Markant Magazine nr2 2024

markant

SOPHIE VANGHEEL

in de bloemetjes gezet voor haar levenswerk

DOSSIER VROUWEN EN POLITIEK

‘Over ‘kippetjes’ spreken ze gelukkig niet meer’

UIT DE COMFORTZONE

Zou jij een onbekende laten meerijden?

LEVENSVERHAAL

Liliane Stijnen is de vrouw achter

‘Rosalie Niemand’

Historica Noëmi Willemen

‘Moederen is een mooie, maar ook

‘Ik ben 57. Moet ik nu al aan een testament denken?’

U leest het in onze gratis gids!

Wilt u dat uw nalatenschap volgens uw wensen wordt verdeeld? Stel het opmaken van een testament dan niet uit. Een testament geeft u controle over wie wat krijgt en voorkomt problemen bij nabestaanden. Vraag nu onze gratis gids aan met 21 veelgestelde vragen (en antwoorden) over nalaten en het maken van een testament.

Ja, ik ontvang graag de gratis gids over nalatenschap en testament. Bestel de gids via komoptegenkanker.be/nalaten of vul deze antwoordstrook in.

De heer Mevrouw

Voornaam

Straat

Postcode

Gemeente Naam

Nummer Bus

Stuur de ingevulde antwoordstrook in een gefrankeerde envelop naar: Kom op tegen Kanker vzw, Koningsstraat 217, 1210 Brussel. Vragen? Contacteer ons via testament@komoptegenkanker.be of op 02 227 69 69. Wij gaan zorgvuldig met uw gegevens om en verstrekken ze nooit aan derden. Kijk op komoptegenkanker.be/privacybeleid voor meer informatie.

Land van melk en honing

Toen wij in maart met Trias naar de Filipijnen trokken om er drie finalisten van de WOMED

Award Zuid te gaan bezoeken, werden we geraakt door een paradijselijke natuur en een bevolking die veerkrachtig probeert te zijn in de strijd die het dagelijks leven daar kan zijn. De extreme sociale en economische ongelijkheid weegt zichtbaar op het land en zijn bevolking.

De twee winnende dames zijn tien dagen in mei op ‘terugkomreis’ geweest in België. Wij hebben een programma op hun maat proberen uit te werken om hen in hun ondernemerschap te versterken. Deze vrouwen zijn een echt rolmodel voor hun omgeving en betrekken hun gemeenschap in hun voortrekkersrol. Lang leve vrouwenkracht! Hoewel de Filipijnen zoetekauwen zijn, is het ‘land van melk en honing’ helaas een privilege voor een heel kleine groep. Dat is bijzonder confronterend. Waar je wieg staat, bepaalt voor een groot deel je levensloop. Wie heeft ook nog ooit het danstouwliedje gehoord of gezongen: “Wie gaat er mee naar Amerika? Daar moeten wij niet werken. Eten en drinken op ons gemak.” Alsof het om een luilekkerland ging. De oorsprong van het liedje is naar de achtergrond verdwenen: het was een gelegenheidsliedje voor migratiecampagnes naar Midden ­ Amerika onder Leopold I als een van de oplossingen voor de Belgische hongerwinters in de 19de eeuw.

Het luilekker ideaal en het dolce far niente worden door velen nog geassocieerd met vakantie, al zit er ook iets paradijselijks in het gewoon tijd hebben voor de poëzie van het alledaagse. Bekijk eens je eigen straat met andere ogen. Je zal veel dingen opmerken die je nooit eerder zag.

Waar zoeken wij dat wonderland?

Waar zoeken wij dat wonderland, het land van ‘melk en honing’ of ‘Kokanje’ de komende maanden op? In all ­ invakanties? Eén worden met de natuur? Zelfontplooiing? Hedendaagse versies van retraites? Sportieve uitdagingen? Inleefreizen? Moge de vakantie zich alvast helemaal plooien naar uw wensen.

Gudrun Verschuere Algemeen voorzitter Vrouwennet vzw, het huis van Markant, Best Pittig en Artemis www.vrouwennet.be Volg ons op

4 GESPOT

Nieuws van Markant, Artemis en Best Pittig

6 WARM MARKANT

Markant Druivenstreek zamelt speelgoed in

8 NOËMI WILLEMEN over het moederschap

15 MARKANTE ZAAK

Tinny Driesen van Kapsalon De Merode

16 DOSSIER POLITIEK

‘Online haat kan vrouwen afschrikken om in de politieke arena te stappen’

22 SOPHIE VANGHEEL

Lifetime Achievement Award voor Sociaal Ondernemen

26 DURF TE VRAGEN

Olympiër en keynotespeaker Aagje Vanwalleghem

Inhoud JUNI

Noëmi Willemen: ‘Een kind op de wereld zetten heeft iets van een copernicaanse revolutie’

8

Sophie Vangheel over haar levenswerk Cunina

28 DOE HET ZELF

Alles wat je moet weten voor je een hond koopt

31 COLUMN Lut Geypens

32 UIT DE COMFORTZONE

Met Blablacars laat je onbekenden meerijden

34 LEVENSVERHAAL

Onterecht opgesloten in de psychiatrie

40 HET RECEPT van Pascale Naessens

44 MODE Zomertrends

47 BARBARA GIACLINA maakt ballerina’s

48 DE BIËNNALE VAN VENETIË

Het verslag van Chris Rachel Spatz

52 CULTUURTIPS

53 FILM Sons

54 HET BESTE UIT MALTA

56 PAUL DELVAUX in Koksijde

60 UITGETEST

Prikkelarm bezoek aan Abdijmuseum Ten Duinen

62 COLUMN

Ann-Marie Cordia

64 COLOFON

NIEUWS VAN MARKANT, BEST PITTIG & ARTEMIS

Markant Lanaken

Markant Lanaken organiseerde in samenwerking met de gemeente en meerdere Markante zaken een inzamelingsactie voor het goede doel. Op de plaatselijke markt verkochten ze paaspakketjes tegen menstruatiearmoede. Volgens onderzoek van armoedeorganisatie Caritas uit 2019 kwam 12 procent van de meisjes tussen 12 en 25 jaar al eens geld tekort om menstruatieproducten te kunnen kopen.

MARKANT M-N.MEER

Flashback naar januari…

Voorzitter Sabine Willems van van Markant M­N. Meer stuurde deze kiekjes nog binnen van de winterborrel. Of hoe koud ook gezellig kan zijn, zo vinden de vrouwen van Neeroeteren, Opoeteren, Maaseik en meer.

MARKANT GRIMBERGEN

Het werd een leerrijke avond, voor de vrouwen Markant Grimbergen, bij ’t Cederhuis. Ze kregen er uitleg van gepassioneerde goudsmeden Krista, Grety en hun team. De hele groep was onder de indruk van zoveel vakmanschap.

Artemis Limburg

Artemis Limburg ging op bezoek bij Julie Nulens. Bovenop haar rol als bestuurder bij de Elastoflex Groep is zij tijdens corona gestart met Stoemp Deluxe, een veggie en vegan foodconcept met heerlijke, gezonde en superverse maaltijden. Die vielen erg in de smaak bij de vrouwen van Artemis Limburg.

MARKANT REGIO IEPER ROESELARE

Op 4 maart getuigde fertiliteitsdokter Arzoo Baharmand voor Markant Regio Ieper Roeselare over haar vlucht uit Afghanistan, haar nieuwe studies in Vlaanderen en haar werk als fertiliteitsdokter aan het UZ Gent. De leden schonken haar een cheque voor Vluchtelingenwerk Vlaanderen.

Markant Tielt

Op Wereldnierendag op 14 maart gaven dokter Hans Schepkens, hoofdverpleger dialyse Stefaan Maddens en Celine D’ Hulst een lezing. Markant Tielt bezorgde een cheque, goed voor 3.320 euro, aan de Vriendenkring Nierpatiënten Roeselare (VNR), die zich voor voor lotgenoten en familie inzet.

MARKANT KOKSIJDE-ST.IDESBALD

Op 28 maart bracht Markant KoksijdeSt.Idesbald een bezoek aan de fabriek Dovy keukens in Roeselare, een familiebedrijf met meer dan 40 jaar ervaring. Bestuurslid Sabine Matten en de anderen vonden het de moeite om te zien wat er allemaal komt kijken bij de productie.

Markant Tielt regio

Ieper-Roeselare

Markant Tielt regio Ieper-Roeselare organiseerde in februari een geslaagde Markante winkelroute. De dames werden overal fantastisch onthaald.

ARTEMIS BRUSSEL

MARKANT ESSEN

Weer of geen weer, wandelen zullen ze! In februari trok de wandelclub – met kleurrijke paraplu’s en veel goesting – naar de Kalmthoutse Heide. Ze prijzen zich gelukkig dat ze veel open natuurlandschappen, heide en bossen rondom Essen hebben. Elke laatste donderdag van de maand organiseren ze een wandeling om 10 uur, met nadien een gezellig samenzijn.

Na een boeiend bedrijfsbezoek aan Telenet op 15 maart namen de leden afscheid van Veerle Van Roij en Siham

Makrache (midden) als covoorzitters van Artemis Brussel. Zij geven de fakkel door aan Lieve Woutters (r.) en Goedele Van Kerschaever (niet op de foto).

Catherine Leenaerts en Suyin Aerts (l.), die beiden als voorzitter Artemis Brussel hebben opgebouwd in de vroegere jaren, waren ook van de partij.

MARKANT REGIO’S VLAAMS-BRABANT/ BRUSSEL EN MECHELEN/TURNHOUT

Voor Valentijn genoten de leden van een avond met Jelle Cleymans. Het werd een innemende voorstelling over vallen en opstaan.

Artemis DNA

Artemis DNA bracht een bezoek aan BD (Becton Dickinson), een wereldwijd medisch-technologiebedrijf met het hoofdkantoor van de Benelux gevestigd in Erembodegem. Tijdens hun bezoek aan het Experience Center kregen de leden de nieuwste medisch-technologische innovaties te zien. Ze waren vooral onder de indruk van de inclusieve bedrijfscultuur, die met veel passie en overtuiging werd toegelicht door de general manager.

MARKANT TONGEREN

De Markante Fashion Evening in Hoeve Dewalleff in Millen trok zo’n 180 modeliefhebbers. De boodschap van de avond? Koop meer lokaal en shop minder online.

MARKANT SCHOTEN

Met enige fierheid meldt Markant Schoten dat hun paaseicentjes goed terechtgekomen zijn. Deze keer zetten de dames zich in ten voordele van Kindertehuis Koraal in Schoten. Ze schonken een cheque van 1.000 euro op de officiële opening van hun nieuwe gebouw.

Heb je ook nieuws dat je wil delen over jouw afdeling van Markant, Best Pittig of Artemis? Mail een foto met wat uitleg naar annmarie.cordia@vrouwennet.be.

Markant Evergem quizt voor zorgboerderij Het Groene Anker

Afdelingen van Markant en Best Pittig van Vrouwennet vzw hebben over heel Vlaanderen oog voor mensen die nood hebben aan extra steun. Markant Evergem greep naar goede traditie de eindejaarsperiode aan om zich van hun warmste kant te tonen. Zorgboerderij Het Groene Anker plukte er de vruchten van.

Tekst Gudrun Verschuere

Elke december bedenkt

Markant Evergem een quiz, waar ook de naburige Markante afdelingen Belzele, Ertvelde, Lembeke en Sleidinge uit solidariteit aan deelnemen. De opbrengst van het event wordt warmhartig geschonken aan een goed doel. Van een project uit De Warmste Week tot lokale armoede-ondersteuning; aan goede doelen is er geen gebrek bij Markant Evergem. De leden brengen graag ideeen aan en plaatselijke initiatieven worden het sterkst gedragen.

Dit jaar ging het hart van Markant Evergem uit naar de zorgboerderij Het Groene Anker. Het is een initiatief van Jeroen en Isabelle, die hun voormalige bloemisterij een andere bestemming gaven. Ze willen dat mensen met een mentale of fysieke beperking zich op hun boerderij thuisvoelen – en er genieten van een prachtige Bokrijkachtige omgeving. Dit enthousiast gestarte project groeide uit tot hun voltijdse droom.

In een notendop

Markant Evergem is een actieve en dynamische vriendengroep van bijna 90 dames. Ze kijken al uit naar het zomerfeestje waarop 30 jaar Markant enthousiast zal gevierd worden.

Isabelle en Jeroen werken samen met de mensen van Vol­uit. Vol­uit gelooft in een inclusieve samenleving. Zij willen dat iedereen, ook kwetsbare mensen met een beperking, autisme of een niet­aangeboren hersenletsel, deel kunnen nemen aan elk aspect van het leven: wonen, werken of dagbesteding en vrije tijd. Net als Jeroen en Isabelle zetten ze in op verbinding. Samen creëren ze een unieke en onvergetelijke beleving voor de gasten op de zorgboerderij. Op maat van hun noden krijgen ze intense contacten met de dieren en de natuur aangeboden. Een wandeling met de alpaca’s creëert bijvoorbeeld verbinding en rust.

QUIZAVOND

De Markante quizavond bracht 1.000 euro in het laatje. Daarmee zal Het Groene Anker een elektrisch wagentje kopen, zodat minder mobiele gasten zich kunnen verplaatsen op het domein van de zorgboerderij.

Een andere wens is de bouw van een “tuinkamer” zodat iedereen, ook bij minder weer, samen kan genieten van het natuurschoon rond de boerderij. En omdat the sky the limit is – en toegankelijkheid superbelangrijk – dromen ze ook van het installeren van een lift.

Wandelen met alpaca’s zorgt voor verbinding en rust. Daar werken de vrouwen van Markant Evergem graag aan mee. De acht teamleden op een rij (vlnr.): Nicole De Pauw, Bernise Muylaert, Katrien Vanhaesebrouck, Bie Binnard, Marijke Balcaen, voorzitter Kathelijne Depuydt, Isabelle Canty, Marleen D’huyvetter.

youtu.be/CFG6Ds-1SgI

Scan de QR code met je gsm en krijg direct toegang tot onze dansvideo DOE DE

Zo kun je thuis in je eigen tempo de pasjes meedoen.

Best pittige Markante

o s v e

Bewegen verrijkt niet alleen ons leven, maar houdt ook ons hart gezond. Daarom willen we zoveel mogelijk vrouwen inspireren om met plezier te bewegen.

Voor ons is bewegen geen ‘moest-ding’ is, maar iets wat ‘goesting’ geeft.

En zeg nou zelf, wie houdt er niet van dansen?

Deze campagne is een samenwerking met Gezonde Buurt. Ontdek nog meer beweegtips op www.cm.be.

Noëmi Willemen

• Geboren in 1983 in Bonheiden

• Studeerde moderne geschiedenis (KU Leuven) en familiale en seksuologische wetenschappen (UCLouvain)

• Doet onderzoek naar de geschiedenis van het moederen (UCLouvain)

• Illustreert kinderboeken

• Haar ervaringen over het moederschap kan je lezen op lecoeuramareebasse.blog en via haar Instagram-account @lecoeuramareebasse

• Zet zich in voor Crisiskabinet Kinderopvang en Kinderopvangzaak.be

‘Feminisme gaat over veel meer dan alleen gendergelijkheid’

Brood en rozen, deze twee woorden vatten voor Noëmi Willemen de essentie samen van wat wij als vrouwen willen. De historica heeft een fascinatie voor het moederschap – en een nog grotere passie om het leven van moeders te verlichten.

Tekst Nathalie Dirix • Foto’s Ellen Goegebuer

Noëmi, je bestudeert de geschiedenis van het moederschap. Hoe anders zijn we daar door de jaren heen naar gaan kijken?

Noëmi Willemen: “We beschouwen moederschap als iets heel natuurlijks en vanzelfsprekends. Maar dit wil niet zeggen dat de ervaring als moeder door de tijd heen niet veranderd zou zijn. Ook kan deze tot vandaag individueel erg verschillen. Zowel de politieke, culturele, wetenschappelijke als sociale context hebben een invloed op je ervaring als moeder.”

“In onze contreien kom je vandaag te weten dat je zwanger bent via een doe­het­zelfzwangerschapstest. Maar in de middeleeuwen kon het maanden duren vooraleer je als vrouw wist dat je zwanger was. Het uitblijven van je maandstonden was niet voldoende, want misschien was dat te wijten aan ondervoeding of parasieten in je buik of een onregelmatige cyclus. Het was pas wanneer je leven voelde dat je ervan uitging dat je effectief zwanger was. Een totaal andere gewaarwording dan onze huidige Predictor­ervaring.”

Wat is een belangrijk ijkpunt in de geschiedenis van het moederschap?

“In de 20ste eeuw krijg je de medicalisering van de zwangerschap en de bevalling. Dat had een enorme impact op je beleving als moeder. In de middeleeuwen beviel je thuis en was je omringd door bakers, vrouwen zonder medische achtergrond, die de toekomstige moeder tijdens de bevalling zo goed mogelijk probeerden te begeleiden. Vanaf de 17de eeuw gingen de vroedvrouwen zich professionaliseren: zij volgden wel een opleiding. In diezelfde periode ontstond de medische verloskunde, ook obstetrie genoemd.

Deze medische discipline legt zich toe op de zwangerschap, de bevalling en het kraambed. Vergeet niet dat je als vrouw in die tijd een kans op de twintig had om tijdens de bevalling te overlijden.

Je begrijpt meteen waarom rijkere vrouwen zich toen tijdens hun zwangerschap lieten portretteren, of brieven voor hun nageslacht schreven.”

