R 62

‫سياسى‪،‬فيكرى‪،‬شيكاريية‬

‫‪2013/5/5‬‬ ‫پەنابردن بۆ حیزبە بچوكەكان لەكاتی‬ ‫قەیران‌و تەنگژەدا‬

‫‪12‬‬

‫حەویجە‪ ،‬تەڵەكەی مالیكی بۆ گرتنی‬ ‫كورد‬

‫‪18‬‬

‫‪62‬‬

‫خاوةني ئيمتياز‬ ‫ماكوان كةريم‬

‫سةرنووسةر‬ ‫دل َير عةبدو َلآل‬ ‫‪07703599519‬‬ ‫بة ِريَوةبةري نووسين‪:‬‬ ‫سةنطةر بيالل‬ ‫‪07702175858‬‬

‫ئاگاداری‬

‫بەهۆی سەرقاڵی بەكاری تایبەتەوە بەڕێز هۆشیار حەمەئەمین دەستی‬ ‫لەكاركێشایەوەو لەجێی ئەو بەڕێز دلێر عەبدوڵاڵ بووە سەرنووسەری‬ ‫گۆڤاری رێگا‪ ،‬هیوای سەركەوتن بۆ هەردوو ناوبراو دەخوازم‪.‬‬ ‫خاوەن ئیمتیاز‬

‫كۆمەڵی ئیسالمی سكااڵكەی‬ ‫لەسەر رێگا كشاندەوە‬

‫بەهەوڵ‌و ماندووبونی بەرێز (دڵشاد كەالری) ئەندامی مەكتەبی سیاسی‬ ‫كۆمەڵی ئیسالمی‌و هاندانی چەند سەركردەیەكی ئەو حزبە بەتایبەت‬ ‫بەرێز (حەسەن بابەكر) ئەو سكااڵیەی حزبی ناوبراو لەسەر گۆڤاری‬ ‫رێگا تۆماریكردبوو‪ ،‬كشێنرایەوەو ئەمیری كۆمەڵیش بەو بۆنەیەوە‬ ‫پێشوازی لە ستافی گۆڤارەكە كرد‪.‬‬ ‫كشاندنەوەی سكااڵكە پاش دانیشتنی دووەمی دادگا هات كە رۆژی‬ ‫‪29‬ی مانگی رابردوو ئەنجامدرا‪ ،‬بۆیە بەناوی ستافی گۆڤاری رێگاوە‬ ‫سوپاسی هەڵوێستی كۆمەڵی ئیسالمی‌و ئەمیرەكەیان دەكەین‌و هیوادارین‬ ‫سەرجەم حزبە سیاسییەكانی تری كوردستان چاو لەكۆمەڵی ئیسالمی‬ ‫بكەن‌و بواری ئازادی رۆژنامەگەری فراوانتر بكەن‪.‬‬ ‫ستافی گۆڤاری رێگا‬

‫بة ِريَوةبةري كارط َي ِريي‬ ‫كاروان رةحمان‬ ‫‪07702461727‬‬ ‫راويَذكاري ياسايي‪:‬‬ ‫بةختيار عةلي عةبدولآلَ‬ ‫ديزاين‪ :‬توانا ئةحمةد‬ ‫‪www.regamedia.com‬‬ ‫‪info@regamedia.com‬‬ ‫ئؤفيسي نةرويج‬ ‫‪004747364535‬‬ ‫ناونيشان‬ ‫نووسينطةىسةرةكى‪:‬سل َيمانى‪-‬‬ ‫َ‬ ‫رةشةمؤل‪-‬نهؤمىدووةم‬ ‫تةالرى‬ ‫ئؤفيسى(‪)248‬‬‫ضاث‬ ‫ضاثخانةي كوردستان‬ ‫كؤمثانياي ن َيوةند بؤ ضاث و بآلوكردنةوة‬ ‫‪07701517533‬‬ ‫نرخ‬ ‫تيراذ‬ ‫‪07504612568‬‬ ‫(‪)1500‬‬ ‫(‪)6000‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫‪1‬‬

‫من‌و سەردەشت عوسمان‬ ‫دلێر عەبدوڵاڵ‬ ‫سەرنوسەر‬ ‫هەرچەند پێمخۆش نییە ووشەی من بەكاربهێنم‪،‬‬ ‫بەاڵم جگەلەوەی ناچاربووم ویستیشم شانازییەك‬ ‫بەخۆم ب��دەم‪ ،‬چونكە ل��ەو ب���ەروارەی سەردەشت‬ ‫عوسمانی رۆژنامەنووس رفێنرا‪ ،‬ن��اوی من وەك‬ ‫سەرنوسەر لەم گۆڤارەدا دەنوسرێت‪ ،‬كە ئەگەر رۆحی‬ ‫پاكی سەردەشت ویستی لەسەری هەبێت لەو خاڵەوە‬ ‫دەستپێدەكەم كە ئەو داوای كرد بۆی دابنێین بۆ ئەوەی‬ ‫ببێتە سەردێڕێكی نوێ‌و سەرلەنوێ دەستپێبكەینەوە‪.‬‬ ‫بە ئیجازەی سەردەشت دەمەوێت منیش لێرەوە دەستپێبكەم‪ ،‬رێك لەو كاتەی‬ ‫كە ئەو لەشاری سەرۆكەوە رفێنراو بێ رەحمانە تیرۆركراو لەناو خاكی عارەبان‬ ‫فڕێدرا‪ ،‬تا هیچ نەبێت رۆحی ئەو شادبكەم‌و دیسانەوە ئەو ئاسا بكێشمەوە بەسەری‬ ‫دەسەاڵتدا‪ ،‬دەسەاڵتێك كە بەرواڵەت دیموكراسی نیشان ئ��ەدات‌و بۆ مانەوی‬ ‫بەردەوامیش هەمیشە رەنگرێژی سیستمەكە ئەكات‪ ،‬بەاڵم لەراستیدا خراپترین‌و‬ ‫پیسترین ڤایرۆسە بۆ كۆمەڵگا‪ ،‬كۆمەڵگایەك بیەوێت بە ئ��ازادی بژێت‌و پاش‬ ‫دەسەاڵتێكی دیكتاتۆرانەی بەعس هەوایەكی ئازادی هەڵمژێت‪ ،‬كە هەڵینەمژی‪.‬‬ ‫ئەگەر سەردەشت رێمبدات لەبری ئەو قسە بكەم‪ ،‬دەمەوێت ئەوە بەدەسەاڵتی‬ ‫كوردی بڵێم كە ئەو شتانەی سەردەشت ویستی بیڵێت‌و ئێوە بوارتان نەدا تەواوی‬ ‫بكات‪ ،‬دەیڵێین‪ ،‬ئەوەی سەردەشت نیازی هەبوو بیگەیەنێت‌و بەفیشەك وەستانتان‪،‬‬ ‫دەیانی وەك من ئااڵی نیازەكانی ئەوی هەڵكردووەو دەیەوێت لەناوجەرگەی شارە‬ ‫بەسەربازگە كراوەكەدا بیشەكێنێتەوە‪.‬‬ ‫بێ ئەدەبی نەبێت لەئاست رۆحە پاكەكەی سەردەشت‪ ،‬دەمەوێت من ببمە ئەو‪،‬‬ ‫دەمەوێت ئەو ترسەی ئەو هەیبوو بیڕەوێنمەوە‪ ،‬ترس لە مردن نا‪ ،‬ترس لە‬ ‫بەردەوامی ئەو دەسەاڵتەی كە مەترسییە بۆ نەوەكانی ئێستاو داهاتوو‪ ،‬ترس لە‬ ‫بوونی ئەو ترسنۆكانەی كە ترسیان لەبوونی نەترسەكان هەیەو بەفیشەك وەاڵمی‬ ‫قەڵەم ئەدەنەوە‪.‬‬ ‫گەر سەردەشت قبوڵم بكات‪ ،‬دەمەوێت ببمە نوێنەری ئەو‪ ،‬تا ئەو كاتەی واڵت‬ ‫دەكەینەوە ماڵی ئاسودەیی نەوەكان‪ ،‬وەك ئەو بنوسم‪ ،‬وەك ئەو بدوێم‪ ،‬هەروەك‬ ‫ئەویش باكم بەمردنی خۆم نەبێت وەكچۆن دەسەاڵتیش باكی بە مردنی نەوەكانی‬ ‫نییە‪.‬‬ ‫دڵنیام سەردەشت ئاگای لێمە‪ ،‬ئەو باش تێدەگات من چی دەڵێم‌و دەمەوێت‬ ‫چی بكەم‪ ،‬خۆزگە منیش دەمزانی ئەو رازییە من ببمە نوێنەری ئەو تا پەیامەكەی‬ ‫بگەیەنم‪ ،‬بریا ئاگام لێدەبوو كە سەردەشت چی دەكات لەو كاتەی من بریارمداوە‬ ‫گۆڤارەكەم بكەمە دەستپێكی ئەو خاڵەی كە ئەو نیازی هەبوو دایبنێین بۆ ئەوەی‬ ‫سەرلەنوێ لەبری ئەو دەستپێبكەینەوە‪ ،‬خۆزگا ئاگام لێیدەبوو‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫راوێژكارێكی‬ ‫مالیكی رەخنەی‬ ‫توند لەبارزانی‬ ‫دەگرێت‬ ‫بارزانی‬ ‫بەمەترسیەكی‬ ‫گەورە بۆ‬ ‫ئاسایشی عێراق‬ ‫لەقەڵەم ئەدات‬ ‫کوردەکان رەتی‬ ‫دەکەنەوە لەگەڵ‬ ‫ئومەتی عەرەبی‬ ‫جیاببنەوە‬

‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫‪3‬‬

‫ڕاوێژكارێك��ی مالیك��ی‪ :‬گەل��ی ك��ورد‬ ‫لەدیدارێكی تایبەتدا بۆ گۆڤاری ڕێگا‪ ،‬عەلی موسەوی ڕاوێژكاری ڕاگەیاندنی نوری مالیكی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیرانی‬ ‫عێراق لەبارەی كێشەو ناكۆكییەكانی نێوان هەرێم‌و بەغدا ڕوونكردنەوەیداو هەڵوێستی حكومەتی عێراقی‌و مالیكی‬ ‫لەوبارەوە دەخاتەڕوو‪.‬‬ ‫ناوبراو لەو دیدارەدا باس لەهۆكاری كێشەكان دەكات‌و دوپاتیدەكاتەوە كە كێشەكان سیاسین‌و شەخسی نین‪.‬‬ ‫ئەوەش دەخاتەڕوو كە بارزانی توانای ڕاگەیاندنی دەوڵەتی كوردی نییە چونكە گەلی كورد پشتگیری ناكات‌و لەگەڵیدا‬ ‫نییە‪.‬‬ ‫هەروەها ڕەخنە لەسیاسەتەكانی سەرۆكی هەرێم دەگرێت‌و بە مەترسییەكی گەورە بۆ ئاسایش‌و ئابووری عێراق لەقەڵەمدا‪.‬‬ ‫دیداری‪ :‬عەلی حەمزە‬ ‫بەغداد‬ ‫ڕێگا‪ :‬كەی كێشەكانی نێوان‬ ‫هەرێم‌و بەغدا چارەسەردەكرێت؟‬ ‫عەلی م��وس��ەوی‪ :‬كێشەكان‬ ‫ل����ەگ����ەڵ ه����ەرێ����م ك��ات��ێ��ك‬ ‫چ��ارەس��ەردەك��رێ��ت كە هەرێم‬ ‫هاوكاری حكومەتی ناوەندی‬ ‫ب��ك��ات‪ ،‬ل��ەب��ەرئ��ەوەی هەرێم‬ ‫ت���ا ئ��ێ��س��ت��ا ب��ەڵ��گ��ەی��ەك��ی‬

‫َكيشةكان كةسين يان سياسين؟‬

‫‪4‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫پ���ێ���ش���ك���ەش���ن���ەك���ردووە كە‬ ‫بیسەلمێنێت لەگەڵ حكومەتی‬ ‫ناوەندیدا گونجاوە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫بەتاكە پرۆژەیەكیش بێت بۆ‬ ‫بەهێزكردنی دەوڵەتی عێراقی‬ ‫بەگشتی‪.‬‬ ‫دەرەوەی‬ ‫س���ی���اس���ەت���ی‬ ‫هەرێم ن��ەك تەنها جیاوازە‬ ‫ل���ە س��ی��اس��ەت��ی ح��ك��وم��ەت��ی‬ ‫ناوەندی‪ ،‬بەڵكو لەزۆركاتدا‬ ‫پێچەوانەیە‪ ،‬ئەمەش هەرێم‬ ‫دەگ��ەی��ەن��ێ��ت ب����ەوەی وەك‬

‫دەوڵەت ڕەفتاربكات‪ ،‬بۆ نمونە‬ ‫ئەو گونجاوی‌و هاوكارییەی‬ ‫لەنێوان هەرێمی كوردستان‌و‬ ‫توركیادا هەیە لەسەر حسابی‬ ‫الوازی ڕۆڵی بەغدادو دەوڵەتی‬ ‫ئیتیحادییە‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬ئایا كێشەی نێوان‬ ‫ه��ەرێ �م‌و بەغدا پێویستی بە‬ ‫نێوەندگیری هەیە؟‬ ‫عەلی م��وس��ەوی‪ :‬نەخێر‪،‬‬ ‫پێویستی ب��ە نێوەندگیری‬ ‫نییە ب��ەڵ��ك��و پێویستی بە‬ ‫پابەندی ك��وردە بە ڕێكەوتنە‬ ‫گ��ەڕان��ەوەی‬ ‫سیاسییەكان‌و‬ ‫دەستوور‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬ب��ەڕای ئێوە كێشەی‬ ‫نێوان هەرێم‌و بەغدا سیاسییە‬ ‫یان كەسێتی؟‬ ‫عەلی م��وس��ەوی‪ :‬نەخێر‪،‬‬ ‫كێشەكان سیاسین‌و ناكۆكییە‬ ‫لەسەر هەندێك یاسا بەتایبەت‬ ‫ئەوانەی بەرژەوەندی بااڵیان‬ ‫هەیە بۆ واڵت‪ ،‬دیارترینیشیان‬ ‫ئ��ەو كێشەو ناكۆكیانەن كە‬ ‫درێ��ژەی��ان كێشاوە ئەویش‬ ‫كێشەی نەوت‌و گاز‪ ،‬هەڵكەندنی‬ ‫بیرە نەوتییە نوێكان لەسەر‬ ‫خ��اك��ی ه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان‬ ‫لەالیەن كۆمپانیاكان‪ ،‬هەروەها‬ ‫ب��ۆن��دو گرێبەستی ك��ارك��ردن‬ ‫لەگەڵ حكومەتی هەرێم بێ‬

‫د لەگ��ەڵ بارزانی��دا نیی��ە‬ ‫ئ��اگ��اداری ن��اوەن��د‪ ،‬ئەمەش‬ ‫لەالیەن حكومەتی ناوەندییەوە‬ ‫ڕەتكراوەتەوەو بە پێچەوانەی‬ ‫دەس��ت��وورو ی��اس��ای عێراقی‬ ‫دادەنرێت‪.‬‬ ‫كێشەیەكی تر كە لەنێوان‬ ‫ه��ەردووالدا هەیە پڕچەكردنی‬ ‫س��وپ��ای عێراقییە ب��ە چەكی‬ ‫نوێ‪ ،‬هەروەها كڕینی فرۆكەو‬ ‫زرێ���پ���ۆش���ی س����ەرب����ازی لە‬ ‫ڕووسیاو كۆماری چیك‪ ،‬كە‬ ‫ئەمەش مەبەستی پاراستنی‬ ‫سنوورەكان‌و پارێزگاریكردنی‬ ‫واڵت��ە ن��ەك لێدانی هەرێم‌و‬ ‫هێرشكردن بۆیان‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬دەڵێن بارزانی لە پرسە‬ ‫نیشتمانییەكاندا خەمساردە‪،‬‬ ‫بەاڵم بۆ پرسی بودجەو نەوت‌و‬ ‫سامان توندوتیژو گوێنەگرە؟‬ ‫عەلی م��وس��ەوی‪ :‬سەرۆكی‬ ‫ه����ەرێ����م����ی ك����وردس����ت����ان‬ ‫ڕووب��ەرووی یاسای ژێرخانی‬ ‫ئ���اب���ووری ب����ووەوە ب��ەه��ۆی‬ ‫ئ��ارەزوو نەبوونی بە بوونی‬ ‫ئابوورییەكی بەهێز لەعێراق‪،‬‬ ‫پێموایە بارزانی مەترسییەكی‬ ‫ڕاستەقینەیە بۆسەر ئابوری‌و‬ ‫ئاسایشی عێراق‪ ،‬ئ��ەو وەك‬

‫نەتەوەپەرستێك مامەڵەدەكات‬ ‫لەسەر حسابی نیشتمانەكەی‪،‬‬ ‫ئەیەوێت ڕۆڵی سیاسی هەولێر‬ ‫بەهێزبكات ل��ەس��ەر حسابی‬ ‫بەغدا‪ ،‬ه��ەروەه��ا پێشمەرگە‬ ‫ببێتە جێگرەوەی سوپای عێراق‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬بارزانی درووستبوونی‬ ‫ئەم قەیرانەی كە ئێستا عێراق‬ ‫تێیكەوتووە دەخاتە ئەستۆی‬ ‫مالیكی‌و ب���ەوە تۆمەتباری‬ ‫دەكات كە تاكڕەوانە دەسەاڵت‬ ‫بەرێوەدەبات؟‬ ‫ع���ەل���ی م����وس����ەوی‪ :‬ئ��ەو‬ ‫لێدوانە بەردەوامانەی بارزانی‬ ‫لەبارەی تاكڕەوی دەسەاڵتی‬ ‫مالیكی مانایەكی ناڕۆشنی‬ ‫هەیە‪ ،‬ئەو قسانە ڕەتكراوەیە‬ ‫لەالیەن گەلەوە‪ ،‬جگەلەوەش‬ ‫هیچ یەكێك لەگەلی عێراقی‬ ‫قبوڵی ناكات‪ ،‬لەگەڵ ئەوەشدا‬ ‫زۆرێك لەسەركردە كوردەكان‬ ‫بەحكومەتەوە‬ ‫پەیوەندییان‬ ‫كردوەو ڕایانگەیاندووە كە ئەو‬ ‫بۆچوونە ڕاس��ت نییە چونكە‬ ‫كۆمەڵە الیەنێك سودمەندن‬ ‫لێی‪ ،‬نیەتێكی باشیان نییە بۆ‬ ‫گەلی عێراقی یان گەلی كورد‪.‬‬ ‫رێگا‪ :‬ئایا بارزانی توانای‬

‫سیاسەتی دەرەوی هەرێم‬ ‫لەزۆر کاتدا پێچەوانەیە ئەمەش‬ ‫هەرێم دەگەیەنێت بەوەی وەک‬ ‫دەوڵەت رەفتار بکات‬

‫عةلي موسةوي‬

‫ئەوەی هەیە دەوڵەتی كوردی‬ ‫ڕابگەیەنێت؟‬ ‫ع��ەل��ی م���وس���ەوی‪ :‬ب��ەرێ��ز‬ ‫مەسعود ب��ارزان��ی دەی��ەوێ��ت‬ ‫س��ەرب��ەخ��ۆی��ی ڕابگەیەنێت‌و‬ ‫ل���ەب���ن���ەڕەت���ەوە ل��ەع��ێ��راق‬ ‫جیابێتەوە ئەگەر گونجاوبێت‬ ‫ب��ۆی ی��ان ن��ا‪ ،‬ج��گ��ەل��ەوەش‬ ‫ئ���ەوەی ب��ارزان��ی ه��ەوڵ��ی بۆ‬ ‫ئ���ەدات وەك ه��ەوڵ��دان��ە بۆ‬ ‫شتێكی موستەحیل‪ ،‬من پێموایە‬ ‫ئ��ەگ��ەر ب��ارزان��ی بیتوانیایە‬ ‫دەوڵەتی ك��وردی ڕابگەیەنێت‬ ‫زۆر لەمێژبوو كردبووی‪ ،‬بەاڵم‬ ‫گەلی كوردی لەگەڵ نییەو لێی‬ ‫ڕەتیدەكەنەوە‬ ‫قبوڵناكەن‪،‬‬ ‫ل���ەگ���ەڵ ئ��وم��ەت��ی ع��ەرەب��ی‬ ‫ج��ی��اب��ب��ن��ەوە ك��ە م��اوەی��ەك��ی‬ ‫درێ���ژەپ���ێ���ك���ەوە ب��ەت��ەب��ای��ی‬ ‫دەژی��ن‪ ،‬هەرگیز قبوڵناكرێت‬ ‫ملمالنێكانی ب��ارزان��ی لەگەڵ‬ ‫عێراق بەجیابوونەوە لەو گەلە‬ ‫كۆتاییبێت‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫‪5‬‬

‫هەڵسوڕاوێكی گۆڕان‪:‬‬ ‫ك���ەس گ���وێ ل��ەم��ەال ب��ەخ��ت��ی �‬ ‫مەال بەختیار دەیەوێت لەڕێی پارتییەوە ببێتە كەسی‬ ‫ڕاپۆرتی‪ :‬دلێر عەبدوڵاڵ‬ ‫مەال بەختیار دەیەوێت لەڕێی‬ ‫پەالماری سیاسییانەی پارتییەوە‪،‬‬ ‫ببێتە كەسی یەكەم‌و مەرجەعی ناو‬ ‫یەكێتی‌و لە بۆشایی تاڵەبانیدا‬ ‫پێگەی خۆی بەهێزتربكات‪،‬‬ ‫پارتیش كە بووەتە بنێشتە‬ ‫خۆشەی زاری مەال بەختیار‪،‬‬ ‫ئەو ڕەفتارو هەڵسوكەوتانە بە‬ ‫ئاسایی لێكدەداتەوەو چاودێرێكی‬ ‫سیاسیش پێیوایە كە مەال‬ ‫بەختیار دەیەوێت بە بەردێك دوو‬ ‫نیشانە بپێكێت هەم پێگەی خۆی‬ ‫بەهێزتربكات‪ ،‬هەمیش لەگۆڕان‬ ‫بدات‪ ،‬هەڵسوڕاوێكی گۆڕانیش‬ ‫ڕای وایە كە هەڵوێستی ئێستای‬ ‫مەال بەختیار زیان بەگۆڕان‬ ‫ناگەیەنێت‌و هیچ ڕۆڵێكی نییە‬ ‫لە كەمبوونەوەی پێگەو قەبارەی‬ ‫بزووتنەوەكەیان‪.‬‬ ‫مەال بەختیار‪ ،‬گۆڕاوە!‬ ‫مەال بەختیار سەرۆكی دەستەی‬ ‫كارگێڕی مەكتەبی سیاسی یەكێتی‬ ‫نیش����تمانی كوردس����تان ماوەیەكە‬ ‫جیاواز لەسیاس����ەتی حزبەكەی‌و‬ ‫پێچەوانەی ڕەفتارو هەڵسوكەوتی‬ ‫چەند س����اڵەی ڕاب����ردووی خودی‬ ‫خ����ۆی‪ ،‬كەوتووەت����ە پەالماردانی‬ ‫پارتی‌و خ����راپ هەڵس����ەنگاندنی‬ ‫ڕێكەوتننامەی ستراتیژی‪ ،‬بەڕادەی‬ ‫تێگەیاندن����ی جەماوەری حزبەكەی‬ ‫لەشكستی یەكێتی لەو ڕێكەوتنە‪،‬‬ ‫لەكاتێكدا پارتی هەمیش����ە منەتی‬

‫‪6‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫ئ����ەوە بەس����ەر یەكێتی����دا دەكات‬ ‫زۆرترین س����وود لەڕێكەوتنامەكە‬ ‫بەر یەكێتی كەوتووە‪ ،‬بەو پێیەی‬ ‫باڵێكی گەورە كە گۆڕانە لەیەكێتی‬ ‫جیابووەت����ەوەو هێش����تا پارت����ی‬ ‫هەمان مامەڵەی دۆخی پێشووی بۆ‬ ‫یەكێتی كردووە‪.‬‬ ‫پاڵنەرەكانی مەال بەختیار چین؟‬ ‫ب���ەڕای چاودێرێكی سیاس���ی‪،‬‬ ‫چوار هۆكار پاڵنەرن بۆ جوالندنی‬ ‫مەال بەختیار تا لێدوان‌و قسەكانی‬ ‫ڕوو لەپارتی بێت‪.‬‬ ‫عەلی كەریم چاودێری سیاسی‬ ‫بەگۆڤ���اری ڕێ���گای وت «پێموایە‬ ‫ه���ەردوو پاڵنەرەك���ەو ه���ۆكاری‬ ‫س���ێهەم‌و چوارەمیش هەیە‪ ،‬واتە‬ ‫هەم غیابی تاڵەبانی‪ ،‬هەم هەوڵدان‬ ‫بۆ ب���وون بەكەس���ی مەرجەع بۆ‬ ‫قاعیدەو جەماوەری یەكێتی‪ ،‬هەم‬ ‫ڕاس���تكردنەوەی هەندێ دەربڕین‌و‬ ‫لێدوان���ی پێش���وو دەرب���ارەی‬ ‫پارت���ی‌و بارزان���ی‪ ،‬لەكۆتایی���دا‬ ‫هەم ڕاكێش���انی جەماوەری توڕە‬ ‫لەپارتی لەكوردستان»‪.‬‬ ‫یەكێتیش هانی ئەدات!‬ ‫لەگەڵ ئەو هۆكارانەی باسكران‪،‬‬ ‫بۆچۆنێكی تر هەیە كە باس لەوە‬ ‫دەكات ئەگ���ەر هەی���ە مەكتەب���ی‬ ‫سیاس���ی یەكێتیش پاڵنەر بێت بۆ‬ ‫ئ���ەوەی مەال بەختی���ار بەو جۆرە‬ ‫ڕەفتار ب���كات‪ ،‬ئەمەش لەپێناوی‬ ‫كەمكردن���ەوەی دەنگ���ی گ���ۆڕان‬ ‫لەهەڵب���ژاردن‌و ئاش���تكردنەوەی‬ ‫جەم���اوەرە توڕەك���ەی یەكێتی‪،‬‬

‫ه���ەروەك ئ���ەوەی عەل���ی كەریم‬ ‫دەڵێت «ڕاكێش���انەوەی جەماوەرە‬ ‫توڕەك���ەی یەكێت���ی لەپارت���ی چ‬ ‫ئەوان���ەی لەن���او یەكێتی���ن‌و چ‬ ‫ئەوانەی چوونەتە ناو گۆڕان یان‬ ‫نزیك���ن لێی‪ ،‬چ خەڵكی ئاس���ایی‬ ‫بەگشتی بۆ هەڵبژاردنی داهاتوو‪،‬‬ ‫پاڵنەری سەرەكییە»‪.‬‬ ‫لەبەرامب���ەردا س���ەركردەیەكی‬ ‫یەكێت���ی ئ���ەوە ڕەتدەكات���ەوەو‬ ‫پێیوای���ە ك���ە م���ەال بەختی���ار‬ ‫بۆچوون���ی خۆیەت���ی‌و پەیوەندی‬ ‫بەیەكێتیی���ەوە نیی���ە‪ ،‬ئەوەت���ا‬ ‫شااڵو عەلی عەس���كەری ئەندامی‬ ‫س���ەركردایەتی یەكێتی بەگۆڤاری‬ ‫ڕێ���گای وت «یەكێت���ی بەرپ���رس‬ ‫نییە لە قس���ەكانی مەال بەختیارو‬ ‫ئەوەی دەیڵێت بۆچوونی خۆیەتی‌و‬ ‫خۆشی كەسێكە پێگەی هەیە لەناو‬ ‫یەكێتیدا»‪.‬‬ ‫بۆ قسەی كۆسرەت ڕەسول‬ ‫دەشكێنێت؟‬ ‫م���ەال بەختی���ار ك���ە پێش���تر‬ ‫ئاگاداركرای���ەوەو بەنامەی فەرمی‬ ‫كۆسرەت ڕەسولی جێگری یەكەمی‬ ‫س���كرتێری حزبەكەی هۆش���داری‬ ‫پێدرا ل���ە ڕاگرتنی هێرش���ەكانی‬ ‫بۆس���ەر پارتی‪ ،‬ب���ەاڵم ئەو گوێی‬ ‫ب���ەو ئاگادارینامەی���ە ن���ەداو‪،‬‬ ‫بەردەوامبوو لەس���ەر قسەكانی‪،‬‬ ‫شااڵو عەلی عەسكەری لەو بارەوە‬ ‫دەڵێ���ت «نەخێ���ر م���ن پێموانییە‬ ‫قس���ەی كەسی ش���كاندبێت‪ ،‬وەك‬ ‫وتم ئەو پێگەیەكی لەناو یەكێتیدا‬ ‫هەی���ەو یەكێتیش ئازادی كەس���ی‬

‫��ار ن��اگ��رێ��ت‬ ‫ی یەكەمی یەكێتی‬ ‫سنوردارنەكردووە‪ ،‬بەپێچەوانەوە‬ ‫پێموایە ك���ە مەال بەختیار بۆخۆی‬ ‫ب���اش دەزانێت دەڵێ���ت چی‌و چی‬ ‫ئەكات»‪.‬‬ ‫هەڵوێستی گۆڕان پێچەوانەیە!‬ ‫پێچەوان���ەی ئەوەی هەس���تی‬ ‫پێدەكرێ���ت‪ ،‬ك���ە بزووتن���ەوەی‬ ‫گۆڕان لە قس���ەكانی مەال بەختیار‬ ‫نیگەران���ەو هەس���ت بەمەترس���ی‬ ‫دەكات لەوب���ارەوە‪ ،‬بە پاس���اوی‬ ‫ئ���ەوەی بەجۆرێك لەج���ۆرەكان‬ ‫قسەكانی مەال بەختیار دڵدانەوەی‬ ‫جەم���اوەرە توڕەكەی یەكێتییە كە‬ ‫لەهەڵبژاردنی پێش���ووداو بەهۆی‬ ‫هاوپەیمانێت���ی لەگ���ەڵ پارتی‪،‬‬ ‫دەنگیان بە گۆڕان داوە‪ ،‬لەوبارەوە‬ ‫م���ام ڕۆس���تەم هەڵس���وڕاوی‬ ‫بزووتنەوەی گ���ۆڕان بەڕێگای وت‬ ‫«نەخێر گۆڕان هیچ ترسێكی نییەو‬ ‫باك���ی لەهیچیش نیی���ە‪ ،‬گۆڕان‬ ‫خاوەنی دەنگی خۆیەتی‌و ئەوانەی‬ ‫دەنگی بۆ ئ���ەدەن مەبدەئین نەك‬ ‫قسەی ئەم‌و ئەو كاریان تێبكات»‪.‬‬ ‫هەڵسوڕاوێكی گۆڕان‪ :‬كەس گوێ‬ ‫لەمەال بەختیار ناگرێت‬ ‫مام ڕۆستەم هەڵسوڕاوی گۆڕان‬ ‫پێیوایە كە قسەكانی مەال بەختیار‬ ‫كاریگ����ەری نیی����ەو ك����ەس گوێی‬ ‫لێناگرێت‪ ،‬بۆیە حەقە ئەو باسانە‬ ‫گرنگی پێنەدرێت‪ ،‬ئەو لەوبارەوە‬ ‫دەڵێت «م����ەال بەختیار هەر ڕۆژەو‬ ‫قس����ەیەك دەكات‪ ،‬ڕۆژێك دەڵێت‬ ‫ف����ەردە دۆالر لەژێ����ر زەمینەكان‬ ‫هەی����ە‪ ،‬ڕۆژێك دەڵێ����ت بارزانی‬

‫مةال بةختيار هةل دةقؤزيَتةوة‬

‫هەموو ش����تێكە ڕۆژێ����ك دژیەتی‪،‬‬ ‫ه����ەر ڕۆژەو قس����ەیەك دەكات‪،‬‬ ‫بەكورتییەك����ەی قس����ەكانی مەال‬ ‫بەختیار بەرزنزمن‌و لەیەك ئاستدا‬ ‫نییە»‪.‬‬ ‫دیوێكی تری قسەكانی مەال‬ ‫بەختیار‬ ‫لەگەڵ ئەوانەی كە باس����كران‪،‬‬ ‫دیوێك����ی ت����ر لەقس����ەكانی مەال‬ ‫بەختیاردا بوونی هەیە‪ ،‬كە زیاتر‬ ‫پەیوەس����تە بە ناوخۆی یەكێتی‌و‬ ‫داهات����وو‪،‬‬ ‫هەڵبژاردنەكان����ی‬ ‫ه����ەروەك ئ����ەوەی عەل����ی كەریم‬ ‫دەڵێت «لەدیوێك����ی تریەوە ئەوە‬ ‫هەڵمەتی هەڵبژاردنە لەژێر تایتڵی‬ ‫تردا بۆ دوو ئاست‪ :‬بۆ هەڵبژاردنی‬ ‫مەرجەع����ی داهات����ووی ن����او‬ ‫یەكێتی‌و ب����ۆ هەڵبژاردنی یەكێتی‬ ‫لەهەڵبژاردنەكانی داهاتوودا»‪.‬‬ ‫پارتی‪ ،‬گوێ بەقسەكانی مەال‬ ‫بەختیار نادات‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان‪،‬‬ ‫ك����ە الیەن����ی س����ەرەكی ئ����ەم‬

‫بابەتەیە‪ ،‬قسەكانی مەال بەختیار‬ ‫بە ئاس���ایی وەردەگرێ���ت‌و هیچ‬ ‫كاردانەوەیەكی���ان لەوب���ارەوە‬ ‫نیی���ە‪ ،‬س���ەركردەیەكی پارتی كە‬ ‫نەیویس���ت ناوی ئاشكرا بكرێت‪،‬‬ ‫بەگۆڤاری ڕێگای وت «ئەوەی مەال‬ ‫بەختیار دەیڵێت بەالی پارتییەوە‬ ‫ئاس���اییەو هیچ گرنگی پێنادرێت‪،‬‬ ‫ل���ە ئێس���تادا پارتی س���ەرقاڵی‬ ‫ئامادەكارییە بۆ هەڵبژاردنەكانی‬ ‫داهاتوو ئەگ���ەرەكان بۆ دووبارە‬ ‫كاندیدكردنەوەی مەسعود بارزانی‬ ‫بۆ پۆستی س���ەرۆكایەتی هەرێم‪،‬‬ ‫بۆیە بەالی پارتییەوە ئەو بابەتە‬ ‫ب���ەو ج���ۆرە گرنگی پێن���ەدراوەو‬ ‫وابزانم لەكات‌و س���اتی خۆش���یدا‬ ‫هەڵوێستی پارتی خراوەتەڕوو»‪.‬‬ ‫گۆڤاری ڕێ���گا ب���ۆ وەرگرتنی‬ ‫ڕاوبۆچوونی چەند سەركردەیەكی‬ ‫پارت���ی‪ ،‬پەیوەن���دی ك���رد ب���ە‬ ‫هەریەكەل���ە (ئەده���ەم بارزانی‪،‬‬ ‫فازی���ڵ بەش���ارەتی‪ ،‬مەحم���ود‬ ‫محەمەد‪ ،‬ئاری هەرسین) بەاڵم هیچ‬ ‫یەكێكی���ان ئام���ادەی وەاڵمدانەوە‬ ‫نەبوون‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫‪7‬‬

