij klanten te versnellen en op een slimme manier kandidaten te selecteren die het beste bij de organisatie passen. De BTG Awards worden jaarlijks uitgereikt aan professionals in de Telecom- en ICT-branche die een bijzonder ICT-project hebben geleid. Branchevereniging BTG staat voor verbinding, kennisdeling en professonalisering van het vak en het vakgebied.

event

IN BUSINESS

Magenta Communicatie: DĂŠ contentspecialist voor de branche Wist u dat Magenta naast vakbladen, websites en meetings ook steeds vaker actief is als contentprovider van leveranciers en vakhandels. Wilt u uw (online) zichtbaarheid vergroten? Een betere SEO? Wij leveren op regelmatige basis kwalitatieve content in de vorm van artikelen en berichten. En zorgen dat deze via uw en onze kanalen optimaal onder de aandacht van uw doelgroep komen.

www.magentacommunicatie.nl

event

BTG-voorzitter Eric Reij: ‘Het is mooi om te zien hoeveel mensen en gedachten we als BTG in beweging kunnen brengen’

IN BUSINESS

interview

Awardwinnaar Richard Kamman over ICT-keuzes voor een nieuw ziekenhuis

‘Agile, maar dan wel met een tijdslimiet’ 20

IN BUSINESS

interview

Tijdens het BTG Business Event dat afgelopen 13 juni plaatsvond in Grand Hotel Huis Ter Duin in Noordwijk, won Richard Kamman, CIO van het Prinses Máxima Centrum in Utrecht, de Manager ICT/Telecom Manager van het Jaar Award. Hij kreeg de felbegeerde prijs voor de realisatie van de ICT-omgeving in het nieuwe ziekenhuis en onderzoekscentrum voor kinderoncologie. Kamman blikt terug op een chaotische tijd en een unieke prestatie. █

Tekst: Lisette Biesenbeek Beeld: Toin Damen

In november 2015 werd Kamman benaderd met de vraag of hij zin had om na te denken over ‘een zware uitdaging in het midden van het land’. “Ik had geen idee wat ze bedoelden. Ik werkte op dat moment al zes jaar bij het Amphia Ziekenhuis in Breda. Een nieuwe uitdaging leek me wel wat.” Het bleek om de CIO-functie te gaan van het Prinses Máxima Centrum. “Ik had in het Amphia de boel aardig op de rails staan. Ik had er honderd man personeel. Voor het nieuw te bouwen centrum zou ik teruggaan naar een half FTE, met de vraag: wil je een ICT-platform opbouwen? Ik ben ooit in Groningen begonnen als klinisch fysicus om er een nieuwe MRI-afdeling op te bouwen. Dat was toen een compleet nieuwe diagnostische techniek. En net als toen vond ik ook dit een mooie uitdaging, om iets from scratch op te bouwen.”

Bouwplan en een deadline

Kamman sprak met verschillende groepen voordat hij uiteindelijk ‘ja’ zei. “Ik heb gepraat met de Raad van Bestuur, met mensen van research, met verschillende groepen uit de zorg, over wat ze wilden en wat hun drive was. Daar werd ik wel heel enthousiast van. Een compleet nieuw ziekenhuis realiseren is in dertig jaar niet gebeurd. Dat leek me wel wat, dus toen heb ik de schouders eronder gezet. Op 30 november 2015 heb ik ontslag genomen in Breda en op 1 januari 2016 vond ik mijzelf als werknemer terug in een gebouwtje in De Bilt, met een handjevol medewerkers en heel veel plannen, maar voor de rest niets tastbaars. Het enige dat er lag, was een bouwplan.” Een bouwplan én een deadline, want het gebouw moest er eind 2017 staan. Dat is niet gelukt; het pand werd uiteindelijk 1 april 2018 opgeleverd. Dat maakt de prestatie van Kamman en zijn team niet minder bijzonder. “We hebben in een tijdsbestek van 2,5 jaar een compleet nieuw ziekenhuis neergezet dat fantastisch functioneert”, aldus Kamman.

Snel beslissingen nemen

Het succes waardoor dat is gelukt, zit ‘m volgens de CIO in een combinatie van dingen. “De organisatie was klein, dus we konden snel beslissingen nemen. We hadden geen grote projectvergaderingen, geen grote groepen. Wilden we oranje

vloerbedekking, dan namen we oranje vloerbedekking. Er kwam dan niet nog eens een groep overheen die dat besluit onder de loep nam. Daar was gewoonweg de tijd niet voor.” Veel besluiten zijn geforceerd gepland. “De aanbesteding van het vaste netwerk, de aanbesteding van het Wi-Fi netwerk, het realiseren van de telefooncentrale, koppelingen en leidingen die moesten worden gelegd; al die beslissingen werden onder druk genomen omdat we wisten dat als we dat niet zouden doen, er niks van terecht zou komen.”

Capability model

Geforceerd gepland, betekent niet dat besluiten uit de losse pols werden genomen. “Er zit wel degelijk een systematische aanpak achter. Zo hebben we gebruikgemaakt van het capability model. We hebben gekeken naar welke domeinen er absoluut gerealiseerd moesten worden en welke domeinen wat minder haast hadden. De basale infrastructuur moest perfect zijn, evenals de netwerken en de werkplekken. Of je iets track & trace doet, dat kun je later nog wel beslissen, maar je moet wel zorgen dat je in de voorbereiding díe keuzes maakt die heel toekomstgericht zijn, zodat we daarop verder konden bouwen. Ik vergelijk het vaak met de snelweg tussen Utrecht en Almere. Dat is nu een 4-baans snelweg en wordt een 6-baans snelweg. Wij hebben meteen een 32-baans snelweg neergelegd. Het netwerk moet zo goed gedimensioneerd zijn dat er werkelijk alles op mogelijk is. Niet dat we later weer dingen moeten aanpassen.”

Agile met terugwerkende kracht

Een agile aanpak dus, maar wel met een tijdslimiet. “Agile kan betekenen: we beginnen en kijken wel waar we uitkomen, en vanaf dat punt gaan we weer verder. In dit geval was het agile met terugwerkende kracht. We wisten: we moeten op 18 mei open. We hebben hier zoveel tijd voor en daar zoveel tijd voor, that’s it. Dat lukt je alleen als je ontzettend veel gedreven mensen om je heen hebt. Iedereen heeft zich het vuur uit de sloffen gelopen om dingen geregeld te krijgen. Dat was ook het leuke van het project: werken met alleen maar gemotiveerde mensen die weten dat we eigenlijk met een onmogelijke klus bezig waren en die wisten dat ze 2,5 jaar lang in de

IN BUSINESS

interview

chaos zouden zitten, maar die allemaal hetzelfde doel voor ogen hadden, namelijk dat we vanaf 18 mei 2018 veilige zorg konden verlenen.”

Bouwblokken en architectuur

De volgende stap was het neerzetten van randvoorwaarden. “Die zijn nodig om straks in een nieuw ziekenhuis snel te acteren op veranderingen die heel snel gaan komen. Maar wat zijn die bouwblokken? Wat is écht nodig en wat zijn dingen die we in een later stadium kunnen doen?” Het bepalen van die bouwblokken is één ding, maar hoe ga je ze stapelen? “Dat doe je volgens een bepaalde architectuur. We moesten dus voor onszelf bepalen welke architectuurprincipes wij op IT-gebied belangrijk vonden. Ik wilde met een klein team werken, en geen grote IT-afdeling die heel veel beheer doet” Een kleine IT-organisatie kenmerkt ook meteen het innovatieve karakter van het project. “De kennis en kunde op ICT-gebied zit bij onze ketenpartners, zodat we snel kunnen acteren op veranderingen. Dit zie je in steeds meer ziekenhuizen. Het is niet meer mogelijk om alle kennis en kunde op ICT-gebied binnen een ziekenhuis op peil te houden.” Er werd gekozen voor een Cloud First-principe. “We wilden zoveel mogelijk applicaties in de cloud en zoveel mogelijk aansluiten op standaarden. Systemen moesten op elkaar aansluitbaar zijn (API); daar selecteerden we ze op. Hierdoor waren we veel minder afhankelijk van allerlei inrichtingen en systemen op locatie. We wisten dat we bepaalde applicaties uit de cloud naar ons toe konden halen op het moment dat het ziekenhuis er stond.”

alle betrokken partijen wel echt tot het uiterste uitgedaagd om dát te doen wat er moest gebeuren om uiteindelijk vanaf 18 mei veilige zorg te verlenen. Dat betekent ook dat we in de periode daarvoor een aantal keuzes hebben gemaakt waarvan we hebben gezegd: dat werkt voor nu wel, maar er is later nog wel een soort opschoontraject nodig.” Een kleine IT-organisatie is niet het enige wat het nieuwe centrum innovatief maakt. “ We hebben gekeken naar waar we als centrum in kunnen excelleren. Zorg en research zijn hier met elkaar verbonden. Gebouwen zijn aan elkaar gekoppeld, researchers praten met zorgverleners en vice versa. Dit is innovatief, omdat je hiermee korte lijnen hebt.

Datalagen voor zorg en research

Duik je wat dieper in de IT-wereld, dan weet je dat het belang van zorg en research op het gebied van data ligt. We hebben twee processen gerealiseerd. Alle research data komt samen in één datalaag. Vanuit die datalaag kunnen gegevens worden gedeeld. Er zijn geen losse segmenten meer, alles wordt geconcentreerd en gecombineerd. Hetzelfde doen we voor de zorg. In de zorg worden ontzettend veel gegevens gebruikt voor de patiëntenzorg zelf. Die gegevens - uit het EPD, van het lab, het PA enz. - brengen we bij elkaar in één datalaag. Op die laag kunnen we AI doen, maar ook apps laten ontwikkelen en gegevens uitwisselen. Die twee datalagen, van de zorg en research, worden ook weer met elkaar gecombineerd. Het complexe daarvan is dat in de research alles geanonimiseerd moet worden, in de zorg moet alles op patiënt herleidbaar zijn. We zijn nu bezig om die twee datalagen te koppelen, maar dat moet wel veilig gebeuren met het oog op privacy en security.”

Speelplaats voor kinderen

‘Wij hebben meteen een 32-baans snelweg neergelegd’

‘Technologiereuzen’

Kamman verzamelde een aantal ‘technologiereuzen’ om zich heen. Vosko-Cisco werd aangetrokken als partner op het gebied van netwerktechnologie, KPN voor het inrichten van de werkplekken en de helpdesk. Vodafone is verantwoordelijk voor het communicatieplatform, LogicMedical voor de medische zorgtechnologie. UMC Utrecht is een belangrijke ketenpartner op het gebied van zorgapplicaties. “We hebben

IN BUSINESS

Het meest innovatieve kenmerk van het nieuwe centrum is het ziekenhuis zelf. “Alles wordt gedaan voor het kind en de ouders. De arts is secundair. Als een kind hier binnenkomt, staat hij op hetzelfde niveau als de persoon achter de balie. De voeding is op kinderen gericht, kinderen kunnen hier rondlopen, spelen en ontspannen. Het gebouw is een verademing ten opzichte van andere ziekenhuizen omdat het als een soort speelplaats voor kinderen is ingericht, voor zover dat mogelijk is. Wat ook bijzonder is, is dat alle experts op één vakgebied onder één dak zitten. Daar doen we het voor: om veel meer kinderen te genezen en veel meer kinderen minder bijwerkingen laten ondergaan.” Inmiddels is het ziekenhuis vier maanden open en tot nu toe werkt alles probleemloos, volgens Kamman. “Er is wel eens wat, maar er zijn geen grote calamiteiten. Wel komen er gaandeweg nieuwe wensen en ideeën naar voren, en looptijden

interview

en procedures veranderen. We wisten vooraf dat dit zou gaan gebeuren. Nu is het zaak om te kijken of de keuzes die we van tevoren hadden bedacht echt zo goed zijn geweest of dat we dingen moeten aanpassen. Zorg is voortdurend in beweging en dat is het leuke van dit vak. Als IT’er kun je hier een enorm positieve inbreng in hebben.”

Waardering intern toegenomen

Dat moge blijken. Kammans inspanningen werd afgelopen juni bekroond met de BTG Manager ICT/Telecom van het Jaar Award. Na de winst werd de CIO overstelpt met reacties en felicitaties. “Dat doet je goed en streelt je ego. Niets menselijks is ons vreemd. Ook binnen het ziekenhuis kwam het besef, de bewustwording dat er hier toch wel iets heel bijzonders is gebeurd. De waardering intern is hierdoor enorm toegenomen. IT is toch, als je niet oppast, iets wat mensen al gauw heel normaal vinden. Totdat het niet werkt.”

‘IT is toch, als je niet oppast, iets wat mensen al gauw heel normaal vinden. Totdat het niet werkt’

Waar hij zelf het meest trots op is? “Het moment dat de kinderen vanuit het WKZ (Wilhelmina Kinderziekenhuis, red.) over de verbindingsbrug naar ons centrum kwamen. Dat was het moment dat we met elkaar beseften: we hebben het gewoon geflikt, tegen alle verwachtingen in. Dan gaan de rillingen wel even over je rug.”

Kammans visie op IT-innovatie in de zorg

“Ik zou als patiënt veel meer regie willen hebben over mijn eigen ziekteproces. Ik denk dat op dit moment de kracht van de patiënt nog niet optimaal benut wordt. Dat komt omdat je als patiënt een informatieachterstand hebt. Ik denk dat IT bij uitstek een middel is om mensen die informatie aan te reiken die hen in staat stelt om weloverwogen keuzes te maken over medicatie, over behandelingen; over hoe ze verder willen gaan met hun leven. Vroeger, als je een ziekenhuis binnenstapte, stapte je een zwart gat binnen. Je ging in bed liggen en dan was het afwachten wat er ging gebeuren. Wat we de komende tijd zullen zien is dat de patiënt steeds meer de beschikking krijg over zijn eigen gegevens, en dat ziekenhuizen een soort leverancier zullen zijn, een facilitair instituut om die gegevens aan te leveren. Als je als patiënt die gegevens hebt, kun je veel meer een weloverwogen besluit nemen over wat je wel of niet gaat doen. Je kunt meer met zorgverleners praten over keuzes die jij in het leven wilt maken dan dat die keuzes voor jou worden gemaakt. De informatieachterstand zal dus alleen maar verder afnemen in de high tech omgeving waarin we nu leven. Als je dat vertaalt naar IT-termen, dan betekent dat dat data toegankelijk moeten zijn, dat je je gegevens in de cloud moet kunnen zetten en uit de cloud moet kunnen halen, dat bedrijven en ziekenhuizen data niet afschermen maar juist beschikbaar stellen, en dat op een steeds eenvoudigere manier.”

IN BUSINESS

De toekomst van 5G ligt in flexibel frequentiebeleid

‘Technologie en regulering moeten samenkomen’ █

Tekst: Martijn Kregting

5G is hot, het is anders. Toch lijkt het proces ernaartoe hetzelfde te verlopen als bij de veilingen voor 2G, 3G (UMTS) en 4G (LTE). Er komt een veiling en mobiele netwerkoperators kunnen bieden op licenties. Hun doel is het uitrollen van een landelijk netwerk dat voor iedereen particulier én zakelijk te gebruiken is. Maar waarom geen frequenties beschikbaar stellen voor specifieke lokale netwerken, afgestemd op de gebruiksbehoeften van bijvoorbeeld een haven, een bedrijventerrein of een technologiecampus? Peter Anker schreef er een prijswinnend essay over. “Het wordt tijd dat overheid, operators, technologieleveranciers en bedrijfsleven goed naar elkaar luisteren om van 5G voor iedereen een succes te maken.” Anker is als onderzoeker verbonden aan de TU Delft en als Specialist Frequentiebeleid aan het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, Directie Telecommarkt. Die dubbele pet kwam hem van pas toen hij bij zijn promotie in mei j.l. aan de slag ging met de vraag in hoeverre technologie en regulering dezelfde doelen nastreven bij het gebruik van het frequentiespectrum.

