Markant Magazine nr4 2024

DOSSIER TOEVAL

‘Ik ging met een vriendin naar een filmcasting ... en kreeg de hoofdrol’

UIT DE COMFORTZONE

Als jezelf graag zien een opgave is

SAMIRA HARMACH

brak met haar familie om niet te moeten trouwen

Wetenschapswatcher Hetty Helsmoortel

Jouw steun maakt

het verschil in het leven van kinderen met kanker en hun gezinnen.

Doe een gift

Organiseer een actie

Steun een actie

Kinderkanker heeft een grote impact op heel wat facetten van het gezinsleven. Met onze projecten proberen we de levenskwaliteit van het kind en het gezin te verbeteren, tijdens én na de behandeling. Ontdek meer op onze website www.kinderkankerfonds.be of scan de QR-code!

Steun ons in de strijd tegen kinderkanker.

Neem ons op in je testament

Verlangen

Zonder ‘verlangen’ zou het leven saai zijn. Als elke dag op een voorspelbare manier ingevuld zou worden, vervlakt alles. Er is geen spanningsboog meer of uitkijken naar. Maar ‘bij toeval’ onverwachte zaken tegenkomen of iets vinden waar je eigenlijk niet naar zocht, daar zit het leven vol van. Serendipiteit maakt het leven spannend voor wie zonder oogkleppen leeft: in de kleine, onverwachte details speelt het leven zich af. Dát moment grijpen en daar de grootsheid en mogelijkheden van zien, dat is de banaliteit overstijgen. Richard Wiseman, hoogleraar psychologie, beweert in The Luck Factor dat geluksvogels gewoon meer het ‘toeval’ toelaten in hun leven. De partner van je dromen als bij toeval ontmoeten, menig meisje droomde daar weleens van. Maar wat als een huwelijkspartner geen vrije keuze is, maar een gedwongen huwelijk?

Samira Harmach getuigt verderop hoe ze daar op het nippertje aan ontsnapte. Vrijheid beschouwen wij als een hoog goed, maar vrouwenrechten zijn geen vanzelfsprekende vrijheid in onze wereld en staan steeds meer onder druk. Extreemrechtse partijen profileren zich als partijen die opkomen voor de rechten van het volk, maar uit een analyse van hun stemgedrag blijkt dat zij tegen de verbetering van vrouwenrechten stemmen, zoals bijvoorbeeld het recht op abortus. Afghaanse vrouwen leven intusssen ‘gevangen’ in hun maatschappij: ze moeten onzichtbaar en onhoorbaar zijn.

In slechts zes (!) landen hebben vrouwen dezelfde rechten als mannen, volgens een ranglijst die de Wereldbank opstelde. België is er – gelukkig – bij. Hoe dan ook moeten we als vrouwen altijd alert blijven voor onze verworven rechten, want hoe vanzelfsprekend die ook lijken, ze zijn dat helaas niet in deze wereld.

Als vrouwen moeten

we altijd alert blijven voor onze verworven rechten

Op de cover prijkt powervrouw Hetty Helsmoortel, die haar passie voor wetenschap wil delen met het grote publiek, onder meer via het wetenschapsfestival Nerdland en haar boeken.

Binnenkort verjaart ‘2024’, hét moment om het leven wat meer te markeren en ‘toeval’ toe te laten.

Mijn ultieme droom is een gelukkig 2025 in een wereld zonder polarisering waar iedereen ‘in vrede’ kan samenleven. Dat kan werkelijkheid worden als we daar met zijn allen naar toe werken: niets is zo sterk als uitgesteld verlangen.

Gudrun Verschuere Algemeen voorzitter Vrouwennet vzw, het huis van Markant, Best Pittig en Artemis www.vrouwennet.be Volg ons op

16

Dossier: hoe één toevalstreffer je leven ten goede komt’ Minder last van je hormonen? Je informeren is de eerste stap 22

Samira Harmach ontsnapte aan een gedwongen huwelijk

Feestelijke citroencake met bessen

22 DOE HET ZELF

Zo hou je je hormonen in balans

25 MARKANTE CIJFERS

26 DURF TE VRAGEN Boekenwurm Heidi Lenaerts

30 LEVENSVERHAAL

Samira Harmach liep weg van thuis om niet te moeten trouwen

34 UIT DE COMFORTZONE

Jezelf graag zien vraagt oefening

36 HET RECEPT van Marieke Wyns

39 COLUMN Lut Geypens

40 MODE Klaar voor de winter

43 KATERIN THEYS mode tussen oost en west

46 LARA TAVEIRNE schreef een autobiografisch boek over haar overleden broer

49 DOCUREEKS The Man with 1000 Kids

50 CULTUURTIPS

52 NOVA GORICA Europese culturele hoofdstad 2025

56 SKITRIP naar Ezurum

62 COLUMN Ann-Marie Cordia

64 COLOFON

NIEUWS

VAN

MARKANT, BEST PITTIG & ARTEMIS

SAVE THE DATE: 15 JANUARI

Artemis Antwerpen-Mechelen organiseert op 15 januari een bijzondere activiteit: Ontmoet de Marketeer van de 17de eeuw in het Rubenshuis. Start het nieuwe jaar in het iconische Rubenshuis en beleef een inspirerende avond, waar het verhaal van baanbrekend vrouwelijk ondernemerschap uit de 17de eeuw tot leven komt. Laat je verrassen en ontmoet gelijkgestemde vrouwen tijdens deze bijzondere nieuwjaarsreceptie. Leden van Best Pittig en Markant genieten ook van de Artemis-ledenprijs. Inschrijven doe je via artemisantwerpenmechelen@ gmail.com

Markant Eernegem

Begin september trok

Markant Eernegem het nieuwe werkjaar met veel goesting op gang, met ook dit jaar een aantal nieuwe leden.

Markant Knesselare

Na in totaal 91 jaar inzet voor CMBV en Markant Knesselare, nemen

Tina Arnaut en Mia Blanchaert afscheid van het team. Hartelijk dank voor alles, dames, vanwege Mia Van den Kerchove en de rest van het team van Markant Knesselare!

MARKANT SLEIDINGE

Wat een heerlijke fietstocht maakten de vrouwen van Markant Sleidinge. Ze hebben gefietst van Sleidinge naar Terneuzen, en dan tot het Kerkhotel in Biervliet en de Westerschelde in Domburg: goed voor 175 kilometer in totaal. Tussendoor genoten ze van het landschap. Zeker voor herhaling vatbaar.

Aan de Stationsput, een van de mooiste plekjes van Eernegem, gidste historicus Koenraad Vandenbussche de groep doorheen de geschiedenis van de site. De avond werd afgesloten in de Buuzestove met drank en belegde broodjes.

Best Pittig Zemst

Paint & sip, zo heet de workshop waaraan de leden van Best Pittig Zemst eerder dit jaar deelnamen. Met een penseel in de ene hand en een glas in de andere, maakten ze in no time een prachtig meesterwerk. Met dank ook aan de begeleiding van ervaren schilder Simon Verhamme van Pigment Paint & Sip uit Gent en met leuke beats op de achtergrond.

MARKANT ZWEVEZELE

Op 25 september vierde

Markant Zwevezele hun 60-jarig bestaan in CC De Wissel, met een ‘Back to the sixties’-avond. Op het programma stond een receptie aangeboden door de gemeente, een terugblik op vroeger, een heus retrohapjesbuffet en rock-’n-roll.

Markant Sint-Truiden

Markant Sint-Truiden heeft al heel wat bijzondere activiteiten op de planning staan voor 2024-2025. Met 64 leden werd genoten van het openingsdiner, waar het gevarieerd, uitgebreid nieuwe programma voorgesteld werd aan de leden. Voorzitter Kathleen Sheeren en de andere vrouwen waren fier dat nationaal directeur Claire Selis aanwezig was en hen toesprak.

Markant Hasselt

Markant Hasselt wordt dit jaar 70 en dat hebben ze met trots en dankbaarheid gevierd. Sinds de oprichting in 1954 werden er, dankzij toegewijde voorzitters, besturen en leden, jaarlijks tientallen activiteiten georganiseerd die steevast druk bijgewoond werden. Op 18 september werd de jaaropening dan ook een jubileumviering die startte in het voormalige provincieraadsgebouw. Daar werden de dames namens het stadsbestuur ontvangen door schepen Derya Erdogan. Daarna vierde het gezelschap verder in de Holiday Inn, met een lekker en gezellig etentje in het gezelschap van regiovoorzitter Veerle Coetsiers. Zij stelde onder meer vast dat Markant Hasselt in de loop van de voorbije decennia veel enorm gedreven bestuursleden en voorzitters heeft voorgebracht die vol overtuiging hun schouders onder Markant gezet hebben.

MARKANT

SINT-TRUIDEN

Op 24 september brachten 26 Markante vrouwen van Sint-Truiden een bezoek aan Lier. Met een gids leerden ze bij over het historische erfgoed van de stad, zoals de Zimmertoren. Als afsluiter deden ze een boottochtje op de Nete.

Best Pittig Turnhout

Best Pittig Turnhout maakte een leuk feestje van hun startactiviteit, met een foodtruck met tapas en een dj. De Las Summer Party, met frisse drankjes, zomerse muziek en een fotohoek vol accessoires, werd een groot succes en bood de ideale gelegenheid om kennis te maken met het bestuur én om meer te weten te komen over de activiteiten die er nog aankomen.

Heb je ook nieuws dat je wil delen over jouw afdeling van Markant, Best Pittig of Artemis? Mail een foto met wat uitleg naar annmarie.cordia@vrouwennet.be.

Markant Deinze doorbreekt taboe op zelfdoding bij jongeren

Markant Deinze bracht ten voordele van het Centrum ter preventie van zelfdoding een interactieve avond, Als het leven jongeren zwaar valt …

Drie moeders getuigden over het verlies van hun kind aan suïcide, terwijl professor en psychotherapeute Sarah Bal uitleg gaf.

Tekst Gudrun Verschuere

‘Mentaal welzijn, depressie en zelfdoding zijn thema’s die nog steeds in de taboesfeer zitten”, zegt covoorzitter van Markant Deinze Alexandra Claes. “Hoewel een op de vijf jongeren aangeeft mentale problemen te hebben en een op de vier jongeren toegeeft ooit donkere gedachten gehad te hebben, steken veel mensen hun kop nog in het zand. Als je er niet aan denkt, bestaat het niet. Maar Vlaanderen is koploper op het vlak van zelfdodingen, met jaarlijks 1.800 geregistreerde suïcides of zelfdodingen. We hebben anderhalve keer meer zelfdodingen dan in andere Europese landen. Een triest record, en toch zijn de wachtlijsten ellenlang, zelfs voor crisisopvang. Ooit al gehoord dat een patiënt met een hartinfarct op een wachtlijst geplaatst wordt? Psychisch lijden moet even serieus genomen worden als lichamelijk lijden.”

LICHTJESSTOET

Bénédicte Gernaey, Doris Van Houtte en Greet Vastershaeghe vertelden op 17 oktober over hoe ze een zoon aan

In een notendop

zelfdoding verloren. Hun doel is zelfdoding bespreekbaar maken. Zij waren ook de drijvende kracht om het kunstproject De stille strijd van Saskia Stolz naar Deinze te halen. Een week voordien was er een lichtjesstoet naar het beeld: een ineengedoken, moedeloos jong meisje dat schreeuwt in stilte: ‘Help mij, zie mij, loop mij niet voorbij …’ “Meer dan tweehonderd mensen liepen mee in de optocht”, vertelt covoorzitter van Markant Deinze Kathleen Bauwens “Als één persoon het onderwerp durft aan te kaarten, komen de verhalen los. Dat is wat de drie moeders willen: het taboe rond mentaal welzijn en zelfdoding bespreekbaar maken zodat jongeren niet meer alleen en in stilte lijden. Het meisje heeft een gele hoody aan, omdat er altijd hoop is. Het is onze verantwoordelijkheid als maatschappij om daarvoor te zorgen. Wij willen niet meer aanvaarden dat zelfdoding doodsoorzaak nummer een is bij jongeren tussen 15 en 29 jaar. Veel deelnemers stonden wat huiverachtig tegenover deze avond, maar het was een succes, alleen al omdat we zo veel mythes rond zelfdoding konden ontkrachten. Neen, er is geen ‘zelfmoordgen’. Neen, het was

Voorzitters Kathleen Bauwens en Alexandra Claes hebben een team van elf enthousiaste dames bij Markant Deinze. Ze kunnen rekenen op de medewerking van vele vrijwilligers. Met meer dan 250 leden is er in Deinze een groot aanbod aan activiteiten en zijn er jaarlijks drie tot vier activiteiten voor een goed doel.

niet hun ‘keuze’. We zijn blij dat we met de avond met de mama’s en Sarah Bal 500 euro konden schenken aan het Centrum ter preventie van zelfdoding.”

Op 20 maart 2025 komt Sarah Bal spreken om 20 uur in CC De Link in Sint-Eloois-Winkel. Vragen over zelfdoding voor jezelf of je geliefden? Bel dan de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813 of surf naar de website www.zelfmoord1813.be

De drie mama’s: (vlnr.) Bénédicte Gernaey, Doris Van Houtte en Greet Vastershaeghe.

Proeven van pelgrimeren? Doen!

Elke pelgrimstocht begint ergens

tussen je hoofd en je hart: je weet dat je het wilt beleven, maar eerst wil je eens proeven. Dat kan, met een nieuwe

Markante Pelgrimstocht tussen Parijs en Chartres. In vijf dagen stap je amper 90 kilometer en ontdek je wat op tocht gaan met een mens doet. Te voet word je gaandeweg pelgrim en tochtgenoot.

Tekst Trui Colpaert

Programma & inschrijvingsdocumenten

Trui Colpaert, 0475 95 85 55, trui.colpaert@gmail. com en Marie Jeanne Dewitte, 0472 87 54 73, mjdewitte@skynet.be

MEEST ICONISCHE VAN ALLE PELGRIMSTOCHTEN

VAN PARIJS NAAR CHARTRES: EEN PROEVERTJE

Vanuit de lichtstad naar het labyrint van Chartres, symbool van de zoektocht van de mens naar zichzelf en naar het spirituele. Een relatief onbekende route leidt ons in 5 stapdagen vanuit de groene rand van Parijs via Dampierre, Rambouillet en Epernon naar de kathedraal van Chartres. We volgen een Jacobs-route die leidt naar een labyrint. Elke mens is zoekend, naar zin, naar het waarom van het bestaan, de draden in het leven … Pelgrims gaan samen een eind op stap, vertellen hun verhaal, zoeken naar antwoorden en vinden gaandeweg vaak een nieuwe rust.

Je dagrugzak is je trouwe bondgenoot, je bagage wordt vervoerd. Stappen doen we samen en in dagelijkse momenten van rust en spirit volgen we de weg van het labyrint.

Periode: 31 augustus – 5 september 2025

Deelnemen: min. 20 – max. 30 deelnemers

DE VIA PODIENSIS: VAN LE PUY-EN-VELAY NAAR CONQUES

Le Puy-en-Velay is het vertrekpunt van de oudste beschreven pelgrimstocht in Frankrijk naar Santiago de Compostela. Een bijzondere plek: van hieruit vertrekken we in de vroege ochtend om onze tocht van net geen 200 km te voet aan te vatten naar het pittoreske Conques. De route trekt door historische plekken en bijzondere landschappen. We kruisen de pittoreske Velay en Margeride, het meedogenloze plateau van de Aubrac en de heerlijke vallei van de Lot. De afdaling naar de Dourdou brengt ons in Conques, het schitterende einddoel van de tocht. Ooit was een pelgrimstocht de enige manier om iets van de wereld te zien. Vandaag is een pelgrimstocht ook een weg om mensen te ontmoeten en voor jezelf is het ongetwijfeld ook wat ont-moeten: een herontdekking van wat voor jou belangrijk is. In dagelijkse spiritmomenten creëren we rust en ruimte om stil te staan bij de eigenheid van het pelgrimeren.

Periode: 5 tot 16 juli 2025

Deelnemen: min. 20 – max. 30 deelnemers

Van elke tocht maken wij een verrassende en veelzijdige ervaring. Zie het als reizen met een ‘plus’ waarbij een beetje luxe de intensiteit van de beleving niet in de weg staat, zonder afleiding door de praktische kant van de zaak. De omkadering en logistieke zorg nemen wij helemaal voor onze rekening. Bovendien is het een leuke ervaring waarin het plezier van samen op tocht gaan een belangrijke factor is. Beleef eindelijk je lang gekoesterde droom om ‘ooit’ een pelgrimstocht te ondernemen en ontdek wat dit voor jou kan betekenen. De tochten staan open voor Markant-leden en partners. Goede gezondheid en conditie zijn noodzakelijk. Openstaan voor de spirit en de sfeer in de groep zijn onmisbaar.

Hetty Helsmoortel

• Geboren op 6 juni 1986 in Oostende

• Wetenschapswatcher

• Is doctor in de gezondheidswetenschappen, studeerde aan de UGent en was acht jaar kankeronderzoeker aan de UGent

• Studeerde Drama aan het RITCS in Brussel

• Organiseert met Lieven Scheire de festivals Nerdland en Nerdland voor Kleine Nerds (op 26 en 27 december in de Lotto Arena in Antwerpen)

• Auteur van onder meer De geknipte genen (2020), Dino’s (kinderboek met Lieven Scheire, 2022) en Chemie (2023)

• Maakt met Lieven Scheire de podcast Nerdland

‘Mijn vuur brandde pas helemaal als ik kon vertellen over wetenschap’

Wetenschap is haar grote passie. Daarover communiceren op een begrijpbare manier is dat evenzeer. Wat drijft Hetty Helsmoortel om haar fascinatie voor wetenschap aan ons door te geven? Een gesprek met een vrouw met een missie.

Tekst Nathalie Dirix • Foto’s Ellen Goegebuer

Uit wat voor nest kom je?

Hetty Helsmoortel: “Zowel mijn ouders als grootouders zorgden voor een veilige cocon waarbinnen hun (klein)kinderen konden opgroeien. Vorig jaar is mijn grootvader gestorven. Maar tot zijn laatste snik bleef hij bezorgd om ons. Enkele dagen voor zijn overlijden stuurde hij nog een berichtje om ons te verwittigen dat de wegen er glad bij lagen.”

“Het was een gelukkige, kansrijke kindertijd. Sporen van intergenerationeel of een ander soort trauma zal je er niet vinden. Ik ging graag naar school. Volgde tennis- en judolessen. Was erg geliefd bij de leerkrachten. Al moet ik er eerlijkheidshalve aan toevoegen dat dat in het middelbaar veranderde. Toen ontstond er een meer rebelse versie van mezelf (lacht).”

Waren er al tekenen in je kinderjaren die erop wezen dat jij wetenschapper zou worden?

“Ik herinner me nog hoe ik aan de keukentafel bij mijn grootouders een plan voor een robot aan het tekenen was. Een robot uit huis-, tuin- en keukenmateriaal ontwikkelen, daar droomde ik toen al van. Ik hield er ook van plannen van zandkastelen met dammen op papier te schetsen en die vervolgens op het strand van Oostende uit te voeren.”

Wat bracht jou ertoe Moleculaire Biologie te studeren?

“Aan de universiteit heb ik eerst Chemie gestudeerd. Die studiekeuze heb ik te danken aan mijn leerkracht Chemie in het middelbaar. Hij was iemand die me inspireerde. Mocht hij het vak Nederlands gegeven hebben, dan was ik misschien Germaanse talen gaan studeren. Men onderschat de impact die leerkrachten in het middelbaar op jonge mensen hebben.”

“Na mijn kandidatuur Chemie was het tijd om opnieuw een

studiekeuze te maken. De professor die toen de studierichting Biotechnologie kwam voorstellen, deed dat met zoveel passie dat ik besloot voor die studierichting te gaan. Binnen de biotechnologie is er de discipline moleculaire biologie, waarin je processen in cellen op het allerkleinste niveau bestudeert om zo de werking van cellen te doorgronden. Dat leek me superinteressant.”

Je wijdde acht jaren van je leven aan kankeronderzoek. Wat is het belangrijkste inzicht dat je daarover opdeed?

“Het kankervraagstuk oplossen kun je vergelijken met het leggen van een puzzel die uit een miljoen puzzelstukjes bestaat. Er zijn erg veel soorten kanker. Twee borstkankers kunnen meer van elkaar verschillen dan een borstkanker van een longkanker. Dit inzicht hebben we onder meer dankzij DNA-onderzoek verworven. Zo weten we nu dat een bepaalde genetische fout een gelijkaardige soort kanker in twee verschillende organen kan veroorzaken.”

“Vijf jaar van mijn onderzoek focuste zich op een zeldzame soort kinderkanker. Eerlijk gezegd, mijn onderzoek heeft niet meteen iets baanbrekends opgeleverd. Maar dat is eigen aan een wetenschappelijke loopbaan. Daarom heb ik ook zoveel respect voor onderzoekers. Het is perfect mogelijk dat je als wetenschapper een carrière van 40 jaar hebt waarin je keihard werkt, maar er toch niet in slaagt een grensverleggende ontdekking te doen.”

“Toch betekent dit niet dat je onderzoek niets oplevert. Je laat immers het inzicht na dat jouw piste niet de juiste was. Ook dat is waardevolle informatie voor de wetenschap. Alleen jammer dat dit soort informatie niet gepubliceerd wordt. Sommige wetenschappers ijveren dan ook voor een Journal of Negative Results. Er zit namelijk heel veel waarde in onderzoek dat niet de gewenste resultaten oplevert.”

Ben je erachter of we met een gezonde levensstijl kanker kunnen voorkomen?

“Gezond leven is heel belangrijk, maar je hebt niet alles zelf in de hand. Kanker is een wildgroei van cellen die ontstaat op het moment dat er op het moleculaire vlak iets misgaat binnen een van onze cellen. Het is een deling van cellen die uit de hand loopt. Vaak weet ons lichaam deze cellen netjes op te ruimen, zodat de gezonde cellen weer verder kunnen. Maar wanneer deze opruimactie niet wil lukken, ontstaat er kanker.”

“De schade aan cellen kan veroorzaakt worden door roken of onbeschermd in de zon liggen, maar soms is het ook een kwestie van pech hebben. Het is perfect mogelijk dat je gezond leeft en het zwarte kankerbeest je toch weet te vinden. Cijfers vertellen ons dat een op de vier vrouwen en een op de drie mannen kanker zal krijgen voor hun 75ste. Dit zijn harde cijfers, maar het goede nieuws is dat ik ervan overtuigd ben dat we het grootste deel van de kankers binnen 30 of 40 jaar tot een chronische aandoening zullen kunnen herleiden.”

Wanneer wist jij dat wetenschap dichter bij de mensen brengen je echte missie was?

“Dat was een geleidelijke evolutie. Na mijn studies ben ik in een doctoraat gerold. In diezelfde periode kwam ik in een depressie terecht. Die deed me beslissen naar mijn innerlijke stem te luisteren en een andere passie van mij te volgen. Ik schreef me in aan het RITCS, waar ik acteerlessen volgde. Maar na twee jaar besloot ik opnieuw terug te keren naar de universiteit om mijn doctoraat af te maken.”

Dus koos je er in 2020 voor om een punt achter je academische carrière te zetten en voluit voor je missie te gaan.

