TBM 3 2023

JAARGANG 19 NUMMER 3 JULI 2023

Het grootste IT- en telecomplatform van de Benelux

Nieuwe eigenaar Sewan past Pocos als gegoten

Met menselijke verbindingen het verschil maken Special over Private Mobile Networking (en de alternatieven) Lydis tien jaar; hoe beweeg je soepel mee in de veranderende IT-markt?

Epatra Benelux zet volop in op smart office ecosysteem

TBMNET.nl

Colofon

Voorwoord

TBM / Connexie is onderdeel van het grootste telecom- en ICT-platform van de Benelux.

TBM / Connexie is een uitgave van:

Kerkenbos 1015L 6546 BB Nijmegen T - 024 3454 150

Joost Heessels richtte in 1995 de uitgeverij Magenta Publishing op en is sindsdien actief in de telecom- en IT-sector. Daarvoor was Joost actief als hoofdredacteur bij onder meer Wegener en Elsevier.

Uitgever/hoofdredacteur Joost Heessels joost@magentacommunicatie.nl Eindredactie Emiel te Walvaart emiel@magentacommunicatie.nl Laurens van Aggelen Account- en communicatiemanager Serife Bayar serife@magentacommunicatie.nl Vormgeving StudioBont Marie Cecile Oosterhout en Tessa Benders Aan dit nummer werkten mee Muriël Mulder, Twan Kersten, Marjolein Straatman, Rex Vermeulen, Martijn Kregting, Lisette Biesenbeek, Marcel Ederveen, Floris Hulshoff Pol Office management Anniecke van der Heijden administratie@magentacommunicatie.nl Druk Veldhuis Media Abonnementen & adreswijzigingen Doorgeven via magenta@mijntijdschrift.com 088-2266682 onder vermelding van tijdschrift en NAW-gegevens.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en openbaar gemaakt door middel van druk, internet,fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever kan niet aansprakelijk worden gesteld voor persoonlijke of materiële schade veroorzaakt door onjuistheden in deze uitgave.

ISSN 1872 2865 © Copyright 2023

Het zindert rond 3,5 GHz 5G...

In deze editie nemen we een deep dive gebreide special in deze editie. Waarin we in de wereld van Private Networking. De aanbieders van private LTE aan het woord aanstaande komst van de 3,5 GHz band laten, en ook kijken naar alter­ natieven binnen 5G biedt op termijn weer volop als WiFi (7) en Lyfo. Want niet altijd is een nieuwe mogelijkheden voor dergelijke private netwerk aan te raden. Of is het nodig netwerken, denk aan low latency en om het bestaande private LTE netwerk op dichtheid van sensoren (IoT-toepassingen). te schalen naar 5G. En soms is het wél De hele telecommarkt kijkt reikhalzend uit aan te raden. Het lijkt zeker dat de nieuwe naar dit snelle 5G. Daarbij is het 5G mogelijkheden nieuwe kansen gaan wat we nu hebben eerder een bieden, die we nu nog niet in 4,5 G en vooral interessant kunnen schatten. Net als De voor consumenten. de smartphone in eerste instantie gezien werd als smartphone werd in Wanneer we dat snelle een telefoon waarmee eerste instantie gezien 5G gaan krijgen, is je kon internetten. De nog niet helemaal rest is history, zullen als een telefoon waarmee duidelijk. Of moet ik we maar zeggen. je kon internetten. De rest zeggen; helemaal niet is history, zullen we duidelijk. Er loopt nog Naast deze boeiende een rechtszaak van een special hebben we een maar zeggen aantal belanghebbenden keur aan interessante in oktober, er moet nog een verhalen. Zoals de coververhuizing plaatsvinden van het story over de overname van Pocos grondstation in Burum. De verwachting is door Sewan, de introductie van Smart wel, dat we er volgend jaar een keer mee Office door distributeur Epatra, het 10-jarig aan de slag kunnen. De belangen zijn bestaan van Lydis, de nieuwste ont­ groot voor de operators, die tijdens de wikkelingen bij Gigaset en een aantal zeer aanstaande veiling weer diep in de buidel lezenswaardige columns. moeten tasten. En dat geld op de een of andere manier weer willen terugverdienen.

Rest mij om iedereen een mooie zomer­ periode te wensen. We gaan elkaar erna Op dit moment jaagt het rumoer rond zeker weer treffen, want de ICT en Telecom3,5 GHz 5G wel de belangstelling voor markt is altijd volop in beweging. private netwerken aan, zo merken wij op Joost Heessels de redactie. En zo blijkt ook wel uit de uitTBM • JULI 2023

3

Inhoud 19 JAARGANG NUMMER 3 JULI 2023

platform IT- en telecom Het grootste ux van de Benel

enaar Nieuwe eig Pocos t Sewan pas als gegoten gen het verschil maken ke verbindin Met menselij

alternatieven) orking (en de Mobile Netw mee in de eg je soepel r; hoe bewe Lydis tien jaa IT-markt? teem veranderende office ecosys in op smart lux zet volop Epatra Bene

Private Special over

TBMNET.nl

Tot mei dit jaar hadden nog maar weinig mensen in de Nederlandse telecombranche van Sewan gehoord. Dat veranderde snel toen de Franse telecom operator de Eindhovense branchegenoot Pocos overnam.

Voorwaarde, de nieuwe eigenaar moest wel aansluiten bij het DNA van de Eindhovense connectiviteitsspecialist. En dat lijkt prima gelukt, vertelt Richard Jansen, CEO van Pocos.

26 ‘JE ZULT JE MEER MOETEN GAAN VERDIEPEN IN JE KLANT EN VEEL MEER EEN ADVISERENDE ROL GAAN VERVULLEN’

06

Nieuws

14 GFT boekt nieuw omzetrecord

20

in 2022 16 Coverstory: Nieuwe eigenaar Sewan past Pocos als gegoten 20 Epatra Benelux zet volop in op smart office ecosysteem 24 Partner Navigator biedt meest complete database in de ICT 26 Lydis; Hoe beweeg je soepel mee in de veranderende IT-markt?

4

TBM • JULI 2023

29

Subcover private LTE

'NU BEDRIJVEN DE COMPLEXITEIT VAN HET NIEUWE OPEN KANTOOR MOETEN OPVANGEN, IS HET CRUCIAAL OM TE INVESTEREN IN PRODUCTEN DIE OP LANGE TERMIJN VOORDELEN OPLEVEREN’

30 3,5 GHz en de Toekomst van 5G 33 Zorginstelling Amsta voorbeeld van succesvolle uitrol private LTE 34 Partnership Axians en CapX toegevoegde waarde in groeimarkt private LTE 36 MCS ondersteunt partners in het opzetten van

46 Gigaset timmert aan de weg met nieuwe hardware én

succesvolle complexe private netwerken 40 Lyfo biedt prima toevoeging én alternatief voor private netwerk 44

WiFi 7 komt eraan, wat nu?

koppeling met Teams 48

Produktnieuws

52 The Taste of…

Lothar Steegstra (Trends ICT) 55 Column Richard Bordes: Steek je tong uit

56 56 Minder vermoeide hersenen met de IMPACT 1000-headsets van EPOS

34 36

58

Connexie nieuws

62 Column Marcel Ederveen: Zoek jezelf broeder/zuster

58 TBM • JULI 2023

5

Nieuws

Alcatel-Lucent Enterprise betrokken bij SHARESPACE Alcatel-Lucent Enterprise en 14 Europese partners werken samen in SHARESPACE extended reality project om toekomstige hybride sociale ruimtes te creëren. Het SHARESPACE-consortium is een initiatief van 6 miljoen euro dat door de Europese Commissie wordt gefinancierd in het kader van het onderzoeksen innovatieprogramma Horizon Europe. Toepassingen liggen onder meer in de healthcare, sport, kunst en het onderwijs.

Het doel is om hybride sociale interactieruimten te creëren die worden gedeeld door mensen (die extended reality (XR) headsets dragen) en sensoren (Mocap1) en avatars, waarbij beide betrokken zijn bij realtime interacties door middel van het modelleren en renderen van lichaamsbewegingen.ALE's Rainbow CPaaS (Communication Platform as a Service) is een onderdeel van het project en zal de integratie van avatars mogelijk maken als een nieuw type toegangspunt, waardoor de samenwerkingservaring op afstand wordt verrijkt.

Markt private netwerken vertienvoudigd komende vijf jaar Een nieuwe studie van Juniper Research stelt dat de bedrijfs­uitgaven aan private netwerken tegen 2028 wereldwijd bijna $10 miljard zullen bedragen; tegen $ 1 miljard in 2023. De groei zal volgens het onderzoeksbureau met name worden gedreven door de productie-, energie- en openbare dienstensectoren.

Met een groei van 722% worden de drie verticale markten die de markt aanstuurden geïdentificeerd als: Productie - 35%, Energie - 20% en Openbare diensten - 16%. De behoefte aan private netwerken die hoge apparaat dichtheden kunnen ondersteunen (denk aan IoT) en over grote geografische gebieden kunnen opereren, is hierbij een belangrijke factor.

6

TBM • JULI 2023

Exertis lanceert met Poly nieuw UC-platform in de UK Exertis werkt samen met Poly aan nieuw UC-platform Exertis Voice. Dit is recent onthuld aan een groep resellers en zakelijke klanten. Tijdens het event lieten beide bedrijven zien hoe ze de digitale transformatie van de telecomindustrie na de uitschakeling van PSTN en ISDN in 2025 in de UK willen ondersteunen.

Vooralsnog betreft het dan ook een launch in Groot-Brittannië.

De lancering komt terwijl het VK zich voorbereidt op het einde van analoge PSTN- en ISDN-lijnen – nog steeds gebruikt door meer dan 40% van de kleine bedrijven in het land – die in 2025 zullen worden uitgeschakeld. Exertis en Poly beloven een "naadloze overgang" naar digitaal voor klanten als onderdeel van hun overstap naar digitale telefonie.

Exertis Voice is bestemd vanaf één tot duizenden gebruikers.

De verwachte functies zijn met name mobiele PBX, MS Teamsintegratie, geavanceerde analyses, oproepopnames met sentiment­ analyse en transcripties, callcenterfuncties en videoconferenties.

Nieuws

NL Tech Week van BTG geslaagd Eind juni organiseerde brancheorganisatie BTG de eerste editie van de NL Tech Week. Geïnteresseerden konden een bezoek brengen aan het grootste regionale datacenterbedrijf van NL in Groningen, een kijkje nemen bij Airbus in Oegstgeest of de laatste ontwikkelingen rondom 6G ontdekken in Brainport Eindhoven. Dit was slechts een greep uit het programma, dat in vier dagen tijd negen locaties aandeed.

NL Tech Week vond plaats van 12 t/m 16 juni 2023. Tijdens deze week openden innovatiecentra, tech campussen en kenniscentra hun deuren om kennis én innovatie te delen. Tijdens de laatste bijeenkomst bij KPN in Rotterdam werd ook het voorzitterschap van de BTG formeel overgedragen van Eric Reij op Petra Claessen.

Nokia stapt met DXC Technology in groeimarkt private netwerken Nokia en managed service specialist DXC Technology kondigen als onderdeel van een wereldwijd, strategisch partnerschap de beschikbaarheid aan van DXC Signal Private LTE en 5G, een beheerd beveiligd privénetwerk voor draadloze netwerken en een digitaliseringsplatformoplossing die industriële ondernemingen helpt hun activiteiten digitaal te transformeren. Samen bieden DXC en Nokia bedrijven een krachtige oplossing voor organisaties die draadloze netwerken met hoge bandbreedte en lage latency nodig hebben ter ondersteuning van meer automatisering, verbeterde flexibiliteit, operationele technologie (OT) gegevensverwerking en privacy behoeften. DXC Signal Private LTE en 5G is ontworpen om te voldoen aan de groeiende vraag naar private draadloze netwerken in belangrijke marktsegmenten, waaronder productie, energie, gezondheidszorg, supply chain en logistiek, transport en onderwijs.

ACM trekt ruim 400 onjuist gebruikte 0906-nummers in

KLAR Partners investeert in Europese ambities hallo, De Europese investeringsmaatschappij KLAR Partners Limited gaat investeren in telecom en IT-aanbieder hallo,. Als toonaangevend Nederlands bedrijf op het gebied van bedrijfskritische IT-diensten voor MKB-bedrijven wil hallo, met behulp van KLAR een versnelde groei doormaken en verder uitbreiden op de Europese markt. Naast KLAR investeren ook de huidige eigenaren; het management van hallo, en Vortex Capital Partners. Het nam de afgelopen jaren al diverse partijen over. Dit voorjaar traden Business Mobile uit Alkmaar en de Benk Groep uit Eindhoven toe. hallo,’s geautomatiseerde platform biedt MKB en middelgrote bedrijven een one-stop-shop voor bedrijfskritische IT-diensten.

Het aanbod bestaat onder meer uit de moderne Microsoft werkplek, oplossingen op het gebied van security, communicatie/UC en connectiviteit/SD-WAN, en een groeiende praktijk op het gebied in Dynamics CRM en Data Warehousing/Power BI. Bij hallo, werken momenteel 350 mensen, verspreid over kantoren in Nederland, Spanje en het Caribisch gebied. In 2022 had het bedrijf een omzet van 70 miljoen euro. hallo, en Business Mobile uit Alkmaar maakten recent bekend dat Business Mobile zich bij hallo, heeft aangesloten. Het is na Kresco, Aumatics en Benk Groep de vierde overname dit jaar. Business Mobile is onder leiding van Jeroen Gobius du Sart en Sedat Kusgul uitgegroeid tot een bekende aanbieder van KPN1-diensten, met veel trouwe klanten uit allerlei sectoren. Business Mobile zal na een overgangsperiode verder gaan onder de hallo, naam.

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft sinds het ingaan van striktere regels voor doorschakeldiensten 163 telefoonnummers uit de 0906-nummerreeks ingetrokken. De komende weken trekt de ACM er nog eens zo’n 250 in. Op verzoek van de ACM heeft het ministerie van Economische Zaken en Klimaat de regels voor doorschakeldiensten eind vorig jaar aangescherpt. De regels zijn aangepast vanwege het terugkerende probleem van onverwacht hoge telefoonkosten doordat mensen niet door hebben gehad dat ze een nummer hebben gebeld dat hen tegen betaling doorschakelt naar andere nummers. In de nieuwe regels is doorschakelen via 0906-nummers verboden. Ook voor het aanbieden van andere telefoondiensten zijn de regels verduidelijkt of aangescherpt.

TBM • MEI 2023

7

Nieuws

Econocom met nieuwe dienst om energietransities bedrijven te versnellen

MCS distributeur voor Druid Specialist in managed loT-oplossingen en private netwerken MCS gaat Druid’s platform voor private LTE en 5G netwerken in de Benelux distribueren. Druid Software levert private LTE en private 5G SA (stand alone)-oplossingen, via haar Raemis™ technologieplatform. Het doel van deze samenwerking is het leveren van Private LTE (4G) en 5G SA netwerken die naadloos integreren met missie- en bedrijfskritische communicatieprocessen van organisaties. De nadruk zal liggen op innovatieve oplossingen voor de gezondheidszorg, logistiek en industrie.

Het partnerschap ondersteunt MCS in haar streven om haar sterke positie als Private Netwerk-expert in Nederland verder uit te breiden naar de Benelux en voorop te blijven lopen in nieuwe technologische IoT-ontwikkelingen.

Petra Claessen (BTG) benoemd in Europees bestuur EUWENA Petra Claessen, voorzitter BTG, is woensdag 31 mei tijdens de BTG Themabijeenkomst ‘5G en private network’ bij de Schiphol Group benoemd tot bestuurslid van de Europese organisatie EUWENA (European Users Wireless Enterprise Network Association). Deze organisatie maakt zich sterk voor de kwaliteit van private mobiele netwerken in heel Europa.

De bijeenkomst was georganiseerd door de BTG Expertgroep KMBG (Kritische Mobiele Breedbandgebruikers). Aan bod kwamen onder meer hybride netwerken, uitgiftebeleid 3,5 GHz, 5G in de Cloud, internationale ontwikkelingen en dergelijke.

EUWENA (European Users Wireless Enterprise Network Association) werd opgericht in april 2021 vanuit de behoefte aan een initiatief op Europees niveau om de invoering van op 3GPP gebaseerde particuliere mobiele netwerken te bevorderen.

8

TBM • JULI 2023

Econocom, onder meer eigenaar van AplusK en Lydis, start in onder meer Nederland met een nieuwe dienst, ‘Green & Energy’ services.

Deze nieuwe business unit is gericht op het versnellen van de energietransitie van bedrijven in de Benelux. Naast financieringsoplossingen voor energietransities, biedt Econocom nu ook verschillende engineering services, zoals technische audits, energiebesparingsberekeningen, projectmanagement en prestatiemonitoring op basis van energiedata, aan. In Frankrijk heeft Econocom al diverse succesvolle energie­ transities gerealiseerd voor bedrijven zoals o.a. autofabrikant Stellantis (Peugeot, Citroen, Opel, Alfa Romeo, Chrysler etc.), IT- en luchtvaartspecialist Thales en meubelfabrikant Maisons du Monde.

Eerder nam de Nederlandse vestiging van Econocom, waar onder meer AplusK en Lydis onderdeel van uitmaken, LeaseMasters over, een leasemaatschappij met focus op het financieren van machines, apparatuur en IT. Deze overname stelt Econocom in staat om zich verder te versterken in de dynamische markt van het financieren van roerende en digitale bedrijfsmiddelen en ‘device-as-aservice’ oplossingen.

BT Group schrapt 40 procent personeel BT Group gaat tot 2030 zo'n 55.000 banen schrappen, ongeveer 40% van zijn personeelsbestand. Er zullen minder mensen nodig zijn doordat de omvangrijke uitrol van het glasvezelnetwerk nagenoeg is voltooid en door nieuwe technologieën zoals kunstmatige intelligentie (AI). Het doel is om vanaf eind 2025 jaarlijks drie miljard pond te besparen ten opzichte van het uitgavenpatroon van het bedrijf in 2020.

Nieuws

Forse schade door connectiviteitsproblemen 40 Procent van Nederlandse besluitvormers zegt dat ze potentiële deals mislopen en een zelfde aantal ziet zelfs omzetverlies door connectiviteitsproblemen. 78 Procent van hen zegt minimaal een uur aan downtime per week te ondervinden. Europees gezien loopt de schade in de miljarden. Dat blijkt tenminste uit nieuw onderzoek, dat Cradlepoint, specialist incloud-delivered LTE- en 5G-netwerkoplossingen voor edge computing, in samenwerking met marktonderzoeksbureau Censuswide heeft gepubliceerd. Volgens het rapport ‘State of Connectivity in Europe’ loopt het bedrijfsleven in de regio EMEA mogelijk miljarden euro’s mis.

74 procent van alle Europese bedrijven die aan het onderzoek deelnamen, organisaties met 250+ werknemers, ondervond wekelijks minimaal twee uur aan downtime. Volgens Statista kan één uur aan downtime een multinational 332.600 euro kosten, wat betekent dat connectiviteitsproblemen een enorme schadepost vertegenwoordigen voor Europese economieën.

Enghouse Systems neemt activa over van Lifesize Inc.

Avaya gaat wereldwijd UC verzorgen voor G-Star RAW Het Nederlandse kledingmerk G-Star RAW heeft Avaya gevraagd om ervoor te zorgen dat al zijn medewerkers op alle internationale kantoren naadloos met elkaar kunnen samenwerken. Met behulp van Avaya Cloud Office® by RingCentral stelt G-Star zijn teams in staat om het grote aantal inkomende telefoontjes van klanten, partners, investeerders, collega’s en andere stakeholders makkelijker te verwerken – van salarisadministratie tot retourbeleid. De oplossing heeft ook kostenbesparingen opgeleverd ten opzichte van het oude Avaya-systeem dat hiervoor werd gebruikt en leidt tot minder druk op het kleine, maar wendbare IT-team van G-Star.

UC- en CC-hardware leverancier Lifesize Inc. heeft haar activa verkocht aan Enghouse Systems Ltd., een toonaangevend bedrijf voor verticale softwareoplossingen voor onder­ nemingen. Onder de overeenkomst zal Enghouse nagenoeg alle activa en merken van het bedrijf overnemen, waaronder Lifesize, Kaptivo, ProScheduler, Serenova en Telstrat.

De overname volgt na de faillissements­ aanvraag van Lifesize volgens het Amerikaanse Chapter 11 protocol eerder deze maand.

Enghouse is een in Canada gevestigd, beursgenoteerd bedrijf dat bedrijfssoftware­ oplossingen levert gericht op werken op afstand, visueel computergebruik en communicatie voor next gen netwerken.

Capestone breidt uit met nieuwe divisie Private Networks Capestone start met een nieuwe divisie Private 4G/5G Networks als antwoord op de toenemende vraag naar private netwerken. De divisie wordt geleid door Cris van Dalen die per 1 mei is gestart bij Capestone. Cris is werkzaam geweest bij o.a. RadioAccess, Koning & Hartman en Cellnex.

Voor het aanbieden van 4G/5G private mobile network oplossingen gaat Capestone een samenwerking aan met internationale netwerkinfrastructuur leverancier CommScope en zal de huidige samenwerking met Cradlepoint, onderdeel van Ericsson, verder worden uitgebreid.

TBM • MEI 2023

9

Nieuws

Open Dutch ConnectCo kiest Maunt voor glasvezelapparatuur Open Dutch ConnectCo (zusterbedrijf van Open Dutch Fiber), heeft Maunt als exclusieve leverancier van de benodigde glasvezelapparaten, gereedschappen en verbruiksmaterialen gekozen. Open Dutch ConnectCo (ODC) is eerder dit jaar opgericht om in eigen beheer woningen aan te sluiten op glasvezelnetwerken. ODC richt zich daarbij op het laatste deel van het glasvezelnetwerk, van de straat tot in de woning, met de focus op hoogbouw. Als zuster van glasvezelnetwerkbeheerder Open Dutch Fiber, is ODC een belangrijke schakel om nog meer huishoudens te kunnen voorzien van supersnel en betrouwbaar internet.

Simac neemt activiteiten Fomax Test & Connectivity over Simac neemt de handelsactiviteiten van Fomax Test & Connectivity bv uit Harderwijk over. De activiteiten van deze specialist in glasvezel­ techniek sluiten uitstekend aan bij die van haar werkmaatschappij Simac Electronics bv. Deze overname biedt voordelen voor alle betrokken partijen. De eigenaren van Fomax waren met het oog op hun pensionering op zoek naar een partij die hun klanten zekerheid en groei van de dienstverlening kan bieden.

Glasvezel sector krijgt certificering Met de branchebrede certificering voor FttX glasvezelprofessionals wil de nieuwe stichting FttX Certificering het vakmanschap en de kwaliteit van de glasvezelinfrastructuur voor de toekomst borgen. De stichting richt zich daarbij op de beheerfase van FttX-netwerken en streeft naar gefaseerde invoering van de nieuwe certificering door glasvezelpartijen.

De nieuwe stichting wordt bestuurd door KPN, VodafoneZiggo, Open Dutch Fiber, GlasDraad en branchevereniging NLconnect. Binnen de stichting is een College van Deskundigen actief, waarin ook deelname is van BAM Telecom, DELTA Fiber, Dirksen, Eurofiber, Klict, Van Gelder Telecom en VolkerWessels Telecom. De stichting stelt de eisen voor de certificaten en voor de locaties van de glas­vezelexamens. Opleidingen worden aan de markt overgelaten.

Netco Technology ook over naar Yielder Group

Channel doet een derde van totale Europese ICT

De Haarlemse Managed Service Provider en software­ ontwikkelaar Netco Technology bv is vanaf nu onderdeel van Yielder Group. Met de overname bekrachtigt Yielder Group haar groeistrategie. Eerder maakte Yielder Group al de overname van MSP Venéco uit Wateringen bekend. Netco bouwde in 1996 als eerste in Nederland een VPN verbinding tussen Nederland en Japan voor één van haar klanten. Sinds die tijd zijn de netwerken, de vraagstukken, de oplossingen en de uitdagingen alleen maar ingewikkelder geworden. Van VPN's tot geografische load-balancing, van High-speed Intrusion Prevention tot miljoenen spamberichten stoppen, het is een greep uit de dagelijkse bezigheden van Netco.

International Data Corporation (IDC) verwacht dat de ICT-­uitgaven in Europa in 2023 met 2,8% op jaarbasis zullen groeien tot 1.184,5 miljard dollar. Ondanks het moeilijke macro-economische klimaat zullen de investeringen in software en diensten blijven toenemen en de groei van de totale ICT-uitgaven overtreffen. Verwacht wordt dat de uitgaven voor infrastructuur (exclusief infrastructure as a service) via indirecte kanalen in Europa in 2023 met 1,2% op jaarbasis zullen dalen.

