Bzav 2

‫حەزی پۆست‬ ‫دلێر عەبدوڵاڵ‬

‫‪9‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪23‬‬ ‫ساڵی یەکەم‪ ...‬ژمارە (‪2014/٢/5 ...)٢‬‬ ‫گۆڤارێكی سیاسی شیكاریی سەربەخۆیە‬

‫خاوەنی ئیمتیاز‬ ‫ماكوان كەریم‬

‫سەرنووسەر‬ ‫دلێر عەبدوڵاڵ‬

‫بەڕێوەبەری نووسین‪:‬‬ ‫كاروان رەحمان‬

‫‪07703599519‬‬ ‫‪07501052023‬‬

‫راوێژكاری یاسایی‪:‬‬ ‫محەمەد ساالر (پاشا)‬

‫بەڕێوەبەری كارگێڕیی‬ ‫جەبار رەحمان‬

‫دیزاین‪ :‬توانا ئەحمەد‬ ‫چاپ‪ /‬چاپخانەی كوردستان‬

‫نرخ (‪)1500‬‬

‫‪07701486064‬‬

‫ئۆفیسی ئەوروپا‬

‫‪004747364535‬‬

‫‪www.bzavpress.com‬‬

‫چوار مانگ زیاترە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان‬ ‫كۆتایی ه��ات��ووەو بەپراكتیكیش هیچ ئەجێندایەك بۆ‬ ‫پێكهێنانی حكومەت نییە‪ ،‬تەنها گفتوگۆی الیەنە براوەكانی‬ ‫هەڵبژاردن نەبێت كە ئەویش تەنها لە گەمەیەكی سیاسی‬ ‫ئەچێت‌و زیاتر كات بەرێكردنە‪ ،‬چونكە تا ئێستا هیچكام‬ ‫لە الیەنەكان نەیانتوانیوە پرۆژەو بەرنامەی خۆیان بكەنە‬ ‫پرەنسیبی گفتوگۆكان‌و ستراتیژییەتی خۆیان نەخستووەتە‬ ‫ئەجندای كارەكانیان لەپێكهێنانی حكومەت‪ ،‬بەپێچەوانەوە‬ ‫هەموو هەوڵێكی ئەوان خۆی لە بەدەستهێنانی ئیمتیازات‌و‬ ‫پۆست دەبینێتەوە‪.‬‬ ‫پ��ارت��ی ك��ە ب���راوەی یەكەمی هەڵبژاردنەكەیە‪ ،‬هیچ‬ ‫هەنگاوێكی گرنگی بەرەو رووی پێكهێنانی حكومەت نەناوەو‬ ‫كاری ئەو لەو ماوەیەدا بووەتە كارئاسانی بۆ الیەنەكان‬ ‫لەچاوبەستی كردنی دەنگدەران‪ ،‬كە پشت بەست بەو وادو‬ ‫بەڵێنانەی الیەنەكان پێیان دابوون چاوەڕێی ئەوەیان دەكرد‬ ‫هەڵبژاردنی ئەمجارە ببێتە وەرچەرخانێكی گەورە لەژیان‌و‬ ‫گوزەرانیان‪.‬‬ ‫لەئێستادا پەنجەی تۆمەت روو لەیەكێتییەو زۆرێك‬ ‫پێیانوایە كە كێشە ناوخۆییەكانی ئەو حزبە هۆكار بووە‬ ‫لەدواكەوتنی پێكهێنانی حكومەت‪ ،‬كە لەراستیدا ئەمە‬ ‫پاساوێكی نابەجێیەو بەتەماشایەكی سادەو خوێندنەوەیەكی‬ ‫لۆژیكیانە دەگەینە ئەو راستییەی هەموو الیەنەكان وەك یەك‬ ‫هاوبەشن لەدروستكردنی ئەو قەیرانەی كە رووی لەهەرێمی‬ ‫كوردستان كردووە‪.‬‬ ‫الیەنە سیاسییەكان‪ ،‬خواستێكی زۆری��ان بۆ پۆست‌و‬ ‫ئیمتیازات هەیەو لەهەموو ئەو رێگایانەوە دوورن كە‬ ‫دەیانبەن بەرەو خزمەتكردنی هاواڵتیان‪ ،‬ئەوان لەبری ئەوەی‬ ‫شەڕی خزمەتكردنی هاواڵتیان بكەن‪ ،‬ملمالنێیەكی توندیانە‬ ‫بۆ وەرگرتنی پۆستەكان‪ ،‬كە ئەمەش شتێكی نوێ نییەو‬ ‫لەفەرهەنگی سیاسی حزبەكاندا بە بازرگانی ناودەبرێت‪.‬‬ ‫لەو ماوە زۆرەی كە بۆ پێكهێنانی حكومەت تەرخانكراوە‪،‬‬ ‫هەمیشە گوێبیستی خواستی ئەم الیەن‌و ئەو الیەن بووین‪،‬‬ ‫كە بەداخەوە سەرجەمیشیان بەتاڵن لە خزمەتی هاواڵتی‌و‬ ‫هاونیشتمانیان‪ ،‬ئەمەش ئاماژەیەكی گەورەیە بۆ ئەوەی كە‬ ‫حزبەكان نایانەوێت خزمەتی هاواڵتی بكەن‪ ،‬ئەوان هەموو‬ ‫خەمێكیان بەدەستهێنانی پۆست‌و ئیمتیازاتە بێ ئاگا لەوەی‬ ‫ئەو حەزە هۆكارێكی گرنگە بۆ فراوانكردنی بۆشایی نێوانیان‬ ‫لەگەڵ هاواڵتیان‪.‬‬ ‫هەمووان چاوەڕێی ئەوەمان دەكرد تەواوی الیەنەكان لەرێی‬ ‫وەزارەت‌و ناوەندە خزمەتگوزارییەكانەوە بگەنە سەرەوە‌و‬ ‫شەڕی بەدەستهێنانی پۆستە بااڵكان بكەن‪ ،‬هەروەكچۆن‬ ‫ئەحمەدی نەژادی سەرۆك كۆماری پێشووی ئێران بە دوو ساڵ‬ ‫خزمەتكردن لەسەرۆكایەتی شارەوانی تاران‪ ،‬خۆی گەیاندە‬ ‫سەرۆكایەتی كۆمار‪ ،‬بەهەمان شێوەش ئەربەكانی سەرۆك‬ ‫وەزیرانی پێشووی توركیا لەرێی خزمەتكردن لەئەنجومەنی‬ ‫نوێنەرانی شاری قونیە توانی بگاتە بااڵترین پۆست‪.‬‬ ‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫‪1‬‬

‫فشار لەسەر هێرۆ ئیبراهیم هەیە‬ ‫سەركردایەتی یەكێتی پشتگیری كۆسرەت‬ ‫رەسول‌و دكتۆر بەرهەم دەكات‬ ‫راپۆرتی دلێر عەبدوڵاڵ‬ ‫سەركردایەتی یەكێتی نیشتمانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬پشتگیری بەالغەكەی‬ ‫جێگرانی سكرتێری گشتی حزب‬ ‫دەكەن‌و‪ ،‬باس لەوەش دەكرێت فشار‬ ‫ل����ەس����ەر‬

‫هیرۆ ئیبراهیم ئەحمەد هەیە بۆ‬ ‫ئەوەی سازش لەسەر داواكارییەكانی‬ ‫بكات تا كێشەو گرفتەكانی ئێستای‬ ‫یەكێتی چ��ارەس��ەر بكرێت‪ ،‬بەپێی‬ ‫زانیارییەكانی گۆڤاری بزاڤ یەكێتی‬ ‫ئامادە نییە كۆنگرە ببەستێت تا ئەو‬ ‫كاتەی سەرجەم كێشەكان چارەسەر‬

‫دەقی ر‬ ‫وونكردنەوەی هەردوو جێگر‬ ‫انی سكرتێری گشتی یەكێتی‬

‫‪2‬‬

‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫بكرێن‪.‬‬ ‫نهێنی بەالغەكەی كۆسرەت‬ ‫رەسول‌و دكتۆر بەرهەم‬ ‫ئ��ەگ��ەرچ��ی ت��ا ئێستا كۆسرەت‬ ‫رەس��ول‌و دكتۆر بەرهەم بۆچوونی‬ ‫هاوبەشیان ن��ەب��ووەو بەدرێژایی‬ ‫كاركردنیان لەیەكێتی نیشتمانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ركابەری یەكتری بوون‪،‬‬ ‫بەاڵم لەبەالغێكی چەند دێڕیدا كە‬ ‫لەرۆژی ‪2‬ی شوبات باڵویانكردەوە‪،‬‬ ‫یەكدەنگیی‌و تەبایی لەنێوانیاندا‬ ‫بەدیكرا‪ ،‬كە ئەمە یەكەمینجارە‬ ‫لەمیژووی ئەو حزبەدا دوو جێگری‬ ‫تاڵەبانی كۆك‌و تەبا بن‪.‬‬ ‫بەپێی زانیارییەكانی گۆڤاری‬ ‫بزاڤ‪ ،‬ئەو بەالغە بۆ فشارخستنەسەر‬ ‫هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەدی هاوسەری‬ ‫تاڵەبانی‌و كەسی دەستڕۆشتووی ناو‬ ‫یەكێتییە تا سازش لەسەر داواكانی‬ ‫بكات‌و رازی بێت بەچارەسەركردنی‬ ‫كێشەكان بەو ج��ۆرەی كە بریاری‬ ‫لەسەر دراوە‪ ،‬هەروەك ئەوەی رابەری‬ ‫سەید برایم ئەندامی سەركردایەتی‬ ‫یەكێتی نیشتمانی ك��وردس��ت��ان‬ ‫بەگۆڤاری بزاڤی وت (بەڵێ ئەوە‬ ‫فشارێكە بۆ س��ەر سەركردایەتی‬ ‫یەكێتی ت��ا كێشەكان چ��ارەس��ەر‬ ‫ب��ك��رێ�ت‌و ه��ەرچ��ی زووە كۆنگرە‬ ‫ببەسترێت)‪.‬‬ ‫ب��زاڤ ئ��ەوەی زانیوە كە دكتۆر‬ ‫ب���ەره���ەم‌و ك���ۆس���رەت رەس����ول‪،‬‬ ‫دەی��ان��ەوێ��ت ل��ەرێ��ی ج��واڵن��دن��ی‬ ‫جەماوەری یەكێتییەوە‪ ،‬فشار لەسەر‬ ‫هێرۆ ئیبراهیم دروست بكەن تا ناچار‬ ‫بێت واز لەخواستەكانی بهێنێت‌و‬ ‫چیتر یەكێتی بەو جۆرە نەمێنێتەوە‪.‬‬ ‫ئاماژەیەكی گرنگ‪ ،‬لەبەالغەكە‬ ‫یەكێك لەئاماژە گرنگەكانی بەالغە‬ ‫چەند دێڕییەكەی جێگرانی سكرتێری‬

‫گشتی‪ ،‬نیشاندانی نیازپاكیانە بۆ‬ ‫ج��ەم��اوەری حزبەكەیان ب��ەوەی كە‬ ‫كێشەیان لەگەڵ پۆست نییەو وەك‬ ‫ئەندامێكی سادەی یەكێتی رەفتار‬ ‫دەكەن تا ئەو كاتەی كۆنگرە بریار‬ ‫ئەدات‪ ،‬بەمەش دەیانەوێت وەاڵمی‬ ‫ئەوانە بدەنەوە كە دەڵێن شەڕی‬ ‫پۆست دەكەن‌و لەهەوڵی گرتنەوەی‬ ‫شوێنەكەی ت��اڵ��ەب��ان��ی��دان‪ ،‬راب��ەر‬ ‫سەید برایم لەوبارەوە دەڵێت (بە‬ ‫دڵنیاییەوە كێشە لەیەكێتیدا هەیە‪،‬‬ ‫ئێمە دەمانەوێت كێشەكان چارەسەر‬ ‫بكەین‌و بەزووترین كاتیش هەوڵی‬ ‫ئ��ەوە ئەدەین‪ ،‬ب��ەاڵم بەالغەكەش‬ ‫بۆ چ��ارەس��ەری كێشەكانەو ئەوان‬ ‫دەی��ان��ەوێ��ت گرفتەكانی یەكێتی‬ ‫یەكالیی ببێتەوە)‪.‬‬ ‫سەركردایەتی یەكێتی پشتگیری‬ ‫كۆسرەت‌و بەرهەم دەكەن‬ ‫لەگەڵ ئەوەی هەردوو جێگرانی‬

‫سكرتێری گشتی لەكۆبوونەوەی رۆژی‬ ‫‪31‬ی مانگی رابردوو بەشدار نەبوون‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم س��ەرك��ردای��ەت��ی ئ��ەو حزبە‬ ‫پشتگیریان دەكەن‌و لەگەڵ ئەوەدان‬ ‫كێشەكانی یەكێتی چارەسەر بكرێت‌و‬ ‫كۆنگرەیەكی بێ ساختە بەرێوەبچێت‪.‬‬ ‫بەپێی وتەی رابەری سەید برایم‪،‬‬ ‫سەركردایەتی یەكێتی پشتگیری‬ ‫هەركەسێك دەك��ات كە خواستی‬ ‫چ��ارەس��ەری كێشەكانی ه��ەی��ەو‪،‬‬ ‫دەی��ەوێ��ت یەكێتی ل��ەو قەیرانە‬ ‫دووربخاتەوە‪.‬‬ ‫كەی كۆنگرە دەبەسترێت؟‬ ‫ئەگەرچی كۆبوونەوەكان لەسەر‬ ‫چارەسەركردنی كێشەكان بەردەوامن‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم تا ئێستا هیچ وادەی��ەك بۆ‬ ‫ئەنجامدانی كۆنگرە دیاری نەكراوە‪،‬‬ ‫هەروەك ئەوەی رابەری سەید برایم‬ ‫دەڵێت (كۆبوونەوەكان بەردەوامن‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم تا ئێستا هیچ وادەی��ەك بۆ‬

‫ئەنجامدانی كۆنگرە دیاری نەكراوە‪،‬‬ ‫تەنها قسە لەسەر شێوازی كۆنگرەو‬ ‫كارەكانی كراوە)‪.‬‬ ‫پێش كۆنگرە كێشەكان یەكالیی‬ ‫دەبێتەوە‬ ‫سەركردایەتی یەكێتی س��وورە‬ ‫لەسەر ئەوەی پێش كۆنگرە كێشەو‬ ‫بكرێتەوە‪،‬‬ ‫یەكالیی‬ ‫گرفتەكان‬ ‫ئەمەش لەپێناوی ئەوەی كۆنگرە بێ‬ ‫كێشەو گرفت كۆتایی بێت‪ ،‬ئەوەتا‬ ‫ئەندامەكەی سەركردایەتی یەكێتی‬ ‫دەڵێت (ه��ەم��ووان س��وورن لەسەر‬ ‫ئ���ەوەی پێش كۆنگرە كێشەكان‬ ‫یەكالیی بكرێنەوە تا گرفتەكان‬ ‫نەبرێنە كۆنگرەوە)‪.‬‬ ‫تێبینی‪:‬‬ ‫بۆ ئەو راپۆرتە‪ ،‬پەیوەندی بەزۆرێك‬ ‫لەسەركردایەتی یەكێتییەوە كرا‪،‬‬ ‫بەاڵم كەس ئامادەی وەاڵمدانەوە‬ ‫نەبوو‪.‬‬

‫هەردوو جێگرانی سكرتێری گشتی یەكێتی‬ ‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫‪3‬‬

‫دڵ������ن������ی������ای������ە پ��������ارت��������ی دەی������د‬

‫عەلی باپی���ر بۆ یەكێتی‪ :‬ئەو نانە‬ ‫لەدیدارێكیدا لەگەڵ گۆڤاری بزاڤ‪ ،‬عەلی باپیر ئەمیری كۆمەڵی ئیسالمی كوردستان‪ ،‬باسی قەیرانەكانی هەرێمی‬ ‫كوردستان‌و كێشەو ناكۆكی الیەنەكان لەسەر پێكنەهێنانی حكومەت دەكات‌و پێیوایە كە هەر الیەنەو بەشی خۆی هۆكارە بۆ‬ ‫دواكەوتنی حكومەت‪.‬‬ ‫ئەمیری كۆمەڵی ئیسالمی لەو دیدارەدا وەاڵمی چەندین پرسیاری داوەتەوە كە تایبەتە بە دۆخی ناوخۆی حزبەكەی‌و‬ ‫پەیوەندیان لەگەڵ الیەنە سیاسییەكان‌و شێوازی كاری سیاسیان لەداهاتوودا‪.‬‬ ‫لەوەاڵمی پرسیارێكدا كە لەبارەی ئەنجامی هەڵبژاردنەكان لێی كراوە‪ ،‬عەلی باپیر ئاماژە بەوە دەكات‪،‬كە دڵنیایە رۆژێك دێت‬ ‫«پارتی دەدۆڕێت‌و لەسەر دەسەاڵت نامێنێت»‪.‬‬ ‫لەبارەی دۆخی یەكێتی‌و قبوڵنەكردنی بچووكبوونەوەی قەبارەیان‪ ،‬ئەمیری كۆمەڵی ئیسالمی دەڵێت‪ :‬ئەوە هەڵەیە‪ ،‬ئێمە‬ ‫بڵێین لە رابردوودا وابوین بەاڵم ئەی ئێستا چۆنین‪ ،‬ئەو نانە نانە ئەمڕۆ لەخوانە‪.‬‬

‫دیداری‪ :‬محەمەد ساالر (پاشا)‬ ‫جەبار رەحمان‬ ‫بزاڤ‪ :‬زیاتر لەچوار مانگ تێپەڕدەبێت‬ ‫بەسەر هەڵبژاردن‪ ،‬تائێستا حكومەت‬ ‫سەرەتاكەشی دیار نییە هۆكارەكەی‬ ‫بۆ چی دەگەڕێننەوە؟‬ ‫ع��ەل��ی ب��اپ��ی��ر‪ :‬ه��ۆك��ارەك��ان��ی‬ ‫پێكنەهێنانی حكومەت‌و دواكەوتنی‪،‬‬ ‫دەگەڕێتەوە بۆ شێوەی پێكهاتەی‬ ‫سیاسی لەنێو هەرێمی كوردستاندا‪،‬‬ ‫كە بەداخەوە پێكهاتەیەكی حزبییەو‬ ‫دام��ەزراوەك��ان بونیان نییە بەپێی‬ ‫پێویست‪ ،‬لەئەنجامی ئ��ەوەش��دا‬ ‫حاڵەتێكی قۆرخكای كە هەتا ئێستا‬ ‫بووە لەنێو هەردوو حزبی حكومڕاندا‬ ‫ئێستاش دی���ارە كەهاوكێشەكان‬ ‫تێكچووە‪ ،‬دەویسترێ كە ئەو حاڵەتەی‬ ‫پێشوو درێژەی هەبێت‪ ،‬لەكاتی گۆڕانی‬ ‫هاوكێشەكانیشدا بەپێی گۆڕانی‬ ‫ئیستیحقاقی ئینتیخابی ئەوە ناگونجێ‪،‬‬ ‫قۆرخكارییەكە‬ ‫حاڵەتی‬ ‫پێموایە‬ ‫لەالیەن ه��ەردوو حزبی حكومڕانی‬ ‫پێشوەوە بووە‪ ،‬ئەوەش كە نەهێڵدراوە‬ ‫دامەزراوەكان دروستبكرێن هەردوو‬ ‫حیزب لەو حاڵەتی بێدامەزراوەییە‬ ‫بەهرەمەند ب��وون‪ .‬ئەو كاتە زیاتر‬ ‫یەكێتییەوە بوو‬ ‫ئاڵقانەكە الی‬

‫‪4‬‬

‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫پێموایە ئێستاش هەروایە بەاڵم ئەوە‬ ‫بەو مانایەش نییە كە وەختێك دێینە‬ ‫ناو وردەكارییەكانەوە لەالیەنەكانی‬ ‫تریشەوە ئاڵقان پەیدا نابێت یاخود‬ ‫پارتیش بۆخۆی ئاڵقان پەیدا ناكات‪.‬‬ ‫ب���زاڤ‪ :‬ت��ۆ وت��ت لەسێ الی��ەن��ەوە‬ ‫الیەنێكیان یەكێتییە كە زۆرینەكەی‬ ‫ب��ەردەك��ەوێ��ت‪ ،‬پ��ارت��ی��ش بەشێكی‬ ‫ئەڵقانەكەی ب��ەردەك��ەوێ��ت لەگەڵ‬ ‫دەوڵ��ەت��ان��ی هەرێمی و ناوچەكە‪،‬‬ ‫ئەپرسم هەریەكە لە مانە بۆ؟‬ ‫عەلی باپیر‪ :‬وتم لەرابردوودا یەكێتی‬ ‫ه��ۆك��اری ئاڵقانەكە ب��ووە‪،‬ئ��ەوی��ش‬ ‫لەبەرئەوەی كە زیاتر سەرنجی مێژووی‬ ‫داوە هەتاوەكو سەرنجی راستەقینەی‬ ‫ئێستای دۆخی حیزبەكەی و دەنگەكانی‬ ‫جگە لەماف و دەستكەوتی هەڵبژاردن‪،‬‬ ‫هەندێ پێوانەی دیكەی هێناوەتە‬ ‫پێشەوە‪ ،‬بێگومان خۆشیان نەیان‬ ‫ش���اردۆت���ەوەو دان���ی پ��ێ��دا دەن��ێ��ن‪،‬‬ ‫زەماەنەت نییە كە پارتیش بەشێك‬ ‫لەئاڵقانەكە ی ناكەوێتە ئەستۆ‪ ،‬بەاڵم‬ ‫تا ئێستا ئەوەی كە دیار بووە پارتی‬ ‫داوای لەخەڵك كردووە بەشدار بێت‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬تاچەند لەو داوایەی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان بۆ بەشداری‬ ‫ك��ردت��ان لەحكومەت ڕاستگۆییتان‬ ‫بینیوە؟‬

‫عەلی باپیر‪ :‬ئێمە جارێ نەهاتۆتە‬ ‫سەر مەیدانی ك��ردەوە‪ ،‬بەس ئومێد‬ ‫دەكەین هەموالیەك ڕاست بكەن‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬تۆ وتت دەوڵەتانی هەرێمیش‬ ‫كاریگەریان هەیە لە دواك��ەوت��ن و‬ ‫پێكنەهاتنی كابینەی نوێی حكومەت‪،‬‬ ‫ئەوان چ كاریگەرییەكیان هەیە؟‬ ‫عەلی باپیر‪ :‬ب��ەداخ��ەوە هەرێمی‬ ‫كوردستان دابەشبووە بۆ دەڤ��ەری‬ ‫زەردو س��ەوز‪ ،‬ئەو دەوڵەتانەش كە‬ ‫مامەڵەیان لەگەڵ هەرێمی كوردستان‬ ‫ك����ردووە ل��ەگ��ەڵ ئ���ەو دوو حزبە‬ ‫زیاتر هەیانبووە‪ ،‬هەڵبەتە لەگەڵ‬ ‫الیەنەكانی دیكەش كردویانە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫زیاتر لەگەڵ ئەو الیەنانە مامەڵەیان‬ ‫كردووە كە حكومڕان بوون‪ ،‬ئێستاش‬ ‫كە هاوكێشەكان دەگۆڕێن‪ ،‬دەوڵەتانی‬ ‫دراوسێ بەتەنگ بەرژەوەندی‌و ئەمنی‬ ‫قەومی خۆشیانەوەن‪ ،‬سنوریان هەیە‬ ‫لەگەڵ ئەو دوو حزبەدا كە چی لێدێ‌و‬ ‫چۆن دەبێت‪ ،‬هەركامێك دیارە بەتەنگ‬ ‫ئ��ەوەوەن كەگۆرانكاری بەشێوەیەك‬ ‫نەبێت‪،‬كە بۆ بەرژەوەندییەكانی ئەوان‬ ‫زیانی هەبێت‪.‬‬ ‫ب��زاڤ‪ :‬واتە ئ��ەوان لەگەڵ ئەوەدا‬ ‫نین هاوكێشەكە بگۆڕدرێت؟‬ ‫عەلی باپیر‪ :‬هاوكێشەكە گۆڕاوە‪،‬‬ ‫بەاڵم دۆخەكە لەوانەیە هەندێك ال‬

‫دۆڕێ������ن������ێ������ت‬

‫نانە‪ ،‬ئەمڕۆ لەخوانە‬ ‫بەزیانی خۆیانی تێبگەن‪ ،‬یان ڕەنگە‬ ‫لەباس‌و خواسی ئەوەدا بن‪ ،‬كە ئەگەر‬ ‫الیەنێك بۆ نمونە كەیەكێتییە وەكو‬ ‫پێشوو نەماوە لەگەڵ الیەنەكانی تر‬ ‫جۆرێك لەپەیوەندی بەرقەرار بكەن‪،‬كە‬ ‫ببێتە ق��ەرەب��وی��ەك ب��ۆ ئ���ەوەی الی‬ ‫یەكێتییەوە بڵێین لەدەستیان دەچێ‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬بەخوێندنەوەی ئێوە‪ ،‬پارتی‬ ‫ئامادەیە واز لەبەرژەوەندییەكانی‬ ‫بهێنێت لەگەڵ یەكێتی‪ ،‬لەپێناوی‬ ‫بەدەستهێنانی شوێنگرەوەیەك بۆ ئەو‬ ‫حزبە‪،‬وەك هاوپەیمانی نوێ‌؟‬ ‫عەلی باپیر‪ :‬پێم وانییە‪ ،‬پارتی‬ ‫دەستبەرداری بەرژەوەندییەكانی خۆی‬ ‫نابێت‪ ،‬ب��ەاڵم پێموایە پارتی ئەوە‬ ‫نەبێت پەكی لەسەر ئەوە كەوتبێت‬ ‫ئەگەر یەكێتی نەبێت ئەویش نەتوانێ‬ ‫مامەڵە بكات لەگەڵ خەڵكی دیكە‬ ‫بکات‪ ،‬دەریشكەوت ڕەنگە كاتی خۆی‬ ‫یەكێتی زیاتر پشتیان بەوە بەستبێت‬ ‫كە پارتی تازە ناتوانێ لەگەڵ غەیری‬ ‫ئەواندا ئەو مامەڵەیەی ڕابردوو بكات‪،‬‬ ‫دوایی دەركەوت كە هەم پارتی‌و هەم‬ ‫گ��ۆڕان بەتایبەت‪ ،‬ئێمەو یەكگرتوی‬ ‫ئیسالمی لەڕابردوشدا كێشەیەكی‬ ‫وامان نەبووە كە نەتوانین مامەڵە‬ ‫بكەین لەگەڵ الیەنە سیاسییەكاندا‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم رەنگە یەكێتی وا پێشبینی‬ ‫كردبێت كە گۆڕان ناتوانێت لەگەڵ‬ ‫پارتی دانوستان بكات‪ ،‬دوایی دەركەوت‬ ‫كە گۆران توانی‪ ،‬بەپێچەوانەی ئەوەی‬ ‫كە پێشتر لەڕاگەیاندنەكانیاندا دەیان‬ ‫وت مامەڵە بكەن‪ ،‬كە ڕەنگە لەئەنجامی‬ ‫ئەوەشدا جۆرێك لەناتەبایی‌و ڕەخنە‬ ‫لەیەكتری گ��رت��ن لەنێو گ��ۆڕان��دا‬ ‫دروست بوبێ‪ ،‬بەاڵم گرنگ ئەوەیە ئەو‬ ‫پێشبینیەی یەكێتی كە وایزانیبێت‬ ‫پ��ارت��ی هیچ چارێكی نییە و هەر‬

‫دەب��ێ��ت خۆشی ب��ێ ی��ان ناخۆشی‪،‬‬ ‫لەگەڵ ئەواندا مامەڵە بكات‌و هیچ‬ ‫جێگرەوەی دیكەی نیە‪ ،‬دەركەوت كە‬ ‫لە دوو سەرەوە هەڵەیە‪ ،‬یەكەم پارتی‬ ‫دەتوانێت ئەو مناوەرە سیاسییانە‬ ‫بكات‪ ،‬پاشان گۆڕانیش دەتوانێت ئەو‬ ‫شێوە سیاسەتەی خۆی بگۆڕێت‪ ،‬واتە‬ ‫هەم پارتی‌و هەم گ��ۆڕان بەڕاستی‬ ‫سیاسەتی پێوانەی خ��ۆی��ان گ��ۆڕی‬ ‫بەرامبەر بەیەكدی‪ ،‬لەئەنجامی ئەوەدا‬ ‫دەستی پارتی‌و گۆڕان كراوەتر بوو‪،‬‬ ‫یەكێتیش كەوتە دۆخێكەوە كە خۆش‬ ‫نەبوو‪.‬‬ ‫ب����زاڤ‪ :‬ئ��ای��ا یەكێتی واز ل��ەو‬ ‫جوگرافیایە دەهێنێت كە دەسەاڵتی‬ ‫بەسەریدا هەیە‪ ،‬ی��ان ئەگەر وازی‬ ‫لێنەهێنا چی ئەبێت؟‬ ‫عەلی باپیر‪ :‬دۆخی ئێستای هەرێمی‬ ‫ك��وردس��ت��ان‌و ن��اوچ��ەك��ەش ئەگەری‬ ‫هەموو شتێكی هەیە‪ ،‬بۆیە دەبێت‬ ‫بە وریاییەوە مامەڵە بكرێت‪ ،‬نابێت‬ ‫لەیەكتریش بێمنەت بین‪ ،‬من دەڵێم‬ ‫پارتی نابێت لەیەكێتی بێ منەت بێت‪،‬‬ ‫وە هەردو الیەنیش نابێت لەم سێ‬ ‫الیەنەی كە كاتی خۆی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫بوین بێمنەت بن‪ ،‬نابێت كەس لەكەس‬

‫ئەسڵەن‬ ‫ئەوەی كە حزب‬ ‫ناوچەی جوگرافی‬ ‫هەبێت‌و بودجەو‬ ‫سوپای هەبێت‬ ‫ئەوە بۆخۆی‬ ‫حاڵەتێكە كە‬ ‫حاڵەتێكی غەلەتە‬ ‫كە دەاللەت‬ ‫لەنەبونی‬ ‫دامەزراوەكان‬ ‫دەكات‬ ‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫‪5‬‬

‫بێمنەت بێت‪ ،‬بڕوا بكە ئەم مێژووی‬ ‫كوردەی خۆمان بخوێنەرەوە هەمووی‬ ‫غرورو لەخۆبایی بوون‌و حساب بۆكەس‬ ‫ن��ەك��ردن‌و تەنها خ��ۆ خوێندنەوەو‬ ‫قۆرخكاریی میكرۆبی ئەم میللەتەی‬ ‫ئیمە بووە‪ ،‬پاشان دەبێت تەرازوویەك‬ ‫هەبێت كە ئەویش ڕای خەڵكە كە‬ ‫ئەوەش تەرازوی دادپەروەریە‪.‬‬ ‫ب��زاڤ‪ :‬خۆ دەبێت لەگەڵ واقیع‬ ‫مامەڵ بكرێت‪.‬‬ ‫عەلی باپیر‪ :‬ئێمە نابێت هەر بەدوای‬ ‫واقیع بكەوین‪ ،‬دەبێت واقیع بگۆڕین‬ ‫ئەگەرنا ه��ەروەك��و ئێستا دەبین‪،‬‬ ‫ئەگەر نا سبەینێ‌ پارتی لەهەڵبژاردندا‬ ‫بیدۆرێنێ‪ ،‬كە دڵنیاشم پارتیش جارێك‬ ‫دەیدۆڕێنێت خۆ هەر وانابێت‪ ،‬خۆ هەر‬ ‫بەنسبەت یەكێتییەوە وانییە گریمان‬ ‫ێ الیەنێكی ئیسالمی ئەوە بێت‬ ‫سبەین ‌‬ ‫ئەویش جارێك ه��ەر دێ وەك��و خوا‬ ‫دەفەرموێ (و تلك ایام نداولها بین‬ ‫ن��اس) ئەو ڕۆژان��ە دەستاودەستیان‬ ‫پێدەكەین لەناو خەڵكدا‪ ،‬هیچ الیەنێك‬ ‫نابێ هەتا قیامەت وا بیركاتەوە كە‬ ‫ئەو حاكمە هەرگیز شتی وا نابێت‪،‬‬ ‫دوو حزبی كۆماری ‌و دیموكراتیەكان‬ ‫ئەگەرنا هەرحزبێك ڕێز لەئیرادەی‬ ‫خەڵك نەگرێت نیشانەی پرسیار دەخاتە‬ ‫سەر خۆی‌ودڵسۆزی‌ومێژووی خۆیشی‪،‬‬ ‫ئەوە بەنسبەت یەكێتی‌و پارتی‌و ئێمەی‬ ‫ئیسالمی‌و بەنسبەت گۆڕانیشەوە وایە‪.‬‬ ‫ب���زاڤ‪ :‬كۆمێنتت چییە لەسەر‬ ‫ڕووداوەكانی ئەم دواییەی سلێمانی؟‬ ‫عەلی باپیر‪ :‬لەوانەیە هەندێك‬ ‫ئاساییشی تێدا هەبێت‌و حاڵەتی‬ ‫ئەوەشی تێدا هەبێت‪ ،‬كە هەندێك‬ ‫ل��ەب��ەرپ��رس��ان م��ەرج نییە یەكێتی‬

‫دەبێت‬ ‫ێ چی‬ ‫گۆڕان بزان ‌‬ ‫وتووە كاتی خۆی‌و‬ ‫لەحکومەتدا چۆن‬ ‫رەفتار دەكات‬ ‫‪6‬‬

‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫(چونكە من قسەشم هەیە لەگەڵ‬ ‫ب��ەرپ��رس��ان��ی یەكێتی‌و پەیوەندی‬ ‫تەلەفۆنیم هەیە) م��ەرج نییە ئەو‬ ‫حاڵەتە لەئاستی ب��ااڵی بەرپرسانی‬ ‫یەكێتیدا بێت‪ ،‬یاخود زۆربەیان ئەو‬ ‫دۆخەیان بەدڵبێت‪ ،‬بێگومان هەندێك‬ ‫لەبەرپرسان هەن ڕەنگە وەكو وتم ئەو‬ ‫حاڵەتە ڕوو لەپارتیش بكات‪ ،‬هەندێك‬ ‫خەڵك هەبێت كە ئەوەی كە بەتیۆری‬ ‫دەیڵێت دوایی بەكرداری قبوڵی نەبێت‪،‬‬ ‫بەاڵم دەبێت خۆمان فێر بكەین كە‬ ‫بگەرێینەوە بۆ تەرازوویەكی داد‪،‬كە بۆ‬ ‫هەموومان وەكو یەك بێت‪ ،‬ئەویش‬ ‫ئەوە ناگەیەنێت كە بڵێیت وەاڵ من‬ ‫چونكە دوێنی حاكم ب��ووم دەبێت‬ ‫ئەمرۆش حاكم بم‪ ،‬دەبێت هەموو‬ ‫كار لەسەر ئەوە بكەین مەسەلەكەش‬ ‫هەر پارتی‌و یەكێتی نییەو خۆمان‬ ‫بەرپرسیارین‪ .‬ه��ەر خەڵكە پارتی‌و‬ ‫یەكێتیشی دروس���ت ك���ردووە‪ ،‬هەر‬ ‫بۆیە زۆر هەڵەیە بۆ هەموو شتێك‬ ‫بێین یەكسەر گلەیی لەگەندەڵكارێك‬ ‫بكەین‪ ،‬كێیە هەموجارێك دەنگ بەو‬ ‫گەندەڵكارانە دەدات؟ كێیە بەهەموو‬ ‫شتێكەوە لەگەڵیاندا دەڕوات؟ هەر ئەو‬ ‫خەڵكانەشن كە گلەییشیان لێدەكەن‪،‬‬ ‫بۆیە من بەهەڵەی دەزانم كە هەموو‬ ‫شتێك بگەرێنینەوە بۆ ئەو كەسەی كە‬ ‫هەڵە دەكات‪ ،‬پێشی هەموشتێك خەڵك‬ ‫بەرپرسیارە‪.‬‬ ‫ب�����زاڤ‪ :‬دوای ئ�����ەوەی پێشتر‬ ‫هەماهەنگییەك هەبوو لەنێوان ئێوەو‬ ‫گ��ۆڕان‌و یەكگرتودا كارو ئامانجتان‬ ‫هاوبەش بوو‪ ،‬گۆڕان لەگەڵ پارتیدا‬ ‫دانیشت پرسی بە یەكگرتوو و كۆمەڵ‬ ‫نەكرد‪ ،‬ئ��ەوەت��ان چ��ۆن لێكدایەوەو‬ ‫پەیوەندیەكانتان لەئێستادا لە چ‬ ‫ئاستێكدایە؟ ج��ی��اوازی چیە لەگەڵ‬ ‫پەیوەندیەكانی ئێوە لەگەڵ گۆڕاندا؟‬ ‫عەلی باپیر‪ :‬پێموایە هەرسێ الیەنی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن بەتایبەتی ئێمە لەگەڵ‬ ‫گۆڕان شتێكی زۆر تازە نەهاتۆتە ئاراوە‪،‬‬ ‫ئەگەر بەشداربین لەحكومەتدا ئەوا‬ ‫ئامادەنین لەپەراوێزدا بەشدار بین‪،‬‬ ‫یاخود بەشداری رەمزیمان پێبكرێت‪،‬‬ ‫دەبێت هاوبەشی ڕاستەقینە بین‪،‬‬ ‫ئەگەر وابێت ئەوا ئەوە نامێنێتەوە‪ .‬لە‬ ‫رابردوودا ئێمە پەیوەندی ئۆپۆزسیۆن‬

‫بوون بەیەكەوەی بەستبوینەوە‪ ،‬ئێمە‬ ‫هاوپەیمانێتی ستراتیژیمان بەیەكەوە‬ ‫ن��ەب��ووە وەك ئ��ەوەی كە یەكێتی‌و‬ ‫پارتی هەیان بووە‪ ،‬كەواتە ئێستا ئەو‬ ‫پەیوەندییە بەحوكمی ئەوەی كە هەر‬ ‫كامێكمان وەكو خۆی لەدانوستان‌و‬ ‫وت��ووێ��ژدای��ە س��ەب��ارەت بەچۆنیەتی‬ ‫بەشداریكردنی یا نەكردنی لەكابینەی‬ ‫هەشت دا‪ ،‬فیعلەن كاك نەوشیروان‬ ‫چ��وو ل��ەگ��ەڵ ك��اك م��ەس��ع��ودو كاك‬ ‫نێچیرڤان دانیشتبوو ئێمە ئاگامان‬ ‫لێنەبوو‪ ،‬ئەگەر تێبینیمان هەبوبێت‬ ‫ی��ان نا ئ��ەوە حەقی خۆیان ب��ووەو‬ ‫ئێمەش ئەگەر كۆبونەوە بكەین مافی‬ ‫خۆمانە‪ ،‬چونكە ئێمە ئێستا لەحاڵەتی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن بوندا نەماوین‪ ،‬گرنگ‬ ‫ئەوەیە ئ��ەوان مومارەسەی مافێكی‬ ‫خۆیانیان كردووە‪.‬‬ ‫ب���زاڤ‪ :‬ك��اك دڵ��ش��اد گەرمیانی‬ ‫ل��ە ژم����ارەی پ��ێ��ش��وی ب��زاڤ��دا وت��ی‬ ‫پەیوەندیتان وەكو كۆمەڵی ئیسالمی‬ ‫لەگەڵ یەكێتی دا باش نیە‪ ،‬وەكو‬ ‫ئەمیری كۆمەلی ئیسالمی جیاوازی‬ ‫مامەڵە كردن لەگەڵ یەكێتیدا‪ ،‬لەكاتی‬ ‫بونی مام جەالل‌و لەكاتی نەبونیشیدا‬ ‫چییە؟‬ ‫عەلی باپیر‪ :‬هەتا مام جەالل هەبوو‬ ‫بۆ پارتیش‌و بۆ گۆڕانیش‌و حكومەتی‬ ‫ناوەندیش‌و ئێرانیش‌و بۆ توركیاش‬ ‫مام جەالل شەخسیەتێكی كۆكەرەوە‬ ‫بوو‪ ،‬كاتی خۆشی ئاماژەم بە پێویستی‬ ‫مام جەالل كردبوو لە عێراق‌و هەندێك‬ ‫ك��ەس ڕەخنەشیان لێگرتین ئێستا‬ ‫دەركەوت كە فیعلەن پێویست بوو‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬لەكاتی شەڕەكاندا تۆ مام‬ ‫جەاللت بە فیرعەون وەسف كردبوو؟‬ ‫عەلی باپیر‪ :‬دەڵێن كەس لەشەڕ‬ ‫شەكری نەبەخشیوەتەوە‪ ،‬مام جەالل‬ ‫شەخسیەتێكی كۆكەرەوەو تەبایی بوو‪،‬‬ ‫بەتایبەت لەو دوا دواییانەی تەمەنیدا‬ ‫زیاتر بۆ خاڵی هاوبەش دەگەڕا لەگەڵ‬ ‫الیەنە سیاسیەكانی ناوخۆی هەرێم‌و‬ ‫لەگەڵ شوێنەكانی دیكەش لەسەر‬ ‫ئاستی عێراق‌و هەرێمیش‪ ،‬بێ مام‬ ‫جەاللی زۆر بە یەكێتییەوە دی��ارە‪،‬‬ ‫ئ���ەوەش ڕەن��گ��ی داوەت����ەوە لەسەر‬ ‫پەیوەندییەكان‪ ،‬ب��ەاڵم كاك حاجی‬ ‫دڵ��ش��اد ك��ە وای وت���ووە م��ن نازانم‬