•

“De belangen, economisch en politiek, zijn enorm bij het gebruik van het frequentiespectrum in het algemeen en bij 5G in het bijzonder. De relatie tussen technologie en regulering moet dat ook zijn, om een nieuwe technologie als 5G tot volle wasdom te laten komen.”

Uiteenlopende belangen

IN BUSINESS

•

Technologie is vooral het terrein van het bedrijfsleven – van technologieleverancier en operator tot zakelijke klanten. Hen gaat het uiteindelijk toch vooral om het verdienmodel. De regulering is het terrein van de overheid. Die heeft vooral belang bij een zo goed mogelijk benutting van het frequentiespectrum, voor het algemene belang van een goed functionerende markt voor mobiele communicatie en een brede reeks specifieke (deel)-belangen, zoals de politie, of de luchtverkeersleiding.

“Ik constateerde bij mijn promotie dat er sprake lijkt van enige misallignment, van uiteenlopende belangen,” vertelt Anker. “Veel vragen die ik toen kreeg kwamen op hetzelfde neer: hoe breng je die constatering in de praktijk, wat zou ik aanbevelen? Ik had daar geen goed antwoord op.”

Reden om verder te gaan, met 5G als logisch, en belangrijk onderwerp voor de komende jaren. Hoe kunnen de belangen van technologie en regulering zodanig bij elkaar komen dat het doel van een zo goed mogelijk gebruik van 5G-technologie alle belangen dient? Wat moet dat ‘zo goed mogelijke 5G-technologie-’ dan opleveren? Drie zaken, zo zette Anker uiteen in zijn essay: • Sneller mobiel internet (het meest bekende doel) • Communicatie tussen een groot aantal apparaten (het Internet of Things) • Extreem betrouwbare verbindingen met een zeer hoge responstijd Uiteindelijk zijn er veel afnemers met allemaal uiteenlopende belangen en behoeftes, maar operators rollen in feite één landelijk mobiel netwerk uit dat iedereen moet bedienen. Zij kunnen dat niet opdelen in tienduizenden deelnetwerken die de soms sterk uiteenlopende

behoeften dienen van bijvoorbeeld een luchthaven, een technologiecampus, een industriegebied of een bedrijventerrein met allerlei verschillende mkb-ondernemers.

Veiling nog beste optie?

“Dat betekent ook dat er een discussie nodig is over of een veiling van licenties waar landelijke MNO’s aan meedoen, wel de enige optie is. Zo is het bij 2G, 3G en 4G gegaan. Maar de grote vraag is of je daar nog wel alle doelen van nu mee dient. Toch is dat waar het bij 5G vooral over gaat: de landelijke veiling van spectrum en de landelijke uitrol van mobiele netwerken. Dat biedt overal sneller mobiel internet. Maar kun je daarmee ook overal aan zeer uiteenlopende behoeften voldoen op het gebied van hoge betrouwbaarheid en korte responsetijd?” Anker kwam tot de conclusie dat, wil je de belofte van 5G volledig waarmaken, er ruimte moet komen voor lokale netwerken. Dat kan een landelijke MNO zijn, maar ook een telecomspecialist op het gebied van industriële doeleinden, logistiek of luchtvaart. “Voor een MNO zijn dat allemaal kleinere klanten, terwijl zijn belang vooral ligt bij het maximaal uitnutten van zijn landelijke netwerk. Specialisten kunnen al die kleinere klanten veel beter bedienen.”

Een dergelijke, veel flexibeler inrichting van het frequentiegebruik afhankelijk van de behoefte van een afnemer, vergt zowel een andere omgang met regulering als met technologie. “Ik heb hier een denkrichting aangegeven,” stelt Anker. “Mijn ideeën zijn niet meteen die van de overheid, al komen elementen ervan al naar voren in bijvoorbeeld het Actieplan Connectiviteit. Ik kon het in mijn paper wat concreter maken dan in het huidige overheidsbeleid.”

Er samen uitkomen

Maar wat moeten het bedrijfsleven – de technologieleveranciers, de MNO’s en de afnemers – en de overheid nou in de praktijk met de denkrichting waar Anker het over heeft? Heel concreet: er samen uit komen. Technologieontwikkeling en ontwikkeling van regulering zijn nu nog te veel gescheiden werelden. “Aan overheidszijde moet er in ieder geval initiatief genomen worden om niet alleen kennis uit te wisselen met collega’s uit bijvoorbeeld andere EU-lidstaten. Betrek de zakelijke kant erbij om te kijken hoe beleid en regulering anders moeten om technologie te faciliteren. Maak hen ook duidelijk wat de bredere belangen zijn van de overheid, zodat er onderling beter begrip ontstaat.” Aan de andere kant vraagt dit aan de technolo-

giezijde ook om aanpassingen. Zo kun je samen beter uitwerken hoe een naadloze handover moet plaatsvinden van een lokaal netwerk naar een netwerk van een MNO en andersom. Zeker voor bedrijven die in heel Nederland actief zijn is dat van belang. Wanneer een container wordt gevolgd, dan moet dat naadloos van lokaal naar MNO- netwerk kunnen en weer terug naar een lokaal netwerk, meent Anker. Dat is waar een de transporteur van zo’n container behoefte aan heeft.

‘Kansen voor MNO’s’

Dit biedt MNO’s ook kansen trouwens, meent Anker. Zij kunnen partneren met lokale netwerken om het probleem van indoor of lokale dekking op te lossen. Bij grote terreinen zoals Schiphol of grote infrastructurele werken zoals tunnels of metrolijnen kan dat door één MNO hoofdaannemer te maken waarbij de rest aanhaakt. “Maar voor de tienduizenden andere indoor netwerken kan een MNO voor dat lokale stuk ontzorgd worden door een lokaal netwerk van een derde partij die veel beter kan inspelen op de lokale behoefte.”

Spectrum lokale netwerken

Dat houdt in dat overheidsbeleid niet alleen moet uitgaan van een landelijke veiling voor 700, 1.400, 2.100 en wellicht nog de 3,5 GHz-banden, maar ook van het lokaal beschikbaar stellen van spectrum. Er zijn volgens Anker voldoende spectrumbanden die wel voldoen aan de 5G-standaard, maar die niet bedoeld zijn of geschikt voor grootschalig gebruik, of in ieder geval niet in Nederland. “De overheid moet onderzoeken wat er op dat gebied mogelijk is, maar tegelijk in de gaten houden of lokale netwerken elkaar niet gaan storen, of dat er voldoende ruimte is voor bijvoorbeeld gedeeld gebruik.” Een voorbeeld van dat laatste is het 2,3 en 2,4 GHz-spectrum voor mobiele videocamera’s - en ook voor de politie en bepaalde defensiedoeleinden. “Die worden overal in Nederland ingezet, maar over het algemeen niet op een industrieterrein of andere bedrijfslocatie. Dat betekent dat er bijvoorbeeld bij Tata Steel een lokaal 5G-netwerk kan worden ingericht en gebruikt via het 2,3 en 2,4 GHz-spectrum, zonder dat dit de registratie van een Sinterklaasintocht in Zaanstad in gevaar brengt.”

Winnend essay Peter Anker, beleidsadviseur bij Economische Zaken en verbonden aan de TU Delft, won met zijn essay ‘The vision of 5G and the need for change in mobile spectrum access’ de Best Paper Award 2018 tijdens de Crowncom Conference. Deze 13e ‘EAI International Conference on Cognitive Radio Oriented Wireless Networks’ werd van 18 tot 20 september gehouden in het Belgische Gent. “Ik koos er bewust voor om mijn essay op een congres met vooral zakelijke bezoekers te presenteren, omdat het belangrijk is om de link tussen regulering en technologie te leggen. Om hen ook duidelijk te maken dat de overheid meer kan doen dan alleen aan regulering denken en technologieleveranciers en operators meer dan alleen aan technologie. De waardering daarvoor kwam ook terug in het juryrapport.”

IN BUSINESS

young professionals

Winnaars BTG Young Professional ICT/Telecom Award:

‘Green & building bridges’ █

Tekst: Lisette Biesenbeek Beeld: Toin Damen

Ze hebben veel gemeen, de twee winnaars van de Young Professional ICT/Telecom Award 2018. Ze zijn beiden midden twintig, leergierig, ambitieus en wijken met hun kijk op zaken af van de gevestigde orde. Maar bovenal hebben ze lef getoond met de case waarmee ze de felbegeerde BTG Award hebben gewonnen. Een gesprek met Tom van Kooten en Ruben Delil.

IN BUSINESS

YOUNG PROFESSIONALS

Tom won de Young Professional ICT/Telecom Award Gebruikers voor een project dat hij bij ProRail uitvoerde (zie kader pg.29). Sinds september van dit jaar werkt Tom bij Strict Consultancy in Vianen. Na zijn opleiding Digitale Media & Communicatie en een jaar traineeship bij de Rechtspraak, volgde Tom eerst een tweejarig traineeship aan de Strict Academy. Tijdens die periode kwam hij erachter waar hij echt gelukkig van wordt. “Tijdens mijn opleiding heb ik geleerd hoe je bruggen bouwt tussen verschillende typen mensen en organisaties. Je leert er verschillende talen spreken. Maar bij Strict heb ik ontdekt waar ik écht blij van word. Ik ben bij de Rechtspraak begonnen als ontwikkelaar, echter, ik ben erachter gekomen dat ik dat helemaal niet ben. Ik ben opgeleid tot generalist. Als je weet hoe het systeem achter een bepaalde methode werkt, dan kun je dit snel herkennen en toepassen.”

Verbinding leggen

Net als Tom ziet ook Ruben zichzelf als bruggenbouwer. Tijdens zijn studie Industrial Design aan de TU werd hij benaderd door een consultancypartij in Den Haag. “Ik ben Industrial Design gaan studeren omdat ik graag verder wilde in de richting van digitale applicaties. Ik wilde de verbinding leggen tussen techniek en de eindgebruiker, en tegelijkertijd ook nog zorgen voor een fatsoenlijk design. Toen ik in Den Haag aan de slag ging voor die consultancypartij, verschoof mijn focus steeds meer naar hoe ik anderen kon helpen om verder te komen, of het nou ging om een app of een website. Die rol van vertaler en verbinder lag me goed. En zo ben ik uiteindelijk als CTO bij IamProgrez in Den Haag terechtgekomen om het development team op te tuigen en het product (een assessment tool, red., zie kader) te veranderen.”

Niet belemmerd door ervaring

Wat de twee jonge mannen gemeen hebben, is lef en hun jong zijn. Dat laatste zien ze allebei niet als een belemmering, maar als een kans. Tom: “Als young professional ben je nog niet gevormd door organisatiepolitiek en heb je nog geen last

van ervaring die je in de weg zit. Je kunt vaak de wat naïeve ‘waarom’-vraag stellen hoe we dingen misschien slimmer of anders kunnen doen. Is het antwoord ‘ja’, dan kun je heel snel te werk gaan. Soms is het antwoord ‘nee’, omdat je nu eenmaal bepaalde processen moet volgen om software-kwalitatief niets in te leveren op het product.”

‘Innovatie is het ontdekken van je bestaansrecht als onderneming’ Ruben vult aan: “Ze hebben echt wel door dat je die vragen niet stelt omdat je bleu bent, maar omdat je een probleem ook vanuit een ander perspectief kunt bekijken en dus andere input kunt leveren. Als young professional heb ik mezelf vaak afgevraagd: wat doe ik hier en wanneer komt het moment dat ik waardevolle input ga leveren binnen dit walhalla van mensen die het beter weten dan ik? Maar op het moment dat je durf toont en jezelf bewijst, dan wordt je inbreng als young professional enorm gewaardeerd. Je krijgt dan zoveel respect van mensen en partijen met wie je samenwerkt. Dat geeft een enorme kick.”

‘Grey’ uitdagen

De samenwerking met meer ervaren werknemers zien beide heren niet als belemmering, maar juist als waardevol. Tom: “Bij een organisatie als ProRail heb je te maken met de gevestigde orde en veel ervaring. Hier ga je natuurlijk met respect mee om. Je gaat toch iets doen wat nieuw is. Prioriteit nummer één is dat de treinen blijven rijden. Dus, wat je moet doen is mensen stap voor stap meenemen in je verhaal. Hak een project op in kleine stappen waarvan de risico’s te overzien zijn en overtuig op die manier de organisatie om het eens anders te doen. Als ‘green’

mag je ‘grey’ best uitdagen. Een bepaalde visie op technologie kan immers best verouderd zijn. Wat je doet, is input bij meer ervaren consultants ophalen, om er vervolgens op eigen wijze mee om te gaan of om er een vernieuwende draai aan te geven.” Ruben vult aan: “Je moet ‘grey’ als het ware bij de hand nemen en de vertaling goed weten te maken. Communicatie is daarbij van essentieel belang.” Volgens hem wijzigt het perspectief voortdurend. En dat raakt volgens hem meteen de kern van waar het bij innovatie om draait. “Je wijkt af van de lijn die tot dan toe is gevolgd om dingen slimmer te maken. Wij dachten dat het slim was om assessments in een SaaS-vorm te gieten. Zo’n nieuw perspectief maakt veel los en brengt ook weer veel nieuwe ideeën met zich mee.”

Ander perspectief

Volgens Tom is iedere verandering die leidt tot waardevermeerdering, innovatie. “Innovatie is het ontdekken van je bestaansrecht als onderneming. Hoe zorg je ervoor dat je er over tien jaar nog bent en dat je nog meetelt? Je moet als organisatie agile genoeg zijn om innovatie op te vangen.” Ruben vult aan: “Je moet je tijd tien jaar vooruit zijn om te bedenken wat er over tien jaar relevant is. Dat betekent dat je met een ander perspectief moet kijken naar wat je nu weet.” Maar innovatie begint bij jezelf, vindt Ruben. “De technologie waarmee je werkt, ontwikkelt zich zo snel. Je moet bij de tijd blijven om op dat niveau mee te blijven doen. Neem Artificial Intelligence als voorbeeld. Initieel weet je er niks van. Maar met de juiste mindset en skills moet je er wel snel soep van weten te maken, zeker als je het verder in een organisatie wilt wegzetten.”

Organisaties helpen relevant te blijven

Waar ze zichzelf zien over tien jaar? Tom: “Ik hoop in ieder geval nog vaak te zeggen: ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan. Wat ik in de toekomst wil doen is organisaties helpen innoveren en wendbaar maken om innovaties op

IN BUSINESS

young professionals

te kunnen nemen. Ik wil hen helpen relevant te blijven. Om te kunnen leren, hoop ik nog veel te kunnen leren van de greys.” IamProgrez bevindt zich in een enorme groeicurve. Ruben: “Ik begeef me op terreinen waar ik nog niets van af weet. Dat vind ik heel spannend. Ik ben nu onderdeel van het management team, wat inhoudt dat ik verder af ga staan van de operationele techniek. Ik ga me steeds meer bezighouden met business decisions, hoewel ik altijd wel met één voet in de klei zal blijven staan.