“Het werd steeds duidelijker dat mijn vuur pas helemaal brandde als ik over wetenschap kon vertellen. Dankzij mijn promotor heb ik een hele tijd twee levens kunnen leven: mijn academische carrière en mijn leven binnen de wetenschapscommunicatie konden naast elkaar bestaan. Een ideale uitgangspositie om uiteindelijk een weloverwogen keuze te maken.”

Je hebt je verdiept in crispr, een revolutionaire techniek waarmee aanpassingen in het DNA uitgevoerd kunnen worden. Wat is hier zo fascinerend aan?

“Het is een onderzoekstechniek die onlangs de Nobelprijs kreeg. Je kan er bepaalde genetische veranderingen in proefmuizen mee aanbrengen en zo onderzoeken hoe hun organisme op bepaalde ziekten en therapieën reageert. Crispr gaat nog veel verder: je kan er ook de genetische code van mensen mee wijzigen. Je kan het vergelijken met een schaartje waarmee je in het DNA op heel specifieke plaatsen kan ‘knippen’.”

‘Mijn depressie deed me beslissen naar mijn innerlijke stem te luisteren’

“Nu, hoe interessant mijn onderzoek ook was, ik bleef een gemis voelen. Op dat moment zag ik nog niet dat er misschien wel een gemeenschappelijke deler tussen mijn passie voor wetenschap en acteren bestond. Langzaamaan is dat besef gegroeid. Ik nam deel aan een aantal wedstrijden die heldere wetenschapscommunicatie stimuleerden. Ik won ze allemaal. Zo begon ik aandacht in de media te krijgen en ontstond het idee om met een festival rond wetenschap te starten.”

“Ik heb het grote geluk gehad dat de promotor van mijn postdoctoraat me altijd de ruimte gegeven heeft om naast mijn job, ook voor mijn echte missie, wetenschapscommunicatie, te gaan. ‘Het enige wat voor mij belangrijk is, is dat ik jou als mens wind onder de vleugels kan geven. Als dit betekent dat je op een dag mijn labo uitvliegt en naar anderen oorden trekt, so be it’, zei hij. Hoe schoon is dat!”

“Vandaag wordt het bijvoorbeeld al toegepast voor mensen met sikkelcelanemie. Dit is een ziekte van het bloed waarbij in de rode bloedcellen het zuurstoftransporteiwit hemoglobine veranderd is. Vandaag is het mogelijk om de stamcellen uit het bloed van de mensen te halen, ze in het labo met crispr te herstellen om ze vervolgens opnieuw in de patiënt te injecteren waar ze vervolgens herpopuleren Anders gezegd, de zieke cellen worden uit het lichaam gehaald en met crispr opnieuw gezond gemaakt, om dan als gezonde cellen terug te keren naar het lichaam van de patiënt.”

“Crispr wordt ook toegepast bij immuuntherapie. Kankercellen zenden verwarrende signalen naar ons immuunsysteem. Ze willen het laten geloven dat er geen vuiltje aan de lucht is, waardoor de immuuncellen niet echt in actie treden. Crispr slaagt erin de antennes waarmee de immuuncellen de signalen opvangen, weg te snijden zodat ze de verwarrende signalen van de kankercellen negeren en gewoon hun taak als immuuncel verderzetten.”

“Met crispr kun je ook wijzigingen in planten doen. Sommige mensen gaan misschien steigeren bij de gedachte aan genetisch gewijzigde organismen. Maar vergeet niet dat het ons kan helpen om in de toekomst planten te kweken die tegen de klimaatverandering bestand zijn, omdat ze bijvoorbeeld minder water nodig hebben.”

Welke ethische vragen brengt crispr met zich mee?

“Met crispr is het theoretisch mogelijk om het DNA van ongeboren baby’s te wijzigen. Vlak na een bevruchting die in een ivf-labo plaatsvindt, zou je bepaalde eigenschappen in het DNA van de bevruchte eicel kunnen veranderen en gaan bepalen welke kleur ogen of haar de baby zal hebben. Maar daar moeten we als maatschappij goed over nadenken. Het kan in de toekomst ongeneeslijke en dodelijk ziekten de wereld uithelpen, maar we willen de weg niet plaveien voor designerbaby’s.”

“In China werd er een paar jaar geleden een meisjestweeling geboren met een doelbewust aangebrachte genmutatie. Men wilde de meisjes minder vatbaar maken voor hiv, het virus dat aids veroorzaakt. De crispr-technologie is echter veel te jong om op ongeboren leven toe te passen. We kennen nog maar een topje van de ijsberg van de impact van die technologie. Dan ga je toch geen veranderingen in het DNA van een ongeboren baby doorvoeren. Want deze wijzigingen gaan zich ook in de voorplantingscellen manifesteren. Met andere woorden: het impacteert al de nakomelingen van de baby. Ethisch is dat momenteel niet verantwoord.”

In 2021 stelde je je kandidaat voor een astronautenprogramma van het Europees Ruimteagentschap ESA. Wat dreef jou?

“Het ruimtevaartnieuws boeide me al een hele tijd. Ik hou ervan om zowel het allerkleinste als het allergrootste te bestuderen. Het klopt dat ik mijn kandidatuur voor astronaut enkele jaren geleden ingediend heb, maar die sneuvelde al na de eerste ronde. Het was in ieder geval een ervaring die me met nog meer verwondering naar de ruimte doet kijken.”

Wat zag je de laatste tijd zoal met je blik naar de ruimte gericht?

“In mijn show heb ik het over de fantastische telescopen waarmee we sinds kort terug in de tijd kunnen kijken tot 300.000.000 jaar na de oerknal. Het licht dat toen uitgestuurd werd, reisde vele jaren doorheen de tijd en komt nu pas bij ons aan. Nog meer mind-blowing zijn de zwaartekrachtgolven. Deze ontstaan wanneer twee zwarte gaten met elkaar versmelten. Dan ontstaat er een rimpeling in de ruimtetijd die uitdeint in het universum. Sinds kort kunnen we met gespecialiseerde apparatuur luisteren naar deze golven. Zoiets blijft me mateloos fascineren.”

In je show schuw je de emoties niet. Hoe houd jij rationaliteit en emotionaliteit in je leven in balans?

“Het leven is geen lineair gegeven. Onderweg doen er zich heel wat bochten voor. Je traject als mens is geen optelsom van ratio-

nele en emotionele momenten. Ik zou rationaliteit en emotionaliteit niet als twee gescheiden werelden bekijken. Wetenschap is veel emotioneler dan we denken. Het omgekeerde geldt ook: er bevindt zich meer ratio in onze gevoelens dan we op het eerste gezicht vermoeden.”

“Verdriet, begeerte, angst zijn in se elektrische signalen die zich in onze neuronen voortbewegen. Anders gezegd: emotie is ook biologie. Begrijp me niet verkeerd: ik wil menselijke emoties niet herleiden tot interacties tussen onze hersencellen. Emoties geven ons leven kleur. Toen mijn opa overleed, was ik heel emotioneel. Ook ik heb het moeilijk om bepaalde emoties los te laten. Mijn wetenschappelijke achtergrond bespaart me daar niet van.”

Hoe heb je het verlies van je opa kunnen plaatsen?

“Dat hij hoogbejaard was, helpt natuurlijk. We weten dat ons menselijk leven een einddatum heeft. Daar kunnen we niet omheen. Eigenlijk zit er ook een schoonheid in die eindigheid. Stel je voor dat we onsterfelijk zouden zijn. Zouden we dan nog even intens van dit leven kunnen genieten? Ashes to ashes. Dat is wat we in wezen zijn. We worden geboren uit sterrenstof dat ooit ontstond uit een ontploffing van sterren. Op het einde van ons leven keren we terug tot stof. Dan kun je je de vraag stellen: is dit het dan?”

Is dit het dan voor jou?

“Natuurlijk zijn wij bezorgd over de toekomst. Maar dit belet ons niet om in een betere toekomst te geloven. Ik wil onze kinderen vooral meegeven dat ze altijd bij ons terechtkunnen. Ik wil ze laten zien dat er altijd hoop is. Dat je als mens over de kracht beschikt om dingen aan te pakken en te veranderen.”

Wat is volgens jou de grootste uitdaging van onze tijd?

“Onze versplinterde aandacht. Vandaag komt er zo’n overload aan allerlei informatie via – sociale – media op ons af dat we niet meer voldoende tijd hebben om het relevante van het irrelevante te onderscheiden. Kranten voelen zich verplicht ons van een continue stroom van informatie te voorzien en wij verwachten dat ook. We bevinden ons momenteel in een informatiecirkel die zichzelf voortdurend aan het versnellen is.”

“Neurowetenschappers stellen dat we ons in de grootste aandachtscrisis ooit bevinden. Sommigen gaan zover dat ze deze crisis ook zien als de reden waarom we de klimaatproblematiek niet opgelost krijgen. Ik zie het niet alleen als een maatschappelijke, maar ook persoonlijke crisis. We moeten ons bewust zijn dat het verslavende effect van sociale media ons een bepaalde vorm van dopamine bezorgen. Hoe meer we dit gegeven recht in de ogen kunnen kijken, hoe beter we ons ertegen kunnen wapenen.”

‘Ons leven heeft een einddatum. Er zit een schoonheid in die eindigheid’

“Mijn opa is er weliswaar niet langer fysiek. Maar wij zijn er nog. Mijn grootvader heeft vier kleinkinderen. Zij dragen een deel van zijn DNA. Maar zijn wijsheden en zorgzame houding dragen wij ook in ons. En de mooie herinneringen aan hem als mens, die blijven ook. Zijn eindigheid is niet het einde der dingen. Net zoals ik hoop dat mijn fysieke einde ook voor onze kinderen niet als een absoluut eindpunt zal ervaren worden.”

Hoe ervaar je het ouderschap?

“We zijn in blijde verwachting. Mijn vrouw Els is in verwachting van ons vierde kindje. We vormden al een samengesteld gezin met in totaal drie kinderen. Onlangs moest ik voor een project al mijn rollen opsommen. Van al mijn rollen – wetenschapscommunicator, artistiek leider van het Nerdland Festival, podiumartieste, … – heb ik ‘mama’ helemaal bovenaan geplaatst. Ik zie het als mijn belangrijkste taak. Ik leer ook ontzettend veel over mezelf van mijn kinderen. Het zijn mijn spiegeltjes.”

Het onheilspellende nieuws over de toekomst belet jou en je vrouw niet om nog een kind op de wereld te zetten.

Welke gebeurtenissen raakten jou het voorbije jaar het meest?

“Ik had het al over het overlijden van mijn grootvader, en ook de zwangerschap van Els. Dankzij de wetenschap werd die mogelijk gemaakt. Het blijft me raken dat wij in België in een land leven waar wij als twee vrouwen naar een fertiliteitskliniek kunnen stappen om onze kinderwens waar te maken. Laten we niet vergeten dat deze verworven rechten geen evidentie zijn.”

Nieuw leven brengt nieuwe hoop. Wat brengt jou nog hoop?

“Non-fictie lezen. Momenteel ben ik het Het paleis van de sterrenwachter aan het lezen. De auteur Violet Moller neemt je mee naar zeven steden die in de 16de eeuw het toneel waren van de belangrijkste wetenschappelijke ontdekkingen. Het doet je stilstaan bij de weg die wetenschappers moeten afleggen om te staan waar we vandaag staan. Het houdt eveneens de belofte in dat de wetenschap ook de komende eeuwen ons nog heel wat te bieden heeft.”

Hetty Helsmoortel toert momenteel met haar show Missie 2024 door Vlaanderen. Meer info en tickets via www.hettyhelsmoortel.be.

‘Een vrouw viel me huilend in de armen, zo dankbaar was ze’

Interieurarchitecte Shanaz Razik (44) uit Wetteren is getrouwd en heeft een dochter (14)

Hoe ben je met je zaak gestart?

“Ik ben interieurarchitecte, maar heb eerst IT gestudeerd. Ik kom uit Sri Lanka en voor meisjes waren er destijds volgens mijn ouders niet veel opties. Of je werd IT’er, of kleuterjuf. Via mijn job in een IT-bedrijf heb ik mijn Belgische man leren kennen. In 2001 verhuisde ik naar België, waar ik eerst Nederlands heb gestudeerd, en dan interieurarchitectuur, want ik wilde iets creatiefs doen. Ik bleek talent te hebben, zowel voor het artistieke als voor de opvolging. In 2005 gingen we even terug naar Sri Lanka, waar ik onder meer de inrichting van enkele vijfsterrenhotels deed. Opnieuw in België werkte ik voor enkele architectenbureaus, maar toen we aan kinderen wilden beginnen, werd ik zelfstandige.”

Heb je al lastige momenten gehad als ondernemer?

“Oh ja! Soms denk ik: waarom doe ik dit? (lacht) Nee, ik doe het heel graag, maar zit met de uitdaging dat ik steeds nieuwe klanten moet zoeken. Mensen hebben niet elke week een interieurarchitect nodig, zoals je steeds naar de schoonheidsspecialiste terugkeert. Een interieurarchitect blijft een luxe, want niet iedereen kan of wil zich er een permitteren.”

Wat vind je het leukste aan je job?

“De feedback van klanten is onbetaalbaar. Soms krijg ik jaren laten nog een bericht om me te bedanken. Een ouder koppel blijft me bij. Ze zouden na 50 jaar verhuizen, van hun grote huis naar een nieuwbouwappartement. Ik zorgde ervoor dat ze veel van hun oude meubels konden meenemen, en dat het appartement een ziel kreeg. Toen ze de eerste keer het resultaat zagen, viel de vrouw me huilend in de armen, zo blij was ze. Dat je werk zoveel kan betekenen voor iemand, doet iets met je.”

Is het voor jou belangrijk lokaal te kopen?

“Ja! Ik speel tennis en een raket zal ik bij een kleine zaak kopen, waar ik advies kan krijgen, nooit bij een grote onlineketen.”

Waarom ben je lid geworden van Artemis?

“Ik ben sinds 2015 lid bij Artemis GEO. Ik wilde netwerken, al kreeg ik mijn eerste twee klanten via Artemis pas het afgelopen jaar (lacht). Ik liet mijn online marketing en webshop door iemand van Artemis doen. Ik ga bijna naar alle events: elke keer heb ik iets nieuws geleerd.”

www.shanazrazik.com ■

Tekst Ann-Marie Cordia • Foto Sarah Van Looy

Minder ziekteverzuim wanneer je investeert in ergonomie

Ergonomie is de aanpassing van de (werk)omgeving aan het menselijk lichaam. Deze aanpassing waarborgt de veiligheid, de gezondheid en het welzijn van je medewerkers. Op 15 mei 2024 ging er dan ook een nieuwe wetgeving van kracht die doelt op de preventie van musculoskeletale aandoeningen (MSA) op het werk. MSA ontstaan wanneer je lange tijd dezelfde lichaamsdelen belast. Denk maar aan pijn aan de rug, polsen of nek.

WAAROM EEN NIEUWE WETGEVING ERGONOMIE?

Er is een duidelijke link tussen musculoskeletale klachten en fysiek belastend werk. Met deze nieuwe wet wil de wetgever werkgevers extra stimuleren om musculoskeletale aandoeningen op het werk preventief aan te pakken en hen algemeen aanzetten om meer in te zetten op ergonomie op het werk. Het doel van deze wetgeving is om werkgevers verder te ondersteunen bij het creëren van een gezonde werkplek en de kans op verzuim dus te verlagen. Want wie last heeft van rug- en nekklachten en/of schouderklachten, heeft effectief een verhoogde kans op uitval door ziekte.

HOE KAN JE ERGONOMISCH WERKEN?

De welszijnswet verplicht om een risicoanalyse uit te voeren voor elke activiteit die een ergonomisch risico met zich meebrengt. Je mag de ergonomische risicoanalyse koppelen aan je globale risicoanalyse.

ERGONOMIE BIJ BEELDSCHERMWERK

Medewerkers die tijdens het werk vaak voor een beeldscherm zitten, lopen risico op klachten aan de bovenste ledematen en rug-, nek- en schouderklachten. Daarnaast heeft ook de lay-out van kantoren een belangrijke impact op het concentratieniveau en dus ook op de kwaliteit van het werk en het stressniveau.

ERGONOMIE BIJ FYSIEK WERK

Rugproblemen en andere fysieke klachten kan je maar beter voorkomen dan genezen. Dat is niet altijd evident wanneer je werknemers bijvoorbeeld regelmatig lasten moeten tillen, trekken of duwen. Als werkgever kan je hen helpen om ergonomisch te werken. Je kan langdurige en/of zware belasting waar mogelijk beperken en zorgen voor de nodige hulpmiddelen en instructies.

Ergonomisch werken is cruciaal voor de gezondheid van jou en je medewerkers. Liantis bevroeg daarom 660 bedrijven over ergonomie op de werkvloer. Raadpleeg hier de resultaten en ontdek hoe Liantis jou kan ondersteunen: https://blog.liantis.be/nl/welzijn/bewezen-minder-ziekteverzuim-als-je-investeert-in-ergonomie

Soms valt je leven per toeval in de plooi

Eén toevallige ontmoeting of gebeurtenis kan je de rest van je leven een andere wending geven. Vraag maar aan Assa Sylla, Reine Hupin en Sofie Peeters – of was er toch sprake van een voorbestemdheid?

Tekst Ann-Marie Cordia • Illustratie Flore Deman

“Ik was 17 toen ik een vriendin vergezelde naar een filmcasting. Ze zochten meisjes zonder acteerervaring en ik ging alleen mee voor haar. Ik had totaal geen acteerambities. Actrice leek me geen realistisch beroep. In Amerika had je misschien zwarte actrices, maar in Frankrijk – ik ben in Parijs geboren – bestonden ze bijna niet. Mijn plan was journalist te worden.”

“Op de casting waren er honderden meisjes. Ik zat in een zaal, te wachten op mijn vriendin, en na een tijdje sprak de castingdirectrice me aan: ‘Doe jij niet mee?’ Eerst zei ik nee, maar toen drong mijn vriendin aan, want: ‘Je hebt niets te verliezen, toch?’ Ik deed die auditie zonder voorbereiding of verwachtingen: misschien was ik daarom zo relaxed (lacht). De improvisatie-oefening lag me wel.”

“Een paar dagen later vroegen ze me terug te komen, en daarna nog eens, en nog eens. Al die tijd had ik er thuis niets over gezegd, en plots had ik de rol. Toen ik dat vertelde aan mijn moeder, stuurde ze me naar mijn vader, die zei: ‘Geen sprake van!’ De filmperiode viel in de zomer en we zouden dan naar Mauritanië reizen, om familie van mijn ouders te bezoeken – zij zijn daar geboren. Ik belde terug naar de castingdirectrice: ‘Sorry, je moet iemand anders zoeken.’ Toen dacht ik dat het einde verhaal was. Maar ze wilden mij echt en kwamen praten met mijn ouders, die niets van de filmwereld kenden. Na een paar uur zijn ze bijgedraaid. We vonden ook een oplossing voor de reis: ik zou eerder terug komen met mijn moeder.”

“Of het allemaal toeval was? Ik ging ‘toevallig’ mee, met die vriendin. Toch geloof ik dat het zo moest zijn. We zijn thuis allemaal erg gelovig, en ik heb het er ook al over gehad met mijn vader: ‘Ik heb dit leven niet gezocht’, zei ik hem. ‘Het moest zo zijn, God heeft het zo gewild.’”

“In mijn eerste film, Bande de filles, over een meisjesbende, had ik een hoofdrol. Ik heb echt leren spelen op de set en heb mijn acteertalent al doende ontdekt. Die film leidde tot veel andere kansen, al heb ik even aan stoppen gedacht. Ik kreeg steeds hetzelfde type rol aangeboden, van stoer meisje uit de stad, dat was ik beu. Ik stond op het punt weer gewoon werk te zoeken, maar heb dan een andere agent ontmoet, die wel weer interessante rollen voor me heeft gevonden, onder andere die van advocate in een Noorse serie. Het leukst aan acteren is dat je zoveel verschillende soorten types kan spelen, je bent een kameleon. Voor een film heb ik drie maanden getraind om te leren boksen (lacht). Bande de filles was de eerste film in Frankrijk met een 100 procent zwarte cast, met vier meisjes in de hoofdrol! Daar ben ik trots op. Via sociale media merk ik dat ik voor meisjes van Afrikaanse afkomst een rolmodel ben. Ook daarom wil ik stereotiepe personages vermijden.”

“Mijn man Blaise (Alfonso, Innocent in de serie Nonkels, red.) ontmoette ik op de set van Mercenaires, met Jean-Claude Van Damme, al is de vonk pas later overgeslagen. Nog voor we officieel een koppel waren, stelde hij me voor aan zijn familie. Blaise is Congolees-Angolees en hoewel hij zich een aantal jaren geleden bekeerde tot de islam, is zijn familie christen. Ik wist niet hoe mijn ouders zouden reageren. De eerste ontmoeting was enorm spannend. De eerste vraag die mijn papa hem stelde, was erg direct:

‘Ik geloof in het lot, maar niet in achteroverleunen en niets doen’

‘Waarom houd je van Assa?’ Daar heeft Blaise heel mooi op geantwoord, over hoe ik de vrouw van zijn leven was, ook religieus zoals hij, en recht door zee. Mijn vader voelde dat hij het meende en erg respectvol was. Mijn ouders hebben hem in hun armen gesloten. Intussen zijn Blaise en ik getrouwd en hebben we samen een zoon. Hij is een superpapa. Ik ben erg dankbaar.”

“Ik heb nog veel dromen, ik ben zelf beginnen te schrijven aan een kortfilm. Ik geloof in het lot, maar niet in achteroverleunen en niets doen. Je moet je best doen, en dan loslaten. Dan is het aan God.”

Assa Sylla (28), Safa uit de serie Nonkels, ging mee naar de casting om een vriendin een plezier te doen en werd zelf actrice.

Reine Hupin (41) ging voorlezen op een school om een collega uit de nood te helpen en ontmoette zo haar vriend

“Een jaar of vijf geleden vroeg mijn toenmalige collega uit de horeca me of ik wilde gaan voorlezen in de school van haar zoon ter gelegenheid van de kinderboekenweek. Ze is Marokkaanse en vond op dat moment dat haar Nederlands hier niet goed genoeg voor was. Haar zoon, een heel lieve jongen, wilde ook eens iemand kunnen uitnodigen. Ik had Matilda meegebracht van Roald Dahl en Dierenverhalen van Toon Tellegen: eentje ging over een zwaarmoedige uil met een winkeltje in een bos. Hij wilde eenzaamheid verkopen aan een egel, bijvoorbeeld in de vorm van een verjaardagshoed. Als je hem opzette, zou er niemand naar je verjaardagsfeest komen. Het was een geestig verhaal waar de kinderen veel plezier aan hadden. Achteraf ging ik naar Cronopio, een boekenwinkel waar je ook iets kan drinken. Naast me aan een tafeltje zat een klein gezelschap van vier mensen.”

heb actie ondernomen. Elke mens heeft een of meerdere beloftes, of zaadjes, in zich. Er zijn toevallige momenten waarop zo’n zaadje kan ontkiemen. Maar je hebt ook mensen die ze steeds voorbijlopen.”