‫م‪.‬عەلی باپیر ئەمیری کۆمەڵی ئیسالمی‬

‫لێكدانەوەكەی چۆن بووە‪ ،‬بەاڵم گرنگ‬ ‫ئەوەیە ئێمە ئێستا پەیوەندیەكانمان‬ ‫لەگەڵ یەكێتی هەر هەن‌و بەردەوامن‌و‬ ‫بە پەیوەندی تەلەفۆنی لەگەڵ كاك‬ ‫ك��ۆس��رەت‌و دك��ت��ۆر ب��ەره��ەم‌و مەال‬ ‫بەختیارو نەجمەدین كەریم‌و لەگەڵ‬ ‫هێرۆ خانیش‪ ،‬پەیوەندیم ك��ردووەو‬ ‫ه��ەواڵ��ی جەنابی م��ام ج��ەالل��م لێ‬ ‫پرسیون‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬لەكاتی گفتوگۆكردن لەسەر‬ ‫پێكهێنانی حكومەت لەنێوان پارتی‌و‬ ‫یەكێتیدا‪ ،‬بەرپرسێكی یەكێتی بە‬ ‫ب��ەرپ��رس��ەك��ەی پ��ارت��ی وت���ووە ئێمە‬ ‫ئەوە دەكەین‪ ،‬بەرپرسەكەی پارتیش‬ ‫وتویەتی مەڵێ ئێمە بڵێ من چونكە‬ ‫ئێوە نەماون‪.‬ڕای تۆ لەسەر ئەوە چیە؟‬ ‫عەلی باپیر‪ :‬بەڵێ ئەوە ڕاستە من‬ ‫ئەو قسەیەم لە خودی ئەو بەرپرسە‬ ‫بیست‪ ،‬من خەونی خراپ بە كەسەوە‬ ‫نابینم‌و ئومێدم وایە یەكێتی بتوانێت‬ ‫ئەو بۆشاییەی بێ مام جەاللییە پڕ‬ ‫بكەنەوەو لەناو خۆیاندا تەبا بن‌و‬ ‫ڕێز لە یەكتر بگرن‌و واقعیش بژین‬ ‫لەرابردودا نەژین‌و پەیوەندیەكانیان‬

‫فۆتۆ‪ :‬بزاڤ‬

‫لەگەڵ سەرجەم الیەنەكاندا بپارێزن‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬پێتوایە یەكێتی نیشتیمانی‬ ‫كوردستان هەتا ئێستاش لە ڕابردووا‬ ‫ئەژین؟‬ ‫عەلی باپیر‪ :‬ئەوە هەڵەیە‪ ،‬ئێمە‬ ‫بڵێین لە رابردوودا وابوین بەاڵم ئەی‬ ‫ئێستا چۆنین‪ ،‬ئەو نانە نانە ئەمڕۆ‬ ‫لەخوانە‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬لەچاوپێكەوتنێكدا دەڵێیت‬ ‫لەناو پارتیدا دزو ڕاوچی تیایە‪.‬‬ ‫عەلی باپیر‪ :‬بەڵێ بەگشتی وتومەو‬ ‫ئێستاش دەیڵیم لەناو ئەو دوو حزبە‬ ‫دەسەاڵتدارەی هەرێمیشدا خۆشیان‬ ‫دەڵێن‪ ،‬ئەوەم لە دەمی بەرپرسی بااڵی‬ ‫ئەو حزبانەوە بیستووە كە وتویانە ئەو‬ ‫شتە ئاوایەو ئێمە گیرمان خواردووە‬ ‫بەدەست هەندێك بەرپرسەوە‪ ،‬كە‬ ‫بازرگانن‌و لەگەڵ هەندێك بازرگانی‬ ‫دیكە هاوپشكن‪ ،‬ئ��ەوە هەر قسەی‬ ‫من نییە قسەی خەڵكانێكی دیكەشە‬ ‫ك��ە گیرییان خ����واردووە ب��ەدەس��ت‬ ‫كەسانێكەوە كە بازرگانی دەك��ەن‪،‬‬ ‫ئومێدم وای��ە ئەم كابینەی هەشتە‬ ‫كە كاك نێچیرڤان وتی هەوڵدەدەین‬

‫كابینەی چاكسازی بێت‪ ،‬كابینەی‬ ‫شەفافیەت‌و دروستكردنی دامەزاوەكان‬ ‫بێت‪ ،‬كابینەی یاسا سەروەری بێت‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬بەو تەفسیرەی كە كردت بۆ‬ ‫دۆخی ئێستای هەرێمی كوردستان‌و‬ ‫حزبەكان ئێستا كۆمەڵێك كێشەو‬ ‫قەیران هەیە لەهەرێمی كوردستان‬ ‫بە نمونە نەمانی پارە لەبانكەكان‌و‬ ‫ێ‬ ‫كەمی بەنزین‪ ،‬ئەم ئەقڵیەتە ئەتوان ‌‬ ‫بەو نەوتەی كە هەناردەی واڵتانی‬ ‫دەرەوەی دەك��ات كوردستان ب��ەرەو‬ ‫دەوڵەت بەرێت؟‬ ‫عەلی باپیر‪ :‬ئەم ئەقڵیەتە ئەگەر‬ ‫بگۆڕێت بەڵێ ئەگەر وەكو پێشوتر بێت‬ ‫نەخێر‪ ،‬بەس ئەگەر وەكو ئێستا بێت‬ ‫نەخێر‪ ،‬چونكە لە ‪ 22‬ساڵی رابردوودا‬ ‫ئیمكانیاتێكی زۆر هاتوتە بەردەستی‬ ‫بەرپرسانی هەرێمی كوردستان ئئ‬ ‫چی لێهات؟ كوا ژێرخانە ئابورییەكە؟‬ ‫بەڵێ كۆشك‌و باڵەخانەی بەرزمان هەن‬ ‫بەاڵم مۆركی كەسی‌و حزبیان پێوەیە‪،‬‬ ‫پ��اش��ان ئ���ەوە ل��ەخ��زم��ەت هەندێك‬ ‫كەسی دەوڵەمەندو پ���ارەداردان كە‬ ‫سەروەتەكەیان زیاتر دەكات‪.‬‬ ‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫‪7‬‬

‫بزاڤ‪ :‬كەواتە ئامانجیشیان دەوڵەت‬ ‫نییە؟‬ ‫ع��ەل��ی ب��اپ��ی��ر‪ :‬نەخێر پێموایە‬ ‫ئامانجیان بەرەوپێشبردنی واڵت‬ ‫نییە‪ ،‬چونكە واڵت بە سوپەرماركێت‌و‬ ‫دووك�����ان‌و ق��ەس��ر و ڤێلال ب���ەرەو‬ ‫پێشەوە ناچێت‪ ،‬واڵت بە ژێرخانی‬ ‫ئابوری‌و بە پیشەسازی‌و كشتوكاڵ‌و‬ ‫ئ��اژەڵ��داری‪ ،‬ب��ەب��وژان��ەوەی دێهات‪،‬‬ ‫بەوەی كەبەدەستی خۆمان لەواڵتی‬ ‫خۆمان پێداویستیەكانمان بەرهەم‬ ‫بێنین‪ ،‬نەك هەر بازاری ساغكردنەوەی‬ ‫كااڵی خەڵك بێت‪ ،‬بەوە بەرەو پێش‬ ‫دەچێت كە هێزی پێشەرگە یەك هێز‬ ‫بێت‌و بە تەوجیهاتی حزبی نەجوڵێن‪،‬‬ ‫وەك ل��ە راب�����ردوودا واب����ووە‪ ،‬یەك‬ ‫ئاسایش‌و پۆلیس‌و داراییمان هەبێت‪،‬‬ ‫پەرلەمانێكی ك��اراو پەیوەندیەكی‬ ‫سیاسی ناوەندیمان هەبێت نەك‬ ‫حزبی‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬كاریگەری ئێران‌و توركیا لەو‬ ‫واڵتە گەیشتۆتە ئەو ئاستەی دەستیان‬ ‫هەبێت ل��ە دان��ان��ی ه��ەم��وو پرسە‬ ‫ستراتیژیەكانی ئەم واڵتەدا؟‬ ‫عەلی باپیر‪ :‬من پێموانییە وابێت‬ ‫كاریگەری هەر هەیە‪ ،‬هەرچەندە ئەوان‬ ‫بە تایبەت ئێران دەڵێت كاریگەری‬ ‫ئێمە بە باری ئیجابیدایە بۆ چارەسەری‬ ‫گرفتەكانتان‪ ،‬بەس ئەگەر گریمان‬ ‫ئێران دەستێوەردانێكیشی هەبێت چ‬ ‫لەسەر ئاستی عێراق‌و چ لەسەر ئاستی‬ ‫هەرێم‪ ،‬من پێش ئ��ەوەی گلەیی لە‬ ‫ئێران بكەم گلەیی لەخۆمان دەكەم‪ ،‬بۆ‬ ‫دەبێت سەركردایەتی سیاسی هەرێمی‬ ‫كوردستان نەتوانێت كیشەكانی خۆی‬ ‫چارە بكات؟ بۆ دەبێت پێویست بكات‬ ‫بچێت بۆ ت���اران‌و ئەنقەرەو كوێ‌و‬ ‫ك��وێ؟ دەبێت دان بەهەڵەو كەم‌و‬ ‫كورییەكانی خۆشماندا بنێین‌و بزانین‬ ‫بۆ وای �ن‌و ئیرادەی چارەسەریشمان‬ ‫هەبێت‪ ،‬ئەو كاتە ئەگەر پەیوەندیمان‬ ‫لەگەڵ ئێران‌و توركیاو هەر شوێنێك‬ ‫بێت‪ ،‬پەیوەندیەكی دوو سەرە لەسەر‬ ‫بناغەی ڕێز لەیەكتر گرتن دەبێت‪،‬‬ ‫ئەو كاتە هەرشوێنێك ئەگەر هات‬ ‫هاوكارمان بێت سوپاسی دەكەین‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬چۆمسكی قسەیەكی هەیە‬ ‫دەڵێت هەر بەرپرسێك زی��اد لەدوو‬

‫‪8‬‬

‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫م‪.‬عەلی باپیر‬

‫خول لەدەسەاڵتێكدا بمێنیتەوە ئەوە‬ ‫سەرۆكیكی دیكتاتۆرە‪ ،‬لەو بروایەدایت‬ ‫ناونیشانی دیكتاتۆر بەسەر سەرۆكی‬ ‫هەرێمی كوردستاندا بسەپێندرێت‬ ‫ب��ەه��ۆی ئ���ەوەی زی���اد ل���ەدوو خول‬ ‫لەسەرۆكایەتی ماوەتەوە؟‬ ‫عەلی باپیر‪ :‬مەرج نییە ئەو قسەیە‬ ‫بەنسبەت هەموو شوێنێكەوە راست‬ ‫بێت‪ ،‬بەپێی ئەوەی من بنیومە واڵتانی‬ ‫دیكە هەبووە سەرۆك وەزیران زیاتر‬ ‫لەدووجار دان��راوەت��ەوە‪ ،‬ئەمە پاساو‬ ‫نییە بۆ كاك مەسعودی بهێنمەوە‪،‬‬ ‫بەالم پێم باش بوو كاك مەسعود ئەو‬ ‫دوو ساڵ درێژكردنەوەیەی پێشێشی؟؟‬ ‫نەبوایە‪،‬مرۆڤ بۆچی خۆی بخاتە ژێر‬ ‫نیشانەی پرسیارەوە‪ ،‬بەاڵم بەهەرحال‬ ‫رەنگە ئەوەش پاساوی خۆی هەبێت بۆ‬ ‫هەرێمی كوردستان‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬ئەڵێن ئەمیری كۆمەڵ سێ‬ ‫موچەی هەیە یەكێكیان لەپەرلەمان‌و‬ ‫ئ���ەوی ت��ر وەك ئ��ەم��ی��ری ك��ۆم��ەڵ‌و‬ ‫موچەكەی تریش وەك بەرێوەبەرێك‬

‫دامەزراوە؟ راستە؟‬ ‫عەلی باپیر‪ :‬ئەوە ئەسل‌و ئەساسی‬ ‫نییەو ئەوە هەر موچەكەی پەرلەمانەو‬ ‫من بێجگە ئەو موچەیە هیچ شتێكی‬ ‫ترم نییەو ئەوە نەبێ بازرگانی‌و كاری‬ ‫دیكەم هەبێت‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬بەڵگەنامەیەكمان دەستكەوت‬ ‫كە قاعیدە هەوڵی كوشتنی تۆی داوە‬ ‫راستە؟‬ ‫عەلی باپیر‪ :‬من ئاگام لەوە نییە‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬راستە پارتی هاوكاری دارایی‬ ‫ئێوەی كردووە بە خانوو سەیارە؟‬ ‫عەلی باپیر‪ :‬نەخێر من كە هاتمەوە‬ ‫ل��ە زی��ن��دان هیچ س��ەی��ارەم نەبوو‪،‬‬ ‫چونكە ئەمریكیەكان سێ سەیارەیان‬ ‫گرتبوو كاك كۆسرەت سەیارەیەكی‬ ‫دامێ‌و كاك نێچیرڤانیش سەیارەیەك‪،‬‬ ‫گلەییمان كرد كاتێك یەكێتی ئێمەی‬ ‫دەركرد لەشوێنەكانی خۆمان لەرانیەو‬ ‫ك��ەالرو سلێمانی‪ ،‬پارتی لە دهۆك‌و‬ ‫ێ شوێنەكانیان داگیر‬ ‫لەكوێ و كو ‌‬ ‫كردین‪ ،‬گلەییمان لێكردن هەڵسان‬ ‫ئەو زەوییەی مەڵبەندیان داینێ كە‬ ‫‪ 4000‬مەتر بوو‪ ،‬وە بۆ دروستكردنی‬ ‫ئ��ەم مەكتەبەی منیش ك��اك نێچیر‬ ‫هاوكارییەكی كردین‪ ،‬جگە لەوانە هیچ‬ ‫شتیكی تر بونی نیە‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬جارێك تۆ سەردانی مەسعود‬ ‫بارزانیت ك���ردووەو پێت وت��ووە با‬ ‫هەموومان بەیەكەوە هاوپەیمانییەك‬ ‫بكەین دژی یەكێتی‪ ،‬ئەویش بەبەڕێزتی‬ ‫وت��ووە ئێمە شتی واناكەین‌و ئێمە‬ ‫لەگەڵ یەكێتی هاوپەیمانین‌و لێتان‬ ‫قبوڵ ناكەین تا چەند ئەمە راستە؟‬ ‫عەلی باپیر‪ :‬ئەصل‌و ئەساسی نییەو‬ ‫شتی وا هەر نەگوتراوە‪ ،‬نە من شتی وا‬ ‫لەخۆم دەوەشێنمەوە بیڵێم‪ ،‬نە كاك‬ ‫مەسعود شتی وا لەڕوی مندا دەڵێت‪،‬‬ ‫كاك مەسعود لەرووی مندا وتویەتی‬ ‫مامۆستا‪ ،‬من بڕوام بە موسوڵمانیەكەی‬ ‫تۆ هەیەو بە موسوڵمانێكی راستت‬ ‫دەزانم‪ ،‬بروام بە كوردایەتی تۆ هەیەو‬ ‫دڵسۆزیت‪ ،‬وە بڕوام بە راستی تۆش‬ ‫هەیە‪ ،‬من شتی واشم نەوتوە چونكە‬ ‫یەكێتی واقعێكە پاشان بۆ دژایەتی‬ ‫بكەین؟ من هەمیشە هەوڵمداوە‬ ‫هەرالیەنێك لەگەڵ الیەنەكەی تر رێك‬ ‫نەبوبێت هەوڵی رێكبونم داوە‪.‬‬

‫كێ دەستی لەهەڵوەشاندنەوەیدا هەبووە؟‬ ‫رێكەوتنەكەی بزووتنەوەی گۆڕان‌و پارتی‬ ‫هەڵوەشایەوە‬

‫راپۆرتی‪ :‬بزاڤ‬ ‫ئەو رێكەوتنەی پاش هەڵبژاردنی‬ ‫پەرلەمانی كوردستان لەنێوان پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان‌و بزووتنەوەی‬ ‫گۆڕاندا كرا‪ ،‬هەڵوەشایەوەو بەپێی‬ ‫زانیارییەكانیش الیەنێك تۆمەتبار‬ ‫دەكرێت بەهەڵوەشاندنەوەی ئەو‬ ‫رێكەوتنە‪ ،‬بەرپرسێكی گۆڕانیش‬ ‫پێیوایە كە لێكتێگەیشتن هەیەو‬ ‫رێكخەری گشتی بزووتنەوەكەیان‬ ‫گفتوگۆی لەگەڵ ب��ارزان��ی ك��ردووە‬ ‫ب��ۆ پ��رس��ی پێكهێنانی حكومەت‪،‬‬ ‫چاودێرێكی سیاسش رایدەگەیەنێت‬ ‫كە ئەگەر هەیە لەژێر كاریگەری‬ ‫جەماوەری گۆڕاندا دۆخەكە گۆڕانكاری‬ ‫ب���ەس���ەردا ب��ێ��ت‪ ،‬س��ەرك��ردەی��ەك��ی‬

‫یەكێتیش ئەوە دەخاتەڕوو كە گۆڕان‌و‬ ‫هەرالیەنێكی ت��ر ئ���ازادن چ ج��ۆرە‬ ‫پەیوەندیەكیان هەبێت‌و ئ��ەوەش‬ ‫كارناكاتە سەر یەكێتی‪.‬‬ ‫كورتەیەك لەبارەی رێكەوتنەكە‬ ‫ئەگەرچی وا ب��اس دەك��رێ��ت كە‬ ‫رێكەوتنی نێوان بزووتنەوەی گۆڕان‌و‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان تەنها‬ ‫رێكەوتنێك ب���ووەو تایبەت ب��ووە‬ ‫بەپێكهێنانی حكومەتی نوێی هەرێم‌و‬ ‫چەند پرسێكی تایبەت بە هەردووال‪،‬‬ ‫بەاڵم لەبنەڕەتدا دوو جۆر رێكەوتن‬ ‫لەنێوان ه���ەردووال ئەنجامدراوە‪،‬‬ ‫رێكەوتنی ی��ەك��ەم ش��ەف��اف ب��ووەو‬ ‫سەركردایەتی هەردووال لێی ئاگادارن‪،‬‬ ‫رێكەوتنی دووەمیش لەنێوان كەسی‬ ‫یەكەمی هەردوو حزبەكەدا بووە‪ ،‬واتە‬

‫نهێنی‌و ژێر بەژێر بووە‪ ،‬هاوشێوەی‬ ‫رێكەوتنی دەباشانی نێوان نەوشیروان‬ ‫مستەفاو جەالل تاڵەبانی كە بەهۆی‬ ‫شاردنەوەی رێكەوتنەكە‪ ،‬هیچ بەهاو‬ ‫نرخێكی نەما‪.‬‬ ‫ب��ۆ پ��ش��ت��ڕاس��ت��ك��ردن��ەوەی ئ��ەو‬ ‫زانیارییانە‪ ،‬پەیوەندیكرا بە دكتۆر‬ ‫یوسف سەرۆكی فراكسیۆنی گۆڕان‬ ‫لەپەرلەمانی كوردستان‌و هەڵسوڕاوی‬ ‫دیاری بزووتنەوەكە‪ ،‬بەاڵم بەپاساوی‬ ‫ئ��ەوەی لەناو شاندی دانوستكاراندا‬ ‫نەبووەو هیچ شارەزاییەكی لەوبارەوە‬ ‫نییە‪ ،‬وەاڵم��ی ن��ەدای��ەوە‪ ،‬هەروەها‬ ‫چەندین هەڵسوڕاوی تر بە پاساوی جیا‬ ‫خۆیان بواردو ئامادەی وەاڵمدانەوە‬ ‫نەبوون‌و تەنها هەڵسوراوێك نەبێت‬ ‫كە ئاماژەی بەوەدا رێكەوتن نەكراوە‬ ‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫‪9‬‬

‫تا هەڵبوەشێتەوە‪ ،‬بەڵكو ئەوەی كراوە‬ ‫دانوستان‌و گەیشتنە ئەنجام بووە بۆ‬ ‫پێكهێنانی حكومەت‪.‬‬ ‫ب��اب��ەك��ر دڕەی����ی ب��ەرێ��وەب��ەری‬ ‫كۆمپانیای ووش���ە ب��ەب��زاڤ��ی وت‬ ‫«ناتوانین بڵێین رێكەوتن‪ ،‬ئەوەی‬ ‫كە كراوە گفتوگۆ بووە بۆ پێكهێنانی‬ ‫ح��ك��وم��ەت‪ ،‬ك���اك ن��ەوش��ی��روان��ی��ش‬ ‫ك����ۆب����وون����ەوەی‬ ‫لەگەڵ‬

‫بارزانی‬ ‫ك���ردووە‪ ،‬ئەگەرنا‬ ‫هیچ شتێكی تر لەئارادا نییە»‪.‬‬ ‫خاڵەكانی رێكەوتنەكە‬ ‫رێكەوتنەكەی ن��ێ��وان گ��ۆڕان‌و‬ ‫پارتی كە ماوەیەك پاش ئەنجامدانی‬ ‫هەڵبژاردنی ‪21‬ی ئەیلولی ساڵی‬ ‫رابردوو ئەنجامدرا‪ ،‬چەند تەوەرێكی‬ ‫گرنگی لەخۆ گ��رت��ووە‪ ،‬بەتایبەت‬

‫‪10‬‬

‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫رێكەوتنی یەكەم كە سەركردایەتی‬ ‫هەردووال لێی ئاگادارن‪.‬‬ ‫خاڵەكانی رێكەوتنی یەكەم‪:‬‬ ‫‪ - 1‬راگرتنی هێرشی راگەیاندن‬ ‫لەالیەن كەناڵەكانی هەردووالوە‪.‬‬ ‫‪ - 2‬رازی ب��وون��ی پ��ارت��ی بە‬ ‫ئەنجامدانی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی‬ ‫پارێزگاكان‌و پشتگیریكردنی گۆڕان‬ ‫لەیەكالیی ك��ردن��ەوەی دۆخ��ەك��ەو‬ ‫ئارامبوونی ناوچەكە واتە سلێمانی‪.‬‬ ‫‪ - 3‬پشت نەبەستن‌و نەگەڕانەوە‬ ‫بۆ رێكەوتنی سترتیژی نێوان یەكێتی‌و‬ ‫پارتی لەپێكهێنانی حكومەتی نوێ‪.‬‬ ‫پشتگیری كردنی‬ ‫‪- 4‬‬ ‫گۆڕان لەبارەی پرسی نەوت‌و‬ ‫كێشەكانی نێوان هەرێم‌و‬ ‫بەغدا‪ ،‬لەبەرامبەریشدا‬ ‫روون����ك����ردن����ەوەی‬ ‫داه��ات‌و سەرچاوەی‬ ‫نەوت بۆ هاواڵتیان‬ ‫ل��������ەالی��������ەن‬ ‫پارتییەوە‪.‬‬ ‫‪ - 5‬پ��ێ��دان��ی‬ ‫پۆستی سیادی‬ ‫بەگۆڕان بەپێی‬ ‫قی‬ ‫ئیستیحقا‬ ‫هەڵبژاردن‪.‬‬ ‫ئ���ەگ���ەرچ���ی‬ ‫رێكەوتنی دووەم‬ ‫كە لەسەری رەش‬ ‫ئ���ەن���ج���ام���دراوە‪،‬‬ ‫نهێنی‌و ژێ��رب��ەژێ��ر‬ ‫ب�������ووەو ل���ەن���ێ���وان‬ ‫ك����ەس����ی ی���ەك���ەم���ی‬ ‫ه���ەردوو حزبەكەدا ب��ووە‪،‬‬ ‫بەاڵم وتارەكانی نەوشیروان‬ ‫م��س��ت��ەف��ای رێ��ك��خ��ەری گشتی‬ ‫بزووتنەوەی گۆڕان‌و دوپاتكردنەوەی‬ ‫ئەو رستەیە لەچەندین بۆنەدا كە‬ ‫دەیوت چوار ساڵی داهاتوو چوار ساڵی‬ ‫ئارامی دەبێت‪ ،‬چەند ئاماژەیەكی‬ ‫تێدایە كە دەریدەخات خاڵێكی گرنگی‬ ‫رێكەوتنی لەگەڵ ب��ارزان��ی ئەوەیە‬ ‫ك��ە پ��ارت��ی مامەڵە ل��ەگ��ەڵ گ��ۆڕان‬ ‫دەك���ات لەسلێمانی‪ ،‬بەمانایەكی‬ ‫تر لەداهاتوودا پارێزگای سلێمانی‬ ‫دەكەوێتە ژێر كۆنتڕۆڵی گۆڕان‌و ئیتر‬ ‫ب��ەه��ەردووال ئارامی دەهێننەوە بۆ‬

‫كوردستان‪.‬‬ ‫سەرەتای هەڵوەشاندنەوەی‬ ‫رێكەوتنەكە‬ ‫بەپێی زانیارییەكانی گۆڤاری‬ ‫ب��زاڤ‪ ،‬كۆبوونەوەی سەركردەكانی‬ ‫یەكێتی لەتاران‪ ،‬هەوێنی تێكدانی‬ ‫رێكەوتنەكەی نێوان پارتی‌و گۆڕان‬ ‫بووە‪ ،‬چونكە لەكۆبوونەوەكەدا الیەنی‬ ‫ئێرانی داوای��ان لە یەكێتی كردووە‬ ‫بەكەم رازی نەبن‌و لەسەر بنەمای‬ ‫دەستكەوتی هەڵبژاردن بەشداری‬ ‫پێكهێنانی حكومەت نەكەن‪ ،‬ئەمەش‬ ‫بەتەواوی پێچەوانەی خاڵێكی سەرەكی‬ ‫رێكەوتنەكەی نێوان گۆڕان‌و پارتییە‪.‬‬ ‫ب��زاڤ ئ���ەوەی زان��ی��وە ك��ە ئێران‬ ‫داوای لەیەكێتی ك��ردووە رێگر بێت‬ ‫لەتێكچوونی هاوكێشەی سیاسی‬ ‫كوردستان‪ ،‬هەر ئەمەشە وایكردووە‬ ‫پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت‬ ‫دابكەوێت‪ ،‬لەوبارەوە بابەكر دڕەیی‬ ‫وتی (هاوكێشەی سیاسی لەهەرێم‬ ‫بەئاسانی تێكناچێت‪ ،‬ئێە تەداخول‬ ‫ناكەین لەوەی كە ئێران باسی چی‬ ‫كردووەو چی لەگەڵ ئەواندا كردووە‪،‬‬ ‫ئەو كێشەی خۆیانەو پەیوەندی بە‬ ‫ئێمەوە نییە»‪.‬‬ ‫لەبارەی ئەم زانیارییانەو بۆچوونی‬

‫كۆبوونەوەی‬ ‫سەركردەكانی‬ ‫یەكێتی لەتاران‪،‬‬ ‫هەوێنی تێكدانی‬ ‫رێكەوتنەكەی‬ ‫نێوان پارتی‌و‬ ‫گۆڕان بووە‬

‫یەكێتی ل��ەوب��ارەوە‪ ،‬گ��ۆڤ��اری بزاڤ‬ ‫پەیوەندی بەچەندین س��ەرك��ردەی‬ ‫یەكێتییەوە ك��رد ب��ەاڵم ئ��ام��ادەی‬ ‫وەاڵم��دان��ەوە ن��ەب��وون‪ ،‬تەنها ئەوە‬ ‫نەبێت فەرید ئەسەسەرد ئەندامی‬ ‫سەركردایەتی یەكێتی نیشتمانی‬ ‫كوردستان وتی كە هەرالیەنێك ئازادە‬ ‫رێكەوتن دەك��ات ی��ان ن��ا‪ ،‬ئ��ەوەش‬ ‫كارناكاتە سەر یەكێتی‪.‬‬ ‫عەلی كەریم چ��اودێ��ری سیاسی‪،‬‬ ‫پێیوایە كە رەنگە والتانی دراوسێ‬ ‫بەتایبەت ئێران‪ ،‬كار لەسەر هاوكێشە‬ ‫سیاسییەكانی هەرێم بكات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوەی دەزانرێت كۆبونەوەكەی تاران‬ ‫زیاتر بۆ كۆنگرەی یەكێتی‌و مەسەلەی‬ ‫پێكهێنانی حكومەت ب��ووە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫هەر شتێكی تر باسكرابێت‪ ،‬رەنگە‬ ‫بەو ج��ۆرە نەبێت‪ ،‬ب��ەاڵم هاوكێشە‬ ‫سیاسییەكانی هەرێمیش الیەنێكی‬ ‫گرنگەو دەكەوێتە ژێ��ر كاریگەری‬ ‫دەوڵەتان‪.‬‬ ‫هەڵوەشاندنەوەی رێكەوتنەكەو‬ ‫هەوڵێكی ئێران‬ ‫لەئێستادا كە رێكەوتنی پارتی‌و‬ ‫گ���ۆڕان ه��ەڵ��وەش��ات��ەوە‪ ،‬هەوڵێكی‬ ‫ئ��ێ��ران ل��ەئ��ارادای��ە ب��ۆ ئ���ەوەی ب��ارە‬ ‫الربووەكەی یەكێتی راست بكاتەوە‪،‬‬

‫بابەکر دڕەیی‪:‬‬ ‫نەك جەماوەر بەڵكو‬ ‫ئێمەش نارازین‬ ‫لەو دۆخەو بە‬ ‫الیەنەكانی ترمان‬ ‫راگەیاندووەو پێمان‬ ‫وتوون كە ناتوانین‬ ‫لەوە زیاتر چاوەڕێ‬ ‫بكەین‬

‫بەپێی زانیارییەكانی گۆڤاری بزاڤ‪،‬‬ ‫كۆماری ئیسالمی ئێران لەهەوڵی‬ ‫ئەوەدایە هاوكێشەی هێز لەهەرێمی‬ ‫كوردستان لەبەرژەوەندی یەكێتی‬ ‫بگۆڕێت‪ ،‬بۆ ئ��ەوەش فشاری لەسەر‬ ‫الیەنەكانی دەسەاڵت دروستكردووە‬ ‫پێكهێنانی حكومەت ب��ۆ كاتێكی‬ ‫دوورتر دوابخرێت‪ ،‬ئەمەش لەپێناوی‬ ‫ئەوەی یەكێتی كێشە ناوخۆییەكانی‬ ‫چ���ارەس���ەر ب��ك��ات‌و ل��ە حكومەتی‬ ‫پێكهاتوودا رۆڵی گەورەی پێبدرێت‪،‬‬ ‫لەوبارەوە عەلی كەریم دەڵێت «پارتی‬ ‫زیرەكانە مامەڵە دەك��ات‪ ،‬رەنگە‬ ‫بەو دۆخ��ە بیەوێت كاریگەری‬ ‫لەسەر گ��ۆڕان‌و الیەنەكانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن دروستبكات‪،‬‬ ‫ب��ۆ ئ����ەوەی ل��ەالی��ەك‬ ‫جەماوەری الیەنەكانی‬ ‫ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ت��وڕە‬ ‫بكات لەدواكەوتنی‬ ‫پ��ێ��ك��ه��ێ��ن��ان��ی‬ ‫حكومەت‪ ،‬لەالیەكی‬ ‫تریشەوە دەن �گ‌و‬ ‫پ��ێ��گ��ەی ئ���ەوان‬ ‫ك��ەم��ب��ك��ات��ەوە‪،‬‬ ‫چونكە گ���ۆڕان‌و‬ ‫الی���ەن���ەك���ان���ی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن پێشتر‬ ‫بەڵێنی ئەوەیاندا‬ ‫ب�����وو ب����ەش����داری‬ ‫ح��ك��وم��ەت ب��ك��ەن‌و‬ ‫لەو رێگەیەوە خزمەت‬ ‫بەهاواڵتیان بكەن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئێستا هیچیان پێنەدراوەو‬ ‫ناتوانن هیچ بكەن‪ ،‬ئەمەش‬ ‫لەهەڵبژاردنی داهاتووی ئەنجومەنی‬ ‫پ��ارێ��زگ��اك��ان��دا خ���راپ بەسەریاندا‬ ‫دەشكێتەوەو ئەگەر هەیە دەنگیان‬ ‫كەمبكاتەوە»‪.‬‬ ‫بۆ وەرگرتنی رای سەركردایەتی‬ ‫یەكێتی ل��ەوب��ارەوە‪ ،‬پەیوەندی كرا‬ ‫بەهەریەكەلە حاكم قادر حەمە جان‌و‬ ‫ئازاد جوندیانی‌و چەند سەركردەیەكی‬ ‫تریش‪ ،‬بەاڵم بە پاساوی جیا ئامادەی‬ ‫وەاڵمدانەوە نەبوون‪.‬‬ ‫جەماوەری گۆڕان نارازین‬ ‫بەهۆی بەردەوامی لەدواكەوتنی‬ ‫پێكهێنانی حكومەت‌و بێ دەنگی‬

‫گۆڕانیش ل��ەو رووەوە‪ ،‬جەماوەری‬ ‫ئەو بزووتنەوەیە نیگەرانن‌و دەنگی‬ ‫ناڕەزاییان بەرزكردووەتەوە‪.‬‬ ‫بەپێی زانیارییەكانی گۆڤاری‬ ‫بزاڤ‪ ،‬جەماوەری بزووتنەوەی گۆڕان‬ ‫فشارێكی توندیان خستووەتەسەر‬ ‫جڤاتی نیشتمانی بزووتنەوەكەو پێیان‬ ‫وایە پارتی دەستاو دەست بەگۆڕان‌و‬ ‫الی��ەن��ەك��ان��ی تر‬ ‫دەك��ات‪،‬‬

‫بۆ یە‬ ‫دوا دەرفەت‬ ‫دراوەت����ە ب��زووت��ن��ەوەك��ە ل��ەب��ارەی‬ ‫پێكهێنانی حكومەت كە ئەم مانگەیە‪.‬‬ ‫لەوبارەوە بابەكر دڕەیی بەرێوەبەری‬ ‫كۆمپانیای ووشە بە گۆڤاری بزاڤی‬ ‫وت «شتێك نییە بەو جۆرە‪ ،‬كە فشار‬ ‫كرابێت‪ ،‬نەك جەماوەر بەڵكو ئێمەش‬ ‫نارازین لەو دۆخ��ەو بە الیەنەكانی‬ ‫ترمان راگەیاندووەو پێمان وتوون كە‬ ‫ناتوانین لەوە زیاتر چاوەڕێ بكەین»‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪11 No:‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫بەدووری دەزانێت بودجەی هەرێم ببڕدرێت‬ ‫بەها جەمالەدین بۆ بزاڤ‪ :‬مافی هەرێم‬ ‫نیە نەوت بنێرێتە دەرەوە‬

‫بەها جەمالەدین پەرلەمانتاری دەوڵەتی یاسا‬

‫دیداری‪ :‬دڵشاد مەال‬ ‫بزاڤ‪ :‬ئێوە وەكو لیژنەی نەوت‌و‬ ‫وزە لەپەرلەمانی عێراق‪ ،‬بۆ رازی‬ ‫نین حكومەتی هەرێم گرێبەستی‬ ‫نەوتی لەگەڵ توركیا واژۆ بكات‪،‬‬ ‫لەكاتێكدا بەپێی )م��ادەی ‪(111‬‬ ‫دەستووری عێراق‪،‬هەرێم مافی ئەو‬ ‫كارەی هەیە؟‬ ‫بەها جەمالەدین‪ :‬باوەر ناكەم‬ ‫ئ��ەو م��ادە دەستوریە ب��ەو واتایە‬ ‫ش��رۆڤ��ە بكرێت‪،‬كە رێ��گ��ە ب��دات‬ ‫هەرێمی كوردستان نەوت بۆ توركیا‬ ‫یاخود ه��ەر واڵتێكی تر هەناردە‬ ‫بكات‪ ،‬بێ ئ��ەوەی بگەرێتەوە بۆ‬ ‫وەزارەتی نەوتی عێراق‌و حكومەتی‬ ‫ناوەندی‪ ،‬ئەوە هەموو پارێزگایەكی‬ ‫عێراق بۆی هەیە بە ئارەزوی خۆی‬

‫‪12‬‬

‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫پرسی ناردنی نەوتی هەرێمی كوردستان‬ ‫بۆ توركیاو واژۆكردنی ژمارەیەك گرێبەست‬ ‫لەگەڵ گەورە كۆمپانیاكانی جیهان بۆ‬ ‫دەرهێنان‌و هەناردەكردنی نەوت‪ ،‬توڕەبوونی‬ ‫نوری مالكی‌و حكومەتەكەی بەدوای خویدا‬ ‫هێنا‪ ،‬هاوكات هەردووال‪ ،‬بەغداو هەولێر‪،‬‬ ‫لەهەوڵی ئەوەدان كە الیەنگرانی خۆیان دڵنیا‬ ‫بكەنەوە كە الیەنی دووەم هۆكاری سەرەكیی‬ ‫كێشەكەیە‪.‬‬ ‫بەها جەمالەدین ئەندامی لیژنەی نەوت‌و‬ ‫وزە لەئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق‬ ‫لەچاوپێكەوتنێكی تایبەتدا بۆ گۆڤاری‬ ‫بزاڤ ئاماژە بەوە دەكات‪ ،‬مالیكی تێروانینی‬ ‫حكومەتی عێراق بەرجەستە دەكات‪ ،‬هیچ‬ ‫كێشەیەكی شەخسی لەگەڵ حكومەتی‬ ‫هەرێمی كوردستان نیە‪.‬‬ ‫گرێبەست لەگەڵ هەر واڵتێكدا ئیمزا‬ ‫بكات‌و نەوت هەناردە بكات‪ ،‬ئەوەش‬ ‫دەبێتە هۆی بێ‌ سەروبەرەیی لە‬ ‫كاردا‪ ،‬كە نابێت لە واڵتدا هەبێت‪.‬‬ ‫دەستوری عێراق رێگە دەدات بە‬ ‫پارێزگەكان بە هەماهەنگی لەگەڵ‬ ‫حكومەتی ن��اوەن��دی گرێبەست‬ ‫لەگەڵ كۆمپانیا نەوتیەكان ئمزا‬ ‫بكەن‪ ،‬بەمەرجێك ئەو گرێبەستانە‬ ‫بە شەفافیەت ئیمزا بكرێت‪ ،‬تا‬ ‫وەكو هەموال ئاگاداری ناوەڕۆكی‬ ‫گرێبەستەكان بن‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬بەاڵم وەكو ئێوە دەزانن‬ ‫كە هەرێمی كوردستان پارێزگا نیە‪،‬‬ ‫بە پێی دەستوری عێراق هەرێمێكی‬ ‫فیدراڵە؟‬ ‫بەها ج��ەم��ال��ەدی��ن‪ :‬بێگومان‬ ‫ه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان ل��ە ڕوی‬