‫تەواوی سەركردە ئیسالمییەكان‬ ‫بەنوقسان دەزانێت‬

‫م‪ .‬كرێكار‪:‬‬ ‫یەكگرتوو‬ ‫كێشەی‬ ‫هەیە‪،‬‬ ‫حزبێكی‬ ‫السەنگە‬ ‫كرێكار‬

‫بەشی دووەم‌و كۆتایی‬ ‫م‪ .‬كرێكار لەبەشی دووەمی‬ ‫بابەتەكەیدا لەبارەی ئیسالمییەكانی‬ ‫باشووری كوردستان‪ ،‬كە‬ ‫لەزیندانەوە تایبەت بە گۆڤاری‬ ‫ڕێگا نووسیویەتی‪ ،‬باس لە خاڵی‬ ‫الوازی سەركردەكان دەكات‌و پێیوایە‬ ‫كە سەرجەمیان نوقسانن‌و تەنها‬ ‫دینداریان تەواوە‪.‬‬ ‫هەروەها ئەوەش دەخاتەڕوو كە‬ ‫ئیسالمییەكانی باشوور ستراتیژێكی‬ ‫ڕۆشنیان نەبووەو لەگەڵ ئەوەی‬ ‫هەندێكیان بەرنامەی سیاسی‬ ‫جوانیان داڕشتووە‪ ،‬بەاڵم زۆرێك‬ ‫لەسەركردەكانیان نەیاندیوە‪.‬‬ ‫ئاماژە بەوەشدەكات كە ئیسالمییەكان‬ ‫كێشەیان زۆرە‪ ،‬بۆ ئەوەش نمونە‬ ‫بە یەكگرتوو دەهێنێتەوەو پێیوایە‬

‫‪8‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫كە حزبێكە كێشەی زۆرەو السەنگە‪،‬‬ ‫بەڵگەشی ئەوەیە كە پێشەوای‬ ‫ئیسالمییەكان ناتوانن جەماوەر‬ ‫لەخۆیان كۆبكەنەوە‪ ،‬تەنها هەوڵی‬ ‫كەسبكردنی نوخبەیەك دەدەن لە‬ ‫ڕۆشنبیران‪.‬‬ ‫لەبەشێكی تری باسەكەیدا م‪.‬‬ ‫كرێكار ڕایدەگەیەنێت كە ناوهێنانی‬ ‫زۆربەی سەركردە الوازەكانی ناو‬ ‫ئیسالمییەكان بۆ كێشەی شەخسی‬ ‫ناگەڕێتەوەو ئامانجی ئەوەیە كە‬ ‫دیاری‌و پۆلێنیانبكات‪.‬‬ ‫ئایا كەسێك بەچی دەبێتە سەركردە؟!‬ ‫وەاڵم��ی ئەم پرسیارە الی هەموو‬ ‫مەدرەسەیەكی فەلسەفی‌و سیاسی‌و‬ ‫س��ەرب��ازی��ی ك���ۆن‌و ن���وێ‌و ه��ەم��وو‬ ‫ئایدۆلۆژیاو حزبێك هەیە‪ ،‬بێگومان‬ ‫لە ئیسالمیشدا كۆمەڵێك سیفەت هەن‬

‫كە دەبێت لە یەكێكدا مومارەسەكرابن‌و‬ ‫پێوەی ناسرابن كە ب��ۆی بوونەتە‬ ‫م���ۆرك‌و سیمای ب��ەه��ێ��زی��ی‪ ،‬ئ��اوا‬ ‫سەركردایەتی ئیسالمی پێدەدرێت‪.‬‬ ‫سەركردایەتی لە دیدی ئیسالمیانی‬ ‫سەردەمەوە‪:‬‬ ‫دك��ت��ۆر ع��ب��دال��ل��ە ال���ق���ادری لە‬ ‫دكتۆرانامەكەی خۆیدا (الجهاد فی‬ ‫سبیل اللە ب‪ 2‬ل ‪ )62-7‬هەنێكیانی بە‬ ‫بەڵگەی زۆرینەی قورئان‌و فەرموودەو‬ ‫ڕای پیاوچاكانی ئوممەت هیناوەتەوە‪،‬‬ ‫ئێمەش لێرەدا تەنها سەردێڕەكانی‬ ‫دەهێنینەوە‪:‬‬ ‫‪ :1‬زۆر خواپەرستی‌و ملكەچی‌و‬ ‫گوێڕایەڵی شەرع‌و ئامادەكردنەوەی‬ ‫ب��ە ئاستەكانی تەحەممولكردنی‬ ‫ناڕەحەتیەكانی ڕێ‪.‬‬ ‫‪ :2‬نیشاندانی پێشەوایەتییەكی‬

‫نموونەیی‪.‬‬ ‫‪ :3‬پەروەردەكردنی شوێنكەوتوانی‬ ‫ب��ە خ��وان��اس�ی‌و ب��ەرزك��ردن��ەوەی بە‬ ‫ئاستەكانی تەقواكارییدا‪.‬‬ ‫‪ :4‬ش��ارەزاب��وون��ی ب��واری خۆی‌و‬ ‫بەهێزبوون تێیدا‪.‬‬ ‫‪ :5‬ن������ەرم‌و ن��ی��ان��ی ل��ەگ��ەڵ‬ ‫ش��وێ��ن��ك��ەوت��ووەك��ان�ی‌و ڕێزلێنان‌و‬ ‫بەخەمەوەبوونیان‪.‬‬ ‫‪ :6‬خ����ۆ ب����ەدوورگ����رت����ن ل��ە‬ ‫خۆبردنەپێش‌و خواستنی پلەو پایەی‬ ‫سەركردایەتی‪.‬‬ ‫‪ :7‬سپاردنی كار بە كەسانی شیاوی‬ ‫خۆی‪.‬‬ ‫‪ :8‬پەروەردەكردنی شوێنكەوتوەكان‬ ‫ب��ۆ خ��وا ن��ەك ب��ۆ خ���ۆی‪ ،‬ئەمەش‬ ‫پێویستە لە ‌ ئاڕاستەی ڕۆژانەیاندا‬ ‫دەركەوێت‪.‬‬ ‫‪ :9‬چەسپاندنی ڕێسای ڕاوێژكاریی‌و‬ ‫دانانی شورا بۆ خۆی‪.‬‬ ‫‪ :10‬سووربوون لەسەر هێنانەدی‬ ‫ئامانج‌و پێكانی مەبەست‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫بایەخدانی ت��ەواو بە زەب �ت‌و ڕەبتی‬ ‫ب���ەڕێ���وەب���ردن‌و م���ان���ەوەی هێزی‬ ‫كارتێكردن‪.‬‬ ‫‪ :11‬زان��ی��ن��ی ئ��اراس��ت��ەی گشتی‬ ‫شوێنكەوتووەكان‌و بۆچوونیان‪.‬‬ ‫‪ :12‬ئازایەتی‌و سەخاوەت‪.‬‬ ‫‪ :13‬م����وراق����ەب����ە ك���ردن���ی‬ ‫ش��وێ��ن��ك��ەووت��وەك��ان‌و موحاسەبە‬ ‫كردنیان لەسەر هەر پارەو سامانێك‬ ‫دەستیان دەكەوێت تابزانێت لە كوێوە‬ ‫هێناویانە‪.‬‬ ‫‪ :14‬تێكنەچوون‌و ورەب��ەرن��ەدان‌و‬ ‫كۆنترۆڵكردنی ئەعسابی خۆی لەكاتی‬ ‫ڕوودان���ی شتێكی چ��اوەڕوان��ەك��راوو‬ ‫دەربڕینی یەكسەری هەڵوێستی شیاو‪.‬‬ ‫سەیدنا ئەبوزەڕی غەفاری خوا لێی‬ ‫ڕازی بێت دەفەرموێ‪( :‬قلت يا رسول اهلل‬ ‫أال تستعملين؟ قال‪ :‬إنك ضعيف‪ ،‬وإنها أمانه‪،‬‬ ‫وإنها يوم القيامة خزي وندامه إال من أخذها‬ ‫بعقها وأدي ال��ذي عليه فيها) فتح الباري‬ ‫‪ ..6729‬وات��ە‪ :‬ع��ەرزی پێغەمبەری‬ ‫خ���وام صلی ال��ل��ە علیەوسلم كرد‬ ‫(یەعنی پێموت)‪ :‬ئەرێ لە شوێنێكدا‬ ‫بە ‌بەرپرس دامنانێیت؟! دەستی كێشا‬ ‫بە شانمداو فەرمووی‪ :‬ئەبوزەڕ تۆ‬ ‫كەسێكی الوازی����ت‌و بەرپرسێتیش‬

‫ئەمانەتە‪ ،‬پەشیمانی‌و چاوشۆڕیی‬ ‫قیامەتە‪ ،‬مەگەر كەسێك هەقی خۆی‬ ‫بداتێ‪ ،‬بەوەی كە لەسەرێتی‪ ،‬بیدات‪.‬‬ ‫ل��ەب��ەرام��ب��ەر ئ���ەم ح��اڵ��ەت��ەش��دا‬ ‫دەبینیت كە یەكێكی وەك��و بەڕائی‬ ‫كوڕی مالیك كە پێغەمبەری خوا صلی‬ ‫اللە علیە وسلم دەربارەی دەیفەرموو‪:‬‬ ‫(كم من أشعث أغرب ذي طمرين اليؤبه له لو‬ ‫أقسم علي اهلل اَلب��ر‪ ،‬منهم ال�برا‌و بن مالك)‬ ‫حاكم‌و زەه��ەب �ی‌و ئەلبانی‪ ،‬وات��ە‪:‬‬ ‫لەوانەیە كەسانێك خ��ۆاڵوی‌و قژبژ‬ ‫(خاكی‌و رەشۆكی) هەبن كەس النەكات‬

‫ئاڕاستەوانانی‬ ‫کۆن و نوێی‬ ‫رابونی ئیسالمی‬ ‫کوردستان‬ ‫لە ئیخالص‬ ‫و دینداری و‬ ‫هیمەتیان کەم‬ ‫نەبووە‬ ‫بەالیانەوە‪ ،‬خوای گەورە سوێندبدەن‬ ‫داواكەیان دێنێتەدی‪ ،‬یەكێك لەوانە‬ ‫ب��ەڕائ��ی ك���وڕی مالیكە‪ ،‬چ��ی لەم‬ ‫وەسف‌و پلەو ئاستە گەورەترە؟! ئەمە‬ ‫بەڕائی كوڕی مالیكە كە سروودخوێنی‬ ‫پێغەمبەری خوا بوو صلی اللە علیە‬ ‫وسلم‪ ،‬ئەمە ئەو یاوەرە سوارچاك‌و‬ ‫ج��وام��ێ��رەی��ە ك��ە س���ەد ك��ەس��ی لە‬ ‫موشریكان بەدەستی خۆی كوشتبوو‪،‬‬ ‫جگە ل��ەوان��ەی ب��ەش��داری حەملەی‬ ‫كوشتنیانی كردبوو‪ ،‬كەچی سەیدنا‬ ‫عومەری كوڕی خەتتاب وەسێتیكردبوو‬ ‫ك��ە نەیكەنە ئ��ام��ر سرییەو كەس‬ ‫نەخەنە بەردەستی! چونكە دەیفەرموو‪:‬‬ ‫سەربازەكانی بە فەتارەتدا دەبات‪.‬‬ ‫ك��ەواب��وو دەش��ێ �ت‌و ئاساییە كە‬

‫كەسێكی وەكو سەیدنا ئەبوزەڕ لەناو‬ ‫جەماوەری ی��اوەران��دا الوازبێت‌و بۆ‬ ‫بەرپرسیتی نەشیت‪ ،‬لەمالشەوە‬ ‫وەسفكراوێكی پێغەمبەری خوا صلی‬ ‫اللە علیە وسلم نەكرێتە ئەمیر‪ ،‬دیارە‬ ‫بەرپرسیارێتی دەدرێ��ت��ە كەسانێك‬ ‫كە لە جیاتی ئەو سیفەتی الوازییە‬ ‫سیفەتی بەهێزییان تێدابێت‪.‬‬ ‫ل��ە ئیسالمدا كۆمەڵیك سیفەت‬ ‫دان��راون كە دەبێ لە كەسێكدا هەبن‬ ‫ت��ا موسوڵمانان ب��ە پێشڕەوێكی‬ ‫سەركردایەتی بناسێنن‪ ،‬زانایانی‬ ‫ئ��ی��س�لام ب���ە درێ���ژای���ی م��ێ��ژووی‬ ‫م��وس��وڵ��م��ان��ان ج��ۆرەه��ا سیفەتی‬ ‫س��ەرك��ردای��ەت��ی��ی��ان ن��وس��ی��ووەو‬ ‫خ��ان��ەخ��ان��ەی��ان��ك��ردووە‪ ،‬ب��ۆ نمونە‬ ‫سیفەتی خەلیفەیان بەجیا نوسیووەو‬ ‫كتێبی تایبەتییان ل��ەس��ەردان��اوە‪،‬‬ ‫دیسان سیفەتی سەربازان‌و فەرماندە‬ ‫عەسكەرییەكان‌و سیفەتەكانیان‪ ،‬ئینجا‬ ‫سیفەتی كەسایەتیە پەروەردەییەكان‪،‬‬ ‫سیفەتی قازی‌و موفتی‌و شەرعناسان‌و‬ ‫موحتەسیب‌و ئ��ەو ك��ەس��ان��ەی كە‬ ‫كۆمەڵگەی مەدەنی ئاڕاستەدەكەن‪.‬‬ ‫ئاڕاستەوانانی كۆن‌و نوێی ڕابوونی‬ ‫ئیسالمی ك��وردس��ت��ان لەئیخالس‌و‬ ‫دینداری‌و هیممەتیان كەمنەبووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دیارە كۆمەڵكارییەكەیان لەیەكێك لەم‬ ‫ڕوكنانەدا نوقسانی تێكەوتووە‪.‬‬ ‫ نەبوونی دیدوڕێیەكی ڕۆشن‪،‬‬‫نەبوونی تیۆرێكی فیكری‌و زەمینەیەكی‬ ‫عەقائیدی نەگۆڕ‪ ،‬زۆرجار وایكردووە‬ ‫هەر كەس بەجۆرێك بڕوانێتە شیركی‬ ‫شیعەو كوفری كوردایەتی‌و بیدعەكانی‬ ‫ناو خۆمان‪.‬‬ ‫ ی����ان دەب��ی��ن��ی��ت خ��ەل��ەل��ی‬‫گ����ەورە ل��ەك��ۆم��ەڵ��ك��اران��دا ب���ووە‪،‬‬ ‫لەسەكردایەتیەكی گ��ۆج‌و ئیفلیجدا‬ ‫بووە‪ ،‬یان لەنوخبەیەكی چەقبەستوو‪،‬‬ ‫ی��ان لەجەماوەرێكی عاتیفی كە تا‬ ‫لەهەڵوێستێك كۆدەبۆوە قیر سپی‬ ‫دەب���وو‪ ،‬كەچی ل���ەوالوە وتارێكی‬ ‫حەماسی قەناعەتی پێدەگۆڕی!‬ ‫ یان دەبینیت لەسەرلێشێوانی‬‫بزاوتدایە‪ ،‬كۆمەڵكاران لەبەرئەوەی‬ ‫دیدو ڕێیان لێكجودابوو تێڕوانینیان‬ ‫ب��ۆ س��ت��رات��ی��ژێ��ت�ی‌و ق��ۆن��اغ��ەك��ان��ی‬ ‫كۆمەڵكاریانەیان زۆر لێكجودابوو‪،‬‬ ‫هەریەك لە ئاوازێك دەیخوێند‪ ،‬هەر‬ ‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫‪9‬‬

‫یەكەیان هەڵوێستێكی بەمیزاجی خۆی‬ ‫بۆ بەرژەوەندی خۆی دەگرتەبەر‪.‬‬ ‫كۆمەڵكاری چۆن لەم لێكترازاوانە‬ ‫پێكدێت؟ ئەم لەحیمكاریەی لەبازاڕی‬ ‫مونافەسەی حزبایەتی كوردستاندا‬ ‫ناونراوە بزوتنەوەی ئیسالمی (بەمانا‬ ‫فراوانەكەی) ئومێدی چ گۆڕانكاریەكی‬ ‫ناوەكی پێوەیە؟! چ جای گۆڕانكاری‬ ‫دەرەك���ی ك��ە ك��وردای��ەت��ی بەكوفرو‬ ‫ف��ەس��ادەك��ەی��ەوە ب��خ��ات��ە ك��ەن��ارو‬ ‫سیستمێكی ئیسالمی پاك‌و درەوشاوەی‬ ‫شارستانێتیانە بۆ میللەتە چەوساوەكە‬ ‫بهێنێتەكایەوە كە میللەتەكە بەوپەڕی‬ ‫ئازادی خۆیەوە بتوانێت دەسەاڵتدارانی‬ ‫سیاسی بۆ هەڵبژێرێت؟!‬ ‫گ���وم���ان ل���ەوەدان���ی���ە ك���ە زۆر‬ ‫لەدڵسۆزانی ڕاب��وون لەسەر هەموو‬ ‫دی��اردەك��ان��ی كەموكورتی دیدوڕێی‬ ‫ئیسالمیانی كوردستانیان كەم تا زۆر‬ ‫نوسیووە‪ ،‬كە پێموایە هێشتا زۆر‬ ‫زۆری ماوە بنووسرێتەوەو شیكاریی‬ ‫بۆ بكرێت‪ ،‬منیش لێرەدا دەمەوێت‬ ‫بەجورئەتێكەوە بۆ داهێنانێك بچم‬ ‫كە باس لەسەركردایەتی كۆمەڵكاریی‬ ‫ئیسالمیانی باشووری كوردستانە‪ ،‬لە‬ ‫ڕوانگەی قەناعەتێكی ئیسالمی خۆمەوە‬ ‫كە زیاتر لەبیست‌و پێنج ساڵە الم‬ ‫بۆتە ئایدۆلۆژیایەكی دینی‌و ماوەی‬ ‫ئەم چەند ساڵەی داگیرانی ئیجباریی‬ ‫نەرویجیشم زیاتر ڕەسەنی كردووە‬ ‫الم‪ ،‬بەتایبەتی كە دەرفەتی باشم بۆ‬ ‫گونجا بەراووردی بكەمەوە لەگەڵ زۆر‬ ‫لە تیۆرو ئایدۆلۆژی بیرمەندەكانی‬ ‫ئەم سێسەد ساڵەی دوایی ڕۆژئاوا‪،‬‬ ‫كە هیچیان بە بەهێزتر لەوەی خۆم‬ ‫نابینم‌و بە پێچەوانەشەوە قەناعەتمیان‬ ‫بە موفرەداتەكانی دیدوڕێی دینی خۆم‬ ‫زیاتركردووە‪.‬‬ ‫ل����ەم ڕوان���گ���ەی���ەوە پ��ێ��م��وای��ە‬ ‫ئ��ی��س�لام��ی��ی��ان��ی ك���وردس���ت���ان ه��ەر‬ ‫ل��ەس��ەرەت��ای كۆمەڵكاریانەوە تا‬ ‫ئێستاش پێویستیان ب��ە زان��ی�ن‌و‬ ‫ڕەسەنكردنەوەی الیەنی شەرعی ئەم‬ ‫ڕوكنانە هەیە‪:‬‬ ‫ی��ەك��ەم‪ :‬دی����دوڕێ‌‪ :‬ب��ە هەبوونی‬ ‫بەرنامەیەكی ڕۆش��ن‌و گشتگیر‪ ،‬كە‬ ‫دی���دی فیكری‌و خیتابی سیاسی‌و‬ ‫ق��ۆن��اغ��ەك��ان��ی پ���ەروەردەك���اری���ی‌و‬ ‫پەیكەریی كۆمەڵكارییەكی ئاشكراو‬

‫‪10‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫ڕاشكاوی تێداخرابێتەروو‪ ،‬ئەمەش‬ ‫تا ئێستا لەهیچ كۆمەڵكارییەكی‬ ‫ئیسالمییانی ب��اش��ووردا بەتەواوی‬ ‫نەخراوەتەبەردەست‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬كۆمەڵكاران‪ :‬كە بریتین لەو‬ ‫كەسانەی بەرنامەی كۆمەڵەكەیان تێدا‬ ‫عەكسدەبێتەوە‪ ،‬ئەمانیش سێ پۆلن‪:‬‬ ‫‪ :1‬پێشەوا‪ :‬بۆ ئەوەی بەرنامەكە‬ ‫كاریگەربێت‪ ،‬بۆ ئ��ەوەی ئەندامانی‬ ‫بێنەناو‬ ‫بتوانن‬ ‫كۆمەڵكارییەكە‬ ‫جەماوەرەوە ئاسان وزەی زیاتریان‬ ‫دەس��ك��ەوێ��ت‌و پ��ەروەردەی��ان��ك��ەن‪،‬‬ ‫كۆمەڵكارییەكە دەبێت پێشەوایەك‬ ‫بكاتە سونبولی شەعبیانەی بزاوتی‬ ‫سیاسی خۆی‪ ،‬ئەم سونبولە لەگەڵ‬ ‫زەمەندا دەبێتە ئەو پێشەوا سوارچاكەی‬ ‫گ��ۆڕان��ك��اری��ی��ەك��ەی پ��ێ��دەك��رێ �ت‌و‬ ‫ئومێدەكانی ئەقڵی باتینی جەماوەرەكە‬ ‫دەهێنێتەدی‪ ،‬هیچ كۆمەڵكارییەك‬ ‫بێ پێشەوا نابێت‪ ،‬دەبێت بەهێزترین‬ ‫كەسی كۆمەڵكارییەكە بكرێتە پێشەوا‪،‬‬ ‫یان سونبولێك كە پێشتر بەوپەڕی‬ ‫پاكی ناسرابێت (وەك���و مامۆستا‬ ‫م��ەال عوسمانی ڕاب���ەری ڕەحمەتی)‬ ‫ئەگەر الوازییشی تێدابوو نوخبەكەی‬ ‫دەوروبەری تەواویدەكەن‪.‬‬ ‫‪ :2‬نوخبە‪ :‬ب��ەرن��ام��ەی فیكری‌و‬ ‫سیاسی كۆمەڵكارانە هەر بەتیۆری‬ ‫دەمێنێتەوە ت��ا كۆمەڵە كەسێكی‬ ‫ڕۆشنبیری لێبڕاو لە بواری تیۆرییەوە‬ ‫دەیخەنە بواری پراكتیزەكردن‪ ،‬ئەم‬ ‫كۆمەڵە ڕۆشنبیرەی لەم بەرنامەدا‬ ‫ق��اڵ‌و قوڵدەبنەوە پێیاندەوترێت‪:‬‬ ‫نوخبە‪ ،‬ئەمانە ئەڵقەی پێویستی‬ ‫نێوان سەركردایەتی‌و جەماوەرەكەن‪،‬‬ ‫ئەمانە كادیری ناوەند (كەوادیری‬ ‫وەس���ەت)ن كە ئاڕاستەی خ��وارێ‌و‬ ‫تەغزیەی سەرێ دەكەن‪.‬‬ ‫نوخبە كە بەرنامەكە دەخاتە بواری‬ ‫كارپێكردنەوە‪ ،‬ناتوانێت جەماوەر‬ ‫بەگەڕبخات‪ ،‬بزاوتی ج��ەم��اوەر بە‬ ‫پێشەوا دەكرێت‪ ،‬بۆیە دەبێت نوخبەو‬ ‫پێشەوا پێكەوەكاربكەن ت��ا وزەی‬ ‫جەماوەرەكە بۆ گەشەی كۆمەڵكاریی‌و‬ ‫ملمالنێكە ب��ەگ��ەڕخ��ەن‪ ،‬ئەمما واز‬ ‫لە نوخبەكە بهێنرێت بۆخۆی چۆن‬ ‫كاردەكات بیكات‪ ،‬ئەوە هەر دەتوانێت‬ ‫ك��ەس��ان��ی ڕۆش��ن��ب��ی��ری وەك���و خۆی‬ ‫كەسببكات‪ ،‬ن��ەك ج��ەم��اوەرەك��ە‪،‬‬

‫ئەمەش السەنگییە‪ ،‬چونكە سەرەنجام‬ ‫دەب��ێ��ت��ە حزبێكی نوخبەیی نەك‬ ‫بزاوتێكی جەماوەریی‪ ،‬ئەمەش كێشەی‬ ‫گەورەی یەكگرتووە‪.‬‬ ‫‪ :3‬جەماوەر‪ :‬جەماوەر ئەو خەڵكە‬ ‫زۆرەن كەلە دوورەوە بە دروشمەكان‬ ‫قەرەباڵغیەكەیان‬ ‫سەرسامبوون‌و‬ ‫دروس��ت��ك��ردووە‪ ،‬دەری��ای مەلەوانی‬ ‫نوخبە ماسیگرتنی پێشەوایەتین‪،‬‬ ‫هێزی لەبننەهاتووی تەغزیەن‪،‬‬ ‫نوخبەن‪،‬‬ ‫بەرهەمهێنی‬ ‫كێڵگەی‬ ‫ئ��ەو پ��ای��ەی��ەن ك��ە تینی ش��ۆڕش‌و‬ ‫گ��ۆڕان��ك��اری��ی��ەك��ەی��ان دەك��ەوێ��ت��ە‬ ‫س��ەروو تەحەممولی تین‌و فشاری‬ ‫دوژم��ن دەك��ەن‪ ،‬هەر كۆمەڵكارییەك‬ ‫تین‌و ف��ش��اری دوژم��ن��ی خستەسەر‬ ‫ج��ەم��اوەرەك��ەی سەركەوتوودەبێت‬ ‫لەپاراستنی پێشەواو نوخبەكەی‪،‬‬ ‫وەك�����و ش���ۆڕش���گ���ێ���ڕان���ی ك����وردو‬ ‫فەلەستینی‌و ڤێتنام‌و ئەفغان‌و هتد‪..‬‬ ‫ه��ەر كۆمەڵكارییەكیش نەیتوانی‬ ‫ت��ی��ن‌و ف���ش���اری دوژم�����ن ل��ەس��ەر‬ ‫نوخبەكەی هەڵگرێت‪ ،‬نوخبەكەی بە‬ ‫ڕێشەكێشكردن یان فێڵی سیاسەت یان‬ ‫رێگۆڕین یان بێهیوایی دەپووكێنەوە‪،‬‬ ‫وەك��و شۆڕشە سەرنەكوتووەكانی‬ ‫ئیخوانی سوریاو جەماعەتی ئیسالمی‬ ‫میسرو موقاتیلەی لیبیاو ئەوانە‪.‬‬ ‫جەماوەر لەدەوری پێشەواو ئااڵكەی‬ ‫ك��ۆدەب��ن��ەوە‪ ،‬پێشەوا وەك��و ك��ەوی‬ ‫ڕاو دەخوینێت‌و ج��ەم��اوەر لەخۆی‬ ‫كۆدەكاتەوە‪ ،‬نوخبەكەش دەكەونە‬ ‫گرتن‌و هەڵبژاردنی‌و پەروەردەكردنی‬ ‫وزەك����ان‪ ،‬ه��ەری��ەك��ەی��ان ب��ۆ ب��وارە‬ ‫شیاوەكەی خ��ۆی كە كۆمەڵكارییە‬ ‫پێویستی پێیەتی‪ ،‬هەركاتێك نوخبە‬ ‫زانی پێویستی بە وزەیەكی نوێیە‪،‬‬ ‫دەتوانێت لە رێی پێشەواوە گڕوتینێكی‬ ‫ن���وێ ب��خ��ات��ەوە ن���او ج���ەم���اوەرو‬ ‫بیانووروژێنێتەوەو نوخبەش بە‬ ‫قەدەر پێداوویستی قۆناغ‌و بزاوتەكەی‬ ‫لێیانهەڵدەبژێرێت‪.‬‬ ‫ئ���ەم دوو ڕوك���ن���ە‪( :‬ب��ەرن��ام��ەو‬ ‫كۆمەڵكاران) الزم‌و مەلزوومی یەكن‪،‬‬ ‫پێشەوا بێبەرنامە خ��ۆن��وان��دووە!‬ ‫نوخبەش بێبەرنامە خۆبادانە! تەنها‬ ‫بەرنامەكەیە ك��ە دەت��وان��ێ��ت یەك‬ ‫دیدو ڕێیی بداتە هەموو نوخبەكان‌و‬ ‫گۆشیانكات لەسەری‪ ،‬تا وەكو یەك‬

‫بیربكەنەوە هەڵوێستی شەرعی‌و‬ ‫سیاسی وەكو یەك بگرنەبەر‪ ،‬هەر‬ ‫بەرنامەكەشە كە دەتوانێت شەرعیەت‬ ‫بداتە پێشەواو پێشەواكەش سووربكات‬ ‫لەسەر ڕاپەڕاندنی بەرنامەكە‪ ،‬ئەو‬ ‫كاتە پێشەواو بەرنامەكە پێكەوە‬ ‫دەت��وان��ن ج��ەم��اوەرەك��ە بخەنەگەڕ‪،‬‬ ‫بەرنامەكەو نوخبە بێ پێشەوایەكی‬ ‫ك��اری��زم��ی كاریگەرییەكی زۆری��ان‬ ‫نابێت‪ ،‬پێشەوا بەبێ نوخبەكەی‬ ‫ن��ات��وان��ێ��ت وزەی ئ��ەو ج��ەم��اوەرە‬ ‫ب��ەگ��ەڕخ��ات ك��ە لێی ك��ۆدەب��ن��ەوە‪،‬‬ ‫جەماوەریش بێ پێشەواو نوخبەو‬ ‫بەرنامە س��ارددەب��ن��ەوەو قەناعەتە‬ ‫كاتییەكەیان دەبێتە كەف‌و كوڵێكی‬ ‫بێئەسەر‪ ،‬دوژمنیش ئاسان دەتوانێت‬ ‫بەشەڕی وات��ەوات بیانبەزێنێت یان‬ ‫ل���ەدەوری پێشەواكە تەرەیانكات‪،‬‬ ‫بۆیە ئەم سێیە (پێشەواو نوخبەو‬ ‫جەماوەر) دەبێ پێكەوە بە بەرنامە‬ ‫كاربكەن‪ ،‬بەرنامەش بێ نوخبە هەر‬ ‫قسەی جوانی نوسراوەیە‪ ،‬هەرچەن‬ ‫جوان بێت خۆ ناگاتە بەرنامەی خودی‬ ‫ئیسالمەكە‪ ،‬بەرنامەی ئیسالمەكەش‬ ‫ئەگەر نوخبەیەكی شیاوو لێبڕاوو‬ ‫نەیگرنەبەر‪ ،‬نرخی لە گۆڕانكارییدا چ‬ ‫دەبێت؟! هیچ‪.‬‬ ‫دیسان بەرنامەو كۆمەڵكاران دەبێت‬ ‫لەسەر ستراتیژێتیەكی رۆشن بكەونە‬ ‫(بزاڤ)ێكی ئاشكراو ڕاش��ك��اوی ناو‬ ‫میللەت‪ ،‬دەبێت لەسەر ڕێبازێكی ڕۆشن‬ ‫بەرەو ئامانجە سەرەكیەكەیان بچن‪،‬‬ ‫كە چەندی قۆناغی لەرێدایە‪ ،‬هەر‬ ‫قۆناغێكیش مەبەستی خۆی هەیە كە‬ ‫دەبێت بهێنرێتەدی‪ ،‬بەكۆی مەبەستی‬ ‫قۆناغەكان‪ -‬كە دێنەدی‪ -‬كۆمەڵكارییە‬ ‫ل��ە ئامانجەكەی نزیكدەبێتەوە‪،‬‬ ‫پێچەوانەكەش هەر ت��ەواوە‪ ،‬بزاڤ‬ ‫كە بەپێی بەرنامەكەی دەبێت لە‬ ‫كۆمەڵكاراندا (ل��ەس��ەرك��ردای��ەت�ی‌و‬ ‫نوخبەو جەماوەرەكەدا) عەكسببێتەوە‪،‬‬ ‫ب��ۆ ئ���ەوەی لیكترازان ڕوون���ەدات‪،‬‬ ‫ناشێت حزبێك بەرنامەیەكی سیاسی‬ ‫ج��وان داڕێ��ژێ��ت (وەك��و بزوتنەوەی‬ ‫ك���ۆن) ل��ەم�لاش��ەوە دەی����ان كەسی‬ ‫سەركردایەتی‌و نوخبە هەبوون كە‬ ‫نەیاندیبوو! ئەمانە چۆن هەڵوێست‬ ‫دەگرنەبەر؟! ئاخر بۆیە یەكێك ئیمام‬ ‫خومەینی بە موشریك دەزانی‌و یەكێكی‬

‫ت��ر ب��ە پشتیوانی موستەزعەفانی‬ ‫جیهان! یەكێك یەكێتی بەكافر دەزانی‌و‬ ‫یەكێكی تر بەموسوڵمان! یەكێك‬ ‫دەیووت پەیوەندیمان لەگەڵ خەڵكیدا‬ ‫ئاشتیە‪ ،‬یەكێكی تر دەیووت نەخێر‬ ‫جەنگە‌و هەروەها‪.‬‬ ‫من دەمەوێ لێرەوە لە ڕوانگەی ئەم‬ ‫سێ پێكهاتەی ئایدۆلۆژیای ئیسالمی‬ ‫خ��ۆم��ەوە ڕەخنەیەكی واقیعییانە‬ ‫ل��ەك��اری ئیسالمیانی ب��اش��ووری‬ ‫كوردستان بگرم‪ ،‬ئێستا باس لە دیدوڕێ‬ ‫ناكەم‪ ،‬ئەوە لەوانەیە دوای ئەوە بێت‬ ‫كە دیدوڕێی خۆم بە ئاشكرایی‌و بە‬ ‫ڕاشكاوی ڕووندەكەمەوە‪ ،‬پاشان خاڵە‬ ‫الوازییەكانی دیدوڕێی ئیسالمییانی‬ ‫كوردستان باس دەكەم ان شا‌ء الله‪،‬‬ ‫هەروەها باس لە بزاڤی ئیسالمییانەو‬ ‫ئەو بزاڤە ئیسالمییانەیە ناكەم كە‬ ‫كۆمەڵكاریی ئیسالمی كوردستان‬ ‫نیشانیدا‪ ،‬چونكە ئێرە شوێنی ئەویش‬ ‫نیە‪.‬‬ ‫م���ن ل����ێ����رەدا دەم�������ەوێ ب��اس‬ ‫لەسەركردایەتی ڕابوونی ئیسالمی‬ ‫باشوری كوردستان بكەم‪ ،‬مەبەستیشم‬ ‫لەسەركردایەتی ڕابوونەكە حزبێكی‬ ‫دیاریكراونیە‪ ،‬چونكە ئەسڵ ئەوەیە‬ ‫كە دەبوو هەموومان یەكبووینایە یان‬ ‫لێكنزیكبووینایە‪ ،‬بۆیە بێباكانە ناو‬ ‫دێنم‪ ،‬ناوی پیاوە الوازەك��ان دێنم‪،‬‬ ‫كە پێموایە الوازن‪ ،‬ناوهێنانیان‬ ‫ل��ەب��ەرئ��ەوە نیە شتێكم لەكێشەو‬ ‫ناكۆكی لەگەڵیاندا هەبووبێت‪ ،‬یان‬ ‫خوانەخواستە بمەوێت كەسایەتییان‬ ‫الوازب��ك��ەم ن��ا‪ ،‬خ��وا شاهیدە هیچم‬ ‫لەمانەو غەیری ئەمانە مەبەست نییە‪،‬‬ ‫جگەلەوەی كە دەمەوێت ئەو كەسە‬ ‫الوازانە دیاریبكرێن كە بۆ سەركردایەتی‬ ‫ن��ەدەش��ی��ان‪ ،‬بەڵكو وەك��و كادیری‬ ‫ناوەند (وەسەت) لەوانەیە لەشوێنی‬ ‫شیاوی خۆیاندا خزمەتی گەورەتریان‬ ‫پێبكرایە‪ ،‬ئەمەشم لەڕوانگەی ئەو‬ ‫پیاوناسییەوە گرتۆتەبەر كە‌بە تەنها‬ ‫ئوممەتەكەی ئێمە لەم سەرزەویەو‬ ‫مێژووەكەیدا ئەو داهێنانەی كردووە‬ ‫كە ناساندی پیاوانی ئاڕاستەوانی‬ ‫كۆمەڵگەیە‪ ،‬الوازەكانیشیان بەبێ‬ ‫پ��ەردە ن��اس��ان��دووە‪ ،‬زەمینەی ئەم‬ ‫پیاوناسییەش ئەو ئایەتە بووە كە‬ ‫خوای گەورە دەفەرموێ‪( :‬ولَق ْد َعِل ْم ُت ُم‬