“Andy heeft me helemaal anders naar de liefde doen kijken. Hij is erg zorgzaam, wat ik in mijn vorige relaties nooit had meegemaakt. Voordien had ik me altijd weggecijferd voor mijn partner. Hij is ook een enorme gevoelsmens. Ik denk dat onze relatie voor ons allebei wat therapeutisch was, door de kwetsuren die we in het verleden hebben opgelopen. Onze liefde is langzaam gegroeid, sowieso geloof ik niet in coups de foudres. We waren al een tijdje samen toen Andy me opbiechtte dat hij dat verhaal over de uil toen helemaal niet heeft gelezen, zo overdonderd was hij geweest. Waarop ik het hem diezelfde avond nog heb voorgelezen (lacht).”

‘De eenzaamheid heeft ons samengebracht, zo bekijk

“Ik was aan het werk op mijn laptop met een koffietje, terwijl ik flarden opving van hun gesprekken. Er was een stem die me iets deed. Deze man zei niet alleen zinnige dingen, ik hield ook van de manier waarop hij sprak, met veel humor en zelfspot. Hij leek me enorm sympathiek. Uiteindelijk gingen de andere mensen naar huis en bleef hij over, met zijn wijntje. Toen ik hem daar zo zag zitten, had hij ook iets eenzaams – zoals de uil, in het verhaal van Tellegen. Zonder er te lang bij stil te staan, heb ik hem aangesproken en schoof ik hem dat verhaal onder zijn neus: ‘Hier, dit moet je lezen!’ (lacht)”

“Tijdens dat eerste gesprek bleken we een gemeenschappelijke vriendin te hebben, en ik vroeg zijn nummer, met het excuus dat ik hem nog wilde contacteren met een vraag over mijn scriptie. Andy is schrijver en deed ook iets in het kindertheater, terwijl ik opnieuw aan het studeren was voor lerares.”

“Mocht ik niet zijn gaan voorlezen op de school, was ik niet in Cronopio beland en had ik Andy niet gezien. In die zin was het een ‘toevallige’ ontmoeting. Tegelijk geloof ik heel erg in intuïtie en instinct. Ik voelde aan dat het om een interessante man ging en

ik het’

“Ook tussen Andy en mijn 11-jarige dochter, uit een vorige relatie, klikt het goed. Op een gegeven moment ging ik met haar logeren in Frankrijk, bij familie. Andy kon niet meekomen omdat hij in Antwerpen moest zijn voor een toneelproductie. Hij had mijn dochter beloofd dagelijks te mailen, om te vertellen wat er thuis gebeurde. In die periode had ze net een speciale interesse gekregen in brieven. In die mails verzon hij de meest waanzinnige verhalen, waarin hij slim gebruikmaakte van de FOMO (fear of missing out, red.) van mijn dochter. Hij had het over buitenaardse wezens die hem thuis bezochten, vleesetende planten en allerlei onwaarschijnlijke avonturen. Ze keek daar elke dag enorm naar uit. Die mails – of brieven, zo je wil – zijn het begin van een boek geworden dat Andy en ik samen geschreven hebben. Ook dat was heel bijzonder. De boekvoorstelling van Overlast in Villa Flabbergast hebben we gedaan in Cronopio, de plek waar we elkaar hebben ontmoet. En zo is de cirkel rond, zeker? De eenzaamheid heeft ons samengebracht, zo bekijk ik het. Verhalen zijn de rode draad.”

Overlast in Villa Flabbergast van Andy Fierens en Reine Hupin is uitgegeven bij Houtekiet.

WIN WIN WIN

Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

Sofie Peeters (38) kampte jarenlang met angstaanvallen en ontdekte na meer dan tien jaar, haast per ongeluk, wat de oorzaak was.

“Mijn eerste felle angstaanval kreeg ik aan de universiteit in Leuven, in zo’n grote aula, tijdens een introductieles in het eerste jaar. Op een gegeven moment zei de prof: ‘Kijk eens links van u, en rechts van u. Statistisch gezien gaat er maar een van jullie drie afstuderen.’ De rest zou het niet halen. Ik zat in het midden van de zaal en begon me onwel en misselijk te voelen, ik dacht dat ik zou flauwvallen. Achteraf bedacht ik dat het wel de stress geweest zou zijn. Maar na die eerste keer overviel die angst me opnieuw in diezelfde aula, en na verloop van tijd ook in álle aula’s, maar ook op feestjes en concerten. Overal waar er veel mensen waren.”

“Volgens mijn huisarts klonk het als hyperventilatie. Die stelde voor naar de studentenpsycholoog te gaan en de ki nesist, voor ademhalingsoefeningen. De jaren nadien probeerde ik een andere psycholoog, en ook yoga en meditatie. Was ik te perfectionistisch? Lag het aan faalangst, hoewel ik me nooit echt zorgen maakte over falen? Mijn lichaam leek alvast erg angstig, dus ging ik geloven dat ik een angstig persoon was. Ik paste mijn leven aan aan mijn angststoornis, maar wilde niet mijn leven erdoor laten bepalen. Ik ben altijd naar de les en naar feestjes blijven gaan en ik ging nog steeds op reis. Al was dat vaak moeilijk met zulke aanvallen. Zo moest ik bij het rijden op de autosnelweg bijvoorbeeld geregeld aan de kant gaan staan en ik rekende steeds extra tijd in als ik ergens naartoe ging, voor het geval dat ik toch de kleine wegen moest pakken. In een theaterzaal koos ik een plaats langs de kant om snel naar buiten te kunnen indien nodig. Als ik een vliegtuig moest nemen of ik had een examen, nam ik medicatie, omdat je zo’n toestel niet kan verlaten en ik wilde geen nul op mijn examen.”

“Op een gegeven moment moest ik op controle bij mijn gynaecoloog en zei ik voorzichtig dat ik een ‘rare’ vraag had. ‘Zou het kunnen dat mijn angst te maken heeft met de pil?’ Waarop zij: ‘Oh, jazeker, angst is een van de mogelijke bijwerkingen, al zijn angstaanvallen uitzonderlijk.’ Dat vond ik straf. Hoeveel meisjes en vrouwen zouden op dit moment ook last hebben van angst die gelinkt is aan de anticonceptiepil en hun hormonen? Ik voelde me op een bepaalde manier verantwoordelijk om daar iets rond te doen.”

“Als journalist ging ik me verdiepen in het onderwerp. Ik ontdekte dat de gebrekkige kennis van het vrouwenlichaam een enorm probleem is in de medische wereld. Er bestaat een medische genderdatakloof. We kennen het vrouwenlichaam een pak minder goed. Denk aan hoe de symptomen van een hartaanval minder goed gekend zijn bij vrouwen dan bij mannen en aan het feit dat we minder weten over hoe vrouwen reageren op medicijnen omdat ze gewoon minder vaak op vrouwen zijn getest. Zelfs als het gaat over medicatie bij vrouwen, zoals de pil, wordt er weinig met een gendersensitieve bril naar ons lichaam gekeken.”

‘Ik had mijn leven aangepast aan mijn angststoornis’

“Deze problematiek is zo uitgebreid en impactvol voor zovele meisjes en vrouwen, dat ik er samen met Audiocollectief Schik een podcast over maakte: Geen kleine man. Recent bracht ik het boek Het vrouwenlijf en wat we er niet over weten (uitgegeven bij Acco, red.) uit. Ook contacteerde ik enkele hulpverleners van vroeger om te vertellen dat ik de oorzaak van mijn angst had gevonden. Niet om hen kritiek te geven, want zij hadden steeds het beste met me voor gehad, maar om huidige patiënten met gelijkaardige profielen sneller te kunnen helpen. Mijn zoektocht naar de juiste diagnose had langer dan tien jaar geduurd. Dat hoeft echt niet zo te zijn. De medische genderdatakloof is toevallig op mijn pad gekomen, maar laat me nog niet lang los.”

“Toen ik 28 was, stopte ik met de pil om aan kinderen te beginnen. Ik was bijna meteen zwanger en van angsten had ik haast geen last meer. Je hoort soms dat een zwangerschap een soort reset is voor je hormonen, dus ik dacht: wow, zou het hiermee dan opgelost zijn?

Ik ging van wekelijkse angstaanvallen naar een paar keer in een jaar tijd. Na de bevalling van mijn tweede kindje kwam de angst terug. Toen dacht ik: hoe kan dit nu? Klopte mijn theorie dan niet, van de hormonale reset? Wat was er precies veranderd? Het enige wat ik me kon bedenken was dat ik net opnieuw met de anticonceptiepil gestart was. Maar dat de pil de oorzaak van mijn angsten zou kunnen zijn, leek me erg onwaarschijnlijk, want in die tien jaar had ik talloze hulpverleners bezocht en nooit had er iemand die link gelegd. Als ze vroegen of ik medicatie nam, zei ik steeds: nee, alleen de pil. Alsof dat geen medicatie is (lachje).”

Het vrouwenlijf en wat we er niet over weten is uitgegeven bij ACCO. In het volgende nummer van Markant Magazine in maart gaan we nog dieper in op dit onderwerp.

WIN WIN WIN

Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

‘Wie gelovig is, ervaart sneller een sterk toeval’

Sylvia Wenmackers is onderzoeksprofessor in de wetenchapsfilosofie aan de KU Leuven en gespecialiseerd in kansrekening. Ze heeft een bijzondere interesse in – maar ook een erg nuchtere kijk op – toeval. ‘Als kind vond ik vaak klavertjes vier. Sommige volwassenen vonden dat ongelooflijk, maar ik wist wel beter.’

Tekst Ann-Marie Cordia

Wat is toeval precies?

“We spreken van toeval wanneer twee ge beurtenissen samenvallen – ze gebeuren op hetzelfde moment of op dezelfde plaats – en waarvan we de kans dat ze zouden samenvallen laag inschatten.”

“Carl Jung schreef veel over synchroniciteit, waarbij je een betekenis toeschrijft aan twee dingen die op hetzelfde moment gebeuren, zonder dat er verder een wetenschappelijk verband is. Hij gaf het voorbeeld van mensen die na de dood van een geliefde iets betekenisvols opmerken in hun omgeving. Misschien komt de lievelingsvogel van de overledene aan het raam zitten. Volgens degene die dit meemaakt, kan dit geen toeval zijn.”

Maar dat is het wel?

“Het blijven twee gebeurtenissen die los staan van elkaar en waaraan we zelf betekenis geven. Als ik lezingen geef over toeval en kansrekening, komen mensen achteraf met heel straffe verhalen, dikwijls over leven en dood. Een kleinkind dat geboren wordt op het moment dat er een grootouder sterft, bijvoorbeeld. Of een tweelingzus die net de nacht dat haar tweelingbroer is gestorven, over hem droomde. Er is niet iets dat de gebeurtenissen oorzakelijk met elkaar verbindt – of er zou een soort opperwezen moeten zijn met een groot plan, waar de wetenschap dan nog niets over weet.”

wel vaststellen dat er twee gebeurtenissen zijn met elk hun eigen natuurlijke oorzaak. Waarom sterft iemand? Misschien door een ziekte. We weten ook dat mensen dromen met een bepaalde frequentie, vaak over dingen die ze meemaken, zich herinneren of bang voor zijn. Dat de gebeurtenissen samenvallen, betekent niet dat er een oorzakelijk verband is. Wetenschap kan nooit bewijzen dat er geen groot plan is, maar heeft geen bovennatuurlijke verklaring nodig om onze ervaring van toeval te verklaren.”

of het zo moest zijn, alsof ze een gemeenschappelijke oorzaak hadden. Sommigen nemen het me bijna kwalijk wanneer ik probeer uit te leggen dat je steeds moet kijken naar alle gebeurtenissen die er zich voordoen op een gegeven moment. Het zou pas raar zijn mochten er af en toe geen twee dingen samenvallen waar we een inhoudelijk verband tussen kunnen leggen, zonder dat er daarom een plan achter zit.”

“Het feit dat we een patroon zien in twee gebeurtenissen, is heel menselijk. Het herkennen van patronen in het weer en de seizoenen heeft de vroegere mens geholpen te overleven en zich te organiseren. Als er een aantal mensen ziek wordt nadat ze van bepaalde waterbronnen hebben gedronken, is dat een patroon dat je moet kunnen herkennen om zelf niet ziek te worden. Het zit diep in de mens om dat te vermijden. Al kan je ook onterecht een link leggen. Na een buikgriep vermijd je misschien het laatste wat je hebt gegeten, al was dat niet de oorzaak.”

Dus is het toeval. Hoe bewijs je dat?

“Dat kan je niet met 100 procent. Je kan

“We nemen een patroon waar tussen dingen die samenvallen en gaan ermee om als-

“In veel culturen werd er vroeger veel belang gehecht aan maans- of zonsverduisteringen en kometen. Zo’n gebeurtenis werd gelinkt aan iets wat op dat moment gebeurde, zoals een hongerwinter of de dood van een koning. Dan gingen ze misschien de koning bij de volgende zonsverduistering beter in de gaten houden. Millennia geleden was het zien van een komeet of zonsverduistering compleet onvoorspelbaar. Die

weg dat kleine foutjes of dingen die niet gepland waren, soms de aanleiding kunnen zijn voor een ontdekking.”

“Toeval kan ook een keuze zijn en een enorm creatieve bron. Kunstenaars zoeken vaak naar een manier om toevallig iets spannends te laten gebeuren. John Cage maakte gebruik van I Tjing, een soort Chinees orakelboek, voor zijn plaat Music of Changes.”

Toevalligheden die ons leven bepalen voelen soms voorbestemd. Assa Sylla vertelt in dit dossier over hoe ze op een filmcasting belandde voor een vriendin en zij actrice werd. Dankzij het lot en God, denkt ze.

“Als je een sterk toeval hebt ervaren en je bent gelovig, dan ga je mogelijk zeggen dat het deel uitmaakt van een groter plan. Omgekeerd zorgt gelovig of spiritueel zijn er proactief voor dat je, al dan niet bewust, actiever zoekt naar toeval. Religieuze mensen ervaren sneller een sterk toeval. Maar voorbestemd of niet: toevallige gebeurtenissen vinden wel degelijk plaats en kunnen een enorme impact hebben op het verdere verloop van ons leven. Het idee dat het

geen willekeur is kan ook helpen om ons lot te aanvaarden.”

“Het woord ‘lot’ gebruiken we ook voor een lot in de loterij. Als kind fascineerde die trommel met die ballen op tv mij mateloos. Ik heb dat ooit aan Sinterklaas cadeau gevraagd, maar nooit gekregen (lacht). Bij een loterij dwing je af dat er een onwaarschijnlijke gebeurtenis plaatsvindt, want er zijn enorm veel combinaties mogelijk. Je richt het in op zo’n manier die je bewust niet wilt controleren. Als je meedoet en wint, is het wellicht erg moeilijk te zien dat de oorzaak toevallig was en niet meant to be.”

We helpen het toeval ook af en toe een handje. Als jij de persoon tegenover je niet aanspreekt op de trein, ontdek je niet dat je ‘toevallig’ van dezelfde band houdt.

“Ik denk dat mensen die meer ondernemen in hun leven, en bijvoorbeeld socialer zijn, meer kansen hebben om toeval te ervaren. Als je nooit buitenkomt of met mensen praat, is de kans klein dat je ontdekt dat je treingenoot dezelfde bizarre hobby heeft als je broer. Het interessante is: als je lang genoeg met iemand praat, vind je altijd iets.

‘Als je lang genoeg met iemand praat, vind je altijd iets dat jullie verbindt’

Dezelfde verjaardag, eenzelfde liefde voor een serie ... Als je een hele dag met mensen praat, zou het pas opvallend zijn wanneer je géén verband vindt. Veel mensen ervaren toeval wanneer ze op vakantie zijn. David Spiegelharter, aka de Professor of Risk, kreeg na een oproep naar verhalen over toeval talloze verhalen over ontmoetingen op reis.”

Ik heb er zo een. Op een cruise sprak ik met een man uit Indonesië, het geboorteland van mijn moeder. Zijn vader was directeur geweest van de gevangenis waar ook mijn

opa heeft gewerkt, op hetzelfde kleine eilandje. Indonesië telt meer dan 20.000 eilanden. Een onwaarschijnlijk toeval, vond ik.

“Een mooi voorbeeld. Je zegt: van alle eilanden die Indonesië rijk is, was het dat eiland. Dat geeft een gevoel van toeval. Je hebt jouw perspectief, van degene die het heeft meegemaakt en dan heb je het perspectief van de statisticus. Die zegt: als je iemand ontmoet, dan zijn er enorm veel vlakken waarop je potentieel een match hebt. Een daarvan is je moeder en waar ze vandaan komt. Daar focus je op en daarvan zeg je: wow. Er ontstaat een soort tunnelvisie, waarbij we vergeten dat er een enorme ruimte was om een match te vinden. Maar nogmaals: dat betekent niet dat deze ervaring niet enorm impactvol en vreugdevol kan zijn.”

Heb jij opmerkelijke toevalligheden in je leven meegemaakt?

“Ik ben bang dat ik te nuchter ben om veel dingen als toeval met een hoofdletter ‘T’ te beschouwen.”

“Als kind zocht ik altijd klavertjes vier, en ik vond ze geregeld. Sommige volwassenen bij mij in de straat wilden er ook per se een en zeiden: ‘Hoe vindt dat kind die klavertjes vier toch altijd?’ Zeker als ze bijgelovig waren, waren ze onder de indruk. Ik heb het later opgezocht. De kans is een op de 10.000. Maar er staat vaak veel klaver bij elkaar en je hoeft ze niet een voor een te bekijken. Je kunt scannend zoeken. Ik was echt vastberaden en zocht tot ik er een had. Op den duur wist ik: in onze tuin zijn er geen, langs de straat wel. Als ik ga wandelen, kijk ik nog uit voor klavertjes vier. Ik pluk ze niet. Zo kan nog iemand anders ze vinden. Als ik een volgend jaar terugkeer, verwacht ik dat er op dezelfde plek weer groeien. Hoeveel blaadjes een klavertje heeft, is ook iets genetisch. In mijn leven heb ik vooral ervaren dat je toeval kunt leren begrijpen. Ik vind het ook interessant na te denken over hoe onwaarschijnlijk het is dat we er überhaupt zijn als individu en als soort. Dat helpt me een soort verwondering en waardering voor het leven vast te houden.”

Lieselot Theys (r.) helpt om de juiste houding te vinden bij een oefening.

Hormonen na je 40ste: op zoek naar evenwicht

Onze menstruatiecyclus zit ingenieus in mekaar. Als je weet wat hormonen met je lichaam doen, in elke fase van je leven, heb je meer opties dan ‘ermee te leren leven’, dixit hormoonexperte Lieselot Theys.

Tekst Micheline Peacock

Wanneer je je lusteloos voelt, of juist rusteloos, wanneer je last hebt van een droge huid of broze nagels, of andere uitgesproken kwalen, dan weerspiegelt het vaak een verstoorde hormonenhuishouding, onze geslachtshormonen en tutti quanti. Een correcte levenswijze kan veel klachten verhelpen, zo legt Lieselot Theys uit in Onze hormonen na 40 . Als gynaecologisch osteopaat is ze vertrouwd met hormonale problemen. Haar boek biedt inzicht in wat onze hormonen doen, maar is daarnaast ook een praktische gids.

Haar boodschap in een notendop?

Opteer voor gezonde voeding en zorg voor voldoende beweging, ontspanning en nachtrust. Het staat ook vol concrete tips en weetjes. Je cyclus naar je hand zetten lukt niet, maar plan bijvoorbeeld dat moeilijk gesprek tijdens je ovulatiefase wanneer je, dankzij je testosteronpiek, blaakt van zelfvertrouwen. Een andere levensstijl aannemen vergt tijd. Wees mild tegenover jezelf wanneer je er niet onmiddellijk in slaagt.

Lieselot Theys heeft dit doeboek geschreven om vrouwen een beter inzicht te geven in hun menstruele cyclus en hen te helpen in de verscheidene stadia van het leven: van de reproductieve periode via ‘de overgang’ naar de menopauze.

Om mogelijke lichamelijke en psychische problemen te counteren, geeft de auteur

informatie, handige schema’s, concrete doe-tips, recepten en lichaamsoefeningen.

VAN BIJ HET BEGIN

Heel verhelderend is het hoofdstuk over de menstruatiecyclus. Ooit heb je geleerd dat in de tweede week van je cyclus het FSH (follikelstimulerend hormoon) je follikels doen groeien. De follikels produceren oestradiol en de stijging hiervan geeft aan dat er nu een ander hormoon, LH (luteïniserend hormoon) aangemaakt mag worden. De piek van LH leidt tot de eisprong: het mooiste follikel (eicelzakje) laat zijn eicel ‘springen’. Deze eicel wordt opgevangen door de eileider, en het lege follikel begint met de aanmaak van progesteron dat het lichaam voorbereidt op een eventuele zwangerschap. Als er geen bevruchting plaatsvindt, is het gevormde baarmoederslijmvlies overbodig en wordt het afgevoerd via de menstruatie. Tot zover de biologieles, nu komt het interessante.

Tijdens de menstruatie staan alle hormonen op een laag peil. Dit vertaalt zich in een lager energiepeil. Je hebt dus

Vaak weet je niet dat de oorzaak

meer behoefte aan slaap en kiest ontspanning in de vorm van een wandeling, een warm bad, een telefoontje met een vriendin. De periode rond je ovulatie daarentegen ben je energiek en creatief en in de juiste mood om te sporten en te netwerken.

De auteur raadt aan om dit schema te bestuderen en te vergelijken met jouw realiteit, ook indien je anticonceptie gebruikt. Zelfs al kan je bepaalde beroepsactiviteiten niet aanpassen aan je cyclus, is het toch nuttig dat je je agenda bekijkt, bewust van de fase waarin je bent. Idealiter zijn alle hormonen goed gedoseerd en heb je een regelmatige probleemloze cyclus.

Een tekort of teveel van een bepaald hormoon, of verkeerde verhoudingen tussen de hormonen uiten zich in een waaier van symptomen als slaapproblemen, hogere cholesterol, vaginale droogte, pijnlijke borsten, depressieve neigingen, rusteloosheid, een lager libido, haaruitval of hersenmist. Vaak heb je geen benul dat de oorzaak hiervan hormonaal kan zijn.

NA JE 40

van je problemen hormonaal

Ergens rond je vijftigste begint de menstruatiecyclus te haperen. De hormonen hebben minder effect op de follikels en de ovulatie blijft eerst af en toe uit, en uiteindelijk helemaal. Geen ovulatie betekent ook geen progesteron. Ook oestradiol wordt niet meer aangemaakt, alleen het veel zwakkere oestron. Kortom, je

wordt veel minder beschermd door de vrouwelijke hormonen, wat logischerwijze repercussies heeft op lichaam en geest.

Eventuele problemen horen misschien bij de overgangsfase maar horen absoluut niet blijvend te zijn. Alvorens je hormoontherapie overweegt, is het nuttig om het hele plaatje te bekijken. Sommige kwalen, zoals bloeddruk en BMI zijn eerder gelinkt aan het ouder worden dan aan de menopauze. Geslachtshormonen interfereren trouwens ook met andere hormonale klieren als bijnieren, pancreas en de schildklieren. De auteur benadrukt dat geen enkele kwaal als normaal beschouwd mag worden.

“Ons hormonaal systeem is gebouwd voor een leven zonder welvaart”, schrijft Lieselot. Hiermee bedoelt ze dat voor ons lichaam stress niet alleen deadlines zijn die je moet halen, maar eveneens dat zittende leven, de verkeerde en overdadige voeding en het slaaptekort dat je opbouwt omdat je nu eenmaal niet hoeft te gaan slapen wanneer het donker wordt. Hoe ziet het ideale leven er dan wel uit? Veel in open lucht vertoeven, constant in beweging zijn, met af en toe een eenvoudige maaltijd.