ICT- en telecomspecialist Venéco uit Wateringen wordt ook onderdeel van Yielder Group. Met de overname versterkt Yielder Group haar ICT-portfolio en verstevigt het bedrijf haar positie als dé onafhankelijke partner in de zakelijke Telecomen ICT-markt.

10

TBM • JULI 2023

De toegenomen nadruk op digitale transformatie heeft geleid tot veranderingen in de verwachtingen van klanten, waardoor de vraag naar aangepaste multi-vendor oplossingen voor specifieke klantsegmenten en industrieën is toegenomen. Dit heeft geleid tot een grotere uitgavenstroom uit indirecte verkoop via partners.

De uitgaven voor software en diensten zullen naar verwachting de algehele marktgroei blijven aanjagen. Tegen eind 2023 zal naar verwachting ongeveer 58% van de software-uitgaven - applicaties, applicatieontwikkeling en -implementatie en systeeminfrastructuursoftware - via het kanaal verlopen.

Nieuws

Axians versterkt portfolio met HRM & Payroll oplossingen

TiM groep wordt onderdeel van Strict TiM Groep en Strict hebben besloten hun krachten te bundelen op het gebied van ICT-programmamanagement. Digitale transformatie specialist Strict heeft hiertoe een meerderheidsbelang genomen in IT- project- en programma management organisatie TiM Groep.

Deze stap past perfect bij de ontwikkeling van Strict waarin steeds meer focus wordt gelegd op organisatieadvies (verandering naar een wendbare organisatie) en het managen van totale ICT-projecten. Egon Kösters en Gerard de Vries zijn zo’n 25 jaar geleden gestart met TiM Groep.

De organisatie heeft veel kennis en kunde met hun senior programmamanagers. De integratie van TiM Groep in Strict zal in stappen gaan, waarin TiM Groep als zelfstandige businessunit zal functioneren.

Maxhub opent logistiek centrum in Rotterdam Maxhub heeft de volgende stap gezet in haar Europese expansiestrategie met een nieuw logistiek centrum in Rotterdam, Nederland. Maxhub is leverancier van innovatieve communicatie-, vergader- en samenwerkingsoplossingen voor bedrijven. Maxhub is een merk van de CVTE Group, bekend om zijn toonaangevende displaytechnologieën.

In 2021 begon het bedrijf met de uitbreiding naar Europa. Het portfolio omvat innovatieve­ oplossingen die alles bieden wat u nodig heeft voor een moderne conferentie­ omgeving, van aan­raak­schermen tot unified communication-­ producten, alles-inéén LED-muren en commerciële displays, evenals oplossingen voor softwarebeheer.

VINCI Energies heeft Kenmerc Groep HRM & Payroll oplossingen over­ genomen, inclusief de werkmaat­ schappijen Kennys en Mercash.

Met deze overname versterkt VINCI Energies het Microsoft-portfolio van Business Applications binnen het merk Axians in Nederland.

Al meer dan 30 jaar wordt de Kenmerc Groep erkend als specialist van HRM data management en payroll oplossingen met een focus op de ontwikkeling & implementatie van HRM software voor de segmenten gezondheidszorg, kinderopvang, bouw en installatie.

Zakelijke telecommarkt goed voor kwart omzet De omzet uit de Nederlandse telecommarkt groeide in 2022 met 1,3 procent naar 9,94 miljard euro, vergeleken met 9,81 miljard euro in 2021. Dat blijkt uit een analyse op basis van de kwartaalrapporten van Telecompaper. Zowel de consumenten- als zakelijke markt heeft omzetgroei gerealiseerd, waarbij de omzet uit de zakelijke markt iets harder is gegroeid en uit is gekomen op 25,2 procent van de totale marktomzet, 0,4 procentpunten meer dan in 2021.

De zakelijke omzet groeide met 2,9 procent naar EUR 2,5 miljard.

TBM • MEI 2023

11

Nieuws

Microsoft overweegt bundelen van Teams met Office los te laten

5G uitrol RadioLED

Microsoft overweegt om te stoppen met het bundelen van Teams met Office, zo meldt de Financial Times uit betrouwbare bron. Dit om een officieel ​​ antitrustonderzoek door EU-regelgevers te voorkomen naar aanleiding van een klacht uit 2020 van rivaal Slack die beweerde dat de praktijk van Microsoft om de twee diensten te bundelen concurrentievervalsend was.

De gemeente Apeldoorn heeft de samen­werking met RadioLED verbroken, zo meldt omroep Gelderland.

Het bedrijf uit Liechtenstein zou een netwerk van 5G-kastjes in Apeldoorn aanleggen, maar dat is nu van de baan. Een maand geleden nog liet RadioLED weten dat ze weer van start konden met de verdere uitrol van het netwerk.

De stap zou deel uitmaken van een poging van Microsoft om te proberen te voor­komen wat het eerste antitrustonderzoek in meer dan tien jaar zou zijn, nadat het in het verleden had geprobeerd juridische gevechten met de Europese Commissie te voorkomen. Het blijft onduidelijk of het aanbod van de Tech gigant met betrekking tot Teams voldoende zal zijn om de zorgen van toezichthouders weg te nemen.

Exertis breidt uit met cybersecurity-­ portfolio Exertis gaat Exertis Cybersecurity in al zijn Europese kantoren lanceren. De Europese locaties die cyberbeveiligingsoplossingen zullen aanbieden, zijn Scandinavië, Nederland, Italië, België, Frankrijk en Duitsland.

Sinds de overname van Exertis Enterprise (voorheen bekend als Hammer) heeft de cyberbeveiligingseenheid een boost gekregen en is nu op zoek naar verdere uitbreiding.

Exertis breidt daarnaast haar security portfolio fors uit. Zo zijn onlangs verschillende nieuwe leveranciers opgetekend, waaronder Seagate, eSentire, Progress, Scylla, Seceon en Veeam.

12

TBM • JULI 2023

Apeldoorn lijkt van de baan

Het college van Apeldoorn ging in juli 2020 een overeenkomst aan met RadioLED. Dat zou voor 18 miljoen euro een netwerk van minimaal 500 kastjes in de stad aanleggen om zo een supersnel 5G-netwerk aan te kunnen bieden.

Er waren al snel zorgen om straling, privacy en de betrouwbaarheid van RadioLED.

LPWAN IoT-verbindingen groeien komende jaren met 23% Uit recent onderzoek van de analisten van het Britse onderzoeksbureau Omdia blijkt dat NarrrowBand-IoT en LoRa in 2028 goed zullen zijn voor 87% van alle LPWAN-­ verbindingen, waardoor hun positie verder wordt versterkt. De twee technologieën samen domineren de LPWAN(Low Power Wide Area Networks) -markt met meer dan 85% van de verbindingen wereldwijd. Beide technologieën bevinden zich op de goede plek voor IoT-toepassingen; in het populaire middensegment. Met voldoende differentiatie tussen de twee technologieën.

Terwijl NB-IoT aan populariteit wint in Europa, investeren providers zoals Telefonica en DT in satellietgebaseerde NB-IoT-connectiviteit om afgelegen gebieden en blind-spots te bestrijken die het potentieel van IoT-connectiviteit maximaliseren.

Nieuws

People’s Business

Etienne van Diermen

GNX heeft Etienne van Diermen aangetrokken als Director of Partner Sales. Met bijna 10 jaar ervaring binnen Expereo International in verschillende verkoopfuncties, waaronder de laatste 5 jaar als lead voor Channel en Partner sales, brengt van Diermen een schat aan kennis en expertise naar het GNX team. Voordat hij bij Expereo International kwam, werkte van Diermen 4 jaar lang in klantgerichte functies voor een bedrijf dat een cloud-gebaseerde logistieke oplossing aanbood.

Gemma Post-Dijkstra is benoemd als CEO van MCXess en SpeakIntelligence en Ruud van der Aar als Board Advisor, om invulling te geven aan de nieuw uitgewerkte strategie met focus op geavanceerde Call Routing oplossingen.

Gemma Post-Dijkstra heeft ruime ervaring op het gebied van strategievorming, organisatiestructurering en informatie-engineering.

Zij heeft als interimmanager en adviseur bij Bureau Berenschot private Gemma Post-Dijkstra en publieke organisaties aangestuurd en begeleid bij de inrichting van klantcontactcenters, procesoptimalisaties en bedrijfsvoering. Als commercieel manager bij Philips heeft zij ruime ervaring in de telecom- en informatiebranche en organisaties geholpen met Call Routing telefonie-oplossingen. Zij zal de droom van haar broer Marcel, die ruim 20 jaar geleden startte als pionier op het gebied van Call Routing, uitbouwen. Ruud is al circa 30 jaar actief in de telecombranche en heeft meerdere bedrijven en ondernemers geholpen met het realiseren van uitzonderlijke groei. Een jaar geleden zette MCXess al een nieuwe koers in. Naast inbound telefonie ging MCXess ook hybride telefonie en outbound telefonie aanbieden.

Het Axians team telecom operators is deze week versterkt met de komst van een nieuwe clientmanager, Jeroen Kock. Hij komt van Delta Fiber, waar hij als senior partnermanager actief was. Jeroen is geen onbekende in de branche, hij heeft eerder gewerkt bij onder meer Zetacom, KPN en XS4All. Daarnaast gaat Mark Scholtes als Clientmanager het Axians Healthcare team versterken. Hij werkte hiervoor als sales manager in de groente- en fruit business.

Ian Rooker

Enreach heeft Ian Rooker aangesteld als Chief Financial Officer (CFO) en Executive Board Member. Hij volgt Martijn van der Pas op, die na tien jaar een nieuwe senior managementrol bij Enreach op zich zal nemen. Ian Rooker zal als CFO verantwoordelijk zijn voor de financiële strategie van Enreach en toezicht houden op alle financiële processen. Daarnaast zal hij nauw samenwerken met CEO Stijn Nijhuis en de Executive Board om de verdere groei van Enreach te stimuleren en de winstgevendheid van het bedrijf te vergroten. Rooker vervulde eerder diverse bestuurlijke rollen bij multimediaconcerns WPG Uitgevers, FD Mediagroep en was hij werkzaam als CFO bij TLN en Greenchoice.

Sjoerd Klinkers is benoemd tot sales manager voor de Benelux van Riedel Communications. Klinkers is een ervaren informatie­ technologiespecialist en bekwaam in het ontwerpen van AV-oplossingen, accountmanagement en projectengineering.

Hij zal rapporteren aan Wilbert Kooij, regional sales director NoordEuropa en Benelux. Riedel is een Duitse fabrikant en distributeur van communicatie­apparatuur, waaronder onder meer van Motorola.

Sjoerd Klinkers

Techone versterkt positie in OostNederland door overname Felloo uit Almelo Twee recente overnames bij Techone dit keer, het betreft Felloo uit Almelo en Threadstone. Met de laatste versterkt Techone zijn security portfolio.

Voormalige eigenaren van ThreadStone en cybersecurityspecialisten Richard Klein en René Van Etten; "We spreken nog steeds veel ondernemers die denken dat cyber­ security ingewikkeld en duur is of die denken dat cybersecurity de verantwoordelijkheid is van de IT verantwoordelijke. Er zijn zoveel simpele maatregelen waarmee een organisatie weerbaarder wordt gemaakt tegen vormen van cyber criminaliteit. We geloven dat we met het verder uitgebreide dienstenaanbod de juiste producten en diensten hebben om, samen de eindklanten te helpen.”

Techone heeft ook MSP Felloo uit Almelo overgenomen. Deze stap versterkt de aan­ wezigheid van Techone in het oosten van Nederland. Coert Coomans, CEO en bestuurder van Techone zal de directie versterken.

De huidige directieleden, Marthijn Groenewoud en Sandy van Rooijen, zullen aanblijven. Enrico Grobben, medeoprichter en CEO van Felloo, stapt uit de onderneming.

Verder gaat de eerdere acquisitie Scaldis op in Techone onderdeel Lagarde Groep. Beide bedrijven leveren oplossingen en ondersteuning op het gebied van ICT, netwerken en telefonie.

Omdat de dienstverlening, oplossingen en klanten zo goed matchen maakt Scaldis sinds kort onderdeel uit van Lagarde Groep. In januari 2021 was Scaldis de tiende overname in een half jaar van Techone. Een half jaar later volgde Lagarde

TBM • MEI 2023

13

GFT

GFT boekt nieuw omzetrecord in 2022 ondanks moeilijke marktomstandigheden GFT Gemeinschaft Fernmelde-Technik eG, Europa's grootste coöperatie voor bedrijven in de beveiligings- en telecommunicatie-­ industrie, verwelkomde onlangs opnieuw talrijke deelnemers aan haar jaarlijkse algemene vergadering. Zoals al vele jaren gebruikelijk, vond de vergadering plaats in de marge van de voorjaarsconferentie van ITC-systeemhuizen - de grootste branchebijeenkomst in Duitsland, die GFT jaarlijks samen met het VAF Bundesverband Telekommunikation (Duitse Tele­communicatievereniging) naast de najaarsconferentie organiseert.

De twee bestuursleden, Birger T. Aasland en Dr. Stefan Touchard, konden positieve resultaten presenteren voor boekjaar 2022. Dit ondanks de aanhoudende moeilijke marktomgeving na de coronapandemie, die bijvoorbeeld werd gekenmerkt door te hoge inflatiecijfers en aanhoudende problemen in de toeleveringsketen: "We kunnen tevreden zijn met de economische resultaten voor 2022, ondanks alle uitdagingen en verstoringen in de toeleveringsketens, evenals enorme prijsstijgingen en inflatie", vatte bestuurslid Birger T. Aasland samen. De omzet steeg met 12 procent oftewel van 129,7 miljoen naar 145,2 miljoen. Dit is een nieuw omzetrecord voor GFT. Hele jaar positief De positieve omzettrend zette ook in alle kwartalen door. Het eerste en tweede kwartaal noteerden een volumegroei van 5,1 procent en 4,7 procent. De laatste twee kwartalen van 2022 lieten opnieuw een aanzienlijke jaar-op-jaar groei zien met omzetstijgingen met dubbele cijfers. Natuurlijk speelden ook algemene prijsstijgingen van leveranciers

14

TBM • JULI 2023

een doorslaggevende rol in deze resultaten, zoals Aasland toegaf.

Met de goedkeuring van de jaarrekening 2022 door de algemene ver­­­ gadering kunnen de leden zich verheugen op een distributievolume van 4,3 miljoen euro. Een blik op de bedrijfsontwikkeling in het eerste kwartaal van 2023 is ook zeer positief. Op 31 maart 2023 was de centraal gefactureerde omzet van GFT met 33,2 miljoen euro 0,9 miljoen euro of 2,9 procent hoger dan het jaar ervoor. De sterkste groei in het eerste kwartaal van 2023 werd opgetekend door de divisies "Beveiligingstechnologie" en "Diensten". Het bedrijfsonderdeel "Zonne-energie/New Energies", dat in het vierde kwartaal van 2022 werd gelanceerd, droeg ook meer dan 0,4 miljoen euro bij aan de omzetgroei in 2023. De Raad van Bestuur is tevreden: "Aan de winstkant zitten we ook 27 procent boven het voorgaande jaar en 56 procent boven onze geplande waarde met een kwartaalresultaat van 1,4 miljoen euro", aldus Touchard.

Positieve vooruitzichten Zijn collega in de Raad van Bestuur, Aasland, gaf ook positieve vooruitzichten voor het jaar 2023 met betrekking tot belangrijke innovaties en producten bij GFT. Enerzijds presenteerde GFT een nieuw logo en anderzijds het nieuwe GFT-factureringsplatform . "Momenteel is dit het enige leverancier-open factureringsplatform voor telecomdiensten op de markt in heel Europa. Met dit platform krijgt u ondersteuning voor de efficiënte en wettelijke afhandeling van de doorverkoop van telefoondiensten met uw eigen facturering voor uw eindklanten. We hebben de certificering gedaan bij de "Bundesnetzagentur" met het Nederlandse Kwebbl als leverancier en wachten nog op de officiële notificatie zodat we het waarschijnlijk binnenkort kunnen lanceren - een allround zorgeloos

GFT

Dr. Stefan Touchard

Birger T. Aasland

pakket," legt Aasland uit. Over het nieuwe logo zei Aasland: "Dit nieuwe logo maakt ons internationaal sterker en verenigt al onze sectoren die wij als GFT-coöperatie of -gemeenschap vertegenwoordigen."

Uitbreiding ledenbestand De GFT, die in het afgelopen boekjaar haar 50-jarig bestaan vierde met een ceremonie in Berlijn, kon ook in 2022 weer 15 nieuwe leden verwelkomen, wat de aantrekkingskracht aantoont. Daarnaast werden nog eens negen leveranciers nieuw opgenomen met bij­behorende raamovereenkomsten. In totaal is het aantal leden gestegen tot 192 - en natuurlijk niet alleen in heel Duitsland, maar ook in Oostenrijk en Nederland. Aasland sprak dan ook zijn bijzondere dank uit aan de beide directeuren Harmen W. Teesselink (GFT Nederland) en Günter Rappan (GFT Oostenrijk) en aan alle medewerkers.

Het lidmaatschap van GFT heeft vele voordelen, vooral in tijden van crisis, zoals ook commissaris Philipp Kalthöfer in zijn verslag vanuit het perspectief van de Raad van Commissarissen beoordeelde: "GFT heeft haar rol als bolwerk met succes gespeeld en ongerechtvaardigde, niet-­ contractuele prijs­verhogingstendensen van individuele leveranciers afgewezen. Onze leden waarderen dit als een service."

Veranderingen bestuur Nieuwe verkiezingen voor de Raad van Toezicht waren bij toerbeurt. Fabian Ehrk (lid van de directie van de DIERCK Group, Kiel)

en Michael Brase (lid van de directie van SPIE Information & Communication Services GmbH, Berlijn) werden nieuw gekozen in de raad.

Tijdens de constituerende vergadering van de Raad van Commissarissen na de aandeelhoudersvergadering werd Michael Brase gekozen als nieuwe voorzitter van de Raad van Commissarissen, waarbij Oliver Fries

(directeur van effexx Kommunikations- und Meldesysteme GmbH & Co. KG, Siegen) de functie van vice-voorzitter bekleedt.

De andere leden van de Raad van Toezicht van GFT zijn Gerhard Förtsch (directeur van TeleSys Kommunikationstechnik GmbH, Breiten­güßbach) en Philip Kalthöfer (directeur van Kalthöfer Telekommunikation GmbH, Mönchengladbach).

Aanbod GFT Nederland recent fors uitgebreid GFT Nederland heeft recent haar portfolio fors uitgebreid. De groothandel Menlo Electric S.A. is de snelst groeiende distributeur van zonnepanelen en accessoires, PV-modules, omvormers en batterijen in EMEA. Het bedrijf is actief in meer dan 31 markten en biedt zonne-energiecomponenten van vele bekende merken.

Verder is een nieuwe raamovereenkomst met SoftApp BV uit Amersfoort. Deze internationaal georiënteerde cloud service provider, biedt met "The Voice of O365" de mogelijkheid om je Microsoft 365 klanten te voorzien van Teams als volwaardige telefooncentrale in de cloud.

Ook is er een nieuwe raamovereenkomst afgesloten met SmartSD BV uit Breda, distributeur voor camerabeveiliging, toegangscontrole, inbraak- en brandmeldsystemen Een andere nieuwe leverancier die GFT vertegenwoordigt is het Duitse Soft & Cloud. Deze helpt bedrijven, overheden en instellingen om hun IT-middelen beter te benutten. Zo worden gebruikte softwarelicenties van Microsoft verkocht tot 70 procent onder de normale prijs bij dezelfde omvang van de dienstverlening, dus inclusief update- en downgrade-rechten.

Ook nieuw in het aanbod is frogfish surveillance GmbH, leverancier van aanpasbare cameratechnologie en van white label camera-oplossingen. De cameratechnologie wordt in Europa geproduceerd en biedt een hoogwaardig en tegelijkertijd kostenefficiënt alternatief voor de technologie van Aziatische leveranciers. Het bedrijf biedt ook Duitstalige ondersteuning en uitgebreide documentatie.

Meer informatie op: www.gft-eg.nl TBM • JULI 2023

15

Redactie Richard Jansen, CEO van Pocos

16

TBM • JULI 2023

Coverstory

Nieuwe eigenaar Sewan past Pocos als gegoten Tot mei dit jaar hadden nog maar weinig mensen in de Nederlandse telecombranche van Sewan gehoord. Dat veranderde snel toen de Franse telecom operator de Eindhovense branchegenoot Pocos overnam. Een logische overname, bleek al snel. De Fransen werken rustig aan Europese expansie en de eigenaren van Pocos waren al even op zoek naar een koper. Voorwaarde, de nieuwe eigenaar moest wel aansluiten bij het DNA van de Eindhovense connectiviteitsspecialist. En dat lijkt prima gelukt, vertelt Richard Jansen, CEO van Pocos.

Ook Richard zelf kende het Franse Sewan tot een half jaar geleden niet. Toen hoorde hij de naam van de Fransen voor het eerst.

De twee eigenaren van Pocos, Jordi Smits en Simon Poels, hadden eerder aangegeven hun aandelen te willen verkopen. Ze waren af en toe nog wel projectmatig betrokken, maar de rol van enkel aandeelhouder beviel ze toch minder, daarvoor was de binding met de organisatie te groot. Reden voor Richard indertijd om ze te adviseren om hun aandelen van de hand te doen. Richard: “Er waren meerdere partijen geïnteresseerd, zowel nationaal als internationaal.

Maar Jordi en Simon zochten naar een partij die én goed was voor onze ambities én voor onze eigen organisatie. Het siert ze dat ze niet voor de makkelijke weg zijn gegaan. Bij een partij die hier al actief is, loop je toch het risico dat je opgeslokt wordt. ” Onderscheidend Bij Sewan lag dat toch even anders. Zeker, er zijn internationale groeiambities. Maar daar neemt de organisatie de tijd voor. Richard: “Ze doen dat rustig en gedegen. Daarbij zijn al die bedrijven na de overname gegroeid en is er weinig verloop.” Zo werden in 2016 in Spanje, in 2019 in België en in 2020 in Duitsland bedrijven overgenomen en aan de Sewan-organisatie toegevoegd. Uiteindelijk is de ambitie om zo de grootste speler in deze markt in Europa te worden.

Verder viel het Richard direct op dat de drie eigenaren van Sewan een technische achter-

grond hebben. “Dat is heel herkenbaar voor ons. Ook als ik kijk naar onze kernwaarden; diensten die altijd werken, het verschil maken met de menselijke verbinding, zakendoen makkelijk maken en in een keer goed opleveren, om er een paar te noemen:” Er zijn echt schrikbarend veel overeenkomsten. Daarbij hanteren ze dezelfde manier van werken, indirect, met white label, een eigen platform met BroadWorks als basis en focus op automatisering.”

Franse interesse Voor Sewan was Pocos om meerdere reden interessant. Allereerst dus de overeenkomsten; ze verkopen allebei communicatieen IT-diensten voor bedrijven via een partnerkanaal. Beiden bieden distributeurs één enkele interface om hun klanten van begin tot eind te beheren. “Daarbij”, stelt Richard, “is connectiviteit in Nederland enorm beschikbaar én stabiel, de penetratie van verglazing is heel hoog en anders is er wel goed DSL beschikbaar. Daardoor is de adoptie van cloudgerichte diensten over internet, als VoIP en UC, in Nederland groter. In de landen om ons heen is dat niet zo. Van daaruit kunnen wij zeker wat kennis brengen.”

Andersom krijgen Richard en zijn 24 collega’s er ineens 750 collega’s bij, waarvan maar liefst 220 developers. “Dat geeft natuurlijk een enorme slagkracht. De developers en network engineers hier komen naast hun huidige team ook in een global team. Daar kunnen ze samen hun kennis delen en nieuwe projecten

ontwikkelen. Dat is natuurlijk enorm spannend en uitdagend voor ze.”

Daarbij zijn de Fransen al wat verder met het aanbieden van de digital workplace vanuit Microsoft, in combinatie met de firewall van Fortinet. “Dat zou interessant voor ons kunnen zijn.”

Natuurlijke overgang Zoals gezegd gaat Sewan altijd voorzichtig te werk bij een overname. Richard: “Tot oktober nemen we de tijd voor observatie; wat kunnen we van elkaar leren. Waar ligt de synergie. Waar kunnen we integreren. Waar zit laaghangend fruit, denk aan het afstemmen van de financiële pakketten. We gaan elkaar zo beter leren kennen. Daarbij bepalen we van hieruit het tempo. Wij kennen de Nederlandse markt natuurlijk beter.

“We hebben dezelfde kernwaarden en we blijven dezelfde kwaliteit en samenwerking bieden.”

TBM • JULI 2023

17

HET COMMUNICATIE BUREAU MET DE AANDACHT DIE JE VERDIENT Je kent je markt, je doelgroep en je weet wat je wil bereiken. Het ontbreekt je aan tijd en expertise om de communicatie met de markt goed in te vullen. Magenta Communicatie is dé specialist als het gaat om vorm, inhoud en rendement van jouw content.