“Eind 19de eeuw zien we een gigantisch sterftecijfer bij de zuigelingen in de arbeiderswijken. Vrouwen gingen mee werken en schakelden snel van borstvoeding over naar een soort van graanpapjes – met alle gevolgen vandien. Het is dus nog niet zo heel lang geleden dat zwanger worden en een kind op de wereld zetten een risicovolle onderneming was. Het is pas vanaf de Tweede Wereldoorlog dat vrouwen er standaard voor kozen in de veilige omgeving van een ziekenhuis te bevallen, en het risico op overlijden – ook dankzij de hogere levensstandaard – drastisch daalde.”

Dankzij die medicalisering hebben we als vrouw dus een enorme stap voorwaarts kunnen zetten.

“Op medisch vlak zijn we zonder meer vooruitgegaan, maar vandaag worden we met andere tekortkomingen geconfronteerd. De cultuur waarbij een vroedvrouw je van dichtbij en op een persoonlijke manier begeleidt, zijn we aan het verliezen. Je krijgt dan wel de veiligheid van een ziekenhuis, maar vaak lijkt het moeilijk om in die klinische omgeving een persoonlijke ervaring mogelijk te maken.”

“Dan heb ik het nog niet over het gebrek aan handen in de zorg. Of de overmedicalisering die soms een tekort aan zorg vervangt, zoals in Mexico. Daar verloopt maar liefst 75 procent van de ge-

boortes via keizersnede. Dat is de keerzijde van de medicalisering.”

Je bent moeder van twee kinderen. Hoe was jouw bevallingservaring?

“Ik bevond me allesbehalve op een roze wolk. De spoedkeizersnede die ik moest ondergaan, was een eerder traumatische ervaring. Zes maanden na mijn bevalling ben ik met een blog gestart. Die gaf ik de naam le coeur à marée basse (het hart bij eb, red.). Die term had ik voor het eerst gehoord in een nummer van Jacques Brel: ‘Le plat pays’. Ik wilde ermee aangeven dat ik mij allesbehalve top voelde, zoals je vooraf meestal wordt voorgespiegeld. Ik werd helemaal niet overspoeld door een vloedgolf van liefde. En dat gevoel wilde ik delen, zodat andere vrouwen met een gelijkaardige ervaring erachter zouden komen dat zij niet alleen waren.”

Wat ging er tijdens die periode door je heen?

“In het begin voelde het bevreemdend aan. Maar na een tijd ben ik dat gevoel gaan omarmen, omdat het mij de kans bood bij een existentieel moment in mijn leven stil te blijven staan. Want laten we wel wezen, een kind op de wereld zetten heeft iets van een copernicaanse revolutie. Met de komst van een kind sta jij niet langer in het centrum van je universum. Plots is daar, naast jouw zon, een andere zon waarrond jij gaat draaien. Dit kan een behoorlijk choquerende ervaring zijn waarover er niet zo veel gepraat wordt.”

te krijgen. Die ongelijkheid wil ze aanpakken. Genderongelijkheid is vandaag nog steeds een actueel thema, zeker op het vlak van de ongelijke verdeling van zorgtaken binnen en buiten het gezin. We zijn dan weliswaar overgestapt van het kostwinnersmodel waarbij de man als enige het geld binnenbrengt naar een tweeverdienersmodel. Maar heeft dat een noemenswaardige herverdeling van de zorgtaken met zich meegebracht? Het antwoord is neen. Al te vaak zie je dat vrouwen, nadat ze moeder worden, hun loopbaan op een lager pitje zetten om meer energie in onbetaalde zorgtaken te investeren.”

“Dit geldt trouwens niet alleen voor jonge moeders. Ook bij de sandwichgeneratie zie je dat het vooral vrouwen zijn die de zorg voor ouders en kleinkinderen op zich nemen. Zowel voor het tekort in de ouderenzorg als in de kinderopvang worden zij ingeschakeld. Daarom is het zo belangrijk dat het feminisme van vandaag breder gaat dan enkel de thema’s waarop de beweging in het verleden focuste. Hoe kunnen we de loonkloof dichten? Wat is er nodig om het glazen plafond te doorbreken? Hoe krijgen we meer vrouwen in directiefuncties? Het zijn pertinente vragen, maar zij slaan slechts op een beperkte categorie vrouwen.”

‘Bij de sandwichgeneratie zie je vooral vrouwen de zorg voor ouders en kleinkinderen op zich nemen’

“Een op de drie vrouwen ervaart een negatief gevoel na een bevalling. Tien procent beschrijft deze als traumatisch en bij 3 procent evolueert dit tot een post­traumatische stressstoornis. Vandaag wordt er van jou als ouder ook verwacht dat je je helemaal inleest in het thema ouderschap. Intussen word je op sociale media gebombardeerd met allerlei producten en inzichten die je als goede ouder verondersteld wordt te kennen. Kortom, er wordt ontzettend veel van je verwacht.”

Jij illustreert kinderboeken zoals Alle dagen sneeuw, een boek over gendergelijkheid. Hoever staan we vandaag op dat vlak?

“Alle dagen sneeuw gaat over de ervaringen van de professionele snowboarder Rachida Aoulad. Zij is een dapper en cool meisje met een groot talent voor snowboarden. Toch is dat talent niet voldoende om als meisje een volwaardige plaats binnen de sport

“De Nederlandse feministe Anja Meulenbelt zegt het zo mooi: ‘Als carrièrevrouwen door het glazen plafond schieten, wie ruimt er dan de scherven op?’ Feminisme moet ook opkomen voor de vrouwen die de scherven oprapen. Voor degenen die onze kantoren poetsen en de zorgtaken van ons overnemen. Wat hebben zij eraan als er in de raad van bestuur van Shell meer vrouwen vertegenwoordigd zijn? Ik wil ook meer vrouwen in directiefuncties, maar dat alleen is niet zaligmakend.”

“Voor mij gaat over feminisme over veel meer dan alleen gendergelijkheid. Hoe kunnen we waardige, kwaliteitsvolle levens voor zoveel mogelijk mensen maken? Dat is volgens mij de vraag die vandaag aan de orde is.”

Jij haalt heel wat inspiratie bij de Black Feminists. Wat spreekt jou aan in deze beweging?

“Zij waren erg actief in de jaren zeventig en hebben als uitgangspunt dat de meeste vrouwen het niet tot in de directieraad zullen schoppen. Zij komen op voor de gewone vrouw. Bij de zwarte bevolking waren dat heel vaak vrouwen die als huishoudhulp of arbeidster werkten. Eigenlijk zijn zij een reactie op de tweede

feministische golf, zeg maar de Hilary Clinton­generatie. Dat waren de vrouwen die zich via hun job emancipeerden. Heel vaak werden zij met seksuele intimidatie en discriminatie op de werkvloer geconfronteerd.”

“Het nummer ‘9 to 5’ van Dolly Parton vat perfect de situatie van veel vrouwen in die tijd samen. Dolly zingt onder meer hoe ze moet vechten om te overleven en au sérieux genomen te worden. Vrouwen wilden in die tijd niet herleid worden tot dat wat typisch is voor een vrouwelijk lichaam. Over onderwerpen zoals menstruatie, menopauze, endometriose en moederschap zwegen zij, bewust. Zij wilden het beeld van de voortplantingsmachine en zorgverleners doorprikken. Maar de thema’s die zij toen onder de mat hebben geschoven, zijn vandaag brandend actueel.”

Met welke feministe zou jij in dialoog willen gaan?

“Met Anja Meulenbelt, de éminence grise van de feministen van de Lage Landen. 79 jaar is ze ondertussen, maar het vuur in haar brandt nog steeds. Ida Dequeecker is een Belgische van dezelfde generatie. Beide vrouwen staan voor een breed en inclusief feminisme dat zoveel mogelijk vrouwen wil betrekken.

Wat zagen zij door de jaren heen veranderen? Wat zijn de onopgeloste vragen waarop wij vandaag moeten focussen? Hun antwoorden zou ik in primetime willen uitzenden (lacht).”

Voor feministen vandaag blijft kinderopvang een punt om voor te ijveren. Daar zet jij je ook voor in, onder meer met het Crisiskabinet Kinderopvang.

ven dat het opvoeden van een kind een gedeelde maatschappelijke verantwoordelijkheid is. Het dorp gaat verder dan grootouders die ingeschakeld worden bij de opvoeding van kinderen. Ook betaalbare woningen, toegankelijke scholen met kwalitatief onderwijs en betaalbare kinderopvang horen daarbij. Wij vormen met zijn allen die village, en de kinderen van ons dorp zijn eigenlijk van ons allemaal.”

Het doet me denken aan de tekst van dichter Kahlil Gibran: ‘Jouw kinderen zijn jouw kinderen niet.’

“En hij voegt eraan toe: ‘Zij zijn de zonen en dochters van ’s levens hunkering naar zichzelf’. Kinderen zien wij heel snel als een persoonlijke keuze die wij maken en waarvoor wij individueel verantwoordelijk zijn. Ouderlijke verantwoordelijkheid is belangrijk, maar er is meer nodig. Je hebt een hele maatschappelijke context nodig om kinderen onder goede omstandigheden te laten opgroeien. Ik stel vast dat de voorbije jaren de publieke diensten steeds meer afgekalfd werden en de nadruk steeds meer op de individuele responsabilisering kwam te liggen. Je hebt beide nodig.”

‘Ik besef dat de vroegtijdige dood van mijn

vader mij op een bepaalde manier getekend heeft’

“Kinderen zijn onze toekomst. Wil je je welvaartsstaat in stand houden, dan heb je er alle baat bij dat ze onder de best mogelijke omstandigheden opgroeien. Besparen op kinderopvang past daar echt niet in, en dat terwijl wij een van de rijkste regio’s in de wereld zijn. Hoe kan je zoiets rijmen? Sociologe Bea Cantillon zegt het zo treffend: ‘We hebben nood aan een nieuw sociaal pact.’ Een pact waarin zorg voor kinderen en ouderen de plaats krijgt die ze verdient. Op heel wat plekken in de wereld met een veel lagere welvaartsgraad krijgt die zorg een veel grotere prioriteit. Dat is onaanvaardbaar. Waarom gaan wij werken? Toch opdat zij die ons het meest dierbaar zijn, het goed zouden hebben?”

It takes a village to raise a child, zegt men.

“Oorspronkelijk is het een Nigeriaanse uitdrukking om aan te ge-

Jij verloor je vader op heel jonge leeftijd. Wat deed dat verlies met jou?

“Mijn vader was kapitein ter lange omvaart, een job die je aan het dromen zette. Maar hij stierf in een banaal verkeersongeluk. Ik was toen drie jaar en acht maanden. Hoewel ik me niets meer van die periode meer herinner, besef ik dat zijn vroegtijdige dood mij op een bepaalde manier getekend heeft. Lang heb ik geprobeerd om hem terug te denken. Misschien omdat ik zijn dode lichaam nooit heb gezien en zijn uitvaartdienst niet heb bijgewoond. Lang heb ik gedacht dat hij op een dag wel zou terugkeren.”

“Of ik een andere persoon zou geworden zijn, mocht ik mijn vader niet zo jong verloren hebben? Het valt moeilijk te zeggen. Ik had wel een moeilijke jeugd. Als studente was ik vaak depressief. Ik had ook een en ander te verwerken. Enkele jaren na het overlijden van mijn vader kreeg mijn moeder kanker. Het besef dat ik ook haar zou kunnen verliezen, was a bit too much to handle.”

Jij hebt je mama een hele tijd als alleenstaande moeder gekend. Ligt daar misschien je verklaring voor je engagement ten aanzien van moeders die er alleen voor staan?

“Na de dood van mijn vader is mijn moeder is zes jaar alleen

geweest. Waarschijnlijk heeft dat onbewust mijn kijk op het gezin beïnvloed. Alleenstaande moeders staan altijd op mijn radar. Ik ga nooit uit van het perfecte, onvergankelijke gezinnetje. Ik besef maar al te goed dat een gezin afhangt van de romantische toestand van de liefdesrelatie tussen de ouders, en dat het niet uitgesloten is dat een van de twee op jongere leeftijd overlijdt.”

“De bubbel van vier – mama, papa en twee kinderen – heb ik nooit als norm gezien. Ik zie in het gezin ook een maatschappelijk ideaal waarmee op een voordelige manier allerlei zorg georganiseerd wordt – waarmee ik niet wil zeggen dat je binnen een gezin geen geluk en liefde kan ervaren. Maar zoals we onze maatschappij vandaag ingericht hebben, is het zelfvoorzienende gezin een samenlevingsvorm waar zorgtaken niet de waardering krijgen die ze verdienen.”

“Die zelfvoorzienendheid is een illusie. We hebben elkaar nodig. Net zoals in de natuur alles met elkaar verbonden is, is dat ook het geval in een samenleving. Om goed te kunnen functioneren, hebben we structuren nodig waarmee wij onze zorgnoden kunnen invullen. Mocht je al die onbetaalde zorgarbeid omzetten in centen, je zou op een miljardenbedrag uitkomen. Niet dat je alles in geld moeten vertalen, maar het toont hoe gigantisch de zorgnood is.”

“Het is hoog tijd dat we ons een aantal existentiële vragen stellen. Wat voor leven willen wij? Een goed leven, van de wieg tot de kist, hoe kunnen we dat faciliteren? Wat voor wereld willen wij aan onze kinderen nalaten? Doordachte antwoorden op die vragen zouden de basis van het nieuw sociaal pact moeten vormen.

Hoe slaag jij er als werkende moeder in om in het eindeloos gevecht met de tijd overeind te blijven?

“Niet. (lacht) Nochtans hebben wij een poetshulp met dienstencheques. Ik ben daar heel blij mee, maar toch zitten ook wij te veel in ons bubbeltje. Soms mis ik dat dorp uit de stripverhalen van Jommeke. Waar je kinderen spontaan met de kinderen van de buren konden spelen, in plaats van dat je dat een week vooraf moet inplannen.”

Wat is de voornaamste les die je over het moederschap geleerd hebt?

“Moederen is werken. Het gaat over veel meer dan kinderen op de wereld zetten. Het is een mooie, maar ook lastige opdracht. Voor mij valt ouderschap niet meteen samen met het biologische ouderschap. Zorgen voor, dat is voor mij de kern van ouderschap. Ook lesgeven zie ik als een vorm van ouderschap.”

‘Wij denken zo graag dat wij individuen zijn, maar we blijven fundamenteel afhankelijk van elkaar’

Het kan anders, daarvan ben ik overtuigd. We hoeven niet echt als hamstertjes in een molentje te blijven lopen om alles wat ons verwacht wordt, gedaan te krijgen.”

Als het van jou afhangt, zetten we het begrip ‘work-life balance’ liefst zo snel mogelijk bij het vuilnis. Wat stoort je aan dat begrip?

“De term werkt misleidend. Alsof die iets fundamenteels zou oplossen. Het wordt ons voorgesteld alsof ons werk en leven twee gescheiden werelden zijn. Maar ook ons leven zit vol werk en zorg voor de andere. Voor de meeste vrouwen is dat de harde realiteit. Naast hun job verrichten zij nog heel wat werk. Dat is het deel life van hun work-life balance. Veranderen we dat door wat yogalessen te volgen? Ik denk het niet. Ik geloof in structurele oplossingen.”

Wat zorgzamer met elkaar omgaan, zou dat al geen stap in de goede richting zijn?

“Wij denken zo graag dat wij individuen zijn, maar we blijven fundamenteel afhankelijk van elkaar. Hoe belangrijk we onze individuele vrijheden ook vinden, ooit worden we allemaal zorgbehoevend – als we het al niet zijn (lacht). Onlangs wees mijn vriendin mij erop dat mensen die het gemaakt hebben en naar wie er opgekeken wordt, vaak omringd zijn door allerlei mensen – chauffeur, kok, assistent – die voor hen zorgen. Het toont hoe zorg ons maakt tot wie wij zijn.”

Daarnet gaf jij aan dat het tijd is dat we ons de existentiële vraag stellen: wat voor leven willen wij? Wat voor leven wil jij?

“Een leven met ‘bread and roses’. Het is een politieke slogan die gebruikt werd tijdens de staking van textielwerkers in 1910. De Amerikaanse singer­songwriter Judy Collins maakte er een lied over, waarin ze zingt over een leven dat de moeite loont om geleefd te worden. Dat is niet alleen een leven waarin je voldoende brood hebt om te overleven, maar waar je ook de geur van rozen ruikt. Die is even essentieel om te leven. Voor mij is dat de kern van feminisme: het leven moet niet alleen mogelijk gemaakt worden, het moet ook de moeite zijn om geleefd te worden. Dat is niet alleen een leven waarin je voldoende brood hebt, maar ook de rozen: schoonheid, kunst en liefde. De geur van rozen helpt daarbij.” ■

‘Het was of Markant, of in de politiek gaan’

Tekst Selma Franssen • Foto Sarah Van Looy

Tinny Driesen (49) is eigenaar van Kapsalon De Merode in Turnhout. Ze is samen met vriend Bart en heeft een hondje, de Engelse cocker Sammy.

Wat doe je precies?

“Ik ben eigenaar van Kapsalon De Merode in Turnhout. Ik knip zowel vrouwen als mannen en mijn specialiteit is snit. Ik sta alleen in de zaak en verwelkom zo’n negen klanten per dag. .”

Hoe ben je ermee begonnen?

“Na mijn opleiding tot kapster kon ik de zaak De Merode overnemen van de vorige uitbater. Dat was 27 jaar geleden.”

Heb je al lastige momenten gehad als ondernemer?

“De administratie kost veel tijd. Alle ondernemers zeggen al zo lang dat het eenvoudiger moet en kan. Toch lijkt dat niet aan in te komen Brussel. Men belooft het simpeler te maken, maar in plaats daarvan komen er altijd regeltjes bij! Ach, het hoort erbij. Natuurlijk is dit lichamelijk best een zware job, maar haar doen is en blijft mijn passie. Ik haal veel energie uit de contacten met mensen en laad me op door er af en toe een paar dagen tussenuit te gaan met mijn vriend en hondje.”