VOEDING

In de menopauze laten onze hormonen ons wat in de steek. Ons lichaam neemt minder efficiënt proteïnes op uit onze voeding. Het wegvallen van oestrogenen bemoeilijkt de calciumopname, waardoor we broze botten krijgen, en hormonale schommelingen vertragen de stofwisseling, wat gewichtstoename kan veroorzaken.

Ideaal is dus een eiwitrijk ontbijt. Dit voorkomt dat je hongerig gaat snaaien. Tip: maak zelf gezonde tussendoortjes klaar. Beperk je tot twee broodmaaltijden per week en zorg ervoor dat je vijf kleuren groenten per dag eet. Vergeet niet hoe waardevol zaden, pitten en noten zijn.

Varieer ook in je dranken: heb je er al eens aan gedacht om bottenbouillon of aloë-verasap te drinken? Je vindt, naast lekkere geïllustreerde recepten, ook een voorbeeld van een evenwichtig (kool -

Hormoontherapie?

En wat met hormoontherapie? In de overgangsjaren is het niet altijd duidelijk of klachten nu het gevolg zijn van een (relatief) teveel of tekort aan oestradiol. Als je niet meer ovuleert, maak je geen progesteron meer aan, maar wel nog een ander type van oestrogenen. Daardoor kan er toch sprake zijn van oestrogeendominantie. Ook komen we dikwijls in contact met hormoonverstorende stoffen met een oestrogeenachtige werking. Deze vind je in plastic verpakkingen, schoonmaakmiddelen, cosmetica en pesticiden, en zelfs in voedsel en water: ze helemaal bannen uit je leven is geen optie. Omdat klachten tijdens de overgang en de menopauze kunnen wijzen op een tekort of een relatief teveel aan oestrogenen, is hormoonsubstitutietherapie niet voor elke vrouw nuttig. Lieselot Theys staat er alvast eerder neutraal tegenover. Zoek alvast een arts die je goed kan informeren en lees jezelf in. De kennis die je met dit boek opdoet, kan alleen maar een hulp zijn.

hydraatarm) weekmenu, en een variant met vastenperiodes. Je kan bijvoorbeeld gedurende 8 uur eten en daarna 16 uur vasten. Een maaltijd overslaan helpt om toxische stoffen te elimineren.

BEWEGEN

krachttraining – nodig om osteoporose tegen te gaan –, heeft ons lichaam micromomenten nodig. Stel je wekker af zodat je niet vergeet elk uur te bewegen, ook op kantoor of in de keuken. Doe eens tien push-ups tegen de rand van je bureau of het aanrecht. Neem de trap in plaats van de lift, poets je tanden in squathouding, telefoneer al wandelend. Hier verlies je geen tijd mee, maar win je aan conditie.

Veel aandacht krijgen de bekkenbodemspieren. Het is een taboe, zegt de auteur, maar je zou altijd je plas en je windjes moeten kunnen ophouden. Vóór alles moet je je ‘core’ trainen: de coördinatie tussen je diepe buikspieren en je rugspieren.

Onontbeerlijk is ook stretchen. Verder leert Lieselot hoe je aan intervaltraining kan doen, en hoe je maximaal rendement haalt in een zo kort mogelijke tijd met Tabata-training, waarbij je als sporter zelf de intensiteit van de training kan bepalen. Klinkt dit allemaal nogal overdonderend? Dat hoeft niet. Kies enkele oefeningen uit om op te focussen, en word zo met kleine stapjes een betere versie van jezelf.

STRESS VERMIJDEN

Heb trouwens ook wat minder stress, maant Lieselot ons aan. Dit gebod kan je vertalen als: draag wat meer zorg voor jezelf. Yoga, mindfulness, ademhalingsoefeningen komen onder meer van pas bij slapeloosheid, angsten en vermoeidheid. Zoek harmonie tussen wat je moet en wat je wil doen. Je hebt recht op een creatieve hobby en warme momenten met mensen die je graag hebt. Zelfzorg, heet dat.

Onze hormonen na 40 is uitgegeven bij Lannoo.

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

Lekker eten, een luie stoel, wij snakken ernaar, maar eigenlijk huivert ons lichaam ervan. Bewegen, bewegen, bewegen! Sport is een remedie tegen zoveel kwalen zonder dat je naar een pilletje hoeft te grijpen. Naast een echte work-out, met cardio en ■

13,8 %

van de alleenstaande ouders kan tijdens de winter hun woning niet comfortabel verwarmen. Ter vergelijking: bij huishoudens met twee volwassenen en een kind of meer is dit 3,7 procent en bij alleenstaanden zonder kinderen gaat het om 8,3 procent.

40 jaar

als looptijd voor een woonlening wordt voor het eerst weer mogelijk sinds de financiële crisis in 2008. Hypotheek. winkel biedt een lening op 40 jaar met een vaste rente van 3 procent aan, al zijn daar een aantal voorwaarden aan verbonden. Zo moet het gaan om energiezuinige woningen en moeten klanten een brand- en schuldsaldoverzekering afsluiten bij Vivium. Lenen op 40 jaar gebeurt dan met een vaste rente van 3 procent.

1,5

kinderen werden er geboren per vrouw in Vlaanderen in 2023. In 2010 was dat nog 1,81, al is de daling in vergelijking met het jaar 2000 – toen het vruchtbaarheidscijfer 1,57 bedroeg – minder uitgesproken. In 2023 was een moeder gemiddeld 30,7 jaar, terwijl dat in 2010 29,7 jaar was.

18,5 %

van de vrouwen die blijft werken na de eerste ontvangst van een rustpensioen doet dat uit financiële noodzaak. Bij mannen is dit 14 procent. Zowel vrouwen (31 procent) als mannen (52,2 procent) geven als belangrijkste reden om aan de slag te blijven aan dat ze houden van werken en productief zijn.

11,7 %

van de verkozenen in dertien Vlaamse centrumsteden heeft een migratieachtergrond, zo blijkt uit een studie van de onderzoeksgroep GASPAR van de UGent. Nochtans heeft ongeveer een derde van de inwoners er buitenlandse roots. Het aandeel verkozen vrouwen in gemeenteraden in Vlaanderen is intussen gestegen van 38,4 procent in 2018 tot 41,7 procent in 2024. Voor de provincieraad ging het om een stijging van 42,3 procent tot 48,6 procent. Of dit zich ook vertaalt in uitvoerende ambten, was nog niet bekend.

Tekst Ann-Marie Cordia

80,7 %

van de flexi-jobbers in de zorgsector zijn vrouwen. Volgens een analyse van personeelsdienstenbedrijf Acerta Consult zet 17 procent van de zorgbedrijven flexi-jobbers in. Ze mogen geen zorgtaken uitvoeren, maar wel administratieve taken doen of bijvoorbeeld de ontvangst doen aan het onthaal. Drie op de tien flexi-jobbers zijn gepensioneerd. ■

‘Die roze bril blijf ik opzetten’

Heidi Lenaerts (49) maakte tot voor kort dagelijks radio, tot ze omwille van gezondheidsredenen moest stoppen. Ze is vooral een boekenwurm, in het diepst van haar ziel. Tekst Gillian Lowyck

Heidi in de teletijdmachine. Naar welk jaar keer je terug en waarom?

“Ik zou kunnen zeggen: die tot de verbeelding sprekende roaring twenties … Voor de onbezonnenheid en de cultuur! Maar doe toch maar 1987. Heidi wordt 12 jaar en trekt naar de middelbare school. Ze zal er vooral met zichzelf optrekken. En alles beleven in haar hoofd. Haar tienerkamer. Ze zou nooit gepest worden maar er ook nooit echt bijhoren. Ik zou iets meer naar buiten komen maar vooral zeggen tegen mezelf: ‘Het is echt oké, je bent goed zoals je bent.’”

Welk boek uit je kindertijd is je bijgebleven?

“Niet één boek, maar wel de dorpsbibliotheek van Stal, waar ik ben opgegroeid. Omdat ik de kinder- en jeugdafdeling al snel had uitgelezen, mocht ik naar de afdeling voor volwassenen. Heerlijk. Wat later vond ik het altijd zalig voor schoolwerkjes uren in de bib van Hasselt rond te hangen. En maar opzoeken en schrijven.”

Wat was tot nu toe de grootste uitdaging in je leven?

“Is: mijn dochters opvoeden tot gelukkige, wereldwijze, beleefde vrouwen die niet met zich laten sollen.”

Wat is je laatst gegooglede term?

“Het ISBN-nummer van de Amerikaanse versie van de nieuwe Sally Rooney. Ik verslind niet alleen boeken, ik verzamel ze ook. De Amerikaanse heeft een andere, veel mooiere kaft dan de Engelse.”

Welke app doe je na een nachtje slapen het allereerste open?

“Instagram. Voor het slapen lees ik graag en ik begin de dag graag met wat beelden. Al zijn die sinds 7 oktober 2023 zo verschrikkelijk dat ik me dus elke ochtend afvraag of ik de énige ben die wakker is.

Hallo, wereld?”

Naar wie of wat steek je je mentale middenvinger vol overgave op?

“Extreemrechts.”

Wat is je grootste nachtmerrie?

“De normalisering van radicaal-rechts.”

Waarin vind je troost?

woorden die ik zelf niet vind. Voor het verdriet of gemis dat ik heb. Om mezelf duidelijk te maken wat er aan de hand is of hoe ik er best mee omga.”

Wat wens je jezelf het allermeest toe?

“Mildheid.”

In welke drie woorden kan je je relatie met je moeder samenvatten?

“It’s complicated.”

Waarvoor ben je allergisch?

“Extreemrechts.”

Van welk muzieknummer krijg je kippenvel?

“‘Moon River’, gezongen door Audrey Hepburn.”

Welk project doet je blinken van trots?

“Mijn dochters.”

Welk dierbaar moment wil je maar al te graag nog eens herbeleven?

“Door omstandigheden heb ik de bevalling van mijn oudste dochter niet bewust meegemaakt. Ik kreeg haar ook pas tien dagen nadat ze op de wereld kwam te zien.

Gelukkig was dat helemaal anders bij de geboorte van mijn jongste dochter. Maar bewust mijn oudste geboren weten worden en dan meteen in mijn armen kunnen sluiten zou wel een heel bijzondere belevenis zijn.”

Welk citaat is op je lijf geschreven?

“La vie en rose. Letterlijk: of het nu een knalroze regenjas of muts is of nagellak. Die roze bril blijf ik opzetten, come what may. Zonder zou ik niet zijn wat en waar ik nu ben. Zou ik gewoon niet zijn.”

Wat staat er op je bucketlist op één?

“Momenteel? Op bedevaart trekken naar Haworth om er te verdwalen in de verhalen en hoofden van de Brontë-zussen. Ik heb opnieuw ontdekt hoeveel deugd het kan doen er alléén op uit te trekken. En dat staat dan in het teken van boeken. Dublin voor Sally Rooney. En volgend jaar dus graag Yorkshire.”

Waaruit bestond je laatste leugentje om bestwil?

‘Ik heb opnieuw ontdekt hoeveel deugd het kan doen er alleen op uit te trekken’

Waar word je blij van als je in de spiegel kijkt?

“Dat ik er ben. Nog ben. Dan knipoog of glimlach ik naar mezelf. Elke keer weer.”

De natuur haar gang laten gaan of botoxinjecties?

“De natuur. Of het moet zijn dat ik op een dag helemaal niets meer zie vanonder mijn hangende oogleden.”

Met welke woorden zouden je beste vrienden je omschrijven?

“Het had zeker te maken met chocola en dat ik tegen mijn huisgenoten zei dat er niets meer in huis was. Ik verstop het namelijk.”

Waaruit bestaat je avondritueel?

“Gepassioneerd. Sprankelend. Maar ook chaotisch en altijd: laat (lacht). Of zelfs gewoon: niet aanwezig.”

“Ik heb het echt nodig nog even op te blijven terwijl iedereen eronder ligt. Van binnen, want dan wordt er niet tegen me gepraat of wordt er niets gevraagd. Het wordt ook een pak rustiger in mijn hoofd als ik weet dat ‘iedereen’ slaapt. Hierbinnen en daarbuiten. Nog niet rustig genoeg om te gaan slapen. Maar dat wordt het wel als de kat ronkend op mij in slaap valt …”

“Boeken. Daar vind ik het vaakst de ■

Vrouwennet en vrouwelijk ondernemerschap:

De kracht van een sterk netwerk

“Ondernemerschap zit in het DNA van onze vereniging. In de jaren ‘50 werd het toenmalige CMBV opgericht als een netwerk voor vrouwen uit de middenstand en burgervrouwen. Vandaag zijn we veel meer dan dat: naast de activiteiten die we organiseren met Markant, Best Pittig en Artemis, zetten we ons volop in voor projecten die vrouwelijk ondernemerschap ondersteunen”, zegt Claire Selis, Directeur Vrouwennet.

“Het is onze missie om maatschappelijke drempels voor vrouwelijke ondernemers meer zichtbaar en bespreekbaar te maken”

Claire Selis.

Waarom ondersteunen we vrouwelijk ondernemerschap?

Bij Vrouwennet vzw geloven we sterk in de kracht van ondernemende vrouwen. Vrouwen die ondernemen, brengen nieuwe ideeën en zorgen voor meer variatie. Maar uit onderzoek blijkt dat vrouwen vaak minder gemakkelijk toegang krijgen tot geld, netwerken en andere hulp die ze nodig hebben om succesvol te zijn. Wij zien het als onze missie om die kloof te overbruggen. Door vrouwen te ondersteunen bij hun ambities, helpen we niet alleen, maar zorgen we ook voor een samenleving waarin diversiteit en ondernemerschap vanzelfsprekend zijn.

Het doel: impact op lange termijn

“Met deze projecten willen we niet alleen vrouwen ondersteunen die al ondernemen, maar ook hen die nog twijfelen of dromen van een eigen zaak. Wij geloven dat elke ondernemende vrouw het potentieel heeft om een succesvolle ondernemer te worden, mits de juiste begeleiding en toegang tot kansen. Daarom is het belangrijk dat we blijven werken aan een ecosysteem waarin vrouwelijke ondernemers zichtbaar, gewaardeerd en ondersteund worden”, aldus Claire Selis.

Door in te zetten op mentoring, erkenning en netwerking, zorgen we ervoor dat onze impact zich uitbreidt van het individuele succes van de deelneemsters naar een bredere maatschappelijke verandering. Zo bouwen we samen aan een toekomst waarin ondernemende vrouwen niet alleen succesvol zijn, maar ook een bron van inspiratie vormen voor toekomstige generaties.

Onze projecten rond vrouwelijk ondernemerschap

Met de WOMED Award bekronen we al 25 jaar de ‘Onderneemster en Belofte van het Jaar’. Deze prestigieuze award is een feest van vrouwelijk ondernemerschap en een mooie manier om inspirerende onderneemsters in de spotlight te zetten. De award geeft erkenning aan zowel ervaren onderneemsters als veelbelovende starters en helpt hen meer zichtbaar te worden. Door deze rolmodellen te eren, laten we zien hoe sterk vrouwen kunnen zijn in het ondernemerschap en moedigen we anderen aan om ook die stap te zetten. De volgende editie gaat door op 1 april 2025. www.womedaward.be

Met het Fempreneurs-project focussen we op de kracht van mentoring Ons Fempreneurs-project is een uitstekend voorbeeld van een stimulerende leeromgeving waarin doorwinterde mentoren en ambitieuze mentees elkaar zowel off- als online ontmoeten. Dit traject geeft vrouwelijke ondernemers de tools en de begeleiding om te groeien en helpt hen een netwerk op te bouwen met inspirerende vrouwen. Daarnaast organiseren we digitale inspiratiesessies en een Fempreneurs Seminar, een dag boordevol waardevolle inzichten en praktische tips van experts.

Ontdek er alles over op www.fempreneurs.be

Onze Inspiratiecafés voor starters en vrouwen die overwegen om te starten met ondernemen. Deze avonden geven de kans om in een ontspannen sfeer samen te komen, ervaringen te delen en van elkaar te leren rond verschillende thema’s. Deze bijeenkomsten zijn een bron van inspiratie, waar vrouwen niet alleen leren van experts, maar ook van elkaar. De informele sfeer en hoge ‘gun’factor zorgt ervoor dat iedereen zich welkom voelt en gemotiveerd naar huis gaat.

Samira met haar vroegere buurvrouw Joske, die haar thuis hielp te ontsnappen.

SAMIRA HARMACH MOEST VECHTEN VOOR HAAR ONAFHANKELIJKHEID

‘Mijn buurvrouw hielp me te ontsnappen aan een gedwongen huwelijk’

Samira Harmach (47) was 24 jaar toen ze op het nippertje kon ontsnappen aan een gedwongen huwelijk. Haar leven ging nadien met vallen en opstaan. Maar een overlever is ze zeker. ‘Werken heeft me gered.’

Tekst Brigitte Vermeulen

‘Ik ben in 1976 geboren in Mechelen in een Marokkaans gezin. Mijn vader is als jonge man naar België gekomen om te werken en liet daarna mijn mama overkomen. Ze was 21 jaar toen ze van mij beviel. Ik ben opgegroeid met een oudere en een jongere broer. Het was tussen mijn ouders geen gelukkig huwelijk, mijn moeder was enorm gefrustreerd, ze werkte alles uit op haar kinderen en speelde ons tegen elkaar uit. Over gevoelens werd er niet gesproken. Ik moest thuis al het huishoudelijke werk doen, van koken tot schoonmaken – en dat allemaal nadat ik naar school was geweest. Maar nooit kon ik echt iets goed doen.”

“Voor wie zou denken dat dit normaal is in Marokkaanse families: dit is niet normaal. Ons gezin was een uitzondering. Op vakantie in Marokko in de zomer nam mijn oma – de moeder van mijn moeder – me vaak in bescherming. Zij en mijn tante vonden dat mijn moeder me te hard aanpakte. En ook mijn nichten uit Rotterdam kregen veel meer vrijheid dan ik. Ze noemden mij

zelfs ‘Assepoester’ omdat mijn wereld zich beperkte tot het huishouden. Toen mijn oom eens een opmerking maakte over mijn schoenen met gaten, gaven ze als uitleg dat ik mijn schoenen altijd kapotmaakte en dat hij zich niet diende te bemoeien. Einde discussie, en het was meteen ook de laatste keer dat hij op bezoek kwam.”

werkte hard, mijn bazen waren altijd heel tevreden over mij. Maar de centen die ik verdiende moest ik thuis afgeven. Ze hadden erg weinig geld. Mijn ouders telden mijn envelopje met mijn loon na en beslisten hoeveel ik ervan mocht overhouden. Zij beheerden ook mijn bankrekening, ik had daar helemaal geen toegang toe.”

“Thuis had ik nooit rust. Pas als alles opgeruimd was, kon ik aan mijn schoolwerk beginnen. Ik kreeg vaak slaag en werd elke dag aangesproken als domme, lelijke hoer. Mijn verjaardag werd niet gevierd. Ik mocht me niet verzorgen, me niet opmaken, mijn benen niet scheren. Ik kwam ook nooit buiten. Enkel tussen de schoolmuren had ik enige vrijheid. School was mijn enige uitlaatklep, ik was er een deugniet. Ik ging er heel graag naartoe en liet me met opzet zakken. Zolang ik kon studeren, hoefde ik nog niet te trouwen.”

“Terwijl mijn broers wel veel vrijheid kregen, bestond mijn leven uit school, het huishouden en studentenjobs. Naar de sportschool mocht ik niet, wegens te ver, verder maakte het mijn ouders niet uit welke richting ik deed. Ik volgde eerst gezondheidszorg en dan verpleegkunde. Als het maar dichtbij huis was, zodat ik op tijd thuis was voor het werk daar. Naar mijn studentenjobs werd ik door mijn vader gebracht en hij haalde me ook steeds op. Bovendien kwam hij me te pas en te onpas controleren. Dan kwam hij kijken hoe ik me gedroeg, of mijn rokje niet te kort was, of ik niet aan het aanpappen was met mannen. Ik heb jarenlang vakantiejobs gedaan in de frituur van het Bloso-domein van Hofstade, daarna in de Quick in Zemst. Ik ▲

“Op een gegeven moment, ik had net het derde jaar verpleegkunde achter de rug, kondigde mijn vader aan dat hij een man voor me had gevonden in Marokko. Dat was enkele dagen nadat ik samen mijn

moeder naar de markt was geweest in Mechelen. We waren daar twee klasgenoten van mij tegengekomen, een jongen en een meisje. We begroetten elkaar en zij gaven me een kus op mijn wang. Mijn moeder begon te roepen en te tieren en sleurde me mee naar huis. Voor haar was ik een hoer die in het midden van de markt had staan kussen, en met een Belgische man dan nog. Het was juli 2000, ik was 24 jaar. Mijn ouders beslisten terstond dat ik lang genoeg gestudeerd had. Alles was geregeld. Ik zou trouwen met een neef die nog in Marokko woonde, ik had hem ontmoet tijdens onze vakanties. Hij was analfabeet en had geen werk. Om daaraan te ontsnappen zag ik geen andere mogelijkheid dan te vluchten.”

BAAS BIJ DE QUICK

“Ik trok me terug in mijn kamer en schreef op het eerste wat ik kon vinden, een cassettebandje: ‘Bel Walt’, dat was mijn baas bij de Quick. Die boodschap gooide ik naar het terras van mijn buurvrouw, die wist van het geweld bij ons thuis. Met haar had ik afgesproken dat als ik ooit in de problemen zat, ze mijn baas bij de Quick moest bellen. Ook hij wist hoe het er bij mij thuis aan toeging. Hij belde mijn ouders op en verzon een smoes dat ik die avond mijn shift moest komen werken, dat ik te laat was en als ik niet kwam opdagen ik contractbreuk pleegde en mijn ouders een grote boete boven hun hoofd hing. Ze zagen geen andere mogelijkheid dan me te laten vertrekken, nadat mijn moeder me gefouilleerd had. Ik had enkel een briefje van 1.000 frank en mijn rijbewijs, verstopt in mijn beha. Met enkel de kleren die ik op dat moment aan-

had, zette mijn vader me af aan de Quick. Tegen het einde van mijn shift ben ik daar vertrokken en belde ik de politie om te melden dat ik niet vermist was, dat mijn ouders me zouden komen zoeken, maar dat ik niet wilde uitgehuwelijkt worden. Ik kon een nachtje bij een collega op de bank slapen en de volgende morgen nam ik de trein naar het verste station dat ik kon bedenken: De Panne. De politie kwam me aan het

‘Hoeveel appartementen ik ook bezocht, mijn

station tegemoet en ging samen met mij naar de bank, maar het was al te laat. Mijn rekening was leeggehaald. Maar dat kon me niet deren, ik wilde absoluut niet gevonden worden of met hangende pootjes naar huis moeten terugkeren. Er zat er voor mij maar een ding op en dat was zo snel mogelijk werk vinden. Ik logeerde in een tentje op een camping en had geluk: het was hoogseizoen, dus ik kon meteen aan de slag als afwasser. Na mijn uren in het restaurant verdiende ik nog bij in een nabijgelegen discotheek en ook als bejaardenhulp.”