Content distributie

Content creatie

Offline marketing

Branding storytelling Lead generation

Social media marketing

18

TBM • JULI 2023

Online marketing

www.magentacommunicatie.nl

Coverstory

Wie is Pocos?

Pocos, opgericht in 2002 door Simon Poels en Jordi Smits en gevestigd in Eindhoven, biedt intelligente oplossingen in de marktsegmenten Connectiviteit, Telefonie, Clouddiensten en Mobiel aan Nederlandse bedrijven. Bij Pocos werken 25 mensen, de jaaromzet ligt rond de 8 miljoen euro. Het door Pocos zelf ontwikkelde platform Pulse voegt waarde toe aan de telecom­ oplossingen die zijn partners worden aangeboden: beheer en aankoop van aanbiedingen, technische assistentie en 24/7 toezicht.

“We blijven onze partners optimaal ondersteunen met diensten rondom connectiviteit en telecom!”

Uiteindelijk zal Pocos overgaan in Sewan Nederland en zal de partner portal Pulse overgaan naar de Nederlandse/internationale versie van Sophia, de portal van Sewan.”

Vertrouwen partners Partners staan meestal niet op de banken als een van hun leveranciers wordt overgenomen.

Vaak gaat dat ten koste van de aandacht en de kwaliteit richting het partnerkanaal, erkent Richard. “Mijn team en ik hebben een aantal partners gesproken en daarbij uitgelegd hoe de overname tot stand is gekomen en wat de intenties van Sewan zijn.

En dan kan ik alleen maar hopen dat ze hetzelfde gevoel krijgen wat wij hier ook allemaal hebben. Ik heb er zelf alle vertrouwen in. We hebben dezelfde kernwaarden en we blijven dezelfde kwaliteit en samenwerking bieden. Het voordeel voor de partners is daarbij dat we meer slagkracht hebben en sneller kunnen ontwikkelen. Mogelijk ook

op ons portfolio, waarbij we gebruik kunnen maken van de slagkracht van Sewan. Maar de manier van samenwerken blijft de Pocos manier. En ik moet zeggen, de partners reageren over het algemeen erg positief.”

En Richard zelf; “Mijn rol zal wel wat veranderen, maar ook niet zo veel hoor.

Samen met Barry Sprengers en Jelle de Bruijn vormen we nu het MT. Wij overleggen alles met elkaar en bespreken de KPI’s rond financiën en sales en marketing.

Dat blijven we doen, nu met Sewan erbij. We hebben business rules afgesproken, waarbij wij binnen vrij ruime bandbreedtes kunnen opereren en investeren.

Vanuit Sewan zal een van de drie eigenaren naast mij formeel als bestuurder opereren. En voor de rest gaan we vooral verder waar we gebleven waren; onze partners optimaal ondersteunen met diensten rondom connectiviteit en telecom!”

Wie is Sewan?

De Franse telecomscale-up Sewan is in 2007 opgericht door Alexis de Goriainoff, David Brette en Christophe Cresp.

De onderneming streeft ernaar om het gebruik van bedrijfscommunicatie te vereenvoudigen. Daartoe biedt Sewan drie productfamilies voor communicatie, connectiviteit en datahosting, die kunnen worden besteld, gefactureerd en geconfigureerd via één enkele interface, Sophia genaamd. Van zeer kleine organisaties tot grote groepen, het aanbod van Sewan kan worden aangepast aan alle behoeften van een professionele wereld met voortdurend veranderende werk­ methoden.

Sewan heeft zich ontwikkeld tot een belangrijke pan-Europese speler met een omzet van 180 miljoen euro in 2022. De onderneming telt 775 werk­ nemers, 125 000 zakelijke klanten en meer dan een miljoen eindgebruikers, met verkoopactiviteiten in vijf landen: Frankrijk, Spanje, België, Duitsland en Nederland. Sewan heeft ook een netwerk van meer dan 1.250 distributie­ partners, waaronder operatoren, IT-integratoren, telefooninstallateurs en internetproviders. www.sewan.fr TBM • JULI 2023

19

Redactie

Epatra Benelux zet volop in op smart office ecosysteem Van “traditionele” distributeur van AV-apparatuur naar gespecialiseerde smart office aanbieder. Epatra Benelux zet een grote stap richting de toekomst en legt de focus op de nieuwste technologische ontwikkelingen in de werkomgeving. “Wij creëren een smart office ecosysteem, waarvoor we oplossingen bedenken en producten selecteren”, vertelt Hans de Blois enthousiast. De directeur van Epatra Benelux stelt dat kennis delen en samenwerken in het kanaal hierbij een absolute must is. De Blois over de ambitieuze, maar ook realistische koers van Epatra Benelux.

20

TBM • JULI 2023

Epatra

de grote fabrikanten, kan je niks toevoegen.

Dan is het op lange termijn of specialiseren of schaalvergroten. Dat zie je op alle markten, op alle gebieden.”

Uiteindelijk maakte Epatra Benelux de keuze om zich volledig te gaan richten op smart office. Voor Hans en voor Epatra Benelux vallen onder Smart Office drie verschillende onderdelen; Smart Office technologie, Smart Office interior en Smart Office behaviour.

“Daarmee creëren we een betere balans tussen hardware en software. Bovendien willen we zo een recurring business platform neerzetten, omdat wij geloven dat de audiovisuele markt zijn langste tijd heeft gehad.

Waar je je voorheen kon onderscheiden met specialisme op productgebied, is AV nu een commodity geworden die onder IT valt.

Daarnaast is AV uitgegroeid tot een sluitpost bij kantoor- en projectinrichting.”

Ecosysteem creëren Hans constateert dat veel resellers denken vanuit het product en proberen een oplossing te verkopen. “Ben je vooruitstrevend, dan kun je in een ecosysteem terechtkomen. Maar dat kunnen er maar weinig. Wij gaan dat juist omdraaien. Wij proberen een smart office ecosysteem te creëren waarvoor we op­lossingen bedenken en producten selecteren. Die trend zie je op alle gebieden, waarbij de afgelopen drie jaar, mede door covid, bedrijven zijn gaan nadenken over de inrichting van hun kantoren.”

Alvorens Hans uitgebreid ingaat op het veelbelovende concept van Smart Office, plaatst hij de oorspronkelijke corebusiness van Epatra Benelux in perspectief tot deze transitie. “Epatra Benelux is van origine een distributeur van audiovisuele apparatuur.

We leverden projectoren, displays en allerlei presentatieproducten aan de kantorenrichters en de IT-markt. We zijn enorm hard gegroeid.

Epatra Benelux werd distributeur van alle grote merken als Epson, LG en Sony. In de loop der tijd is er veel veranderd in deze markt. We hebben trends zien komen en zien gaan. Als Epatra Benelux kun je je richten op een rol als distributeur, dozenschuiver of broadliner.

Maar we hebben eerlijk tegen elkaar gezegd: is dit wat we willen zijn? Als je alleen maar als bank en transportbedrijf mag fungeren voor

Het valt Hans op dat vandaag de dag een gemiddelde werkplek meer technologie heeft dan een presentatieruimte. “Terwijl ik aan mijn bureau zit, kan ik gewoon videocalls doen.

Waarom zou ik nog in een presentatieruimte gaan zitten die vaak niet de benodigde apparatuur heeft? Wil de facilitair manager bij nieuwbouw graag tien vergaderruimtes inrichten, dan stelt de real estate of HRmanager hier vraagtekens bij. Hebben we er zoveel nodig? Wil jij mij met data aantonen aan wat voor ruimtes wij behoefte hebben?

Want mensen komen niet naar kantoor om te werken, maar om te ontmoeten.”

Epatra Benelux probeert dan ook activity based working te integreren met de audio­

“Wij proberen een smart office ecosysteem te creëren waarvoor we oplossingen bedenken en producten selecteren”

visuele oplossingen. “Dit doen we vooral vanuit het consultatie-perspectief. Dus advies geven op basis van data. Waar zitten medewerkers, waar lopen ze, hoe willen ze werken?

Vanuit dat advies creëren wij een oplossing en selecteren de juiste producten. Door deze insteek betrekt de reseller ons veel eerder in het traject van kantoorinrichting voor advies en ondersteuning. Ik merk dat Epatra Benelux steeds vaker wordt ingehuurd voor de expertise en dat mensen willen betalen voor kennis of consultancy. Wij proberen ons hiermee te onderscheiden. Ja, je levert ook hardware, maar dat is niet meer het doel op zich.”

Recurring business Er schuilt volgens hem een addertje onder het gras als AV-bedrijven met IT-partijen gaan samenwerken. “Hierbij gaat het vaak over het netwerk, de IP. En dan geven ze eigenlijk hun business, hun klanten, uit handen aan een hele grote speler in deze markt, en dan bedoel ik natuurlijk Microsoft. De lock-in die de AV-partijen zelf nodig hebben en die ze denken met IT binnen te halen, geven ze aan Microsoft. Want uiteindelijk gaat de recurring business, de basis van alles, over de licentie van Microsoft. Het AV-bedrijf wordt zelf een veredeld “Makita-team” dat met vier schroeven het scherm aan de wand mag hangen. De sluitpost blijft zo de sluitpost en ze geven de marge weg aan de IT-partij die met andere contracten en profielen werkt. Als het

TBM • JULI 2023

21

Epatra

“Smart office zit daar juist tussenin. Hier liggen nog kansen, want er zijn veel bedrijven die ermee worstelen hoe dat aan te pakken”

geleverde scherm niet aanstaat, is het eigenlijk zonde van het geld. Dan is er ergens een verkeerde keuze gemaakt.”

Epatra Benelux zoekt in dit licht juist de samenwerking met Microsoft. “Microsoft gaat in feite de standaard bepalen. Die dwingt de fabrikant ertoe dat de resolutie van het scherm omhoog moet om de Microsoft- oplossingen zo goed mogelijk te presenteren. Zo zie je de vraag naar ultra-wide monitoren groeien. Dit is niet omdat LG, Samsung of Sony zich hier positioneren. Nee, omdat Microsoft zegt dat dit de nieuwe standaard is die nodig is voor Microsoft Teams Front Row.” Kanaal-integratie De AV-industrie wordt dan ook steeds meer geïntegreerd in de IT-sector. Dat geldt zowel voor het kanaal als de leveranciers. “We willen graag ketentransparantie creëren.

Dus van eindklant tot reseller, tot distributeur, tot fabrikant, aan één keten bij elkaar. Want het spelletje ‘mijn klant, jouw klant’ bestaat niet meer. Het is nu ónze klant. We houden de broodnodige kennis in het kanaal als de reseller de fabrikant in contact brengt met de eindklant en die niet exclusief voor zichzelf houdt. Doet hij dat wel, dan gaat er veel kennis verloren.”

“Vooral de audiovisuele markt kan de eco­­systeemgedachte heel moeilijk vertalen, want die partijen zijn gewend in transacties te denken en louter een product te verkopen.

22

TBM • JULI 2023

Maar met de komst van licentie- en abonnementsmodellen en recurring business moet men om en een andere lock-in creëren.

Dus zijn business niet uit handen geven aan Microsoft, maar er een eigen verdienmodel van maken. Je gaat dus je diensten, de installatie, de integratie, de service en de hardware in één abonnement leveren. Dit kunnen we bieden onder de noemer van Smart Office.”

Switch niet te laat Naar eigen zeggen is Epatra Benelux momenteel de eerste Smart Office distributeur in Europa. “Die voorsprong willen we graag verder uitbouwen naar de resellers. Hoe kun je waarde gaan toevoegen? Hoe kun je gaan samenwerken? Je hoeft niet altijd per se leverancier van hardware te worden, maar je kunt ook kennispartner worden, of partner op het gebied van data- of kennisuitwisseling.

Belangrijk is om de huidige kansen te grijpen.”

Volgens Hans is het nog niet te laat om die switch te maken. “Enerzijds zijn er vooral de multinationals die actief zijn in smart building, waarbij het gaat over duurzaamheid, premium certificering en energiebesparing. Anderzijds bestaat het fenomeen smart home, dus zaken als thuis inrichten, lampen en je televisie op afstand bedienen. Smart office zit daar juist tussenin. Hier liggen nog kansen, want er zijn veel bedrijven die ermee worstelen hoe dat aan te pakken. Momenteel worden veel chief hybrid officers gezocht. CHO is dus een functie op corporate-niveau geworden, het

thema wordt niet belicht door de facilitaire, real estate of HR-afdeling. Nee, het is een aparte functie op directieniveau.”

Smart Office Event Als kick-off van haar Smart Office-ambities houdt Epatra Benelux op 1 september 2023 een speciaal event voor de Benelux. “We zien dat er behoefte is aan kennis en het concretiseren van de oplossing. Epatra Benelux wil hierbij graag ondersteuning geven.

De een heeft verstand van IT, de ander is gespecialiseerd in AV. Maar de transitie maken naar het ecosysteem-denken vindt menigeen moeilijk. We hebben hiervoor de afgelopen jaren twee productspecialisten aangenomen die deze boodschap in de markt zetten. Nu willen wij er de fabrikanten, de eindklanten en resellers bij halen en samenbrengen op het event. We vragen ook aan onze resellers om enkele klanten mee te nemen die worstelen met dit vraagstuk. Want als zijn klant het gaat begrijpen, gaat de reseller het ook begrijpen.

En gaat de fabrikant het toepassen, want dan alleen krijg je de hele markt in beweging.”

Epatra Benelux gaat op het event niet standaard met stands werken waar fabrikanten hun waar mogen presenteren, maar richt er een smart office in. “Aan de hand van onze oplossingen en geselecteerde producten is te zien hoe smart office werkt in de dagelijkse praktijk.”

Vol ambitie Epatra Benelux wil graag naam maken in de wereld van smart office. “We willen daarin als een soort makelaar fungeren, die complementaire platformen kan aanbieden.

Het is dus niet ondenkbaar dat we ook verschillende platformen zullen gaan distribueren. Zo kijken we bijvoorbeeld naar fabrikanten van lockers, of van intelligente deursloten. De werelden van IT of AV kruipen dus naar elkaar toe. We gaan het concept van smart office breder en volwassener maken.

We hebben de ambitie dit ook richting NoordFrankrijk uit te breiden, en indien mogelijk naar Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk.”

Samen versnellen Met Youfone zakelijk Sluit je aan en blijf op koers!

Je bent klanteigenaar

Je Eebt geen omzetverplicEting

Je kunt snel en eenvoudig je klanten beEeren met H login

Je krijgt snelle en persoonlijke service

Zin gekregen om samen te versnellen?

Kijk op youfone.nl/zakelijk/partners voor alle voordelen óf sluit je direct bij ons aan.

Partner Navigator

Partner Navigator biedt meest complete database van alle bedrijven in de ICT Tien jaar geleden gingen Ruud Alaerds en Leo van Schie van start met Partner Navigator.

Een database waarin alle in ICT actieve bedrijven zijn samengebracht. Gebruikers van de database kunnen snel een 360 graden beeld krijgen van de markt, potentiele partners vinden en de concurrentie analyseren. Inmiddels telt de database 104.000 bedrijven en wordt dagelijks geüpdatet. Reden om eens aan Ruud en Leo te vragen waar ze nu staan, wie ze waarmee helpen en wat hun toekomstplannen zijn.

Even voorstellen, wie zijn jullie en wat is jullie achtergrond?

Ruud: “Mijn achtergrond is marktanalist.

Ik heb bij onder andere Heliview veel analyses gemaakt van de Nederlandse IT-markt.

Daarnaast ben ik marketeer geweest bij onder andere Lucent Avaya. Vandaag de dag ben ik directeur van de Dutch Cloud Community, de brancheorganisatie voor cloud leveranciers.

Daarnaast werk ik sinds een jaar of tien samen met Leo aan Partner Navigator.”

Leo: “Ik ben al sinds 1989 actief in het ICT-ecosysteem. Ik heb ervaring opgedaan bij zowel resellers, distributeurs en vendoren en ben sinds 2004 actief in het helpen van ICT bedrijven met Go-to-market strategieën en het optimaliseren van channels.”

Hoe is Partner Navigator ontstaan?

Leo: “Sinds ik verantwoordelijk was voor marketing bij HP speelde het idee al in mijn hoofd. Ik zocht een database met partners

24

TBM • JULI 2023

die nog niét bij ons kochten. Voor nieuwe segmenten bleek die nog niet te bestaan.

De KvK levert hiervoor geen bruikbare informatie. Samen met Ruud hebben we de database van ons platform SaaS4Channel geanalyseerd en in kaart gebracht. Dat bleek later de start van Partner Navigator.”

Ruud: “Deze data was geschikt voor markt­ onderzoek binnen het kanaal en onder het toen nog nieuwe cloud ecosysteem. Al snel vonden we dat we deze data voor álle Nederlandse ICT bedrijven moesten vastleggen.”

Even de korte pitch; wat doet Partner Navigator en waarom is dat zo belangrijk?

Ruud: “Partner Navigator is een database met profielen van alle Nederlandse ICT bedrijven.

Van eenpitter tot multinational en van software bouwer tot MSP of telecom aanbieder. Met alle details die je nodig hebt om de juiste partner(s) te kunnen selecteren.”

En waar moet ik aan denken? Hoeveel bedrijven heb je en wat weet je van ze?

Leo: “De markt is groter dan we vaak denken.

Wij hebben nu ruim 104 duizend bedrijven in de database, waarvan zo’n 35.000 volledig geprofileerd. Alleen al in het eerste kwartaal van 2023 zijn er 3.500 bedrijven nieuw ingeschreven. Wij verzamelen publiek beschikbare informatie en interpreteren deze.

Zo bepalen we de rol die een bedrijf heeft: Producent van hard- of software, telco, distributeur, reseller (VAR, SI, MSP), ISP datacenter, consultant, retailer, etailer etc.

Maar een ISP kan ook een reseller rol hebben en een reseller is vaak óók een consultant of een telco. Of ontwikkelt zelf software.

Het profiel laat naast de primaire oof de secundaire rollen zien. Daarnaast leggen we vast wat de focus van het bedrijf is. Naar de markt, horizontaal of verticaal), naar producten en diensten, software, hardware, connectivity en solutions. We brengen ook in kaart met welke partners wordt samengewerkt. Zo kun

Partner Navigator

je zoeken op alle bedrijven die werkplekken aanbieden in Groningen en bijvoorbeeld KPN partner zijn.“ En hoe werkt het, kan ik me abonneren en wat krijg ik dan?

Ruud: We werken volgens een abonnements­ model met verschillende mogelijkheden. Er is een abonnement voor iemand die af en toe online een bedrijf wil checken of voor bedrijven die gericht partners voor een bepaalde dienst willen vinden en een lijst als output willen hebben. Je kunt in onze portal zelf selecties maken of ons vragen deze voor je te maken; onze managed dienst. Met een gratis proef­ account (zie onderaan) kun je starten en testen.”

Wat doen jullie nog meer?

Leo: “We bieden naast de database ook andere diensten aan. Jaarlijks maken we de

Partner Navigator werkt ook samen met TBM aan het verder in kaart brengen en analyseren van het partnerkanaal.

In TBM kunt u dan ook regelmatig analyses verwachten op basis van data uit de database van Partner Navigator.

Weten wat het voor jouw ICT-bedrijf kan betekenen? Maak een gratis account aan op https://portal.partnernavigator.nl/

Cloud Solution Provider Salaris benchmark, we helpen bedrijven met hun go-to-market strategie, doen onderzoek, al dan niet gecombineerd met marketing of leadgen programma’s.”

Twee jaar geleden is Partner Navigator echt in de publiciteit gekomen, wat is er de afgelopen twee jaar gebeurd binnen jullie organisatie?

Ruud: “We zijn verder geprofessionaliseerd.

De database is gegroeid van 64K naar 104K bedrijven. Maar het belangrijkste is dat onze portal live is gegaan, zodat relaties zelf kunnen zoeken. Op 25 september zullen we deze tijdens Techdrinks in Amsterdam officieel lanceren.”

Door het bijhouden van deze database zien jullie precies wat er gebeurt in de markt. Welke ontwikkelingen heb je de afgelopen jaren gezien en welke zie je nu?

Leo: Niet toevallig is consolidatie steeds

prominenter geworden. Wij leggen ook de ‘groepen’ vast, zodat je kunt zien welke bedrijven bij Techone of TSH zijn aangesloten.

Ook verschuivingen naar nieuwe aandachts­ gebieden zijn zichtbaar, zoals veel startups in AI en Machinelearning.

Wat gaat er de komende tijd nog bijkomen in het servicepakket van Partner Navigator?

Ruud: “Het belangrijkste blijft dat we de database diensten continu verbeteren.

We bieden nu ook een managed variant voor bedrijven die de selecties liever uitbesteden of hun eigen bestand willen matchen. We hebben net een onderzoek naar het inzetten van AI en Machinelearning afgerond en zullen dit verder gaan implementeren, waarbij de borging van kwaliteit centraal staat. En we krijgen veel vragen naar data voor Belgie en Duitsland.

We onderzoeken hoe we dit kunnen toevoegen…“

TBM • JULI 2023

25

Hoe beweeg je soepel mee in de veranderende IT-markt?

Er is veel beweging in de telecommarkt. De manier van samenwerken verandert door de beschikbaarheid van UC-platformen en het hybride werken. Hierbij ligt de focus steeds meer op de effectiviteit en productiviteit van de persoon en de behoefte van de organisatie.

Verschillende disciplines overlappen elkaar in het dealerkanaal, waardoor resellers zich deels opnieuw moeten uitvinden. Lydis wil zijn partners hierbij graag ondersteunen met raad en daad, én een reeks nieuwe producten. Cor Heide, directeur Lydis, geeft duiding aan de trends en ontwikkelingen.

Hoewel de afzet van traditionele desktop­ telefoons terugloopt, gaat het volgens Cor minder snel dan verwacht. ‘We zien een geleidelijke terugloop in de verkoop van de traditionele desktop telefoons, maar het tempo is een stuk lager dan verwacht. De bureau­telefoon zal dan ook niet zomaar verdwijnen, dit vanwege gewenning aan het apparaat. Voor veel bedrijven zijn bureau­ telefoons namelijk een integraal onderdeel van hun workflow en waarderen mensen nog steeds het gebruiksgemak van de traditionele manier van bellen. Hierbij spelen factoren een rol als de adoptie en performance van een UC-platform, de ‘generatiekloof’ tussen oud en jong en de werkwijze van een persoon.’

26

TBM • JULI 2023

Onze partners van A tot Z begeleiden en ontzorgen Wel is onze houding ten opzichte van zakelijke samenwerking veranderd. Cor: ‘Daaraan hebben de beschikbaarheid van diverse UC-platformen en de pandemie-gedreven golf van hybride werken bijgedragen. Daardoor gaan steeds meer mensen een headset gebruiken. In vele gevallen wordt de headset nog gekoppeld aan een bureautelefoon, maar we zien ook steeds vaker dat de headset gekoppeld wordt aan een softphone. Zelfs in de afgelopen twee jaar heeft een pandemie-­ gedreven golf van telewerken tektonische verschuivingen veroorzaakt in onze houding ten opzichte van zakelijke samenwerking.’

Cor ziet daarnaast een verschuiving bij de afzet van Unified Communications. ‘Dankzij Unified Communications zien wij een andere manier van werken door dé techniek te laten werken vóór mensen. Hierbij ligt de focus meer op de effectiviteit en productiviteit van een persoon. Je bespreekt nu (nog) veel meer wat de behoefte is van een organisatie en uiteraard speelt hardware hierbij een belangrijke rol.’

We ontkomen er niet meer aan dat we op afstand met elkaar moeten samenwerken.

‘In dit kader zal bijvoorbeeld de persoon die thuis zit, voorzien moeten zijn van een professionele headset en camera om

Lydis

‘Je zult je (nog) meer moeten gaan verdiepen in je klant en veel meer een adviserende rol gaan vervullen’

het gevoel te hebben alsof degene fysiek aanwezig is. Ook de mogelijkheid om eenvoudig te kunnen samenwerken en content te delen met elkaar zijn van belang.

Verder is het van belang dat een vergaderruimte goed ingericht moet worden. Niet zo zeer voor de mensen in de vergaderruimte, maar misschien nog meer voor de persoon die op afstand deelneemt.’

Al deze ontwikkelingen hebben ook invloed op de partners van Lydis. Cor: ‘Ze zien soms door de bomen het bos niet meer. Er gebeurt te veel en iedereen krijgt te maken met overlapping. In het verleden had je drie groepen. Ten eerste de telecom-partner, die

verzorgde de telefonie en zorgde ook voor security. Ten tweede de IT-bedrijven, die de laptops, netwerken en softwarepakketten leverden. Ten derde de AV-partners, die oplossingen voor vergaderruimtes en digitalsignage/narrowcasting leverden. Nu echter om andere benodigdheden wordt gevraagd, is de rol van de telecom-leverancier minder prominent. Hij probeert ook mee te liften in het AV- en IT-segment om het bestaansrecht van zijn bedrijf te kunnen behouden.