‫الس ْبِت َف ُق ْلَنا ُ‬ ‫هل ْم ُكو ُنوا‬ ‫الَِّذ َ‬ ‫ین ا ْعَتَد ْواِم ْن ُك ْمِفی َّ‬ ‫ِقَردَة َخ ِ‬ ‫اسِئنیَ) البقرە‪ 65/‬واتە‪ :‬بەتەئكید‬ ‫ئ��ەو پیاوانەتان ناسی كە ل��ەرۆژی‬ ‫ش��ەم��م��ەدا دەستدرێژییانكرد‪ ،‬كە‬ ‫نەدەبوو لە شەمماندا سەرپێچیبكرایە‪،‬‬ ‫گومانی تێدانییە كە بۆ سەركردایەتی‬ ‫حزبێكی سیاسی دوای نیەتی پاك‌و‬ ‫شارەزایی شەرع لەگەڵ ئەم سیفەتانەی‬ ‫س���ەرەوەدا چەندین سیفەتی تریش‬ ‫پێویستە‪ ،‬كە دەتوانین لێرەوە خۆمان‬ ‫بۆی زیادبكەین‪ ،‬لەوانە‪:‬‬ ‫‪ :15‬ناسینی واقیعەكەو هێزەكانی‬ ‫ملمالنێی فیكری‌و سیاسی ناوچەكە بە‬ ‫هەموو خاڵی هێزو الوازییانەوە‪.‬‬ ‫‪ :16‬هەبوونی توانای پالندانان‌و‬ ‫پ��ەی��پ��ی��ب��ردن��ی وردەك��اری��ی��ەك��ان��ی‬ ‫نەخشەوانی‪.‬‬ ‫‪ :17‬دڵنیابوونی پێشەوا لە ملكەچی‌و‬ ‫گ��وێ��ڕای��ەڵ��ی ش��وێ��ن��ك��ەوت��ووەك��ان��ی‬ ‫بەوەرگرتنی بەیعەتی شەرعیی لێیان‪،‬‬ ‫ئەندامانی سەركردایەتیش لەڕووی‬ ‫شەرعییەوە چاودێری پابەندبوونی‬ ‫شوێنكەوتووەكانن بەو بەیعەتەو ڕێزو‬ ‫قەدرزانینی پێشەواوە‪.‬‬ ‫‪ :18‬پاراستنی نهێنی خۆی‌و پێشەواو‬ ‫شوێنكەوتووەكانی لەگەڵ نهێنیەكانی‬ ‫كۆمەڵكاریی‌و پەیبردن بەشیوازی‬ ‫كاری مەخابەراتەكانی دەوروبەریی‌و‬ ‫نەزانین‌و ش��ارەزاب��وون لەو ئامێرە‬ ‫نوێیانەی بۆ جاسووسی بەكاردێن‪.‬‬ ‫‪ :19‬پارسەنگ ڕاگرتنی پەنهانیی‌و‬ ‫ئاشكرایەتی‪ ،‬دروش���م‌و ئامانج‌و‬ ‫بانگەواز ئاشكران‪ ،‬ناوو پالنی كارو‬ ‫چۆنیەتیە تایبەتییەكان هەر بەنهێنی‬ ‫دەمێننەوە‪.‬‬ ‫‪ :20‬الدانی خۆی‌و شوێنكەوتووانی لە‬ ‫بازنەی نیشانی دوژمن‪ ،‬كە كەوتیشە‬ ‫ناویەوە بزانێت چۆن ڕەفتاری شیاو‬ ‫دەكات‪ ،‬كە زیان كەمتر كاتەوە‪.‬‬

‫تێبینی‪ /‬بە داوای��ی لێبووردنەوە‬ ‫لە مامۆستا كرێكار كە هەندێك ناوی‬ ‫هێنابوو لە بابەتەكەی پێشودا لەبەر‬ ‫چەند هۆكارێكی یاسایی ئێمە وەك‬ ‫گۆڤاری ڕێگا نەمانتوانی وەك خۆی‬ ‫باڵویبكەینەوە‪ ،‬تەنها ئاماژەمان بە‬ ‫پیتەكانی داوە‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫‪11‬‬

‫پ���������ارت���������ی‌و ی����ەك����ێ����ت����ی‬ ‫دی��م��وك��راس��ی ب���ۆی���اغ دەك���ەن‬

‫پەنابردن بۆ حیزبە بچوكەكان لەكاتی‬ ‫قەیران‌و تەنگژەدا‬

‫راپۆرتی‪ :‬ب��ەرزان عەلی حەمە‬ ‫ی��ەك��ێ��ت �ی‌و پ���ارت���ی‪ ،‬جگە‬ ‫ل��ەپ��ی��ت��ی (واو) دەس����ەاڵت‌و‬ ‫نەوت‌و پارەو هێزی سەربازی‌و‬ ‫جوگرافیایەكیان لەنێواندایە‪،‬‬ ‫هەر بۆیە زۆرب��ەی ك��ات‪ ،‬بۆ‬ ‫هێشتنەوەی ئەم شكۆمەندییە‬ ‫«ب���ەزۆر دروس��ت��ك��راو»ەی��ان‪،‬‬ ‫وەك لە گۆم كەوتووی مەلە‬ ‫نەزان‪ ،‬پەنا بۆ چڵە پووشێكیش‬ ‫دەب�����ەن ت���ا ه��ی��چ ن��ەب��ێ��ت‪،‬‬ ‫ئ��ەو سیستمەی ك��ە خۆیان‬ ‫دروستیان كردووە‌و»نمونەی‬

‫‪12‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫كەمە لە جیهاندا»‪ ،‬بە بۆیاغی‬ ‫دی��م��وك��راس��ی ڕەن���گ بكەن‪،‬‬ ‫ئەمە وێ���ڕای نوسراوەیەكی‬ ‫نهێنی ل��ەن��ێ��وان ه����ەردوو‬ ‫الیانەكەدا كە لەڕێوڕەسم‌و‬ ‫گفتارە سیاسی‌و ئیدارییەكاندا‬ ‫بە»ڕێكەوتننامەی ستراتیژی»‬ ‫ناوی دەبرێت!‬ ‫ح��ی��زب��ی ب���چ���وك ك���ە لە‬ ‫ف��ەره��ەن��گ��ی ن��وێ��ی سیاسی‬ ‫ك��وردس��ت��ان��دا ب��ە «دوك��ان��ی‬ ‫س��ی��اس��ی» ن���اوی دەب��رێ��ت‪،‬‬ ‫ژم��ارەك��ەی��ان هێندە زۆرە‪،‬‬ ‫كە لەزۆربەی قەیرانەكاندا‪،‬‬

‫وەك «بوكەڵە»یەكی سیاسی‪،‬‬ ‫یەكێتی‌و پ��ارت��ی ب��ەك��اری��ان‬ ‫دەهێنێت بۆ نیشاندانی وێنەیەك‬ ‫نیشتمان‌و‬ ‫«ل��ەك��ۆدەن��گ��ی‬ ‫هاوهەڵوێستی سەرجەم پارتە‬ ‫هەرێمەكە»‪،‬‬ ‫سیاسییەكانی‬ ‫ئەمەش لەكاتێكدایە كە سێ‬ ‫پ��ارت��ی سیاسی ب��ەق��ەب��ارە‌و‬ ‫سەنگی تایبەتییەوە‪ ،‬حەریفی‬ ‫سەرسەختی ئەم دەسەاڵتەن‌و‬ ‫چ��اودێ��ران‌و ش��ارەزای��ان وای‬ ‫دەب��ی��ن��ن كە»پێویستە هەر‬ ‫ڕێ���ك���ەوت���ن‌و گ��ف��ت��وگ��ۆی��ەك��ی‬ ‫سیاسی‪ ،‬بۆ دروستكردنی یەك‬

‫ڕی��زی‌و كۆدەنگی نیشتمانی»‬ ‫لەگەڵ ئۆپۆزسیۆندا بكرێت‪،‬‬ ‫نەك «دوكانە سیاسییەكان»‪.‬‬ ‫ل�����ەڕووی خ��وێ��ن��دن��ەوەی‬ ‫س��ی��اس��ی��ی��ەوە‪ ،‬ی��ەك��ێ��ت �ی‌و‬ ‫پ���ارت���ی چ��ی��ت��ر دوو ه��ێ��زی‬ ‫سیاسی خ��اوەن ئایدۆلۆژیا‌و‬ ‫بیروباوەڕی سیاسی جیاواز‬ ‫ن���ی���ن‌و دەش��گ��ون��ج��ێ��ت بۆ‬ ‫ل���ەم���ەودووا ت��ەن��ان��ەت پیتی‬ ‫«واو»ی نێوانیشیان الببرێت‌و‬ ‫تەنها بە «یەكێتی پارتی»‬ ‫ناوببرێن‪ ،‬چونكە ئ��ەم دوو‬ ‫پارتە سیاسییە سەرجەم ئەو‬ ‫ڕێگایانەیان كۆنترۆڵ كردووە‬ ‫كە پ��ارت‌و گ��روپ‌و ڕێكخراوە‬ ‫سیاسییەكانی تر دەرفەتیان پێ‬ ‫بدرێت‪ ،‬بێنە ناوەندی سیاسی‬ ‫هەرێمەكەوە‪ ،‬بۆ سڕینەوەی‬ ‫ئەم دەركەوتە نا سورشتییەش‪،‬‬ ‫ه��ەردوو پارتە سیاسییەكە‪،‬‬ ‫زۆرب���ەی ك��ات بۆ ڕەنگڕێژی‬ ‫سیستمەكەیان‌و نزیككردنەوەی‬ ‫لە سیستمی دیموكراسی‪ ،‬پەنا‬ ‫بۆ حیزب‌و ڕێكخراوە سیاسییە‬ ‫ب���چ���وك‌و ب���ێ س��ەن��گ��ەك��ان‬ ‫دەب�����ەن‌و ك��ۆب��وون��ەوەی��ان‬ ‫لەگەڵ دەك��ەن‪ ،‬بەبێ ئەوەی‬ ‫پ��اش ك��ۆب��وون��ەوەك��ە‪ ،‬هیچ‬ ‫دەرئەنجامێكی سیاسی لە‬ ‫ڕەوتی سیاسی هەرێمەكەدا لێ‬ ‫بكەوێتەوە‪.‬‬ ‫ب���ەب���ۆچ���وون���ی ی��وس��ف‬ ‫محەمەد‪ ،‬بەرپرسی ژووری‬ ‫ت���وێ���ژی���ن���ەوەی س��ی��اس��ی‬ ‫بزوتنەوەی گ��ۆڕان‪ ،‬كۆدەنگی‬ ‫نیشتمانی لەهەرێمی كوردستان‬ ‫بەڕێگەی دام��ەزراوەك��ان��ەوە‬ ‫دروس������ت دەب���ێ���ـ���ت‪ ،‬ن��ەك‬ ‫بەڕێگەی كۆكردنەوەی پارتە‬ ‫سیاسییەكانەوە»بەشێوەیەكی‬ ‫ناڕێكخراو»‪.‬‬ ‫یوسف محەمەد پێی وایە‬

‫«كۆدەنگی نیشتمانی لەڕێگەی‬ ‫گفتوگۆ‌و تاوتوێكردنی پرسە‬ ‫گرنگەكانەوە دەبێت لەناو‬ ‫پەرلەمانی كوردستاندا‪ ،‬كە‬ ‫زۆرب��ەی��ان پەیوەندیدارە بە‬ ‫پەیوەندییەكانی هەرێم‌و بەغداد‬ ‫یان پرسی چاكسازی لەهەرێمی‬ ‫ك��وردس��ت��ان‪ ،‬ب��ەم ڕێگەیانە‬ ‫شێوازی بەدامەزراوەیی كردنی‬ ‫كۆدەنگی نیشتمانی دێتە دی»‪.‬‬ ‫ئەگەر ئەو كۆبوونەوانەی كە‬ ‫سەرۆكایەتی هەرێم لەكات‌و‬ ‫ساتە جۆراوجۆرەكاندا لەگەڵ‬ ‫پارتی بچوك‌و بەقەولی باو‬ ‫سیاسییەكان»دا‬ ‫«دوك��ان��ە‬ ‫دەیكات‪ ،‬كۆدەنگی نیشتمانی‬ ‫ل���ێ ن���اك���ەوێ���ت���ەوە‪ ،‬ئ���ەدی‬ ‫دەب��ێ��ت ب���ەو ك��ۆب��وون��ەوان��ە‬ ‫بگوترێت چی؟ بەرپرسەكەی‬ ‫ژووری توێژینەوەی سیاسی‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕان دەڵێت»ئەوە‬ ‫ك��ۆم��ەڵ��ێ��ك ك���ۆب���ون���ەوەی‬ ‫كەرهەركاتێك‬ ‫ناسیتماتیكن‬ ‫حیزبە حوكمڕانەكان بیانەوێت‬ ‫ئەنجامی دەدەن‪ ،‬ب��ەاڵم هەر‬ ‫كە گەشتە مەسەلەی بڕیاردان‬ ‫تێیدا‪ ،‬خۆیان بڕیارەكە دەدەن‪،‬‬ ‫هەربۆیە ئەو كۆبوونەوانە هیچ‬ ‫دەرئەنجامێكی نابێت‌و هیچ‬ ‫قورساییەكیان نابێت لەڕووی‬ ‫سیاسییەوە»‪.‬‬ ‫بەبۆچوونی ف��ەره��اد مەال‬ ‫س��اڵ��ح‪ ،‬ئ��ەن��دام��ی مەكتەبی‬ ‫سیاسی یەكگرتووی ئیسالمی‬ ‫ك��وردس��ت��ان‪ ،‬ك��ە حیزبەكەی‬ ‫دووەم حیزبی ئۆپۆزسیۆنە‬ ‫ل����ەڕووی ژم����ارەو ق��ەب��ارەی‬ ‫كورسییەكانی پەرلەمانەوە‪،‬‬ ‫سەرجەم حیزبە سیاسییەكان‬ ‫بەگەورەو بچوكیانەوە جێگەی‬ ‫ڕێزن بەاڵم»ئەو حیزبانەی كە‬ ‫خاوەنی سەنگ‌و قورسایین‬ ‫ل��ەك��وردس��ت��ان��دا‌و ك��ورس��ی‬

‫پ��ەرل��ەم��ان��ی‌و شەرعییەتی‬ ‫ئ��ەو خەڵكەیان ب��ەدەس��ت��ە‪،‬‬ ‫نوێنەرانی ئۆپۆزسیۆنن هەم‬ ‫ل��ەب��ەغ��داد‌و ه��ەم لەهەرێم‪،‬‬ ‫ل��ەب��ەرئ��ەوە دوو حیزبە بااڵ‬ ‫دەستەكە‪ ،‬ه��ەر ڕێكەوتنێك‬ ‫لەگەڵ حیزب‌و دەسەاڵتی تری‬ ‫سیاسی هەرێمی كوردستان‬ ‫بكەن‪ ،‬هیچ ئەرزشێكی ئەوتۆی‬ ‫نابێت»‪.‬‬ ‫ئ��ەگ��ەر بۆچوونی فەرهاد‬ ‫مەال ساڵح‪ ،‬وەك بۆچوونی‬ ‫ی���ەك���گ���رت���ووی ئ��ی��س�لام��ی‬ ‫بخوێنینەوە‪ ،‬ئەوا یەكگرتووی‬ ‫ئ��ی��س�لام��ی پ��ێ��ی وای���ە»ه���ەر‬ ‫ڕێكەوتنێك لەگەڵ ئۆپۆزسیۆندا‬ ‫بكرێت‪ ،‬ئەوا سازان‌و كۆدەنگی‬ ‫نیشتمانی دروس���ت دەك��ات‬ ‫لەهەرێمی كوردستان‌و دەكرێت‬ ‫پشتی پێ ببەسترێت‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئەو بەیاننامانەی كە لەگەڵ‬ ‫حیزبەكانی تردا دەر دەكرێت‪،‬‬ ‫لەگەڵ ڕێزمدا هیچ كاریگەری‬ ‫ئەوتۆی نابێت بۆ جوانكردنی‬

‫قادر عەزیز‪:‬‬ ‫یەكێتی و پارتی‬ ‫تەنها لەكاتی‬ ‫قەیراندا داوای‬ ‫هاوكاریی‬ ‫دەكەن‪،‬‬ ‫دوای ئەوە‬ ‫سوپاسیشمان‬ ‫ناكەن‬ ‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫‪13‬‬

‫سیمای دەس��ەاڵت لەهەرێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬بەڵكو تەنها جێ‬ ‫بەجێ كردنی ئەو شتانەی كە‬ ‫ئۆپۆزسیۆن داوای دەك��ات‪،‬‬ ‫كێرڤی سیاسی‌و دیموكراسی‬ ‫ل����ەب����ەرچ����اوی ك��ۆم��ەڵ��ی‬ ‫نێودەوڵەتیدا بەرزدەكاتەوە»‪.‬‬ ‫ح���ی���زب���ە ب����چ����وك‌و ب��ێ‬ ‫س���ەن���گ���ەك���ان���ی ه��ەرێ��م��ی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئەگەرچی تائێستا‬ ‫ڕۆڵێكی ئەوتۆیان نەبینیوە‬ ‫لە ب��ڕی��ارە سیاسییەكاندا‪،‬‬ ‫بەاڵم دوواجار بەشێك بوون‪،‬‬ ‫لەو ناوانەی كە لە زۆرب��ەی‬ ‫«ب��ەالغ��ە ك��ۆت��ای��ی��ەك��ان»دا‪،‬‬ ‫ناویان بە چەند پاشگرێكی‬ ‫«ق��ەب��ە»وە‪ ،‬ن��وس��راوە‪ .‬قادر‬ ‫ع��ەزی��ز‪ ،‬سكرتێری حیزبی‬ ‫ئ��ای��ن��دەی ك��وردس��ت��ان‪ ،‬كە‬ ‫حیزبەكەی تەنها یەك كورسی‬ ‫پەرلەمانی هەیە‌و ئۆپۆزسیۆن‬ ‫بوونی خۆشیان ڕاگەیاندووە‪،‬‬ ‫پێی وایە یەكێتی‌و پارتی تەنها‬ ‫لە كاتی هەڵبژاردن‌و قەیرانی‬ ‫سیاسی‌و چەند كێشەیەكدا‪،‬‬ ‫داوا ل��ەح��ی��زب��ە بچوكەكان‬ ‫دەك���ەن ه��اوك��اری��ی��ان بكەن‌و‬ ‫لەگەڵیاندا بن‪ ،‬دووای ئەوە كە‬ ‫ئیشیان پێیان نەما‪ ،‬تەنانەت‬ ‫سوپاسیشیان ناكەن‪.‬‬ ‫ئەو دەڵێـت»یەكێتی‌و پارتی‬ ‫تائێستا ب��اوەڕی��ان ب��ە فرە‬ ‫حیزبی‌و پەیوەندی تەندروستی‬ ‫نێوان حیزبە سیاسییەكان نیە‪،‬‬ ‫بەڵكو تەنها لەقازانجی خۆیان‬ ‫لەحیزبەكان نزیك دەبنەوەو‬ ‫ئەو كاتانەش كۆبوونەوەیان‬ ‫لەگەڵ دەك��ەن كە پێویستیان‬ ‫پ��ێ��ی��ەت��ی‪ ،‬ب���ەداخ���ەوە ئ��ەوە‬ ‫چەندین جارە لەكوردستان ئەو‬ ‫سیاسەتە دووبارە دەبێتەوە»‪.‬‬ ‫ق��ادر عەزیز نایشارێتەوە‬ ‫كە ئەو كۆبوونەوانە تەنها بۆ‬

‫‪14‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫ئەوەیە وای نیشان بدەن كە‬ ‫گوایە حیزبەكان لەكوردستاندا‬ ‫ه��ەم��ووی��ان پ��ێ��ك��ەوەن‌و یەك‬ ‫هەڵوێستن»یان وای نیشان‬ ‫ب��دەن ك��ە ه��ەم��وو حیزبەكان‬ ‫ب��ەدووای هەڵوێستی سەرۆكی‬ ‫هەرێمەوەن‪ ،‬كە ئەمەش شتێكی‬ ‫ڕاگەیاندنە بۆ دەرەوەی هەرێمی‬ ‫ك��وردس��ت��ان‌و ب��ۆ الی خەڵكی‬ ‫هەرێمی كوردستانیش‪ ،‬ئەمە‬ ‫لەكاتێكدا كە لەڕاستیدا هیچ‬

‫لەهەرێمی‬ ‫كوردستان‬ ‫زیاتر لە ‪30‬‬ ‫حزبی سیاسی‬ ‫بێ سەنگ و‬ ‫رۆڵ هەیەو‬ ‫سااڵنە دەیان‬ ‫ملیار دیناریان‬ ‫پێدەدرێت‬ ‫بەشدارییەكی ڕاستەقینەیەكی‬ ‫ح��ی��زب��ەك��ان نیە ل��ەب��ڕی��اری‬ ‫سیاسی‪ ،‬بەڵكو كۆبوونەوەی‬ ‫حیزبە دەسەاڵتدارەكان لەگەڵ‬ ‫حیزبەكاندا تەنها لەكاتی‬ ‫خ��ۆی��ان‌و‬ ‫پێویستییەكانی‬ ‫تەنگانەو تەنگژەكاندایە»‪.‬‬ ‫لەهەرێمی كوردستان زیاتر‬ ‫ل��ە ‪ 30‬حیزبی سیاسی بێ‬ ‫سەنگ‌و ڕۆڵ هەیەو سااڵنە‬ ‫ل��ەداه��ات��ی گ��ش��ت��ی خەڵكی‬ ‫هەرێمی ك��وردس��ت��ان‪ ،‬دەی��ان‬ ‫ملیار دیناریان پێ دەدرێ �ت‌و‬

‫سەنگ‌و ناویشیان جگە لەناو‬ ‫ئ��ەو ب��ەالغ��ان��ەی ك��ە لەگەڵ‬ ‫پارتە دەسەاڵتدارەكاندا دەری‬ ‫دەكەن‪ ،‬لەهیچ شوێنێكی تردا‬ ‫نیە‪.‬‬ ‫بەبۆچوونی ق��ادر عەزیز‪،‬‬ ‫ه���ەر ك��ات��ێ��ك تەنگژەیەكی‬ ‫سیاسی بێتە ئاراوە‪ ،‬پارتی‌و‬ ‫یەكێتی حزبەكان كۆدەكەنەوە‬ ‫ب��ۆ ئ����ەوەی»وای نیشاندەن‬ ‫كە كۆدەنگییەك هەیە دژ بەو‬ ‫قەیرانە‪ ،‬ئەمەش بەردەوامە‪،‬‬ ‫ب��ەت��ای��ب��ەت��ی ك��ۆب��وون��ەوەی‬ ‫س���ەرۆك���ی ه���ەرێ���م ل��ەگ��ەڵ‬ ‫حیزبەكان لەكاتی قەیراندا‪،‬‬ ‫ئ��ەو حیزبانە كۆدەكەنەوەو‬ ‫بەالغیان پێ دەر دەكەن»‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی تائێستا جێگەی‬ ‫پرسیارە ئ���ەوەی ك��ە ئەگەر‬ ‫ئ��ەم حیزبە بچوكانە پاش‬ ‫ك��ۆب��وون��ەوەك��ەی��ان ل��ەگ��ەڵ‬ ‫دەسەاڵت‪ ،‬هیچ كاریگەرییەكیان‬ ‫نابێت لە بڕیاردان‪ ،‬ئیتر بۆچی‬ ‫لەگەڵیاندا كۆدەبنەوە؟ قادر‬ ‫عەزیز دەڵێت»ئەو حیزبانە‬ ‫خۆیان لەوە زیاتریان لەدەست‬ ‫نایەت‪ ،‬یانی ناتوانن بایكۆتی‬ ‫ئەو كۆبوونەوانە بكەن‪ ،‬چونكە‬ ‫كێشەیان بۆ دروس��ت دەبێت‌و‬ ‫وەك���و هەڵوێستێكی سلبی‬ ‫لێیان وەردەگیرێت‪ ،‬چونكە‬ ‫دەب��وو ئ��ەو حیزبانە خۆیان‬ ‫ئەمە قبوڵ نەكەن كە تەنها‬ ‫لەكاتی ق��ەی��ران‌و تەنگژەدا‬ ‫كۆبوونەوەیان لەگەڵ بكرێت»‪.‬‬ ‫ئ���ەگ���ەر دووای�������ن ق��س��ە‬ ‫س��ەرەت��ای دێ��ڕێ��ك��ی ت��ر بێت‬ ‫بۆ ڕاپ��ۆرت‌و لێكدانەوەیەكی‬ ‫تر‪ ،‬ئەوا ئەو دووای��ن قسەیە‬ ‫بۆ حیزبە بچوكەكانەو ئەمە‬ ‫جارێكی‬ ‫دەبێت»قەیرانەكان‬ ‫ت��ر ه��ەم ب��ان�گ‌و ه��ەم كۆمان‬ ‫دەكاتەوە»‬

‫پەكەكە متمانەی زۆری‬ ‫بەهەوڵەكانی توركیا نییە‬

‫قەرەیالن‪ ،‬خۆی بۆ فێڵی توركیا ئامادە دەكات‬

‫اليةنيك لةكؤنطرة رؤذنامةنووسييةكةي قةرةيالن‬ ‫َ‬

‫راپۆرت‌و فۆتۆ‪ :‬بڕوا علی‪،‬‬ ‫بناری قەندیل‬ ‫پارتی كرێكارانی كوردستان‬ ‫«پەكەكە» كەوتەژێر كاریگەری‬ ‫ن��ام��ەك��ەی ئ��ۆج��ەالن��ی رێ��ب��ەری‬ ‫دەستگیركراو و بریاری كشانەوەو‬ ‫ئاگربەستی راگەیاند‪ ،‬ئەگەرچی‬ ‫ترسی لەهەوڵەكانی ئاشتی هەیەو‬ ‫سەركردەكانی بۆچوونیان وایە كە‬ ‫دەوڵەتی توركیا نیازی پاك نییە‪،‬‬ ‫بەاڵم هەموو ئامادەسازییەك بۆ‬ ‫رووبەرووبوونەوەی فێڵی توركیا‬ ‫كراوەو موراد قەرەیالنی سەرۆكی‬ ‫كۆنسەی س��ەرك��ردای��ەت��ی كۆما‬

‫جڤاكێن كوردستان رایگەیاند كە‬ ‫لەحاڵەتی هێرش‌و پەالمارو نیاز‬ ‫خراپی توركیا‪ ،‬پرۆسەی كشانەوە‬ ‫رادەگرن‌و وەاڵمی خراپیان دەبێت‪.‬‬ ‫نەورۆزی ئامەد‪ ،‬سەرەتای ئاشتی‬ ‫لەباكوور‬ ‫كۆبونەوەی سەدان هەزار كەس‬ ‫ل��ەش��اری ئامەد ل���ەڕۆژی ‪ 21‬ی‬ ‫ئ��ازاری ئەمساڵ جیاوازبوو لە‬ ‫نەورۆزەكانی تر‪ ،‬بەڵكو ئەمساڵ‬ ‫بەتاسەوە چاوەڕێ‌ بوون تاوەكو‬ ‫گوێ‌ لە پەیامی عەبدواڵ ئۆجەالن‬ ‫ڕێ��ب��ەری زیندانیكراوی پارتی‬ ‫كرێكاران بگرن كە بەرێككەوتنێكی‬

‫سیاسی لەگەڵ بەرپرسانی توركیا‬ ‫نوسیبویەوە‪ ,‬ك��ە یەكەمجارە‬ ‫ل��ەم��ێ��ژوی ت��ورك��ی��ادا ع��ەب��دواڵ‬ ‫ئ��ۆج��ەالن داوا ل��ە چ��ەك��داران��ی‬ ‫پ��ەك��ەك��ە ب��ك��ات ش��ەڕ ڕاب��گ��رن‌و‬ ‫ل��ە خاكی توركیا بكشێنەوەو‬ ‫قۆناغێكی تازە دەست پێبكەن‪،‬‬ ‫كە ئەمەش سەرەتایەكی باش‬ ‫بوو بۆ ئاشتی‌و بەرەو پێشچوونی‬ ‫گفتوگۆكان لەوبارەوە‪.‬‬ ‫بریاری كشانەوەو هەڕەشەیەكی‬ ‫توند‬ ‫لەكۆنفرانسێكی ڕۆژنامەنوسیدا‬ ‫كە لە بناری قەندیل‌و بەبەشداری‬ ‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫‪15‬‬

‫زۆرێ���ك ل��ە ڕۆژن��ام��ەن��وس��ان��ی‬ ‫ناوخۆیی‌و بیانی بەرێوەچوو‪,‬‬ ‫سەرۆكی كۆنسەی بەڕێوەبەرایەتی‬ ‫كۆماجڤاكێن كوردستان «موراد‬ ‫قەرەیالن» بەرواری دەستپێكردنی‬ ‫كشانەوەی گەریالكانی پەكەكەو‬ ‫هەنگاوە گرنگەكانی ئەم قۆناغەی‬ ‫ڕونكردەوە‪ ،‬قەرەیالن چۆنیەتی‌و‬

‫قەرەیالن‪:‬‬ ‫چاوەڕوانی‬ ‫ئەوە دەكەین‬ ‫حكومەتی‬ ‫هەرێمی‬ ‫كوردستان‬ ‫بەشێوەیەكی‬ ‫باش مامەڵە‬ ‫لەگەڵ مانەوەی‬ ‫هێزەكانمان‬ ‫بكەن‬ ‫كاتی كشانەوی پارتی كرێكارانی‬ ‫كوردستانی لەناو خاكی توركیا‬ ‫بۆ ڕای گشتی خستەڕوو‪.‬‬ ‫ق��ەرەی�لان كە لە قسەكانیدا‬ ‫ب���ێ م��ت��م��ان��ەی��ی ب���ەرام���ب���ەر‬ ‫هەوڵەكانی ئاشتی پێوەدیاربوو‪،‬‬ ‫ئامادەسازییەكانی گروپەكەشی‬ ‫بۆ هەر چەشنە فێڵێك خستەڕوو‬ ‫كە لەالیەن توركیاوە بەرامبەریان‬ ‫بكرێت‪ ،‬ه���ەروەك ئ��ەوەی وتی‬ ‫«ئەوان لەكاتی كشانەوەدا وەاڵمی‬ ‫هەر هێرشێكی توركیا دەدەنەوە‬ ‫كە بكرێتە سەریان»‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫پەكەكە هانا بۆ حكومەتی هەرێم‬ ‫دەبات‬ ‫ل��ەگ��ەڵ دەرك���ردن���ی ب��ری��اری‬ ‫كشانەوە لەخاكی باشوور‪ ،‬پەكەكە‬ ‫داوای ه��اوك��اری لەحكومەتی‬ ‫هەرێم دەكات‌و هانای بۆ دەبات‪،‬‬ ‫لەكۆنفرانسە ڕۆژنامەنوسیەكەدا‬ ‫دەس���ت���ەی ب��ەڕێ��وەب��ەرای��ەت��ی‬ ‫كۆماجڤاكێن كوردستان ‪KCK‬‬ ‫كاتی كشانەوەی لەناو خاكی‬ ‫توركیا ئاشكرا كرد‪ ،‬لەسەرەتای‬ ‫ڕۆژنامەنوسیەكەیدا‬ ‫كۆنگرە‬ ‫«م���وراد ق��ەرەی�لان» س��ەرۆك��ی‬ ‫كۆنسەی كۆما جڤاكێن كوردستان‬ ‫كەجەكە ڕایگەیاند ل��ە ڕۆژی‬ ‫هەشتی مانگی ئ��ای��ار پەكەكە‬ ‫بەفەرمی لەناو خاكی توركیا‬ ‫دەكشێنەوە‪ ,‬ه��ەروەه��ا وتیشی‬ ‫«شوێنی حەوانەوەی هێزەكانی‬ ‫گەریال باشوری كوردستان دەبێت‪,‬‬ ‫وە چاوەڕوانی ئ��ەوەش دەكەین‬ ‫حكومەتی هەرێمی كوردستان‬ ‫بەشێوەیەكی باش مامەڵە لەگەڵ‬ ‫مانەوەی هێزەكانمان بەشێوەی‬ ‫فەرمی لەباشوری كوردستاندا‬ ‫بكەن‪ ،‬ئەوەشی وت هەر هێرشێكی‬ ‫سوپای توركیا بە واتای ڕاگرتنی‬ ‫ئەم قۆناغە دێت‪.‬‬ ‫نامەكەی ئۆجەالن‪ ،‬پەكەكەی‬ ‫راگرت‬ ‫لەبارەی نامەكەی عەبدوڵاڵ‬ ‫ئۆجەالن‌و كاریگەرییەكانی لەسەر‬ ‫پارتی كرێكارانی كوردستان‪،‬‬ ‫ق���ەرەی�ل�ان روون���ی���ك���ردەوە كە‬ ‫نامەكە كاریگەری خۆی هەبووەو‬ ‫لەرووانگەی نامەكەشەوە بریاری‬ ‫كشانەوەیانداوەو هەر بەهۆی ئەو‬ ‫نامەیەشەوە راگیراون‌و بریاری‬ ‫ك��ش��ان��ەوەی��ان��داوە‪ ،‬ه���ەروەك‬ ‫ئ��ەوەی وت��ی «ئاپۆ لە نامەی‬ ‫سێیەمیدا كە لەبەرواری چواردەی‬ ‫نیسان بۆی ناردووین بڕیارێكی‬ ‫مێژوویی داوە بۆ پاشەكشێی‬