“Zo heb ik die eerste jaren op adrenaline geleefd en keihard gewerkt. Ik wilde natuurlijk niet in een tent blijven wonen. Maar hoeveel appartementen en huisjes ik ook bezocht, mijn Marokkaanse familienaam Harmach maakte de huisbazen altijd zeer argwanend, keer op keer werd ik geweigerd. Het heeft geduurd tot ik ten einde raad bij de politie langsging, en eenmaal zij

Samira wilde maar één ding: zo snel mogelijk werk vinden.

bevestigden dat ik een degelijk hardwerkend meisje was, slaagde ik erin een appartementje te huren. Toen ik een aansluiting voor telefoon en internet nam, ben ik in het telefoonboek beland. En zo heeft mijn familie mij gevonden. Op een dag zag ik de auto van mijn vader: hij zat me samen met mijn broer voor de deur op te wachten. Ik heb meteen de politie gebeld en ze kregen een contactverbod opgelegd. Nadien hebben ze me niet meer thuis lastiggevallen.”

“Als huurder moest ik me keer op keer extra bewijzen, mijn familienaam verpestte het altijd. De dag dat ik in Brugge een oud huisje kon kopen, was ik enorm fier. Het was een krot, maar er viel iets van te maken. Hard werken is altijd mijn redding geweest. In de eerste plaats om financieel onafhankelijk te zijn en om te overleven. Ik heb allerlei jobs gedaan en ben intussen al bijna twintig jaar actief als medisch afgevaardigde. Ik geniet van mijn vrijheid en mijn eigen keuzes maken. Al mag ik vooral

‘De dag dat ik in Brugge een oud huisje kon kopen, was ik enorm fier’

niet ziek worden, want dan heb ik schrik dat alles in elkaar valt, dat ik mijn huis niet zal kunnen afbetalen. In mijn wereld moet ik op die tgv blijven zitten. Dat is wat ik ken. Hard werken is wel iets wat ik heb meegekregen van thuis (lachje).”

“Wat ik in mijn gezin nooit heb gezien, is hoe een gezonde liefdesrelatie eruitziet. Ik heb enkele relaties gehad, maar ze zijn niet blijven duren. De vader van mijn prachtige dochter – ze is 13 jaar – was niet de juiste man voor mij. Zij is het belangrijkste in mijn leven. Ik ben het mezelf en haar verschuldigd om sterk te blijven.”

“Wat ik heb meegemaakt, heb ik nog altijd

Voor haar vrijheid betaalde Samira een prijs. Nadat ze van thuis was weggelopen, sliep ze de eerste weken in een tentje.

niet helemaal verwerkt. Op een gegeven moment ben ik, samen met een vriendin en onze twee dochters, naar Marokko gereisd. Ik wilde dat stukje van mezelf laten zien. We hebben er ook mijn oom en mijn tante bezocht. Zij hebben ons met open armen ontvangen. Hun liefde en gastvrijheid was overweldigend. Daar besefte ik pas hoezeer ik dat gevoel van ergens bij te horen, had gemist. Ze drongen aan op een verzoening met mijn ouders. Ik heb daar, vanuit Marokko, met mijn ouders gebeld. Geslaagd kan ik die gesprekken niet echt noemen. Ik zal ook nooit begrijpen waarom ze me hebben behandeld zoals ze me hebben behandeld. Maar de reis was op een bepaalde manier wel helend. Mijn tante heeft toen wijze woorden gesproken. ‘Zorg dat je niet wordt zoals je ouders’, zei ze. ‘Zij voelen zich nooit goed genoeg.’ Terwijl ik, ik ben gevallen en terug opgestaan. Als ik het kan, dan kan iedereen het. Zo ben ik begonnen met schrijven. Ik wil een voorbeeld zijn, vooral voor mijn dochter, maar ook voor andere vrouwen. Ik hoop van harte dat anderen die iets vergelijkbaars hebben meegemaakt, ook weer geluk vinden en met respect behandeld worden. Oordeel niet, maar geef elkaar een kans.”

www.samira-harmach.com

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@ vrouwennet.be ■

Wat als je niet graag in de spiegel kijkt?

In de spiegel kijken en echt tevreden zijn met wat je ziet? Voor veel vrouwen ligt dit – helaas – buiten hun comfortzone. Lauren Van Zeebroeck ging de uitdaging aan om haar zelfbeeld op te krikken, gewapend met het boek Genoeg van Gudrun Hespel.

Ik ben dit jaar 30 geworden. Heel confronterend, is het. Al jaren ben ik bezig met skincare en mijn huid goed te verzorgen, maar sinds kort komen de eerste rimpeltjes piepen. Dus naast antirimpelcrème gebruik ik sinds kort ook collageensupplementen. En een retinolserum. Plus speciale – lees: dure – behandelingen bij de schoonheidsspecialiste. Ik moet helaas toegeven dat ik dagelijks bezig ben met mijn rimpels te tellen in de spiegel. Als we toch voor die spiegel staan, tel ik meteen hoeveel puistjes ik er die dag heb bij gekregen en evalueer ik of mijn gat niet te dik is in die rok. Maar waarom ben ik daar nu toch zo hard mee bezig? Waarom ben ik altijd zo halsstarrig op zoek naar negatieve punten over mijn lichaam? Kan ik niet gewoon voor de spiegel staan en denken: damn girl, you are looking good?! Blijkbaar niet, het zijn altijd de negatieve punten waarop

ik focus. Terwijl ik goed genoeg besef dat het mijn man of mijn vrienden helemaal niks uitmaakt hoeveel rimpels of lovehandles ik heb. Hoog tijd dus dat ik mezelf en hoe ik eruitzie leer aanvaarden en omarmen. Maar hoe begint een mens daar in godsnaam aan?

LICHAAMSBEELD

Gudrun Hespel, psycholoog en personal trainer, kan misschien helpen. Zij heeft recent het boek Genoeg uitgebracht. Met dit boek wil ze komaf maken met de eindeloze strijd naar perfectie. Een deel van haar boek is een soort van mentale work-out, die zou zorgen voor een beter zelfbeeld en meer zelfvertrouwen. Een van de eerste dingen die ik uittest uit het boek, is de flowchart ‘Ben je obsessief met je uiterlijk bezig?’ Na het beantwoorden van een aantal vragen luidt het antwoord: ‘Jij ziet er graag goed

uit, maar je uiterlijk definieert je niet helemaal.’ Top, dat hoor ik graag.

Tijd voor de eerste opdracht: zoek voor elke periode uit je leven een foto van jezelf, schrijf telkens neer hoe jij je toen voelde en bedenk per foto drie invloeden die een impact hadden op jouw lichaamsbeeld. In oude albums op de zolder van mijn ouders foto’s gaan zoeken van toen ik 6, 12 en 16 jaar was, is me net iets te veel moeite, dus probeer ik het zonder beeld. Mijn uitkomst: ik was vooral onzeker toen ik een puber was. Maar is dat niet de definitie van tiener zijn: onzeker zijn?

Tot dusver ben ik nog niet tot veel inzichten gekomen, maar er zijn nog oefeningen genoeg. Zo is er een bodyscan-meditatie. In haar boek beschrijft Gudrun de meditatie als volgt: “In plaats van de focus te leggen op de buitenkant van je lichaam, gaan we samen even kijken naar hoe je lichaam zich van binnen voelt.” De meditatie duurt ongeveer een kwartiertje, en het is inderdaad een goede oefening om te ontspannen. Wat dit nu precies gaat opleveren voor mijn zelfbeeld, is me nog wat onduidelijk. Snel naar de volgende oefening dus. Je moet 5 minuten voor de spiegel gaan staan, in je ondergoed, en al je gedachten en emoties opschrijven. Dit is echt heel confronterend en geeft me eigenlijk vooral een slecht gevoel. Maar volgens het boek is het compleet normaal dat je vooral veroordelende en slechte gedachten hebt over je lichaam. Want je moet leren hoe je milder kan zijn voor jezelf. Dat doe je door deze oefening een aantal keer te herhalen – al dan niet met kleren aan – en enkel objectieve dingen over jezelf op te sommen. Dingen als: ik ben 1,60 meter groot, heb bruin haar en bruine ogen. Toch betrap ik mezelf erop dat ik blijf focussen op mijn onvolmaaktheden, en me toch onzeker blijf voelen, al heb ik deze oefening intussen tien keer herhaald.

TRIGGERS

nog steeds een empathisch persoon.’ Voor mij persoonlijk is deze oefening minder van belang, omdat ik nog wel kan plaatsen dat een puistje op mijn gezicht mij niet opeens een onmens maakt. Ik besef dat ik mijn beste vriendin niet minder graag zie op dagen dat ze een puistje heeft. Dus waarom zou ik mezelf minder leuk moeten vinden als er een pukkel op mijn gezicht staat?

Ik betrap mezelf erop

dat ik blijf focussen op mijn onvolmaaktheden

Erg interessant, maar voor mij pijnlijk herkenbaar, was het hoofdstuk over denkfouten en zwart-witdenken, waarbij je enkel focust op het negatieve en het positieve negeert en emotioneel redeneert. De bijbehorende oefening was voor mij de meest impactvolle. Je moet je bovengenoemde dagboek erbij nemen en onderzoeken of je negatieve gedachten die je daarin hebt neergepend geen denkfouten zijn. Ik heb pigmenten, dus ik ben lelijk: dat is een denkfout. En zo was elk puntje dat ik had genoteerd er een. Wat een eyeopener. Gelukkig reikt Gudrun je in het boek ook handvatten aan om met elk van deze denkfouten om te gaan. Nadien vraagt ze je je dagboek opnieuw aan te vullen met wat je geleerd hebt over deze redeneerfouten. Ik heb dit een tijdje gedaan en merk dat mijn gedachten toch een klein beetje positiever zijn. Maar Rome is niet op één dag gebouwd, deze switch in mindset wordt een proces van jaren. Verwacht geen quickfix van dit boek.

Volgens het boek is het ook belangrijk om te ontdekken wat jouw triggers zijn waardoor je je slecht in je vel voelt. Het boek daagt je dus uit een tijdje een dagboek bij te houden over hoe je je voelt over je lichaam, wat er die dag gebeurd is en of die twee aan elkaar gelinkt zijn. Ik doe dit een tijdje, vooral op de dagen dat ik me niet goed in mijn vel voelde. Elke dag notities bijhouden was een te grote opdracht voor mij. Maar nu ik weet wat mijn triggers zijn, kan ik hier ook beter mee overweg. Als ik nu in een soortgelijke situatie beland en me slecht voel, weet ik: dit is een trigger van me, ik ben niet echt lelijk en dik, het is gewoon een slecht moment. Ze leren herkennen zorgt ervoor dat ik niet in de negatieve spiraal beland van: ‘Ik ben lelijk en ik ben niks waard.’ Een erg waardevolle oefening, dus.

Het boek besteedt natuurlijk ook veel aandacht aan je persoonlijkheid. In een oefening moet je een lijstje maken van dingen die jij waardevol vindt aan jezelf, los van je uiterlijk. En op slechte dagen neem je dat lijstje erbij. Het doel: ‘Ik zie er vandaag misschien niet uit door die dikke puist op mijn neus, maar hè, ik ben wel

Ik heb alvast geleerd dat mijn lichaamsbeeld toch niet zo slecht is, al blijven er natuurlijk werkpunten. Gudrun geeft nog heel wat andere oefeningen mee. Over hoe je omgaat met kritiek, vermijdingsgedrag en eetbuien, voor mocht je daar last van hebben – ik gelukkig niet. Het dankbaarheidsdagboek heb ik een tijdje bijgehouden, waarin ik dagelijks drie dingen noteerde waar ik blij om was. Gisteren waren dat bij mij een ontspannende yogasessie, de zon die scheen terwijl ik naar het werk fietste en de dansles. Ik zit op de goede weg.

Genoeg van Gudrun Hespel is uitgegeven bij uitgeverij Pelckmans.

WIN WIN WIN

Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

Het recept van Marieke Wyns

Na het bekijken van een documentaire besliste Marieke Wyns plantaardig te gaan eten. Lekkere gebakjes, koekjes en taarten zonder ei of zuivel vond ze toen nauwelijks in de winkel, dus stak ze zelf de handen uit de mouwen.

Tekst Brigitte Vermeulen

Van deze cake met citroen en blauwe bessen loopt het water me in de mond.

“Gebak stond vroeger voor mij voor chocolade en noten, brownies en frangipane. Ik had het zelfs moeilijk met de textuur van fruit in gebak. Zo’n kleffe boel in mijn mond vond ik maar niets (lacht). Dus ben ik gaan experimenteren om fruit toegankelijk te maken in gebak. Dit is een heel eenvoudig recept en bovendien heel puur. Er komen geen kleurstoffen aan te pas, de topping krijgt deze mooie paarse kleur door wat extra bessenconfituur toe te voegen.”

“Wat ook altijd leuk is: samen met de kinderen de cake versieren. De combinatie van citroen en bosbes is echt een topper en valt bij heel wat mensen waanzinnig goed in de smaak. Ik krijg er zo vaak vraag naar van mijn klanten (Marieke bakt ook op bestelling, red.), dat ik dit recept wel een plaatsje moest geven in mijn boek.”

Wie aan vegan denkt, denkt niet automatisch aan heerlijk, zoet, smeuïg gebak.

me te verdiepen in de vegan levensstijl. Maar ik miste al snel echt lekker eten. Dat was in 2012, er was op dat moment maar een heel beperkt plantaardig aanbod in de winkels. Er zat voor mij dus niets anders op dan zelf in de kookpotten te gaan roeren.”

“Ik begon veel op te zoeken en uit te testen en deelde daarbij mijn ervaringen op Pinterest en Instagram. Voor hartige gerechten kon ik mijn menu eenvoudig aanpassen. Pasta’s en curry’s, zelfs patatjes met appelmoes maak je met een vegan burger makkelijk plantaardig. Maar bakken was echt een gat in de markt. Je vond bijvoorbeeld een plantaardig koekje of taartje in de biowinkel maar dat was dan ook suikervrij, tarwevrij … ‘vrij’ van alles. Dat is uiteraard prima voor mensen die daar op moeten letten, maar ik wou gewoon een lekker gebakje.”

‘Ik miste de sfeer van met mijn meter aan tafel te zitten’

“Ik vind ‘vegan’ een ambetant woord door de negatieve bijklank die het bij sommigen heeft. Volgens mij denken mensen dan ‘oei, ze eet alleen maar tofu en zaden’. Ik verkies het woord ‘plantaardig’. Ook in mijn dagelijks leven probeer ik het gebruik van dierlijke producten te vermijden, voor mij gaat het niet alleen over voeding. Ik ben daar niet extreem in en voel me niet geroepen om de mensen een schuldgevoel aan te praten. Ik geloof dat je meer kan bereiken door onvoorwaardelijk lekker plantaardig eten voor te schotelen, dan met het vingertje te wijzen.”

Hoe ben je zelf ooit gestart met plantaardig eten?

“Ik was laatstejaarsstudent Communicatiewetenschappen en moest enkel mijn thesis nog afwerken. Ik had dus heel wat tijd beschikbaar en mijn ADHD maakte dat ik snel was afgeleid. Ik was erg onder de indruk van de documentaire Earthlings en begon

“Ik miste de sfeer van met mijn meter aan tafel te zitten met een kopje koffie en een frangipanetaartje. Zo ben ik meer en meer gaan bakken, groeide mijn aantal volgers op sociale media en begon ik zelfs bestellingen te krijgen van horeca. Dat was meteen het begin van mijn eigen zaak Chez Mariette. Ik ben dus nooit in marketing en communicatie aan de slag gegaan, al kon ik uiteraard wel volop mijn vaardigheden uitspelen in mijn eigen zaak.”

En na Het vegan bakboek is er ook Het vegan kookboek. “Ja, en ik ben blij vast te stellen dat mijn boeken zeker niet alleen voor veganisten bestemd zijn. Op Instagram heb ik meer dan 20.000 volgers. Ik krijg veel enthousiaste reacties van ouders die toegankelijke bakrecepten ontdekken zonder koemelk of zonder ei voor hun kinderen die rekening moeten houden met een intolerantie. Zij willen ook gewoon iets lekkers klaarmaken. Het hoeft allemaal niet zo wereldvreemd te zijn. Bakken kan echt lukken zonder ei of zuivel. En het resultaat is nog verrassend lekker ook.”

Chez Mariette zit op Instagram: @chezmariette

CAKE MET CITROEN EN BLAUWE BES

INGREDIËNTEN

Voor de cake

440 g bloem + extra om de besjes te coaten •

275 g kristalsuiker • 3 tl bakpoeder • 1/2 tl baksoda

• 1/2 tl zout • 250 ml plantaardige melk • 125 ml koolzaadolie • 100 ml appelmoes • sap en rasp van 1 citroen • 150 g blauwe bessen (vers of diepvries) + 200 g verse blauwe bessen

Voor de frosting

100 g boter op kamertemperatuur (Alpro Bakken en Braden) • 250 g bloemsuiker • 2 el blauwebessenconfituur

ZO MAAK JE HET

1. Bekleed je springvorm met bakpapier en verwarm de oven voor op 170°C.

2. Meng de bloem, de suiker, het bakpoeder, de baksoda en het zout in de kleine mengkom met een garde.

3. Meng in de medium mengkom de melk, de koolzaadolie en de appelmoes met het citroensap en de citroenrasp.

4. Voeg de droge ingrediënten toe aan de natte en meng met een garde tot de droge ingrediënten helemaal opgenomen zijn in het beslag. Let op dat je niet te lang mengt.

5. Doe de 150 g blauwe bessen in de kleine mengkom en zeef er nog wat bloem overheen, schud de mengkom zodat de bloem goed verdeeld is over de besjes.

6. Meng met een spatel de met bloem bedekte blauwe bessen door het beslag, doe dit voorzichtig maar snel. Giet het beslag in de springvorm en zet die onmiddellijk in de oven voor minstens 45 minuten. Test met een tandenstoker of de cake doorbakken is. Er mag nog een kruimeltje aan hangen, maar geen nat deeg. Test op verschillende plekken, vooral het midden van de cake. Laat de cake afkoelen in de springvorm zodat de smeuïgheid niet verloren gaat en maak ondertussen de frosting.

7. Doe de boter (zorg ervoor dat deze op kamertemperatuur is) in de mengkom en mix enkele minuten zodat ze wit en fluffy is. Zet de mixer op hoge snelheid. Schraap de zijkanten van je kom af en toe schoon met een pannenlikker. Voeg eventueel nog een beetje citroensap toe aan de boter. Zeef er de bloemsuiker overheen en mix langzaam op de allerlaagste stand. Doe dit enkele minuten tot de frosting niet meer korrelig aanvoelt als je hem tussen je duim en wijsvinger wrijft. Spatel er nu de blauwebessenconfituur doorheen.

8. Smeer de frosting mooi uit over de afgekoelde cake en verdeel er de verse blauwe bessen over. Rasp er eventueel nog wat citroenschil over.

9. Bewaar de cake in de koelkast in een afgesloten plastic pot. Doe eventueel huishoudfolie op de aangesneden cakerandjes zodatze niet uitdrogen.

Het vegan bakboek en Het vegan kookboek zijn uitgegeven bij Lannoo.

WIN WIN WIN

Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven van Het vegan bakboek. Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

Murphy

Laat me dit nog maar wat doen, denk ik vergenoegd terwijl ik uit het treinraampje tuur. Ik ben op weg naar een interview en geniet van het vooruitzicht: mensen uit een andere leefwereld ontmoeten, hun verhaal beluisteren en het dan zo treffend mogelijk aan de lezers presenteren. Maar altijd is er die onrust: ben ik voldoende voorbereid? Ben ik niets belangrijks vergeten? Vind ik de weg wel? Murphy reist immer mee. Vandaag begon het al vroeg: mijn wekker liet het afweten, en terwijl ik naar mijn gevoel al uren op het alarm lag te wachten, was ik in feite al lang te laat. Mijn rustig geplande ochtend veranderde terstond in een hectische race tegen de klok, waarbij ik mijn paraplu vergat op een gegarandeerde regendag. Maar goed, ik heb mijn trein gehaald en zit voorlopig droog. En verder doemt er niet meteen onheil op. Het was ooit erger.

Altijd is er die strijd met praktische beslommeringen, waar ik het steeds moeilijker mee krijg. Ik was er nooit echt goed in en ouder worden maakt het niet beter. Je kan het zo gek niet bedenken of ik krijg het voor elkaar: mijn 22 zorgvuldig voorbereide vragen vergeten en me dit pas realiseren als ik bij de geïnterviewde binnenstap. Of de opnamefunctie van mijn telefoon die weigert te starten, of die – o horror! – het gesprek niet heeft opgeslagen. En toch heb ik me er telkens weten uit te redden, en dat geeft een mens dan weer moed. Ik moet die uitdagingen blijven aangaan om niet thuis weg te kwijnen als een bang oud muisje, om te blijven doen wat ik zo graag doe en wat mijn leven kleurt. Op interview gaan, bijvoorbeeld, of op reis gaan, al dan niet om erover te schrijven. Much ado about nothing is al lang niet meer aan mij besteed, maar voor mijn liefste doelen wil ik mijn grens nog wel eens verleggen en Murphy trotseren. Onlangs maakten we een veertiendaagse reis langs de westkust van Ierland. Dat magische groene eiland fascineert ons al sinds we het maar liefst 43 jaar geleden hippiegewijs met een Volkswagen-

Lut Geypens (66) schrijft over het leven zoals het is, met pensioen.

Ik moet die uitdagingen blijven aangaan om thuis niet weg te kwijnen

camionette doorkruisten. De droom om The Wild Atlantic Way te doen ging al jaren mee, maar werd om allerlei praktische obstakels – corona, de lange overtocht, het links rijden, twee geschikte weken vinden – alsmaar uitgesteld. Met de zevende voordeur van manlief in het vooruitzicht, dook het ‘nu of nooit-gevoel’ op. We boekten de ferry naar Dublin en stippelden een roadtrip uit van Donegal tot Killarney. De avond voor de terugtocht maakten we de balans op van twee onvergetelijke weken. Ierland was toch echt wel ons ding, en hadden we dat niet goed gedaan? De volgende dag stonden we een uur te vroeg aan de ferry terminal om de boot zeker niet te missen. Toen de loketten eindelijk opengingen en de rij in beweging kwam, gaf onze auto geen krimp. Lang verhaal kort: verzekeringen ingeschakeld, een autotechnicus kwam de auto ter plekke repareren … terwijl de boot voor onze neus wegvoer. Misschien had mijn man dat T-shirt van Murphy’s Bar toch beter niet gekocht. Na een extra overnachting en een omgeboekte overtocht, arriveerden we – allesbehalve ontspannen – een dag later om aan onze drukke thuisagenda te beginnen. Het vraagt wat van een ouder wordend mens om zijn bucketlist af te werken. En toch, ik had dit voor geen geld willen missen.

De trein heeft mijn bestemming bereikt en ondertussen valt de regen met bakken uit de lucht. Ik vloek nog net binnensmonds. Het wordt weer improviseren, maar ach … Ik vind wel weer een oplossing, want ik doe dit veel te graag.