‫دەس���ت���وری���ەوە ح��س��اب��ی جیایە‪،‬‬ ‫هەروەها حكومەتی عێراق بەو پێیە‬ ‫مامەڵە لەگەڵ هەرێمدا دەكات كە‬ ‫هەرێمێكە لە عێراقی فیدراڵ‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەب��ێ ئ��ەوەش بزانن كە نەوتی‬ ‫هەرێم هی هەرێم نیە‪ ،‬نەوتی‬ ‫بەسرە هی بەسرە نیە‪ ،‬بەڵكو هی‬ ‫ه��ەم��وو عێراقە‪ ،‬دەب��ێ��ت هەموو‬ ‫ئەو كارانە لە گەڕان‌و دەرهێنان‌و‬ ‫هەناردەكردنی نەوت بە ئاگاداری‬ ‫حكومەتی ناوەندی بێت‪.‬‬ ‫الیەنەكانی كێشەكە دان بەوەدا‬ ‫دەنێن كە دەبێت هەماهەنگی‬ ‫لەگەڵ حكومەتی ناوەندی هەبێت‬ ‫س��ەب��ارەت پ��رۆس��ەی دەره��ێ��ن��ان‌و‬ ‫فرۆشتنی ن��ەوت‪ ،‬ب��ەاڵم كێشەكە‬ ‫ئەوەیە ناكۆكی لە شرۆڤەكردنی‬ ‫ئەو بڕگە دەستوریە هەیە‪ ،‬كە باسی‬

‫چۆنیەتی هەماهەنگی دەكات‪.‬‬ ‫ب���زاڤ‪ :‬ب��ۆچ��ی ت��ا ئێستا ئەو‬ ‫كێشەیە لە دادگ��ای��ی دەستووری‬ ‫باس نەكراوە؟‬ ‫بەها جەمالەدین‪ :‬حكومەتی‬ ‫ن��اوەن��د چەندین ج��ار پ��ەن��ای بۆ‬ ‫دادگ��ای��ی دەس��ت��وری ب����ردوە‪ ،‬بۆ‬ ‫چ��ارەس��ەر ك��ردن��ی ئ��ەو كێشانە‬ ‫لەگەڵ هەرێمی كوردستاندا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫الیەنەكانی تری كێشەكان بەدەم‬ ‫دادگ��ای فیدراڵیەوە نەچوون بۆ‬ ‫چارەسەركردنی كێشەكانی نێوانیان‪.‬‬ ‫ب��زاڤ‪ :‬ئەگەر حكومەتی هەرێم‬ ‫س��ور ب��وو لەسەر هەناردەكردنی‬ ‫نەوت‪ ،‬هەڵوێستی ئێوە چیە‪ ،‬ئەمە‬ ‫لەكاتێكدا كە هەرێمی كوردستان‬ ‫رایگەیاندوە كە پالنی خۆی هەیە‪،‬‬ ‫ئەگەر بودجەی هەرێم ببڕدرێت؟‬ ‫بەها جەمالەدین‪ :‬باوەڕ ناكەم‬ ‫بگاتە ئەو رادەی��ەی كە حكومەتی‬ ‫ناوەندی پەنا بەرێتە بەر بڕینی‬ ‫بودجەی هەرێمی كوردستان‪ ،‬چونكە‬ ‫ئێستا هەردوال گەیشتوون بە نیمچە‬ ‫رێك كەوتنێك‪ ،‬یەكێك لەو خااڵنە‬ ‫كە لەسەری رێككەوتون‪ ،‬پێكهێنانی‬ ‫كۆمپانیەكی هاوشێوەو هاوتەریبی‬ ‫كۆمپانیایی (سۆمۆ)یە كە بەرپرسە‬ ‫لە هەناردەكردنی نەوتی عێراق‪.‬‬ ‫ه��ەن��دێ��ك خ��اڵ��ی ت��ر ه��ەن كە‬ ‫تا ئێستا جێی كێشەیە لەنێوان‬ ‫هەرێمی كوردستان‌و حكومەتی‬ ‫ناوەندی‪ ،‬وەكو بودجەی پێشمەرگەو‬ ‫بابەتی تر‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬كێ دژی دەركردنی یاسایی‬ ‫نەوت‌و گازە لەپەرلەمانی عێراق؟‬ ‫بەها جەمالەدین‪ :‬بەدرێژایی‬ ‫ئەندامێتی من لە لیژنەی نەوت‌و‬ ‫وزە لە پەرلەمانی عێراق‪ ،‬الیەنی‬ ‫كوردی هەوڵی ئەوەی داوە كە ماف‬ ‫و دەسەاڵتی زیاتر لەم دۆسیەیە‬ ‫وەرب��گ��رێ��ت‪ ،‬ل��ە ئ��ی��م��زا ك��ردن��ی‬ ‫گرێبەستەكان‌و هێنانی كۆمپانیاو‬ ‫هەناردەكردنی ن��ەوت‪ ،‬پێم وایە‬ ‫هەرێمی كوردستان خۆپارێزی هەبوو‬ ‫لەسەر پرۆژە یاساكە‪ ،‬و هەر جارێك‬

‫ك��ە دەمانەویست خوێندنەوەی‬ ‫یەكەم بۆ پ��رۆژە یاساكە بكەین‪،‬‬ ‫ه��اوپ��ەی��م��ان��ی ك��وردس��ت��ان رازی‬ ‫نەدەبوو‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬ئێوە وەكو لیژنەی نەوت‌و‬ ‫وزە لە پەرلەمانی عێراق ئاگاداری‬ ‫ناوەڕۆكی گرێبەستە نەوتیەكانن‪،‬كە‬ ‫هەرێمی كوردستان ئیمزای كردوە؟‬ ‫بەها جەمالەدین‪ :‬ب��ەداخ��ەوە‬ ‫ئێمە ل���ەو ل��ی��ژن��ەی��ە ت��ا ئێستا‬ ‫هیچ گرێبەستێك ن��ەخ��راوەت��ەوە‬ ‫بەردەستمان‪ ،‬تاوەكو قسەی خۆمان‬ ‫لەسەری هەبێت‪.‬‬ ‫تا ئێستا حكومەتی ناوەندی‬ ‫ئاگاداری ئەو گرێبەستانە نیە‪ ،‬بە‬ ‫هەمان شێوە لیژنەكەی ئێمە لە‬ ‫پەرلەمان‪ ،‬هیچ زانیاریەكی سەبارەت‬ ‫بەو گرێبەستانە نیە‪.‬‬ ‫ب��زاڤ‪ :‬بەپێ زانیاریەكان ئەو‬ ‫گرێبەستانە كە حكومەتی هەرێمی‬ ‫كوردستان لەگەڵ كۆمپانیەكان‬ ‫ئیمزای كردوە‪ ،‬گرێبەستی كار نیە‪،‬‬ ‫بەڵكو گرێبەستی هاوپشكییە (‬ ‫شەراكەت)‪ ،‬گرێبەستەكانی باشورو‬ ‫ناوەراستی عێراق هاوشێوەن؟‬ ‫بەها جەمالەدین‪ :‬نەخێر وانیە‪،‬‬ ‫هەموی ئەو گرێبەستانەی حكومەتی‬ ‫ع��ێ��راق ل��ەگ��ەڵ كۆمپانیەكانی‬ ‫گ��ەران‌و دەرهێنانی ن��ەوت ئمزای‬ ‫كردوە گرێبەستی كارە‪ ،‬شەراكەت‬ ‫نیە‪ ،‬ئ��ەم��ەش یەكێكە ل��ە خاڵە‬ ‫ن��اك��ۆك��ی��ەك��ان��ی ن���او حكومەتی‬ ‫ن���اوەن���دی‌و حكومەتی هەرێمی‬ ‫كوردستانە‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬ئمزا كردنی گرێبەستەكان‬ ‫ب��ەم شێوەیە‪ ،‬تاچەند دەستوور‬ ‫رێگەی پێداوە‪ ،‬بەو پێیە كە نەوتی‬ ‫عێراق نەوتی هەموو گەلی عێراقە؟‬ ‫بەها جەمالەدین‪ :‬ئەو حاڵەتانە‬ ‫هەموی سەرپێچی دەستورە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ب��ەداخ��ەوە ت��ا ئێستا حكومەتی‬ ‫ه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان نایەوێت‬ ‫هەماهەنگی ل��ەگ��ەڵ حكومەتی‬ ‫ناوەندی بكات‪.‬‬ ‫ب����زاڤ‪ :‬ن��ێ��چ��ی��رڤ��ان ب��ارزان��ی‬

‫سەرۆكی حكومەتی كاربە ڕێكەری‬ ‫هەرێمی ك��وردس��ت��ان راگ��ەی��ان��د‪،‬‬ ‫ئامادەیە بۆ ئاشكرا كردنی هەموو‬ ‫وردەك��اری��ەك��ان��ی گرێبەستەكان‪،‬‬ ‫بەاڵم وتی نوری مالیكی ئامادە نیە‬ ‫بەشداری لە هەمو پرۆسەكەدا بكات‪،‬‬ ‫پێت وانیە مالكی هۆكاری سەرەكی‬ ‫كێشەی نەوت‌و گازە لە عێراق؟‬ ‫بەها جەمالەدین‪ :‬ئەگەر هەمووال‬ ‫پابەندی دەستور بن‪ ،‬ئەوا بێگومان‬ ‫هەموو كێشەكان چارەسەر دەبن‪،‬‬ ‫ئەو تۆمەتانە كە باس لەوە دەكەن‬ ‫مالیكی ه��ۆك��اری كێشەكانە لە‬ ‫عێراق‪ ،‬هەمووی دوورن لە راستیەوە‪،‬‬ ‫كێشەكە گەورەیە‪ ،‬پەیوەستە بە‬ ‫سامانی گەلی عێراقەوە‪ ،‬وردەكاری‬ ‫زۆری هەیە كە وەزارەت���ی نەوتی‬ ‫ع��ێ��راق دای���ن���اوەو سەرپەرشتی‬ ‫دەكات‪ ،‬سەرۆك وەزیران تەنها ئەو‬ ‫كەسەیە كە دیدو بۆچونی حكومەت‬ ‫ب��ەرچ��ەس��ت��ە دەك����ات‪ ،‬كێشەكان‬ ‫شەخسی نیە‪ ،‬بەڵكو هەڵوێستی‬ ‫حكومەتێكە لەبەرامبەر دۆسیەێكی‬ ‫دیاركراوە‪.‬‬

‫دەبێ ئەوە‬ ‫بزانن كە نەوتی‬ ‫هەرێم هی هەرێم‬ ‫نیە‪،‬بەڵكو هی‬ ‫هەموو عێراقە‪،‬‬ ‫دەبێت دەرهێنان‌و‬ ‫هەناردەكردنی‬ ‫بەئاگاداری ناوەند‬ ‫بێت‬ ‫‪2‬‬ ‫‪13 No:‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫پارتی بە بەرپرسیار دەزانن لەپێكنەهێنانی‬ ‫ئارام شێخ محەمەد‪ :‬پارتی‌و یەكێتی بەفشار‬ ‫كراون بریار لەسەر ئەنجامدانی هەڵبژار‬

‫ئەگەر چی لەئێستادا زیاتر لە ‪ 137‬ڕۆژ بەسەر كاتی یاسایی بۆ پێكهێنانی كابینەی هەشتی حكومەتی هەرێمی كوردستان‬ ‫تێپەڕیوە‪ ،‬بەاڵم كۆبونەوەو گفتوگۆكان لەنێوان الیەنە سیاسیە بەشداربووەكانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان‬ ‫بەردەوامە‪،‬پارتی دیموكراتی كوردستانیش بەو پێیەی براوەی یەكەمی هەڵبژاردنەكان بووە پشكی شێری بەردەكەویت‪،‬ئەوەش‬ ‫ێ خولی دانیشتنەكانی لەگەڵ الیەنە براوەكانی هەڵبژاردن ئەنجامداوە و لە سەردانكردنی الیەنەكان‌و‬ ‫لە كاتێكدایە تا ئێستا س ‌‬ ‫كۆبونەوەو گفتوگۆكردن لەگەڵیاندا بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێمی كوردستان بەردەوامە‪ ،‬ئارام شێخ محمد‬ ‫رێكخەری ژووری هەڵبژاردنەكانی بزوتنەوەی گۆڕانیش ئاماژە بۆ ئەوە دەكات كە رازی نابن لەدەرەوەی ئەو مافانەی لە ڕێی‬ ‫هەڵبژاردنەوە بەر حیزبەكان دەكەوێت‪ ،‬پۆستەكان دابەش بكرێن‪.‬‬ ‫ئارام شێخ محەمەد لەمیانی دیدارێكیدا لەگەڵ گۆڤاری بزاڤ‪ ،‬تیشك دەخاتە سەر رووداو و پێشهاتەكان‌و هەڵوێستی‬ ‫بزووتنەوەكەیان لەوبارەیەوە دەخاتەڕوو‪ ،‬هەروەها باس لە هۆكارەكانی دواكەوتنی پێكهێنانی حكومەت‌و هەوڵی یەكێتی‌و پارتی‬ ‫بۆ ئەو پرسە رووندەكاتەوە‪،‬پێشی وایە كە پارتی‌و یەكێتی بڕوایان بەهەڵبژاردنی پارێزگاكان نییەو بەفشاری گۆڕان ناچار كراون‬ ‫بریار لەسەر ئەنجامدانی هەڵبژاردن بدەن‪.‬‬

‫دیدارو فۆتۆ‪ :‬بریار بەختیار‬ ‫ب���زاڤ‪ :‬لەئێستادا ك��ۆب��ون��ەوەو‬ ‫گفتوگۆكانی ب��زوت��ن��ەوەی گ��ۆران‬ ‫سەبارەت بەپێكهێنانی كابینەی نوێی‬ ‫حكومەت لەگەل ح��زب‌و الیەنەكان‬ ‫ب��ەت��ای��ب��ەت ل��ەگ��ەڵ پ��ارت��ی ل��ە چ‬ ‫ئاستێكدان؟‬ ‫ئارام شێخ محمد‪ :‬ئێمە تا ئێستا‬ ‫سێ‌ گ��ەڕی دانوستانمان ك��ردووەو‬ ‫یەكەمجار وەف��دی پارتی هاتون بۆ‬ ‫الم��ان ب��ەو سیفەتەی ك��ە الیەنی‬ ‫ب��راوەی یەكەمی هەڵبژاردنەكانن‌و‬

‫ئێمە ئێستا‬ ‫داوای دەسەاڵت‬ ‫ناكەین‪ ،‬بەڵكو‬ ‫بەدەستمان‬ ‫هێناوە‬ ‫‪14‬‬

‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫ئ���ەوە ڕاگ���ەی���ەن���دراوەو ه��ەم��وان‬ ‫دەزانین‪ ،‬وەفدەكەی پارتی هاتونەتە‬ ‫الم���ان‌و ك��ۆب��ون��ەوەی یەكەممان‬ ‫ل��ەس��ەر پ��رەن��س��ی��پ��ە گشتیەكان‬ ‫قسەمان كردووە‪،‬باسی كێشەو كەم‌و‬ ‫كوڕیەكانی ڕابردوو و هەروەها باسی‬ ‫ئەوەمان كردووە كە بۆ ئەوەی لە چوار‬ ‫ساڵی ئایندەدا هاوسەنگی ئەمنی‌و‬ ‫سیاسی‌و ئابوری هەبێت لە هەرێمی‬ ‫كوردستاندا‪،‬بۆ ئەمەش پێویستت‬ ‫ب��ە حكومەتێك هەیە ك��ە هەموو‬ ‫الیەنەكانی ه��ەڵ��ب��ژاردن بەشداری‬ ‫تێدا بكەن‪ ،‬بەپێی دەستكەوتەكانی‬ ‫هەڵبژاردن‪ ،‬لە كۆبونەوەی دووەمدا‬ ‫كە لەهەولێر ئەنجامدرا ئێمە زیاتر‬ ‫جەختمان ل��ەس��ەر داب��ەش��ك��ردن��ی‬ ‫پۆستەكان كردەوە‪ ،‬هەر الیەنەی بەپێی‬ ‫ئەنجامی خۆی لەهەڵبژاردنەكاندا‬ ‫پۆستی ب��ەر ب��ك��ەوێ��ت‪ ،‬ب��ۆ ئ��ەوەی‬ ‫كۆتایی بەو مۆدێلە لە حكومەتداری‬ ‫بێت كە لەماوەی ڕاب��ردوودا لەسەر‬ ‫ب��ن��اغ��ەی ب���ەش ب��ەش��ێ��ن��ەی حزبی‬ ‫ب��ووە‪،‬ن��ەك لەسەر ئەساسی ماف و‬ ‫دەستكەوتەكانی هەڵبژاردن‪ ،‬ئێمە‬ ‫داوای ب��ەش��ی خ��ۆم��ان دەك��ەی��ن‌و‬

‫داوای بەشی كەس ناكەین‪،‬بەكەمتر‬ ‫لە بەشی خۆشمان ڕازی نابین بۆ‬ ‫بەشداریكردن لە حكومەتدا‪ ،‬ئەمانە‬ ‫ئەو خااڵنە بوون كە قسەمان لەسەر‬ ‫ك���ردووەو ل��ەدوای��ن كۆبونەوەشدا‬ ‫ئێمە وردتر چوینەتە ناو ووردەكاری‬ ‫پ��ۆس��ت��ە س��ی��ادی��ی��ەك��ان��ەوە‪ ،‬باسی‬ ‫ئەوەمان ك��ردووە كە ئێمە جێگری‬ ‫سەرۆكی حكومەت‌و چوار وەزارەتمان‬ ‫بەردەكەوێت‪ ،‬دوو وەزارەتی سیادی‌و‬ ‫یەكێكی خ��زم��ەت��گ��وزاری‌و یەكێكی‬ ‫ب��ەردەك��ەوێ��ت‪،‬‬ ‫بەرهەمهێنەرمان‬ ‫ل��ەگ��ەڵ الی��ەن��ی ب����راوەی ی��ەك��ەم‬ ‫گفتوگۆمان كردووە ئەوان پێشنیازیان‬ ‫بەئێمە‪،‬ئێمەش پێشنیازمان‬ ‫داوە‬ ‫دەوە ب���ەوان‌و ب��ڕی��ارە كە یەكتری‬ ‫ببینینەوە بەم زووانەو گفتوگۆ لەسەر‬ ‫كۆتا پێشنیازەكان بكەین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫وەكو بنەمای گشتی‪،‬ئەوەی كە دەبێت‬ ‫بیڵێم ئەوەیە كە ئێمە رازی نابین‬ ‫ل��ەدەرەوەی ماف و دەستكەوتەكانی‬ ‫ه��ەڵ��ب��ژاردن پ��ۆس��ت��ەك��ان داب���ەش‬ ‫ب��ك��رێ��ن‪ ،‬چونكە ئ���ەوە ڕێزگرتنە‬ ‫لەئیرادەی خەڵك‌و دەنگدەرو ڕێزگرتنە‬ ‫لەهەڵبژاردن‪.‬‬

‫ی حكومەت‬ ‫ری گۆڕان ناچار‬ ‫ردن بدەن‬ ‫ب����زاڤ‪ :‬پێشبینی دەك����ەن كە‬ ‫پۆستەكان لەسەر بنەمای م��اف و‬ ‫دەستكەوتەكانی هەڵبژاردن دابەش‬ ‫بكرێت؟‬ ‫ئ���ارام شێخ محمد‪ :‬ئ���ەوەی كە‬ ‫ئێستا هەستی پێدەكەین گرفتێك‬ ‫دروست بووەو گرفتەكەش ئەوەیە كە‬ ‫سەرۆكی حكومەت زیاد لەجێگرێكی‬ ‫هەبێت‪ ،‬ئەمەش بەپێی یاسا دروست‬ ‫نییەو داب��ەش��ك��ردن��ی بۆستەكان‬ ‫بەجۆرێك كە پۆست دروست بكرێت‬ ‫لەبەر خاتری ئەم‌و ئەو مەسەلەیەكە‬ ‫لە بنەڕەتەوە ئێمە لەالمان قبوڵ‬ ‫نەكراوە‪ ،‬وە باوەرمان ب��ەوە هەیە‬ ‫كە دەبێت حكومەتەكە حكومەتێكی‬ ‫ئاسایی بێت‪،‬چونكە كوردستان ئیتر‬ ‫قبوڵی ئەوە ناكات شتی نا ئاسایی‬ ‫بۆ داتاشرێت‪،‬وە هەرێمی كوردستان‬ ‫زەرەری زۆری كردووە لە داتاشینی شتی‬ ‫نا ئاسایی بۆ سیستەمی حكومرانی‪،‬‬ ‫دواجار خەڵك لێی زەرەرمەند دەبێت‪.‬‬ ‫ب��زاڤ ‪ :‬پێشتر گ���ۆڕان حزبێكی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن بوو‪ ،‬الی خەڵك چاوەڕوان‬ ‫نەكراو بوو كە بێتە ناو حكومەتەوەو‬ ‫داوای پۆست بكات‪ ،‬سەبارەت بەمە‬ ‫چی دەڵێیت؟‬ ‫ئ��ارام شێخ محمد‪ :‬ئێمە ئێستا‬ ‫داوای دەس���ەاڵت ن��اك��ەی��ن‪ ،‬بەڵكو‬ ‫ب��ەدەس��ت��م��ان ه��ێ��ن��اوەو دروش��م��ی‬ ‫سەرەكی هەڵبژاردنەكەمان (بەرەو‬ ‫دەس��ەاڵت) بوو لەكاتی بانگەشەی‬ ‫هەڵبژاردندا‪ ،‬هەموو حزبێكی سیاسی‬ ‫م��اف��ی خۆیەتی ك��ار ب��ۆ دەس���ەاڵت‬ ‫بكات‪ ،‬بڕیار نییە ئێمە هەتا هەتایە‬ ‫ئۆپۆزسیۆن بین‪ ،‬ئەوەمافی خۆمانەو‬ ‫هێزی دووەمین لەكوردستاندا‪،‬بەپێی‬ ‫ماف و دەستكەوتەكانی هەڵبژاردن‬

‫ئارام شێخ محەمەد‬

‫ئ���ەوەی ك��ە ب��ەدەس��ت��م��ان هێناوە‬ ‫بەهرەمەند بین لێی‪ ،‬ئەوە نە خێری‬ ‫كەسە پێمان بكرێت‌و نە منەتی كەسە‬ ‫بەسەرمانەوە‪ ،‬بەڵكو ئەوە دەنگدەری‬ ‫كوردستان ئەو متمانەیەی بە ئێمە‬ ‫داوە‪،‬ئێمەش لەسەر ئەو بنەمایەی كە‬ ‫حزبێكی سیاسین متمانەی دەنگدەری‬ ‫خۆمان ئەپارێزین‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬هۆكاری سەرەكی دواكەوتنی‬ ‫پێكهێنانی حكومەت چیە؟‬ ‫ئ���ارام شێخ محمد‪ :‬پێكهێنانی‬ ‫حكومەت پێویستی بە ‪ 56‬كورسی‬ ‫هەیە‪ ،‬ئێمە وەكو بزوتنەوەی گۆڕان‬ ‫‪ 56‬كورسیمان نییە ئەگەر وابوایە‬ ‫ئەمان توانی پێكی بێنین‪ ،‬ڕێكەوتنێك‬ ‫هەبووە لەنێوان یەكێتی‌و پارتیدا ناوی‬ ‫ڕێكەوتننامەی ستراتیژی بووە‪ ،‬ئەو‬ ‫ڕێككەوتنە لە سەردەمێكدا بووە‪،‬كە‬ ‫یەكێتی‌و پارتی بە هاوپەیمانییەتی‬ ‫كاریان كردووە‪ ،‬ئێستاش كە دەبێت‬ ‫حكومەت دروس��ت بكرێت پێویستە‬ ‫لەسەر بنەمای ئەو نەخشەیە دروست‬ ‫بكرێت‪،‬كە هەڵبژاردنەكان بڕیاریان‬ ‫لێداوە بۆیە بەرپرسیایەتی یەكەم‬ ‫دەكەوێتە ئەستۆی پارتی دیموكراتی‬

‫كوردستان بۆ پێكهێنانی حكومەت‪،‬‬ ‫پێویستە پارتی هەرچی زووترە پەلە‬ ‫بكات لەوەی كە حكومەتی هەرێمی‬ ‫كوردستان پێكبهێنرێ‪،‬بەو پێیەی‬ ‫كە براوەی یەكەمی هەڵبژاردنەكانە‪،‬‬ ‫وا نزیك دەبینەوە لە ‪ 140‬ڕۆژ كە‬ ‫بۆ پێكهێنانی حكومەت دواكەوتووە‪،‬‬ ‫بۆیە پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫ئەو بەرپرسیاریەتیەی لەسەر شانە‬ ‫پێویستە ب��ەزوت��ری��ن ك��ات ك��ار بۆ‬ ‫ئەوە بكات‪،‬كە ڕێژە تەواو بكات كە‬ ‫‪ 56‬كورسییە بۆ ئ��ەوەی حكومەتی‬ ‫هەرێمی كوردستان پێكبێت‪.‬‬ ‫ب���زاڤ‪ :‬وات��ە ه��ۆك��اری سەرەكی‬ ‫پێكهێنانی حكومەتی‬ ‫دواكەوتنی‬ ‫هەرێمی كوردستان ڕێككەوتنامەی‬ ‫ستراتیژی نێوان پارتی و یەكێتیە؟‬ ‫ئ�����ارام ش��ێ��خ م��ح��م��د‪ :‬ئ���ەوەی‬ ‫ك��ە دەبیسترێت‌و ب��اس دەك��رێ��ت‬ ‫نێوان‬ ‫ستراتیژی‬ ‫ڕێكەوتننامەی‬ ‫یەكێتی‌و پارتی وایكردووە كە یەكێتی‬ ‫داوای پشكێكی زیاتر لە مافی خۆی‬ ‫بكات‪،‬ئەوە مەسەلەیەكە پەیوەندی بە‬ ‫نێوانی یەكێتی‌و پارتییەوە هەیەو ئەو‬ ‫پەیوەندیەی نێوان یەكێتی‌و پارتی‬ ‫‪2‬‬ ‫‪15 No:‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫نابێت سەری حكومەتەكە بخوات‪.‬‬ ‫ب��زاڤ ‪ :‬هەڵوێستی گ���ۆڕان چی‬ ‫دەب��ێ��ت ئ��ەگ��ەر ه��ات��وو یەكێك لە‬ ‫الیەنەكان داوای دووبارە كردنەوەی‬ ‫هەڵبژاردنەكان بكات؟‬ ‫ئ����ارام ش��ێ��خ م��ح��م��د‪ :‬ت��ا ئێستا‬ ‫ك��ەس داوای دووب���ارەك���ردن���ەوەی‬ ‫هەڵبژاردنەكانی نەكردووەو ئەگەر‬ ‫الیەنێكیش داوای بكات ئێمە ڕەتی‬ ‫دەك��ەی��ن��ەوە‪،‬ل��ەب��ەرئ��ەوەی پێمان‬ ‫وای��ە ئەنجامدانەوەی هەڵبژاردن‬ ‫پێویستە بە پێوەر بكرێت‪،‬وە دەبێت‬ ‫لەئەزمەیەكی زۆر زۆر گ���ەورەدا‬ ‫بین كە پێمان وانییە ئێستا ئەو‬

‫ئێستاش‬ ‫كە دەبێت‬ ‫حكومەت دروست‬ ‫بكرێت پێویستە‬ ‫لەسەر بنەمای‬ ‫ئەو نەخشەیە‬ ‫دروست بكرێت‪،‬‬ ‫كە هەڵبژاردنەكان‬ ‫بڕیاریان لێداوە‬ ‫ئەزمەیە هەبێت‪،‬بۆ دوبارە كردنەوەی‬ ‫هەڵبژاردنەكان‪.‬‬ ‫ب������زاڤ ‪:‬ه���ەن���دێ���ك گ��ل��ەی��ی‬ ‫لەبزووتنەوەی گۆڕان دەكرێت بەوەی‬ ‫كە هەندێك كەسی كاندید كردووە بۆ‬ ‫پەرلەمانی كوردستان‪،‬كە پێشینەیەكی‬ ‫باشیان نەبووە‪ ،‬سەبارەت بەمە چی‬ ‫دەڵێیت؟‬ ‫ئ��ارام شێخ محمد‪ :‬ئ��ەوە ڕاست‬ ‫نییە‪،‬لەبەرئەوەی ئ��ەو كەسانەی‬ ‫كە ئێمە كاندیدمان ك���ردوون بۆ‬ ‫ئەندامێتی پەرلەمانی كوردستان‪،‬‬ ‫هەموویان كەسانی بەتوانا بوون‌و‬

‫‪16‬‬

‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫هیچ كاندیدێكمان نییە لەهەزار‬ ‫دەنگ كەمتری بەدەست هێنابێت‪.‬‬ ‫ب��زاڤ‪ :‬وابڕیارە لە ب��ەرواری ‪30‬ی‬ ‫نیسانی ‪2014‬دا ه��ەڵ��ب��ژاردن��ی‬ ‫ئەنجومەنی پ��ارێ��زگ��اك��ان ئەنجام‬ ‫بدرێت‪ ،‬هۆكارەكانی دواخستنی بۆ‬ ‫ئەوكاتەو ئەنجام نەدانی لەكاتی‬ ‫خۆیدا چیین؟‬ ‫ئ���ارام شێخ محمد‪ :‬دوو هۆكار‬ ‫هەبووە بۆ ئەنجامنەدانی هەڵبژاردنی‬ ‫ئەنجومەنی پارێزگاكان لە كاتی‬ ‫خۆیدا‪ ،‬یەكێكیان ترسە لە ئەنجامی‬ ‫ه��ەڵ��ب��ژاردن‪،‬دووەم��ی��ش��ی��ان ب��اوەڕ‬ ‫نەبونە بە سیستمی المەركەزییەت‪،‬‬ ‫ئ��ەو هەڵبژاردنەی كە دەكرێت بۆ‬ ‫ئەنجومەنی پارێزگاكان ئێمە بە‬ ‫دەستكەوتی خۆمانی دەزانین‪،‬وەكو‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕان‪ ،‬ئەوە فشاری ئێمە‬ ‫بووە یەكێتی‌و پارتی ناچار كردووە‬ ‫هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان‬ ‫ئەنجام ب��درێ��ت‪ ،‬چونكە ئ��ەوان لە‬ ‫بنەڕەتدا باوەڕیان بە ئەنجامدانی‬ ‫هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان‬ ‫نەبووە‪ ،‬چونكە نەخشەی دەسەاڵتە‬ ‫خ��ۆج��ێ��ی��ی��ەك��ان ك��ە ئەنجومەنی‬ ‫پارێزگاكانە لەپارێزگاكاندا دەگۆڕێت‪،‬‬ ‫ئەو دەسەاڵتەی كە ئێستا مومارەسە‬ ‫ئەكرێت لە هەرێمی كوردستاندا‬ ‫دەسەاڵتێكی حزبییە لەئەنجومەنی‬ ‫پ��ارێ��زگ��اك��ان��دا‪ ،‬چونكە ل��ە ساڵی‬ ‫‪ 2005‬وە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی‬ ‫پارێزگاكان ئەنجامنەدراوە‪ ،‬كاتی‬ ‫خۆی ئەگەر هەڵبژاردنی ئەنجومەنی‬ ‫پ��ارێ��زگ��اك��ان‌و ئ���ەو ب���ارودۆخ���ەی‬ ‫هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی‬ ‫ع��ێ��راق‌و پ��ەرل��ەم��ان��ی ك��وردس��ت��ان‌و‬ ‫عێراق‬ ‫پارێزگاكانی‬ ‫ئەنجومەنی‬ ‫نەبووایە‪،‬ئەوكاتەش هەر نەیان ئەكرد‬ ‫لەبەرئەوەی باوەریان بە ئەنجومەنی‬ ‫پارێزگاكان نییە‪ ،‬باوەڕییان بەوە‬ ‫هەبووە سیستمێكی حزبی حوكم‬ ‫ب��ك��ات‪ ،‬ئ��ەم دەس��ەاڵت��ە دەس��ەاڵت��ی‬ ‫حزبۆكراتییە‪ ،‬هەر لە بەڕێوەبەرە‬ ‫قائیمقامەكان‌و‬ ‫گشتییەكان‌و‬ ‫بەڕێوەبەری ناحیەكان‌و بەڕێوەبەری‬ ‫بەڕێوەبەرایەتییەكان هەموو ئەمانە‬

‫خۆیان دای��ان ن��اون‪ ،‬وە بینیومانە‬ ‫ك��ات��ێ��ك ك��ە ج���ی���اوازی سیاسیان‬ ‫لەگەڵ ه��ەر كەسێكدا هەبووبێت‬ ‫لەپۆستەكەی الیانبردووەو خەڵكیان‬ ‫سزای سیاسی داوە‪.‬‬ ‫ب���زاڤ‪ :‬كاریگەرییە خراپەكانی‬ ‫ئەنجامنەدانی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی‬ ‫پارێزگاكان چین؟‬ ‫ئ���ارام شێخ محمد‪ :‬كاریگەریە‬ ‫خراپەكانی ئ��ەوەی��ە كە دەسەاڵتی‬ ‫المەركەزییەت مومارەسە نەكراوەو‬ ‫ك���ۆی ج��وم��گ��ەك��ان��ی ب��ەڕێ��وەب��ردن‬ ‫لەپارێزگاكاندا بە حزبی كراوە‪،‬كەسانی‬ ‫حزبی دان��راون‌و كەسانێك پۆستیان‬ ‫پ���ێ���دراوە ك��ە ناگونجێن ب��ۆ ئ��ەو‬ ‫پۆستانە‪،‬هەروەها ئ��ەم دەسەاڵتە‬ ‫دەسەاڵتیك بووە لە بەڕێوەبەرایەتی‌و‬ ‫پارێزگاكاندا لق‌و مەڵبەندەكان حوكمی‬ ‫خەڵكیان ك��ردووە نەك ئەنجومەنی‬ ‫پارێزگا‪ ،‬ئەمەش كاریگەری هەبووە‬ ‫لەسەر خزمەتگوزارییەكان‌و ب��ازارو‬ ‫زان��ك��ۆو لەسەر هەموو بوارەكانی‬ ‫ب��ەڕێ��وەب��ردن‪ ،‬ئەمەش كاریگەرییە‬ ‫خ��راپ��ەك��ان��ی ئ��ەن��ج��ام��ن��ەدان��ی ئ��ەو‬ ‫هەڵبژاردنە بووە چونكە نەخشەكان‬ ‫دەگ����ۆڕێ����ن ك���ە ن��ەخ��ش��ەك��ان��ی��ش‬ ‫گ���ۆڕان بەپێی ی��اس��ای ژم���ارە ‪ 3‬ی‬ ‫ساڵی ‪ 2009‬كە وەستاندویانە و‬ ‫ك��اری��ان پێنەكردووە‪ ،‬ل���ەدوای ئەم‬ ‫هەڵبژاردنەوە ك��اری پێدەكرێت كە‬ ‫دان��ان��ی ب��ەڕێ��وەب��ەرە گشتیەكان‌و‬ ‫البردنیان‪،‬ئەمانە‬ ‫قائیمقامەكان‌و‬ ‫هەموو دەچێتە دەسەاڵتی ئەنجومەنی‬ ‫پارێزگاكانەوە‪،‬دەسەاڵتی ئەنجومەنی‬ ‫پارێزگا دەتوانێت پارێزگار دانێت‌و‬ ‫الی ببات‌و توانای گۆڕینی بەڕێوەبەرە‬ ‫گشتیەكانی هەیە‪،‬ئەمەش سیستمی‬ ‫چ��اودێ��ری ناوخۆیی بەهێز دەك��ات‬ ‫لەپارێزگاكاندا‪.‬‬ ‫بزاڤ ‪ :‬ئەگەر گۆڕان پۆستی جێگری‬ ‫سەرۆكی هەرێم یاخود جێگری سەرۆكی‬ ‫ئەنجومەنی وەزیران وەرنەگرێت‪،‬باشتر‬ ‫نییە ببێتەوە بە ئۆپۆزسیۆن؟‬ ‫ئارام شێخ محمد‪ :‬قسە كردن لەسەر‬ ‫ئەو بابەتە كاتی خۆی دێت‌و ئیستا‬ ‫زووە بۆ قسە كردن لەسەری‪.‬‬

‫ڕێكەوتنی الیەنەكان جێی بەدەستوور لێژكردووە‬

‫دەستوور‪ ،‬پەراوێزخراوترین كتێبی‬ ‫یاسایی لەعێراقدا‬

‫قەیرانە سیاسی‌و یاساییەكانی عێراق تادێـت قوڵتر دەبێتەوەو ڕۆڵی پەرلەمانیش لەمەیدانەكەدا وونە‪،‬‬ ‫پەرلەمانتارانیش پەرلەمانەكەیان بەلەكار كەوتوو ناو دەبەن‪،‬ئەوەش بەهەوڵی الیەنێكی دەزانن بۆ ئەوەی عێراق‬ ‫بگەڕێتەوە بۆ دەوڵەتێكی تاكڕەوی‪،‬دەستورە هەڵبژێردراوەكەش كە گەلی عێراق لە ساڵی ‪ 2005‬دەنگیان‬ ‫پێدا‪،‬بەشێكی زۆری جێبەجێ ناكرێت‌و ئەوەشی جێبەجێ دەكرێت لەبەرژەوەندی الیەنی دەسەاڵتە‪،‬دادگای فیدڕاڵیش‬ ‫لەالیەن پەرلەمانەوە هیچ متمانەی پێناكرێت‌و ئەوەی دەیكات تەنها لەبەرژەوەندی الیەنێكە‪.‬‬ ‫ڕاپۆرتی‪ :‬هاوكار جەزا‬ ‫لەپاش پڕۆسەی هێرشی سەربازی‬ ‫ئەمریكاو هاوپەیمانەكانی كە دواتر‬ ‫بەشێك بە پڕۆسەی ئ��ازادی عێراق و‬ ‫هەندێكیش بە پڕۆسەی داگیركاری‬ ‫عێراق و بە تااڵنبردنی سەروەتەكەی‬

‫ناوی دەبەن و دواجار ڕوخاندنی ڕژێمی‬ ‫پێشوو لە ‪ 30‬كانونی دووەمی ‪،2005‬‬ ‫عێراق بوویە خاوەنی یەكەمین دەستوری‬ ‫هەڵبژێردراو‪ ،‬بەپێی ئەو دەستورەش‬ ‫كۆماری عێراق دەوڵەتێكی سەربەخۆی‬ ‫شكۆدارە‪،‬سیستەمی حكومڕانی تێیدا‬ ‫كۆماری نوێنەرایەتی دیموكراسییەو‬