‘Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan’

De positie die we nu hebben versus de positie die we hebben op het moment dat we als bedrijf 300 of 400 procent zijn gegroeid, is een wereld van verschil. Ik vind het een uitdaging om die route mee te volgen.”

Uitreiking BTG Awards

De BTG Awards werden op 13 juni j.l uitgereikt tijdens het BTG Business Event in Grand Hotel Huis Ter Duin in Noordwijk. Tom van Kooten sleepte met zijn case de BTG Young Professional ICT/Telecom Award Gebruikers in de wacht. Tijdens zijn traineeship aan de Strict Academy heeft Tom voor opdrachtgever ProRail een landelijk Linux-platform gerealiseerd voor de bijsturing van de treindienstregeling. De opdracht die hij van zijn manager had gekregen was om geen grote projectorganisatie op te tuigen, maar een meer agile mindset te realiseren om het project binnen de organisatie erdoorheen te krijgen. Niet alleen de agile mindset maakt het project bijzonder, ook het overdag ‘live’ gaan was een unicum. Omdat ProRail werkt met een mindset van hoogbeschikbaarheid, was het een absolute no go dat de treinen stil zouden komen te staan. Desondanks hebben Tom en zijn team de klant ervan weten te overtuigen om het nieuwe platform overdag live te zetten.

Assessment tool als SaaS-dienst

Ruben Delil won op 13 juni met zijn case de Young Professional ICT/Telecom Award Leveranciers. Onder Rubens hoede is besloten om van de soft skills assessment tool die IamProgrez verkocht, een SaaS-dienst te maken, zoals Microsoft Office 365 of Salesforce. Deze soft skill assessments worden nu succesvol ingezet om het recruitmentproces bij klanten te versnellen en op een slimme manier kandidaten te selecteren die het beste bij de organisatie passen. In een complexe omgeving met meerdere stakeholders heeft Ruben ervoor gezorgd dat de klus is geklaard. Door de assessment tool als SaaS-dienst aan te bieden, profiteren alle klanten van de updates die er zijn om het product te verbeteren en hoeft het wiel niet voor iedere klant opnieuw te worden uitgevonden.

Eén groot leerproces

De nominatie voor de BTG Award was voor beiden één groot leerproces. Tom: “De reflectie en het inzicht in je eigen kunnen en in wat je gepresenteerd hebt, is heel waardevol. Eigenlijk zou je ieder project waar je mee bezig bent, moeten analyseren zoals ik dat heb moeten doen voor de nominatie. Wat maakte het project nou eigenlijk zo goed?” “Bij het voorbereiden van je pitch word je gedwongen om het samen te vatten tot de kern; wat heeft het ons nou uiteindelijk gebracht?”, vult Ruben aan. “Het heeft ons in ieder geval aan tafel gebracht bij BTG. En na het winnen van de award zit je toch op een andere manier aan die tafel.”

Ruben Delil (links) en Tom van Kooten

IN BUSINESS

Koning & Hartman maakt het verschil

Dé partner voor Wireless Connectivity Altijd & overal bereikbaar zijn is vandaag de dag in veel omgevingen een vereiste. Zowel zakelijk als privé worden we steeds afhankelijker van technologie en communicatie. Een betrouwbare en veilige connectiviteit is daarom onmisbaar. Connectiviteit draagt bij aan de continuïteit en productiviteit van uw organisatie. Mensen, applicaties en data zijn altijd verbonden met elkaar en informatie tussen deze entiteiten kan sneller en veiliger gedeeld worden ongeacht waar ze zich bevinden. Een toekomstbestendige oplossing voor mobiele telecom is daarom noodzakelijk, evenals een bedrijfsnetwerk dat voorziet in de vereisten voor hoge bandbreedte, betere bereikbaarheid, flexibele mobiliteit, toenemende data, Cloud computing en multimedia toepassingen.

Koning & Hartman is de aangewezen partner voor slimme, draadloze mobiele netwerken en systemen. Van indoor dekking, een (W)LAN oplossing, een PMR/Tetra netwerk, tot aan een Mission Critical Communicatiesysteem: voor ieder vraagstuk hebben wij de juiste expertise in huis. We realiseren een zo eﬃciënt, schaalbaar, veilig en beheersbaar mogelijk next-generation netwerk voor de optimale connectiviteit. Van ontwerp en installatie tot en met beheer en onderhoud, we maken graag het verschil, voor elke klant, in ieder project altijd en overal. Meer informatie? Neem dan contact op met ons via info@koningenhartman.com of bel +31 (0)15 260 99 06 voor uitgebreide informatie over Koning & Hartman en onze Wireless Connectivity oplossingen.

column

Wanneer gaan wíj dit oplossen? Geachte heer Rutte, U vraagt zich waarschijnlijk af waar dit over gaat. Na het lezen van mijn brief zal uw antwoord hopelijk zijn: “Op korte termijn”. Namens PortingXS informeerde ik vandaag het publiek op het BTG-event over ‘Blacklisting’: het blokkeren van o.a. gestolen, illegale en namaak-telefoons op mobiele netwerken. Wist u dat de verantwoordelijkheid volledig bij de consument ligt, mocht de mobiele telefoon onverhoopt gestolen worden? Terwijl een samenwerking tussen o.a. Marktplaats, BKR, Politie en Operators een veel betere bescherming zou kunnen bieden? Mobiele telefoons zijn van onschatbare waarde geworden om de persoonlijke data die ze bevatten. Ook de toestellen zelf blijven waardevolle producten voor de zwarte handel. Kijk maar naar de lucratieve werkwijze van Creditboys. Zijn er slachtoffers onder uw leerlingen? Jongeren worden geronseld om abonnementen af te sluiten met de duurste en nieuwste toestellen. Die worden doorverkocht en de slachtoffers blijven zitten met de torenhoge rekeningen. Deze persoonlijke impact en laffe misdaadvorm moet stoppen, vindt u ook niet?

Dit bereiken we alleen door dit initiatief door te voeren. Het niet deelnemen maakt de weg vrij voor criminelen om de handel in Nederland voort te zetten. Om dit voor elkaar te krijgen nodigen PortingXS en BTG eerder genoemde partijen uit de eerste bijeenkomst Expertgroep Platform Mobiel Misbruik bij te wonen op dinsdag 5 februari 2019. Wij gaan ook graag op korte termijn met u in gesprek om toekomstgericht aan de slag te gaan. Wanneer schikt het u?

Ik kijk uit naar uw reactie.

Marjanne Louwsma PortingXS

Een centrale database met geregistreerde IMEI-nummers kan hier eenvoudig bij helpen. Gestolen, illegale en namaak-telefoons kunnen worden getraceerd en geblokkeerd. De consument wordt beter beschermd tegen bijvoorbeeld creditboys wanneer telefoons op IMEI worden geregistreerd. Consumenten beschermen en misdaadcijfers terugdringen. Dat is toch wat we willen?

IN BUSINESS

Thema

Betere preventie van hack of lek █

Tekst: Marjolein Straatman

Cybercrime is aan de orde van de dag. Hoe groter de organisatie, hoe groter de impact bij een succesvolle hack of aanval, zegt Oscar Koeroo. Hij is security-expert bij KPN en vertelt over de grootste uitdagingen en trends in cybersecurity. KPN levert vitale infrastructuur aan zijn klanten. Veiligheid en bescherming tegen cybercriminelen zijn daarmee cruciaal. Niet zo gek dus, dat de Chief Information Security Office (CISO) van het bedrijf maar liefst honderd man telt, zegt Oscar Koeroo. Hij is er een van, en maakt deel uit van het team Strategy & Policy. “Vanuit strategie en technologie ontwikkelen we een zo passend mogelijk securitybeleid”, zegt hij. “KPN volgt de ontwikkelingen in cybercrime op de voet en beschikt over een breed pakket aan securitymaatregelen. Die bestaan bijvoorbeeld uit het tegenhouden van botnets. Het is ook mogelijk om apparaten in IoT-netwerken van klanten die geïnfecteerd raken en onderdeel worden van een DDoS-aanval in quarantaine te plaatsen. De mogelijkheden in de bestrijding van cybercrime reiken steeds verder en ook is er veel samenwerking met andere partijen, zoals de Nationale Politie.”

IN BUSINESS

De kleine lettertjes Cybercrime, of de dreiging ervan, kan organisaties voor grote uitdagingen plaatsen. Al zijn ze zich daarvan niet altijd even bewust, zegt Koeroo. “Cloudoplossingen zijn nu heel hot. Maar veel bedrijven besteden relatief weinig aandacht aan het lezen van de kleine lettertjes van de cloud naar keuze, terwijl het heel belangrijk is wat er in de voorwaarden staat. Zo moet je weten of je op de cloudleverancier kunt bouwen als er een lek of hack is, weten wie de storing herstelt en hóe je geholpen wordt. Veel organisaties hebben er geen zicht op waar de verantwoordelijkheden liggen en hoe security-aspecten en business continuity worden gewaarborgd. Daar zie ik uitdagingen.” Een andere uitdaging zit ‘m er volgens Koeroo in dat bedrijven evenmin voldoende weten wat er precies nodig is om het security level op orde te krijgen. Er is veel aanbod. Maar een security-oplossing die goed zijn werk doet in het MKB doet dat niet per definitie ook in grootzakelijke organisaties, schetst hij.

Agile en security bij KPN

Uitdagingen zijn ook KPN zelf niet vreemd. Het bedrijf maakt momenteel een transitie door naar een agile bedrijfsvoering. De omslag naar een andere manier van werken brengt zowel

Security

Trends op het dark web

Cybersecurity is vanzelfsprekend ook onderhevig aan trends. Een belangrijke tendens die Koeroo noemt is dat het dark web steeds meer een afspiegeling kent van de normale samenleving. Meer specifiek: ontwikkelingen en aspecten uit de maatschappij doen zich daar ook voor. “Een goed voorbeeld is de online marktplaats die er op het dark web ook is. Zo zijn er reviews en bestaan er ratingsystemen in de handel in botnets. Criminelen delen er trucs voor het opzetten van phishingcampagnes en bieden bijvoorbeeld DDoS-tools aan. Een monetair stelsel is er ook, maar dan met bitcoins. Deze afspiegeling is met name interessant omdat die ons meer inzicht verschaft in cybercrime, en daarmee in manieren om die beter te bestrijden.” Een andere trend is de kijk op hackers die verandert, zegt Koeroo. Ethische hackers komen steeds meer uit het verdomhoekje. “Vroeger was je als hacker een crimineel. Nu zie ik dat bedrijfsleven en overheid meer relaxed zijn ten aanzien van hen. Hackers zijn niet per se fout, maar kunnen juist heel nuttig zijn omdat ze zwakheden in het systeem blootleggen zonder daarmee kwaad in de zin te hebben. Er is een bijzondere band met de hackercommunity en dat was tien jaar geleden – en nu nog steeds in sommige andere landen – echt wel een ander verhaal.” kansen als risico’s met zich mee volgens Koeroo. “De bedrijfsprocessen zijn agile en het securitybeleid ook; dit betekent dat we securitymaatregelen sneller kunnen aanpassen en doorvoeren. Een voordeel is dat mensen binnen het bedrijf zich over het algemeen veel sneller bewust zijn van de te nemen stappen in security. Aan de andere kant is het ook zo dat teams nu meer gefragmenteerd werken, meer autonoom opereren en in charge zijn van hun eigen besturing en security. Dat kan ontzettend positief zijn, maar ook risico’s met zich mee brengen.” Koeroo merkt op dat in het algemeen agile bedrijfsvoering en het identity- en access-management nog niet altijd naadloos op elkaar aansluiten. “De tijd waarin iemand werkt op één afdeling en daarmee automatisch toegang heeft tot bepaalde applicaties is geweest. Dankzij agile bedrijfsprocessen zijn er veel meer wisselingen, vooral bij grote organisaties. Dat sommige mensen hierdoor toegang hebben tot een veel grotere hoeveelheid applicaties en data, kan een ongewenst securityrisico met zich meebrengen. Daaraan moeten zowel het securitybeleid als tooling en processen dus ook worden aangepast.”

Advies in security Gevraagd naar nuttig advies in securityvraagstukken geeft Koeroo aan dat grote organisaties vooral moeten beginnen met degelijk asset management. “Het klinkt als een dooddoener, maar om te weten welke onderdelen bescherming behoeven moet je wel weten wat je precies hébt. Een belangrijke vraag is hoe veilig je wilt zijn. Een ander aandachtspunt is leveranciersmanagement en het onder de loep nemen van wat er nu al ligt aan securitymaatregelen.” Wanneer er aanpassingen zijn vereist, is het volgens Koeroo van belang om zo expressief en duidelijk mogelijk te communiceren wat de wensen zijn, en: voor welke termijn. “Ontwikkelingen zoals in artificial intelligence kunnen een organisatie binnen enkele jaren weer voor volledig nieuwe securityvraagstukken plaatsen, dus denk er goed over na. Elke organisatie moet op security toezien om risico’s te beperken. Hoe groter de organisatie, des te groter de impact kan zijn als dit niet voldoende gebeurt.”

IN BUSINESS

Security

Cybersecurity: hoe staan we ervoor? Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid zei in april van dit jaar dat Nederland niet klaar is voor digitale gevaren. Andere landen vallen ons digitaal aan en op die manier wordt belangrijke informatie gestolen. Volgens Grapperhaus moet ons land meer doen om zich te wapenen tegen cyberdreigingen. Volgens de minister is er sprake van een directe dreiging. Overheidsinstellingen en bedrijven zijn structureel een doelwit van andere landen.

De aanvallers willen ons bespioneren, maar ook saboteren. Het blijft niet bij pogingen, want multinationals en onderzoeksinstellingen in de energie-, hightech- en chemische sector zijn inmiddels slachtoffer geworden. Hierbij zijn grote hoeveelheden vertrouwelijke gegevens gestolen. “Cybersecurity is onlosmakelijk verbonden met onze nationale veiligheid en het ongestoord functioneren van onze maatschappij”, zegt minister Grapperhaus. “Nu we zien dat de dreiging van cyberaanvallen blijft toenemen, moet het basisniveau van beveiliging omhoog. Dat kunnen we als overheid niet alleen. De Nederlandse Cybersecurity Agenda kan alleen een succes worden als overheid en bedrijfsleven samen de schouders eronder zetten.” We zijn een half jaar verder en cybersecurity is vaak in het nieuws geweest. Door middel van onderzoeken worden trends gespot, waardoor bedrijven op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen.