Wat vind je het leukste aan je job?

“Ik vind het fijn om met klanten te babbelen. Dat gaat verder dan tips over hoe ze hun haar kunnen verzorgen; ik luister naar wat er leeft onder de mensen en denk graag met hen mee. Als kapper heb je echt een sociale functie. Het is daarnaast leuk om achteraf foto’s van tevreden klanten te krijgen. Voor vaste klanten en hun kinderen doe ik ook bruidskapsels, iets waar veel tijd in kruipt, maar wat wel altijd een bijzonder moment is.”

Is het voor jou belangrijk om lokaal te kopen?

“Ja, ik ben heel erg voor de lokale ondernemers. Turnhout heeft heel leuke kledingwinkels, daar komt al mijn kledij vandaan. Ik ga naar een lokale schoonheidsspecialiste, zij is toevallig ook een Markante dame.”

Waarom ben je lid geworden van Markant?

“Ik wilde iets extra om handen hebben en mij lokaal engageren. Het was Markant of in de politiek gaan (lacht). Ik ben lid van Artemis en heb Best Pittig in Turnhout opgestart. Je inzetten voor Markant is een heel fijne manier om andere ondernemers tegen te komen.”

www.kapsalondemerode.be ■

De tijd van ‘sacochengevechten’ is voorbij

Vrouwen in de politiek komen van ver. Maar is de strijd helemaal gestreden?

Politiek journalist Linda De Win, politicologe Nadia Nsayi en politieke communicatie-expert Elise Storme kijken naar de lange weg die we hebben afgelegd en blikken vooruit naar de verkiezingen.

Tekst Ann-Marie Cordia • Illustratie Flore Deman

Linda De Win: “Ik ben thuis opgegroeid met een moeder die werkte – ze was onderwijzeres – en hoewel dat voor mij de normaalste zaak van de wereld was, bleek dat later niet zo. Ze heeft mijn twee zussen en mij altijd opgevoed met het idee dat je onafhankelijk moest zijn: ‘Zorg dat je een eigen job en inkomen hebt.’

Ze is geboren in 1922 en is voor het eerst kunnen gaan stemmen voor de nationale verkiezingen in 1949, want pas een jaar voordien hadden vrouwen nationaal stemrecht gekregen.”

Vrouwen mochten vanaf 1920 wel al meestemmen voor de gemeenteraadsverkiezingen, en nog voor vrouwen zelf stemrecht hadden, zaten er al enkele in het parlement. “De eerste was de socialiste Marie Spaak­Janson, in 1921. Als gecoöpteerd senator was ze niet rechtstreeks verkozen en moest ze de partijlijn van de Belgische Werkliedenpartij (BWP) volgen. Ze stemde dus als enige vrouw in het parlement tegen het vrouwenkiesrecht in 1929. In theorie waren de socialisten voor stemrecht voor iedereen, maar net als de liberalen waren ze bang dat stemrecht voor vrouwen vooral de katholieken zou vooruithelpen omdat vrou wen te veel zouden luisteren naar de pastoor.”

Pas in 1965 volgde de eerste vrouwelijke minister, Marguerite De Riemaecker­Legot, voor de CVP. “In de jaren zeventig had je de eerste Stem vrouw­campagnes. Niet dat er toen veel vrouwen op de lijsten stonden, want van quota was er nog geen sprake. Om als

vrouw überhaupt een verkiesbare plaats te krijgen, moest je echt sterk in je schoenen staan. Ik herinner me de uitspraak van Louis Major, die toen voorzitter was van de Kamer, in 1972. Op een keer zei hij tegen Nelly Maes, van de VU: ‘Wijven moeten niet zoveel complimenten maken.’ Als tiener viel het zeker op, wat voor mannenwereld politiek was. Maar als je bedenkt dat vrouwen tot 1976 geen bankrekening konden openen zonder toestemming van hun echtgenoot, mocht het ook niet verbazen. Ook op het Journaal zag je bijna alleen mannelijke presentatoren en ankers.”

“Toen ik in 1988 begon bij de radio, was ik een van twee vrouwelijke journalisten. Er waren wel vrouwen, maar zij werkten als dactylo’s – in die tijd waren er zelfs nog geen computers. Mijn mannelijke collega’s behandelden me goed, maar ik moest natuurlijk niet op hun terrein komen (lacht).”

‘Je ziet dat vrouwen dikwijls pas macht krijgen op lastige momenten’

Dertig jaar geleden publiceerde Linda De Win het boekje De afwezige vrouw, over vrouwelijke politici. Het verscheen in 1994, hetzelfde jaar dat er quota werden ingevoerd bij de gemeente­ en provincieraadsverkiezingen. Eerst werd een vierde van de plaatsen op de kieslijsten voorbehouden aan vrouwen (later meer) en vervolgens kwam er het ritsprincipe bij, om te vermijden dat alle vrouwen onderaan de lijst werden gezet. In 1999 werden quota toegepast bij de verkiezingen op federaal, gewestelijk, gemeenschaps­ en Europees niveau. “De quota waren echt nodig. Intussen zitten we aan iets meer dan 40 procent vrouwelijke verkozenen in zowel de Kamer als in het Vlaams Parlement. Wat er zonder quota zou gebeuren? We

Linda De Win is politiek journalist.

zouden niet meteen terugvallen naar 0 of 10 procent, denk ik.

Maar vrouwen zouden wel meer moeten strijden voor verkiesbare plaatsen. De federale regering­De Croo heeft de pariteit ingevoerd: er moeten dus evenveel vrouwen als mannen in de regering zitten. Dat er in de Vlaamse regering geen pariteitsbeginsel bestaat, merk je aan het kleinere aantal vrouwelijke ministers.”

“Ooit stelde ik Alexander De Croo, die toen net in Zuid­Afrika was gaan spreken over vrouwenrechten en net het boek De eeuw van de vrouw had geschreven, de vraag waarom Carina Van Cauter de lijst niet mocht trekken voor de Kamer in Oost­Vlaanderen. Kon hij haar dan niet laten voorgaan, als vrouwenrechten dan toch zo belangrijk waren? Hij probeerde rond het antwoord heen te fietsen en ik vond het niet erg om hem te zien spartelen, maar nadien heeft hij me nooít meer een interview willen geven (lacht).

Achteraf dacht ik: goh, was het dat waard? Maar ik vond dat die vraag gesteld moest worden. Ik heb ook altijd vrouwen en mannen op dezelfde manier aangepakt als journalist. Al geldt dat evenzeer voor mijn vrouwelijke collega’s. Na al die jaren is de politieke journalistiek enorm vervrouwelijkt in Vlaanderen.”

“Er wordt tegenwoordig zeker anders gesproken over vrouwen in de politiek. Vroeger had men het dikwijls over ‘excuustruzen’ op de lijsten, want ‘waren al die vrouwen wel bekwaam genoeg?’, terwijl die vraag nooit over mannen werd gesteld. Over ‘sacochengevechten’ of ‘kippetjes’ heeft men het gelukkig ook niet meer. Dat zou niet meer getoleerd worden.”

“Op zich kan het een voordeel zijn om vrouw te zijn in de politiek. Als je talent hebt als politica, pikken de media je sneller op. De keerzijde daarvan is dat als je een faux­pas begaat, de tegenreactie ook groter is. Denk aan hoe er werd gereageerd nadat Gwendolyn Rutten (Open Vld) nogal argeloos had geantwoord op de vraag of ze ooit premier wilde worden. ‘Waarom niet?’ had ze gezegd, maar dat is binnen haar partij bij bepaalde mensen – om Alexander De Croo niet te noemen – slecht gevallen. Als je als vrouw het politieke spel als een man wil spelen, openlijk, krijg je echt veel tegenkanting. Het lijkt ook gemakkelijker om als partij een vrouw op te offeren.

Denk aan Eva De Bleeker (Open Vld) en Sarah Schlitz (Ecolo) die moesten opstappen. Je ziet ook dat vrouwen dikwijls pas macht krijgen op lastige momenten, wanneer mannen liever passen. Marianne Thyssen werd cd&v­voorzitter toen niemand anders wilde en Sophie Wilmès werd premier op een crisismoment.”

“Wat het na deze verkiezingen wordt en hoeveel vrouwen er verkozen worden, blijft afwachten. Los van die kwestie vrees ik voor een onwerkbare uitslag. De stemmen zullen zo versnipperd zijn dat het moeilijk zal worden om een meerderheid te vormen, waardoor het maanden zal duren voor we een regering hebben.”

Nadia Nsayi is politicologe en auteur van Dochter van de dekolonisatie en Congolina.

Nadia Nsayi: “Het waren de mannen in mijn leven die mijn interesse in politiek hebben aangewakkerd. Bij mijn peter en meter in Landen, waar ik deels ben opgegroeid, stond elke zondag De zevende dag op. Mijn peter keek ook elke dag naar het Journaal – in het weekend zelfs twee keer per dag (lacht). Bij mijn moeder in Brussel, waar ik mijn schoolvakanties doorbracht, was mijn stiefvader vooral bezig met de Congolese politiek. Dankzij mijn peter en mijn stiefvader heb ik dus vanaf een jonge leeftijd leren nadenken over politiek, later ben ik politicologie gaan studeren.”

“Als kind observeer je het leven zoals het is, je ziet veel vrouwen voltijds werken, terwijl ze meer in het huishouden doen. Maar je beseft nog niet dat dit gevolgen heeft voor de hele maatschappij –ook op politiek vlak. Onder meer vanwege de lastige combinatie met het gezinsleven is het moeilijker voor vrouwen om zich politiek te engageren.”

“Als het gaat over het aantal vrouwelijke parlementsleden, doet België het in vergelijking met andere landen goed, maar dit aantal zegt niets over de uitvoerende macht en het aantal vrouwelijke burgemeesters, staatssecretarissen of ministers. Toen we onze eerste vrouwelijke premier kregen, leek dat bijna een accident de parcours. Tijdens de coronacrisis mocht Sophie Wilmès (MR) het als ad interim premier oplossen, en nadat de regering dan uiteindelijk werd gevormd, was het weer de beurt aan een man. Bovendien leven we in een particratie, de macht zit vooral bij de politieke par-

‘Mijn generatie staat er soms niet bij stil van hoever we komen’

tijen. Daarbinnen zit je ook met mannenbastions die niet per se hun macht willen afstaan.”

“Als je te veel mensen met hetzelfde profiel hebt, zit je met blinde vlekken. Je hebt niet enkel vrouwen nodig in het parlement, maar ook meer kortgeschoolde mensen – het is nog te veel een plek van mensen die allemaal hebben gestudeerd. Ik pleit voor een diversiteit aan vrouwen in het politieke systeem. Niet alleen hoogopgeleide of witte vrouwen, zodat je een ruimere blik op de samenleving krijgt. Als je tien jaar in een fabriek hebt gewerkt, kan je vanuit een andere levenservaring belangrijke punten aanhalen in het debat. Er zijn ook meer jongeren nodig, mensen van kleur en arbeiders. Ik geloof dat diversiteit effectief kan leiden tot een beter en een kwalitatief beleid. Ik stem niet op vrouwen omdat ze vrouwen zijn, ik wil dat hun beleid ook vrouwvriendelijk is. Ik hoop dat ze oog hebben voor bepaalde dossiers, en dat ze dingen in beweging zetten.”

“Als ik vrouwelijke politici soms hoor pleiten tegen quota, denk ik: vrouw toch! Als er geen quota geweest waren, was jij waarschijnlijk nu geen minister geweest. Uit de geschiedenis is gebleken dat het op eigen kracht niet ging lukken voor vrouwen in een door mannen gedomineerd systeem. Dankzij de invoering van quota kon vrouwelijk politiek talent doorbreken. Als je dat niet erkent, erken je de strijd niet die geleverd is door de generatie voor jou. Vrouwen mochten stemmen vanaf 1948, maar het duurde tot de jaren negentig, begin jaren tweeduizend, voor er meer vrouwen in het parlement kwamen. Mijn generatie staat er soms niet bij stil van hoever we komen.”

“Tijdens het schrijven van mijn boek over Nele Marian, de eerste Afro­Belgische dichteres, bedacht ik hoe zij, toen ze in de jaren dertig gedichten voordroeg in het Paleis voor Schone Kunsten, zelfs nog geen nationaal stemrecht had. Als vrouw en zeker als vrouw van kleur voel ik het als mijn plicht te gaan stemmen. Ook omdat ik ben geboren in Congo in 1984, in een dictatuur. Mijn moeder heeft er nooit democratische verkiezingen gekend en is daar nooit kunnen gaan stemmen. We kunnen ons moeilijk voorstellen wat het is om onze stem niet op een eerlijke, vrije manier uit te kunnen brengen. Dat wil ik graag vertellen aan jonge mensen die misschien helemaal niet geïnteresseerd zijn in politiek.”

“Het wordt de eerste keer dat je vanaf 16 jaar kan gaan stemmen voor de Europese verkiezingen. Welk effect dat zal hebben op het aantal vrouwen in het parlement, durf ik niet te voorspellen. Zestien jaar vind ik best jong. Ik ben er wel van overtuigd dat jongeren beter geïnformeerd moeten worden. Daar zie ik een rol voor het onderwijs, media en sociale media weggelegd. We mogen er niet van uitgaan dat iedereen elke avond naar Terzake of De afspraak kijkt. Als mensen te weinig geïnformeerd zijn, kan dit ook een gevaar vormen voor de samenleving.”

Markante cijfers

• Vrouwen konden voor het eerst stemmen voor de gemeenteraadsverkiezingen in 1921. Daarbij werden 181 vrouwelijke gemeenteraadsleden verkozen.

• In 1929 werd Lucie Dejardin als eerste volksvertegenwoordigster met algemeen stemrecht in de Kamer verkozen op de lijst van de Belgische Werkliedenpartij (socialisten) voor het arrondissement Luik. Marie Spaak-Janson was acht jaar eerder het eerste gecoöpteerde vrouwelijke parlementslid.

• Tussen 1949, de eerste keer dat vrouwen gingen stemmen voor de nationale verkiezingen, en begin 1970 lag het aantal vrouwelijke parlementsleden nooit hoger dan 4 procent

• In de Kamer steeg het aantal vrouwelijke parlementsleden na de verkiezingen in 1995 van 12 tot 42 procent in 2019. In de Senaat ging het van 23,9 procent vrouwelijke senatoren in 1995 naar 45 procent in 2019.

• Amper 11,8 procent vrouwelijke regeringsleden telde de federale regering in 1995. In 2020 was dat 50 procent, hoewel er sindsdien enkele vrouwelijke ministers moesten vertrekken.

• In 1995 telde het Vlaams Parlement 16,9 procent vrouwelijke parlementsleden na de verkiezingen. In 2019 was dat 45,2 procent.

• Terwijl de Vlaamse regering in 1995 voor 22,2 procent bestond uit vrouwelijke regeringsleden, was dat in 2019 33,3 procent

• Tussen 2000 en 2018 steeg het aantal vrouwelijke gemeenteraadsleden van 27,4 procent tot 38,4 procent in 2018 in Vlaanderen, wat toen resulteerde in 38,4 procent vrouwelijke schepenen

• Het aantal vrouwelijke burgemeesters stijgt. Van 15 op de 308 in 1994 tot 43 op de 300 in 2018 na de verkiezingen. Momenteel zouden er 56 vrouwelijke burgemeesters zijn. Al blijft dit amper 1 op de 5.

• Sophie Wilmès werd in 2019 de eerste vrouwelijke premier, bijna 100 jaar na het eerste vrouwelijke parlementslid.

Bronnen: De afwezige vrouw: de positie van de vrouw in de Belgische politiek van Linda De Win, www.senate.be, www.igvm.be en www.vrtnws.be

Elise Storme (UGent) is politicologe en expert in politieke communicatie.

Elise Storme: “Er zitten net meer dan 40 procent vrouwen in het federale parlement en iets meer in het Vlaams Parlement. Maar uit onderzoek van collega’s blijkt dat vrouwen daar nog altijd minder spreektijd krijgen. Neem bijvoorbeeld de plenaire vergadering. Opdat die niet eindeloos zou duren, mag elke fractie, die doorgaans uit één partij bestaat, twee actuele vragen stellen, met een beperkt aantal minuten spreektijd. Vervolgens zijn het de partijen die deze verdelen onder hun parlementsleden, en wordt er beslist wie welke vraag stelt. We weten dat vrouwelijke parlementsleden minder mondelinge vragen mogen stellen en minder spreektijd krijgen. Minder spreektijd betekent natuurlijk ook minder visibiliteit. Verder zien we dat vrouwen vaker ingeschakeld worden om mondelinge vragen te stellen over zogenaamd zachtere thema’s zoals onderwijs of kinderzorg, dan over defensie, terwijl we dit verschil niet zien bij de schriftelijke vragen.”

“Uit onderzoek weten we dat genderstereotypen bij kiezers veel minder leven: dat vind ik een positief signaal. Ze zien mannen en vrouwen als even competent – behalve op het domein van defensie. Vrouwen worden ook vaker als linkser ingeschat.