‫هێزەكانی گەریال»‪.‬‬ ‫وتیشی «ب��ەڕێ��وەب��ەرای��ەت��ی‬ ‫تەڤگەرەكەمان بە كۆدەنگیەوە‬ ‫ئەو بانگەوازەی ڕێبەرمانی وەك‬ ‫فەرمان پەسەندكردووەو بڕیاری‬ ‫داوە جێبەجێی بكەین»‪.‬‬ ‫هەنگاوەكانی پەكەكە‪ ،‬بۆ‬ ‫شكاندنی بەربەست‬ ‫بریاری كشانەوە لەباكوور‪،‬‬ ‫بریارێكی قورسەو پەكەكە بۆ‬ ‫ئەوە پێویستی بە زەمینە سازی‌و‬ ‫ئامادەكاری هەیە تا رووبەرووی‬ ‫ئاستەنگەكان ببێتەوە‪ ،‬هەر لەم‬ ‫كۆنگرە ڕۆژنامەوانیەدا ئەوەش‬ ‫خ��رای��ە ڕوو ك��ە ب��ۆئ��ەوەی ئەم‬ ‫قۆناغە ڕووب���ەرووی ئاستەنگ‬ ‫ن��ەب��ێ��ت��ەوە پ��ێ��وی��س��ت��ە چ��ەن��د‬ ‫هەنگاوێك بنرێت لەوانەش‪:‬‬ ‫‪ -1‬هێزەكانی گەریال بەبێ‌‬ ‫ئ����ەوەی ڕێ��گ��ا ب��ەه��ەر شێوە‬ ‫پێكدادانێك بدات بەدەستپێشخەری‬ ‫خۆی‌و بەكارهێنانی ئەو ڕێگاو‬ ‫شوێنانەی زووت���ر ب��ەك��اری��ان‬ ‫هێناوە لەنێو ڕێكخستەكانیاندا‬ ‫دەست بەكشانەوە دەكەن ‪.‬‬ ‫‪ - 2‬ل��ەچ��وارچ��ێ��وەی ئ��ەو‬ ‫ئ��ام��ادەك��اری��ان��ەی ك��ەدەك��رێ�ن‌و‬ ‫بەردەوامن كشانەوەی هێزەكان‬ ‫لە ‪ 8‬ی گواڵنی ‪ 2013‬ەوە دەست‬ ‫پێدەكات‪ ،‬كشانەوە بەشێوەیەكی‬ ‫گروپ گروپ‌و هەنگاو بەهەنگاو‬ ‫دەب���ێ���ت‌و ه���ەوڵ���دەدرێ���ت ئ��ەو‬ ‫پرۆسەیە لەكەمترین كاتدا تەواو‬ ‫بكرێت‪.‬‬ ‫‪ - 3‬دوای كشانەوە‪ ،‬شوێنی‬ ‫ح��ەوان��ەوەی هێزەكانی گەریال‬ ‫باشوری كوردستان (كوردستانی‬ ‫عێراق) دەبێت لەسەرویانەوەی‬ ‫حكومەتی هەرێمی كوردستان‬ ‫چ��اوەڕوان��ی��م��ان ل��ەس��ەرج��ەم‬ ‫هێزە پەیوەندیدارەكان ئەوەیە‬ ‫كەبەشێوەیەكی ئەرێنی مامەڵە‬ ‫ل��ەگ��ەڵ م��ان��ەوەی هێزەكانمان‬ ‫بەشێوەیەكی فەرمی لەباشوری‬

‫كوردستاندا بكەن‪.‬‬ ‫‪ -4‬ل��ەپ��رۆس��ەی كشانەوەدا‬ ‫حكومەتی توركیاش پێویستە‬ ‫بەهەمان وشیاری‌و جددیەتەوە‬ ‫ه��ەڵ��س��وك��ەوت ب��ك��ات‪ ،‬ئ��ەگ��ەر‬ ‫لەكاتی ك��ش��ان��ەوەدا هەرشێوە‬ ‫هێرش‪ ،‬ئۆپەراسیۆن‪ ،‬بۆمبارن‬ ‫ل����ەدژی ه��ێ��زەك��ان��م��ان بكرێت‬ ‫ئ��ەوا ك��ش��ان��ەوە ه��ەر ئەوكاتە‬ ‫ڕادەگیرێت‌و هێزەكانمان لەسەر‬ ‫بنگەی پاراستنی ڕەوا مافی‬ ‫وەاڵم���دان���ەوەی خ��ۆی��ان بەكار‬ ‫دەهێنن‪.‬‬ ‫‪ -5‬كاتێك هێزەكانی گەریال‬ ‫دەكشێنەوە هاوتەریبی ئ��ەوە‬ ‫پێویستە هێزەكانی دەوڵەتی‬ ‫توركیاش ڕێگا بەهەڵسوكەوتی‬ ‫ه���ەڵ���خ���ڕێ���ن���ەرو ئ����ەوان����ەی‬ ‫ك��ەل��ەف��ورس��ەت دەگ��ەڕێ��ن‌و یان‬ ‫جموجۆڵی لەشكری كە شەڕو‬ ‫پێكدادانی لێبكەوێتەوە نەدەن‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی قۆناغی كشانەوە بەهێمنی‬ ‫بەڕێوە بچێت‪.‬‬ ‫‪ -6‬چ��اودێ��ری ئ��ەو قۆناغە‬ ‫لەالیەن شاندێكی سەربەخۆوە‬ ‫بۆ ڕاوەستە كردن لەسەر هەڵە‬ ‫یان ئاستەنگیەك لە ه��ەردووال‬ ‫ڕووبدات‪ ،‬بۆ هێمنی‌و پێشكەوتنی‬ ‫قۆناغەكە وەكو دەرفەتێكی گرنگ‪.‬‬

‫رێگریكردن لەبەردەم ئاشتی‪.‬‬ ‫ل��ەالی��ەك��ی ت����رەوە س��ەران��ی‬ ‫ئ��اك پ��ارت��ی‪ ،‬پێیانوایە ئەو‬ ‫هەنگاوانەی بەرەو ئاشتی لەگەڵ‬ ‫پەكەكە دەیگرنەبەر‪ ،‬لەرووانگەی‬ ‫هەستكردنە بە دینداری‌و فەرمانی‬ ‫ئاینی‪ ،‬هەر ئەمەش بووە هۆی‬ ‫ئەوەی نەرمی بەرامبەر پەكەكە‬ ‫بنوێنن‪ ،‬ئەگەرچی لەناوخۆدا‬ ‫رووب���ەرووی بەربەست‌و گرفتی‬ ‫زۆر بوونەتەوە‪.‬‬ ‫هۆكارەكانی دەرچوونی پەكەكە‬ ‫لە لیستی تیرۆر‬ ‫ئ��ەگ��ەرچ��ی پ��ەك��ەك��ە پێشتر‬ ‫ل��ەالی��ەن ئ��ەم��ری��ك��او واڵت��ان��ی‬ ‫ئەوروپاوە خرایە ریزی گروپە‬ ‫ت��ی��رۆرس��ت��ی��ی��ەك��ان��ەوە‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫ل��ەك��ۆت��ای��ی مانگی راب����ردوودا‬ ‫پەرلەمانی ئ��ەوروپ��ا بریاری‬ ‫هێنانەدەرەوەی ئەو پارتەی دا‬ ‫لە ری��زی تیرۆرستان‪ ،‬بەپێی‬ ‫هەنگاوەكانی‬ ‫سەرچاوەكانیش‬ ‫ئاشتی پ��ەك��ەك��ەو ئاگربەستە‬ ‫ی��ەك الی��ەن��ەك��ان ه��ۆك��ار ب��وون‬

‫بۆ ئ��ەوە‪ ،‬ئەگەرچی دەوڵەتی‬ ‫توركیا ئ���ەوە رەت��دەك��ات��ەوەو‬ ‫پێیوایە كە داواك��اری توركیا لە‬ ‫واڵتانی ئەوروپا هۆكار بووە بۆ‬ ‫دەرهێنانی پەكەكە لەو لیستەدا‪.‬‬ ‫ئاشتی‪ ،‬دوا وێستگەی‬ ‫پێكەوەژیان‬ ‫ئاشتی‪ ،‬تاكە رێگاچارەیەك‬ ‫بۆ كۆتایی هێنان بە ملمالنێكان‬ ‫ئەگەرچی پەكەكە دوای زیاتر لە‬ ‫سی ساڵی خەباتی بزوتنەوەی‬ ‫رزگ���اری���خ���وازی ك��وردس��ت��ان‌و‬ ‫نۆیەمین ئاگربەستی یەكالیەنە‬ ‫دانوستانەكانی‬ ‫لەچوارچێوەی‬ ‫ئیمراڵیدا‪ ,‬بڕیاری كشانەوەی‬ ‫هێزەكانی بۆ باشوری كوردستان‬ ‫ڕاگەیاند‪.‬‬ ‫ه��اوك��ات كەجەكە چاودێری‬ ‫ئەو قۆناغەی لەالیەن شاندێكی‬ ‫سەربەخۆوە بۆ ڕاوەستان لەسەر‬ ‫هەڵە یان هەر ئاستەنگێك لە‬ ‫ه���ەردووال ڕوب���دات بۆ هێمنی‌و‬ ‫پێشكەوتنی قۆناغەكە وەك��و‬ ‫دەرفەتێكی گرنگ هەڵسەنگاند‪.‬‬

‫پەكەكە‪ ،‬هەڵوێستی گۆڕاوە‬ ‫پارتی كرێكارانی كوردستان‬ ‫ك��ە هەڵگری بیری ماركسین‪،‬‬ ‫هەڵوێستیان بەرامبەر ئیسالم‌و‬ ‫ئیسالمییەكان گ��ۆڕاوەو بەهۆی‬ ‫س��ی��اس��ەت��ەك��ان��ی ئ���اك پ��ارت��ی‬ ‫دەس���ەاڵت���داری ت��ورك��ی��اوە كە‬ ‫پارتێكی ئیسالمییە‪ ،‬بەشێوازی تر‬ ‫لە ئیسالم دەڕوانن‪ ،‬قەرەیالنیش‬ ‫پێیوایە كە سیاسەتی ئەو پارتە‬ ‫سیاسەتێكی راس��ت��ە بەرامبەر‬ ‫كوردو هیوای خواست كە هەنگاوی‬ ‫باشتر ب��ەرەو ئاشتی بهاون‪،‬‬ ‫نەشیشاردەوە كە بەربەستەكانی‬ ‫ب��ەردەم��ی ئ��ەو پ��ارت��ە زۆرە بۆ‬ ‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫‪17‬‬

‫حەویجە‪ ،‬تەڵەكەی‬ ‫مالیكی بۆ گرتنی كورد‬

‫رووداوەك���ان���ی ح��ەوی��ج��ە‪ ،‬عیراقی‬ ‫گ��ەڕان��دن��ەوە ب��ۆ خ��اڵ��ی س��ەرەت��ا‬ ‫ڕاپۆرتی هێدی هەولێری ‬

‫حەویجە‪ ،‬ك��ە خاڵی دەستپێكی‬ ‫یەكالییكردنەوەی ناكۆكییەكانی نێوان‬ ‫سوننەو شیعەی عێراقە‪ ،‬خەریكە‬ ‫دەبێتە تەڵەیەكی گەورە بۆ گرتنی كورد‬ ‫بەدەستی مالیكی‪ ،‬پەرلەمانتارێكی‬ ‫گۆڕانیش پێیوایە ئ��ەو ڕووداوان���ەی‬ ‫ئ��ەم دوای��ی��ەی عێراق دوورن��ی��ە كورد‬ ‫بخاتە شەڕێكی گ��ەورەوەو گرفتاری‬ ‫ب��ك��ات‪ ،‬ئ��ەوی��ش ب��ەه��ۆی سیاسەتە‬ ‫هەڵەكانی یەكێتی‌و پارتی‪ ،‬نوێنەرێكی‬ ‫ی��ەك��گ��رت��ووش ب��ۆچ��وون��ی وای���ە كە‬ ‫كورد نابێت پشت بە عەرەبی سوننە‬ ‫ببەستێت بەو پێیەی زۆرینەیان كۆنە‬ ‫بەعسییەكانن‌و باشتروایە لەگەڵ شیعە‬ ‫خۆی رێكبخات‌و سیاسەتێكی ژیرانە‬

‫‪18‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫بكات‪.‬‬ ‫حەویجە‪ ،‬لەنێوان كوردو سوننەدا‬ ‫ئەنجامدانی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی‬ ‫پارێزگاكانی ع��ێ��راق‌و دەركەوتنی‬ ‫ترسێكی گەورە لەدڵی عێراقیەكاندا‪،‬‬ ‫ك��ە ئ��ەوی��ش س��ەره��ەڵ��دان��ی ش��ەڕی‬ ‫تائیفی‌و شكستی ك��وردە لەپڕۆسەی‬ ‫سیاسی‌و بەدەستهێنانی مافەكانیەتی‬ ‫لەحكومەتی ع��ێ��راق��ی‪ ،‬ك��ە هەوڵی‬ ‫جێگیربوون لەبەغدا دەدات‌و لەوالشەوە‬ ‫هەڕەشەی كشانەوە دەك��ات‪ ،‬كەچی‬ ‫دوای شەڕێكی درێژخایەن‌و لێدوانی‬ ‫ئاگرین لەسەر نەوت‌و پارەو دەسەاڵت‪،‬‬ ‫دواج����ار م��ەس��ع��ود ب��ارزان��ی ج��اڕی‬ ‫ئاشتیدا كەچی لەپێشوودا تێڕوانینێكی‬ ‫جیاوازییان هەبوو‪ ،‬بەهیچ شێوەیەك‬ ‫لەگەاڵ مالیكی كۆنەبێتەوە»‪.‬‬ ‫كەڵەكەبوونی قەیرانەكانی عێراق‌و‬

‫تەقینەوەی بەڕووی عێراقیەكان هێشتا‬ ‫بارودۆخەكە تێنوی خوێنی الوەكانەو‬ ‫هەمدیسان قەیرانی شیعەو ك��وردو‬ ‫سوننە لەالیەكی تر تەواوی میدیاكانی‬ ‫س��ەرق��ااڵ ب��ەوە ك���ردووە‪ ،‬س���ەرەڕای‬ ‫دەستێوەردانی ڕاستەوخۆی واڵتانی‬ ‫دراوسێ‪ ،‬بەتایبەت ئێران‪ ،‬كە عێراق‬ ‫بۆتە نێچیرێكی ئێران‌و ئەجنداكانی‬ ‫خ��ۆی ل��ێ��رەوە جێبەجێدەكات‪ ،‬لە‬ ‫دواتریشەوە كورد هیچ سەرمایەیەكی‬ ‫دەستنەكەوت لەو ملمالنێیەی عێراق‪،‬‬ ‫كە بەبڕوای پەرلەمانتارێك دەبوو‬ ‫پێش هەموو شێك كورد دۆخێكی وەك‬ ‫حەوێجەی بۆ خۆی بڕەخساندایە»‪.‬‬ ‫كورد فشاری لەسەرە!‬ ‫پەرلەمانتارێكی كوردی ئەنجومەنی‬ ‫نوێنەرانی ع��ێ��راق بۆچوونی وای��ە‬ ‫هۆكاری جێگیرنەبوونی بارودۆخی‬

‫ئ���ەو ن��اوچ��ان��ە ل��ەن��ێ��وان س��وپ��ای‬ ‫عێراقی‌و كوردەوەیە‪ ،‬ئوسامە جەمیل‬ ‫پەرلەمانتاری یەكگرتوو لە ئەنجومەنی‬ ‫نیشتمانی عێراق بەگۆڤاری ڕێگا دەڵێت‬ ‫«زۆرب��ەی عەرەبەكان هاوكاری كورد‬ ‫ناكەن‪ ،‬چونكە زۆربەیان كۆنە بەعسی‬ ‫بوون‌و هەرگیز دۆستی كورد نەبوون‪،‬‬ ‫ت��اوەك��و ك���ورد ق��ازان��ج��ی لێبكات‌و‬ ‫حكومەتی عێراقیش بەهیچ شێوەیەك‬ ‫هاوكاری كورد ناكات‪ ،‬بەڵكو دژایەتی‬ ‫دەك��ات‌و شیعە لەو ناوچانە جێگیر‬ ‫دەك���ات‌و حوسەینیە ب��ۆ شیعەكان‬ ‫درووستدەكات»‪.‬‬ ‫ئ��ەو پەرلەمانتارە س��ەب��ارەت بە‬ ‫نەگێڕانەوەی ناوچە دابڕێنراوەكان‬ ‫وتی»ئەوە ئیڕادەیەكی نێودەوڵەتی‬ ‫ل��ەس��ەرە‪ ،‬ئەمریكا دەستی ل��ەوەدا‬ ‫هەیە‪ ،‬كە فشاری خستەسەر كورد‬ ‫بۆئەوەی هێزی پێشمەرگە بكشێنێتەوە‪،‬‬ ‫ئەمریكیەكانیش ڕازی��ن��ەب��وون ئەو‬ ‫ناوچانە بۆ سەر هەرێمی كوردستان‬ ‫بگەڕێتەوە»‪.‬‬ ‫«ناوچە دابڕاوەكان‪،‬‬ ‫لەدەستدەرچووە»‬ ‫هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان‬ ‫لەناوچە دابڕاوەكان‌و بێدەنگی كورد‬ ‫ل��ەون��اوچ��ان��ەدا‪ ،‬ب����ەردەوام كێشەی‬ ‫نەتەوەیی فەرامۆشكراوەو شەڕە پەڕۆ‬ ‫ڕۆڵ��ی بینیووە لەچارەسەرنەكردنی‬ ‫كێشەی كوردو ناوچە دابڕێنراوەكان‬ ‫وەك خۆی ماونەتەوە‪.‬‬ ‫پ��ەرل��ەم��ان��ت��ارێ��ك��ی گ��ۆڕان��ی��ش‬ ‫تێڕوانینێكی ت��ری هەیەو پێیوایە»‬ ‫دەس��ەاڵت��ی ك���ورد ل��ەم ن��اوچ��ان��ەدا‬ ‫مونافەسەیەكی ناشەریفانە دەكات‌و‬ ‫خەمی نەتەوایەتییان نیە»‪.‬‬ ‫دكتۆر لەتیف شێخ موستەفا ئەندامی‬ ‫پەرلەمانی عێراق لە فراكسیۆنی گۆڕان‬ ‫لەلێدوانێكیدا بۆ ڕێگا باسلەوەدەكات‬ ‫«بەداخەوە كورد لەوناوچانە دۆڕاوەو‬ ‫قورسییان كەمبۆتەوە‪ ،‬هۆكارەكەشی بۆ‬ ‫هەردوو حزبی دەسەاڵت دەگەڕێتەوە»‪.‬‬ ‫ئەو پەرلەمانتارەی گۆڕان پێیوایە‬ ‫كە دوو حزبەكە واتە یەكێتی‌و پارتی‬ ‫لەخەمی ن��ەت��ەوەدا ن��ی�ن‌و ئەمەش‬ ‫وایكردووە ئەو ناوچانە لەدەستبچن‪،‬‬

‫ه���ەروەك ئ���ەوەی دەڵ��ێ��ت «ه��ەم لە‬ ‫هەرێمی كوردستان گەندەڵیەكی زۆرو‬ ‫ناعەدالەتی زۆر هەیە‪ ،‬هەمیش لەم‬ ‫ناوچانە مونافەسەی ناشەریفانە‬ ‫دەكەن‌و لەخەمی نەتەوەدا نین‪ ،‬بۆیە‬ ‫دەبینین ڕێژەی (‪ )%30‬خەڵك بۆ دەنگدان‬ ‫چووە‪ ،‬سااڵنێكە هاواڵتیانی كورد داوای‬ ‫شەفافیەتی پەیوەندییەكانی كوردو‬ ‫حكومەتی عێراقی‌و پێداگیری لەسەر‬ ‫داواكارییەكانی كورد دەك��ەن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەسەاڵتی كوردیی‌و دانوستانكارانی‬ ‫الی��ەن��ەك��ان ب��ە شكست ب��ۆ هەولێر‬ ‫دەگەڕێنەوە»‪.‬‬ ‫كورد چی بكات؟‬ ‫كورد كە لەم نێوەندەدا زەرەرمەندی‬ ‫یەكەمە‪ ،‬پێویستە لەسەری سوود لەو‬ ‫ناكۆكییانە وەربگرێت‌و ژیرانە مامەڵە‬ ‫لەگەڵ دۆخ��ەك��ەدا بكات‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫هیچ نەبێت كەمێك لەزیانەكانی‬ ‫ك��ەم��ب��ێ��ت��ەوە‪ ،‬پ��ەرل��ەم��ان��ت��ارەك��ەی‬ ‫یەكگرتوو ج��ەخ��ت ل��ەوەدەك��ات��ەوە‬ ‫«ئەمریكیەكان نەیاندەویست ناوچە‬ ‫داب��ڕاوەك��ان بگەڕێنەوە ژێ��ر دەستی‬ ‫ك��وردو ل��ەو ش��ەڕەی نێوان سوننەو‬ ‫شیعە كوردیش چەند بێالیەن بێت‬ ‫قازانجی زیاتر دەكات‌و هەوڵبدات لەو‬ ‫شەڕە مەزهەبییەدا تێوەنەگڵێت»‪.‬‬ ‫هاوكات ل��ەب��ارەی چوونی هێزی‬ ‫پ��ێ��ش��م��ەرگ��ەو وەزارەت�����ی ن��اوخ��ۆی‬ ‫حكومەتی ه��ەرێ��م ب��ۆ ناوچەكانی‬ ‫دەوروب���ەری‪ ،‬بەرپرسانی وەزارەت��ی‬ ‫ن��اوب��راو ئ��ام��ادەن��ەب��وون ب��ۆ ڕێگا‬ ‫هیچ ل��ێ��دوان��ێ��ك ب���دەن‪ ،‬ئ��ەن��وەری‬ ‫حاجی عوسمان بریكاری وەزارەت��ی‬ ‫پێشمەرگەی هەرێم وتی»لەسەرووی‬ ‫خۆمانەوە پێمان وتراوە هیچ لێدوانێك‬ ‫بۆ دەزگاكانی ڕاگەیاندن نەدەین»‪.‬‬ ‫دوورنیە كورد بەشەڕێكی گەورەوە‬ ‫تێوەبگلێت‬ ‫لەگەڵ بەرپابوونی جەنگی نێوان‬ ‫سوننەو شیعە لەعێراق‪ ،‬ئەگەرەكان‬ ‫بۆ ئەوە دەچن كوردیش لەو جەنگە‬ ‫تێوەبگلێت‪ ،‬بەاڵم بەشێوەیەكی ترو‬ ‫لەژێر ناوێكی تر‪ ،‬ه��ەروەك ئەوەی‬ ‫پەرلەمانتارەكەی گۆڕان ڕوونیكردەوە‬ ‫«ئەو دۆخە بۆ ئێمە زۆر مەترسیدارە‪،‬‬

‫بەاڵم بەداخەوە ئەو دەسەاڵتدارانەی‬ ‫كورد دان بە كارە دۆڕاوییەكاندا نانێن‪،‬‬ ‫وەك هەمان ڕژێمە دیكتاتۆرەكان‪،‬‬ ‫دۆڕاوەكانیشیان دەكەن بەسەركەوتن»‪.‬‬ ‫وتیشی»سەرۆكی هەرێم مالیكی‬ ‫دروستكرد‪ ،‬بەاڵم بەبێ بەرامبەر‪ ،‬هەر‬ ‫كە بەهێز بوو ئیتر مالیكی لەگیانی‬ ‫كورد بەربووە‪ ،‬كە ئەو ڕووداوان��ەی‬ ‫حەویجە خ��وا بۆ ك��وردی ناردبوو‪،‬‬ ‫بەاڵم ئێستا خۆی لەپاوانخوازیەكانی‬ ‫مالیكی دەبینێتەوە‪ ،‬دوورن��ی��ە ئەو‬ ‫شەڕە ئێمەشی تێوەبگلێت»‪.‬‬ ‫مالیكی بەشێوازی تر كورد‬ ‫هەڵدەخەڵەتێنێت‬ ‫ئەگەرچی ڕاگەیاندنەكان بەجۆرێكی‬ ‫تر باس لە دانیشتنەكانی نێوان مالیكی‌و‬ ‫نێچیرڤان ب��ارزان��ی دەك���ەن‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫پەرلەمانتارەكەی گۆڕان بەجۆرێكی تر‬ ‫باسی لێوەدەكات‌و پێیوایە كە مالیكی‬ ‫فێڵی تری پێیە بۆ هەڵخەڵەتاندنی‬ ‫كورد‪ ،‬ئەو لەوبارەوە دەڵێت «مالیكی‬ ‫ك����وردی ب��ە ق��اچ��اغ��ب��ردن��ی ن���ەوت‌و‬ ‫چەندین شتی تر هەڵدەخەڵەتاند‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم ئایا ئەمجارەش ك��ورد هەڵەی‬ ‫دە ساڵەی ڕابردوو دووبارەدەكاتەوە؟‬ ‫یان بە هەندێ پارەو دەسەاڵتی حزبی‬ ‫ڕازیدەبنەوە؟»‪.‬‬ ‫خەڵك‪ ،‬لەنێوان ترس‌و بێدەنگیدا‬ ‫هاونیشتمانیان كە وەك باسدەكرێت‬ ‫الیەنێكی پەراوێزخراون لە سیاسەت‌و‬ ‫م��ام��ەڵ��ەی دەس���ەاڵت���داران���ی ك��ورد‪،‬‬ ‫لەنێوان ترس‌و بێدەنگیدا ماونەتەوەو‬ ‫نازانن بریاری چیبدەن‪ ،‬ه��ەروەك‬ ‫ئەوەی دكتۆر لەتیف موستەفا وتی»‬ ‫ناڕەزایی خەڵك بەرامبەر دەسەاڵتی‬ ‫ك��وردی هەیە‪ ،‬لەخۆپیشاندانەكانی‬ ‫شوباتدا دەرك��ەوت‪ ،‬بەزەبری هێزو‬ ‫چەك پارتی‌و یەكێتی خۆپیشاندانیان‬ ‫كپكردەوەو ئەو بارودۆخەی كوردستان‬ ‫هاواڵتیان دانیان بە خۆیاندا گرتووە‬ ‫لەپارتی‌و یەكێتی‪ ،‬بێگومان هەموو‬ ‫كوردستان ناڕەزاییە‪ ،‬ب��ەاڵم خەڵك‬ ‫ترسی نانبڕینی لە پارتی‌و یەكێتی‬ ‫هەیە‪ ،‬دوات��ری��ش خەڵك بەپەرۆشە‬ ‫ب��ۆ ئ��ەزم��وون��ی ن��ەت��ەوەی��ی هەرێمی‬ ‫كوردستان»‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫‪19‬‬

‫پ��ۆس��ت��ی س��ەرۆك��ای��ەت��ی ه�‬ ‫پارتی ئیمانی بەكەس نییەو یەكێتی‬

‫راپۆرتی‪ :‬هێرش سەنگەری‬ ‫دوای ئ���ەزم���ون���ی ‪ 4‬س��اڵ��ی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن لە هەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫م��ش��ت‌و م���ڕی ب��ون��ی ك��ان��دی��دی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن بۆ پۆستی سەرۆكایەتی‬ ‫هەرێم رەنگە ئەم هەڵبژاردنە تا‬ ‫رادەیەكی زۆر جیاواز ترو گەرم‌و‬ ‫ێ بكات‪ ,‬بۆیە‬ ‫گورترو پر ملمالن ‌‬ ‫ب��ەڕای چ��اودێ��ران��ی سیاسی ئەم‬ ‫جارە پۆستی سەرۆكایەتی هەرێمی‬ ‫كوردستان شەرێكی قورسە نەك بۆ‬ ‫ئۆپۆزسیۆن بەڵكو بۆ ئەو كەسەی ‪8‬‬ ‫ساڵە لەسەر ئەو كورسیە دانیشتوەو‬ ‫ئێستاش دەیەوێت بەردەوامێت‪ ،‬كە‬ ‫ئەمەش بووەتە خاڵی هەرە ناكۆكی‬ ‫نێوان دەسەاڵت‌و ئۆپۆزسیۆن‪.‬‬ ‫كاندیدكردنەوەی بارزانی‪ ،‬خاڵی‬ ‫ناكۆكیە!‬ ‫ل��ەب��ارەی كاندید ك��ردن��ەوەی‬ ‫بارزانی‪ ،‬هەڵۆی ئەحمەد كوردە‬ ‫ب��ەرپ��رس��ی لقی چ���واری پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان لەسلێمانی‬ ‫بەرێگای وت «تا ئێستا ئێمە وەكو‬ ‫پارتی ڕامان نەگەیاندوە بارزانی‬ ‫خ��ۆی كاندید دەك��ات��ەوە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫مەسەلەی خۆكانید ك��ردن��ەوەی‬ ‫مەسعود ب��ارزان��ی زی��ات��ر قسەی‬ ‫راگەیاندن‌و ئۆپۆزسیۆن گەورەیان‬ ‫كردوە»‪.‬‬ ‫لە ب��ارەی رەخ��ن��ەی خۆكانید‬ ‫كردنەوەی مەسعود بارزانی‪ ،‬هەڵۆ‬ ‫ئەحمەد كوردە رایگەیاند «بە پێی‬ ‫یاسای ژمارە ‪1‬ی ساڵی ‪ 2005‬تیایدا‬ ‫دیاری كراوە كە ویالیەتی سەرۆك‬

‫‪20‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫مەسعود مەال مستەفا بارزانی‬ ‫ساڵی ‪ 1946‬لە شاری مهاباد لەدایك‬‫بووە‪.‬‬ ‫ لە خوێندندا ناوەندی تەواو نەكردووە‬‫بەهۆی بەشداری لە شۆرشی ئەیلوول‪.‬‬ ‫ساڵی ‪ 1979‬لە كۆنگرەی نۆیەمی پارتی‬‫دیموكراتی كوردستان بە سەرۆكی پارتی‬ ‫هەڵبژێردرا‪.‬‬ ‫خ��اوەن��ی چەندین نوسین‌و كتێبێكە‬‫بەناوی بارزانی‌و بزوتنەوەی رزگاری‬ ‫خوازی كورد‪.‬‬ ‫ئەندامی ئەنجومەنی حوكم بووە دوای‬‫روخانی رژێم‪.‬‬ ‫س��اڵ��ی ‪ 2005‬ب��ە س��ەرۆك��ی هەرێمی‬‫ك��وردس��ت��ان ه��ەڵ��ب��ژێ��رداوە ل��ە الی��ەن‬ ‫پەرلەمانی كوردستانەوە‪.‬‬ ‫لەهەڵبژاردنی ‪ 2009‬جارێكی تر لە‬‫رێگەی هەڵبژاردنی راستەوخۆوە لەالیەن‬ ‫خەڵكەوە بە بەدەستهێنانی ‪ 70‬لەسەدی‬ ‫دەن��گ��ی ب��ەش��دارب��وان��ی هەڵبژاردنەكە‬ ‫جارێكی تر بویەوە بە سەرۆكی هەرێم‪.‬‬ ‫بۆ چ��وار ساڵەو دەش�ێ‌ بۆ جاری‬ ‫دوەمیش خۆی هەڵبرژێرێتەوە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ب��ارزان��ی ت��ا ئێستا یەك‬

‫سەاڵحەدین محمد بەهادین‬ ‫لەدای���ك بووی س���اڵی ‪ 1950‬لە‬‫قەزای هەڵەبجە‬ ‫دەرچ���ووی دار معلمین س���اڵی‬‫‪1969 -1968‬‬ ‫ ئەندامی ئەنجومەنی حوكم بووە‬‫دوای روخانی سەدام‪.‬‬ ‫خاوەن���ی چەن���د بەرهەمێك���ە‬‫لەبارەی بیری ئیسالمی‌و پەروەردە‬ ‫بە زمانی كوردی‌و عەرەبی‪.‬‬ ‫ل���ە دامەزراندن���ی یەكگرت���وی‬‫ئیس�ل�امی ل���ە س���اڵی ‪ 1994‬ل���ە‬ ‫كوردس���تان ئەمینداری گشتی ئەو‬ ‫حیزبە بووەو ت���ا دوایین كۆنگرە‬ ‫كە ل���ە س���اڵی ‪ 2012‬بەرێوەچوو‬ ‫بەردەوامبوو‪ ،‬پاشان بریاری خۆ‬ ‫نەپااڵوتنەوەیداو لەپۆس���تەكەی‬ ‫كشایەوە‪.‬‬

‫جار خۆی هەڵبژاردوە لە رێگەی‬ ‫دەنگدانی گشتی‌و راستەوخۆ بۆیە‬ ‫دەتوانێت بۆ جاری دوەمیش خۆی‬

‫��ەرێ��م‪ ،‬ش���ەڕە ق��ورس��ەك��ە‬ ‫دوو دڵەو گۆڕانیش هەڕەشە دەكات‬

‫نەوشیروان مستەفا ئەمین‬ ‫لە دایك بووی ساڵی ‪1944‬‬‫یەكێكە لە دامەزرێنەرانی یەكێتی‬‫نیشتمانی كوردستان‪.‬‬ ‫ئەو كاتەی وازی لە یەكێتی هێنا‬‫جێگری سكرتێری یەكێتی بوو‪.‬‬ ‫دوای وازه��ێ��ن��ان��ی ل��ە یەكێتی‬‫كۆمپانیای وش��ەی دام��ەزران��د بۆ‬ ‫كاری راگەیاندن كە بریتی بوو لە‬ ‫كەناڵی ‪ , knn‬رۆژنامەی رۆژنامە‪,‬‬ ‫سایتی سبەی‪ ,‬رادیۆی گۆران‪.‬‬ ‫س���اڵ���ی ‪ 2009‬ب���ە لیستی‬‫گ����ۆران ب���ەش���داری ه��ەڵ��ب��ژاردن��ە‬ ‫پەرلەمانیەكەی هەرێمی كورستانی‬ ‫كردو ‪ 25‬كورسی لە كۆی ‪ 100‬كورسی‬ ‫پەرلەمان بە دەستهێنا‪.‬‬ ‫هەڵبژێرێتەوە»‪.‬‬ ‫بەاڵم محەمەد حاجی رێكخەری‬ ‫ژووری پەیوەندیە سیاسیەكانی‬