IN BUSINESS

security

IT-beslissers denken dat AI het antwoord is op cybersecurityvraagstukken Een ruime meerderheid van de IT-beslissers gelooft dat Artificial Intelligence (AI) en het afgeleide Machine Learning (ML) een cruciale rol gaan spelen bij het oplossen van allerlei cybersecurityvraagstukken. Dat meldt onderzoek van IT-beveiliger ESET. In een onderzoek onder 900 IT-beslissers betitelt 75 procent deze technologieën als silver bullet in de strijd tegen cybersecurity-uitdagingen. De respondenten die positief zijn, menen vooral dat AI en ML gaan helpen bij het sneller vaststellen en daardoor adequater kunnen reageren op cyberbedreigingen (77 procent). Daarnaast gelooft 77 procent dat de technologieën bijdragen aan het verbeteren van de kennis over cybersecurity. Dave Maasland, CEO van ESET Nederland: “Rondom Artificial Intelligence en Machine Learning zijn in de media hypes gecreëerd. Het is zorgwekkend dat die hypes ervoor hebben gezorgd dat IT-beslissers deze technologieën als silver bullet bij de aanpak van cybersecurity-uitdagingen zien. Weliswaar is bijvoorbeeld ML van onschatbare waarde in de cybersecurity, met name in de opsporing van malware. Maar ook ML heeft zijn beperkingen. In cyberspace is er simpelweg niet één oplossing voor een probleem, zeker niet als zich telkens weer nieuwe uitdagingen en bedreigingen voordoen. Voor een goede cybersecurity zijn verschillende verdedigingslinies nodig. ML en AI zijn daar onderdelen van, maar moeten niet de enige laag zijn. Het is uiterst onverstandig dat bedrijven en organisaties in hun cybersecurity volledig vertrouwen op één technologie.”

‘Het cybercriminele landschap is ongekend groot, goed georganiseerd en sterk geautomatiseerd’

Organisaties stuiten op obstakels bij automatiseren IT-beveiliging

Uit het onderzoeksrapport ‘The Challenge of Building the Right Security Automation Architecture’ van Jupiner Networks blijkt dat bedrijven automatisering als dé oplossing zien voor het tekort aan interne cybersecurity-expertise. De meerderheid heeft er echter moeite mee te bepalen wat zij precies moeten automatiseren en wanneer en hoe zij dat moeten doen. Volgens 70 procent is automatisering van cruciaal belang voor effectieve beveiliging; ruim de helft kampt met een wildgroei aan technologie van verschillende leveranciers en onvoldoende interne expertise om die optimaal te benutten. Volgens Cybersecurity Ventures zal cybercriminaliteit in 2021 het bedrijfsleven wereldwijd voor meer dan 6 biljoen dollar schade berokkenen en zullen 3,5 miljoen beveiligingsvacatures onvervuld blijven. Meer dan de helft (57%) van de respondenten zegt niet in staat te zijn om het beveiligingstalent aan te trekken dat nodig is om hun tools voor het automatiseren van de beveiliging te benutten. Terwijl cybercriminelen steeds verder automatiseren zonder belemmerd te worden door enige weten regelgeving, hebben bedrijven te kampen met onderbezette beveiligingsteams, handmatige processen, incompatibele systemen en complexe beleidsregels. Daarmee worden beveiligingsprofessionals bedolven onder taken die de organisatie weinig waarde bieden. “Het cybercriminele landschap is ongekend groot, goed georganiseerd en sterk geautomatiseerd. Cybercriminelen hebben diepe zakken en zijn niet gebonden aan regels, en voeren daarmee de boventoon”, zegt Amy James, directeur Security Portfolio Marketing bij Juniper Networks. “Bedrijven moeten het speelveld egaliseren. Je kunt cybercriminelen simpelweg niet met handmatige beveiligingsprocessen bestrijden, en al helemaal niet hun volgende aanvallen anticiperen. Automatisering is van levensbelang.”

Bedrijven laten steken vallen

Veel bedrijven laten steken vallen op het gebied van cybersecurity. Slechts de helft van de organisaties (46 procent) in de Benelux weet waar al hun gevoelige gegevens zijn opgeslagen. Bij een grote meerderheid van de organisaties (88 procent) is minder dan tien procent van de buitgemaakte data versleuteld. Wanneer de opslaglocatie van gevoelige gegevens onbekend is, wordt het een uitdaging de gegevens te beveiligen. Niet alleen is het lastig al deze gegevens te beveiligen, ook het benutten van data is een uitdaging. Negen op de tien organisaties vindt dat data-analyse hen een voorsprong geeft op de concurrentie, maar toch lukt het twee derde niet om de verzamelde data volledig te analyseren. Dit blijkt uit het wereldwijde onderzoek Data Security Confidence Index uitgevoerd in opdracht van Gemalto.

Vertrouwen in veiligheid gegevens is laag

In het onderzoek komt ook naar voren dat bijna de helft (48 procent) van de IT-professionals perimeterbeveiliging als effectief middel beschouwt om niet-geautoriseerde gebruikers buiten hun netwerk te houden. Hoewel er nog steeds vertrouwen is in perimeterbeveiliging, heeft 28 procent van de bedrijven in de Benelux het afgelopen jaar een inbreuk gehad op het netwerk. Bij een grote meerderheid van de organisaties (88 procent) was minder dan 10 procent van de buitgemaakte data versleuteld. In de Benelux doen we het een fractie beter (67 procent).

IN BUSINESS

kennis

Nieuw BTG-lid

Nader kennismaken met TNO █

Tekst: Marjolein Straatman

TNO is een nieuwe partner binnen de vereniging BTG. De kennisen onderzoeksorganisatie brengt een berg kennis mee, maar hoopt ook veel onderzoeksvragen te verzamelen onder de andere leden. Het doel? Kansen en innovaties stimuleren.

“Goed functioneren van 5G in de toekomst is cruciaal. Voor telecompartijen, maar ook voor eindgebruikers in bijvoorbeeld de zorg, de agrisector en corporate kantooromgevingen. Vooralsnog is een grote optimalisatie vereist, waaraan TNO graag een bijdrage levert. Een mooi overzicht wordt gegeven in de campagne Je leven in 5G (https://jelevenin5g.tno.nl/). Ook test de organisatie met verschillende partijen toepassingen in een speciaal testlab, 5Groningen. Naast de telecompartijen, betrekken we in onderzoeksprojecten steeds vaker ook eindgebruikers om tot de beste kwaliteit te komen. Het is een groep die we vaker willen treffen via het lidmaatschap van BTG”, zegt Berry Vetjens, director Market TNO ICT.

Transfer van kennis

Telecom en ICT is een terrein waarop TNO al geruime tijd actief is. Net zoals de organisatie dat doet in andere branches, opereert TNO

IN BUSINESS

hierin als onafhankelijk orgaan dat bedrijfsleven en overheid adviseert. De visie op Telecom en ICT bestaat volgens Vetjens uit het streven naar snelle, open infrastructuren voor iedereen. Mogelijk kan het delen van expertise binnen BTG hieraan bijdragen. “Kennis is ons product”, zegt managing director TNO ICT Henk-Jan Vink. “In de periode waarin TNO werd opgericht, nog voor de Tweede Wereldoorlog in 1932, was er veel topkennis aanwezig bij de universiteiten, maar vond deze haar weg niet voldoende naar overheid en bedrijfsleven. TNO werd opgericht voor de transfer en heeft die rol gedeeltelijk nog steeds. Overal waar kennis- of marktfalen optreedt zijn wij in place”, zegt hij. Niet alleen kan TNO nieuwe contacten ondersteunen met onderzoek en kennis, ook hopen Vetjens en Vink dat er een wisselwerking ontstaat binnen BTG die uiteindelijk resulteert in nieuwe onderzoeksvragen. Nu al onderhoudt de organi-

satie veelvuldig contact met het bedrijfsleven en de overheid om op de kennisbehoefte in te kunnen spelen. “Technologische ontwikkelingen volgen elkaar in een hoog tempo op, grijpen vaak op elkaar in en versterken elkaar. Grote corporates hebben meestal speciale wensen en gezien hun grootte zijn de vereiste implementaties ook vaak grootscheeps. Dat levert bijzondere vraagstukken op”, zegt Vink. “Ook zien we bij veel bedrijven dat de kennis om bepaalde innovaties alleen te ontwikkelen ontbreekt. Met behulp van de expertise die TNO in huis heeft kunnen kansen worden vergroot. Overigens zien we vaak dat nadat we grote organisaties hebben bijgestaan, het mkb in hun kielzog volgt en ook profiteert.”

Experimenteren

TNO was eerder lid van BTG als grootverbruiker van Telecom en ICT, maar neemt nu een andere

Kennis

meer kennisgedreven co-creatierol in. De ontwikkeling van BTG zelf hielp mee in de afweging om lid te worden, zegt Vink. “De branchevereniging kijkt verder vooruit en is meer de kant van de ICT opgeschoven, wat voor TNO interessant is.” Vetjens meent daarnaast dat het platform dat BTG biedt TNO ook op andere vlakken helpt. “Zo kunnen we op de impact van nieuwe technologieën reflecteren en is het mogelijk om samen met bijvoorbeeld eindgebruikers te experimenteren en in gezamenlijkheid technologieën uit te proberen. Van andere leden kunnen we leren welke toepassingen werken, en waaraan nog behoefte bestaat.” Kennisdeling zou volgens de twee bijvoorbeeld kunnen plaatsvinden in masterclasses van BTG waarin onder meer best practices kunnen worden gedeeld. Hierover zijn de partijen al in gesprek.

Vragen van de toekomst

“In de werkwijze van TNO”, vervolgt Vink, “is het de bedoeling dat wij twee of drie jaar voor de industrie uit denken. Dat betekent dat de kennisorganisatie nu vraagstukken onderzoekt en analyseert die dan gaan spelen, al vergt dat soms veel van de verbeeldingskracht.” Hij geeft een voorbeeld: “Van BTG zijn enkele universitair-medische centra lid. Bij hen spelen verschillende thema’s, waarvan operaties op afstand er een is. Het uitvoeren van remote hartoperaties bijvoorbeeld vraagt enorme veel van technologie.

Simpel gezegd stellen we een doel vast in de toekomst en is onderzoek erop gericht hoe daar samen met partners te komen.”

Uitdagingen

TNO denkt nog meer en een zelfde soort rol te kunnen spelen in thema’s en uitdagingen in telecom en ICT, waarmee grootzakelijke organisaties te maken krijgen. Een thema dat hoog op de agenda prijkt, zo signaleert Vetjens, is de mate van (on)afhankelijkheid van bedrijven ten opzichte van hun providers. “De telecom- en ICT-infrastructuur van een organisatie is cruciaal en de keuzes hierin zijn vaak lastig. Eventuele wisselingen zijn evenmin eenvoudig en gaan bovendien gepaard met hoge kosten. TNO hoopt bij te dragen aan de ontwikkeling van innovaties die zorgen voor meer flexibiliteit als er bijvoorbeeld moet worden gewisseld van aanbieder.” Een tweede belangrijke ontwikkeling voor grote organisaties is de toename van ICT-oplossingen in verschillende bedrijfsprocessen zoals productie, inspectie en onderhoud die voor nieuwe uitdagingen zorgt. Vetjens: “Zeer actueel is het monitoren van veiligheid. TNO werkt daarom onder meer samen met een aantal grote banken in een onderzoeksprogramma over cybersecurity. We zijn heel enthousiast om binnen BTG ook met andere leden in gesprek te gaan.”

Over TNO TNO is een onafhankelijke onderzoeksorganisatie. Kennis en ervaring van TNO worden ingezet op verschillende terreinen. De organisatie werkt binnen negen verschillende domeinen, te weten: Bouw, Infra & Maritiem, Circulaire Economie & Milieu, Defensie & Veiligheid, ECN part of TNO, Gezond Leven, Industrie, Informatie & Communicatie Technologie, Strategische Analyses & Beleid, en Mobiliteit & Logistiek. Bij TNO werken 2.900 professionals.

De focus van TNO ligt ook in dit voorbeeld op de vraagstukken die hierin op termijn gaan spelen.

IN BUSINESS

SMART CITIES

VAN SMART CITY TOT WONDERFUL CITY â&#x2013;&#x2C6;

Tekst: Joost Heessels Beeld: Toin Damen

Een Smart City bouw je samen. Met inwoners, overheid, lokale ondernemingen ĂŠn de IT-industrie. Vanuit die gedachte werkt BTG hard mee aan de ontwikkeling van echte Smart Cities in Nederland. De allereerste mijlpaal was de aansluiting van Krimpen aan den IJssel als eerste gemeente aan het programma van United Smart Cities. Dat is het wereldwijde programma van de Europese economische commissie van de Verenigde Naties (UNECE) en de Organisatie voor Internationale Economische Betrekkingen (OiER) in samenwerking met Join Smart City.

IN BUSINESS

smart cities

Tijdens een drukbezochte Strategische Tafel, georganiseerd door BTG, schoven in de raadszaal van Krimpen stakeholders aan voor een interessante en inspirerende ontmoeting. Zowel BTG-leden vanuit industrie en overheden als inwoners van de gemeente, lokale ondernemers en de plaatselijke wethouders en burgemeester waren van de partij. Kortom, alle ingrediënten voor het zetten van concrete stappen waren aanwezig, en dat kwam er ook dubbel en dwars uit. Na een welkomstwoord van Managing Director & New Business Petra Claessen van BTG, vertelde Olaf Muller, vanuit zijn rol als voorzitter BTG Expertgroup Smart City, over de razendsnelle groei van het thema. “We hebben het in mei 2018 echt opgepakt en op 13 juni jl. op het BTG Business Event in Noordwijk goed neergezet, onder andere met de burgemeester van Krimpen. En de resultaten zijn nu al zichtbaar. De VNG (Vereniging Nederlandse Gemeenten) is er ook volop mee aan de slag. BTG brengt de leveranciers en de grootgebruikers van ICT/Telecom, waaronder veel gemeenten, bij elkaar. Samen pakken we dit segment nu op. We willen met anderen, ook samen met VNG, Nederland ‘smart’ maken. Als expertgroep binnen BTG willen we allereerst definiëren wat een Smart City inhoudt en daarbinnen segmenten bepalen. Dan kun je daar expertise op loslaten, experts bij elkaar brengen en kijken hoe we samen het verschil kunnen maken. Tot slot willen we samen met de Mobile Network Operators met de gemeenten in gesprek, om te kijken wat die meer kunnen doen dan alleen tikken verkopen.”

Innovatie staat ook hoog op de agenda. Zoals de blockchain-pilot die onlangs in gang is gezet. “Ik werk graag met pilots. Het is belangrijk dat je kennis en ervaring opdoet, en dat doe je door klein te beginnen. Is het een succes, dan bouw je het uit. Wordt het niks, dan is er geen man overboord.” Vroom is een man van vernieuwing en experimenten. In zijn vorige functie als wethouder van Waddinxveen begon hij met een Whatsappgroep voor melding van problemen in de openbare ruimte; het werd een groot succes. Zijn rol als voortrekker en vernieuwer blijkt ook wel door als eerste burgemeester aan het smart cities project mee te doen. “Het UN Smart Cities programma zien we vooral als een audit om te weten waar we staan en welke punten zouden moeten verbeteren. Dat binnen dit traject samenwerken zo belangrijk is, besef je als je weet dat onze zustergemeente in Hongarije nu via ons de eerste stad in Hongarije is die aanhaakt bij dit traject. Daarbij kunnen wij van hen leren en zij van ons.” Dat Krimpen de eerste Nederlandse gemeente is die meedoet, heeft wel de nodige afgunst veroorzaakt in gemeenteland, vertelt Vroom. “Burgemeesters zijn ijdele mensen en velen van hen vragen zich af waarom zij niet de eerste waren.” Onder leiding van host Danny Frietman kreeg een aantal specialisten ruimte voor een korte pitch. Jan Honig van CommScope mocht aftrappen

met een pleidooi voor het belang van infrastructuur als een goede basisvoorziening. “De infrastructuur is als de heipalen voor je woning. Die moet goed staan. In veel gevallen moeten koper, glasvezel en wireless een update krijgen om aan de groeiende behoefte van een smart omgeving te kunnen voldoen. Je ziet de groei van slimme applicaties en sensoren in huizen en bedrijven, en nu dus ook in de openbare ruimte. Ook de aanwezigheid van een lokaal datacenter kan het verschil maken. Als je straks bijvoorbeeld zelfrijdende auto’s wilt faciliteren, waarbij je uitgaat van data-uitwisseling binnen microsecondes.” En, niet onbelangrijk, stelde Honig tot slot, “het predicaat smart city kan zomaar zorgen voor hogere huizenprijzen”. Dat zal de aanwezigen uit Krimpen als muziek in de oren hebben geklonken.