Maar als je de hele tijd benadrukt dat het om een vrouw gaat, ga je die genderstereotypen wel weer aanwakkeren – en daarom is een campagne om op vrouwen te stemmen wat dubbel. Want door de na druk te leggen op het vrouw­zijn van een politica, zeg je eigenlijk dat de default politicus nog altijd een man is. Dat gebeurt niet met slechte bedoelingen – denk aan partijen die hun ‘leading lady’ naar voor schuiven als potentiële eerste vrouwelijke minister­president – maar kan wel invloed hebben op bijvoorbeeld jonge meisjes die zich afvragen ze wel binnen die politieke wereld passen.” “Uit mijn onderzoek is gebleken dat vrouwelijke Vlaamse ministers iets meer in de media komen dan mannelijke Vlaamse ministers. Ze werden even vaak bevraagd over hun privéleven, en toch zag je hier en daar een verschil. Bij Hilde Crevits werd van het nakende huwelijk van haar zoon een probleemstelling gemaakt – het gezin als potentieel probleem: gaat dat wel lukken voor jou? Bij Matthias Diependaele ging het ook over zijn gezin, maar dan als bron van steun voor hemzelf. Seksisme kan dus erg subtiel zijn. Uit onderzoek van het Nederlandse weekblad De Groene Amsterdammer bleek dan weer dat in interviews met mannelijke politici de woorden zoals ‘miljarden’, ‘financiën’, ‘plannen’ en de ‘rechtsstaat’ het vaakst voorkwamen. Bij vrouwen ging het om over ‘vrouw’, ‘dochter’,

‘moeder’, ‘ouders’, ‘meisje’ en ‘leven’. Kortom, bij mannen ondervraagt men meer de macht.”

“Waar we een groot verschil zien, is op sociale media. Bijna alle politici zitten op X omdat journalisten dat medium volgen: als er een straffe uitspraak wordt getweet, komt die ook in de traditionele media terecht. Ik heb onderzoek gedaan naar sociale media en negative campaigning: in welke mate vallen Vlaamse politici op sociale media andere politici aan, en op welke manier? Daaruit blijkt dat als vrouwen aanvallend reageren, ze zich eerder richten op het beleid of een standpunt, dan dat ze persoonlijke aanvallen doen op iemands karakter of uiterlijk. En hoewel vrouwelijke politici minder vaak aanvallen doen, ontvangen ze er wel even vaak.”

‘Uit onderzoek blijkt dat vrouwen minder spreektijd krijgen’

“In België is er nog niet veel onderzoek geweest naar online haat tegenover politici, dat zijn we nu aan het bestuderen. Maar uit internationaal onderzoek weten we dat vrouwen daar vaker mee te maken krijgen. In dat onderzoek van De Groene Amsterdammer bleken de seksistische aanvallen opvallend, net als de haatspraak en bedreigingen. Dat laatste wordt ook bevestigd door Europees onderzoek van de Inter­Parliamentary Union. Tachtig procent van de vrouwelijke parlementsleden kreeg te maken met psychologisch geweld. Dat ging onder meer over vernederende seksuele of seksistische opmerkingen waarmee 65 procent te maken kreeg. Van ruim vier op de tien werden er extreem vernederende of seksueel geladen beelden verspreid via sociale media. Bijna de helft van hen werd ooit met de dood, verkrachting, geweld of ontvoering bedreigd. Voor sommigen, zoals de Nederlandse Sigrid Kaag, is dit een reden om ermee te stoppen. Maar online haat kan vrouwen ook afschrikken om in de politieke arena te stappen. Dat moeten we absoluut proberen te vermijden. Als je als vrouw ook migratieroots hebt of moslim bent, heb je het vaak nog erger te verduren, zo weten we uit internationaal onderzoek, en is er vaak ook een racistische ondertoon, of een verwijzing naar afkomst.”

“Of ik zelf op vrouwen stem? Ik ben me wel bewust van het aantal vrouwen dat op lijsten staat, hoe ze naar voor geschoven worden tijdens de verkiezingsperiode en behandeld worden nadat ze verkozen zijn of een mandaat hebben gekregen. Kleine nuances die te linken zijn aan het onderzoek vallen me eerder op. Maar in mijn stemvoorkeur zal ik vooral kijken naar wat politici verwezenlijken, waar ze voor staan en welke waarden ze verdedigen. Het kan heel goed zijn dat dit hoofdzakelijk vrouwen zullen zijn, maar ik zal niet stemmen op iemand enkel en alleen omwille van hun gender, maar omwille van hun capaciteiten die zeker even goed zijn als die van hun mannelijke collega’s.” ■

Een duurzaam aanwezigheidsbeleid op maat van jouw organisatie

Ziekteverzuim heeft een grote impact op je organisatie, zowel op de productiviteit als op de werksfeer. Je medewerkers gezond en gemotiveerd houden zodat ze ook bij jou blijven werken, is dan ook een essentiële opdracht – én een uitdaging – voor bedrijven en leidinggevenden. Maar hoe doe je dat? Hoe pak je afwezigheden op een efficiënte manier aan?

WAT ZEGGEN JE COLLEGA-ONDERNEMERS?

Meten is weten! Om inzicht te krijgen in de noden en bezorgdheden van ondernemers, organiseerden we met Liantis een bevraging bij 900 werkgevers*. Daaruit bleek alvast dat zij:

• gemotiveerd zijn om verzuim aan te pakken: 50% zegt dat ze er alles aan willen doen om verzuim in hun organisatie te voorkomen.

• vooral worstelen met de concrete uitwerking van acties om verzuim aan te pakken, met de persoonlijke opvolging van afwezige medewer kers en met de kennis over de geldende wette lijke bepalingen.

• hun afwezige medewerkers persoonlijk willen opvolgen vanuit een bezorgdheid om het wel

zijn van de medewerker en om de organisatorische impact te beperken.

EEN AANPAK OP MAAT

Het is evident dat er geen one­size­fits­all aanpak is die alle bedrijven kunnen toepassen in hun inspanningen tegen absenteïsme. Maatwerk is de boodschap. Daarom ontwikkelde Liantis verschillende oplossingen voor een duurzame aanwezigheid. Als werkgever kan je je eigen pakket samenstellen dat aansluit bij de specifieke noden van jouw organisatie.

AANWEZIGHEIDSPLAN VOOR KMO’S

Speciaal voor kmo’s ontwikkelden we het Liantisaanwezigheidsplan. Tijdens een digitaal contactmoment van ongeveer twee uur doorloopt onze expert samen met jou stap voor stap alle elementen die moeten vervat zitten in een aanwezigheidsplan. Zo gaan we dieper in op praktische afspraken zoals de ziektemelding door je medewerker of de werkhervatting na de afwezigheidsperiode, maar ook op de manier waarop je best communiceert met je medewerkers.

PREVENTIEVE AANPAK

Aan de hand van een ingevuld aanwezigheidsplan en algemene tips & tricks, kan je aan de slag en zal je merken dat het aantal afwezigheden in je organisatie daalt. De nieuwe, preventieve aanpak zorgt er bovendien ook voor dat je medewerkers gezond en gemotiveerd aan het werk kunnen blijven.

Wil je een aanwezigheidsbeleid op maat van jouw organisatie? Dat kan! Scan de QR-code en vraag jouw oplossing op maat aan.

* Survey bij 900 deelnemers. De grootste groep van de deelnemers waren zaakvoerders (43%). De meeste deelnemers hebben een organisatie met 0-50 medewerkers (77%).

Kathleen Op de Beeck (l.) en haar moeder Sophie Vangheel, die net de Lifetime Achievement Award Sociaal Ondernemen kreeg voor haar levenswerk Cunina.

‘Uitbollen? Daar denk ik nog niet aan’

Tijdens de uitreiking van de WOMED Award op 15 mei kreeg Sophie Vangheel (76) als oprichtster en bezieler van Cunina de Lifetime Achievement Award Sociaal Ondernemen 2023. Samen met haar dochter Kathleen Op de Beeck (54) legt ze uit hoe ze de wereld nog altijd ten goede wil veranderen. ‘We hebben al 18.000 kansarme kinderen kansrijk gemaakt.’

Tekst Brigitte Vermeulen • Foto’s Zidis

Sophie Vangheel is stichter en algemeen directeur van Cunina, een ngo die al sinds 1990 in haar zeven partnerlanden – Brazilië, de Filipijnen, Haïti, Nepal, Oeganda, Zuid­Afrika en Peru – ijvert voor een betere toegang tot onderwijs voor kansarme kinderen, dankzij persoonlijke peterschappen en onderwijsprojecten. Met Cunina heeft Sophie haar visie vorm gegeven dat onderwijs de sleutel is naar een betere toekomst. Voor haar jarenlange inzet huldigt Vrouwennet haar met een Lifetime Achievement Award voor Sociaal Ondernemerschap. Ondertussen runt Sophie de ngo niet alleen en heeft ze al meer dan twintig jaar haar dochter Kathleen Op de Beeck (54) aan haar zijde als trouwe rechterhand en opvolger.

Gefeliciteerd, Sophie! Ben je blij met deze Lifetime Achievement Award voor Sociaal Ondernemerschap?

Sophie: “Na het ereburgerschap in de stad Geel (in 2021, red.) en Commandeur in de Kroonorde (in 2023, red.) valt me nu deze prachtige erkenning van Vrouwennet te beurt. Ik ben ontzettend blij om op korte tijd zoveel erkenning te mogen ontvangen, maar ik ben in de eerste plaats blij voor Cunina, dat dit een enorme boost kan betekenen voor alles wat we doen met onze organisatie.”

Kathleen, hoe oud was jij toen je mama aan dit avontuur begon?

Kathleen: “Begin de jaren tach -

tig begon mama als vrijwilliger voor de hulporganisatie Aide Médicale Internationale aux Enfants, ik was toen 11 jaar. Ik weet eigenlijk niet anders dan dat mijn moeder daarmee bezig was. In de beginjaren van haar vrijwilligerswerk herinner ik me de vergaderingen in onze living met Marcel Roy, de Canadese dokter aan het hoofd van die organisatie. Ik weet nog de eerste kerstconcerten die ze op poten zette om fondsen te werven en hoe we samen flyers gingen uitdelen – nu ja, dat waren toen nog stencils. Ik vergezelde haar ook vaak naar de lezingen die ze gaf.”

“Toen mama haar eerste reis naar een van de projecten maakte, was ik student. Zij vertrok toen samen met haar zus, mijn tante, voor drie weken naar Haïti. We gingen toen met een hele delegatie van familie en vrienden mee naar Zaventem om hen uit te wuiven. Internet bestond nog niet, zij waren echt drie weken weg, zonder beeld, zonder klank. Je moest maar hopen dat ze effectief op de afgesproken terugvlucht zaten. In het begin maakte ze zo een reis per jaar, dat was nog aan een heel ander tempo. En kan je geloven, ondertussen reizen we al twintig jaar samen om de petekinderen en projecten ter plaatse te bezoeken.”

‘De plaats waar je wieg staat is bepalend voor je toekomst’

Kathleen Op de Beeck

“Kort na dat eerste projectbezoek richtte mama haar eigen organisatie op, onder de naam Cunina. Cunina is de Romeinse godin van de wieg. De plaats waar je wieg staat is bepalend voor je toekomst. Die vicieuze cirkel wou ze doorbreken – en dat is nog steeds ons doel.”

Hoe vanzelfsprekend is het voor jou om Cunina over te nemen? Je hebt ook nog een broer.

Kathleen: “Het zit in mijn DNA, Cunina is gewoon een groot deel van mijn leven. Ik heb eerst regentaat Engels ­ Geschiedenis gestudeerd, waarna ik buiten het onderwijs ben beginnen te werken. Maar op een gegeven moment kwam mama op een punt waarop ze moest kiezen om een vrijwilligersorganisatie te blijven of door te groeien naar een professionele organisatie, met onder meer een vast kantoor en medewerkers op de loonlijst. Toen heb ik besloten er mee in te stappen en werd ik eigenlijk de eerste officiële medewerker van Cunina. Wij werken nog steeds met talloze vrijwilligers, maar een professioneel team is stabieler, en dat heb je echt wel nodig om te kunnen groeien zoals wij dat graag wilden. Ondertussen is Cunina een kmo met een team van zeven medewerkers. Ik begon onderaan de ladder met telefoons te beantwoorden, dossiers uit te typen en groeide door tot verantwoordelijke peterschappen, enzoverder. Mijn broer is zelf ondernemer en heeft een eigen bedrijf, maar ook hij is een actieve vrijwilliger in onze organisatie.”

Sophie: “Ik heb mijn dochter op een gegeven moment de vraag gesteld: ‘Zal Cunina met mij sterven?’ En toen antwoordde ze: ‘Cunina is jouw kindje, maar ik ben de zus. Ik zal er goed zorg voor dragen en dit niet in de steek laten.’ Dat vond ik zo mooi, ik koester die woorden nog steeds.”

Sophie, hoe ziet jouw agenda er tegenwoordig uit? Ben jij aan het uitbollen?

“Weet je, mijn grote geluk is dat ik een goeie slaper ben, ook op het vliegtuig. Ik kom dus niet moe op mijn bestemming aan. Ik kan er meteen invliegen en heb niet een paar dagen nodig om te acclimatiseren. Want laat het duidelijk zijn, met projecten in zeven verschillende partnerlanden hebben we het hier niet over een tripje naar Parijs. Ook ter plaatse moeten we nog serieuze afstanden overbruggen, onze projecten liggen in verschillende regio’s. Maar de werkbezoeken zijn echt wel nodig, het gaat hier niet om snoepreisjes.”

“We komen soms in moeilijke situaties terecht. Zoals in 2022, toen we in Peru waren toen er politieke onrust uitbrak. De luchthaven werd gesloten, wij konden niet terugreizen en moesten langer blijven. Op zulke momenten ben ik blij dat ik daar samen met mijn dochter ben in plaats van een medewerker van wie de familie anders doodongerust thuiszit. Ik heb mijn dochter bij mij, wij zijn samen.”

‘Naar school gaan is de sleutel tot een zelfstandiger leven’

Sophie Vangheel

Sophie: (lacht) “Uitbollen? Helemaal niet! Ik kom elke dag naar kantoor, ik geef ’s avonds lezingen... Ik ben nog altijd de moeder van deze organisatie, ik doe heel wat fondsenwerving. Elke dag weer mensen gaan overtuigen dat dit zin heeft. Ik heb 45 jaar ervaring in ontwikkelingssamenwerking, waarvan 35 jaar aan het hoofd van Cunina. Ondertussen hebben we meer dan 18.000 individuele peterschappen opgezet, dat wil zeggen dat we 18.000 kansarme kinderen kansrijk hebben gemaakt. We realiseerden door de jaren heen meer dan 250 projecten ter plaatse, waaronder het optrekken van scholen en sanitaire voorzieningen bouwen.”

“Cunina geeft me vleugels. Ik doe dit zo graag omdat ik weet dat het werkt en hoeveel verschil je kan maken met een kleine gift. Dankzij zo’n donatie geef je een kind toegang tot onderwijs. En naar school gaan is de sleutel tot een zelfstandiger leven. Wij zijn toch dikke gelukzakken dat wij hier zijn geboren. Wij vinden het een kleine moeite om bij te dragen voor kinderen die minder geluk hadden met de plek waar ze geboren zijn.”

Wat zijn de toekomstplannen voor Cunina?

Kathleen: “Wij hebben onszelf het ambitieuze doel gesteld van 5.000 actieve peterschappen. Wij doen aan ontwikkelingssamenwerking, met de nadruk op ‘samen’. Wij faciliteren dat een kansarm kind naar school kan gaan, maar het kind moet natuurlijk nog altijd naar school gaan. Wij halen deze kinderen niet weg uit hun omgeving, wij zijn geen adoptiebureau. De bedoeling is dat ze in hun eigen dorp of stad school kunnen volgen, met eigen leerkrachten. Onderwijs is een fundamenteel recht voor elk kind.”

Sophie: “Ik word deze zomer 77 jaar, maar ondanks mijn leeftijd ben ik jong vanbinnen, ik ben helemaal niet vastgeroest in bepaalde gewoonten. Een voorbeeld? Cunina staat niet stil. Wij blijven constant vernieuwen. In 2025 bestaat Cunina 35 jaar, en naar aanleiding daarvan komt er binnenkort een nieuwe afdeling voor marketing en communicatie in het centrum van de stad Geel. En omdat we niet iedereen kunnen meenemen op inleefreis naar onze projecten ter plaatse, hebben we een gloednieuwe virtualrealitybelevenis opgezet die je in ons kantoor kan beleven. Dankzij het 360°­beeld van zo’n VR­bril kan je rondkijken alsof je daar ter plaatse bent en kan je met eigen ogen zien waar deze kinderen leven, hoe ze naar school gaan, zonder dat je de verre reis hoeft te maken. Dat geeft een concreter beeld van wat je met je peterschap bereikt.”

Wie een peterschap wil aangaan, vindt meer informatie op www.cunina.org ■

Eén dag, tien topsprekers, tien boeken, 200 minuten inspirerende keynotes.

Met deze tien kleppers wordt jouw zaak een bestseller

Dat is de unieke formule van het zesde UNIZO Topseminar op dinsdag 26 november 2024 in de Antwerpse Koningin Elisabethzaal. Op één dag worden jij en je onderneming klaargestoomd voor de grootste uitdagingen van nu, en de toekomst.

Schrijf je in op unizoTopseminar.be en profiteer van € 100 korting met de code TS2024ART

26.11.2024 Koningin Elisabethzaal Antwerpen

‘Ik voel me beter in de positie van underdog’

Aagje Vanwalleghem (36) turnde zich twintig jaar geleden een weg naar de Olympische Spelen in Athene. Vandaag geeft ze keynotes in bedrijven en organisaties. Tekst Ann-Marie Cordia

Aagje in de teletijdmachine. Naar welk jaar keer je terug en waarom?

“Het jaar weet ik niet meer, maar naar het tweede leerjaar, bij mijn lievelingsjuf, omdat we elke vrijdagnamiddag naar een verhaal uit Pluk en de Petteflet luisterden.”

Welk kinderboek blijft je bij?