‫بزوتنەوەی گ��ۆڕان جەخت لەوە‬ ‫دەكاتەوە كە بە پێی یاسا مەسعود‬ ‫ب��ازران��ی ب��ۆی نیە خ��ۆی كاندید‬ ‫بكاتەوە‪ ،‬ئەو بەرێگای وت «بە‬ ‫گوێرەی یاسا هەموو هاواڵتیەكی‬ ‫ئەم هەرێمە بۆی هەیە خۆی كاندید‬ ‫بكات جگە لە مەسعود بارزانی‪،‬‬ ‫چونكە ئەو دوو خولی خۆی تەواو‬ ‫ك��ردوەو یاسا رێگە نادات لە دوو‬ ‫خول زیاتر كەس سەرۆكی هەرێم‬ ‫بێت»‪.‬‬ ‫وتیشی «لە م��اوەی راب��ردوودا‬ ‫بارزانی زۆر باسی لە س��ەروەری‬ ‫یاسا كردوە بۆیە ئەبێت سەرۆك‬ ‫خۆی یاسا پێشێل نەكات‌و كاتی‬ ‫ئەوە هاتووە بارزانی بیسەلمێنێت‬ ‫كە یاسا سەروەرە»‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی ل��ێ��رەدا رۆڵ���ی گرنگ‬ ‫دەگێڕێت لە پشتیوانی بۆ كاندید‬ ‫ك��ردن��ەوەی ب��ارزان��ی هەڵویستی‬ ‫ف��ەرم��ی ی��ەك��ێ��ت��ی‪-‬ی��ە ش��ۆڕش‬ ‫ئیسماعیل كە ئەندامی مەكتەبی‬ ‫ساسی یەكێتی‌و هاوكات بەرپرسی‬ ‫دەزگ��ای هەڵبژاردنی ئەو حزبەیە‬ ‫ئەگەرچی ئ��ام��ادەن��ەب��وو لەسەر‬ ‫پشتیوانی كردن لە بارزانی قسە‬ ‫بكات بەاڵم بەرێگای وت «یەكێتی‬ ‫بۆ هەموو پرس‌و بڕیارە چارەنوس‬ ‫س��ازەك��ان دەگ��ەرێ��ت��ەوە بۆ راوێ��ژ‬ ‫لەگەڵ جەماوەری خۆی»‪.‬‬ ‫بەاڵم بەڕای «عەدالەت عەبدواڵ»‬ ‫چ��اودێ��ری سیاسی‪ ،‬هەڵوێستی‬ ‫یەكێتی هاوپەیمانی پ��ارت��ی تا‬ ‫ئێستا ب��ە ت���ەواوی روون نیە‪،‬‬ ‫ناوبراو بەرێگای وت»راستە هەندێ‌‬ ‫لێدوان دراوە كە یەكێتی پشتگیری‬ ‫كاندیدكردنەوەی بارزانی دەكات‪،‬‬

‫ب��ەاڵم ئەم بابەتە لەسەر ئاستی‬ ‫جەماوەری یەكێتی جیاوازەو دوو‬ ‫ئاراستەی هەیە‪ :‬یەكەم لەگەڵ‬ ‫ئەوەن ماوەی سەرۆكایەتی بازرانی‬ ‫درێ��ژ بكرێتەوە‪ ،‬ب��ەاڵم بەشێكی‬ ‫دیكەی لەگەڵ ئەوەدایە كەسێكی‬ ‫دیكە خۆی كاندید بكات‪ ،‬رایەكی‬ ‫دیكەش هەیە كە یەكێتی خۆشی‬ ‫كاندیدی هەبێت‪.‬‬ ‫عەدالەت عەبدواڵ لەسەر ئەو‬ ‫پرسە زیاتر دواو و وتی «شەڕی‬ ‫ئەم ج��ارەی سەرۆكایەتی هەرێم‬ ‫ق��ورس��ە‪ ،‬لە الی��ەك ئۆپۆزسیۆن‬ ‫رازی نیە جارێكی تر بارزانی خۆی‬ ‫كاندید بكاتەوەو بیانوی یاسایی‬ ‫ه��ەی��ە‪ ،‬ه��اوك��ات ل��ەب��ەرئ��ەوەی‬ ‫یەكێتی خ��ۆی ساغنەكردۆتەوە‬ ‫ب��ۆی��ە ئ��ەگ��ەرێ��ك ه��ەی��ە ب��ارزان��ی‬ ‫خۆی كاندید نەكاتەوە كە ئەمەش‬ ‫ئەگەرێكی الوازە»‪.‬‬ ‫نەوشیروان مستەفا بەهێزترین‬ ‫كاندیدی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫م��ح��ەم��ەد ح��اج��ی رێ��ك��خ��ەری‬ ‫ژووری پەیوەندیە سیاسەكانی‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕان رایگەیاند «بۆ‬ ‫ئ��ەم هەڵبژاردنە ب��ە دڵنیایەوە‬ ‫ئۆپۆزسیۆن كاندیدی خۆی دەبێـت‪،‬‬ ‫ئ��ەوەی زیاتر ئەگەری هەیە زۆر‬ ‫قسەی لەسەر دەكرێت نەوشیروان‬ ‫مسەفا رێكخەری گشتی بزوتنەوەی‬ ‫گۆرانە»‪.‬‬ ‫بە وتەی محمەد حاجی «لەناوەو‬ ‫دەرەوەی ب��زوت��ن��ەوەی گ��ۆڕان‬ ‫داواك����اری زۆر هەیە ب��ۆ ئ��ەوەی‬ ‫نەوشیروان مستەفا خۆی كاندید‬ ‫بكات‪ ،‬هەرچەندە قسەش لەسەر‬ ‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫‪21‬‬

‫خ��ەڵ��ك��ی ت��ری��ش دەك��رێ��ت وەك��و‬ ‫سەاڵحەدین بەهادین‪ ،‬بەاڵم ئەوەی‬ ‫چانسی زی��ات��رو قسەی زیاتری‬ ‫ل��ەس��ەرە ن��ەوش��ی��روان��ە چونكە‬ ‫ئەگەری دەرچوونی بەهێزترە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ه��ەڵ��ۆ ئ��ەح��م��ەد ك��وردە‬ ‫ب��ەرپ��رس��ی لقی چ���واری پارتی‬ ‫دی��م��وك��رات��ی ك��وردس��ت��ان جەخت‬ ‫لەوە دەكاتەوە هەرێمی كوردستان‬ ‫پێوستی ب��ەك��ەس��ێ��ك��ە بتوانێت‬ ‫راب��ەرای��ەت��ی ئ��ەم هەرێمە بكات‪،‬‬ ‫پێویستە ئەو كەسە خاوەنی ئەزمون‬ ‫بێت‪ ،‬خۆ راگر بێ‌‪ ،‬خاوەنی بریار‬ ‫بێت‪ ،‬هێزی سیاسی‌و جەماوەری‬ ‫پشتیوانی بێت‪.‬‬ ‫هەڵۆی ئەحمەد ك��وردە زیاتر‬ ‫لەوبارەوە دواو ووتی «پێموانیە‬ ‫ك���ەس ب��گ��ات��ە ئ��اس��ت��ی س���ەرۆك‬

‫رەنگە بەشێكی دیكەی یەكێتی دەنگ‬ ‫بە هیچیان نەدات‪ ،‬چونكە ئەگەر‬ ‫كاندیدەكەی ئۆپۆزسیۆن كەسێكی‬ ‫ئیسالمی بێت دەنگدەرانی یەكێتی‬ ‫دەنگی پێنادەن‪.‬‬ ‫بە بروای عەدالەت عەبدواڵ ئەگەر‬ ‫كاندیدی ئۆپۆزسیۆن نەوشیروان‬ ‫مستەفا بێت رەنگە دەنگێكی زۆری‬ ‫یەكێتی بۆ بچێت‪.‬‬ ‫جگە لە هەریەكە لە بارزانی‌و‬ ‫نەشیروان مستەفاو سەاڵحەدین‬ ‫بەهادین‪ ،‬لەئێستاشدا ب��اس لە‬ ‫چەندین كەسایەتی دیكە دەكرێت بۆ‬ ‫پۆستی سەرۆكایەتی هەرێم‪.‬‬ ‫یەكێتی‌و لیستی سەربەخۆ‬ ‫یەكێك لە خاڵە جیاوازەكانی‬ ‫ئەم هەڵبژاردنەو ئەوەشی زیاتر‬

‫هەڵۆی ئەحمەد كوردە‪:‬‬

‫هێزی هیچ كەسێك لەكوردستاندا‬ ‫ناگاتە ئاستی سەرۆك بارزانی‬ ‫بارزانی‪ ،‬هێزی هیچ كەسێك لە‬ ‫كوردستاندا ناگاتە ئاستی سەرۆك‬ ‫بارزانی‪ ،‬خەڵكیش ئ��ازادە دەنگ‬ ‫بەكێ‌ دەدات»‪.‬‬ ‫سەبارەت بە ئەگەری خۆ كاندید‬ ‫ن��ەك��ردن��ەوەی ب��ارزان��ی‪ ،‬هەڵۆی‬ ‫ئەحمەد كوردە وتی «ئەگەر سەرۆك‬ ‫بڵێ خۆم كاندید ناكەم رەنگە ئەو‬ ‫ك��ات خەڵكی ك��وردس��ت��ان داوای‬ ‫لێبكاتەوە‪ ،‬ئەگەر هەر رازی نەبوو‬ ‫ئەو كاتە قسەی تر دەكرێت»‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ع��ەدال��ەت ع��ەب��دواڵ لە‬ ‫ئ��ەگ��ەری خ��ۆ كاندید ك��ردن��ەوەی‬ ‫ب����ارزان����ی‪ ،‬رای وای����ە دەب��ێ��ت‬ ‫سەركردایەتی یەكێتی دەنگدەرانی‬ ‫رازی بكات دەنگ بە بارزانی بدەن‪،‬‬ ‫ئەگەر نا بەشێكی زۆری دەنگەكان‬ ‫دەچێـت بۆ كاندیدی ئۆپۆزسیۆن‌و‬

‫‪22‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫مەترسی الی پارتی دروستكردوە‬ ‫لیستی سەربەخۆی یەكێتی‪-‬یە‪،‬‬ ‫لەوبارەیەوە «شۆرش ئیسماعیل»‬ ‫بەرپرسی دەزگ���ای هەڵبژاردنی‬ ‫یەكێتی وتی «بریاردان لە لیستی‬ ‫سەربەخۆ ل��ە هەڵبژاردنەكانی‬ ‫داهاتوو دەگەڕێـتەوە بۆ راوێژی‬ ‫س��ەرك��ردای��ەت��ی یەكێتی لەگەڵ‬ ‫ئۆرگانەكانی حیزب‪ ،‬لەپاش راوێژو‬ ‫گفتوگۆ لەگەڵ ئۆرگانەكان مەكتەبی‬ ‫سیاسی گەیشتە ئەو بڕوایە كە لەم‬ ‫قۆناغەدا باشترین رێگا بۆ بەشداری‬ ‫یەكێتی ل��ەه��ەڵ��ب��ژاردن لیستی‬ ‫سەربەخۆیە»‪.‬‬ ‫هاوكات پارتی دەڵێت لیستی‬ ‫سەربەخۆی یەكێتی مەترسی ال‬ ‫دروس��ت نەكردون ئەویش بەهۆی‬ ‫بوونی رێكەوتنی ستراتیژیەوە‪،‬‬

‫هەڵۆی ئەحمەد كوردە لەوبارەوە‬ ‫وت��ی «گومانمان لە یەكێتی نیە‬ ‫چونكە هاوپەیمانی ستراتیژیمان‬ ‫هەیە ئەگەر چ��ی ئ��ازادی��ش بین‬ ‫لە لیستی سەربەخۆ بەاڵم گومان‬ ‫ناكەینی پێمانوایە دەنگمان پێ‌‬ ‫دەدەن»‪.‬‬ ‫ێ لە قسەی‬ ‫وتیشی «ئێمە گو ‌‬ ‫سەركردایەتی یەكێتی دەگرین»‪،‬‬ ‫سەبارەت بە غیابی تاڵەبانی‪ ،‬وتی‬ ‫«بیرو باوەڕی تاڵەبانی كاریگەری‬ ‫ل��ەس��ەر زۆرب��ەی��ان هەیە رەنگە‬ ‫رێژەكە گۆڕانی ئەو تۆی بەسەر‬ ‫نەیەت»‪.‬‬ ‫هەر لەسەر ئەو پرسە عەدالەت‬ ‫عەبدواڵ رای وای��ە ئەگەر یەكیتی‬ ‫توانای دروست كردنی هەڵوێستی‬ ‫یەكگرتوی نەبێت لە ناوخۆیداو‬ ‫دەنگدەرانی رازی نەكات‪ ،‬ئەوا لیستی‬ ‫سەربەخۆ كێشە بۆ كاندیدەكەی‬ ‫پ��ارت��ی دروس���ت ئ��ەك��ات‪ ،‬چونكە‬ ‫بە وت��ەی ئ��ەو رەنگە جەماوەری‬ ‫یەكێتی حەز نەكات دەنگ بداتەوە‬ ‫بە مەسعود بارزانی‪ ،‬بەاڵم ئەگەر‬ ‫بۆ نمونە نێچیرڤان بارزانی كاندید‬ ‫بێت رەنگە ج��ەم��اوەری یەكێتی‬ ‫هەڵوێستی دیكەی هەبێت»‪.‬‬ ‫ئەگەرەكانی هەڵبژاردن‬ ‫م��ح��ەم��ەد ح��اج��ی رێ��ك��خ��ەری‬ ‫ژووری پەیوەندیە سیاسەكانی‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕان دەڵێت «یەكێك‬ ‫لە ئەگەرەكانی ئەم هەڵبژاردنە‬ ‫بایكۆت كردنە‪ ،‬ئەگەر بگەینە ئەو‬ ‫قەناعەتەی دەس��ەاڵت دەیانەوێت‬ ‫ێ هەنگاوی نایاسایی بنێن وە‬ ‫كۆمەڵ ‌‬ ‫ساختەكاری بكەن‌و ئەو ئەنجامەی‬ ‫خ��ۆی��ان دەی��ان��ەوێ��ت بیسەپێنن‪،‬‬ ‫م��ەس��ەل��ەی ب��ای��ك��ۆت یەكێكە لە‬ ‫ئەگەرەكان»‪.‬‬ ‫ب���ەڕای ع��ەدال��ەت ع��ەب��دواڵ پێ‬ ‫ئەچێت ئەم هەڵبژاردنە ملمالنێی‬ ‫توند بەخۆوە ببینێـت‌و ئەگەری‬ ‫زۆری هەیە موفاجەئەی سیاسی‬ ‫تێدا روو بدات‪.‬‬

‫عەدنان عوسمان‪:‬‬

‫پەیوەندییەكی پتەو لەنێوان‬ ‫سەركردەكانی ئۆپۆزسیۆن‌و‬ ‫بارزانیدا هەیە‬ ‫دەخاتەڕوو‪.‬‬ ‫ناوبراو باس لەوە دەكات كە‬ ‫مەسعود سەرۆكی پارتییەو پاشان‬ ‫سەرۆكی هەرێم‪ ،‬دەكرا ئەو وەكو‬ ‫سەرۆكی ویالیەتێكی بێالیەن‬ ‫مامەڵەی بكردایە نەك وەكو‬ ‫سەرۆكی ناوچەی زەرد‪.‬‬ ‫ئەندام پەرلەمانەكەی كوردستان‬ ‫دەشڵێ «لەنێو پارتیدا هیچ‬ ‫كەسێك بواری ئەوەی پێنادرێت‬ ‫ببێتە سەرۆكی هەرێم جگە‬ ‫لەبارزانی‪ ،‬بەاڵم لەڕووە‬ ‫یاساییەكەوە بوار بۆ هیچ كەسێك‬ ‫نییە بۆسێ بارە كاندیدكردنەوەی‬ ‫بۆ سەرۆكی هەرێم»‪.‬‬

‫دیداری‪ :‬شۆرش ئەنوەر‬ ‫عەدنان عوسمان ئەندامی‬ ‫پەرلەمانی كوردستان لەسەر‬ ‫لیستی گۆران لەدیدارێكدا لەگەڵ‬ ‫گۆڤاری رێگا‪ ،‬لەبارەی ئەدای‬ ‫مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێم‬ ‫دەدوێت‌و هەروەها هەوڵەكانی‬ ‫پارتی‌و یەكێتی بۆ درێژكردنەوەی‬

‫ماوەی سەرۆكایەتی بارزانی‌و‬ ‫رەنگدانەوەی ئەو كارە بەسەر‬ ‫پرۆسەی سیاسی‌و سیستەمی‬ ‫سیاسی‌و ئایندەی پەیوەندی‬ ‫نێوان ئۆپۆزسیۆن‌و سەرۆكایەتی‬ ‫هەرێم لەئەگەرێكدا كە ماوەی‬ ‫ویالیەتی بارزانی درێژ بكرێتەوە‪،‬‬

‫ڕێگا‪ :‬دوو خولی ماوەی ڕابردووی‬ ‫بارزانی وەك سەرۆكی هەرێم چۆن‬ ‫هەڵدەسەنگێنیت؟ چ��ۆن وەسفی‬ ‫دەكەیت؟‬ ‫ع��ەدن��ان ع��وس��م��ان‪ :‬لەوانەیە‬ ‫ل���ێ���رەدا ب�����واری ئ����ەوە نەبێت‬ ‫هەڵسەنگاندنێكی هەمەالیەنەی ئەو‬ ‫ماوەیە بكەین‌و الیەنی ئیجابی‌و‬ ‫سلبی دەربخەین‪ ،‬ب��ەاڵم دەكرێت‬ ‫بەكورتی ئاماژە بەوە بكەم كە لەم‬ ‫ماوەیەدا هەست بەجیاكارییەكی‬ ‫زەق لەنێوان س��ەرۆك��ی هەرێم‌و‬ ‫سەرۆكی پارتی نەدەكرا‪ ،‬دەزگای‬ ‫سەرۆكایەتی وەك دامەزراوە هێشتا‬ ‫ب��ە ئ��ەرك��ی خ��ۆی هەڵنەستاوە‪،‬‬ ‫تێكەڵییەك لەنێوان ئەركەكانی‬ ‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫‪23‬‬

‫سەرۆكی هەرێم‌و سەرۆكی وەزیراندا‬ ‫هەیە كە تا دێت ئاڵۆزتر دەبێت‪،‬‬ ‫س��ن��وورەك��ان��ی ف��ەرم��ان��ڕەوای��ەت��ی‬ ‫سەرۆكی هەرێم هەمان سنووری‬ ‫ج���ی���اك���ەرەوەی دەس��ەاڵت��ەك��ان��ی‬ ‫مەرجەعیەتی‬ ‫حیزبەكەیەتی‪،‬‬ ‫س��ەرۆك��ی هەرێم وەك بەرپرسی‬ ‫پەیوەندییەكانی هەرێم‌و ناوەند‬ ‫تێبینی زۆری لەسەرەو نەیتوانیوە‬ ‫سنووری بەرژەوەندییە حزبیەكان‬ ‫بترازێنێت‪ ،‬بەكورتی كاك مەسعود‬ ‫سەرەتا سەرۆكی پارتییە پاشان‬ ‫ه��ەرێ �م‌و لەهەرێمیشدا سەرۆكی‬

‫لەماوەی‬ ‫سەرۆكایەتی‬ ‫هەرێمدا هەست‬ ‫بەجیاكارییەكی‬ ‫زەق لەنێوان‬ ‫سەرۆكی هەرێم‬ ‫و سەرۆكی‬ ‫پارتی نەدەكرا‬ ‫ناوچەی ژێر دەسەاڵتی خۆیەتی‬ ‫پێش ناوچەكانی تر‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬ئەگەر ناتەندروستییەكیش‬ ‫ه��ەب��ووب��ێ��ت ل��ەئ��ەدای س��ەرۆك��ی‬ ‫هەرێم لەماوەی ڕاب��ردوودا‪ ،‬ناشێ‌‬ ‫ئەمە پەیوەندی هەبووبێت بەو‬ ‫دۆخە ئاڵۆزانەی كەلەو ماوانەدا‬ ‫ناوچەكەی گرتووەتەوە؟‬ ‫عەدنان عوسمان‪ :‬هیچ دۆخێكی‬ ‫ئاڵۆزی ئەوتۆ نەبووە كە ڕێگربێت‬ ‫لەبەردەم پیادەكردنی دەسەاڵتەكانی‬ ‫س��ەرۆك��ی ه��ەرێ��م��دا‪ ،‬خ��ۆ ئەگەر‬ ‫ئاڵۆزییەكیش هەبێت ئەوا ئەركی‬

‫‪24‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫سەرۆكی هەرێمە بەگوێرەی یاسا كار‬ ‫لەسەر چارەسەركردنی بكات‪ ،‬واتە‬ ‫مەفروز وایە سەرۆكایەتی هەرێم‬ ‫لەئاڵۆزییەكان‌و‬ ‫دووربخرێتەوە‬ ‫سنوورێكی هەبێت لەسەرجەم‬ ‫الی��ەن‌و دەس��ەاڵت��ەك��ان بۆ ئ��ەوەی‬ ‫بتوانێت بێالیەنانەو لەچوارچێوەی‬ ‫بەرژەوەندی بااڵی هەرێمدا كارەكانی‬ ‫ب��ك��ات ب��ێ ه��ی��چ الیەنگیرییەك‬ ‫ب��ۆ ح��زب��ێ��ك ی���ان الی��ەن��ێ��ك ی��ان‬ ‫ناوچەیەك‪ ،‬ڕۆڵی سەرۆكی هەرێم‬ ‫لەسیستەمی پەرلەمانیدا رێك‬ ‫لەو كاتانەدا بەدیاردەكەوێت كە‬ ‫ئاڵۆزی‌و ئیشكالیەتێك هەبێت‪،‬‬ ‫دەنا لە حاڵەتە ئاساییەكاندا ئەوە‬ ‫سەرۆكایەتی حكومەت‌و ئەنجومەنی‬ ‫وەزی��ران��ە ب��ەك��ارە ئاساییەكانی‬ ‫حوكمڕانی هەڵدەستێت‪.‬‬ ‫ڕێ��گ��ا‪ :‬ب��ارزان��ی دەك���را چیتری‬ ‫بكردایە؟ چاوەڕوانییەكان لەو چی‬ ‫بوون وەك سەرۆكی هەرێم؟‬ ‫عەدنان عوسمان‪ :‬دەك��را وەك‬ ‫سەرۆكی هەرێم مامەڵەی بكردایە‬ ‫نەك سەرۆكی حزب! وەك سەرۆكی‬ ‫هەموو ناوچەكان نەك تەنها ناوچەی‬ ‫زەرد‪ ،‬وەك بەرپرسێكی بێالیەن‌و‬ ‫بەرپرسیار لەسەرجەم الیەنەكان‬ ‫ن��ەك تەنها ن��وێ��ن��ەری یەكێتی‌و‬ ‫پارتی‪ ،‬با نمونەیەك بهێنمەوە‪:‬‬ ‫سەرۆكی هەرێم بەگوێرەی یاسای‬ ‫ژمارە یەكی سەرۆكایەتی هەرێمی‬ ‫ساڵی ‪ 2005‬فەرماندەی گشتی هێزی‬ ‫پێشمەرگەیە‪ ،‬واتە سەرپەرشتیاری‬ ‫هێزی چەكداری هەرێمە‪ ،‬كە سەیری‬ ‫ئەم هێزە دەكەین گۆڕانێكی ئەوتۆ‬ ‫لەشێوازی بەڕێوەبردنی پێش‌و پاش‬ ‫‪ 2005‬ڕووینەداوە‪ ،‬ئەو هێزە هێشتا‬ ‫هێزێكی حزبیەو سەرۆكی هەرێم‬ ‫هیچ ویالیەتێكی بەسەر هێزەكانی‬ ‫سلێمانی نییە‪ ،‬بەئاسانی هەردوو‬ ‫هێز لەیەك جیادەكرێتەوە‪ ،‬واتە‬ ‫ل��ەو ئ��ەرك��ە هەستیارو گرنگ‌و‬ ‫سەركەوتوونەبووە‬ ‫نیشتمانییە‬ ‫لەپێناو بەمۆدێرنكردن‌و یەكخستن‌و‬ ‫یەكریزیكردنی هێزی پێشمەرگەدا‪،‬‬ ‫ت��ەن��ان��ەت س��ەرۆك��ای��ەت��ی هیچ‬

‫خەمێكیشی ب��ۆ ژی���ان‌و موچەو‬ ‫گ��وزەران��ی پێشمەرگەش نەبووەو‬ ‫هەوڵی چارەسەركردنی كێشەكانیان‬ ‫ل��ەگ��ەڵ ب��ەغ��دا ن���ەداوە‪ ،‬ك��ە وەك‬ ‫دەزان���ی���ن م��وچ��ەی پێشمەرگە‬ ‫لەخوارترین ئاستدایە‪.‬‬ ‫ڕێ��گ��ا‪ :‬ه��ەوڵ��ێ��ك ل��ەئ��ارادای��ە‬ ‫لەالیەن هەردوو پارتی دەسەاڵتدار‬ ‫بۆ درێژكردنەوەی ماوەی ویالیەتی‬ ‫مەسعود بارزانی‪ ،‬ئایا ئەم هەوڵە‬ ‫شتێكی چاوەروانكراوبوو؟ بۆچی؟‬ ‫ع��ەدن��ان ع��وس��م��ان‪ :‬حەتمەن‬ ‫چاوەڕوانكراوبوو‪ ،‬لەنێو پارتیدا‬ ‫هیچ كەسێكیتر ناتوانێت بەو ئەركە‬ ‫هەستێت‪ ،‬ناتوانێت مەبەستم ئەوەیە‬ ‫بواری پێنادرێت‪ ،‬یەكێتیش پابەندە‬ ‫بەڕێككەوتن‌و بەرژەوەندییەكانی‬ ‫ل��ەگ��ەڵ پ��ارت��ی‪ ،‬بۆیە ماوەیەكە‬ ‫سەرقاڵی خ��ۆدەرب��ازك��ردن��ن لەو‬ ‫ئیشكالیەتە قانونییەی یاسای‬ ‫سەرۆكایەتی هەرێم توشیكردون‬ ‫بەتایبەت بەهۆی ڕاپرسینەكردن‬ ‫لەسەر دەستوری هەرێم كە گوایە‬ ‫بواری بە كاك مەسعود دەدا بۆ ‪2‬‬ ‫جاری تریش خۆی كاندیدبكاتەوە‪،‬‬ ‫كە من ئەمە بەیارییەكی ترسناك‬ ‫ئ��ەزان��م ب��ەع��ورف��ە دیموكراسی‌و‬ ‫دامەزراوەییەكان چونكە ماوەی هەر‬ ‫سەرۆكێك دوو خولە ئیتر لەژێر‬ ‫چوارچێوەی هەر یاسایەكدا بێت‪،‬‬ ‫بەبوونی دەستور یان بێ‌ دەستوور‪.‬‬ ‫ڕێ���گ���ا‪ :‬س��ی��ن��اری��ۆی ه��ەوڵ��ی‬ ‫ب��ەردەوام��ب��وون��ی ب��ارزان��ی وەك‬ ‫سەرۆكی هەرێم لەالیەن ه��ەردوو‬ ‫پارتی دەس��ەاڵت��دارەوە نارۆشنە‪،‬‬ ‫جارێك قسە لەسەر هەوڵی هەردوو‬ ‫پارتەكە بۆ ڕازیكردنی الیەنەكان‬ ‫تا ڕازیبن بە درێژكرانەوەی ماوەی‬ ‫س��ەرۆك��ای��ەت��ی��ی��ەك��ەی ب��ارزان��ی‪،‬‬ ‫جارێكی تریش قسەیان لەسەر‬ ‫ئ��ەوەی��ە ك��ە ب��ارزان��ی بەیاساو‬ ‫ت��ەئ��وی��ل��ی دەق���ی ی��اس��ای��ی مافی‬ ‫ئەوەی هەیە جارێكی تریش خۆی‬ ‫كاندیدبكاتەوە‪ ،‬قسەت لەسەر ئەمە‬ ‫چیە؟‬ ‫ع����ەدن����ان ع���وس���م���ان‪ :‬وەك‬

‫ئۆپۆزسیۆن ئ��ەوەن��دەی لەخەمی‬ ‫جێگیركردنی پرەنسیپە مەدەنی‌و‬ ‫حوكمڕانین‬ ‫دیموكراسییەكانی‬ ‫ئەوەندە كێشەمان لەگەڵ كەسەكاندا‬ ‫نییە‪ ،‬قسەی ئێمە لەسەر خودی‬ ‫كاك مەسعود نییە كە ئایا پێویستە‬ ‫یان نا‪ ،‬سەركەوتوو بووە یان نا‪،‬‬ ‫گرنگە یان نا‪ ،‬ئەمە قسەی جیاواز‬ ‫هەڵدەگرێت‪ ،‬قسەی ئێمە لەسەر‬ ‫ئوسوڵی حوكمڕانی‌و جێگیركردنی‬ ‫ب��ەه��اك��ان��ی دەس��ت��اودەس��ت��ك��ردن��ی‬ ‫دەسەاڵتە‪ ،‬بێ‌ ئەو بەهایانە ئیتر‬ ‫هیچ ن��اوەڕۆك��ێ��ك بۆ كۆمەڵگای‬ ‫دیموكراسی نامێنێتەوە‪ ،‬قسەی ئێمە‬ ‫لەسەر پرنسیپی ڕێزگرتنە لەیاساو‬ ‫عورفە یاساییەكان‌و بوارنەدان بۆ‬ ‫ملبادان‌و تەحریفكردنیان لەپێناو‬ ‫بەرژەوەندی كەس‌و الیەنێك‪ ،‬بۆیە‬ ‫لەرووی یاساییەو بەگوێرەی یاسای‬ ‫سەرۆكایەتی هەرێم هیچ بوارێك بۆ‬ ‫سێ بارە كاندیدكردنەوە نییە‪ ،‬بۆ‬ ‫درێژكردنەوەش هیچ دەقێك نییەو‬ ‫لەتوانای پەرلەماندا نییە بەو كارە‬ ‫هەستێت‪ ،‬بۆیە هیچ بوارێك بۆ‬ ‫هەوڵێكی یاسایی نییە‪ ،‬بەاڵم بواری‬ ‫زۆر ب��ۆ ه��ەم��وو ج��ۆرە هەوڵێكی‬ ‫سیاسی بەئاراستەی سەقامگیری‬ ‫دامەزراوەكان دەبێت هەبێت‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬گرفت چییە ئەگەر ماوەی‬ ‫ویالیەتی بارزانی درێژبكرێتەوە؟‬ ‫عەدنان عوسمان‪ :‬گرفتی یاسایی‌و‬ ‫سیاسی گ��ەورەی لێدەكەوێتەوە‪،‬‬ ‫ئیتر سەرەتایەكی مەترسیداری‬ ‫یاساشكێنیە لەسەر ئاستی بااڵدا‪،‬‬ ‫ئیتر س���ەرەت���ای بێنرخبوونی‬ ‫پ��رۆس��ەی سیاسی‌و هەڵبژاردنە‬ ‫لەهەرێمدا‪.‬‬ ‫ڕێ��گ��ا‪ :‬ب��ۆچ��وون��ێ��ك ه��ەی��ە كە‬ ‫پێیوایە بارودۆخی ئاڵۆزی ئێستای‬ ‫ناوچەكە‪ ،‬وادەخوازێت كە پیاوێكی‬ ‫بەهێزی وەك بارزانی فەرزبكات‪،‬‬ ‫بۆچی بەشێوەیەكی ئیجابی مامەڵە‬ ‫لەگەڵ دۆخێك ناكەن كە ئەمری‬ ‫واقع دەیهێنێتەپێش؟‬ ‫عەدنان عوسمان‪ :‬چ كاك مەسعودو‬ ‫چ بەرپرس‌و كەسایەتییەكانی تری‬

‫هەرێم دەت��وان��ن لەجێگاو ڕێگای‬ ‫خۆیانەوە ڕۆڵی گ��ەورەو بەرچاو‬ ‫بگێڕن‌و بەشداربن لەگەاڵڵەكردنی‬ ‫پرسە هەستیارەكانی كورد لەڕێگای‬ ‫نوێنەرەكانیانەوە‪،‬‬ ‫ب��ەرپ��رس‌و‬ ‫لەسیستەمی دیموكراسیدا گرنگی‬ ‫جێگیركردنی‬ ‫ب�����ەدام�����ەزراوەو‬ ‫بەهاكانی دەدرێ��ت ن��ەك مەوقع‌و‬ ‫توانای كەسەكان‪ ،‬بەكۆتاییهاتنی‬ ‫خولی بەرپرسیارێتی بەرپرسەكان‪،‬‬ ‫كۆتایی بە ڕۆڵیان لەنێو كۆمەڵگاو‬ ‫حزبەكانیان نایەت‪ ،‬زۆر بەڕێزی‬ ‫تر هەیە لەهەرێمدا بەرپرسیارێتی‬ ‫ئیدارییان نییە بەاڵم ڕۆڵی گرنگیان‬ ‫لەپرۆسەی سیاسیدا هەیەو خاوەن‬ ‫قورسایی‌و سەنگی خۆیانن‪ ،‬ئەی‬ ‫سەرۆكی هەرێم دوای ئ��ەم چوار‬ ‫ساڵەی داهاتوو چیدەكات؟ یا گەر‬ ‫ب��ۆی تەمدیدكرا دوای ئ��ەو دوو‬ ‫ساڵە چیدەكات؟ ئایا بڕیاروایە‬ ‫لەم ماوەیە سەرجەم كێشەكانی‬ ‫كورد چارەسەربكرێن؟ ئەی ئەگەر‬ ‫چ��ارەس��ەرن��ەب��وو؟ ئ��ەی نابێتە‬ ‫بیانوو بۆ ئەوەی خول دوای خول‬ ‫بمێنێتەوە؟ بەڕاستی الوازت��ری��ن‬ ‫ب��ی��ان��وو ب��ۆ درێ��ژك��ردن��ی م��اوەی‬ ‫سەرۆكی هەرێم بیانوی پێویستی‬ ‫قۆناغەكەیە‪ ،‬چونكە قۆناغەكان‬ ‫هەمیشە هەستیارن‌و پێویستیان بە‬ ‫كەسی بەهێز هەیە‪ ،‬كۆمەڵگەیەك‬ ‫نەتوانێت دەی��ان‌و س��ەدان كەسی‬ ‫بەرپرس‌و بەهێز درووستبكات بۆ‬ ‫بینینی ئەو ڕۆڵە‪ ،‬ئەوا كۆمەڵگایەكی‬ ‫نەخۆش‌و مردووە‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬هەڵبەت بۆچونێك هەیە‬ ‫كە دەڵێت هەوڵی درێژكردنەوەی‬ ‫م���اوەی س��ەرۆك��ای��ەت��ی ب��ارزان��ی‬ ‫لەسەرۆكایەتی هەرێمدا هەنگاوێكە‬ ‫ب���ەرەو دك��ت��ات��ۆری��ەت‪ ،‬ب��ەڕاس��ت‬ ‫ئەم بۆچوونە زێدەرۆیی تێدانیە؟‬ ‫بەتایبەتیش ل��ەواڵت��ی تریشدا‬ ‫هەبووە كە بەهۆی بارودۆخێكەوە‬ ‫م�����اوەی س��ەرۆك��ای��ەت��ی��ی��ەك��ان‬ ‫درێژكراونەتەوە؟‬ ‫عەدنان عوسمان‪ :‬حەتمەن گەر‬ ‫ل���ەدەرەوەی یاساو دەستور بێت‬