Vertrouwen winnen

Edwin Bijl is niet alleen inwoner van Krimpen, maar ook Telecommer in hart en nieren. Hij vertegenwoordigt Post Telecom uit Luxemburg en Join Smart City. Met de komst van United Smart Cities naar Krimpen valt bij hem dan ook alles op z’n plek. ”Ik word hier gewoon ingezogen. Al mijn contacten in de Telecom willen hierbij aansluiten. Rond smart moet je heel veel connecteren en dat doen we vanuit Post Telecom en dat geeft meerwaarde. Daardoor beschikken we hier over een mooi, flexibel datanetwerk waar we mooie pilots mee kunnen ontwikkelen. Aan de andere kant moeten we de inwoners wel meenemen in dat verhaal. Mensen zijn vaak bang en wantrouwend.

Vernieuwing en pilots

Burgemeester Martijn Vroom van Krimpen schetste de speerpunten van zijn gemeente: duurzaam, sustainable, samenleven, veiligheid en dienstbaarheid.

Over Smart Cities

Het onderwerp Smart Cities staat momenteel in het middelpunt van de belangstelling, wereldwijd en ook in Nederland. Smart Cities worden gezien als een intelligente respons op de noodzaak tot stedelijke verduurzaming en toekomstbestendige vitaliteit van stedelijke gebieden. Zowel in het wetenschappelijk onderzoek als in het stedelijk beleid wordt steeds meer de zoeker gericht op de baten en het belang van Smart Cities.

IN BUSINESS

JE LEVEN IN 5G

AUTORIJDEN

FARMING

SPORT BELEVEN

EEN KLEINE TECHNOLOGISCHE REVOLUTIE De implementatie van 5G zal effect hebben op hoe we ons voortbewegen, hoe ons eten wordt geproduceerd en hoe we ons sociale leven inrichten. Stap in de 5G wereld van TNO en beleef hoe autorijden, de landbouwsector, en mediaconsumptie voorgoed zullen veranderen door de komst van de nieuwste generatie mobiel netwerk.

JELEVENIN5G.TNO.NL

smart cities

Sensoren, zelfrijdende auto’s, wat betekent dat?” Een inwoner van Krimpen vult aan: “Het is belangrijk om het vertrouwen te winnen. Wat dat betreft kan de IT-branche zichzelf wel een spiegel voorhouden. Veiligheid heeft de hoogste prioriteit. Als we vanaf het begin ook daaraan werken, wordt een smart city ook een wonderful city.” Bram Reinders is visionair en houdt zich bezig met talloze beleidsstukken, strategische plannen om met name Nederland te innoveren. Momenteel schrijft hij aan een smart city strategie, in opdracht van minister-president Marc Rutte. Een co-creatie waaraan al ruim 150 mensen hun input hebben geleverd. “Ook BTG zal hierop input geven” aldus Petra Claessen. “Nederland loopt voorop, digitaal is een randvoorwaarde voor succes, maar het gaat natuurlijk om de inwoners. We gaan uit van een holistische benadering. Kijken hoe we die sustainable goals kunnen halen. Dat gaat over voedsel, circulariteit, mobiliteit, energie. In dit laatste geval werken we bijvoorbeeld aan een project om huizen energiepositief te maken.

We beginnen met tien huizen en bij succes bouwen we door naar honderd en zo verder naar 1 miljoen. Met een team van specialisten, waaronder IT’ers, IT-beheerders en een psycholoog.”

Smart city building

Aan het eind kwamen er nog enkele gespecialiseerde bedrijven aan het woord. Zoals Sustainder, die slimme armaturen bouwt voor in lantaarnpalen. “Die als zintuigen van de openbare ruimte functioneren. Bijvoorbeeld door aan te gaan als er een fietser langskomt of een camera activeert als ergens afval wordt geloosd. We werken veel samen met bedrijven die ook weer slimme technologie leveren, zoals RIVM als het gaat om de meting van geluidskwaliteit, en een bedrijf dat een technologie ontwikkelt dat specifiek geluid detecteert tot zestig meter en dan een camera activeert.” Een ander mooi voorbeeld van smart city building kwam van CCV, bekend leverancier van infrastructuur voor betalingstransacties. Zojuist is CCV een loyalty programma gestart met zestig lokale ondernemers in Roosendaal. Hiervoor

hebben zich inmiddels 7.000 consumenten aangemeld, waaronder ook veel uit het nabijgelegen België. Het betreft een pilot om data te analyseren en te kijken wat de ondernemers hiermee kunnen. Tot slot pitchte Esther Buitenhuis van Dataclub. “Met data kun je alles, en het kan geanonimiseerd”, verzekerde zij de ca. tachtig aanwezigen in de zaal. En, “met data delen word je groter.“ Delen maakt alles mooier, zo mag wel de eindconclusie zijn van deze bijzondere bijeenkomst. Niet alleen werd door de interactie met de aanwezigen veel duidelijk over wat smart city inhoudt en wat voor mooie zaken het kan brengen. Al staande de bijeenkomst werden volop allianties gesmeed en contacten gelegd. Zo kreeg de burgemeester tijdens de meeting al zeven aanmeldingen van geïnteresseerden in een energiepositief huis, wilden de aanwezigen vanuit het onderwijs aansluiten bij de IT-aspecten van het project, vroegen de aanwezige slager en de lokale supermarktondernemer advies over energiezuiniger werken, wilde de gemeente Krimpen meer weten over het project in Roosendaal en wil een aantal van de aanwezigen meedenken over de smart city strategie. Missie meer dan geslaagd.

‘Digitaal is een randvoorwaarde voor succes, maar het gaat natuurlijk om de inwoners’

IN BUSINESS

Interview

Petra Smeets, CIO Gasunie

Van infrastructuur naar infostructuur Aan de ene kant een zeer complex en high-tech gasleidingnet dat aangestuurd en gemonitord wordt. Aan de andere kant een reguliere kantooromgeving waar automatisering cruciaal is. Het is niet iedereen gegeven aan een dergelijke diversiteit en complexiteit op ICT-gebied sturing te geven. Wél aan Petra Smeets, CIO bij Gasunie. █

Tekst: Joost Heessels Beeld: Toin Damen

Op het moment dat we het terrein voor het indrukwekkende kantoorgebouw van Gasunie in Groningen oprijden, is de middagpauze net begonnen. Mensen verlaten het terrein voor een wandeling en een hardloopgroepje snelt langs de slagboom. Op dit tijdstip oogt het als een bedrijvige stad in het klein, en dat is het eigenlijk ook. Want bij Gasunie werken 1.700 mensen, van wie zo’n 300 op de centrale ICT-afdeling. Petra Smeets is nu twee jaar CIO van Gasunie. Daarvoor was zij sinds 2005 actief in tal van andere managementfuncties

IN BUSINESS

binnen de organisatie, waaronder, finance, inkoop, regulering & public affairs en verkoop van gastransport.

Complexiteit

De afdeling ICT houdt zich binnen Gasunie bezig met de reguliere kantoorautomatisering en daarnaast met een keur aan applicaties om de primaire en secundaire businessprocessen te ondersteunen, vooral ook met de automatisering rond het fysieke gastransport. “Bij dat laatste gaat het onder meer om

Interview

ons gastransport besturingssysteem”, vertelt Petra Smeets. “Een ICT-systeem dat gebruikmaakt van allerlei geografische data, data over de status van ons netwerk en de installaties en data van metingen waar gas ons net inkomt en uitgaat. We moeten immers zorgen dat we gas met de juiste kwaliteit en druk afleveren. En we moeten natuurlijk rekening houden met het afnamepatroon. Hiermee kan bijvoorbeeld adequaat worden ingespeeld op piekmomenten, bijvoorbeeld bij koude.” Dat begeleiden en monitoren van het gastransport van bron of opslag naar de vele klanten in binnen- en buitenland gebeurt via meerdere IT-systemen die in dat gastransport besturingssysteem samenkomen. Mensen vanuit onze centrale commandopost besturen zo het hele gastransport. Security is daarbij essentieel voor een organisatie als Gasunie, die wordt gerekend tot de vitale infrastructuur klasse A. De allerhoogste klasse, waartoe naast gas ook elektriciteit, drinkwater en opslag en verwerking van nucleair materiaal horen. Voor al deze diensten geldt dat uitval of verstoring tot ernstige maatschappelijke ontwrichting leidt en een bedreiging vormt voor de nationale veiligheid.

Vernieuwing

Kortom, een zeer complexe IT-operatie. “Deze zomer is de hele ICT-structuur rond het gastransport vernieuwd en hebben we een nieuw gastransport besturingssysteem in gebruik genomen. Het oude IT-systeem was grotendeels 25 jaar oud en heeft plaatsgemaakt voor state-of-the art software waarbinnen alles samenkomt. Waarbij we alle geo- en asset-informatie ter beschikking hebben, met mogelijkheden voor simulaties. Dat was een hele operatie, maar dat is wel goed gegaan.” Belangrijk verschil, het oude systeem was zelfbouw. “Dat heeft het altijd geweldig goed gedaan”, constateert Smeets. “maar is niet toekomstbestendig. Nu hebben we ook in lijn met onze digitale visie voor de toekomst gekeken welke ‘standaard’ software er in de markt was en waar we die konden toepassen. Zo hebben we samenwerking gezocht met een partij die wel een standaardpakket heeft voor elektriciteitstransport. Zodat we uiteindelijk, samen met externe partners, een nieuw systeem hebben gebouwd, op basis van een bestaande marktstandaard. Een systeem dat wij nu gebruiken, maar dat in de toekomst door zusterbedrijven van ons kan worden ingezet. En uiteraard een systeem dat op de nieuwste technologie gebouwd is, met integratie naar allerlei aanpalende systemen, waardoor je er ook naar de toekomst toe op kunt doorbouwen.”

Standaarden inzetten

“In IT-land zie je dat het voorheen gebruikelijk was om veel zelf te bouwen”, gaat de CIO verder. “Nu zie je een beweging naar de cloud en ook naar standaard applicaties die in de markt beschikbaar zijn. Voor ondersteunende, secundaire, processen zoeken we steeds meer naar beschikbare marktstandaarden.

En daar maken we, als dat kan, gebruik van de publieke cloud. Dat doen we bijvoorbeeld op het gebied van HR-ondersteuning, ons declaratiesysteem en het inkoopsysteem.” Volgens Smeets een ingewikkeld, langdurig en vaak complex traject, waarbij goede contacten én contracten met externe leveranciers essentieel zijn. Waarbij erop moet worden toegezien dat deze voldoen aan security-eisen en de AVG. “Onze sourcing-strategie is dat we in de toekomst voor die systemen waar Gasunie niet onderscheidend is meer en meer gebruik willen maken van standaard producten en de overgang gaan maken naar de cloud. Deze omslag is een traject dat nog jaren duurt.” Bovendien is het niet alleen een technische operatie. Nieuwe systemen vergen vaak ook aanpassing van processen en raken dus ook werkwijzen en gedrag. Petra Smeets: “Je moet mensen leren met de nieuwe systemen te werken. Vaak ziet het er anders uit, werkt het net iets anders. Belangrijk daarbij is dat je de groep gebruikers in het hele traject meeneemt, dat ze input kunnen geven, dat je ze traint.”

Connectivity is key

Gasunie is druk bezig met connectiviteit. “We bewegen als maatschappij naar een duurzame energiehuishouding waarin gas - en Gasunie - een andere rol speelt. Waarin ook duurzame gassen zoals groen gas en waterstof zullen worden gebruikt. Dat kan zonder ingrijpende wijzigingen aan ons transportnet door onze leidingen. Ook kijken we naar de mogelijkheden van warmte en CO2-opslag. We blijven uiteraard actief in gas, omdat dat de economie en maatschappij helpt om die verandering naar duurzaam vorm te geven. Daarvoor heb je de flexibiliteit van gas nodig en connectiviteit. We werken hierbij samen met andere partijen, omdat wij geloven in systeemintegratie. Niet of/of, maar en/en: een optimale mix van energiebronnen. Waarbij partijen zoals Gasunie met een heleboel andere spelers, groot en klein, willen samenwerken om te zorgen dat we maatschappelijk gezien zo slim mogelijk onze energiehuishouding inrichten. Betrouwbaar en tegen zo laag mogelijke kosten.”

Enterprise Connectivity

Petra Smeets is een van de sprekers op het Enterprise Connectivity Event, 30 oktober 2018 op het SS Rotterdam. Zij zal het met name hebben over de digitale visie van Gasunie waarvan zij in dit artikel een tipje van de sluier oplicht. Petra is verheugd dat ze een steentje kan bijdragen aan het BTG-event. Immers: “Netwerken is belangrijk. Het is goed dat je mensen ontmoet uit andere sectoren en bedrijven. Zij hebben heel vaak met dezelfde uitdagingen te maken. Het uitwisselen van kennis en ervaringen is dan heel erg waardevol. En je werkt steeds meer samen met allerlei partijen uit de samenleving, op allerlei manieren. Daarom is het zo belangrijk dat een organisatie als BTG er is op het gebied van ICT- en Telecom-grootgebruik.”

IN BUSINESS

Passende ICT-oplossingen voor iedere organisatie

Zetacom is de ICT specialist om de samenwerking, bereikbaarheid en werkprocessen van organisaties te verbeteren: in het MKB, de groot zakelijke markt en in het bijzonder de gezondheidszorg. De focus ligt daarbij op het gebruiksgemak van oplossingen voor eindgebruikers en het rendement voor de organisatie. Wij blijven na het realiseren van de initiĂŤle oplossing als partner meedenken en meewerken aan het gebruik en verdere ontwikkeling.

Benieuwd wat Zetacom voor u kan betekenen? Bel 088 - 938 2200 of kijk op zetacom.nl.

Telefonie

Netwerken

Zorgsystemen

Interview

Kantoorautomatisering

Een andere vorm van connectiviteit ziet Gasunie op het niveau van medewerkers en de innovatie op het gebied van de kantoorautomatisering. “Daar hebben we dit jaar een versnelling in aangebracht. Het is een onderdeel van onze digitale visie dat mensen makkelijk plaatsonafhankelijk en digitaal, dus papierloos, moeten kunnen werken. Het streven is ook om aanzienlijk minder te gaan printen. We zien dat we steeds meer samenwerken, intern en extern. In dat kader willen we bereiken dat mensen minder documenten rondmailen. Dat je meer deelt en dat er dan ook maar één juiste versie van een document is. Ik moet daar zelf ook over nadenken hoor, dat is echt nieuw. Het betekent dat mensen makkelijk moeten kúnnen samenwerken en delen. Daarvoor hebben we het programma digitaal werken gedefinieerd. Deze verandering is niet voor iedereen makkelijk. De apparatuur is niet het probleem, wel hoe je samenwerkt. We zijn onder meer naar Office 365 in de cloud gegaan. Dan krijg je te maken met nieuwe apps als OneDrive, OneNote en Sharepoint Online.Om medewerkers te ondersteunen in de nieuwe werkwijze hebben we een heel programma met online en klassikale trainingen opgezet en een digitaal plein ingericht waar alle informatie te vinden is. Daarnaast hebben we zogenoemde digicoaches, die aan je bureau komen om ‘hands on’ te helpen als je hulp nodig hebt. IT is mensenwerk. De techniek is niet zo moeilijk voor mensen die er voor doorgeleerd hebben. Maar het werkt pas als het mensen ondersteunt en niet hindert in hun dagelijkse werk . Een IT-project is dus ook een change management-project. Dat bepaalt of het slaagt of niet. De uitdaging is om de woorden en ambities om te zetten in daden. Rekening houdend met wie wat nodig heeft voor zijn of haar werk.”