“Pluk en de Petteflet dus! Van Annie M.G. Schmidt. Er doet een Aagje in mee, de dochter van mevrouw Helderder. Niet dat ik zo’n strenge mama had, maar Aagje was ook een meisje dat het alles perfect wilde doen en daar herkende ik me in.”

Ben je een goede verliezer?

“Als ik ga om te winnen, dan kan ik niet tegen mijn verlies. Als je favoriet bent en je wint niet, heb je echt verloren. Ik voel me beter in de positie van underdog.”

Wat was tot dusver de grootste uitdaging in je leven?

“Op turnvlak mijn vele revalidaties, na zware blessures. Je moet ze niet alleen fysiek, maar ook mentaal te boven komen. Als je veel blessures hebt, begin je bang te worden, terwijl dat het laatste is wat je moet hebben, dan kun je niet meer voluit turnen. Verder was mijn grootste uitdaging om – als jonge moeder – twee keer twee jaar niet kunnen doorslapen. Vier jaar slaap heb ik verloren. Gelukkig zijn we daar door.”

Wat is je laatst gegoogeld term?

“‘Hondenharnas’. We hebben een nieuwe hond, een husky, en zoeken geen halsband, maar een harnas voor zijn romp.”

Ben je tijdens ruzies beeld zonder klank of een roeper?

“Een roeper. Ik zou dat wel willen proberen, beeld zonder klank, maar dat lukt mij nooit (lacht).”

Welke app open je altijd als eerste?

“Mijn mail.”

Naar wie of wat steek je je middenvinger mentaal op?

“Naar mensen die alles voor elkaar krijgen zonder ervoor gewerkt te hebben.”

Welk project doet je blinken van trots?

jongerenveerkrachtcoaching gedaan en sportmanagement gevolgd, terwijl ik een enorm druk schema had, die ik goed heb afgerond.”

Wat is je grootste nachtmerrie?

“Dat er iets gebeurt met mijn gezin slash familie.”

Hoe omschrijf je het ouderschap?

“Uitdagend. Soms vermoeiend. Voldoeninggevend.”

Welk dierbaar moment wil je herbeleven?

“Toen ik in Athene in 2004 tijdens de Olympische Spelen op het bord de Q zag verschijnen, van ‘qualified’ voor de finale. Het was mijn grootste droom om deel te nemen aan de Spelen. Om de finale te halen was onvergetelijk.”

Waarin vind je troost?

“M&M’s (lacht). In ventileren bij mijn man. En in het relativeren.”

Naar wie kijk je op?

“Ik ben ambitieus en ik kijk op naar mensen die het voor elkaar krijgen om mooie stappen te zetten in hun carrière terwijl ze hun gezin goed managen.”

“Ik ben geboren in Brazilië, het land van de plastische chirurgie. Ik ben er niet tegen als het je meer zelfvertrouwen geeft. Stel dat ik plots vind dat ik er megalelijk uitzie, dan zou ik misschien botox overwegen. Niet voor dikkere lippen, maar eventueel wel voor kraaienpootjes. Ik weet het niet.”

Is het leven een geschenk voor jou?

“Ik heb dat niet altijd zo gezien. Zeker niet toen ik nog in die cocon zat van topsport, waar alles altijd beter en zo perfect mogelijk moet. In zekere zin zijn kinderen mijn redding geweest om in te zien dat je fouten mag maken, zolang intenties goed zijn. En met de oorlog in Oekraïne zie ik ook in dat het leven niet

‘Als jonge moeder heb ik vier jaar slaap verloren’

Waar word je blij van als je in de spiegel kijkt?

“Dat ik nog niet grijs ben (lacht).” Wat wil je professioneel zeker nog bereiken?

“Ik geef keynotes en wil daarin groeien, en echt een meerwaarde betekenen om verenigingen en bedrijven te steunen in hun weg naar meer veerkracht en wendbaarheid.”

Waaruit bestaat je avondritueel?

“Eerst alles voor de kinderen, dan voor de dieren – we hebben een husky, pony, geit, twee katten en vier kippen. Daarna eten mijn man en ik meestal nog samen een slaatje, want iedereen heeft ’s middags al warm gegeten op het werk of op school. En dan zwier ik mijn gsm zo ver mogelijk weg.”

vanzelfsprekend is.”

Wat was je eerste studentenjob?

“Nooit een gedaan.”

Zie je het glas halfvol of halfleeg?

“Hangt af van de situatie. Ik probeer het halfvol te zien, maar zie het vaak halfleeg. Dat houdt je wel alert, want zo zoek je proactief naar oplossingen. Het glas altijd halfvol zien, vind ik een beetje naïef.”

Waaruit bestond je laatste leugentje om best wil?

“Iets met de kinderen en de tablet. Ik had ‘geen tijd gehad’ om hem op te laden. Ik wilde niet dat ze nog scherm zouden kijken. Soms heb je de moed om alles pedagogisch uit te leggen: hoe, wat en waarom en soms ben je gewoon moe.”

Welk citaat is op je lijf geschreven?

De natuur haar gang laten gaan of botoxinjecties?

“Vroeger zei mijn opa altijd: ‘Moed moet.’ Opdat je de intentie zou hebben om steeds het beste te proberen.”

“Ik heb een extra opleiding kinderen- en ■

Een hond? Bezint eer ge begint

Stel, je wilt heel graag een hond. Hoe begin je eraan?

Hondenkenner Ilse Mondelaers legt uit waar je op moet letten.

Want er belanden al genoeg honden in het asiel.

Tekst Anne Somers

EEN HOND IS GEEN MODEACCESSOIRE

Er was een tijd dat vooral chihuahuas erg in waren, nu zijn het weer de labradoodles. Zelf hoorden we al van mensen die een hond kiezen op basis van de vacht en de kleur die bij het interieur past. “Dat gaat wel erg ver”, beaamt Ilse Mondelaers. “Te veel mensen kiezen inderdaad nog steeds een hond op basis van uiterlijke kenmerken. Maar kennen ze het karakter, de noden van het hondenras – en matchen die wel met die van hen?”

DENK OP LANGE TERMIJN

“Sommige honden hebben erg veel beweging nodig”, vertelt ze. “Een vrije loop. Sommige honden helemaal niet. Bepaalde rassen hebben een werkkarakter. Er zijn ook salonhonden die veel willen rusten en met rust gelaten willen worden. Ook je eigen karakter is belangrijk. Matcht die hond wel bij jouw karakter? Stel dat je hyperactief bent en de hond helemaal niet, of omgekeerd. Ben je consequent genoeg in de opvoeding van de hond? Of heeft die een sterker en dwingender karakter dan jij?” Dit zijn niet weinig zaken waarop je moet letten. “Wanneer een hond veel beweging nodig heeft en dit niet krijgt, dan kan die neurotisch gedrag beginnen te vertonen, of probleemgedrag. Zo zijn er rassen die zo vaak geplaatst en herplaatst worden. Een zielige hondenblik mag geen reden zijn om impulsief een hond mee naar huis te nemen. Je moet op lange termijn denken.”

BEREKEN DE KOSTEN

“Bij bijna elk ras moet je bedenken dat je na de aankoop ook nog tijd en geld in de vachtverzorging moet steken”, waarschuwt Ilse. “Dit komt boven op de gewone verzorging. Een niet-verzorgde vacht zorgt vaak voor allerlei kwaaltjes en ongemakken bij je hond. Ofwel moet je je als baasje bekwamen in deze verzorging, ofwel moet je op zoek gaan naar een trimmer. Honden worden gekamd, getrimd en zelfs geplukt. Een foute aanpak kan ook voor problemen zorgen.” Informeer je dus erg goed vooraf.

KOOP ZEKER NIET BIJ BROODFOKKERS

Ook waar je een hond aankoopt is van belang. “Bij broodfokkers leven dieren vaak in erbarmelijke omstandigheden”, legt Ilse uit. “Terwijl pups die er geboren worden, vaak kampen met allerlei gezondheidsproblemen, dienen de oudere dieren enkel om te kweken. Hun lichamen raken uitgeput als ze het ene nest na het andere krijgen. Dat is een vorm van marteling. Je vindt vandaag online lijsten met te vermijden broodfokkers, want ze zomaar herkennen is moeilijk.” Meer informatie daarover vind je bijvoorbeeld op www.koophiernooiteenpuppy.com. Een asielhond dan maar? “Een dier uit het asiel of herplaatsingsgroepen een gouden mand bezorgen is een nobel idee, maar ga vooral niet over één nacht ijs.”

LAAT JE BEGELEIDEN

ALS JE EEN ASIELHOND WILT

Eerst een aantal keer te gaan wandelen om kennis te maken is een goed idee, zegt Ilse. “Maar zijn of haar gedrag tijdens zo’n wandeling zegt echt niet alles. Er is wel wat meer nodig. Zelfs mensen die in het asiel werken, kunnen niet altijd de nodige uitleg geven. Verwacht hier dus niet te veel van, want soms kennen ze de achtergrond van de hond in kwestie niet, omdat die niet oprecht werd meegedeeld.”

Is het voor deze honden op zich al niet traumatiserend om een tijd in het asiel te moeten verblijven? “Gevangenschap is niet leuk, maar als er daarnaast nog voldoende bewegingsvrijheid wordt aangeboden, dan is het wel oké. Zo schikt de hond er zich wel naar. In een bench moeten zitten kan de rusteloze hond vaak momenten van verplichte rust geven, want sommige actieve honden gaan erg makkelijk in overdrive.”

‘Een zielige hondenblik is geen reden om een hond in huis te nemen’

Dat je in asielen steeds dezelfde rassen – vooral Mechelaars en Duitse herders – terugvindt, is echt niet toevallig. “Het zijn rassen met moeilijkere en eigenzinnige karakters”, meent Ilse. “Als er geen match is met het baasje en er niet aan hun noden wordt voldaan, kan het ontsporen. Voldoende beweging kunnen bieden is daar maar een van.”

Bordercollies vind je vooral in de zogeheten herplaatsgroepen (waar men bepaalde rassen heel gericht herplaatst), en niet zo gauw in een asiel.

LEEFTIJD ZEGT NIET ALLES

Door voor een pup te kiezen, voorkom je veel problemen, zo wordt gezegd. Maar dit klopt niet altijd. “Bij een pup ken je in het beste geval de ouders en het nest, maar voor een pup zorgen vraagt ook veel inzet”, vertelt Ilse. “Vraag jezelf af of je tijd hebt om het hele opvoedingsproces te doorlopen. Je moet zo’n jonge hond leren luisteren en socialiseren: laten wennen aan allerlei situaties. Denk aan het ontmoeten van andere honden tijdens een wandeling, hem of haar eens

mee naar de winkel nemen of de bus of de tram laten opstappen. Een trein horen aankomen zonder in paniek te geraken, is ook een te verwerven skill.” Van het ontvangen van bezoekers tot een tripje naar het trimsalon, dierenarts of markt: alles moet zo’n pup leren.

LEER JE HOND BESCHERMEN

HONDEN ZIJN GEEN MENSEN

Realiseer je dat een hond geen menselijke emoties kent. “Wij kennen hen die toe. Honden leven juist in het moment en leren vooral te reageren door te kijken naar onze gedragingen. Hoe reageert het baasje? De hond zal anticiperen.” Als mensen zijn we dus vaak zelf de inleiders van het angstige of foute gedrag. “Wanneer jij angst voelt of iets niet onder controle hebt, dan neemt je hond jouw energie ook over. Hij gaat me trachten te beschermen of hij wordt zelf angstig. Hij reageert ook fel op je energie-uitstraling en je lichaamstaal.”

Vermijd dus vooral impulsief gedrag, raadt Ilse aan, want dat brengt een hond in verwarring. “In feite zijn honden wat autistisch van aard. Ze houden van structuur en worden niet graag steeds opnieuw naar nieuwe situaties gebracht. Het is voor hen echt niet erg om altijd opnieuw naar dezelfde hondenloopweide of bosje te gaan. Besef dat het tijd vraagt om iets nieuws te doen met de hond.”

LAAT ZE SNUFFELEN

Wat honden erg fijn vinden, is een zogenaamd geurenparcours. “Dat zijn plekken waar veel honden komen en waar ze kunnen snuffelen, dat is voor hen enorm ontspannend en zelfs helend. We hebben het ook over een snuffeltuin en hondenloopweide, want ze bestaan tegenwoordig nagenoeg in elke gemeente. De honden hun reukorgaan is immers enorm ontwikkeld. Tien minuten intensief snuffelen staat gelijk aan 60 minuten wandelen.”

DENK AAN DE 3-3-3-REGEL

“Besef ook dat puppy’s ook in een puberteit terechtkomen en dan een ander gedrag vertonen. Je moet ze troost kunnen bieden tijdens de angstfasen die dan kunnen optreden.” Beschermen, dat is steun geven aan de hond in kwestie zonder te veel bijkomende menselijke emotie. “Anders bestaat het gevaar dat de hond dit gedrag juist gaat vertonen net om die extra aandacht te ontvangen. Die eerste angstfase treedt bijvoorbeeld op tussen de zes en acht maanden. Een gepaste reactie is cruciaal, want die kan bepalen hoe de hond reageert in gelijkaardige situaties. Honden mogen geen blijvende schrik opdoen.” Overweeg eventueel een hondenschool om er samen in opleiding te gaan. ■

Besef dat dat een asielhond of een herplaatste hond gewenningstijd nodig heeft. “Men spreekt vaak van de 3-3-3-regel”, besluit Ilse. “Dat zijn drie dagen om je te leren kennen, drie weken om aan het baasje zijn gedrag gewoon te worden en drie maanden om zich thuis te voelen in de roedel. Je eigen gezin kan je bestempelen als de nieuwe roedel.”

Ilse Mondelaers: ‘Een trein horen aankomen zonder in paniek te geraken, is ook een te verwerven skill.’

Zo’n dag

‘Ga jij nu al pipi doen? Flinke meid!” Ik hoor het net voor ik het plein op fiets met mijn jongste kleindochter achterop en denk: mogen kindjes nu al pipi doen in het openbaar? En dan zie ik het: de flinke meid is geen kindje, maar een hond. Hij of zij hurkt wijdbeens in mijn route, die bijna een vaarroute wordt.

“Vieze meid”, wil ik roepen, eigenlijk meer naar de ‘mama’ – want zo zal ze zichzelf wel noemen – dan naar het mormel. Alle begrip voor hondenliefde, maar moet zo’n viervoeter nu echt meer privileges hebben dan een mens, zelfs een kind? Ik probeer mijn hondenergernissen te verbijten, maar één moet me nog van het hart. Waarom word ik geacht me – met plezier dan nog – te laten likken door een hond? Ik laat me nog niet likken door een mens, enfin: toch niet de eerste de beste. Tot daar de hond. Over naar andere ongerijmdheden die me op mijn paard krijgen. Sorry, maar soms heb ik zo’n dag. Waarom mag er in de supermarkt geen plastic zakje meer onbetaald over de toonbank gaan, terwijl de rekken vol liggen met veel te veel en veel te grote plastic verpakkingen? Waarin godbetert steeds minder zit voor hetzelfde of meer geld. Waarom wordt er niet geraakt aan bedrijfswagens – elektrisch of niet – terwijl iedereen schreeuwt dat het verkeer moet ingeperkt worden? Een goede kennis werd twee jaar voor zijn pensioen op non-actief gezet, met behoud van loon én bedrijfswagen met tankkaart. Sedert corona was hij sowieso niet meer op de werkplek geweest, tenzij om zijn nieuwe slee op te halen. Waarom hebben zoveel jonge meisjes en vrouwen allemaal dezelfde opgespoten lippen, terwijl ze de mond vol hebben – in zoverre ze nog kunnen praten – over diversiteit en zijn wie je bent? Ik krijg er koude rillingen van en het kost me alle moeite van de wereld om door de lippen de mens te zien. Waarom veroordelen we de hele katholieke kerk en laten we ons massaal ontdopen na het Godvergeten-schandaal, terwijl we bij terreuraanslagen in naam van God – terecht – roepen: jamaar, dat heeft niets met de echte islam te maken?

Lut Geypens (65) schrijft over het leven zoals het is, met pensioen.

Waarom worden kinderen en jongeren suf gepamperd op school, terwijl ze het later in een keiharde (werk)wereld moeten redden? En dat logischerwijze vaak niet doen.

Waarom omarmen we elke vorm van innovatie, terwijl mensen ziek worden van de race om bij te blijven? Dat technische vooruitgang ook menselijke achteruitgang kan zijn, staat niemand daar bij stil?

Waarom kijkt de mensheid lijdzaam toe terwijl enkele psychopaten de meest waanzinnige en gevaarlijke scenario’s op de wereld loslaten? Waar zijn onze sterke leiders?

Moet

zo’n

viervoeter echt

meer privileges hebben dan een mens?

Ik spring van de hak op de tak, maar dat doen de ergernissen in mijn hoofd nu eenmaal. Af en toe moet ik ze ventileren – hè, hè, wat een feest – zonder vrees om op zere tenen te trappen. Want eerlijk, zijn die tenen inmiddels niet zo gevoelig geworden dat ze ons het stappen beletten? Een bevriende schrijfster vertelde me dat ze jarenlange voorbereidingen voor een boek had opgeborgen omdat de problematiek zo gevoelig ligt in deze woke tijden. Glijden we niet onverhoeds in censuurmaatschappij 2.0?

“Oma?” Mijn kleindochter rukt me met één woord uit mijn existentiële gemijmer.

“Ik moet pipi doen.”

“Dan zullen we een koffiehuis moeten induiken.” Ik kan mijn flinke vierjarige meid toch niet in het openbaar laten neerhurken!

“Joepie! Krijg ik een pannenkoek?”