‫هەموو پێكهاتەكانی بەبێ جیاوازی ماف‌و‬ ‫ئەركیان هەیە‪ ،‬بەاڵم ئەوەی تێبینی‬ ‫دەكرێت زاڵ بوونی تەوافوقی سیاسی‌و‬ ‫ب��ڕی��اری كوتلە زلهێزەكانە بەسەر‬ ‫ئیراددەی پەرلەمانداو‪،‬پەرلەمانتارانیش‬ ‫نایشارنەوە بەهۆی ملمالنێی كوتلە‬ ‫زلهێزەكانی عێراقەوە ڕۆڵی پەرلەمان‬

‫‪2‬‬ ‫‪17 No:‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫ئیفلیج ب����ووە‪ ،‬ئ���ەوەش���ی ئێستا‬ ‫لەعێراقدا دەگ��وزەرێ��ت قەیرانێكی‬ ‫سیاسیەو نەبوونی س��ەرۆك كۆمارو‬ ‫ج��ێ��ب��ەج��ێ ن��ەك��ردن��ی ب��ڕگ��ەك��ان��ی‬ ‫دەستوور بۆشاییەكی یاسایی گەورەی‬ ‫دروستكردووە‪.‬‬ ‫الیەنە سیاسی‌و پێكهاتەكان‪،‬یەكتری‬ ‫تۆمەتبار دەك���ەن بەپێشێلكردنی‬ ‫دەس��ت��ورو ئ���ەوەش دەك��ەن��ە‬

‫بە ڵگە یە ك‬ ‫بۆئەوەی خۆشیان دەستور جێبەجێ‬ ‫نەكەن‪ ،‬بەتایبەتیش ڕەنگدانەوەی ئەم‬ ‫ملمالنێیە لەنێوان هەرێمی كوردستان‌و‬ ‫بەغداد دا دەردەكەوێت‪.‬‬ ‫لەالیەكی تریشەوە نەبوونی متمانە‬ ‫لەنێوان پێكهاتەكانی عێراقدا بەئاشكرا‬ ‫دەبینرێت‌و ب���ەردەوام م��وزای��ەدات‌و‬ ‫شەڕی ڕاگەیاندنەكانی الیەنەكان بەدی‬ ‫دەكرێت‪ ،‬ئەم قەیرانەش وادەكات واڵت‬ ‫لەمەترسی پارچە پارچەبوون نزیك‬ ‫ببێتەوە‪.‬‬ ‫رۆڵی پەرلەمان‪ ،‬لەئێستاو رابردوو‬ ‫پەرلەمانتارانی عێراق نایشارنەوە‬ ‫لەئێستادا پەرلەمان هیچ ڕۆڵێكی‬ ‫ن��ەم��اوەو ئ��ەوەش��ی كە هەیە تەنها‬ ‫ڕۆڵێكی كارتۆنییەو ب��ۆ شەرعیەت‬ ‫دانە بەحكومەتەكەی نوری مالیكی‌و‬

‫‪18‬‬

‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫دیموكراسیە لەعێراق‪،‬لەتیف شێخ‬ ‫مستەفا سەرۆكی فراكسیۆنی گۆڕان‬ ‫لەپەرلەمانی عێراق لەلێدوانێكیدا‬ ‫بەبزاڤی ڕاگەیاند‪:‬پەرلەمان لەالیەن‬ ‫حكومەتەوە كۆنتڕۆڵكراوەو هیچ ڕۆڵێكی‬ ‫نەماوە‪.‬‬ ‫ئەوەشی خستەڕووئەوكاتەی سوپای‬ ‫ئەمریكا لەعێراق بوو پەرلەمان زۆر‬ ‫چاالك بوو‪ ،‬بەاڵم پاش كشانەوەی‬ ‫سوپای ئەمریكی پەرلەمان ڕۆڵی‬ ‫الواز بووە‪.‬‬ ‫لەتیف شێخ مستەفا ئەوەیشی‬ ‫نەشاردەوە كەلەخولی داهاتوودا‬ ‫پ��ەرل��ەم��ان��ی ع��ێ��راق دەبێتە‬ ‫كارتۆنی‪.‬‬ ‫عێراق بەرەو دیكتاتۆریەت‬ ‫دەگەڕێتەوە‬ ‫بەهۆی الوازكردنی ڕۆڵی‬ ‫پەرلەمان لەالیەن حكومەتی‬ ‫ناوەندییەوەو جێبەجێكردنی‬ ‫پ�لان��ی (ح��ك��وم��ەت تاكە‬ ‫دەس����ت����ەاڵت ل��ەع��ێ��راق)‬ ‫پەرلەمانتارە ك��وردەك��ان‬ ‫ترسی گەڕأنەوەی عێراقیان‬ ‫هەیە بۆسەردەمی پێش‬ ‫‪ ،2003‬ئەوەشی هەستی‬ ‫پێدەكرێت كۆدەنگییەكە‬ ‫ل���ەب���ارەی ئ���ەو ت��رس��ەوە‪،‬‬ ‫پێشوتریش لەالیەن نوری مالیكییەوە‬ ‫ه���ەوڵ���درا ب��ۆ ه��ەڵ��وەش��ان��دن��ەوەی‬ ‫پەرلەمان‌و ئەنجامدانی هەڵبژاردنی‬ ‫پێشوەخت‪ ،‬ئەمەش پاش هەوڵەكانی‬ ‫چەند كوتلەو پێكهاتەیەكی عێراق‬ ‫بوو بۆ وەرگرتنەوەی متمانە لەنوری‬ ‫مالیكی‪.‬‬ ‫ه���ەروەك پەرلەمانتارانی كوتلە‬ ‫كوردییەكان ڕایدەگەیەنن‪ ،‬ئێستا‬ ‫عێراق بەقەیراندا دەڕوات‌و سیستەمی‬ ‫زۆرینە حوكمی عێراق دەكات‪ ،‬بەبڕوای‬ ‫بەشێك لە پەرلەمانتارانیش‪،‬عێراق ئەو‬ ‫قۆناغە تێدەپەڕێنێت‌و زیاتر لەوەش‬ ‫ب��ەرەو واڵتێكی دیكتاتۆری تاكڕەوی‬ ‫دەڕوات‪.‬‬ ‫كاریگەریی ئامادەنەبوونی تاڵەبانی‬ ‫عێراق بۆماوەی زیاتر لەساڵێك و‬ ‫چەند مانگێك تێدەپەڕێنێت بەخاڵی‬

‫بوونی پێگەی سەرۆك كۆمار‪،‬چۆڵبوونی‬ ‫ئ���ەو پ��ێ��گ��ەی��ەو ئ��ام��ادەن��ەب��وون��ی‬ ‫خ��ودی ج��ەالل تاڵەبانی وای��ك��ردووە‬ ‫بۆشاییەكی گەورەی سیاسی لەعێراقدا‬ ‫دروستبێت‌و ق��ەی��ران��ەك��ان هێندەی‬ ‫تر قوڵببنەوە‪،‬بەشێك لەچاودێران‌و‬ ‫پەرلەمانتاران پێیانوایە ئامادەنەبوونی‬ ‫ج��ەالل تاڵەبانی لەمەیدانی سیاسی‬ ‫عێراقی وای كردووە‪،‬حكومەتی ناوەندی‬ ‫ێ گەڕانەوە بۆ دەستورو پەرلەمان‪،‬‬ ‫بە ب ‌‬ ‫ب��ەئ��ارەزووی خۆی هەر كارێكی بوێت‬ ‫ئەنجامی بدات‪.‬‬ ‫بەپێی دەس��ت��وری عێراقی لەپاش‬ ‫سی ڕۆژ لەدیار نەمانی سەرۆك كۆماری‬ ‫عێراق‪،‬پێویستە ئەنجومەنی نوێنەران‬ ‫سەرۆكێكی ن��وێ هەڵبژێت‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫ئەوە زیاتر لەساڵێك و چەند مانگێكە‬ ‫پێگەی سەرۆك كۆمار دیار نیەو بە هیچ‬ ‫جۆرێك قسە لەسەر جێگرەوەی نەكراوە‪،‬‬ ‫ل��ەوب��ارەی��ەوە ب��ەك��ر ح��ەم��ە صدیق‬ ‫ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق‬ ‫لە فراكسیۆنی یەكگرتووی ئیسالمی‬ ‫كوردستان ڕایگەیاند‪ :‬ماددەكە باس‬ ‫لەخاڵی بونی پێگەی سەرۆك كۆمارو‬ ‫دیارنەمانی دەكات‪ ،‬وە سەرۆك كۆمار‬ ‫ئێستا دیارەو مۆڵەتی نەخۆشی هەیە‪،‬‬ ‫بۆیە هیچ نادەستوری نییە‪.‬‬ ‫لەسەر پرسی ب��اس نەكردنی‬ ‫ج��ێ��گ��رەوەی��ەك ب��ۆ س����ەرۆك ك��ۆم��ار‬ ‫لەپەرلەمانی ع��ێ��راق‪ ،‬ئ��ااڵ تاڵەبانی‬ ‫ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق‬ ‫لەسەر پشكی یەكێتی نیشتیمانی‬ ‫كوردستان ڕایگەیاند باس نەكردنی‬ ‫جێگرەوەی مام جەالل شتێكی ئەخالقیەو‬ ‫لەبەر خودی مام جەاللەو هەموو الیەنە‬ ‫سیاسییەكان ڕێك كەوتون لەسەر ئەو‬ ‫مەسەلەیە‪.‬‬ ‫دەستور‪ ،‬پەراوێزخراوە‬ ‫دەس��ت��وری عێراقی مافی هەموو‬ ‫پێكهاتەكانی عێراقی پ��اراس��ت��ووە‪،‬‬ ‫ئەمە وت��ەی پەرلەمانتارێكی ك��وردە‬ ‫ل��ەب��ەغ��داد‪،‬ئ��ەش��واق ج��اف ئەندامی‬ ‫پەرلەمانی عێراق لەسەر پشكی پارتی‬ ‫دی��م��وك��رات��ی ك��وردس��ت��ان ڕاگ��ەی��ان��د‬ ‫دەس���ت���وری ع��ێ��راق��ی دەس��ت��ورێ��ك��ی‬ ‫دی��م��وك��راس��ی ه���اوچ���ەرخ���ە‪ ،‬ب��ەاڵم‬

‫بەهۆی ئەوەی دیموكراسییە لەالیەن‬ ‫حكومەتەوە جێبەجێ ناكرێت‪.‬‬ ‫ئەشواق ج��اف ئەوەشی ڕاگەیاند‬ ‫ئەگەر دەستور جێبەجێ بكرایە ئەوا‬ ‫چەندین قۆناغمان لەبونیادنانەوەی‬ ‫ع��ێ��راق‌و حكومڕانی عێراقی دەب��ڕی‪،‬‬ ‫ئ��ەو الی��ەن��ەی ئێستا حوكمی عێراق‬ ‫دەكات ڕێگرە لەبەردەم جێبەجێكردنی‬ ‫دەستوردا چونكە لەبەرژەوەندی ئەواندا‬ ‫نییە‪.‬‬ ‫ب���ەو پ��ێ��ی��ەش ب��ێ��ت‪ ،‬دەس��ت��وور‬ ‫پەراوێزخراوەو الیەنە عێراقییەكان هیچ‬ ‫گرنگییەكی پێنادەن‪ ،‬ئەگەرنا كێشەكان‬ ‫بەو جۆرە كەڵەكە نەدەبوو‪.‬‬ ‫دادگای فیدڕاڵی دەستور پێشێل‬ ‫دەكات‬ ‫دادگ��ای فیدڕاڵی ب��ااڵ دادگایەكی‬ ‫سەربەخۆیەو ئەركی چاودێریكردنی‬ ‫دەستوریبونی یاساكان‌و ڕاڤەكردنی‬ ‫دەقە دەستورییەكانە‪ ،‬بەاڵم بەوتەی‬ ‫پەرلەمانتارە كوردەكان ئەو دادگایە‬ ‫ن��اچ��االك��ەو متمانەیان ب��ەڕۆڵ��ی ئەو‬ ‫دادگایە نییە‪ ،‬پەرلەمانتارێكی كورد‬ ‫ئەوەی ڕاگەیاندووە‪ ،‬دادگ��ای فیدراڵی‬ ‫ت��ەن��ه��ا ل���ەب���ەرژەوەن���دی دەس���ەاڵت‬ ‫كاردەكات بەرامبەر بەالیەنەكانی ترو‬ ‫ئ��ەوەش وای��ك��ردووە متمانەیان پێی‬ ‫نەمێنێت‪.‬‬ ‫ڕاڤە كردنی دەقە دەستورییەكان‬ ‫لەالیەن ئەم دادگایەیەوە بۆالیەنێكی‬ ‫دیاریكراو دەكرێـت‌و ئەو دادگایەش‬ ‫بەالیەندار وەصف دەكرێت‪.‬‬ ‫الی��ەن��دار بوونی ئ��ەم دادگ��ای��ەش‬ ‫بۆخۆی پێشێلكردنی دەستورە‪ ،‬شێخ‬ ‫فاتیح داراغ��ای��ی پەرلەمانتاری كورد‬ ‫ل��ە فراكسیۆنی كۆمەڵی ئیسالمی‬ ‫كوردستان بەبزاڤی ڕاگەیاند دادگای‬ ‫ف��ی��دڕأڵ��ی وات���ە دادگ����ای دەس���ەاڵت‪،‬‬ ‫پەرلەمان لەوبارەیەوە ناتوانێت هیچ‬ ‫شتێك بكات چونكە ئیفلیجە‪،‬ئەوەش‬ ‫بەهۆی ملمالنێی كوتلە گەورەكانەوەیە‬ ‫كە پەرلەمانیان كردووەتە قوربانی‪.‬‬ ‫نوری مالیكی هەست و سۆزی كورد‬ ‫ڕادەكێشێت‬ ‫هەرێمی ك��وردس��ت��ان‌و حكومەتی‬ ‫ن���اوەن���دی ی��ەك��ێ��ك ل���ەو كێشانەی‬

‫لەنێوانیاندا هەیە یاسای نەوت‌و گازە‪،‬‬ ‫كەبەوتەی بەشێك لەپەرلەمانتارانی‬ ‫ك��ورد‪،‬ح��ك��وم��ەت��ی ع��ێ��راق��ی ڕێ��گ��رە‬ ‫لەبەكارخستنی ئەو یاسایەو كوردستان‬ ‫لەو ڕوەوە پێشێلی هیچ ماددەیەكی‬ ‫دەستوری نەكردووە‪.‬‬ ‫لەدەستوری عێراقی‌و ماددەی ‪109‬دا‬ ‫هاتووە حكومەتی فیدڕاڵی‌و حكومەتی‬ ‫ه��ەرێ �م‌و پارێزگا بەرهەمهێنەكان‬ ‫هەڵدەستن بە بەڕێوە بردنی نەوت‌و‬ ‫گ��ازی دەرهێنراو‪ ،‬بەپێی ئەم ماددە‬ ‫دەستورییە ع��ێ��راق‌و ه��ەرێ��م بۆیان‬ ‫نییە بەتەنها مامەڵە بەنەوتی سنوری‬ ‫هەرێمەوە بكەن‪ ،‬بەاڵم بەوتەی بەشێك‬ ‫لە پەرلەمانتارە كوردەكان‪،‬حكومەتی‬ ‫عێراقی نایەوێت ئەو مافە بدات بەكورد‪.‬‬ ‫د‪.‬ئ��ەش��واق ج��اف ئەوەشی ئاشكرا‬ ‫ك����ردووە حكومەتی ن��اوەن��دی هیچ‬ ‫بەڵگەیەكی پێ نییە بۆ ئەو تۆمەتانەی‬ ‫دەیخاتە پ��اڵ هەرێمی كوردستان و‬ ‫بەرپرسەكانی بەو پێیەی سامانی نەوتیان‬ ‫بۆ خۆیان قۆرخكردبێت‪،‬من پێشنیازیشم‬ ‫كردووە ئەگەر بەڵگەیەكیان پێیە بابێنە‬ ‫پەرلەمانەوە باسی بكەن‪ ،‬چونكە تەنها‬ ‫لیژنەی نەوت‌و گازی پەرلەمانی عێراق‬ ‫دەتوانێت لێپرسینەوەو بەدواداچون‬ ‫لەگەڵ هەرێمی كوردستاندابكات‪.‬‬ ‫ئ��ەش��واق ج��اف ئ��ەوەش��ی ئاشكرا‬ ‫كردووە (ئەو تۆمەتانەی نوری مالیكی‬ ‫تەنها لەڕاگەیاندنەكانەوە ب��ووەو‬ ‫بۆئەوەی كورد متمانەی بەسەرۆكەكانی‬ ‫خۆی نەمێنێت‌و هەست‌و سۆزی كورد‬ ‫بۆخۆی ڕابكێشێت‪.‬‬ ‫بەندی حەوت ڕێگر بووە لەوەرگرتنی‬ ‫داهاتی نەوت‬ ‫پاش داگیركردنی وواڵت��ی كوەیت‬ ‫لەالیەن عێراقەوە لەئابی ‪ ،1990‬لە‬ ‫ڕێ��ی هێزێكی نێودەوڵەتییەوە كە‬ ‫ئەمریكا سەركردایەتی دەكرد عێراق‬ ‫لەو واڵتە دەركرا‪ ،‬ئەو پەالمارەی عێراق‬ ‫بویە مایەی گۆشەگیركردنی لەڕێی‬ ‫سەپاندنی كۆمەڵێك سزای نێودەوڵەتی‬ ‫لەالیەن نەتەوە یەكگرتووەكانەوە‬ ‫بەسەریدا‪.‬‬ ‫ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتیی‪،‬‬ ‫لەنیسانی ساڵی ‪ 1991‬بڕیاری ‪678‬ی‬

‫بەسەر عێراقدا سەپاند كە ‪ 34‬مادەی‬ ‫لە خۆگرتبوو‪ ،‬ل��ەوان��ەش ‪ 13‬م��ادەی‬ ‫بەندی حەوتەمی پەیماننامەی نەتەوە‬ ‫یەكگرتووەكان‪.‬‬ ‫بەپێی ئەم سزایەش بێت عێراق‬ ‫بۆی نەبووە هیچ ج��ۆرە بازرگانیەك‬ ‫بكات لەژێر چاودێری سوپای ئەمریكیدا‬ ‫نەبووبێـت‪ ،‬هەروەها بەوتەی بەشێك‬ ‫لە پەرلەمانتارانی كورد‪،‬ئەو پارەیەی‬ ‫ل��ەب��ری ن��ەوت وەرگ��ی��راوە چ��وەت��ەوە‬ ‫صندوقی بانكی ناوەندی لەژێر چاودێری‬ ‫سوپا لەگەڵ ئەو پارانەی داهاتی خاڵە‬ ‫سنورییەكان بوون‪،‬لەگەڵ ئەوەشدا‬ ‫پێشوتر حكومەتی ناوەندی هەرێمی‬ ‫تۆمەتبار دەكرد بەنەگێڕانەوەی داهاتی‬ ‫نەوت‌و خاڵە سنوریەكانی‪.‬‬ ‫دوای تێپەڕبوونی ‪ 22‬ساڵ‪ ،‬عێراق‬ ‫لەژێر بەندی حەوتەم دەرب��ازی بوو‪،‬‬ ‫بەگوێرەی ڕاپۆرتێكی بان كی مۆنی‬ ‫سكرتێری گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان‪،‬‬ ‫كەئاراستەی ئەنجومەنی ئاسایشی‬ ‫كرد سەبارەت بە پابەندبوونی عێراق‬ ‫بە بڕیارە نێودەوڵەتییەكانەوە‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئەنجومەنی ئاسایش بڕیاریدا لەسەر‬ ‫البردنی عێراق لە ژێر بەندی حەوتەم ‪.‬‬

‫ئەشواق جاف‪:‬‬ ‫دەستوری عێراقی‬ ‫دەستورێكی‬ ‫دیموكراسی‬ ‫هاوچەرخە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەهۆی ئەوەی‬ ‫دیموكراسییە‬ ‫لەالیەن حكومەتەوە‬ ‫جێبەجێ ناكرێت‬ ‫‪2‬‬ ‫‪19 No:‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫پارتی هەوڵی الوازكردنی ئیسالمییەكان ئەدات‬

‫سەركردەی حزبێكی ئیسالمی‪ :‬من بۆخۆم‬ ‫ئەوەم لەپارتی بیستووە‬ ‫ڕاپۆرتی‪ :‬هێدی هەولێری‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان‪ ،‬كە‬ ‫هێزی یەكەمە لەهەرێمی كوردستان‌و‬ ‫دەسەاڵتێكی فراوانی لەناوچەكەدا‬ ‫هەیە‪ ،‬كار لەسەر الوازكردنی هێزە‬ ‫ئیسالمییەكان بەتایبەتی كۆمەڵی‬ ‫ئ��ی��س�لام��ی دەك�����ات‪ ،‬ب���ۆ ئ���ەوەش‬ ‫هەوڵێكی زۆری داوەو رەنگدانەوەی‬ ‫هەوڵەكانیشی لەكاتی هەڵبژاردنەكاندا‬ ‫دەردەكەون‪ ،‬سەركردەی یەكێك لەحزبە‬ ‫ئیسالمییەكانیش دەڵێت (من بۆخۆم‬ ‫ئەوەم لەبەرپرسێكی پارتی بیستووە)‪.‬‬ ‫گۆڤاری بزاڤ لەم راپۆرتەدا تیشك‬ ‫دەخاتەسەر ئەو الیەنە شاراوەیەو‬ ‫بۆ ئ��ەوەش راو بۆچوونی چەندین‬ ‫كەسایەتی وەرگ��رت��ووەو هەرالیەو‬ ‫بەجۆرێك تێڕوانینی خۆی بۆ ئەو پرسە‬ ‫دەخاتەڕوو‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫ئێستا لەهەرێمی كوردستان س ‌‬ ‫هێزی ئیسالمیی‪ ،‬كە هەریەكەیان‬ ‫خاوەنی ئاڕاستەیەكی ج��ی��اوازن بۆ‬ ‫كاری سیاسی‪ ،‬قسەی سەرەكی ئەوەیە‬ ‫لەم هەڵژاردنەی ڕابردوی پەرلەمانی‬ ‫كوردستاندا ل����ە(‪ )2013/9/21‬سێ‬ ‫حزبی ئیسالمی ولیستێكی جیاواز‪ ،‬كە‬ ‫سەركردەكانی پێشتر خەلفیەتێكی‬ ‫ئیسالمیان هەبو بەشدراییان كرد‪.‬‬ ‫دكتۆر موسەنا ئەمین مامۆستای‬ ‫زان��ك��ۆو ئ��ەن��دام��ی س��ەرك��ردای��ەت��ی‬ ‫یەكگرتووی ئیسالمیی بەكارێكی‬ ‫سروشتی دەزان��ێ��ت ه��ەر الیەنێكی‬ ‫سیاسی ئیسالمیی ت��ر لەهەرێمی‬ ‫كوردستان دروس��ت ببێت‪ ،‬هاوكات‬ ‫دەوترێت ترسێك لەالیەن دەسەاڵتی‬ ‫سیاسی لەهەرێمی كوردستان هەیە‬ ‫لە گەشەكردنی الیەنە ئیسالمیەكان‪،‬‬ ‫بۆیە عەلمانیەكان ب��ەدوای بەدیل‬ ‫دەگەڕێن بۆ الوازكردنیان لەبەرامبەردا‬

‫‪20‬‬

‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫ئەو مامۆستایەی زانكۆ لەلێدوانێكیدا‬ ‫بۆ گۆڤاری بزاڤ ڕوونیكردەوە «ئاساییە‬ ‫هەر هێزێكی دەسەاڵت زەرەرمەندبێت‬ ‫لەهەر هێزێكی سیاسیی بگەڕێت‬ ‫بۆ ئ��ەوەی بەدیلی بۆ بدۆزێتەوەو‬ ‫ڕیزەكانی پەرش‌و باڵو بكات‌و كێشەی‬ ‫بۆ دروست بكات»‪.‬‬ ‫چاودێرێكی سیاسی لەو باوەڕەدایە‬ ‫«دەب���ێ���ت ح��زب��ێ��ك دروس����ت ببێت‬ ‫تەنیا ئیلهام لە ئیسالم وەربگرێت‪،‬‬ ‫هەرچەندە باوەڕم بەحزبی ئیسالمیی‬ ‫نیە ب��ەو شێوەیە دروس���ت بكرێت‬ ‫وەك نوخبەیەكی ئایدۆلۆژیی دیاری‬ ‫كراوبێت‪ ،‬وە ناشبێت تەنیا ناوی‬ ‫ئیسالم لەخۆیدا بچوك بكاتەوە»‪.‬‬ ‫عەلی كەریم چاودێری سیاسیی‬ ‫بۆ بزاڤ وتی «لە هەرێمی كوردستان‬ ‫ئیسالمیەكان بەشێكن لە كۆمەڵگەی‬ ‫ك����وردی‪ ،‬ئینجا چ��ەن��د حزبێك بن‬ ‫گرنگ نیە‪ ،‬ك��ە ج��ی��اوازی لەنێوان‬ ‫ئیسالمیەكان‌و عەلمانیەكان شتێكی‬ ‫ێ بابەتی الوەكی‬ ‫ئەوتۆ نیە لەهەند ‌‬ ‫نەبێت‪ ،‬كە لە جەوهەرو سیاسەتدا‬ ‫وەك یەكن»‪.‬‬ ‫ئاماژەی بەوەشكرد «لەحزبایەتی‌و‬ ‫بنەماڵەچییەتی‌و پەیڕەوی ناوخۆیان‌و‬ ‫ل��ە ن��اوچ��ەگ��ەرێ��ت��ی��دا وەك یەكن‪،‬‬ ‫هێزێكی وەك پارتی بۆ بەهێزترین‬ ‫هاوپەیمانێتیدا دەگەرێت‌و سیناریۆی‬ ‫ج���ۆراو ج��ۆر دروس���ت دەك���ات‪ ،‬هەر‬ ‫ب��ۆ ئ��ەوەش��ە خ��ۆی وەك ب��ااڵدەس��ت‬ ‫بمێنێتەوەو ڕاب��ەرای��ەت��ی پرۆسەی‬ ‫سیاسی لەهەرێمی كوردستان بكات»‪.‬‬ ‫ل��ەالی��ەك��ی دی���ك���ەوە ل��ەب��ارەی‬ ‫الوازكردنی ئیسالمیەكان لەپێكهاتەی‬ ‫ح���ك���وم���ەت‌و ڕۆڵ‌و ك��اری��گ��ەری‬ ‫ئیسالمیەكان ل��ەالی��ەن دەسەاڵتی‬ ‫سیاسیەوە بەرپرسێكی كۆمەڵی‬ ‫ئیسالمیی ڕایدەگەیەنێت «الوازكردنی‬

‫ئیسالمیەكان قازانج بە دۆزی كورد‬ ‫ناكات»‪.‬‬ ‫مەڕوان گەاڵڵی ئەندامی مەكتەبی‬ ‫سیاسیی كۆمەڵی ئیسالمی بۆ گۆڤاری‬ ‫ب��زاڤ ب��اس ل��ەوە دەك��ات «تائێستا‬ ‫هەستمان بەوە نەكردووە دەسەاڵتی‬ ‫س��ی��اس��ی ئ���ەو ن��ی��ەت��ەی ه��ەب��ێ��ت‪،‬‬ ‫چونكە خەڵكی كوردستان دەنگیان‬ ‫بەئیسالمییەكان داوە‪ ،‬ئەگەر ئەو‬ ‫نیەتەشی هەبێت خراپەو ئێمە لە‬ ‫هەڵبژاردنێكدا قەبارەی خۆمانمان‬ ‫زانی‌و قەبارەی هەمووال دەركەوت»‪.‬‬ ‫بەپێی چ��ەن��د زان��ی��اری��ی��ەك كە‬ ‫دەست گۆڤاری بزاڤ كەوتوون پارتە‬ ‫دەسەاڵتدارەكانی هەرێمی كوردستان‬ ‫بۆ الوازكردنی پێگەی ئیسالمیەكان‬ ‫دەیانەوێت الیەنێكی سێبەر دروست‬ ‫ببێ‌و هەوڵی پشتگیریكردنیشیان‬ ‫ب��درێ��ت‪ ،‬ب���ەاڵم ب��ەوت��ەی بەرپرسە‬ ‫ئیسالمیەكان ئەو هەوڵە سەر ناگرێت‪،‬‬ ‫هەروەك ئەوەی عەلی باپیر ئەمیری‬ ‫كۆمەڵی ئیسالمی له‌چاوپێکه‌وتنێکیدا‬ ‫بەبزاڤی وت (من ئەوەم لەبەرپرسی‬ ‫پ��ارت��ی بیستووە ج��ا ئ��اوا لەنێوان‬ ‫سوعبەت‌و ڕاستدا وای وت��ووە بەاڵم‬ ‫زوو بەسەر خۆماندا نەهێناوە‪ ،‬چونكە‬ ‫الیەنێكی سیاسی كە حزبێك دەعمی‬ ‫دەك��ات بۆ دژای��ەت��ی خەڵكێكی دی‬ ‫ب��ەوە بەقوەت نابێت‪ ،‬چونكە ئەوە‬ ‫شتێكە كاتییە هەتا ئیشی پێیە رەنگە‬ ‫بەهێزی بكات‪ ،‬دوایی كە ئیشی پێنەما‬ ‫كە هێزەكەی لێ گرتەوە وشك دەبێت‪،‬‬ ‫لەبەرئەوە هیچ كەس نابێت ئیعتماد‬ ‫بكاتە سەر ئەوە‪ ،‬مەرجیش نییە وابێت‬ ‫نازانم بەاڵم گوێم لە بەرپرسێك بوو‬ ‫شتێكی وای وت ڕەنگە لەالی غەیری‬ ‫منیشەوە ئەو شتە بیسترا بێت‪ ،‬بەس‬ ‫گرنگ ئەوەیە ئێمە حسابمان لەسەر‬ ‫ئەوە نەكردووە كە پارتی یان یەكێتی‬

‫جەماوەری پارتی دیموكراتی كوردستان‬

‫یان هەر الیەنێكی دیكە بێت خاترمان‬ ‫بگرێت‪ ،‬ئێمە هەر گلەییمان لەو دوو‬ ‫حزبە ئەوە بووە كە ئێمە كۆمەڵێك‬ ‫م��اف‌و ئیمتیازاتی شەرعی ئاسایی‬ ‫سروشتی هەیە كە ئێمەی لێ مەحروم‬ ‫ك��راوی��ن‪ ،‬ئێمە چ��اوم��ان لەحەقی‬ ‫خۆمان زیاتر نییە بەاڵم چاومان لەوە‬ ‫هەیە كە هەقی خۆمان پێ بدرێت‪،‬‬ ‫ن��ەك ئێمە بەڵكو یەزیدییەكیش‬ ‫مەسیحیەكیش ه��ەر كەسێك لەم‬ ‫هەرێمی ك��وردس��ت��ان��ەدا دەژی خوا‬ ‫رزقی خستۆتە ئێرە‪ ،‬پێویستە وەكو‬ ‫ئینسانێك وەك��و الیەنیكی سیاسی‬ ‫رێزلێگیراو مامەڵەی لەگەڵدا بكرێت‪،‬‬ ‫وە چاومان لەئیپتیزاز نەبێت‌و چاومان‬ ‫ل��ەوە نەبێت كە خەڵك ئیستیغالل‬ ‫بكەین یان ئ��ەوەم بۆ بكەو ئەوەت‬ ‫پێدەدەم‪ ،‬ماف‌و ئازادییەكان دەبێت‬ ‫بەبێ بەرامبەر بدرێتە ئینسان»‪.‬‬ ‫هاوكات عەلی كەریم جەخت لەوە‬ ‫دەك��ات��ەوە «دەب��ێ��ت ئیسالمیەكان‬ ‫عەقڵیان فراوانتر بێت‪ ،‬كە خۆیان‬ ‫دەرب��از بكەن ل��ەو گومانەی ئەگەر‬ ‫لەگەڵ من نەبیت دوژمنی‪ ،‬وە ئەگەر‬ ‫لە سێبەری من نەبوویت دروستكراوی‪،‬‬ ‫بۆیە ئەوە هەڵەیە م��ادام بەشداری‬ ‫گشتی هەیە ل��ە ژی��ان��ی سیاسیدا‬ ‫الیەنێك بۆ خۆم هەڵدەبژێرم ئیتر‬ ‫خەلفیەتی خۆم بۆ خۆم دەگەرێتەوە‪،‬‬ ‫وە ئیسالمیەكان هەرچەند بەهێزیش‬ ‫بن ناگەنە هیچ هەر لە چوار دەوری‬ ‫خۆیاندا دەس��وڕێ��ن��ەوە‪ ،‬خاڵێكی تر‬ ‫زۆر گرینگە هەمووشتێك بۆ پارتی‌و‬ ‫یەكێتی دەگەرێتەوە‪ ،‬كە لەڕاستیدا‬

‫ئ��ەوان زۆر گرنگ نین لە دوورەوە‬ ‫پێمان وابێت هەموو شتێك ئەوان‬ ‫دەیكەن بۆیە كۆمەڵگە خۆی زیندووە‬ ‫حزب‌و ڕێكخراو دروست بكات»‪.‬‬ ‫موسەنا ئەمین مامۆستای زانكۆ‪،‬‬ ‫كە هاوكات ئەندامی سەركردایەتی‬ ‫یەكگرتووی ئیسالمیە بۆچوونی وایە‬ ‫«دەسەاڵت دەتوانێت شتی تر دروست‬ ‫بكات كە سەرنجی ج��ەم��اوەرەك��ەی‬ ‫ڕابكێشێت ب��ەرەو ئ��ەو شتە ت��ازەی‬ ‫دروس��ت��ك��راوە‪ ،‬ب��ە ئامانجی ئ��ەوەی‬ ‫تەیارێكی ئیسالمیی دەستەمۆكراو‬ ‫هاوتەریب لەگەڵ بەرژەوەندیەكانی‬ ‫خۆی دروس��ت ببێت‪ ،‬كە ئەو هەوڵە‬ ‫ئیستا نایبینم‪ ،‬ب���ەاڵم هەشبێت‬ ‫ئاساییەو سروشتی‌و چاوەڕوانكراوەو‬ ‫لەواڵتانی تریش ئەو ئەزموونە دووبارە‬ ‫بۆتەوە»‪.‬‬ ‫ب��ە ئ��ام��اژەدان بەوتەكانی ئەو‬ ‫مامۆستایەی زانكۆ «ئەوەی دەبینرێت‬ ‫گرینگیدانە لەالیەن عەلمانیەكان‬ ‫بەتەیارێكی تر‪ ،‬كە هەر ئیسالمین‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم لە ب��واری سیاسی كارناكەن‪،‬‬ ‫بەڵكو تەشویش دروست دەكەن بۆ‬ ‫هێزە ئیسالمیەكان‪ ،‬وە گرفتی فیكری‬ ‫سەرقاڵكردنی الوەكی»‪.‬‬ ‫دروستبوونی ئەو ج��ۆرە گومان‌و‬ ‫سیناریۆیانە بۆتە شێوەیەك لەكاری‬ ‫سیاسیی ل��ەم��ڕۆدا‪ ،‬وەك چ��اودێ��رە‬ ‫سیاسییەكە باسی دەك��ات «ئێستا‬ ‫دەبینین پارتی دادو گەشەپێدانی‬ ‫توركیا هیچ پاشگرێكی ئیسالمیی‬ ‫پێوەنیە‪ ،‬بەڵكو تەنیا ئیلهامی لە‬ ‫ئیسالم وەرگ���رت���ووە‪ ،‬ئ��ەگ��ەر حزبە‬

‫ئیسالمییەكان بیانەوێت لەكۆمەڵگە‬ ‫ێ‬ ‫ن��زی��ك ب��ب��ن��ەوەو بەهێزبن دەب�� ‌‬ ‫ستراتیژی تایبەت بە خۆیان هەبێت»‪.‬‬ ‫ل���ەب���ەرام���ب���ەر دەس��ەاڵت��ی��ش��دا‬ ‫وتی»ئێستا ئیسالمیەكان لە هەموو‬ ‫كەس باشترن بۆ پارتی كە لەگەڵ‬ ‫پارتی كێشەیان نیەو كێشەشی بۆ‬ ‫دروست ناكەن‪ ،‬تەنانەت هەندێ‌ جار‬ ‫حزبە ئیسالمییەكانی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫پەیوەندییەكی توندو توڵیان هەیە‬ ‫لەگەڵ سەركردایەتی پارتیدا»‪.‬‬ ‫ئ��ەن��دام��ێ��ك��ی ئ��ەن��ج��وم��ەن��ی‬ ‫سەركردایەتی پارتیش دەڵێت «هیچ‬ ‫كێشەمان لەگەڵ ئیسالمیەكان نیە»‪.‬‬ ‫سەبارەت بەگەڕانەوەی كۆمەڵێك‬ ‫كەسایەتی ئیسالمیی ك��ە ئێستا‬ ‫لە دەرەوەی واڵت���دان‌و ڕۆژێ��ك بێت‬ ‫بگەڕێنەوە بۆ هەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫بەكارهێنانیان لەالیەن دەسەاڵت بۆ‬ ‫الوازك��ردن��ی ئیسالمیەكان ئ��ەوەش‬ ‫قسەی وای لەسەر دەكرێت‌و وەاڵمی‬ ‫خۆی هەیە‪ ،‬چونكە كەسایەتییەكان‬ ‫لەالیەن دەسەاڵتەوە زۆر كاری لەسەر‬ ‫دەكرێت بۆ ئاڕاستەكردنی جەماروەر‬ ‫بۆ هەر الیەك بێت‪.‬‬ ‫ل��ەب��ارەی گ��ەڕان��ەوەی م‪.‬كرێكارو‬ ‫چەندین كەسایەتی ئیسالمیی بۆ‬ ‫هەرێمی كوردستان‪ ،‬كە ماوەیەكە‬ ‫قسەی لەسەر دەكرێت‪ ،‬مەڕوان گەاڵڵی‬ ‫ئەندامی مەكتەبی سیاسی كۆمەڵی‬ ‫ئیسالمی بۆ گۆڤاری بزاڤ ڕوونیكردەوە‬ ‫«گ���ەڕان���ەوەی مامۆستا كرێكارو‬ ‫چەندین كەسایەتی تر بە قەد چاكەو‬ ‫خەباتیان‌و ماندووبوونیان ڕێزیان‬ ‫‪2‬‬ ‫‪21 No:‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫ێ‬ ‫هەیە‪ ،‬لە هەمان كاتیشدا كەسمان ب ‌‬ ‫كەم‌و كوڕی نین‪ ،‬بەاڵم وەك مامۆستا‬ ‫كرێكار وا بە ئاسانی دەسەمۆ ناكرێت‬ ‫ب��ۆ لێدانی ئیسالمییەكان بەكار‬ ‫بهێنرێت‌و بە دووری دەبینم»‪.‬‬ ‫گەاڵڵی وتیشی»مامۆستا كرێكار‬ ‫خ���اوەن���ی خەلفیەتێكی بەهێزە‬ ‫گونجاونیە لە بەهێزی عەقیدەییەوە‬ ‫دوورە لەو خەونەی پێوەی دەبینرێت‌و‬ ‫ه��ی��واداری��ن ب��گ��ەڕێ��ت��ەوە هەرێمی‬ ‫كوردستان‌و شان بە شانی براكانی‬ ‫خەبات بكات»‪.‬‬ ‫عەلی كەریم پرسیاری بەكارهێنانی‬ ‫كەسایەتیەكان دژ بەوەی تر بە تۆمەت‬ ‫ناو دەب��ات‌و پێی وایە «دەستەواژەی‬ ‫كەسایەتی ئیسالمیی نزیك لە پارتی‬ ‫یان یەكێتی تۆمەتە دەبێ‌ لە ڕووی‬ ‫قانوونیەوە ساغ بكرێتەوە‪ ،‬بەاڵم لە‬ ‫هەمووی گرینگتر ئیسالمیەكان لە‬ ‫هەرێمی كوردستان پێویستیان بە‬ ‫گۆڕین‌و ستراتیژ‪ ،‬كە ئیسالمیەكان‬ ‫زۆریان هەن لە دەزگاكانی ڕاگەیاندنی‬ ‫پارتی‌و یەكێتی‌و گۆڕان‌و كۆمەڵگەی‬ ‫مەدەنی كار دەك��ەن‪ ،‬ب��ەاڵم زۆر بە‬ ‫داخ���ەوەم بۆ ئ��ەو ج��ۆرە عەقڵیەت‌و‬ ‫میكانیزمەی ئیسالمیەكان كە بۆ ‪200‬‬ ‫ساڵی تریش ناگەنە دەسەاڵت»‪.‬‬ ‫هاوكات لە ب��ارەی بەكارهێنانی‬ ‫ئیسالمیەكان لەبەرامبەر پارتی‪،‬‬ ‫ئەحمەد كانی ئەندامی ئەنجومەنی‬ ‫سەركردایەتی پارتی وتی»هیچ شتی‬ ‫وانیە‪ ،‬ئەوان سەربەخۆیی بەرنامەی‬ ‫تایبەتی خۆیان هەیەو زۆر ئاساییە‬ ‫ل��ەگ��ەڵ پ��ارت��ی ی��ان یەكێتی ڕێك‬ ‫بكەون‪ ،‬بەپێی ئەو دەرەنجامەی لە‬ ‫هەڵبژاردنەكان بە دەستیان هێناوەو‬ ‫سەرلەبەری ئەوە ڕەتدەكەینەوە»‪.‬‬ ‫سەبارەت بە گەڕانەوەی كەسایەتیە‬ ‫ئیسالمیەكان بۆ هەرێمی كوردستان‌و‬ ‫پشتگیریكردنی پارتی لەو بارەیەوە‬ ‫كانی دەڵێت «بڕوا ناكەم لەگەڵ ئێمە‬ ‫قسە كرابێت‪ ،‬هیچ زانیارییەكیشم‬ ‫لەوبارەیەوە نیەو ئێمەش كێشەمان‬ ‫لەگەڵ كەسدا نیەو ئەزمونێكمان لە‬ ‫ێ‬ ‫هەرێمی كوردستان هەیە دەمانەو ‌‬ ‫بیپارێزین‪ ،‬چونكە ئەو ئەزمونە موڵكی‬ ‫هەمومانەو موڵكی میللەتە هەر گروپ‌و‬ ‫ك��ەس‌و الیەنێك بیەوێت خزمەتی‬ ‫بە ئەزمونەكە بكات دەستخۆشی‬