De AV-partners moeten zich daarnaast meer verdiepen in IT, omdat de eindklant voortaan verwacht dat één partij alles kan faciliteren.

Bovendien heeft de AV-partner IT nodig om met zijn AV-business te slagen.’

Deze bewegingen zijn een gevolg van zowel de verandering in de markt als de behoefte van de eindgebruiker aan ontzorging door een partij. ‘Daarnaast zullen partners zich veel meer bezig gaan houden met ‘consultive selling’ en niet (meer) met ouderwetse traditionele verkoop. Je zult je (nog) meer moeten gaan verdiepen in je klant en veel meer een adviserende rol gaan vervullen.’

Een nieuwe serie bluetooth headsets Yealink laat zich in dit verband niet onbetuigd en komt met een reeks nieuwe producten.

Zo is het aanbod uitgebreid met een nieuwe lijn bluetooth headsets voor de hybride werkplek. De Yealink BH-serie bestaat uit twee professionele en flexibele draadloze headsets voor grotere productiviteit en leveren uitstekende geluidskwaliteit voor gesprekken en muziek. Zo heeft de Yealink BH76 Active Noise Cancelling ingebouwd om ongewenst

achtergrondgeluid met lage frequenties weg te filteren. ‘Dankzij deze functie kun je je zelfs in de meest rumoerige kantooromgevingen blijven concentreren. Simpelweg door de headset te dragen, elimineer je ook achtergrondgeluid met hoge frequenties dankzij de speciaal ontworpen oorkussens.‘ Yealink MeetingBoard: het ultieme smartboard voor succesvolle en inter­actieve samenwerking!

Naast een nieuwe serie headsets heeft Yealink ook nieuwe producten ontwikkeld die inspelen op de veranderende manier van samenwerking.

Het betreft het MeetingBoard en de A10 die beide gecertificeerd zijn voor Microsoft Teams en ZoomRooms.

Het Yealink MeetingBoard biedt het bedrijfsleven een alles-in-een scherm voor videoconferencing. ‘Plaats het scherm eenvoudig in een vergaderruimte, een huddle room of een kantoor en beschik over alle tools om de efficiëntie van jouw videovergaderingen te verbeteren.’ Het MeetingBoard is uitgerust met een Android 10-systeem en een krachtige interne configuratie (Octa-Core Qualcom) om in zowel de aanraakmodus als de videomodus snel en soepel te werken. De gebruiker die liever met Windows werkt, kan MeetingBoard met de OPS-module eenvoudig naar Windows updaten.

Het Yealink MeetingBoard is beschikbaar in twee afmetingen: 65-inch en 86-inch. Het scherm heeft een resolutie van UHD 4K en is uitgerust met een anti-reflectie- en antivingerafdrukbehandeling. Dit interactieve

TBM • JULI 2023

27

Lydis

scherm vervangt het PaperBoard of Veleda-whiteboard. Standaard wordt het scherm geleverd met de Microsoft WhiteBoard-software met alle veelgebruikte tools.

Dit scherm integreert alle tools voor succesvolle videoconferenties, zowel qua beeld als qua geluid. Aan de videokant is er een camera met hoogwaardige optica: UHD 4K sensor, 4x digitale zoom, gezichtsveld op 120° en ingebouwde kunstmatige intelligentie met speaker tracking en auto framing.

De geluidsopname wordt verzekerd door zestien microfoons die de akoestische echo opheffen en parasitaire geluiden elimineren.

De microfoons pikken ook op wie er aan het woord is, waardoor de camera kan inzoomen en de spreker kan volgen. Een soundbar in het onderste deel van het frame geeft helder en duidelijk geluid door. Dankzij de vier

28

TBM • JULI 2023

speakers en twee ingebouwde subwoofers is de geluidsweergave van hoge kwaliteit voor professionele videoconferenties.

Upgrade jouw thuiswerkervaring met de Yealink A10 Meetingbar De Yealink MeetingBar A10 is een krachtige compacte alles-in-een videobar. De bar is ideaal voor kleine ruimtes of voor individueel gebruik en werkt op afstand. Het product biedt veel gebruiksgemak dankzij zijn uitrusting met kunstmatige intelligentie die de deelnemers aan de vergadering telt, automatisch op hen focust op een vlotte manier en de spreker scherpstelt.

Daarnaast heeft de A10 maar liefst acht ingebouwde MEMS-microfoons. Samen met Yealink AI noise cancellation en echo cancellation zorgt dit voor een hoge kwaliteit audio in duplex-modus. Ook in kleine ruimtes

wordt iedereen gehoord. In combinatie met de WPP30 is de MeetingBar A10 ook te gebruiken als USB-apparaat in de ‘device mode’. Zo ben je altijd verzekerd van een video-oplossing ongeacht het platform of device dat je gebruikt. Tevens kan de gebruiker met de WPP30 ook eenvoudig en draadloos content delen tijdens de meeting.

Lydis en Yealink Cor is vol lof over de unieke samenwerking met Yealink. ‘Gezamenlijk hebben we Yealink groot gemaakt in de Benelux. Samen bieden we uitgebreide ondersteuning op het gebied van autoprovisioning, templates en security.

We werken al ruim 20 jaar succesvol samen en met onze kennis in te branche zijn we ook sparringspartner voor Yealink bij de ont­wikkeling van nieuwe oplossingen’ zegt Cor.

Special Private LTE 29

Subcover private LTE

30 3,5 GHz en de Toekomst van 5G 33 Zorginstelling Amsta voorbeeld van succesvolle uitrol private LTE 34 Partnership Axians en CapX toegevoegde waarde in groeimarkt private LTE 36 MCS ondersteunt partners in het opzetten van succesvolle complexe private netwerken 40 Lyfo biedt prima toevoeging én alternatief voor private netwerk 44

WiFi 7 komt eraan, wat nu?

TBM • JULI 2023

29

3,5 GHz

3,5 GHz en de toekomst van 5G De afgelopen jaren is er in Nederland volop discussie geweest over de 3,5 GHz band, cruciaal voor de lancering van echte 5G diensten. In bijna heel Europa wordt deze band al volop toegepast voor 5G, maar in Nederland nog niet. Na de zomer zou een veiling hiervoor plaatsvinden, na eerdere vertraging door perikelen rondom satelliet grondstations. Onlangs is een nieuwe rechtszaak gestart, waardoor de beschikbaarheid van deze band waarschijnlijk opnieuw vertraging krijgt. In dit artikel gaan we kijken naar het proces tot nu toe, de huidige discussie en de gevolgen voor Nederland.

5G is een technologie die veel beloften in zich heeft, met hoge datasnelheden en weinig vertraging. Allerlei nieuwe toepassingen zijn bedacht, zoals opereren op afstand en besturing van autonome auto’s. Om dit mogelijk te maken, zijn nieuwe frequentiebanden aangewezen. In feite is dit ruimte in het radiospectrum, zodat mobiele operators nieuwe rijstroken kunnen realiseren.

Wereldwijd zijn er drie plekken toegewezen: de 700 MHz band, de 3,5 GHz (3,5 GHz) band en 26 GHz band (ook bekend als mmWave).

Er zijn wat regionale verschillen, maar binnen Europa is dit bijna overal hetzelfde. Sinds de veiling van 2020 is de 700 MHz band in Nederland beschikbaar en vervolgens door mobiele operators gelanceerd. Deze band is maar beperkt in breedte (10 MHz per operator), waardoor de 5G datasnelheid eigenlijk lager is dan 4G(!). De meeste toestellen kunnen 300 Mbit/s halen op 4G, terwijl de 700 MHz band ongeveer 100 Mbit/s extra biedt. Het huidig 5G is Non-Stand Alone (NSA), waarbij 4G zorgt voor de besturing en 5G een beetje datasnelheid extra biedt.

Meestal maak ik de vergelijking met een spitsstrook: op sommige momenten handig, maar uiteindelijk niet veel verschil.

Echt 5G Echt 5G is gebaseerd op wel tien rijbanen erbij (100 MHz in de 3,5 GHz band) of zelfs 80 rijbanen erbij in de 26 GHz band, waarmee ongeveer 10 Gbit/s aan mobiele datasnelheid mogelijk wordt. Daarbij gaat het er niet om dat mijn toestel die datasnelheid nodig heeft (want zelfs met 4K video Netflix is 15 Mbit/s voldoende), maar wel dat straks tot 1.000 mensen elk 10 Mbit/s tegelijk kunnen ontvangen. Dankzij de 3,5 GHz band, wordt

30

TBM • JULI 2023

straks ongeveer 2 Gbit/s mogelijk. Door gebruik te maken van 5G besturing, los van 4G, dalen ook de reactietijden van het netwerk (Round Trip Time – RTT) tot ongeveer 10 ms in plaats van de huidige 30 – 40 ms. Dat is nog niet de beoogde 1 ms van 5G, maar dat lukt pas met toepassing van de 26 GHz mmWave.

In Amerika wordt als sinds 2019 mmWave toegepast en de 3,5 GHz band wereldwijd ook al sinds 2020. In Europa heeft elk land de verplichting om deze banden sinds eind 2020 beschikbaar te maken voor mobiele operators.

Waarom wil het in Nederland niet lukken?

Succes van Private netwerken Nederland heeft lange tijd voorop gelopen in het gebruik van frequenties voor private netwerken. Sinds 2009 is het mogelijk om in de 1800 MHz band een privaat netwerk te bouwen. In 2013 is de frequentieruimte uitgebreid, waardoor het ook mogelijk werd om 4G/LTE te gebruiken. Onderzoek in het verleden heeft aangetoond dat er meer dan 500 private netwerken in Nederland actief zijn.

Veel daarvan worden toegepast in de zorg, maar ook in de industrie zijn veel gebruikers.

Sinds 2014 is het ook mogelijk om in de 3,5 GHz band private netwerken te gebruiken, meestal gebaseerd op 4G. Onder andere ECT (grootste container terminal in Rotterdam), Greenet en Venus & Mercury hebben private netwerken of internet toegang in de buitengebieden gebouwd, waarvan de licenties aflopen in september 2026.

De Duitse overheid leek dit ook een goed idee: bij de verdeling van de 3,5 GHz band in 2019 is er 100 MHz gereserveerd voor private netwerken. Dit blijkt een groot succes, want in Duitsland zijn er meer dan 200 organisaties

die Private 5G netwerken hebben gebouwd in de afgelopen jaren. Bijna elk groot industrieel bedrijf heeft nu een netwerk of is bezig met de roll-out. Waarschijnlijk is dit wel de wet van de remmende voorsprong: de Nederlandse voortvarendheid in het verdelen van de 3,5 GHz band, maakt het gebruik voor 5G nu lastiger.

Inmarsat en satellieten In Burum staat al jaar en dag een geheim satelliet grondstation van de AIVD/MIVD, waar ook Inmarsat plek vond voor haar schotels.

De MIVD is druk bezig met het verplaatsen van de schotels naar het buitenland. Onder ander de impact voor het personeel zorgt voor hoofdbrekens en heeft naar verluid voor enige vertraging gezorgd. Eind 2023 moet de verhuizing zijn afgerond.

Inmarsat levert aan schepen en andere gebruikers spraak en data communicatie met geostationaire satellieten. Dit is niet goedkoop, maar soms wel noodzakelijk. Met name de noodcommunicatie op zee is een internationaal belangrijke functie, waarbij het grondstation in Nederland een belangrijke functie heeft.

Inmarsat heeft hiervoor een licentie en is al minstens vanaf 2005 actief op Burum. Rond 2017 begon het Ministerie van EZK met het ontwikkelen van de plannen voor de veiling van de 3,5 GHz band voor 5G gebruik. In 2018 is het Ministerie ook gewaarschuwd, dat Inmarsat niet zomaar de installatie in Burum kon uitzetten vanwege het internationale belang. Toch werden in 2019 de nieuwe plannen gepresenteerd, waarbij totaal geen rekening werd gehouden met de bestaande licenties van Inmarsat. Dit resulteerde in zomer 2021 tot een rechtszaak, die Inmarsat won.

De minister heeft vervolgens een commissie

3,5 GHz

van wijze mannen benoemd, die in mei 2022 een uitgebreid rapport presenteerden. Een belangrijk leerpunt voor mij hieruit: Inmarsat was al sinds 2019 druk bezig met een verhuizing naar Griekenland en het vrijmaken van de band voor 5G, maar wacht op goedkeuring door de Griekse overheid.

Ik wil in het midden De 3,5 GHz band loopt van 3400 tot 3800 MHz (sorry, niet helemaal logisch). Je zou verwachten dat er met 400 MHz te verdelen het niet zo heel moeilijk moet zijn. De bovenste 100 MHz is het minst fraai en in Duitsland is die toegekend aan private netwerken. Klinkt ook als een prima idee voor Nederland. Behalve dan dat de onderste 10 – 20 MHz niet goed te gebruiken zijn, omdat defensieradars tot 3400 MHz lopen. Daar mag je als gebruiker niet op storen. De mobile operators hebben geen trek in die beperking of het geeft mogelijk problemen met hun 5G zenders.

Na goed overleg met het ministerie (tenslotte moet de veiling geld opbrengen) was daarom het idee om de mobiele operators in het midden te zetten, en de private netwerken onderin en bovenin aan de rand te plaatsen. Voor het onderste deel van de band is eigenlijk geen apparatuur beschikbaar dat aan de eisen voldoet, zodat er voor de private netwerken maar 50 MHz overblijft.

Bovendien moeten de private netwerken zich houden aan de publieke netwerk verdeling van ongeveer 8:1 downlink/uplink. Voor normaal internetgebruik op smartphones is dat een prima verdeling. Maar

private netwerken hebben daardoor geen kans om meer uplink data te versturen, wat bij camerabewaking bijvoorbeeld cruciaal is. Uiteindelijk heeft het Ministerie ervoor gekozen om, na een consultatieronde eind 2022, dit toch zo op te nemen in het nieuwe Nationaal Frequentie Plan.

Opnieuw een rechtszaak Eind mei was er een regiezitting van een nieuwe rechtszaak. In totaal zijn er 10 partijen die het niet eens waren met de voorgestelde verdeling.

Dit zijn bestaande private licentiehouders (Greenet, ECT, Venus & Mercury, VCS Observation), nieuwe gebruikers (Schiphol, Haven van Rotterdam), Inmarsat en de drie mobiele operators. Namens het Ministerie waren er meerdere advocaten aanwezig en ook de diverse partijen hadden meerdere advocaten meegenomen. Het lijkt daarmee vooral een juridische strijd te worden. Eigenlijk is geen van de betrokkenen dus tevreden met het voorstel van het Ministerie. Daarnaast heeft Inmarsat maar voor enkele jaren een licentie gekregen van de Griekse overheid, waarmee ze nog niet tot 2032 (de geplande einde levensduur van de betreffende satellieten) gegarandeerde satellietverbinding hebben. Natuurlijk wordt ook in Griekenland aan 5G in deze band gewerkt. Zij willen daarom van het Ministerie de garantie hebben dat ze bijvoorbeeld in 2028 hun frequentie weer terug kunnen krijgen. Het Ministerie moet waarschijnlijk ook met de overheid in Griekenland overleggen.

Het zou mij niks verbazen als dit ook een financiële component krijgt.

Het bestaande 5G in Nederland levert niet echt voordelen, terwijl wij ten opzichte van de landen om ons heen steeds verder achter gaan lopen

TBM • JULI 2023

31

3,5 GHz

Veilingopbrengsten veel lager De Nederlandse mobiele operators zijn niet blij, omdat het Ministerie mogelijk in 2030 een frequentieaanpassing wil doen van de uitgegeven frequenties. Dit kan de operators mogelijk op hoge kosten jagen. De waarde van de licenties in de veiling is sinds de eerdere plannen ook fors verlaagd. Het idee was eerst dat de veiling misschien wel 900 miljoen euro zou opbrengen. De huidige verwachting is ongeveer 340 miljoen euro, terwijl de reserveprijs slechts 120 miljoen euro is voor de eerste 3 kavels van 60 MHz. En zelfs dit staat volop ter discussie, omdat de randvoorwaarden en mogelijke veranderingen in de toekomst een goede business case bij de mobiele operators erg complex maken. Het Ministerie van EZK had daarbij het argument voor de veiling, dat bedrijven met een gezonde business case de beste partijen waren voor het verkrijgen van een licentie. Het is ondertussen duidelijk dat landelijke netwerken alleen door de bestaande operators economisch kunnen worden gebouwd. Hoge licentiekosten fungeren daarbij als vooruitgeschoven belasting, want dit moet uiteindelijk door de mobiele gebruikers worden opgebracht.

Niet echt bevorderlijk voor innovatie en economische ontwikkeling, wat uiteindelijk de schatkist veel meer kan opbrengen.

Uitspraak en vervolg De rechter heeft alle argumenten aangehoord en zal de geleverde informatie bestuderen.

Op 11 en 12 oktober zijn de zittingsdagen gepland. Normaal heeft de rechter dan 6 weken nodig voor een oordeel. Het is de verwachting dat de rechter niet de inhoud, maar het proces zal beoordelen. De uitspraak

32

TBM • JULI 2023

wordt dus rond eind november verwacht.

Daarna zal het Ministerie de uitkomst moeten bestuderen, de impact bespreken en voorstellen uitwerken. Na de vorige rechtszaak heeft het proces met de commissie van wijze mannen in totaal ongeveer een jaar geduurd (van opstart tot en met bestudering van de uitkomsten door het Ministerie). Indien het afstemmingsproces met de verschillende partijen (deels) opnieuw moet worden gedaan, heeft dit gewoon tijd nodig. Als dan een aanpassing aan het Nationaal Frequentie Plan (NFP) noodzakelijk is, vergt dit ook weer tijd voor overleg en vervolgens goedkeuring en publicatie. Joost Farwerck, CEO van KPN, stelde op het Telecompaper congres onlangs dat de veiling waarschijnlijk pas eind 2023 of zelfs pas in 2024 zal plaatsvinden. Andere experts gaan ervan uit dat de veiling mogelijk pas mei 2024 kan plaatsvinden, dus ruim een half jaar later als eerst gepland. Afhankelijk van de complexiteit van de openstaande kwesties is dit misschien nog optimistisch.

Conclusie Eigenlijk zijn er in dit hele gebeuren alleen maar verliezers. Het blijft voor bestaande licentiehouders onzeker en nieuwe projecten kunnen niet starten. ECT, dat nu een Private LTE netwerk gebruikt voor de besturing van containertransport, heeft bijvoorbeeld de

aanbesteding voor een nieuw Private 5G netwerk midden in het proces stopgezet, omdat men niet weet wat voor hen de situatie wordt na 2026. Inmarsat is vast niet blij, want belangrijke dienstverlening wordt steeds moeilijker gemaakt. De mobiele operators zijn ontevreden, omdat zij de volgende stap in 5G nog steeds niet kunnen zetten. Wij als gebruikers in Nederland verliezen nog het meest. Het huidig 4G is van uitstekende kwaliteit, maar op veel plekken zit het al aan het maximum van de capaciteit. Het bestaande 5G in Nederland levert niet echt voordelen, terwijl wij ten opzichte van de landen om ons heen steeds verder achter gaan lopen in ontwikkeling en innovatie. Ik denk dat wij als land beter verdienen!

Joost Farwerck, CEO van KPN, stelde op het Telecompaper congres onlangs dat de veiling waarschijnlijk pas eind 2023 of zelfs pas in 2024 zal plaatsvinden

Over de auteur

Eildert van Dijken is Principal Consultant bij Strict en is al vele jaren bezig met mobiele communicatie. Hij is vooral betrokken bij connectiviteitsvraagstukken, voert regelmatig onderzoek uit en publiceert over nieuwe technologieën.

Zorginstelling Amsta voorbeeld van succesvolle uitrol private LTE door CapX Nederland en ICTimmers Amsta, een prominente zorgorganisatie gevestigd in Amsterdam, heeft een technologische upgrade ondergaan door de installatie van een Private LTE-netwerk in meerdere vestigingen. Deze nieuwe infrastructuur werd mogelijk gemaakt door ICTimmers, een MSP met in ICT-oplossingen, uitgerust met inhoudelijke kennis van Private Netwerken, in samenwerking met distributeur CapX Nederland.

Amsta geeft hoogwaardige zorg aan ouderen, mensen met een verstandelijke beperking en iedere andere Amsterdammer die (tijdelijk) een steuntje in de rug nodig heeft. Dit gebeurt vanuit 30 locaties, verdeeld over de stad.

Met een sterke nadruk op het welzijn van de bewoners, streeft de organisatie voortdurend naar verbetering en innovatie, om de kwaliteit van leven te optimaliseren. Het implementeren van een Private LTE-netwerk was een strategische beslissing om de communicatie en connectiviteit binnen de Amsta-vestigingen te verbeteren en zo de zorgervaring te versterken.

Behoefte optimaal invullen ICTimmers en CapX Nederland, met hun expertise op het gebied van ICT-implementaties, zijn verantwoordelijk voor het ontwerp, de implementatie en het beheer van het Private LTE-netwerk bij Amsta. Samen is gekeken naar de specifieke behoeften van Amsta en wat het voor hen het meest geschikt is.

Met de introductie van het Private LTE-netwerk profiteert Amsta van verschillende voordelen.

Allereerst biedt het netwerk een betrouwbare en veilige draadloze verbinding binnen de Amsta-vestigingen. Hierdoor kunnen zorgverleners eenvoudig communiceren en essentiële informatie delen, wat de efficiëntie van de zorgprocessen verhoogt.

Bovendien ondersteunt het Private LTE-netwerk ook de implementatie van geavanceerde technologieën, zoals VoIP-telefonie en andere slimme zorgtoepassingen. Deze technologieën stellen Amsta in staat om innovatieve zorgoplossingen te implementeren, zoals het monitoren van de gezondheid van bewoners, het volgen van medische apparatuur en het verbeteren van de algehele veiligheid binnen de zorgomgeving. Een ander belangrijk aspect van het Private LTE-netwerk is de schaalbaarheid en flexibiliteit ervan. Het netwerk kan eenvoudig worden uitgebreid, naarmate de behoeften van Amsta veranderen en groeien. Dit zorgt voor een toekomstbestendige infrastructuur die kan worden aangepast aan de snel veranderende eisen van de zorgsector.

Bijdrage aan innovatieve aanpak De samenwerking tussen de drie partijen heeft geleid tot een succesvolle snelle implementatie van Private LTE bij Amsta. Waarbij Amsta de continuïteit kan waarborgen naar hun cliënten.

De installatie van Private LTE illustreert het voortdurende streven van Amsta naar vooruitgang en innovatie in de zorgsector. Door gebruik te maken van moderne technologieën en betrouwbare partners zoals ICTimmers en CapX Nederland, blijft Amsta een pionier in het bieden van hoogwaardige zorg aan de gemeenschap van Amsterdam en daarbuiten.

Over CapX

CapX heeft een schat aan ervaring in de zorgsector en levert via channelpartners ondersteunende hardware voor missie­ kritische communicatie. Zowel in de cure als de care. Als Value Added Distributeur van private mobiele netwerken levert CapX oplossingen voor private GSM en –LTE. Verder denken ze mee met specifieke klantwensen zoals multi-access edge computing, cellular IoT, neutral host- of maatwerkoplossingen. Vorig jaar kwamen Selcom en CapX onder dezelfde vlag.

Het kantoor en magazijn zijn inmiddels samen ondergebracht in Nijkerk. Selcom is distributeur van hardware voor missie- en bedrijf kritische communicatieoplossingen, met een sterke focus op push-to-talk; mobiele radio­ communicatie, paging en accessoires. CapX is distributeur van private mobile networks. In de toekomst worden portofoons steeds meer geïntegreerd in de private LTE-omgeving. Ze houden een functie, naast smartphones, omdat ze robuust zijn en eenvoudig te bedienen. Private LTE en traditionele portofonie kunnen dan over hetzelfde netwerk lopen. En daar komen de werelden van Selcom en van private mobile networks distributeur CapX bij elkaar.