Klaar voor het winteroffensief

De barre winterdagen komen eraan, tijd voor een degelijke, warme jas, een wollen trui en een maxisjaal om je helemaal in te duffelen. Tekst Lut Clincke

Tijdloze wollen mantel van Max Mara. www.maxmara.com

Variatie op de duffelcoat, van Rosie Antwerp. www.rosieantwerp.com

Mantel in eco omgekeerd schaap, met grafisch zwart-wit contrast, van Caroline Biss. www.carolinebiss.com

Knuffeljas van Xandres. www.xandres.com

Elegante, oversized wollen mantel van Alysi. www.alysi.com

Technische parka, van Fjällräven. www.fjallraven.com

KLASSIEKERS VOOR JAREN

Doorstikte jas (vulling van polyester), creatie van Alexa Chung voor Barbour. www.barbour.com

Mantel in ecologisch omgekeerd schaap en details met etnische motieven, van Bazar Deluxe. www.bazardeluxe.it

Een degelijke jas is een investering voor jaren, zeker als je kwaliteit combineert met een tijdloos design. Denk maar aan de iconische camel mantel van Max Mara die na al die jaren nog altijd actueel is. Of een degelijke duffelcoat: de naam klinkt heel Brits maar de jas heeft ook een Belgisch kantje, omdat de zware wollen stof die ervoor gebruikt werd, oorspronkelijk uit Duffel kwam. Typisch voor deze jas is de houtje-touwtjesluiting, maar je vindt tegenwoordig ook varianten met andere sluitingen.

Voor druilerige dagen zijn er andere, very British klassiekers: de trenchcoat, van oorsprong een militaire jas die in de loopgraven gedragen werd en de waxcoat, zoals de Barbour-jas, een evergreen die heel populair is bij country lovers, King Charles incluis. De jas is altijd al duurzaam geweest, omdat hij eindeloos opnieuw kan gewaxt worden en zo jarenlang kan meegaan. In de Barbourfabriek in Engeland worden zelfs oude Barbour-jassen hersteld en op punt gezet, zodat kleinkinderen opa’s doorleefde jas verder kunnen dragen.

Voor wie het graag wat sportiever heeft, zijn er de technische parka’s van outdoorlabels die bedoeld zijn om mee te wandelen in weer en wind. Het grote voordeel van deze high-techmaterialen is dat ze licht zijn en tegelijk goed beschermen, wat het draagcomfort ten goede komt.

Trui, hemd en sjaal in gespikkeld roze, van Hampton Bays. www.hamptonbays.com

Gisele Bündchen in een cosy trui en sjaal van Marc O’ Polo. www.marc-o-polo.com

WOLLETJES VOOR EEN GRAAD MINDER

Sinds de energiecrisis hebben de meesten de verwarming een graad lager gezet, goed voor het milieu en de portemonnee.

Toch hoef je geen kou te lijden thuis: een warme wollen trui is niet alleen functioneel, hij voelt ook aan als een knusse cocon.

Hier is het aanbod groot, van zuiver kasjmier, wat met een prijskaartje komt, tot mohair en andere wolsoorten.

Verschillende Belgische merken nemen de traditie van het mooi breiwerk weer op. Ooit telde ons land talrijke tricot-ateliers die wegens buitenlandse concurrentie hun deuren moesten sluiten. De weinige die overgebleven zijn, werken nu voor het hogere gamma, zoals designers of kleinschalige breimerken die deels zelf

produceren en deels hun productie uitbesteden dichtbij huis.

Artisanaal gebreide truien doen het goed. Een mooi voorbeeld hiervan is Made by Vest, het breimerk van Veerle Stubbe.

Haar truien, mutsen en sjaals zijn allemaal handgebreid in België. Een groot deel breit ze zelf, vooral de stukken die op maat besteld worden.

Heel anders van stijl is het Belgische Wolvis van voormalig architecte Griet Aesaert. Elk seizoen inspireert ze zich op een ander thema dat ze vertaalt in gestileerde grafische motieven en mooie kleurencombinaties. Deze winter draait de collectie rond het Bauhaus. De nadruk ligt vooral op sjaals in jacquardbrei, naast vesten en sinds kort ook fancy sokken. Blikvangers zijn de maxi-sjaals van twee meter lang die je om je heen kan slaan, als een dekentje voor onderweg.

Maxi-sjaal in merinoswol, het grafisch motief is geinspireerd op het Bauhaus, van het Belgische label Wolvis. www. wolvis.be

Trui met argylemotief, van Riani. www.riani.com

Handgebreide wikkeltrui, sjaal en muts van het Belgische label Made by Vest. www.madebyvest.be

Tussen oost en west met Katerin Theys

Katerin Theys (34) heeft het ondernemerschap in de genen. Toch ging ze een heel andere richting uit dan haar ouders. Letterlijk: ze ruilde het landelijke Holsbeek voor een job als interieurarchitecte in Hongkong. Intussen combineert ze deze job met een eigen modecollectie.

Tekst Lut Clincke

Toen Katerin 8 jaar was, vroeg ze aan de Sint een naaimachine. Haar vader, een ambitieuze veeteler met eigen restaurant en logies op de boerderij, kocht meteen een echt exemplaar, een Bernina. Omdat ze zo gepassioneerd was, kreeg ze als kind al privéles van een gepensioneerde lerares snit en naad. Na haar humaniora Latijn-wetenschappen wou ze gaan studeren aan de Antwerpse modeacademie, maar raakte niet door het strenge ingangsexamen.

VIA JAPAN

waar ik een showroom en boetiek heb. Wanneer ik in Hongkong ben, houdt mijn mama deze open.”

UNIEKE STIJL

Onlangs opende Katerin Theys een pop-upstore in Antwerpen, zodat het modeminnend publiek er kon kennismaken met haar authentieke stijl. Net als haar interieurs houden haar kledingcreaties het midden tussen de glamour van het Verre Oosten en de eigentijdse vormgeving van het Westen. Dankzij de rijke, exclusieve stoffen en de feilloze afwerking vinden haar creaties vaak de weg naar mooie feesten. Dat ze de lat hoogt legt, bewijst haar samenwerking met textieldesigner Juraj Straka, die onder meer stoffen ontwerpt voor Dries Van Noten, Natan, Meryll Rogge en andere highfashionlabels. De creaties van Katerin Theys flatteren elk figuur dankzij de wijde silhouetten die zowel losjes als strak kunnen gedragen worden. Naast een vrouwencollectie heeft ze ook een mannenlijn en genderneutrale stukken. Katerin laat het klassieke moderitme van afgebakende seizoenen links liggen, ze volgt haar eigen tempo en mood. Door haar unieke stijl en bijzondere materialen is haar collectie dan ook tijdloos en kosmopolitisch.

‘Wanneer ik in Hongkong ben, houdt mijn mama de boetiek open’

Ze bleef niet bij de pakken neerzitten en vond in een opleiding interieurarchitectuur een goed compromis, al bleef de liefde voor mode altijd sluimeren. “Na mijn master interieurarchitectuur ben ik naar Japan gereisd, in de hoop er ook een job te vinden. Via een vriend die toen op businesstrip in Japan was, kreeg ik de tip om mijn kans in Hongkong te wagen. Daar liep op dat moment de Business Week of Design en kwam ik te weten dat België het jaar erop partnerland zou worden. Ik kon als stagiair meewerken aan dat Belgisch project in Hongkong en vond er daarna ook een job bij een architectenbureau. Ik heb er elf jaar in loondienst gewerkt en sinds een goede twee jaar werk ik er als freelancer. Tegenwoordig ben ik de ene helft van het jaar in Hongkong, de andere helft ben ik in België.”

“De combinatie van mode en interieur én van verschillende culturen vind ik heel inspirerend. Mijn modelabel is er eigenlijk toevallig gekomen. Ik maakte al die tijd kleren voor mezelf en toen ik in België kwam, vroegen mensen waar ik de outfits vandaan had. Op de duur maakte ik een aantal modellen voor anderen en postte die op Instagram. Toen is de bal aan het rollen gegaan: de eerste boetiek die mijn collectie aankocht, was Profiel in Leuven. Nu ligt mijn collectie in vier boetieks in België en verkoop ik ook vanuit het ouderlijke bedrijf in Holsbeek,

“De positieve reacties in de pop-upstore in Antwerpen waren heel motiverend voor mij en hebben ook bijgedragen aan mijn naamsbekendheid. Het is mijn bedoeling om traag maar zeker te blijven groeien en om in de toekomst ook naar andere landen te kunnen exporteren ... maar alles op zijn tijd.”

www.katerintheys.com ■

Vrouwen

een eerlijke kans geven om als onderneemster hun talent te ontplooien, samen met Trias

Al meer dan 20 jaar werken Vrouwennet en ngo Trias samen, van de WOMED Award Zuid tot sensibiliserende workshops. Onze voorzitter Gudrun Verschuere vertelt meer over dit bijzondere partnerschap.

Tekst: Esther Proesmans

Foto: Martin Jjumba, Trias

hoe is de samenwerking tussen Vrouwennet en Trias ontstaan?

Gudrun: “Trias is een internationale ngo die is ontstaan in 2002 door de fusie van drie goede doelen: ACT, Ieder voor Allen en Form. Die drie organisaties hadden elk hun focus om landbouwers en ondernemers te ondersteunen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. De missie van Trias is om ondernemers wereldwijd via hun ondernemersorganisaties te verbinden en te versterken, zodat ze zelf in hun levensonderhoud kunnen

voorzien en een impact hebben op hun gemeenschap. De ngo werkt daarbij nauw samen met partners en gemeenschappen ter plaatse voor projecten op lange termijn. Trias richt zich voornamelijk op kwetsbare groepen zoals vrouwen, jongeren en minderheidsgroepen, en hun werk strekt zich uit over verschillende landen in Afrika, Latijns-Amerika en Azië. Van bij de start is het toenmalige CMBV (oude naam voor Markant en Vrouwennet) partner. We delen de missie om ondernemerschap en emancipatie te bevorderen, vooral onder vrouwen.”

Waarom bundelen jullie de krachten met Trias?

Gudrun: “Vrouwelijk ondernemerschap steunen zit in ons DNA. Wij geven een forum aan rolmodellen om andere vrouwen die twijfelen over ondernemen te inspireren. Omdat Trias ondernemersorganisaties ondersteunt, opleidingen ter plaatse geeft, autonomie en eigenaarschap belangrijk vindt, werken wij graag samen. Zo reiken we al sinds 2005 de WOMED Award Zuid uit om vrouwelijk ondernemerschap wereldwijd te stimuleren. Daarnaast geeft Trias workshops aan onze leden om hen te verdiepen in thema’s zoals eerlijke, inclusieve handel.”

Kan je wat meer vertellen over de WOMED Award Zuid??

Gudrun: “De WOMED Award Zuid gaat naar een onderneemster uit een land waar Trias actief is. De winnares is de leading lady van het bedrijf met maatschappelijke en ecologische impact die tewerkstelling stimuleert. Dit jaar wonnen de Filipijnse onderneemsters Floricel Sanorjo en Dominga Yoo. De uitwisseling tussen beide landen is enorm verrijkend. De jury bezoekt de kandidates ter plaatse, en de finalistes komen naar België voor de awardshow en bedrijfsbezoeken. De prijs wordt uitgereikt door Koningin Mathilde. Onze lokale vrijwilligersgroep helpt bij de organisatie. Het toont aan dat de banden versterken door persoonlijke contacten.”

Wat

is je rol als voorzitter in de samenwerking met Trias??

Gudrun: “Als voorzitter maak ik onze achterban warm voor het belang van het ondersteunen van vrouwelijk ondernemerschap wereldwijd. Daarnaast help ik bij de organisatie van de WOMED Award Zuid door mee te jureren en de bedrijven van de finalistes te bezoeken. Zo ging ik al mee naar Oeganda en naar Filipijnen.”

Waarom is onderneemsters wereldwijd steunen zo belangrijk?

Gudrun: “In opkomende landen zijn vrouwen vaak de steunpilaar in het gezin en hun gemeenschap. Ze investeren hun geld vaker in het gezin, waardoor het hele gezin erop vooruitgaat. Het is niet evident om in hun levensonderhoud te voorzien. Daarom ondernemen vrouwen er vaker en kleinschaliger dan in Europese landen. Om hun impact te vergroten, kunnen ze zich verenigen in coöperatieven. Zo gaat hun levensstandaard omhoog, waardoor ze bijvoorbeeld hun kinderen meer scholing geven.”

Hoe Trias onderneemsters wereldwijd ondersteunt

Vrouwen een eerlijke kans geven om als onderneemster hun talent te ontplooien. Daar zijn Markant en Trias elke dag mee bezig. Als internationale non-profitorganisatie versterkt en verbindt Trias ondernemende vrouwen wereldwijd via hun ondernemersorganisaties, gedreven door mens en milieu.

Lees meer via trias.ngo.

Wil jij mee Filipijnse onderneemsters ondersteunen?

Doe dan een gift via BE45 7363 3333 3389 met mededeling ‘Markant voor Trias’

LARA TAVEIRNE SCHRIJFT

EEN BOEK OVER - EN MET - HAAR OVERLEDEN BROER

‘Ik wilde het trauma opengooien met taal’

Wolf vertelt het verhaal van een jongen die naar Lapland trekt, om er te sterven. Het is een autobiografisch boek van Lara Taveirne, Wolf was haar broer.

‘Ik probeerde lichtheid binnen te brengen in het verhaal. Dat was nodig om de donkerte draaglijk te maken.’

Tekst Anne Somers • Foto Sacha de Boer

Lara Taveirne (1983) is master in de Germaanse Talen, maar de term die haar veel beter typeert, is die van ‘verhalenverteller’. Vanaf 2005 is ze actief als theatermaakster, met als bijzondere interesse het schrijven en regisseren van stukken voor kinderen en jongeren. Ze geeft ook theaterles en woordkunst. Pas in 2014 durfde ze met haar eerste roman naar buiten te komen. Haar debuutroman De kinderen van Calais (2014, Manteau) leverde haar meteen een prijs op voor het beste debuut. Daarna schreef ze nog drie romans. Onder meer Tom Lanoye toonde zich erg lovend over haar werk.

Uit haar boeken blijkt dat de schrijfster veel zin heeft voor avontuur en graag herinneringen herbeleeft. Zo werden Lara en haar partner ooit verliefd op een leegstaand en vervallen sluiswachtershuisje. Dertien jaar lang woonden ze daar zonder veel middelen, hoewel de eigenaar destijds had voorspeld dat ze het er hooguit een week zouden kunnen uithouden. Om die reden mochten ze er gratis wonen. Lara kreeg er ook haar twee kinderen. Toen het huis zou worden verkocht, besloot Lara om haar herinneringen eraan neer te schrijven. Dat resulteerde in Pluto, aan het einde van de weg rechtdoor (2022, Prometheus), dat een plaats kreeg op de longlist van de Vlaamse literatuurprijs de

Boon. Eerder schreef ze ook Hotel zonder sterren en Kerkhofblommenstraat Haar allerlaatste draagt als titel Wolf, een autobiografisch werk over haar broer Wolf die naar het noorden trok om er te sterven in de bossen en een dagboek bijhield over die laatste reis. De recente lancering van het boek zorgt ervoor dat Lara het nu razend druk heeft, want de promomachine draait op volle toeren en het regent berichten van lezers. Ook wordt ze vaak gevraagd voor lezingen, waar de auteur door haar verleden in het theater, erg van geniet.

Je brengt in het boek een ode aan je broer, een uniek en authentiek persoon, al werd hij doorheen het schrijfproces toch meer en meer een soort van personage, nee?

De onstilbare honger naar aandacht eindelijk gestild.’”

“Mijn broer droomde er zelf van om schrijver te worden. Net als ik hield hij ervan om meegenomen te worden door de fictie. Al heeft hij bij het schrijven van zijn dagboek wel een grens overschreden. Hij werd een creatie van zijn eigen pen. Wolf had voor zijn personage een mysterievol einde voor ogen, maar leek daarbij te vergeten dat hij die reis naar het einde

‘Mijn broer droomde ervan schrijver te worden. Hij was gewoon nog te jong’

Lara Taveirne: “Klopt, maar dat Wolf zelf een personage is geworden in dit verhaal, zou hij niet erg hebben gevonden. In het dagboek dat hij bijhield tijdens zijn laatste reis, schreef hij: ‘Liep ik maar rond in een verhaal, denk ik vaak, dan zou er tenminste iemand toekijken.

wel zelf aan het maken was.”

“Nu is er dus dit boek, waarin hij schrijver én personage is: schrijver van het dagboek waaruit vaak geciteerd wordt en mijn personage. Ik denk dat hij fier zou zijn om zijn naam op een boekenkaft te zien staan.”

Zelfdoding is een gitzwart onderwerp. Het is niet evident om daarover een boek te schrijven. “Bij mijn uitgever komen wekelijks stapels manuscripten binnen van mensen met schrijfambities die iets hebben geschreven ter verwerking van de erge dingen die ze hebben meegemaakt. Mijn uitgever vertelde dat ze die teksten bijna nooit publiceren, waardoor ik wilde weten waarom ze voor mijn boek dan een uitzondering hadden gemaakt. ‘Omdat je wel over jouw verdriet schrijft, maar het toch universeel blijft. Kortom: omdat je er literatuur van hebt gemaakt.’ Ik vond dat heel mooi om te horen, want ik wilde geen navelstaarderig boek schrijven.”

“Ook heb ik geprobeerd lichtheid binnen te brengen in het verhaal. Dat was nodig om de donkerte draaglijk te maken. En ik heb mijn schrijfstijl uitgepuurd.

Waar ik graag met veel bombast en krullen schrijf, voelde ik al gauw dat het nu met minder woorden moest, rechtlijniger, eenvoudiger.”

“Ik geef theaterles aan jongeren. Sommigen komen met een droevige monoloog aanzetten, die ze dan ook nog eens met veel emoties brengen. Ik zeg hen dan: ‘Een moedig personage met verdriet is veel interessanter dan een verdrietig personage met bolle tranen.’”

wat diepgang. Zij hengelen niet naar de feiten. Het lijkt alsof er op ethisch vlak sprongen gemaakt zijn in de mediawereld. Ik had zelfs een journalist op bezoek die huilde tijdens het gesprek. Ik krijg mooie vragen die mij doen nadenken. Ik heb er dus zelf ook wat aan.”

Je bent hierover echt verwonderd, hè? “Ja, zoals ik me er ook over verwonder dat het boek nu niet meer van mij is. Hoeveel mensen lezen het nu, wat denken ze, aan wie geven ze het door? Het is iets ongrijpbaars geworden. Dat is best moeilijk voor iemand zoals ik, die graag de volle controle heeft over de dingen.”

Is ‘leren loslaten’ je boodschap aan de lezer?

zou ik daarmee tekortdoen. Mijn broer had veel persoonlijkheidskenmerken. Hij was authentiek, keek met een heel eigenzinnige blik naar de dingen. Hij had een heerlijke jeugdige overmoed, zin voor avontuur en was ook nieuwsgierig. Een vat vol energie en verbeelding.”

“Hij had ook alles in zich om een goede schrijver te worden. Dat was ook zijn droom. Hij was gewoon nog te jong. Soms denk ik dat hij – als hij was blijven leven – nu een veel betere schrijver zou zijn dan ik.”

Lezers zoeken desondanks naar ‘zijn’ reden tot de ultieme daad. Daar betrapte ik mezelf op.

‘Ik wilde geloven dat mijn broer plots weer zou opduiken’

Schreef je bewust voor een publiek dat te maken kreeg met zelfdoding?

“Nee. Als ik zou schrijven met een bepaald publiek voor ogen, dan zou alles blokkeren. Wel merk ik nu dat ik door de dood van mijn broer altijd al over verlies heb geschreven. Je zou kunnen verwachten dat ik daardoor vooral een rouwend publiek aantrek, maar ik stel vast aan de hand van de vele lezersberichten die ik krijg, dat het niet zo is. Er zijn zoveel vormen van verlies, waardoor iedereen zich er ergens in herkent.”

Hoe ga je om met de lezersreacties?

“Ik steek graag tijd in het beantwoorden van al die berichten. Dat moet ook, vind ik, want ik merk aan het soort vragen en overdenkingen dat het niet om lezers gaat met een bepaalde sensatiezucht, maar om mensen die oprechte dingen hebben ervaren tijdens het lezen van mijn boek. Ook de interviews met journalisten bevatten heel

“Voor mij was het vertellen van het verhaal een manier van loslaten. Er woorden aan geven. Een verhaal maken van het onmogelijke. Zodat mensen het kunnen lezen en erover kunnen praten. Het trauma opengooien met taal. Maar dat is mijn manier om om te gaan met het gemis, daarmee wil ik zeker niet zeggen dat anderen me daarin moeten volgen. Iemand kan er evengoed voor kiezen om in stilte te rouwen.”

“Ook geloof ik niet, of ben ik niet zo naïef, dat mijn verhaal de volle troost kan brengen of een lezer zal begeleiden doorheen een rouwproces. Hooguit zal er herkenning zijn, wat mogelijk iets van de donkere eenzaamheid kan wegnemen.”

Was Wolf mogelijk hoogsensitief?

“Zelf zet ik mensen niet graag onder bepaalde noemers, en zeker iemand die zo complex en gelaagd was als mijn broer,

“Zelf ben ik jarenlang ook op zoek gegaan naar verklaringen. Ik wilde zo graag geloven dat mijn broer even bizar als hij verdwenen was even plots weer zou opduiken. Dat hij ergens geheime boodschappen had achtergelaten. Intussen ben ik erachter dat we hem echt kwijt zijn. Aanvankelijk begon ik aan dit boek met het idee om hem terug te schrijven. Tijdens het schrijfproces kwam ik erachter dat de literatuur veel kan, maar niet alles. Toen ben ik beginnen te schrijven over wat het is om iemand kwijt te raken.”

Je lijkt me even authentiek als je broer. Niet in een vakje te plaatsen, maar gewoon door veel talent gedreven. Een rasechte verhalenvertelster. Bedankt voor je boek, Lara. Enkel een zus kon het op deze manier schrijven.

Heb je vragen over zelfdoding voor jezelf of je naasten? Bel dan de gratis hulplijn op 1813 of surf naar www.zelfmoord1813.be.

Wolf is uitgegeven bij Prometheus.

■ WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

Sterk onderwerp, dat wel

Ciska Hoet wilde graag de documentaire The Man with 1000 Kids zien, over de Nederlander

Jonathan Jacob Meijer, die spermadonor werd van mogelijk meer dan duizend kinderen. Dit belangrijke ethische thema verdient onze aandacht.

Het nieuws haalde vorig jaar de wereldpers: een Nederlandse rechtbank veroordeelde een spermadonor die zonder medeweten van de wensouders en de spermabanken minstens vijfhonderd kinderen verwekte, al zouden het er mogelijk meer dan duizend kunnen zijn. De rechtbank legde Jonathan Jacob Meijer een dwangsom op van 100.000 euro per nieuw contact dat hij zou leggen met het oog op een donatie. Niet alleen getuigde hij daarna tijdens optredens in de pers van geen enkel schuldinzicht, de vraag is vooral hoe het kan dat iemand zo roekeloos zijn DNA kan verspreiden.

