Bzav 4

‫‪18‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪32‬‬ ‫ساڵی یەکەم‪ ...‬ژمارە (‪2014/4/6 -)4‬‬ ‫گۆڤارێكی مانگانەی سیاسی شیكاریی سەربەخۆیە‬

‫خاوەنی ئیمتیاز‬ ‫ماكوان كەریم‬

‫سەرنووسەر‬ ‫دلێر عەبدوڵاڵ‬

‫بەڕێوەبەری نووسین‪:‬‬ ‫كاروان رەحمان‬

‫‪07703599519‬‬ ‫‪07501052023‬‬

‫راوێژكاری یاسایی‪:‬‬ ‫محەمەد ساالر (پاشا)‬

‫بەڕێوەبەری كارگێڕیی‬ ‫جەبار رەحمان‬

‫دیزاین‪ :‬توانا ئەحمەد‬ ‫چاپ‪ /‬چاپخانەی كوردستان‬

‫نرخ (‪)1500‬‬

‫‪07701486064‬‬

‫ئۆفیسی ئەوروپا‬

‫‪004747364535‬‬

‫‪www.bzavpress.com‬‬

‫هەڵبژاردن‌و‬ ‫ماسۆشیەتی ئەوان‬ ‫دلێر عەبدوڵاڵ‬ ‫كورد لەكوردستانی باشوور‪ ،‬مێژوویەكی تاڵی لەگەڵ‬ ‫هەڵبژاردن هەیەو هەرجارێك ئەو پرۆسەیە ئەنجامدرابێت‪،‬‬ ‫لێشاوی نەگبەتی‌و نەهامەتی رووی لەهاونیشتمانیان‬ ‫كردووەو لەبری بەدیهاتنی دونیایەكی جیاوازتر‪ ،‬كۆمەڵێك‬ ‫كەس قەڵەو بوون‌و بوونە بار بەسەر خەڵكەوەو جگەلەو‬ ‫مالوێرانییەی بەدیاری هێنایان‪ ،‬ئەو پرۆسەیان كرد بە‬ ‫میكانیزمێك بۆ خۆدەوڵەمەند كردن‌و زلكردنی ورگیان‪.‬‬ ‫لەیەكەمین ئەزموونی پەنابردن بۆ دیموكراسی‪،‬‬ ‫شكستمان هێناو لەبری پارێزگاریكردن لەشوناسی نەتەوەی‬ ‫كوردو ماف‌و ئازادییەكانمان‪ ،‬كۆمەڵێك كەس بوونە كوێخاو‬ ‫خەڵكی بەش مەینەتیان كردە جوتیارو تا ئێستاش بەو‬ ‫پێوەرە ژیان بەرێدەكەن‪.‬‬ ‫هەڵبژاردن‪ ،‬بۆ ئێمە مانایەكی جوانی نییە‪ ،‬ئەوان چەمك‌و‬ ‫بەهاكانی ئەو پرۆسە دیموكراسییەیان شێواندو لەسایەیدا‬ ‫حەسانەوەو كۆمەڵگەشیان بەرادەیەكی زۆر دواخست‪ ،‬بۆیە‬ ‫پێویستە لەوە زیاتر فریو نەدرێین‌و بەخۆماندا بچینەوە‪،‬‬ ‫بێ دەنگ نەبین‌و ئیرادەیەكی دەستەجەمعی پێكبهێنین بۆ‬ ‫ئەوەی بەڕووی گەندەڵیدا بچینەوە‪.‬‬ ‫ئێمە كە هێشتا لەسوڕی متبوونی هەڵبژاردنی پێشووداین‌و‬ ‫یاری بەئیرادەو دەنگمان دەكرێت‪ ،‬هەڵبژاردنێكی تر بەرۆكی‬ ‫گرتووین‪ ،‬برین و ئازارەكانمان بەدەستی ئەم دۆخەی‬ ‫كە هەڵبژاردن هەڵگیرسێنەرییەتی سارێژ نەبوون‪ ،‬كەچی‬ ‫قەتمخای برینێكی نوێترمان بۆ هەڵئەدەنەوە‪ ،‬هەژاری‬ ‫فیكریی ئێمە لەوەدایە خۆشباوەڕین‌و وا ئەزانین هەڵبژاردن‬ ‫توانای سارێژكردنەوەی برینەكانی ئێمەی هەیە‪.‬‬ ‫ئ��ەرێ بەراست لەكوێی دنیادا سناریۆیی وەك ئەم‬ ‫هەڵبژاردنانە دەبینرێت؟ چۆن‌و كەی بووە هەڵبژاردن لەدوای‬ ‫هەڵبژاردن بكرێت‌و هەموو شتێكیش رێژەی نەگۆڕ بێت؟‬ ‫لەكام كۆمەڵگەی سەرزەمیندا داهێنانی لەم جۆرە هەیە؟‬ ‫كوا مۆدێلی لەم جۆرەی هەڵبژاردن‌و لەكوێ پەیڕەو كراوە؟‬ ‫كەی بووە بەسەر بەڵێنە بێ ئەنجام‌و بەدینەهاتووەكاندا‪،‬‬ ‫بەڵێنی تر ب��درێ��ت؟ ئا ئەمەیە ماسۆشیەتی ئ��ەوان‌و‬ ‫دۆگمایی ئێمە‪ ،‬ئەمەیە سەرەتای خاڵی بوونەوە لە بەها‬ ‫نیشتمانییەكان‌و توڕدانی هەموو دەستكەوتێكی نەتەوەیی‪،‬‬ ‫پێویستە خەڵك بیریبێتەوە‪ ،‬سیاسییەكانی ئێمە كێن‌و چین؟‬ ‫دەبێت هاونیشتمانیان هۆشیار ببنەوە لەوەی سیاسییەكان‬ ‫گەورەترین هەڵەیان ئەنجامداوەو ساویلكەیی ئەمانیان‬ ‫قۆستۆتەوەو هەموو بەها بەرزەكانیان بەو كورسییانە‬ ‫گۆڕیوەتەوە كە هەرگیز ئامادەنین لەسەری هەستن‪ ،‬ئیتر‬ ‫هەڵبژاردنی چی‌و دەنگدانی چی؟‬

‫‪No: 4‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫‪1‬‬

No: 4 6.4.2014

2

‫كۆسرەت رەسول پشتیوانی لێ دەكات‬ ‫دكتۆر بەرهەم حزب جیا ناكاتەوەو بەنیازە‬ ‫دەست بەسەر یەكێتیدا بگرێت‬ ‫راپۆرتی‪ :‬دلێر عەبدوڵاڵ‬ ‫دكتۆر بەرهەم صاڵح جێگری‬ ‫سكرتێری گشتی یەكێتی نیشتمانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬بەنیازی ئ��ەوە نییە‬ ‫ح��زب جیا ب��ك��ات��ەوەو دەی��ەوێ��ت‬ ‫دەست بەسەر یەكێتیدا بگرێت‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەش كۆسرەت رەسول عەلی‌و‬ ‫چەند سەركردەیەكی ئەو حزبە‬ ‫پشتیوانی لێ دەكەن‪ ،‬ئەندامێكی‬ ‫سەركردایەتی یەكێتیش دەڵێت‬ ‫لەئێستادا یەكێتی بە هەڵبژاردنەوە‬ ‫سەرقاڵەو تا تاڵەبانیش مابێت‬ ‫مەسەلی جێگرتنەوەی پۆستی‬ ‫سكرتێری گشتی باس ناكرێت‪،‬‬ ‫بەپێی وتەی چاودێرێكی سیاسیش‪،‬‬ ‫مەیلی زۆری��ن��ەی سەركردایەتی‬ ‫یەكێتی بەالی دكتۆر بەرهەمدایە‬ ‫ب��ەاڵم رەنگە ئەزموونی ناوبراو‬ ‫سەركەوتوو نەبێت‪.‬‬ ‫یەكێتی وەك خۆی ماوەتەوە‬ ‫یەكێتی كە لەپاش كۆتایی هاتنی‬ ‫هەڵبژاردنی راب��ردووەوە كێشەی‬ ‫تێكەوت‌و ناكۆكی نێوان باڵە‬ ‫سەرەكییەكان بەزەقی دەركەوت‪،‬‬ ‫بریاری ئەنجامدانی كۆنگرەیدا تا‬ ‫چەند پرسێك یەكالیی بكاتەوە‪،‬‬ ‫لەوانە پرسی سكرتێری گشتی‌و‬ ‫ئەنجامدانی چاكسازی لەریزەكانی‬ ‫حزبدا‪ ،‬بۆ ئەوەش پەنا بۆ تاران برا‬ ‫تا كێشەكان یەكالیی بكرێتەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم مل نەدانی باڵەكان‌و سازش‬ ‫نەكردن بۆ یەكتری‪ ،‬ئەنجامدانی‬

‫كۆنگرەی دواخست‌و تا ئێستاش‬ ‫كێشەكان ماونەتەوە‪.‬‬ ‫راب��ەری سەید برایم ئەندامی‬ ‫سەركردایەتی یەكێتی نیشتمانی‬ ‫ك��وردس��ت��ان ب��ەگ��ۆڤ��اری بزاڤی‬ ‫راگەیاند كە كێشەكان وەك خۆی‬ ‫م��اون��ەت��ەوەو تا ئەنجامنەدانی‬ ‫كۆنگرەش یەكێتی لەو دۆخ��ەدا‬ ‫دەمێنێتەوە‪.‬‬ ‫كەی كۆنگرە دەبەسترێت؟‬ ‫ئەگەرچی یەكێتی لەكێشەدایەو‬ ‫لەئاستێكدا‬ ‫ن��اك��ۆك��ی��ی��ەك��ان‬ ‫جێگیربوون‪ ،‬ب���ەاڵم ت��ا ئێستا‬ ‫بریار لەسەر ئەوە ن��ەدراوە كەی‬ ‫كۆنگرەی ببەسترێت‪ ،‬ه��ەروەك‬ ‫ئەوەی رابەری سەید برایم دەڵێت‬ ‫(ئێستا هەڵبژاردن لەپێشەو جارێ‬ ‫مەسەلەی كۆنگرە دواكەوتووەو‬ ‫ك��ەس ن��ازان��ێ��ت ك��ەی كۆنگرە‬

‫شتێكی‬ ‫عاقاڵنی نییە‬ ‫یەكێتی خۆی‬ ‫بەكێشەكانی‬ ‫ناوخۆوە سەرقاڵ‬ ‫بكات‬

‫دەبەسترێت)‪.‬‬ ‫ب��ەو پێییەش بێت‪ ،‬یەكێتی‬ ‫لەئێستادا بەنیازی ئەنجامدانی‬ ‫ك��ۆن��گ��رە ن��ی��ی��ەو رەن��گ��ە ه��ەر‬ ‫ئەنجامیش نەدرێت‪ ،‬ئەوەتا دكتۆر‬ ‫رێبوار كەریم چاودێری سیاسی‌و‬ ‫مامۆستای زانستە سیاسییەكان‬ ‫ل��ەزان��ك��ۆی سلێمانی دەڵ��ێ��ت‬ ‫(ئێستا یەكێتی زیاتر خەریكی‬ ‫هەڵبژاردنەكانەو شتێكی عاقاڵنی‬ ‫نییە خۆی بەكێشەكانی ناوخۆوە‬ ‫س��ەرق��اڵ ب��ك��ات‪ ،‬ئ��ەو چ��اوەڕێ��ی‬ ‫دەرەنجامی هەڵبژاردنەكان دەكات‬ ‫تا لەو رووانگەیەوە بریار لەسەر‬ ‫كێشەكانی خۆی بدات‪ ،‬پێشموایە‬ ‫ئەگەر بێتوو دەرەنجامی هەڵبژاردن‬ ‫بەدڵی یەكێتی بێت‪ ،‬كێشەكان بەو‬ ‫جۆرە نامێننەوە)‪.‬‬ ‫دكتۆر بەرهەم حزب جیاناكاتەوە‬ ‫دكتۆر ب��ەره��ەم كە سەرۆكی‬ ‫باڵێكی س��ەرەك��ی یەكێتییەو‬ ‫جێگری سكرتێری گشتی ئەو‬ ‫حزبەشە‪ ،‬پێگەو كەسایەتییەكی‬ ‫جیاوازی لەناو یەكێتیدا هەیەو‪،‬‬ ‫هەڵوێست‌و رەفتاری لەمەڕ كێشە‬ ‫ناوخۆییەكانی ح��زب‌و دۆخەكە‬ ‫ل��ەالی��ەك‌و بەرهەڵستی كردنی‬ ‫لەالیەن باڵێكی تری حزبەكەیەوە‬ ‫لەالیەكی ترەوە‪ ،‬بێزاری كردووەو‬ ‫زۆرێك بۆچوونیان وایە كە ئەگەر‬ ‫هەیە ناوبراو حزب جیابكاتەوەو‬ ‫لەیەكێتی بێتە دەرەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫رەنگە ئ��ەوە بۆ دۆخ��ی ئێستای‬ ‫‪No: 4‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫‪3‬‬

‫د‪.‬بەرهەم ئەحمەد ساڵح‬

‫بەختیار‬ ‫شاوەیس‪:‬‬ ‫حزب بڕیاری‬ ‫ئەنجامدانی‬ ‫کۆنگرەی داوە‬ ‫بەاڵم وادەکەی‬ ‫دیاری نەکراوە‬ ‫‪4‬‬

‫‪No: 4‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫یەكێتی ق��ورس بێت‪ ،‬ه��ەروەك‬ ‫ئ��ەوەی دكتۆر بەختیار شاوەیس‬ ‫بریاردەری ئەنجومەنی ناوەندی‬ ‫یەكێتی نیشتمانی كوردستان‬ ‫بەگۆڤاری بزاڤی وت (یەكێتی‬ ‫لەئێستادا سەرقاڵی هەڵبژاردنەو‬ ‫هیچ كێشەیەكیش لەناوخۆدا‬ ‫نەماوەو ئەنجومەنی ناوەندی‌و‬ ‫س��ەرك��ردای��ەت��ی ح���زب‪ ،‬ب��ری��اری‬ ‫ئەنجامدانی كۆنگرەیان داوە‪،‬‬ ‫بەاڵم لەئێستادا وادەك��ەی دیاری‬ ‫نەكراوە)‪.‬‬ ‫لەبارەی ئەگەری جیاكردنەوەی‬ ‫حزب لەالیەن دكتۆر بەرهەم‪ ،‬ئەو‬ ‫سەركردەیەی یەكێتی ئامادەی‬ ‫وەاڵمدانەوە نەبوو‪.‬‬

‫دەست بەسەر یەكێتیدا دەگرێت‬ ‫جیاواز لەپێشبینییەكان‪ ،‬دكتۆر‬ ‫بەرهەم دەیەوێت دەست بەسەر‬ ‫یەكێتیدا بگرێت‌و جڵەی دەسەاڵت‬ ‫ل��ەو حزبەدا بگرێتە دەس��ت‪ ،‬بۆ‬ ‫ئ��ەوەش زەمینەسازی ك��ردووەو‬ ‫چ��اوەڕوان��ی یەكالیی بوونەوەی‬ ‫دۆخی تەندروستی تاڵەبانییە‪.‬‬ ‫ل�����ەوب�����ارەوە ئ��ەن��دام��ێ��ك��ی‬ ‫سەركردایەتی یەكێتی بە گۆڤاری‬ ‫بزاڤی وت (بەڵێ دكتۆر بەرهەم‬ ‫نیازێكی وای هەیەو لەوانەشە‬ ‫بتوانێت ئەو كارە بكات‪ ،‬بەاڵم ئەگەر‬ ‫بێتوو تاڵەبانی لەگۆڕەپانەكەدا‬ ‫بێت‪ ،‬كەس پشتگیری ناكات)‪.‬‬ ‫ب��ۆ وەرگ��رت��ن��ی رای زی��ات��ری‬

‫ئ��ەن��دام��ان��ی س��ەرك��ردای��ەت��ی‌و‬ ‫م��ەك��ت��ەب��ی س��ی��اس��ی یەكێتی‪،‬‬ ‫ب��زاڤ پەیوەندی بە هەریەكەلە‬ ‫عادل م��ورادو حاكم ق��ادرو چەند‬ ‫سەركردەیەكی ترەوە كرد‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئامادەی وەاڵمدانەوە نەبوون‪.‬‬ ‫كۆسرەت رەسول‌و سەركردایەتی‬ ‫پشتگیری دەكەن‬ ‫بەپێی زانیارییەكانی گۆڤاری‬ ‫ب��زاڤ ك��ۆس��رەت رەس��ول جێگری‬ ‫دووەم�����ی س��ك��رت��ێ��ری گشتی‌و‬ ‫سەركردایەتی ئەو حزبە‪ ،‬پشتگیری‬ ‫دكتۆر بەرهەم دەك��ەن‌و لەگەڵ‬ ‫ئەوەدان ئەو كەساییەتییە ببێتە‬ ‫سكرتێری حزب‪ ،‬بەاڵم ئەندامانی‬ ‫مەكتەبی سیاسی ترسێكی زۆریان‬ ‫لەناوبراو هەیە بۆیە بەهەموو‬ ‫جۆرێك دژایەتی دەكەن‪.‬‬ ‫دك��ت��ۆر رێ���ب���وار ل���ەوب���ارەوە‬ ‫دەڵێت (حەزێكی زۆر هەیە بۆ‬ ‫ئەوەی پشتگیری دكتۆر بەرهەم‬ ‫بكەن‪ ،‬بەالم ئایا ئەزموونی ئەو‬ ‫كەسایەتییە رێگە ب��ەوە ئەدات‬ ‫ببێتە سكرتێری حزبێكی وەك‬ ‫یەكێتی‪ ،‬ك��ە ئ��ەم��ەش رەنگە‬ ‫لەداهاتوودا زیاتر روونبێتەوەو‬ ‫قسەكردن لەسەر شتێك كە زانیاری‬ ‫نەبێت لەسەری بۆچوونەكان الواز‬ ‫دەكەن)‪.‬‬ ‫مەكتەبی سیاسی لەگەڵ هێرۆ‬ ‫خانە‬ ‫پ��ێ��چ��ەوان��ەی س��ەرك��ردای��ەت��ی‬ ‫یەكێتی‪ ،‬مەكتەب سیاسی ئەو حزبە‬ ‫پشتگیری هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەدی‬ ‫هاوسەری تاڵەبانی دەكەن‪ ،‬چونكە‬ ‫زۆرینەی مەكتەب سیاسی پێیانوایە‬ ‫دكتۆر بەرهەم مەترسییە بۆ سەر‬ ‫بەرژەوەندییەكانیان‪ ،‬پێچەوانەی‬ ‫هێرۆ ئیبراهیم كە بەئاسانی‬ ‫دەتوانرێت لەژێر فەرمانڕەوایی‬ ‫ئەودا پۆست‌و پلەو پایە بەردەوامی‬ ‫هەبێت‪ ،‬وەك ئەوەی ئەندامێكی‬ ‫سەركردایەتی یەكێتی بەگۆڤاری‬ ‫ب��زاڤ��ی وت (دك���ت���ۆر ب��ەره��ەم‬

‫متمانەی ب��ەزۆری��ن��ەی مەكتەب‬ ‫سیاسی یەكێتی نییە‪ ،‬بۆیە ئەگەر‬ ‫هەیە لەحاڵەتی وەرگرتنی پۆستی‬ ‫سكرتێری گشتی‪ ،‬بەشێك لەوانە‬ ‫پۆلێن بكات)‪.‬‬ ‫حزبەكان‪ ،‬دكتۆر بەرهەمیان پێ‬ ‫باشە‬ ‫ح��زب��ە سیاسییەكانی س��ەر‬ ‫گ��ۆڕەپ��ان��ی ه��ەرێ��م‪ ،‬خ��وازی��اری‬ ‫ی���ەك�ل�ای���ی ب����وون����ەوەی‬ ‫ك��ێ��ش��ەك��ان��ی ن���او‬ ‫یەكێتین‌و دكتۆر‬ ‫ب��ەره��ەم��ی��ان‬ ‫ب�������ەالوە‬

‫پەسەندترە‪،‬‬ ‫چ�����ون�����ك�����ە‬ ‫ك����ەس����ێ����ك����ی‬ ‫دبلۆماسییەو گونجاوترە‬ ‫ب��ۆ س��ەرك��ردای��ەت��ی ئ��ەو حزبە‪،‬‬ ‫ه����ەروەك ئ���ەوەی ع��ەل��ی باپیر‬ ‫ئ��ەم��ی��ری ك��ۆم��ەڵ��ی ئیسالمی‬ ‫لەلێدوانێكی پێشوتریدا بۆ بزاڤ‬ ‫رایگەیاند كە ئیستا نازانن مامەڵە‬ ‫لەگەڵ كێدا بكەن‌و رۆشن نییە‬ ‫لەگەڵ كام سەركردەی یەكێتیدا‬ ‫گفتوگۆ بكەن‪.‬‬ ‫م���اوەت���ەوە ب��وت��رێ��ت‪ ،‬دۆخ��ی‬

‫نیشتمانی‬ ‫یەكێتی‬ ‫ئێستای‬ ‫كوردستان تەواو جیاوازەو هەموو‬ ‫ئەگەرەكانیش هەڵدەوەشێنەوە‬ ‫ئەگەر بێتوو تاڵەبانی بگەڕێتەوە‪،‬‬ ‫چونكە لەساتی بوونی ئ��ەودا‪،‬‬ ‫هیچ ی��ەك��ێ ل��ەس��ەرك��ردەك��ان��ی‬ ‫یەكێتی جورئەتی كاری سەربەخۆو‬ ‫دروستكردنی كێشەیان نییە‪،‬‬ ‫ه����ەروەك ئ���ەوەی‬ ‫د كتۆ ر‬

‫رێبوار‬ ‫دەڵ�������ێ�������ت‬ ‫(گ��ەڕان��ەوەی تاڵەبانی هەموو‬ ‫كێشەكانی ئ��ەو حزبە چارەسەر‬ ‫دەكات)‪.‬‬ ‫بەاڵم پرسیار لێرەدا ئەوەیە ئایا‬ ‫تاڵەبانی دەگەڕێتەوەو گەڕانەوەی‬ ‫ئەمجارەی هەمان رۆڵ��ی جارانی‬ ‫پێشوی دەبێت؟‬ ‫‪No: 4‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫‪5‬‬

‫دەبێت شەرعیەت‬ ‫فەرید ئەسەسەرد‪ :‬گۆڕان داوا‬ ‫لەدیمانەیەكیدا لەگەڵ گۆڤاری بزاڤ‪ ،‬فەرید ئەسەسەرد ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی‬ ‫نیشتیمانی كوردستان باس لەكێشە ناوخۆییەكانی حزبەكەی دەكات‌و چەند نهێنییەك‬ ‫لەبارەی پێكنەهێنانی كابینەی نوێی حكومەت دەخاتەڕوو‪.‬‬ ‫ناوبراو لەو دیمانەیدا ئاماژە بۆ ئەوە دەكات كە لەگفتوگۆكان بۆ پێكهێنانی كابینەی‬ ‫نوێی حكومەت‪ ،‬گۆڕان داوای هاوكاری‌و پەیوەندی‌و هەماهەنگیان لێكردوون‪ ،‬بەاڵم‬ ‫وەاڵم نەدراونەتەوە‪.‬‬ ‫هەروەها ئەوەش دەخاتەڕوو كە هیچ یەكێك لەحزبەكان بەالی وەزارەتی دارییدا‬ ‫وەزارەتەشی بە بەستەزمانترین وەزارەتی حكومەتی‬ ‫ن��ەچ��وون و ئەو‬ ‫هەرێمی كوردستان ناوبرد‪.‬‬ ‫لەباسی كێشە ناوخۆییەكانی‬ ‫حزبەكەیشیدا‪ ،‬فەرید ئەسەسەر دەڵێت‬ ‫(باڵ باڵێن شتێكی ئاساییەو دەبێت‬ ‫شەرعیەت بە باڵەكان بدرێت)‪.‬‬

‫دیداری‪ :‬محەمەد ساالر (پاشا)‬ ‫ب����زاڤ‪ :‬ل����ەوەوە دەس���ت پێ‬ ‫بكەین هۆكارەكانی دواكەوتنی‬ ‫پێكهێنانی حكومەت چین؟‬ ‫فەرید ئەسەسەرد‪ :‬هۆكاری‬ ‫س����ەرەك����ی پ��ێ��ك��ن��ەه��ێ��ن��ان��ی‬ ‫حكومەت پەیوەندی بەئەنجامی‬ ‫ه��ەڵ��ب��ژاردن��ەوە ه��ەی��ە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫ب����ەراوردی بكەین بەپرۆسەی‬ ‫پێكهێنانی حكومەت لەساڵی‬ ‫‪ 2009‬ب��ەرون��ی دەردەك��ەوێ��ت‪،‬‬ ‫لە ‪ 2009‬لیستی ب��راوە هەبوو‬ ‫كەتوانی ‪ %59‬دەنگەكان بەدەست‬ ‫بهێنێت بەاڵم ئەمجارە بەمانای‬ ‫وش���ە لیستی ب���راوەم���ان نیە‬ ‫چونكە هیچ لیستێك نەیتوانیوە‬ ‫‪%50‬ی دەن��گ��ەك��ان ب��ەدەس��ت‬ ‫بهێنێت‪ ،‬ب��ەاڵم ب��ۆ موجامەلە‬ ‫دەڵ��ێ��ی��ن ‪ 5‬لیستی ب��راوەم��ان‬ ‫هەیە‪ ،‬ئەمە بریتیە لەهۆكارە‬ ‫گشتیەكە‪ ،‬هۆیەكی دیكەش‬

‫‪6‬‬

‫‪No: 4‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫بریتیە لەشێوازی دابەشكردنی‬ ‫پۆستەكان جیاوازی زۆر لەئارادا‬ ‫ب��ووە‪ ،‬مەسەلەی رێكەوتننامەی‬ ‫ستراتیژی رۆڵی هەبووە‪ ،‬هەروەها‬ ‫سوربونی الیەنەكان لەپاراستنی‬ ‫ب��ەرژەوەن��دی��ی��ەك��ان��ی��ان دەوری‬ ‫هەبوە كەئەم حكومەتە تائێستا‬ ‫پێكنەیەت‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬كێ‌ بەرپرسیارە؟‬ ‫فەرید ئەسەسەرد‪ :‬نامەوێت‬ ‫دابەشی بەرپرسیارێتیەكە بكەم‬ ‫ب��ۆ ه��ەم��وو الی��ەن��ەك��ان چونكە‬ ‫ئەمە دەبێتە هۆی شاردنەوەی‬ ‫ئەو الیەنەی كەبەراستی تەنها‬ ‫ئ��ەو بەرپرسیارە لەپێكهێنانی‬ ‫حكومەت ئەویش ئەو لیستەیە‬ ‫كەرائەسپێرێت بە پێكهێنان‌و‬ ‫پێكنەهێنانی حكومەت‪ ،‬ئەگەر‬ ‫بیكەینە قاڵبێكی یاساییەوە ئەو‬ ‫الیەنەی كەتەكلیف كراوە بەفەرمی‬

‫ی��ان ن��اف��ەرم��ی بەپێكهێنانی‬ ‫حكومەت ئەو نەیتوانیوە حكومەت‬ ‫پێكبهێنێت‪.‬‬ ‫ب����زاڤ‪ :‬پ��ارت��ی س��ودم��ەن��دە‬ ‫لەپێكنەهێنانی حكومەت؟‬ ‫ف��ەری��د ئ��ەس��ەس��ەرد‪ :‬ئەبێت‬ ‫بەپێی قۆناغەكان سەیری ئەم‬ ‫دۆخە بكەین‪ ،‬پێش ئەوەی دەست‬ ‫بكرێت بەپرۆسەی پێكهێنانی‬ ‫حكومەت بیری زاڵ الی پارتی ئەوە‬ ‫بوو كەهیچ كێشەیەك لەمبارەیەوە‬ ‫نایەتە پ��ێ��ش��ەوە‪ ،‬ب���ەاڵم دوای‬ ‫دەركەوتنی ئەنجامەكان هەموو‬ ‫الیەنەكان چونە ئ��ەو ب��اوەرەی‬ ‫كەحكومەت بەئاسانی پێك نایەت‪.‬‬ ‫لەقۆناغی ئێستای حكومەت‬ ‫پاش ئەوەی دەرك��ەوت حكومەت‬ ‫زۆر بەئەستەم پێكدێت پارتی‬ ‫لەگەڵ زۆربونی وادەی پێكنەهێنای‬ ‫حكومەت‌و نزیكبونەوەی وادەی‬

‫ت بدرێت بەباڵەكانی ناو یەكێتی‬ ‫ای هەماهەنگی كرد‪ ،‬بەاڵم وەاڵممان نەدایەوە‬ ‫بانگەشەی هەڵبژاردن بۆچونی‬ ‫دیكەیان بۆ دروست بوو‪ ،‬حكومەت‬ ‫بەو جۆرەی كەخۆیان ئەیانەوێت‬ ‫پێكنایەت با پرۆسەكە رابگیرێت‬ ‫وەك ئ���ەوەی ئێستا راگ��ی��راوە‬ ‫بۆ پ��اش دەرك��ەوت��ن��ی ئەنجامی‬ ‫هەڵبژاردنەكانی (‪30‬ی نیسان)‬ ‫بۆ ئەوەی بەیەك پاكێج مامەڵەی‬ ‫لەگەڵدا بكرێت‪ ،‬من پێموایە‬ ‫ئەمە مەسەلەكە ئاڵۆزتر ئەكات‬ ‫نەك ئاسانتری دەكات چونكە ئەم‬ ‫دوو هەڵبژاردنە پەیوەندییان‬ ‫بەیەكەوە نیە‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬بۆچی؟‬ ‫ف��ەری��د ئ��ەس��ەس��ەرد‪ :‬رەنگە‬ ‫بیانەوێت ئەو پۆستانەی كەئێستا‬ ‫نایەنەوێت بیدەن بەهەندێك‬ ‫الی��ەن بەهەندێك پۆستی دی‬ ‫لەكابینەی داهاتوی عێراق قەرەبوو‬ ‫بكرێنەوە‪.‬‬ ‫ب���زاڤ‪ :‬پێش دەسپێكردنی‬ ‫پ��رۆس��ەی پێكهێنانی حكومەت‬ ‫بزوتنەوەی گۆران داوای لەیەكێتی‬ ‫كردوە دابنیشن‪ ،‬راستە؟‬ ‫ف��ەری��د ئ��ەس��ەس��ەرد‪ :‬گ��ۆڕان‬ ‫دەستیان ك��ردب��وو بەهەندێك‬ ‫پەیوەندی لەمبارەیەوە ئ��ەوان‬ ‫هەماهەنگیەك‬ ‫دەی��ان��وی��س��ت‬ ‫هەبێت لەنێوان گۆران‌و یەكێتی‬ ‫لەپێكهێنانی كابینەی نوێ‌‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬یەكێتی بەنەرێنی وەاڵمی‬ ‫دانەوە؟‬ ‫فەرید ئەسەسەرد‪ :‬وەاڵمێكمان‬ ‫نەدایەوە ئەم مەسەلەیە بێنێتە‬ ‫دی‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬گرنگترین ئەو پۆستانەی‬

‫كێشەیان لەسەرە چین؟‬ ‫فەرید ئەسەسەرد‪ :‬لەسەرەتادا‬ ‫مەسەلەی ئیستحقاقی هەڵبژاردن‬ ‫ه��ات��ە ك��ای��ەوە‪ ،‬ل��ێ��رەدا كەس‬ ‫ناتوانێت نكوڵی لەوە بكات گۆران‬ ‫لیستی دوەم��ەو یەكێتی لیستی‬ ‫سێیەمە‪ ،‬لەبەرئەوە گۆران جەختی‬ ‫ئ��ەك��رد ل��ەس��ەر پۆستی جێگری‬ ‫سەرۆك وەزیران ئێمەش جەختمان‬ ‫لەسەر ئ��ەو پۆستە دەك���ردەوە‪،‬‬ ‫بۆیە ئەمە یەكەمین كێشە بوو‬ ‫لەنێوان گۆران‌و یەكێتی دروست‬ ‫بوو‪ ،‬كاتێك گۆڕان نەرمی نواند‬ ‫لەمبارەیەوە كێشەكە هاتە سەر ‪4‬‬ ‫پۆستە سەرەكیەكە‪ ،‬دووبارە كێشە‬ ‫دروس��ت ب��وو‪ ،‬ئەمجارە لەنێوان‬ ‫گۆڕان‌و یەكێتی‌و پارتی كێشەكە‬ ‫سەبارەت بەشێوازی دابەشكردنی‬ ‫پۆستەكان بوو‪ ،‬لەم مەسەلەیەدا‬ ‫بەستەزمانترین وەزارەت وەزارەتی‬ ‫دارایی بوو كەكەس نەیئەویست‪.‬‬ ‫ب��زاڤ‪ :‬س��ەب��ارەت ب��ەوەزارەت��ی‬ ‫ناوخۆ؟‬ ‫ف��ەری��د ئ��ەس��ەس��ەرد‪ :‬ئێمە‬ ‫ل��ەوەزارەت��ی ناوخۆو پێشمەرگە‬ ‫داوای یەكێكمان كرد‪ ،‬گۆڕانیش‬ ‫بەئێستاشەوە تەئكیدی لەسەر‬ ‫وەزارەت�����ی ن��اوخ��ۆ دەك����ردەوە‪،‬‬ ‫وەزارەتی سامانە سروشتیەكانیش‬ ‫كەسمان داوامان نەكرد‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬بۆچی داواتان نەكرد؟‬ ‫ف��ەری��د ئ��ەس��ەس��ەرد‪ :‬چونكە‬ ‫ئەمانزانی گ��ەر داواش��ی كەین‬ ‫پارتی نایدات‪.‬‬ ‫ب����زاڤ‪ :‬ب��ۆچ��ی یەكێتی الی‬ ‫ئ��اس��ای��ی��ە ئ���ەو وەزارەت����ان����ەی‬