TBM • JULI 2023

33

Op de foto v.l.n.r. Danny Hoogewerff (Axians), John Kroon (Axians), Paul van Gasselt (CapX) en Jeffrey Timmers (CapX)

Partnership Axians en CapX toegevoegde waarde in groeimarkt private LTE Jeffrey Timmers is al twaalf jaar actief in de private LTE-sector en werkt vanuit CapX al jaren nauw samen met Axians. Jeffrey speelt daarnaast met zijn bedrijf ICTimmers, een organisatie bestaande uit 10+ medewerkers, een belangrijke rol binnen CapX. Danny Hoogewerff is Lead Consultant Private Mobile Networks bij Axians. Ook hij beschikt over meer dan 20 jaar ervaring in de telecomsector. Hij is verantwoordelijk voor Private Mobile Networks binnen Axians, waaronder Private GSM, Private LTE en het toekomstige Private5G, en is o.a. ook nauw betrokken bij de leveranciers- en partner keuze binnen deze productgroep. Samen werken ze intensief samen in een partnership dat verder gaat dan de traditionele verhouding tussen aanbieder en klant, zo vertellen ze TBM. Telecom is een vrij nieuwe expertise binnen Axians Nederland, aldus Danny. Waar Axians in landen als Duitsland en Frankrijk al groot was in telecom, kreeg Axians Nederland na de overname van Koning & Hartman in 2019 een schat aan telecom expertise in handen. Zo richt Axians zich vanuit verschillende markt­ segmenten op de infrastructuur, connectiviteit en missiekritische communicatie. Private Mobile Networks en Private Mobile Radio vormen een belangrijk onderdeel van het portfolio, naast Unified Communications en voice-recording.

“Door ieder marktsegment te bedienen vanuit een van de zeven expertise­gebieden van Axians, zijn we nauw betrokken en hebben kennis van bedrijfs- en missie­kritische ICT infrastructuren bij onze klanten.”

Missiekritische communicatie Een specialisme, expertise gekoppeld aan een segment in de markt, zo is hoe de Axians organisatie is opgebouwd, vertelt Danny.

“Zo zitten we dicht op de markt. Een Private

34

TBM • JULI 2023

Mobile Network in de industrie, logistiek of transport is heel anders dan in de zorg. De basis van het product blijft hetzelfde, maar de pijnpunten en toepassingen zijn anders waardoor we het product moeten afstemmen op het marktsegment.”

Hij vervolgt: “Missiekritische communicatiesystemen zijn complexe infrastructuren. Het is belangrijk dat wij vanuit verschillende hoeken deze technologie kunnen begrijpen. En dat we het op een makkelijke en efficiënte manier aan elkaar kunnen koppelen. Dat is precies waarin wij vooroplopen. CapX levert ons de technologie én kennis hiervoor en is dus een cruciale speler in ons ecosysteem voor private netwerken. Zij importeren de apparatuur en zorgen dat de certificering op orde is, zodat wij efficiënt die bouwblokken kunnen toepassen en ons kunnen richten op het helpen van onze klanten en doen waar we goed in zijn: het ontwerpen, implementeren en beheren van bedrijfs- en missiekritische netwerken.”

Focus en flexibiliteit In het verleden werkte Axians met een uit­­gebreid aanbod aan distributeurs en leveranciers, en haalde zelf ook vaak rechtstreeks apparatuur uit het buitenland. Danny: “Niet de meest optimale aanpak. We hebben daarom niet lang geleden onze leveranciers voor DAS-systemen en voor Private Mobile Networks kritisch tegen het licht gehouden.

Daarbij hebben we een inventarisatie gemaakt van de markt, de behoeftes en de trends. En we hebben geselecteerd op partijen die waarde toevoegen aan onze organisatie en aan de oplossing van de klant, of dat nou kennis is, of hardware. En CapX was daar één van.” Overigens dateert de samenwerking tussen CapX en Axians al vanuit de tijd van private (2G) GSM. Danny: “CapX is een flexibele distributeur met veel kennis en ervaring rond Private Mobile Networks. Ze leveren en implementeren de technologie en denken met ons mee. Als een eindklant ineens besluit dat een systeem snel

Axians

uitgerold moet worden, heeft CapX vaak wel een oplossing en ergens wat op de plank liggen.”

“Ook het samen testen en troubleshooten en korte lijnen hebben is waar deze samenwerking om draait”, vult Jeffrey aan. “We zijn regelmatig op het kantoor in Delft om met de technische mensen van Axians te schakelen. We kijken voortdurend naar de punten die open staan, waar we nog dingen kunnen verbeteren en wat wij vanuit CapX hierin kunnen betekenen.”

Private network ecosysteem Danny: “Het is veel meer dan een leveranciersen klantrelatie, het is echt een partnership. We werken ook samen aan innovatie, onder meer in ons Test & Democenter in Delft, waar ook een private 5G Experience Center in komt.

Daarbij hebben we op dit moment samen een lokaal 5G-netwerk in de lucht met test­­ frequenties met als doel het opbouwen van kennis op het gebied van Private5G, use cases en ecosysteem Het beschikbaar stellen van de nieuwste technologieën om zelf ook kennis en kunde in huis te krijgen is voor ons heel waardevol en zeker niet vanzelfsprekend.”

“Voor ons is dat ecosysteem heel belangrijk.

Zo’n Private Network is een samengesteld geheel van verschillende technologieën en oplossingen. Het is voor ons cruciaal om de juiste keuzes te maken in bijvoorbeeld een modem of een smartphone. Dit kunnen we in het testcentrum goed valideren en uiteindelijk de beste keuzes maken voor onze eindklanten.

Voor CapX is het weer waardevol dat wij kennis meenemen vanuit onze internationale Axians werkgroepen. Duitsland, Frankrijk en Nederland zijn voorlopers op het gebied van Private Networks binnen de internationale Axians organisatie. Middels internationale werkgroepen

wordt kennis gedeeld en opgebouwd op het gebied van het product en de markt.

Kennis delen is cruciaal, benadrukt ook Jeffrey: “CapX Nederland werkt als distributeur met meerdere selectieve partners, waarmee zij de kennis onderling versterken. Dit doen wij doormiddel van trainingen en assessments."

De komst van 5G Axians bedient veel klanten in de zorg met Private LTE, zoals Pieter van Foreest en Sint Maarten Zorggroep. Danny: “Zorgpersoneel werkt steeds mobieler en de smartphone of tablet is een mobiele werkplek voor zorgpersoneel. Daardoor wordt personeel automatische steeds afhankelijker van goede connectiviteit. Het is met name de care-markt waar we actief zijn, maar we merken dat vanuit de hele zorg, dus ook vanuit de cure, veel vraag is naar private 5G. Daarom kijken we met CapX naar de mogelijkheden van 5G binnen de zorg”, vertelt Danny.

“De zorgsector bijvoorbeeld met de huidige toepassingen kan voorlopig prima uit de voeten met private LTE”, vervolgt Jeffrey. Maar door de altijd toenemende vraag naar bandbreedte en nog minder ‘latency’ maar vooral ook het

toenemend aantal apparaten met behoefte aan mobiele connectiviteit zal 5G technologie erg belangrijk gaan worden. Daarom zijn we actief samen met Axians ons klaar aan het stomen voor de komst van 5G. Op termijn zul je zien dat er een groot aantal interessante toepassingen mogelijk wordt. Denk hier bijvoorbeeld aan pintransacties op evenementen of een draadloze connectiviteit voor een robot in een logistieke- of industriële omgeving off het doorgeven van realtime videobeelden van smart camera’s. Voorbeelden te over.”

Sterker door samenwerking Danny tot slot: “We weten dat door meer bandbreedte en een lagere latency de vraag naar private 5G gaat toenemen. Deze trends zien we al zolang we datacommunicatie doen en dit zet zich gewoon voort. Er gaan allerlei slimme apparaten komen die we aan het private network hangen, die allerlei sensoren verbinden. We verwachten dat dit soort toepassingen de komende jaren explosief gaat toenemen. We zijn daar nu al, samen met CapX, druk mee bezig. We testen en delen kennis met elkaar. Daardoor zal de implementatie van deze toepassingen voor onze eindklanten een stuk sneller en soepeler verlopen.”

“Er komen steeds meer slimme apparaten met sensoren die we in een Private Mobile Network hangen” Jeffrey Timmers (CapX)

Danny Hoogewerff (Axians)

TBM • JULI 2023

35

MCS ondersteunt partners in het opzetten van succesvolle complexe private netwerken De markt voor private mobile is volop in beweging, aangejaagd door de verwachte komst van 5G-netwerken en de bijbehorende voordelen voor private toepassingen. Niet alleen eindklanten kijken met interesse naar de mogelijkheden, datzelfde geldt voor MSP’s, VAR’s en andere resellers die actief zijn in IT en Telecom. Toch is het leveren van een private netwerk niet iets wat je zomaar even doet, waarschuwt Bas Piek, directeur bij MCS. En hij kan het weten. MCS is al jarenlang als value added distributeur actief in de IoT en private netwerkmarkt. Samen met Bas en Marc Vekemans, business unit manager private networks bij MCS, kijken we naar de trends en ontwikkelingen in private mobile.

MCS

MCS is al vanaf het prille begin betrokken bij de aanleg van private netwerken. Oor­­spronkelijk gestart als specialist van indertijd M2M (machine to machine) netwerken, wat we nu kennen als IoT, en dat met name in de industrie. Het leveren van de connectiviteits­­laag in IoT groeide al snel uit tot het kunnen leveren van private LTE-netwerken. Eerst 2G (GSM) en later in 4G (LTE) en inmiddels levert MCS ook al 5G private netwerken. MCS levert ook speciale IoTnetwerken zoals private LoRaWAN en NB-IoT. De value added distributeur heeft met name Europese hardware in het portfolio. Dit in verband met de betrouwbaarheid en veiligheid van de devices. Naast hardware houdt een deel van de 25 medewerkers in de Benelux zich ook bezig met dienstverlening en advies richting hun strategische partners. Sinds begin dit jaar maakt MCS deel uit van de Europese groep Addtech. Bas: “De meeste bedrijven in de groep zijn value added distributeurs, verspreid over vijf verschillende disciplines; Automation, Energie, Process optimalisation, Electrification en Industrial solutions. Het doel van Addtech is om deze bedrijven te helpen groeien, maar wel autonoom te laten bestaan.”

Mission-critical Wie praat over private LTE, heeft het al snel over de zorg en logistiek. Veel partners van MCS hebben klanten die actief zijn in de sector zorg, zoals Stichting Philadelphia Zorg en Zorggroep Solis.

Die projecten heeft MCS samen met partner Hertek uitgerold. Marc: “In de zorg is het bewaken van het primaire proces enorm belangrijk. Dat begon met private GSM met spraak en sms-alarmering. Later kwamen daar met private LTE zorgapps en domotica bij. Dan kun je met WiFi vaak niet goed uit de voeten,

WiFi is bijvoorbeeld niet ontworpen om handovers te doen. In de industrie, waar MCS ook veel klanten heeft, lopen zij ook tegen deze beperking aan.

Denk bijvoorbeeld aan automatic guided vehicles in een distributiecentrum die op basis van WiFi te kwetsbaar zijn.”

Naast nieuwe partijen voor private LTE zie je ook dat veel partijen zijn overgestapt van private GSM (2G) naar private 4G (LTE). “ Er zijn zeker nog private 2G-netwerken actief. Maar MCS adviseert deze wel spoedig over te stappen naar private LTE, omdat de 2G-technologie door de fabrikanten niet meer wordt ondersteund.”

Overstap naar 5G Al is private 5G in Nederland nog niet volledig beschikbaar, toch is MCS al betrokken bij enkele private 5G-pilots, vertelt Bas: “We hebben al twee private 5G-netwerken gebouwd in samenwerking met het Do IoT Fieldlab in Delft. Eén op het TU-terrein in Delft (The Green Village) en één op The Unmanned Valley in Katwijk. Die netwerken zijn al meer dan anderhalf jaar operationeel. Dan hebben we nog een eigen mobiele 5G kit ontwikkeld met een Nokia NDAC 5G standalone netwerk. Deze mobiele unit kunnen wij op iedere gewenste locatie plaatsen om daar een private 5G-netwerk op te zetten. Verder zijn wij bezig met het uitrollen van een 5G-project bij Tomatoworld. Dat is een 5G-opstelling in de kas in het Westland om het kweken van tomaten via 5G te laten lopen. Hiermee helpen wij de glastuinbouw om verder te digitaliseren en om voedsel duurzamer en efficiënter te produceren met 5G.” Daarnaast heeft MCS in het buitenland al diverse 5G private netwerken geleverd. “Het is waanzinnig om te zien wat je er mee kan. Zo maakt The Ocean Cleanup

TBM • JULI 2023

37

MCS

gebruik van een private netwerk om de Stille Oceaan te ontdoen van de plastic soep en gaan ATEX gecertificeerde robots via 5G afgelegen en explosiegevaarlijke locaties verkennen en real-time data verzamelen”, vertelt Bas enthousiast.

Werelden komen samen MCS is zoals gezegd ook actief binnen de industrie én op het gebied van IoT. Twee werelden die straks bij private 5G samenkomen, ziet Marc. “Nu werken industrieën vaak nog met bedrade netwerken. Deels omdat ze dat gewend zijn, maar ook omdat het alternatief met 4G nog niet snel genoeg gaat. Ik verwacht dat we daar na de introductie van 5G in 3500 MHZ snel de eerste toepassingen zullen zien.

Denk bijvoorbeeld aan camerabewaking, waarbij de beelden ter plekke geanalyseerd moeten worden. Op basis van die analyse kan de computer direct bepalen of er actie ondernomen moet worden. Maar ook op het gebied van automatisch rijden. Op het moment dat iets geautomatiseerd moet rijden in een logistieke opstelling, wil je dat allemaal ook autonoom en real-time kunnen aansturen.”

Bas: “De belofte van 5G, die wij nu in de praktijk met het Do IoT Fieldlab in nauwe samenwerking met de TU Delft, TNO, SURF en BTG testen, gaat zeer binnenkort ook commercieel beschikbaar komen voor het Nederlandse bedrijfsleven. Deze techniek gaat nieuwe innovaties stimuleren en bedrijven helpen een aantal bestaande uit­dagingen op te lossen. We gaan een zeer interessante periode in binnen onze tak van sport.”

Noodzaak Maar is het voor veel partijen wel nodig om over te stappen naar een private netwerk, vragen we aan Marc. “Ik denk dat we in Nederland enorm verwend zijn met kwalitatief goede netwerken. Maar als je een business critical netwerk wil bouwen, doe je dat bijvoor-

38

TBM • JULI 2023

beeld omdat je niet wilt dat fabrieksprocessen uitvallen als een publiek netwerk down gaat.

Je bent dan altijd afhankelijk van die publieke SLA. Daarnaast zal 5G een flinke uitdaging hebben om indoor dekking te realiseren.

Daarom kijken veel partijen in de industrie naar een dergelijke 5G edge stand alone oplossing met een eigen 5G-core en eigen 5G(RAN) netwerk op locatie. Zo hebben zij een eigen netwerk waarbij ze niet afhankelijk zijn van mobiele operators en zelf volledige controle hebben over de kwaliteit van het 5G-netwerk.

Er zullen ook een aantal grote partijen snel willen schakelen om een deel van het 5G-spectrum veilig te stellen voor hun eigen activiteiten En ik denk dat er heel veel vraag gaat ontstaan bij kleinere organisaties.

Daarnaast zal de toenemende aandacht voor 5G ook leiden tot meer private 4G-netwerken.

Die voldoen prima voor veel partijen die niet de high tech toepassingen nodig hebben die 5G biedt. Bovendien kun je private LTE zo inrichten dat je makkelijk kunt opschalen naar 5G.” Aanleg complex De toenemende belangstelling voor private netwerken zal nieuwe partners aantrekken, verwacht Bas. “Als je nog geen ervaring hebt met private netwerken is mijn belangrijkste advies om het niet te lichtzinnig op te vatten.

Je kunt niet even een privé-netwerk van de plank pakken en bij een klant implementeren.

Ook de use case van de klant is een belangrijke factor voor de uitrol. Is het alleen bedrijfs­ kritisch of is het mission-critical? Ik denk dat het belangrijkste is om goed te inventariseren en te kwalificeren waar de klant naar op zoek is.

Wij werken met een checklist aan vragen waar wij de partner uitvraag op toetsen. Op basis van deze inventarisatie maken wij een plan van aanpak en kijk je met alle betrokken partijen hoe je de beste oplossing kunt bouwen. Dit om te voorkomen dat je als een kip zonder kop met

een vraag aan de slag gaat zonder gedegen plan van aanpak. Het is niet een routertje van 100 euro wat je koopt. Het is echt een serieuze investering en dan moet je die vragen en klantwensen ook serieus nemen. Een private netwerk is daarom altijd maatwerk.”

MCS kan daar, gezien hun achtergrond, goed bij helpen. Marc: “Wij werken altijd achter de schermen, de partner is het aanspreekpunt voor de klant. Sommige partijen doen veel zelf, maar er zijn ook partners waarbij we SLAafspraken hebben dat wij het netwerk voor hen monitoren.”

Bas benadrukt nog maar eens de ervaring van MCS op dit gebied. Daarbij biedt de kennis van private 5G-netwerken een voorsprong op anderen. “Wij zijn op basis van onze ervaring een hele betrouwbare value added leverancier voor private netwerken. Het voordeel van zaken doen met ons is dat wij het hele certificeringstraject hebben doorlopen bij onze leveranciers.

Zo zijn wij volledig gecertificeerd door leveranciers als Nokia, Druid en Baicells. Zo kunnen wij die expertise inzetten om kennis te delen met onze partners en ze goed te ondersteunen.”

Daarnaast hebben wij een eigen MNO code bij het RDI (voorheen Agentschap Telecom) en zijn we ervaren in het aanvragen van private spectrum voor onze partners en hun klanten.”

Samen optrekken Daarbij verwacht Bas dat er in deze nieuwe markt straks nog de nodige marktimperfecties zijn. “Maar dat was vijf à zes jaar geleden niet anders toen we begonnen met private LTE. Daardoor zal het belangrijk zijn dat partijen in de markt gaan samenwerken. Daar ligt met name onze rol, om betrouwbare informatie en kennis te delen met onze partners en zo hun klanten van goed advies te voorzien. Daardoor wordt het natuurlijk voor ons allemaal ook leuker en interessanter. Kortom, ik kan niet wachten tot we aan de slag kunnen met private 5G.”

Hét serviceplatform

voor advanced IT en communicatie-technologie

Altijd

exclusief voordeel

• Telecom Expense Management, inzicht in telecom en ICT uitgaven.

• Inkoop van connectiviteitsdiensten zoals vaste en mobiele telefonie, SMS en aanleg van glas.

• Hardware zowel nieuw als gebruikt vergelijken en kopen in de webshop.

• Consultancy dienstverlening van idee tot realisatie.

Onafhankelijke second opinion op telecom en ICT. • Toegang tot producten en diensten die uw kennis vergroten via het kennisplatform.

We

BTG Services is de serviceorganisatie van BTG. BTG Services levert producten en diensten die direct te maken hebben met de missie van beide organisaties: het versnellen van de digitale transitie.

boost your digital transformation btgservices.nl

Redactie

40

TBM • JULI 2023

Lyfo

Lyfo biedt prima toevoeging én alternatief voor een private mobiel netwerk Als er een leerstoel was over missiekritische communicatie, dan zou de kans groot zijn dat Maurits Zandbergen deze als eerste zou bekleden. Als pionier zette hij in Nederland met RadioAccess de eerste private mobiele netwerken op de kaart en vijftien jaar later is hij met Lyfo nog altijd actief binnen dezelfde markt. Reden om met hem de komst van private 5G eens goed onder de loep te nemen en te kijken waarom Lyfo zo’n goed alternatief biedt voor een private netwerk.

“Ik geloof absoluut dat er een markt is voor private netwerken, sterker; we waren diegenen die het in 2008 al introduceerden in de Nederlandse markt”, begint Maurits zijn verhaal, “Ik ben er dan ook absoluut niet op tegen”, benadrukt hij. “Maar ik zie dat het momenteel door de verwachte komst van private 5G wel erg gehyped wordt. Men moet zich wel afvragen wanneer en of een dergelijk netwerk echt nodig is. En wat de alternatieven zijn.”

Goed nadenken Denk bijvoorbeeld aan video streaming. Stel je hebt een haven en je gaat bewakingscamera's ophangen Dat kun je bedraad uitvoeren. Of je gaat camera's plaatsen die 4G of 5G als backhaul gebruiken. Als je dat over een publiek netwerk doet, dan verstook je per maand terabytes. Dat is dus normaal gesproken onbetaalbaar. Dan is de business case voor een privaat lokaal netwerk absoluut te rechtvaardigen. Moet dat dan opeens een dekkend netwerk zijn over de hele haven? Nee, je kunt daar ook prima met lokale cellen gaan werken.

Draadloos heeft per definitie ook de eigenschap dat het te verstoren is. Dus wil je naar betrouwbare oplossingen toe, dan kan je ook vaak met glasvezel uit de voeten. ‘’ Kortom, denk goed na aan wat voor toepassing je werkelijk nodig hebt, en baseer daar je keuzes op.” En oh ja, meer en meer zien we in Europa dat publieke operators met baanbrekende alternatieven verschijnen, waaronder een stuk

frequentieruimte volledig te alloceren voor een bepaalde (private) toepassing in een bepaald gebied tegen een fractie van de kosten wat terrabytes normaal per maand zouden kosten.

Meer dan prima publiek netwerk Daarbij kunnen veel partijen prima uit de voeten met de kwaliteit van het openbare net. “Dat de komst van dat 3,5 GHz spectrum nodig is in Nederland, is duidelijk en hoe eerder hoe liever.

Dat we hiermee achter gaan lopen in de rest van de wereld, ik stel daar echt vraagtekens bij.

De mobiele netwerken in Nederland behoren al jaren tot de beste van de wereld. We staan elk jaar in de top van de beste mobiele netwerken.

Als je ziet wat 5G in de US voor datasnelheden brengt, die liggen stukken lager dan onze 4G snelheden hier.

Het is een illusie om te denken dat je met een private netwerk dezelfde performance kunt halen als publieke operators. Die kunnen hoge snelheden bieden, zeker met de komst van 5G en nu al met 4G via zogenaamd carrier aggregation. Dat betekent dat ze van alle frequenties gebruik kunnen maken om jou die maximale bandbreedte te bieden. Dat is iets wat binnen private netwerken nooit zal gaan ontstaan. En daar zit niet al die kennis en expertise om zo'n netwerk altijd weer verder te optimaliseren en in de lucht te houden, wat uiteindelijk de core business is van een publieke operator. Het is dus een illusie om te denken dat een privaat

netwerk jou opeens een uptime biedt van 100%. De argumenten om een privaat netwerk te overwegen liggen echt op een ander vlak.

Security issues Daarbij wordt er vaak nogal neerbuigend gedaan over DECT of WiFi, maar ook met de komst van WiFi7 verwacht Maurits dat ook hier nieuwe kansen komen. “Vaak wordt de 3,5 GHz genoemd voor IoT toepassingen, veel sensoren op een klein oppervlak. Omdat de cellen kleiner worden, kun je dus meer capaciteit creëren. En dat betekent automatisch hogere frequenties. Maar in hoeverre verschilt dat dan van WiFi? Dat is uiteindelijk dezelfde opzet, je maakt kleine lokale cellen met heel veel bandbreedte. En je moet niet vergeten dat die kleine lokale cellen met zoveel bandbreedte wel met glasvezel ontsloten gaan worden.

Daarbij wordt vaak gesteld dat WiFi veel makkelijker te hacken is. Dan wijst Maurits op de meest zwakke plek in de private netwerken, de SIM, in zijn ogen het meest cruciale element van een privaat en publiek netwerk. “Als ik je vertel dat het merendeel van de SIM’s die wij (in Europa) tegenkomen in private netwerken van Chinese makelij zijn. En dat veel van die SIM’s dezelfde codes en keys hebben die ook op andere netwerken gebruikt worden. Dat betekent dus dat er een enorm groot gat in de beveiliging is ontstaan op simkaartniveau.

Mijn advies aan iedereen is om het gebruikte

TBM • JULI 2023

41

Lyfo

“Dus als je ene of andere netwerk uitvalt en je niks in de gaten hebt dan liggen er gewoon patiënten op apengapen en word je niet gealarmeerd”

actie. Hoeveel mensen doen dat? “Dus als je ene of andere netwerk uitvalt en je niks in de gaten hebt dan liggen er gewoon patiënten op apengapen en word je niet gealarmeerd.”

Los van het feit dat de oplossing van Lyfo in het algemeen een goede vervanging is voor een private mobile netwerk, biedt Lyfo ook

een oplossing hiervoor. De TwinSIM oplossing van Lyfo schakelt daarbij niet alleen auto­­ matisch tussen je private en publieke netwerk.

“Als je op je publieke netwerk uitvalt, schakelt hij auto­­matisch over op een ander publiek netwerk wat op dat moment wél beschikbaar is. Daarbij lopen dankzij TwinSIM de calls door

Maurits Zandbergen

SIM-profiel nog eens goed te bekijken, niet voor niets zijn complete afdelingen binnen een mobiele operator hiermee bezig om deze beveiliging continue up to date te houden. Zie de SIM-kaart als de sleutel van je kluis, die laat je toch ook niet zomaar kopiëren?”