‫ئەوا تەنها بەمانای جێگیركردنی‬ ‫دیكتاتۆریەت‌و ئیستیبدادە‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬هەندێك ه��ەن باوەریان‬ ‫وایە ڕەفزی ئۆپۆزسیۆن كە ماوەی‬ ‫سەرۆكایەتی هەرێم درێژبكرێتەوە‬ ‫ئ����ەوەن����دەی پ���ەی���وەن���دی ه��ەی��ە‬ ‫بەگرێیەكی دەروونی ئۆپۆزسیۆنەوە‬ ‫هەیە لەگەڵ بارزانی هیچی تر نیە؟‬ ‫عەدنان عوسمان‪ :‬پێموانیە هیچ‬ ‫گرێیەكی دەروونی دژ بە كاك مەسعود‬ ‫هەبێت‪ ،‬بە پێچەوانەوە پەیوەندی‬ ‫شەخسی زۆرب��ەی سەركردەكانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن بە كاك مەسعودەوە‬ ‫پەیوەندییەكی ئاسایی‌و بگرە باش‌و‬ ‫پتەوە‪ ،‬ئەوەی بەدیدەكرێت رێزو‬ ‫تەقدیرێكی زۆرە بۆ كەسایەتی كاك‬ ‫مەسعود وەك یەكێك لەسەركردە‬ ‫مێژووییەكانی ك��ورد‪ ،‬هیچ جۆرە‬ ‫كێشەیەك ل���ەدەرەوەی ملمالنێی‬ ‫سیاسی‌و ئیجتیهادی ج��ی��اوازو‬ ‫كێبڕكێی ئاسایی حزبی هیچی تر‬ ‫نییە‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬ئەگەر بارزانی بەو جۆرەی‬ ‫كە ئیستا پارتی‌و یەكێتی هەوڵی بۆ‬ ‫دەدەن م��اوەی سەرۆكایەتییەكەی‬ ‫درێژبكرێتەوە‪ ،‬ئایا چیدی بارزانی‬ ‫مافی قسەی ئەوەی بۆ دەمێنێتەوە‬ ‫كە بڵێت ئ��ەو هەڵبژێردراوی لە‬ ‫‪%70‬ی خەڵكە؟‬ ‫عەدنان عوسمان‪ :‬ئاكامی هەر‬ ‫ج���ۆرە هەنگاوێكی ل��ەو چەشنە‬ ‫دەكەوێتە ژێر پرسیارێكی شەرعی‌و‬ ‫یاسایی گەورەوە‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬تێپەراندنی ئەو هەوڵەو‬ ‫سەرگرتنی درێژكرانەوەی ماوەی‬ ‫س��ەرۆك��ای��ەت��ی ب��ارزان��ی‪ ،‬ب��ەڕای‬ ‫بەڕێزت ئایندەی پەیوەندییەكانی‬ ‫نێوان ئۆپۆزسیۆن‌و سەرۆكایەتی‬ ‫هەرێم بەرەو كوێ‌ دەبات؟‬ ‫ع���ەدن���ان ع��وس��م��ان‪ :‬ب���ەرەو‬ ‫بنبەستێكی تەواوی دەبات‪ ،‬نەك هەر‬ ‫ئەوە بەڵكو سەرجەم پەیوەندییە‬ ‫سیاسییەكانی هەرێم بەئاراستەیەكی‬ ‫مەترسیدار دەبات چونكە وەك وتم‬ ‫ئیتر ئەمە دەبێتە سەرەتایەك بۆ‪:‬‬ ‫یاساشكێنی‪ ،‬ملبادانی یاساكان بە‬ ‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫‪25‬‬

‫هەڵوێستێكی كاكە حەمە‪ ،‬ئیس‬ ‫شەرمەزاردەكات‬

‫بەپێی بەڵگەنامەیەك حسك جێگەی ئیسالمییە‬ ‫ڕێگا‪ ،‬تایبەت‬ ‫ب��ەپ��ێ��ی ب��ەڵ��گ��ەن��ام��ەی��ەك��ی‬ ‫نهێنی كە دەس��ت گ��ۆڤ��اری ڕێگا‬ ‫ك��ەوت��ووە‪ ،‬حزبێكی عەلمانی‬ ‫لەجێی ح��زب��ە ئیسالمییەكان‬ ‫دژی یاسای دژەتیرۆر نامەیەك‬ ‫ڕەوانەی سەرۆكی هەرێم دەكات‌و‬ ‫ئیسالمییەكان شەرمەزاردەكات‪،‬‬ ‫كە یاساكە لەپەرلەمانی كوردستان‬ ‫دەنگی ل��ەس��ەردراو هاوشێوەی‬ ‫واڵت���ان���ی ت��ری‬

‫‪26‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫دنیا بۆ ڕووبەرووبوونەوەی بەناو‬ ‫تیرۆری ئیسالمییەكان دانرا‪.‬‬ ‫ئەو بەڵگەنامەیە نامەیەكەو‬ ‫لەالیەن سكرتێری یەكێك لەحزبە‬ ‫كوردستانەوە‬ ‫عەلمانییەكانی‬ ‫ڕەوان������ەی ب���ارزان���ی ك����راوەو‬ ‫داوایلێدەكات واژۆ لەسەر یاساكە‬ ‫نەكات‪ ،‬لەكاتێكدا ئیسالمییەكانی‬ ‫ن��او پەرلەمان پەسەندیانكردو‬ ‫ه��ەرزوو و پێش عەلمانییەكانی‬ ‫دەنگیانپێدا‪.‬‬ ‫سەیر لەوەدایە یاساكە تایبەتە‬ ‫ب��ە ئیسالمییەكان‌و‬

‫ل��ەس��ەر ئ��ەوان��ی��ش دەرك����راوە‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم ن��ەك ئ���ەوەی هیچكام لە‬ ‫حزبە ئیسالمییەكان فشاریان‬ ‫ن��ەخ��س��ت��ەس��ەر ب����ارزان����ی بۆ‬ ‫واژۆنەكردنی‪ ،‬تەنانەت لەڕیزی‬ ‫پ��ێ��ش��ەوەی ئ���ەوان���ەداب���وون كە‬ ‫دەنگیان بۆدا‪.‬‬ ‫یاساكە ل���ەڕۆژی ‪2006\4 \3‬‬ ‫ل���ەپ���ەرل���ەم���ان���ی ك��وردس��ت��ان‬ ‫پەسەندكراو ئەو سەركردەیەش كە‬ ‫بەتایبەتی‌و نهێنی‌و بەنوسراوی‬ ‫ژم��ارە ‪778‬م لە ڕۆژی ‪2006\4\4‬‬ ‫نامەی بۆ بارزانی نارد‬

‫سالمییەكان‬

‫ەكان دەگرێتەوە‬ ‫كە یاساكە واژۆنەكات‪ ،‬محەمەدی‬ ‫حاجی مەحمودی سكرتێری گشتی‬ ‫حزبی سۆسیالیست دیموكراتی‬ ‫كوردستانە كە ئەمەی خ��وارەوە‬ ‫دەقی نامەكەیە‪:‬‬ ‫ب���رای ب��ەرێ��ز‪ :‬ج��ەن��اب��ی كاك‬ ‫مسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی‬ ‫كوردستان پێشكەش‪...‬‬ ‫ساڵو ڕێز‪...‬‬ ‫ئ��ەو ن��ام��ەی��ە پ��ەی��وەن��دی بە‬ ‫مەسەلەیەكی گرنگەوە هەیە لە‬ ‫كۆمەڵگای كوردستان‌و دواڕۆژو‬ ‫مێژووی میلەتەكەشمان ئەویش‬ ‫پ����رۆژەی ب��ەرەن��گ��ارب��وون��ەوەی‬ ‫قانونی ت��ی��رۆرە‪ ,‬ئەمرۆ تیرۆر‬ ‫یا ڕەشەكوژی بۆتە دیاردەیەكی‬ ‫جیهانی‌و كوردستانیش كەبەشێكە‬ ‫ل��ەو جیهانە پ��ان‌و ب��ەری �ن‌و پر‬ ‫لەجەنجاڵ بۆیە كوردستانیش‬ ‫پ��ێ��وی��س��ت��ی ب��ەق��ان��ون��ی دژی‬ ‫ڕەشەكوژی یا تیرۆر هەیە خەڵكی‬ ‫كوردستان لەمێژووی دوورو درێژی‬ ‫خۆیدا هەمیشە لەناوچووی دەستی‬ ‫تیرۆر ب��ووەو باجەكەی داوە لە‬ ‫ڕاب��ەران��ی ك��وردو ملیان ك��ردووە‬ ‫ب��ە پ��ەت��ی س���ێ���دارەوە ت��ا گ��ۆڕی‬ ‫بەكۆمەڵ‌و كیمیاباران‌و ئەنفال‬ ‫ئ��ەوەی دوژم��ن لەدەستیهاتووە‬ ‫لەكورد درێغیاننەكردووە بەاڵم‬ ‫ك��ورد جگەلە بەرگری ڕەوا هیچ‬ ‫ڕۆژێ��ك پەنای بۆ ك��اری تیرۆر‬ ‫نەبردووە لە جەبهەی شەڕەكان‬ ‫كاتێك پێشمەرگە شەهید دەبوو‬ ‫دی��ل ل��ەدوژم��ن دەگ��ی��را پ��ارێ��زراو‬ ‫بووەو قەت تۆڵەی لێنەكراوەتەوە‬

‫تەنانەت ل��ەئ��ازاری (‪ )1991‬ئەو‬ ‫ه��ەم��ووە ئەنفال‌و كیمیابارانی‬ ‫هەڵەبجەش كرا لەو هەموو دیلەی‬ ‫كە دەستی كورد كەوت بەڕێزەوە‬ ‫بەخێویانكردن تا بەرێكرانەوە‬ ‫ب��رای بەڕێز جەنابتان بەشێكی‬ ‫زۆری باجی تیرۆرتان داوە لە براو‬ ‫كەس‌و كارت تا خەڵكی كوردستان‬ ‫ماوەیەكە لە پەرلەمانی كوردستان‬ ‫قانونی تیرۆرو دژی تیرۆر باس‌و‬ ‫خواسی جۆربەجۆری لێدەكرێت‬ ‫ب��وون��ی ق��ان��ون ب��اش��ە ب���ەاڵم بۆ‬ ‫ك��وردو یەكەم قانونی ك��وردی كە‬ ‫میلەتێكی زەحیەی دەستی ئیعدام‌و‬ ‫پەتی سێدارەیە لە یەكەم قانونی‬ ‫خۆیدا دانانی وشەی ئیعدام الی‬ ‫م��ن شەخسی بەقورسی دەزان��م‬ ‫ڕاستە ئێمە لەناوچەیەكی نائارام‌و‬ ‫پڕلە گیرو گرفتداین بەاڵم بڕگەی‬ ‫ئیعدامیش ئاسان نییە ناوی كە‬ ‫یان سزاو حوكمی جۆربەجۆریش‬ ‫هەیە كەمتر نییە لە ئیعدام من‬ ‫لەگەڵ یاساكەدام ب��ەاڵم لەگەڵ‬ ‫وشەی ئیعدام یا مەرگ بۆ كەس‬ ‫نییە ئەگەر ئ��ەو كەسە شیاوی‬ ‫مردنیش بێت سیغەیەكی كەی بۆ‬

‫دیاریبكەن‌و پێناسەی تیرۆریش‬ ‫ئ��اس��ان نییە ئ��ەگ��ەر سبەینێ‬ ‫حكومەتی م��ەرك��ەزی پ��ەالم��اری‬ ‫كەركوك‌و شوێنەكانی كەیدا كورد‬ ‫دیفاع بكات تیرۆرە ئایا حكومەت‬ ‫تیرۆر ناكات ئایا كەسێك داوای‬ ‫مافی خۆی بكات تیرۆرە لە رۆژی‬ ‫‪ 2006\4\3‬ب��ە زۆری��ن��ەی دەن��گ‬ ‫ئیعدام‌و سجنی هەتاهەتایی‌و پانزە‬ ‫ساڵ حكومیان پەسەندكرد من دژی‬ ‫خاڵی یەكەمم‌و بەپێویستی نازانم‬ ‫بۆ ناو پرۆژەكە یا قانونەكە دوای‬ ‫پەسەندكردنی پێویستی بە ئیمزای‬ ‫سەرۆكی هەرێمی كوردستان هەیە‬ ‫ك��ە ئ��ەوی��ش جەنابتان ئیمزای‬ ‫دەكەن ئەو كات كاری پێدەكرێت من‬ ‫وەك پێشمەرگەو مرۆڤ‌و ئەندامی‬ ‫پەرلەمانی كوردستان لەو نامەیەدا‬ ‫بۆ جەنابتان ڕای خۆم نووسیوە‬ ‫كەوا وردەكاری زیاتری تێدابكرێت‬ ‫هیواداریشم ئیمزای جەنابتان‬ ‫لەسەر وشەی ئیعدام نەبێت‪.‬‬ ‫محەمەد حاجی مەحمود‬ ‫س��ەرۆك��ی فراكسیۆنی حزبی‬ ‫ل��ەپ��ەرل��ەم��ان��ی‬ ‫سۆسیالیست‬ ‫كوردستان‬ ‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫‪27‬‬

‫ڕاگـە‬

‫ڕێ���ك�ل�ام‪ ،‬ه‬ ‫حكومەتیش‬ ‫س����ودم����ەن����دب����وون‪ ،‬م��ی��دی��اش‬ ‫لەكوردستان پشكی لەم قازانجەی‬ ‫ك��ە ب��ەه��ۆی ئ��ەو پێشكەوتنەوە‬ ‫هاتۆتەئاراوە بەركەوتووە‪.‬‬

‫ڕاپۆرتی‪ :‬دارا عەبدوڵاڵ‬ ‫ڕێكالمی زۆرو هەمیشەیی لە‬ ‫كەناڵەكانی ڕاگەیاندن‌و رووپەری‬ ‫رۆژنامەو گۆڤارەكان‪ ،‬بووەتە هۆی‬ ‫ب��ێ��زاری هاواڵتیان‌و حكومەتیش‬ ‫وەك هەمیشە كە سەری ناپەرژێتە‬ ‫سەر هەندێ الیەنی گرنگی ژیانی‬ ‫هاواڵتیان تازە خەبەری بووەتەوەو‬ ‫ب���ەت���ەم���ای ئ���ەوەی���ە س��ان��س��ۆر‬ ‫ب��خ��ات��ەس��ەر ڕێ���ك�ل�ام‌و ش��ێ��وازی‬ ‫ئەنجامدانی لە ڕاگەیاندنەكان‪،‬‬ ‫پەرلەمانتارێكیش پێیوایە كە‬ ‫كاری وەزارەتی ڕۆشنبیرییە یاساو‬ ‫رێنمایی دەربكات بۆ ئەو مەبەستە‪،‬‬ ‫بەرپرسی بەشی ماركێتینگی یەكێك‬ ‫لەرۆژنامەكانیش ئەەوە دەخاتەڕوو‬ ‫كە تا ئێستا هیچ كەس‌و الیەنێك‬ ‫لێپرسینەوەی لەگەڵ نەكردوون‌و‬ ‫ڕێنمایشیان لەهیچ دام‌ودەزگایەكی‬ ‫حكومەتەوە بۆ نەهاتووە‪.‬‬ ‫ڕێكالم‪ ،‬فاكتەرێك بۆ گەشەی‬ ‫ئابوری‬ ‫ڕێكالم لەدەزگاكانی ڕاگەیاندن‬

‫‪28‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫بە ڕۆژنامەو ڕادیۆو تەلەفزیۆنەوە‬ ‫بەشێوەیەكی بەرچاو زیادیكردووە‪،‬‬ ‫ب��ۆت��ە س��ەرچ��اوەی��ەك��ی ب��ەس��ود‬ ‫ل��ەڕووی داراییەوە بۆ دەزگاكان‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم بەپێچەوانەوە زۆربوونی‬ ‫ڕێكالم بۆتە هۆی زیانگەیاندن بە‬ ‫هاواڵتیان‪ ،‬چونكە باڵوكردنەوەی‬ ‫ڕێكالمەكان‪ ،‬ئەوەندەی مەبەست‬ ‫لێی قازانجی مادییە‪ ،‬نیوهێندە بیر‬ ‫لەوەناكرێتەوە تا چ ئەندازەیەك‬ ‫سود بە هاواڵتی دەگەیەنێت‪.‬‬ ‫هەرێمی كوردستان جیاواز لەشارو‬ ‫ناوچەكانی تری عیراق‪ ،‬بەهۆی‬ ‫ئ��ەو ئ��اس��ای�ش‌و سەقامگیرییەی‬ ‫ب��وون��ی ه��ەی��ە‪ ،‬پێشكەوتنێكی‬ ‫ئ��ێ��ج��گ��ار گ�����ەورەی ب��ەخ��ۆی��ەوە‬ ‫بینیوە لەهەموو ڕوویەكەوە‪ ،‬بە‬ ‫تایبەتی الیەنی ئابووری‪ ،‬ئەمەش‬ ‫فاكتەرێك بووە بۆ هاتنی كۆمپانیا‬ ‫بەرهەمهێنەرە گەورەكانی دونیا‪،‬‬ ‫زۆرب���ەی واڵت��ە پێشكەوتووەكان‬ ‫كۆمپانیاكانیانەوە‬ ‫ل��ەڕێ��گ��ای‬ ‫س��ەرم��ای��ەگ��وزای��ی��ەك��ی زۆری���ان‬ ‫كردووە بە مەبەستی بەرهەمهێنان‬ ‫لەكوردستان‪ ،‬ئ��ەم گۆرانكارییە‬ ‫گ����ەورەی����ە ه���ەم���والی���ەك لێی‬

‫ڕێكالم لە ئێستادو ڕابردوودا‬ ‫لە سااڵنی ڕابردوودا زۆربەی ئەو‬ ‫كەناڵ‌و دەزگایانەی كە بوونیان‬ ‫ه��ەب��وو لەكوردستان‪ ،‬لەالیەن‬ ‫حزبەكانەوە هاوكاری مادی دەكران‪،‬‬ ‫ه��ەرچ��ەن��دە ئیستاش هەندێك‬ ‫لەو دەزگایانە حزب تەمویلیان‬ ‫دەك��ات‪ ،‬ب��ەاڵم جیاوازییەكی زۆر‬ ‫هەیە لەگەڵ ئێستاو ڕاب��ردوودا‪،‬‬ ‫ئێستا بەهۆی زۆربوونی كۆمپانیا‬ ‫ب��ازرگ��ان��ی��ەك��ان��ەوەو زی��ادب��وون��ی‬ ‫جموجۆڵی بازرگانی كەناڵەكانی‬ ‫ڕاگەیاندن سودیان لەو ڕێكالمانە‬ ‫ك���ردووە كە لە دەزگاكانیانەوە‬ ‫ب�ڵاوی��دەك��ەن��ەوە‪ ،‬توانیویانە‬ ‫پارەیەكی ب��اش پاشكەوت بكەن‬ ‫ك���ە ب���ەه���ۆی ڕێ��ك�لام��ك��ردن��ەوە‬ ‫دەستیاندەكەوێت‪ ،‬بەاڵم ئەمەش‬ ‫ه��ێ��ش��ت��ا ن��ەی��ت��وان��ی��وە ه��ەم��وو‬ ‫خەرجیەكانیان بۆ پربكاتەوە‪،‬‬ ‫هەرچەندە دەزگاكانی ڕاگەیاندن‬ ‫لە زۆربەی واڵتان پشت بە ڕێكالم‬ ‫دەب��ەس��ت��ن‪ ،‬ب��ۆ ب��ەڕێ��وەب��ردن��ی‬ ‫خ��ۆی��ان‪ ،‬ب��ەاڵم نابێت‌و ناكرێت‬ ‫لەبەر بەرژەوەندی چەند كەسێك‬ ‫بەرژەوەندی گشتی وەالبنێیت‪ ،‬هەتا‬ ‫ئەگەر میدیاش بێت‪ ،‬لەكاتێكدا‬ ‫میدیا موڵكی خەڵكە‪ ،‬بەاڵم نابێت‬ ‫ئ��ەوەم��ان لەبیربچێت بەشێك‬ ‫ل��ەك��اری میدیا ڕێگرتنە لەكارە‬

‫ەیاندنەكان خەمی پارەیانە‬

‫ه��اواڵت��ی��ان��ی ب���ێ���زارك���ردووەو‬ ‫ت��ـ��ازە خ��ەب��ەری ب��ووەت��ـ��ەوە‬ ‫خ��راپ‌و نەرێنیەكان‪ ،‬چما ئەگەر‬ ‫خۆیان سەرچاوەی كاری خراپ بن!‬ ‫ڕێكالم‪ ،‬تاكە سەرچاوەی دارایی‬ ‫میدیای ئەهلی‬ ‫ب��ەرپ��رس��ی ب��ەش��ی ڕێ��ك�لام لە‬ ‫ڕۆژن��ام��ەی ئاوێنە (هانا ڕەوف)‬ ‫سەبارەت ب��ەم بابەتە پێیوایە»‬ ‫ناتوانین پشت بە ڕێكالم ببەستین‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ل���ەب���ەرئ���ەوەی ڕۆژن��ام��ە‬ ‫لەئێستادا فرۆشی كەمە‪ ،‬ڕێكالم‬ ‫توانیوویەتی بەشێكی زۆر باش‬ ‫لەباری ئابووریمان سوكبكات‪،‬‬ ‫دەتوانیین زۆربەی پێویستیەكانمان‬ ‫ب��ە پ���ارەی ڕی��ك�لام پربكەینەوە‪،‬‬ ‫خۆتان دەزانن ڕۆژنامەی ئاوێنەش‬ ‫هیچ ح���زب‌و رێ��ك��خ��راوێ��ك نییە‬ ‫هاوكاریبكات لەبەرئەوە ڕێكالم‬ ‫بۆ ئێمە زۆر گرنگە بەاڵم هێشتاش‬ ‫نەیتوانیوە هەندێك كەم‌و كورتیمان‬ ‫هەیە بۆمانی پڕبكاتەوە‪ ،‬بۆ نمونە‬ ‫ناتوانین مووچەیەكی باش بدەین‬ ‫بەكارمەندەكانمان‪ ،‬چونكە پارەی‬ ‫ڕێكالم بەشی ئەو شتانە ناكات»‪.‬‬ ‫س����ەب����ارەت ب���ە چ��ۆن��ی��ەت��ی‬ ‫ب�ڵاوك��ردن��ەوەی ڕێ��ك�لام‌و شوێنی‬ ‫ڕێ��ك�لام ل��ەڕۆژن��ام��ەك��ەی��ان��داو‬ ‫چاودێریكردنی ڕێ��ك�لام لەالیەن‬ ‫حكومەت‌و بەدواداچونی خۆیان بۆ‬ ‫بەرهەم‌و كااڵكانی كە كۆمپانیاكان‬ ‫ڕێكالمی بۆدەكەن‪ ،‬ئەو بەرپرسەی‬ ‫ئ��اوێ��ن��ە ڕای��گ��ەی��ان��د» الی ئێمە‬ ‫ڕێكالمەكان جیاوازییان هەیە بەم‬ ‫شێوەیە‪ ،‬ڕێكالمی چارەك‌و ڕەنگدار‬ ‫(ملون) قەبارەكەی كە ( ‪ 15‬سم –‬

‫‪ 17‬سم ) دەبێت ئەگەر لە الپەڕەی‬ ‫یەكەم بێت ‪ 750‬حەوسەدو پەنجا‬ ‫دۆالر نرخەكەیەتی‪ ،‬هەمان قەبارە‬ ‫ب��ە ڕەش‌و سپی ل��ە الپ��ەڕەك��ان��ی‬ ‫ن��اوەوە نرخەكەی ‪ 450‬چوارسەدو‬ ‫پەنجا دۆالرە‪ ،‬قەبارەیەكی ترمان‬ ‫هەیە كە نیو قەبارەیە ( ‪20‬سم –‬ ‫‪ 30‬سم ) دەبێت ئەمە ئەگەر لە‬ ‫الپ��ەڕەی یەكەم بێت‌و ڕەنگی بێت‬ ‫نرخەكەی ‪ 650‬ش��ەس��ەدو پەنجا‬ ‫دۆالرە‪ ،‬بەاڵم لە ناوەوە بەڕەش‌و‬ ‫سپی ‪ 450‬چوارسەدو پەنجا دۆالرە‪،‬‬ ‫الپ����ەڕەی ت��ەواوم��ان ه��ەی��ە وات��ا‬ ‫ئەگەر ڕێكالمەكە هەموو الپەڕەكە‬ ‫داگیربكات بە ملونی ئەوا نرخەكەی‬ ‫دەگاتە ‪ 1500‬هەزاروپێنج سەد دۆالر‪،‬‬ ‫بەاڵم رەش‌و سپی نرخی ‪ 1000‬هەزار‬ ‫دۆالرە‪ ،‬ئێمە جۆرێكی تریشمان‬ ‫هەیە ئەویش ئەگەر ڕێكالمەكە بۆ‬ ‫شەش مانگ بوو ئەوا كەمكردنەوەی‬ ‫‪ 10%‬لەسەدا دەم��ان هەیە‌و ئەگەر‬ ‫بۆ ساڵێك بوو ئەوا كەمكردنەوەكە‬ ‫‪ 20%‬لەسەدا بیستە»‪.‬‬ ‫میدیاكان تەنها لە ڕێكالمدا‬ ‫ئازادن!‬ ‫س�����ەب�����ارەت ب����ە س��ان��س��ۆر‬ ‫«نەخێر هیچ سانسۆرێك نیە‬ ‫یان بەدواداچونێك نییە لەالیەن‬ ‫حكومەتەوە‪ ،‬واتە هەموو دەزگاكان‬ ‫ئازادن لەباڵوكردنەوەی هەر جۆرە‬ ‫ڕێكالمێك بۆ هەر جۆرە كااڵیەكیش‬ ‫بێت‪ ،‬بەاڵم ئێمە وەك ڕۆژنامەی‬ ‫ئاوێنە بۆ هەندێك بەرهەموو كااڵ‬ ‫ڕێ��ك�لام ن��اك��ەی��ن‪ ،‬وەك جگەرەو‬

‫بابەتی ت��ەن��دروس��ت��ی‪ ،‬ل��ەالی��ەن‬ ‫حكومەتیشەوە هیچ ڕێنماییەكمان‬ ‫پێنەگەشتووە‪ ،‬خۆشمان وەك‬ ‫ڕۆژنامە بەرپرس نین لە كوالیتی‬ ‫كااڵو بەرهەمەكان ئێمە هەرچییەك‬ ‫بێتە المان ڕێكالمی بۆ دەكەین»‪.‬‬ ‫سەنگەر خورشید بەرپرسی بەشی‬ ‫ڕاگەیاندن‌و ڕێكالم لە كۆمپانیاكانی‬ ‫ئ���ۆردو ب��ۆ بیناسازی‪ ،‬پێیوایە‬ ‫«هەردووال قازانج لە ڕێكالم دەكەن‬ ‫هەم كۆمپانیا‪ ،‬هەمیش دەزگاكان‪،‬‬ ‫ئێمە وەك كۆمپانیا هەركاتێك‬ ‫ڕێكالم بكەیین‪ ،‬دوای باڵوبوونەوەی‬ ‫لە دەزگ��اك��ان یەكسەر بە لێشاو‬ ‫ت��ەل��ەف��ۆن��م��ان ب��ۆ دێ��ت ل��ەالی��ەن‬ ‫هاواڵتیانەوە‪ ،‬پرسیاری ئەو بابەتە‬ ‫دەكەن كە ڕێكالمی بۆ كراوە»‪.‬‬ ‫حكومەتی هەرێم تازە خەبەری‬ ‫بووەتەوە‬ ‫س��ەب��ارەت ب��ە چاودێریكردنی‬ ‫ڕێكالمكردن‌و لێپرسینەوەی حكومەت‬ ‫ل��ەو ك��ااڵو بەرهەمانەی ڕێكالمی‬ ‫بۆ دەكرێت‪ ،‬ئەو بەرپرسە گوتی‬ ‫«ماوەیەكە وەزارەت��ی ڕۆشنبیری‬ ‫چەند ڕێنماییەكیان بۆ ناردوین‬ ‫كە تایبەتە بە ڕێكالمكردن‪ ،‬دەبێت‬ ‫ئێمە پابەندبین بەو ڕێنماییانەوە‪،‬‬ ‫دەن��ا توشی لێپرسینەوە دەبین‪،‬‬ ‫ئەمەی كە دەیلێم پێشتر نەبوو‪،‬‬ ‫نرخەكانیشیان لە كەناڵێكەوە بۆ‬ ‫كەناڵێكی تر دەگۆڕیت‪ ،‬بۆ نمونە‬ ‫كوردستان تیڤی لە كاتی دراماكاندا‬ ‫بۆ یەك چركە ( ‪ ) 15‬پانزە دۆالر‬ ‫وەردەگ��رن‪ ،‬كوردساتیش لەهەمان‬ ‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫‪29‬‬

‫شوێن‌و كاتدا بری ( ‪ ) 14‬چواردە‬ ‫دۆالر وەردەگرن‪ ،‬كەناڵی سپێدەش‬ ‫بۆ هەر چركەیەك بری (‪ ) 9‬نۆ دۆالر‬ ‫وەردەگرن‪ ،‬كەناڵە ناوخۆییەكانیش‬ ‫دەقەی بری ( ‪) 45‬چل‌و پێنج هەزار‬ ‫دینار وەردەگرن»‪.‬‬ ‫ك��اردۆ محەمەد پەرلەمانتاری‬ ‫فراكسیۆنی گۆڕان لە پەرلەمانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬لەسەر بابەتی ڕێكالم‌و‬ ‫دەركردنی یاسایەك بۆ ڕێكخستنی‬ ‫دەڵێت» ئێمە لە پەرلەمانەوە هیچ‬ ‫یاسایەكمان نییە لە چوارچێوەیەكدا‬ ‫ڕێكیبخات‪ ،‬پێموایە ئ��ەوە ئیشی‬ ‫كوالیتی كۆنترۆڵە یان وەزارەتی‬ ‫ڕۆشنبیری‪ ،‬دەبێت ئەوان ڕێنمایی‬ ‫بۆ دەربكەن‪ ،‬هەرچی پەیوەندیشی‬ ‫بە ڕاگەیاندنەكانەوە هەیە ئەوە‬ ‫لەیاسای ڕۆژنامەگەریدا جێگای‬ ‫كراوەتەوە»‪.‬‬

‫هەستدەكرێت هیج سانسۆرێك نییە‬ ‫كە دەزگاكان كۆنترۆلبكات لەوەی‬ ‫هەرچی هەیە باڵویبكەنەوە یان نا‪،‬‬ ‫ئەمە لە كاتێكدا كاری حكومەتە بە‬ ‫دوداچوون یان چاودێری ڕێكالمكردن‬ ‫بكات‬ ‫بەرپرسەكەی ڕێكالم لە ڕۆژنامەی‬ ‫ئاوێنە‪ ،‬باسی لەوەكرد « بەداخەوە‬ ‫تا ئێستا نەمانتوانیوە فیدباكی‬ ‫خوێنەر وەرب��گ��ری��ن ل��ەس��ەر ئەو‬ ‫ڕێكالمانەی كە باڵویدەكەینەوە‪،‬‬ ‫لەكاتێكدا ئەمە زۆر گرنگە بۆ‬ ‫ڕۆژنامەیەك كە بزانێت تا چەند‬ ‫خ��وێ��ن��ەرەك��ەی ڕازی���ی���ە‪ ،‬ن��ەك‬ ‫بەس ڕێكالم‪ ،‬بگرە ت��ەواوی ئەو‬ ‫بابەتانەش كە باڵویدەكەینەوە‪،‬‬ ‫بۆیە ل��ەم��ەودوا هەوڵدەدەین كە‬ ‫ئەو كارەبكەین چونكە بە قازانجی‬ ‫ڕۆژنامەكەمانە»‪.‬‬

‫ڕاگەیاندنەكان تەنها خەمی‬ ‫پارەیانە!‬ ‫ڕێ��ك�لام ت��ام��ی ن���ەم���اوە زۆر‬ ‫بێكەڵك ب���ووە‪ ،‬ه��ەر كەناڵێك‬ ‫ب��ە ئ����ارەزوی خ��ۆی چ��ی بووێت‬ ‫ب�ڵاوی��دەك��ات��ەوە‪ ،‬ئ���ەوان بەس‬ ‫لەخەمی پارە پەیداكردندان هیچ‬ ‫گ��وێ��ن��ادەن ب��ەه��ەس��ت‌و س��ۆزی‬ ‫ه��اواڵت��ی‪ ،‬هەموو كەناڵەكان بە‬ ‫ناوخۆییەكانیشەوە‪،‬‬ ‫ئاسمانی‌و‬ ‫ئەوە ڕۆژنامەكان هەر باسی مەكە‪،‬‬ ‫ئەمە قسەی (هێرش حامید)ە كە‬ ‫لە بواری ڕێكالم كاردەكات‪ ،‬ئیشی‬ ‫تەنها ئەوەیە ڕێكالم بۆ كەناڵەكان‬ ‫پەیدابكات‪ ،‬ئەو باس لەوە دەكات‬ ‫كە دەزگ��اك��ان كاتێك ڕێكالمیان‬ ‫بۆ دەبەیت هیچ كات لەكوالیتی‌و‬ ‫باشی بەرهەمەكانیان نەپرسیوە‪،‬‬ ‫ئەوان ئەو بڕە پارەیە بەالیانەوە‬ ‫گرنگە كە دەستیاندەكەوێت‪ ،‬لەو‬ ‫پارەیەش برێكی كەمی دەدەن بەو‪.‬‬

‫هاواڵتیان‪ ،‬لە ڕێكالم بێزارن‬ ‫شەهال ج��ەالل ژنی ماڵەوەیە‪،‬‬ ‫ئ��ەو ك��ات��ەك��ان��ی خ��ۆی زۆرب���ەی‬ ‫دوای ئ��ی��ش‌و ك����اری م��اڵ��ەوە‬ ‫ب��ە ت��ەم��اش��اك��ردن��ی تەلەفزیۆن‬ ‫دەباتەسەر‪ ،‬ئەو گلەییەكی زۆری‬ ‫هەبوو لە كەناڵە تەلەفزیۆنەكان‌و‬ ‫دەی���گ���وت» ك��ەن��اڵ��ەك��ان ت���ەواو‬ ‫ناخۆشیانكردووە‪ ،‬ئیش‌و كارییان‬ ‫ه��ەم��ووی ب��ۆت��ە ڕێ��ك�لام‪ ،‬ئاخر‬ ‫مانای هەیە درامایەك كاتەكەی‬ ‫خ��ۆی بەبێ‌ ڕێكالم ‪ 30‬دەقیقەیە‬ ‫بەاڵم ئەوان یەك سەعاتی تەواوی‬ ‫پ��ێ��دەك��وژن‪ ،‬هیچ حسابێك بۆ‬ ‫بینەر ناكەن‪ ،‬دراما هەیە تایتڵی‬ ‫ت��ەواون��ەب��ووە كە دەستپێبكات‪،‬‬ ‫یەكسەر ڕێكالمەكە دادەبەزێنن‪،‬‬ ‫باوەربكە زۆرج��ار لەداخی ڕێكالم‬ ‫وازم ل��ە سەیركردنی تەمسیل‌و‬ ‫دراما هێناوە‪ ،‬ئەو داواكاری ئەوە‬ ‫بوو كەناڵەكان لەكاتی دابەزاندنی‬ ‫ڕێكالمدا كەمێك رەچ��اوی كات‌و‬ ‫هەستی بینەر بكەن‪ ،‬ئەگەر وانەكەن‬ ‫خۆیان زەرەردەكەن»‪.‬‬ ‫م��ن ئ��ەو ك��ااڵی��ەی ڕیكالمی بۆ‬ ‫بكرێت ئامادەنیم بیكرم‪ ،‬ئەمە قسەی‬