‫پەیوەندی بەهێزەوە هەیە بەر‬ ‫پارتی بكەوێت‪ ،‬بەاڵم الی قورسە‬ ‫بەر گۆڕان كەوێت؟‬ ‫ف��ەری��د ئ��ەس��ەس��ەرد‪ :‬دەبێت‬ ‫ئەوەمان لەبەر چاو بێت تائێستا‬ ‫هەرێمی كوردستان شوێنەواری‬ ‫دوو ئیدارەی پێوە دیارە‪ ،‬وەزیری‬ ‫ناوخۆ راستە لەبەردەم هەموو‬ ‫جیهان وەزیری ناوخۆیە لەزاخۆوە‬ ‫تا خانەقین‪ ،‬ب��ەاڵم ب��ەك��ردەوە‬ ‫وەزی�����ری ن���اوخ���ۆی ه��ەول��ێ��رو‬ ‫ده��ۆك��ە الی خۆشمان وەزی��ری‬ ‫پێشمەرگە ب��ەك��ردەوە وەزی��ری‬ ‫پێشمەرگەی پارێزگای سلێمانییە‪،‬‬ ‫ئ��ەگ��ەر گ���ۆڕان وەزی���ری ناوخۆ‬ ‫وەربگرێت جگەلەوەی توشی ئەم‬ ‫كێشەیە دەبێت ك��ەدوو ناوچەی‬ ‫لەبەردەستدایە ناوچەی سەوزو‬ ‫زەرد‪ ،‬ئ��ەو كێشەیەشی توش‬ ‫ئەبوو كەخۆی هێزێكی ئەمنی‬ ‫دیاریكراوی نیە وەك یەكێتی‌و‬ ‫پارتی كەبتوانێت ئەركەكانی خۆی‬ ‫جێبەجێ بكات النی كەم وەزیری‬

‫ئەگەر‬ ‫تاڵەبانی نەبوایە‬ ‫یەكێتی زۆر‬ ‫زوو لەیەك‬ ‫هەڵئەوەشایەوە‬ ‫‪No: 4‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫‪7‬‬

‫ناوخۆی ئێستا ئەتوانێت لەدوو‬ ‫پارێزگایا ئەركەكانی خۆی جێبەجێ‌‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬لەبەرچی ناتوانێت؟‬ ‫فەرید ئەسەسەرد‪ :‬لەبەرئەوەی‬ ‫واقیعەكە شتێكی سەپاندوە‬ ‫كەلەهیچ واڵتێكی دیكەی جیهاندا‬ ‫نیە‪.‬‬ ‫ب��زاڤ‪ :‬چ��ارەس��ەر چیە بۆ ئەم‬ ‫واقیعە؟‬ ‫فەرید ئەسەسەرد‪ :‬ئەوەیە هیچ‬ ‫الیەنێك هێزی چەكدارو دەزگای‬ ‫ئەمنی تایبەت بەخۆی نەبێت‪،‬‬ ‫بۆ نمونە ئێمە یەك ئەفسەری‬ ‫ئاسایشمان لەهەولێرو دهۆك نیە‪،‬‬ ‫پارتیش یەك ئەفسەری ئاسایشی‬ ‫لەسلێمانی نیە‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬یەكێتی نامەیەكی داوەتە‬ ‫دەستی پارتی‪ ،‬داوای چی دەكات؟‬ ‫فەرید ئەسەسەرد‪ :‬بەپارتیمان‬ ‫وت��وە داخ��ۆ ئەیەوێت حكومەت‬ ‫پێك بێنێت یان نا‪ ،‬ئەگەر یەكێك‬ ‫بیەوێت حكومەت پێك بێنێت كاری‬ ‫بۆدەكات‪ ،‬بەاڵم ئ��ەوەی كەئێمە‬ ‫نایبینن كاركردنە بۆ پێكهێنانی‬ ‫حكومەت‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬پێكهێنانی حكومەت دوا‬ ‫دەكەوێت؟‬ ‫ف��ەری��د ئ��ەس��ەس��ەرد‪ :‬رەنگە‬ ‫دواب��ك��ەوێ��ت‪ ،‬ئ��ەگ��ەر هەندێك‬ ‫لەالیەنەكان مەبەستیان بێت‬ ‫ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی ‪21‬ی‬ ‫ئەیلول و ‪3‬ی نیسان تێكەڵ بكەن‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬مێژووی كێشەو ملمالنێ‬ ‫ناوخۆییەكانی یەكێتی لەكەیەوە‬ ‫دەست پێ‌ دەكات؟‬ ‫فەرید ئ��ەس��ەس��ەرد‪ :‬یەكێتی‬ ‫ك���ەدام���ەزرا وەك حیزبێكی نا‬

‫ن��اوەن��دی (الم��ەرك��ەزی) دام��ەزرا‪،‬‬ ‫حیزبەكانی دی وەك پارتی‌و حیزبی‬ ‫شیوعی‌و بزوتنەوەی ئیسالمی‬ ‫حیزبی ن��اوەن��دی ب���وون‪ ،‬ئەمە‬ ‫دەرچون بوو لەمەسەلە باوەكە وە‬ ‫هەوڵماندا پەرە بەم مەسەلەیە‬ ‫بدەین‪ ،‬وە كێشەی زۆریشمان‬ ‫ب��ۆ دروس���ت ب��وو چونكە خەڵك‬ ‫رانەهاتبوون بەم دۆخ��ە‪ ،‬ساڵی‬ ‫‪ 1979‬بزوتنەوەی سۆسیالست‬ ‫لێمان جیابونەوە‪ ،‬ساڵی ‪1985‬‬ ‫گروپێكی دی بەناوی ئااڵی شۆرش‬ ‫جیابوەنەوە‪ ،‬ئێمە زۆر درەن��گ‬ ‫بەرەو ناوەندێتی چوین‪ ،‬یەكەمین‬ ‫هەوڵیش پیلینۆمەكەی یەكێتی‬ ‫ش��ۆرش��گ��ێ��ران ب��وو ل��ەن��اوزەن��گ‬ ‫ل��ەس��اڵ��ی ‪ 1989‬ك��ەه��ەوڵ��ی‬ ‫یەكگرتنەوەی هەردوو باڵەكەی ناو‬ ‫یەكێتی دا‪ ،‬دواتر تێكەڵكردنەوەی‬ ‫باڵەكانیش لە‪ 1992‬هەروا ئاسان‬ ‫نەبوو لەبەرئەوە لەیەكەمین‬ ‫كۆنگرەی خ��ۆی لەساڵی ‪1992‬‬ ‫وەك رێكخراوێكی فرە مینبەری‬ ‫خۆی ناساند‪ ،‬لە ‪ 1992‬بۆ ‪2001‬‬ ‫بەراستی ئێمە مۆدێلێكی جوانمان‬ ‫وەك رێكخراوێكی فرە مینبەری‬ ‫نیشان ن��ەدا‪ ،‬ئەم مۆدێلە لەناو‬ ‫خ��ۆم��ان��دا شكستی هێنا بۆیە‬ ‫لەكۆنگرەی دوەم لە‪ 2001‬كارمان‬ ‫بۆ ئەوە كرد هەوڵ بۆ دروستكردنی‬ ‫حیزبێكی ناوەندی پێكبێنین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫زۆر درەنگ دەستمان پێكرد چونكە‬ ‫فراكسیۆن‌و گ��روپ��ەك��ان لەناو‬ ‫یەكێتی گەاڵڵە ببون‌و پەرەیان‬ ‫سەندبوو‪ ،‬ئەمەش كاردانەوەی‬ ‫هەبوو بۆ قۆناغی دوای كۆنگرەی‬ ‫دووەم‪ ،‬ئەمەش هەر هۆكار بوو بۆ‬ ‫دواخستنی كۆنگرەكان ئێمە دەبو‬

‫بەستەزمانترین وەزارەت‪ ،‬وەزارەتی‬ ‫دارایی بوو كەس نەیدەویست‬ ‫‪8‬‬

‫‪No: 4‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫‪ 2007‬كۆنگرە ببەستین بەاڵم‬ ‫نەمانتوانی دواتر كەوتە ‪2010‬‬ ‫دەبوو ‪ 2013‬بیبەستین كەوتە‬ ‫كۆتای مانگی یەكی ‪ 2014‬بەاڵم‬ ‫بەهۆی كێشەكانەوە دووبارە دوا‬ ‫كەوتەوە‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬ئێستا چەند جۆر ملمالنێ‌‬ ‫لەنێو یەكێتی هەیە؟‬ ‫فەرید ئەسەسەرد‪ :‬من خۆم دژی‬ ‫دروستكردنی فراكسیۆن‌و گروپ‬ ‫نیم چونكە لەسەرجەم حیزبە‬ ‫سۆسیال دیموكراتەكاندا گروپ‌و‬ ‫فراكسیۆن‌و باڵ هەیە‪ ،‬چونكە‬ ‫لەناوەرۆكدا حیزبی باڵ باڵێنن‪،‬‬ ‫بونی باڵ لەناو حیزبەكاندا كێشە‬ ‫نیە‪ ،‬ب��ەاڵم هەوڵی باڵەكان بۆ‬ ‫شكاندنی ئێسقانی یەكتری ئەمە‬ ‫كێشە دروست دەكات‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬چەند باڵ دەبینیت لەناو‬ ‫یەكێتیدا؟‬ ‫فەرید ئەسەسەرد‪ :‬ئێمە تائێستا‬ ‫شەرعیەتمان بەباڵەكان نەداوە‪.‬‬ ‫ب�������زاڤ‪ :‬ل����ەگ����ەڵ ئ�����ەوەی‬ ‫شەرعیەتیان پێ بدرێت؟‬ ‫ف��ەری��د ئ��ەس��ەس��ەرد‪ :‬بەڵێ‌‪،‬‬ ‫لەگەڵ ئەوەم شەرعیەت بدرێت‬ ‫بەباڵەكانی ن��او یەكێتی وەك‬ ‫حیزبێكی سۆسیال دیموكرات‬ ‫ب��ەاڵم ل��ەچ��وارچ��ێ��وەی دان نان‬ ‫بەپێكەوەژیانێكی ئاشتیانە‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬مام جەالل چۆن ئیدارەی‬ ‫ئەو بااڵنەی دەكرد؟‬ ‫ف��ەری��د ئ��ەس��ەس��ەرد‪ :‬ئەگەر‬ ‫تاڵەبانی نەبوایە یەكێتی زۆر زوو‬ ‫لەیەك هەڵئەوەشایەوە‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬بەاڵم هەر مام جەاللیش‬ ‫بەشێكی ئەو ملمالنێیەی دروست‬ ‫نەكردوە؟‬ ‫ف��ەری��د ئ��ەس��ەس��ەرد‪ :‬هەموو‬ ‫س��ەرك��ردەی��ەك ح��ەز بەتەبایی‬ ‫ئەندامانی حیزبەكەی دەك��ات‪،‬‬ ‫بەاڵم هەندێك جار ملمالنێكان‬ ‫دەگاتە ئاستێك بەیەك كەسیش‬ ‫چارەسەر ناكرێت با ئەو كەسەش‬

‫گۆڕان‬ ‫هێزێكی ئەمنی‬ ‫دیاریكراوی‬ ‫نییە وەك‬ ‫یەكێتی و‬ ‫پارتی بتوانێت‬ ‫ئەركەكانی خۆی‬ ‫جێبەجێ بكات‬ ‫تاڵەبانی بێت‪.‬‬ ‫ب����زاڤ‪ :‬ك��ێ‌ دەس��ەاڵت��ەك��ان��ی‬ ‫تاڵەبانی بەكاردێنێت؟‬ ‫ف��ەری��د ئ��ەس��ەس��ەرد‪ :‬بەپێی‬ ‫پەیرەوەی ناوخۆ دەبێت جێگرەكانی‬ ‫ئەو دەسەاڵتانە بەكاربێنن‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬بەپێی واقیع؟‬ ‫ف��ەری��د ئ��ەس��ەس��ەرد‪ :‬بەپێی‬ ‫واق��ی��ع ئ���ەوان لەجیاتی سود‬ ‫ل��ەدەس��ەاڵت��ەك��ان��ی ت��اڵ��ەب��ان��ی‬ ‫بەیاننامەیەكیان‬ ‫وەرب���گ���رن‬ ‫دەرك�����ردو خ��ۆی��ان كێشایەوە‬ ‫ل��ەم��ەس��ەل��ەك��ە‪ ،‬خۆشبەختانە‬ ‫پاشان گەرانەوەو ئێستا توانراوە‬ ‫ئاستێكی دیاریكراوی پێكەوەژیان‬ ‫بێتە ئاراوە‪.‬‬ ‫ب��زاڤ‪ :‬پ��اش تاڵەبانی لەنێو‬ ‫یەكێتیدا كەسی تێدایە بتوانێت‬ ‫شوێنی ئەو بگرێتەوە؟‬ ‫ف��ەری��د ئ���ەس���ەس���ەرد‪ :‬پ��اش‬ ‫تاڵەبانی زۆر ئەستەمە كەس‬

‫فەرید ئەسەسەرد‬

‫بگرێتەوە‪،‬‬ ‫شوێنی‬ ‫بتوانێت‬ ‫بەدڵنیاییەوە س��ەردەم��ی پاش‬ ‫تاڵەبانی وەك سەردەمی تاڵەبانی‬ ‫نابێت‪ ،‬وە لەكۆنگرەی داهاتوو‬ ‫ب��ەرای من نابێت هیچ كەسێك‬ ‫لەرێگەی هەڵبژاردنی راستوخۆ‬ ‫بچێتە كۆمیتەی سەركردایەتی‪،‬‬ ‫بەڵكو دەبێت لەرێگەی دەنگی‬ ‫ئ��ەن��دام��ان��ی ك��ۆن��گ��رە بچێتە‬ ‫ئەنجومەنی سەركردایەتی‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬لەگەڵ ئەوەی سكرتێری‬ ‫گشتی دوو جێگری هەبێت؟‬ ‫فەرید ئەسەسەرد‪ :‬نەخێر لەگەڵ‬ ‫ئەوەم یەك جێگری هەبێت‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬بزاڤ‬

‫بزاڤ‪ :‬لەماوەی رابردوو هەردوو‬ ‫جێگرانی سكرتێری گشتی داوایان‬ ‫كرد گۆڕانكاری بكرێت لەهەندێك‬ ‫ئۆرگان؟‬ ‫ف��ەری��د ئ���ەس���ەس���ەرد‪ :‬هیچ‬ ‫گۆرانكارییەك نەكراوە‪.‬‬ ‫ب���������زاڤ‪ :‬ل�����ەگ�����ەڵ ئ���ەو‬ ‫گۆرانكارییانەدایت؟‬ ‫ف��ەری��د ئ��ەس��ەس��ەرد‪ :‬نەخێر‪،‬‬ ‫لەگەڵ ئەوەم هەندێك گۆڕانكاری‬ ‫بكرێت بەاڵم هەندێك پۆست هەیە‬ ‫ئەگەر البردنی بەرپرسەكانیان‬ ‫تێكەڵ بە باڵ باڵین بكرێن ئەوا‬ ‫چارەسەری مەسەلەكە ناكات‪.‬‬

‫وەزیری ناوخۆی ئێستا تەنها دەسەاڵتی‬ ‫لەهەولێرو دهۆك هەیە‬ ‫‪No: 4‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫‪9‬‬

‫مەسعود بارزانی بڕوای بەمێدیای كوردی نییە‬

‫لەچوار ساڵی رابردودا ‪ 33‬چاوپێكەوتنی‬ ‫لەگەڵ مێدیای بیانی ئەنجامداوە‬ ‫‪10‬‬

‫‪No: 4‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫مەسعود بارزانی سەرۆكی ماوە بۆ درێژكراوەی هەرێمی كوردستان‪ ،‬دیدارو چاوپێكەوتنی لەگەڵ هیچ مێدیاییەكی‬ ‫كوردی نەكردووەو بەپێی ئامارێكی گۆڤاری بزاڤیش لەماوەی چوار ساڵی رابردوودا بارزانی ‪ 33‬چاوپێكەوتنی‬ ‫ئەنجامداوە‪،‬كە سەرجەمیان بۆ مێدیای بیانی بووە جگەلە دوو چاوپێكەوتن كە بۆ دوو كەناڵی جیاوازی حزبەكەی بووە‪.‬‬

‫راپۆرتی‪ :‬محەمەد ساالر (پاشا)‬ ‫(‪22‬ی نیسانی ‪ )1898‬وەك‬ ‫دەسپێكی رۆژنامەگەری كوردی ئەژمار‬ ‫دەك��رێ��ت ل��ەم��ێ��ژووی رۆژن��ام��ەگ��ەری‬ ‫لەكوردستان‪ ،‬لەو ساڵەدا بۆ یەكەمجار‬ ‫بنەماڵەی بەدرخانیەكان لەرێگەی‬ ‫رۆژنامەی كوردستانەوە سەرەتایەكیان‬ ‫بۆ دام��ەزران��دن��ی رۆژن��ام��ەی ك��وردی‬ ‫دروس���ت ك��رد‪ ،‬ل��ەو ساڵە ب���ەدواوە‬ ‫رۆژن��ام��ەگ��ەری ك���وردی بەسەرجەم‬ ‫ژان��ەرەك��ان��ی��ی��ەوە لەپێشكەوتن‌و‬ ‫تەنها‬ ‫بەروپێشچوندایە‪،‬بەجۆرێك‬ ‫ل��ەب��اش��وری ك��وردس��ت��ان‌و بەپێی‬ ‫ئامارەكانی وەزارەتی رۆشنبیری زیاتر‬ ‫لەهەزار مێدیای بینراو و بیستراو و‬ ‫نوسراو هەیە‪.‬‬ ‫میدیای ئەهلی‬ ‫دەسپێكی میدیای ئەهلی یاخود‬ ‫سەربەخۆ یاخود ئازاد كەهەریەكەیان‬ ‫م��ان��او دەالل��ەت��ی ت��ای��ب��ەت بەخۆی‬ ‫ه��ەی��ە‪ ،‬دەگ��ەرێ��ت��ەوە ب��ۆ (تشرینی‬ ‫دوەمی ‪ )2000‬كەلەرێگەی رۆژنامەی‬ ‫(هاواڵتی)ییەوە سەرەتایەكی بۆ خۆی‬ ‫دەستپێكرد‪ ،‬وات��ە راستەوخۆ دوای‬ ‫هێمن بونەوەیەكی رێژەیی كێشەو‬ ‫گرفتە ناوخۆییەكان مێدیایەكی‬ ‫ئەهلی وات��ە دور لەدەستی حیزبە‬ ‫سیاسیەكان دەستی بەگەیاندنی‬ ‫هەموو رەن��گ‌و دەنگە جیاوازەكان‬ ‫ك���رد‪ ،‬لەئێستادا دەی���ان كەناڵی‬ ‫مێدیای ئەهلی بەبیستراو بینراو و‬ ‫ن��وس��راوەوە لەهەرێمی كوردستاندا‬ ‫كاری خۆیان دەكەن‪ ،‬ئەگەرچی رێژەی‬ ‫مێدیای ئەهلی لەچاو میدیا حیزبی‌و‬ ‫سێبەرەكان كەمترن ب��ەاڵم ل��ەروی‬ ‫بینین‌و خوێندن‌و كاریگەرییەوە زۆر‬ ‫زیاترن لەچاو ئەو مێدیایانەدا‪.‬‬ ‫میدیاو قوربانی‬ ‫هەر لەسەرەتای دامەزراندنییەوە‬ ‫م��ێ��دی��ای ئەهلی دوچ����اری دەی��ان‬ ‫لەمپەر ب��وەت��ەوە ل��ەالی��ەن دەی��ان‬ ‫كارەكتەری ج��ی��اوازەوە‪ ،‬بەشێكیان‬ ‫ئ��ەوان��ە ب��ون ك��ەالپ��ەرەك��ان��ی ئەم‬

‫رۆژنامەیە ببونە مەترسی لەسەر‬ ‫پێگەو بەرژەوەندییەكانیان‪ ،‬بەشێكی‬ ‫دیكەیان بكەرە ن��ادی��ارەك��ان بون‪،‬‬ ‫بەشێكی دیكەشی كادیرەكانی پارتە‬ ‫دەسەاڵتدارەكان بون‪.‬‬ ‫مەترسیەكان بۆ س��ەر مێدیاری‬ ‫ئەهلی تەنها لەهەرەشەو لێدان‌و‬ ‫چاوسوركردنەوە نەوەستا‪ ،‬بەڵكو لە‬ ‫(‪21‬ی ت��ەم��وزی ‪ )2008‬یەكەمین‬ ‫قەڵەمی رۆژنامەنوسی ئەهلی (سۆرانی‬ ‫مامە حەمە) لەكەركوك خوێنی رژێنرا‪،‬‬ ‫ج��اری دووەم ل��ە(‪4‬ی ئایاری ‪)2010‬‬ ‫لەشاری موسڵ تەرمی رۆژنامەنوس‬ ‫(س��ەردەش��ت عوسمان) دۆزرای���ەوەو‬ ‫دوات���ر ل��ە (‪5‬ی ك��ان��ون��ی یەكەمی‬ ‫‪ )2013‬رۆژنامەنوس (كاوە گەرمیانی)‬ ‫لەزێدی خۆی لەكەالر لەالیەن چەند‬ ‫چەكدارێكەوە كوژرا‪.‬‬ ‫مەسعود بارزانی‬ ‫مەسعود مستەفا بارزانی لە (‪16‬ی‬ ‫ئابی ‪ )1946‬لەرۆژهەاڵتی كوردستان‬ ‫ل��ەدای��ك��ب��وەو خوێندنی س��ەرەت��ای‬ ‫ت���ەواوك���ردوەو ل��ە س��اڵ��ی (‪)1962‬‬ ‫پەیوەندی بەباوكیەوەو ك��ردووەو لە‬ ‫(ئایاری ‪ )1966‬دەزگ��ای هەواڵگیری‬ ‫پاراستنی دروستكردوە‪ ،‬لە (ئ��ازاری‬ ‫‪ )1970‬ئەندامی وەفدی دانوستكاری‬ ‫بزوتنەوەی ك��وردو دەسەاڵتـدارانی‬ ‫بەغدا بووە‪ ،‬لەدوای نسكۆی شۆرش‬ ‫ئەركی دروستكردنی سەركردایەتی‬ ‫كاتی پ��ارت��ی گ��رت��ووەت��ە ئەستۆ‪،‬لە‬ ‫كۆنگرەی نۆیەمی ئەو حیزبەش لە‬ ‫(تشرینی دوەم���ی ‪ )1979‬بووەتە‬ ‫س��ەرۆك��ی ئ��ەو پ��ارت��ەو تائێستاش‬ ‫ب��ەردەوام��ە لەپۆستەكەی‪ ،‬ل��ەدوای‬ ‫كابینەی‬ ‫یەكەمین‬ ‫پێكهێنانی‬ ‫حكومەتی هەرێم لە (تەموزی ‪)1992‬‬ ‫سەرۆكی دیفاكتۆی بەشێكی هەرێمی‬ ‫ك��وردس��ت��ان ب���ووەو ل��ە(ح��وزەی��ران��ی‬ ‫‪ )2005‬بەسەرۆكی هەرێمی كوردستان‬ ‫ه��ەڵ��ب��ژێ��رراوەو دوات���ر ل��ە (ت��ەم��وزی‬ ‫‪ )2009‬بۆ خولی دووەم بەسەرۆك‬

‫ه��ەڵ��ب��ژێ��راوەت��ەوە‪ ،‬ل��ە (ح��وزەی��ران��ی‬ ‫‪ )2013‬وادەی سەرۆكایەتییەكەی بۆ‬ ‫(‪ )2‬ساڵ درێژكرایەوە‪.‬‬ ‫بارزانی‌و بەیاننامە‬ ‫هەموو ساڵێك لە (‪22‬ی نیسان)‬ ‫واتە ساڵوەگەری رۆژنامەگەری كوردی‬ ‫س��ەرۆك��ی ه��ەرێ��م بەیاننامەیەكی‬ ‫ب��ڵ��اوك�����ردۆت�����ەوە س����ەب����ارەت‬ ‫لەرۆژنامەنوسان‪،‬‬ ‫بەپیرۆزبایكردن‬ ‫لەسەرجەم بەیاننامەكاندا تەئكید‬ ‫لەپاراستنی دەسكەوتەكان كراوەتەوەو‬ ‫داواكاریش لەرۆژنامەنوسان كراوە‬ ‫پابەند بن بەئیتیكی رۆژنامەنوسی‌و‬ ‫ئاگاداری بەها نیشتیمانییەكان بن‪،‬‬ ‫ه��ەروەه��ا داواك����راوە ئ���ازادی زیاتر‬ ‫فەراهەم بكرێت بۆ رۆژنامەنوسان‬ ‫ب��ۆ گ��ەش��ت��ن ب��ەزان��ی��اری��ی��ەك��ان‌و‬ ‫باڵوكردنەوەی‪.‬‬ ‫بارزانی‌و مێدیای كوردی‬ ‫بەپێی ئ��ەو ئ��ام��ارەی كەگۆڤاری‬ ‫ب���زاڤ ئ��ەن��ج��ام��ی داوە س��ەرۆك��ی‬ ‫ه��ەرێ��م تەنها ل��ەخ��ول��ی دووەم���ی‬ ‫سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان‬ ‫واتە لە(‪25‬ی تەموزی ‪ 2009‬تائێستا)‬ ‫(‪ )35‬چاوپێكەوتنی رۆژن��ام��ەوان��ی‬ ‫ئەنجامداوە لەگەڵ سەرجەم مێدیاكان‬

‫تەنها دوو‬ ‫چاوپێكەوتنی بۆ‬ ‫میدیای كوردی‬ ‫كردووە‪ ،‬ئەوانیش‬ ‫هەردووكیان سەر‬ ‫بەپارتین‬ ‫‪4‬‬ ‫‪11 No:‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫ئەو چاوپێكەوتنانەی بارزانی ئەنجامیداوە‬

‫‪12‬‬

‫‪No: 4‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫بەبیستراو و بینراو و ن��وس��راوەوە‪،‬‬ ‫تیایدا (‪ )16‬چاوپێكەوتنی لەگەڵ‬ ‫كەناڵی تەلەفزیۆنی ئەنجامداوە‪)4( ،‬‬ ‫چاوپێكەوتنی لەگەڵ گۆڤار بووە‪)12( ،‬‬ ‫چاوپێكەوتنیشی لەگەڵ رۆژنامەكان‬ ‫ئەنجامداوە‪ )3( ،‬چاوپێكەوتنیشی‬ ‫لەگەڵ رادیۆكان بووە‪.‬‬ ‫هەر بەپێی هەمان ئامار (‪ )5‬لەو‬ ‫دەزگ��ا رۆژنامەوانییانە (ئەمەریكی)‬ ‫ب��وون‪ )8( ،‬دان��ەی��ان (سعودی)ین‪،‬‬ ‫(‪ )5‬چاوپێكەوتنی ل��ەگ��ەڵ دەزگ��ا‬ ‫رۆژنامەوانییە (توركییەكان)ە‪)4( ،‬‬ ‫چاوپێكەوتنیشی ل��ەگ��ەڵ رۆژن��ام��ە‬ ‫عێراقیەكان بووە‪( ،‬سیانی) دیكەیانی‬ ‫ل��ەگ��ەڵ دەزگ���ای (رۆی���ت���ەرز) ب��ووە‪،‬‬ ‫ه��ەروەه��ا (دوان)ی�����ان ق��ەت��ەری��ن‪،‬‬ ‫(دوان)ی دیكەشیان فەرەنسین‪،‬‬ ‫هەروەها لەگەڵ هەر یەك لەدەزگا‬ ‫رۆژنامەوانییەكانی (ئیتاڵی‌و میسری‌و‬ ‫بەریتانی‌و روسی) ئەنجامداوە‪( ،‬دوو)‬ ‫چاوپێكەوتنیشی لەگەڵ رۆژنامەیەك‌و‬ ‫گۆڤارێكی كوردی ئەنجامداوە‪.‬‬

‫لەروی ساڵەوە لە(‪ )2009‬تەنها (‪)2‬‬ ‫چاوپێكەوتنی ئەنجامداوە‪ ،‬لە (‪)2010‬‬ ‫(‪ )13‬چ��اوپ��ێ��ك��ەوت�ن‌و ل��ە (‪)2011‬‬ ‫(‪ )5‬چاوپێكەوتن‌و ل��ە(‪)11( )2012‬‬ ‫چاوپێكەوتن‌و ل��ە(‪ )2013‬تەنها (‪)4‬‬ ‫چاوپێكەوتنی ئەنجامداوە‪.‬‬ ‫بارزانی بڕوای بەمێدیای‬ ‫كوردی نییە!!‬ ‫ئەوەی جێگەی پرسیارە لەو (‪)35‬‬ ‫چاوپێكەوتنەی بارزانی لەماوەی ئەو (‪)5‬‬ ‫ساڵەی رابردوو ئەنجامی داوە تەنها (‪)2‬‬ ‫چاوپێكەوتنی لەگەڵ رۆژنامەو گۆڤارە‬ ‫كوردیەكان بووە‪ ،‬ئەوانیش یەكێكیان‬ ‫لەگەڵ كەناڵی ئاسمانی (كوردستان‬ ‫تیڤی) ب��وەو ئ��ەوی دیكەش لەگەڵ‬ ‫گۆڤاری (گواڵن) بووە كەهەردوكیان‬ ‫دوو دەزگای رۆژنامەوانی فەرمی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستانن كە بارزانی‬ ‫سەرۆكایەتی دەكات‪ ،‬جگە لەوە لەگەڵ‬ ‫هیچ دەزگایەكی رۆژنامەوانی دیكەی‬ ‫كوردی بەمێدیا ئەهلی‌و حیزبی‌و سێبەر‬ ‫بەهەر چ��وار پارچەكەی كوردستان‬

‫هەشت‬ ‫چاوپێگەوتنی‬ ‫لەگەڵ میدیا‬ ‫سعودییەكان‬ ‫ئەنجامداوە‬ ‫ئەنجام نەداوە‪ ،‬بۆیە پرسیاری هەرە‬ ‫گرنگ ئ��ەوەی��ە داخ��ۆ ب��ارزان��ی گەر‬ ‫(‪ )33‬چاوپێكەوتن لەگەڵ دەزگ��ای‬ ‫رۆژنامەوانی بیانی ئەنجام بدات تەنها‬ ‫چاوپێكەوتنێك لەگەڵ مێدیای جگە‬ ‫لەپارتەكەی نەكات مانای چییە؟‬ ‫ب���روای بەمیدیای ك���وردی نیە؟‬ ‫یاخود ترسی لەمیدیای كوردی هەیە‬ ‫كەچاوپێكەوتنی لەگەڵ ئەنجام بدات‪.‬‬

‫بارزانی لەیەکێک لە چاوپێکەوتنەکانیدا‬ ‫‪4‬‬ ‫‪13 No:‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫دكتۆر موسەنا ئەمین ئەندامی سەركردایەتی یەكگرتووی ئیسالمی كوردستان‬ ‫پێیوایە هەڵبژاردن‌و بردنەوە لەدەنگدان هیچ كاریگەرییەكی نابێت ئەگەر بێتو‬ ‫یەكێتی‌و پارتی بمێننەوە‪.‬‬ ‫ناوبراو لەمیانی دیدارێكیدا لەگەڵ گۆڤاری بزاڤ ئاماژە بەوە دەكات كە یەكێتی‌و‬ ‫پارتی قۆرخی دەسەاڵتیان كردووەو كاری ئێستای حزبەكانی تر ئەوەیە بەچەند‬ ‫قۆناغێك دەسەاڵت لەچنگی ئەو حزبانە بهێننە دەرەوە‪.‬‬ ‫هەروەها لەبەشێكی دیدارەكەیدا باس لە بزووتنەوەی گۆڕان دەكات‌و پێیوایە‬ ‫كە ئەو بزووتنەوەیە بازی زۆری داوەو بازدانیش كەوتنی لەدوایە‪.‬‬ ‫سەركردەكەی یەكگرتوو پێیوایە كە گۆڕان تۆبەی كردووە لەهەموو ئەو كارە‬ ‫خراپانەی لەناو یەكێتیدا كردوویەتی‪ ،‬بۆیە ئێستا بەو جۆرە دەنگی زۆری هێناوە‪.‬‬

‫دیداری‪ :‬جەبار رەحمان‬ ‫ب��زاڤ‪ :‬خوێندنەوەی بەڕێزتان بۆ‬ ‫دۆخی سیاسی ئێستا هەرێم چییە؟‬ ‫دكتۆر موسەننا‪ :‬باردودۆخی ئێستای‬ ‫هەرێم تەنگژەو ئاڵۆزە‪ ،‬بارودۆخی‬ ‫بێ متمانەییە لەنێوان كۆمەڵگەی‬ ‫ك��وردس��ت��ان �ی‌و دەس��ەاڵت��داران��ی‬ ‫هەرێم‪ ،‬ئەم بێ متمانەییە‬ ‫كاری كردۆتە سەر ئەدای‬ ‫كۆمەڵگە بەشێوەیەكی‬ ‫گ��ش��ت�ی‌و ه��ەت��ا ك��اری‬ ‫ك��ردۆت��ە س��ەر چوونی‬ ‫خ����ەڵ����ك ب�����ۆ س���ەر‬ ‫سندوقەكانی دەنگدان‪،‬‬ ‫بارودۆخێكی نائارامەو‬ ‫شوناسی نیە‪ ،‬هەرێم‬ ‫خۆی لە ئەسڵدا شوناسی‬ ‫نیە زۆنی دوو حزبەو‬ ‫جێگە ی‬