Ondersteunend en verbindend

Binnen Gasunie is ICT een serviceprovider, stelt Smeets. “Wij moeten heel goed weten waar Gasunie voor staat, waar we heen willen en wat daar voor nodig is. De business bepaalt dat uiteindelijk. Het is wel belangrijk dat wij goed samenwerken met andere onderdelen en het gesprek met de business aangaan. Onze digitale visie en nieuwe sourcing-strategie zijn dan ook samen met de business tot stand gekomen. Dat is ook connectiviteit, dat moet je samen doen. Daarbij is ICT ondersteunend, maar – omdat we overzicht hebben van nieuwe technologische ontwikkelingen – ook steeds meer leidend in het aangeven van de richting. ICT is als een spin in het web. Zonder IT zouden wij niet kunnen bestaan. We bewegen daarbij van infrastructuur naar infostructuur.”

Vrouw in de IT

“Vrouw zijn in een mannenwereld is mij niet vreemd. Toen ik hier begon, waren er in de energiewereld weinig vrouwen”, stelt de CIO tot slot. Op heel veel plekken binnen Gasunie was ik de eerste vrouw. Op inkoop, finance, en nu ICT. Inhoudelijk moet je zorgen dat je kunt meekomen, maar ik ben geen IT-deskundige. Gelukkig heb ik allemaal hele kundige ICT’ers in het management team en op de afdeling, daar ben ik meer van. Mensen meenemen, allignment met business-collega’s, zorgen dat we van elkaar snappen waar we mee bezig zijn en waar we mee zitten. Dat samenwerken en goed communiceren, dat kan ik toevoegen. En mijn brede managementervaring binnen Gasunie is heel waardevol. Dan snap je goed wat de verschillende taken, zorgen en belangen zijn. Ik geloof in de kracht van de combinatie tussen mensen met een technische inhoud en mensen met andere skills. ICT is iets van mensen en niet alleen machines en programma’s.”

Over Gasunie

Gasunie is een Europees gasinfrastructuurbedrijf dat het hogedruk transport van aardgas en groen gas in Nederland en Noord-Duitsland regelt. Gasunie heeft daarbij twee hoofdactiviteiten: het verzorgen van gereguleerde transportdiensten via het gastransportnet in Nederland en Duitsland en het aanbieden van overige infrastructuurdiensten al dan niet in samenwerking met andere partijen. De infrastructuur verbindt leveranciers en eindgebruikers van energie. Het fungeert als internationaal knooppunt in de aan- en doorvoer van gas. Gasunie beheert en ontwikkelt daarvoor gasinfrastructuur en gashandelsplaatsen: gastransportnetwerken, internationale transitleidingen, gasopslag, LNG-infrastructuur en virtuele gashandelsplaatsen. Door het netwerk in Nederland en Duitsland gaat bijna een kwart van het totale gasverbruik in de Europese Unie.

IN BUSINESS

Klaar voor de digitale transformatie van uw organisatie?

De wereld wordt steeds digitaler. Werken doen we vaker mobiel en in de cloud. Dat vraagt om een digitale transformatie van uw organisatie. Alleen dan kunt u klanten behouden. En kunnen uw medewerkers samenwerken, waar en wanneer ze maar willen. Maar hoe zorgt u ervoor dat uw organisatie altijd beschikbaar ĂŠn veilig is? KPN helpt bij uw digitale transformatie, met uw organisatie, klanten en medewerkers als uitgangspunt. Kijk opkpn.com/grootzakelijk

Voel je vrij.

Gadgets

Fun meets Function In de wereld van tech en toepassingen struikel je over de gadgets. Vaak overbodig, maar soms ook erg handig voor in het dagelijks zakelijk gebruik. De redactie van BTG Magazine speurt dan ook voortdurend naar handige tools, die je werk soms een stuk leuker of efficiĂŤnter kunnen maken. We zetten de belangrijkste hier op een rij.

De slimme ring Past een horloge niet bij je, maar wil je toch je eigen slimme apparaat bij je hebben? Dan is een smart ring een perfecte uitkomst. Motiv, een van de marktleiders op het gebied van smart ringen, levert slimme ringen. De Motiv Ring is een van de kleinste fitness-trackers die er op de markt is. Het houdt je activiteiten, slaappatroon en hartslag bij. En dat terwijl je hem gemakkelijk om je vinger kunt dragen. De ring synchroniseert met je smartphone en geeft op die manier alle informatie door in de speciale Motiv App. Je hoeft zelf niet aan te geven wat voor activiteit je doet, want dat herkent de Motiv Ring zelf. Verder is de ring duurzaam, waterdicht, gaat de batterij drie dagen mee en is hij op te laden via usb. Momenteel is het apparaat alleen nog verkrijgbaar in de Verenigde Staten, maar is binnenkort ook in Europa beschikbaar.

Liggend werken?

Dat kan met The Altwork Station. Door deze combinatie van een bureau en een bureaustoel kan je liggend werken. Maar ook zittend en staand. Volgens het bedrijf krijg je door het feit dat alles verstelbaar is minder snel rugklachten. Het bureau kwam op de markt door 3 miljoen dollar aan investeringen.

Een beamer op broekzakformaat

De minibeamer Sony MP-CD1 is een kleine projector die je aan smartphone kunt opladen. Het apparaatje is niet groter dan een gemiddelde mobiele telefoon en kan op een volle accu maar liefst twee uur lang beelden tonen. Heb jij mooie beelden te tonen aan bijvoorbeeld een businesspartner, maar is er geen laptop in de buurt? Dan is de minibeamer van Sony een perfecte oplossing.

IN BUSINESS

5G: hype versus realiteit â&#x2013;&#x2C6; Tekst:

Martijn Kregting

Wat is de stand van zaken van 5G in Nederland? Hoe ver zijn operators met hun proeven? Wat zijn de kansen en mogelijkheden waarmee het bedrijfsleven straks daadwerkelijk zijn eigen processen en dienstverlening aan zakelijke en particuliere klanten kan verbeteren? Kortom, wat kunnen we vanaf welk moment verwachten van 5G en de operators die het aanbieden?

IN BUSINESS

5G komt er aan. Voor consument en bedrijfsleven lijken de kansen en mogelijkheid oneindig. In veldtesten realiseren operators en netwerkleveranciers al gigabitsnelheden. Met technologie zoals carrier aggregatie en Massive MiMmo wordt hier al op voorgesorteerd. Bij proeven met toepassingen zoals in de joint venture 5Groningen worden de voordelen voor bijvoorbeeld landbouw, transport en logistiek duidelijk. Het gebruik van nieuwe technologie zoals drones, grootschalig gebruik van videostreaming; het moet allemaal mogelijk worden als vanaf circa 2020 de eerste 5G-netwerken in Nederland live gaan. En het is ook hard nodig, want het faciliteert de digitale transformatie van samenleving en bedrijfsleven. Die transformatie is zowel een must als een bron van nieuwe verdienmodellen.

Hype versus realiteit

Tot zover de hype. Nu de realiteit. Gigabitsnelheden klinken leuk, maar die worden vooralsnog alleen in veldtesten gehaald waar verbindingen niet moeten worden gedeeld. 100 Mbps is realistischer. Op beleidsgebied worstelt de overheid met de geplande fusie van T-Mobile en Tele2, want pas na een besluit van de Europese Commissie hierover kan de veiling van voor 5G bedoelde frequenties (700, 1400 en 2100 MHz) plaatsvinden. Dat is eind 2019, maar mogelijk ook 2020. Bovendien ontbreekt vooralsnog het zo belangrijk geachte 3,5 GHZ-spectrum, want dat is boven de lijn Muiden-Zwolle voor de veiligheidsdiensten gereserveerd (het satellietgrondstation in Burum). Staatssecretaris Mona Keijzer van EZK stelt dat er druk aan ‘oplossingsrichtingen’ wordt gewerkt die uiterlijk eind 2018 bekend worden. Tot die tijd loopt Nederland uit de pas met de rest van Europa en de wereld. In onder meer Spanje en Italië zijn recent al veilingen gehouden (al vraagt elders in dit blad EZK-beleidsmedewerker en TU Delft-onderzoeker Peter Anker zich af of een veiling zoals bij 2/3 en 4G wel de beste methode is om 5G tot een succes te maken). Daar kunnen operators al aan de slag.

Verwachtingen realistisch houden

Jurjen Veldhuizen, Solution Director, Huawei Nederland, vindt 5G ook een hype. De technologie staat volgens hem letterlijk bovenaan de hypecycle van Gartner. Met alle kans dat de hooggespannen verwachtingen binnenkort leiden tot een omslag en dat bedrijven zich gaan afvragen waar het nu echt allemaal zoveel beter voor is. Veldhuizen vindt het belangrijk om de verwachtingen realistisch te houden.

“Er is een belangrijk verschil tussen 5G en de voorgangers. Ging het voorheen vooral om connectiviteit en simkaarten, nu gaat het veel meer om het bieden van connectiviteitsdiensten vanuit een intelligent netwerk. Dat is een stap verder voor operators en een manier om afnemers verder te ontzorgen.” Maar de belofte van 5G moet je ook realistisch zien, meent Veldhuizen. Het is niet alsof het voor elke vorm van connectiviteit beter is. En wie denkt dat er over een paar jaar een landelijk dekkend 5G-netwerk ligt, zal bedrogen uitkomen. Het zal veel meer een mix van allerlei technologieën en frequenties worden, afhankelijk van de regio en het soort gebruik. Volgens de solution director gaat er veel aandacht uit naar de multibandveiling. Maar geen van het te licenseren spectrum is ‘voorgeprogrammeerd voor 5G’. “3,5 GHZ staat veruit vooraan als het gaat om 5G-toepassingen. Het biedt een goede combinatie van capaciteit en dekking. Maar dit spectrum wordt dan niet geveild. Het 700-MHz-spectrum komt dan vrij, maar dat biedt weinig capaciteit.”

Beperkte mogelijkheden operators

Kortom, operators zullen niet direct heel veel kunnen doen met de verworven licenties. Er worden niet vanaf 2020 snel landelijk dekkende 5G-netwerken uitgerold. Veldhuizen: “Ik denk dat er per regio, per business- en gebruikerscase wordt gekeken naar de beste mix. Beneden de lijn Muiden-Zwolle bijvoorbeeld op termijn wel 3,5 GHZ, daarboven millimetergolven in de 26 of 28 GHz – al zijn die vooral geschikt voor afstanden tot 300 meter. Verder carrier aggregatie van blokken spectrum in twee, drie of vier banden en Massive Mimo in de 2,6 GHz-band.” Kortom, een diverse mix van 5G-technologie en het al ingezette LTE Advanced Pro. Die mix moet geleidelijk aan steeds meer capaciteit en snelheid leveren. Maar daar moet niet de soms geclaimde 1 tot 2 Gbps downloadsnelheid van worden verwacht. “Dat zie je in veldtesten, maar ik denk dat je voorlopig moet uitgaan van een meer realistische 100 Mbps voor iedereen. Dat is al een verdubbeling van wat je nu in de praktijk bereikt met carrier aggregatie van drie spectrumbanden.” Veldhuizen verwacht ook dat operators zich meer zullen bezighouden met het verbeteren van de uploadsnelheid. Met het toenemend gebruik van devices die gegevens versturen – zoals videobeelden van een landbouwdrone – zal vooral de vraag naar meer uploadcapaciteit groeien. Nu is dat vaak nog een knelpunt. “Een realtime video-

stream voor monitoringdoeleinden vergt zeker 50 Mbps. Daar zullen dus nog slagen in moeten worden gemaakt.”

Meeste gebruikerscases in video

Veldhuizen ziet de meeste gebruikerscases in video zitten. Daar kan bovengenoemde mix van 5G – afhankelijk van benodigde capaciteit – uitkomst bieden. Hij denkt dat het om zeker 60 procent van de toepassingsgebieden gaat. Drones die landbouwgrond inspecteren, mobiele beveiligingscamera’s die realtime beelden in hoge resolutie doorsturen, al dan niet menselijke inspectie van booreilanden, bedrijventerreinen etc. Operators kunnen hier met intelligente netwerken ontzorgen door voor elke dienst flexibel de juiste mix van connectiviteit te bieden, met lage latency en hoge betrouwbaarheid voor bedrijfskritieke doeleinden. Hierop kunnen andere partijen voortbouwen met specifieke toepassingen voor verticals in bijvoorbeeld landbouw, industrie of logistiek. “Elke partij moet doen waar hij goed in is,” benadrukt Veldhuizen. “Voor operators biedt 5G de mogelijkheid zich te differentiëren met toepassingsspecifieke connectiviteit. Voor IT-aanbieders biedt het nieuwe businesskansen. Voor eindklanten biedt het de mogelijkheid om hun primaire processen te optimaliseren. Uiteindelijk ligt de winst vooral in sneller en beter beslissen op basis van nieuwe, realtime gebaseerde inzichten.”

Leercurve nodig

Wanneer zullen deze toepassingen echt op groter schaal beschikbaar komen? Veldhuizen verwacht niet eerder dan 2022, 2023, zoals TNO ook al in een eerder stadium heeft aangegeven. “Dat betekent niet dat je tot die tijd moet wachten om ermee te beginnen. Iedereen heeft een leercurve nodig om met dit soort nieuwe mogelijkheden om te gaan.” Hij hoopt wel dat de overheid strakker de hand gaat houden aan de 5G-ontwikkeling. “In het VK en in Duitsland worden hele duidelijke ambities vertaald naar duidelijk beleid. Vaak gaat het om een mix van 5G, glasvezel en belangrijke verticals die ervan kunnen profiteren. Daar wordt actief op gestuurd. In Nederland zou dat beter kunnen. Het gaat toch om je economisch concurrerend vermogen.”

>>>

IN BUSINESS

Strict veilig!

Strict is leidend in digitale innovatie en cyber security. Wij staan voor u klaar voor onafhankelijk advies, ethical hacking en governance, risk & compliance. Bezoek www.strict.nl voor meer informatie.

5g Vodafone: drie focusgebieden

Vodafone Nederland, onderdeel van VodafoneZiggo, werkt onder meer met huisleverancier Ericsson samen om IoT-toepassingen voor consumenten en bedrijven via 5G voor te bereiden. Dat maakte de operator in september bekend. Kijkend naar zakelijk gebruik, ziet Vodafone vooral toepassingen voor 5G binnen drie focusgebieden: 1. 2. 3.