Schakelen problematisch Een ander groot probleem is het omschakelen tussen de publieke en private netwerken. In de meeste gevallen is dat een handmatige

Over Lyfo

Lyfo is een paar jaar geleden opgericht door Maurits Zandbergen, die eerder met zijn bedrijf RadioAccess veel ervaring opdeed op het gebied van missie- en business kritische communicatie. Lyfo garandeert automatische toegang tot alle beschikbare 4G/5G netwerken in Europa.

Als een netwerk tijdelijk geen beschikbaar­heid heeft, schakelt de app automatisch over naar een ander beschikbaar netwerk.

De omschakeling gebeurt op basis van een Network Quality Indicator (NQI), iets wat door Lyfo is ontwikkeld. Daarbij wordt gekeken naar radiodekking, maar ook naar

42

TBM • JULI 2023

IP-datasnelheid. Naast de app beschikt de smartphone daarbij altijd over de SIM-kaart van de publieke operator en de Lyfo-SIM. Lyfo werkt daarin binnen Nederland samen met T-Mobile en wereldwijd met een groeiend aantal mobiele operators.

Lyfo wordt inmiddels al door een aantal klanten in binnen- en buitenland ingezet.

Met name binnen organisaties waar missiekritische communicatie key is.

Zo is Lyfo.NET recent ook uitgerold bij een grote zorginstelling in het noorden van het land. Zij ervaarden continue dekkings­ problemen, ondanks dat ze medewerkers

hadden uitgerust met de beste SIM voor hun specifieke werkgebied, dus een mix van T-Mobile, KPN en Vodafone SIM-kaarten. Echter er bleven alarmoproepen in de mist gaan, met de gevolgen van een dergelijke escalatie.

Sinds ze Lyfo.NET gebruiken op hun mobiele toestellen is er geen enkele alarmoproep meer fout gegaan. Lyfo.NET is dan ook een geweldige toevoeging voor alle Telecom partijen die zich bezig houden met (zorg) alarmering via de publieke netwerken. www.lyfo.com

Lyfo

op de andere SIM, die op dat moment niet actief is. Op het moment dat ik overschakel naar die tweede SIM heb ik gewoon dekking en capaciteit voor data én voice. Ik kan bellen gebeld worden op mijn 06-nummer. Heel anders dan bij een regulier private netwerk, waar je alleen kunt bellen en gebeld worden met de SIM die op dat moment actief is.

“Stel, ik heb een privaat netwerk ergens in de haven en er is een ongeval gebeurd. Ik moet nú bellen, maar ik zit niet op het publieke netwerk, hoe kan ik dan die 112-call gegarandeerd afhandelen? Dit soort aspecten wordt niet of nauwelijks belicht bij het implementeren van private netwerken. Toen wij bij RadioAccess begonnen met private GSM was dat een van de meest cruciale vragen. Wat moeten we doen als we 112-bellen? Wij integreerden die private GSM oplossing met de telefoon­ centrale en op het moment dat je ging bellen, ook al zit je in je private netwerk, gaat die call via de telefooncentrale van het bedrijf naar buiten. Maar mobiele 06-nummers kun je niet integreren in je telefooncentrale.” En ja, alles wordt meer data, ook voice, maar vergeet niet dat er cruciale elementen zijn waar je pas achter komt op het moment dat het te laat is, zoiets als de put dempen als het kalf al is verdronken. Door de huidige hype omtrent 5G en Private netwerken worden essentiële zaken onvoldoende belicht. Dat vraagt dus om realiteitszin met één belangrijke vraag; wat zijn mijn argumenten om te kiezen voor een privaat netwerk? Stel deze vragen, verdiep je erin, baseer je op feiten.

Lyfo als alternatief De oplossing van Lyfo past dus niet alleen als onderdeel van een private netwerk, maar kan op zichzelf in veel gevallen ook als alternatief dienen. “Lyfo.NET maakt het mobiele toestel leidend. Waarin dus de combinatie kan zitten van een operator SIM en een Lyfo SIM-kaart

die over alle netwerken kan, daarmee heb je een oplossing waarmee je hier in Nederland alleen al altijd toegang hebt tot de drie mobiele netwerken. Een andere setup is de publieke SIM-kaart en de private SIM-kaart. Daarmee heb je dus opeens een mechanisme dat

“Vergis je niet in de kosten van het aanleggen van een privaat 5G-netwerk en vooral niet in de kosten van het onderhouden van een dergelijk netwerk”

automatisch schakelt tussen publiek en privaat netwerk. Daarbij is je private netwerk het meest preferred netwerk. Op het moment dat Lyfo.

NET dat detecteert, schakelt je mobiele toestel direct over, maar op het moment dat het private netwerk niet aanwezig is, bijvoorbeeld door uitval, gebruik je nog steeds die paraplu van het publieke netwerk.

Primair maak je altijd gebruik van je mobiele operator. In Nederland werken we intensief samen met T-Mobile, daar hebben we ook de exclusieve distributie mee geregeld.

Echter, ook in Nederland zijn er plekken waar het T-Mobile netwerk onvoldoende performed en dan schakelt Lyfo.NET automatisch over naar de tweede SIM. Dan maak je daar tijdelijk gebruik van KPN of Vodafone. En op het moment dat het T-Mobile signaal weer goed genoeg is, schakelen we automatisch terug.

Keuze maken Er wordt op dit moment te veel de nadruk gelegd op private netwerken en te weinig op een alternatief als Lyfo, stelt Maurits.

“Sorry dat ik het zeg, maar vendoren, VAR’s en consultants­­hebben weer wat nieuws te vertellen in de markt. En dan moet je als CIO van een bedrijf of instelling de afweging maken; ga ik nu via het publieke netwerk werken met een Lyfo oplossing of ga ik mee in de luchtfietserij van mijn aanbieder of consultant die zegt dat ik een privaat netwerk moet aanleggen? Ik durf te stellen dat die make-or-buy decision te snel gemaakt wordt.

Vergis je niet in de kosten van het aanleggen van een privaat 5G-netwerk en vooral niet in de kosten van het onderhouden van een dergelijk netwerk.

En bij een publiek netwerk weet je, je neemt zoveel SIM-kaarten af. Daar heb je een Lyfo-netlicentie, bij die schakelt automatisch over alle netwerken, in Nederland heb je dan Triple-redundantie. Je weet wat je per maand betaalt voor al die SIM-kaarten die je daarmee live hebt. Het is net als een huis kopen of een huis huren. Als je het huurt, dan weet je wat je kosten zijn. Als je het koopt, het dak gaat lekken en dan zit je mooi te kijken en gezien dat snelheid van ontwikkelingen voorzie ik nog heel wat lekken, maar dan op een ander vlak.

TBM • JULI 2023

43

WiFi7 komt eraan,

wat nu?

In ons dagelijks leven, zowel zakelijk als privé, maken we veel gebruik van draadloze verbindingen.

We stonden onlangs op een camping met zowel slechte mobiele dekking als beperkte WiFi bandbreedte.

Dat zorgde voor heel wat hoofdbrekens, want we leven met onze hoofden steeds meer in de Cloud.

Veel van onze data gebruiken we binnenshuis en dat gaat bijna altijd over WiFi. Volgend jaar wordt de WiFi7 standaard officieel geratificeerd, maar de eerste producten worden dit jaar al verwacht. Wat gaat dit brengen en heeft het zin om erop te wachten?

De WiFi (of WLAN) standaarden worden door the Institute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE) wereldwijd vastgesteld.

Daarnaast is er veel samenwerking tussen industriepartners in de WiFi Alliance om tot nieuwe gezamenlijke standaarden te komen.

Dat gaat niet altijd even soepel, want de belangen van de fabrikanten zijn groot. Wereldwijd gaat het immers om vele miljarden.

Briljante stap Een paar jaar terug heeft de WiFi Alliance een briljante stap gezet.

In plaats van de alfabetsoep aan standaarden (zoals IEEE 802.11b, 802.11a, 802.11g, 802.11n, 802.11ac) wordt nu gewoon het generatienummer gebruikt: 802.11ax werd WiFi6, de rest werd WiFi1 tot WiFi5.

Bij WiFi7 is het ondertussen al 802.11be, want men is al 2x het alfabet rond aan WiFi standaarden. Er zijn namelijk ook standaarden die over security gaan, over roaming (verbinding houden terwijl je tussen zenders beweegt in een gebouw) en over IoT toepassingen. IEEE 802.11ba gaat bijvoorbeeld over Wake Up Radio (WUR), waarbij men probeert om een lager stroomgebruik te realiseren door de chips steeds veel te laten slapen. Klinkt als een interessant iets voor ons eigen huishouden. Niet alle standaarden worden door fabrikanten daadwerkelijk in producten geïntroduceerd. De complete lijst van alle WiFi standaarden is bij de IEEE. org of op Wikipedia terug te vinden onder 802.11. Een groot voordeel van WiFi is dat oude devices blijven werken op nieuwe netwerken.

De WiFi technologie ontwikkelt zich snel, met elke 5-6 jaar een nieuwe standaard. Het dataverkeer op WiFi netwerken groeit jaarlijks met ongeveer 40%, waardoor nieuwe standaarden ook wel nodig zijn. Bijna elk gebouw heeft ondertussen WiFi en op de moderne werkplek is het niet meer weg te denken. WiFi5 was vooral gericht op verbeteren van de

44

TBM • JULI 2023

snelheid, WiFi6 is veel meer gericht op verbeteren van de capaciteit.

Maar wat gaat WiFi7 opleveren?

Topsnelheid WiFi7 heeft als belofte een theoretisch maximum van 46 Gbit/s door de lucht, waar WiFi5 3,5 Gbit/s en WiFi6 9,6 Gbit/s opgeeft. De snelheidsverbetering van WiFi7 wordt vooral gehaald door nog complexere modulatie (4096 QAM), door 16 antennes mogelijk te maken en door 320 MHz bandbreedte te specificeren. De verschillen zijn in de grafiek weergegeven.

Bij WiFi zijn er grote verschillen tussen theorie en praktijk. In de topsnelheid wordt nooit meegenomen dat er ook besturingsinformatie moet worden verzonden om überhaupt data te kunnen versturen.

Daarnaast heb je rekening te houden met andere gebruikers op hetzelfde netwerk. Bovendien zijn in onze moderne wereld meerdere netwerken actief en zijn de radio omstandigheden nooit perfect.

Groei WiFi7 IT

Frequenties

Tussen WiFi6 en WiFi7 is er ook nog WiFi6E gelanceerd. WiFi6E betreft een uitbreiding met een extra frequentieband, namelijk de 6 GHz band. WiFi kan sinds december 2021 worden toegepast op 2,4 GHz, 5 GHz en nu ook 6 GHz. In Amerika is de 6 GHz band 1200 MHz breed, in Europa is dit helaas maar 500 MHz. WiFi6E is nu beschikbaar in diverse Access Points, maar de ondersteuning in laptops en smartphones is nog maar beperkt. De Samsung S23, de Google Pixel 6a, Oppo en Sony toestellen, maar daar blijft het bij. Zakelijke laptops van Dell, Lenovo en HP met WiFi6E kosten meestal €2.000 of meer, maar zelfs dan is het niet standaard. De 6 GHz band is voor de toekomst wel waardevol, maar het zal nog wel een aantal jaren duren voordat dit grootschalig wordt toegepast.

WiFi5 was vooral gericht op verbeteren van de snelheid, WiFi6 is meer gericht op verbeteren van de capaciteit. Maar wat gaat WiFi7 opleveren?

WiFi7 kan de supersnelheid behalen in extreem goede radio omstandigheden, bij gebruik van 16 antennes parallel (zowel bij de zender als bij de ontvanger) en door bijna alle beschikbare rijbanen samen te voegen. In de praktijk lijkt dit niet erg bruikbaar, zie het kader `Kanalen en Bandbreedte’. De daadwerkelijke voordelen tussen WiFi6 en WiFi7 in het dagelijkse gebruik zullen beperkt zijn, omdat meestal maar voor 20 MHz of 40 MHz brede kanalen wordt gekozen en zelfs de duurste laptops maar 2 antennes hebben. Daad­werkelijk meer dan 1 Gbit/s door de lucht halen voor een gebruiker in een zakelijke omgeving is op dit moment al een grote uitdaging.

Multi-Link Operation (MLO) Een andere nieuwe feature van WiFi7 is

Kanalen en Bandbreedte

WiFi kan gebruik maken van verschillende kanalen en van verschillende bandbreedtes.

WiFi is begonnen met 20 MHz, daarna kwamen 40, 80 en 160 MHz als beschikbare bandbreedtes. WiFi7 voegt daar dus 320 MHz aan toe. In de 2,4 GHz band in Europa zijn er 13 kanalen, terwijl sommige Amerikaanse apparatuur niet verder gaat dan 11 kanalen. De kanaalnummers zijn verwarrend, want er is een enorme overlap. Als je Access Point op kanaal 1 staat ingesteld, is het volgende vrije kanaal 6. Eigenlijk zijn er dus maar 3 bruikbare kanalen van 20 MHz in de 2,4 GHz band. In de 5 GHz band is het gelukkig niet zo, daar is geen overlap. De band is niet helemaal aaneengesloten, maar er is ruimte voor 25 kanalen van 20 MHz. 16 kanalen vallen onder extra eisen, want de AP’s moeten continue luisteren of ze geen weerradar storen die mogelijk ook in die band zit. Af en toe wordt dit getriggerd, waarna dit voor een tijdelijke onderbreking van de verbinding zorgt.

In de 5 GHz band is er ruimte voor twee 160 MHz kanalen.

In de 6 GHz band in Amerika is er ruimte voor 7 kanalen van 160 MHz breed of 3 kanalen van 320 MHz breed. In Europa is er slechts ruimte voor 1 kanaal van 320 MHz in de 500 MHz brede 6 GHz band. WiFi7 gebruiken met 320 MHz kan bijvoorbeeld thuis worden toegepast. In zakelijke omgevingen met meerdere Access Points zijn meerdere kanalen noodzakelijk, daar lijkt toepassing van 320 MHz niet echt zinvol.

Multi-Link Operation, waarbij het mogelijk is om gelijktijdig van meerdere frequenties gebruik te maken. Nu kiest een device voor verbinden op 2,4 GHz of op 5 GHz (of wordt het gestuurd door het Access Point), straks kan in combinatie met 6 GHz tegelijkertijd op 2 of 3 frequenties worden uitgezonden. Het schakelen tussen frequenties wordt ook veel sneller, waardoor bij Teams vergaderingen of andere videoverbindingen er geen onderbreking meer hoeft te zijn. In hoeverre dit ook samenwerkt met oude devices is nu nog niet duidelijk.

De eerste WiFi7 devices zijn overigens al aangekondigd door TP-Link (zie afbeelding) en binnenkort zullen er meer volgen. Omdat de standaard ongeveer bekend is, durven fabrikanten alvast devices te lanceren.

Eventuele veranderingen verwacht men met firmware updates wel te kunnen oplossen.

De eerste devices halen nog niet het maximale uit de standaard, maar sommige leveranciers (en sommige klanten) willen graag als eerste gebruik maken van een nieuwe technologie.

Conclusie Een grote uitdaging van nieuwe WiFi standaarden is hoe men om moet gaan met devices die werken volgens de oude standaard. Het grote voordeel van de achterwaartse compatibiliteit van WiFi is hier een nadeel. Nieuwe devices die heel snel data willen sturen, moeten vaak extra lang wachten op langzame gebruikers. In veel zakelijke netwerken zijn nog volop WiFi4 devices,

waardoor implementatie van WiFi6 nog maar heel beperkt voordelen biedt. Nu wachten met implementatie omdat er binnenkort WiFi7 AP’s beschikbaar komen lijkt daarom niet zinvol.

Als er ook draadloze spraak over het netwerk gaat (zoals in veel ziekenhuizen) is men zelfs met WiFi5 al prima geholpen. Sommige leveranciers hebben hun WiFi5 voorraad nu voor lage prijzen beschikbaar, omdat WiFi6 steeds meer de norm wordt. WiFi7 gaat waarschijnlijk echt pas iets opleveren over 3-4 jaar, als er meer devices in gebruik zijn die deze standaard ondersteund. Het is dan wel een beetje kip en ei: zolang het netwerk op de zaak het niet ondersteund, is het niet zinvol om nieuwe laptops ermee uit te rusten. En zolang er geen WiFi7 netwerk is, leveren nieuwe devices met WiFi7 ook geen voordelen. Op plekken waar problemen zijn met capaciteit, heeft toepassing van de 6 GHz band (de WiFi6E standaard) wel echt voordelen. Als u binnenkort kan kiezen voor nieuwe apparaten, zowel voor netwerk of devices, is WiFi6E (of soms: triband) zeker een aanrader!

Over de auteur

Eildert van Dijken is Principal Consultant bij Strict en is al vele jaren bezig met mobiele communicatie. Hij is vooral betrokken bij connectiviteitsvraagstukken, voert regelmatig onderzoek uit en publiceert over nieuwe technologieën.

TBM • JULI 2023

45

Redactie

Gigaset timmert aan de weg met nieuwe hardware én koppeling met Microsoft Teams Gigaset timmert flink aan de weg en heeft recent een aantal interessante nieuwe producten, 'Made in Germany’, voor het IT en Telecom partnerkanaal geïntroduceerd. Zoals de GX6 PRO zakelijke smartphone, de state-of-the-art Fusion bureautelefoon, het single-cell DECT basisstation N610 IP PRO én de koppeling van de Gigaset DECT basisstations met Microsoft Teams. In dit artikel lees je alles over de laatste ontwikkelingen van de Duitse telecomproducent.

Efficiënt DECT basisstation voor het MKB De DECT-technologie is nog steeds populair, met name voor zakelijke toepassingen.

Het is inherent veilig omdat het digitaal en gecodeerd is. Hierdoor is het niet mogelijk om gesprekken af te luisteren. Daarom innoveert Gigaset als DECT-specialist voortdurend. Zoals nu met de N610 IP PRO, de opvolger van het single-cell basisstation Gigaset N510 IP PRO. Aan de nieuwe variant zijn tal van functionaliteiten toegevoegd, wat het uitermate geschikt maakt voor MBK-organisaties met maximaal 8 gebruikers. Doorgroeien kan, want het professionele basisstation kan worden uitgebreid met maximaal 6 DECT-repeaters om een nog groter DECT-gebied te dekken.

De Gigaset N610 IP PRO is makkelijk te koppelen met tal van on-premise en cloud telefoonsystemen en is eveneens compatibel met tal van platforms en netwerkoperators.

Ook handig: je bent niet beperkt tot één telefoonnummer. De multi-line mogelijkheid van het basisstation kan meerdere accounts/lijnen per handset uitgeven. Zo kun je oproepen naar een algemeen zakelijk nummer aannemen op meerdere handsets, of oproepen van meerdere lijnen op één handset ontvangen.

Als beheerder profiteer je van zero-touch provisioning tijdens de installatie.

De intuïtieve webbased gebruikersinterface maakt configuratie eenvoudig en snel dankzij online help, op XML gebaseerde configuratiebestanden, profielen en ondersteuning voor standaardprotocollen.

Het is nu ook mogelijk om Microsoft Teams te gebruiken via de DECT Gigaset Professional hardware.

46

TBM • JULI 2023

Vlaggenschip GX6 als PRO-versie klaar voor de zakelijke markt Als enige smartphoneproducent in heel Europa neemt Gigaset een bijzondere plek in. Zeker door de vermeende veiligheids­ perikelen rond de Chinese aanbieders is dat een absolute pré, met name voor de zakelijke markt. Dat is dan ook precies waar Gigaset met haar smartphone assortiment de nadruk legt. Zo is Gigaset naast Nokia en Samsung de derde preferred supplier voor de Deutsche Bahn. Bij het Duitse systeemhuis Tier1 zijn onlangs maar liefst alle 18.000 medewerkers van mobiele toestellen voorzien én voor Cinnovate, de Nederlandse aanbieder van zorgtechnologie, is op verzoek een programmeerbare knop gerealiseerd.

Als voorbeeld van die focus heeft Gigaset haar robuuste 5G-smartphone GX6 recent een upgrade gegeven, wat resulteert in de PRO-versie met 8GB werkgeheugen en Android Enterprise Recommended inclusief beheeropties via Zero Touch.

Door het personaliseren van de toestellen, het vervangbaar maken van de accu’s en het verlengen van de accuduur door het laadpercentage te limiteren op 90 procent, wil het merk zich uniek positioneren.

Ook het stempel van Android Enterprise

Gigaset

Nieuw bureautoestel Fusion verrast door veelzijdigheid Dat er aan een bureautoestel wel degelijk veel te innoveren valt, bewijst de nieuwe Gigaset Fusion; een fraai ogende combinatie van bureautelefoon, DECT-basisstation, PBX-telefoonsysteem én Smart Home-basisstation. Met het opvallend brede scala aan functies is dit toestel ideaal voor kleine kantoren, werkplaatsen en het thuiskantoor.

Het verbindt via LAN, WiFi, USB-C, Bluetooth, DECT en DECT ULE met het netwerk, laptops en computers, headsets en handsets, smartphones en Gigaset Smart Home-sensoren. AIIe instellingen en functies worden snel en eenvoudig geconfigureerd via een webbased interface en bediend via het touch-display. Omdat het ook een DECT-basisstation is, zijn er maximaal acht Gigaset PRO-handsets aan te sluiten. De geïntegreerde mini-PBX is ontworpen voor maximaal 20 SIP-extensies - ongeacht of mobiele apparaten of vast geïnstalleerde bureautelefoons op het systeem zijn aangesloten.

De Gigaset Fusion is dan ook uitermate geschikt voor Smart Home toepassingen, eveneens een segment waar Gigaset steeds meer producten levert. Zo kun je tot 64 Gigaset ONE X-sensoren aansluiten en de Smart Home-functies centraal en zelfs op afstand beheren via de Gigaset elements-app.

De Fusion ziet er ook nog eens goed uit; al voor de introductie werd het nieuwe bureautoestel onderscheiden met de prestigieuze iF Design Award. De nieuwe Gigaset Fusion is verkrijgbaar als onderdeel van de FX800W PRO-bundel. Deze bevat een Gigaset Fusion en twee SL800H PRO handsets.

Je kunt tevens zien wie er voor de deur staat, dankzij de aansluiting van videodeurbel/intercominstallaties via SIP-telefonie.

DECT-basisstations nu ook gekoppeld aan Microsoft Teams Recommended, de compatibiliteit met TeamViewer en het binnenkort beschikbare eigen device management systeem maakt het toestel interessant voor de zakelijke markt. Gigaset biedt verder tot vijf jaar softwareondersteuning, de beste connectiviteit, supersnel opladen en een vervangbare batterij, geïntegreerde eSIM-functionaliteit en een drievoudig kaartslot voor twee simkaarten en een geheugenkaart. Indien gewenst kan de GX6 PRO ook worden geleverd met vooraf geïnstalleerde software - van een eigen startscherm tot voorgedefinieerde apps en details over apparaatbeheer tot een selectie van achtergrondafbeeldingen en beltonen zoals de bedrijfsjingle.

Het kleinere broertje, de Gigaset GX4 is er eveneens als PRO-versie: met twee keer zoveel apparaatgeheugen, een RAMgeheugen van 6GB, talrijke aanpassingsmogelijkheden en net als de GX6 Android Enterprise recommended.

Een recente firmwareversie van Microsoft maakt de N670 IP PRO DECT- en N870 IP PRO DECT-basisstations nu volledig compatibel met Teams. Zo brengt Gigaset haar draadloze Professional-handsets samen met de Unified Communications-­ oplossing van Microsoft. Gebruikers kunnen de belangrijkste functies van Teams eenvoudig bedienen met de hardwareknoppen van de handset. De basisstations zijn in een handomdraai ingesteld met behulp van auto-provisioning.

Het DECT-basisstation Gigaset N670 IP PRO ondersteunt tot 20 handsets. Met de N870 IP PRO kan een DECT-roamingnetwerk voor maximaal 20.000 draadloze handsets worden uitgebreid tot een volledige bedrijfscampus.

zakelijke clienttoepassing. De DECT-­ basisstations N670 IP PRO en N870 IP PRO fungeren als teameindpunt.

Inkomende oproepen worden door­­ geschakeld naar de handset van de betreffende gebruiker. Met DECT-handsets zoals de Gigaset SL800H PRO, S700H PRO of R700H PRO kunnen gesprekken worden bemiddeld of samengevoegd.

Ook deelnemen aan Teams-vergaderingen is mogelijk door het toegangsnummer voor de vergadering rechtstreeks op de handset in te voeren. De DECT-basis­ stations configureren zichzelf automatisch, de handsets worden eenmalig handmatig aangemeld. Voor externe gesprekken is wel een Microsoft Teams belplan vereist.

Gebruikers kunnen met de DECT- handsets uiteraard bellen naar het openbare telefoonnetwerk (PSTN). Communicatie via Microsoft Teams of Skype for Business is ook mogelijk via SIP gateway. De verbinding wordt tot stand gebracht met een ander SIP-apparaat of met een

TBM • JULI 2023

47

Productnieuws

Fairphone met modulaire over-ear hoofdtelefoon Fairphone betreedt een nieuw segment met de lancering van de Fairbuds XL, een duurzaam ontworpen, modulaire over-ear hoofdtelefoon met naar eigen zeggen gerecyclede en eerlijke materialen.