‫‪22‬‬

‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫لێدەكەین‌و هاوكاریشی دەكەین‪ ،‬هەر‬ ‫كەسێكیش بیەوێت تێكی بدات ئەوە‬ ‫لێرەدا میللەت دادوەر دەبێت»‪.‬‬ ‫ئ��ێ��س��ت��ا ب��ەگ��ش��ت��ی س��ی��اس��ەت‬ ‫بەتالبۆتەوە لەپاكێتی‌و جوانی خۆی‌و‬ ‫بەجۆرێك نمایش دەكرێت خەڵك خۆیان‬ ‫لێوە بەدوور دەگرن‪ ،‬بەاڵم ئەندامەكەی‬ ‫سەركردایەتی یەكگرتووی ئیسالمیی‬ ‫لەدرێژەی قسەكانیدا ئاماژە بۆ ئەوە‬ ‫دەكات «هەندێجار عەلمانیەكان دەبنە‬ ‫پشتیوانی ئەو هێزانەی كە تەیاری‬ ‫ئیسالمین‪ ،‬كە كاری سیاسی ناكەن‬ ‫ئەویش خ��ۆی لە كۆمەڵێك گروپی‬ ‫دیاریكراودا دەبینێتەوە‪ ،‬كە لەهەرێمی‬ ‫كوردستان ناسراون خۆیان بە هەرچی‬ ‫بناسێنن‪ ،‬كە ئەوە بەدی دەكرێت»‪.‬‬ ‫وتیشی «وەك بزووتنەوەیەكی‬ ‫سیاسیی هەندێ‌ هەوڵ هەبوو‪ ،‬كەچی‬ ‫ناتوانم ئەو هەوڵە بەوە لە قەڵەم‬ ‫بدەم كە دەسەاڵت دروستی كردووە‪،‬‬ ‫هەرچەندە لەڕواڵەتدا ئەو ئاماژەشی‬ ‫ێ بوونی‬ ‫لێ بخوێنرێتەوە‪ ،‬بەاڵم بەب ‌‬ ‫زانیاری ناتوانرێت ئەو جۆرە بڕیارانە‬ ‫بدرێت‪ ،‬كە پەرتەوازەیی ئیسالمیەكان‬ ‫لەڕێكخستندانیە ئەگەر هەبێت‪ ،‬بەڵكو‬ ‫دەبێت باس لە فیكرو ستراتیژو بیرو‬ ‫بۆچوون بكرێت»‪.‬‬ ‫چاودێرە سیاسییەكە باس لەوە‬ ‫دەكات «ئیسالمیەكان لە هەموو كەس‬ ‫باشترن ئەگەر جار جار سیاسیەتی‬ ‫دی��ك��ەی��ان پ��ەی��ڕەو ك��ردب��ێ��ت‪ ،‬ئەو‬ ‫ئیسالمیانەی ئێستا لەهەر كەسێكی‬ ‫تر باشترن بۆ دەسەاڵت لە هەرێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬چونكە بە هاوتەریبی‬ ‫دەس��ەاڵت ڕۆیشتوون‪ ،‬ئەگەریش لە‬ ‫ێ ك��ۆب��وون��ەوە سیاسەتی دژ‬ ‫ه��ەن��د ‌‬ ‫بەیەكیان دابێت‪ ،‬بەاڵم لە كۆتایدا‬ ‫زۆر گوێڕایەاڵنە سیاسەتی پارتیان‬ ‫تەواو كردووە‪ ،‬بۆیە بەدوای بەدیلدا‬ ‫ناگەڕێت‪ ،‬بەڵكو دەیەوێت بەو شێوەیە‬ ‫بمێننەوە كە خۆی دەیەوێت»‪.‬‬ ‫دكتۆر موسەنا ب��اس لە نەیارە‬ ‫ئیسالمیەكان دەكات‌و تیشك دەخاتە‬ ‫س��ەر ئ���ەوەی «ه��ەن��دێ‌ كەسایەتی‬ ‫پێشتری ئیسالمیی ئێستا وەك‬ ‫ڕۆژن��ام��ەن��وس‌و چ��اودێ��ری سیاسیی‬ ‫ب��ەك��ار دەه��ێ��ن��رێ��ن ب��ۆ ئ��ەو ج��ۆرە‬ ‫بابەتانەو لەڕێگەی دەرخستنی ئەوان‌و‬ ‫دەركەوتنیان هەوڵێك دەدرێت جۆرێك‬

‫لە هەلاڵی ڕاگ��ەی��ان��دن‌و تەشویش‬ ‫دروست بكرێت لەسەر خەبات‌و شێوازی‬ ‫كاری هێزە ئیسالمیەكان بەكاریان‬ ‫دێنن‪ ،‬بەجۆرێك لە كەمكردنەوەی هێزە‬ ‫ئیسالمیەكان بەگومان دروستكردن‬ ‫لەسەر پڕۆژەكانیان‪ ،‬ب��ەاڵم ئەمانە‬ ‫بەدرێژایی زەمەن پوچەڵ دەبێتەوە‪،‬‬ ‫چونكە ئەوانە هەندێكیان بە ئاشكرا‬ ‫بەكار دەهێنرێن وەناكرێت هەموویان‬ ‫بخەینە یەك تای ت��ەرازووی ئەمەش‬ ‫وا دەگەیەنێ‌ ئەو هێزە ئیسالمیانە‬ ‫پێگەی ج��ەم��اوەری��ان لەزیادبوونە‪،‬‬ ‫چونكە هێزە عەلمانیەكان ترسیان‬ ‫لەوە هەیە جێ پێیان لێژ بكرێت»‪.‬‬ ‫الی خ��ۆش��ی��ەوە م���ەڕوان گەاڵڵی‬ ‫پێیوایە «ئەو هەوڵە هەیە لەالیەن‬ ‫عەلمانیەكان بەرامەر ئیسالمیەكان‪،‬‬ ‫ئیسالمیەكانیش بەرامبەر عەلمانیەكان‬ ‫هەر كەسایەتیەكی ئیسالمیی چووبێتە‬ ‫گۆڕەپانی عەلمانیەكان بۆ الوازكردنی‬ ‫ئیسالمیەكان باجی بەكەسایەتی‬ ‫خ��ۆی��داوە‪ ،‬كەسایەتیشی ڕووخ��اوەو‬ ‫متمانەشی بە دەست نەهێناوە‪ ،‬كە‬ ‫پێم خ��ۆش نیە ن��اوی ك��ەس بێنم‪،‬‬ ‫ئەوانەشی لە لیستی ئیسالمیەكان‬ ‫ترازاون لیستی سەربەخۆی سێبەرییان‬ ‫پ��ێ��ك��ه��ێ��ن��اوە ب��ۆ ئ����ەوەی دەن��گ��ی‬ ‫ئیسالمیەكان كەم بكاتەوە‪ ،‬كە دەنگە‬ ‫بە دەستهاتووەكانی لەگەڵ قەبارەی‬ ‫ئەو كەسە زۆر دوورن»‪.‬‬ ‫ئەو ئەندامەی مەكتەبی سیاسی‬ ‫كۆمەڵ ئەوەشی وت «ئەوەش لەگەڵ‬ ‫ێ‬ ‫لیستەكەی ب��ەرام��ب��ەری‪ ،‬كە دوێن ‌‬ ‫خەباتی بۆ كردووەو خەڵكی بۆ بانگ‬ ‫ك���ردووە ‪ 180‬پلە دەگ��ۆڕێ��ت‪ ،‬كە‬ ‫دەكرێت پرسیاریان لێبكرێت بۆچی‬ ‫دەگۆڕێن»‪.‬‬ ‫ئ��ەن��دام��ەك��ەی س��ەرك��ردای��ەت��ی‬ ‫ی��ەك��گ��رت��ووی ئیسالمیی وتیشی»‬ ‫ئیسالمیەكان سییانن باببن بەچوار‬ ‫زۆر ئاساییە‪ ،‬دەرەنجام مادام لەئامانج‌و‬ ‫ستراتیژدا یەكن‪ ،‬یەك بەرنامەو پڕۆژەی‬ ‫ئیسالمیی‌و نیشتمانی گشتیان هەیە‬ ‫گرنگە‪ ،‬گرنگ ئەوەیە ئەو نییەتانە‬ ‫پاك‌و باش بن‌و بۆچوونەكان ڕوون‌و‬ ‫ڕەسەن بن هەر هەموویان دەگەنەوە‬ ‫بەیەك‌و لەیەك پڕۆژەدا یەكدەگرنەوەو‬ ‫هەموومان براو كەسی یەكترین»‪.‬‬

‫دۆسییە‬ ‫توێژینەوە لەهۆكاری شكست‬

‫قەیرانەكانی ئایدۆلۆژیای یەكێتی‬ ‫نیشتمانی كوردستان‬

‫مەسعود عەبدولخالق‬ ‫حزب ل��ەڕۆژئ��اوا لەسەر بنچینەی‬ ‫بەرژەوەندی چینایەتی دروست دەبێت‪،‬‬ ‫ب��ۆی��ە پێویستی ب���ەدام‌و دەزگ���ای‬ ‫زۆر ن��ی��ە‪ ،‬ه��ەرچ��ی ح��زب��ی جیهانی‬ ‫سێیەمە لەكۆمەڵگەیەكی ستونی‬ ‫لەسەر بنچینەی ئایدیۆلۆژی دروست‬ ‫دەبێت‪ ،‬تا بتوانێت كۆمەڵە خەڵكێك‬ ‫لەچوارچێوەی پەیوەندیە ئاسۆییەكان‬ ‫دروست بكات‪( ،‬ی‪.‬ن‪.‬ك) یەكێكە لەو‬ ‫حزبە چاالكانەی كەلەسەر بنچینەی‬

‫ئایدیۆلۆژیایەكی بەهێز دروست بوە‪،‬‬ ‫بۆیە لەسەرەتای دروس��ت بوونیەوە‬ ‫لە ‪ 1976‬ەوە ڕۆڵی پێشڕەوی بووە‪،‬‬ ‫هەر ئەو توانی ئایدیۆلۆجی ماركسی‬ ‫ببەستێتەوە بەتەوەری كوردایەتی‌و‬ ‫سەنگەریەكی ماركسی زۆر گرنگی‬ ‫لەكوردستان دروستكرد‪ ،‬باكەمێك‬ ‫لەسەر ماركسیەت بوەستین كەیەكەم‬ ‫وێستگەی ئایدیۆلۆجی یەكێتی بووە‪.‬‬ ‫ماركسیەت‬ ‫جاریش وایە (ماركسی‪ -‬لینینی)‬ ‫یشی پێ دەووت���رێ‌ ی��ان (مدرسەی‬

‫شیوعیەت)‪ ،‬ماركس (‪)1883 -1817‬‬ ‫هاوڕێ‌ فكری انجلس (‪،)1890 -1820‬‬ ‫پێكەوە كۆمەڵە تیۆرێكی ئابووری‬ ‫سیاسی كۆمەاڵیەتی بەبناغەیەكی‬ ‫فكری فەلسەفی مادی توند داڕشت‪،‬‬ ‫یەكەم ك��ەس‌و وواڵت كە پەیڕەوی‬ ‫ئەو ڕێبازەی كرد لەئاسمانی تیۆریەوە‬ ‫هێنایە س��ەر زەمینی كارپێكردن‬ ‫لینین ( ‪ )1924 -1870‬بوو بەهۆی‬ ‫شۆڕشی ئۆكتۆبەری ‪ 1917‬لەڕوسیا‪،‬‬ ‫بەو شێوەیە ئەو ڕێبازە ناوی لێنرا‬ ‫(ماركسی‪ -‬لینینی)‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪23 No:‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫قەیرانەكانی فكری ماركسی ‪ -‬زۆر‬ ‫بەكورتی‪:‬‬ ‫‪ -1‬ل����������ەڕووی زان���س���ت���ی‌و‬ ‫ف��ەل��س��ەف��ی��ەوە‪ :‬ئ���ەوەش الیەنی‬ ‫گەردوونی (ال نهائیە العالم ووحدته)‬ ‫ب��ێ‌‌و مادیایەتی ب��وون��ەوەر (مادیە‬ ‫الوجود)و ماكینەی گەشە (التناقض‬ ‫والتطور) دەگرێتەوە كە لەهەرسێ‬ ‫ب����وارەوە شكستی زان��س��ت��ی هێنا‬ ‫پیش ئ��ەوەی لەبواری فەلسەفیش‬ ‫شكستبهێنێت‪.‬‬ ‫‪ -2‬لەڕووی ئابوورییەوە‪ :‬ئابووری‬ ‫زۆر گرنگە بەاڵم نە تاكە ژێرخانەو‬ ‫نە بەتەنیا بەرپرسیارە لەمێژوو وەك‬ ‫لەشیوعیەت هەیە‪ ،‬دەردی بنچینەی‬ ‫كۆمەڵگەش موڵكیەی تایبەتی نیە‬

‫باڵەكانی ناو‬ ‫(ی‪.‬ن‪.‬ك) لەسەر‬ ‫داهێنانەی زۆر‬ ‫عەبقەریانەی‬ ‫ماركسی بنیات‬ ‫نرابوو‬ ‫بەڵكو زیادەكەی دەردە‪ ،‬نەك خۆی‬ ‫وەك لەشیوعیەت ب���اوەو بڕیاڕی‬ ‫قەاڵچۆی موڵكیەتی داوە‪.‬‬ ‫‪ -3‬لە ڕووی مێژوویەوە‪ :‬مێژوو‬ ‫تەنها لەملمالنێ‌ی چینەكان (صراع‬ ‫ال��ط��ب��ق��ات) ن��ەه��ات��ووە وەك الی‬ ‫شیوعیەت باوە‪ ،‬گوایە كۆمەڵگە (‪)6‬‬ ‫قۆناغی بڕیوە (مەشاعی‪ -‬كۆیالیەتی‪-‬‬ ‫دەرەب�����ەگ�����ی‪ -‬س���ەرم���ای���ەداری‬ ‫شیوعیەت) ئەوە‬ ‫سۆشیالیستی‪-‬‬ ‫م��ێ��ژووی توێژێكی كۆمەڵە نەك‬ ‫هەمووی‪.‬‬ ‫‪ -4‬ل���ەڕووی سیاسیەوە‪ :‬ئەگەر‬ ‫هاتنی شیوعیەت حەتمی بێ‌‪ ،‬ئی دی‬ ‫حزبایەتی‌و شۆڕش‌و ئەو هەموو خوێن‬ ‫ڕشتنەوەی بۆ چی بوو؟ ئەی گفت نەبوو‬

‫‪24‬‬

‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫لەكۆتایی ئەو سەدەیە بێت (وەك‬ ‫لینین لەمزگێنیەكەی دای)‪ ،‬بەپێی‬ ‫پێشبینیەكانی (ماركس‪ -‬ئەنجلس‪-‬‬ ‫لینین) دەبوایە شۆڕشی پرۆلیتاریا‬ ‫لە وواڵتە پێشەسازیەكان بكرابایە‬ ‫(ئەڵمانیا‪ -‬فەڕەنسا‪ -‬ئینگلتەرا‪)..‬‬ ‫ك��ەچ��ی ل��ەواڵت��ە دواك��ەوت��ووەك��ان‬ ‫ڕوویداو كۆتای سەدەی بیستەمیش‬ ‫ت��ەواو پێچەوانە هاتەدی شیوعیەت‬ ‫تێك ڕووخا‪.‬‬ ‫ ئ���ەگ���ەر دن���ی���ای ش��ی��وع��ی��ەت‬‫بەهەشت‌و سەرمایەداریش دۆزەخ ئەوا‬ ‫ئەو دی��وارە شەرمەزارەیەی بەرلین‬ ‫بۆچ ب��وو؟ (ربیع پ��راگ) ئەو هەموو‬ ‫راپەڕینانە‪ ،‬سەندیكای كرێكاران‪،‬‬ ‫(خۆپێشاندانی مەیدانی تیانیامین لە‬ ‫چین‪ ...‬هەمووی بۆچی؟)‬ ‫ زۆربەی ئەو بنچینە شیوعیەتە‬‫لەرێی بزوتنەوەی رزگاری نەتەوایەتی‬ ‫هاتەدی كە لەفەرهەنگی ماركسیەت‬ ‫ب��ە (ملمالنێی س���ان���ەوی) حساب‬ ‫ب��وو‪ ،‬هیچی ل��ەڕێ‌ی ناكۆكی هێزی‬ ‫ب��ەره��ەم هێنەرو پەیوەندیەكانی‬ ‫بەرهەم هێنەر نەبووە تاشۆڕشێكی‬ ‫سەرتاسەری جیهانی‌و شیوعیەتی پێ‌‬ ‫دابهێنن‪.‬‬ ‫‪ -5‬ل���ەڕووی پ��ی��ادە واق��ع��ی��ەوە‪:‬‬ ‫كۆمەڵگەیەكی نمونەیی شیوعی‬ ‫پێشكەتوویان پێ‌ دروس��ت نەبوو‪،‬‬ ‫چجای دادگەری‪.‬‬ ‫ ڕژێمەكان ب��ەن��اوی دكتاتۆری‬‫پرۆلیتاریا بوونە دیكتاتۆری تاك‬ ‫حزب‌و دوایش دیكتاتۆری تاكەكەسی‪،‬‬ ‫هەندێكیان بەرەو پادشایی شیوعیانە‬ ‫وەرچەرخان وەك لەكۆریا كیم ئیل‬ ‫سۆنگ مرد كوڕی هاتە جێی‌و ئێستاش‬ ‫لەكۆبا فیدل كاسترۆ براكەی خۆی‬ ‫كردۆتە سەرۆك‪ ،‬لەگەڵ زۆر نمونەی‬ ‫تر‪.‬‬ ‫ل��ەب��ەرئ��ەوەی م��ەرج��ەع��ی فكری‬ ‫چەسپاو نەبوو ئەگەر كێشەیەك پەیدا‬ ‫ببوایە (وەك عێراقچی‌و كوردستانچی‬ ‫–الی خومان) ئەوا هیچ یاساو دەقێكی‬ ‫چەسپاو نەبوو بگەڕێنەوە سەری بۆ‬ ‫(تحكیم)‪ ،‬بۆیە دەبینین لەو تەمەنە‬ ‫كورتەی شیوعیەت زیاتر لە (‪)50‬‬ ‫مەزهەبی شیوعی سەری هەڵداو زیاتر‬ ‫لە (‪ )200‬زاراوەی تۆمەت هەر لە‬

‫(ئەنسكۆلوبیدیای سۆڤیەت) هاتووە‪.‬‬ ‫بۆ دۆزی كورد بەتایبەتی‬ ‫‪ -1‬هەڵوێستی سیستەمی سیاسی‌و‬ ‫دەوڵ��ەت��ە شیوعیەكان ب��ەرام��ب��ەر‬ ‫كورد نێگەتیڤ بووە زیاتر پاڵپشتی‬ ‫داگیركەرانی بووینە‪.‬‬ ‫‪ -2‬وەك ئەزموون دەركەوت لەناو‬ ‫سۆڤیەتیش كێشەی نەتەوایەتی‬ ‫چارەسەر نەببوو ئەوەتا لەپاش مەرگی‬ ‫ێ‬ ‫ئەو هەموو كێشە نەتەوەییەی بەج ‌‬ ‫هێشتووە‪ ،‬كەچی جاران ماركسیەكانی‬ ‫ك��وردس��ت��ان ه����ەردەم نمونەیان‬ ‫بەسۆڤیەت دەهێنایەوە گوایە كێشەی‬ ‫نەتەوایەتی چارەسەركردووە‪.‬‬ ‫‪ -3‬شوێنی خەباتی گەالن لەفكری‬ ‫شیوعیەتدا وەك لە (مانفێستەكە)‬ ‫هاتووە (كرێكاران نیشتمانیان نیە)‪،‬‬ ‫بۆیە زۆرب��ەی حزبە كۆمەنیستەكان‬ ‫هەڵوێستیان بەرامبەر كێشەی كورد‬ ‫سەلبی بووە‪ ،‬جاری وابووە بەچەك دژی‬ ‫وەستاون‪ ،‬ئەو وەسفەی (كوردایەتی‬ ‫شەرمەزاریە) كە لەسەر دیوارەكانی‬ ‫ك��وردس��ت��ان دەن��وس��را لەدیدێكی‬ ‫رەسەنی ماركسیەوە هاتوووە‪.‬‬ ‫‪ -4‬هەر لەپێش‌و پاش شۆڕشی‬ ‫ئۆكتۆبەری ‪1917‬ی رووسیا‪ ،‬شیوعیەت‬ ‫بەشێك ب���وون ل��ە دروس��ت��ك��ردن��ی‬ ‫مەینەتی ك���ورد ه��ەت��ا رێكەوتنی‬ ‫(سایكس‪ -‬پیكۆ – سازانوڤ ‪)1916‬‬ ‫بەرەسمی خەمڵی‪ ،‬لینین خۆشی دژی‬ ‫بزووتنەوەی ك��ورد ب��ووە الیەنگیری‬ ‫كەمالیزم بوو‪ ،‬ئەزموونەكانی كۆماری‬ ‫مەهاباد ‪ 1946‬ئەزموونی شۆڕشی‬ ‫ئەیلول ‪ 1975 -1960‬چاكترین‬ ‫بەڵگەی بەرجەستەن‪.‬‬ ‫‪ -5‬ك��وردی سۆڤیەتیش لەسەر‬ ‫دەس��ت��ی ه��ەری��ەك��ە ل��ە ستالین‌و‬ ‫خرۆشۆف‌و بریجنێف پەرت‌و باڵوكران‪.‬‬ ‫‪ -6‬لەساڵی ‪ 1974‬دووب��ارە بە‬ ‫ناپاڵم‌و فڕۆكەی سۆڤیەتی بۆ ژن‌و‬ ‫منداڵی كورد هاتەوە مەیدان‪.‬‬ ‫ح��زب��ە كوردستانیەكانی‬ ‫‪-7‬‬ ‫تریش ك��ە (م��ارك��س��ی لینینی)یان‬ ‫وەرگرتبوو وەك (اهتدا‌ء) ئەوا كێشەی‬ ‫كوردستانی زۆر دواخست‪ ،‬بووە هۆی‬ ‫(ئینشقاقات) و (شەڕی كوردو كورد)‬ ‫(ب �ێ‌ ستراتیژیەتی) دەس��ت نیشان‬ ‫ن��ەك��ردن‌و تێكەاڵوكردنی (دۆس��ت‌و‬

‫دۆسییە‬ ‫دوژم���ن) و (اول��وی��ات‌و سانەویات‪-‬‬ ‫موازنە)‪( ،‬ئامانج‌و ئامراز)‪( ،‬ئاسۆیی‌و‬ ‫ستوونی)‪( ،‬ڕزگاری نیشتمانی‌و رزگاری‬ ‫كۆمەاڵیەتی)‪...،‬هتد‪.‬‬ ‫ماركسیەت‌و یەكێتی‪:‬‬ ‫ل��ەو كاتەی كە یەكێتی ج��اڕدرا‪،‬‬ ‫ماركسیەت زۆر باوی هەبوو و لەهەمان‬ ‫كاتیش ف��رە ت��ەی��ارو ف��رە رێ��ب��ازی‬ ‫ماركسی هەبوو‪ ،‬لەوانە ترۆتسكی‪،‬‬ ‫ماوی‪ ،‬ئیسالحی‪ ،‬شۆڕشگێڕی‪ ،‬باكۆنی‪،‬‬ ‫ستالینی‪ ،‬ماركسی بێ‌ لینینی‪...،‬هتد‪،‬‬ ‫بەاڵم وەك (ئەرزی واقیع) ماوی چینی‌و‬ ‫برێجنیڤی سۆڤیەتی هەبوو‪( ،‬ی‪.‬ن‪.‬ك)‬ ‫بە (كۆمەڵە)شەوە لەسەرەتادا بە‬ ‫(م��اوی��ەت) كاریگەر ب��وون‪ ،‬بۆیەش‬ ‫پێكهاتن‌و داڕشتنی (ی‪.‬ن‪.‬ك) زیاتر‬ ‫مۆركی ماویەتی پێوە دیاربوو‪ ،‬كە‬ ‫لەمەرجەكانی سەركەوتنی شۆڕشی‬ ‫(لەسەر ڕاڕەوی ماوتسی تۆنگ) بۆ‬ ‫سازدرابوو‪:‬‬ ‫‪ -1‬پێشڕەوێكی ماركسی (كۆمەڵە)‪.‬‬ ‫‪ -2‬بەرەیەكی فراوانی چینەكان‬ ‫(یەكێتی)‬ ‫‪ -3‬سوپایەكی توندوتۆڵ (هێزی‬ ‫پێشمەرگە)‪.‬‬ ‫دروشمیش هەر ماویانە بوو (ئەی‬ ‫كرێكاران‌و گەالنی چەوساوەی جیهان‬ ‫یەكگرن)‪.‬‬ ‫وەك لەیەكەم مانفێستی (ی ن ك)‬ ‫هاتبوو ئەوا دوژمنەكانی بریتی بوون‬ ‫لە‪:‬‬ ‫‪ -1‬ئەمریكاو ئیمپریالیزم‌و زایۆنی‪.‬‬ ‫‪ -2‬رەج���ع���ی���ەت���ی ع���ەرەب���ی‌و‬ ‫ئیمپریالیزم‌و‬ ‫ب��ەك��رێ��گ��ی��راوان��ی‬ ‫بورجوازیەت‪.‬‬ ‫‪ -3‬رەج���ع���ی���ەت���ی ك������وردی‌و‬ ‫ئیمپریالیزمی‬ ‫ب��ەك��رێ��گ��ی��راوان��ی‬ ‫ئ��ەم��ری��ك �ی‌و زای���ۆن���ی‌و چینەكانی‬ ‫دەرەبەگ‌و بورجوازی‌و نوێنەرانیان لە‬ ‫(سەرخان) حزبی سیاسیدا كە لەو كاتی‬ ‫خۆی (سەركردایەتی پدك‪ .‬دەنواند‬ ‫بەپێی پۆلینی چینایەتی ئەوسا)‪.‬‬ ‫دۆستەكانیشی بریتی بوون لە‪:‬‬ ‫‪ -1‬سەربازگەی سۆشیالیستی‌و‬ ‫گەالنی چەوساوەو چینی كرێكارانی‬ ‫(پرۆلیتاری) جیهان‪.‬‬ ‫‪ -2‬بەرەی پێشكەوتنخوازی عەرەب‪.‬‬ ‫‪ -3‬چ��ی��ن��ی پ���رۆل���ی���ت���اری���او‬

‫زەحمەتكێشانی كوردستان‪.‬‬ ‫هەروەها پەیڕەوی تیۆری سیاسی‬ ‫شۆڕشگێڕی (توندوتیژی) دەك��را بۆ‬ ‫هێنانەدی ئەو ئامانج‌و دروشمانە‪ ،‬دژی‬ ‫چەمكی وەك دیموكراسی‪ ،‬پەرلەمانی‪،‬‬ ‫ف��رەی��ی‪ ،‬مافی م��رۆڤ‪ ،‬هەڵبژاردن‪،‬‬ ‫چاكسازیە كۆمەاڵیەتی‌و ئابووریەكان‪،‬‬ ‫عەقیدەی میسالی (ئاینی)‪ ،‬ئەخالقی‬ ‫كالسیكی‪ ،‬كۆمەڵگەی مەدەنی‪ ،‬كەرتی‬ ‫تایبەت‪ ،‬ب��ورج��وازی‌و ب��ازاڕی ئ��ازادو‬ ‫لیبراڵی‌و تەغریب بوون‪.‬‬ ‫لە ماركسیەتیش لەخەتە هەرە‬ ‫توندەكەی شۆڕشگێڕی بوون لەماویدا‪،‬‬ ‫بەاڵم دوای ئەوەی لە هەندێ‌ بەرەدا‬ ‫الیەنگرانی م��اوی شكستیان هێنا‪،‬‬ ‫ماركسیەكانی نێو (ی‪ .‬ن‪ .‬ك)یش زۆر‬ ‫بە ئەزموونەكانی (پۆل پۆت) كاریگەر‬ ‫بوون‪ ،‬بۆیە بەرەبەرە روویان گۆڕی‬ ‫بەرەو سۆڤیەتی‪ ،‬هەتا ناوی (كۆمەڵە)‬ ‫ش لە (كۆمەڵەی ماركسی لینینی) گۆڕا‬ ‫بۆ (كۆمەڵەی رەنجدەرانی كوردستان)‪،‬‬ ‫بەو شێوەیە ئەوە یەكەم هەنگاوی‬ ‫گۆڕینی ئایدیۆلۆجیای یەكیتی هەژمار‬ ‫دەكرێ‌‪.‬‬ ‫ڕەه��ەن��دی ئایدیۆلۆجی لەناوی‬ ‫(یەكێتی نیشتمانی كوردستان)‬ ‫ئ��ەو خ��ان��ەوادان��ەی زۆر تێكەاڵوی‬ ‫حزب‌و مەدرەسەیەك دەبن دەكەونە‬ ‫ژێر كاریگەریەكانی‌و ئەوا جل‌و بەرگ‌و‬ ‫فەرهەنگ‌و تەنانەت ناوەكانیشیان‬ ‫دەسازێنن لەگەڵیان‪( ،‬ی‪.‬ن‪.‬ك) هەروا‬ ‫ناوێكی س��ادە نەبوە گ��وزارش��ی لە‬ ‫ئایدیۆلۆجیەكی ق��وڵ��ی ماركسی‬ ‫كردوە‪ ،‬باڵەكانی ناو (ی‪.‬ن‪.‬ك) لەسەر‬ ‫داهێنانەی زۆر عەبقەریانەی ماركسی‬ ‫بنیات نرابوو‪ ،‬بەهۆی بنەمای یاسای‬ ‫سێیەمی (م���ادی���ەی دیالیكتیك)‬ ‫دروستكرابوو‪ ،‬كە بریتیە لە (وحدە‬ ‫وص��راع المتناقضات)‪ ،‬بەجۆرێك كە‬ ‫(وح��دە) بریتی بێ‌ لەسەر بنچینەی‬ ‫نیشتمانی‌و رزگ���اری ك��وردس��ت��ان‌و‬ ‫(ص������راع)ە ك���ەش ب��ری��ت��ی ب��ێ‌ لە‬ ‫(ملمالنێ‌ی چینەكانی كوردستان) هەر‬ ‫لەچوارچێوەی (ی‪.‬ن‪.‬ك)‪ ،‬ناوی (یەكێتی‬ ‫نیشتمانی كوردستان) لەوفەلسەفەیە‬ ‫هاتووە‪ ،‬ووردت��ر لەئەزمونی چینی‌و‬ ‫فكری ماوتسی تۆنگ هەروەك لەپەیامە‬ ‫وەاڵمێكی كۆمیتەی ناوەندی حزبی‬

‫شیوعی چینی بۆ كۆمیتەی ناوەندی‬ ‫ح ش سۆڤیەتی ل�����ە‪)1963\3\30‬‬ ‫هاتوە (عندما یجری تشكیل الجبهە‬ ‫المتحدە مع البرجوازیە ینبغی للحزب‬ ‫البرولیتاری أن یتبع سیاسە اإلتحاد و‬ ‫النضال فی ان واحد سیاسە اإلتحاد‬ ‫مع البرجوازیە طالما كانت تمیل‬ ‫نحو التقدمیە وسیاسە النضال ضد‬ ‫میولها الرجعیە) ئەو ئەزموونە بەو‬ ‫شێوە السایی واڵتانێك بوو لەسەر‬ ‫شێوەی قۆناغی كورد كە لە (ئەنگۆالو‬ ‫م��ۆزەم��ب��ی��ق) پ��ەی��ڕەوك��راب��وو هەر‬ ‫بەهەمان نێوی (یەكێتی نیشتمانی) و‬ ‫پێكهاتنیان لەچەند باڵێك‪.‬‬ ‫ئ����ەو داڕش���ت���ن���ەی (ی‪.‬ن‪.‬ك)‬ ‫ب���ە م��ەب��ەس��ت��ێ��ك��ی پ��ۆاڵی��ی��ن��ی وا‬ ‫بەرجەستەكرابوو كە‪:‬‬ ‫ب���واری هیچ رێ��ك��خ��راوێ��ك��ی تر‬ ‫ل�������ەدەرەوەی (ی‪.‬ن‪.‬ك) ن����ەدرێ‌‪،‬‬ ‫م��ادام نوێنەری ه��ەم��وو چینەكان‬ ‫جێیان كرابێتەوە‪ ،‬واش داڕژراب���وو‬ ‫ك��ە ل��ەك��ۆت��ای��ی��دا (ك��ۆم��ەڵ��ە) لێی‬ ‫س��ەرك��ەوت��ووب�ێ‌‪ ،‬ت��اڕادەی��ەك��ی زەق‬ ‫فێڵ لە(خەتی گشتی‌و بزوتنەوەی‬ ‫سۆشیالیستی) كرابوو‪ ،‬ئەوان بەپێی‬ ‫ئەو یاسایەی س��ەروو نوێنەرایەتی‬ ‫وردە بۆرجوازی نیشتمانیان دەكرد‪،‬‬ ‫كۆمەڵەش نوێنەری پرۆلیتاریا‪ ،‬ئیتر‬ ‫ل��ەژێ��ر س��ای��ەو ف���ەزای ماركسیەت‪،‬‬ ‫هەڵبەتە ئ��ەوەی یەكەم ب��ەرەو كزی‬ ‫دەڕواو ئ���ەوەی دووەم��ی��ش ب��ەرەو‬ ‫گەشەكردن‌و هەروەك واش هاتەوە‪.‬‬ ‫‪ -1‬وەك دەقی ناوەكەش سودی لە‬ ‫ئەزمونی ئەوانەی خوارەوە وەرگرتوە‪:‬‬ ‫ ئەزمون‌و ناوی (یەكێتی نیشتمانی‬‫سودانی (سانو) كە لە ‪ 1958‬دروست‬ ‫بووبوو بەسەرۆكایەتی جوزیفئودوهو‪،‬‬ ‫دروشمی دیموكراسی بۆ س��ودان‌و‬ ‫فیدراڵی بۆ خواروو بوو‪.‬‬ ‫‪-2‬ئەزموونی (یەكێتی نیشتمانی‬ ‫ئەنگۆلی) كە لەساڵی ‪ 1966‬دروست‬ ‫ب���ووە‪ ،‬ب��ەس��ەرۆك��ای��ەت��ی سافیمبی‬ ‫(لەدایك بووی ‪ )1934‬ماوی بوو‪.‬‬ ‫‪ -3‬ئەزموونی یەكێتی نیشتمانی‬ ‫زیمبابۆی (زانۆ) كە لە (زابۆ) جیا بۆوە‬ ‫لەساڵی ‪ ،1961‬ئەویش لەسەرەتا‬ ‫ڕێبازێكی ماركسی ماویانەی هەبوو‪.‬‬ ‫‪ -4‬ئەزموونی یەكێتی نیشتمانی‬ ‫‪2‬‬ ‫‪25 No:‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫شاسوار جەالل ناسراو بە (ئارام)‬

‫كینی لەساڵی ‪ 1960‬دروست بوو‪ ،‬لە‬ ‫‪ 3‬بااڵ (بزوتنەوەی سەربەخۆی كینیا‪،‬‬ ‫كۆمەڵەی هەڵبژاردە‪ ،‬هێڵی گشتی‬ ‫ئەفریقیا‪ ،‬ئەی ئەوە كت‌و مت‌و ناو و‬ ‫ناوەڕۆكی یەكێتی نیە كە پێكهاتبوو‬ ‫لەسێ‌ باڵ (بزوتنەوە‪ ،‬كۆمەڵە‪ ،‬خەتی‬ ‫گشتی)؟‪.‬‬ ‫كێشەی عێراقچی‌و كوردستانچی‬ ‫ئ��ەو كێشەیە ماناو گرنگیەكی‬ ‫تایبەتی هەیەو زۆر درێژەی خایاندو‬ ‫گەیشتە بنكەكانی خواروو‬ ‫دوایش ئینشقاق‪ ،‬سكرتێری گشتی‬ ‫یەكێتی الی كوردستانیەكان بوو‪.‬‬ ‫بەپێی عێراقچیەكان بنەماكانی‬ ‫ماركسیەت چینی كرێكاری هەموو‬ ‫ع���ێ���راق ی���ەك چ��ی��ن��ەو (ن��اك��ۆك��ی‬ ‫چینایەتیش بنچینەیەكە‪ ،‬ناكۆكی‬ ‫نەتەوایەتی الوەكی‌و لقە) واتە ناكرێت‬ ‫پرۆلیتاریا بەتەنها لەكوردستان‬ ‫سەركەوێت‪ ،‬بۆیە خوازیاری گۆڕینی‬ ‫سنوری كۆمەڵە بوون لەكوردستانی‬ ‫بۆ عێراقی‪ ،‬هەروەك كۆمەڵەی ئێران‬ ‫پێی هەڵسا‪.‬‬ ‫هەرچی كوردستان چییەكانیش‬ ‫ل���ەڕووی ف��ك��رەوە تەنیا (تەئویلی‬ ‫م��ارك��س��ی)ی��ان پ��ێ��ب��وو س��ەب��ارەت‬ ‫بەدۆخی ئێرلەندا ن��ەك یاسا‪ ،‬بەو‬ ‫ش��ێ��وەی��ە ه��اوس��ەن��گ��ی��ەك دروس��ت‬ ‫بوو‪ ،‬بۆ درێژەكێشانی ئەو كێشەیە‬ ‫لەالیەن عێراقچیەكان بەڵگەو یاسای‬ ‫بەهێزتریان بەدەستەوە بوو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫واقعی نەبوو‪ ،‬لەالی كوردستانچیەكان‬ ‫واقعی تر بوون‪ ،‬بەڵگەی ماركسیان‬ ‫الواز ب��وو ب���ەاڵم س��ەرك��ردە بڕیار‬