Enhanced Mobile Broadband (eMBB) Massive IoT Critical Communications

Enhanced Mobile Broadband (eMBB) richt zich vooral op de wens van consument en samenleving voor hogere breedbandsnelheden, het gebruik van virtual reality, streamen van 8K videobeelden etc. Massive IoT gaat over de sterke groei van het Internet of Things Denk bijvoorbeeld aan het plaatsen van sensoren in waterleidingen, dijken, auto’s, fietsen, containers etc. Critical communications betreft de mogelijkheid die 5G biedt om het netwerk als het ware op te knippen (network slicing) en delen ervan toe te wijzen aan bijvoorbeeld hulpdiensten. Hierdoor blijft bij een crisissituatie de communicatie tussen deze hulpdiensten mogelijk. 5G biedt dus meer mogelijkheden op gebied van snelheid, coverage en netwerkbeschikbaarheid. Vodafone verwacht dat alle sectoren kunnen profiteren van de uitgebreide mogelijkheden van 5G. “Wij verwachten dat met name steden, gezondheidszorg en mobiliteit in eerste instantie profiteren van de mogelijkheden van 5G. Omvang van het bedrijf maakt niet zoveel uit, omdat we zien dat met name startups de nieuwe technologie omarmen”, stelt een woordvoerder. Verder stelt de operator dat het 5G niet als losse technologie voor dienstverlening ziet. Bundeling met vaste toegang gebeurt nu al. “Op dit moment bundelen we op propositieniveau al mobiele met vaste diensten via onze converged diensten, dus een bundeling op dat vlak ligt voor de hand.”

KPN: nu al voorsorteren op 5G

KPN ziet dat het bedrijfsleven in zijn algemeenheid voorsorteert op 2020 voor de eerste 5G-toepassingen. “Zoals eerder verteld, zullen we met ons 4G-netwerk stapsgewijs voorsorteren op de komst van 5G. Veel toepassingen hoeven dus niet te wachten op 5G. Vanzelfsprekend heb je voor een volwaardige 5G-ervaring ook het spectrum nodig dat daarvoor bedoeld is (700 MHz en 3,5 GHz)”, stelt woordvoerder Stijn Wesselink. Volgens de woordvoerder is het een misverstand dat 5G alleen om hogere snelheden draait. Behalve op mobiel breedband, richt 5G zich juist op toepassingen op het gebied van internet of things (IoT) en extreem betrouwbare connectiviteit met lage latency. “Voor de hoge snelheden is met name de 3,5 GHz frequentie van belang, maar voor de andere 5G- toepassingen bieden ook de andere frequenties tal van mogelijkheden.” 5g biedt flexibiliteit, korte reactietijd In tegenstelling tot 4G wordt 5G naar verwachting een ecosysteem waar veel bedrijfstakken, industrieën en gebieden van kunnen profiteren, voorziet KPN. Behalve op een hogere snelheid richt 5G zich nadrukkelijk op flexibiliteit in het netwerk om hele korte reactietijden en een hogere betrouwbaarheid te ondersteunen. Dat maakt een breed scala aan nieuwe toepassingen mogelijk voor klanten en industrieën. “Het is daarom heel belangrijk dat we nu al samen met klanten en technologie partners onderzoeken hoe 5G bedrijfsprocessen kan optimaliseren en de klantervaring kan verbeteren. We onderzoeken in onze field labs dus ook nadrukkelijk hoe we deze nieuwe netwerktechnologie in combinatie met ontwikkelingen zoals artificial intelligence, drones en augmented/virtual reality kunnen inzetten voor tal van slimme toepassingen.” In de vier field labs voor 5G-toepassingen waar KPN begin 2018 van start ging, is wel bewust gekozen voor kansrijk geachte toepassingen, zoals toepassingen in stedelijke gebieden, de agrarische sector, de (maak-)industrie en de automotive sector.

T-Mobile: IoT belangrijke use case 5G

T-Mobile wijst erop dat het al in 2017 een landelijk NB-IoT netwerk gelanceerd heeft. “NB-IoT is een 5G-dienst en zal deel gaan uitmaken van ons 5G netwerk,” stelt woordvoerder Joost Vente. “T-Mobile heeft het bedrijven mogelijk gemaakt om laagdrempelig met IoT aan de slag te gaan. Een voorbeeld is de connected coffee machine, die het mogelijk maakt voor een kleine service provider van koffiemachines om aanzienlijk te besparen op kosten voor service monteurs.” Wanneer de overname van Tele2 wordt goedgekeurd, heeft T-Mobile beloofd om als eerste landelijk 5G aan te bieden in 2020. Dat zal op basis van de 700 MHz frequentieband zijn die – zo verwacht T-Mobile - in 2020 zal worden geveild. Vente: “Het 5G netwerk zal een integraal onderdeel zijn van ons 2g/3G/4G netwerk, dat niet alleen het snelste maar ook al drie keer achter elkaar het best geteste mobiele netwerk van Nederland is.” 5G versnelt digitalisering 5G-connectiviteit zal volgens T-Mobile helpen om de digitalisering van Nederland te versnellen. Om de belofte van 5G waar te maken is echter ook 5G-capaciteitsspectrum nodig, dus 3,5 GHz spectrum. “Naast hogere snelheden zal 5G meer capaciteit bieden en daarnaast nieuwe use cases mogelijk maken die vooral van belang zijn voor bedrijven, zowel grote bedrijven als het mkb.” Samen met moederorganisatie Deutsche Telekom kijkt T-Mobile naar use cases zoals campus netwerken, waarbij een op maat geconfigureerd netwerk ‘as a service’ wordt aangeboden aan bedrijven en instellingen.

Tele2: geen inhoudelijke reactie

Tele2 Nederland laat weten vanwege mededingingsrechtelijke redenen (de voorgenomen fusie met T-Mobile) niet inhoudelijk te kunnen reageren. “In algemene zin, kunnen we aangeven dat wij de (technologische) ontwikkelingen op de voet volgen”, stelt een woordvoerder. “Verder verwijzen wij naar de belofte van het voorgenomen fusiebedrijf (Tele2 en T-Mobile) dat het fusiebedrijf (als de voorgenomen fusie goedgekeurd wordt) in 2020 landelijke 5G dekking wenst te realiseren.”

IN BUSINESS

Interview

Digitalisering maakt Amsterdamse haven slimmer, efficiënter én voorspelbaar

Met een goederenoverslag van ruim 81 miljoen ton, een jaaromzet van 150 miljoen euro en bijna 70.000 arbeidsplaatsen is Port of Amsterdam een van de motors van de economie in de regio Amsterdam. De haven groeit en heeft ambities om sneller, slimmer en schoner te worden. Arjan Kampman, Head of Digital & IT bij Port of Amsterdam, werkt met zijn team en de totale organisatie aan innovatieve plannen om dat mogelijk te maken. █

Tekst: Gijs Ettes Beeld: Jorn van Engelen

Na jaren van sterke groei bezet de haven van Amsterdam nog steeds een plek in de top vijf zeehavens van West-Europa. De haven wil die positie behouden en versterken, onder meer door een focus op excellente service, innovatie en duurzaamheid. Zo wordt de energietransitie versneld en wordt er ruimte gemaakt voor activiteiten die bijdragen aan de duurzame en circulaire economie. Uiterlijk 2030 wil de haven kolenvrij opereren. Daarnaast wordt gewerkt aan het versnellen en slimmer maken van de operationele processen, zodat de haven van Amsterdam internationaal beter kan concurreren en zich kan positioneren als voorkeurshaven. IT en digital zijn essentieel om die verbeteringen te faciliteren, aldus Arjan Kampman, die alle digitale inspanningen van de Amsterdamse haven overziet. “Mijn eerste taak toen ik hier twee jaar geleden begon, was het vernieuwen van onze datacenters en het toekomstbestendig maken van de IT. De

IN BUSINESS

transitie van on-premise naar de cloud van Microsoft Azure was een belangrijke, omdat het ons in staat stelt om flexibel en schaalbaar te zijn en veel optimaler onze dagelijke operatie kan ondersteunen. Ook kunnen we dankzij de cloud sneller inspelen op nieuwe ontwikkelingen, zoals Big Data en mobiel werken. Volgend jaar maken we de overstap naar de mobiele werkplek, zodat onze mensen tijd- en locatieonafhankelijk hun werk kunnen doen.”

Agile wijze

Het Digital & IT-team van de Amsterdamse haven bestaat uit zo’n 22 mensen, die in multidisciplinaire business teams zelfstandig aan producten werken. Arjan: “We werken sinds de start op een Agile wijze, zodat we beter kunnen anticiperen op de marktvraag en volop kunnen experimenteren. Voorheen moesten we voor het valideren van een product of oplossing vaak een meerjarig traject in, nu kunnen we stakeholders vanaf

Interview

de start betrekken in ons ontwikkelproces en vrijwel direct een product naar de markt uitrollen.” De digitale transformatie waarin de haven zich bevindt, beschouwt Arjan als één groot changemanagement-proces. “Daarbij is het de kunst om partijen en klanten zo snel mogelijk aan te haken, kritisch naar jezelf te kijken en continu open te staan voor feedback en daarvan te leren. Alleen zo kun je als haven relevant blijven in een snel veranderende wereld. Daarnaast zijn we doorlopend bezig om te schetsen welke kansen nieuwe technologieën bieden.” Een goed voorbeeld is project Poseidon, een identificatiesysteem voor duwbakken dat in samenwerking met een aantal rederijen is ontwikkeld. “Een duwbak is in principe een stalen bak met drijvende voorraad, zonder technologie of energievoorziening aan boord. Daardoor is lastig te bepalen waar de bak zich op een willekeurig moment bevindt. Door weerbestendige sensoren op duwbakken te plaatsen en die te koppelen aan een online systeem, wordt het mogelijk ze niet alleen binnen het havengebied, maar overal in Europa te volgen. Een rederij komt immers ook op andere plaatsen zoals de havens van Rotterdam, Hamburg en Antwerpen. Via het klantplatform kan een rederij de duwbak direct terugvinden en inzetten op het moment dat nieuwe lading moet

worden vervoerd. Omdat we via het platform ook automatisch het havengeld innen, nemen we een deel van de administratie uit handen van de klant. Op termijn is het plan om veel meer klanten op het platform aan te sluiten, zodat er een ecosysteem ontstaat van partijen die elkaar kunnen vinden en samenwerken. Hier zit geen verdienmodel achter; de achterliggende gedachte is om betere service richting klanten en prospects te bieden, zodat we als haven aantrekkelijker worden.

‘IT en digital zijn randvoorwaarden voor verandering’ Dynamische sluisplanning

Dat de Amsterdamse haven volop in beweging is, blijkt ook wel uit het feit dat wordt gewerkt aan een nieuwe zeesluis. Het wordt de grootste ter wereld, met een lengte van 500 meter, breedte van 70 meter en diepte van 18 meter. Arjan: “De nieuwe sluis moet in 2021 gereed zijn en geeft ons de mogelijkheid om meer en grotere schepen te ontvangen, 24 uur per dag en zeven dagen per week. Om nu echter al het operationele

IN BUSINESS

Interview

Artist impression van de nieuwe zeesluis

Hoewel technologie niet de oplossing an sich is, ziet Arjan het wel als een van de belangrijkste middelen om verandering teweeg te brengen. “Dankzij slimme technologieën en het analyseren van Big Data kunnen we veel meer doen op het vlak van een slimmere, snellere en schonere haven. De producten en ecosystemen die we momenteel bouwen, stellen ons in staat klanten nog beter van dienst te zijn. Door tegelijkertijd andere havens hierop te laten aanhaken, verkrijgen we als Europa een sterkere positie en kunnen we gezamenlijk optreden richting Amerika en Azië.”

proces te verbeteren, hebben we een dynamische sluisplanning ontwikkeld. Die maakt inzichtelijk wanneer schepen door de sluis kunnen en op welk moment ze de sleep- en/ of loodsdienst nodig hebben. Hiermee bereiken we een flinke efficiency-verbetering. De volgende stap is om met IoT meer intelligentie toe te voegen. Met behulp van slimme sensoren kunnen we het aantal verwachte schepen en hun lading in elke periode van het jaar voorspellen. Met die kennis weten we hoeveel schepen geschut moeten worden en hoeveel de haven weer kunnen verlaten. Op eenzelfde manier worden truckparkingsensoren ingezet om te bepalen waar vrachtwagens zich op het haventerrein bevinden en hoe de bezetting van parkeerplaatsen eruitziet. En dan hebben we nog een applicatie genaamd Easydock, waarmee cruiserederijen zelf hun ligplaats kunnen boeken en faciliteiten daaromheen. Een andere tool genaamd Riverguide voorziet de binnenvaart van tooling en informatie zodat die beter kan inschatten wat kan worden verwacht in een bepaalde haven.”

Experimenteren met blockchain

Arjan denkt dat de ontwikkelingen op het gebied van IT en digitalisering in de komende tien jaar veel groter zullen zijn dan wat er de afgelopen decennia heeft plaatsgevonden. “Je hoeft slechts een blik op de Gartner Hype Cycle te werpen. De technologische ontwikkelingen volgen elkaar in rap tempo op en de groei van data is exponentieel groot. Je moet jezelf als organisatie blijven aanpassen en durven experimenteren, anders mis je - letterlijk en figuurlijk - de boot. Ik zie een grote rol weggelegd voor blockchain, daarmee wordt hier in de havenregio al volop geëxperimenteerd. Zelf zijn we een op blockchain gebaseerd energieplatform aan het neerzetten dat vraag en aanbod samenbrengt en het te allen tijde mogelijk maakt om in (duurzame) energie te handelen. Elders op het haventerrein voeren een olieterminal en een auto-importeur tests uit met blockchain, om bijvoorbeeld ladingen te volgen, de historie van producten te verifiëren en inefficienties uit het proces te halen. Dit soort initiatieven zullen de komende vijf jaar een grote impact hebben.

‘Met slimme technologieën maken we de haven tot een voorkeurshaven’

Profiel Arjan Kampman

Arjan Kampman (1982) is eindverantwoordelijk voor alle Digital- en IT-activiteiten die plaatsvinden binnen de Port of Amsterdam. Na het behalen van een doctoraal Technische Bedrijfswetenschappen in 2007 en een master Business Administration (Business & ICT) in 2008 ging hij aan de slag bij Air France-KLM, aanvankelijk als Management Trainee IT. Later bekleedde hij er rollen als Senior Manager IT en Director Customer Experience. In september 2016 maakte hij de overstap naar de Amsterdamse haven om daar het proces van digitale transformatie in goede banen te leiden.

IN BUSINESS

indoordekking

Een slimmere campus dankzij indoorconnectiviteit █

Tekst: Gijs Ettes

Een campus met hoogwaardige connectiviteit zowel inpandig als daarbuiten, draadloos en zonder lock-in van provider en vendor. Daar streeft SURF, de ICT-samenwerkingsorganisatie van onderwijs en onderzoek, naar met het project ‘Indoorconnectiviteit op de campus’.

IN BUSINESS

Indoordekking Themabijeenkomst

Indoordekking vanuit diverse invalshoeken

In het verleden draaide indoordekking met name om het realiseren van goede mobiele dekking, onder meer door de aanleg van een een DAS (Distributed Antenna System). Des te beter de panden van onderwijs- en onderzoeksinstellingen werden geïsoleerd, des te ontoegankelijker ze werden voor radiocommunicatie van buitenaf. Met als gevolg dat een 06-verbinding bij het betreden van het pand zomaar kon worden verbroken.