‫ڕێكالم بەهەڕەمەكی دەكرێت‬ ‫ئ����ەوەی ج��ی��گ��ای س��ەرن��ج��ە‪،‬‬ ‫ڕێكالمكردن لە ڕاگەیاندنی كوردیدا‬ ‫لەگەڵ ئەوەی زۆر زیادیكردووە‪،‬‬

‫‪30‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫هاواڵتی (هۆگر موحەممەد)ە لە‬ ‫شاری هەولێر‪ ،‬بەڕای ئەو كااڵیەك‬ ‫ب��اش بێت ڕێكالمی ناوێت خۆی‬ ‫ئەو كۆمپانیایانەی كە بەرهەمیان‬ ‫خراپەو نافرۆشرێت هەوڵدەدەن‬ ‫ل��ە ڕێ��گ��ای ڕێ��ك�لام��ەوە ك��ااڵك��او‬ ‫ساغبكەنەوە‪،‬‬ ‫بەرهەمەكانیان‬ ‫هۆگر ڕای��وای��ە «ل��ە كوردستان‬ ‫هیچ چ��اودێ��ری��ی��ەك نیە لەسەر‬ ‫ڕێكالمكردن‪ ،‬لە ڕاگەیاندنەكاندا‬ ‫ه���ەر دەزگ���ای���ەك‌و ب���ەئ���ارەزوی‬ ‫خۆی بۆ پ��ارە پەیداكردن هەموو‬ ‫بەرنامەكانی كردۆتە ڕێكالم‪ ،‬لەبەر‬ ‫ئەوەیە من ئەو شتەی ڕێكالمی بۆ‬ ‫بكرێت‪ ،‬لە بازاردا نایكرم»‪.‬‬ ‫چی بكرێت باشە؟‬ ‫سەرەنجام ئەوە رووندەبێتەوە‬ ‫ئەو فەوزایەی لە بواری ڕێكالمدا‬ ‫درووس���ت���ب���ووە ل��ەك��وردس��ت��ان‪،‬‬ ‫ئەنجامی ن��ەب��وون��ی یاسایەكە‬ ‫ك��ە ب��ەش��ێ��وەی��ەك��ی ت��ەن��دروس��ت‬ ‫ڕێكیبخات‪ ،‬ئ��ەو ك��ات��ان��ەش كە‬ ‫مرۆڤ بەرپرس نەبوو لە بەرامبەر‬ ‫یاسادا بەهۆی نەبوونیەوە‪ ،‬ئەوە‬ ‫دەكرێت چاوەرێی وەها ئەنجامێك‬ ‫بكەیت كە لە كوردستاندا بوونی‬ ‫هەیە‪ ،‬چونكە لە زۆربەی واڵتانی‬ ‫دونیا یاسایەك هەیە بۆ كردنی‬ ‫ڕێكالمی باڵوكردنەوەی‪ ،‬ئامانجی‬ ‫تەواوی زۆربەی ڕێكالم‪ ،‬ڕاكێشانی‬ ‫سەرنجی كڕیارە بۆ بەرهەمەكەی‪،‬‬ ‫تاكو بیهێنێتە ئ��ەو ب��ڕوای��ەی كە‬ ‫ك��ااڵك��ەی ئ��ەو ل��ە یەكێكی دیكە‬ ‫باشترە‪ ،‬وات��ا بەمانایەكی تر‬ ‫ڕێكالم بۆ ساغكردنەوەی كااڵكانە‬ ‫لە بازارەكاندا‪ ،‬بەاڵم ئەگەر ئەم‬ ‫كااڵیانەی ساغدەكرێنەوە چاودێری‬ ‫لەسەرنەبوو‪ ،‬یان ئەو ڕێكالمەی‬ ‫ب��ۆ ئ��ەو بەرهەمانە دەك��رێ��ت لە‬ ‫دەزگاكاندا چاودێری لەسەرنەبوو‪،‬‬ ‫ئ���ەوە دەب��ێ��ت ه��ەر ل��ە ئێستاوە‬ ‫فاتیحە بۆ ئەو خەڵكە بێئاگایە‬ ‫داب��خ��ەی��ن ك��ە ك��ەوت��ون��ەت��ە ژێ��ر‬ ‫كاریگەری پرۆسەیەك كە یاساش‬ ‫ئاگای لێنیە‪.‬‬

‫حەوت ڕۆژ پێش كەوتنی بۆی ناردووە‬ ‫صەدام حسێن بۆ تاڵەبانی‪ :‬تۆ پەیوەندی‬ ‫سۆزداریت لەگەڵ ئەمریكا هەیە‬

‫ڕێگا‪ ،‬تایبەت‬ ‫بەپێی بەڵگەنامەیەك كە لە‬ ‫كتێبێكدا بەناوی (جالل طالبانی‬ ‫احداث ومواقف) باڵوكراوەتەوە‪،‬‬ ‫ص������ەدام ح��س��ێ��ن س���ەرۆك���ی‬ ‫ل��ەس��ێ��دارەدراوی عێراق حەوت‬

‫رۆژ پێش كەوتنی‌و لەناوچوونی‬ ‫ڕژێمەكەی‪ ،‬نامەیەكی بۆ جەالل‬ ‫تاڵەبانی ن��اردووەو تۆمەتباری‬ ‫دەك���ات ب���ەوەی ك��ە ه��اوك��اری‬ ‫ئ��ەم��ری��ك��او ق����ەوارەی زای��ۆن��ی‬ ‫دەك��ات‌و پێشیدەڵێت كە نامەی‬ ‫سۆزداری لەگەڵ ئەمریكا هەیە‪.‬‬ ‫ص���ەدام حسێن لەنامەكەدا‬

‫ك��ە وێنەیەكیشی ب��ۆ ب��ارزان��ی‬ ‫ن����اردووە ب��ۆ ئ��اگ��ادارب��وون‪،‬‬ ‫نیگەرانی خۆی لە هاوكاریكردنی‬ ‫ئەمریكاو هاوپەیمانانی لەالیەن‬ ‫ت��اڵ��ەب��ان��ی��ی��ەوە دەرب���ڕی���وەو‬ ‫دەڵێت» بەئەركی خۆمی دەزانم‬ ‫لەترسناكی گەمەی ئەم جارەت‬ ‫ئاگادارتبكەمەوە»‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫‪31‬‬

‫هەروەها هۆشداری پێئەدات‌و‬ ‫ل��ەوب��ارەوە ئاگاداریدەكاتەوە‬ ‫كە بێتە ب��ەرەی واڵت��ەوەو دژی‬ ‫داگیركاران بوەستێتەوە‪.‬‬ ‫ه��ەر بەپێی بەڵگەنامەكە‪،‬‬ ‫تاڵەبانیش وەاڵم��ی نامەكەی‬ ‫صەدام ئەداتەوەو پێیڕادەگەیەنێت‬ ‫ك��ە ه��ەڕەش��ەك��ان��ت��ان ل���ەدژی‬ ‫ئێمە هەڕەشەیەكی بەتاڵ‌و‬ ‫بچووكە‪.‬‬ ‫ت��اڵ��ەب��ان��ی ئ����ەوەی بۆ‬ ‫ص���ەدام خ��س��ت��ووەت��ەڕوو»‬ ‫ئ�����ەوەی ج��ێ��ی داخ����ە كە‬ ‫هێشتا ئێوە وان��ەو پەندە‬ ‫پێویستەكانتان لەو هەموو‬ ‫ك��ارەس��ات‌و مەینەتییانە‬ ‫وەرن�����ەگ�����رت�����ووە ك��ە‬ ‫بەسیستەمی توندوتیژی‬ ‫دیكتاتۆری بەسەر گەلی‬ ‫ع��ێ��راق‌و ئابوورییەكەو‬ ‫سوپاكەی قەوارەكەیدا‬ ‫ه��ێ��ن��اوت��ان��ەو چەندین‬ ‫ج��ەن��گ��ی ن��ێ��وخ��ۆی �ی‌و‬ ‫هەرێمی‌و جیهانیشیان‬ ‫بەسەرداهێنا»‪.‬‬ ‫ئ��ەم��ەی خ����وارەوە‬ ‫دەقی نامەكەی هەردوو‬ ‫ناوبراوەوە بۆ یەكتری‪:‬‬ ‫نامەكەی صەدام‬ ‫حسێن‪:‬‬ ‫ب��ەن��اوی خ���ودای‬ ‫بەخشندەی میهرەبان‬ ‫ل������ە ص��������ەدام‬ ‫حسینەوە بۆ جەالل تاڵەبانی‬ ‫ل����ەم����اوەی����ەك����ی درێ�����ژ‬ ‫ل��ەم��ەوب��ەرەوە پەیوەندییەكی‬ ‫س���ۆزداری���ی ل��ەن��ێ��وان ئ��ێ��وەو‬ ‫ئەمەریكاو ق���ەوارەی زایۆنی‌و‬ ‫چەند الیەنێكی تردا دەبیستین‌و‬ ‫دەب��ی��ن��ی��ن‪ ،‬ل��ەدڵ��ی خۆیشمدا‬ ‫دەمگوت كەوا جەالل كە ناسراوە‬ ‫ب��ەش��ێ��وازە س��ی��اس��ی��ی��ەك��ەی‌و‬

‫‪32‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫تەكتیكە تایبەتیەكانی‪ ،‬پێدەچێت‬ ‫وایدانابێت كە لەبەرژەوەندی‬ ‫دیدو تێڕوانینییەوە جۆرێك لەم‬ ‫پەیوەندییە سۆزدارییە لەگەڵ‬ ‫الیەنە ن��ەف��رەت لێكراوەكاندا‬ ‫بنیاتبنێت‪.‬‬ ‫ئەم حاڵەتەش الی ئێمەو الی‬ ‫خەڵكی تر حاڵەتێكی نیمچە‬ ‫ن��اس��راوە‪ ،‬ن��ەك لەبەرئەوەی‬

‫ڕەواب��ێ��ت‪،‬‬ ‫ب��ەڵ��ك��و پ���ێ���زان���راوە كاتێكە‬ ‫كەسایەتی (جەالل) بەبیرخۆمان‬ ‫دێنینەوە‪ ،‬ب��ەاڵم ئێستا ئەم‬ ‫پەیوەندییە سۆزدارییە كەوتۆتە‬ ‫نێو قۆناغێكی ترسناكەوە‪،‬‬ ‫چونكە لەپەیوەندیی ئاساییەوە‬ ‫گۆڕاوە بۆ سەروو ئاسایی‌و بۆ‬ ‫پێشوازی لێكردنی هێزەكانی‬

‫ئ��ەم��ەری��ك��او‪ ،‬ب��ۆ خۆسازدانی‬ ‫هاوبەش لەگەڵیاندا بۆ كردنەوەی‬ ‫بەرەیەك لەباكووری عێراق دژی‬ ‫سوپاو گەلی عێراق بەمەبەستی‬ ‫س��ووك��ك��ردن��ی ئ���ەو ك��ۆس �پ‌و‬ ‫بارگرانیانەی ك��ە هێزەكانی‬ ‫داگیركەران لەقۆڵەكانی تری‬ ‫ب��ەرەی جەنگەوە ڕووبەڕوویان‬ ‫دەب��ێ��ت��ەوەو سووككردنی ئەو‬ ‫سزایانەش كە لێیاندەكەوێت‌و‬ ‫ئ���اس���ان���ك���ردن���ی‬ ‫ج��ۆری پیادەكردنی‬ ‫ئ�������ەو ك���������ردەوە‬ ‫كە‬ ‫سەربازییانەش‬ ‫لەسەر ئاستی جیهانی‬ ‫پ��������ەردەی ل���ەس���ەر‬ ‫هەڵدراوەتەوە‪.‬‬ ‫ب��ۆی��ە م��ن ل���ەڕووی‬ ‫باوەڕداریم‌و ئەخالقی‌و‬ ‫دەس����ت����ووری����ش����ەوە‬ ‫بەئەركی خۆمی دەزانم‬ ‫لەترسناكی گەمەی ئەم‬ ‫جارەت ئاگادارتبكەمەوە‪،‬‬ ‫ج��ا ئ��ەگ��ەر ت��ۆ خ��ۆت‌و‬ ‫ئ��ەوان��ی تریش خۆتان‬ ‫بەدەست ئەم تێوەگالنەوە‬ ‫دەدەن‪ ،‬منیش دەڵ��ێ��م‬ ‫ه��ەرچ��ەن��دە م��ەس��ەل��ەو‬ ‫ك��ێ��ش��ەك��ان ل��ەن��ێ��وخ��ۆی‬ ‫ی���ەك گ��ەل��دا ئ��اڵ��ۆزی��ش‬ ‫ببێتەوە‪ ،‬ئ��ەوا لەدواییدا‬ ‫هەر دەگاتە چارەسەرێكی‬ ‫وەها كە بنچینەكەی ئەوەیە‬ ‫(بێگومان گ��ەل‌و مێژووی‬ ‫نیشتمان) هەموویان یەكن‪،‬‬ ‫بەاڵم سیاسەتمەدارانی پیشەدارو‬ ‫خووگرتوو بەتێڕوانینی كورتیان‬ ‫ب��ۆ م��ێ��ژوو‪ ،‬كاتێك كێشەكان‬ ‫بەباری ڕادەی هاوكاری لەگەڵ‬ ‫بیانیدا دەبەن لەدژی ڕۆڵەكانی‬ ‫ڕەچ��ەڵ��ەك��ی خ��ۆی��ان‌و ل��ەدژی‬ ‫هەموو ئایندەی واڵتەكەشیان‪،‬‬ ‫ئ���ەوا بێگومان حاڵەتەكەش‬

‫ئاڵۆزییەكی نوێی بەسەردا دێت‪.‬‬ ‫لەهەموو الپەڕەكانی مێژوودا‬ ‫نەماندیووە كە بۆ بەدەستهێنانی‬ ‫چ���ەن���د ب���ەرژەوەن���دی���ی���ەك���ی‬ ‫پ���اك ئ���ەم ج���ۆرە ڕەف���ت���ارەی‬ ‫تێوەگیرابێتەبەر‪ ،‬یان ڕواڵەتی‬ ‫فەرمانێك ل��ەب��ەره��ەم��ی پاك‬ ‫ی���ان ه���ەر ش��ت��ێ��ك ك��ە م��رۆڤ‬ ‫ب��ەه��ێ��زو س���ەرب���ەرزدەك���ات‌و‬ ‫ب���ڕی ك��ەم��ی ب��ەرژەوەن��دی��ی��ە‬ ‫پتەوەكانی ب��ۆ مسۆگەربكات‬ ‫لەوانەی كە نیشتمانپەروەرانەی‬ ‫مسۆگەركراون‪ ،‬وەك دڵنیاشین‬ ‫ك��ە ه���اوك���اری ئ��ێ��وە ل��ەگ��ەڵ‬ ‫داگیركەرانداو (ئەگەر بەكردەوە‬ ‫پێ‌ بخەنەسەری) ئەوا هەرگیز‬ ‫لەم ڕێسایە بەدەرنابێت‪.‬‬ ‫ه��ەم��ی��ش��ە ئ���ەم���ەری���ك���او‬ ‫لەتاكتیكەكانی‬ ‫ژاپۆنییەكان‬ ‫خۆیاندا ویستویانە كەلێنێك‬ ‫بخەنە نێو جومگە زیندووەكانی‬ ‫پ��ەی��وەن��دی��ی ن��ێ��وخ��ۆی ی��ەك‬ ‫گ���ەل‪ ،‬ن��ێ��وان ڕۆڵ��ەك��ان��ی ئەم‬ ‫گەلەو دەوڵەتانی ناوچەكەش‬ ‫ل���ەپ���ەی���وەن���دی���ی ن��ێ��وخ��ۆی‬ ‫یەكترییاندا‪ ،‬چونكە وەها دیارە‬ ‫كە هەمووان لەگومان‌و ڕاڕایی‌و‬ ‫دابڕانی ژوانی ترو نیازەكانیان‬ ‫نەخشەو پ�لان‌و خ��ۆس��ازدان بۆ‬ ‫داهاتوویان پیادەدەكەن‪.‬‬ ‫لەكاتێكیشدا هێزەكان بەش‬ ‫بەش دەب �ن‌و لەنێوان خۆیاندا‬ ‫ب��ەش��ەڕدێ��ن‪ ،‬ئ��ەوا بەئاسانی‬ ‫دەكرێت هەریەكە لەو بەشانەی‬ ‫بەجیا لێیبدرێت‪ ،‬هەر بۆیەش‬ ‫ئەمڕۆ قەوارەی ژاپۆنی‌و ئەمەریكا‬ ‫پ��اڵ��ن��ەرت��ن ب��ۆ هەڵوێستێك‬ ‫ك���ە ل������ەدوای گ��رت��ن��ەب��ەری‌و‬ ‫ل����ەڕوودان����ی����ش����ی‪ ،‬ل��ەس��ەر‬ ‫ئاكامەکانی پەیوەندیت لەگەڵ‬ ‫واڵتی خۆت‌و سەركردایەتی واڵتی‬ ‫خۆتدا حسابیان لەسەردەكرێت‌و‬ ‫لەسەریان لێپرسراو دەبێت‪.‬‬

‫بۆیە هەڵوێستی تۆ لەوەدا بەندە‬ ‫كە هەموو داهاتوویەكی پتەوو‬ ‫مسۆگەرو تۆكمە هەرگیز لەسەر‬ ‫ئەو حسابەی ئێستات نابێت‪،‬‬ ‫تۆ لەگەرمەی خورپەو گومان‌و‬ ‫ڕاڕایتداو لەسەر مافی حسابكردن‬ ‫بۆ ئ��ەوەی گوایە بەپێی دیدو‬ ‫ب��ۆچ��وون��ەك��ان��ت ب��ەرگ��ری��ی‬ ‫دەكەیت‌و خۆشت دەخەیتە نێو‬ ‫گ��ۆم��اوێ �ك‌و حاڵەتێكەوە كە‬ ‫ب��ەڕاس��ت��ی ل��ەس��ەری پەشیمان‬ ‫دەبیتەوە‪ ،‬ئەوەش لەكاتێكدا كە‬ ‫هەردوو دەستت دەبەسترێتەوەو‬ ‫كەناری مانۆڕە ناسراوەكەشت‬ ‫بەرتەسكدەبێتەوە‪.‬‬ ‫تۆ تائێستا الی ئێمە وەها‬ ‫ن��اس��راوی��ت ك��ە بەشێوەیەكی‬ ‫ڕەه�����او ب���ێ‌ س���ن���وور ك���اری‬ ‫ت��رس��ن��اك ئ��ەن��ج��ام��ن��ادەی �ت‌و‬ ‫ئ����ەوەش����ت الپ��ەس��ەن��دن��ی��ی��ە‬ ‫ك���ە خ����ۆت ه��ەڵ��دەی��ت��ە نێو‬ ‫تاریكاییەكەوەو مانۆڕەكەشت‌و‬ ‫ف���رە پ��ەی��وەن��دی��ی��ەك��ان��ی��ش��ت‬ ‫بەچاوونوقان‬ ‫لەدەستدەیت‪،‬‬ ‫ل�����ەڕەوای�����ی‌و ش��ی��اوب��وون��ی‬ ‫لەتێڕوانینی ئەم‌و ئەودا‪.‬‬ ‫هەر بۆیەش من ئامۆژگاریی‬ ‫ئ��ەوەت دەك��ەم كە پێ نەخەیتە‬ ‫س���ەر ك���ارێ���ك‌و دوای�����ی لێی‬ ‫پەشیمان بیت‪ ،‬هەتا بەتەواوەتی‬ ‫دڵنیاش بیت ل��ەوەی ك��ەوا ئەم‬ ‫ئێستامان‌و‬ ‫سەركردایەتییەی‬ ‫ئەو دەوڵەتەش كە سەرۆكایەتی‬ ‫دەك��ات ل��ەڕووب��ەڕووب��وون��ەوەی‬ ‫داگیركەراندا (ه��ەردووك��ی��ان –‬ ‫سەركردایەتی‌و دەوڵەت) ماون‪.‬‬ ‫ت���ۆ دەت���وان���ی���ت بێجگەلە‬ ‫پێكدادانت لەگەڵ سوپاو گەلی‬ ‫عێراق‌و لەڕووی هێزی ڕێكخراوت‬ ‫لەگەڵ بیانیدا مانۆڕو (ك��اری‬ ‫پێچاوپێچ) بكەیت‪ ،‬لەالی ئێمەش‬ ‫مانۆڕەكەت دیارەو دەشزانین كە‬ ‫نایاسایی‌و ن��اڕەوای��ە‪ ،‬چونكە‬

‫ك��اری ڕەواو ڕاستەقینەی هەر‬ ‫كەسێكی ن��ی��ش��ت��م��ان��پ��ەروەری‬ ‫ب��ەش��ەرەف‌و س��وورب��وو لەسەر‬ ‫ئ��اب��ڕووی واڵت‪ ،‬ك��ەالی ئێمە‬ ‫ڕەوا ئ��ەوەی��ە كەشان بەشانی‬ ‫دەوڵ��ەت��ی خ��ۆت‌و گەلی خۆت‌و‬ ‫سەركردایەتی‌و دەوڵەتی خۆشت‬ ‫بجەنگێیت ئەگەر كەوتنە بەر‬ ‫دەسدرێژییەكی بیانی‪.‬‬ ‫خودایە ئەوا من گەیاندم‬ ‫خودایە شاهیدبە‪.‬‬ ‫صدام حسین‬ ‫‪2003/4/2‬‬ ‫وێنە لەم نایەمە بۆ‬ ‫ ب��ەرێ��ز‪ :‬مەسعود مستەفا‬‫بارزانی بۆ ئاگاداربوون‪.‬‬ ‫نامەكەی تاڵەبانی بۆ صەدام‬ ‫حسێن‪:‬‬ ‫ل��ە ج���ەالل تاڵەنییەوە بۆ‬ ‫صەدام حوسین‬ ‫بێگومان م��ن بیستم نامەت‬ ‫ن��������اردووە‪ ،‬دوای ئ����ەوەش‬ ‫ن��ام��ە ه���ەڕەش���ە ئ��ام��ێ��زەك��ەت‬ ‫ك��ە ب��ۆ منت ئ��اراس��ت��ەك��ردووە‬ ‫خوێندمەوە‪ ،‬چەندە هیواداریش‬ ‫ب��ووم كە نامەكەت بانگەوازی‬ ‫لەخۆبگرتایە بۆ ئاشتەوایی‬ ‫ن��ی��ش��ت��م��ان��ی��ی��ەك ك���ە ل��ەس��ەر‬ ‫كۆتاییپێهێنانی‬ ‫بناغەكانی‬ ‫س��ی��س��ت��م��ی دی��ك��ت��ات��ۆری��ی‌و‬ ‫سیستمێكی‬ ‫دام����ەزران����دن����ی‬ ‫دیموكراسیانەو‬ ‫ج��ێ��گ��رەوەی‬ ‫پەرلەمانی‌و فیدراڵی‌و فرەالیەنی‬ ‫بووایە لەعێراق‪ ،‬بەاڵم ئەوەی‬ ‫جێی داخە كە هێشتا ئێوە وانەو‬ ‫پ��ەن��دە پێویستەكانتان لەو‬ ‫هەموو كارەسات‌و مەینەتیانە‬ ‫وەرنەگرتووە كە بەسیستەمی‬ ‫توندوتیژی دیكتاتۆری بەسەر‬ ‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫‪33‬‬

‫گەلی ع��ێ��راق‌و ئابوورییەكەو‬ ‫س���وپ���اك���ەی‌و ق���ەوارەك���ەی���دا‬ ‫هێناوتانەو چەندین جەنگی‬ ‫نێوخۆیی‌و هەرێمی‌و جیهانیشیان‬ ‫بەسەرداهێنا‪.‬‬ ‫ئ��ەو ه��ەڕەش��ەی��ەت��ان ل��ەدژی‬ ‫ئێمە بەهەڕەشەیەكی بەتاڵ‌و‬ ‫ب��چ��ووك��ی دەب��ی��ن��ی��ن‪ ،‬چونكە‬ ‫ت��ۆ خ��ۆت ب��ەڕاس��ت��ی دەزان��ی��ت‬ ‫ك��ە س��ەرك��ردای��ەت��ی هاوبەشی‬ ‫كورد وای ڕاگەیاندووە كە لەم‬ ‫ج��ەن��گ��ەدا ه��ێ��رش ناكاتەسەر‬ ‫موسڵ‌و كەركوك‌و سەر سوپای‬ ‫عێراقیش‪ ،‬ب��ەم پێیەش ئێستا‬ ‫هیچ بەرەیەك لە باكوردا نییە‪،‬‬ ‫بەاڵم تۆ خۆت بەدرێژایی سااڵنی‬ ‫حوكمڕانیت هەموو جۆرە زوڵم‌و‬ ‫ستەم‌و دەسدرێژییەكت بۆسەر‬ ‫گەلی ك��وردس��ت��ان ئەنجامدا‪،‬‬ ‫ئ��ەو گەلەی كە داڵ���دەی باب‌و‬ ‫باپیرانی تۆیدا لەكاتێكدا كەوا‬ ‫ل��ە ب��ەغ��دا دەرب���ەدەری���ك���ردن‌و‬ ‫هەڕەشەی نەمانیشی لەسەردەمی‬ ‫عوسمانییەكاندا لێكردبوون‪.‬‬ ‫ه��ەر ب��ۆی��ە ت��ۆ وەك یەكەم‬ ‫حاكمێك (ك��ە چەكی كیمیایی‬ ‫لەدژی گەل‌و هاواڵتییەكانی خۆی‬ ‫بەكارهێنا) دەچێتە الپەڕەكانی‬ ‫مێژووەوە‪ ،‬بەئاشكراش شانازیت‬ ‫بەپرۆسەكانی ئەو ئەنفالەوە‬ ‫ك��رد ك��ە ل��ەم��ێ��ژووداو ل��ەڕووی‬ ‫ترسناكی‌و تاوانباری‌و دڕندەیی‌و‬ ‫بێڕەحمانەیەوە هیچ نموونەیەكی‬ ‫نەبووە‪.‬‬ ‫هێزەكانیش ه��ەم��وو گوندو‬ ‫ش��ارۆچ��ك��ەك��ان��ی كوردستانی‬ ‫عێراقی خ��اپ��وورك��ردو م��ەڕوو‬ ‫م����ااڵت‌و ه��ەم��وو سامانێكی‬ ‫ئاژەڵیشیان بەتااڵنبرد‪ ،‬ئەوە‬ ‫جگەلە كردارەكانی ئیعدامكردن‌و‬ ‫تیرۆركردن‌و دەرب��ەردەرك��ردن‌و‬ ‫ڕاپێچكردنی‬ ‫ڕاوەدوون�������ان‪،‬‬ ‫الوانیش بۆ نێو كورەی دۆزەخی‬

‫‪34‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫جەنگی دەستدرێژكاریی‪ ،‬جەنگ‬ ‫لەدژی گەلی كوردمان‪ ،‬جەنگێكی‬ ‫دی��ك��ەش ل���ەدژی گەلی ئێرانی‬ ‫هاوسێ‌‌و موسڵمان‌و دۆس �ت‌و‪،‬‬ ‫جەنگی سێیەمیش لەدژی گەلی‬ ‫كوەیتی براو ئاشتیخواز‪.‬‬ ‫ئ��ێ��ش��ت��اش ت��ۆ خ���ۆت چ��اك‬ ‫دەزانیت كە ئێمە شانبەشانی‬ ‫جەنگیوین‪،‬‬ ‫ئەمەریكاییەكان‬ ‫بەڵكو لەدژی كۆمەڵێكی گومڕاو‬ ‫تیرۆریستی تاوانكار كە ناوی‬ ‫(انصار االس�لام ‪ -‬پشتیوانانی‬ ‫ئیسالم)یان لەخۆیان نابوو‪،‬‬ ‫كە ئەفسەرێكش بەپلەی عەقید‬ ‫ل��ەدەزگ��ای هەواڵگریی عێراقی‬ ‫ب���ەن���اوی (س���ع���دون م��ح��م��ود‬ ‫عبداللطیف العانی)ی ناسراو‬ ‫بە (أبو وائل) سەركردایەتییان‬ ‫دەكات جەنگیوین‪ ،‬ئیدی كەواتە‬ ‫ب��ۆچ �ی‌و ل��ەب��ەرچ مەبەستێك‬ ‫ئ��ەو نامە ه��ەڕەش��ە ئامێزەت‬ ‫ن���اردووە؟ ئایا بۆ ترساندنی‬ ‫ئەو گەلە ستەمدیدەیەمانە كە‬ ‫چەندین دەه��ەی س��ااڵن‌و زەمان‬ ‫بەتەنها ماوەتەوە لەبەرەنگاریی‬ ‫ستەمكاران‌و زاڵمان؟ بۆ پاساوی‬ ‫ڕێگاخۆشكردنە بۆ چەند تاوانێكی‬ ‫تازە ك��ەدژی گەلی كوردستانی‬ ‫عێراق سازیدەكەن‪.‬‬ ‫كەوابوو بەڕاستی‌و یەقینەوە تۆ‬ ‫چاك دەزانیت كە هیچ بەرەیەكی‬ ‫باكوور تا ئێستا لەئارادا نییە‬ ‫جگە لەبەشدارینەكردنی كوردیش‬ ‫ت��ی��ای��دا‪ ،‬ب��ەڵ��ك��و ل��ەڕاس��ت��ی��دا‬ ‫بەرەیەكی نیشتمانی عێراقی هەیەو‬ ‫دەستەیەكی سەركردایەتیش كە‬ ‫من بەئەندامێتی ئەم دەستەیە‬ ‫شەرەفمەندم سەركردایەتی ئەم‬ ‫ب��ەرەی��ە دەك���ات‌و تێدەكۆشێت‬ ‫لەپێناوی ڕزگاركردنی عێراق‬ ‫لەمەینەتیەكانی ئەو جەنگەی‬ ‫كە سیستمی دیكتاتۆریی بەسەر‬ ‫گ��ەل��ەك��ەم��ان��دا ه��ێ��ن��اوی��ەت��ی‪،‬‬

‫لەبناغەوە بووەتە هۆی ئەوەی كە‬ ‫مافی چارەی خۆنووسین لەگەلی‬ ‫عێرق بسەنرێتەوە‪ ،‬هەروەها‬ ‫م��اف��ی حوكمداریكردنی خۆی‬ ‫لەڕێی نوێنەرە بەسەربەستی‬ ‫هەڵبژێرراوەكانیەوە‪.‬‬ ‫دەستەی سەركردایەتی ئەم‬ ‫ب��ەرەی��ە ل��ەب��ەی��ان��ن��ام��ەی ئەم‬ ‫دواییەدا سیاسەتی ڕۆشن‌و دیاری‬ ‫خۆی بەئاشكرا ڕاگەیاندووەو‪،‬‬ ‫ئێمەش پ��ێ��وەی پ��اب��ەن��دی�ن‌و‪،‬‬ ‫بەهەوڵی تەواو‌و دڵسۆزانە كار‬ ‫بۆ بەدیهاتنی دەكەین‪.‬‬ ‫جائەگەر ئەی بەرێز (صدام) تۆ‬ ‫بۆ بەرگریكردن لەعێراقی مەزن‬ ‫دڵسۆزیت‪ ،‬ئ��ەوا ڕێگای ئەمە‬ ‫ئەوەنییە كە جەنگێكی توندوتیژو‬ ‫دۆڕاوو ئاكام زانراویشی بەسەردا‬ ‫بێنێت‪ ،‬بەڵكو ئ��ەوەی��ە ك��ەوا‬ ‫خۆت‬ ‫دەستلەكاركێشانەوەی‬ ‫ڕاگەیەنیت‌و واز لەحوكم بێنیت‌و‬ ‫ئ���ەم ح��وك��م��ە بەحكومەتێكی‬ ‫هاوبەندیی‬ ‫نیشتمانپەروەری‬ ‫كە‬ ‫بسپێرێت‪،‬‬ ‫(ئیئتیالفی)‬ ‫گ��ەل‌و نیشتمان ل��ەو جەنگەی‬ ‫كە دیكتاتۆریەت بەسەریاندا‬ ‫هێناون‪ ،‬ڕزگاریكەیت‪.‬‬ ‫بەم ڕەنگەش وادەردەك��ەوێ��ت‬ ‫كە خۆت ژیانی سیاسی خۆتت‬ ‫كۆتایی پێهێناوە‪ ،‬وەك چۆن‬ ‫ل��ەك��ات��ی زوودا وەك الوێكی‬ ‫خ��ەب��ات��گ��ێ��ڕی ن��ێ��و پارتێكی‬ ‫ب��ەره��ەڵ��س��ت��ك��اری ع��ێ��راق��ی‬ ‫دەستتپێكردوو كۆتایی كاری‬ ‫سیاسیت بەكارێكی نیشتمان‬ ‫پەروەرانەو بەهەنگاوێكی واش‬ ‫بێت كە خۆت‌و خانەوادەكەشت‬ ‫بەشێكی ئ���ەو لێپرسراێتیە‬ ‫مێژووییە گەورەیە ڕزگاردەكات‬ ‫كە لەئەستۆتان نابوو‪.‬‬ ‫ساڵویش لەو كەسەی كە دوای‬ ‫ڕێی ڕاست دەكەوێت‪.‬‬ ‫جالل تاڵەبانی‬

‫دەستپێکردنەوەی سولفە کاتییە‬

‫ه��اواڵت��ی��ان ‪ 3‬ت��رل��ی��ۆن‌و ‪824‬‬ ‫ملیارو ‪ 490‬ملیۆن دینار ق��ەرزارن‬ ‫راپۆرتی‪ :‬كاروان هەورامی‬ ‫س���ەرەڕای دەستپێكردنەوەی‬ ‫لەالیەن وەزارەتی دارایی حكومەتی‬ ‫هەرێم‪ ،‬بەاڵم پێدانی پێشینەكانی‬ ‫خ���ان���ووب���ەرەو ه��اوس��ەرگ��ی��ری‬ ‫بەهاواڵتیان زۆر ناخایەنێت‌و‬ ‫پەرلەمانتارێكیش ڕایدەگەێنێت‬ ‫حكومەت ت��وان��ای نییە سولفە‬ ‫ب��دات‌و ئەمساڵ برێكی ك��ەم بۆ‬ ‫پێشینە دان��راوە‌و كەمتر لە سێ‬

‫مانگ تەواودەبێت‪ ،‬هاواڵتیانیش‬ ‫نیگەرانن‌و پەلەن لەوەرگرتنی‬ ‫سولفە ئەویش لەترسی نەمان‌و‬ ‫تەواو بوونی‪.‬‬ ‫بۆچی سولفە وەستا؟‬ ‫لەتشرینی دووەم���ی ‪2012‬وە‬ ‫حكومەتی هەرێم پێشینەكانی‬ ‫ڕاگ������رت‌و ڕای��گ��ەی��ان��د دوای‬ ‫پەسەندكردنی ب��ودج��ەی ‪2013‬‬ ‫دەستیپێدەكەنەوە‪ ،‬بەاڵم نزیكەی‬ ‫سێ مانگ بەسەر پەسە‌ندكردنی‬ ‫ب��وج��ەدا تێپەڕی‪ ،‬كەچی چەند‬