‫‪26‬‬

‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫بەدەستەكانیشیان لەگەڵدا بوو‪،‬‬ ‫كەسیش بوێری نەكرد بڵێت مادام‬ ‫واقع لەدۆڵێكەو تیۆریش لەدۆڵێكی‬ ‫ترە‪ ،‬ئەوا خەلەل لەفكرو فەلسەفەكەیە‬ ‫بۆ لەسەر ك��ورد ساغی دەكەنەوە؟‬ ‫بۆیە لەكۆتایی ‪ 1985‬ئینشقاقیان‬ ‫كردو لەمانگی ‪1985/12‬مەال بەختیار‬ ‫گیرا بەتۆمەتی (موخابەراتی عێراق!)‬ ‫لەپلینیۆمی ‪ 1985/12/10‬بەزۆری‬ ‫دەنگ بریاری كوشتنی درا‪ ،‬دوایی ئازاد‬ ‫ك��را‪( ،‬ئ��ااڵی شۆڕش)یان دروستكرد‪،‬‬ ‫دوایی بوونە زەحمەتكێشان‌و بەچەند‬ ‫وێستگەیەك هاتنەوە ناو یەكێتی‪.‬‬ ‫هەر بەكورتی خەلەلەكە لەو دوو‬ ‫خاڵە دێت‬ ‫‪ -1‬عێراقچیەكان بە ووردی زانیاری‬ ‫ئ��ەوەی��ان نەبوو كە خ��ودی عێراق‌و‬ ‫دەوڵ��ەت��ی عێراقی دروس���ت ك��راوی‬ ‫ئیمپریالیزمەو وواڵتێكی سروشتی نیە‬ ‫تاچینی پڕۆلیتاریای لێ‌ بەسروشتی‬ ‫خەمڵی بێت‪.‬‬ ‫‪ -2‬ئ���ەو كێشەیە ل��ە ن��ێ��وان‬ ‫س��ت��ال��ی �ن‌و ت��رۆت��س��ك��ی ب����ەزەق تر‬ ‫هەلگیرساو پرۆلیتاریای نیشتمانی‬ ‫زاڵكرا لەو ئەزموونە بەسەر پرۆلیتاریای‬ ‫جیهانی‪ ،‬دوای��ی لەهەمووان سەرنج‬ ‫ڕاكێش هەڵوێستی حزبی شیوعی‬ ‫تونس بوو زیاتر الی داگیركەرەكەی‬ ‫بوو ل��ەدژی وواڵت��ەك��ەی بەهۆی ئەو‬ ‫پەیوەندیەی لەگەڵ حزبی شیوعی‬ ‫فەرەنسای (دایك) هەیبوو‪ ،‬جگەلەوەش‬ ‫خودی تیۆرەكەش ستاندەرو دروست‬ ‫نەبوو تا ئەو شەڕەی لەسەر بكرێ‌‪.‬‬ ‫كاری ئەو ئایدیۆلۆجیایە لەشكستی‬ ‫ێ لەكوردستان‬ ‫یەكیتی‪ :‬كەس ناتوان ‌‬ ‫نكوڵی لەقارەمانیەتی یەكێتی بكات‪،‬‬ ‫لەالیەكی تریش تایەكیتی زیاتر‬ ‫پابەندی ئایدیۆلۆجیای ماركسی‬ ‫ب��وو زیاتر ئەكتیڤ‌و زیندەكی بەو‬ ‫حزبە داوە‪ ،‬ئ��ەوەش مانای ئەوەیە‬ ‫ێ حزب‬ ‫ه��ەر چۆنێك هەبێت ن��اب � ‌‬ ‫خ��اوەن��ی ئایدیۆلۆجیا ن��ەب�ێ‌‪ ،‬وات��ە‬ ‫ئایدیۆلۆجیایەكی خراپیش لەبێ‬ ‫ئایدیۆلۆجیا باشترە‪ ،‬ئەو قەیرانانەی‬ ‫ڕووبەڕووی حزبە عەلمانیەكان بونەوە‬ ‫لەوە سەرچاوە دەگرێ‌‪ ،‬یەكێتی هەم‬ ‫ئایدیۆلۆجیایەكی توندی نەگونجاوی‬ ‫لەگەڵ كۆمەڵگەی سەر زەوی هەم‬

‫نەگونجاو لەگەڵ سروشتی میلەتی‬ ‫كورد هەڵگرت‪ ،‬ناو و سیاسەتی گشتی‬ ‫یەكێتی پ��ەی��ڕەوی ی��اس��ای دوەم��ی‬ ‫ماركسیەت (یەكێتیس ناكۆكی‪ -‬الوحدە‬ ‫والصراع) لەكاتێكدا ئەوە یاسا نیە‪،‬‬ ‫پەیڕەوكردنی وێرانكەرە بەتایبەتی‬ ‫بۆ (قۆناغی ڕزگ���اری) كە پێویستی‬ ‫بەمەركەزیەت‌و یەكڕێزی هەیە‪ ،‬ئەو‬ ‫بەناو (یاسا)یە بووە هۆی هەردەم‬ ‫ێ‬ ‫ش��ەڕی ب��راك��وژی‌و ب��وون��ی ملمالن ‌‬ ‫لەناو خودی باڵەكانی یەكێتیش تا‬ ‫ئێستاش كاریگەری ئەو ئایدیۆلۆجیایە‬ ‫باڵباڵێنی‌و دەستەگەری وای لەو حزبە‬ ‫خەباتگێڕە كردوە‪ ،‬لەنێوان دەزگاكان‌و‬ ‫كەرتە عەسكەریەكان‪ ،‬باڵی زیندان‌و‬ ‫باڵی دەرەوە‪ ،‬عێراقچی‌و كوردستان‬ ‫چی‪ ،‬بزوتنەوەو كۆمەڵە‪ ،‬بووە هۆی دوو‬ ‫ئینشقاقی گەورە‪ ،‬خەڵكێكی زۆریش‬ ‫بەهۆی ئەو دوو بەرەكیانە تەسلیم‬ ‫بوونەوەو بوونە چەكداری حكومەت‪.‬‬ ‫ه����ەر ل���ەچ���وارچ���ێ���وەی ب��ن��ەم��ا‬ ‫ماركسیەتەكەو بەپێی (تاكتیكی‬ ‫پ��رۆل��ی��ت��اری) ه��ەن��گ��اوەك��ان��ی ه��ەرە‬ ‫سەرەتایشی جێی گومان بوو‪ ،‬لەالیەك‬ ‫مام جالل نامەی بۆ بارزانی ناردو‬ ‫تیایدا باسی ل��ەوە كردبوو كە ئەو‬ ‫شۆرشە نوێیە دژ بە ئەوان نیە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫پاراستنی سەروەریەكانیشیانە‪ ،‬كەچی‬ ‫هەر لەیەكەم بەیانی دامەزراندندا‬ ‫یەكێتی‪ ،‬پ��ارت �ی‌و ب��ارزان��ی لەگەڵ‬ ‫دوژمنان ڕێز دەكا‪.‬‬ ‫ل���ەن���ێ���وان ‪1983 -1980‬‬ ‫زیادەڕەویەكی زیاتر لەسەر (تەوەری‬ ‫دووەم‪ -‬فكری) كراو (تەوەری یەكەم‪-‬‬ ‫كوردایەتی) ت��ەواو فەرامۆش كراو‪،‬‬ ‫ج��ارج��ار ب��ەڕەج��ع�ی‌و ڕەگەزپەرستی‬ ‫ل��ەق��ەڵ��ەم دەدرا ل��ەچ��او خەستی‬ ‫ماركسیەتەكەیان‪ ،‬بۆیە كە نووسین‌و‬ ‫فەرهەنگەكانیان ناوی (نەتەوەیی)‬ ‫بەدەگمەن تیانەبوو‪ ،‬هەتا سرودی‬ ‫(ئ���ەی ڕەق��ی��ب) گ���ۆڕا ب��ە س���روودی‬ ‫(ئینتەرناشیونال)*‪ ،‬بەو شێوە ئامانجە‬ ‫كوردستانیەكان كرانە ئامرازی خزمەت‬ ‫بۆ فكری ماركسیەت‪ ،‬لەگەڵ زۆر خاڵی‬ ‫تر كەلەو دەرفەتە كورتە ب��وار نیە‬ ‫هەموی باس بكەین‪.‬‬ ‫ل��ەالی��ەك��ی ت��ر ڕەوت����ی گ��ەش��ەی‬ ‫ناكۆكی‌و پێشبڕكێی باڵەكان دەبووە‬

‫دۆسییە‬ ‫هۆی گەشەسەندنی یەكێتیش‪ ،‬واش‬ ‫داڕشترابوو كە لەكۆتاییدا حزبێكی‬ ‫پێشڕەوی ماركسیانەی لێ‌ دەربچوو‬ ‫بوایەو یەكێتی كۆتایی بهاتبایە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫وەك باوە ئەزمونەكە لە دەباڵ كوژایەوە‪،‬‬ ‫بۆیە لە كۆنگرەی (‪ )1‬یەكێتی جارێكی‬ ‫تر عەقیدەی لەسەر ئاستی مەدرەسە‬ ‫گۆڕا بۆ سۆشیال دیموكراسی كە زۆر‬ ‫جیایە لەماركسیەت‌و‪ ،‬لەوێش جارێكی‬ ‫تر بۆ ج��ۆرە سۆشیالیستیەكی تر‪،‬‬ ‫هەروەك لەكۆنگرەی دووەمی (ی‪.‬ن‪.‬ك)‬ ‫هاتووە‪ ،‬دیسان لەدوای ئەزموونێكی‬ ‫دوورودرێ��ژ لەجەمسەری ماركسیەت‬ ‫بەرەو جەمسەری دژەكەی لەسۆشیال‬ ‫–دی��م��وك��راس��ەوە بۆ ب���ازاڕی ئ��ازادو‬ ‫لیبرالیەت‌و بەهاكانی تری روژئاوایی‪،‬‬ ‫كە پێشتر زۆری زەم كردبوو‪ ،‬لەیەكەم‬ ‫بەیانیەوە تادوایی‪ ،‬ئیتر جارێكی تر بێی‬ ‫بۆ خەڵكی بسەلمێنی كە چی كردوومەو‬ ‫چی گوتوومانە هەمووی هەڵە بووە‬ ‫یاخود پێچەوانە بووە‪ ،‬هەتا سكرتێری‬ ‫گشتی لەئاهەنگی یەكگرتنەوەی باڵی‬ ‫ئااڵی ش��ۆڕش‌و یەكێتی ووتی (ئێمە‬ ‫شێت بووین))!!‪ ،‬راستە ئەوە بوێری‌و‬ ‫سادەیە‪ ،‬بەاڵم لەالیەكی تریش كار‬ ‫لەكیانی سیاسی‌و متمانەو ئەخالقی‬ ‫سیاسیش دەك���ا‪ ،‬ئ��ەوان��ە هەمووی‬ ‫بوونە پێشەكی س��ازدراو بۆ ئەوەی‬ ‫ب��ەرژەوەن��دی تایبەتی‌و خۆویستی‬ ‫جێگەی بەرژەوەندی گشتی‌و مەبادیئی‬ ‫بگرێتەوە‪ ،‬لەنێو سەركردایەتیش ئەو‬ ‫بنەمایە شەرعیەتی پێ‌ دراو دەووترا‬ ‫(لەشاخ مەبادیئو لەشاریش مەساڵح)‬ ‫ئیتر ل��ەدوای ئەوە هەموو ئەگەرێك‬ ‫لەگینە‪ ،‬سەنگەر گواستنەوە‪ ،‬گەندەڵی‪،‬‬ ‫تلیاك‪ ،‬خیانەت‪ ،‬دزی‪ ،‬رێگری‪ ،‬بەرتیل‪...،‬‬ ‫هتد باڵو بیتەوە‪.‬‬ ‫تا وایلێهات ئەو نوختە سەلبیانەی‬ ‫كە لیستی كرد بوو لەسەر پارتی‌و‬ ‫بووە پاساو بۆ دروستبوونی یەكێتی‪،‬‬ ‫زۆربەی لەخۆی پەیدا بۆوە بەتایبەتی‬ ‫لەدوای ڕاپەڕین‪ ،‬لەوانە‪:‬‬ ‫پاوان كردنی گۆرەپان‪.‬‬ ‫أ‌‪ -‬‬ ‫ب‌‪ -‬تاك ڕەوی‪.‬‬ ‫ج‪ -‬پەیوەندی بەئەمریكاو ڕۆژئاواو‬ ‫ئیستعمار‪.‬‬ ‫د‪ -‬خێلەكیانە‪.‬‬ ‫ع‪ -‬نەبوونی ستراتیجیەت‪.‬‬

‫ق‪ -‬كەمی هۆشیاری‪.‬‬ ‫ئیتر پاساوی جیای نەما‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫لەوساتەی نوسینی ئەو دێرانە شتێكی‬ ‫فكری جیا لەنێوانیان نەماوە‪ ،‬ئێستا‬ ‫بەرنامە سیاسیەكانی ناو (ی‪.‬ن‪.‬ك)‬ ‫بگۆڕنەوە سەربەسەر لەگەڵ (پ‪.‬د‪.‬ك)‬ ‫دەبینی هەریەكە ج��ەم��اوەرەك��ەی‬ ‫هەرماوە‪ ،‬دەبوایە ئەو خەڵكەی بەدوای‬ ‫بەرنامەی حزبەكە بن نەك شەخسی كە‬ ‫گەورەترین خەلەلی مەبدەئیەو زیاتر‬ ‫مانای نەمانی گرنگی ئایدیۆلۆژیاو‬ ‫بەرنامەی سیاسی‌و مەبادیئەكانە‬ ‫لەچاو ب��ەرژەوەن��دی تایبەتی‌و زۆرو‬ ‫بۆری‌و لێشاوی ستوونی‪ ،‬مادام هەریەك‬ ‫حزب (پارتییەكە) بوونایە نەك حزبێكی‬ ‫تر دروست بكەن‪ ،‬كە ئێستا بەڕوونی‬ ‫دەركەوت تەنیا دابەشكردنی كوردە‪،‬‬ ‫با نموونەیەك وەرگرین‪ :‬لەیەكەم‬ ‫هەڵبژاردنی كوردستان ‪1992‬یەكێتی‬ ‫دروشمی فیدراڵی بوو كەچی پارتی‬ ‫ئ��ۆت��ۆن��ۆم��ی ب���وو‪ ،‬وەك دەزان��ی��ن‬

‫بوون بەحزبی یەكسەر ئەو مانایە‬ ‫دەبەخشێ‌‪ ،‬وات��ە گیرفان پڕكردن‪،‬‬ ‫سەرپێچی‪ ،‬زۆرداری لەخەڵك بكەیت‪،‬‬ ‫ئیمتیازی مادیت پێ‌ بدرێ‌‌و خانوو و‬ ‫كۆشك‌و تەالر دروست بكەی‪ ،‬ڕێ بگری‪،‬‬ ‫ل��ەس��ەرووی یاسا ب�ێ‌‪ ،‬ئەگەر لەوێ‌‬ ‫ئەو ئیمتیازانە نەما ئەوا سەنگەری‬ ‫بگوازێتەوە بۆالیەكی تر كە زیاتری‬ ‫پێ‌ دەدا‪ ،‬ئیتر ئەو جۆرە كارە وا باوی‬ ‫وەرگرتووەو ئەگەر پێی دەوڵەمەند‬ ‫بوو دەڵێن (بۆخۆی عاقڵە) بووە پیاو!‬ ‫ئ��ەوە زۆر ترسناكە ئەگەر پێوانەی‬ ‫حزبی‌و ج��ەم��اوەری وای بەسەربێ‌‪،‬‬ ‫جا نازانرێ‌ ئەوكاتی چاكسازی چۆن‬ ‫بكەی‪ ،‬لەراستیدا ئەگەر لیستێكی‬ ‫بەراوردی سەرتاسەری لە (ی‪ .‬ن‪ .‬ك)ی‬ ‫شاخ‌و ئێستای بكەیت‪ ،‬دەبینی زۆربەی‬ ‫هەرە زۆری خاڵە بنچینەكانی نەك هەر‬ ‫گۆڕاوە‪ ،‬بەڵكو پێچەوانەش بووەتەوە‪،‬‬ ‫هەموو بوارەكانی فكری‪ ،‬سیاسی‪،‬‬ ‫مەنهەجی‪ ،‬ئ��اب��ووری‪ ،‬كۆمەاڵیەتی‪،‬‬

‫بەو شێوە ئامانجە كوردستانیەكان‬ ‫كرانە ئامرازی خزمەت بۆ فكری ماركسیەت‬ ‫لەریفراندۆمەكاندا دەركەوت ‪95%‬ی‬ ‫لەگەڵ سەربەخۆیی ب��وون‪ ،‬كەواتە‬ ‫بەهەموو پێوانەیەك دەبوایە دەنگی‬ ‫فیدراڵی زاڵ بیت بەسەر ئۆتۆنۆمی‪،‬‬ ‫كەچی پێچەوانە دەرچ���وو‪ ،‬بڕێكی‬ ‫باش دەنگی پارتی زیاتر بوو‪ ،‬ئەوەش‬ ‫گوزارش لەكۆمەڵێك مانای سیاسی‌و‬ ‫فەرهەنگی‌و كۆمەاڵیەتی قووڵ دەكا‪.‬‬ ‫سەرەنجام‌و شكست‬ ‫بەگشتی ئێستا حزبی دەسەاڵتدار‬ ‫لەقەیرانی سەختدایە‪ ،‬وەك بڵێی لەژێر‬ ‫(ئینعاش)دایە‪ ،‬ئینعاشی دەس��ەاڵت‪،‬‬ ‫هەر لەدەسەاڵت جیای كەیتەوە واتە‬ ‫لەئینعاشت جیاكردەوەو مەرگە‪ ،‬بۆ‬ ‫وایە؟ چونكە مقەوەماتی حزبی نەماوە‪،‬‬ ‫حزب لەبنەچەدا هەروەك واش (ی‪.‬ن‪.‬ك)‬ ‫دروست بووە‪ ،‬خاوەن ئایدیۆلۆژیایە‬ ‫بەپێی (عقد فكری‌وسیاسی) لەگەڵ‬ ‫خەڵكی گرێبەست دەك��ا ن��ەك بە‬ ‫(عقدی گیرفان)‪ ،‬ئێستا دەبینین‬

‫فەرهەنگی‪ ،‬دەگ��رێ��ت��ەوە‪ ،‬كەواتە‬ ‫ئێستا پرسیاری زانستی لەبارەی‬ ‫ه��ەردوو حزبی دەسەاڵتدار ئەوەیە‪،‬‬ ‫ئەو تۆپەڵە خەڵكە چین؟ ئایا حزبین‪،‬‬ ‫لەسەر چ بنچینەیەك یەكیان گرتووە؟‬ ‫بیروبڕواو ئایدیۆلۆجیاو مەدرەسەیە‬ ‫یاخود بەرژەوەندیە؟ ئەگەر یەكەم‬ ‫بێت ئەوە حزبیەو سەالمەتە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫دووەمیش بێت ئەوە لەكۆمپانیای‬ ‫فرە ڕەگەزی (بچووككراو) دەچێ‌‪ ،‬ئەی‬ ‫كەواتە ئەو ناكۆكی‌و دەمارگیریە‬ ‫لەسەرچی بوو لەشاخ‌و شار ڕوویدا؟‬ ‫تا بەپرسیار ق��ووڵ بیەوە وەاڵم��ی‬ ‫ترسناكترت دەست دەكەوێ‌‪ ،‬كە لەسەر‬ ‫سكە تەواو دەرچووەو ئیتر چاكسازی‬ ‫پێویستە‪ ،‬چاكسازیش لەسەر بنچینەی‬ ‫ئایدیۆلۆجیایەك دەك��رێ‌ كە نەبێ‌‬ ‫دەبێتە نەخۆشی بێچارەو ئەوەش‬ ‫سەرەنجامێكی لۆجیكی هەڵبژاردنی‬ ‫ئەو جارە بوو‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪27 No:‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫لەكۆنگرەی یەكەم بۆ سێیەم تاڵەبانی ‪ %450‬دەسەاڵت‬

‫تاڵەبانی‪ ،‬سكرتێری خاوەن دەسەاڵت‬ ‫راپۆرتی‪ :‬محەمەد ساالر (پاشا)‬

‫دەس��پ��ێ��ك��ی خ��ەب��ات��ی سیاسی‬ ‫تاڵەبانی دەگەرێتەوە بۆ ساڵی ‪،1945‬‬ ‫لەرێگەی جموجۆڵی خوێندكارییەوە‬ ‫دەس��ت��ی ب��ەك��اری سیاسی ك���ردوە‪،‬‬ ‫بەمەش بەتەنیا تەمەنی سیاسی‬ ‫خۆی لەسەرجەم حیزبە سیاسیەكانی‬ ‫سەر گۆرەپانی كوردستان گەورەترە‪،‬‬ ‫گ��ەر ب����ەراوردی بكەین بەتەمەنی‬ ‫حیزبە سیاسیەكان پارتی ‪،1946‬‬ ‫یەكێتی ‪ ،1975‬سۆسیالست ‪،1976‬‬ ‫زەحمەتكێشان ‪ ،1985‬بزوتنەوەی‬ ‫ئیسالمی ‪ ،1987‬یەكگرتوی ئیسالمی‬ ‫‪ ،1994‬كۆمەڵی ئیسالمی ‪،2001‬‬ ‫بزوتنەوەی گۆران ‪.2009‬‬ ‫تاڵەبانی یەكەمین وێستگەی‬ ‫خەباتی سیاسی لەپارتی دیموكراتی‬ ‫ك��وردس��ت��ان��ەوە دەس��ت پ��ێ دەك��ات‪،‬‬ ‫لەنێوان (‪ 1947‬بۆ ‪ )1974‬لە ئۆرگانە‬

‫لە كۆنگرەی‬ ‫یەكەم تەنها (‪)4‬‬ ‫دەسەاڵتی هەبوە‪،‬‬ ‫لەكۆنگرەی دووەم‬ ‫بۆ (‪ )12‬دەسەاڵت‪،‬‬ ‫لەدواین كۆنگرەش‬ ‫بەرزبوەوە بۆ (‪)22‬‬ ‫دەسەاڵتی نوسراو‬ ‫‪28‬‬

‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫جیاوازەكانی پارتیدا ك��اری سیاسی‬ ‫ك��ردوە‪ ،‬جگە لە (‪ 1965‬بۆ ‪)1970‬‬ ‫باقی ساڵەكانی دی لەژێر فەرماندەیی‬ ‫و رابەرێتی بارزانی سیاسەتی كردوە‪.‬‬ ‫دواتر لە ساڵی (‪ )1975‬پارتێكی نوێی‬ ‫بەنێو یەكێتی نیشتیمانی كوردستان‬ ‫دامەزراند‪ ،‬بەدرێژایی تەمەنی یەكێتی‬ ‫لەساڵی (‪ 1975‬ب��ۆ ‪ )1992‬وات��ە‬ ‫لەماوەی (‪ )17‬ساڵی تەمەنی شاخدا‬ ‫ل��ەس��ەرج��ەم ك��ۆب��ون��ەوەك��ان��دا وەك‬ ‫ێ ركابەر بە دەسەاڵتێكی‬ ‫سكرتێر ب ‌‬ ‫ێ سنورەوە دیاریكراوە‪ ،‬دواتر لەهەر‬ ‫ب‌‬ ‫ێ كۆنگرەكەی یەكێتی (‪ 1992‬و‬ ‫س‌‬ ‫ێ ركابەر بە سكرتێر‬ ‫‪ 2001‬و ‪ )2010‬ب ‌‬ ‫هەڵبژێراوەتەوە‪.‬‬ ‫بەدرێژای تەمەنی یەكێتی ملمالنێی‬ ‫توند هەبوە لەنێوان سەركردەكانی‪،‬‬ ‫چونكە بۆ خۆی پێكهاتەكەی كەسانی‬ ‫ج��ی��اواز ب��ون ل��ەب��ی��رورای سیاسی‌و‬ ‫ف��ی��ك��ری‌و رۆش��ن��ب��ی��ری‪ ،‬بەشێكی‬ ‫ملمالنێكان لەالیەن تاڵەبانیەوە كاری‬ ‫لەسەر كراوە‪.‬‬ ‫ئ��ەو توانیوێتی هاوسەنگیەك‬ ‫ل��ەن��ێ��وان ك��ەس��ای��ەت �ی‌و باڵەكانی‬ ‫یەكێتیدا دروس����ت ب��ك��ات‪ ،‬ج��ۆرە‬ ‫هاوكێشەیەك دروست بوە بەهێزبونی‬ ‫هەر سەركردەیەك پابەند بووە بەبێ‬ ‫هێزی رك��اب��ەرەك��ەی‪ ،‬دەستكەوتنی‬ ‫ب��ەرژەوەن��دی هەر یەكێكیان پابەند‬ ‫بوە بە لەدەستدانی بەرژەوەندی ئەوی‬ ‫دی‪ ،‬بەجۆرێك گەشتوەتە ئاستێك‬ ‫سەركردایەتی یەكێتی بەتاك تاك‌و‬ ‫ب��ەگ��روپ گ��روپ هێندەی خەریكی‬ ‫ملمالنێی یەكدی بون هێندە خەریكی‬ ‫بەهێزكردنی حیزبەكەیان نەبوون‪،‬‬ ‫دوای نەخۆش كەوتنی تاڵەبانیش‬ ‫ئەمە بەرونی دەركەوت‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی ل��ەم راپ��ۆرت��ەدا ئ��ام��اژەی‬ ‫پێكراوە پێگەو سەنگ‌و دەسەاڵتی‬ ‫تاڵەبانیە ل��ەپ��ەی��رەو و پرۆگرامی‬

‫ن��اوخ��ۆی ئ��ەو ح��ی��زب��ەدا‪ ،‬بەجۆرێك‬ ‫ل��ە ك��ۆن��گ��رەی ی��ەك��ەم تەنها (‪)4‬‬ ‫دەسەاڵتی هەبوە‪ ،‬لەكۆنگرەی دوەم‬ ‫دەسەاڵتەكانی زیادیكردوە بۆ (‪)12‬‬ ‫دەسەاڵت‪ ،‬لەدواین كۆنگرەش كێرڤی‬ ‫دەسەاڵتەكانی ب��ەرزب��وەوە بۆ (‪)22‬‬ ‫دەسەاڵتی نوسراو‪.‬‬ ‫كۆنگرەی یەكەم‬ ‫كۆنگرەی یەكەمی یەكێتی لە‬ ‫(‪27‬ی كانونی دووەمی ‪ )1992‬سەرەتا‬ ‫ل��ەش��اری سلێمانی‌و دوات��ر لەشاری‬ ‫هەولێر بەئامادەبونی (‪ )793‬ئەندام‬ ‫درێ���ژەی ب��ەك��ارەك��ان��ی داو پەیروە‬ ‫پرۆگرامێكی نوێی بۆ یەكێتی پەسەند‬ ‫كرد‪.‬‬ ‫یەكەمین پەیرەوی ناوخۆی یەكێتی‬ ‫لە (‪ )33‬الپ��ەرە پێك دێ��ت داب��ەش‬ ‫دەبێت بۆ دوو بەش پەیرەوی ناوخۆ و‬ ‫بەرنامە‪ ،‬پەیرەوی ناوخۆ پێك دێت لە‬ ‫(‪ )10‬مادە‪ ،‬لەمادەی (‪ )9‬دەسەاڵتەكانی‬ ‫سكرتێری گشتی دی��اری��ك��ردوە بەم‬ ‫شێوەیە‪:‬‬ ‫أ‪ .‬ل�����ەالی�����ەن ك���ۆم���ی���ت���ەی‬ ‫سەركردایەتیەوە هەڵئەبژێرێت‪.‬‬ ‫ب‪ .‬ئەرك‌و دەسەاڵتەكانی‪:‬‬ ‫‪ .1‬ئامادەكردنی راپۆرتی گشتی‬ ‫ب���ۆ ك��ۆب��ون��ەوەك��ان��ی ك��ۆم��ی��ت��ەی‬ ‫سەركردایەتی‪.‬‬ ‫‪ .2‬دان����ان����ی ك�����ات‌و ش��وێ��ن��ی‬ ‫كۆبونەوەكانی مەكتەبی سیاسی‌و‬ ‫كۆمیتەی سەركردایەتی‪.‬‬ ‫‪ .3‬لەكاتی وەك ی��ەك دەنگیدا‬ ‫سكرتێر لەهەر الیەك بوو ئەو الیە‬ ‫بەزۆرینە دائەنرێت‪.‬‬ ‫‪ .4‬بەناوی (ی‪.‬ن‪.‬ك)ەوە لێدوان بدات‬ ‫لەچوارچێوەی سیاسەتی یەكێتیدا‪.‬‬ ‫كۆنگرەی دووەم‬ ‫كۆنگرەی دوەمی یەكێتی لە(‪30‬ی‬ ‫كانونی دوەم��ی ‪ )2001‬لەسلێمانی‬ ‫بەئامادەبونی (‪ )1247‬ئەندام گرێدرا‪،‬‬

‫دۆسییە‬

‫تەكانی زیادیكردوە‬

‫ێ سنور‬ ‫تی ب ‌‬

‫پەیرەوی ناوخۆی كۆنگرەی دووەم‬ ‫پێكدێت لە (‪ )19‬الپ��ەرە‪ ،‬كۆمەڵێك‬ ‫گۆرانكاری ب��ەس��ەردا هاتوە ل��ەروی‬ ‫پێكهاتەو رێكخستن‌و دەسەاڵتەكانەوە‬ ‫وە ل��ە(‪ )11‬م��ادە پێك دێ��ت‪ ،‬مادەی‬ ‫(‪ )8‬باس لەدەسەاڵتەكانی سكرتێری‬ ‫گشتی دەكات‪ ،‬بەم شێوەیە‪:‬‬ ‫لەالیەن كۆنگرەوە هەڵدەبژێرێت‬ ‫ئەرك و دەسەاڵتەكانی‪:‬‬ ‫‪ .1‬س��ەرپ��ەرش��ت��ی ك��ۆب��ون��ەوەی‬ ‫كۆمیتەی سەركردایەتی‌و مەكتەبی‬ ‫سیاسی دەكات‪.‬‬ ‫‪ .2‬رێنوێنی س��ەرج��ەم ك��اروب��اری‬ ‫دام��ودەزگ��اك��ان��ی (ی‪.‬ن‪.‬ك) دەك��ات‬ ‫بەهاوكاری مەكتەبی سیاسی‪.‬‬ ‫‪ .3‬چ��اودێ��ری مەكتەبی دارای��ی‌و‬ ‫ئیدارەی گشتی‪.‬‬ ‫‪ .4‬سەرپەرشتی دەزگ��ای چاودێری‬ ‫دارایی‪.‬‬ ‫‪ .5‬چ���اودێ���ری جێبەجێكردنی‬ ‫بریارەكانی كۆمیتەی سەركردایەتی‌و‬ ‫مەكتەبی سیاسی‪.‬‬ ‫‪ .6‬س���ەرپ���ەرش���ت���ی س���ەرج���ەم‬ ‫پەیوەندییە كوردستانی‌و نیشتیمانی‌و‬ ‫نێو نەتەوەییەكان‪.‬‬ ‫‪ .7‬ئامادەكردنی راپۆرتی گشتی‬ ‫ب���ۆ ك��ۆب��ون��ەوەك��ان��ی ك��ۆم��ی��ت��ەی‬ ‫سەركردایەتی‌و كۆبونەوەی فراوان‌و‬ ‫كۆنگرەی گشتی‪.‬‬ ‫‪ .8‬كات‌و شوێنی كۆبونەوەكانی‬ ‫م��ەك��ت��ەب��ی س��ی��اس��ی‌و كۆمیتەی‬ ‫سەركردایەتی دیاری دەكات‪.‬‬ ‫‪ .9‬لەكاتی وەك یەكی دەنگیدا‬ ‫سكرتێری گشتی لەهەر الیەك بوو ئەو‬ ‫الیە بەزۆرینە دادەنرێت‪.‬‬ ‫‪ .10‬دوان بەناوی (ی‪.‬ن‪.‬ك)ەوە‬ ‫لەچوارچێوەی سیاسەتە گشتیەكاندا‪.‬‬ ‫‪ .11‬لەكاتی پێویستدا لەئەندامانی‬ ‫مەكتەبی سیاسی جێگر بۆ خۆی دیاری‬ ‫دەكات‪.‬‬

‫تاڵەبانی لەکۆنگرەی سێیەمی حزبەکەی لە ‪2010‬‬

‫‪ .12‬ف��ەرم��ان��دەی گشتی هێزی‬ ‫پێشمەرگەی كوردستانە‪.‬‬ ‫كۆنگرەی سێیەم‬ ‫ل��ە (‪1‬ی ح��وزەی��ران��ی ‪)2010‬‬ ‫لەسالرۆژی دامەزراندنی یەكێتیدا‬ ‫بەبەشداری (‪ )1578‬ئەندام‌و (‪)220‬‬ ‫چ��اودێ��ر سێیەمین كۆنگرەی خۆی‬ ‫بەست‪ ،‬كۆنگرەكە پاش (‪ )14‬رۆژ كۆتای‬ ‫بەئەركەكانی خۆی هێناو تاڵەبانی‬ ‫سێ بارە وەك سكرتێری گشتی‌و (‪)47‬‬ ‫كادیری وەك كۆمیتەی سەركردایەتی‬ ‫هەڵبژاردو پەیرەو و پرۆگرامێكی نوێی‬ ‫بۆ حیزبەكە پەسەند كرد‪.‬‬ ‫پەیرەوی ناوخۆی پەسەندكراوی‬ ‫سێیەمین كۆنگرەی یەكێتی جیاواز‬ ‫لەهەردوو كۆنگرەكەی دی فراوانترو‬

‫رونتر بوو‪ ،‬پەیرەوەكە لە (‪ )60‬الپەرە‬ ‫پێك دێت‌و (‪ )34‬الپ��ەرەی بەرنامەی‬ ‫حیزبەكەیەو (‪ )26‬الپەرەی پەیرەوی‬ ‫ناوخۆیە‪.‬‬ ‫پرۆگرامەكە لە (‪ )68‬م��ادە پێك‬ ‫دێت‪ ،‬لەمادەكانی (‪ 24‬بۆ ‪ )29‬باس‬ ‫لە سكرتێری گشتی دەك��ات‪ ،‬مادەی‬ ‫(‪ )27‬باس لەئەرك‌و دەسەاڵتەكانی‬ ‫سكرتێری گشتی دەكات‪ ،‬بەم شێوەیە‪:‬‬ ‫‪ .1‬بەرپرسیارە لەجێبەجێكردنی‬ ‫بریارو سیاسەتەكانی (ی‪.‬ن‪.‬ك)‪.‬‬ ‫‪ .2‬ل��ەئ��ەن��دام��ان��ی ك��ۆم��ی��ت��ەی‬ ‫س��ەرك��ردای��ەت��ی ج��ێ��گ��ر ب��ۆ خ��ۆی‬ ‫دی��اری دەك���ات‌و دەتوانێت بەشێك‬ ‫لەدەسەاڵتەكانی پێبدات‪.‬‬ ‫‪ .3‬ك��ان��دی��دەك��ان��ی دەس��ت��ەی‬ ‫‪2‬‬ ‫‪29 No:‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫كارگێر پێشنیار دەكات بۆ كۆمیتەی‬ ‫سەركردایەتی‪.‬‬ ‫‪ .4‬نوێنەرایەتی (ی‪.‬ن‪.‬ك) لەگشت‬ ‫كۆرو كۆبونەوە سیاسیەكاندا دەكات‪.‬‬ ‫‪ .5‬فەرمانی دان��ان��ی ئەندامانی‬ ‫كۆمیتەی سەركردایەتی‌و لێپرسراوانی‬ ‫دەزگاكان لەپۆستەكانیان دەردەكات‪.‬‬ ‫‪ .6‬بەرپرسیارە لەجێبەجێكردنی‬ ‫بریارەكانی كۆنگرەو ئەنجومەنی‬ ‫سەركردایەتی‪.‬‬ ‫‪ .7‬س��ەرۆك��ای��ەت��ی ك��ۆب��ون��ەوەی‬ ‫كۆمیتەی سەركردایەتی دەكات‪.‬‬ ‫‪ .8‬لێدوان بەناوی (ی‪.‬ن‪.‬ك) دەكات‪.‬‬ ‫‪ .9‬ئ��ەن��دام��ێ��ك��ی ك��ۆم��ی��ت��ەی‬ ‫سەركردایەتی بەوتەبێژی كۆمیتەی‬ ‫سەركردایەتی دیاری دەكات‪.‬‬ ‫‪ .10‬ب��ەرپ��رس��ە‬

‫‪30‬‬

‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫لەرێكخستنی كاروباری دارایی‪ ،‬داهات‪،‬‬ ‫سەرپەرشتیكردنی دەزگ��ای چاودێری‬ ‫دارایی‌و دەزگا تایبەتیەكان‪.‬‬ ‫‪ .11‬لەكاتی وەك یەكی دەنگدا‬ ‫سكرتێری گشتی لەهەر الیەك بوو ئەو‬ ‫الیە بەزۆرینە دادەنرێت‪.‬‬ ‫‪ .12‬س��ەرپ��ەرش��ت��ی س��ەرج��ەم‬ ‫پەیوەندیە كوردستانی‌و نیشتیمانی‌و‬ ‫نێو نەتەوەییەكان دەكات‪.‬‬ ‫‪ .13‬بۆی هەبێت ئەنجومەنێكی‬ ‫راوێژكاری دابنێت لە (‪ )5‬كەس‪.‬‬ ‫‪ .14‬راپۆرتی گشتی بۆ كۆنگرەو‬ ‫پلینیۆم ئامادە دەكات‪.‬‬ ‫جگە لەو دەسەاڵتانەی كە مادەی‬ ‫(‪ )27‬بەسكرتێری گشتی داوە‪ ،‬چەند‬ ‫ب��ەج��ی��ا‬ ‫م��ادەی��ەك��ی دیكە‬ ‫ج����ی����ا‬