Geen wonder dat documakers met dit verhaal aan de slag gingen. Afgelopen zomer verscheen op Netflix de driedelige docureeks The Man with 1000 Kids. Leidraad van de Britse productie bestaat uit de verhalen van de moeders. Via hen wordt chronologisch het relaas gedaan vanaf de concepties tot aan de rechtszaak. De getuigenissen van de ouders zijn telkens opnieuw sterk en invoelbaar. De documentairemakers laten vrouwen en koppels aan het woord die destijds als wensouders rechtstreeks bij Meijer aanklopten via een site waarop hij zichzelf aanprees. Wie een officiële spermabank gebruikt, werkt immers met donoren die

zich pas op de achttiende verjaardag van het kind kenbaar maken. De ouders uit de docu wilden echter een biologische vader die, zij het van ver, betrokken kan zijn in het leven van het kind. Enter Meijer.

SENSATIONELE KARAKTER

Aan de hand van verteltechnieken die heel wat docu’s hanteren op streamingplatforms, wordt het sensationele karakter van dit verhaal continu in de verf gezet. Er wordt voortdurend geknipt tussen de interviews, beelden van tekstberichten, YouTube-fragmenten van Meijer en scènes waarin een acteur met een soortgelijk kapsel zijn handel en wandel – vaak in slow motion – naspeelt. De makers herhalen stoere quotes en straffe beelden verschillende keren en via een trage opbouw werken ze toe naar de ontknoping en plottwist. Deze esthetiek enerveert. Niet alleen omdat je dit verhaal evengoed in één degelijke aflevering in plaats van drie had kunnen vertellen. Het is vooral een kwestie die vraagt om sereniteit in plaats van om sensatie. Het ís al choquerend om de ouders te horen vertellen hoe ze een na een ontdekten dat Meijer loog toen hij hen beloofde maximaal vijf gezinnen te helpen met hun kinderwens. Net zoals het ontstellend is dat een donor ook in spermabanken enkel zijn woord en handteke-

ning moet geven en er verder geen enkele controle is over of en waar hij misschien nog doneert. Daar hoef je als maker niet nog eens een melodramatische aanpak aan toe te voegen.

Dat de overwegend Nederlandse interviewees hun verhaal in het Engels vertellen en alle berichten nagetypt worden in deze taal, verhoogt de authenticiteit niet. Ja, een docu in het Engels heeft meer bereik én Meijer doneerde over de hele wereld, de makers zijn Brits en in de UK zijn ondertitels een curiosum. Maar als Nederlandstalige kijker blijft het wringen. Het verhaal van een ‘superdonor’ zoals Meijer biedt wel veel stof tot nadenken. Over het statuut van een onvervulde kinderwens bijvoorbeeld, of de achteloosheid waarmee niet alleen Meijer maar vooral instellingen omgaan met spermadonaties, over mannelijke reproductierechten, maar ook over wat het betekent direct genetisch verbonden te zijn met iemand die je niet kent. Helaas worden al deze kwesties te summier of slechts zijdelings aangeraakt in The Man with 1000 Kids. Daardoor komt de docu niet verder dan de adrenalinerush waar het Meijer wellicht om te doen was: spectaculaire cijfers waar de ouders en kinderen mee moeten leven. Wat een gemiste kans. Dit onderwerp verdient beter.

Nu te zien op Netflix. ■

ROMAN Suzannes oorlog

Brood

TUSSENTITEL 2

Zes schamele briefjes geschreven in potlood, dat is wat Suzanne rest van haar broer Carlo nadat hij in 1943 werd geëxecuteerd als Nachtund-Nebelveroordeelde. Veertig jaar later leeft Suzanne na een moeilijke echtscheiding in een mist van onbehagen. Wanneer ze in contact komt met de toenmalige verloofde van haar broer, ontrafelt Suzanne langzaam haar eigen leven en dat van Carlo. Inge Sierens (° 1957) baseerde zich voor deze roman op het waargebeurde verzetsverhaal van de Gentse Carlo en Suzanne Van Meurs. Eerder schreef ze Blauw dat wemelt Suzannes oorlog is uitgegeven bij Manteau.

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

VOORSTELLING

Raven en volksdansen

Raven is van alle tijden – altijd al hebben mensen samen intensief gedanst. In While we are here onderzoekt danser en choreograaf Lisa Vereertbrugghen dat tijdloze verlangen om collectief hard te dansen. Ze nodigde Claire Godsmark, Dolores Hulan, Eimi Leggett en Castélie Yalombo Lilonge uit om zich toe te leggen op het parallel beoefenen van hardcore rave en volksdans. Samen brengen ze zonder nostalgie of vastgelegd toekomstbeeld een hybride techno-folk die controle verstoort en collectieve lichamelijkheid viert. While we are here, zaterdag 14 december, om 20.30 uur in Kambala, Antwerpen. Tickets kosten 16 euro (2 euro kansentarief). www.toneelhuis.be

EXPO

Mode en moederschap

Nog tot 5 januari loopt de tentoonstelling M&Others is het Modemuseum Hasselt, waarin moederfiguren in al hun gedaanten – ook in de vorm van mentoring of gekozen families – centraal staan. Historisch gezien verhulde kledij het veranderende lichaam van moeders-in-spe. Maar vanaf 1900 ontstond er zowel in de mode als de maatschappij een grotere bewustwording rond de culturele identiteit van moeders, die uitmondde in een echte viering van moeder(figuren) in de 20ste en 21steeeuwse mode. Denk aan de iconische looks met ontblote zwangere buik van sterren als Demi Moore en Rihanna. De verhalen over moeders, moederfiguren, mentors en familiebanden lopen als rode draden doorheen de modegeschiedenis van vroeger en nu. M&Others benadert de overweldigende ervaring van moederschap niet alleen via bruiklenen van originele kledingstukken, maar ook via persoonlijke en openhartige getuigenissen van toonaangevende ontwerpers en bekendheden als Bernadette, Meryll Rogge, Thebe Magugu, Leen Dendievel en Elodie Ouédraogo. Tickets kosten 8 euro, (3 euro sociaal tarief, 6 euro 65+). www.modemuseumhasselt.be

NIEUWJAARSCONCERT

Soliste Karen Su

Klassieke muziek is modern. Het lijkt een contradictio in terminis, maar bij Frascati Symphonic is het dit allerminst. Door artificiële intelligentie en virtual reality te gebruiken, zijn de concerten met dirigent Kris Stroobants naar eigen zeggen aantrekkelijker en toegankelijker voor een breder publiek. Frascati Symphonic brengt voor dit nieuwjaarsconcert een hoogstaand programma met onder meer de Zevende Symfonie van Beethoven en het Vioolconcerto No 1, Op 19 van Prokofiev, met als soliste Karen Su. Om in de nieuwjaarssfeer te blijven zal een Weense inbreng niet ontbreken. Fracati Symphonic geeft dit Nieuwjaarsconcert in Cultuurcentrum Evergem (4 januari) en in CC De Adelberg in Lommel (12 januari). Tickets kosten 25 euro. www.frascatisymphonic.com

GIDS

Als je borstkanker krijgt

Een op de acht vrouwen krijgt ooit borstkanker. In eigen boezem is een gids voor borstkankerpatiënten en hun naasten met medische informatie over het volledige behandelingstraject, van diagnose tot de borstkliniek, behandelingen en langetermijngevolgen, levensstijl, het belang van beweging en de kracht van yoga. Dr. Sofie De Vuysere is radiologe en kreeg twintig jaar geleden zelf de diagnose, op haar 33ste. Sofie onderging een intensieve behandeling en is kankerpatiënten blijven bijstaan, als arts, als ervaringsdeskundige en en als yogalerares. In eigen boezem is uitgegeven bij Horizon.

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

© THEBE MAGUGU. FOTO: TATENDA CHIDORA ART DIRECTION: CHLOE ANDREA WELGEMOED

EXPO

Kleurrijke wandtapijten

Basiawiben predale baba - Music for grandmothers, zo heet dit werk van Malgorzata Mirga-Tas (º 1978) uit de expo This Is Not the End of the Road in het Bonnefantenmuseum in Maastricht. Malgorzata Mirga-Tas bestrijdt het dominante negatieve en stereotiepe beeld van haar Romavolk, dat eeuwenlang bijna uitsluitend door niet-Roma is gecreëerd. Nog tot 16 februari. Tickets kosten 17,50 euro (gratis t.e.m. 18 jaar). www.bonnefanten.nl

EXPOBOEK

Margaretha van Parma

Margaretha van Parma (1522-1586), een buitengewoon boeiende figuur, viel tot voor kort tussen de mazen van het geschiedenisnet. Als buitenechtelijke dochter van keizer Karel nam haar leven een bijzondere start. Margaretha groeide uit tot een van de meest besproken en machtigste vrouwen van Italië en werd in 1559 landvoogdes van de Nederlanden. Tegelijkertijd was zij een gepassioneerde kunstliefhebster en mecenas. Dit boek duikt in het leven van Margaretha van Parma en het weelderige hof waar zij als vrouw-aan-de-macht vertoefde, met alle pracht en praal van de mode, kunst, muziek, feestelijkheden én van de jacht. Onder meer de prachtige tekeningen uit het Album van Brussel (1555-1556) brengen Margaretha’s wonderlijke wereld tot leven. Auteurs uit verschillende

disciplines belichten op heldere wijze elk aspect van haar leven en tijd. Zo krijgt de keizersdochter eindelijk haar rechtmatige plaats in de geschiedschrijving. Dit boek verschijnt n.a.v. de gelijknamige tentoonstelling in MOU (Museum Oudenaarde), nog te bezoeken tot 5 januari 2025. Margaretha van Parma. Keizersdochter tussen macht en imago van Katrien Lichtert, is uitgegeven bij Hannibal Books en kost 45 euro. www.hannibalbooks.be www.margarethavanparma.be

WIN WIN WIN

Markant

Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@ vrouwennet.be

ALLE EVENTS ZIJN ONDER VOORBEHOUD. CHECK ALTIJD EERST DE WEBSITE VOOR MEER INFO.

Markante midweek

voor Markant-dames en vriendinnen vanaf 50 jaar

Laars van Henegouwen, het land van de Meren

4 - 6 JUNI 2025

Ontdek het Zuid-Westen van België tijdens een onvergetelijke reis vol ontspanning en plezier!

Verblijf in het luxueuze ****Golden Lakes Hotel, gelegen aan Les Lacs de l’Eau d’Heure, het grootste merengebied van België.

Geniet van een gevarieerd programma dat cultuur, natuur en culinaire hoogstandjes combineert:

» Ontdekkingstocht naar Fondry des Chiens, de ‘Grand Canyon van België’

» Verkenning van het prachtige natuurpark Viroinval-Hermeton

» Bezoek aan pittoreske Ardense dorpjes zoals Vierves, Treignes en Lompret

» Verken het Prinsenkasteel en proef de beroemde trappistenbieren en kazen van Chimay

» Ontdek het marmermuseum in Rance

» Bezoek de indrukwekkende stuwdam en de skywalk van de Eau d’Heure

Meer dan genoeg ingrediënten voor een onvergetelijke, gezellige en leerrijke 3-daagse. Boek nu en beleef een unieke ervaring in de Laars van Henegouwen.

BASISPRIJS

1105 EUR per persoon

VANAF 25 DEELNEMERS

€ 1065 EUR per persoon

VANAF 30 DEELNEMERS

€ 1035 EUR per persoon

TOESLAG KAMERS

» Toeslag single kamer: €260 pp

» Toeslag niet-leden: €75 pp

Inschrijven

Het aantal deelnemers is beperkt tot 35.

Snel inschrijven is de boodchap.

Inschrijven kan tot 24.01.2025 via:

markantnet.be/markantemidweken-op-reis

Markante midweek - op reis of

Welkom in Nova Gorica

In 2025 wordt de Sloveense stad Nova Gorica samen met haar Italiaanse tegenhanger Gorizia enkele kilometers verderop Europese culturele hoofdstad. Lut Geypens ging al eens een kijkje nemen.

Een tiental jaar geleden ontdekte ik het voor mij toen totaal onbekende Slovenië. Het was liefde op het eerste gezicht op dit kleine land dat alles heeft: bergen, meren, bossen, wijngaarden, kust, een rijke cultuur en verfijnde gastronomie. Qua oppervlakte is het vergelijkbaar met België, maar het telt slechts 2 miljoen inwoners. Net als ons land kent Slovenië een bewogen geschiedenis. Tot 1918 behoorde het tot het Habsburgse Rijk, met een Frans intermezzo in de tijd van Napoleon. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was de Soca-vallei het toneel van een bloederige strijd tussen enerzijds Oostenrijks-Hongaarse en anderzijds Italiaanse troepen. Na de oorlog werd een gedeelte van het grensgebied bij Italië gevoegd. Het voorheen Sloveense stadje Gorizia kwam grotendeels onder Italiaans beheer, het resterende Sloveense deel moest zichzelf heruitvinden onder de naam Nova Gorica. Na de Tweede Wereldoorlog ging Slovenië deel uitmaken van het communistische Joegoslavië. In 1991 scheidde het er zich van af, en uiteindelijk werd Slovenië in 2004 lid van de Europese Unie. Onze gids in Nova Gorica vertelt dat haar familie altijd daar heeft gewoond, terwijl haar grootvader werd geboren als Oostenrijker, haar vader als Italiaan, zijzelf als Joegoslavische en haar zoon als Sloveen.

Die veelheid aan culturen, invloeden en talen wordt nu ingezet als sterkte. Onder de slogan ‘Go! Borderless’ hebben de twee uit elkaar gerukte gemeenten opnieuw de handen in elkaar geslagen om samen Europa te verbazen met een groots cultureel project. Niet enkel in Gorizia of Nova Gorica, maar in de hele Soca-vallei worden activiteiten georganiseerd. De feestelijkheden starten niet toevallig op 8 februari 2025, de nationale cultuurdag waarop Slovenië zijn gevierde poëet France Prešeren herdenkt. Het programma is te vinden op www.go2025.eu.

NIEUW GORICA

De historische restanten van de stad bevinden zich vrijwel uitsluitend in het huidige Italiaanse Gorizia. In Nova Gorica zijn enkel het Franciscanenklooster en het station stille getuigen van een glorierijk verleden. De overige gebouwen dateren van na Nova Gorica en de Soca-vallei.

De Goriska Brda-wijnstreek.

de Eerste Wereldoorlog en werden opgetrokken in de modernistische stijl van rond de jaren vijftig, door Edvard Ravnikar, een leerling van de Franse architect Le Corbusier.

Het 17de-eeuwse Franciscanenklooster ligt op een heuvel en biedt een mooi uitzicht over beide landen. In de bijbehorende kerk vind je het graf van de laatste Franse koning Charles X, die na zijn verbanning in 1830 hier een onderkomen vond en uiteindelijk ten gevolge van cholera stierf. Hij rust samen met enkele koninklijke familieleden in een indrukwekkende grafkelder. We wandelen heen en weer over de grens tussen Slovenië en Italië op het Europaplein, dat in 2004 werd ingehuldigd ter gelegenheid van de toetreding van Slovenië tot de Europese Unie. Het symboliseert de grensoverschrijdende eenheid. Waar vroeger een muur stond, ligt nu een fraaie grenssteen.

Het Italiaanse Gorizia verkennen we per bus, helaas vanachter beregende ruiten. Toch volstaat het om de luister en vooral de mengeling aan invloeden van deze meer dan duizend jaar oude stad te ervaren.

GORISKA BRDA

Pr-verantwoordelijke Klavdija benadrukt dat de culturele hoofdstad wil inzetten op ‘individual narrative’. Niet de officiële nationale geschiedschrijving, maar de persoonlijke beleving van de inwoners krijgt alle aandacht. Hoe beleefden zij de woelige geschiedenis van dit gebied? In het pittoreske plaatsje Smihel bezoeken we een project van documentairemaakster Anja Medved, die verhalen van smokkelaars in de regio heeft gere-

gistreerd. Tegelijkertijd mogen we er van de rijke Brda-keuken proeven. Producten als kaas, ham, een soort quiche en polenta worden rechtstreeks geleverd door een lokale producent, die met verve de nodige toelichting geeft.

Een lokale wijnboer laat ons kennismaken met oranje wijn, gemaakt van witte druiven in de schil. We bevinden ons dan ook midden in de vermaarde Goriska Brda-wijnregio, waar meer dan 140 voornamelijk biologische wijnproducenten actief zijn. Ook olijfolie, honing, confituur en schnaps zijn topproducten uit deze lieflijke streek ten noordwesten van Nova Gorica. Bezoekers aan de culturele hoofdstad zullen ook culinair verwend worden, zoveel is zeker.

ART CIRCLE FESTIVAL

Cultuur en gastronomie zijn hier overigens sterk verweven, zoals blijkt uit het Art Circle Festival, dat al dateert van 2011. Het opzet is even eenvoudig als ingenieus: een artiest wordt uitgenodigd om in een lokale infrastructuur – B&B, restaurant, wijnhuis … – een kunstwerk te creëren en te integreren. Momenteel nemen ruim twintig locaties deel, voornamelijk gesitueerd in Brda, maar ook daarbuiten, tot zelfs twee in Italië. Elk project krijgt de financiële steun van een ambassade.

Een van de Art Circle-gasthuizen is Klinec Plesivo in de Brdaregio, waar we onze voeten onder een fraai gedekte tafel mogen schuiven en, omringd door kunst, van fijne streekproducten kunnen genieten. Tussen de gangen door leidt een jongeman ons rond in de eigen vleesrokerij, krijgen we uitleg over het Art Circle Project door de stichter en geeft de lokale wijnboer toelichting bij de geschonken wijn. Alles is hier zo kleinschalig en puur en komt via korte keten: zalig.

LIPPIZANERS

Onderweg naar de kust houden we halt in Lipica, waar we de grootste Lippizaner-stoeterij ter wereld bezoeken. Hier werd meer dan vierhonderd jaar geleden begonnen met de kweek van de fraaie witte paarden, een kruising van Andalusiërs met een lokaal ras, voor het hof in Wenen.

Het Franciscanenklooster in Nova Gorica.

De stallen dateren van 1580 en zijn sindsdien weinig veranderd. We bezoeken een merrie met een veulen van twee dagen oud. Grote verbazing, want de vacht van het veulen is helemaal zwart. “Dat is altijd zo”, legt onze gids uit. “Pas na vijf jaar worden de paarden wit.”

De stoeterij ligt te midden van weiden en bossen en maakt deel uit van een groot complex met een pas gerestaureerd hotel, een museum en tal van faciliteiten voor paardenliefhebbers. Hier wordt al sinds 1950 ingezet op toerisme, met als gevolg een groot internationaal publiek. Je kan er een rondleiding aanvragen, maar ook een training of show bezoeken of rijlessen volgen.

SCHIEREILANDJE PIRAN

We rijden zuidwaarts naar de Sloveense kust, een strook van amper 46 km langs de Adriatische Zee, geperst tussen Italië en Kroatië. Het schiereilandje Piran is een pareltje, dat sterk aan Venetië doet denken. Van de 12de eeuw tot 1797 was het ook effectief een Venetiaanse stad.

Op het marktplein prijkt een standbeeld van de gevierde componist en violist Giuseppe Tartini (1692-1770). Zijn geboorte- en woonhuis werd gerenoveerd en opengesteld voor het publiek in 2020.

Huis Tartini is een van de oudste huizen in Piran, daterend uit de 14de eeuw en later gerenoveerd in classicistische stijl. Je vindt er interessante muurschilderingen en kan er de viool van de musicus bewonderen. Tartini was niet alleen een begenadigd componist en violist – slechts een kleine minderheid zou zijn werk goed kunnen uitvoeren – , maar ook een voortreffelijk leraar en specialist in akoestiek.

Neem zeker de tijd om door Piran te kuieren en de speciale sfeer van dit unieke door water omringde stadje te ervaren. Het prachtige uitzicht vanaf de hoger gelegen St. George-kerk is de klim zeker waard.

Een witte lippizanermerrie met haar veulen.

In de jaren vijftig en zestig werden hier meer dan vijftig films gedraaid, onder meer door klinkende namen als Orson Welles, Marcello Mastroianni, Peter Ustinov en Sam Peckinpah. Ook vandaag nog is Piran een gegeerde filmset.

LJUBLJANA

In iets minder dan twee uur rijden we van Piran naar Ljubljana. De Sloveense hoofdstad wordt gedomineerd door twee oriëntatiepunten: het 15de-eeuwse kasteel dat boven de stad uit prijkt en de rivier Ljubljanica die door het centrum slingert. De stad telt amper 300.000 inwoners, maar slaagt er perfect in om een historische uitstraling te koppelen aan een hedendaagse urban flair. De architectuur draagt de stempel van de beroemde architect Joze Plecnik (1872-1957). Tussen de twee wereldoorlogen, na de ontbinding van het Hongaars-Oostenrijkse rijk, ontwikkelde hij een architecturale visie die gebaseerd was op een dialoog met de oudere stad, terwijl hij inspeelde op de behoeften van de moderne 20ste-eeuwse samenleving.

De driedubbele brug over de Ljubljanica-rivier, maar ook de markthallen, de nationale bibliotheek, het openluchttheater en nog vele andere gebouwen zijn van zijn hand. Vandaag kan je het huis van de architect bezoeken. Bij een wandeling door de goed bewaarde woon- en werkvertrekken, veranda en tuin proef je de sfeer van het interbellum.

Onze volgende stop is Center Rog, een hypermoderne tegenhanger van het historische Ljubljana. Het project is gevestigd in een oude fietsenfabriek en herbergt naast negen specifieke experimentele labs (onder meer voor voeding, juwelen, glas en textiel) ook een bibliotheek, een brasserie en open ruimte. Iedereen kan hier komen brainstormen, experimenteren of gewoon chillen. Deze plek wordt ook wel de creatieve motor van de stad genoemd.

Met onze in het fablab gelaserde foto stappen we vervolgens een eeuwenoude printshop binnen, waar drukker Marko Drpic

Piran

ons terug meeneemt in de tijd van echte inkt en drukpersen. Leuk detail: deze bevlogen drukker leerde het vak in Brugge en Antwerpen.

De dag van mijn vertrek kan ik nog enkele vrije uren doorbrengen in Ljubljana. Ik slinger heen en weer over de vele bruggen van de Ljubljanica, sta stil op het Preserenplein, het hart van de stad nabij de driedubbele brug. Hier prijkt de geroemde romantische dichter Preseren, die de Slovenen een eigen literaire taal gaf. Een andere blikvanger op het plein is de barokke roze Franciscanerkerk van de Maria Boodschap. Tot slot strijk ik neer op een van de vele terrassen aan de rivier, met zicht op de fraaie markthallen en het kasteel. Bij een koffie in het zonnetje is het heerlijk nagenieten van het voortreffelijk diner dat we gisteren hadden in Strelic, het sterrenrestaurant in de boogschutterstoren van het kasteel, en van het vele fraais dat Slovenië en haar bekoorlijke hoofdstad te bieden heeft.

Praktisch

Algemene info vind je op www.slovenia.info

Programma culturele hoofdstad 2025: www.go2025.eu Er zijn dagelijks rechtstreekse vluchten van Brussel naar Ljubljana.

Inspiratiereis

GroeiKracht

van 11 -13 juni 2025

Deze 3-daagse inspiratiereis is speciaal door Artemis en Destination ontworpen voor ambitieuze vrouwen die openstaan voor groei, zelfreflectie en verbinding in hun ondernemerschap.

Van 11 t.e.m. 13 juni verblijf je op de unieke locatie Zwier in Vinkeveen (NL), omringd door water en groen, in het gezelschap van een selecte groep gedreven onderneemsters.