‫رۆژێ��ك��ە دەس��ت��پ��ێ��ك��راوەت��ەوەو‬ ‫هاواڵتیان وەریدەگرن‪.‬‬ ‫وەزارەتی دارایی لە ‪10‬ی نیسانی‬ ‫ئەمساڵدا ڕایگەیاند هاواڵتیان‬ ‫دەت��وان��ن رۆژی دوات���ر پێشینە‬ ‫وەربگرن‪ ،‬بەاڵم ئەم قسەیە سێ‬ ‫مانگی خایاند‪‌.‬‬ ‫ع���ەب���دواڵ م��ح��ەم��ەد ئەمین‬ ‫پەرلەمانتاری فراكسیۆنی گۆران‬ ‫ڕوون��ی��دەك��ات��ەوە ل��ەم��ادەی ‪32‬‬ ‫لە یاسای بوجەی ساڵی ‪2012‬‬ ‫ئەوەمان جێگیركرد‪ ،‬سولفەكان‬ ‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫‪35‬‬

‫عەبدوڵاڵ محەمەد‪:‬‬ ‫پێشبینی دەكەم لەماوەی كەمتر لەسێ‬ ‫تا چوار مانگ سولفەكە دابخرێتەوە‬ ‫بە هیچ شێوەیەك دوانەكەون‌و‬ ‫نەبەسترێنەوە بە دواك��ەوت �ن‌و‬ ‫پەسەندكردنی ب��وج�ە‌و كێشە‌و‬ ‫گرفتی ترەوە‪.‬‬ ‫ئەو پەرلەمانتارە بە ڕێگای‬ ‫وت «ئ���ەو ك��ات��ەی ئ��ەو نەصە‬ ‫یاساییەمان پەسەندكرد هەموو‬ ‫ئەو واقیعانەمان دەزان��ی‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەبەر ئەوەی حكومەتی هەرێمی‬ ‫ك��وردس��ت��ان‪ ،‬حكومەتێكە دوو‬ ‫م��واص��ەف��ات��ی ه��ەی��ە یەكەمیان‬ ‫بەهیچ شێوەیەك پابەند نابێت‬ ‫بە ی��اس��اوە‌و دووەم��ی��ان بێباكە‬ ‫ب��ەرام��ب��ەر ب��ە ه��ەم��وو خەڵكی‬ ‫ك��وردس��ت��ان‪ ،‬ل��ەب��ەر ئ��ەم دوو‬ ‫هۆكارە حكوومەت ئەو یاسایانە‬ ‫جێبەجێناكات‌و ئ��ەو سولفانە‬ ‫نادات وەگەرنا هیچ زەمینەیەكی‬ ‫تەشریعی‌و ئابوری‌و ئیداری نییە‬ ‫تەنها ئیرادەی سیاسی نییە بۆ‬ ‫پێدانی ئەو سولفانە»‪.‬‬ ‫حكومەت توانای نەماوەو پارە‬ ‫كەمە‬ ‫عەبدواڵ جەخت لەوەدەكاتەوە‬ ‫ئەمساڵ بوجەیەكی كەم دانراوە‬ ‫ب��ۆ سولفەكان‌و وت��ی «لەگەڵ‬ ‫دەستیپێكردووەتەوە‪،‬‬ ‫ئ���ەوەی‬ ‫بەاڵم پێشبینی ئەكەم لە ماوەی‬ ‫كەمتر ل��ە س��ێ ت��ا چ��وار مانگ‬ ‫سولفەكە دابخرێتەوە‪ ،‬لەبەر‬ ‫ئەوەی بودجەكە نامێنێت چونكە‬ ‫برێكی زۆر كەمی بۆ تەرخانكراوە‬ ‫ل��ە چ��وراچ��ێ��وەی ئ��ەو بوجەیە‬ ‫سولفە دەدرێت‪ ،‬تا ئێستا ئەوەندە‬ ‫موعامەالت هەیە لە بانقەكان‬ ‫تەنیا فریای ئەو موعامەالتانە‬ ‫دەكەوێت»‪.‬‬

‫‪36‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫یاسای بودجەی ‪2013‬ی هەرێمی‬ ‫كوردستان بڕی ‪ 20‬ملیۆن دینار بۆ‬ ‫پێشینەی خانووبەرە لە شارەكان‌و‬ ‫‪ 25‬ملیۆن دیناریشی بۆ الدێكان‬ ‫تەرخانكردووە‪ ،‬لەگەڵ ‪ 5‬ملیۆن‬ ‫دینار بۆ پێشنەی هاوسەرگیری‪.‬‬ ‫ب��ەاڵم دلێر تاریق وتەبێژی‬ ‫وەزارەت�����ی دارای����ی حكومەتی‬ ‫ه��ەرێ��م ڕەت���ی���دەك���ات���ەوە ئ��ەو‬ ‫جێبەجێنەكرابێت‪،‬‬ ‫ب���ڕی���ارە‬ ‫ڕوونیشیكردەوە قۆناغی یەكەم‬ ‫ئەو كەسانە دەگرێتەوە كە قیستی‬ ‫یەكەمیان وەرگرتووە یان كەشفیان‬ ‫بۆ ك���راوە‪ ،‬دوات��ر مامەڵەی تر‬ ‫وەردەگیرێت‪.‬‬ ‫پەرلەمانتارانیش ماندووبوون‬ ‫كوردستان‪،‬‬ ‫پەرلەمانتارانی‬ ‫كە زۆرك���ات پێداگریان لەسەر‬ ‫دەستپێكردنەوەی سولفە دەكرد‪،‬‬ ‫هێندە نوسراویان بەرزكردووەتەوە‬ ‫بێزارو ماندووبوون‪ ،‬بە بروای‬ ‫ئەحمەد وەرتی ئەندامی پەرلەمانی‬ ‫ك��وردس��ت��ان «‌پ��ێ��ش��ی��ن��ەك��ان بە‬ ‫نایاسایی ڕاگیرابون‌و لەكاتی‬ ‫س��ەردان��ی وەزارەت����ی دارای��ی��دا‬ ‫پێیان ڕاگەیاندین ‪21‬ی نیسان‬ ‫پێشینەكان دەستپێدەكەنەوە»‪.‬‬ ‫هەروەها وتیشی» بریاربوو‬ ‫پ��ێ��ش��ی��ن��ەك��ان�ی‌‬ ‫‪2013/4/11‬‬ ‫ه��اوس��ەرگ��ی��ری‌‌و خ��ان��ووب��ەرە‬ ‫دەستپێبكاتەوە‪ ،‬ب��ەاڵم كاتێك‬ ‫لەو ڕۆژەدا كە نوێنەری حكومەت‬ ‫دیاریكردبوو هاواڵتیان ڕوویان‬ ‫لە بانكەكان كرد بۆ ئەنجامدانی‬ ‫م��ام��ەڵ��ەك��ان��ی��ان‌و وەرگ��رت��ن��ی‬ ‫پێشینەكان‪ ،‬پێیان ڕاگەیاندن‬ ‫ك��ە پ��ێ��ش��ی��ن��ەی��ان پ��ێ��ن��ادرێ �ت‌و‬

‫هێشتا م��ام��ەڵ��ەك��ان��ی پێشوو‬ ‫تەواونەبووە»‪.‬‬ ‫وەرت��ی پێداگیری لەوەدەكات‬ ‫پ��ێ��ش��ی��ن��ەك��ان ب���ە ن��ای��اس��ای��ی‬ ‫ڕادەگیرێن‌و نادرێن بە خەڵك كە‬ ‫ماوەی ‪ 6‬مانگە پێچەوانەی یاسای‬ ‫ب��ودج��ەو بەڵێنەكانی حكومەت‬ ‫ئ��ەو پێشینانە ڕاگ��ی��راوب��وون‌و‬ ‫پاساوێكی قانوونییان نەبوو بۆ‬ ‫دواخستنیان كە هاواڵتیان تووشی‬ ‫ب��ێ��زاری‌و زی���ان‌و زەرەری زۆر‬ ‫ب��وون‌و لە حكومەتیش بێمتمانە‬ ‫ب��وون س���ەرەڕای چەندەها جار‬ ‫بە دواداچ��وون‌و تەئكیدكردنەوەی‬ ‫پەرلەمانتاران كە پێشینەكان‬ ‫دەس��ت��پ��ێ��ب��ك��ەن��ەوەو ب��درێ��ن بە‬ ‫هاواڵتیان‌و چیتر دوانەخرێن»‪.‬‬ ‫هاواڵتیان‪ ،‬زۆریان بۆ هاتووە‬ ‫درەنگ كەوتنی جێبەجێكردنی‬ ‫بڕیاری دەستپێكردنەوەی پێدانی‬ ‫پێشینەی خانووبەرە‪ ،‬ناڕەزایەتی‬ ‫دروس���ت���ك���ردووە‌و پێشتریش‬ ‫لەبانكەكانی‬ ‫خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان‬ ‫خانووبەرەی هەولێر‌و سلێمانی‬ ‫ئەنجامدراوە‪.‬‬ ‫ع���ەل���ی س�����ادق س������ەرەرای‬ ‫تەواوبوونی خانووەكەی بەاڵم‬ ‫ه��ێ��ش��ت��ا ب��ەش��ێ��ك��ی پێشینەی‬ ‫خانووەكەی وەرگرتووە‌و‪ ،‬ماوەی‬ ‫زیاتر لەپێنج مانگە لەچاوەڕوانی‬ ‫وەرگ���رت���ن���ی ب��ەش��ەك��ەی ت��ری‬ ‫پێشینەكەیدایە‪.‬‬ ‫عەلی بە ڕێگای وت» مانگی‬ ‫‪11‬ی ساڵی ڕاب���ردووەوە نیوەی‬ ‫پارەكەم وەرگ��رت‪ ،‬لەو رۆژەوە‬ ‫چاوەڕێی بەشەكەی ترم هەموو‬ ‫مامەڵەیەكیشم تەواوكردووە»‪.‬‬ ‫ئ����ەو ه���اواڵت���ی���ی���ە دەڵ��ێ��ت‬ ‫ل��ەب��ان��ك��ەك��ان��ی خ��ان��ووب��ەرە‬ ‫پێیاندەڵێن ب��ڕۆن��ەوە‌و خۆمان‬ ‫تەلەفۆنتان بۆ دەكەین‪ ،‬بەاڵم ئەو‬ ‫ئەمە بە درۆ دەزانێت»‪.‬‬ ‫شەوبۆ حسین هاواڵتییەكی‬ ‫دیكەیەو بە بێزارییەوە قسەی‬ ‫بۆ كردین‌و وتی»ئێمە بە پشت‌و‬ ‫ئومێدی سولفە خانوەكەمان‬

‫دەستپێكرد ب��ەاڵم خەجاڵەتیان‬ ‫كردین»‪.‬‬ ‫ه���ەروەه���ا ب��ە ت��وورەی��ی��ەوە‬ ‫وتیشی»حكومەت وەك خۆی فێری‬ ‫بێ‌ وەعدی كردین لەروومان نایە‬ ‫بچینە بازار ئەوەندە قەرزارین»‪.‬‬ ‫قەرزێكی زۆر بەسەر‬ ‫هاواڵتیانەوەیە‬ ‫لەهەردوو پارێزگای هەولێر‌و‬ ‫سلێمانی مەزەندە دەكرێت زیاتر‬ ‫لە ‪ 5000‬هەزار مامەڵەی هاواڵتیان‬ ‫بۆ پێدانی پێشینەی خانووبەرە‬ ‫هەبوون كە كەشفی دووەمیان بۆ‬ ‫ك���راوە‌و چ��اوەڕوان��ی وەرگرتنی‬ ‫چەكی دووەمی پارەكەیان دەكەن‪.‬‬ ‫ل����ەوەت����ەی پ��ێ��ش��ی��ن��ەك��ان��ی‬ ‫خ��ان��ووب��ەرە‌و ه��اوس��ەرگ��ی��ری‌و‬ ‫كشتوكاڵ‌و پیشەسازی دەدرێتە‬ ‫ه��اواڵت��ی��ان ت��ا ‪30‬ی تشرینی‬ ‫دووەمی ‪ 2012‬بڕی ‪ 3‬ترلیۆن‌و ‪824‬‬ ‫ملیارو ‪ 490‬ملیۆن دینار وەك قەرز‬ ‫الی هاواڵتیانەو سااڵنە نزیكەی‬

‫‪ 300‬ملیار دیناری دەگەڕێتەوە‪ ،‬بۆ‬ ‫حكومەت‪.‬‬ ‫چارەسەر چییە؟‬ ‫لەگەڵ ئەوەی پێدانی پێشینە‬ ‫دەستیپێكردوەتەوە‪ ،‬بەاڵم ترس‬ ‫لە كۆتایی هاتن‌و جارێكی تر‬ ‫راگرتنی هەیە‪ ،‬هێشتا هاواڵتیان‌و‬ ‫پ��ەرل��ەم��ان��ت��اران��ی��ش ه��ی��وای��ان‬ ‫ب��ەچ��ارەس��ەر م��اوە‪ ،‬هاواڵتیان‬ ‫ب��ەت��ەم��ای پ��ەرل��ەم��ان��ت��اران �ن‌و‬ ‫ئەمانیش كارەكە بۆ هاواڵتیان‬ ‫جێدەهێڵن‌و ه��ۆش��ی��اری تاكی‬ ‫كۆمەڵگە بەتاكە ڕێگا دادەنێن‪،‬‬ ‫هەروەها پەرلەمانتار عەبدواڵ‬ ‫م��ح��ەم��ەد ئەمین ب��ەرێ��گ��ای وت‬ ‫«ب���ە ب���ەردەوام���ی ل��ە ه��ەم��وو‬ ‫دەزگاكانی چاودێرییەوە كارمان‬ ‫لەسەركردووە لە پرسیار‌و وەاڵم‌و‬ ‫سكااڵو هەموو ڕەهەندەكانەوە‬ ‫كارمان لەسەركردووە بەاڵم واڵتی‬ ‫ئێمە واڵتی سەروەری یاسا نییە‬ ‫لە واڵتێك كە واڵت��ی س��ەروەری‬

‫یاسا نەبێت بەرهەمی كارەكان‬ ‫كەمتر دی����ارە‪ ،‬دەب��ێ��ت خەڵك‬ ‫هۆشیاربێتەوە ئەم دەسەاڵتەی‬ ‫ئێمە نە باكی بە لێپرسینەوەی‬ ‫پەرلەمانی هەیە‪ ،‬نە باكی بە دادگا‬ ‫هەیە‪ ،‬نەباكی بە پێشێلكردنی‬ ‫ی��اس��ا ه��ەی��ە‪ ،‬ب��ە كەیفی خۆی‬ ‫ل��ێ��دەخ��ۆری‌و حیساب ب��ۆ هیچ‬ ‫شتێكیش ناكات»‪.‬‬ ‫ئەو پەرلەمانتارە ڕایدەگەێنێت‬ ‫حكومەت هەقی خۆیەتی ئیجرائات‬ ‫ل��ەگ��ەڵ وەزارەت������ی دارای����ی‌و‬ ‫ئەنجوومەنی وەزیران بكات دەبێت‬ ‫كۆمەاڵنی خەڵك هۆشیارببنەوە‪،‬‬ ‫مەنتیق نییە دەسەاڵتێك هێندە‬ ‫بێباك‌و بێمنەت بێت لە ساڵی‬ ‫هەڵبژاردندا كە لەو ساڵەدا لە‬ ‫هەموو دنیادا زۆرترین خزمەت‬ ‫بە خەڵك دەكرێت ئاوا سوكایەتی‬ ‫بەخەڵك دەكرێت‌و دەست دەخرێتە‬ ‫قورگی خەڵك‌و سولفەیان بەو‬ ‫جۆرە پێدەدرێت‪.‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫‪37‬‬

‫كێ چاو لەصەاڵحەدین بەهادین‬ ‫دەكات؟‬ ‫پەرلەمانتارێك‪ :‬باش نییە دۆسیەكانی‬ ‫شەڕی ناوخۆ هەڵبدرێتەوە‬

‫راپۆرتی‪ ،‬كاروان رەحمان‌و‬ ‫هێدی هەولێری‬ ‫ص����ەاڵح����ەدی����ن م��ح��ەم��ەد‬ ‫بەهادین ئەمینداری پێشووی‬

‫‪38‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫یەكگرتووی ئیسالمی كوردستان‪،‬‬ ‫ب���ووە ی��ەك��ەم��ی��ن س���ەرك���ردەی‬ ‫سیاسی ك��وردس��ت��ان ك��ە سكااڵ‬ ‫دژی س��ەرك��ردەی��ەك��ی پ��ارت��ی‬ ‫ت��ۆم��ارب��ك��ات‪ ،‬چ��اودێ��ران��ی��ش‬

‫پێیانوایە كە ئەمە هەنگاوێكی‬ ‫گەورەیە بۆ هەڵدانەوەی الپەڕەی‬ ‫ڕەش��ی حزبەكان كە لەسایەی‬ ‫نەبوونی دیموكراسی‌و حوكمی‬ ‫تەوافوقیدا نەتوانراوە قسەی‬

‫لەسەر بكرێت‌و دادگ��ا یەكالیی‬ ‫بكاتەوە‪ ،‬پەرلەمانتارێكیش پێی‬ ‫وای��ە كە ب��اش نییە دۆسیەكان‬ ‫هەڵبدرێنەوەو داوای ئاشتی‬ ‫ك��ۆم��ەاڵی��ەت��ی ب��ك��ەی��ت‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫كلتوری تۆڵەسەندنەوەش ئیش‬ ‫پێ بكەیت‪.‬‬ ‫صەاڵحەدین بەهادین‪ ،‬فشاری‬ ‫لەسەر بوو!‬ ‫صەاڵحەدین بەهادین كە بووە‬ ‫یەكەمین سەركردە لەمێژوویدا‬ ‫سكااڵ لەسەر پارتی تۆماربكات‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەمە بەویستی خۆی نەبوو‪،‬‬ ‫بەڵكو دۆخەكەو فشاری ناوخۆی‬ ‫جەماوەری‌و تارادەیەكیش حزبی‬ ‫هۆكار بوون بۆ ئەوەی بەو كارە‬ ‫هەڵسێت‪.‬‬ ‫ب��ەپ��ێ��ی وت���ەی چ��اودێ��رێ��ك��ی‬ ‫سیاسی‪ ،‬صەاڵحەدین بەهادین‬ ‫فشاری زۆری لەسەر بووە بۆیە‬ ‫داوای لەسەر سەركردەكەی پارتی‬ ‫تۆماركردووە‪ ،‬ئەگەرنا سورشتی‬ ‫ئەو پیاوە بەو جۆرە نییە سەنگەر‬ ‫لە نەیارەكانی بگرێت ئەگەر‬ ‫بەرێی یاساییش بێت‪.‬‬ ‫ل��ەالی��ەك��ی ت���رەوە مەسعود‬ ‫عبدولخالق‪ ،‬چاودێری سیاسی‬ ‫ب��ەگ��ۆڤ��اری رێ��گ��ای وت «ه��ەر‬ ‫كێشەیەك ك��ە دروس���ت دەبێت‬ ‫ئێستا‪ ،‬بەحوكمی ئەوەی رۆڵی‬ ‫سیاسی دەبینێت‪ ،‬وەك ئەوەی‬ ‫چەندین ج��ار دەس��ەاڵت لەسەر‬ ‫مەسەلەی سیاسی سكااڵی لەسەر‬ ‫رۆژنامەنووسان تۆماركردووە‪،‬‬ ‫ب��ەڕای من ئەو كارێكی عاقاڵنە‬ ‫دەك��ات ئ��ەوەی پێی هەستاوە‪،‬‬ ‫پێشموایە ن��ەك فشار زۆرێ��ك‬ ‫لەكاردانەوەی توندیش هەیە‪،‬‬ ‫جگەلەوەش ئەوەی كە بەرامبەری‬ ‫وت��راوە ئیتیهامە‪ ،‬بۆیە شوێنی‬ ‫خۆی ناگرێ‌و حەقە یاسا یەكالیی‬ ‫بكاتەوە»‪.‬‬ ‫كێ چاو لەصەاڵحەدین بەهادین‬ ‫دەكات؟‬ ‫پاش سكااڵكەی صەاڵحەدین‬

‫ب��ەه��ادی �ن‌و ئ��اگ��ادارك��ردن��ەوەی‬ ‫ئەدهەم بارزانی بە ئامادەبوونی‬ ‫لە دادگ��ا‪ ،‬پێشبینی جۆراوجۆر‬ ‫ب��ۆ داه��ات��وو دەك��رێ��ت ل��ەرووی‬ ‫ئەو دۆسیانەی كە حزبەكەیان‬ ‫هەیانە‪ ،‬بەتایبەت دۆسیەكانی‬ ‫ش�����ەڕی ن���اوخ���ۆ ل��ەس��ااڵن��ی‬ ‫نەوەدەكان‪.‬‬ ‫لەمبارەوە مەسعود عەبدولخاق‬ ‫وتی «رەنگە وەختێك دابێت سكااڵ‬ ‫تۆماركردن لەسەر ئەوەی ئێستا‬ ‫قەدەغەیە ببێتە دیاردەو سەرجەم‬ ‫ئەو دۆسیانە هەڵدبرێنەوە»‪.‬‬ ‫بەپێی وت��ەی ئ��ەو چ��اودێ��رە‬ ‫سیاسییە‪ ،‬لەوانەیە زۆر كەسی‬ ‫ت��ر هەبێت ئ��ام��ادەی��ی ئ��ەوەی‬ ‫تێدا بێت چاو لەناوبراو بكات‌و‬ ‫بەردەمی دادگا بگرێت بۆ یەكالیی‬ ‫كردنەوەی كێشەكان‪.‬‬ ‫پارتی داوایەك پێشكەشی‬ ‫صەاڵحەدین بەهادین دەكات‬ ‫ب��ەم��ەب��ەس��ت��ی ك��ش��ان��ەوەی‬ ‫داواك��ەی‪ ،‬صەاڵحەدین بەهادین‬ ‫داوایەكی لەالیەن پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستانەوە پێگەیشتووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ناوبراو ئامادە نییە لە ئێستادا‬ ‫ئەوە بكات‪.‬‬ ‫بەپێی زانیارییەكانی گۆڤاری‬ ‫رێگا‪ ،‬ناوبراو لەبەر هەستیاری‬ ‫دۆخ���ەك���ە‪ ،‬داواك������ەی پ��ارت��ی‬ ‫رەتكردووەتەوە‪ ،‬بەتایبەت لە‬ ‫ئێستادا كە بەهۆی ئەو دۆخەوە‬ ‫پێگەی جەماوەری بەهێز بووە‪.‬‬ ‫پەرلەمانتارێك‪ :‬ب��اش نییە‬ ‫دۆس��ی��ەك��ان��ی ش����ەڕی ن��اوخ��ۆ‬ ‫هەڵبدەیتەوە‬ ‫ب���ەرام���ب���ەر ه���ەڵ���دان���ەوەی‬ ‫دۆسیەكان‌و گیانی تۆڵەكردنەوە‬ ‫ب���ەرام���ب���ەر ئ����ەو ح��زب��ان��ەی‬ ‫ل���ەراب���ردوودا ك���اری خراپیان‬ ‫كردووە‪ ،‬بورهان رەشید گوڵە‪،‬‬ ‫ئەندامی پەرلەمانی كوردستان‬ ‫ب��ەگ��ۆڤ��اری رێ��گ��ای وت «ئ��ەوە‬ ‫پەیوەندی بە منەوە نیە ئەوە‬ ‫پەیوەندی بەجماعی هەیە ئەگەر‬

‫تۆ رەئ��ی خۆم دەپرسی ئاشتی‬ ‫كۆمەاڵیەتی لەتۆڵە سەندنەوە‬ ‫گرنگترە‪ ،‬م��ن ب��ەش ب��ە حاڵی‬ ‫خۆم ئەگەر تەجروبەی واڵتان‬ ‫ببینی كە پێش ئەوە ئیسپانیەكان‬ ‫دوای حوكمی (فرانكۆ) ئەوەیان‬ ‫نەكردووە شیلی لەدوای حوكمی‬ ‫ئ��ەوی ن��ەك��ردووە‪ ،‬ئەگەر بێیە‬ ‫سەرحوكی كەمبۆدیەكان ئەوەیان‬ ‫نەكردووە‪ ،‬لەگەڵیدا (ماندیال)‬ ‫ل��ەب��اش��وری ئەفریقیا لەگەاڵ‬ ‫سپی پێستەكان ئ��ەوەی نەكرد‬ ‫كە هاتە سەر حوكم‪ ،‬ناكرێ تۆ‬ ‫داوای ئاشتی كۆمەاڵیەتی بكەیت‌و‬ ‫كلتوری تۆڵەسەندنەوەش ئیش‬ ‫پێ بكەی»‪.‬‬ ‫ل��ەوەاڵم��ی پرسیاری ئ��ەوەی‬ ‫الی��ەن��ی دادگ���ا ی��ان كۆیالیەتی‬ ‫یاسایی باش نییە كلتوری تۆڵە‬ ‫سەندنەوە بەكار بێت‪ ،‬بورهان‬ ‫رەشید گوڵە وت��ی «وەك��و پێم‬ ‫وتی الیەنی سیاسیش تەعبیرە‬ ‫ل��ەو دەس��ەاڵت��ەی كە دێتە سەر‬ ‫حوكم‌و من لەگەاڵ كلتوری تۆڵە‬ ‫سەندنەوە نیم»‪.‬‬

‫ئةدهةم بارزاني‬ ‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫‪39‬‬

‫تۆمەتی حازربەدەست‪ ..‬تاكەی؟!‬ ‫كاوە هاوڕاز‬ ‫ل���ەگ���ەرم���ەی ه�����ەراو ه��وری��او‬ ‫چ�����ڕب�����وون�����ەوەی ك���ێ���ش���ە ب �ێ‌‬ ‫چارەسەرەكانی عێراقدا‪ ،‬حكومەتی‬ ‫عێراق بەسەرۆكایەتی نوری مالیكی‬ ‫پەنای بردە بەر سوپاو بەكارهێنانی‬ ‫هێز بۆیەكالكردنەوەی ب��ارودۆخ��ی‬ ‫ناوچە سووننی نشینەكانی عەرەبی‬ ‫عێراق بەگشتی‌و ناوچەی حەویجەش‬ ‫بەتایبەتی كە وێ��ڕای ئ��ەوەی چەند‬ ‫رۆژێك خەڵكی ئەو قەزایە لەمەیدانی‬ ‫مانگرتنیاندا كۆبووبوونەوەو داوای‬ ‫مافەكانی خۆیان دەكرد‪ ،‬لەهەمانكاتدا‬ ‫ب���ەوەش تۆمەتباركرابوون گوایە‬ ‫چەندین چەكداری سەر بەقاعیدەو‬ ‫پاشماوەكانی بەعسیان داڵ��دەداوە‪،‬‬ ‫یان لەنێو ریزەكانیان دای��ە‪ ،‬دیارە‬ ‫دانیشتوانی سوننی نشینەكان‌و الیەنە‬ ‫سیاسیەكانیشیان هێزەكانی (مالیكی)‬ ‫بەوە تاوانبار دەكەن كە بەپاڵپشتی‬ ‫هاوكاری ئێران‌و تەنانەت بە وجودی‬ ‫چەندین پسپۆری سەربازیی سەر‬ ‫بەسوپای پ��اس��داران��ی ئ��ەو واڵت��ە‪،‬‬ ‫هێرشێكی بەفراوانیان بۆ چەندین‬ ‫ن��اوچ��ەی ئ��ەوان دەس��ت پێكردووە‪،‬‬ ‫راستە لەسەرەتای دەستبەكاربوونی‬ ‫كابینەی دوات��ری حكومەتی عێراق‬ ‫بەسەرۆكایەتی (ن���ووری مالیكی)‬ ‫چەندەها كێشەی گ��ەورەی ئەمنی‌و‬ ‫سیاسی‌و كۆمەاڵیەتی‌و ئابووریشی‬ ‫لەبەردەمدا دروست بووەو بەبنەمای‬ ‫پێكەوە ژیانی ئاشتیانەو دیموكراسی‬ ‫نەیانتوانی س��ن��وورێ��ك ب��ۆ كێشە‬ ‫هاوبەشەكانیان دابنێن‪ ،‬تاكە خواستی‬ ‫وەبەرنراوی دور وواڵت تەنها پەنابردن‬ ‫ب��ۆ ه��ێ��زب��ووە ل��ەی��ەك�لاك��ردن��ەوەو‬ ‫چارەسەری كێشەكانیاندا‪.‬‬ ‫ئ��ەم رێ��گ��ای پەنا ب��ۆ هێزبردنە‬ ‫هەمیشە سیمایەكی ك��ارو نەریتی‬ ‫الیەنە بااڵدەستەكانی ئەم واڵتەبووەو‬ ‫پێ‌ دەچێت لێپرسراوی ژی��رو داناو‬ ‫سیاسەتمەداری راستەقینە لە تەالری‬ ‫حوكمڕانیدا نەبێت‪ ،‬یان هێجگار كەم‬

‫‪40‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)62‬ي ئاياري (‪)2013‬‬

‫بێت‌و ت��وان��ای بەكارهێنانی بنەما‬ ‫شیاوەكانی چارەسەركاریی لەدەستدا‬ ‫نەبێت‪.‬‬ ‫ئەوەی چەند ساڵە لەبەرپابوونی‬ ‫ه���ەر ك��ێ��ش��ەی��ەك��دا‪ ،‬ی���ان ل���ەدوای‬ ‫ه��ەر ت��ەق��ی��ن��ەوەو ئ��اڵ��ۆزی��ەك لەو‬ ‫كارەساتانەدا‪ ،‬سەرنجی لێبدرێت‪،‬‬ ‫ئەوەیە یەكسەر سەرانی حوكم تۆمەتی‬ ‫لۆك‌و تازەو حازربەدەستیان پێیەو‬ ‫دەسبەجێ‌ دەڵێن‪:‬‬ ‫(ئ��ەم��ە چ���ەك���داران���ی ق��اع��ی��دەو‬ ‫پ��اش��م��اوەك��ان��ی بەعسی لەپشتە)‬ ‫ل��ەق��ەزای��ەك��ی وەك ح��ەوی��ج��ە یان‬ ‫لەمەیدانی گردبوونەوەی شارەكانی‬ ‫م��وس�ڵ‌و ئەنبارو دی��ال��ەو تكریت‪،‬‬ ‫ه��ەر ك��ۆب��وون��ەوەو ن��اڕەزای��ەت��ی‌و‬ ‫خۆپیشاندانێك بەرپابوو بێت‪ ،‬خێرا‬ ‫پەنا ب��راوە بۆ ئ��ەم‌و ئ��ەو لێدوانە‬ ‫پرشنگدارو بەهاوارەیان (چەكدارانی‬ ‫قاعیدەو پاشماوەكانی بەعسی لەپشتە)‬ ‫ئ��ەم پەتایە زۆرج���ار لەدەزگاكانی‬ ‫راگەیاندنی هەرێمی خۆشمانەوە‬ ‫رۆژانە لەهەواڵەكاندا بەگوێی خەڵكی‬ ‫ئێمەدا دراوەو وام��ان لێهاتووە گەر‬ ‫لەقەزایەك ی��ان ناحیەیەكی نزیك‬ ‫ك��ەرك��وك‌و ه��ەول��ێ��ر ك��ردەوەی��ەك��ی‬ ‫سەربازیی دژ بە بارەگای الیەنێك‬ ‫ئەنجامبدرێت یەكسەر ئێمەشیان‬ ‫ڕاهێنا ب��ەوەی (چەكدارانی قاعیدەو‬ ‫پاشماوەكانی بەعس)یان لەپشتە‪.‬‬ ‫بەڕاستی ئەم جۆرە تۆمەتباركردنە‬ ‫دەست بەجێ‌‌و حازر بەدەستانەیەش‬ ‫خۆدزینەوەیەكی تەواوە لەبنەڕەت‌و‬ ‫ئەسڵی كێشەكان‌و لەهەمان كاتدا‬ ‫ریكالمێكی ج���وان‌و خ��ۆڕای��ی��ەو بۆ‬ ‫چەكدارانی قاعیدەو پاشماوەكانی‬ ‫بەعس‪.‬‬ ‫(مالیكی) بەسوپایەكەوە هەڵی‬ ‫كوتایە سەر (حەویجە) بۆ پاكتاوكردنی‬ ‫مەیدانەكانی مانگرتن‌و ناڕەزایەتی‬ ‫خ��ەڵ��ك��ی ئ���ەو ن���اوچ���ەی���ە‪ ،‬ب���ەاڵم‬ ‫نەیدەزانی كە چەندین بەرەی جەنگ‌و‬

‫بەرهەڵستكاریی دیكەی لەپارێزگاكانی‬ ‫ئەنبارو صالح الدین‌و نەینەوا بەڕوودا‬ ‫دەكرێتەوەو هێشتا لەهێڵی سووری‬ ‫حەویجە رزگ���اری ن��ەب��ووە چەندین‬ ‫ن��اوچ��ەی ت��ری شۆرشگێڕ ل��ەدژی‬ ‫هەستان‪ ،‬خۆ ئەگەر ئاماژە بكرێت‬ ‫بۆ هاتنە سەرهێڵی سەرجەم هۆزو‬ ‫تیرەكانی عەرەبی سوننەو تەواوی ئەو‬ ‫كەرتە چەكدارانەیان كەناوی (فصائل‬ ‫المقاومە) یان لێناوە ئەوا پێویستە‬ ‫بزانرێت دژوارت��ری��ن هێزی دنیا كە‬ ‫ئەمریكا بوو خۆی لەجەنگی ئەوان‬ ‫نەدا زیاتر لەوەی سەوداو مامەڵەی‬ ‫ژیرانەی لەگەڵدا كردن تاكو كەمترین‬ ‫زیانی گیانی‌و م��ادی لەهێزە هەرە‬ ‫پێشكەوتووەكانی خۆی دوورخاتەوە‪،‬‬ ‫كەچی سوپای مالیكی لەیەكەم رۆژی‬ ‫چوونە نێو شاری ڕوومادییداو بەبێ‌‬ ‫ئەوەی كەس تەقەی جەنگ ببیستێت‬ ‫هەر لەڕێوە پێنج سەربازی سوپاكەی‬ ‫لێ ك��وژرا سەرۆكی هۆزەكانی ئەو‬ ‫ناوچەیەش تۆمەتەكەی ن��ەك هەر‬ ‫لەخۆیان دوور دەخستەوە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫ئیدانەیشی دەكرد‪ ،‬داخۆ مالیكی یان‬ ‫هەر بەرپرسێكی دەسەاڵتداری دیكەی‬ ‫ئەم واڵتە رێگای شیاوی ئاشتیانەو‬ ‫چ��ارەس��ەری وردو دانایانەی كێشە‬ ‫نێوخۆییەكان دەگ��رن��ەب��ەر‪ ،‬یان‬ ‫هێشتا س��وودو پەندیان لەو هەموو‬ ‫شكستانەی دەسەاڵتدارانی پێش خۆیان‬ ‫وەرنەگرتووە‪.‬‬ ‫‪Kawahawraz96@yahoo.com‬‬