‫دەسەاڵتیان پێداوە‪ ،‬لەوانە‪:‬‬ ‫ لە مادەی (‪ )15‬برگەی (ه) هاتوە‬‫«سكرتێری گشتی ب��ەراوێ��ژ لەگەڵ‬ ‫ئەنجومەنی سەركردایەتی‪)120( ،‬‬ ‫ئەندامی كۆنگرە دیاریدەكات»‪.‬‬ ‫ لە مادەی (‪ )16‬هاتوە « (‪)100‬‬‫چاودێر لەكەسانی پسپۆری ب��واری‬ ‫جیاجیادەكرێت بانگهێشت بكرێن‬ ‫بەبریاری سكرتێری گشتی‌و بەراوێژ‬ ‫لەگەڵ كۆمیتەی سەركردایەتی بۆ‬ ‫راوێژكردنی كاروبارەكانی كۆنگرە‪،‬‬ ‫كەمافی دەنگدانیان نابێت»‪.‬‬ ‫ لە مادەی (‪ )21‬برگەی (‪ )2‬هاتوە‬‫« لەسەر داوای سكرتێری گشتی یان‬ ‫¾ ئەندامانی كۆمیتەی سەركردایەتی‬ ‫یان ¾ ئەندامانی ئەنجومەنی ناوەند‬ ‫كۆنگرەی نائاسایی دەبەسترێت»‪.‬‬ ‫ ل��ە م���ادەی (‪ )22‬ب��رگ��ەی (‪)1‬‬‫هاتوە «بەمەبەستی پێداچونەوەی‬ ‫كاروبارەكانی (ی‪.‬ن‪.‬ك) و وەرگرتنی‬ ‫بیرورای زۆرترین ژمارەی ئەندامانی‬ ‫لێپرسراو و لەسەر داوای سكرتێری‬ ‫گشتی یان ‪ 3/2‬ئەندامانی كۆمیتەی‬ ‫سەركردایەتی یان ‪ 3/2‬ئەندامانی‬ ‫ئ��ەن��ج��وم��ەن��ی ن���اوەن���د پلینێۆم‬ ‫دەبەسترێت»‪.‬‬ ‫ لە مادەی (‪ )29‬هاتوە «كۆنگرە‬‫ئەندامانی كۆمیتەی سەركردایەتی‬ ‫ك��ەپ��ێ��ك دێ���ت ل��ە (‪ )50‬ئ��ەن��دام‬ ‫هەڵدەبژێرێت‪ ،‬لەوانە (‪ )45‬ئەندام‬ ‫بەسكرتێری گشتیەوە هەڵدەبژێردرێن‌و‬ ‫(‪ )5‬ئەندامیان لەسەر داوای سكرتێری‬ ‫گشتی كۆمیتەی سەركردایەتی دیاریان‬ ‫دەكات»‪.‬‬ ‫ لەمادەی (‪ )33‬برگەی (‪ )2‬هاتوە‬‫«لەسەر بانگهێشتی سكرتێری گشتی‬ ‫یان لەسەر داوای النی كەم نیوەی‬ ‫ئەندامانی كۆمیتەی سەركردایەتی‬ ‫دەت��وان��ێ��ت ك��ۆب��ون��ەوەی نائاسایی‬ ‫بكات»‪.‬‬ ‫ لە مادەی (‪ )37‬برگەی (‪ )1‬هاتوە‬‫«ئەنجومەنی ن��اوەن��د پێكدێت لە‬ ‫(‪ )101‬ئەندام‪ ،‬كە (‪ )81‬ئەندامیان‬ ‫بەهەڵبژاردن دەبێت‌و (‪ )20‬ئەندامیان‬ ‫لەالیەن سكرتێری گشتیەوە دیاری‬ ‫دەك��رێ��ن‪ ،‬ب��ەرەچ��اوك��ردن��ی ناوچە‬ ‫جیاجیاكان‌و پێوانەكانی كەسایەتی‌و‬ ‫پسپۆری شارەزاییە جیاوازەكان»‪.‬‬

‫دۆسییە‬ ‫ لە مادەی (‪ )38‬هاتوە «سكرتێری‬‫ئەنجومەنی ناوەند پەیوەندی ئۆرگانی‬ ‫راستەوخۆی لەگەڵ سكرتێری گشتیدا‬ ‫دەب��ێ��ت‌و ل��ەس��ەر داوای سكرتێری‬ ‫گشتی‌و لەكاتی پێویستدا دەتوانێت‬ ‫بەشداری كۆبونەوەكانی مەكتەبی‬ ‫سیاسی بكات»‪.‬‬ ‫جیاوازیەكان‬ ‫ئ���ەوەی جێگەی ئ��ام��اژەی��ە ئەو‬ ‫دەس��ەاڵت��ان��ەی پ��ەی��رەوی ن��اوخ��ۆی‬ ‫كۆنگرەی یەكەم بەسكرتێری گشتی‬ ‫یەكێتی داوە لەكۆنگرەی دووەم‌و‬ ‫سێیەمیش ه��ەر چ��وار دەسەاڵتەكە‬ ‫دووب����ارە ب���وەت���ەوە‪ ،‬بەشێوەیەك‬ ‫لەكۆنگرەی دووەم جیا لەو دەسەاڵتانە‬ ‫(‪ )8‬دەس��ەاڵت��ی دیكەی زی��ادك��ردوە‪،‬‬ ‫لەكۆنگرەی سێیەمیش جیا لەو چوار‬ ‫دەس��ەاڵت��ە (‪ )18‬دەس��ەاڵت��ی دیكەی‬ ‫زیادكردوە‪ ،‬بەمەش تێبینی زیادكردنی‬ ‫دەسەاڵتەكانی تاڵەبانی لەكۆنگرەی‬ ‫ی��ەك��ەم ب��ۆ س��ێ��ی��ەم ب��ە (‪)%450‬‬ ‫زیادیكردوە‪.‬‬ ‫كۆنگرەی دوەم و زیادكردنی‬ ‫دەسەاڵتەكان‬ ‫لەپەیڕەو و پرۆگرامی ناوخۆی‬ ‫كۆنگرەی دوەم��ی (ی‪.‬ن‪.‬ك) تێبینی‬ ‫زیادكردنی دەسەاڵتەكانی لەبواری‬ ‫(دارای��ی) دەدرێ��ت‪ ،‬بەجۆرێك برگەی‬ ‫(‪ )4،3‬لە مادەی (هەشتەم) كەتایبەتە‬ ‫بەدەسەاڵتەكانی سكرتێری گشتی‬ ‫ب���اس ل��ەم��اف��ی س��ك��رت��ێ��ری گشتی‬ ‫دەكات لەچاودێری كردنی مەكتەبی‬ ‫دارای��ی‌و ئیدارەی گشتی‪ ،‬هەروەها‬ ‫سەرپەرشتیكردنی دەزگ��ای چاودێری‬ ‫دارای��ی‪ ،‬دی��ارە مەبەست لەئیدارەی‬ ‫گشتی واتە سەرجەم ئەو كۆمپانیایانەی‬ ‫كەكاری بازرگانی بۆ (ی‪.‬ن‪.‬ك) دەكەن‪،‬‬ ‫ئ��ەوەی ل��ەم دوو برگەیەوە بۆمان‬ ‫دەردەك���ەوێ���ت تاڵەبانی سەرجەم‬ ‫دارایی یەكێتی كردوەتە ژێر ركێفی‬ ‫خ��ۆی��ەوە ب��ەج��ۆرێ��ك ب��ەرێ��وب��ردن‌و‬ ‫سەرپەرشتیكردنی دەزگ��ای چاودێری‬ ‫دارایی لەالیەن خۆیەوە بەرێوە براوە‪.‬‬ ‫ك���ۆن���ت���رۆڵ���ك���ردن���ی س���ەرج���ەم‬ ‫مەكتەبەكانی یەكێتی كەبەپێی‬ ‫پەیروی ناوخۆی كۆنگرەی دوەم لە‬ ‫(‪ )7‬مەكتەب پێكهاتبون ئەوانیش‬ ‫(م��ەك��ت��ەب��ی دارای������ی‌و ئ���ی���دارەی‬

‫گ��ش��ت��ی‪ ،‬م��ەك��ت��ەب��ی پ��ەی��وەن��دی��ی��ە‬ ‫نیشتیمانییەكان‪ ،‬مەكتەبی راگەیاندن‪،‬‬ ‫مەكتەبی رێكخراوە دیموكراتییەكان‪،‬‬ ‫مەكتەبی پەیوەندییەكانی دەرەوە‪،‬‬ ‫مەكتەبی مافی م���رۆڤ‪ ،‬مەكتەبی‬ ‫كۆمەاڵیەتی) ئەمەش بەپێی برگەی‬ ‫(‪ )2‬لەدەسەاڵتەكانی سكرتێری گشتی‬ ‫ئاماژەی پێداوە‪.‬‬ ‫كۆنگرەی سێیەم‌و نەمانی سنور‬ ‫ئەوەی جێگەی تێبینیە لەپەیرەوی‬ ‫ناوخۆی سێیەمین كۆنگرەی یەكێتی‪،‬‬ ‫جگە لەزیادكردنی دەسەاڵتەكانی‬ ‫كۆنترۆڵكردنی جومگە جیاوازەكان‪،‬‬ ‫بەم شێویە‪:‬‬ ‫ فراوانكردنی دەسەاڵتەكانی لەنێو‬‫كۆمیتەی سەركردایەتی‌و مەكتەبی‬ ‫س��ی��اس��ی‪ ،‬ئ��ەم��ەش ل��ە برگەكانی‬ ‫(‪ )2،3،5،6،7،9،11‬ل��ەم��ادەی (‪)27‬‬ ‫كەتایبەتە بەدەسەاڵتەكانی سكرتێری‬ ‫گشتی دەردەكەوێت‪.‬‬ ‫ ب��رگ��ەی (‪ )10‬لەهەمان م��ادە‬‫كەتایبەت ب��ە(دارای��ی) دوو جیاوازی‬ ‫دیاری هەیە لەگەڵ پەیڕەوی ناوخۆی‬ ‫كۆنگرەی دووەم‪ ،‬یەكەمیان كەباس‬ ‫لەدارایی دەك��ات لەكۆنگرەی دوەم‬ ‫باس لەچاودێریكردنی دارایی دەكات‬ ‫ب���ەاڵم ل��ەك��ۆن��گ��رەی سێیەم باس‬ ‫لەرێكخستنی دەكات‪ ،‬هەمو كەسیش‬ ‫دەزانێت جیاوازی (رێكخستن‌و چاودێری‬ ‫چیە)!‪.‬‬ ‫دوەم���ی���ان ل��ەك��ۆن��گ��رەی سێەم‬ ‫لەپاڵ ئەو برگەیە باس لەدەسەاڵتی‬ ‫سكرتێری گشتی دەكات لەرێكخستنی‬ ‫(دەزگ��ا تایبەتیەكان)‪ ،‬گەرچی ئەم‬ ‫دەس���ت���ەواژەی���ە الستیكیەو زی��اد‬ ‫لەمانایەك دەگ��رێ��ت ب��ەاڵم بەهەر‬ ‫جۆرێك شیتەڵ بكرێن ئەوا دەزگای‬ ‫زان��ی��اری ئەچێتە خانەی ئ��ەو دەزگ��ا‬ ‫تایبەتیانەوە‪.‬‬ ‫دەزگای زانیاری بەیەكێك لەهەرە‬ ‫هەستیارترین‌و گرنگترین ئەو جومگانە‬ ‫ئەژمار دەكرێت لەمێژوی یەكێتیدا‬ ‫ێ‬ ‫دوای راپ��ەری��ن‪ ،‬لەهیچ ك��ام لەس ‌‬ ‫پەیرەوی ناوخۆكەدا باس لەشوێن‌و‬ ‫ئ��ەرك‌و دەس��ەاڵت��ی دەزگ��ای زانیاری‬ ‫نەكراوە‪ ،‬جگە لەم دەستەواژەیە نەبێت‬ ‫كەلەم برگەیەدا ئاماژەی پێكراوە‪،‬‬ ‫شایەنی باسە دەزگای زانیاری لەالیەن‬

‫مام جەاللەوە لەسەرەتای نەوەدەكاندا‬ ‫پێكهێنراوەو راستەوخۆ پەیوەندی‬ ‫هەیە بەتاڵەبانیەوەو ل���ە(‪)2004‬‬ ‫ەوە دك��ت��ۆر خ��ەس��رەو گ��وڵ محمد‬ ‫بەرێوبەرێتی‌و بەیەكێك لەنزیكترین‬ ‫كەسەكان دادەن��رێ��ت لەتاڵەبانی‌و‬ ‫بنەماڵەكەیەوە‪.‬‬ ‫ئ��ەگ��ەرچ��ی ه��ۆك��ار گەلێك هەن‬ ‫وادەكەن كۆنگرە بۆ كۆنگرە یارمەتی‬ ‫ت��اڵ��ەب��ان��ی ب���دەن ب��ۆ زی��ادك��ردن��ی‬ ‫سنوری دەسەاڵتەكانی‪ ،‬بەاڵم رەنگە‬ ‫گرنگترینیان نەمانی ئەو كەسانە‬ ‫بێت لەیەكێتی كەخاوەن پێگەو نفوز‬ ‫بون‪ ،‬لەكۆنگرەی یەكەم بەیەكەمین‬ ‫كۆنگرە دادەنرێت لەمێژوی یەكێتیدا‬ ‫بەكۆنگرەی ت��وان��ەوەی باڵەكانیش‬ ‫دادەن����رێ����ت‪ ،‬ك��ۆن��گ��رەی دووەم‬ ‫پ��اش ش��ەری ن��اوخ��ۆ دێ��ت كەتەنها‬ ‫ل��ەم��ەك��ت��ەب��ی س��ی��اس��ی ه���ەر ی��ەك‬ ‫لە(قادری حاجی عەلی‌و مالزم عومەرو‬ ‫محمد شاكەلی‌و دارۆی شێخ نوری‌و‬ ‫حەسەن كوێستانی) تێدا نەمابوو‬ ‫جگە لەچەندین سەركردەی سەربازی‌و‬ ‫ئەندامانی ئەنجومەنی سەركردایەتی‪،‬‬ ‫كۆنگرەی سێیەمیش بەكۆنگرەی‬ ‫ركابەرەكانی‬ ‫گرنگترین‬ ‫نەمانی‬ ‫تاڵەبانی دادەنرێت بەوازهێنانی (‪)19‬‬ ‫ئەندامی كۆمیتەی سەركردایەتی جگە‬ ‫لەفەریدون عەبدولقادر كەدەستی‬ ‫لەكار كێشایەوەو جەبار فەرمانیش‬ ‫كۆچی دوای كردوە‪.‬‬ ‫ئ��ەم��ان��ەو چ��ەن��دی��ن��ی دی��ك��ەش‬ ‫هۆكار گەلێكن بۆ بونی تاڵەبانی‬ ‫ێ‬ ‫بەسكرتێرێكی خاوەن دەسەاڵتی ب ‌‬ ‫سنور‪.‬‬ ‫شایەنی باسە كاتێك تاڵەبانی‬ ‫ل��ەب��ارزان��ی ه��ەڵ��گ��ەرای��ەوە رەخنەی‬ ‫دیكتاتۆربونی لێگرت‪ ،‬ئ��ەو پێی‬ ‫واب��وو بارزانی خ��اوەن دەسەاڵتێكی‬ ‫خێلەكی‌و ماڵباتیەو تاكرەوانە سەرجەم‬ ‫دەس��ەاڵت��ەك��ان��ی حیزبی بەدەستە‪،‬‬ ‫ئەم رەخنەیەی تاڵەبانی دەگەرێتەوە‬ ‫بۆ ناوراستی شەستەكانی س��ەدەی‬ ‫رابردوو‪ ،‬كەچی پاش نیو سەدە بەسەر‬ ‫ئەو رەخنانەدا ئێستا تالەبانی بەیاساو‬ ‫لەپەیروی ناوخۆی حیزبەكەی هەمان‬ ‫دەسەاڵتی بارزانی بەزیادەوە دوبارە‬ ‫دەكاتەوە‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪31 No:‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫سەركردایەتیە‬

‫خ����وێ����ن����دن����ەوەی����ەك ب�����ۆ ك���ۆم���ی���ت‬ ‫شیکاری‪ :‬محەمەد ساالر (پاشا)‬ ‫یەكێتی نیشتیمانی كوردستان وەك‬ ‫سەرجەم حیزبە سیاسییەكانی دیكەی‬ ‫سەدەی رابردوو پەیكەری رێكخستنی وەك‬ ‫حیزیە كۆمۆنیستیەكان رێكخراوە‪ ،‬واتە‬ ‫لەشانە‪ ،‬پۆل‪ ،‬كەرتی رێكخستن‪ ،‬كۆمیتەی‬ ‫رێكخستن‪ ،‬كۆمیتەی سەركردایەتی‪،‬‬ ‫مەكتەبی سیاسی‪ ،‬سكرتێری گشتی‬ ‫پێكهاتووە‪ ،‬هۆكاری ئەمەش دەگەرێتەوە‬ ‫بۆ ب��اوەڕی دامەزرێنەرو پێكهێنەرانی‬ ‫یەكێتی‪ ،‬كە بەشی زۆری��ان باوەریان‬ ‫بەتێروانینەكانی (ماركسیزم – لینینیزم‌و‬ ‫ماویزم) هەبوو بۆ خەبات‪.‬‬ ‫پێكهێنەرانی یەكێتی لەدەیان كەسانی‬ ‫جیاواز لەراو بۆچونی فیكری‌و سیاسی‌و‬ ‫سەربازی پێكهاتبوون‪ ،‬بەشێكیان پێشتر‬ ‫لەبواری سیاسدا لەپارتی كاریان كردبوو‪،‬‬ ‫لەوانە (فوئاد مەعسوم‌و جەالل تاڵەبانی‌و‬ ‫عادل م��ورادو رەس��ول مامەند ‪ ...‬هتد)‬ ‫بەشێكی دیكەیان ل��ەب��واری سەربازی‬ ‫لەوانە (سەعدی گچكەو عەلی عەسكەریو‬ ‫تاهیری عەلی والی ‪ ...‬هتد) بەشێكیان‬ ‫كەسانی خاوەن رۆشنبیری‌و پەروەدەیی‬ ‫ماركسی بوون وەك (ئارام‌و مەال بەختیارو‬ ‫خاڵە شیهاب ‪ ...‬هتد) بەشێكی دیكەیان‬ ‫ئ��ەو ك��وردان��ە ب��وون ل���ەدەرەوەی واڵت‬ ‫بوون لەوانە (كەمال فوئاد و نەوشیروان‬ ‫مستەفا و هۆمەر شێخ موس ‪ ...‬هتد)‪.‬‬ ‫لەروی فیكریەوە باڵی كۆمەڵە بروایان‬ ‫بەتێروانینەكانی (ماركسیزم – لینینیزم)‬ ‫هەبوو بۆ خەبات‪،‬بەپێچەوانەی تاڵەبانی‬ ‫كەكاریگەر ب��وو بەشۆرشی چینی و‬ ‫راب��ەرەك��ەی (م��او سی تۆنگ)‪ ،‬ئەم دوو‬ ‫باڵەش ت��ەواو پێچەوانە ب��وون لەگەڵ‬ ‫باڵی بزوتنەوە كەزیاتر خاوەنی هەمان‬ ‫تێگەشتنی شۆرشی پێشوو بون و كەمتر‬ ‫ل��ەژێ��ر ك��اری��گ��ەری فیكری ماركسیزم‬ ‫بون‪ .‬یەكێتی نیشتیمانی لەكۆبونەوەی‬ ‫كۆی ئەم جیاوازیە سیاسی و فیكریە‬ ‫دروست بوو‪ ،‬سەركردایەتی و مەكتەب‬

‫‪32‬‬

‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫سیاسیەكەی لەسەرجەم كۆبونەوەكان‬ ‫كەهەڵدەبژێرران‪،‬لەم پێكهاتە جیاوازە‬ ‫دیاریدەكرا كەتەنها مەگەر كەسایەتیەك‬ ‫بەبیری تاڵەبانی توانیبێتی كۆنترۆڵی‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫مێژووی سەركردایەتی‬ ‫یەكێتی نیشتیمانی كوردستان لە (‪1‬ی‬ ‫حوزەیرانی ‪ )1975‬یەكەمین بەیاننامەی‬ ‫دامەزراندنی خۆی راگەیاند‪ ،‬ب��ەاڵم تا‬ ‫(‪27‬ی كانونی دووەمی ‪ )1992‬كۆنگرەی‬ ‫نەبەست‪ ،‬واتە ‪ 17‬ساڵ دوای دامەزراندنی‬ ‫یەكەمین كۆنگرەی خۆی گرێدا‪.‬‬ ‫لە ماوەی ئەو (‪ )17‬ساڵەدا لەرێگەی‬ ‫كۆبونەوەكان سەركردایەتی دیاری ئەكرا‪،‬‬ ‫یەكەمین كۆبونەوە‪ ،‬كۆبونەوەی دەستەی‬ ‫دامەزرێنەر بوو لە (‪22‬ی ئایاری ‪)1975‬‬ ‫لەدیمەشقی پایتەختی سوریا كەلە (‪)4‬‬ ‫كەس پێكهاتبون‪ ،‬پاش ئەو‪ ،‬كۆبونەوەی‬ ‫بەرلین دێت لە (‪28‬ی ئایار ‪ )1975‬تیایدا‬ ‫(‪ )15‬كەس بەشداری كۆبونەوەكەیان كرد‪،‬‬ ‫لەم كۆبونەوەیەش دەستەی دامەزرێنەری‬ ‫یەكێتی دەست نیشان كرا كەپێكهاتبون‬ ‫لە (‪ )7‬ك��ەس‪ ،‬ب��ەم ج��ۆرەش لەهەمان‬ ‫كۆبونەوە بریاردرا (‪1‬ی حوزەیرانی ‪)1975‬‬ ‫دی��اری بكرێت وەك رۆژی دامەزراندنی‬ ‫یەكێتی و بەیانەكەش ل��ەرۆژن��ام��ە و‬ ‫گۆڤارەكان باڵوكرایەوە‪ ،‬هۆمەر شێخ‬ ‫موس وەریگێرا بۆ زمانی ئینگلیزی و‬ ‫كەمال فوئاد بۆ ئەڵمانی و حەسەت قازی‬ ‫بۆ فارسی و لەگۆڤاری (ئۆیزكویرلك یۆلو)‬ ‫ی توركیش كەخاوەنەكەی (كەمال بۆرقای)‬ ‫بوو باڵوكرایەوە‪.‬‬ ‫پاش چەندین كۆبونەوە لە هاوینی‬ ‫(‪ )1976‬دەستەی سیاسی و دەستەی‬ ‫سەربازی دیاریكرا‪ ،‬دەستەی سیاسی لە‬ ‫(ئ��ارام و رەس��ول مامەند) پێكهاتبوو‪،‬‬ ‫دەس��ت��ەی س��ەرب��ازی��ش ل��ە (‪ )6‬كەس‬ ‫پێكهاتبوو‪ ،‬دەستەی دامەزرێنەریش كە‬ ‫لە(‪ )7‬كەس پێكهاتبوون وەك بەرپرس‬ ‫و بەرێكەری كارە سیاسی و سەربازی و‬ ‫راگەیاندن و كارگێریەكان كاری دەكرد‪ ،‬لەم‬

‫بەشێک لە سەرکردەکانی یەکێتی‬

‫كۆبونەوەیە سكرتێری گشتی دیارنەكرا‬ ‫گەرچی تاڵەبانی لەرووی كردارییەوە وەك‬ ‫سكرتێری گشتی مامەڵەی دەكرد‪.‬‬ ‫ل��ە (ت���ەم���وزی ‪ )1977‬تاڵەبانی‬ ‫گ���ەرای���ەوە ك��وردس��ت��ان و باڵەكانی‬ ‫یەكێتیش سەرجەمیان دەستیان كرد بە‬ ‫كۆبونەوەیەكی فراوان كەلە (‪31‬ی ئابی‬ ‫‪ )1977‬دەستیپێكرد و تا (‪12‬ی ئەیلولی‬ ‫‪ )1977‬ب��ەرداوام ب��وو‪ ،‬تیایدا بریاردرا‬ ‫لیژنەی سەركردایەتی پێك بهێنرێت‬

‫دۆسییە‬

‫ەكی نا شەرعی‬

‫ت���ەی س�����ەرك�����ردای�����ەت�����ی ی��ەك��ێ��ت��ی‬

‫تا بەستنی یەكەمین كۆنگرە سەرجەم‬ ‫ك��ارەك��ان ب��ەرێ��و ب��ەرێ��ت‪ ،‬لیژنەكەش‬ ‫پێكهاتبوو لە (‪ )6‬ئەندامی كۆمەڵەی‬ ‫رەنجدەران و (‪ )6‬ئەندامی بزوتنەوەی‬ ‫سۆسیالست و (‪ )6‬ئەندامی هێڵی گشتی‪.‬‬ ‫پ��اش��ان تاڵەبانی وەك سكرتێری‬ ‫گشتی دیاریكرا و (‪ )5‬ئەندامیش وەك‬ ‫مەكتەبی سیاسی دیاریكران‪ ،‬ئەمەش‬ ‫بەیەكەمین پێكهاتەی مەكتەبی سیاسی‬ ‫دادەن��رێ��ت لەمێژووی ئ��ەو حیزبەدا و‬

‫یەكەمین جاریش بوو تاڵەبانی لەرێگەی‬ ‫سەركردایەتی یەكێتییەوە‪،‬وەك سكرتێری‬ ‫لیژنەی سەركردایەتی دیاری بكرێت‪.‬‬ ‫لە (نیسانی ‪ )1978‬پاش كوشتنی ئارام‬ ‫سەركردایەتی یەكێتی كۆبونەوەیەكی‬ ‫گرێدا و تاڵەبانی بەسكرتێر و (‪ )4‬كەس‬ ‫بەمەكتەبی سیاسی و (‪ )14‬ئەندامیش‬ ‫وەك سەركردایەتی دیاریكران‪.‬‬ ‫ل��ە (‪18 – 2‬ی ئ�����ازاری ‪)1980‬‬ ‫س��ەرك��ردای��ەت��ی یەكێتی زنجیرەیەك‬

‫كۆبونەوەی گرێدا و دووبارە سەركردایەتی‬ ‫هەڵبژاردەوە‪ ،‬تاڵەبانی بەسكرتێر و (‪)6‬‬ ‫كەسیش وەك مەكتەبی سیاسی‪ ،‬شایەنی‬ ‫باسە ئەم كۆبونەوەیە پاش كارەساتی‬ ‫ه��ەك��اری دێ��ت كەتیایدا لە ‪ 3‬رەتلی‬ ‫یەكێتیدا تەنها ‪ 8‬كەس گەرانەوە و دوا‬ ‫بەدوای ئەویش بزوتنەوەی سۆسیالستی‬ ‫ك��وردس��ت��ان ل���ە(‪21‬ی ئ���ازاری ‪)1979‬‬ ‫جیابونەوەی خۆی لەیەكێتی راگەیاند‪.‬‬ ‫لە (حوزەیرانی ‪ )1981‬پاش گەرانەوەی‬ ‫تاڵەبانی ل��ەدەروەی واڵت سەركردایەتی‬ ‫ك��ۆب��ون��ەوەی خ��ۆی گ��رێ��دا تاڵەبانی‬ ‫بەسكرتێر و (‪ )6‬كەسیش وەك ئەندامی‬ ‫مەكتەبی سیاسی دیاریكران‪ ،‬نەوشیروان‬ ‫مستەفا لەم كۆبونەوەیە وەك ئەندامی‬ ‫مەكتەبی سیاسی دیارنەكرا بەاڵم لەرووی‬ ‫كرداریەوە كەسی وەك جێگری تاڵەبانی‬ ‫كاری دەكرد‪.‬‬ ‫ل���ەس���ەرەت���ای (‪ )1988‬یەكێتی‬ ‫ك��ۆب��ون��ەوەی خ��ۆی گ��رێ��دا و تاڵەبانی‬ ‫بەسكرتێر و (‪ )4‬كەس وەك مەكتەبی‬ ‫سیاسی و (‪ )14‬ئەندام وەك كۆمیتەی‬ ‫سەركردایەتی و (‪ )5‬ئەندامیش وەك‬ ‫ئەندامی یەدەگی كۆمیتەی سەركردایەتی‬ ‫هەڵبژێرران‪ ،‬پەیرەو پرۆگرام دارێژرانەوە‬ ‫و سەرجەم بەرپرسیارێتیە سیاسی و‬ ‫سەربازییەكان دابەشكران‪.‬‬ ‫كۆنگرەی یەكەم‬ ‫لە (‪27‬ی كانونی دووەم��ی ‪)1992‬‬ ‫پاش (‪ )17‬ساڵ لەدامەزراندنیدا‪ ،‬یەكێتی‬ ‫نیشتیمانی كوردستان یەكەمین كۆنگرەی‬ ‫خ��ۆی لەشاری سلێمانی گرێدا‪ ،‬دوات��ر‬ ‫بەهۆی مردنی عومەر دەبابە كۆنگرە بۆ‬ ‫چەند رۆژێك دواكەوت و دواتر لەهەولێر‬ ‫درێژەی بەكارەكانیدا و تیایدا تاڵەبانی‬ ‫وەك سكرتێری یەكێتی هەڵبژێررا و (‪)36‬‬ ‫ئەندام وەك كۆمیتەی سەركردایەتی و‬ ‫(‪ )15‬ئەندامیش وەك مەكتەبی سیاسی‬ ‫دی��اری��ك��ران‪ ،‬تیایدا ك��ۆس��رەت رەس��ول‬ ‫دەنگی یەكەمی كۆنگرەی هێنا‪ ،‬ئەم‬ ‫ژمارەیەی سەركردایەتیە كە بریتی بوون‬ ‫‪2‬‬ ‫‪33 No:‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫لە ‪ 36‬ئەندام ل��ە(‪ 1992‬بۆ ‪)2000‬ە‬ ‫واتە بەپێی دۆخ و ڕۆژگارەكان‪،‬گۆرانكاری‬ ‫بەسەردا هاتوە‪ .‬لەهەمان كۆنگرەش‬ ‫سەرجەم باڵەكان خۆیان هەڵوەشاندەوە و‬ ‫لەیەكێتیدا خۆیان رێك خستەوە‪.‬‬ ‫كۆنگرەی دوەم‬ ‫لە (‪30‬ی كانونی دووەم��ی ‪)2001‬‬ ‫پ��اش (‪ )9‬س��اڵ لەبەستنی كۆنگرەی‬ ‫یەكەم‪ ،‬یەكێتی نیشتیمانی كۆنگرەی‬ ‫دووەم��ی خۆی گرێدا و تیایدا تاڵەبانی‬ ‫وەك سكرتێری گشتی و (‪ )27‬ئەندام وەك‬ ‫ئەندامی كۆمیتەی سەركردایەتی و (‪)9‬‬ ‫ئەندام وەك ئەندامی یەدەگی كۆمیتەی‬ ‫س��ەرك��ردای��ەت��ی ه��ەڵ��ب��ژێ��رران‪ ،‬تیایدا‬ ‫مستەفای سەید قادر دەنگی یەكەمی‬ ‫كۆنگرەی هێنا‪ ،‬لە (‪9‬ی شوباتی ‪)2001‬‬ ‫مەكتەبی سیاسی دیاریكرا‪،‬كەپێكهاتبوو‬ ‫لە (‪ )10‬ئەندام و (‪ )5‬ئەندامیش وەك‬ ‫ئەندامی ی��ەدەگ��ی مەكتەبی سیاسی‬

‫‪ 33‬ئەندامی‬ ‫سەركردایەتی‬ ‫یەكێتی پێشتر‬ ‫كۆمەڵە بوون‬ ‫هەڵبژێرران‪.‬‬

‫كۆنگرەی سێیەم‬ ‫لە (‪1‬ی حوزەیرانی ‪ )2010‬لەساڵیادی‬ ‫دام��ەزران��دن��ی ح��ی��زب��ەك��ەدا‪ ،‬یەكێتی‬ ‫نیشتیمانی كوردستان پاش (‪ )9‬ساڵ‬ ‫لەبەستنی كۆنگرەی دوەم‪ ،‬كۆنگرەی‬ ‫سێیەمی خۆی گرێدا و تیایدا تاڵەبانی‬ ‫وەك سكرتێری گشتی و ه��ەری��ەك لە‬ ‫كۆسرەت رەسول وەك جێگری یەكەمی‬ ‫سكرتێری گشتی و بەهەم ساڵح وەك‬ ‫جێگری دوەمی سكرتێری گشتی و (‪)47‬‬ ‫كەس وەك سەركردایەتی یەكێتی و (‪)17‬‬ ‫ئەندامیش وەك مەكتەبی سیاسی دەست‬ ‫نیشان كران‪.‬‬ ‫پێچەوانەی پەیرەوی ناوخۆ‬ ‫ بەپێی م��ادەی (‪ )36‬لەپەیرەوی‬‫ن��اوخ��ۆی پ��ەس��ەن��دك��راوی سێیەمین‬ ‫كۆنگرەی یەكێتی هاتووە «مەكتەبی‬

‫‪34‬‬

‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫سیاسی پێك دێت لە (‪ )11-9‬ئەندامی‬ ‫كۆمیتەی سەركردایەتی كەسكرتێری‬ ‫گشتی كاندیدیان دەك��ات و كۆمیتەی‬ ‫سەركردایەتی دەنگیان بۆ دەدات»‪ ،‬بەاڵم‬ ‫مەكتەبی سیاسی ئێستا پێك دێت لە(‪)17‬‬ ‫ئەندام‪ ،‬بەم شێوەیە ( مەال بەختیار‪،‬‬ ‫عومەر فەتاح‪ ،‬حاكم قادر‪ ،‬هێرۆ ئیبراهیم‬ ‫ئەحمەد‪ ،‬شێخ جەعفەر‪ ،‬مەحمود سەنگاوی‪،‬‬ ‫رەفعەت عەبدواڵ‪ ،‬رەسول مامەند‪ ،‬شۆرش‬ ‫ئیسماعیل‪ ،‬نەجمەدین كەریم‪ ،‬عەدنان‬ ‫موفتی‪ ،‬عیماد ئەحمەد‪ ،‬د‪.‬خەسرەو گول‬ ‫محمد‪ ،‬ئ��ەرس��ەالن بایز‪ ،‬رزگ��ار عەلی‪،‬‬ ‫سەعدی ئەحمەد پیرە‪ ،‬ئازاد جوندیانی)‪.‬‬ ‫ لە برگەی یەكەمی م��ادەی (‪)28‬‬‫هەمان پەیرەودا هاتووە «لەكاتی لەسەر‬ ‫كارنەمانی سكرتێری گشتی بەهەر‬ ‫هۆیەك بێت‪ ،‬لەماوەی (‪ )2‬مانگدا دەبێت‬ ‫كۆنگرەی نائاسایی ببەسترێت»‪ ،‬مەبەست‬ ‫لەكارنەمان واتە نەتوانێت بەكارەكانی‬ ‫خۆی هەستێت‪ ،‬لەكاتێكدا تاڵەبانی لە‬ ‫(‪17‬ی كانونی یەكەمی ‪ )2012‬باری‬ ‫تەندروستی تێكچوو وا ساڵێك و نزیكەی‬ ‫‪ 2‬مانگ تێپەر ئەبێت یەكێتی نەك تەنها‬ ‫كۆنگرەی نائاسایی بەڵكو كۆنگرەی‬ ‫ئاسایی خۆی گرێنەدا‪.‬‬ ‫ لە برگەی دووەمی هەمان مادەدا‬‫هاتوە «جێگری سكرتێری گشتی تا بەستنی‬ ‫كۆنگرەی نائاسیایی ئەركەكانی سكرتێری‬ ‫ێ دەك���ات»‪ ،‬بێگومانی‬ ‫گشتی جێبەج ‌‬ ‫گەرچی ئەم مادەیە دیاری نەكردوە كام‬ ‫لەجێگرانی سكرتێری گشتی ئەركەكانی‬ ‫ێ دەكات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫سكرتێری گشتی جێبەج ‌‬ ‫كۆسرەت رەس��ول نەیتوانی مافی خۆی‬ ‫كەپەیرەوی ناخۆ پێیداوە دەسەاڵتەكانی‬ ‫تاڵەبانی جێبەجێ بكات‪.‬‬ ‫ بەپێی برگەی (‪ )3‬لەمادەی (‪)30‬‬‫ی پ��ەی��رەودا هاتووە «نابێت ئەندامی‬ ‫كۆمیتەی سەركردایەتی هاوكاری رژێمی‬ ‫پێشووی كردبێت»‪ ،‬لەكاتێكدا چەند‬ ‫ئەندامێكی سەركردایەتی بەڵگەنامەیان‬ ‫باڵوبوەتەوە كەپەیوەندیان بەرژێمی‬ ‫بەعسەوە هەبووە‪،‬تەنانەت لەپیلینیۆمی‬ ‫دووەم��دا كەلە قەالچواالن لە (‪)2004‬‬ ‫بەسترا داواك��را ئەوانەی پەیوەندییان‬ ‫بەرژێمی پێشووە وە هەبوو دەربكرێن‪،‬‬ ‫بەاڵم دواتر لەسەر داوای تاڵەبانی بەچەپڵە‬ ‫رێزان مانەوە!‪.‬‬ ‫فاوڵێك لەدەنگی كادیران‬ ‫دەرەن��ج��ام��ی دەن��گ��ی ئەندامانی‬

‫سەركردایەتی لەكۆنگرەی سێیەمدا‬ ‫هێرۆ برایم ئەحمەد دەنگی یەكەمی‬ ‫هێنا بەرێژەی (‪ )1090‬دەنگ‪ ،‬كەمترین‬ ‫ئەندامیش ع��ارف روش��دی ب��وو (‪)405‬‬ ‫دەنگی هێنا‪ ،‬لەكاتێكدا دەبوو بەپێی پلە‬ ‫بەندی زۆرینەی دەنگی سەركردایەتی‬ ‫مەكتەبی سیاسی دیاربكرایە چونكە‬ ‫ئ��ەوەی زۆرترین دەنگی هێناوە واتای‬ ‫خاوەنی زۆرترین متمانەی ئەندامانی‬ ‫یەكێتیە‪ ،‬بەاڵم بەپێچەوانەوە هەر یەك لە‬ ‫(فریاد رەواندزی ‪ 761‬دەنگ) و (هەرێم‬ ‫كەمال ئاغا ‪ 705‬دەنگ) و (شااڵو كۆسرەت‬ ‫رەسول ‪ 647‬دەنگ) و (مستەفا چاورەش‬ ‫‪ 641‬دەن��گ) و (حەمەی حەمە سەعید‬ ‫‪ )617‬دەنگ و (سامان گەرمیانی ‪611‬‬ ‫دەنگ) ببنە ئەندامی مەكتەبی سیاسی‪،‬‬ ‫ئەگەر (‪ )17‬ئەندام وەك مەكتەبی سیاسی‬ ‫وەربگرین چونكە ئێستا مەكتەبی سیاسی‬ ‫پێك دێت لە (‪ )17‬ئەندام‪ ،‬بەاڵم هەر یەك‬ ‫لە (عومەر فەتاح ‪ 437‬دەنگ) و (ئاسۆ‬ ‫ئەڵمانی ‪ 451‬دەنگ) و (سەعدی ئەحمەد‬ ‫پیرە ‪ 487‬دەن��گ) و (رەفعەت عەبدواڵ‬ ‫‪ 489‬دەنگ) و (نەجمەدین كەریم ‪490‬‬ ‫دەنگ) (رزگار عەلی ‪ 538‬دەنگ) كراونەتە‬ ‫ئەندامی مەكتەبی سیاسی‪ ،‬بەمەش‬ ‫پێشێلی ویستی ئەندامانی یەكێتی‬ ‫كراوە‪ ،‬چونكە بۆ نمونە فریاد رەواندزی‬ ‫(‪ )327‬دەنگ لەعومەر فەتاح زیاترە بەاڵم‬ ‫عومەر فەتاح ئەندامی دەستەی كارگێری‬ ‫مەكتەبی سیاسیە و فریاد رەواندزی تەنها‬ ‫ئەندامی كۆمیتەی سەركردایەتیە!‪.‬‬ ‫سەركردایەتییەكی پیر‬ ‫لەكۆی (‪ )47‬ئەندامی سەركردایەتی‬ ‫و (‪ )2‬جێگری سكرتێری گشتی كەدەكاتە‬ ‫(‪ )50‬ئەندامی كۆمیتەی سەركردایەتی‬ ‫رێژەی تەمەنیان بەمشێوەیە‪:‬‬ ‫ژ‬