‫دەسەاڵتدارانی دوو حزبە‪ ،‬هەریەكێك‬ ‫لەزۆنی خۆیی بەو شێوەیە حوكمڕانی‬ ‫دەكات كە بە چاكی دەزانێت‪ ،‬تا ئێستا‬ ‫ئەمانیش بەشەرعیەتی چەك حوكم‬ ‫دەك��ەن ن��ەك بەسەر سندوقەكانی‬ ‫دەن��گ��دان‪ ،‬بەڵگەش ل��ەس��ەر ئ��ەوە‬ ‫حوكمەتە‬ ‫پێكنەهێنانی‬ ‫ب��ۆ ئ��ەو م���اوە درێ���ژە كە‬ ‫ئ���ەم ه��ێ��زان��ە تەسیلم‬ ‫ب��ەدەرئ��ەن��ج��ام��ەك��ان��ی‬ ‫هەڵبژاردن نابن‪ ،‬ئەمەش‬ ‫بەڕاستی كارەساتبارەو‬ ‫ئەگەر ئاوا بێمتمانەیی‬ ‫بۆ خەڵكی كوردستان‬ ‫دروس����ت ب��ك��ەن‪ ،‬ئ��ەم‬ ‫ئ��ەزم��وون��ە ل��ەب��ەردەم‬ ‫مەترسییەكی جدیدایە‪.‬‬ ‫ب�������زاڤ‪ :‬ن���ەب���وون���ی‬

‫دكتۆر موسەننا‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن لەحوكمەتی داهاتوو‬ ‫زیانی بۆ سیستەمی سیاسی هەرێم‬ ‫نابێت؟‬ ‫دك���ت���ۆر م��وس��ەن��ن��ا‪ :‬ن��ەم��ان��ی‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن لەسیستەمی دەسەاڵتدا‬ ‫نامەنتیقی‌و ن��اواق��ع��ی��ە‪ ،‬وەتەنها‬ ‫ل��ەك��ات��ێ��ك��دا ئ���ەم م��ەن��ت �ق‌و واق��ع‬ ‫وەردەگ��رێ��ت كەبڵێن ئێمە ئەڕۆین‬ ‫ب��ۆ م��ەرح��ەل��ەی��ەك��ی ڕاگ��واس��ت��ن‌و‬ ‫بۆئەوەی كە حوكمداری وە دەسەاڵتی‬ ‫كوردستان ل��ەق��ورگ‌و ه��ەن��اوی دوو‬ ‫ح��زب بهێنینە دەرەوەو بیكەینە‬ ‫دامەزراوەیەكی بەشداری نیشتمانی‬ ‫لەداهاتوودا‪،‬كەموئەسەسەیەك بێت‬ ‫ك��ە قابیلی گ��ۆڕان��ك��اری دەس��ەاڵت��ی‬ ‫ت��ێ��دا بكرێت‪ ،‬ب���ەاڵم ت��اوەك��و ئەم‬ ‫دەسەاڵتانەی هەرێم هی دوو حزب‬ ‫بن‌و لەناو ئەم دوو حزبەیە بمێننەوە‬ ‫بردنەوەی كورسیەكانی دەنگدان زۆر‬ ‫كاریگەر نابێت‪،‬بۆیە ئەو بیرۆكەیەی‬ ‫كە ئۆپۆزیسیۆن هەیەتی ئەوەیە‪،‬كە‬ ‫لەقۆناغی یەكەمدا دەسەاڵت لەناو‬ ‫ه��ەن��اوی ئ��ەم دوو حزبە بهێنینە‬ ‫دەرەوە‪،‬ب������ەوەی كەبەشێكی جدی‬ ‫ب���درێ ب���ەو ح��زب��ان��ەی ك��ەدەن��گ��ی‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنییان هێناوەو وە ئەمان‬ ‫ببنە خاوەنی بەشێك لەدەسەاڵتی‬ ‫كوردستان‪،‬دەرئەنجام كەم كەم ئەم‬ ‫دەسەاڵتەیان زیاد بكەن‌و حكومەتێكی‬ ‫ڕاگواستنی نیشتمانی دروست دەكەن‬ ‫ب��ۆئ��ەوەی بتوانین ل��ەداه��ات��وودا‬ ‫ئ��ەم حكومەتە وایلێبێت شوناسی‬ ‫دیاریكراوی هیچ حزبێكی پێوە نەبێت‪،‬‬ ‫دەرئ��ەن��ج��ام بتوانرێت بەئەنجامی‬

‫«بز‬ ‫‪14‬‬

‫‪No: 4‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫ئەمین‪ :‬تا یەكێتی‌و پارتی بمێننەوە‪ ،‬بردنەوە‬ ‫لەدەنگدان كاریگەری نابێت‬ ‫ه��ەڵ��ب��ژاردن ئ��اڵ��وگ��ۆری دەس���ەاڵت‬ ‫بكرێت‪،‬واتە تەنها بەم مانایە ئەكرێت‬ ‫بۆ ماوەیەك دووبەرەی ئۆپۆزیسیۆن‌و‬ ‫دەسەاڵت نەمێنێت‪،‬ئەگینا لەئەسڵدا‬ ‫دوو پ���ای���ەی ح��وك��م��ڕان��ی��ن ه��ەر‬ ‫حوكمڕانیەك ئەو دوو پایەی نەبوو‬ ‫بێگومان حكومەتێكی ناتەندروست‌و‬ ‫ناسروشتی دەبێت‪.‬‬ ‫ب��زاڤ‪ :‬ووت��ان ئەبێت دەس��ەاڵت‬ ‫لەهەناوی ئەو دوو حزبە بهێنرێتە‬ ‫دەرەوەو ل���ەوەاڵم���ی پ��رس��ی��اری‬ ‫یەكەمیشدا ووتت ئەمانە باوەڕییان‬ ‫ب��ەس��ن��دوق��ەك��ان��ی دەن���گ���دان نیە‪،‬‬ ‫چ��ۆن ئەتوانن ئ��ەم دەس��ەاڵت��ەی��ان‬ ‫لێوەرگرنەوە‪ ،‬لەكاتێكدا بە وتەكانتەوە‬ ‫وا دەردەك��ەوێ��ت یەكێتی و پارتی‬ ‫باوەڕیان بەئەنجامەكانی هەڵبژاردن‬ ‫نیە ؟‬ ‫دك���ت���ۆر م��وس��ەن��ن��ا‪ :‬ب���ڕوای���ان‬ ‫بەئەنجامەكانی هەڵبژاردن هەبێت‬ ‫یان نەبێت ناچار لەم هەلومەرجە‬ ‫سیاسیەی ئێستای هەرێمداو لەم‬ ‫هەل‌و مەرجە نێودەوڵەتییەی ئێستا‬ ‫ه��ەی��ە تەسلیم ب��ب��ن‪ ،‬لەكاتێكدا‬ ‫كەسێك ناچار دەبێت بەشتێك مانای‬ ‫وان��ی��ە ت��ەم��ەن��ای دەك���ات‌و ب���اوەڕی‬ ‫پێیەتی‪ ،‬بەاڵم ئێمەش لەوە دڵنیانین‬ ‫ك��ەدەن��گ��ەك��ان��ی خ��ەڵ��ك دەت��وان��ێ��ت‬ ‫ناچاریان بكات‌و ناڵێم ‪،١٠٠%‬ب��ەاڵم‬ ‫بەڕێژەیی هەرجارێك قۆناغێك بۆ‬ ‫پێشەوەو ئەبێت دەستبەرداری ئەو‬ ‫دەسەاڵتە ببن كەئەوان ئەیانەوێت‬ ‫لەئەنجامی زاڵبوونیان لەسەر كایە‬ ‫گشتیەكانی ژی���ان‌و ب��وون��ی چ��ەك‌و‬

‫پ���ارە وە ك��ۆن��ت��ڕۆڵ��ك��ردن��ی جومگە‬ ‫سەرەكیەكانی حوكمڕانی‪،‬ئەشیانەوێت‬ ‫ئ���ەم دۆخ����ە ه���ەر ب���ەم ش��ێ��وەی��ە‬ ‫بمێنێتەوەو دەنگدانەكانی خەڵكیش‬ ‫دی��ك��ۆرێ��ك��ی ی��اخ��وود میكیاجێكی‬ ‫دەمووچاوی ناشرینی دیكتاتۆری بێت ‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬باس لەوە دەكرێت كەڕەنگە‬ ‫پێكهێنانی حوكمەت بكەوێتە دوای‬ ‫هەڵبژاردنەكان‌و ئەگەر دوابكەوێت‬ ‫ئێوە وەك یەكگرتوو هەڵوێستان چی‬ ‫دەبێت؟‬ ‫دكتۆر موسەننا‪ :‬ئێمە لەئێستاوە‬ ‫هەڵوێستمان ه��ەی��ە‪ ،‬یەكگرتووی‬ ‫ئ��ی��س�لام��ی دەس��پ��ێ��ش��خ��ەری��ی��ەك��ی‬ ‫ل��ەپ��ەرل��ەم��ان پێشكەشكردووە بۆ‬ ‫هەڵوەشاندنەوەی ئەم پەرلەمانەی‬ ‫ئێستا‪ ،‬ئەگەر بێت‌و تا وادەی��ەك��ی‬ ‫دی��اری��ك��راو س��ەرۆك��ای��ەت��ی ب��ۆ ئەم‬ ‫پ��ەرل��ەم��ان��ە هەڵنەبژێرێت‌و ك��ارە‬ ‫ئاساییەكانی پ��ەرل��ەم��ان دەس��ت‬ ‫پێنەكات‪ ،‬وە ئەم پەرلەمانە نەپرسێتەوە‬ ‫بەجدی لەپێش پێكهێنانی حكومەت‌و‬ ‫پێكنەهێنانی‪ ،‬ئێمە مبادەرەیەكمان‬ ‫هەیە ئەسڵەن بۆ هەڵوەشاندنەوەی‬ ‫ئەم پەرلەمانە‪.‬‬ ‫ب���زاڤ‪ :‬زی��ات��ر ل��ەش��ەش مانگە‬ ‫ه��ەڵ��ب��ژاردن ك����راوەو ت��ا ئێستاش‬ ‫حوكمەت پێكنەهێنراوە‪ ،‬كێ لەمە‬ ‫بەرپرسەو بەقازانجی كام الیەنیش‬ ‫كۆتایی هاتووە؟‬ ‫دكتۆر موسەننا‪ :‬بەرپرسیارێتی‬ ‫سیاسی‌و یاسایی لەئەستۆیی هەردوو‬ ‫حزبی دەسەاڵتدارایەو بەرپرسیارەتی‬ ‫ئ��ەخ�لاق�ی‌و نیشتمانی لەئەستۆی‬

‫ه��ەم��وو ح��زب��ەك��ان��دای��ە‪،‬ب��ۆ ئ��ەوەی‬ ‫كەهەموومان خۆمان بەبەرپرسیار‬ ‫بزانین لەهەر كەموكورتییەك كەلەم‬ ‫كۆمەڵگەدایە هەیە‪ ،‬خۆ شتێكیش تۆ‬ ‫نەتكردبێت‌و ئەگەر تۆ بتوانی نەیەڵی‬ ‫ه��ەر بەرپرسیاری لێی‪ ،‬لەبەرئەوە‬ ‫هەموو هێزە ئۆپۆزیسیۆنەكانیش‬ ‫بەرپرسیارن‌و نابێت ئەو ماوە كراوەیە‬ ‫بدەنە ئەم دوو حزبەی دەسەاڵت یاری‬ ‫بەدەنگەكان بكەن‪ ،‬ه��ەردوو حزبی‬ ‫دەس���ەاڵت لێی سودمەندن‪ ،‬ئ��ەوان‬ ‫ب��ەوە لێی موستەفیدن ب��ەوەی كە‬ ‫خۆیان خاوەنی هەمان دەس��ەاڵت‌و‬ ‫پێگەی خ��ۆی��ان�ن‌و خ��ۆی��ان خاوەنی‬ ‫ه��ەم��وو شتێكن‌و هەتا ڕێكەوتنە‬ ‫ئەنجامدەدەن‪،‬‬ ‫نێودەوڵەتیەكانیش‬ ‫لەكاتێكدا ك��ە حكومەتێكی كار‬ ‫بەرێكەرە ئەو صەالحیەتانەی نیە‪.‬‬ ‫ب��زاڤ‪ :‬ئەگەر بزوتنەوەی گ��ۆڕان‬ ‫بەشداری كابینەی داهاتوو نەكات‬ ‫ئێوەش بەشدار نابن تێیدا؟‬ ‫دكتۆر موسەننا‪ :‬ئێمە بەشداری‌و‬ ‫ب��ەش��داری نەبوونمان لە حكومەت‬ ‫پ��ەی��وەس��ت ن��ی��ە ب��ەه��ی��چ حزبێكی‬ ‫سیاسی لەكوردستان‪ ،‬ئەگەر سەرنج‬ ‫بدرێت ئێمە لەكاتێكدا پارتی ماڵی‬ ‫سوتاندبووین‌و خەڵكی كوشتبووین‬ ‫لەكاتێكدا دەستپێشخەرییەكی بكردایە‬ ‫قەنەعەتمان بەوە هەبوایە كەخزمەت‬ ‫بەم نیشتمانە دەكات‪،‬ئەوە تەئیدمان‬ ‫دەكردو وەكو ئەو دەستپێشخەرییەی‬ ‫كەتەئیدمان ك��رد بۆ سەندنەوەی‬ ‫متمانە لەمالیكی‪ ،‬لەكاتێكدا گۆڕان‬ ‫هەڵوێستی ئۆپۆزیسیۆنی بەهێز كرد‬

‫زووتنەوەی گۆڕان تۆبەی كردووە»‬ ‫‪4‬‬ ‫‪15 No:‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫ئێمە لەسەراكانی ئازادی‌و مەیدانەكانی‬ ‫پێكەوەبوونی ك��اری ئۆپۆزیسیۆندا‬ ‫بەهەموو توانەیەكمان پشتگیریمان‬ ‫لەگۆڕان ك��ردووە‪ ،‬وە پشتیوانیمان‬ ‫ل��ەخ��ەڵ��ك��ی ك��وردس��ت��ان ك����ردووە‬ ‫لەڕێگەی پ���رۆژەی ئۆپۆزیسیۆنەوە‬ ‫كەگۆڕانیش بەشداربووە تێدا لەگەڵ‬ ‫ئێمەدا‪ ،‬لەكاتێكدا ئیستا بەنمونە‬ ‫یەكێتی نیشتمانی دەستپێشخەری‬ ‫دەكات بۆفشار كردن بۆ هەڵبژاردنی‬ ‫سەرۆكایەتی پەرلەمان ئێمە یەكەم‬ ‫ح���زب ب��ووی��ن ك��ە پشتیوانیمان‬ ‫لێكردووە‪ ،‬ئەمە ئ��ەوە ئەسەلمێنێ‬ ‫كە ئێمە بوغزو كینەمان لەگەڵ هیچ‬ ‫حزبێك نیەو پاشكۆی هیچ حزبێك‬ ‫نین‪ ،‬ئەمە ئ��ەوەش دەسەلمێنێت‬ ‫ك��ە ئ��ێ��م��ە خ���اوەن���ی ڕوئ��ی��ای��ەك��ی‬ ‫نیشتمانی‌و ئیسالمخوازانەی خۆمانین‪،‬‬ ‫ئەمانەوێت خەڵكی ئەم كوردستانە‬ ‫بەئاكامەكانی بگات‌و قەناعەتمان‬ ‫وابێت بەرژەوەندی ئەم نیشتمانەیەو‬ ‫خەڵكی ئەم وواڵتەیەو بەم شێوەیە‬ ‫ئەمە هەڵدەگرین‪ ،‬ئەگەر لەو كاتەیە‬ ‫ئێستا من ناتوانم بڕیار بدەم‌و دەبێت‬ ‫سەركردایەتی یەكگرتوو بیدات ئەگەر‬ ‫لە خۆم بپرسیت ئەبوایە لەسەرەتاوە‬ ‫ئێمە هەر هەڵوێستی ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫بوونمان ه��ەڵ��ب��ژاردای��ەو بێ منەت‬ ‫بوونایە لەبەشداری كردن لەحكومەت‪،‬‬

‫ئێمە بەشداری‌و‬ ‫بەشداری‬ ‫نەبوونمان‬ ‫لە حكومەت‬ ‫پەیوەست‬ ‫نیە بەهیچ‬ ‫حزبێكی سیاسی‬ ‫لەكوردستان‬ ‫‪16‬‬

‫‪No: 4‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫ئەگەر بەرژەوەندییەكیش هەیە لەو‬ ‫بەشداری كردنەیە یاخوود تۆزێك ئەم‬ ‫حكومەتە لەهەناوی ئەو دوو حزبە‬ ‫بێتە دەرەوەو بەبەشداری گ��ۆڕان‌و‬ ‫برایانی كۆمەڵ دەكرا ئەوە تەحقیق‬ ‫بكرێت‌و وە ڕائی شخصی خۆم وابوو‬ ‫كەیەكگرتوو بەبەرژەوەندی بۆ خۆی‌و‬ ‫بۆ نیشتمانی ل��ەدەرەوە بێت‪،‬چونكە‬ ‫دەنگە ئۆپۆزیسیۆنەكانی ڕاستەقینە‬ ‫دەگەرێنێتەوە‪.‬‬ ‫ب��زاڤ‪ :‬چ شتێك لەنێوان ئێوەو‬ ‫پارتیدا هەیە؟ لەكاتێكدا ئێوە زۆرترین‬ ‫زیانتان بەدەست پارتی بەركەوتووە؟‬ ‫دكتۆر موسەننا‪ :‬هیچ شتێك لەنێوان‬ ‫ئێمەو پارتیدا نییە‪ ،‬جگەلەوەی دوو‬ ‫هاونیشتمانی وواڵتین‪ ،‬وە دووحزبی‬ ‫سیاسین لەم نیشتمانەو دەمانەوێت‬ ‫خزمەتی ئەم واڵتە بكەین‪ ،‬هەركەسەو‬ ‫بەئسلوبی ج��ی��اوازی خ��ۆی‪ ،‬وەهیچ‬ ‫شتێك نی یە ئێمەو پارتی ببەستێتەوە‬ ‫بەیەكەوە‪.‬‬ ‫ب��زاڤ‪ :‬بۆچی پارتی بەو شێوەیە‬ ‫مامەڵە لەگەڵ ئێوەدا دەكات بەاڵم‬ ‫یەكێتی وانییە؟‬ ‫دكتۆر موسەننا‪ :‬وەیان پەیوەندی‬ ‫ب��ەوەی��ان ه��ەی��ە ك��ە ئێمە تەنها‬ ‫ڕكابەری پارتین لەمەنیقەی بادینان‪،‬‬ ‫ئەمەش وادەكات كە برادەرانی پارتی‬ ‫هەستیارن بەرامبەر ئێمەو قەڵسن‪ ،‬وە‬ ‫هەندێك جاریش ناتوانن كۆنتڕۆڵی‬ ‫كەسە دەست ڕۆیشتوەكانیان بكەن‬ ‫لەو ناوچانە وە ئەوانیش هەندێك‬ ‫دەس��ت درێ��ژی‌و دەم درێ��ژی دەكەنە‬ ‫س��ەر ك��ادرەك��ان��ی ئێمە‪ ،‬ئ��ەوەش‬ ‫مێژویەكی ناشرین‌و ناڕەوایەو پارتی‬ ‫خۆشی دانیپێداناوە كە هەڵەی زۆری‬ ‫كردووە بەرامبەر بە یەكگرتوو‪ ،‬وە ئەو‬ ‫كادرانەی ئێمە چاالك‌و سەركەوتوون‬ ‫وە ڕەوت����ی ی��ەك��گ��رت��وو هەمیشە‬ ‫ل��ە گ��ەش��ەك��ردن��دای��ەو ل��ە هەموو‬ ‫هەڵبژاردنەكاندا دەنگمان زی��ادی‬ ‫ك��ردووە ل��ەوێ‌‪ ،‬بێگومان لەوانەیە‬ ‫مەترسی دروستكردبێت لەسەر پارتی‌و‬ ‫چارەنوسی خۆی‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬رۆژ لەدوای رۆژ كێشەكانی‬ ‫هەرێم‌و بەغدا زیاددەكەن‌و چارەسەر‬ ‫نەكراون‪ ،‬چۆن دەڕوانیتە ملمالنێكە؟‬ ‫دكتۆر موسەننا‪ :‬من وادەبینم كە‬ ‫ئێستا عەقڵێكی تایەفەگەرو كینە‬

‫لە دڵ لەدەسەاڵتە لەبەغدا‪ ،‬لێرەشدا‬ ‫مەبەستم كەسی شەخسی سەرۆك‬ ‫وەزیران نییە بەتەنها ئەوەندە پێی‬ ‫مەنزمەیەكە كە لەدوای ڕوخانی ڕژێمی‬ ‫بەعسی پیشوو عێراق (صەدام) هاتۆتە‬ ‫سەر دەسەاڵت‪ ،‬بەداخەوە عێراقیەكان‬ ‫نەیانتوانیوە‪ ،‬وە دەوڵەتانی دراوسێش‬ ‫نەیانهێشت‪ ،‬وە ئەمریكا هاوكار نەبوو‬ ‫بۆ ئەوەی عێراقێكی تر دروستكەین‬ ‫هاوسەنگی هەبێت لەنێوان عێراقی‬ ‫یەكاندا‪ ،‬بەداخەوە ئێستا عێراقێكی‬ ‫السەنگ هەیە كە سوننەكانی كردۆتە‬ ‫ئامانج بۆ كوشتن‌و كوردستانیشی‬ ‫كردۆتە ئامانج بۆ هەڕەشەو نانبڕین‪،‬‬ ‫ئەمە مەترسییەكی گەورەیە لەسەر‬ ‫هەرێمی ك��وردس��ت��ان‪ ،‬بۆیە منیش‬ ‫ل��ێ��رەوە دەڵێم ئ��ەم هەڵبژارنانەی‬ ‫پەڕلەمانی ع��ێ��راق زۆر گرنگن بۆ‬ ‫خەڵكی كوردستان وە چارەنوسازن‪.‬‬ ‫ب�������زاڤ‪ :‬ه����ۆك����اری الوازی������ی‬ ‫ئیسالمییەكان بۆچی دەگەڕێنیتەوە؟‬ ‫بۆچی تائێستا نەیانتوانیوە پۆستێكی‬ ‫بااڵ بەدەست بهێنن؟‬ ‫دك��ت��ۆر م��وس��ەن��ن��ا‪ :‬ق��ەن��اع��ەت��م‬ ‫وای��ە پێشكەوتنی ئیسالمییەكان‬ ‫پێشكەوتنێكی مەنتقی‌و لەبەرچاوە‪،‬‬ ‫ئەگەر تۆ تێبینی ئ��ەوە بكەیت لە‬ ‫ساڵی ‪ 1992‬هەموو ئیسالمییەكان‬ ‫پ��ێ��ك��ەوەب��وون نەیانتوانی بگەنە‬ ‫ل��ە ‪5%‬ی دەن��گ��ەك��ان‪ ،‬ب��ەاڵم ئێستا‬ ‫ئیسالمییەكان نزیكەی ‪ 17‬كورسیان‬ ‫هەیە كە بەرامبەرە بە كورسیەكانی‬ ‫یەكێتی كە حزبی دووەمی دەسەاڵتە‪،‬‬ ‫ێ ئەمە‬ ‫ئەمە نابێت ن��ادی��دە بیگر ‌‬ ‫پ��ێ��ش��ك��ەوت��ن��ێ��ك��ی گ����ەورەی����ە بۆ‬ ‫ئیسالمییەكان‪ ،‬لەكاتێكیشدا هەل‌و‬ ‫مەرجی پێشكەوتنی ئیسالمیەكان‬ ‫لەئارادا نییە‪ ،‬بۆ؟ لەبەرئەوەی ئەو دوو‬ ‫حزبەی لەدەسەاڵتە پشتیان بەستووە‬ ‫بە ماڵ‌و سامانی گشتی‪ ،‬وە لە ڕێی ئەو‬ ‫ماڵ‌و سامانە گشتیەوە بەكاری دەهێنن‬ ‫بۆ بەدەستهێنانی دەنگەكانی خەڵك‬ ‫لەالی خۆیان‪ ،‬وە بەداخەوە تەخشان‌و‬ ‫پەخشانی دەكەن كە كۆمەڵێكی زۆر‬ ‫بە ب��ەرژەوەن��دی��ەوە بەستراون بەم‬ ‫حیزبەوە‪ ،‬لەبەرئەوە ئەوان دەنگەكانی‬ ‫خ��ەڵ��ك دەب���ەن ئێمەش ناتوانین‬ ‫وەك��و پێویست مونافەسەی ئەوان‬ ‫بكەین‪ ،‬ئەمە وای لێ‌ هاتووە كەسێك‬

‫پێشبڕكێت ل��ەگ��ەڵ ب��ك��ات‌و چەند‬ ‫كیلۆمەترێك لەپێش تۆوە وەستاوە‬ ‫دەشڵێت وەرە با پێشبڕكێ بكەین‌و‬ ‫ڕاكەین پێكەوە‪ ،‬ئێ تۆ چۆن پێشی‬ ‫دەدەیتەوە لەكاتێكدا ئەو ئەوەندە‬ ‫لەپێشت بێت! بۆیە ئەم پێشكەوتنەی‬ ‫پێشكەوتنێكی‬ ‫ئ��ی��س�لام��ی��ەك��ان‬ ‫سروشتی‌و بەهێزو باشە‪ ،‬موفاجەئە‬ ‫نییەو بازدانی گەورەی تێدا نیە‪ ،‬ئەو‬ ‫ب��ازەی كە لەگۆڕاندا دروس��ت بووە‬ ‫ئەمە ئەو باسەی دروستكردووە كە‬ ‫من قەناعەتم وای��ە ب��ازە بەرزەكەی‬ ‫گۆڕان هی ‪ 2‬سااڵ نییە! گۆڕان نیوەی‬ ‫زیاتری ڕێكخستنەكانی یەكێتییە كە‬ ‫دەیان ساڵە دروست بووە‪ ،‬گۆڕان هی‬ ‫یەك دوو ڕۆژ نی یە‪ ،‬ڕاستە خەڵك دوو‬ ‫ڕۆژە لێیكۆبونەتەوە‪ ،‬بەاڵم ناوەڕۆكی‬ ‫گ��ۆڕان هێزێكی سیاسی بەشێكی‬ ‫گ��ەورەی یەكێتیە‪ ،‬وە جێگری جەالل‬ ‫تاڵەبانی جیابۆیەوە لەگۆڕان بەخۆی‌و‬ ‫كۆمەڵێكی زۆرەوە كە بڵێم نیوە‬ ‫زیاتری لەگەڵ خۆی بردووە‪ ،‬لە وێشەوە‬ ‫دروشمێكی وای ب���ەرز ك��ردۆت��ەوە‬ ‫خەڵكێكی زۆر ئاواتی بوو كە بتوانن‬ ‫گۆڕانكاری لەم واڵتەدا بكات‪ ،‬خەڵك‬ ‫ئومێدێكی هەبوو بەم هێزە سیاسییە‪،‬‬ ‫وە لەهەناوی دەس��ەاڵت��ەوە هاتۆتە‬ ‫دەرەوەو تۆبەی كردووە لەو بەشداریە‬ ‫خراپانەو وەكو چۆن هەموو مۆدێلێكی‬ ‫تازە دێتە بازاڕەوە كەمێك لەجەماوەری‬ ‫مۆدیڵەكانی تر بۆخۆی ڕادەكێشێت‪،‬‬ ‫بەس ئەمە دەمێنێت لەسەر ئەوەی كە‬ ‫ئایا تاچەندێك ئەم حاڵەتە بەردەوام‬ ‫دەب��ێ��ت‪ ،‬وەك��و حزبی قەرەباڵەغی‬ ‫ئێستایە؟ ئایا حزبی ئایندەشە؟! ئایا‬ ‫كاك نەوشیروان لەژیان نەما یان‬ ‫لەحزب دووركەوتەوە ئایا گۆڕان وەك‬ ‫ئەم گۆڕانە دەمێنێتەوە كە ئێستا‬ ‫هەیە؟ ئایا گۆڕان گەرم‌و گوڕییەكی‬ ‫ناڕەزایییە یان خ��اوەن پڕۆژەیەكی‬ ‫حوكمڕانییە؟ هەموو ئەم پرسیارانە‬ ‫پێویستە لەئایندەدا وەاڵم بدرێنەوە‪،‬‬ ‫گ��ۆڕان بە پێكەوە لكاندنی كۆمەڵە‬ ‫خەڵكێكی جیاوازەوە دروشمی تازەو‬ ‫جیاواز توانیویەتی سەركەوێت‪ ،‬وە‬ ‫گرنگ ئەمە نییە گرنگ پاراستنی‬ ‫ئەمەیە ل��ەس��ەر م���ەودای درێ���ژ‪ ،‬بە‬ ‫موئەسەسەكردنی ئەم حزبەیە‪ ،‬كە‬ ‫ئێمە قەناعەتمان وایە حزبەكەی ئێمە‬

‫د‪.‬موسەنا ئەمین‬

‫حزبی ئایندەیەو بەرەو پێشچونەكەشی‬ ‫دامەزراو و جێگیرەو بازدانی تێدا نییە‪،‬‬ ‫چونكە بازدان هەندێك جار كەوتنی‬ ‫تێدایە‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬ئەوەی گۆڕان كردی نەدەبوو‬ ‫ئیسالمییەكان بیانكردایە تۆدەڵێی‬ ‫چی؟‬ ‫دك��ت��ۆر موسەننا‪ :‬بەقەناعەتی‬ ‫شەخسیم ناڵێم هەموو ئ��ەوەی كە‬ ‫گ��ۆڕان ك��ردی ب��ەاڵم زۆرێ��ك ل��ەوەی‬ ‫ك��ە گ���ۆڕان ك���ردی دەب���وو هەمان‬ ‫حزبە ئیسالمییەكان خیتابی توند‬ ‫بەكاربهێنن ب��ەرام��ب��ەر دەس��ەاڵت��ی‬ ‫سیاسی‪ ،‬بێگومان بەو هۆیەوە دەیان‬ ‫ه���ەزار دەن��گ��ی تریشیان لەخۆیان‬ ‫ك��ۆدەك��ردەوە‪ ،‬ب��ەاڵم كە گ��ۆڕان لەم‬ ‫ب��وارەدا پێشكەوت ئێمە سەركەوتوو‬ ‫نەبوین لەوەی كە ئەو جۆرە خیتابە‬ ‫پێشكەش بكەین بۆ كۆمەڵگای كوردی‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم ئێمە هەمیشە سەركەوتوو‬ ‫بووین لەوەی پڕۆژەی زیندوو و عەقڵی‬ ‫زیندوو پێشكەش بكەین بە كۆمەڵگای‬ ‫كوردی‪ ،‬ئێمە قەتاعەتمان وایە ئەوە‬ ‫دەوری هەبووە بەاڵم وەك ئەوەی وتم‬ ‫گرنگ ئێستا نییە بەڵكو گرنگ ئەو‬ ‫حزبەیە كە حزبی ئایندەیە‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬بۆچی ئیسالمییەكان هەتا‬ ‫ئێستا پڕۆژەیەكی سیاسی گەورەیان‬