Dekking voor één provider

Maar bellen wordt steeds minder belangrijk en kan ook prima via internet, vertelt Maurice van den Akker, die het team ‘draadvrij’ bij SURF leidt. “Helaas zie je dat instellingen bij het realiseren van indoordekking geregeld kiezen voor technologieën die slechts gedeeltelijk een oplossing bieden. Indoordekking wordt meegenomen in aanbestedingen voor mobiele-telefonieabonnementen voor medewerkers. Daardoor wordt slechts dekking voor één provider gerealiseerd, waar gebruikers met een abonnement van een andere provider niks aan hebben. En na een jaar of vier kan het zomaar zijn dat je als instelling opnieuw aanbesteedt en overstapt naar een andere provider. Je moet dan de hele infrastructuur die je hebt liggen, vervangen. Enorm kostbaar natuurlijk.” Frans Panken, innovator e-science bij SURF, trekt de vergelijking met de situatie van zo’n dertig jaar geleden. “Onderwijsinstellingen gingen destijds naar een provider met hun vraag naar dataconnectiviteit. Net als toen is er nu vaak slechts één smaak om uit te kiezen, in de vorm van een groot, log systeem dat beperkt is tot die ene provider. Wil je een totaaloplossing voor alle Nederlandse providers bieden, dan heb je nog drie systemen nodig, in dezelfde omgeving en met een vergelijkbare technische implementatie.” SURF ziet dat er op dit vlak nog veel valt te winnen. “Daarom zijn we afgelopen zomer gestart met het uitwerken van use cases en het vertalen ervan naar een eerste versie van een systeemarchitectuur. Het gaat ons er met name om dat je inpandig een heel betrouwbare infrastructuur krijgt, zodat bijvoorbeeld een Skype-call niet

wordt afgebroken als het wifi-netwerk overbelast is en je overschakelt naar het interne 4G- of 5G-netwerk. Daarnaast willen we docenten en studenten gegarandeerde, daadvrije bandbreedte bieden. Op die manier verwachten we dat het vertrouwen in radiotechnologie groeit en alle bekabeling naar werkplekken en (mobiele) apparatuur/instrumenten kan komen te vervallen. Nog dit jaar willen we de systeemarchitectuur voorleggen aan de mobiele operators, zij spelen een belangrijke schakel in de implementatie. Zodra we aansluiting met operators hebben gevonden, kunnen we een pilot op locatie doen om te zien hoe het in de praktijk werkt. Uiteindelijk streven we naar multiprovider-indoordekking. We willen dat iedereen die op en rond de campus werkt, optimaal verbonden is en niet wordt gehinderd door een gebrek aan bandbreedte, snelheid of betrouwbaarheid. Bandbreedte is zuurstof. Meer capaciteit en snellere verbindingen komen uiteindelijk ten goede aan het onderwijs in Nederland.”

Flexibiliteit

Maurice ziet dat de campus aan het veranderen is, van een plek waar alleen tijdens kantoortijden onderwijs wordt gegeven tot levende stad met dag en nacht activiteit. “Studenten, docenten, medewerkers, onderzoekers en bezoekers: allemaal hebben ze meer en meer behoefte aan een ontmoetingsplek om samen te werken en ervaringen uit te wisselen. Die rol kan de campus

Op 3 december 2018 wordt van 13:30 tot 18:30 uur in het bestuursgebouw van de Universiteit Utrecht de themabijeenkomst ‘Indoordekking vanuit diverse invalshoeken’ gehouden. BTG organiseert deze themabijeenkomst over indoordekking in samenwerking met de Expertgroep Indoordekking. Onderwerpen die aan bod komen, zijn: • Neutral Hosting – Basestation Hotels en gebiedsontsluiting; • Cluster Development door CBRE; • Small Cells door SURFnet. Voor meer informatie en aanmelden: www.BTG.org.

prima vervullen. Ook is het een uitstekende locatie voor samenwerking met het bedrijfsleven en voor startups om zich te vestigen.” Dat vereist wel een hogere mate van flexibiliteit. “Daarom werken we aan een ‘smartcampus’ waarbij we sensortechnologie inzetten om onder meer bezoekersstromen realtime in kaart te brengen. Als we weten waar het rustig is en welke ruimtes niet bezet zijn, dan kunnen we daar ad hoc groepen naartoe sturen. Door locaties specifieker in kaart te brengen, hebben we bovendien de mogelijkheid om betere (ICT-) dienstverlening op het juiste moment en voor de juiste groep te leveren. Dan moet wel meer en nauwkeuriger worden gemeten, en de data die daarbij vrijkomt moet direct worden verwerkt en geanalyseerd. Goede indoorconnectiviteit is daarbij essentieel.”

Stapsgewijs De uitdagingen op het gebied van connectiviteit waarmee onderwijsinstellingen te maken hebben, spelen natuurlijk ook in het bedrijfsleven. Het is echter nog lastig in te schatten wanneer het project van SURF gereed is voor een bredere uitrol. Panken: “We zijn pas net gestart en pakken indoorconnectiviteit stapsgewijs aan. Als we op een gegeven moment een werkende systeemarchitectuur hebben, die multivendor en multiprovider is en aansluit op de architectuur van de 3GPP (het samenwerkingsverband van telecomproviders, red.), dan kunnen andere partijen daar uiteraard ook gebruik van maken.”

IN BUSINESS

event

Wat een energie op Digital Now!

Een groot succes, inhoudelijk én qua opkomst. Dat zegt Britt van der Donk van YSE over Digital Now! dat op 5 oktober plaatsvond in Amsterdam. Maar liefst 98 bezoekers kwamen af op het event, dat als thema had: ‘Serving customer needs in a new way’. █

Tekst: Lisette Biesenbeek Beeld: Jurre Rompma

“We zien steeds meer succesvolle organisaties ontstaan die perfect inspelen op de behoefte van de klant”, zegt Van der Donk, “maar in de kern zijn die klantbehoeftes niet anders dan vroeger. Mensen kijken al jaren naar films of nemen een taxi, alleen de wijze waarop, verandert. Zo hebben Netflix en Uber deze markt radicaal veranderd. En Picnic is een van de nieuwste voorbeelden: de eerste online supermarkt die uitsluitend aan huis bezorgt, met de laagste prijs en altijd op de afgesproken tijd.”

IN BUSINESS

Drie sprekers van grote namen

Picnic is ook het bedrijf waar de eerste spreker van de middag, Lars Lockefeer, werkzaam is. Door middel van nieuwe slimme software, een slimme planning en een eigen vloot van elektrische voertuigen helpt Picnic om voedselverspilling tegen te gaan en de klant nog beter te bedienen. Van der Donk: “Lars is developer van het eerste uur bij Picnic. Interessant om van hem te horen hoe zij te werk gaan.”Tweede spreker van de middag was Shridhar Mahesh, Digital Innovation Manager bij Heineken Interna-

tional. De biergigant bouwt op echte connecties met zijn klanten en geeft hen een centrale rol in de organisatie. Van der Donk: “Wat zo knap is van Heineken is dat ze innovatief blijven en niet worden ingehaald door datagedreven nieuwkomers.”Als derde spreker had organisator YSE Lee Boonstra van Google uitgenodigd. “Als er één organisatie is die weet hoe ze met data om moeten gaan, is het Google”, zegt Van der Donk. Boonstra vertelde inhoudelijk meer over AI en Machine Learning. Van der Donk:

EVENT

“Alle sprekers sloegen erg aan, er was voor ieder wat wils.”

Hands-on workshops

Aansluitend konden de bezoekers deelnemen aan een van de vier hands-on workshops. De eerste ging over Conversie Optimalisatie. Danny Postma van Optimizers.co liet deelnemers zien hoe je als bedrijf ervoor kunt zorgen dat bezoekers van je website klanten worden aan de hand van een bewezen conversie optimalisatie proces.

De tweede workshop stond onder leiding van Roeland Doherty van Growth Tribe. Onderwerp van de workshop was Growth Hacking. Doherty liet zien hoe je als bedrijf met snelle experimenten en Growth Marketing Skills de competitie de baas kunt zijn en door kunt blijven groeien. Marian Dragt van Future Skills Lab liet deelnemers in haar workshop kennismaken met de ongekende mogelijkheden van Artificial ntelligence. Zo liet zij onder meer zien hoe je AI kunt inzetten om jouw marketing nog slimmer

en effectiever te maken. In de vierde en laatste workshop liet Lysanne van der Voort met collega’s van Appseven zien hoe je in twee uur tijd een app ontwerpt die goed functioneert en die een probleem oplost voor de gebruiker. “Alle workshops zijn even goed bezocht. De bezoekers waren energiek en na afloop heel erg enthousiast.”

IN BUSINESS

Mobiel bereik binnen gebouwen Tevreden huurders, medewerkers en/of bezoekers

Een Distributed Antenna System, kortweg DAS, is een indoor antenne netwerk waarmee mobiel bereik in een gebouw sterk kan worden verbeterd. Een goed aangelegd DAS systeem biedt op slimme wijze oplossingen voor draadloze uitdagingen. Cellnex kan geclusterde oplossingen aanbieden wanneer in een gebied meerdere bedrijven deelnemen in een ontsluitingsproject. Zo kunnen onder andere bedrijventerreinen, ziekenhuizen en stadions eenvoudig profiteren van de voordelen van een DAS netwerk. Meer weten? Bezoek www.overalbereikmetdas.nl of neem vrijblijvend contact met ons op via 088 205 44 00 of das@cellnextelecom.nl.

www.overalbereikmetdas.nl

column

Danny blogt Op het moment dat dit magazine verschijnt, ben ik waarschijnlijk net mijn koffer aan het pakken voor een inspirerend weekje Barcelona. Nu al, denkt u, Mobile World Congress is toch pas in februari? Klopt. En uiteraard zijn we daar ook weer van de partij. Maar dit keer vlieg ik in het gezelschap van een delegatie van zo’n tweehonderd burgemeesters, wethouders, ambtenaren en andere afgevaardigden van Nederlandse gemeenten. Aangevuld met een bont en boeiend gezelschap leveranciers, startups, consultants en andere innovators. Want half november staat de Fira in Barcelona in het teken van het Smart City Expo World Congress. Een event waar wij al drie jaar als aanjager van het Nederlandse bedrijfsleven en de overheid bij betrokken zijn. Ik vertegenwoordig daar de BV Nederland, zeg maar. Samen met burgemeester John Jorritsma van Eindhoven trek ik daar de kar met een speciaal Holland Paviljoen, als onderdeel van de Smart City Expo. We hebben de afgelopen jaren laten zien dat een goede bijdrage vanuit je gemeente, je regio, altijd leidt tot groei, spin-offs en de wasdom van veelbelovende startups. De innovatiemissie die we samen met die groep mensen doen is met name government-to-government, waarbij we de verbinding tussen de steden herbevestigen. Daarnaast is er ruimte voor innovators en opleidingen. Als Nederland zijn we op de goede weg, we doen de goede dingen. En we kunnen uiteraard nog heel veel leren van elkaar en van anderen buiten de landsgrenzen. Daarom is dit event in Barcelona zo enorm belangrijk.

moeilijk om altijd de juiste keuzes te maken. Als je als lokale overheid te geforceerd voor een bepaalde technologie kiest, is die vaak alweer achterhaald op het moment van implementatie. Dat soort zaken goed afstemmen, daar gaat dit event ook over. BTG is ook prominent aanwezig in Barcelona, en terecht. BTG presenteert zich als de motor onder de ontwikkelingen bij de steden. Onder de BTG-leden zitten veel interessante partners voor projecten. Ik denk dat ze zich door kunnen ontwikkelen tot een belangrijke partner in het Smart Cities verhaal. Daarom is de benadering van regionale clusters vanuit BTG ook sterk. De bijeenkomst onlangs in Krimpen aan den IJssel, de eerste Nederlandse gemeente die meedoet aan het United Smart Cities project van de VN, maakte me ook weer eens duidelijk hoe inspirerend dit werk is. Om op een bijeenkomst de lokale overheid, burgers en vertegenwoordigers uit de tech-industrie met elkaar te zien sparren. Zo positief, zo boeiend en vooral zo constructief. Smart Cities maak je mét elkaar, en vooral vóór elkaar. Als je dat in zo’n lokale gemeenschap dan ook echt aan den lijve ervaart, maakt dat deze internationale meetings extra boeiend. Dat is verbinden in het klein wat wij vaak op een ander level voor de BV Nederland doen. Het tech-klimaat van Nederland naar buiten brengen. Kennis delen, startups helpen. Dat is onze passie.

Ik hoorde laatst dat steden de minilanden van de toekomst zijn. Een mini-ecosysteem waar alles gebeurt en op zijn plek valt. Ik denk dat dat echt zo is. Daarbij blijft het ontzettend

Danny Frietman is bij veel BTG-leden bekend als inspirerend dagvoorzitter en sympathieke presentator. Daarnaast is hij met zijn bedrijf actief in de tech als verbinder en verantwoordelijk voor de nationale afvaardiging op vooraanstaande internationale tech-festivals zoals South by Southwest, Mobile World Congress en WebSummit. Danny Frietman is een geboren en getogen Hagenaar en medeoprichter van Enterprise Summit. Onlangs won hij de Personality Award van The Hague Awards. De stad achter de duinen die hij als ‘zijn onderneming’ ziet.

IN BUSINESS

Thema

Bezoek onze website voor dagelijks InnovatieNieuws, recente publicaties en de BTG Event-kalender

www.BTG.org colofon BTG In Business BTG In Business is een uitgave van de Branchevereniging ICT en Telecommunicatie Grootgebruikers (BTG).

Bestuur Eric Reij (voorzitter), Harry Vermeulen Christian Visser Jack Vink

De vereniging behartigt de belangen van leden inzake Telecommunicatie en ICT, biedt een netwerk voor uitwisseling van kennis en ervaring tussen leden en realiseert inkoopvoordeel via dochterorganisatie TGG.

Contactgegevens Heidestein 7, 3971 ND DRIEBERGEN Telefoon: 0348 - 495045 www.BTG.org

IN BUSINESS

Bladmanagement BTG Petra Claessen en Arianne Rutgers

Productie en vormgeving Magenta Communicatie (Wijchen) www.magentacommunicatie.nl

zonder bronvermelding ĂŠn uitdrukkelijke toestemming van de uitgever (BTG).

Verspreiding BTG Magazine verschijnt in een oplage van 1.000 exemplaren. BTG-leden en bedrijfsvertegenwoordigers van de vereniging ontvangen het tijdschrift als onderdeel van hun lidmaatschap. Niet-leden kunnen het magazine op aanvraag ontvangen. Niets uit deze uitgave mag in zijn geheel of gedeeltelijk worden overgenomen of vermenigvuldigd

Hoewel deze uitgave op zorgvuldige wijze is samengesteld, zijn uitgever en auteurs niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden of onvolledigheden in deze uitgave. Zij aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie. ÂŠ 2018

WE MAKE CONNECTIVITY GROW Op kantoor of onderweg, connectiviteit is een onmisbare schakel om uw business succesvol te laten draaien. VolkerWessels Telecom ontwikkelt en realiseert de netwerken waarop u dagelijks mag vertrouwen.

www.vwtelecom.com 





Wij brengen alles met elkaar in verbinding met technologie die werkt, voor u. On Premises. Hybride. Cloud.

De Alcatel-Lucent naam en het logo zijn handelsmerken van Nokia en worden onder licentie gebruikt door ALE.