‫تەمەن‬

‫رێژەیان‬

‫‪1‬‬

‫‪1940 – 1930‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬

‫‪1950 – 1940‬‬

‫‪7‬‬

‫‪3‬‬

‫‪1960 – 1950‬‬

‫‪19‬‬

‫‪4‬‬

‫‪1970 – 1960‬‬

‫‪18‬‬

‫‪5‬‬

‫‪1980 – 1970‬‬

‫‪4‬‬

‫‪6‬‬

‫‪1990 – 1980‬‬

‫‪1‬‬

‫ئەگەر تەمەنی گەنج (‪ 35‬بۆ ‪ 40‬ساڵ)‬ ‫وەربگرین وەك رێژەیەكی ناوەند‪ ،‬ئەوا‬ ‫لەسەركردایەتی یەكێتیدا تەنها ئەندامێك‬

‫دۆسییە‬ ‫كە تەمەنی لەخوار (‪ )35‬ساڵییەوە بێت‬ ‫شااڵو كۆسرەت رەسولە كەتەمەنی (‪)31‬‬ ‫ساڵە بێگومان دەبێت بەچاوی كۆسرەت‬ ‫رەسول تەماشای شااڵو بكرێت كە بوەتە‬ ‫ئەندامی سەركردایەتی‪ ،‬جگە لەون‪)3(،‬‬ ‫ئەندامی دیكەش هەن تەمەنیان لەنێوان‬ ‫(‪ 35‬بۆ ‪ )40‬ساڵە‪ ،‬واتە تەنها (‪ )4‬ئەندامی‬ ‫سەركردایەتی ئەكرێت لەریزی گەنجاندا‬ ‫ئەژمار بكرێن‪ ،‬بەم پێیەش بەتەمەنترین‬ ‫ئەندام سكرتێری گشتی جەالل تاڵەبانیە‬ ‫كەتەمەنی (‪ )81‬ساڵە و بچوكترینیان‬ ‫شااڵو كۆسرەت رەسولە كەتەمەنی (‪)31‬‬ ‫ساڵە‪ ،‬وات��ە نێوانیان (‪ )50‬ساڵە‪ ،‬جگە‬ ‫ل��ەوەی ب��ری��اری س��ەرەك��ی هەرگیز الی‬ ‫گەنجان نیە‪.‬‬ ‫دابەشبونێكی هەڵە‬ ‫س��ەرك��ردای��ەت��ی یەكێتی ل���ەروی‬ ‫دابەشبونی جوگرافی ئەندامەكانیەوە بەم‬ ‫شێوەیە دابەش دەبێت‪:‬‬ ‫ژ‬

‫ناوچە‬

‫ئەندام‬

‫‪1‬‬

‫سلێمانی‬

‫‪20‬‬

‫‪2‬‬

‫هەولێر‬

‫‪12‬‬

‫‪3‬‬

‫كەركوك‬

‫‪8‬‬

‫‪4‬‬

‫دهۆك‬

‫‪1‬‬

‫‪5‬‬

‫خانەقین‬

‫‪4‬‬

‫‪6‬‬

‫بەغداد‬

‫‪1‬‬

‫ئاستی خوێندن‬ ‫بێگومان ئاستی رۆشنبیری هەر پارتێكی‬ ‫سیاسی پەیوەستە بەئاستی رۆشنبیری و‬ ‫خوێندەواری ئەندامەكانییەوە‪ ،‬یەكێتی‬ ‫نیشتیمانی كوردستان یەكێكە لەو‬ ‫حیزبە سیاسیانەی كەپێكهاتەی كۆمیتەی‬ ‫سەركردایەتییەكەی زۆرت��ری��ن خ��اوەن‬ ‫بروانامەی ب��ەرزی لەخۆگرتوە‪ ،‬تەنها‬ ‫ئەندامێكی لەكۆمیتەی سەركردایەتیدا‬ ‫خ��وێ��ن��دەواری نیە و ن��ەچ��وەت��ە بەر‬ ‫خوێندن مەحمود سەنگاویە‪ ،‬كۆمیتەی‬ ‫سەركردایەتی پەسەندكراوی سێیەمین‬ ‫كۆنگرەی یەكێتی بەم شێوەیەیە‪:‬‬ ‫ژ‬

‫ئاستی خوێندن‬

‫رێژە‬

‫‪1‬‬

‫دكتۆرا‬

‫‪3‬‬

‫‪2‬‬

‫ماستەر‬

‫‪1‬‬

‫‪3‬‬

‫بەكالریۆس‬

‫‪22‬‬

‫‪4‬‬

‫دیبلۆم‬

‫‪7‬‬

‫‪5‬‬

‫ئامادەی‬

‫‪3‬‬

‫‪6‬‬

‫ناوەندی‬

‫‪5‬‬

‫‪7‬‬

‫سەرەتای‬

‫‪2‬‬

‫‪8‬‬

‫خوێندەوار‬

‫‪1‬‬

‫پێشینەی پارتی بوون‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان لەمێژووی‬ ‫هاوچەرخدا بەحیزبی دایك دادەنرێت‪ ،‬واتە‬ ‫بەشێكی زۆری حیزبە سیكۆالرەكانی سەر‬ ‫گۆرەپانی سیاسی كوردستان لەهەناوی‬ ‫پارتی و لەنێو ئۆرگانەكانی ئەو حیزبە‬ ‫گەورەبوون‪.‬‬ ‫سكرتێری گشتی یەكێتی نیشتیمانی‬ ‫و بزوتنەوەی سۆسیالستی كوردستان‬ ‫و بەشێك لەكادیرانی كۆمەڵە پێشتر‬ ‫كادیری پارتی بوون و لەنێو رێكخستن و‬ ‫ئۆرگانەكانی ئەو حیزبە خەباتیان كردوە‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم پاش نسكۆی (‪ )1975‬بەشێكی‬ ‫زۆری ئەو كادیرانە لەپارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان جیابونەوە ه��ەر یەكەیان‬ ‫لەمینبەرێكی دیكەوە دەستیان بەخەبات‬ ‫كرد‪.‬‬ ‫رێ��ژەی ئ��ەو ئەندامانەی كۆمیتەی‬ ‫س��ەرك��ردای��ەت��ی كەپێشتر ل��ەپ��ارت��ی‬ ‫دیموكراتی كوردستاندا كاریان كردوە‬ ‫بریتیە لە (‪ )23‬ئەندام لەكۆی (‪)50‬‬ ‫ئەندامی كۆمیتەی سەركردایەتی‪ ،‬ئەمەش‬ ‫رێژەیەكی زۆرە و كاریگەری زۆریشی‬ ‫هەیە لەروی بیركردنەوە و ئاراستەكردنی‬ ‫ئ��ەو حیزبە‪ ،‬گ��ەر لێكچونێك لەنێوان‬ ‫بەرژوەندییەكانی یەكێتی و پارتی لەم‬ ‫چەند ساڵەی دوای��دا بەدی بكرێت ئەوا‬ ‫جێگەی تێرامان نیە‪ ،‬چونكە (‪ )23‬ئەندام‬ ‫تەنها لەكۆمیتەی سەركردایەتی خاوەنی‬ ‫هەمان پ���ەروەدەی پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستانن‪.‬‬ ‫زۆرینەیان كۆمەڵەن‬ ‫یەكێتی نیشتیمانی ك��وردس��ت��ان‬ ‫لەیەكەمین بەیاننامەی دامەزراندنیدا‬ ‫كەلە (‪ 5‬الپ���ەرە و نیو) پێكهاتوە و‬ ‫ب��ەدەس��ت خەتی تاڵەبانی نوسرابوو‬ ‫و ب��ەن��اوی دەس��ت��ەی كوردستانیەوە‬ ‫ب�ڵاوك��رای��ەوە‪ ،‬ه��ەروەه��ا لەنامیلەكەی‬ ‫(یەكێتی نیشتیمانی كوردستانی بۆچی؟)‬ ‫كەهەر تاڵەبانی نوسەریەتی‪ ،‬ئاماژە بۆ‬ ‫ئەوە دەكەن یەكێتی حیزبێكی سیاسی‬

‫نییە‪،‬بەڵكو وەك نیمچە بەرەیەكی‬ ‫پێشكەوتنخواز دەس��ت��ی بەخەباتی‬ ‫سیاسی خ��ۆی ك���ردوە ب��ەو ئومێدەی‬ ‫لەداهاتودا ببێتە بەرەیەكی كوردستانی و‬ ‫رێكخراوەكانی هەناویشی ببن بەحیزب و‬ ‫هەموو حیزبەكانی كوردستان چ ئەوانەی‬ ‫لەنێو ئەم بەرەیەدا بون و چ ئەوانەی‬ ‫لەدەرەوەی ئەم بەرەیە خەباتیان دەكرد‬ ‫لەخۆ بگرێت‪.‬‬ ‫یەكێتی لەكۆبونەوەی ‪ 3‬باڵی سەرەكی‬ ‫دامەزرا‪ ،‬ئەوانیش‪:‬‬ ‫‪ .1‬كۆمەڵەی ماركسیزم لینیزمی‬ ‫كوردستان لە (‪10‬ی حوزەیرانی ‪)1970‬‬ ‫دام��ەزرا و دواتر دوای بونی نەوشیروان‬ ‫مستەفا بەسكرتێری لە زستانی ‪1978‬‬ ‫ناوەكەی گۆرا بۆ (كۆمەڵەی رەنجدەرانی‬ ‫كوردستان)‪.‬‬ ‫‪ .2‬بزوتنەوەی سۆسیالستی كوردستان‬ ‫لە (‪8‬ی ئابی ‪ )1976‬بەرەسمی دامەزراندنی‬

‫‪ 22‬ئەندامی‬ ‫سەركردایەتی‬ ‫یەكێتی پێشتر‬ ‫پارتی بوون‬ ‫خۆی راگەیاند‪.‬‬ ‫‪ .3‬خەتی گشتی‪.‬‬ ‫دوات��ر پاش جیابونەوەی بزوتنەوەی‬ ‫سۆسیالستی كوردستان لە (ئازاری ‪)1979‬‬ ‫ئەو بەشەی بزوتنەوە كەلەیەكێتیدا مانەوە‬ ‫لە (ئابی ‪ )1983‬یەكیان گرت و حیزبی‬ ‫شۆرشگێرانی كوردستانیان پێك هێنا‪ ،‬لەو‬ ‫بەروارە بەدواوە یەكێتی لەهەناویدا تەنها‬ ‫(كۆمەڵە و شۆرشگێران)ی لەخۆگرتبوو‪.‬‬ ‫ب��ەم شێوەیە ئەندامانی كۆمیتەی‬ ‫سەركردایەتی ئێستای یەكێتی لە كۆی‬ ‫(‪ )50‬ئەندام (‪ )33‬ئەندامیان پێشتر‬ ‫لەكۆمەڵەی رەن��ج��دەران��ی كوردستان‬ ‫ب��وون‪ ،‬گەر لەپیلینێۆمی یەكەمی ئەم‬ ‫حیزبە لەقاسمە رەش لەساڵی (‪)1989‬‬ ‫و كۆنگرەی یەكەم لەساڵی (‪)1992‬‬ ‫كۆمەڵەی رەنجدەران لەیەكێتی خۆی حەل‬ ‫نەكردایە ئ��ەوا ئێستا كۆمەڵە خاوەنی‬ ‫راستەقینەی یەكێتی بوو‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪35 No:‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫‪2‬‬

‫نەوشیروان مستەفا داوای چی لێكردووە؟‬

‫محەمەدی حاجی مەحمود‪ :‬پارتی‬ ‫دوژمنی یەكەمی شۆڕش بوو‬

‫لەبەشی دووەمی باڵوكردنەوەی‬ ‫بەڵگەنامەكانیدا‪ ،‬محەمەدی‬ ‫حاجی مەحمود سكرتێری گشتی‬ ‫حزبی سۆسیالیست دیموكراتی‬ ‫كوردستان ئەوە دەخاتەڕوو كە‬ ‫ئامانجی شۆڕش كوشتن‌و لێدانی‬ ‫سەركردەكانی پێشووی شۆڕشی‬ ‫ئەیلول بووەو سەركردایەتی‬ ‫شۆڕشیش قیادە مۆقەتەی كە‬ ‫بەدوژمنی سەرەكی خۆی زانیوە كە‬ ‫برییتی بوون لەپارتی‪.‬‬ ‫هەروەها ئەوە دەخاتەڕوو كە چۆن‬ ‫ناوی كۆمەڵەی ماركسی لینینی‬ ‫كوردستان گۆڕدراوەو نەوشیروان‬ ‫مستەفا داوای چی لێكردووە بۆ‬ ‫ئەوەی ئەركی سكرتێری كۆمەڵە‬ ‫بگرێتە ئەستۆ‪.‬‬ ‫تایبەت بە بزاڤ‬ ‫كێ یەكەم تەقەی شۆڕشی كرد؟‬ ‫لەب���ارەی یەكەمی���ن تەق���ەی‬ ‫شۆڕشەوە زۆر باسكراوە‪ ،‬بەاڵم كاكە‬ ‫حەمە جیاواز باسی دەكات‌و بەمجۆرە‬ ‫رووداوەكە دەگێرێتەوە‪:‬‬ ‫پاش ئ���ەوەی ل���ە ‪1976/6/26‬‬ ‫خۆمان وەك مەف���رەزەی چەكداری‬ ‫راگەیان���د‪ ،‬ش���ەوێك لەگون���دی‬ ‫تەپەرێزین���ە بووی���ن خەڵكم���ان‬ ‫كۆدەكردەوە بۆ ش���ۆڕش‪ ،‬كاك شێخ‬ ‫عەل���ی قس���ەی بۆ خەڵ���ك دەكردو‬

‫‪36‬‬

‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫لەبارەی دەستپێكردنەوەی شۆڕشەوە‬ ‫دەدوا‪ ،‬س���ودفە منی���ش لەس���ەر‬ ‫جادەكە حەرەس بووم‌و پاس���ەوانی‬ ‫ش���وێنەكەم دەكرد‪ ،‬لەسەر جادەكە‬ ‫هەندێ بەرمیل���ە نەوتی لێ بوو ك‬ ‫بۆ فرۆش���تن دایناب���وو‪ ،‬دوكانێكی‬ ‫بچكۆلەشی لێبوو كە شتەم‌و مەكی‬ ‫وردەی دەفرۆش���ت‪ ،‬كاك تۆفیق���ی‬ ‫رەحیم لەالیەك‌و كاك حامیدی حاجی‬ ‫غالیش لەالیەكی ترەوە وەستابوون‪،‬‬ ‫لەناكاو س���ەیارەیەك پەیدابوو كە‬ ‫دەنگ���ی تەس���جیلەكەی بەرزب���وو‪،‬‬ ‫دیاربوو گۆرانی لێئەدا‪ ،‬ئێمەش وامان‬

‫ئەزان���ی لەس���ەیران هاتووەتەوەو‬ ‫خۆشی خۆیان دەردەبڕن‪ ،‬بەالم كە‬ ‫نزیك ب���ووەوە زانیمان مەفرەزەیەو‬ ‫هێزی بەعس���ە‪ ،‬پێش گەیش���تنی‬ ‫سەیارەكەش بەچەند خولەكێك كاك‬ ‫عەلی ش���ێعە هاتەالم‌و وتی ئەچمە‬ ‫ئەو دوكانە (خاوەنەكەی ناوی حاجی‬ ‫صاڵح بوو) پاكەتێكی جگەرە ئەكڕم‬ ‫ئاگات لێمبێت‪ ،‬كاتێك س���ەیارەكە‬ ‫نزیك ب���ووەوە الیتەكان���ی دای لە‬ ‫دوكانەك���ەو كاك عەلی���ان بینی‌و‬ ‫وتیان ئەوە چەك���دارەو خەریك بوو‬ ‫تەقەی لێبكەن‪ ،‬بۆیە بەهێواش���ی‬

‫الیدە لەجادەك���ەو یەكێكیان هاتە‬ ‫دەرەوە كە جلی سەربازی لەبەربوو‪،‬‬ ‫پاش���ان دووانی تر خەریكبوو بێنە‬ ‫دەرەوە بۆی���ە منیش دەس���تم كرد‬ ‫بەتەقەو فری���ای كاك عەلی كەوتم‪،‬‬ ‫توانیم رەشاشەكە بپێكم‌و شۆفێری‬ ‫سەیارەكەش بریندار بكەم‪ ،‬چونكە‬ ‫خ���ۆی هاواری ك���ردو وت���ی فریام‬ ‫بكەون‪ ،‬گوێشم لێبوو یەكیان وتی‬ ‫رزگار بریندارە كە مفەوەز بوو‪ ،‬دواتر‬ ‫خۆی���ان كۆكردەوەو س���ەیارەكەش‬ ‫لەس���ەر ویل رۆش���ت‪ ،‬منیش لەبەر‬ ‫ئەوەی فیش���ەكم پێنەما نەمتوانی‬ ‫لەوە زیاتر تەقەیان لێ بكەم‪ ،‬تەنها‬ ‫ئەوە نەبێت كە بەچەند فیشەكێك‬ ‫دوورمخس���تنەوەو رزگاریان لەگەڵ‬ ‫خۆی���ان برد ك���ە ئێس���تا لەوانەیە‬ ‫مدیری ش���وتەر بێت‪ ،‬پاش هەموو‬ ‫ئەمان���ەش كاك عەل���ی پێیزانی‌و‬ ‫چووە ئەودیو چەمەكە كە لەپش���تی‬ ‫دوكانەك���ەوە بوو‪ ،‬لەو نێوانەش���دا‬ ‫كام���ك حامیدی حاج���ی غالی چەند‬ ‫فیشەكێكی تەقاند بەالم دەرنەچوو‬ ‫بوو واتە چروكی كرد‪.‬‬ ‫شەوكەتی حاجی موشیر شۆڕشی‬ ‫جێهێشت‬ ‫پ���اش ئ���ەو رووداوەش ئێم���ە‬ ‫كۆبووینەوەو بریارماندا بگەڕێینەوە‬ ‫بۆ ش���یرەمەڕ‪ ،‬شەوی پێش ئەوەش‬ ‫ئێمە لەبەش���ارەتی س���ەروو بوین‪،‬‬ ‫كاك حەم���ە تاهی���ری حاجی حەمە‬ ‫س���ەعید نان���ی بۆ هێنای���ن‪ ،‬پاش‬ ‫نان خواردن كاك ش���ەوكەتی حاجی‬ ‫موشیر داوای مۆڵەتی كرد بچێتەوە‬ ‫بۆ س���ەردان‪ ،‬ئەو بانگی منی كردو‬ ‫وتی رەنگە بۆ من ئاس���ان نەبێت‌و‬ ‫رەنگە پێم نەكرێت‪ ،‬ئەگەر حكومەت‬ ‫پێی زانی ئاگات لێمبێت‌و ئەگەریش‬ ‫پێی نەزانی ئەوە باشتر‪ ،‬دوو خولەك‬ ‫دوورنەكەوتەوە لێم كاك شێخ عەلی‬ ‫كەش���كۆڵ هات���ە الم‌و وت���ی ئەوە‬ ‫ش���ەوكەتی حاجی موشیر وتی چی‪،‬‬ ‫منیش قس���ەكەی ئەوم گۆڕی‌و وتم‬ ‫دەڵێت ئەرۆم پشوو ئەدەم‌و دوایی‬

‫دێم���ەوە بۆ الت���ان‪ ،‬ئەویش بروای‬ ‫نەكردو وت���ی وای نەوت���ووە ئەوە‬ ‫دەیەوێت تەس���لیم بێتەوە‪ ،‬منیش‬ ‫ئینكاریم كردو وتم وانییە‪ ،‬دیاربوو‬ ‫ئەو پێشتر ش���تێكی دەزانی چونكە‬ ‫هەمیشە كێش���ەو گرفتیان پێكەوە‬ ‫هەبوو‪.‬‬ ‫پاش رۆش���تنی كاك ش���ەوكەت‪،‬‬ ‫حكومەت چەك���داری نارد بۆ گرتنی‬ ‫چونكە پێی زانیبوو كە رۆش���تووە‪،‬‬ ‫باش بوو بەقس���ەی من���ی كردبوو‬ ‫لەدێهات���ەكان نەماب���ووەوە‪ ،‬بۆیە‬ ‫دوات���ر جواب���ی ن���اردو گەڕایەوە‬

‫هەرچەن���د كام ش���ێخ عەلیش پێی‬ ‫ناخۆش بوو بگەڕێتەوە‪.‬‬ ‫كێشەی گەورەی شۆڕش‬ ‫بەپێ���ی وتەی س���كرتێری حزبی‬ ‫سۆسیالیست كێشەی هەرە گەورەی‬ ‫ش���ۆڕش لەوكاتەدا ئ���ەوە بووە كە‬ ‫خەڵك متمانەی پێ نەكردوون‪ ،‬ئەو‬ ‫لەوبارەوە دەڵێت‪:‬‬ ‫ئێمە دێ ب���ەدێ‌و ناوچە بەناوچە‬ ‫دەگەڕای���ن‪ ،‬دی���ارە ئەوەش���مان‬ ‫لەرێی رێكخستنەكانەوە دەكرد كە‬ ‫ئەمری راس���تەوخۆی سەركردایەتی‬ ‫كۆمەڵەم���ان پێب���وو وابزان���م‬

‫بەڵگەنامەی دووەم‬ ‫‪2‬‬ ‫‪37 No:‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫محەمەدی حاجی مەحمود‬

‫سەركردایەتی‬ ‫بەیانێكی دەركردو‬ ‫وتی دوژمنی‬ ‫سەرەكی ئێمە‬ ‫قیادە مۆقەتەیە‬ ‫واتە پارتی‪ ،‬نەك‬ ‫حزبی بەعس‬ ‫‪38‬‬

‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫بەدەس���تخەتی كاك س���االر عەزیز‬ ‫نوس���رابوو‪ ،‬لەكات���ی قس���ەكردن‌و‬ ‫هەوڵ���دان لەگ���ەڵ هاوالتی���ان بۆ‬ ‫پەیوەندیكردن بەشۆڕش گرفتمان‬ ‫ئەوە بوو كەس بڕوای پێ نەدەكردین‪،‬‬ ‫چونكە ئێمە س���ەربەهیچ دەوڵەت‌و‬ ‫هێزێ���ك نەبووی���ن‪ ،‬دەمانوت تاكە‬ ‫پش���تیوانی ئێمە میلەتە‪ ،‬خەڵكیش‬ ‫كە س���ەیری خۆی دەك���رد میلەت‬ ‫ئەوانەن گەڕاونەتەوە لەش���ۆڕش‌و‬ ‫چەك���ی ژەنگاویان پێی���ە هیوایان‬ ‫بەهیچ نەبوو‪ ،‬بۆی���ە كە ئەچووینە‬ ‫ه���ەر دێیەك ئەیان���وت كاكە وەرن‬ ‫نانی خۆتان بخۆن‌و بڕۆن‪.‬‬ ‫لەدێی هاوار بووی���ن خەڵكمان‬ ‫كۆكردەوەو وتم���ان ئێمە گەنجتان‬ ‫زۆرە وەرن پاڵپش���تیمان بك���ەن‌و‬ ‫پەیوەن���دی بەشۆرش���ەوە بك���ەن‪،‬‬ ‫پیاوێكی لەوێ بوو ناوی خاڵە باقی‬ ‫بوو‪ ،‬هەستا وتی (یاخوا وەخێر بێن‬ ‫سەرچاو هاتوون‪ ،‬ئێمە پێمان خۆشە‬ ‫هاتوون‪ ،‬ش���ایی‌و مژدەی خۆشتان‬ ‫ب���ۆ هێناوین‪ ،‬بەالم تا نەزانین ئەم‬ ‫زاوایە ك���وڕی كێی���ەو بوكە كچی‬ ‫كێیە ئێمە سەرچۆپی ناگرین) ئەمە‬ ‫گرفتی ئێمە بوو كە كەس بروای پێ‬ ‫نەدەكردین‪.‬‬ ‫ئامانجی یەكەمی شۆڕش‬ ‫ئامانجی یەكەمی شۆڕشی نوێی‬ ‫كوردستان‪ ،‬جیاواز بووە لەوەی ئێستا‬ ‫حزبە هەڵگیرس���ێنەرەكانی شۆڕش‬ ‫باسی دەكەن‪ ،‬هەروەك ئەوەی كاكە‬ ‫حەمە دەڵێت‪:‬‬ ‫س���ەركردایەتی ئەوسای كۆمەڵە‬ ‫لەگەڵ ئ���ەوەدا نەبوو س���ەركردە‬ ‫كۆنەكانی شۆرشی ئەیلول بەشداری‬ ‫ئەم شۆڕشە بكەن‪ ،‬هەروەها پێشمان‬ ‫دەوترا كە بەشێك لەوانە بكوژرێن‪،‬‬ ‫ب���ۆ نمونە ش���ەهید ئ���ارام‌و ئازاد‬ ‫هەورامی‌و كاك ش���ێخ عەلی لەگەڵ‬ ‫ئەوەدانەبوون سەركردە كۆنەكانی‬ ‫ش���ۆڕش لەگەڵ رێكخراوەكەدا بن‪،‬‬ ‫چونكە ئەمان���ە هەموویان جەاللی‬ ‫بوون‪.‬‬

‫ب���ۆ نمونە محەمەد ش���ەمێرانی‬ ‫هەبوو كە ئامر بەتالیۆنی شۆڕشی‬ ‫ئەیلول بوو‪ ،‬پیاوێك���ی ئازاو بوێرو‬ ‫چاونەت���رس بوو‪ ،‬پاش هەرەس���ی‬ ‫ش���ۆڕش لەهەڵەبجە دانیش���تبوو‪،‬‬ ‫رەش���ەی صاڵحەش هەب���وو كە لە‬ ‫‪1963‬ەوە ج���اش ب���ووە‪ ،‬دەی���ان‬ ‫پێش���مەرگەی كوش���تبوو‪ ،‬ساڵێك‬ ‫لەخورماڵ ‪ 15‬گەنج���ی گوللەباران‬ ‫ك���رد‪ ،‬ئێم���ە ویس���تمان بیكوژین‬ ‫بەالم ش���ۆڕش نەیهێش���ت‪ ،‬وتیان‬ ‫بچن محەمەد ش���ەمێرانی بكوژن‪،‬‬ ‫وتمان ئەی هاوار بۆچی چۆن ش���تی‬ ‫وا دەبێ���ت‪ ،‬وتی���ان ئ���ەو محەمەد‬ ‫ش���ەمێرانییە مەترس���یدارە‪ ،‬رەشە‬ ‫لەوەتەی هەیە جاش���ە هەرچییەك‬ ‫ب���كات ناتوانێ���ت دوو ك���ەس‬ ‫كۆبكاتەوەو بیانكات بەپێشمەرگە‪،‬‬ ‫بەاڵم محەمەد ش���ەمێرانی هەركات‬ ‫بیەوێ���ت ئەتوانێ���ت ‪ 1000‬كەس‬ ‫كۆبكاتەوەو بیانب���ات بۆ ناو پارتی‬ ‫ئەمەش بۆ ئێم���ە زەرەرەو زیانمان‬ ‫پێدەگەیەنێت‪.‬‬ ‫پارتی‪ ،‬دوژمنی سەرەكی شۆرش‬ ‫بەدرێژای���ی مێ���ژوو‪ ،‬دوژمن���ی‬ ‫سەرەكی شۆڕش���گێران داگیركاران‬ ‫بوون‪ ،‬بەاڵم لەشۆڕشی نوێدا ئەمە‬ ‫پێچەوانە بووەو دوژمنە سەرەكییەكە‬ ‫شۆڕش���گێرە شكس���تخواردووەكان‬ ‫ب���وون‪ ،‬وات���ە شۆڕش���ی ئەیلول‪،‬‬ ‫هەروەك ئەوەی كاكە حەمە دەڵێت‪:‬‬ ‫سەركردایەتی بەیانێكی دەركردو‬ ‫وتی دوژمنی س���ەرەكی ئێمە قیادە‬ ‫مۆقەتەیە وات���ە پارتی‪ ،‬نەك حزبی‬ ‫بەعس‪ ،‬پارتیش ل���ە ‪1977/2/27‬‬ ‫دەستی بەشۆڕش كردەوە‪ ،‬لەناوچەی‬ ‫بااڵمبۆ لەگردە ناوێ لەماڵێك بووم‪،‬‬ ‫ژنەك���ە هات وتی پێش���مەرگەیەك‬ ‫لەدەرەوەیە ئەڵێ���ت دێمە ژوورەوە‬ ‫وتم بابێت‪ ،‬ك���ە هاتە ژوورەوە كاك‬ ‫نادر هەورامی بوو‪ ،‬واتە ئەو یەكەم‬ ‫پێشمەرگەی سۆرانی پارتی بوو‪ ،‬پاش‬ ‫قسەكردن نامەیەكی كاك جەمیلی‬ ‫مەال مس���تەفای كۆكۆیی پێبوو بۆ‬

‫كاك ش���ێخ عەلی كە نوسرابوو كاك‬ ‫نادر دەستی كردووەتەوە بەخەباتی‬ ‫پێش���مەرگایەتی‌و رێگ���ری مەكەن‪،‬‬ ‫واتە ساڵێك دوای ئێمە پارتی دەستی‬ ‫بەشۆڕش كردەوە‪.‬‬ ‫كاك س���االر عەزی���زو جەماعەت‬ ‫گومانیان هەب���وو‪ ،‬دەیانوت ئەمە‬ ‫دەس���تی س���اواكی ئێرانەو ئەوان‬ ‫ناردوویانە با بیكوژین‪ ،‬منیش وتم‬ ‫م���ادام لەگەڵ من هات���ووە نابێت‬ ‫دەس���تی لێبدەن‪ ،‬پاش���ان رۆش���تە‬ ‫ناوچەی شارباژێر بۆ الی كاك كەمال‬ ‫كەركوك���ی كە ئەوكات بەرپرس���ی‬ ‫قیادەی مۆقەتە ب���وو لەناوچەكەدا‪،‬‬ ‫دوات���ر دەس���تی بەكۆكردن���ەوەی‬ ‫پێشمەرگە كرد‪.‬‬ ‫نەوشیروان مستەفا ناوی كۆمەڵەی‬ ‫گۆڕی‬ ‫كاك ئ���ارام ش���ەهید ب���وو‪،‬‬ ‫برادەرەكان���ی تر كە بریتی بوون لە‬

‫شێخ ش���ەهاب‌و كاك ئەنوەرو كاك‬ ‫جەعفەرو فەرەی���دون عەبدولقادرو‬ ‫ئەرسەالن بایزو عومەری سەید عەلی‬ ‫كە گیران تەس���لیمی عێراق كران‪،‬‬ ‫باڵەكەی تری كاك ئارام بەیانێكیان‬ ‫بالوك���ردەوە كە ئەوان���ە غائینن‌و‬ ‫ترس���اون‌و رایانكردووە ب���ۆ ئێران‪،‬‬ ‫پاشان بەش���ێك كشانەوە كە پێیان‬ ‫دەوت عێراقیی���ەكان كاك دكت���ۆر‬ ‫ئەحمەد‪ ،‬ویس���تیان ن���اوی كۆمەڵە‬ ‫بگۆڕن‌و دژایەتی یەكتریان دەكرد‪،‬‬ ‫ئەوە كێشەی زۆری دروستكرد‪ ،‬ئەوان‬ ‫پێیان باش بوو ك���ە ناوی كۆمەڵە‬ ‫بگ���ۆڕن بۆ كۆمەڵ���ەی رەنجدەران‪،‬‬ ‫بەاڵم بەشەكەی كاك ئارام دژایەتی‬ ‫ئەمانەیان زۆر دەكرد‪.‬‬ ‫ئێم���ەش رەئیم���ان واب���وو كە‬ ‫ن���اوی كۆمەڵە بگۆڕدرێ���ت چونكە‬ ‫لەگەڵ واقیعی كۆمەڵگەی كوردیدا‬ ‫نەدەگونجا‪ ،‬ئەمە تا س���اڵی ‪1978‬‬

‫بەردەوامبوو تا كاك ئارام ش���ەهید‬ ‫بوو‪ ،‬پاش���ان مام ج���ەالل داوای لە‬ ‫كاك نەوش���یروان مس���تەفا ك���رد‬ ‫ببێت���ە س���كرتێری كۆمەڵ���ە‪ ،‬كاك‬ ‫نەوش���یروانیش داوای كرد قسەی‬ ‫لەگەڵ بكەم‪ ،‬وتی تۆ رات وایە ببمە‬ ‫سكرتێر‪ ،‬منیش وتم ئەی بۆ نابیت‬ ‫هەموومان پشتگیریت لێ دەكەین‪،‬‬ ‫ئەو وتی من ئاگام لە كۆمەڵە نییەو‬ ‫لەگ���ەڵ بۆچوونیش���یان ناگونجێم‬ ‫چونكە من لەنەمس���ا بووم‌و ئاگام‬ ‫لەكاروباری���ان نییە‪ ،‬پاش���ان وتی‬ ‫باش���ە رازی دەبم بەاڵم بەمەرجێك‬ ‫ب���ە مام جەالل بڵێی كە ئەو كلكەی‬ ‫ل���ێ بكاتەوە واتە ماركس���ی لینین‬ ‫لێبكاتەوە‪ ،‬ئەوەب���وو منیش بەمام‬ ‫جەاللم وت‌و ئەویش رازی بوو‪ ،‬دواتر‬ ‫لەپلنیۆمی یەك���ەم ناوەكەی گۆڕاو‬ ‫كاك نەوش���یروان بووە س���كرتێری‬ ‫كۆمەڵە‪.‬‬

‫مام جەالل و کۆمەڵێک پێشمەرگە‬ ‫‪2‬‬ ‫‪39 No:‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬

‫كابینەی هەشتەم حكومەتێكی چۆن بێت؟‬ ‫ئاری محەمەد هەرسین *‬

‫لە پاش هەڵبژاردنەكانی ‪ 9/21‬دەستەواژەی كابینەی بنكەفراوان لە‬ ‫گفتوگۆكانمانداو‪ ،‬لە راگەیاندنەكان باڵوبۆتەوە‪ .‬مەبەستی زۆرینەی‬ ‫خەڵكیش لە (كابینەی بنكە فراوان) بەشداریكردنی زۆرینەی (ئەگەر نەڵێم‬ ‫هەموو) الیەنە سیاسیەكانە لە كابینەكەدا‪.‬‬ ‫سود یان سودەكانی ئەم كابینەیە كامانەن؟‪ ...‬لێرەداهەوڵ دەدەم‬ ‫خاڵبەندیەك بۆ ئەو سودانە بكەم و‪ ،‬ئینجا ئەنجامگیریەكیش بكەم‪.‬‬ ‫لە حكومەتی بنكە فراواندا حیزبەكان لەسەر بەرنامەیەكی هاوبەش‬ ‫رێدەكەون كە دەبێتە كارنامەی حكومەتەكە‪ .‬هەموو الیەنێكی سیاسی كەم تا زۆر فشاری (قاعیدەی)‬ ‫خۆی لەسەرە‪ .‬هەر بۆیەش بمانەوێ و نەمانەوێ هەر یەك لە ئێمە جگە لە وەی هاوڕا و هاوكاری‬ ‫یەكتر دەبین لە حوكم كردندا‪ ،‬چاودێریش دەبین بەسەر یەكتریەوە‪ .‬ئەم چاودێریە قازانجەكەی‬ ‫ئەوە دەبێت كە جدیاتی زیادتر لە ئیش و كارەكاندا دەبێت و مەجالی فەسادی ئیداری و گەندەڵی‬ ‫بە گشتی كەم دەكاتەوە‪.‬‬ ‫لەماوەی چوار ساڵی حوكمڕانیدا ئاسەواری دوو ئیدارەی تا ئاستێكی زۆر بەرز كەم دەبێتەوە‪.‬‬ ‫ئەمەش لە رێگەی یەكگرتنەوەی تەواوەتی هێزی پێشمەرگەی كوردستان‪ ،‬ئاسایش‪ ،‬دارایی ‪،‬‬ ‫وەزارەتی ناوخۆ و پەیوەندیەكانی دەرەوە‪ .‬هەرچی ئابوری كوردستانە (وەك هەرێمێكی یەكگرتوو)‪،‬‬ ‫كەرتی كشتوكاڵ و پیشەسازی تەوژمێكی بەرەوپێشەوە چونیان تێدا رودەدات‪ .‬چونكە حوكم لە‬ ‫كوردستان لە چوارچێوەی ‪ 50‬بە ‪ 50‬دەر دەچێت ‪ .‬لە ڕاستیشدا كەس ناتوانێت نكۆڵی لەوە بكات‬ ‫كە بوونی ئاسەواری دوو ئیدارەیی هەمیشە كێشەی بۆ ژیان و گوزەرانی سەرجەم خەڵكی كوردستان‬ ‫دروستكردوەو‪ ،‬تا راددەیەك رێگر بوە لەبەردەم خەالقیەت و تەنانەت شەفافیەتی حكومەتیشدا‪.‬‬ ‫كێشەی نێوان ئێمەو بەغدا هی ئەمڕۆ و دوێنێ نیە‪ .‬هەر لە دروستبوونی دەوڵەتی عێراقەوە‬ ‫(‪ )1920‬حكومەتە یەك لە دوای یەكەكانی عێراق ئارەزوی كۆنترۆلكردنی باشوری كوردستانیان‬ ‫كردوە‪ .‬ئیتر مومارەسەكردنی ئەم ئارەزوە لە حكومەتێكاوە بۆ حكومەتێكی دیكە گۆردراوە‪ ،‬كە‬ ‫دڕندەترینیان حكومەتی بەعس بوو‪ .‬لە ئێستادا كێشەكانی نێوان هەرێم و بەغدا مەسەلە لێك‬ ‫تێگەیشتن نیە‪ .‬بەڵكو حكومەتی عێراق و بە تایبەتی جووتەی (مالیكی – شەهرستانی) دەیانەوێت‬ ‫هەرێمی كوردستان بكەنە پارێزگایەكی بێ دەسەاڵت و خۆیان لە بەغداوە كۆنترۆلی بكەن‪ .‬لە‬ ‫راستیدا كێشەكە شێوازی بیركردنەوەی دیكتاتۆریانەیە‪ .‬مەسەلەی پێشمەرگە و هەناردە كردنی‬ ‫نەوت و ‪ ...‬تادێت ئەو كەرەسانانەن كە بەغدا بەكاریان دەهێنێت بۆ كۆنترۆڵكردنی كوردستان و‬ ‫بچوككردنەوەو بێ بایەخ كردنی حكومەتی هەرێمی كوردستان‪ .‬كە ئەمەش بە مانای بچوككردنەوەو‬ ‫بێ بایەخ كردنی ئیرادەی خەڵكی كوردستان دێت‪.‬‬ ‫حكومەتی بنكە فراوان كە نوێنەرایەتی زۆرینەی هەرە زۆری خەڵكی كوردستان دەكات ( ئەگەر‬ ‫نەڵێم زۆرینەی رەها) بە یەك دەنگ بەرەو روی ئەو تەحەدایە دەبێتەوە كە هەم جێگای دڵخۆشیە‬ ‫و هەم هێز و هەیبەتێكی دیكە دەداتە هەرێمی كوردستان‪.‬‬ ‫ئینجا بە پێی ئەو روخسارانە ی كە لەسەرەوە باسم كردن پێویستە كابینەی هەشتەم ناو بنرێت‬ ‫كابینەی یەكریزی نیشتیمانی‪ ،‬یانیش كابینەی كۆدەنگی نیشتیمانی‪ ،‬كە دڵنیام بەرچەوەندیە‬ ‫بااڵكانی نیشتیمانی پیرۆزی كوردستان دەپارێزێت و خۆشگوزەرانی بۆ هاواڵتیانی هەرێم مسۆگەر‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫* ئەندامی پارلەمانی كوردستان‬

‫‪40‬‬

‫‪No: 2‬‬ ‫‪5.2.2014‬‬