‫پێشكەش نەكردووە هەر وەك كاری‬ ‫ڕێكخراوەیی زیاتر دەردەكەون؟‬ ‫دكتۆر موسەننا‪ :‬كاتێك جەمسەری‬ ‫كێشە سیاسییەكان لەدەست تۆدا‬ ‫نەبێت ناتوانی پڕۆژەی سیاسی گەورە‬ ‫جێبەجێبكەیت‪ ،‬لەكاتێكدا ئەو خەڵكەی‬ ‫ێ دەكەیت‬ ‫تۆ پ��ڕۆژەی��ان بۆ جێبەج ‌‬ ‫نایەن بەدەستەوە ئەگەر پڕۆژەكە‬ ‫بەكەڵك هات ئ��ەوە دەیكەن بەهی‬ ‫خۆیان ئەگەریش بەكەڵك نەهات‬ ‫ئەوە جێ‌بەجێی ناكەن‪ ،‬سەرئەنجام تۆ‬ ‫دەبێت ئیعتیماد لەسەر ئەوە ببەستیت‬ ‫كە لەسەر م��ەودای درێ��ژ تۆ ببیتە‬ ‫خاوەنی ئەم كێشەو قەزیەیە لەم واڵتە‬ ‫بۆ ئ��ەوەی توێشوو بخەیت بەس لە‬ ‫پەراوێزی حزبەكانی دەسەاڵتدا ئیش‬ ‫بكەیت‪ ،‬لەوانەیە نەگومت لێبگرن نە‬ ‫ئەو كاریگەریەشی دەبێت كە پێویستە‪،‬‬ ‫بەهەر حاڵ حزبە ئیسالمییەكان حزبی‬ ‫سیاسین وە پڕۆژەی سیاسی جوانیش‬ ‫پێشكەش دەكەن بەشێكن لەزیندوێتی‬ ‫ئ���ەم ك��ۆم��ەڵ��گ��ەی��ە‪ ،‬كۆمەڵگایان‬ ‫دەوڵەمەندكرووە بە بیرۆكەو مەبەستی‬ ‫جوان‪ ،‬ئۆپۆزسیۆنیان دەوڵەمەندكرد‬ ‫بە هەڵوێستی بەهێزو پڕۆژەی جوان‬ ‫لەگەڵ ئەوەشدا مستەقبەلیان لەم‬ ‫واڵتەدا ڕۆشنە‪.‬‬ ‫ب���زاڤ‪ :‬یەكگرتوو زی��ات��ر ل��ەوەی‬ ‫حزبێكی سیاسی بێت‪ ،‬بانگخوازییە‪،‬‬ ‫ئەمەش لەهەڵبژاردنەكاندا بەروونی‬ ‫دەردەكەوێت كە كاندیدانی بانگخواز‬ ‫زۆرینەی دەنگەكان كۆدەكەنەوە‪.‬‬ ‫دك��ت��ۆر م��وس��ەن��ن��ا‪ :‬ه��ۆك��ارەك��ە‬ ‫ئەوەبوو هەڵوێستی جوانیان هەبوو‪،‬‬ ‫خۆشەویستن لەبەر چ��اوی خەڵك‪،‬‬ ‫ه���ەر ك���ەس خ��ۆش��ەوی��س��ت بێت‌و‬ ‫لەدڵی خەڵكیدا جێ‌ی بێتەوە دەنگ‬ ‫دەهێنێت‪ ،‬جا ئەوە بانگخوازبێت یان‬ ‫هونەرمەندبێت یان سیاسەتمەدارێك‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫ب���زاڤ‪ :‬ئ��ەی بۆچی سیاسیەكان‬ ‫خۆشەویست نین؟بە واتەیەكی تر‬ ‫دەنگی پێویستی جەماوەری ناهێنن؟‬ ‫دك��ت��ۆر م��وس��ەن��ن��ا‪ :‬پێدەچێت‬ ‫خ��ۆش��ەوی��س��ت ن���ەب���ووب���ن‪ ،‬ی��ان‬ ‫هەڵوێستەكانیان جێگەی قەناعەتی‬ ‫خەڵك نە بووبن‪ ،‬گومانی تێدا نییە‬ ‫بەاڵم ئەوەی كە خەڵكانی خەشەویست‬ ‫جەماوەری هەیە شتێكی جیهانییە‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪17 No:‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫چۆنیەتی بەك‬

‫د‪.‬محەمەد بازیانی‬

‫دكتۆر محەمەد بازیانی سەرۆكی ئەو لیستەی لەهەڵبژاردنی رابردوودا دەنگی‬ ‫نەهێنا‪ ،‬باس لەدروستبوونی حزبێكی سیاسی دەكات‌و پێیوایە كە ركابەری‬ ‫یەكێتی‌و پارتی‌و الیەنەكانی تری كوردستان دەكات‪.‬‬ ‫ناوبراو لەمیانی دیدارێكیدا لەگەڵ گۆڤاری بزاڤ هۆكارەكانی وازهێنانی‬ ‫لەبزووتنەوەی ئیسالمی دەخاتەڕوو‪ ،‬هەروەها باس لەچۆنیەتی بەكارهێنانی ئەو‬ ‫كۆمەكە داراییانە دەكات كە لەواڵتانی كەنداوەوە تەسلیمی هێزە ئیسالمییەكان‬ ‫دەكرا‪.‬‬ ‫بازیانی باسیش لەوە دەكات كە گۆڕان الساییان كردوونەتەوەو گڵۆپەكەیان‬ ‫كردوون بەمۆم‌و پرۆژەی گۆڕان‌و چاكسازیشیان بەكارهێناون‪.‬‬

‫دیداری‪ :‬هێدی هەولێری‬ ‫بزاڤ‪ :‬بۆچی لەبزووتنەوەی ئیسالمی‬ ‫جیابوونەوە؟‬ ‫دك��ت��ۆر ب��ازی��ان��ی‪ :‬س��اڵ��ی ‪1998‬‬ ‫توێژینەوەیەكم نوسی بەناوی واقیعی‬ ‫ئێستای بزووتنەوەی ئیسالمیی‌و گرفت‌و‬ ‫چ��ارەس��ەر‪ ،‬كە پێكهاتبوو ل��ەو خاڵە‬ ‫الوازانەی بزووتنەوە تێیدایە‪ ،‬چارەسەری‬ ‫شەرعییانەشم بۆ دۆزبۆوە‪ ،‬بە حوكمی‬ ‫ئەوەی من لەگەڵ ئەو سەفەرانە بووم‬ ‫كە لە سااڵنی ‪ 1993-1992‬لەگەڵ‬ ‫مامۆستا مەال عەلی‌و مامۆستا مەال‬ ‫عوسمان ڕەحمەتی خوایان لەسەر بێت‬ ‫بۆ دەرەوە لە توركیاوە بۆ سعودیە‬

‫‪18‬‬

‫‪No: 4‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫چووین‪ ،‬كۆمەڵێك كەسایەتی گەورەی‬ ‫ئیسالمیمان بینی‌و ئازارەكانی گەلی‬ ‫كوردمان گەیاندە واڵتانی كەنداو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫كە گەڕاینەوە ئەو هاوكارییەی كۆمان‬ ‫كردبۆوە وەك پێویست بەكارنەهێنرا‪،‬‬ ‫من هەستم دەكرد ئەو ملمالنێیەی لە‬ ‫نێوان مەكتەبی سیاسیی‌و مەكتەبی‬ ‫عەسكەری‌و ڕێكخستندایە‪،‬بە ئاقارێكی‬ ‫دژوارم����ان دەب���ات‪ ،‬زی��ات��ر ل��ە دی��دو‬ ‫بۆچوونێك هەبوو لەناو بزووتنەوەی‬ ‫ئیسالمیدا‪ ،‬بۆنموونە وەك من ئاماژەم‬ ‫پێكردووە حزب لە دووڕییانێكدایە یان‬ ‫دەبێتە بزووتنەوەیەكی زۆر بەهێز‪ ،‬یان‬

‫پارچە پارچە دەبێت‪ ،‬ئەو دیراسەتەم‬ ‫لەو س��ەردەم��ەدا نووسی‪ ،‬هەریەكەو‬ ‫نوسخەیەكم بە ئەندامانی مەكتەبی‬ ‫سیاسیی‌و س��ەرك��ردای��ەت��ی��دا‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫ژمارەیەكی ك��ەم پێییان ب��اش بوو‪،‬‬ ‫دەترسام ل��ەوەی دزە بكاتە دەرەوەو‬ ‫دەست نەیارانی بزووتنەوەی ئیسالمیی‬ ‫بكەوێت‪ ،‬بە حكومی ئەوەی لەمەكتەبی‬ ‫ڕێكخستن كارم كردبوو‪ ،‬وە پێشتریش‬ ‫لەئیخوان كارم كردبوو‪،‬بۆ هەریەكە‬ ‫لەو نوسخانەی ئەندامانی مەكتەبی‬ ‫سیاسیی‌و سەركدایەتی نیشانەیەكم‬ ‫دانابوو لەسەر ئەو نوسخەیە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫دزە بكاتە دەرەوە دەزان��م لە كوێوە‬ ‫دزەی ك����ردووە‪ ،‬دوای مانگێك لە‬ ‫مەكتەبی سیاسیی بە دوایاندا ناردم‬ ‫وتیان ئەوە چیە نوسیوەتە؟ وتم ئەوە‬ ‫كۆمەڵە خاڵێكە س��ودی لێ دەبینن‬ ‫ئەگەر وەری بگرن‪ ،‬ئ��ەوان دیاربوو‬ ‫تەحەمولی ئەوەیان نەكرد‪ ،‬چونكە‬ ‫بەڕاشكاوی باسم ل��ەوە كردبوو دوو‬ ‫سەركردایەتی هەیە بۆ بزووتنەوە‪،‬‬ ‫قیادەیەك هەبوو لە هەڵەبجەوە بوو‪،‬‬ ‫كە ڕابەرەكەی مامۆستا عەلی بوو دوای‬ ‫كۆنگرەكەی خورماڵ‪ ،‬رابەرێكی تریش‬ ‫هەبوو مامۆستا مەال عوسمان بوو‪،‬‬ ‫كە دوو ڕابەر بۆ حزبێك بۆ یەك حزب‬ ‫قبووڵ نیە‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬لە ساڵی ‪ 2008‬گەڕایتەوە ناو‬ ‫بزووتنەوە‪ ،‬چۆن ئەوە روویدا؟‬ ‫د‪.‬بازیانی‪ :‬لەساڵی ‪ 2008‬كادیرانی‬ ‫ب��زوت��ن��ەوە ڕێ��زی��ان ب��ۆ م��ن هەبوو‪،‬‬ ‫دەعوتی منیان دەكرد بۆ هەموو كۆڕو‬ ‫كۆنفرانسێك بەتایبەت لەم كۆنگرەیەدا‬ ‫كە كۆنگرەی هەشت بوو‪ ،‬وەك میوان‬ ‫چووم‪ ،‬بەاڵم پۆل پۆل گەنج‌و الوەكان‬

‫كارهێنانی كۆمەكی واڵتانی كەنداو بۆ‬ ‫ئیسالمییەكان دەخاتەڕوو‬ ‫ی‪ :‬گۆڕان السایی ئێمەیان كردەوەو گڵۆپەكەی‬ ‫ئێمەیان كرد بەمۆم‬ ‫دەهاتن من خۆم كاندید بكەم‪ ،‬بۆیە‬ ‫منیش قبوڵم ك��رد‪ ،‬ئەوەبوو یەكەم‬ ‫ب��ووم لەسەر ئاستی كۆنگرە لەناو‬ ‫كاندیدەكاندا‪ ،‬نێوانی من‌و كەسێكی‬ ‫وەك ڕاب���ەری ئێستای ب��زووت��ن��ەوەی‬ ‫ئیسالمیی ‪ 32‬دەنگ لەو زیاتر بووم‪،‬‬ ‫من سوپاسی هەموویان دەك��ەم‪ ،‬وە‬ ‫دووساڵ‌و سێ‌ مانگ لەناو بزووتنەوە‬ ‫بووم‪.‬‬ ‫ب���زاڤ‪ :‬دەوت��رێ��ت ئ��ەوك��ات داوای‬ ‫پۆستی ڕاب��ەری گشتی بزووتنەوەت‬ ‫ك���ردووە‪ ،‬رەت��ك��ردن��ەوەش��ی لەالیەن‬ ‫بزووتنەوەوە هۆكاری وازهێنانت بووە‬ ‫لەو حزبە؟‬ ‫د‪.‬بازیانی‪ :‬هەموو شاهێدن كە داوای‬ ‫پۆستی ڕاب��ەری��م ن��ەك��ردووە‪ ،‬چونكە‬ ‫مامۆستا مەال موحەمەدی مەال عومەر‬ ‫پەسەندكرابوو‪ ،‬كەسایەتیەكی دڵسۆزو‬ ‫زانستی بوو‪ ،‬بەاڵم هیچ ئیشكالیەتێكم‬ ‫نەبوو لەو كاتەدا‪ ،‬چونكە ئامانجم ئەوە‬ ‫نەبوو لە بزووتنەوە بمێنمەوە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫لە هەموو میدیاكاندا باسم لەوەكردبوو‬ ‫بە دووساڵ زیاتر نامێنمەوە‪ ،‬بەاڵم من‬ ‫پڕۆژەیەكی چاكسازیم بەدەستەوە‬ ‫هەبوو‪ ،‬بەاڵم دیاربوو كەسانێك وایان‬ ‫پێشبینی دەك��رد موحەمەد بازیانی‬ ‫ه��ەوڵ��ی ئ���ەوە دەدا ببێتە شتێك‪،‬‬ ‫دی��ارە ئ��ەو ه��ەوڵ��ەی من بەربەستی‬ ‫بۆ دروس��ت دەكرێت‪ ،‬وەك پێویست‬ ‫مامەڵەی لەگەڵ نەكرا‪ ،‬وەك مێژوو‬ ‫دەیڵێم بۆیە هەوڵی ئەوەماندا ڕەوتێك‬ ‫لە ناو حزب دروس��ت بكەین بەناوی‬ ‫ڕەوت��ی چاكسازی‪ ،‬كە مامۆستا مەال‬ ‫موحەمەدی مەال عومەر یەكێك بوو‬ ‫لەوانە‪ ،‬دكتۆر ئەحمەد وەرتی‌و مامۆستا‬ ‫بەكر تاماس‌و مامۆستا ئیبڕاهیم مەال‬

‫ڕەشیدو كۆمەڵێك لە سەركردایەتی‌و‬ ‫كادیری گەنح‪ ،‬ئامانجمان ئ��ەوە بوو‬ ‫حزب بێتەوە مەیدان‪ ،‬نەك من ببمە‬ ‫ڕاب��ەر‪ ،‬بەهەموومان مامۆستا سدیق‬ ‫ع��ەب��دول��ع��ەزی��زم��ان بەقەناعەتەوە‬ ‫ك���ردە ڕاب����ەر‪ ،‬ك��ە كەسایەتییەكی‬ ‫ڕابوونی ئیسالمیی‌و خەباتێكی زۆری‬ ‫هەبوو‪ ،‬لەهەمان كاتدا مامۆستا مەال‬ ‫موحەمەدیش بە هەمان شێوە لە پێش‬ ‫ئێمە بوو لە بواری شەرعی‌و ئیدارییەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم پێمخۆش بوو سكرتێری مەكتەبی‬ ‫سیاسیی بم‪ ،‬بە مەبەستی ئەوەی حزب‬ ‫وەك دام‌و دەزگایەكی هەبوو‪ ،‬بەحوكمی‬ ‫ئەوەی من ئەزمونێكی ئیداریم هەبوو‪.‬‬ ‫ب��زاڤ‪ :‬كێ‌ بەرهەڵستی ئەو پڕۆژە‬ ‫چاكسازییەی تۆ بوو وەك خۆت باسی‬ ‫دەكەی؟‬ ‫بازیانی‪ :‬بەرهەڵستەكان نامەوێ‌‬ ‫ناویان بهێنم‪ ،‬چونكە ئێستا بوونیان‬ ‫ماوە لەوانەیە بەكاربێت بۆ بانگەشەی‬ ‫هەڵبژاردن‪ ،‬كۆمەڵە كەسێك بوون‬ ‫وەك پێوست لەموحەمەد بازیانی‬ ‫نەگەیشتبوون‪ ،‬كە نیەتی ئەوەی هەیە‬ ‫خزمەتی بزووتنەوە بكات‪ ،‬حەزم لە‬ ‫پۆستیش نەبوو‪ ،‬ئەگەر ببوایە لەسەر‬ ‫دەمی دروستبوونی كۆمەڵی ئیسالمیدا‬ ‫هەرچی پۆستێكم بویستایە وەرم‬ ‫دەگرت‪ ،‬كە الی مامۆستا عەلی باپیریش‬ ‫ڕێزێكی زۆرم هەبوو‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬الیەنە ئیسالمیەكان وێڕای‬ ‫خەباتی شاخ‌و شاریان بەاڵم بۆچی لە‬ ‫هەڵبژاردنەكاندا بە كەمترین دەنگ‬ ‫دێنە دەرەوە؟‬ ‫د‪.‬بازیانی‪ :‬الیەنە ئیسالمیەكان‬ ‫دەب �ێ‌ خۆیان دەربكەن لەحزبایەتی‬ ‫تەسك‌و خیتابی سیاسیان هەبێت‪،‬‬

‫دەب��ێ‌ ه��ەوڵ ب��دەن ل��ە پڕۆژەیەكی‬ ‫ئیسالمیدا خۆیان كۆبكەنەوە مەرج نیە‬ ‫ببن بەیەك‪ ،‬بەڵكو پڕۆژەیەكیان هەبێ‌‬ ‫بۆ ڕەوت��ی ئیسالمیی لەكوردستاندا‬ ‫هەریەكە ڕۆڵی خۆی هەبێت‪ ،‬دەبێ‌ ئەو‬ ‫ئەزموونەی دادو گەشەپێدان پیادە‬ ‫بكەن‪ ،‬كە هەمیشە كۆمەڵێك خەڵكی‬ ‫ئەكادیمی دێنێتە پێشەوە بەبێ‌ ئەوەی‬ ‫داوای لێ‌ بكات بێتە ناوییەوە‬ ‫ك����ەم‌و ك����وڕی دووەم ئ��ەوەی��ە‬ ‫ئیسالمیەكان پ���ەرت���ەوازەن دەب �ێ‌‬ ‫خ��ۆی��ان ك��ۆب��ك��ەن��ەوە ل��ەب��ەرەی��ەك��دا‬ ‫لەوانە موسڵمانان زیاتر دڵیان خۆش‬ ‫ببێت‪ ،‬ئەوانەی ئیسالم دۆستن‪ ،‬ئێستا‬ ‫ئیسالمییەكان هیچ جیاوازییەكیان نیە‪،‬‬ ‫جگەلە الیەنی نەفسی نەبێت‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬لەهەڵبژارنی رابردوو لیستێكی‬ ‫جیاوازتان دروستكرد‪ ،‬بەالم سەركەوتوو‬ ‫نەبوون‪ ،‬هۆی ئەوە چی بوو؟‬ ‫د‪.‬بازیانی‪ :‬ئێمە لە لیستی چاكسازی‌و‬ ‫گەشە لیستی س��ەرب��ەخ��ۆك��ان ب��وو‪،‬‬ ‫ئەو خەڵكانە بوون كە باگراوندێكی‬ ‫ئیسالمییان ه��ەب��وو‪ ،‬قەناعەتیان‬ ‫ب��ەوش��ێ��وازە حزبایەتیە نییە كە‬ ‫ئیسالمییەكان هەیانە بە ك��وردی‌و‬ ‫بەپوختی‪ ،‬هەوڵماندا مۆدیلێكی تازە‬ ‫بێنینە ناو كایەی سیاسیی لە هەرێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئیسپاتی بكەین بۆ الیەنە‬ ‫ئیسالمیەكان‌و غەیری ئەوانیش كە‬ ‫كۆمەڵێك كەسایەتی لە كوردستاندا‬ ‫هەن دەتوانن بەشداربن بەهاوكاری‬ ‫زات���ی خ��ۆی��ان��ەوە‪ ،‬وە بچینە ن��او‬ ‫هەڵبژاردنەكانەوە‪ ،‬وە شەرعییەتیشیان‬ ‫هەبێ‌ لە عێراق‌و لە هەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫ئێمە پشتیوانمان پاش خوای گەورە‬ ‫لەسەر خۆمان بوو‪ ،‬ئەزمونێكی تازەمان‬ ‫‪4‬‬ ‫‪19 No:‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫پێشكەشكرد‪ ،‬تا ئێستاش پەیوەندیمان‬ ‫لەگەڵ كادیران‌و الیەنگرانی ئەو لیستە‬ ‫بەردەوامە‪ ،‬لەهەوڵی ئەوشداین ئەو‬ ‫لیستە لەكۆنفرانسی ‪2013-11-3‬‬ ‫كردمان بڕیارماندا لیستەكە ببێتە‬ ‫پارتێكی سیاسیی لەكوردستاندا بە‬ ‫ڕێژەی ‪ 90%‬بریاردرا ببێتە بزووتنەوەی‬ ‫چاكسازی‌و گەشە‪ ،‬ئەو ناوانەی داوا‬ ‫كراوە تەواومان كرووە‪ ،‬الیەنگرانمان‬ ‫كە ‪ 450‬كەسن ئەوەشمان تەواوە‪ ،‬وە‬ ‫پەیڕەوو پڕۆگراممان لەگفتوگۆدایە‪.‬‬ ‫ب��زاڤ‪ :‬ئێوە باس لەدروستبوونی‬ ‫حزبێكی سیاسیی ن���وێ‌ دەك���ەن‬ ‫لەكاتێكدا دەڵێن مودێلێكی نوێ‌‬ ‫لەكاری ڕێكخراوەیی دێننە كایەوە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم دروس��ت��ب��وون��ی ح��زب��ی ن��وێ‌‬ ‫بەو دەم‌و چ��اوە ناشیرینەی ئێستا‬

‫كۆمەكەكان‬ ‫خەرج نەكران ناچار‬ ‫بووین دەستمان‬ ‫لەدەستی‬ ‫یەكێتی و پارتی‬ ‫بێت‬ ‫ل��ەه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان هەیەتی‬ ‫ئەمەش تەقلیدی ڕابردوو نیە؟‬ ‫د‪.‬بازیانی‪ :‬نەخێر‪ ،‬دەتوانین بڵێن‬ ‫دەم‌و چاوەكان ناشیرین نین‪ ،‬حزبی‬ ‫نوێ‌ ئێستا ئیفتتاحی گۆڕەپانەكەی‬ ‫ك��ردووە بۆتە دووەم‪ ،‬ئیدی دەم‌و‬ ‫چاوەكان گۆڕان‌و قابیلە بگۆڕێن كە‬ ‫هیواو ئاواتمانە بیگۆڕین‪ ،‬ئەگەر هیواو‬ ‫ئاواتت نەبێت م��ردووی‪ ،‬بەبەڵگەی‬ ‫ئەوەی هیچ یەكێك لە ئەندامانی ئەو‬ ‫لیستە نە گۆڕاوەو دوور نەكەوتۆتەوە‬ ‫چ لە ن���اوەوە‪ ،‬ی��ان لە دەرەوە‪19 ،‬‬ ‫كەسی تەنیا ئەكادیمیمان تێدایە‬ ‫لەئاستی بڕوانامەی ماستەرو دكتۆرا‪،‬‬ ‫ڕۆژێك لەڕۆژان سێبەری هیچ الیەنێكی‬ ‫سیاسیی‌و عەلمانی نەبوون‪ ،‬تەحەدا‬

‫‪20‬‬

‫‪No: 4‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫دەكەین هەر الیەنێك بڵێ‌ بە دینارێك‬ ‫یارمەتی ئێمەی دابێت‪ ،‬كادیرمان‬ ‫هەبووە زەوی خ��ۆی فرۆشتووە بە‬ ‫دەف��ت��ەرێ �ك‌و پێنج ملیۆن دی��ن��ار‪،‬‬ ‫ئەوە هەموو بەبەڵگەوە هەیە‪ ،‬كە‬ ‫ئێستا وەك ئۆپۆزسیۆنێكی سیاسیی‬ ‫كاردەكەین‪.‬‬ ‫ب��زاڤ‪ :‬ئ��ەو بزووتنەوەیەی ئێوە‬ ‫ب��ەج��ۆرێ��ك ب��ە شاكۆیەكی توركیا‬ ‫دەزانرێت‪ ،‬ئایا دەتانەوێ‌ ئەزمونێكی‬ ‫وەك توركیا لەهەرێمی كوردستان‬ ‫دووب��ارە بكەنەوە‪ ،‬ئایا ئەو مۆدێڵە‬ ‫ل��ەگ��ەڵ ك���ەش‌و ه���ەوای هەرێمی‬ ‫كوردستان گونجاوە؟‬ ‫د‪.‬ب��ازی��ان��ی‪ :‬ئێمە پاشكۆی هیچ‬ ‫الیەنێك نین‌و ه��ەڵ��ق��واڵوی خ��ودی‬ ‫خۆمانین‪ ،‬تەحەداش دەكەین هیچ‬ ‫الیەنێكی سیاسیی ل��ەن��اوەوەو لە‬ ‫دەرەوە دەستی لەپشتمان بێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەر ئەزمونێكی سیاسیی لەهەموو‬ ‫دنیاوە لە ئەمریكاو ئەوروپاو توركیا‬ ‫بێت‪ ،‬تەنانەت ئەگەر لە ناو گۆڕان‌و‬ ‫پارتی‌و یەكێتی‌و بزووتنەوەو كۆمەڵ‌و‬ ‫یەكگرتوو بێت خۆمان بەخاوەنی‬ ‫دەزان��ی��ن ئ��ەگ��ەر سەركەوتووبێت‪،‬‬ ‫دادو گەشە لە توركیا ئەزمونێكی‬ ‫سەركەوتووە لەتوركیا نمونەیەكی‬ ‫زۆر س��ەرك��ەوت��ووە‪ ،‬خزمەتگوزاری‬ ‫گەورەی بەمیللەتی توركیا كردووە‪،‬‬ ‫ش��ان��ازی دەك���ەم ئ��ەگ��ەر بتوانین‬ ‫مودێلێكی ئاوا لەگەڵ خۆماڵی بوونی‬ ‫خۆماندا بێت‪ ،‬نەك ئەزمونی ئەوان بۆ‬ ‫ئێرە بگوازینەوە هەرگیز قابیلی قبوڵ‬ ‫نیە‪ ،‬بەاڵم ئیجابیاتی ئەوێ‌ بۆ ئێرە‬ ‫بگوازینەوە‪ ،‬ئەگەر بتوانین وەك حزبی‬ ‫دادو گەشە بكەین ئەوە نیعمەتێكی‬ ‫گەورەیە‪ ،‬تەنانەتە گۆڕان تەقلیدی‬ ‫ئێمە دەك��ات‪ ،‬ئێمە گڵۆپێكە ئەوان‬ ‫مۆمە‪ ،‬ئێمە باسی گۆڕانكاریمان كرد‬ ‫ئەوانیش باسیان كرد‪ ،‬من شانازییان‬ ‫پێوە دەكەم كە لەسااڵنی دوای ‪1990‬‬ ‫تائێستا لەناو حزبی دادو گەشەپێدانی‬ ‫توركیان وەك یاسین ئەقتا‪ ،‬ئەوانی‬ ‫تریش‪ ،‬ئەوانە كەسایەتی زۆر بەهێزو‬ ‫ئەكادیمین‪ ،‬تەنانەت چوار ئەندامی‬ ‫حزبی دادو گەشەمان لێرە دەعوەت‬ ‫كردووە‪ ،‬لێرە كۆڕیان لەگەڵ هەموو‬ ‫الیەنە سیاسییەكاندا كردووە‪ ،‬زیاتر لە‬ ‫‪ 80‬كەسایەتی بوون‪ ،‬یەكێك لەوانە‬

‫یاسین ئەقتایە‪ ،‬كە جێگری یەكەمی‬ ‫ڕەجەب تەیب ئۆردغانە‪.‬‬ ‫ب���زاڤ‪ :‬ك��ەوات��ە پ��ارت �ی‌و یەكێتی‬ ‫لەئێوە دەترسێن وەك هێزی سیاسی‪،‬‬ ‫كە دەنگەكانتان دەسوتێنن؟‬ ‫د‪.‬بازیانی‪ :‬من نالێم دەترسێن‪،‬‬ ‫ئەی چۆن تەكبیری دەك��ەن‪ ،‬بۆچی‬ ‫كەناڵەكەمان قبوڵ ناكەن‪ ،‬كاتێ‌‬ ‫ڕاگەیاندنمان هەبێت ج��ەم��اوەرو‬ ‫خەڵكمان دەبێت‪ ،‬تەنانەت لەناو ڕۆحی‬ ‫خۆشیاندا لە كەناڵی ڕووداو ئاماژەم‬ ‫بۆ ئەوە كردووە پێم خۆشە وەزارەتی‬ ‫ناوخۆ بە گۆڕان بدرێت‪ ،‬لەبەرئەوەی‬ ‫هەر هیچ نەبێت ئەو مەرجانەمان‬ ‫هەیە بۆ كەناڵەكەمان‪.‬‬ ‫بزاڤ‪ :‬ئێوە بەچ باگراوندێك دێنە‬ ‫مەیدان ئیسالمیی‪ ،‬یان عەلمانی؟‬ ‫د‪.‬ب��ازی��ان��ی‪ :‬ئێمە ناسنامەمان‬ ‫هاواڵتیبون‌و هاونیشتمانی بوونە‪،‬‬ ‫چونكە ه��ەر ناسنامەیەك دەبێت‬ ‫سێ‌ چەمكی تێدابێت (دەبێت هزری‬ ‫ئەو كەسەی هەیە‪ ،‬ئەوە خاڵكی زۆر‬ ‫گرینگە‪ ،‬ناسنامە بەبێ‌ باگراوندی‬ ‫فیكری نابێت‪ ،‬ئێمە ك��ار دەكەین‬ ‫لەسەر خزمەتی هاواڵتی‪ ،‬ئەگەر كاری‬ ‫سیاسیی بكەی بۆ بنەماڵەیەك یان‬ ‫بۆ حزبێك ئەوە گرفتێكی گەورەیە‪،‬‬ ‫ئێمە لەم بزووتنەوەیەدا ئامانجمان‬ ‫ئادەمیزادەكانە‪ ،‬ئینجا ئەو ئادەمیزانە‬ ‫چ مولتەزیم یان غەیرە مولتەزیم‬ ‫بێت‪.....‬هتد)‪ ،‬ئێمە دەبێ‌ چاكسازیەكە‬ ‫لەخۆمانەوە دەست پێ بكەین‪ ،‬یان‬ ‫لە خێزانەكەی‪ ،‬یان لەگەڕەكەكە‪ ،‬یان‬ ‫بەرپرسەكەی‪.‬‬ ‫ب����زاڤ‪ :‬پ��ێ��ت��وای��ە ل��ەه��ەرێ��م��دا‬ ‫دەستاودەستی دەسەاڵت بكرێت؟‬ ‫د‪.‬بازیانی‪ :‬هاوكێشە سیاسییەكە‬ ‫ل��ەه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان گ���ۆڕاوەو‬ ‫دەش���گ���ۆڕێ���ن‪ ،‬زەم�����ەن ه��ەن��دێ‌‬ ‫لەچارەسەرە‪ ،‬تا دوێنێ‌ دوژمنایەتی‬ ‫لەگەڵ گۆڕاندا دەكرا ئێستا مامەڵەی‬ ‫سیاسی بەهێزی لەگەڵدا دەكرێت‪،‬‬ ‫ئێستا هەوڵی ئەوە دەدرێت وەزارەتی‬ ‫پ��ێ ب��درێ��ت‪ ،‬ئ��ەوە دیفاكتۆیە‪ ،‬تۆ‬ ‫هەبیت‪ ،‬خەڵك دەب��ێ��ت مامەڵەت‬ ‫لەگەڵدا بكات‪ ،‬ئێمە كە هەبین خەڵك‬ ‫مامەڵە دەك��ات‪ ،‬لە داهاتووشدا ئەو‬ ‫تەزویرەش نامێنێ‌‪ ،‬ئەمجارە بێتەوە‬ ‫تەزویر كەمتر دەبێت‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫پاسۆك داوای پشتگیریان لێكردووە‬ ‫محەمەدی حاجی مەحمود‪ :‬یەكێتی‬ ‫لەترسا دووریانخستمەوە‬

‫محەمەدی حاجی مەحمود‪ :‬یەكێتی لەترسا دووریانخستمەوە‬ ‫لەئەڵقەی چوارە می گێڕانەوەو بەڵگەنامەكانیدا‪ ،‬محەمەدی حاجی مەحمود‬ ‫سكرتێری گشتی حزبی سۆسیالیست دیموكراتی كوردستان باس لەقۆناغی‬ ‫جیابوونەوەی لەیەكێتی‌و سەربەخۆ كاركردنی دەكات وەك فەرماندەیەكی هێزی‬ ‫پێشمەرگەی كوردستان‌و دەڵێت یەكێتی زۆر لێی ترساوە بۆیە هەمیشە بەربەستیان‬ ‫بۆ دروستكردووە‪ ،‬هەروەها ئەوەش بەقۆناغێكی گەورەو جیاوازی خەباتی‬ ‫چەكداری‌و شۆڕشگێری خۆی پێناسە دەكات‪.‬‬ ‫تایبەت بە بزاڤ‬ ‫لەیەكێتی جیابووەوە‬ ‫ئ��ەگ��ەرچ��ی م��ح��ەم��ەدی حاجی‬ ‫مەحمود ل��ەری��زەك��ان��ی كۆمەڵەدا‬ ‫دەستی داوەت��ە شۆڕش‪ ،‬بەاڵم وەك‬ ‫خۆی دەڵێت ویستویەتی جیاواز كار‬ ‫بكات‌و بەنیازی رێكخراوێكی نوێ‬ ‫بووە‪ ،‬هەروەك ئەوەی دەڵێت‪:‬‬ ‫ئێمە بیرمان لەرێكخراوێكی‬ ‫ن��وێ ئ��ەك��ردەوە‪ ،‬من پێش بوونم‬ ‫بەكۆمەڵەش هەوڵی ئەو رێكخراوە‬ ‫نوێیەمداو وەعدیشم پێدان هەموو‬ ‫ئەركێك بگرمە ئەستۆی خۆم بەو‬ ‫مەرجەی ئەوان هاوكارم بن‪ ،‬من هەر‬ ‫لەسەرەتاوە راوبۆچونی تایبەتی خۆم‬ ‫هەبووە‪ ،‬بیركردنەوەی جیای خۆم‬ ‫هەبووە‪ ،‬بەرنامەو مەبەستی خۆم‬ ‫هەبووە‪ ،‬من نەم ئەتوانی پێچەوانەی‬ ‫راو بۆچونەكانی خۆم كاربكەم‪ ،‬یان‬ ‫لەچوارچێوەی رێكخراوێكی رادیكاڵی‬ ‫توندڕەوی بێ تەجروبەدا گۆشەگیر‬ ‫بكرێم‪ ,‬بۆیە من هەتا ئەو كاتانەش‬ ‫ب��ەن��اوی ك��ۆم��ەڵ��ەوە كارمئەكرد‬ ‫رای ج��ی��اوازم ه��ەب��وو‪ ،‬كارەكانم‬ ‫هەمووی جیاوازبوو لەهاورێكانم‪،‬‬ ‫ل��ەرووی سیاسی‌و فكری‌و ئیداری‌و‬