“Natuurlijk, schat.” Pannenkoeken zijn een beproefd recept om de gal door te spoelen. Dus neem ik er ook maar een. Na enkele zoete happen beloof ik mezelf om aan een lijst ‘heuglijke ontwikkelingen in de samenleving’ te werken. Een uitdaging.

Eerst blabla, dan vroemvroem

Liften anno 2024 doe je via een online platform. Chauffeurs bieden ritten aan, passagiers zoeken een plaatsje en betalen een bescheiden bijdrage voor de rit. Klinkt simpel, toch? Micheline Peacock stapte uit haar comfortzone, haar auto in, om een wildvreemde honderden kilometers te laten meerijden.

FOTO

BlaBlaCar lijkt een moderne versie om te carpoolen. Op het online platform – een website en een app –moet je je eerst registreren. Als autobezitter kan je vervolgens een rit aanbieden, je vermeldt de dag en het uur en je vertrekplaats en bestemming, waarna geïnteresseerde meerijders zich kunnen aanmelden. BlaBlaCar brengt chauffeur en – betalende – lifter dus met elkaar contact. Als chauffeur bepaal je zelf de prijs van de rit, al doet BlaBlaCar een suggestie en pikt het bedrijf zelf een graantje mee. Hoe lager je prijs, hoe meer kans op passagiers. De betaling gebeurt online.

Je vult ook in hoeveel mensen je kan meenemen. Ook huisdieren? Bagage? Muziekvoorkeur? Interesses en talenkennis? Dit laatste omdat de BlaBla in BlaBlaCars natuurlijk ook staat voor een plezierige babbel tijdens de rit.

Ik doe vaak lange ritten tussen Noord-Frankrijk en België. Hoewel ik ze al enkele maanden aanbied op BlaBlaCar, bleek er nooit interesse – tot vandaag. Want plots piept er een berichtje. Didier – laten we hem zo noemen – wil graag mee van Wissant tot Gent. Verdorie, bedenk ik nu. Misschien had ik toch beter ‘Ladies only’ aangevinkt. Wat nu? Ach, ik waag het erop, want deze rubriek heet niet voor niets Uit je comfortzone.

Ik moet Didier oppikken in Calais. Dat ken ik amper, dus bestudeer ik Google Maps en suggereer een herkenningspunt in de buurt van zijn verblijfplaats. Dom, dom, dom. Doe dat nooit. Kies liever een plek vlak bij de

Een jonge man komt aangehobbeld in

een trainingspak.

Het zal toch geen drugskoerier zijn?

afrit va de snelweg. Als chauffeur verlies je zo al tijd genoeg. Ai, ik rij verkeerd. Stress! Ik kom te laat! Zo krijg ik misschien nog een slechte recensie – want ja, chauffeurs en lifters kunnen elkaar recenseren. Maar als ik stop om te bellen, kom ik nog later… Uiteindelijk belt Didier me zelf, en na de nodige blabla treffen we elkaar aan het hôtel de ville, het stadhuis. Een jongeman komt aangehobbeld in een trainingspak, met een grote sporttas. Hij ziet er niet direct als een basketter uit of zo. Het zal toch geen drugskoerier zijn? Hij stapt in en wil me direct uitleggen waarom ik hem niet kon opbellen – niet dat ik dat had geprobeerd, maar oké dan. Didier heeft dus een nieuwe simkaart, zo begint hij aan een lange uitleg. En hij heeft trouwens ook twee accounts bij BlaBlaCar, want… “Zeg, kan je even zwijgen? Ik probeer hier de stad uit geraken.” Terwijl ik op het punt sta om mijn geduld te verliezen, gidst Didier me naar de snelweg.

Ondertussen flitst het door mijn hoofd: twee simkaarten, twee accounts bij BlaBlaCar, is dat niet wat verdacht? Toch klinkt zijn uitleg al bij al logisch. Dat tweede account dient om iemand anders aan te spreken als een chauffeur niet meteen reageert. Eenmaal op de snelweg vertelt hij hoe hij onderweg is van Marseille naar Antwerpen, voor een soort sollicitatie. Hij heeft een nieuw werkterrein, maar in welke branche, daarover blijft hij vaag. Drugskoerier, dat is nu wel duidelijk. Of ben ik nu te paranoïde?

Dan verandert het topic, we komen op ‘diëten’. Ah, daar weet ik alles van: low carb, proteïnes, keto… Nu, Didier wil vooral spiermassa opbouwen, want hij doet aan krachttraining. Oh jee, als het erop aankomt, kan ik me nooit uit zijn houdgreep loswurmen.

Ten slotte dommelt Didier in.

Genoeg blabla, tijd voor vroemvroem. We nemen de afslag naar Gent en de thriller in mijn hoofd nadert de aftiteling. 7 euro verdiend. The end.

Pas bij thuiskomst zal ik Didiers account aandachtig bekijken –dat had ik natuurlijk voor de rit moeten doen en niet erna – en zie ik honderd ritten staan bij hem als passagier. Bij mijn naam staat schuchter ‘debutante’. En dit zal ook nog zo even blijven.

www.blablacar.be ■

LILIANE STIJNEN IS DE VROUW

ACHTER HET OPHEFMAKENDE BOEK

‘Ik was 50 jaar ‘Rosalie Niemand’. Maar vandaag ben ik al 41 jaar iemand’

Wie ooit Rosalie Niemand las, weet dat niet iedereen van bij de geboorte goede kaarten krijgt toebedeeld. Het boek vertelt het waargebeurde verhaal van een jong meisje dat onterecht geplaatst werd in de psychiatrie en pas op haar vijftigste aan haar nieuwe, vrije leven mocht beginnen. Liliane Stijnen, de vrouw achter het boek, is inmiddels 91 jaar en legt uit hoe ze nooit de hoop opgaf.

Tekst Anne Somers

Liliane Stijnen woont vandaag op een appartement in Mechelen. Voor ons zit een vrouw die, ondanks de slechte start, al meer dan veertig jaar gelukkig is. “Ik werd vanaf mijn vijfde levensjaar ‘geplaatst’, zoals dat heet. Mijn alleenstaande moeder kon of wilde niet voor mij zorgen. Vermoedelijk had ze daarvoor de middelen niet en ook niet het nodige moederinstinct. Maar ze mocht me ook niet. Ik werd veel gestraft en gekleineerd. Ook omdat ik vaak en te lang in mijn bed plaste. In het klooster waar ik naartoe gestuurd werd, bezocht ze me nauwelijks. Als enige kon ik nooit met verlof gaan. Ik werd simpelweg niet opgehaald. De andere kinderen wel.”

“Op mijn twaalfde werd ik ‘als patiënte’ definitief afgestaan aan de zusters. Mijn moeder zei me koudweg dat ze ging huwen met een man en aan een nieuw leven wilde beginnen – zonder mij. Ik groeide op bij die zusters, maar in feite waren ook zij niet lief, behalve eentje die het erg vond wat me overkwam. Liefde geven konden ze niet. Ik groeide op en nam het gaandeweg op voor de andere psychiatrische patiënten, want ook zij werden niet goed behandeld. Koudwaterbaden, heetwaterbaden en elektroshocks waren in zulke instellingen toen nog legio. Ik besefte gaandeweg wel dat ik niet was zoals zij. Ik was immers niet ziek en ook niet gek.”

Liliane toont fier een van de enige meisjesfoto’s die ze heeft. “Rond mijn twin- ▲

tigste kreeg ik een kans: ik mocht naar Rixensart om er te gaan werken in een soort vakantiehuis. Ik moest er meehelpen in het huishouden en bij de zorg voor de tijdelijk geplaatste kinderen. Het was een mooie kans, maar andere meisjes waren er jaloers op me, omdat ik zo mijn best deed, en wat privileges kreeg. En misschien ook omdat ik een mooi meisje was. De jongens op straat floten naar mij. ‘Waarom uitgerekend alleen naar jou’, hoorde ik de anderen dan zeggen. Ik was mij niet bewust geweest van alles wat er in hun hoofden speelde, kende de sociale omgangsvormen niet. Op een dag vloog ik terug naar de psychiatrie omdat de meisjes hadden geklaagd over mij. Ik begreep er niets van. Mijn eerste kans op

definitieve vrijlating was daarmee helaas verspild, ik had enorme spijt.”

“De zusters wreven het er nog eens dik in. Het zou vervolgens dertig jaar duren, eer een dokter mij op eigen vraag ‘als genezen’ verklaarde en me decolloqueerde met een simpele handgeschreven en door hem ondertekende brief. Zo simpel was het in feite. Toen ik vertrok, zei een zuster van de psychiatrische instelling: ‘Haal je maar niets in het hoofd, want ik garandeer je, binnen de drie maanden sta je bij ons terug op de stoep.’ Ik antwoordde: ‘Toch niet. Dat plezier gun ik jullie niet.’ Ik trok de deur dicht en ging zelfverzekerd haar vrijheid tegemoet. Pure bluf van mijn kant, want ik was enorm onzeker. Via de aalmoezenier kwam ik in een ander zusterhuis terecht. Deze zusters hadden wel het hart op de goede plaats. Van daaruit kreeg ik de kans mijn vrije leven op te bouwen.”

UITGETREDEN NON

“Ik was uiteraard niet goed voorbereid op de wereld, zelfs helemaal niet. Het ging met veel vallen en opstaan gepaard. Ik deed weinig mijn mond open, want wat had ik ook te vertellen? Niets waar je vrolijk van werd. Ook uit schaamte. Aanvankelijk dachten mensen door mijn ‘oorverdovende stilte’ dat ik zelf een uitgetreden non was. Zo waren er immers wel meer in die tijd. Ik had geluk, want ik beschikte over een goed stel hersens en leerde snel bij. Ik

kon bovendien goed naaien. Dat had ik in de psychiatrie geleerd, daar hadden ze met mijn werk goed geld verdiend. Al snel ging ik overdag uit werken, want ik had natuurlijk geen centen toen men mij had vrijgelaten. Eerst als schoonmaakster, en dan al snel de betere jobs omdat men mijn capaciteiten zag. Ik heb enorm veel genaaid, van retouches voor winkels tot trouwjurken… Ik was vlijtig en als perfectioniste leverde ik altijd perfect werk af. Later ging ik ook werken voor De Lage Drempel, een organisatie voor maatschappelijk werk, en in Bornestein, een centrum voor mensen met een mentale handicap… Maar mijn grootste en moeilijkste opdracht was dat ik opnieuw mensen moest leren vertrouwen. Dat vertrouwen was er zelfs nooit geweest. Dit was enorm moeilijk, maar ik heb het geleerd. Alle soorten mensen bestaan. En ik leerde verschillende muziekinstrumenten spelen.”

“Op je vijftigste nog vrijgelaten worden uit de psychiatrie, is iets wat zelden gebeurde in die tijd, want eens dat je ‘binnen zat wegens gek verklaard’, zoals dat toen heette, kwam je er echt niet meer uit. Hoeveel Rosalie Niemanden bestonden er niet? Ik was zeker niet het enige kind dat verstoten werd en zo’n lot onderging. Voor al die onzichtbaren is het boek Rosalie Niemand er gekomen (het verscheen in 1988, red.) want auteur Elisabeth Marijnen heeft nadien op mijn vraag mijn verhaal geschreven en gepubliceerd.”

Liliane Stijnen als meisje van twintig. Het is een van de weinige foto’s die ze heeft uit haar jeugd.

‘Ik wil laten zien dat alles nog mogelijk is na de psychiatrie, als je maar volhoudt en terugvecht’

“Ik wilde destijds via het boek al het onrecht uitdragen en de mistoestanden bekendmaken in de psychiatrie. Nu wil ik ook laten zien dat alles nog mogelijk is, als je maar volhoudt en terugvecht. Wilskracht is wat je hierbij nodig hebt. In zulke kwetsbare situaties moet je je eigen leven in handen nemen, want niemand anders doet het voor je. Je kunt immers op niemand rekenen, op niemand terugvallen. Er is niemand die op je wacht. Ik wilde aan de wereld tonen dat als ik het kon, velen anderen het ook zullen kunnen. Ik heb het niet over patiënten die echt geestesziek zijn, hoewel ook zij recht hebben op een menswaardige behandeling – net als adoptiekinderen. Sommige kinderen werden destijds wel geadopteerd, maar werden nadien verplicht een soort huisknecht te zijn voor zo’n gezin, omdat zij hen iets

verschuldigd waren. In de psychiatrie nam ik het vaak voor de patiënten op. Toen hun familieleden het vernamen van mijn vrijlating, waren ze oprecht blij. Ik kreeg plots uit onverwachte hoeken bedankbriefjes. Dat maakte me oprecht heel gelukkig. Dus ik was toch ‘iemand’? Zij hadden mijn zorg voor hun verwanten vanuit mijn eigen kwetsbare situatie opgemerkt.”

DEUREN GEOPEND

“Ik ben vandaag nog een fiere dame en volledig zelfredzaam. Men geeft mij die leeftijd – 91 jaar – helemaal niet. (straalt) Ik weet ook dat ik er jonger uitzie dan mijn leeftijd. Dat kreeg ik van iedereen te horen op het verjaardagsfeest dat ik organiseerde voor mijn 90ste verjaardag (lacht).”

“Hier woon ik al ruim dertig jaar, maar ik heb wel een rondgang gedaan via vele plaatsen, waaronder Brussel, Duffel, Rixensart… Weet je, ik werd opgevoed in het Frans. Mijn vader heb ik nooit gekend. Ik weet niet wie hij was. Mijn grootouders langs moeders zijde wel, maar zij hebben helaas nooit geweten wat er met mij was gebeurd. Mijn moeder had hen namelijk nooit verteld, dat ze me had laten colloqueren. Dat weet ik van een tante, tante Betty, met wie ik contact kreeg na mijn vijftigste. Zij was niet zo hardvochtig als mijn moeder. Zij was lief. Mijn grootouders waren inmiddels dood.”

(mijmert) “Mijn moeder met haar koude hart heb ik niet meer teruggezien, maar ik voel voor haar ook geen genegenheid. Ik weet nog altijd niet echt waarom ze zo handelde. Je eigen kind zo haten? Er is ook geen contact tot stand gebracht met mijn halfzussen. Zij hadden blijkbaar geen interesse in mij, maar dat laatste deert me in feite niet. Akelig was het om nadien nog te vernemen dat mijn chique moeder ook in datzelfde Rixensart had gewoond, toen ik er een tijdje verbleef. Ik zeg chic, omdat zij een hele mooie vrouw was die altijd heel mooi gekleed ging.”

“Achteraf bekeken heb ik heel veel te danken aan het boek en aan Elisabeth

‘Indien ik een dutske was en gelaten alles had aanvaard, dan was ik er nu allang niet meer’

Marijnen. Algauw werd het een groot succes en het heeft voor mij vele deuren geopend. Ik werd ineens gevraagd voor voordrachten en lezingen. Die verzorgde ik in scholen en in parochiezalen over het hele land. Al doende geraakte ik daarin meer en meer bedreven. Aanvankelijk dacht ik dat niemand mijn verhaal zou geloven, dat ik dingen moest verzwijgen, maar dat viel mee. Men voelde blijkbaar dat het wel waar was.”

“Ook de jongeren in de scholen luisterden zeer aandachtig en stelden mij veel vragen. Die lezingen verzorgde ik tot in Nederland en in Utrecht werd het ook gelinkt aan vrouwenrechten. Ook toen er een toneelbewerking van kwam en verschillende toneelgezelschappen het stuk opvoerden, trachtte ik die te volgen. Je wordt dan telkens met die akelige tijd geconfronteerd, al vlakt het wel wat af.”

“Toen ik wat ouder werd, kwam men mij zelfs halen en weer terugbrengen. Mijn allergrootste plezier vond ik echter in het muziek spelen – ik heb nog altijd een piano – en het zingen in koren. Ik zat ooit in vijf verschillende orkesten. Tegelijkertijd! (lacht) Dat was onder meer een seniorenorkest, een fluitorkest, een kwartet. Vandaag zit ik enkel nog in een mandolinegezelschap. Ik wil ook zelfstandig blijven functioneren, zolang dit nog kan. Ik

heb vroeger te veel moeten luisteren naar anderen, dus ik wil kost wat kost onafhankelijk kunnen zijn. Ik heb zelfs een scootmobiel om in de stad rond te rijden en te gaan winkelen.”

“Ik heb zonder de hulp van familie een eigen kring van mensen opgebouwd, die me zeer genegen zijn. Aan alle jobs heb ik vriendschappen overgehouden. Vrienden zoeken me tegenwoordig thuis op, of ze komen me ophalen met de wagen, want de laatste tijd kom ik zelf wat minder buiten. Ik heb ooit wel relaties gehad, maar ik wilde steeds onafhankelijk zijn. Vriendschap is nu het enige wat telt.”

VECHTLUST

“Wat je zelf geeft en uitstraalt, dat krijg je ook terug van anderen. Ik was een mensenhelper. De werkwoorden ‘berusten en opgeven’ staan vandaag nog steeds niet in mijn woordenboek. Je kan goede kaarten of slechte kaarten krijgen in dit leven, maar uiteindelijk moet je het zelf waarmaken. Indien ik een dutske was en gelaten alles had aanvaard, dan was ik er nu al lang niet meer. In situaties van veel onrecht heb je vechtlust nodig. Anders ben je een vogel voor de kat. Deze boodschap wil ik nog graag uitdragen aan iedereen in een vergelijkbare situatie. Ik ben nu 91 en ik ben er nog, en ik ben al 41 jaar gelukkig.” ■

Vrouwelijk ondernemerschap in de IT-wereld: de reis van Lina

+ 5mm bleed

Lina Akean is een gedreven jongedame die haar weg weet te vinden in een door mannen gedomineerde wereld: de IT-sector. Op 26-jarige leeftijd heeft ze al een indrukwekkende carrière bij AFAS Software achter de rug, waar ze is opgeklommen tot projectleider. In dit interview deelt ze haar verhaal en reflecteert ze op de uitdagingen en kansen die ze als vrouw in de softwarewereld ervaart.