Fairbuds XL zijn het eerste modulaire audioapparaat van het bedrijf.

De hoofdtelefoons zijn de volgende stap in de reis van Fairphone om eerlijke en duurzame audioapparaten te ontwikkelen, na de lancering van de eerste generatie oordopjes in 2021.

Net als alle andere Fairphone-apparaten is de hoofdtelefoon ontworpen om lang mee te gaan. Dankzij de modulaire constructie en reserveonderdelen zijn ze eenvoudig te repareren, waardoor gebruikers langer plezier hebben van hun apparaat en het langer kunnen houden.

Brandweer Schiphol sneller bij incidenten dankzij realtime informatie Door de bereikbaarheidskaarten te vervangen door een applicatie met realtime informatie hoeft de brandweer van de Schiphol Group bij incidenten niet meer met behulp van papieren kaarten te zoeken naar locaties, maar kan dit volledig met een locatie-app in de brandweerwagen. De app is gebouwd in samenwerking met Esri Nederland en wordt door een koppeling met ArcGIS Enterprise continu voorzien van de meest actuele gegevens. De plattegronden en bijbehorende informatie over brandmeldzones, rookmelders en overige brand­ veiligheids­voorzieningen in dat gebied zijn gedigitaliseerd. De applicatie is te benaderen via een tablet in de brandweerwagens, waarbij alle belangrijke locaties voorzien zijn van een nummer. Door deze in te voeren toont de app automatisch een kaart met locatie en route ernaar toe.

Voorheen werd al deze informatie op kaarten uitgeprint en in meerdere ordners in de brandweerwagens bewaard.

Zoom biedt gebruikers sterkere controle over data Zoom lanceert gebruiksvriendelijke oplossingen in Europa waarmee gebruikers hun privacy voorkeuren beter kunnen beheren. Dit zijn de nieuwe maatregelen die gebruikers meer controle over en inzicht geven in hun data: Dataopslag in de Europese Economische Ruimte (EER); een Europees supportteam; datatoegangsverzoeken; marketing voorkeuren en auditlog tracking en Dataretentie.

KPN breidt beveiliging voor MKB-klanten verder uit KPN breidt zijn beveiligingsportfolio voor het MKB uit met Censornet. Vanuit één cloud-beveiligingsplatform krijgen organisaties en hun gebruikers volledige bescherming tegen bedreigingen via email, internet en cloudapplicaties. Het maakt daarbij niet uit waar de gegevens, applicaties of apparaten zich bevinden en of gebruikers op kantoor, thuis of onderweg zijn. Gebruikers kunnen vanuit het platform hun beveiligingskennis op peil houden met de ingebouwde beveiligingsbewustwordingstrainingen.

48

TBM • JULI 2023

Productnieuws

Bureautelefoon blijft gewild De opkomst van hybride werken en het toenemend zakelijk gebruik van smartphones heeft niet geleid tot een grote daling in het gebruik van vaste telefoons op kantoor, zo blijkt uit een onderzoek van marktonderzoeksinstituut Norstat in opdracht van Snom onder 4822 respondenten uit Duitsland, Frankrijk, Italië, Spanje en Groot-Brittannië.

Aangetekend moet worden dat Snom leverancier is van bureautelefoons en dat Nederland vooroploopt bij de implementatie van hybride werken.

Webex beschikbaar in luxe Audi’s In samenwerking met CARIAD, een softwarebedrijf van de Volkswagen Group, en HARMAN, een dochteronderneming van Samsung, wordt Webex van Cisco de eerste app voor hybride werken die beschikbaar zal zijn in geselecteerde Audi-modellen vanaf het modeljaar 2024.

Andere merken van de Volkswagen Group zullen op een later tijdstip volgen. De Webextoepassing voor in de auto zal beschikbaar zijn via de Audi Application Store.

62 procent van de geënquêteerden gebruikt nog steeds een IP-telefoon op kantoor.

In 2021 was dat 66 procent. 69 procent van de ondervraagden uit alle vijf de regio’s is positief over hun bekabelde of draadloze IP-eindapparaat gaf positieve opmerkingen en benadrukte onder meer de bijbehorende toegankelijkheid overal in het bedrijfsgebouw, de verscheidenheid aan functies en de audiokwaliteit van het eind­apparaat.

In totaal gaf 31 procent van de deelnemers aan ontevreden te zijn over de kantoorapparatuur.

Gemiddeld 68 procent van de ondervraagden voert zakelijke gesprekken met een koptelefoon.

Red Cactus brengt CRM integratie voor MS Teams Het Nederlandse Red Cactus introduceert de eerste volledige Microsoft Teams integratie op basis van Direct Routing voor CRM applicaties inclusief alle functionaliteiten zoals pop-up notificatie meldingen bij inkomende, uitgaande en doorverbonden gesprekken, gespreksregistratie in CRM, klik&bel vanuit CRM, etc. “De uitdaging was dat Teams in de basis geen volledige gespreksgebeurtenis en geeft en die hebben we wel nodig voor een volledige integratie", zegt partnermanager Walter Kaan. "Door de integratie voor Microsoft Teams toe te voegen aan ons portfolio, hebben onze partners een unieke propositie waarbij ze enorme waarde kunnen creëren voor hun klanten". Er was veel vraag om Microsoft Teams Direct Routing te kunnen koppelen aan CRM applicaties.

Nokia biedt oplossing voor missiekritische communicatie met drones Nokia biedt als eerste een CE-gecertificeerde, kant-en-klare drone-in-a-box oplossing aan.

Deze voldoet aan de groeiende eisen van organisaties waaronder openbare veiligheids­ instanties, smart cities, bouw, energie en defensie. De oplossing is geproduceerd in Europa en bestaat uit Nokia drones, docking station, dual gimbal camera en edge cloud processing met behulp van Nokia MX Industrial Edge (MXIE). Door verbinding te maken via publieke en private 4G/LTE- en 5G-netwerken profiteren klanten van de hoogste betrouw­baarheid. Het gebruik van cellulaire verbindingstechnologieën biedt ook hogere gegevens­snelheden en een lagere latency.

IMPACT 1000 van EPOS beschikbaar in Nederland EPOS levert de IMPACT 1000, een on-ear, toekomstbestendige Bluetooth-headset, nu ook in Nederland. De IMPACT 1000 is ontworpen voor professionals die waarde hechten aan heldere communicatie en die tijdens online vergaderingen optimaal geconcentreerd willen blijven – zelfs in lawaaiige omgevingen. De bekroonde IMPACT 1000 gebruikt baanbrekende technologieën en gebruiksvriendelijke functies om de kritieke, dagelijkse uitdagingen van deze nieuwe moderne werkomgeving aan te gaan.

Social media

19 JAARGANG NUMMER 3 JULI 2023

mplatform IT- en teleco Het grootste lux van de Bene

enaar Nieuwe eig Pocos t as p Sewan n als gegoten verschil make ke Met menselij

het verbindingen

alternatieven) orking (en de ate Mobile Netw in de je soepel mee hoe beweeg Lydis tien jaar; ? arkt IT-m e em veranderend ce ecosyste op smart offi zet volop in Epatra Benelux

Priv Special over

TBMNET.nl

Met TBM altijd op de hoogte van de laatste ontwikkelingen!

Iedereen heeft zijn eigen favoriete platform om nieuws en achtergronden in de sector te volgen; website, nieuwsbrief, LinkedIn, Facebook, Twitter, Instagram.

TBM heeft haar online platformen zo ingericht dat je het laatste nieuws op elke plek het eerst krijgt.

Zo hebben onze online media kanalen een bereik van ruim 40.000 volgers. Met daarnaast de wekelijkse nieuwsbrief naar zo’n 14.000 mailadressen en de goed bezochte website!

Website www.tbmnet.nl De website van TBM is recent compleet vernieuwd. Overzichtelijker, sneller en mooier.

Nieuwsbrief TBM Elke week het laatste nieuws uit de branche in je mailbox. (Aanmelden via het formulier op de homepage van de website).

Online magazines: issuu.com/magentapublishing

MaaS: Marketing as a Service Voor leveranciers die een succesvolle online- en/of printcampagne willen doen in de IT- en Telecomsector bieden we optimaal bereik. Voor directie en marketeers die marketing op maat willen, biedt TBM Marketing as a Service. Zo richten we SEO/SEA en Linkedincampagnes in, bouwen en onderhouden we websites en verzorgen we teksten en persberichten.

Meer info op www.magentacommunicatie.nl of via info@magentacommunicatie.nl 024-345 41 50 TBM Groepen: Dutch Telecom Channel en Dutch ICT Channel

connec -tivity that De voordelen van Easy

Voice cloudtelefonie in

het kort: easy, compleet en scherp geprijsd.

Dé cloudtelefonie oplossing voor het MKB

Ben je op zoek naar de perfecte cloudtelefonie-oplossing voor je MKB-klanten? En houd je van gemak?

Ontdek dan de voordelen van Pocos Easy Voice.

Easy in gebruik, overstappen en beheer. Easy om zaken mee te doen.

En scherp geprijsd.

Ontdek heel easy alle voordelen op pocos.nl/telefonie/easy-voice of scan de QR-code.

connectiviteit | telefonie | mobiel | cloud

The Taste of…

Lothar Steegstra Rex Vermeulen is al 15 jaar vaste columnist van TBM. Vanaf 2022 besteedt hij zijn column aan het profiel en de visie van de leden van The Taste of ICT. Deze keer Lothar Steegstra, Algemeen Directeur Trends ICT. Lothar is voor mij wel een van de voorbeelden van het nut en de missie van The Taste of ICT. We kennen elkaar al bijna 25 jaar. Puur zakelijk. Met als gevolg dat we, in die tijd, op alle bijeenkomsten die onze branche rijk is, fijn de afgezaagde teksten met elkaar aan het uitwisselen waren. Het ging natuurlijk altijd goed met ons. ‘Druk, druk, druk. Groei. 4G, 5G. We kennen ze allemaal, die gesprekken.

Toen Lothar een paar jaar geleden de plek van Wouter Knierim innam bij de Taste heb ik (en alle andere leden) hem pas echt beter leren kennen. Dan hoor je zijn passies, visie op zaken in de wereld, leer je zijn gevoel voor humor kennen en blijkt hij gewoon nachts in een kasteel de teksten van Andre Hazes prima mee te kunnen zingen. Mooie vent!

Elkaar zo leren kennen zorgt dan ook wel weer voor een uit de bocht vliegende agenda.

We hadden twee uur gereserveerd voor het lunchinterview. Nadat we twee uur aan het kletsen en lachen waren moest ik de eerste vraag van het interview nog gaan stellen….

52

TBM • JULI 2023

Enfin…toen ik hem uitnodigde en vroeg of hij nog voorkeur had voor een locatie riep hij gekscherend ‘wel een beetje op niveau graag’!

Plaats van handelen: De Euromast! Hoger niveau heb je niet in Rotterdam.

Uiteraard vraag ik je eerst naar je gevolgde pad: van corporate naar MKB? KPN is echt een prima bedrijf om voor te werken. Ik heb ervaring opgedaan in alle onderdelen van de organisatie: sales, marketing, operations, strategie, management, enzovoort.

En dat is mooi. Ook is KPN altijd bezig met het verbeteren van skills en helpt het je om jezelf te ontwikkelen. Ik denk ook echt dat dat ‘des corporates’ is, heb ik later ondervonden.

Om je vraag voor te zijn…na verloop van tijd had ik alleen nog maar een volle agenda, van ‘s ochtends vroeg tot ‘s avonds laat met meetings, overleg, ‘bilatjes’. Allemaal intern. Ik zag geen klant meer. Als daar je hart ligt dan word je uiteindelijk toch ongelukkig.

Dat voelden ze aan bij KPN? Laten we het erop houden dat ik niet in toeval

geloof. KPN had YES Telecom overgenomen en het vervolg daarvan nog niet echt vastliggen.

Ik kreeg aangeboden om daar de leiding op me te nemen en dat vervolg en de koers te gaan bepalen. Ik heb net gedaan alsof ik er even over na moest denken….niet dus.

Een opluchting?

Uiteindelijk wel. Ik vond het best spannend.

Je gaat van een redelijk ‘anonieme’ omgeving met duizenden mensen naar een kantoorvilla met 40 medewerkers. En dan ook nog als ‘het baasje gestuurd door KPN’.

Die eerste tijd wordt alles wat je doet en zegt heel zwaar gewogen natuurlijk. Ik heb daarom de eerste tijd met name gekeken wat de operatie inhield, wie wat waarom deed en met name geïnvesteerd in het leren kennen van de mensen. En uiteraard dat ze mij leerden kennen. Toen viel alles wel een beetje op zijn plaats. Ik kreeg het vertrouwen, ik voelde me thuis in een enthousiaste en ‘platte’ organisatie en wist precies wat ik aan iedereen had. Vanuit dat fundament zijn we gaan bouwen, hebben we overnames gedaan en heb ik geleerd om

Taste of

Profiel

54 jaar Gerecht: De Italiaanse keuken graag begeleid door Italiaanse wijn!

Muziek: Oude(re) rock zoals Bruce Springsteen en U2 Vakantie: Italië Vrije tijd: Varen met de sloep en hardlopen. En gezelligheid opzoeken met vrienden.

Inspraak in politiek? Veel meer geld naar onderwijs en maak ze meer zelfsturend bij de besteding daarvan.

een ‘groeibedrijf’ neer te zetten. In korte tijd van 40 naar 100 mensen met bijbehorende resultaten.

Toen wist ik het ‘dit is mijn ding!’

KPN zat in die tijd natuurlijk ook niet stil en besloot om Telfort en YES te integreren in KPN. Begrijpelijk of niet…er ontstond een omgeving die mij niet paste. Tijd voor de volgende stap.

De markt zat om je te springen?

Hahaha, dat heb ik niet echt gemerkt. Ik bleef ook een beetje ‘onder de radar’ in die tijd.

Vergis je niet he? Het klinkt allemaal simpel zo.

Maar ik had na 25 jaar zin om even afstand te nemen. En wilde gewoon even tijd voor mezelf.

Lekker varen in mijn sloep, op vakantie gaan én rustig nadenken over mijn toekomst.

Was het geld op uiteindelijk?

We konden in huize Steegstra nog steeds een boterham eten. Maar ik wilde wel door en was eigenlijk maar met één partij serieus in gesprek: Trends ICT dus. Victor (Visser) en Wouter (Knierim), de oprichters en eigenaren van Trends wilden een volgende stap in hun leven maken en zochten iemand waarbij ze Trends veilig uit handen konden geven. We hadden daar alle drie geen haast mee, dus we hebben het perfect kunnen regelen en vastleggen.

En dat merken we nu nog. De samenwerking is echt super!

Ik doe het volledig op mijn manier, maar heb wel twee ‘stille’ mentoren achter mij staan waar ik terecht kan voor advies en die me steunen.

Heerlijk.

En nu ga je dat lekker klein houden?

Nee, zeker niet. Daar is het ook al te laat voor.

We zijn inmiddels van 40 naar 60 mensen doorgegroeid en hebben de omzet verdubbeld.

Maar dan vind je het toch niet leuk meer?

Nou, dan snap je het niet vent. Groeien en uitbreiden vind ik heerlijk. Daar zit toch einde dag ook de virtuele schouderklop? Alleen wil ik saamhorigheid en betrokkenheid in het bedrijf en dat ook laten voelen aan de klant. We zijn er voor je! En met alles wat in ons zit gaan we er voor zorgen dat we dat vasthouden!

En dat kan echt met nog veel meer klanten en dus met meer mensen.

En dan word je overgenomen?

Nou, dat duurde nog best lang voordat je die op tafel gooideJ’ Maar…dat gaat niet gebeuren. Wat wij nu bereiken, wat we kunnen bieden aan onze mensen en onze klanten, wat we nog gaan bieden…dat kan niemand ons bieden. Waarom zouden we?

Dus jullie gaan overnemen?

Gedoseerd en zeer gericht, de match moet goed zijn. Maar ik pak nu wel even ‘reclame zendtijd’: wij hebben een prachtig concept liggen dat echt super aantrekkelijk is voor kleine ICT ondernemers. Wij kunnen ze enorm goed helpen met de volgende stap(pen) en samen maken we dan gebruik van onze schaalgrootte.

Zonder ‘private equity’ pretenties. Interesse?

Stuur me een berichtje via LinkedIn. (noot van de redactie: deze zendtijd is afgerekend met een prachtige fles rode wijn) Jij lijkt me zo’n beetje de gelukkigste ICT ondernemer van Nederland?

Wat denk je zelf. Iedere dag is weer gevuld met uitdagingen en uiteraard ook dingen die niet goed gaan. Ik ga ook echt wel eens met hoofdpijn naar huis. Vooral als er veel geklaagd wordt. Daar kan ik echt helemaal niks mee!

Ontevreden zijn we allemaal wel eens en dat is prima te handelen; geef aan hoe je het wel wil en we gaan er naar kijken. Maar het klagen om het klagen…pfffffff.

Na zo’n dag pak ik de sloep…ga stukje varen….liefst met vrienden en dan klaag ik lekker even tegen hen aan.

Lothar, we gaan richting het einde van dit interview. Dan moeten we het wel over uitdagingen en zo hebben. Geen interview compleet zonder die vraag. En dan graag die voor de branche en die voor jou als directeur van Trends.

Op zo’n obligate vraag ontkom ik niet aan een obligaat antwoord. De grootste uitdaging op dit moment voor de branche? Cybercrime! En dan het volledige spectrum. Niet alleen voorkomen en oplossen maar ook de verantwoordelijkheidsvraag. Daar zijn we nog niet uit.

En bij Trends zie ik het ook als mijn uitdaging om een stukje ‘corporate’ in te voeren zonder dat het zo voelt. En dan doel ik met name

op de (persoonlijke) ontwikkeling van mijn collega’s. MKB is ‘gewoon doen’. Daarbij wordt de ontwikkeling van de medewerkers nog wel eens overgeslagen om dat als werkgever aan te bieden. Ik wil het graag doen.

En wie zorgt dan voor de persoonlijke ontwikkeling van Lothar?

Nou, dat is dus de reden dat ik bij The Taste of ICT ben toegetreden. Ik neem mijn over­­ denkingen mee naar de bijeenkomsten en toets mijn visie. Verder heb ik een mooie club vrienden om me heen die ook met mij mee (kunnen) denken.

Lothar neemt vervolgens afscheid. We zijn behoorlijk uitgelopen. Niet alleen moet hij nog dingen regelen op de zaak. Zijn dochter is ook nog jarig. Hup, hup, hup. Ik blijf nog even zitten en kijk uit over ‘mijn’ stad en denk nog even over het gesprek na…mooie vent!

Rex Vermeulen is directeur van Mantor Business Partners. Hij, en zijn bedrijf, zijn al meer dan 20 jaar actief in de telecommunicatie en ICT-branche.

Zij geven advies over bedrijfsvoering, marketingcommunicatie en organiseren bijeenkomsten en platformen ten behoeve van kennisoverdracht. Hierdoor dragen zij bij aan de professionalisering van de branche en spelen een belangrijke rol bij het verbinden van de verschillende partijen in de keten.

3 jaar geleden is Mantor Business Partners gestart met The Taste of ICT. Beleidsbeslissers, – en makers uit de ICT-branche vormen een society waarin ‘proeven’ centraal staat. Prachtige distillaten of gerechten vormen de basis.

Een connaisseur presenteert deze traktaties en draagt zijn kennis over.

Daarna worden actuele ICT-vraagstukken behandeld en bediscussieerd. Op locatie en op reis. Besloten en op niveau.

Het gewenste niveau wordt in eerste instantie gewaarborgd door de selectie van beleids­makers uit de branche.

De exclusiviteit wordt verder verhoogd door het beperkt aantal toegestane leden.

TBM • JULI 2023

53

Building bridges in a digital society

verbindt

BTG organisaties in hun gezamenlijke belangen op het gebied van IT en Communicatietechnologie.

bundelt

BTG wensen, kennis en expertise van overheids-organisaties, (commerciële) bedrijven, kennis-organisaties, leveranciers van ICT diensten en providers. BTG-leden lossen gezamenlijk marktimperfecties op.

bouwt

BTG bruggen in het digitale domein.

Hiervoor organiseren we een structurele lobby tussen overheid, leveranciers en leden. Ook bieden we onze leden een netwerk voor ontmoeting en kennisdeling.

signaleert

BTG trends en vertaalt deze in strategie, duidingen activiteiten.

BTG: Branchevereniging BTG, Branchevereniging voor IT en Communicatietechnologie.

BTG telt circa 180 leden uit de grootzakelijke markt. Dit zijn overheidsorganisaties, (commerciële) bedrijven, kennisorganisaties, leveranciers van ICT diensten en providers.

www.btg.org

Column Richard Bordes is vanuit zijn bedrijf Lawaaimaker onder meer actief als social media expert en moderator in de IT en Telecom.

Samen met HP van Tilburg is hij founder van de MSP Society en organiseren daarbinnen bijeenkomsten, kennissessies en livestreams via het MSP café.

Steek je tong uit Op de Botermarkt in Haarlem bevindt zich de monumentale drogisterij Van der Pigge, een begrip voor elke Haarlemmer dat nog groter is dan de Olie. Wanneer je onder de Gaper doorloopt, lijkt de tijd stil te hebben gestaan. Je waant je 175 jaar terug in de tijd, want sinds 1849 is er niets veranderd aan het interieur.

De aanwezige drogisterijwaren en bijbehorende geschiedenis zijn tastbaar. Rond 1920 lieten de heren Vroom en Dreesmann een heel blok panden in Haarlem slopen om hun groots warenhuis te bouwen. Maar Van der Pigge was koppig en liet zich niet verjagen door het grootwinkelbedrijf. Hierdoor moest het grootkapitaal zich aanpassen en om de kleine ondernemer heen bouwen.

Van der Pigge is nog steeds volop in bedrijf, terwijl Vroom en Dreesmann...

Van der Pigge is in de loop der jaren niet onder de druk van opkomende drogisterijketens bezweken, maar heeft een eigen plek op de markt en in de harten van de Kennemers veroverd.

Dit is niet alleen te danken aan het uitgebreide assortiment, maar vooral aan de kennis van het personeel van Van der Pigge.

Zelden kom je zulk uitgebreid en duidelijk advies tegen voor diverse kwaaltjes en vragen. Geen klant verlaat de winkel zonder een wonderbaarlijk potje zalf of een specifieke kruidenmix. En verrek... het werkt ook nog!

Volgens mij zal dit principe ook het verschil maken in de ICT-sector.

Wanneer ik denk aan de traditionele ICT-dealer... en wie de schoen past, trekke hem aan... zie ik een verkoper van dozen

voor me. Ze verkopen op basis van technische specificaties en zijn bang voor de veranderende wereld om hen heen. Maar bovenal zijn ze puur gericht op het verkopen van producten.

En daar schuilt het gevaar. Die producten zijn overal te koop. Vaak zelfs goedkoper of met betere aanbiedingen. Daarvoor hoef je niet per se bij de dealer te zijn. Even googelen of ChatGPT vragen en de keuzemogelijkheden zijn oneindig. De vraag van de klant is echter: "Wat heb ik nu nodig voor mijn organisatie?" Hier komt de toegevoegde waarde van de specialist naar voren, die de werkelijke behoeften van de klant begrijpt. Die steekt de handen uit de mouwen en gedraagt zich als een echte luisterende partner. Komt met oplossingen die worden beheerd en fungeren als de Haarlemmerolie tussen alle andere partijen. Een Managed Service Provider word je niet door simpelweg het label op je gevel te plakken, maar door daadwerkelijk de controle te nemen.

Onze wereld verandert van dag tot dag. Om daarmee bij te blijven, moeten we allemaal veel tijd en moeite investeren om onze kennis op peil te houden. Dat is niet de kernactiviteit van onze klanten. Daarom is het belangrijk om eerst een goed advies te geven. Verdiep je in de klant en begrijp zijn vraagstukken. Kijk dan rond in je eigen winkel en pak de benodigde onderdelen van het schap voor de oplossing. Wees geen leverancier, maar een partner voor je relaties. Dan weet ik zeker dat jij, net zoals de Gaper boven de deur van Van der Pigge, nog jarenlang zijn tong kan uitsteken naar iedereen die voorbij loopt.

TBM • JULI 2023

55

REVOLUTIONAIRE SERIE HEADSETS GEBRUIKT MACHINE LEARNING OM AANGENAMER TE WERKEN IN DRUKKE KANTOOROMGEVING

Minder vermoeide hersenen met de IMPACT 1000-headsets van EPOS 56

TBM • JULI 2023

EPOS

EPOS, het wereldwijde premium audio- en videomerk, heeft de IMPACT 1000 gelanceerd een on-ear, toekomstbestendige Bluetooth-headset. De IMPACT 1000-serie is de eerste headset die is ontworpen om de uitdagingen van een gesprek in een rumoerige kantooromgeving aan te gaan.