‫پێشمەرگایەتی‌و مامەڵە لەگەڵ‬ ‫جەماوەری كوردستان‌و زۆری تریش‪،‬‬ ‫من تەنها كەس بووم لەرێكخستندا‬ ‫زۆرت��ری��ن ژم���ارەم ك��ۆك��ردوەت��ەوەو‬ ‫كەدوایش زۆریان بونە پێشمەرگە‪،‬‬ ‫من تەنها كەسێك بووم لەچوارچێوەی‬ ‫خزمایەتی رێكخستنەكان سنوریان‬ ‫بەزاندو كەسانی كەشم ئەهێنایە‬ ‫ری��زی رێكخستنەوە تا ئەوكاتەش‬ ‫هەموو رێكخستنەكانی كۆمەڵە لە‬

‫ئەمانە پەردەی‬ ‫خۆڕاگریی هەندێك‬ ‫لەمەسئولینی‬ ‫ئەوكاتەی یەكێتی‬ ‫دڕی و ترسیان‬ ‫لەوە زۆر بوو‬

‫دوو بازنە ئەخوالنەوە‪ ،‬لە خزمایەتی‌و‬ ‫كۆنە جەاللی تێ نەئەپەڕی‪ ،‬لەكاتی‬ ‫ی��ەك��ەم م��ەف��رەزەش��دا م��ن هیچ‬ ‫بەرپرسیارێتیەكم ن��ەب��وو‪ ,‬ب��ەاڵم‬ ‫هەمیشە ژم��ارەی��ەك پێشمەرگەم‬ ‫لەگەڵ بوو منیان بە بەرپرسی خۆیان‬ ‫ئەزانی‪ ,‬بومە ئامر مەفرەزە دوای سێ‬ ‫مانگ كەمتر مەفرەزەكەم گەورە بوو‪،‬‬ ‫خۆم سێ ئامر مەفرەزەم دانا بۆیان‪،‬‬ ‫وەك ف��ەرم��ان��دەی ك��ەرت مامەڵەم‬ ‫ئەكردو بومە فەرماندەی كەرت‪ ،‬چوار‬ ‫كەرتم دروستكردو وەك فەرماندەی‬ ‫هەرێم‌و كادرێكی رێكخستن مامەڵەم‬ ‫ئ��ەك��رد‪ ،‬ك��ۆب��ون��ەوەی ج��ەم��اوەری‌و‬ ‫پێشمەرگەم دەستپێكرد‪ ،‬لەبواری‬ ‫پ��ێ��ش��م��ەرگ��ای��ەت��ی��ش��دا زۆرت��ری��ن‬ ‫دەستوەشاندن لەدوژمن هێزەكەی‬ ‫ئێمە بوو‪.‬‬ ‫یەكێتی بەكارەكانم قەڵس بوو‬ ‫لەمانگی ‪10‬ی ‪ 1978‬بومە‬ ‫فەرماندەی هەرێم‪ ،‬گەورەترین‌و‬ ‫بەهێزترین هەرێمم دروستكرد‪،‬‬ ‫هەرێمی یەك كە زۆربەی ناوچەكانی‬ ‫ك��وردس��ت��ان ئ���ەو ه��ێ��زەی ئێمە‬ ‫هێنایە ژێ��ر دەس��ەاڵت��ی یەكێتی‬ ‫‪4‬‬ ‫‪21 No:‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫بەڵگەنامەی چوارەم‬

‫‪22‬‬

‫‪No: 4‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫نیشتمانی كوردستان بە سنوری‬ ‫هەولێرو خۆشناوەتیشەوە‪ ،‬پاراستنی‬ ‫ب��ارەگ��اك��ان��ی س��ەرك��ردای��ەت��ی��ش‬ ‫لەناوزەنگ‌و مامەندە ئێمە پاراستمان‬ ‫لەهێرشی عێراق‌و شەڕی ناوخۆش‌و‬ ‫چەندین ه��ێ��زی ك��ەش��م لەپەنای‬ ‫ه��ەرێ��م��ی ی��ەك��دا دروس��ت��ك��ردب��وو‪،‬‬ ‫ئەمانە پەردەی سەبری هەندێك لە‬ ‫مەسئولینی ئەو كاتەی یەكێتی دڕی‌و‬ ‫ترسیان لەوە زۆر بوو‪ ،‬ئەیان ووت‬ ‫نازانین یەكێتی سەر بەتۆیە یان تۆ‬ ‫سەر بەیەكێتیت‪ ،‬بەتایبەتی دوای‬ ‫ئەوەی لەهەورامان‌و شارەزوورەوە تا‬ ‫شلێرو خۆشناوەتی‌و سنوری هەولێر‬ ‫تەسفیەی نەیارەكانی یەكێتیم‬ ‫ك��رد‪ ،‬ئەوجار كەوتنە دژایەتیەكی‬ ‫هەمەالیەنەم‪ ،‬هەرچەندە من زۆر‬ ‫بەهێمنی‌و ئیلتیزامەوە تەنانەت بەو‬ ‫هەموو توانەیەشەوە چومە بەردەم‬ ‫لیژنەی لێكۆڵینەوە كە ئەوكات كاك‬ ‫دكتۆر فوئاد مەعسوم‌و دكتۆر عومەر‬ ‫شێخ م��وس ب���وون‪ ،‬ن��ەك هیچیان‬ ‫ل��ەس��ەرم ن��ەب��وو بەڵكو بەهێزی‬ ‫كاریگەریان ئەزانیم‪ ،‬هەر ئەیانوت‬ ‫من الی دۆس�ت‌و دوژم��ن لەیەكێتی‬ ‫بەهێزتر باسم ئەكرێت‪ ،‬بۆ باسی ئەوان‬ ‫ناكرێت هەتا زۆرجار راگەیاندنەكانی‬ ‫نەیاری یەكێتی باسی منی ئەكرد زۆر‬ ‫لەسەركردایەتی یەكێتی ئەیان وت‬ ‫بۆ باسی تۆ ئەكەن كە سەركردایەتی‬ ‫نیت باسی ئێمە ناكات لەكاتێكدا‬ ‫سەركردایەتین‪ ،‬منیش بە پێكەنینەوە‬ ‫پێم ئەوتن ئ��ەوە جنێوم ئەداتێ‬ ‫خۆ خەاڵتم ناكات‪ ،‬واتە جنێویشیان‬ ‫ئەدامێ ئ��ەوان پێیان ناخۆش بوو‬ ‫باسم بكرێت‪ ,‬من لە ساڵی ‪1978‬‬ ‫وە لەوسنورە لەسەر روداوەك���ان‌و‬ ‫چۆڵكردنی دێهاتەكان‌و شەڕەكان‬ ‫ب��ەی��ان‌و ب�ڵاوك��راوەم چ��اپ ئەكردو‬ ‫ئەم ناردە ناو جەماوەرەوە‪ ،‬واتە ئەو‬ ‫هەوااڵنەی سەركردایەتی كۆمەڵە نەی‬ ‫ئەتوانی من لەراوبۆچونی خۆم الدات‪،‬‬ ‫یان قەناعەتی خۆم پێ بگۆرێت هەتا‬ ‫ئەوان داوایان كرد كاك مەال بەختیار‬ ‫بكرێتە فەرماندی هەرێمی یەك من‬ ‫ئەوەشم قبوڵ كرد‪.‬‬ ‫هەڵوێستی یەكێتی لەبارەی‬ ‫جیابوونەوە‬

‫لەبارەی جیابوونەوەی لەیەكێتی‌و‬ ‫هەڵوێستی ئەو حزبە بۆ ئەو هەوڵە‪،‬‬ ‫محەمەدی حاجی مەحمود دەڵێت‪:‬‬ ‫بەاڵم دوای ئەوەی من خواحافیزم‬ ‫لێكردن‪ ،‬بەیانیان لەسەرم دەركردو‬ ‫هێزێكی چ��وار كەسیشیان هێنایە‬ ‫سەرم بۆ شارباژێرو ناوچەكە‪ ,‬جا بۆ‬ ‫ئەوەش پێمباشە لەسەركردایەتی‌و‬ ‫مەكتەب سیاسی ئەوكاتەی یەكێتی‬ ‫بپرسرێت بۆ محمەدی حاجی مەحمود‬ ‫لەگەڵ یەكێتی نەما‪ ,‬یان پێش ‪33‬‬ ‫ساڵ زۆر لەوانەی لەدوایی لەیەكێتی‬ ‫جیابونەوە هەستی ب��ە مەسەلە‬ ‫سیاسیەكان كردوە‪.‬‬ ‫كاردانەوەی یەكێتی لەدوای رۆژێك‬ ‫گ��ەڕان��ەوەم ل��ەن��اوزەن��گ��ەوە ب��ەرەو‬ ‫بلەكی‌و سوركێو و شارباژێر بەیانێكیان‬ ‫لەسەرم دەركردو لە رادیۆی دەنگی‬ ‫شۆرشی عێراقەوە داوای لەخەڵكی‬ ‫كوردستان ئەكرد بمگرن‌و تەسلیم‬ ‫بەیەكێتیم بكەن‪ ،‬ئەوە لەكاتێكدا‬ ‫من دوای بیست رۆژ لەسەركردایەتی‌و‬ ‫شكاندنی هێزی گ���ەورەی سوپای‬ ‫عێراقی لەماندەو شەهیدو بریندار‬ ‫گەڕامەوە لەناو مەكتەبی سیاسی‬ ‫یەكێتیەوە لەسەعات یانزەی پێش‬ ‫ن���ی���وەرۆی‪-‬رۆژی ‪1980-11-27‬‬ ‫كەچی داوایان لەخەلكی كوردستان‬ ‫ئەكرد من بگرن‌و تەسلیمی ئەوانم‬ ‫بكەنەوە‪ ،‬بەپێچەوانەوە جەماوەر‬ ‫پشتیوانی منیان كردو بەوەشەوە‬ ‫نەوەستان هێزێكی ‪ 400‬كەسی ئەو‬ ‫كاتەشیان هێنایە سەرم لەشارباژێرو‬ ‫ناوچەكەداو ئەو فەرماندە كەرتانەی‬ ‫لەنیرزەنگ م��اب��ون��ەوە هەمویان‬ ‫سجن كردبون بەجێگری فەرماندی‬ ‫هەرێمی ی��ەك رەئ��ووف��ی خەلیفە‬ ‫سەعیدیشەوە‪ ،‬شەهید رەوفی خلیفە‬ ‫سەعید ل��ەب��ەرئ��ەوەی ك��وری مامی‬ ‫من بوو بریاری كوشتنیان داب��وو‪،‬‬ ‫دەست‌و قاچیان بەستبووەوەو زۆریان‬ ‫ل��ێ��داب��وو‪ ،‬سمێڵیان دەرهێنابوو‪،‬‬ ‫ئەحمەد زەردۆی‌و ساالرجاف‌و دلێر‬ ‫جاف‌و غەفور دەرەشیشی‌و ژمارەیەك‬ ‫ئامركەرتیان سجن كردبوو‪ ،‬شەهید‬ ‫كاكە ب��رای بەرزنجی فەرماندەی‬ ‫كەرت‌و مەسئولی ئەو سجنانە بوو‬ ‫بەكاك رەئووفی وتبوو تۆ خزمی‬

‫محەمەدی حاجی محەمەد‬

‫محمد حاجی محمودی ئەو برادەرمەو‬ ‫تۆ ئەكوژن‪ ،‬من لەبەرئەو ئەم شەو‬ ‫لەسجن ب��ەرت ئ���ەدەم‪ ،‬م��ن پێش‬ ‫گ��ەڕان��ەوەم ب��ەك��اك رەئ��ووف��م وت‬ ‫ئەگەر گیرایت بە بارمتە چاوەرێی‬ ‫م��ن نەبیت هیچ مساوەمەیەكت‬ ‫لەسەر بكەم‪ ،‬وتی تۆ بڵێیت دوای‬ ‫ئەو هەموو ساڵ‌و گیراندنی ماڵ‌و‬ ‫مناڵەو ئەو هەموو خەباتە شتیوا‬ ‫لەگەڵ من بكەن‪ ،‬شەهید كاكە‬ ‫ب��را بەرێی ك��ردب��وو ك��اك رەئ��ووف‬ ‫بەشەوێكی باراناوی‌و ناخۆش پەریوە‬ ‫گۆرەشیرو دۆڵ��ەت��وو بۆ الی حزبی‬ ‫سۆسیالیستی یەكگرتوی كوردستان‬ ‫واتە ئەو كات من گەرامەوە شارباژێرو‬ ‫شارەزورو سورین‌و هەورامان حزبی‬ ‫سۆسیالیستی لێ نەبوو‬ ‫پاسۆك داوای پشتگیریان لێكردووە‬ ‫لەگەڵ بوونی كێشەو ناكۆكی‬ ‫لەگەڵ یەكێتیدا‪ ،‬پاسۆك كە ئەوكات‬

‫حزبێكی سیاسی ت��ری كوردستان‬ ‫بووە‪ ،‬داوای هاوكارییان لەمحەمەدی‬ ‫حاجی مەحمود ك���ردووە ك��ە لەم‬ ‫بەڵگەنامەیەدا خراوەتەڕوو‪.‬‬

‫بەباسكردنم‬ ‫بێتاقەت‬ ‫دەبوون ئەگەر‬ ‫لەباسكردنەكەشدا‬ ‫جنێوم پێبدرایە‬ ‫‪4‬‬ ‫‪23 No:‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫مالیكی‌و ئێران توانای دامەزراندنی هاوشێوەی (رو‬

‫پەرلەمانی كوردستان لە كەناڵی رووداو د‬ ‫بەدواداچوونی‪ :‬دارا عەبدوڵاڵ‬ ‫رۆژنامەی رووداو لەدوای فراوان‬ ‫بوونی‌و كردنەوەی چەند بەشێكی‬ ‫ن��وێ‌و بوونی بە تۆرێكی میدیایی‬ ‫گ��ەورە‪ ،‬سەرنجی زۆر لەهاواڵتیان‌و‬ ‫حیزب‌و كەسایەتیەكانی بەالی خۆیدا‬ ‫راكێشا‪ ،‬ئەو توانا گەورەیەی ئەم‬ ‫ت��ۆرە هەیەتی لەبواری ئابوریەوە‪،‬‬ ‫بووە جێگای گومان لەالی زۆربەی‬ ‫ه��اون��ی��ش��ت��ی��م��ان��ی��ان‪ ،‬لەكاتێكدا‬ ‫بەرپرسانی ئەم كەناڵە رایانگەیاند‬ ‫كە رووداو تۆڕێكیی سەربەخۆیەو‬ ‫ل��ەالی��ان ك��ەرت��ی تایبەتەوە خۆی‬ ‫بەرێوەدەبات‪.‬‬ ‫ت������ۆڕی م���ی���دی���ای رووداو‬ ‫ه��ەرل��ەس��ەرەت��ای دەستبەكاربونی‬ ‫ب��ەت��ای��ب��ەت��ی ل����ەدوای ك��ردن��ەوەی‬ ‫پەخشی تەلەفزیۆنی بەسیستەمی‬ ‫(‪ High Digital‬كەبە(‪ )HD‬ناسراوە‪،‬‬ ‫كوالیتی دەنگ‌و رەنگی لەئاستێكی‬ ‫بەرزدایە) دانگدانەوەی زۆری دروست‬ ‫كردو بینەرێكی زۆری بەالی خۆیدا‬ ‫راكێشا‪ ،‬جیا لەمە ك��ۆك��ردن��ەوەی‬ ‫چەند رۆژنامەنوسێكی بەتواناو دیار‪،‬‬ ‫لەگەڵ وەرگرتنی چەندەها كارمەند‬ ‫بەبڕە پارەیەكی باشی مانگانەی‬ ‫ئەوتۆ‪،‬كە ئەمە تائێستا لەمێژووی‬ ‫هیچ كەناڵێكی كوردیی كوردستانی‬ ‫باشوردا نەبووە (دەتوانین ئەمە‬ ‫ب��ەخ��اڵ��ی��ك��ی ئ��ی��ج��اب��ی ك��ەن��اڵ��ەك��ە‬

‫دابنێین)‪..‬‬ ‫لەگەڵ ئەوەشدا پەخش كردنی‬ ‫لەرێگای پێنج مانگی دەستكردەوە‬ ‫ل��ەگ��ەڵ��ی��دا ك���ردن���ەوەی چەندین‬ ‫نوسینگە لەچەند ش��ارو واڵتێكداو‬ ‫فراوانكردنی بۆ چەند زمانێكی تر‪،‬‬ ‫ئ��ەم تایبەتمەندیانەو چەندەها‬ ‫تایبەتمەندی تر كە لەم كەناڵەدا‬ ‫هەیە بووە هۆی ئەوەی زیاتر گومان‌و‬ ‫سەرنج بەالی خۆیدا رابكێشێت‪.‬‬ ‫(س�����ۆران ع���وم���ەر) ئ��ەن��دام��ی‬ ‫پەرلەمانی كوردستان بە (ب��زاڤ)‬ ‫ی راگەیاند (رووداو میدیایەكی‬ ‫حیزبیە‪‌،‬خاوەنەكەی پارتی دیموكراتی‬ ‫ك��وردس��ت��ان��ە‪ ،‬ل��ەن��او پ��ارت��ی��ش��دا‬ ‫كەسێك خاوەندارێتی دەكات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەستایلێكی ن��وێ��وە ك��ار دەك��ات‪،‬‬ ‫ئ��ەوەی سەیرە س��ەرچ��اوەی داهاتی‬ ‫ئەو كەناڵەیە‪ ،‬كە شەخسێك لەپارەی‬ ‫میللەت‌و لەقوتی هاونیشتیمانیان‬ ‫دێ��ت خ��ەرج��ی ئ��ەم كەناڵە دابین‬ ‫دەك����ات! ئ��ەم��ان��ە وادەك����ات ئێمە‬ ‫لەخولی نوێدا هەوڵبدەین چارەسەری‬ ‫ئەم كێشەیە بكەین‌و بەیاسا رێكی‬ ‫بخەین‪ ،‬ل��ەم خ��ول��ەی پەرلەماندا‬ ‫بێدەنگ نابین لەو بڕە پارەیەی كە‬ ‫بۆ رووداو س��ەرف دەكرێت‪ ،‬ئەگەر‬ ‫پ��ارەی��ەك هەیە ب��ۆ مێدیا س��ەرف‬ ‫دەكرێت باهەموو مێدیاكان بەبێ‬ ‫ج��ی��اوازی لێی سودمەند ب��ن‪ ،‬نەك‬ ‫بەتەنها كەناڵیك‪ ،‬لەپاڵیشیدا الفی‬ ‫سەربەخۆیی لێبدات)‪.‬‬

‫كۆی گشتی كرێی مانگانەی مانگە‬ ‫دەستكردەكانی كەناڵی رووداو دەكاتە ‪240‬‬ ‫هەزار دۆالر لەمانگێكدا‬ ‫‪24‬‬

‫‪No: 4‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫ئاكۆ محەمەد بەرێوەبەری تۆری‬ ‫میدیای رووداو بە بزاڤی راگەیاند (ئەم‬ ‫تۆرە پارە لەحكومەت وەرناگرێت‌و‬ ‫لەالیەن كەرتی تایبەتیەوە پاڵپشتی‬ ‫دەكرێت)‪.‬‬ ‫ئەگەر شیكاری بۆ ئەم ڕستەیەی‬ ‫بەرێوبەری ت��ۆری میدیای رووداو‬ ‫بكەین ئ��ەوا دەرەن��ج��ام دەگەینە‬ ‫ئ��ەو راستیەی كە هیچ كۆمپانیاو‬ ‫كەرتێكی تایبەت ناتوانێت خەرجی‬ ‫ئ��ەم ت��ۆرە بگرێتە ئەستۆ‪‌ ،‬ئەگەر‬ ‫بمانەوێت ب��ەوردی حسابی هەموو‬ ‫ئەو بڕە پارانە بكەین كە مانگانە‬ ‫لەم كەناڵەوە سەرف دەكرێت‪ ،‬وەبری‬ ‫ئ��ەو پ��ارەی��ەی لەبەرامبەر ریكالم‬ ‫دەستیان دەكەوێت‪ ،‬ئەوا گومانەكان‬ ‫زیاتر دروس��ت دەب��ن‪ ،‬ئەم قسەیەی‬ ‫ئاكۆ موحەممەد چەندین پرسیار‬ ‫الی هاونیشتیمانیان دروست دەكات‪،‬‬ ‫سەربەخۆیی ئ��ەم كەناڵە وەك لە‬ ‫پێناسەكەیاندا هاتووە دەخاتە ژێر‬ ‫پرسیارەوە‪ ،‬بۆنمونە ئەگەر خەرجی‬ ‫یەك مانگی رووداو وەربگرین بەم‬ ‫جۆرە‪:‬‬ ‫كرێی ئەو مانگە دەستكردانەی‬ ‫كە تۆڕی میدیایی رووداو پەخشی‬ ‫لێوەدەكات لە پێنج مانگی دەستكردی‬ ‫وەك (هۆتبیرد‪ ،‬نایل سات‪ ،‬عەرەب‬ ‫س����ات‪ ،‬گ��ەالك��س��ی‪ ،‬ت����ورك س��ات‪،‬‬ ‫سیریوس)ە‪ ،‬كرێی هەر مێگایەكی‬ ‫پەخش لە ‪ 6000‬شەش هەزار دۆالر‬ ‫تا ‪ 6500‬شەش ه��ەزارو پێنج سەد‬ ‫دۆالرە لەمانگێكدا‪ ،‬واتە ‪ 1‬میگ ‪6000‬‬ ‫‪ $‬بۆ ‪ $ 6500‬بۆ هەر كەناڵێك ئەگەر‬ ‫بیەوێت پەخشەكەی كێشەی نەبێت‬ ‫ل��ەرووی كوالیتی دەن �گ‌و رەنگەوە‪،‬‬ ‫دەبێت لە ‪ 4‬مێگ كەمتر نەبێت لە‬ ‫حاڵەتێكدا ئەگەر پەخشەكەی (‪)SD‬‬ ‫بوو‪ ،‬واتە كۆی پارەكە لەمانگێكدا‬ ‫دەك��ات��ە ‪ $ 24000‬بیست‌و چ��وار‬

‫ووداو)یان نییە‬

‫دەپرسێتەوە!‬ ‫هەزار دۆالر بەزمانی بازاڕ دەكاتە دوو‬ ‫دەفتەرو ‪ 4‬هەزار دۆالر‪ ،‬بەاڵم ئەگەر‬ ‫پەخش بەسیستەمی ( ‪ )HD‬بێت ئەوا‬ ‫نابێت پانتایی باندەكەی كەمتر لە ‪6‬‬ ‫میگ بێت‪ ،‬كەناڵی رووداو ئەو پانتایی‬ ‫باندەی كە وەریگرتووە لە نایل سات‬ ‫‪ 10‬میگە بۆ هەر میگێك ئەگەر ‪6000‬‬ ‫شەش هەزار دۆالر حساب بكرێت ئەوا‬ ‫لەمانگێكدا دەكاتە ‪ $ 60000‬شەست‬ ‫هەزار دۆالر‪ ،‬بەزمانی بازاری بۆ یەك‬ ‫مانگ كرێی مانگی دەستكردی نایل‬ ‫ساتی كەناڵی رووداو شەش دەفتەرە‪.‬‬ ‫ئ����ەگ����ەر س����ەرج����ەم م��ان��گ��ە‬

‫دەستكردەكان هەژمار بكەین بەم‬ ‫جۆرە دەبێت‪:‬‬ ‫نایل سات (‪ 10 )HD‬میگ دەكاتە‬ ‫‪ $60000‬شەست هەزار دۆالر‪.‬‬ ‫نایل سات (‪ 4 )SD‬میگ دەكاتە‬ ‫‪ $24000‬بیست‌و چوار هەزار دۆالر‪.‬‬ ‫هۆتبیرد (‪ 4 )SD‬میگ دەكاتە‬ ‫‪ $24000‬بیست‌و چوار هەزار دۆالر‪.‬‬ ‫عەرەب سات (‪ 4 )SD‬میگ دەكاتە‬ ‫‪ $24000‬بیست‌و چوار هەزار دۆالر‪.‬‬ ‫گەلەكسی (‪ 4 )SD‬میگ دەكاتە‬ ‫‪ $24000‬بیست‌و چوار هەزار دۆالر‪.‬‬ ‫تورك سات (‪ 10 )HD‬میگ دەكاتە‬

‫‪ $60000‬شەست هەزار دۆالر‪.‬‬ ‫سریوس (‪ 4 )SD‬میگ دەكاتە‬ ‫‪ $24000‬بیست‌و چوار هەزار دۆالر‪.‬‬ ‫واتا كۆی گشتی كرێی مانگانەی‬ ‫مانگە دەس��ت��ك��ردەك��ان��ی كەناڵی‬ ‫رووداو دەكاتە ‪ 240‬ه��ەزار دۆالرە‬ ‫لەمانگێكدا‪ ،‬لەساڵەكەدا دەكاتە‬ ‫(‪ )2,88,0000‬دووملیۆن‌و هەشت‬ ‫سەدو هەشتا هەزار دۆالر‪ ،‬ئەمە بەس‬ ‫كرێی ئەو مانگە دەستكردانەیە كە‬ ‫رووداو پەخشی لێوەدەكات‪.‬‬ ‫پ��ارەی مانگانەی كارمەندەكانی‬ ‫رووداو لەمانگێكدا هەژمار بكرێت‬

‫بەشێک لە ستافی دامەزرێنەری روداوو‬

‫‪4‬‬ ‫‪25 No:‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫ئەم بڕە دەكات كە لەخوارەوە هێمای‬ ‫بۆ كراوە‪‌:‬‬ ‫ئەگەر كارمەندەكانی رووداو بەو‬ ‫نوسینگانەشەوە حساب بكرێت كە‬ ‫ل��ەدەرەوی كوردستان هەیەتی‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونە تەواوی كارمەندەكان بەپێی‬ ‫لێدوانی خودی بەرپرسانی رووداو‬ ‫ژمارەیان (‪) 300‬كەسەو موچەكەیان‬ ‫بەگشتی ب��ۆ ه��ەر یەكێك ل��ەوان‬ ‫‪ 1500‬هەزارو پێنج سەد دۆالر حساب‬ ‫بكەین‪( ،‬بۆیە بەگشتی هەژماری‬ ‫دەكەین چونكە بەرزو نزمی لەبڕی‬ ‫موچەی كارمەندەكاندا هەیە‪ ،‬بۆ‬ ‫وێنە كارمەند هەیە ‪ 4‬هەزار دۆالر‬ ‫موچەیەتی‪ ،‬كارمەندیش هەیە ‪700‬‬ ‫دۆالر موچەكەیەتی ) هەرلەبەر ئەمە‬ ‫لێرەدا ئێمە بری ‪ 1500‬دۆالرم��ان‬ ‫حساب ك��ردووە بۆ هەر كارمەندێك‬ ‫ك��ەل��ە م��ان��گ��ەك��ەدا‪ ،‬دەك��ات��ە ‪450‬‬ ‫چوارسەدو پەنجا هەزار دۆالر‪ ،‬واتە‬ ‫‪ 45‬دەفتەر لەمانگێكدا‪.‬‬ ‫ئەمە جیا ل��ەو پ��اران��ەی ك��ە بۆ‬ ‫ئامێرو دەزگای نوێ سەرف دەكرێت‪،‬‬ ‫بۆ نمونە ئەگەر حسابی یەك دەزگای‬ ‫پەخشی راستەوخۆ (‪ )SNG‬بكەین‬ ‫ن��رخ��ی ه��ەر دەزگ���ای���ەك بەسێتی‬ ‫ت��ەواو و بەئوتۆمبێلێكەوە دەگاتە‬ ‫‪100‬ه���ەزار دۆالر وات��ە ‪10‬دەفتەر‪،‬‬ ‫كەناڵی رووداو ‪ 3‬دەزگای ئێس ئێنجی‬ ‫بە ئۆتۆمبێلەوە كریوە‪ ،‬كۆی پارەی‬ ‫هەر سێ دەزگاكە دەكاتە ‪ 300‬هەزار‬ ‫دۆالر واتە ‪ 30‬دەفتەر‪.‬‬ ‫جیا لەمانە چەند نووسینگەیەكی‬ ‫ك���ردۆت���ەوە ل��ەوان��ە نووسینگەی‬ ‫ئەمەریكاو ئەڵمانیا‌و ئەستەنبوڵ‌و‬ ‫دیاربەكر و روسیا و چەند واڵتێكی‬

‫تر لەگەڵ نووسینگەی سلێمانی‌و‬ ‫دهۆك‪ ،‬ئەم نووسینگانەش هەریەك‬ ‫بۆ خۆی پارەیەكی باشی دەوێت بۆ‬ ‫رایی كردنی كارەكانیان‪.‬‬ ‫خودی بینای ناوەند كە لەشاری‬ ‫هەولێرە كرێی یەك مانگی چل هەزار‬ ‫دۆالرە‪ ،‬لەساڵەكەدا دەكاتە ‪480000‬‬ ‫هەزار دۆالر واتە چل و هەشت دەفتەر‪.‬‬ ‫بڕیارە ئ��ەم بینایەی كە ئێستا‬ ‫نووسینگەی سەرەكیە‪ ،‬بكرێتە بینای‬ ‫تەلەفزیۆنی زارۆك بۆ مندااڵن‪ ،‬بینای‬ ‫نوێی كەناڵی رووداو ت��ازە بنیات‬ ‫دەنرێت لەسەر رێگای بەحركەیە‪،‬‬ ‫پێكهاتووە لە كۆمەڵگایەكی میدیایی‬ ‫كە بودجەیەكی خەیاڵی بۆ سەرف‬ ‫ك��راوەو دەستكراوە بە بونیاتنانی‪،‬‬ ‫ئەمەش تا ئێستا نەزانراوە بودجەكەی‬ ‫چەندە‪.‬‬ ‫پرسیارەكە لێرەدایە‪ ،‬ئایا ئەم‬ ‫هەموو خەرجیە زۆرە ریكالم دەتوانێت‬ ‫پری بكاتەوە؟ ئەگەر كەناڵی رووداو‬ ‫بۆ ی��ەك چركە ری��ك�لام ‪ 16‬دۆالر‬ ‫وەربگرێت‌و هەر ریكالمێكیش ‪25‬‬ ‫چركە بێت‌و هەر ریكالمێكیش لەشەو‬ ‫و رۆژێكدا ‪ 15‬جار پەخش ببێت‪ ،‬بڕی‬ ‫پارەكەی لەمانگێكدا دەكاتە ‪180‬‬ ‫هەزار دۆالر واتە ‪18‬دەفتەر‪.‬‬ ‫ئەگەر ریكالم بۆ پانزە كۆمپانیا‬ ‫بكەن لەمانگێكدا پارەكەی دەكاتە‬ ‫‌(‪ )270‬دووس����ەدو حەفتا ه��ەزار‬ ‫دۆالر واتە ‪ 270‬دەفتەر‪ ،‬ئەمە جیا‬ ‫ل��ەوەی هەندێك لەو كۆمپانیایانە‬ ‫وەك (ك��ۆرە‌ك ‪ ،‬گ��روپ ك��ار ‪ ،‬یوبی‬ ‫هۆڵدین‪....‬هتد)خودی كۆمپانیایەكە‬ ‫خ��اوه‌ن��داری ده‌گ �ه‌رێ��ت �ه‌وه‌ ب��ۆ ئه‌و‬ ‫الی �ه‌ن �ه‌ی كه‌ ده‌عمی ئ �ه‌م كه‌ناڵ ‌ه‬

‫خودی بینای ناوەند كە لەشاری‬ ‫هەولێرە كرێی یەك مانگی چل هەزار دۆالرە‪،‬‬ ‫لەساڵەكەدا دەكاتە ‪ 480000‬هەزار دۆالر واتە‬ ‫چل و هەشت دەفتەر‬ ‫‪26‬‬

‫‪No: 4‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫ده‌كات‪ ،‬هەموو ئەم پارەی ریكالمە‌‪،‬‬ ‫ن��اك��ات��ە ن��ی��وەی پ����ارەی م��وچ��ەی‬ ‫كارمەندەكانیان‪ ،‬ئەمانەو چەندەها‬ ‫خەرجی تر كە تەنها بەرێوبەرانی‬ ‫كەناڵەكە ئاگاداری هەن‪.‬‬ ‫پرسیارەكە لێرەدا‪ ،‬ئایا كەناڵێك‬ ‫بەم هەموو خەرجیەوە‪ ،‬كە كاتێك‬ ‫داهاتی ریكالمەكەی ناتوانێت نیوەی‬ ‫مووچەی كارمەندەكانی دابین بكات!‬ ‫دەبێت ئەم كەرتە تایبەتە چۆن‌و‬ ‫بەچ شێوەیەك بتوانێت بودجەی ئەم‬ ‫كەناڵە دابین بكات؟‬ ‫ئ��ەوەی ئاماژەمان پێكرد تەنها‬ ‫بەشێك لەخەرجیەكانی ئەم تۆرەیە‪،‬‬ ‫دەنا ئەگەر (رۆژنامەو رادیۆو كەناڵە‬ ‫لۆكالیەكان‪ ،‬رۆژن��ام��ەی منااڵن‌و‬ ‫گ��ۆڤ��اری ت��ای��ب��ەت ب��ەن��او ف��رۆك��ە)‬ ‫لەگەڵیدا ئ��ەو پەخشانەی ت��ر كە‬ ‫بەنیازن بەزمانی جیاوازبكرێتەوە‬ ‫كە پێكهاتووە لەبەشی توركی‌و‬ ‫عەرەبی‌و ئینگلیزی‪ ،‬ئەمانە هەمووی‬ ‫حساب بكرێت‪ ،‬ئەوە بەدڵنیاییەوە‬ ‫روون‌و ئاشكرایە ك��ە الیەنێكی‬ ‫بەهێزی پارەدار خاوەنداریەتی ئەم‬ ‫ت��ۆرە دەك��ات‪ ،‬ئەویش پێویست بە‬ ‫ناوهێنان ناكات هەموو خوێنەرێكی‬ ‫ئاسایی دەت��وان��ێ��ت دەستنیشانی‬