Het opdoen van (zelf)kennis en het delen van grootse ondernemersdromen, herkenbare uitdagingen en gekoesterde successen staan centraal. Inspirerende fire chats, ademsessies, yoga en een �sbad zijn hiervoor krachtige ingrediënten!

Een interactieve training rond non-verbale communicatie met tal van tips en tricks en afsluiten met een exclusieve ontmoeting & lunch met hét boegbeeld van gezonde voeding; Pascale Naessens!

Prijzen

Artemis-tarief: €1450 incl.btw

Markant/Best Pittig-tarief: €1650* incl. btw

Prijzen zijn exclusief vervoer, carpool onder deelneemsters wordt aangemoedigd.

*Mits supplement van 140 euro ben je combi-lid van Artemis en geniet je van het Artemis - tarief

Inschrijven & info

Uiterste inschrijfdatum: 07/03/2025

Afreis gegarandeerd vanaf 15 inschrijvingen

Zie het inschrij ormulier van GroeiKracht voor de annulatievoorwaarden

De Franciscanerkerk in Ljubjana.

Pascale Naessens

Op de latten in de Turkse bergen

Zon, zee en strand, maar skiën in Turkije? Geertrui Nees ging na 24 jaar nog eens skiën en kan het zonder gebroken benen navertellen. Zou het echt zo zijn dat je skiën niet verleert, zoals fietsen?

Skigebied Palandöken in Ezurum.

Turkije is een vakantiebestemming die wij in de eerste plaats zouden kiezen voor zon, zee, strand, all-inresorts of een citytrip naar Istanbul, toch? Dat je er kan skiën was bij mij zelfs niet opgekomen. Ik had dus ook geen idee wat ik kon verwachten.

Rond 9 uur ’s ochtends sta ik gepakt en gezakt op het perron om de trein te nemen naar Brussels Airport. We vliegen met Turkish Airlines via Istanbul naar Erzurum , de grootste stad van Oost-Anatolië, tegen de grens met Georgië en Armenië. Twaalf uur later schuif ik mijn voeten onder tafel in het restaurant van het hotel. Al was dat nipt, want we misten bijna onze aansluiting in Istanbul omdat onze vlucht vanuit Brussel met een uur vertraging vertrok.

We logeren in het all-inhotel Polat Palandöken . Bij het eerste daglicht kijk ik door het raam van mijn kamer. Ik heb zicht op een skipiste, heerlijk. Het blijkt het privéskigebied van het hotel zelf, aan de voet van het ‘echte’ skigebied Palandöken . Waar de Turkse hotels aan de kust vaak een eigen privé strand hebben, hebben ze hier dus een eigen skigebied. Weliswaar telt het ‘maar’ een vijftal pistes, maar het is alvast opmerkelijk.

IJSKLIMMEN

Na een stevig en zéér uitgebreid ontbijt – hallo Turkse lekkernijen! – halen we ons skimateriaal op in de kelder van het hotel, om dan iets verderop een zetellift te nemen naar het hoofdstation van het Palandöken-skigebied. Met 55 pistes, goed voor ongeveer 80 kilometer, is het niet meteen een groot skigebied, maar met de top van de Ejder-berg op 3.180 meter ligt het hoog genoeg om goede sneeuw te garanderen. Bovendien blijkt het de eerste en enige bestemming te zijn in Turkije dat in het bezit is van een GSTC-certificaat, dat The Global Sustainable Tourism Council uitreikt aan duurzame bestemmingen. Voor het skiën wagen we ons eerst nog aan een ritje op een sneeuwscooter, richting een hogerop gelegen hut. Daar

mogen we ons wagen aan ijsklimmen. Voor de sport doe ik een poging, maar laten we zeggen dat het niet echt mijn ding is. Ik sta gauw genoeg weer beneden.

Lunchen doen we in een van de skirestaurants iets hoger op de berg, waarna het tijd is om ons richting skipiste te begeven. Ik heb geskied van mijn tiende tot mijn zestiende. Toen had mijn moeder een stevig ski-ongeval en was het afgelopen met de jaarlijkse skireizen naar Zuid-Tirol. Dat is nu 24 jaar geleden. Zou het echt zo zijn dat je skiën niet verleert, zoals fietsen? De tijd van de waarheid was aangebroken. Gelukkig is Palandöken voorzien van skipistes voor elk niveau en vat ik met de nodige onzekerheid in de benen een blauwe of relatief gemakkelijke piste aan. Het is een smalle piste die ons rondom de berg leidt en de mooiste uit -

Gelukkig is Palandöken voorzien van skipistes voor elk niveau, vindt Geertrui.

zichten op het berggebied tevoorschijn tovert. Machtig, al had ik, toegegeven, tijdens de eerste afdaling niet veel oog voor mijn omgeving.

De kwaliteit van de sneeuw is echt voortreffelijk en nog gelukkiger word ik van het feit dat alle liften stoeltjesliften zijn. Mijn grootste wintersporttrauma hield ik over aan die keer dat ik me aan snowboarden waagde en ik zeker vier pogingen nodig had om deftig een sleeplift te nemen. De horror!

We vervolgen dus snel met een nieuwe afdaling en ik voel het zelfvertrouwen toenemen. I got this . Tegen het einde van de dag vind ik het jammer dat het al voorbij is en kijk ik al uit naar morgen. We keren terug naar het hotel en daar staat de après-ski klaar, met thee en koekjes. Het is eens wat anders dan tirolermuziek en halve liters. Alcohol is hier opmerkelijk duur, zeker in het

‘Zoals veel kusthotels in Turkije privéstranden hebben, hebben

hotel. Toch gaan we na het avondeten een soort Turkse glühwein drinken in een naburig hotel. Het blijkt een specialiteit van de regio te zijn. Hij is lekker en minder zoet dan de gemiddelde glühwein op onze kerstmarkten. De volgende ochtend schuif ik opnieuw enthousiast aan bij het ontbijtbuffet. Vandaag gaan we een hele dag skiën. Al had onze gids nog een verrassing in petto en bleken we de dag aan te vatten met de giant swing. Het woord zegt het zelf: reuzenschommel. Je hangt aan twee touwen en wordt naar achter omhoog gehesen en plots gelost. Heen en weer schommelend kijk je uit over de vallei. Kriebels in de buik gegarandeerd.

De rest van de dag brengen we al skiënd door. Onze skigids is zelfs zo sympathiek om mij, ondanks zijn beperkte kennis van het Engels, wat tips en aanmoedigingen toe te roepen om beter parallel te leren skiën. Met de zon op mijn snoet neem ik vol zelfvertrouwen rode pistes en kan ik deze keer wel genieten van het omliggende landschap.

TURKSE ZEEPMASSAGE

Ik besluit ter plekke dat ik opnieuw jaarlijks wil gaan skiën. Wat me ook opviel: het is hier echt heerlijk rustig. Geen overvolle skipistes, geen lange rijen aan de skiliften. De skidag sluiten we af met een Turkse zeepmassage in de hamam van het hotel. Ik heb het niet

Praktisch

voor extreme warmte, dus voor mij was het niet voor herhaling vatbaar, maar als je in Turkije bent, moet je het toch eens geprobeerd hebben.

GRAFTOMBES

De laatste dag vatten we aan met cultuur. We bezoeken het oude stadsgedeelte van Erzurum, met de oude moskee, een oude Koranschool, enkele graftombes en het kasteel met uitzichttoren. Ook hier is het erg kalm. Dit is duidelijk niet de meest toeristische regio voor West-Europeanen. Veel Engelse teksten vind je hier niet, maar met Google Translate geraak je al een heel eind.

’s Middags eten we cag kebap, een typisch gerecht van Erzurum. Dit is lamsvlees dat voor het bakken een dag gemarineerd wordt in melk en olie. Het wordt op spiesjes geprikt en gebakken op de grill. Ze serveren het met rauwe groentjes, sausjes en platbrood. Na de lunch rijden we door naar Konakli, een skigebied aan de andere kant van Erzurum. Het is iets kleiner dan Palandöken, maar wel heel leuk voor de afwisseling. In de zomer kan je hier naar het strand, maar nu, in de winter, liggen de skipistes er supergoed bij. We halen alles uit onze laatste skinamiddag en sluiten de pistes zelfs af met de bergwachters. Na een laatste overheerlijk avondmaal in het hotel kruip ik moe, volgegeten en voldaan in bed. Met een bang hartje heb ik deze trip aangevat, maar als een blij kindje ga ik weer naar huis.

Turkish Airlines heeft dagelijks vluchten tussen Brussel en Istanbul. Van daaruit vlieg je makkelijk naar andere binnenlandse bestemmingen zoals Erzurum.

Reken op een dagje reizen, want je vliegt niet rechtstreeks. Tip: brei er een paar daagjes aan vast en maak die citytrip naar Istanbul. Een retourvlucht boek je vanaf zo’n 200 euro. www.turkishairlines.com Een skipas voor een dag kost 20 euro.

Skiën kan van half december tot mei, al heb je de meeste zekerheid op sneeuw in de wintermaanden. Erzurum ligt wel hoog (2.200 – 3.176 m), dus heb je wat langer sneeuwzekerheid.

Meer info over skiën in Turkije via www.skiing.goturkiye.com en www.skiing.goturkiye.com/palandoken Wij verbleven in het vijfsterrenhotel Polat Palandöken. Kamers vanaf 220 euro per nacht. www.polatpalandoken.com/en

De oude moskee van Ezurum.

‘Ik ben 68. Moet ik al aan een testament denken?’

U leest het in onze gratis gids!

Wilt u dat uw nalatenschap volgens uw wensen wordt verdeeld? Stel het opmaken van een testament dan niet uit. Een testament geeft u controle over wie wat krijgt en voorkomt problemen bij nabestaanden. Vraag nu onze gratis gids aan met 21 veelgestelde vragen (en antwoorden) over nalaten en het maken van een testament.

Ja, ik ontvang graag de gratis gids over nalatenschap en testament.

Bestel de gids via komoptegenkanker.be/nalaten of vul deze antwoordstrook in.

De heer Mevrouw

Voornaam

Straat

Postcode

Gemeente Naam

Nummer Bus

Stuur de ingevulde antwoordstrook in een gefrankeerde envelop naar: Kom op tegen Kanker vzw, Koningsstraat 217, 1210 Brussel. Vragen? Contacteer ons via testament@komoptegenkanker.be of op 02 227 69 69.

Wij gaan zorgvuldig met uw gegevens om en verstrekken ze nooit aan derden. Kijk op komoptegenkanker.be/privacybeleid voor meer informatie.

Op reis met Markant in 2025

Vanuit onze werkgroep reizen hebben we ook voor 2025

weer een mooi aanbod in elkaar gestoken met diverse bestemmingen, dichtbij en wat verder weg.

Alle reisprogramma’s, prijzen en inschrijven op www.markantnet.be/reizen

Waarom reizen met Markant?

Om nieuwe mensen te ontmoeten vanuit andere Markant-netwerken.

Voor onze fantastische reisbegeleidsters die zorgen voor een warme groepssfeer en de bestemmingen door en door kennen.

Omwille van de kwalitatieve reisprogramma’s uitgewerkt met betrouwbare reispartners en speciale accenten die zorgen voor de extra Markant-touch.

Wist je dit al?

Ook een partner of ander reisgezel naar keuze kan deelnemen aan onze reizen. Hij of zij moet geen Markant-lid zijn.

We hadden in 2024 maar liefst 277 enthousiaste deelnemers aan onze reizen.

Onze reizen scoren gemiddeld een tevredenheidsscore van 4.5/5 en meer. Hier zijn we trots op!

Wie zijn onze reisbegeleidsters?

Onze reisbegeleidsters zijn gedreven, warme en sociale vrouwen die mee het programma van a tot z hebben uitgewerkt en een grote voorliefde hebben voor de bestemmingen die ze gidsen.

Ontdek wie in 2025 welke bestemming zal begeleiden.

Leila Besharat Oezbekistan

Kathleen Brusselmans Zuid-Afrika

Valerie Boone Japan

Annemie Wyseure Lapland, Noorwegen en Ierland

Helga Peeters Sri Lanka, Cappadocië en India

Carine De Buck Kroatië, Donaucruise en Andalusië

Reisdata 2025

Bestemmingen

19/01/25 - 26/01/25 Hoogtepunten van Lapland

16/02/25 - 20/02/25

22/02/25 - 04/03/25

09/03/25 - 13/03/25

06/04/25 - 19/04/25

23/04/25 - 05/05/25

07/05/25 - 23/05/25

16/05/25 - 21/05/25

17/05/25 - 25/05/25

Kroatië

Oezbekistan

04/06/25 - 06/06/25

05/06/25 - 13/06/25

06/07/25 - 17/07/25

07/07/25 - 11/07/25

03/08/25 - 10/08/25

18/08/25 - 24/08/25

10/09/25 - 18/09/25

21/09/25 - 26/09/25

30/09/25 - 03/10/25

20/10/25 - 05/11/25

07/11/25 - 23/11/25

22/11/25 - 06/12/25

Shortbreak naar Winters Lapland

Sri Lanka, schitterend eiland

Shortbreak naar Winters Lapland

Fascinerend Zuid-Afrika

Oezbekistan, langs parels van de zijderoute

Japan, de verfijnde sfeer

Kroatië, Dalmatische kust van Split naar Dubrovnik

Ierland, een rijke geschiedenis en cultuur

Midweek op reis - laars Henegouwen

Fjord Noorwegen & Oslo

Pelgrimstocht langs de Via Podiensis

Ter Helme (groot)ouderweek aan zee

Donaucruise, hoogtepunten van Passau naar Budapest

Oslo citytrip

Wonderbaarlijk Cappadocië (Turkije)

Andalusië, de wortels van Spanje

Midweek aan zee

Japan, het gouden seizoen

Japan, het gouden seizoen

India, het rijk van de Maharadja's

Afrika

Spanje

Midweek aan zee

Donaucruise

Oslo Turkije

Luxe

Oh, bedankt. Een kookboek.” Ik glimlachte wat schaapachtig. Het was Kerstmis, meer dan tien jaar geleden, en we waren bij mijn schoonmoeder net de pakjes aan het openen. Tussen de recepten voor ‘pastinaakchips’ en ‘geroosterde pompoen’ vielen me vooral de ‘lamskroketjes’ en ‘exotische stoofschotel van aardappel en haaienvlees’ op. Haaienvlees? Dat ik sinds mijn veertiende geen dieren meer eet, wist mijn schoonmoeder, want toen mijn vriend en ik elkaar pas kenden en hij voor het eerst voor me zou koken, had hij haar lichtjes in paniek opgebeld: “Help, ze is vegetariër!” Zijn mama had hem aan een recept geholpen, en nu gaf ze me een kookboek waarvan bijna de helft van de recepten allesbehalve vegetarisch waren. Blijven glimlachen, sprak ik mezelf in stilte toe terwijl ik aan de rauwe slakken kwam. Misschien las ze mijn gedachten, want ze zei: “Het is geen vegetarisch kookboek, maar je kan de gerechten aanpassen door het vlees te vervangen of weg te laten. Dat is gemakkelijk als je voor jullie beiden kookt.” Zelfs bij een cadeau voor mij denkt ze aan haar zoon, flitste het door mijn hoofd. Dit is waarschijnlijk hoe echte moederliefde eruitziet. In alle ernst, ik zie mijn schoonmoeder doodgraag. Ze kan uitstekend koken en – sinds ik haar vier jaar geleden liet weten dat ik ook geen eieren of melk meer eet – tovert ze voor mij de lekkerste vegan gerechten op tafel. Ik snap dat ze dat kookboek destijds kocht. Voor haar zou het geen moeite zijn zo’n recept aan te passen. Alle goede intenties ten spijt was dit wat ze een fout kerstcadeau noemen. Want eerlijk: ik heb geen zin om rauw vlees op foto te zien, als ik in een kookboek blader. Ik heb er nooit iets uit klaargemaakt. En hoewel ik grif toegeef dat ik een moeilijke ben om iets voor te kopen, ben ik blijkbaar niet de enige. Elk jaar worden tweedehandssites overspoeld met foute cadeaus. Laten we stoppen met al die verspilling. Zelfs wanneer we spullen voor onszelf kopen, doen we miskopen. Als we een kledingstuk in huis halen, dragen we het gemiddeld zeven keer voor we het wegdoen, meer niet. Omdat het ons toch niet staat, of vanwege de erbarmelijke kwaliteit – dat zelfs tweedehandswinkels niets kunnen

Hoofdredacteur van Markant Magazine

Ann-Marie Cordia (47) heeft een vriend en twee kinderen.

Sokken staan allang symbool voor het sufste kerstcadeau ooit

aanvangen met de Chinese ultrafastfashion die ons land overspoelt, zegt genoeg. Letterlijk wegwerpmode is het. Erger dan de fastfashion van Zara en co. Maar kwaliteitsvolle kleding is veel duurder, hoor je soms. Net daarom is Kerstmis de ideale gelegenheid om pakweg nieuwe sokken te vragen die voldoen aan het GOTS- en/of Oekotex-keurmerk, zodat je weet dat ze in eerlijke omstandigheden gemaakt zijn, zonder giftige stoffen, zoals bij vier op de tien kledingstukken van Shein. Sokken staan allang symbool voor het sufste kerstcadeau ooit. Maar als je erbij stilstaat, is het logisch dat ze vroeger zo vaak onder de kerstboom lagen. Bijna iedereen draagt ze en ze geraken op een gegeven moment versleten. Wanneer zijn we met zijn allen gaan vinden dat geschenken dingen moeten zijn die je vooral niet nodig hebt? Dat geurstokjes van Rituals de betere optie zijn? Het is een misverstand te denken dat praktisch en degelijk gelijkstaat aan saai.

Nu ja, dat is wat ik ervan vind. Kerstcadeaus zijn überhaupt onnodig, maar als je eraan meedoet, vraag dan alsjeblieft aan je geliefden wat ze willen, en maak je eigen wensen kenbaar. Als je echt niets wilt, en de gever per se wil geven, vraag dan een gift voor een goed doel.

Voor mij betekent luxe alvast: elke dag sokken en hemdjes kunnen dragen van biologisch katoen, gemaakt in menswaardige omstandigheden. Dat, en gewoon kunnen opbiechten aan je schoonmoeder dat je nog nooit iets hebt klaargemaakt uit het kookboek dat ze je ooit gaf. Eerlijk mogen zijn is ook een soort cadeau.

Al zet ik dit jaar ook Het vegan bakboek van Marieke Wyns op mijn verlanglijstje, voor als iemand zich niet kan inhouden.

MR. FRANK

FOTO

Kerst in Ter Helme?

Ja, zeker!

Beleef de magie van Kerst aan zee!

Kerst in Ter Helme is een onvergetelijke ervaring, waar je kan genieten van culinaire verwennerij in een sfeervolle en kindvriendelijke omgeving. Bekijk de beschikbare data en reserveer vandaag nog voor een feestelijke tijd vol gezelligheid!

Kerstarrangement

dinsdag 24 december - vrijdag 27 december

Geniet van Kerst in Ter Helme. Boek nu één overnachting met ontbijtbuffet en kerstdiner, voor € 129 p.p.

Kerstpromo

donderdag 26 december - maandag 30 december

Verblijf voordelig aan zee tijdens de kerstvakantie

4 overnachtingen met ontbijtbuffet en avondmaal in selfservice restaurant, vanaf € 287 p.p.

Meer info en reservaties op www.terhelme.be/nl/arrangementen

Kerstmenu € 49 p.p.

Toatjespap met grijze Noordzeegarnalen

Hertenkalfsteak met duo pepersaus, groentekrans, aardappeltoast

Kerstgebak

Top tip!

Schenk een Ter Helme cadeaubon!

Markant Magazine december 2024

MARKANT MAGAZINE IS HET LEDENBLAD VAN

MARKANT, ARTEMIS EN BEST PITTIG en verschijnt op 1 september, 1 december, 1 maart en 1 juni

ALGEMEEN VOORZITTER VROUWENNET VZW

Gudrun Verschuere

V.U.

Claire Selis

SECRETARIAAT

Hendrik I-lei 296, 1800 Vilvoorde Tel. 02 286 93 30 info@vrouwennet.be www.vrouwennet.be

ABONNEMENTEN

Makkelijk facturen aanmaken, versturen en beheren?

markant

• 55 euro voor lidmaatschap Markant en Best Pittig

• 160 euro voor Artemis, het professionele netwerk BE76 4350 3286 5195

Lid worden kan via www.vrouwennet.be

HOOFDREDACTIE

Ann-Marie Cordia, annmarie.cordia@vrouwennet.be

ARTDIRECTOR

Pati Petrykowska

COVERFOTO

Fotografie Ellen Goegebeur

OPLAGE

20.000 exemplaren

REDACTIERAAD

Isabelle Bral, Nathalie Dirix, Lut Geypens, Gillian Lowyck, Micheline Peacock, Anne Somers, Chris Rachel Spatz, Lauren Van Zeebroeck, Sofie Vereyken en Brigitte Vermeulen

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Lut Clincke, Jael Cox, Nathalie Dirix, Lut Geypens, Gillian Lowyck, Geertrui Nees, Micheline Peacock, Anouk Torbeyns, Sarah Van Looy, Sofie Vereyken, Brigitte Vermeulen en Gudrun Verschuere

Vrouwennet vzw is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties.

Ken je ons digitaal magazine Markantmag.be?

Dit is het digitale broertje van het papieren Markant Magazine. Als lid ontvang je dit online magazine zeven keer per jaar in je mailbox. Wil jij ons digitaal magazine ook ontvangen?

Inschrijven kan hier: www.markantnet.be/magazine

Winnaars septembernummer

Weekendje weg naar Leiden

Christiane Vanden Meerschaut

Yoko van Geertrui Mieke De Ketelaere

Lucie Van Landeghem, Linda Boudewijns, Fanny Gyselinck

Iedereen kan moestuinieren van Sofie

Maes

Marianne De Bree, Carine Crappé, Bernadette Raedschelders

Markant is lid van

Deelnemen aan wedstrijden kan tot een maand na publicatie.

Op de tast van Marieke Colpaert

Lieve Soenens, Christiane Demeester, Beatrice Homans

In gesprek met ChatGPT van Brenda Casteleyn

Lieve Van Driessen Hilde

Dessomviele, Ingrid Loos

Het bakmanifest van Sylvia Konior

Patricia Agon, Liesbeth Schoofs, Rita

Van de Kerckhove

Markant Magazine wordt gedrukt op chloorvrij papier bij Drukkerij Moderna

Samen leven met dementie van Mathieu Vandenbulcke, Erik Schokkaert en Veerle Achten

Colette Guilini, Coene Carine en Griet De Wispelaere

Mijn zus is Beethoven van Inge De Waele

May Geerts, Maria Deckers Defruyt, Nadine Declerck

✓ Toplocatie: op de site van VUB en ULB

✓ Groot tekort aan studentenkoten in Brussel

✓ 100% zorgeloze investering met professionele verhuurpartner

✓ Kwalitatieve studentenkoten met groenzones en collectieve ruimtes Studentenkoten op de campus van VUB en ULB vanaf € 169.000

Makkelijk facturen aanmaken, versturen en beheren?

Ontdek meer op kbc.be/billit

Met de extra dienst Billit in KBC Mobile regel je alles rond je facturatie op 1 plaats. Probeer het nu 15 dagen gratis!