Deze headset voor kantoorwerkers zorgt ervoor dat alle partijen in een vergadering gefocust kunnen blijven tijdens een gesprek, omdat slechts een minimum aan hersenenergie moet worden besteed aan het luisteren en begrijpen van wat er gezegd wordt.

Geen vermoeide hersenen De IMPACT 1000 van EPOS is ontworpen om de hersenen te helpen de audio te verwerken, terwijl ten minste één gesprekspartner zich in een rumoerige omgeving bevindt. Met behulp van hybride adaptieve ANC en een toonaangevende adaptieve stemopname, aangedreven door EPOS AI, kan de hersen­ vermoeidheid bij alle partijen die deelnemen aan de vergadering worden beperkt. Met behulp van machine learning identificeert de headset welke geluiden in de omgeving van de gebruiker moeten worden onderdrukt en welke geluiden moeten worden versterkt.

De voornaamste toeven van de IMPACT 1000-headsets van EPOS: • Aangedreven door de BrainAdapt-technologie van EPOS - EPOS ontwerpt audio-oplossingen die gebouwd zijn op EPOS BrainAdapt™, een verzameling baanbrekende technologieën die samenwerken om onze cognitieve prestaties te verbeteren.

• Gebruikt EPOS AI om zich aan te passen aan omgevingen - EPOS machine learning technologie scant 32.000 keer per seconde gebruikersomgevingen om storende geluiden te onderdrukken en alleen de relevante geluiden door te laten tot bij de persoon met wie u praat.

• Tal van slimme functies - Drievoudige Bluetoothconnectiviteit laat gebruikers met drie apparaten tegelijk verbonden blijven zodat u kunt rondlopen tijdens een gesprek. TalkThrough-functies stellen gebruikers in staat te communiceren met collega’s in dezelfde ruimte zonder de headset te verwijderen, terwijl het 360 busylight aangeeft wanneer gebruikers in gesprek zijn.

• Ontworpen voor comfort - Gebruikers ervaren de hele dag draagcomfort met een lichtgewicht ontwerp, zachte kussens, hoofdbandbekleding en Super Wideband voor natuurlijk geluid. Geniet van totaal gebruiksgemak met een contactloze oplaadstandaard, intuïtieve bediening op de headset en een reeks slimme functies.

"De IMPACT 1000 is een echte game changer,” zegt Arnoud Dollé, Sales Director Benelux, Nordics & Baltics. “Nu bedrijven de complexiteit van het nieuwe open kantoor moeten opvangen, is het van cruciaal belang om te investeren in producten die op lange termijn voordelen opleveren voor zowel de werknemers als het bedrijfsresultaat. Dankzij onze geavanceerde technologieën is de IMPACT 1000 dé oplossing voor professionals die van de ene call naar de andere hollen. Onze nieuwste toevoeging aan de IMPACT-productlijn is een bewijs van ons streven om duurzame, high-performance oplossingen te bieden die voldoen aan de veranderende behoeften van de moderne werknemer en die de luistervermoeidheid verminderen."

Ga naar.eposaudio.com/en/nl/ enterprise/products/impact-1000 voor meer informatie over de IMPACT 1000.

Beschikbaarheid: Wereldwijd vanaf juni 2023 Winkelprijs: 269-409 euro (afhankelijk van het model)

TBM • JULI 2023

57

Wisseling van de wacht bij bol.com

Waarom aandelen van de telecom operators dalen na aankondiging Amazon De prijs van het aandeel Deutsche Telekom stond recent flink onder druk, nadat persbureau Bloomberg eerder meldde dat Amazon in gesprek is met Amerikaanse telecombedrijven over het aanbieden van een goedkope of mogelijk gratis landelijke mobiele telefoondienst voor abonnees van haar steamingdienst Prime. Amazon onderhandelt daarover met T-Mobile US, Verizon en Dish Network over de laagst mogelijke prijzen. Het bedrijf wil mobiele abonnementen aanbieden voor 10 dollar per maand. Mogelijk zelfs gratis, zo vertelden bronnen aan Bloomberg. Deutsche Telekom heeft een meerderheidsbelang in T-Mobile US.

Jurrie van Rooijen heeft per 1 mei 2023 afscheid genomen als Chief Technology Officer (CTO) van bol.com. De afgelopen 13 jaar was hij verantwoordelijk voor de IT en de technologische ontwikkelingen binnen de organisatie. Hij zette samen met zijn team de transitie van bol.com in van online winkel naar retail tech platform. Met ingang van 1 juni is Adrian McPhee de nieuwe CTO van bol.com.

Adrian brengt uitgebreide leiderschaps­ ervaring mee vanuit verschillende bedrijven, waaronder recentelijk als CTO van LeasePlan.

Op de foto: Jurrie van Rooijen (links) en Adrian McPhee (rechts)

Amac opent winkel in Den Bosch Op zaterdag 10 juni opende de nieuwe Amac-winkel aan de Hinthamerstraat 27 in Den Bosch eindelijk zijn deuren. De nieuwe Amac-winkel is met een kleine 200 vierkante meter bijna twee keer zo groot als de winkel aan de Hinthamerstraat 4 en heeft daarnaast meer ruimte voor trainingen, zakelijke klanten en een grote iPhone- en iPad-reparatieafdeling. Het is na de Amac-winkel in Breda de tweede Apple Premium Partner van Nederland. Apple Premium Partner (APP) is een compleet nieuw winkelconcept van de Amerikaanse onderneming voor winkels die uitsluitend Apple-producten en accessoires verkopen.

BCC; kleinere winkels en meer focus op online Elektronicaketen BCC zet een koerswijziging in; kleinere winkels met minder assortiment. Dat is nodig om de organisatie weer winstgevend te maken. Daarom is ook afgelopen maand een kwart van de 190 medewerkers op het hoofdkantoor ontslagen, zo meldt het FD. Consumenten geven hun geld uit aan andere zaken en de winkels hebben een te breed aanbod.

BCC is met 57 winkels een van de grootste elektronicaketens van Nederland. In het laatst bekende boekjaar, dat liep tot en met januari

58

TBM • JULI 2023

2022, behaalde het bedrijf een omzet van €424,8 mln. Daarop leed BCC een nettoverlies van €21 mln. Over 2022 zijn nog geen cijfers bekend.

Het bedrijf denkt dat de vestigingen af kunnen met minder producten in de winkel en daardoor ook een kleiner vloeroppervlak. Het grote assortiment moet wel beschikbaar blijven, maar dan online.

Eerder zette de ceo Caspar Klinkhamer, die eind

2021 aantrad eerder voor Blokker en Bol.com werkte, ook een streep door de verkoop van BCC-assortiment via webwinkel Wehkamp.

'We moeten van een strategie van dozen schuiven met lage marge naar meer complexe elektronica. Daar zit meer toegevoegde waarde, en kunnen we onze deskundigheid laten zien”, vertelt Klinkhamer tegenover het FD. Als voorbeeld noemt hij de overname en integratie van Suntech Energy, een installateur van zonnepanelen.

Paul de Schipper wordt de nieuwe managing director van Harmony De huidige directie van Harmony Verzekeringen, Ronald van Weelde en Jef van Herck, hebben aangegeven dit najaar de directievoering over te dragen aan Paul de Schipper. De Schipper is sinds maart aan boord bij Harmony. Hiervoor vervulde hij een aantal leidinggevende functies, met name in de zorgsector.

Paul De Schipper: “Ik kijk er naar uit om samen met Jef de komende maanden al onze partners persoonlijk te leren kennen en vanaf september zijn taken over te nemen. Van Ronald heb ik nu de dagelijkse leiding van Harmony overgenomen; waarbij hij tot eind oktober betrokken blijft bij de overdracht aan financiële partners en toezichthouders.”

Amac start abonnementsdienst en gaat refurbished aanbieden

Fixers maakt doorstart onder nieuwe eigenaar Monteur aan Huis Ondernemer Benjamin Alders van Monteur aan Huis maakt een doorstart mogelijk van het onlangs gefailleerde Fixers. De merknaam Fixers blijft bestaan en minstens vijf van de 13 winkels gaan mee over, evenals de domeinnaam.

Benjamin Albers van Monteur aan Huis tegenover RTL Z. "Wij helpen nu klanten met ICT-problemen op afstand, of komen bij hen voorrijden. Dankzij de overname kunnen klanten nu ook bij ons in de winkel komen", aldus Albers. "Andersom kunnen wij nu ook bij de klanten van Fixers langsgaan." Volgens curator Victor Kruit levert de verkoop in totaal 175.000 euro op, voor de goodwill, voorraden en inventaris. Omdat kredietverschaffer Rabobank het pandrecht op de voorraden had, gaat daarvan 40.000 euro naar de bank. In december werd nog 2 miljoen euro aan groeikapitaal opgehaald.

De failliete keten leed over de afgelopen drie jaar een verlies van bijna 3 miljoen euro. Zo blijkt uit het eerste faillissementsverslag van de curator afgelopen week.

Fixers herstelt kapotte smartphones, tablets en laptops en telde eind vorig jaar 13 vestigingen in Nederland. Er waren plannen om uit te breiden naar totaal 35 locaties. Het bedrijf werd in 2017 opgericht door investeerders Michiel Mol, Maarten Elshove en Stefan Nuijten. Een jaar later namen ze het failliete Swoop over. Eind vorig jaar haalde het bedrijf nog 2 miljoen euro op bij investeerders.

Apple-specialist Amac introduceert een eigen abonnementsdienst. Daarvoor betalen klanten voor een nieuw Apple-apparaat, maandelijks een vast bedrag, gebaseerd op het verschil tussen de nieuwwaarde van het apparaat en de restwaarde na twee of drie jaar. Ook start de retailer met refurbished producten.

Volgens Amac is het bedrijf de eerste in Nederland die dat concept voor Apple-producten aanbiedt. Met het Amac-abonnement kan een klant online of in een van de vijftig winkels een nieuw apparaat uitkiezen en een vast bedrag per maand betalen. Als een nieuwe iPhone 1.000 euro kost en na twee jaar een restwaarde van 400 euro heeft, dan betaalt de klant het verschil van 600 euro in maandelijkse termijnen af. Bij het maandbedrag komt nog een wettelijk vastgestelde rente. Klanten kunnen de telefoon vervolgens gebruiken met een al niet bestaand sim-only-abonnement bij een provider naar keuze. Het is ook mogelijk de aanschaf van accessoires, zoals een oplader of beschermhoesje mee te nemen in het maandbedrag.

TBM • JULI 2023

59

Wanneer komt de smartphone verkoop weer in de plus?

Marktonderzoekers verlagen hun prognoses voor de smartphoneverkoop in 2023.Het analysebureau IDC voorspelt een wereldwijde daling van 3,2 procent tot 1,17 miljard verkochte smartphones. In februari had ze nog een min van 1,1 procent voorspeld. In het eerste kwartaal daalde de verkoop van smartphones met 8,9 procent op jaarbasis. Redenen voor de slechtere ontwikkeling zijn onder andere de aanhoudend zwakke economische vooruitzichten en de aanhoudende inflatie. Voor 2024 blijft IDC een herstel verwachten met een omzetstijging van zes procent.

Apple was de enige in IDC's top 5 die de verkoop met 2,2 procent verhoogde tot 56,5 miljoen iPhones. Uit de cijfers blijkt ook dat smartphones in het duurdere segment het relatief goed doen. Samsung bleef nummer één, met een daling van 1,2 procent tot 73,6 miljoen apparaten. Daarachter was er een daling van ongeveer 18 procent voor Xiaomi en bijna 27 procent voor Oppo.

Op de foto van links naar rechts; Mark von Rotz, Dominik Graaf, Remco Spreeuwers en Johan Jansen

2Service breidt uit met een nieuwe vestiging in Oostenrijk Distributeur voor reparatieprofessionals 2Service heeft zijn eerste buitenlandse vestiging geopend, in Wenen, Oostenrijk. Hiervoor is een lokale distributeur, Grazo, overgenomen. 2Service heeft zich tot doel gesteld om de go-to distributeur te worden voor alle reparatieprofessionals in Europa. Als dochteronderneming van Mobileparts.shop, die al meer dan 4500 mobiele reparatiewerkplaatsen bedient, zijn de groeimogelijkheden groot.

Reparatiebranche krijgt nationaal Reparateursregister Sinds kort heeft Nederland voor het eerst een Nationaal Reparateursregister . Het register geeft consumenten een overzicht van alle erkende reparatiebedrijven bij wie ze terecht kunnen voor een vakkundige reparatie van onder meer elektronische apparatuur. Techniek Nederland heeft samen met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat het initiatief genomen voor het register dat in samenwerking met Centraal Register Techniek is ontwikkeld. Het Nationaal Reparateursregister is een belangrijk hulpmiddel bij het streven om elektronica zoals tv’s en beeldschermen, maar ook witgoed zoals vaatwassers, koelkasten en wasmachines, vaker te laten repareren.

Omvormers van zonnepanelen vaak eenvoudig te hacken De Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI) maakt zich ernstige zorgen om een groot deel van de zonnepaneelomvormers op de markt.

Uit onderzoek van de RDI blijkt namelijk dat veel omvormers niet voldoen aan de eisen. Daardoor kunnen ze storing veroorzaken op andere draadloze apparaten. De resultaten op gebied van cyberveiligheid lieten een nog teleurstellender beeld zien: geen enkele van de negen onderzochte omvormers voldoet aan de norm. Ze zijn daardoor eenvoudig te hacken, van afstand uit te schakelen of in te zetten voor -aanvallen. Ook kunnen er via de omvormers persoons- en gebruiksgegevens worden gestolen.

De RDI startte in 2021 een onderzoek om te kijken of de omvormers van zonnepaneelinstallaties wel voldoen aan de wettelijke eisen.

Dat onderzoek richtte zich zowel op de mogelijkheid dat ze storing op andere toepassingen veroorzaken, als op de cyberveiligheid.

Daarvoor werden negen omvormers onderzocht.

60

TBM • JULI 2023

Lebara helpt klanten slimme keuzes maken met nieuwe positionering Lebara lanceert een nieuwe positionering met de pay-off 'logisch' en bouwt daarmee verder aan haar positie in de Nederlandse telecommarkt.

Klanten helpen met slimme keuzes maken in telefonie is: 'Lebara logisch'.

De mobiele aanbieder richt zich op een brede groep consumenten die zich vaak niet bewust zijn van hun mobiele gebruik en daardoor onnodig te veel betalen. Lebara helpt consumenten om te kiezen voor een abonnement dat écht bij hen past. Zodat ze alleen betalen voor wat ze nodig hebben.

KPN neemt glasvezelnetwerken over van Primevest KPN verstevigt zijn positie in de grote steden door de glasvezel­netwerken van Primevest Capital Partners toe te voegen aan zijn eigen glasvezel­ netwerk. Het gaat in totaal om 127.000 adressen in de steden Den Haag, Rotterdam en Eindhoven. Deze acquisitie is in lijn met de ambitie van KPN om circa 80% van Nederland van glas­vezel te voorzien eind 2026. KPN rolt door heel Nederland glasvezel uit en is ook in de grote steden de grootste aanbieder van glasvezel. Met de netwerken van Primevest verstevigt KPN die leidende positie. De deal is opvallend, omdat Primevest het netwerk samen met T-Mobile heeft gefinancierd.

Proximus beste mobiele netwerk van België umlaut, onderdeel van Accenture, en connect Magazine namen recent voor het eerst de prestaties van de mobiele en vaste netwerken in België onder de loep. Proximus is de algemene winnaar van deze eerste mobiele netwerktest in België met 932 punten op 1000 en het cijfer ‘zeer goed’. Base staat op de tweede plaats met 929 punten en het cijfer ‘zeer goed’, gevolgd door Oranje met 923 punten en eveneens het cijfer ‘zeer goed’.

Voor de beoordeling van de Belgische mobiele operatoren heeft umlaut crowd-sourced analyses uitgevoerd op basis van gegevens verzameld tussen kalender­­week 39 (eind september), 2022, en 10 (begin maart) 2023.

Een totaal van 310.952.779 steekproeven van 89.936 gebruikers is meegenomen in de analyse. Dit vertegenwoordigt statistisch gezien 99,9% van de bebouwde oppervlakte van België en 99,9% van de bevolking van het land.

T-Mobile gaan samenwerken met Glaspoort en Delta Fiber DELTA Fiber en T-Mobile gaan voor de lange termijn samenwerken, waarbij de twee aanbieders diensten over elkaars netwerken gaan leveren. Zo profiteren consumenten van meer keuzevrijheid op het glasvezelnetwerk en zorgen verbeterde voorwaarden op het mobiele netwerk voor nog betaalbaardere prijzen. DELTA Fiber en T-Mobile vinden dat iedereen in Nederland snel internet via mobiel en vast moet kunnen gebruiken. Daarvoor is een open toegangsmodel voor telecommunicatienetwerken met aantrekkelijke Wholesale tarieven noodzakelijk.

Met deze overeenkomst versterken DELTA Fiber en T-Mobile zich allebei door gebruik te maken van elkaars kwalitatief hoogwaardige netwerken. Dit biedt consumenten meer keuzevrijheid voor betaalbaar vast internet op het glasvezelnetwerk van DELTA Fiber en mobiele diensten via het 5G-netwerk van T-Mobile. Internet en tv van T-Mobile worden door deze overeenkomst bereikbaar voor 1,3 miljoen huishoudens en bedrijven waar het DELTA Fiber-netwerk op dit moment al actief is.

Samenwerking Glaspoort Glaspoort en T-Mobile gaan een nieuwe samenwerking aan waarbij T-Mobile interneten tv-diensten ook via het netwerk van Glaspoort gaat leveren. Daarmee worden de glas­­vezeldiensten van T-Mobile op korte termijn voor nog eens 300.000 extra huishoudens en bedrijven beschikbaar. op termijn wil Glaspoort groeien naar 1,2 miljoen adressen. Niet alleen zijn de diensten van T-Mobile met deze samenwerking beschikbaar op alle grote glasvezelnetwerken in Nederland, ook bestendigt T-Mobile haar positie als de grootste aanbieder van 100% glasvezel van Nederland. In totaal kunnen inmiddels 5,7 miljoen huishoudens en bedrijven de internet en tv-diensten van T-Mobile afnemen. Dit jaar neemt het aantal adressen nog verder toe naar 75% van alle Nederlandse huishoudens en bedrijven.

TBM • JULI 2023

61

Column

Marcel Ederveen • Senior Consultant van MEcom Consulting (verbonden aan Nivo) info@mecom-consulting.nl

Zoek jezelf broeder/zuster Cabaretiers Van Kooten en De Bie zongen het al: ‘zoek jezelf broeder, zoek en blijf alleen jezelf’. Het recente overlijden van Wim de Bie deed deze klassieker weer langskomen.

Dit voorjaar kwam via de verschillende media en ook bij het satirische programma ‘Even tot hier’ (in het lied van Imca Marina, een levende legende) aan de orde dat de (zomer)vakantie voor velen erg belangrijk is. Niet naar een vlieg­bestemming kunnen wegens tekort aan vliegtuigen is een ramp. Nederlanders werken het hele jaar om het hoogtepunt te beleven tijdens de drie weken zomervakantie (bron nu.nl). Ik vergeet even gemakshalve de medeburgers die het vakantie­­geld (als ze dat al ontvangen) moeten inzetten om schulden in te lossen.

Het hele jaar ploeteren voor de drie weken zomervakantie.

Negenenveertig weken ploeteren, ongelukkig zijn, zware werkdruk, deadlines halen, enzovoort.

In de zestiger jaren zei Toon Hermans (ook zo’n icoon) in aanloop naar een liedje dat ‘de mensen van deze tijd moeër zijn dan de mensen van vroeger, omdat de mensen van nu veel minder werken’. Ja, hoe deden ze dat vroeger met werken op de vijf werkdagen én op zaterdag(ochtend)? Andere arbeids­ ethos? Andere gewoonten? Minder moeten? Minder mantelzorgen? Minder vrijetijdsactiviteiten?

De nieuwe (aanstormende) generatie lijkt genoegen te nemen met minder inkomen en daardoor minder te werken en meer te genieten van vrije tijd. En dan wil de regering dat vrouwen een uur meer gaan werken om het tekort aan arbeidskrachten op te lossen? Volgens mij lossen we daar het probleem niet mee op.

Belangrijke vraag is volgens mij; waarom gaan zovelen op de arbeidsmarkt zo gebukt onder hun werk, werkdruk? We weten allemaal dat we een tekort aan arbeidskrachten hebben, de redenen zijn bekend.

Waar gaat dit verhaal toch naar toe, zult u zich misschien afvragen…

62

TBM • JULI 2023

Mijn punt is, dat we als ICT-branche zuinig moeten zijn op onze mensen. Zuinig zijn betekent niet alleen goede arbeidsvoorwaarden en bijbehorende vergoedingen. Geen vals zuinig zijn om te voorkomen dat ze vertrekken, maar gemeend en empathisch betrokken zijn. Zuinig zijn betekent ook zorgen voor de medewerkers, zorgen dat zij niet overbelast raken, geen levertijden afspreken die de druk intern onverantwoord hoog maakt, onder druk van de klant.

Ook de klanten moeten zich ervan bewust worden dat er sprake is van krapte op de arbeidsmarkt en dat deze krapte ook in de ICT-branche aanwezig is. Dat betekent dat klanten zich eerder moeten realiseren dat een project moet worden opgestart. Dat vraagt beter management van projecten en vooral goed vooruitkijken en prognotiseren. Misschien moeten we vanuit onze branche daarvoor meer awareness creëren bij onze klanten.

Dit is een oproep aan eindgebruikers, (ICT-)managers, servicemanagers om beter lifecycle management toe te passen in hun eigen omgeving, langere doorlooptijden te plannen.

Dit is een oproep aan onszelf binnen de ICT-branche om onze klanten hierbij te helpen. En om te zoeken naar (creatieve) mogelijkheden om de medewerkers meer voldoening en lol te geven in hun werk. Want je wilt toch dat de medewerkers in jouw organisatie die 49 weken met plezier hun werk doen?

Ik gun iedereen zijn vakantie, maar ik gun ook iedereen een mooi leven met nét zoveel plezier in zijn/haar werk als ik dat (bijna iedere dag) mag ervaren. Laten we zuinig zijn op elkaar, laten we het doen voor elkaar.

Ik wens u een relaxte zomer met een fijne vakantie en (erom heen) fijn werk toe. En blijf vooral jezelf, broeder/zuster/hen.

Marcel Ederveen

Ontdek Dstny UCaaS

today and tomorrow.

"Dstny White Label Services maakt het makkelijk voor jou" Als reseller wil je jouw klanten een communicatieoplossing bieden die indruk maakt.

Dstny UCaaS is precies wat je nodig hebt. Met onze "Simplicity obsessed" benadering maken we het eenvoudig voor zowel jou als je klanten om onze oplossing in te stellen en te gebruiken. Met de uniforme stijl van het platform creëren we een ervaring, die voor zowel klanten als beheerders herkenbaar is. Ons platform evolueert snel, waardoor jij en je klanten altijd profiteren van de nieuwste functies en mogelijkheden. En omdat we "Mobile First" zijn, kunnen jouw klanten altijd en overal communiceren, waar ze ook zijn. Ontdek meer over Dstny UCaaS en hoe het jou als partner kan helpen groeien. Bezoek onze website op www.dstny-ucaas.nl en laat je verrassen.

• Mobile First • Platform op basis van eenvoud en betrouwbaarheid • Integraties met o.a. CRM- en ERP systemen & MS Teams

Over Dstny UCaaS Het unified communications platform dat al jouw communicatiekanalen overzichtelijk samenbrengt op ieder apparaat. Meer dan 3 miljoen actieve gebruikers in Europa vertrouwen dagelijks op onze technologie om beter bereikbaar te zijn, effectiever samen te werken en eenvoudiger informatie te delen.

• Alle communicatiekanalen overzichtelijk op ieder apparaat • Analytische inzage in communicatiestromen • Eigen technologie met in-house ontwikkeling, beheer en ondersteuning

Kom vrijblijvend in contact

088 204 23 00

www.dstny-ucaas.nl

YEALINK MEETINGBOARD: HET ALLES-IN-ÉÉN SMARTBOARD VOOR INTERACTIEF SAMENWERKEN Perfecte audio, krachtige soundbar en 16 ingebouwde microfoons.

Uitstekende camera, 4K resolutie en AI functies.

Creatieve brainstorm sessies met de Microsoft Whiteboard Software.

POWERED BY 64 TBM • JULI 2023| sales@lydis.com | +31 36 202 0120 | Jool-Hulstraat 16, 1327 HA Almere www.lydis.com