‫خاوەنەكەی بكات‪.‬‬ ‫بۆ زانیاری خوێنەرانیش تا ئێستا‬ ‫تەلەفزیۆنی‬ ‫كەناڵی‬ ‫لەعێراقدا‬ ‫بەسیستمی ‪ HD‬نەكراوەتەوە‪ ،‬خودی‬ ‫مالیكی كە سەرۆك وەزیرانی عێراقەو‬ ‫بەرپرسی یەكەمی حیزبی دەعوەیە‬ ‫نەیتوانیوە كەنالێك بەم سیستمە‬ ‫دامەزرێنێت‪،‬لەبەر زۆری كولفەكەی‪،‬‬ ‫واڵتی ئێرانیش كە خاوەنی چەندەها‬ ‫كەناڵی ئاسمانیە لەوانە (پرێس‬ ‫تیڤی ئەلعالەم ‪ ،‬ئیسپان تیفی)‬ ‫چەندەها كەناڵی تر‪ ،‬بەاڵم هیچكام‬ ‫لەم كەنااڵنە سیستەمیان ‪ HD‬نیە‬ ‫تەنها بە سیستمە كۆنەكە ( ‪)SD‬‬ ‫كاردەكەن‪.‬‬ ‫(هەردەوان نەقشبەندی) پسپۆری‬ ‫بواری ئابووری‌و مامۆستای راگەیاندن‪،‬‬ ‫پێی وایە دیارنەبوونی سەرچاوەی‬ ‫داهات‌و خەرجیەكانی هەردەزگایەك‬ ‫بەپێی بنەما ئابوریەكان‪ ،‬ناتوانیت‬ ‫ناوی بنێیت سەربەخۆ یان بێالیەن‪.‬‬ ‫ئاكۆ موحەممەد دەڵێت (بۆ ئێمە‬ ‫گرنگ نییە كێ پاڵپشتی داراییمان‬ ‫دەك��ات‪ ،‬بەڵكو ئ��ەوەی بەالمانەوە‬ ‫گرنگە‪ ،‬وێنەی رووداوەكان بەتەواوی‬ ‫بگوازینەوە‪ ،‬زانیاری وردو دروست‌و‬ ‫ت����ەواو ب��دەی��ن��ە ب��ی��ن��ەر‪ ،‬بیسەرو‬

‫خ��وێ��ن��ەران��م��ان‪ ،‬ب��ڕی��اڕ ب��ۆ خەڵك‬ ‫جێبهێڵین)‪.‬‬ ‫لەسەر ئەم قسەیەی بەرێوبەرەكەی‬ ‫ت��ۆری مێدیای رووداو (ه���ەردەوان‬ ‫نەقشبەندی) رایگەیاند (من هیچ‬ ‫هاورانیم لەگەڵ ئەم بۆچونە چونكە‬ ‫هیچ كەنالێكی مێدیایی ناتوانێ بەبێ‬ ‫پالپشتی دارایی ئەركی مێدیایی بەجێ‬ ‫بگەیەنیت‪ ،‬بەتایبەتیش بەوشیوازەی‬ ‫كە لەروداو بەدی ئەكرێت هیچ كات‬ ‫بەبێ پالپشتی دارای���ی‌و سیاسی‬ ‫ناتوانن ئەزمونی كاری میدیاییان‬ ‫بەو شیوازەی ئێستا پراكتیزەبكەن)‪.‬‬ ‫زۆر لەپسپۆرانی ب��واری میدیاو‬ ‫ب��ەئ��اوات��ەوەن‬ ‫رۆژنامەنوسانیش‬ ‫هەرێمی كوردستان تۆرێكی بەهێزی‬ ‫م��ی��دی��ای��ی ه��ەب��وای��ە ب��ۆ ئ���ەوەی‬ ‫بیتوانیایە ڕووی كۆمەڵگەی كوردی‬ ‫پیشانی جیهانی دەرەوە ب��دات‌و‬ ‫پەیامەكەی لەخزمەت هەرچوارپارچەی‬ ‫كوردستاندا بوایە‪ ،‬ئایا تۆڕی میدیای‬ ‫رووداو ت��وان��ی��وی��ەت��ی ن��اوەرۆك��ی‬ ‫پەیامەكەی لەخزمەتی میللەتی كوردا‬ ‫بێت‌و وەك تۆرێكی نیشتیمانی سەیر‬ ‫بكرێت؟‬ ‫ل��ه‌راب��ردودا ئ�ه‌و رووداوان���ه‌ی له‌‬ ‫رۆژئ��اوای كوردستان رویاندا تۆری‬

‫میدیای رووداو روومالێكی تایبه‌تی‬ ‫رووداوه‌ك���ان���ی ك��رد‪ ،‬ل�ه‌ ئه‌نجامدا‬ ‫ناره‌زایی په‌یه‌ده‌و هه‌ندێك له‌ خه‌ڵكی‬ ‫ناوچه‌كه‌ی لێكه‌وته‌وه‌ ‪ .‬هه‌ربۆی ‌ه‬ ‫چه‌ند جارێك رێگریان له‌ ستافی‬ ‫رووداو گرت و نه‌یانهێشت روماڵی‬ ‫رووداوه‌كانی رۆژئاوا بكه‌ن ‪.‬‬ ‫م��ەغ��دی��د س���ەپ���ان پ��س��پ��ۆری‬ ‫ب���واری میدیاو مامۆستای بەشی‬ ‫راگەیاندن لە زانكۆی سەالحەدین‬ ‫پێی وایە (كەنالی ئاسمانی ڕووداو‬ ‫هیچ كەنالێكی نیشتمانی نییە‪،‬‬ ‫چونكە كەناڵی نیشتمانی دەبێت‬ ‫ئەم مەرجانەی تێدا بێت‪ :‬كەناڵی‬ ‫نیشتمانی دەس��ت��ەی��ەك ب��ەڕێ��وەی‬ ‫ببات‌و ئەوانیش بەهیچ شێوەیەك‬ ‫جیاوازی لەنێوان حزبەكان نەكەن‪،‬‬ ‫دەب��ێ بودجەی لەالیەن حكومەت‬ ‫ی��ان ج��ەم��اوەر لەڕێگای هەبوونی‬ ‫ئابۆنەی تەلەفزیۆن بۆ دابینبكرێ‪،‬‬ ‫ئەو تایبەتمەندییانەی سەرەوە‪ ،‬نە لە‬ ‫ڕووداو نە لە هێچ كەنالێكی دیكەی‬ ‫كوردی نەبووەو نیشە‪ ،‬كورد تائێستا‬ ‫كەنالی میللی یان نیشتمانی نییەو‬ ‫هیچ باوەڕ ناكرێ بەو كادرانەی ئێستا‬ ‫دی��ارن‪ ،‬بتواندرێ كەنالێكی میللی‬ ‫بەڕێوە بچێ)‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪27 No:‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫«پارتی كێشەی ناوخۆیی لەیەكێتی زۆرترە»‬

‫دەستلەكاركێشانەوە لەناو پارتیدا‬ ‫خەریكە دەبێتە دیاردە!‬

‫دەستلەكاركێشانەوە لەناو پارتیدا خەریكە دەبێتە دیاردەو وازهێنانی كەسایەتییەك لەناو بنەماڵەی بارزانیشدا‬ ‫بواری دەركەوتنی كێشەكانی ئەو حزبەی زیاتر كردووەو هەروەك ئەوەی مامۆستایەكی زانكۆ دەڵێت لەداهاتوودا‬ ‫كێشەكانی ئەو حزبە زەقتر دەبنەوەو زیاتر تەشەنە دەكات‪ ،‬پەرلەمانتارێكی پارتیش پێیوایە كە تەمەن هۆكارە بۆ‬ ‫وازهێنانی ئەو كەسانە لەناو پارتیداو رەتیدەكاتەوە هیچ گرفتێك بوونی هەبێت‪.‬‬

‫ڕاپۆرتی‪ :‬هێدی هەولێری‬

‫‪28‬‬

‫‪No: 4‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫م��ێ��ژووی ب��زاڤ��ی ڕزگ��اری��خ��وازی‬ ‫ك��ورد لەدێرینەی زەم��ان��ەوە لەپاڵ‬ ‫س���ەرك���ەوت���ن‌و ش��ك��س��ت��ەك��ان��ی��دا‬ ‫تاریكایی‌و بەڕە لەژێرپێڕاكێشان‌و‬ ‫خیانەت‌و تاوانكاریی جۆراو جۆریشی‬ ‫ت��ۆم��ارك��ردووە‪ ،‬بۆیە زۆرێ���ك لەو‬ ‫كارەكتەرانەی بەشدارییان لەشۆڕش‌و‬ ‫خەباتی شاخ‌و شاردا ك��ردووە‪ ،‬وەك‬ ‫ئێستا دەبینین لەگێڕانەوەكانیشیاندا‬ ‫دڵ��خ��ۆش نین ل��ەو ئ��ەزم��وون‌و‬ ‫ڕاب������ردووەی خ���ۆی���ان‪ ،‬ل��ەپ��اڵ‬ ‫ئەمانەشدا كۆمەڵێك ئینشیقاق‬ ‫لەنێو پارتە سیاسییەكاندا‬ ‫زیانی گ��ەورەی داوەو دۆزی‬ ‫كوردیش لەرابردوو ئێستادا‬ ‫دواخستووە‪ ،‬ئەگەر باسی‬ ‫تەواوی ئەم حزبە سیاسیانە‬ ‫بكەین كە بەزۆری بەزیان‬ ‫بەسەر كوردا شكاونەتەوە‬ ‫لەدەرفەتێكی‬ ‫ناتوانین‬ ‫ك��ورت��دا لێیان بدوێین‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەزمونی یەكێك لەو‬ ‫هێزانە وەردەگرین كە پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستانە‪ ،‬ئایا ئەو‬ ‫حیزبە چی كردوەو چی بۆ مێژوی‬ ‫خۆی تۆماركردووە؟ باسكردن لەو‬ ‫شەپۆلە گ��ۆران��ك��اری‌و ئینشیقاق‌و‬ ‫رەخ��ن��ەو ن��اڕەزای��ی��ان��ەی ن��او پارتی‬ ‫زۆری دەوێ‪ ،‬بەاڵم هەڵدانەوەی ئەو‬ ‫مێژوە كەمێك بۆشایی پڕدەكاتەوە‬ ‫كەمەبەستمانە‪.‬‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان ئەو‬

‫هێزەیە كە لەمانگی ئابی ‪1946‬‬ ‫لەسەر بنەمای نەتەوەو كوردایەتی‬ ‫دروست بوو‪ ،‬بنكە سەركردایەتیەكەی‬ ‫كۆمەڵێك رەوت‌و بۆچونی جیاوازی‬ ‫لەخۆگرتبوو‪ ،‬وەك ئاینی‌و نیشتیمانی‌و‬ ‫نەتەوەیی‌و لیبراڵی‌و ماركسی‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ه���ەرزوو پ��اش زەمەنێكی ك��ورت‬ ‫ئینشیقاق بەرۆكی گرتوو لەساڵی‬ ‫‪ 1952‬باڵەكانی هەمزە عەبدوڵاڵو‬ ‫ئیبراهیم ئەحمود جیابونەوەو تاساڵی‬ ‫‪ 1959‬یەكیان گرتەوە‪ ،‬بەاڵم هەمزە‬ ‫عەبدوڵاڵ ه��ەر ل����ەدەرەوەی پارتی‬ ‫مایەوە‪ ،‬هەرچەندە ئەوە بەس نیە‬ ‫تابتوانین رەگ‌و ریشاڵی ناو پارتی‬ ‫بزانین كە چ��ۆن گ��ەاڵ زەردەك��ان��ی‬ ‫وەرزی خەزانی هەڵوەریوە كە تاساڵی‬ ‫‪ 1964‬لە دوای كۆنگرەی شەش‬ ‫ل��ەق��ەاڵدزێ باڵی مەكتەب سیاسی‬ ‫(ئیبراهیم ئەحمەدو جەالل تاڵەبانی)‬ ‫بەپاساوی خێڵەكی بونی پارتی‌و‬ ‫دواكەوتویی حزب‪ ،‬جیابونەوەو شەری‬ ‫جەاللی‌و مەالیی دروست بوو‪ ،‬خاڵێكی‬ ‫تری لەتبونەكانی پارتی شێوازێكە‬ ‫بەئەستەم هەستی پێ دەكرێت‪،‬‬ ‫كە نەرمەو تاكە تاكەی كادیران‌و‬ ‫سەركردایەتی‌و مەكتەب سیاسی‬ ‫وازدەهێنن‪،‬تا دەگاتە دروستكردنی‬ ‫قیادەموقەتە‪ ،‬كە س��ەرەت��ا سامی‬ ‫ع��ەب��دول��ڕەح��م��ان س��ەرۆك��ای��ەت��ی‬ ‫دەكرد‪،‬لەبەیاننامەی ‪1975/3/10‬‬ ‫بەناوی پارتی دیموكراتی كوردستان‪-‬‬ ‫سەركردایەتی كاتی بوو‪ ،‬كەچی لەو‬ ‫بەیاننامەیەدا ناوەكانی موستەفا‬ ‫بارزانی‌و ئیدریس بارزانی‌و مەسعود‬ ‫بارزانی لەناو دامەزرێنەرانیدا نەبوون‪،‬‬ ‫بەمەش دەرك���ەوت سەركردایەتی‬ ‫كاتی جیابۆتەوەو دژی بنەماڵەی‬ ‫بارزانی‪ ،‬بەاڵم لەكۆنگرەی ‪ 9‬ی ڕاژانی‬ ‫‪ 1979‬پارتیدا مەسعود بارزانی دوای‬ ‫دانیشتنی باوكی‪،‬خۆی كردە سەرۆكی‬ ‫پارتی‌و ناچار سامی عەبدولڕەحمان‌و‬ ‫نوری شاوێس‌و عارف تەیفورو كەریم‬ ‫سنجاریی‌و دكتۆر مەجید ڕەشیدو‬ ‫دڵشاد میرانی‌و جەوهەر نامیق (پارتی‬ ‫گەل)یان دروستكرد‪ ،‬كە دیسان بە‬ ‫ه��ەر شێوازێك بێت هەندێكیان‬ ‫چوونەوە ناو پارتی‌و لەدوای مردنی‬

‫موستەفا بارزانی لە ‪ 1979/3/1‬حزبی‬ ‫سۆسیالیستی دیموكراتی كوردستان‬ ‫لەپارتی جیابوونەوە كە هەریەك لەم‬ ‫سەركردانەی لەخۆگربوو (ڕەس��ول‬ ‫مامەندو مەحمود عوسمان‌و قادر‬ ‫جەباریی‌و سەعد عەبدولاڵو تاهیر‬ ‫ع��ەل��ی وال���ی‌و م��ەح��ەم��ەدی حاجی‬ ‫مەحمودو سەید كاكە‪ ،‬قادر عەزیز‪،‬‬ ‫عادل م��وڕاد ‪ ،‬ساڵح یوسفی‌و ‪......‬‬ ‫هتد)‪.‬‬ ‫لە ‪ 1992/2/5‬ئەمانە بوونە دوو‬ ‫بەش هەموویان چوونەوە ناو پارتی‪،‬‬ ‫تەنها ڕەس��ول مامەند نەبێت‪ ،‬كە‬ ‫ناوبراو چووە ناو یەكێتی‪ ،‬لەكۆنگرەی‬ ‫‪ 11‬ی پ��ارت��ی م��وح��ەم��ەدی حاجی‬ ‫مەحمود لە كۆنگرەدا ئینشیقاقی‬ ‫ك����ردەوەو ح��زب��ی سیۆسیالیستی‬ ‫دیموكراتی كوردستانی دامەزراندەوە‪،‬‬ ‫ك��ە ئ��ەم��ان��ەو چ��ەن��دی��ن بابەتی‬ ‫ئینشیقاق لەناو پارتیدا ب��ەردەوام‬ ‫بووەو تا ئێستاش شێوازێكی نەرمی‬ ‫وەرگرتووەو خەڵك‌و كادیری بااڵی لێ‬ ‫هەڵدەوەرێت‌و هەستی پێدەكرێت‪.‬‬ ‫مامۆستایەكی زانكۆ بۆچوونی‬ ‫وای���ە (ب��ێ��گ��وم��ان پ��ەرت��ەوازەی��ی‬ ‫ل��ەح��زب��ی ك���وردی���دا ل��ەس��ەرەت��ای‬ ‫س��ااڵن��ی ش��ەس��ت��ەك��ان��دا تائێستا‬ ‫لەسەر بنەمایەكی مەبدەئی‪ ،‬یان‬ ‫ئایدۆلۆژی‌و ه��زری‌و سیاسیی نین‪،‬‬ ‫بەڵكو زیاتر لەبەر دەسەاڵتی ماددی‬ ‫هۆكاری سەرەكین)‪.‬‬ ‫دكتۆر كامەران بەرواری مامۆستای‬ ‫زانكۆ بەگۆڤاری بزاڤی وت (دەستی‬ ‫دەوڵەتانی هەرێمی‌و نێودەوڵەتی‬ ‫لەناو پارتی سیاسیی لەهەرێمی‬ ‫ك��وردس��ت��ان��دا ه��ەی��ە‪،‬ب��ەرپ��رس��ان��ی‬ ‫ك���وردی���ش زۆری��ن��ەی��ان ب���ەدوای‬ ‫دەستكەوتی نەتەوەیی‌و نیشتمانی‬ ‫ناگەڕێن بۆ ئەوەی شۆڕشی كوردیی‬ ‫س��ەرب��ك��ەوێ��ت‪ ،‬ب��ەڵ��ك��و ئامانجی‬ ‫شەخسی‌و حزبی‌و بنەماڵەییان هەیە‪،‬‬ ‫كە حەز دەكەن پارتی سیاسیی وەك‬ ‫پڕۆژەیەك یاخود دوكانێكی سیاسی‬ ‫بۆخۆیان وەك سەرمایەو قازانجی‬ ‫تایبەتی بەكاربهێنن)‪.‬‬ ‫ه��اوك��ات ب��ەرێ��وەب��ەری دەزگ��ای‬ ‫ستاندەر ڕای وای��ە (جیابوونەوەی‬

‫حزبە كوردستانیەكان پێشتر لەسەر‬ ‫ئەساسیی ئایدۆلۆژیی بوو‪ ،‬كە حزبی‬ ‫ڕۆژهەاڵتی بوون‪ ،‬بەاڵم لەڕۆژئاوادا‬ ‫حزب لەسەر ئەساسی بەرژوەندی‌و‬ ‫ماددی جیادەبوونەوە)‪.‬‬ ‫مەسعود عەبدولخالق بەڕێوەبەری‬ ‫دەزگای ستاندەر بۆ بزاڤ ڕوونیشی‬ ‫ك���ردەوە (لەهەرێمی كوردستان‌و‬ ‫واڵتانی عەرەبی شێوازی ویراسی‬ ‫وەردەگرێت‪ ،‬بەاڵم لەبەرئەوەی پارتی‬ ‫جیاواز لەحزبەكانی تر لەسەر بناغەی‬ ‫كۆمەاڵیەتی دەستی پێكرد‪ ،‬ئینجا‬ ‫سیاسیی‌و فیكری‌و ئایدۆلۆژی)‪.‬‬ ‫ه��اوك��ات ب��ە ب����ەراورد ل��ەب��ارەی‬ ‫كێشەكانی یەكێتی‌و ستوون لەگەڵ‬

‫ئەگەر پارتی‬ ‫نەگەڕێتەوە سەر‬ ‫هێڵی نەتەوەیی‌و‬ ‫نیشتمانی‌و ئەو‬ ‫دەستكەوتانەی‬ ‫ماویەتی لەدەستی‬ ‫دەدات‬ ‫پ��ارت��ی��دا ن��اوب��راو باسی ل��ەوەك��رد‬ ‫(یەكێتی مەركەزییەتێكی سیاسیی‬ ‫هەیە‪ ،‬ب��ەاڵم پارتی مەركەزییەتی‬ ‫ك���ۆم���ەاڵی���ەت���ی ه���ەی���ە ب��ۆی��ە‬ ‫ئینشیقاقەكانی یەكێتی بەكۆمەڵ‬ ‫بووە‪ ،‬بەاڵم پارتی یەك ئینشیقاقی‬ ‫دیارو فەرمی هەیە‪ ،‬كە تەنها ئەوە‬ ‫حیسابە ئ��ەوی��ش‪ 1977‬ب��وو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوكاتە شۆڕش نەمابوو‪ ،‬وەك واز‬ ‫هێنانی سامی عەبدولڕەحمان لەو‬ ‫كاتەدا)‪.‬‬ ‫ب��ەگ��ش��ت��ی وای ل��ێ��ه��ات��ووە‬ ‫كەسایەتیەكان بەتایبەتی لەئاستی‬ ‫بنەماڵەدا تا نەمرن شوێنیان هەر‬ ‫‪4‬‬ ‫‪29 No:‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫وەك خۆیانە‪ ،‬ی��ان ئ��ەگ��ەر وای��ان‬ ‫هێنا دی��س��ان ب��ەك��ەس��ان��ی نزیك‬ ‫ل��ەو بنەماڵەیە پڕ دەكرێنەوە‪،‬لە‬ ‫س��ەر ئ��ەو پرسە كادیرێكی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان ئاماژەی بۆ‬ ‫ئەوەكرد (هەر حزبێك لەچوارچێوەی‬ ‫بەرنامەو پڕۆژەی خۆیدا دەرفەتێكی‬ ‫نەهێشتبێتەوە بۆ ئ��ەوەی خوێنی‬ ‫ت��ازە بخرێتە ن��او شادەمارەكانی‬ ‫ئەو حزبە‪ ،‬بەدڵنیاییەوە ئەو حزبە‬ ‫ب��ەرەو پیربوون‌و دواجاریش بەرەو‬ ‫لەناوچوون دەچێت‪ ،‬بۆیە لەحاڵەتێكی‬ ‫ت���ەن���دروس���ت ح���زب���ی س��ی��اس��ی��ی‬ ‫ل��ەچ��وارچ��ێ��وەی ب��ەرن��ام��ەی خۆیدا‬ ‫ڕەنگدانەوەی خواستەكانی گەنجی‬

‫هۆكاری‬ ‫سەرەكی‬ ‫جیابوونەوەی‬ ‫كادیر لەناو‬ ‫پارتیدا نەبوونی‬ ‫دیموكراتیەتە لەناو‬ ‫دەزگاكانی ئەو‬ ‫حزبەدا‬ ‫تێدا هەبێت»‪.‬‬ ‫ئومید خۆشناو پەرلەمانتاری‬ ‫پارتی‌و كادیری ئەو حزبە بۆ بزاڤ‬ ‫وتی (دەبێت لەچوارچێوەی كارەكانی‬ ‫خۆشیدا بۆ ئەداكردنی‌و بەڕێوەبردنی‬ ‫ئۆرگانەكانی ئەو دەرفەتە بۆ گەنجان‬ ‫بڕەخسێنێ‌‪ ،‬تا بتوانن لەئۆرگانەكاندا‬ ‫ڕۆڵی خۆیانن ببینن)‪.‬‬ ‫لەبارەی ئەزموونی پارتی لەگەڵ‬ ‫ئینشیقاقدا كە لە ئێستادا بەشێك‬ ‫لە تەمەندار و ناوەندییەكان دەست‬ ‫خۆشناو‬ ‫لەكاردەكێشنەوە‪.‬ئومێد‬ ‫پێیوایە (ناتوانین بڵێین كۆمەڵێك‬ ‫ئینشیقاقات لەناو پارتیدا ڕوویداوە‪،‬‬

‫‪30‬‬

‫‪No: 4‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫ل��ەب��ەرئ��ەوەی تەنها لەناوەڕاستی‬ ‫شەستەكانی پ��ارت��ی ئینشیقاقی‬ ‫تێكەوتووە‪ ،‬بەاڵم ئێستا كەسانێك‬ ‫هەن لەتەمەنی ‪ 22‬ساڵیدا ئەندامی‬ ‫مەكتەبی سیاسین‪ ،‬وە ئەمڕۆش دوای‬ ‫كۆنگرەی ‪ 13‬ی پارتی كۆمەڵێك كەس‬ ‫ل��ەدوای ڕاپەڕین دەستیان بەكاری‬ ‫سیاسیی كردووە ئێستا لەمەكتەبی‬ ‫سیاسیی‌و سەركردایەتیدان)‪.‬‬ ‫ئەو كەسانەی لەئاستی مەكتەبی‬ ‫سیاسیی‌و سەركردایەتی پارتی لەپێش‬ ‫ڕاپەرین لەپارتی دووركەوتنەوەو‬ ‫دوات��ری��ش دوای ڕاپ��ەری��ن‌و بەم‬ ‫س��ااڵن��ەی دوای��ش ج��ەوه��ەر نامیق‬ ‫سالم‌و سەرۆ قادرو مامۆستا گۆران‬ ‫بەرپرسی پێشووی پەیوەندیەكان‌و‬ ‫موحەمەدی مەالقادر بەشێوەیەك‬ ‫لەكۆنگرە دەرنەچوون‪ ،‬ئەمانە ئێستا‬ ‫وەك ڕەخنەگرێك ل��ەپ��ارت��ی قسە‬ ‫دەك��ەن‌و دواهەمینیشیان ئەدهەم‬ ‫ب��ارزان��ی ئەندامی سەركردایەتی‌و‬ ‫ئ��ام��ۆزای مەسعود ب��ارزان��ی دەست‬ ‫لەكاركێشانەوەی خ��ۆی لەپارتی‬ ‫ڕاگەیاند‪ ،‬كە بەوتەی كامەران بەرواری‬ ‫مامۆستای زان��ك��ۆ (ه��ەر كەسێك‬ ‫لەپارتی جیابێتەوە بۆ ناكۆكییەكی‬ ‫ن��اوخ��ۆی��ی دەگ��ەڕێ��ت��ەوە‪،‬دەش��ڵ��ێ��ت‬ ‫دروستبوونی ئەو پارتە سیاسییانە‪،‬‬ ‫زیاتر پەیوەندی ب��ەو ملمالنێیەی‬ ‫ناوخۆیی‌و نێودەوڵەتییەوە هەیە‪ ،‬كە‬ ‫ئەو كەسانەی جیابوونەتەوە خاوەنی‬ ‫كەسایەتی‌و خاوەن هەڵوێیست بوون‪،‬‬ ‫كەئەوان بۆچوونی تایبەتی خۆیان بۆ‬ ‫حكومەت‌و حزب‌و دەسەاڵت هەیە»‪.‬‬ ‫ن��اوب��راو ڕوونیشیكردەوە (ئەو‬ ‫كەسانەی لەبزاڤی ڕزگاریخوازیی‬ ‫كوردی كاریان كردووەو ڕابردوویەكی‬ ‫بەپاراستنی‬ ‫پاكیان هەیە ح��ەز‬ ‫دەستكەوتی ن��ەت��ەوەی��ی دەك��ەن‪،‬‬ ‫ل��ەه��ەم��ان ك���ات���دا ڕۆڵ���ی���ان بۆ‬ ‫خزمەتكردنی واڵت��دا هەبێت ڕێیان‬ ‫لێدەگیرێت‌و ناتوانن جیاببنەوە)‪.‬‬ ‫ه���ەروەه���ا وت��ی��ش��ی (ه��ۆك��اری‬ ‫سەرەكی جیابوونەوەی كادیر لەناو‬ ‫پارتیدا نەبوونی دیموكراتیەتە‬ ‫لەناو دەزگاكانی ئەو حزبەدا‪ ،‬ئەوان‬ ‫سەركردایەتیان دیارەو پاوانكاریی‬

‫تێدایەو تاپۆكراوە لەسەر خێزانێكدا‪،‬‬ ‫ئ��ەن��دام��ان��ی مەكتەبی سیاسیی‬ ‫تاڕادەیەكی زۆر لەوێدا ماون بەبێ‌‬ ‫گۆڕانكاری‪ ،‬دیموكراتیەت نەماوە‪،‬‬ ‫پارتی حزبێكە زیاتر دەستوورێكی‬ ‫ش��ەخ��س �ی‌و ك��ۆم��ەاڵی��ەت��ی ه��ەی��ە‪،‬‬ ‫بارودۆخەكەی پێ هەرس ناكرێت‪،‬‬ ‫ئەگەر وابوایە تائێستا ئەندامێكی‬ ‫مەكتەب سیاسی دەب��ووە سەرۆكی‬ ‫حزب)‪.‬‬ ‫ل������ەب������ارەی دەس���ت���ل���ەك���ار‬ ‫كێشانەوەكانی ئەو سەركردانەی‬ ‫پارتی ئومێد خۆشناو بۆچوونی‬ ‫وای��ە (سوننەتی ژی��ان وای��ە مرۆڤ‬ ‫ێ كاری سیایی‬ ‫تا تەمەنێك دەتوان ‌‬ ‫بكات‪ ،‬نەك لەكاری سیاسیی‪ ،‬بەڵكو‬ ‫ل��ەك��اری ئ��اب��ووری‌و كۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫ئیداری‌و زانستیدا‪ ،‬ئەوانەی دەستیان‬ ‫لەكاركێشاوەتەوە ڕەنگە پەیوەست‬ ‫ب��ێ��ت ب��ەت��ەم��ەن��ەوە‪ ،‬ل��ەوان��ەی��ە‬ ‫بەشێكی ت��ر ئ��ەو گۆڕانكارییانە‬ ‫بێت بەدیلیان هەیەو خەڵكی تر‬ ‫لە شوێنیان كار دەك��ات‪ ،‬یەكێكی‬ ‫تر لە هۆكارەكانی بەهێزبوونی‬ ‫پ��ارت��ی ئ��ەگ��ەر لەهەڵبژاردنێك‬ ‫دەرنەچێت بەشێوەیەك لەشێوەكان‬ ‫لەپۆستەكەی دوور بكەوێتەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بە بیروباوەڕ لەسەر ئ��ەو ڕێبازە‬ ‫دەمێنێتەوە)‪.‬‬ ‫خۆشناو وتیشی (بنەماڵەی بارزانی‬ ‫وەك ڕەمزو داینەمۆ مەرجەعیەتی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستانن‪ ،‬هەر‬ ‫كەسێك لەجێگای خۆی لەچوارچێوەی‬ ‫ئەو پیرۆزییەی سەیری بنەماڵەی‬ ‫بارزانی دەكات‪ ،‬خۆی بەئەندامێكی‬ ‫ئەو بنەماڵەیەش دەزانێت)‪.‬‬ ‫دەرب���ارەی م��ان��ەوەی بنەماڵەی‬ ‫ب��ارزان��ی��ەك��ان ب��ەدرێ��ژای��ی مێژوو‬ ‫و مانەوەیان بە بااڵدەستی ئەو‬ ‫كادیرەی پارتی وتی (ئەوە ئەساسیی‬ ‫نیە‪ ،‬كەپێمان وابێت تەنها كەسانی‬ ‫ناو بنەماڵەی بارزانی كاریگەرییان‬ ‫هەیە‪ ،‬ئێمە وەك پارتیەكان بڕیاری‬ ‫ئ��ەوەم��ان��داوە مەرجەعیەتی ئێمە‬ ‫لەناو پارتیدا بنەماڵەی بارزانی بێت‬ ‫شانازیشی پێوە دەكەین)‪.‬‬ ‫دكتۆر كامەران ب��ەرواری جەخت‬