“ “ “ “

“

Lina’s gouden tip

Doe waar JIJ je goed bij voelt! Analyseer eerst of iets echt bij jou past en of het je verder kan helpen. Laat je ambities niet varen wegens anderen of externe factoren. Als er zaken zijn die je tegenhouden, zoek uit hoe je ze kunt veranderen om je doelen alsnog te behalen.

Het recept van Pascale Naessens

Koken met groenten hoeft niet saai of moeilijk te zijn, zo bewijst Pascale Naessens in De beste groenterecepten van Pascale. En ja, met deze gerechten eet je zeker je buik rond.

Tekst Brigitte Vermeulen

Deze salade van boekweit en aardappelen ziet er allesbehalve alledaags uit.

Pascale Naessens: “Met alleen aardappelen zou zo’n salade wat saai zijn – daar zit op zich weinig structuur in – dus zocht ik een goede combinatie. Hier heb je wat beet van de boekweit, de kleur van de sugarsnaps en het romige van de avocado. Boekweit is een dankbaar product om mee te werken, het lijkt op graan maar is eigenlijk een zaadje. Boekweitkorrels bevatten veel vezels en zorgen voor een tragere afzetting van de snelle suikers uit de aardappelen. Zo wordt dit een gerecht met volwaardige ingrediënten en goede vetten dat je echt verzadigt. Een voldaan gevoel is ook de rode draad in De beste groenterecepten van Pascale: heerlijke groenteschotels waar je echt mee gegeten hebt.

Dit is meteen het eerste boek van een themareeks waarin ik mijn favoriete recepten bundel van de afgelopen tien jaar.”

Groenten vormen de basis van jouw keuken en je kan er bijzonder creatief mee aan de slag, maar tegelijk horen we vaak dat groenten geen smaak hebben.

gebruiken is allang achterhaald. Met deze bereidingswijze kook je je groenten niet plat maar krijg je een bijzonder smaakvol eindresultaat. Bovendien blijft hun voedingswaarde zoveel mogelijk behouden én worden ze zelfs gezonder. Door toevoeging van vet worden veel veel secundaire plantenstoffen namelijk gemakkelijker opgenomen en zijn ze sneller klaar. Probeer het maar, het zit ’m echt in de techniek.”

Koken is een speels gebeuren en geen precisiewerk?

“Ik vind dat je plezier moet hebben aan het koken. Je kan weinig fout doen, er is niets zo leuk als een eigen draai geven aan een gerecht. Daar heb je toch veel meer voldoening van? Weet je, ik kook graag maar ik sta niet graag uren in de keuken. Koken is niet mijn lang leven, maar wel creatief zijn.”

‘Boekweit is een dankbaar product om mee te werken’

“Ik ben geen vegetariër of veganist, maar eet wel heel graag groenten en zet ze centraal in al mijn gerechten. Groenten hebben net heel veel smaak, maar je moet ze op de juiste manier bereiden. Als je je groenten gewoon kookt in een grote pot water, krijgen ze geen kans om hun smaken vrij te geven. Daar heb ik een uitstekende tip voor. Doe je groenten in een pan en voeg een bodempje water toe, samen met een flinke scheut olijfolie, peper en zout. Deksel erop en laat je groenten zo eens garen. Als de groenten ongeveer beetgaar zijn, haal je het deksel van de pan en laat je het overtollige water uitkoken. Je gaat ze niet stomen maar eigenlijk meer bakken.”

“Door vet toe te voegen krijg je veel meer smaak in je bereiding. Je moet geen schrik hebben om een goede olijfolie als vetstof toe te voegen. Het cliché dat je enkel gezond kan koken zonder vet te

Je hecht belang aan ‘wat je eet’ én aan ‘hoe je eet’?

“Samen aan tafel beleef je kostbare momenten waarbij je als gezin samenkomt. Ik wil graag iedereen zolang mogelijk aan tafel houden. Dit wil niet zeggen dat het meer werk moet zijn om een tafel te dekken, het gaat vooral om het eetgerei dat je gebruikt. Een sierlijke serveerlepel, stijlvolle glazen en een aantrekkelijke kom hoeven niet veel te kosten. Op de rommelmarkt vind je allerlei prachtig servies: ook als je verschillende soorten mixt en matcht wordt het weer mooi.”

De zomer staat voor de deur. Keek jij daar ook zo hard naar uit?

“Ik ben een kind van de zon. Nu het licht terugkomt, lijkt het net alsof ik uit mijn winterslaap kom. Met mijn keramiek heb ik geen tijd over voor een moestuin, maar ik heb wel een kruidentuintje en een bloementuin. Niet alleen prachtig om naar te kijken, maar de meeste bloemen in mijn tuin zijn ook eetbaar. Ze geven zoveel kleur aan elk bord, en zijn nog lekker ook.”

SALADE VAN BOEKWEIT EN AARDAPPELEN

INGREDIËNTEN

100 g droge boekweit • 10 krielaardappelen • 200 g sugarsnaps • 1 avocado • 4 lente-uitjes • rucola of andere verse kruiden

ZO MAAK JE HET

1. Spoel de boekweitzaadjes en kook ze in twee keer zo veel water gaar in ongeveer 15 minuten. Kook de aardappelen en de sugarsnaps beetgaar.

2. Snijd de avocado en de lente-uitjes in stukken. Snijd de gare aardappelen in tweeën en laat ze afkoelen.

3. Meng de sugarsnaps, avocado, lente-uitjes en de rucola met de aardappelen en de boekweitzaadjes en kruid met wat peper en zout. Ik vind deze salade het lekkerst met alleen wat goede olijfolie. ■

WIN WIN WIN

Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

Nationale Cultuurdag -

‘Wat als...’

Wat als stadsplanning en architectuur toewerkten naar de klimaatvriendelijke – of zelfs neutrale – stad van morgen? Wat als een dorp, stad of gemeente wél op maat van vrouwen ontworpen was?

En wat als de dead ladies in een andere tijd geleefd hadden?

“Welke stad droom je voor je (klein)kinderen?”

We starten de dag met een boeiend panelgesprek ingeleid door architect en kunstcriticus Pieter T’Jonck.

Werden/worden vrouwen vergeten in de stadsplanning? Hoe kunnen andere manieren van (samen)wonen bijdragen tot meer verbinding tussen alle mensen. En kan het dichtbebouwde Vlaanderen plaatsmaken voor een meer leefbare woonomgeving voor onze (klein)kinderen?

Niemand minder dan de Vlaamse Bouwmeester Erik Wieërs, Edith Wouters, artistiek directeur van AR-TUR, Lisa De Visscher, voormalige hoofdredactrice van A+ en Lena Imeraj, coördinator van het Brussels Centrum voor Urban Studies, gaan hierover in dialoog.

“Dead Ladies Show”

Geïmporteerd uit het bruisende Berlijn door Gaea Schoeters brengen vertellers en muzikanten tijdens deze café chantant verhalen over opmerkelijke vrouwen uit het verleden. Joke Devynck gidst ons door het leven van beeldhouwster Camille Claudel en Gerda Dendooven geeft een kijk op het werk en de verwezenlijkingen van auteur, kunstschilder en illustrator Tove Jansson. Zangeres Els Mondelaers brengt tussendoor hulde aan Cathy Berberian en Nina Simone, begeleid door Lies Colman op de piano.

Programma

9u30-10u30: onthaal met koffie

10u30-12u45: “Welke stad droom je voor je (klein)kinderen?”

13u-14u45: warme lunch in Salons Roskam (veggie optie mogelijk)

15u-16u30: “Dead Ladies Show” 16u30: voorzien einde

Praktische informatie

Datum: 4 november 2024

Locatie: Cultuurhuis Merelbeke

Driekoningenplein 15 9820 Merelbeke

De zaal en parking zijn toegankelijk voor mensen met beperkte mobiliteit

Meer info en inschrijven

Prijs: €60 (incl. lunch)

Prijs niet-leden: €90. Word je lid vóór 15/11, dan krijg je €30 terug. Kansentarief*: €12

Max. 390 deelnemers

Kunst Cultuur &

Effen zwarte zonnebril van Xandres. www.xandres. com

Beugelbikini met bloemmotief en effen pareo, van Empreinte. www.empreinte.eu

De perfecte voor zon

TE WATER IN ALLE STIJLEN

Eendelig badpak, bikini, trikini of tankini, voor elk figuur en voor elke smaak is er het juiste badpak. Een pareo mag evenmin in de vakantiekoffer ontbreken: met een beetje handigheid kan je hem knopen tot een elegante haltertop of -jurk, een lange wikkelrok of een foulard voor in je haar. Liever flaneren langs de dijk of een terrasje meepikken? Met een combishort hou je het luchtig en sportief.

Zeshoekig montuur in zachtgroen, van het Belgische label Wolfin. www.wolfin-eyewear.be

Tankini met grafisch zwart-wit motief en effen zwarte slip, van Rosa Faia. www.anita.com

Sandaal met stoere zwarte zool, van Bobbies. www.bobbies.com

Zonnebril met brede veren, versierd met een zon en sterren, van Lanvin. www.lanvin.com

Grasgroene sandaal, van Havaianas. www.havaianas.com

vakantiekoffer en zee

Stijlvolle badpakken, luchtige strandjurken, speelse playsuits, comfy slippers en een hippe zonnebril: veel meer is er niet nodig om je koffer helemaal vakantieproof te maken.

Tekst Lut Clincke

Oversized model met degradé motief, van Chanel. www.chanel.com

Eendelig badpak, bedrukt met pauwmotief en bloemen in aquareltinten, van Gottex. www.gottex-swimwear.com

Sandaal van leder en bedrukte stof met plateauzool, van Pinko. www.pinko.com

COOL OP DE NEUS

Een zonnebril is een onmisbaar accessoire. Net als de huid lopen ook de ogen risico op uv-schade. Een maximale uv-bescherming is dan ook geen overbodig luxe. Let er ook op dat het montuur voldoende groot is. Dit laatste zal geen probleem vormen: grotere monturen zijn immers al enkele seizoenen lang een belangrijke trend in zonnebrilland. Naast het utilitaire blijft een zonnebril een modeaccessoire om mee uit te pakken, bij wijze van status op de neus.

Sandaal met elegante, goudkleurige hak en bovenwerk in metaalblauw, van Floris van Bommel. www.florisvanbommel.com

Eendelig badpak in zwart-witte zebraprint met stropjes opzij zodat je kan kiezen voor een hoge of voor een lage beenuitsnijding, van Max Mara. www.maxmara.com

Waterproof wandelsandaal, van Teva. www.teva.com

Eendelig badpak in effen warmbruin, met subtiel biesje, van Eres.

www.eresparis. com

Vederlichte zonnebril uit de collectie

Titan Minimal Art van Silhouette. www.silhouette.com

Combishort met uitbundig bloemmotief, van PrimaDonna Swim. www.primadonna.com

Zonnebril met zwart montuur en wit logo, van Prada. www.prada.com

LUCHTIG AAN DE VOET

Ga je graag met de tenen bloot, dan zijn slippers en sandalen de ideale optie. Van feestelijke sandalen met een hakje en een beetje glitter over zuiderse flowerpowermodellen tot waterproof wandelsandalen waarmee je al eens een kabbelend beekje kan trotseren. Of flipflops om helemaal in de dolce far niente stemming te komen.

www.calvinklein.be

Flowerpowersandaal in denim en hennep, versierd met gehaakte bloemen, van Mou. www.mou.com

Zonnige, knalgele bikini in jacquardstof met bijenraatstructuur, van Marie Jo Swim. www.mariejo.com

Teenslipper in nappaleder, van Hermès. www.hermes.com

comfortslipper, van Scholl. www.scholl.com

Paarse zonnebril van Calvin Klein Jeans.

De ballerina’s van Barbara Giaclina

De ballerina is terug. Toch is de elegante klassieker nooit echt weg geweest. De Belgische Barbara Giaclina maakte er met LOLOballerina haar levenswerk van. Al sinds 2006 vinden haar duurzame ballerina’s hun weg naar alle hoeken van de wereld.

Tekst Lut Clincke

‘Ik hield al van ballerina’s sinds ik kind was”, zegt Barbara. “Het is een schoen waarmee je alleen elegant kan stappen. De ballerina geeft je een attitude. Mijn grote voorbeeld is Audrey Hepburn, die zelf een grote fan was van de ballerina. De revival van de ballerina heeft vooral te maken met de hang naar vrouwelijkheid, naar elegant bewegen, iets dat we de laatste jaren verloren zijn onder invloed van het succes van de sneaker.”

Toen Barbara na de humaniora vertaler-tolk en achtereenvolgens public relations studeerde, leek een toekomst als modeondernemer niet meteen tot de mogelijkheden te behoren. “Na mijn studies heb ik gewerkt voor internationale communicatiebureaus en ook als pr-verantwoordelijke voor het toenmalige Gemeentekrediet. Het was een boeiende job die mij ook zekerheid bood. En toch voelde ik de drang om mijn eigen ding te doen. In 1992 heb ik de sprong gewaagd. Mijn kinderen waren toen 6 en 3 jaar. Ik vond geen mooie home shoes en besloot om zelf te ontwerpen en mijn eigen merk op te starten, aanvankelijk onder de naam Barbara Giunta en later Babbi Shoes, een knipoog naar mijn koosnaam Babbie. De kindercollectie werd uitgebreid met een lijn voor vrouwen en mannen, zodat het een echte familiecollectie geworden is die staat voor wellbeing, verbondenheid en kwaliteit. Een eigen zaak opstarten was niet evident. Ik liet de zekerheid van een vast inkomen en een leuke job achter mij. Toch is het mijn beste beslissing ooit geweest. Het geeft mij enorm veel voldoening om zelf iets te creëren. Ik laat me inspireren door kunst, architectuur en muziek, maar ook door de natuur. Ik ben een echte estheet in alles wat ik doe, ik laat mij leiden door schoonheid, ook buiten mijn job.”

Barbara combineerde de collectie Babbi Shoes met de job van zelfstandig agent voor het Italiaanse schoenenmerk Fratelli Rossetti. Zo kwam ze in de wereld van de hoogwaardige artisanale schoenen terecht. Omdat er nauwelijks elegante ballerina’s met een perfecte pasvorm op de markt waren, rijpte het idee om een eigen ballerinacollectie te ontwikkelen. In Firenze kwam ze in contact met een schoenenatelier uit Venetië dat handgemaakte schoenen produceerde. Het klikte meteen en in 2006 was LOLOballerina een feit.

‘Ik zweer bij

“Vrij snel heb ik de ballerinacollectie aangevuld met andere schoenmodellen, maar sinds vijf jaar focus ik op mijn corebusiness: de ballerina. Eerst kwam de Capri en later de retro Volcanoballerina. Ik vertaal beide modellen in talrijke kleuren en materialen en presenteer ze als kleurrijke snoepjes op een Ballerina Bar die ikzelf ontworpen heb. Door meer in de diepte te werken, heeft het product aan kracht en herkenbaarheid gewonnen. De collectie wordt niet afgeprijsd, zodat er ook geen overschotten geproduceerd worden. Om de drie à vier maanden wordt de vaste ‘evergreen’-collectie aangevuld met een capsulecollectie. Ik heb het altijd belangrijk gevonden om een duurzaam product aan te bieden, op basis van plantaardig gelooid leder dat met de hand gekleurd wordt. De ballerina’s van LOLOballerina worden nog altijd met de hand gemaakt. Aan elk paar wordt anderhalf uur gewerkt. Ik zweer bij Europese productie. Ik zou meer winst kunnen maken mocht ik mijn schoenen in lageloonlanden laten produceren, maar dat druist in tegen mijn principes, ik blijf trouw aan wat ik doe.

in Zuid-Korea, Japan, Duitsland en sinds kort ook in Amerika en Frankrijk. Binnenkort ligt de collectie wel licht ook in Le Bon Marché in Parijs. Een derde van de omzet wordt via de webshop gerealiseerd. Ik heb altijd getracht om mijn structuur zo licht mogelijk te houden. Voor elke specialisatie, van IT, over boek houding tot pr, doe ik een beroep op zelfstandige partners. Ik volg altijd mijn buikgevoel, zonder de zakelijke kant uit het oog te verliezen. Na al die jaren ontwerp en onderneem ik nog altijd met evenveel passie.”

www.loloballerina.com

DE BIËNNALE VAN VENETIË

Woestijnrozen, kleurrijke wandtapijten en een giraffenhart

Op de Biënnale van Venetië koos de Braziliaanse curator, Adriano Pedrosa, als thema Foreigners Everywhere (Overal buitenlanders). Het is een reflectie op migratie en identiteit met aandacht voor inheemse culturen, AfroAtlantische, maar ook voor vrouwen- en queergemeenschappen. Chris Rachel Spatz gaat op zoek naar de vrouwelijke artiesten in de Dogenstad.

Foto’s Chris Rachel Spatz

De Turkse kunstenares Günes Terkol voor haar werk Een lied voor de wereld.

Drijfzand: een strijdlied Manal Aldowayan

De 51-jarige Saudische kunstenares vertelt in haar installatie Shifting Sands: A Battle Song het verhaal van vrouwen in een land dat de laatste jaren enorme sociale veranderingen onderging op gebied van burgerlijke vrijheden. Ze organiseerde sessies in heel Saudi-Arabië waarbij duizend deelneemsters van alle leeftijden betrokken waren. Drie workshops in Khobar, Jeddah en Riyad leverden inzichten, wensen en verzuchtingen, ervaringen, ideeën en perspectieven op om zich als vrouw positief en onafhankelijk te profileren in wat lang enkel een mannenbastion was. In haar project in de Biënnale wandelt de bezoeker door een woud van enorme bladen, met textiel

bedekt, die de vorm van een woestijnroos hebben. Op het canvas zijn tekeningen en teksten gezeefdrukt. Enerzijds met publicaties over de situatie van de vrouw in Saudi-Arabië zoals gepubliceerd in internationale kranten; anderzijds wat de deelneemsters aan de workshops zelf verwoordden en wilden mededelen aan de buitenwereld.