‫ل��ەوەدەك��ات��ەوە (ئ��ەو سیستەمەی‬ ‫دەس��ەاڵت��ی پ��ارت��ی هەیەتی خۆی‬ ‫دەبێتە هۆكاری ئەوەی كەپارتی وەك‬ ‫حزبی یەكەم لە هەرێمی كوردستان‬ ‫ك��وردس��ت��ان نەمێنێت‌و بەحزبی‬ ‫یەكەم سەیر نەكرێت‪ ،‬بەڵكو گەلێك‬ ‫ج��ار ئ��ەو ه��ۆك��ارو ستونەی حزب‬ ‫دروست دەكەن لەبەرهەمان هۆكار‬ ‫ح��زب لەناو بچێت‪ ،‬ئێستا زەم��ان‬ ‫زەمانی ئاشتی‌و گفتوگۆیە ‪ ،‬دەبێت‬ ‫ێ بۆ گەنجان خۆش بكەیت‌و ڕێ بۆ‬ ‫ڕ‌‬ ‫الیەنی سیاسیی بدرێت سیاسەتی‬ ‫خۆی پیادەبكات)‪.‬‬ ‫كامەران بەرواری وتیشی (پارتی‬ ‫ناتوانێت هەڵوێستی نیشتیمانی‬ ‫تازە وەربگرێت‌و ڕێ بۆ خەڵكی تر‬ ‫خۆش بكات‪ ،‬ڕەنگە ئەوانە هۆكاربن‬ ‫كە جەماوەری پارتی نزم بێتەوە‪،‬‬ ‫چونكە دەمێكە دەزانین زۆرب��ەی‬ ‫كوردستانی گەورە هەواداری پارتی‬ ‫ب��وون‪ ،‬ب��ەاڵم ئێستا لە هەولێرو‬ ‫كەركوك‌و سلێمانی پارتی بەرەو‬ ‫نەمان چووە‪ ،‬تەنها كەمێك هەولێرو‬ ‫دهۆك نەبێت‪ ،‬ئ��ەوەش ناگونجێت‬ ‫بۆ حزبێك دەسەاڵت بگرێتە دەست‬ ‫لەدوو پاریزگای هەرێمی كوردستان‬ ‫ج��ەم��اوەری هەبێت‪ ،‬ئەگەر پارتی‬ ‫نەگەڕێتەوە سەر هێڵی نەتەوەیی‌و‬ ‫نیشتمانی‌و ڕای جەماوەرو بنەمای‬ ‫خۆی ئەو دەستكەوتانەی ماویەتی‬ ‫بەبۆچوونی من لەدەستی دەدات)‪.‬‬ ‫ل���ەب���ارەی م���ان���ەوەی پ��ارت��ی‌و‬ ‫جیابوونەوەی كەسایەتیەكانیشەوە‬ ‫ب�����ەرواری ڕای��گ��ەی��ان��د (ه��ۆك��اری‬ ‫وازهێنانی خەڵك لەپارتی ئەوەیە‬ ‫سەركردایەتی خۆی تازە ناكاتەوە‪،‬‬ ‫ێ ل��ەن��او پ��ارت��ی��دا‬ ‫ئ��ەگ��ەر ب��ت��ەو ‌‬ ‫دەربكەویت‪ ،‬دەبێت ك��ەس‌و كارو‬ ‫عەشیرەتەكەت لەگەڵدا بێت‪ ،‬یان‬ ‫دەبێت ماڵی بارزانی پشتیوانیت لێ‌‬ ‫بكەن‌و تەزكیەت بۆ بكەن‪ ،‬بۆیە ماڵی‬ ‫بارزانی بڕیاردەدەن‪ ،‬بەڵكو ئەوەی‬ ‫پەیوەندی بەكارامەیی‌و لێهاتوویی‬ ‫لەپارتیدا هەیە ڕەواجی نیە)‪.‬‬ ‫وتیشی (كۆمەڵێك كەسی تر هەن‬ ‫لەئاستی سەركردایەتی جیادەبنەوە‪،‬‬ ‫ئەو ملمالنێیەی لەناو پارتیدایە زۆر‬

‫زۆرترن وەك لەوەی لەناو یەكێتیدا‬ ‫ه��ەی��ە‪ ،‬ئ��ەو خیالفاتانەی لەناو‬ ‫بنەماڵەی بارزانیدا هەیە زۆرن‌و‬ ‫مێژووییەكی درێژیان هەیە نەك‬ ‫ێ ئەو‬ ‫ئێستابێت‪ ،‬لەبەرئەوە هەركات ‌‬ ‫ملمالنێیە بتەقنەوە كاریگەری خۆیان‬ ‫لەسەر پێكهاتەی پارتی دروس��ت‬ ‫دەبێت‪ ،‬وە ئەندامانی بنەماڵە زۆرن‬ ‫وەك دكتۆر عەبدولمسەوەر بارزانی‌و‬ ‫ئەیوب بارزانی‌و ماڵی شێخ عوسمان‌و‬ ‫شێخ ئەحمەدو چەندانی ت��ر‪ ،‬كە‬ ‫دەتوانن پرسیار لەوان بكرێت بۆچی‬ ‫جیابوونەتەوەو بۆچوونیان چۆنە؟‬

‫ناڕەزایەتیەكان وتی (ئ��ەوە خاڵی‬ ‫جەوهەرییە لەناوپارتی هەموو‬ ‫حزبی سیاسیدا كە دوو جۆر مروڤ‬ ‫هەیە‪ ،‬كە جۆری یەكەمیان نیشتمان‬ ‫پەروەرو حەزدەكەن حكومەتی هەرێم‬ ‫سەروەری خۆی هەبێت‌و گۆڕانكاریی‬ ‫لەناوپارتی سیاسییدا دروست ببێ‌‪،‬‬ ‫هەندێكی تریشیان ح��ەز دەك��ەن‬ ‫كەش‌و هەوای گەندەڵی‌و نایاسایی‬ ‫ب��ەردەوام بێت‪ ،‬بێگومانیش ئێستا‬ ‫لەهەرێمی كوردستان شەڕ لەنێوان‬ ‫ئەو دوو هێزەدایە‪ ،‬هەر پارتێكی‬ ‫سیاسی پشتیوانی ئ��ەو كۆمەڵە‬

‫ئەدهەم بارزانی‬

‫پشتگیریكردنی كەسانێكی گەندەڵ‬ ‫یان فایلدار لەناوپارتیدا هۆكارنیە‬ ‫بۆ دەس��ت لەكاركێشانەوەی ئەو‬ ‫كەسایەتییانە؟)‪.‬‬ ‫ل��ەب��ارەی ك��ەس��ان��ی گ��ەن��دەڵ‌و‬ ‫ف���ای���ل���داری���ش���ەوە ب���ۆ دەن��گ��ە‬

‫بكات‪ ،‬كەدەیەوێ‌ سەروەری دروستب ‌‬ ‫ێ‬ ‫س��ەرك��ەوت��ن ب��ۆ ئ���ەوان���ە‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫هەركەسێك پشتیوانی لەكەسانی‬ ‫فایلدارو گەندەڵ بكات بێگومان‬ ‫سەرەنجام بارودۆخی ئەوان خراپ‬ ‫دەبێت‌و تووشی شكست دەبێت»‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪31 No:‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫نەتەوەیەكگرتووەكان هۆشیاری دەدات‬ ‫لەڕەوشی ژیانیان‬

‫‪32‬‬

‫‪No: 4‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫«زۆرینەی مسوڵمانانی ئەفریقای‬ ‫ناوەڕاست لە شوێنەكانی خۆیان دەركراون»‬ ‫شیكاری‪ :‬حەكیم داود‬ ‫ب��ان��گ��ۆی پایتەختی ك��ۆم��اری‬ ‫ئ���ەف���ری���ق���ای ن�����اوەڕاس�����ت ل��ە‬ ‫م��س��وڵ��م��ان پ��اك��دەك��رێ��ت��ەوە‪..‬‬ ‫نێودەوڵەتییەكانیش‬ ‫راپ��ۆرت��ە‬ ‫ئاماری «ترسناك» لەسەر ڕەوشی‬ ‫مسوڵمانانی ئەو واڵتە باڵودەكەنەوە‪.‬‬ ‫ك��ۆم��اری ئەفریقای ن��اوەڕاس��ت‬ ‫دەكەوێتە كیشوەری ئەفریقاەوە‪،‬‬ ‫دراوس��ێ��ی هەریەك لە واڵتەكانی‬ ‫ئۆگەندا و سودانی باشوری و چاد‬ ‫و ك��ام��ی��رۆن و كۆنگۆیە‪ .‬بامگۆ‬ ‫پایتەخیت كۆمارەكەیە و هەریەك لە‬ ‫زمانەكانی سانگۆ و فەڕەنسی زمانی‬ ‫فەرمی ئەو واڵتەن‪.‬‬ ‫ك��ۆم��اری ئەفریقای ن��اوەڕاس��ت‬ ‫ل��ە ‪13‬ی ئابی ساڵی ‪1960‬ەوە‬ ‫سەربەخۆیی لە فەڕەنسا وەرگرتەوە‪..‬‬ ‫ژمارەی دانیشتوانەكەی نزیكەی ‪5‬‬ ‫ملیۆن كەسە‪ ،‬كە بەپێی ئامارەكان‬ ‫لە سەدا ‪80‬یان مەسیحین و لە سەدا‬ ‫‪ 15‬موسڵمانن‪ .‬رێژەكەی تریش سەر‬ ‫بە دینەكانی ترن‪.‬‬ ‫بەپێی ئامارەكان نزیكەی ‪900‬‬ ‫هەزار كەس لەو رێژەیە مسوڵمانن‬ ‫و زۆرت��ری��ن ژمارەشیان لە بانگۆ‬ ‫پایتەختی ك��ۆم��ارەك��ەی��ە‪..‬ب��ەاڵم‬ ‫زۆری��ن��ەی مسوڵمانانی ئ��ەو والتە‬ ‫ڕووب���ەڕووی پەالمار و توندوتیژی‬ ‫مەسحییەكان و هێزە چەكدارەكان‬ ‫بوونەتەوە لە ماوەی رابردوودا‪..‬ئەو‬ ‫ژمارە كەمەش كە ماونەتەوە لەژێر‬ ‫هەڕەشەی توندان‪.‬‬ ‫ل��ە دوای���ن راپ��ۆرت��ی خۆشیدا‪،‬‬ ‫نەتەوەیەكگرتووەكان هۆشیاریدا‬ ‫لە خراپی ڕەوشی ژیانی مسوڵمانانی‬ ‫كۆماری ئەفریقای ن��اوەڕاس��ت و‪..‬‬ ‫ئاشكرای كرد‪ ،‬نزیكەی یەك ملیۆن‬

‫مسوڵمان لەالیەن مەسیحییەكانەوە‬ ‫ن��اچ��ارك��راون شوێنەكانی خۆیان‬ ‫جێبهێڵن و ڕووبەڕووی توندووتیژیش‬ ‫بوونەتەوە‪.‬‬ ‫ئاژانسی جیهانی ڕۆیتەرز لەسەر‬ ‫زاری ڤالێری ئامۆس‪ ،‬رێكخەری ڕەوشی‬ ‫فریاگوزاری لە نەتەوەیەكگرتووەكان‬ ‫ب�ڵ�اوی���ك���ردەوە‪ :‬ڕەوش����ی ژی��ان��ی‬ ‫مسوڵمانانی ئەفریقای ناوەڕاست‬ ‫خراپەو بە زۆر لە شوێنەكانی خۆیان‬ ‫دەردەكرێن‪.‬‬ ‫ڤالێری ئامۆس ئاشكرای كردوە‪،‬‬ ‫لە ئەفریقای ن��اوەڕاس��ت نزیكەی‬ ‫ی��ەك ملیۆن مسوڵمان لەالیەن‬ ‫مەسیحییەكانی واڵت��ەك��ەی��ان��ەوە‬ ‫ڕووبەڕووی توندوتیژی و كوشتن و‬ ‫هەڕەشە بوونەتەوە لە ماڵ و شوێنی‬ ‫ژیانیانیشیان دەركراون‪.‬‬ ‫ڕونیشكردۆتەوە‪ ،‬لە ناو ئەو‬ ‫مسوڵمانانەدا ‪ 650‬هەزار كەسیان‬ ‫بۆ شوێنی دیكە لە واڵتەكەی خۆیان‬ ‫و ‪ 300‬هەزاریشیان بۆ واڵتەكانی‬ ‫تر ه��ەاڵت��وون‪ ..‬بەجۆرێك بەشی‬ ‫خۆرئاوی ئەو واڵتە مسوڵمانانی تێدا‬ ‫دەركراوە‪.‬‬ ‫ئاماژەی بەوەشكردوە‪ ،‬لە كۆی‬ ‫زی��ات��ر ‪ 100‬ه���ەزار مسوڵمان لە‬ ‫بانگۆی پایتەختی ئەو واڵتە‪ ،‬كەمتر‬ ‫لە هەزار مسوڵمان لەو شارەدا ماون‬ ‫و مەترسی لەسەر ژیانی ئەوانیش‬ ‫بەردەوامە‪.‬‬ ‫نەتەوەیەكگرتوەكان لە مانگی‬ ‫دوان��زەی ساڵی راب��ردووش��دا داوای‬ ‫‪ 551‬ملیۆن دۆالری ك��ردب��وو بۆ‬ ‫دابینكردنی خواردن و تەندورستی و‬ ‫شیڵتەر بۆ پەنابەرانی مسوڵمان‪..‬‬ ‫هەفتەی ڕاب����ردووش ب��ان كی‬ ‫م���ۆن‪ ،‬سكرتێری گشتی ن��ەت��ەوە‬ ‫یەكگرتووەكان پێشنیاری پێكهێنانی‬ ‫هێزی ئاشتیپارێزی بۆ ئەفریقای‬

‫ناوەڕاست كردبوو‪ ،‬كە لە دە هەزار‬ ‫سەرباز پێكبهێنرێت‪.‬‬ ‫رێكخەری ڕەوشی فریاگوزاری لە‬ ‫نەتەوەیەكگرتووەكان هێمای بۆ‬ ‫ئەوەشكردوە‪ ،‬دیمۆگرافیای كۆماری‬ ‫ئەفریقای ن��اوەڕاس��ت گ����ۆڕاوە‪..‬‬ ‫بەجۆرێك ژمارەی مسوڵمانانی بانگۆی‬ ‫پایتەخت ‪ 145‬هەزار مسوڵمان بوە‪،‬‬ ‫بەاڵم لە لە مانگی دوان��زەی ساڵی‬ ‫رابردودا ئەو ژمارەیە بۆ تەنها ‪10‬‬ ‫ه��ەزار كەمبووەتەوە‪ ..‬پاش چوار‬

‫نەتەوە‬ ‫یەكگرتوەكان‬ ‫لەمانگی دوانزەی‬ ‫ساڵی رابردووشدا‬ ‫داوای ‪ 551‬ملیۆن‬ ‫دۆالری كردبوو‬ ‫بۆ دابینكردنی‬ ‫خواردن و‬ ‫تەندورستیو‬ ‫شیڵتەر بۆ‬ ‫پەنابەرانی‬ ‫مسوڵمان‬ ‫‪4‬‬ ‫‪33 No:‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫پرۆفایلی كیشوەری ئەفریقا‪:‬‬ ‫دووەم گەورەترین كیشوەری جیهانە‪،‬‬ ‫دوای ئاسیا‪.‬‬ ‫دانیشتوان‪ :‬بەپێی ئامارەكانی ‪2013‬‬ ‫ژمارەی دانیشتوانی ئەو كیشورە‬ ‫نزیكەی ‪ 1.1‬بلیۆن كەسە‪.‬‬ ‫ژمارەی واڵتەكان‪ 52 :‬واڵت‬ ‫دەگرێتەخۆ‪ ،‬لەگەڵ چەند ناوچەیەكی‬ ‫دان‬ ‫زمان‪ :‬لە كیشوەری ئەفریقا كۆمەڵێك زمانی‬ ‫زۆر قسەیان پێدەكرێت كە دیارترینیان‪ ،‬عەرەبی و فەڕەنسی و‬ ‫ئینگلیزیی و چەند زمانێكی ترە‪.‬‬ ‫ئاین‪ :‬نزیكەی ‪ %44‬ئیسالم‪ ..‬مەسیحی نزیكەی ‪%45‬‬

‫مانگیش‬ ‫لە ئێستادا‬ ‫ت����ەن����ه����ا‬ ‫لە‬ ‫ك�����ەم�����ت�����ر‬ ‫‪ 500‬موسڵمان لەو‬ ‫شارەدا ماون‪ ،‬ئەوەش بەپێی ئاماری‬ ‫نەتەوەیەكگرتووەكان‪.‬‬

‫‪34‬‬

‫‪No: 4‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫زانیارییەكانی‬ ‫بەپێی‬ ‫ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز‪،‬‬ ‫بڕیارە ژمارەیەك هێزی ئاشتیپارێز‬ ‫ڕەوان���ەی ئ��ەو واڵت��ە بكرێت‪ ،‬كە‬ ‫ژمارەكەی دەگاتە ‪ 12‬هەزار سەرباز‬ ‫ب���ەالم ت��ا ئێستاش بەریتانیا و‬ ‫ئەمریكا بڕیاریانەداوە و پێدەچێت‬ ‫ف��ەڕەن��س��ا ه��ێ��زی ڕەوان����ە بكات‪،‬‬ ‫لەكاتێكدا ئێستا نزیكەی ‪ 2‬هەزار‬ ‫سەبازی لەو واڵتە جێگیر ك��ردوە‪..‬‬

‫نەتەوەیەكگرتوەكانیش بڕیاریداو‬ ‫هێزی زیاتر ڕەوانەی ئەو واڵتە بكرێت‬ ‫بۆ پاراستنی هاواڵتیان یواڵتەكە لە‬ ‫كوشتن و توندوتیژی‪.‬‬ ‫لە ڕووی سیاسییەوە پێش ساڵی‬ ‫‪ 1960‬ئەفریقای ناوەڕاست واڵتێكی‬ ‫داگیر كراو بوە‪ ،‬بەاڵم لە دوای ساڵی‬ ‫‪ 1960‬بوەتە واڵتێكی سەربەخۆ‪،‬‬ ‫چەندین جاریش نائاامی بەخۆیەوە‬ ‫بینیوە‪ .‬دوای��ن گرژی ئەو واڵتەش‬

‫لە س��ەرەت��ای مانگی ‪10‬ی سابی‬ ‫‪ 2012‬دەستی پێكرد‪ ،‬كاتێك گروپی‬ ‫«سێلیكا» ك��ە گروپێكی زۆرینە‬ ‫مسوڵمانی شۆڕشگێرن‪ ،‬حكومەتیان‬ ‫تۆمەتبار كرد بە پابەنەبوون بە‬ ‫پەیننامەی ساڵی ‪ 2007‬كە تایبەت‬ ‫بوو بە ئاشتی نێوانیان‪.‬‬ ‫شۆرشی «سیلیكا» كە بەواتای‬ ‫«یەكگرتوویی» دێ��ت‪ ،‬ی��ەك ساڵ‬ ‫ل��ەم��ەوپ��ێ��ش و ل��ە ‪24‬ی ئ���ازاری‬ ‫‪ 2013‬لەالیەن میشال دجۆتۆیدا‬ ‫توانی دەس��ەاڵت لە حكومەتەكەی‬ ‫بوزیزیە وەربگرێت و بوزیزیە واڵتی‬ ‫جێهێشت‪ ،‬دوای نزیكەی ‪ 10‬مانگ‬ ‫لە سەرۆكایەتی واڵتەكە‪ ،‬میشال‬ ‫دجۆتۆیدا لە مانگی یەكی ئەمساڵداو‬ ‫لەژێر فشاری نێودەوڵەتیدا دەستی‬ ‫لە سەرۆكایەتی واڵت كێشایەوە‪.‬‬ ‫پاش ئەویش‪ ،‬كاسرین سامبا‪،‬‬ ‫پارێزگاری بانگۆی پایتەخت كە ژنە‬ ‫چاالكێكی ئەو واڵتەیە سەرۆكایەتی‬ ‫واڵتەكە دەكات‪..‬هەوڵەكانی ئەو ژنە‬ ‫سەر‌وكەش تا ئێستا بەردەوامە بۆ‬ ‫ئاشتی گشتی لە واڵتەكەیدا‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ه��ەوڵ��ەك��ان��ی س��ەرۆك��ە‬ ‫نوێیەكەی ئەفریقای ناوەڕاست بێ‌‬ ‫ئاكام بوو‪ ،‬ئەویش پاش ئەو گرژی و‬ ‫ئاڵۆزیانەی لە واڵتەكەیدا بەردەوامە‪..‬‬ ‫بەجۆرێك چەكدارە مەسیحییەكانی‬ ‫ئەو واڵت��ە هێرشەكانیان بۆ سەر‬ ‫گروپی «سێلیكا» و مسوڵمانانی ئەو‬ ‫واڵت��ە ب��ەردەوام��ە‪ ،‬ئ��ەوەش ڕەوشی‬

‫ژیانی مسوڵمانەكانی ئەو واڵتەی بە‬ ‫ت��ەواوی خراپ كرد‪ ،‬ئەوەش بەپێی‬ ‫زانیارییەكانی رێ��ك��خ��راوی مافی‬ ‫مرۆڤی جیهان (هیومان رایتس ۆوچ)‪.‬‬ ‫بەپێی دوای���ن زانیارییەكانی‬ ‫رێكخراوی نەتەوەیەكگرتووەكانیش‪،‬‬ ‫س��ەرج��ەم مسوڵمانەكانی بەشی‬ ‫خۆرئاوای ئەفریقای ناوەڕاست لە ماڵ‬ ‫و ژیانی خۆیان دەركراون‪.‬‬ ‫كیشوەری ئەفریقا‪ ،‬كیشوەرێكی‬ ‫پ��ڕ كێشە و ئ��اڵ��ۆزی سیاسی و‬ ‫كۆمەاڵیەتیی و ئاینییە‪ .‬هەربۆیە بۆ‬ ‫دەستنیشانكردنی رێژەی ئاینەكان‬ ‫ل��ە واڵت��ان��ی ئ��ەف��ری��ق��ادا كارێكی‬ ‫ئاسنا نییە‪ .‬بەپێی ئینسكلۆپیدیا‬ ‫جیهانییەكانیش ژم���ارەی جیاواز‬ ‫دەخ���ەڕوو‪ ،‬بەجۆرێم هەندێكیان‬ ‫ئیسالم بە ئیانی یەكەم ناودەبەن‬ ‫بە ڕێژەی ‪ ،%47‬بەاڵم هەندێكی تر‬ ‫لە سەرچاوەكان ئایشنی مەسیحی‬ ‫بە یەكەم ئاین ناودەبن بە رێژەی‬ ‫‪ %45‬ئیسالمیش ‪ ..%40‬ئەو ژمارانە‬ ‫هەرچۆنێك بن هیچ لەو راستییە‬ ‫ن��اگ��ۆڕن كە دوو ئاینی سەرەكی‬ ‫لە ئەفریقای ناوەڕاستدا هەن‪ ،‬كە‬ ‫ئیسالم و مەسیحیین‪ .‬بەو هۆیەشەوە‬ ‫جیاوازییە ئاینییەكان زۆرجار كێشەی‬ ‫سیاسی و كۆمەاڵیەتیشیان بۆ‬ ‫واڵتانی ئەو كیشوەرە دروستكردوە‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی ل��ە ك��ۆم��اری ئەفریقای‬ ‫ن��اوەڕاس��ت ڕوودەدات بەرامبەر‬ ‫موسڵمانانی ئ��ەو واڵت��ە‪ ،‬بەشێكە‬

‫چەكدارە‬ ‫مەسیحییەكانی ئەو‬ ‫واڵتە هێرشەكانیان‬ ‫بۆ سەر گروپی‬ ‫«سێلیكا» و‬ ‫مسوڵمانانی ئەو‬ ‫واڵتە بەردەوامە‪،‬‬ ‫ئەوەش‬ ‫ڕەوشی ژیانی‬ ‫مسوڵمانەكانی ئەو‬ ‫واڵتەی بە تەواوی‬ ‫خراپ كرد‬ ‫ل��ەو «س���ت���ەم»ەی ك��ە رێ��ك��خ��راوە‬ ‫نێودەوڵەتییەكان هۆشیاری دەدەن‬ ‫لە خراپی ژیانی نزیكەی ‪ 100‬هەزار‬ ‫مسوڵمان و لەناوبردنیان‪.‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪35 No:‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫پرۆژەی دەوڵەتی كوردستان لەڕوانگەی‬ ‫سەركردایەتی كورد‪،‬كاردانەوەیە نەك نەخشە‬ ‫مەسعود عەبدولخالق‬ ‫نوسین لەبارەی پ��رۆژەی دەوڵەتی‬ ‫كوردستانی وەك نوسینەوەی مێژوو‬ ‫نیە‪ ،‬زیاتر ڕەوتێكی یاسایی وەردەگرێ‌‪،‬‬ ‫هەمو ڕووداوەك����ان ناكەونە خانەی‬ ‫ئەو پ��رۆژەی��ەوە‪ ،‬بۆیە ك��ورت‌و پوخت‌و‬ ‫خاڵنامەیە زی��ات��ر ل���ەوەی داڕش��ت �ن‌و‬ ‫رۆمانسی بێت ‪.‬‬ ‫ل��ەب��ارەی هۆیەكانی نەگەیشتن‬ ‫بەدەوڵەت زۆری لەسەر ووت��راوە وەك‬ ‫(كوردستان سنورەكانی داخ��راو بووەو‬ ‫كەوتۆتە نێوان عوسمانی‌و سەفەوی واتە‬ ‫الیەكی لەسەر ئاو نەبووە) (زۆر عەشایرو‬ ‫دواك��ەوت��وو ب��ووە) (زاڵبونی هەستی‬ ‫ئاینی بەسەر نەتەوەیەتی دا) (زەمینەی‬ ‫یاسای‌و سیاسی كەبریتییە لەهەرێم‌و‬ ‫گەل‌و دەسەاڵتی سیاسی ئامادەنەبوو)‪.‬‬ ‫لەگەڵ زۆر ڕای تر ب��ەالم ل��ەڕووی‬ ‫یاساییەوە ئەوەیە كوردستان نەكەوتە‬ ‫ژێر سیستەمی ئینتداب كە (لەبەشی‬ ‫یەكەمم‪-‬مادەی ‪)2‬ی عەهدی عوسبەت‬ ‫ئ��وم��ەم دەرچ����وو‪ ،‬ه��ەن��دێ‌ ه��ۆی تری‬ ‫ێ‬ ‫یاسایی بووە هۆی ئەوەی كە دەتوانر ‌‬ ‫ناسنامەیان دیاری بكرێ‌‌و بریتین لە‪:‬‬ ‫‪ 1‬ـ ڕۆژ ئاوا‪.‬‬ ‫‪2‬ـ سەركەوتنی هاوپەیمانان‪.‬‬ ‫‪3‬ـ مەدرسەی عەلمانی‪.‬‬ ‫‪4‬ـ ئایدۆلوژیای ناشیونالیزمی‪.‬‬ ‫‪5‬ـ س��ەره��ەل��دان��ی دەوڵ��ەت��ان��ی‬ ‫هاوچەرخی وەك عیراق‌و توركیاو سوریا‪.‬‬ ‫‪6‬ـ شۆرشی ئۆكتۆبەری رووسی‪.‬‬ ‫‪7‬ـ بزوتنەوەی شەریفی مەكە‪.‬‬ ‫‪8‬ـ پڕۆژەی دەوڵەتی ئیسرائیل‪.‬‬ ‫‪9‬ـ بزوتنەوەی كەمالی‪.‬‬ ‫‪10‬ـ عشایرو عەلمانیەتی كورد‪.‬‬ ‫‪11‬ـ ب��زوت��ن��ەوەی پ��ان ئەرمەنیزم‬ ‫(تارادەیەك)‪.‬‬ ‫‪ .12‬ڕێكەوتنەكانی (سایكس بیكۆ‪،‬‬ ‫سان ریمۆ‪ ،‬فرسای‪ ،‬قاهیرە‪ ،‬لۆزان)‪.‬‬ ‫‪13‬ـ پڕۆژەی ناشیۆنالیزمی عروبی‌و‬ ‫تۆرانی‪.‬‬

‫‪36‬‬

‫‪No: 4‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫‪14‬ـ لكاندنی ویالیەتی موسڵ‬ ‫بەعێراقەوە‪.‬‬ ‫‪15‬ـ سەربەخۆیی لەجیاتی ئینتداب‪.‬‬ ‫‪16‬ـ هەرسێ‌ ڕێكەوتنامەی بەریتانیاو‬ ‫عێراق‪.‬‬ ‫‪17‬ـ ی���اس���ای ن��ێ��ودەوڵ��ەت��ی‌و‬ ‫ڕێكەوتنەكان (تارادەیەك)‪.‬‬ ‫‪18‬ـ جامیعەی ع��رب�ی‌و كۆنگرەی‬ ‫ئیسالمی ‪.‬‬ ‫رەهەندی یاسای دەولی بۆ بە دەوڵەت‬ ‫بوون ‪:‬‬ ‫رەهەندە یاساییەكان هەر میساقی‬ ‫نەتەوە یەكگرتووەكان نین كە لەدوایی‬ ‫باسی دەكەین‪ ،‬بەلكو بۆ كێشەكانی‬ ‫رۆژهەالتی ناوەڕاست پرۆژەو فاكتەری‬ ‫تریش پڕۆژەكانی چاكسازی ڕۆژهەاڵتی‬ ‫ناوەڕاست بریتین لەمانەی خوارەوە هەر‬ ‫بەكورتی ئاماژەیان پێدەدەین‪:‬‬ ‫‪1‬ـ ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاستی بنەماكانی‬ ‫جونسون‪ ،‬بنەماكانی ئایزن ه��اور(‪ .‬تا‬ ‫دەگاتە (‪)step by step‬ی كیسنجر‬ ‫‪. 1975‬‬ ‫‪2‬ـ ڕۆژه��ەالت��ی ن��اوەڕاس��ت��ی گ��ەورە‬ ‫‪ 1991‬جۆرج بۆشی باوك (سیستەمی‬ ‫نوێی جهانی)‪.‬‬ ‫‪3‬ـ پ��ڕۆژەی ئەوروپی بۆ چاكسازی‬

‫پاراستنی‬ ‫سنورەكانی‬ ‫نیودەوڵەتی لەگەڵ‬ ‫دەوروبەر‪ ،‬وەك‬ ‫كیانێك نەبێتە‬ ‫هەڕەشە بۆسەر‬ ‫دەوروبەر‬

‫ڕۆژهەالتی ناوەڕاست (كۆنگرەی برشلۆنە‬ ‫‪.)1995‬‬ ‫‪4‬ـ ڕۆژه��ەاڵت��ی ن��اوەڕاس��ت��ی ت��ازە‬ ‫‪2004‬ز ـ جۆرج بۆشی كوڕ‪.‬‬ ‫‪5‬ـ ڕۆژه��ەالت��ی ناوەڕاستی ف��راوان‬ ‫ئەلمانیاو فەرنسا ـ ‪2004‬ز‬ ‫‪6‬ـ پ���ڕۆژەی ئیسرائیل (شمعون‬ ‫پیرس)‪.‬‬ ‫‪7‬ـ پ�����ڕۆژەی ج��ام��ی��ع��ەی ع��رەب��ی‬ ‫(دیكۆمینتی ئەسكەندەریە) كێشەی‬ ‫یاسایی لەو پرۆژانە ئەوەیە هەموو‬ ‫ئەوانە لەچوارچێوەی سایكس بیكۆو‬ ‫بنەما تەواوكاریەكانی دەرناچێت‪ ،‬كە‬ ‫بریتیە لە دەستكاری نەكردنی ئەو‬ ‫سنورانەی ئیستعمار دروستی كردوون‪،‬‬ ‫بنەمای ئایزنهاور‪ ،‬پ��ڕۆژەی دابەشی‬ ‫ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاستی بچووك‌و گەورە‪....‬‬ ‫هتد‪ ،‬ئەوانەش بریتیە لەپتەوكردنی‬ ‫مەینەتی ك��ورد‪ ،‬یەك پ��رۆژە بۆ كورد‬ ‫باش بوو ئەویش پرۆژەكەی بریجنسكی‌و‬ ‫نەخشەكانی ب��رن��ارد لویس ب��وو بۆ‬ ‫رۆژه��ەالت��ی ن��اوەڕاس��ت ب���وو‪ ،‬چاكتر‬ ‫وای��ە بڵێین گەاڵڵەكەی بریجنسكی‬ ‫چونكە نەبووە پرۆژەی ئەمریكا تەنها‬ ‫لەكۆنگریس داكۆكی لەسەر كرا‪ ،‬بۆیە‬ ‫بۆكورد واباشە پڕۆژەیەك بێت نەخشەی‬ ‫سیاسی سایكس بیكۆ تێك بدات‪ ،‬باوەڕی‬ ‫بەو سنورە دەستكردانە نەبێت كە لەسەر‬ ‫بنچینەی سایكس بیكۆ دروست بووە‪،‬‬ ‫ئەوەیان هەم نەخشە ڕێگەی دروست‬ ‫بوونی دەوڵ��ەت��ی كوردستانی لەسەر‬ ‫بنیات دەنرێ‌‌و هەم بنەماكانی ئاسایشی‬ ‫نەتەیی كورد ‪.‬‬ ‫ه��ەرچ��ی م��ادە یاساییەكانی تری‬ ‫هاتوو لەنەتەوە یەكگرتوەكان لە ژێر‬ ‫س��ەردێ��ڕی (مافی چ��ارەی خۆنووسی)‬ ‫ئ��ەو مافە یاساییانە لە (‪ )UN‬و لە‬ ‫(پرانسیپەكانی نەتەوەكان دیاری كراوە‪،‬‬ ‫م��ادەی (‪ )1‬و م��ادەی (‪ )55‬ی میساقی‬ ‫نەتەوە یەكگرتوەكان تۆمار ك��راوە‪،‬‬ ‫هەروەها بریارەكانی ژمارە ‪ 1514‬خولی‬ ‫(‪)15‬ل��ە‪/14‬دی��س��م��ب��ر‪ ،1960/‬بڕیاڕی‬

‫ژم���ارە‪ 2105:‬خولی (‪ )20‬ل��ە‪1965‬ز‪،‬‬ ‫بریاری ژم��ارە‪ 2625:‬خولی ‪ 25‬لە‪/24‬‬ ‫ئۆكتۆبەر ‪ ،1970/‬بریاری ژمارە‪3070:‬‬ ‫خ��ول��ی ‪28‬ل����ە ‪ ،1975‬ه��ەروەه��ا‬ ‫بریاری ‪3314‬ساڵی ‪ 1974‬لەهەمان‬ ‫ئەنجوومەن دەرچووە‪ ،‬ئینجا پێشوو لە‬ ‫‪ 14‬خاڵەكەی ویلسونی ئەمریكی لەساڵی‬ ‫‪ 1918‬و لێدوانە هاوبەشەكەی بریتانی‬ ‫ فەرەنسی لە ‪ ،1918‬بنەماكانی‬‫شۆرشی ئۆكتۆبەری ‪1917‬ی رووسی‌و‬ ‫شۆرشەكانی پێشوی ئەمریكی ‪ 1776‬و‬ ‫فەرەنسا ‪ 1789‬هاتووە‪ ،‬زیاتر لەوەش‬ ‫هەر ‪ 3‬مادەی ‪ 62‬و‪ 63‬و‪64‬ی سیڤەرو‬ ‫م��ادەی ‪16‬ی ئینتداب بەسەر عێراق ‪،‬‬ ‫دەقی بڕیاڕی ژمارە‪ 1514 :‬خولی (‪)15‬‬ ‫ب��ەس��ەردێ��ری‪ :‬إع�لان منح االستقالل‬ ‫للبلدان والشعوب المستعمرە) تیایدا‬ ‫هاتوە ‪( :‬إن الجمعیە العامە ‪ ..‬تعلن ‪..‬‬ ‫لجمیع الشعوب حق فی تقریر مصیرها‪،‬‬ ‫ولها بمقتضی هذا الحق أن تحدد بحریە‬ ‫مركزها السیاسی‪ ،‬وتسعی بحریە الی‬ ‫تحقیق نمائها االقتصادی واالجتماعی‬ ‫والثقافی)‪.‬‬ ‫ل��ەو س��ەردەم��ە ب��ەدەوڵ��ەت بوون‬ ‫بەپێ‌ی یاسای نێو دەوڵەتی یان بەپێی‬ ‫سیاسەی دەوڵ��ی یان بەهەردووكیان‬ ‫پێكەوەیە‪ ،‬لەگەڵ كەمێك كاری یاسایی‬

‫بۆ كورد سازاوە‪ ،‬ئەوەی یاسایی دیارو‬ ‫ێ‬ ‫چ��ەس��پ��اوە‪ ،‬ك��ەچ��ی ئ���ەوەی دەگ���ۆڕ ‌‬ ‫سیاسەی دەولیە) كەزیاتر كاریگەر ترە‬ ‫لە (یاسای دەول��ی‪ ،‬لەم دەموو دەستە‬ ‫دەتوانین بڵێین مەبادیئەكانی سیاسەی‬ ‫دەولی بۆ بەدەوڵەت بوونی كوردستان‬ ‫لەو هەنگاوانە خۆی دەنوێنێ‌‪:‬‬ ‫دروس��ت كردنی نمونەیەكی‬ ‫• ‬ ‫جوان لەدەسەاڵتی كوردی لەسەروەری‬ ‫ی��اس��او پ��ی��ادەی دەس��ت��ورو پ��ڕۆس��ەی‬ ‫دی��م��وك��راس��ی‪ ،‬ه��ەڵ��ب��ژاردن��ی ئ���ازادو‬ ‫ڕاستەقینەو دەس��ت گ��ۆڕی دەس��ەاڵت‪،‬‬ ‫پاكی تۆمارگای مافەكانی م��رۆڤ و‬ ‫ئافرەت‌و ڕۆژنامەنوسی‪ ،‬پێكەوە ژیان‬ ‫لەگەڵ كەمایەتیەكان‪.‬‬ ‫پ��اراس��ت��ن��ی س��ن��ورەك��ان��ی‬ ‫• ‬ ‫نیودەوڵەتی لەگەڵ دەوروب���ەر‪ ،‬وەك‬ ‫كیانێك نەبێتە ه��ەڕەش��ە ب��ۆس��ەر‬ ‫دەوروبەر‪.‬‬ ‫بتوانێ‌ مقوماتی ئ��اب��وری‌و‬ ‫• ‬ ‫س��ی��اس �ی‌و ف��ەره��ەن��گ��ی‌و تعلیمی‌و‬ ‫ێ بۆ دەوڵ��ەت‪،‬‬ ‫كۆمەاڵیەتی‌و‪...‬بسازان ‌‬ ‫ل��ەدوای سەربەخۆ بوونی نەبێتە بار‬ ‫قوڕسی بۆ كۆمەڵگای نێو دەوڵەتی‬ ‫لەبرسیایەتی‌و ه���ەژاری‌و پیسكردنی‬ ‫ژینگەو پێ شێلی یاساو ڕێكەوتنە نێو‬ ‫دەوڵەتیەكان‪.‬‬

‫لەسەر ئەو بنچینانە بتوانی‬ ‫• ‬ ‫ب���ەرژەوەن���دی ت����ەوەرو ب��ارس��ت��ە نێو‬ ‫دەوڵەتیەكان لەگەڵ بەدەوڵەت بوون‬ ‫هاوتەریب بكەی‪.‬‬ ‫ل���ەك���ۆت���ای���دا ك���ە ی��ەك��ەم‬ ‫• ‬ ‫هەنگاوی دەس��ت ك��ردن��ە ب��ەدەوڵ��ەت‬ ‫دروستكردن ئەویش ئەوەیە پێویستە‬ ‫داوانامەیەكی یاسایی بە دیباجەیەكی‬ ‫مێژوویی‌و سیاسی زۆر مەنتیقیانە‬ ‫پێشكەش بەئەنجومەنی ئاسایش‬ ‫بكرێت كە پێكهاتوە لە ‪ 15‬ئەندام‪،‬‬ ‫پێنجیان هەمیشەییەو دەیەكەی تریش‬ ‫هەردووساڵ جارێك هەڵدەبژێرێت كە‬ ‫بریتین لە (لیتوانیا‪ ،‬ئوسترالیا‪ ،‬نایجیریا‪،‬‬ ‫لۆكسمبۆرگ‪ ،‬راوان���دا‪ ،‬چیلی‪ ،‬تۆگۆ‪،‬‬ ‫ئوردەن‪ ،‬ئەرجەنتین‪ ،‬كۆریای خواروو)‪.‬‬ ‫لەكۆتایدا ماوە ئەوە بڵێین بەهۆی‬ ‫ئەوەی ئەو جۆرە زانیاریە وەك پێویست‬ ‫الی دام‌و دەزگ����ای پ��ەی��وەن��دی��داری‬ ‫حكومەتی هەرێم‌و حزبەكانی كوردستان‬ ‫ن��ەب��وو‪ ،‬زیاتر ل��ەك��اردان��ەوەی هەندێ‌‬ ‫هەڵس‌و كەوتی بەغدا ناوی دەوڵەتی‬ ‫كوردستانی دێت‪،‬بۆیە رێكخراوی ستاندەر‬ ‫بۆ بە دەوڵەت بوونی كوردستان هەلسا‬ ‫بەپرۆژەی ئامادەكردنی مەلەفی مافی‬ ‫چارەنوس كە ماوەكەی ‪ 3‬مانگەو لەو‬ ‫ماوەیە تەواو دەبێت‪.‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪37 No:‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫باوەڕم بە یەک ژن نییە!!!‬ ‫ئارام ئەحمەد‬ ‫وەختێک دەسەاڵت‪ ،‬فەرهەنگەکان‪،‬‬ ‫سیستەمە جۆربەجۆرەکان‪ ،‬ئەقڵیەتی‬ ‫بنەماڵەو وێناکردنی کۆنەپەرستانە‬ ‫نکوڵی لەسەرجەم بەهاکانت دەکات‌و‬ ‫رەدت دەکاتەوە‪ ،‬ناهێڵێ خۆت بیت‌و‬ ‫هەمیشە کار لەسەرکردنت بەخۆی‬ ‫دەکات‪ ،‬خود لێرەدا دەبێت شۆڕشێک‬ ‫بەرپا بکات دژ بەو بارودۆخەی بۆی‬ ‫بەرپا کراوە‪ ،‬ئەگەریش ئەم شۆڕشە‬ ‫بوو بەهەوڵی تاک بۆ قازانجی «خۆ» و‬ ‫وەختێک دەستت پێیگەیشت شۆڕشە‬ ‫گشتیەکەت بیربچێتەوەو بارودۆخەکە‬ ‫ئەوەندە ببینیت کە دژی خۆت بوەو‬ ‫خۆیشت ئ��ەوەی هەیە بەدەستت‬ ‫ه��ێ��ن��اوە‪ ،‬ئیتر ل��ێ��رەوە ش��ۆڕش‌و‬ ‫بەگژاچونەوەو گشتیەکە نامێنێت‌و‬ ‫دەبێت بەو تێزەی کێ دەتوانێت‬ ‫بەشی خۆی بەرێت‌و لەوبەریەوە دنیا‬ ‫وێران بێت مەشغەڵەی ئەو نەبێت‪.‬‬ ‫ئ���ەگ���ەر ن��م��وون��ەی ش��ۆڕش��ی‬ ‫سپارتاکۆس بێنینەوە‪ ،‬پێش ئەو‬ ‫کۆیلە زۆر بوو‪ ،‬هەوڵی دەدا خۆی‬ ‫وەک تاک ڕزگار بکات‪ ،‬یان تێدەکۆشا‬ ‫واوەتر بڕوات‪ ،‬هەم خۆی ڕزگار بکات‬ ‫هەم ببێتە خ��اوەن کۆیلەو پێشتر‬ ‫چی ب��ەو ک��راوە هەمان ئەقڵیەت‬ ‫دوبارە بکاتەوە بەسەر کۆیلەکاندا‬ ‫کە ئەمڕۆ وەک دوێنێی خۆی وان‪،‬‬ ‫بەاڵم سپارتاکۆس وای نەکرد‪ ،‬ئەو‬ ‫شۆڕشێکی بەرپاکرد دژی سیستەمی‬ ‫کۆیلەیەتی‌و ڕەدێکی سەرتاپاگیرو‬ ‫گشتگیری دا بە ڕووی ئەقڵیەتی‬ ‫ئەو سیستەمە نائینسانیەدا‪ ،‬ئەم‬ ‫بیرکردنەوەیە ئەوی کرد بەو ناوە‬ ‫دی��ارەی ناو مێژووی چەوسانەوەی‬ ‫ئینسان بە دەستی ئینسان‪.‬‬ ‫ڕازی بوون بەو مامەڵەیەی خاوەن‬ ‫کۆیلە‪ ،‬س���ەرۆک خ��ێ��زان‪.،‬س��ەرۆک‬ ‫دەوڵەت‪ ،‬ئایدیاکان‪ ،‬فەرهەنگەکان‪،‬‬ ‫بەرامبەر ئینسان دەی��ک��ەن‪ ،‬ئەم‬

‫‪38‬‬

‫‪No: 4‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫بوونە دادەماڵێ لەماناو پیرۆزیەکانی‬ ‫ئینسان‪ ،‬ئیتر تۆ هێندەی کرمێک‬ ‫حورمەتت نامێنێت‌و هەموو چرکە‬ ‫ساتێک لەژیان‪ ،‬ئازاری ژانی منداڵ‬ ‫بوونێک یان مەرگێک لەخۆ دەگرێت‪،‬‬ ‫بۆیە لێرەدا تەنها یەک حیکمەت‬ ‫دەمێنێتەوە ئەویش یاغی بوونە‬ ‫لەهەموو ئەوانە‪ ،‬بەاڵم با بیرمان‬ ‫نەچێت‪ ،‬ی��اغ��ی ب��وون��ی تاکەکان‬ ‫دەب��ێ��ت ی��ەک گ��رت��وان��ە ب��ێ�ت‌و بە‬ ‫گژاچونەوەیەکی گشتیانە بێت‪.‬‬ ‫«م��ن ه���ەم»‪..‬و ب��ۆ ئ��ەم بوونە‬ ‫ئینسان دەبێت ئامادە بێت گیان‌و‬ ‫ژی��ان��ی دابنێت ب��ۆ سەلماندنی‪،‬‬ ‫دی��س��ان تەنها «م��ن ه��ەم» وەک‬ ‫تاک ناتوانێت چارەسەرێکی حەتمی‬ ‫بێت بەڵکو سەلماندنی» منەکان‬ ‫ه��ەن و دەب��ێ��ت ببن» دەتوانێت‬ ‫ماناکانی ژی��ان‌و ئینسان فراوانتر‬ ‫بکات‌و جوانی‌و ئازادیان پێببەخشێت‪،‬‬ ‫ج��گ��ەل��ەوەش تێکۆشانی ت��اک بۆ‬ ‫بەدەستهێنانی خەونەکانی تاک‪،‬هیچ‬ ‫نییە جگە لە دووڕووی‌و بوونێکی‬ ‫ساختە‪ ،‬چونکە زۆرج���اران بەقسە‬ ‫خەڵک هەڵدەخرێنێت‌و درۆ دەکەیت‬ ‫ل��ەگ��ەڵ��ی��ان‌و ب��ەک��اری��ان دەهێنی‬ ‫ب��ۆ قازانجەکانی خ��ۆت‪ ،‬وەختێک‬ ‫بەدەستت هێنا دەبیتە ئەو جانەوەرە‬ ‫ه���ەزار ڕوەی ک��ە دەت��ک��ات��ەوە بەو‬ ‫ئەقڵەی خۆت پێشتر دژی جەنگاوی‌و‬ ‫خەڵکت بۆ هەڵخڕاندوە‪ ،‬واتە تەنها‬ ‫ب��ۆ چ��ون��ە جێگای چ��ەوس��ێ��ن��ەران‪،‬‬ ‫نەک بۆ داگرتنە خوارەوەی ئەوان‌و‬ ‫دامەزراندنی کۆمەڵگایەک کە ئەگەر‬ ‫جوانی هەیە بۆ هەموومان‪ ،‬ئەگەر‬ ‫نیە با هەموومان جوانی بکەین‪.‬‬ ‫ئ���ەو ن��اون��ی��ش��ان��ەی س����ەرەوە»‬ ‫من ب��اوەڕم بە هیچ ژنێک نییە»‬ ‫بەرهەمی تێکۆشان‌و خوێندنەوەو‬ ‫هەڵسوڕان‌و ج��ۆری بیرکردنەوەی‬ ‫کەڵەکە بوومە لەسەر ژن��ی کورد‬ ‫لەباشوری کوردستان‪ ،‬واتە جۆرێک‬

‫لەبیرکردنەوەی ئیحساسی نییە‬ ‫وەک ب��ای ه��ۆن��راوەی��ەک ک��ە دێت‬ ‫ی��ان ئیلهامێک ب��ۆ شاعیرێک‌و‬ ‫بینوسێتەوە‪ ،‬بەڵکو مێژوویەک‬ ‫بینین‌و خوێندنەوەی هەنگاوەکانی‬ ‫ژنە گەیاندمیە ئەو ب��اوەڕەی ئاوا‬ ‫سەیری ئەو ژنانە بکەم‪ ،‬کەلە دوای‬ ‫ڕاپەڕینەوە هاتنە ناو دنیای ئەدەبی‌و‬ ‫ه��ون��ەری‌و سیاسی‌و هەڵسورانی‬ ‫مەیدانی ئێمەوە‪.‬‬ ‫وایدابنێ منداڵێک لەئان‌و ساتی‬ ‫مەرگدایە لەبرسا‪ ،‬ئەگەر کتێبێکی‬ ‫هەزاران الپەڕەیی بدەیتێ‌و هەمووی‬ ‫باسی نان بکات‪ ،‬ناتوانێت ئەو تێر‬ ‫بکات‌و لەمەرگ ڕزگاری بکات‪ ،‬ئەگەر‬ ‫کچێک لەهەر گۆشەیەکی نیشتیمان‪،‬‬ ‫بیەوێت خۆشەویستی بکات‌و لەگەڵ‬ ‫کوڕێک بژی‪ ،‬لەبەر ئەو خۆشەویستییە‬ ‫بیکوژن‪ ،‬ئەگەر هەموو میدیاکان‌و‬ ‫کتێبەکانی دنیا باسی نەمانی ژن‬ ‫کوژی بکەن بۆ ئەو قیمەتی نییە‪،‬‬ ‫ئ��ەم��ەم بۆیە باسکرد زۆرج���اران‬ ‫هاوڕیانێکی دڵسۆزو لەمێژینەم پێم‬ ‫دەڵێن‪ ،‬تۆ بڕۆ خەریکی شیعرەکانتبە‪،‬‬ ‫چیت داوە بەسەر ئەم ئاژاوەی ماڵی‬ ‫س��ی��اس��ەت��ەوە ک��ە جگەلە زەل��ک��او‬ ‫هیچی تر نییەو تەنها ناشیرینت‬ ‫دەکات‪ ،‬تۆ وەختێک دەتوانی جوان‬ ‫بیت‪ ،‬وەختێک دەت��وان��ی خاوەنی‬ ‫دەیان قەسیدەوهۆنراوە بیت‪ ،‬ئەم‬ ‫ئاژاوەیە چییەو بۆ کوێت دەبات؟‬ ‫سەردەمی بەعس تێدەکۆشای تاکورد‬ ‫حوکمڕانی خۆی بکات‪ ،‬ئەی ئەوەنییە‬ ‫ک���ورد حوکمڕانی خ��ۆی دەک���ات؟‬ ‫ئەمیش بگۆرێ هەمان بیرکردنەوە‬ ‫دێت لەبەرگێکی تردا‪.‬‬ ‫ب��ەاڵم پێچەوانەی ئ��ەم دۆستە‬ ‫ئەزیزانە‪ ،‬ئەو کەسەی لە ژورێکا‬ ‫دەخ��وات��ەوەو سەری گەرم دەکات‌و‬ ‫دەی��ان ڕۆم���ان‪ ،‬چ��ی��رۆک‪ ،‬هۆنراوە‬ ‫دەنوسێت‪ ،‬با پڕپڕیش بێت لەجوانی‪،‬‬ ‫لەباسکردنی دەردەکانی کۆمەڵگا‪،‬‬

‫ل��ەئ��ازارەک��ان��ی ئینسان‪ ،‬ناکاتە‬ ‫ئ��ەو ک��ەس��ەی ک��ەل��ەس��ەر شەقام‬ ‫ه���اوار دەک���ات دژی ناعەدالەتی‌و‬ ‫گیان‌و ژیانی دادەنێت‪ ،‬لەسەرەوە‬ ‫دوو نموونەم هێناوەتەوە لەسەر‬ ‫«برسێتی منداڵێک‌و کوشتنی کچێک‬ ‫لەسەر خۆشەویستی»‪.‬‬ ‫ئەوەی کە بۆچی ب��اوەڕم بەهیچ‬ ‫ژنێک نییە‪ ،‬قەستم هەموو ئەو ژنانەیە‬ ‫کە گوایە تێکۆشەری مەیدانی ژنانن‪،‬‬ ‫گوایە خەمی چەوسانەوەو زوڵمی‬ ‫بێئامانیان لەسەر گیان‌و ژیانی‬ ‫ژنان لەکۆڵ ناوە‪ ،‬ئەوە بیست‌و سێ‬ ‫ساڵ تێدەپەڕێت‪ ،‬ژنان لەکوردستان‬ ‫دەس��ت��اڕی ئەقڵیەتی پیاو س��االری‬ ‫دەیان هاڕێت‪ ،‬ئەم هەڵسوڕاوانەیش‬ ‫ت��ەن��ه��ا خ��ەری��ک��ی ق��س��ەی ب��ری�ق‌و‬ ‫باقن‌و شوێن قازانجەکانی خۆیان‬ ‫ک��ەوت��وون‪ ،‬ئەکسەریەتیان تەنها‬ ‫خەمی خۆیان هەیەو مشەخۆری‬ ‫دەکەن‌و بازرگانی بە قوربانیەکانی‬

‫چەندین س��اڵ خ��ەب��ات گ��وای��ە بۆ‬ ‫یەکسانییە‪ ،‬بەاڵم خۆی شوی کرد‬ ‫بە پیاوی ژن��دارو وەختێک وتیان‬ ‫ئەمە نابێت‪ ،‬لەوەالمدا بە پاساوێکی‬ ‫نەشیاو وتی ئەوە تەدەخولی ژیانی‬ ‫شەخسیمە‪ ،‬بەناو فێمێنیستەکان‬ ‫چونکە نەخوێنەوارو هەژاری فکری‬ ‫ب��وون‪ ،‬تەنها لەدەستی چەندەم‬ ‫فکرەی فێمێنیستیان وەرگرتبو‪،‬‬ ‫لەدوایدا وەک کەژاڵ ئەحمەد شوی‬ ‫کرد بە پیاوێک لەتەمەنی باوکیداو‬ ‫بەسەر دوو ژنیشدا‪ ،‬نەسرین بەرواری‬ ‫ش��وی ک��رد ب��ەغ��ازی ی���اوەر بەسەر‬ ‫دو ژن��دا‪ ،‬زۆرب��ەی ژنانی هەڵسوڕاو‬ ‫پەیوەندیەکی ناقانونیان لەگەڵ‬ ‫مەسئولەکانی یەکێتی‌و پارتی‬ ‫هەیە‪ ،‬ماڵی خانزاد لەهەولێر بوو‬ ‫بوو بە کانگای لەشفرۆشی لەالیەن‬ ‫ب��ەڕێ��وەب��ەرەک��ەی��ەوە ب��ەو ژنانەی‬ ‫کە داڵ��دەدراب��وون گوایە گیانیان‬ ‫دەپارێزن‪.‬‬

‫بەمێژویدا دەچمەوە هەوڵی زۆری‬ ‫داوە الی یەکێتی‌و پارتی داواکاریە‬ ‫شەخسیەکانی خۆیان بەدەست بێنن‪،‬‬ ‫کەبەدەستیان نەهێناوە شێتگیر‬ ‫ب���وون‌و ه��ەم��وو شتێک دەک��وت��ن‪،‬‬ ‫ل��ێ��رەوە دی��ارە دەردەک��ان��ی چییە‪،‬‬ ‫هەیشە هەموو مەڵبەندو تیڤی‌و‬ ‫بارەگای ه��ەردوو یەکێتی‌و پارتی‬ ‫گەڕاوەو تاخواردویەتی خواردویەتی‪،‬‬ ‫وەختێک لێیان گرتۆتەوە لەکلکەوە‬ ‫خۆی کردوە بەناو گۆڕاندا‪ ،‬یان بەناو‬ ‫پارتیدا یان ماوەتەوەو‬ ‫توڕەیەو نازانێت‬ ‫چۆن چارەسەری‬

‫وایدابنێ منداڵێک لەئان‌و ساتی مەرگدایە لەبرسا‪،‬‬ ‫ئەگەر کتێبێکی هەزاران الپەڕەیی بدەیتێ‌و هەمووی باسی‬ ‫نان بکات‪ ،‬ناتوانێت ئەو تێر بکات‌و لەمەرگ ڕزگاری بکات‬ ‫ژن��ەوە دەک���ەن‌و پ��ارەی��ان پێپەیدا‬ ‫دەکەن‪ ،‬ژیانێکی خۆش‌و ئاغایانە بۆ‬ ‫خۆیان دادەمەزرێنن‪ ،‬تاسەر سفرەی‬ ‫پیاوە مەسئولەکان دەڕۆن‌و بەشی‬ ‫خۆیان دەچ���ڕن‪ ،‬ئ��ەوان ب��ەک��ردارو‬ ‫مێژوو کرد بۆ البردنی چەوسانەوە‬ ‫لەسەر ژنان خەبات ناکەن‌و تەواوی‬ ‫ه��اوارەک��ان��ی��ان‪،‬‬ ‫نوسینەکانیان‪،‬‬ ‫بۆ شەخسی خۆیانەو ل��ەم ڕوەوە‬ ‫سەدان نموونەمان لەبەردەستایە‪،‬‬ ‫باشم بیرە شیرین ئامێدی کە‬ ‫لێیان پرسی چیت بۆ ژنان کردوە‬ ‫کە سەرۆکی ژنانی پارتی بوویت!‪،‬‬ ‫وتی س��ەدان ژنم ک��ردوە بە پارتی‪،‬‬ ‫واتە ئەوەندەی تر ژیانی ژنم وێران‬ ‫کردوە‪ ،‬ژنی هەڵسوڕاوم بینی دوای‬

‫هەندێ ل��ەو ژنانە بۆ یەکێتی‬ ‫دەگریان‪ ،‬پاشان بۆ گۆڕان‌و ئێستاش‬ ‫بۆ پ��ارت��ی‪ ،‬بە ڕۆژا دێنە ب��ەردەم‬ ‫م��ای��ک��رۆف��ۆن‌و دوای���ش دەع��وەت��ی‬ ‫ی��ەک��ێ��ک ی���ان دوان ل��ەس��ەران��ی‬ ‫حیزبێکی دەسەالتن‪ ،‬لە ئوتێلە پێنج‬ ‫ئەستێرەییەکاندا یان لەباخەکانی‬ ‫ئەواندا لنگ لەسەر لنگ دادەنیشن‪،‬‬ ‫ئ��ی�ش‌و ک��اری��ان ب��ەت��اڵ��ک��ردن��ەوەی‬ ‫خواستەکانی خ��ۆی��ان‌و وەرگرتنی‬ ‫پارەو پۆستە‪ ،‬وەختێکیش دەستیان‬ ‫ب��ەم دوو «پ��ارەو»پ��ۆس��ت» دەگ��ات‬ ‫ئیدی قسەکردن لەسەر مەسەلەی ژن‬ ‫ماناکانی لەدەست دەدات‪ ،‬زۆر ژن هەن‬ ‫دەنوسن‪ ،‬لە فەیسبوک‌و ماڵپەرەکان‪،‬‬ ‫دژی دەسەالتن‌و ئاگر دەکەنەوە‪ ،‬کە‬

‫دەردە شەخسیەکانی بکات‪.‬‬ ‫ل��ەدوای راپەڕینەوە بوونی ئەم‬ ‫ه��ەم��وو ب��ەن��او ه��ەڵ��س��وراوی ژن‌و‬ ‫سەنتەرو شەلتەرو کۆمەڵێ ناوی‬ ‫بێمانای ت��ر‪ ،‬ک��ە مێشکیان کون‬ ‫کردووین بەفڕوفیشاڵ‪ ،‬ئاوا بون بۆیە‬ ‫سات بەسات دنیای ژن کارەساتاویتر‬ ‫دەب��ێ �ت‌و وێرانتر دەب��ێ �ت‌و زیاتر‬ ‫دەکوژرێن وێران دەکرێن‪ ،‬ئەمانە‬ ‫خ��ۆی��ان ک��ردۆت��ە حەکەمی ژنانی‬ ‫قوربانی بۆیە ڕۆژ بەڕۆژ ژیانی ژن لەو‬ ‫والت��ەدا خراپتر دەبێت‌و کوردستان‬ ‫بەکردار بۆتە تەنورێک بۆ توانەوەی‬ ‫جەستەی بێگوناهی ژنان‪.‬‬ ‫بەڵێ باوەڕم بە هیچتان نییە‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪39 No:‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬

‫راکردن لە کوردبوون‬ ‫عەدنان عوسمان‬

‫لەم مانگەدا بەشداریم لەچەند کۆنفرانس‌و سیمینارێک‬ ‫ک��رد کە تەوەرەکانیان ل���ەدەوری مافی دیاریکردنی‬ ‫چارەنوس‌و دەوڵەتی کوردی‌و ئایندەی پەیوەندیەکانی‬ ‫هەرێم‌و بەغدا دەخوالیەوە‪ .‬بابەتەکان گرنگ بون‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوەی جێی سەرنجە ئەوەیە هەر کاتێک کێشەو ئاڵۆزیەک‬ ‫لە نێوان بەغداو هەرێم دروست ئەبێت‪ ،‬ئەبینین بازاڕی‬ ‫باس‌و خواسی کارتەکانی فشاری کوردو هەڕەشەکان بە راگەیاندنێکی گەورەو چاوەڕواننەکراو گەرم‬ ‫دەبێت‪.‬‬ ‫سەیرە ویست‌و ئیرادەو داخوازی‌و قوربانی‌و ملمالنێیەکی خوێناوی سەختی دەیان ساڵەی میللەتێک‬ ‫کورت بکرێتەوە بۆ جۆرێک لە توڕە بون‌و ئینفیعال بەرامبەر هەڵوێستە سلبیەکانی ناوەند‪ .‬مافی‬ ‫دیاری کردنی چارەنوس کە مافێکی ئاسایی خەڵکی کوردستانەو تا ئێستاش پیادەی نەکردوەو بە‬ ‫کاری نەهێناوە‪ ،‬بهێنرێتە خوارەوە تا ئاستی کارتی فشارو هەڕەشەیەک لە ئاکامی هەلس‌و کەوتە‬ ‫نەخوازراوەکانی مالکی‌و شەهرستانی‌و ئەوانی تردا‪.‬‬ ‫ئەم شێوازی مامەڵەیە لەگەڵ ئەم پرسە گرنگ‌و چارەنسسازەماندا بە تەنها پەیوەست نیە بەم‬ ‫ساتەوەختەو تەماعی مانەوەمان لە عێراقی بە ناو فیدرالدا‪ ،‬بەڵکو بەشێکە لە نەریتێکی دورو‬ ‫درێژی خەباتی کوردایەتی کە هەمیشە خۆ دورخستنەوە بووە لە داواکاری‌و ویستە ئەسڵیەکان‌و‬ ‫خۆ نوساندن بوە بە داواکاری کاتی‌و الوەکیەوە‪ .‬هەر لە کاتی شکستی جواڵنەوەی ناسیۆنالیستی‬ ‫کوردیەوە لە سیەکانی سەدەی بیست‌و بچوک بوون‌و کەرت بوونی ئەو جواڵنەوەیەو خزانی بەشێک‬ ‫لە رابەرانی بۆ نێو دەزگاکانی حکومەتە داگیرکەرەکان‌و وەرگرتنی پۆستی گرنگ‪ ،‬ئیتر داخوازیەکانی‬ ‫جواڵنەوە چەکدارەکانی گەلەکەمان‪ ،‬سەرباری سەختی جەنگ‌و زۆری قوربانیەکان‪ ،‬لە چوارچێوەی‬ ‫کۆمەڵێک داخوازیدا ئەخوالیەوە کە دورە لە بنەماکانی مافی بەدەوڵەت بوون‌و رزگاری نیشتمانی‪.‬‬ ‫ئیتر قۆناغێکمان لە داواکاری‪ :‬المەرکەزی‪ ،‬ئۆتۆنۆمی‪ ،‬ئۆتۆنۆمی راستەقینە‪ ،‬و فیدرالیزم بەرێ کردو‬ ‫لە ئێستادا چاوەڕوانی نادیارێکین کە نازانین خەسڵەت‌و شێوەکەی چۆنە!‬ ‫لەم هەمو پرۆسەیەدا هێشتا کورد توانای دەربڕینێکی راستەقینەو راستگۆیانەی نەبووە بۆ‬ ‫داخوازیە بنەرەتیەکانی خۆی‪.‬‬ ‫دوای زیاد لە دە ساڵ لە بەشداریکردن‌و شەراکەت لە بەغدادا‪ ،‬چ کوردو چ الیەنەکانی تری عێراق‪،‬‬ ‫شکستیان هێنا لە گۆڕینی ئەم واڵتە بۆ واڵتێکی فیدراڵ‪ .‬نەتوانرا ئەنجومەنی فیدراڵی دروست‬ ‫بکرێت‌و نە رێگەش درا هیچ هەرێمێکی تر لەعێراقدا پێك بهێنرێت‪ .‬ئاستی پەیوەندیەکانی هەرێم‌و‬ ‫بەغداش بەردەوام لە ئاڵۆز بون‌و بێمتمانەییدایە‪ ،‬دەستور کاری پێناکرێت‌و تاکالیەنانە حوکمی عێراق‬ ‫دەکرێت‪ .‬بە کورتیەکەی عێراقی نوێ‪ ،‬وەک واڵتێکی ئازادو دیموکرات‌و فیدراڵ‪ ،‬توشی شکستهات‪.‬‬ ‫پێم وابێت ئیتر ئەم قۆناغی تەقییەو نیەتشاردنەوەیە کۆتایی هاتووە‪ .‬هەق وایە کورد بە دەنگی‬ ‫بەرزو راشکاوانە قسەی دڵی خۆی بکات‪ .‬پێویستە الیەنە سیاسیەکانی کوردو بە تایبەتیش پەرلەمان‬ ‫( دوای کارابونی) بڕیاری ئەوە بدەن کەوا کورد چیتر لە توانایدا نیە درێژە بە مانەوەی لە نێو‬ ‫عێراقێکدا بدات کە نە توانای خۆ گۆڕینی هەیەو نە دەشتوانێت تێگەشتنەکانی لەسەر مافە رەواکانی‬ ‫کورد بگۆڕێت‪.‬‬ ‫ئەم ویستەی ئێمە دەبێت بە روونی بە هەمو الیەک بوترێت‪ :‬بە عێراق‌و دراوسێکان‌و ئەمریکاو‬ ‫والتانی پەیوەندیدار‪ .‬هاوکات پێویستە نەخشە رێگایەک دابنرێت بۆ دوا بڕیاری کوردو هەنگاونان‬ ‫بەرەو سەربەخۆبونی یەکجاری‌و دەرباز بوون لە کۆت‌و بەندی عێراقی بوونێکی ئیجباری‪.‬‬

‫‪40‬‬

‫‪No: 4‬‬ ‫‪6.4.2014‬‬