Voor mij staat een moderne, ondernemende vrouw die perfect Engels spreekt. Ik vertel Manal dat ik Saudi-Arabië verliet in 1987, na er vier jaar officieel te hebben gewoond met mijn man, die er architect was. Ik herinner me de vele restricties voor vrouwen: hoofddoeken, vaak gezichten die op

de ogen na bedekt waren, zwarte abaya’s, jurken die alles verhulden, alsook een verbod op een eigen bankrekening en om een wagen te besturen. “Chris,” zegt Mamal, “je moet teruggaan, je zal het land en zeker Riyad niet herkennen.”

Een lied voor de wereld

Günes Terkol

Met toeters, bellen en spandoeken trekken ze over het bruggetje ter hoogte van de Brug der Zuchten. Hun enthousiasme werkt aanstekelijk. Ik volg de vrouwen tot aan de ingang van het Arsenale, een van de twee grote locaties van de Biënnale. Daar gaan enkelen naar binnen om de spandoeken, die de kunstwerken van de in Istanbul geboren Günes Terkol (1981) blijken te zijn, op te hangen. Van een letterlijke installatie gesproken. A song to the world (Een lied voor de wereld) is een teken- en naaiwerk op stof. Het kwam tot stand via workshops en is een collectief conceptueel proces waarin vrouwen ervaringen deelden en sociale uitdagingen aangingen. Zoiets verdiept het gemeenschapsgevoel en biedt ruimte voor individuele verhalen, die perfect passen in het thema van deze Biënnale. “De vogels staan voor emigranten, de meeuwen voor Venetië”, zegt Günes, waarna ze breed lachend poseert voor haar kunstwerk.

Muurschildering

Aravani Art Project

Aravani Art Project is een collectief van cis- en transgender vrouwen uit India dat gespecialiseerd is in muurschilderingen. De dames poseren voor een kleurrijk breed tableau in het Arsenale. Kleur is een cruciaal element, met een knipoog naar hun Indiase achtergrond en naar de lgbtqia+- en trans vlaggen. Het collectief creëert via kunst veilige ruimtes voor de transgender gemeenschap, die het enorm moeilijk heeft aanvaard te worden in de Indiase maatschap-

pij, hoewel het hooggerechtshof in India al in 2014 bepaalde dat transgender personen erkend moeten worden als derde geslacht. “We worden gediscrimineerd, vooral bij het zoeken naar werk”, klinkt het. Ze luchten spontaan alle drie hun hart en zijn blij dat hun verhaal in een vrouwenmagazine zal verschijnen. Wanneer ik ze twee dagen later ontmoet in Guardini, de andere Biënnale-locatie, herkennen ze me. Het wordt mijn hartelijkste knuffel tijdens dit Kunstenfestival.

De giraf

Eva

Kot’átková

Het hart van een gevangen giraf is 12 kilogram lichter. Die zin maakt me nieuwsgierig. Ik wil het verhaal erachter ontdekken in het Tsjechische paviljoen in Guardini. De installatie van Eva Kot’átková vertelt de kroniek van giraf Lenka die in 1954 in Kenia werd gevangengenomen en na een reis van negen maanden in de dierentuin van Praag belandde. Na minder dan twee jaar stierf het dier. Lenka’s taxidermie werd vervolgens geschonken aan het Nationaal Museum in Praag, waar het tot 2000 werd tentoongesteld.

Van wild dier, via de dierentuin, tot museumobject en nu als object van de wetenschap. De installatie symboliseert een uitvergrote giraffenhals, eerder nog een architectonische reconstructie, een tunnel. Je kan door de nek lopen of er gaan zitten om te luisteren naar het verhaal van Lenka, verteld door een collectief van kinderen en senioren. Hun gemeenschappelijke doel is om een werk te creëren dat bezoekers een kritische kijk biedt op hoe we omgaan met de natuur. De kunstenares gaat zitten in Lenka’s nek terwijl ik haar fotografeer.

Zoektocht langs straatjes en kanaaltjes

Op de Biënnale kan je op verschillende plekken terecht voor kunst. De werken die de Braziliaanse curator Adriano Pedrosa gekozen heeft, vind je op de belangrijkste locatie het Arsenale. In Guardini bevinden zich de paviljoenen van de landen, waaronder dat van België. Tot slot heb je The Collateral Events: in palazzi, huizen en kerken van Venetië lopen tal van expo’s van kunstenaars die niet tot de 331 geselecteerden van de Biënnale behoren, maar naar wiens werk een zoektocht doorheen de smalle straatjes en langs de kanaaltjes meer dan de moeite loont.

De engelen

Berlinde De Bruyckere

City of Refuge III, een titel ontleend aan een lied van Nick Cave, in de kerk San Giorgio overtreft alles. De kerkruimte als symbool van toevluchtsoord. De paters benedictijnen, die in het aanpalende klooster wonen, nodigden Berlinde De Bruyckere uit om hun kerk te vullen met kunst. Het werd een immense uitdaging om niet in rivaliteit, maar in dialoog te gaan met dat overweldigende interieur en de kunstwerken in de kerk. Dit doen de wassen engelen, met neergeslagen blik, die weerspiegeld worden in grote spiegels. Een roestige tafel afkomstig uit een fabriek waar werd gelast, dient als sokkel voor een engel; een andere verroeste tafel lijkt een boom te klieven.

De oxidatie verwijst naar het roestige in het stadsbeeld; de tafel naar een plaats die mensen verenigt. Haar grootschalige installatie beslaat het schip, de zijbeuken van de kerk, de sacristie en de kloostergalerij. Elke kunstenaar krijgt van de paters de opdracht om een manuscript te maken door het invullen van een lederen boek van perkament. Berlinde maakte haar eigen eigenzinnige manuscript en ging aan de slag met oud papier uit hun restauratieatelier. Met stapels oude, blauwe vloeipapieren waarop telkens een handgeschreven nummer of een naam stond van iets of iemand die er niet meer was. Ze naaide de bladen met gouddraad aan elkaar. Het werd een verzegeld boek van geheimen die bij elkaar moeten blijven. Het prijkt op de tafel voor het altaar als een sublieme offergave.

Moving Water

Griet Baeyens

Palazzo Mora is een toplocatie met onder meer een compositie van een getuft kleurrijk wandtapijt van 2 op 3 meter en zes kleinere, Moving Water, van Griet Baeyens. Haar werk werd geselecteerd door het European Cultural Center (ECC). Centraal staat het vredesteken met daarnaast aandacht voor circulaire economie, vrijheid, recyclage en bedreigde diersoorten. Els de Munck was de tufster van dienst bij de uitvoering van het kunstwerk. Tuften is een techniek waarbij garen op een stof wordt geschoten met een tuftpistool. Het resultaat doet me denken aan het smyrna knopen met een haaknaald van weleer. Wie hip wil zijn, die moet evenwel tuften. Zelfs het jongerenidool Pommelien Thijs propageert het.

Ik ontdek er ook het fragiele keramiekwerk van de Belgische Jeanne Opgenhaffen (1938). Ragfijne schijfjes in porselein zijn samengebracht tot ritmische composities met subtiele kleurschakeringen. Wanneer ik ervoor sta, lijken ze te deinen zoals de Vaporetto op het Canal Grande.

Dame Nuje Patat

Petticoat Government

De grootste ‘madam’ op de Biënnale is reuzin Nuje Patat, dialect voor Nieuwe Patat, uit Baaigem, een deelgemeente van Gavere. Om in Venetië te geraken heeft Nuje Patat een hele reis afgelegd. Op 8 maart vertrok ze samen met zes andere reuzen hierheen, met als reisleider en organisator Petticoat Government. Samen met een ploeg medewerkers participeerde ze aan een feestelijke picknick in de Alpen op het gedeeltelijk bevroren Resia-meer, danste ze in de Gazette-rotatiedrukkerij in Padova en nam ze de boot om te arriveren in de lagune van Venetië. Het was maar een etappe van een nog te vervolgen reis die in Duinkerke zal eindigen. Datum voorlopig onbekend. De zeven reuzen, waaronder ook Mercator, logeren in het Belgische paviljoen in Guardini. Een film brengt hun

reis in beeld. Het ritmische trommelgeluid herinnert aan de folkloristische optochten door dorp en stad. Onder de rokken van de hoog opgestelde reuzen beginnen bezoekers spontaan te dansen. Hier wordt een mens vrolijk van.

Praktisch

De Biënnale van Venetië loopt tot 24 november in het Arsenale, Guardini en op talloze andere locaties in de stad. In de rand van de Biënnale stellen kunstenaars tentoon in Palazzo Mora en San Giorgio. www.labiennale.org

Meeslepend drama over schuld, wraak en moederschap

Wie van Scandinavische psychologische drama’s houdt, wordt met Sons op zijn wenken bediend.

Al moet de kijker wel bereid zijn de ogen te sluiten voor een aantal ongeloofwaardige plotelementen.

Tekst Ciska Hoet

Net als in zijn gelauwerde debuut The Guilty uit 2018, focust de Deense regisseur Gustav Müller in Sons op één enkel personage: de geëngageerde cipier Eva, een vrouw van middelbare leeftijd die zich uit de naad werkt voor haar gevangenen. Met de camera dicht op haar huid zie je hoe haar gedrag omslaat wanneer Mikkel toekomt, een veroordeelde die wordt overgebracht naar de zwaarst beveiligde afdeling. Stap voor stap krijgt de kijker inzicht in hun onderlinge band en ontwikkelt er zich een meeslepend drama over grote thema’s als schuld, wraak en moederschap. Om zijn verhaal vorm te geven hanteert Müller een feilloze esthetiek. Daarbij staat alles in functie van de claustrofobische eenzaamheid die we associëren met het leven in de gevangenis: het grijsblauwe kleurenpalet, het feit dat vrijwel alles zich binnen de gevangenismuren afspeelt en dat de collega’s van Eva vaak buiten beeld blijven. Het zijn vormkeuzes die het isolement van het hoofdpersonage versterken. Want hoewel de plot zich traag ontvouwt, heeft de kijker al snel door dat Eva een groot geheim met zich meedraagt. Je ziet hoe ze er met een smoes voor zorgt dat ze

op de afdeling van Mikkel kan gaan werken. Vervolgens ontbindt er zich binnen de aanvankelijk zachtaardige vrouw een duivel die er alles aan doet om hem het leven zuur te maken. Ze weigert hem zijn sigaretten, laat hem niet naar de wc gaan, spuugt in zijn eten.

Het intrigeert dat de camera dit alles registreert zonder verdere duiding te bieden. Daarbij verdient ook het uitmuntende acteerwerk van Knudsen een vermelding. Zonder één woord te zeggen, weet de actrice vorm te geven aan zoveel complexe emoties dat je naar haar moet blijven kijken. Haar rol in de hitserie Borgen vergeet je meteen. In dat licht is het een zwaktebod dat Müller er toch voor kiest

haar uiteindelijk alles te laten vertellen aan een priester die in de gevangenis werkt. De confessie doet weliswaar alle puzzelstukjes op hun plaats vallen, ze legt meteen de achilleshiel bloot van Sons. Hoe liberaal Scandinavië ook mag zijn, het is ongeloofwaardig dat Eva niet degelijk gescreend zou zijn voor ze cipier werd, net zoals het onwaarschijnlijk is dat ze met een zware jongen als Mikkel mag blijven werken nadat iedereen getuige is geweest van hun aanvaringen.

Regie: Gustav Müller

Cast: Sidse Babett Knudsen, Sebastian Bull Sarning e.a.

In de bioscoop vanaf 10 juli. ■

HISTORISCHE ROMAN

Maria van Oekraïne

Brood

TUSSENTITEL 2

Maria, een boerenmeisje uit de provincie Tsjernihiv in Oekraïne, groeit op onder het schrikbewind van Stalin. In de zomer van 1942, wordt ze op haar zeventiende door de nazi’s van het graanveld geplukt en gedeporteerd. Ze wordt een Ostarbeiterin in Oost-Duitsland en kan amper overleven. In 1944 ontmoet Maria de Vlaamse Aloïs, Fremdarbeiter en brandweerman in Jena. Maar dan worden de geliefden van elkaar gescheiden. Vindt Maria, inmiddels zwanger, haar man terug? Maria van Oekraïne is een bijzonder liefdesverhaal dat onder je vel kruipt en ook de derde historische roman van oud-voorzitter van Markant Mieke Vandromme, die het een eer noemt dit waargebeurde verhaal te mogen vertellen.

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

CONCERT Jong talent

Luisteraars laten genieten van jong talent, dat is het doel van de reeks Young Masters van Middagconcerten van Antwerpen vzw. In juli en augustus kan je elke vrijdagmiddag komen luisteren. Denk aan werken van Schumann, Beethoven, Poulenc en anderen. Op 5 juli speelt Simon Thielens piano, op 12 juli is het aan het Phasma Trio (fluit, klarinet en piano), op 19 juli speelt Maya Descheemaeker gitaar en op 26 juli is het aan violiste An-Sofie Perneel. Het hele programma vind je terug op de website. Een standaardticket kost 17 euro.

www.middagconcerten.be

EXPO

Reizen met Chantal Akerman

Nog tot 24 juli kan je naar de tentoonstelling Chantal Akerman. Travelling in Bozar in Brussel. De expo schetst het atypische parcours van de Belgische cineaste, schrijfster en kunstenares. Van het prille begin in Brussel tot de Mexicaanse woestijn, van haar allereerste films tot haar laatste installaties in 2015. Dit is de eerste grote tentoonstelling over de artieste, met unieke en nooit eerder vertoonde beelden, productie- en werkdocumenten uit haar archief. Chantal Akerman (Brussel 1950 - Parijs 2015) was een inspiratie voor een hele generatie en blijft een voorbeeld voor heel wat regisseurs en artiesten vandaag. Verwacht je aan een reis vol beelden en archieven – van het burleske tot het tragische, van de intimiteit van een slaapkamer tot de woestijn. Ook in Brussel brengt CINEMATEK nog tot 21 juli een volledige retrospectieve van de films van Chantal Akerman en daarenboven een selectie films die voor haar belangrijk waren.

www.bozar.be

NON-FICTIE

Vechten voor de liefde

Mensen die op een of andere manier ervaring hebben met escalerende conflicten en partnergeweld zitten met steeds terugkerende vragen. Hoe kan het dat we elkaar zo graag zien maar tegelijk zoveel pijn doen?

Is er iets mis met mij? Wat met de kinderen? Auteurs Jef Slootmaeckers, Lieven Migerode en Linne de Loof, gespecialiseerd in emotionally focused therapy (EFT) bieden een antwoord op de meest gestelde vragen waar koppels mee kampen. Dit boek beschrijft deze intense problematiek van binnenuit en reikt handvatten aan om er niet alleen anders naar te kijken, maar ook op een andere manier mee om te gaan.

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

KUNSTENFESTIVAL WATOU

Kracht van verbeelding

De nieuwe editie van het Kunstenfestival Watou, ‘Landscape of the Imagination’, vindt plaats van 6 juli tot en met 1 september. Kunstenaars en dichters gaan in dialoog met elkaar en met bijzondere plekken in en rond het dorp en kasteel De Lovie. Ervaar kunst op unieke locaties, fiets langs klimaatpoëzie met de fietsroute Zwemlessen voor later of beluister de poëziepodcast Huis van de dichter Watou Live brengt een zomer lang boeiende performances en concerten. Markant-leden krijgen tot 30 juni een korting van 25 procent op max. twee tickets. Vraag je kortingscode aan via info@vrouwennet.be. www.kunstenfestivalwatou.be

WIN Markant Magazine mag vijf duotickets weggeven. Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

WIN WIN

5 dingen die je niet mag missen op Malta

Of je nu de geschiedenis induikt in de talloze kerken en tempels of gaat snorkelen aan het strand: op Malta kom je als vakantieganger gemakkelijk aan je trekken. Anne Somers deelt vijf tips.

1. VALLETTA: ÉÉN GROOT OPENLUCHTMUSEUM

Langs de straten van Valletta kuieren is wat wij het liefste deden tijdens onze reis. Hier en daar een terrasje doen, naar de mensen kijken, winkelen… Wie over een goed oriëntatievermogen beschikt, loopt hier niet makkelijk verloren. Het sterk geometrische stratenpatroon met grote huizenblokken, laten dat niet toe. Bovendien zijn er toch heel wat herkenningspunten zoals beelden op de hoekpunten, opvallende balkons en de Middelandse Zee.

Malta ligt als handelsknooppunt zo centraal als schakelpunt tussen Afrika en Europa, en moest vele opeisingen en oorlogen heeft doorstaan. In 1964 werd het pas onafhankelijk. Tot 1974 was hier het staatshoofd de Britse koningin, daarna werd het land een republiek.

Terwijl het Paleis van de Grootmeester in 1571 werd gebouwd als residentie voor de Grootmeester van de Orde van de Ridders van Sint-Jan, herbergt dit paleis nu het kantoor van de president en de Staatszalen van het Paleis. Zelfs als je geen enkel museum of kerk binnenstapt – en in Valetta zijn er veel – is het genieten.

2. HET SINT-CATHARINAKLOOSTER

Malta is als eiland in de Middellandse Zee een grote zandstenen rots met een immens ondergronds gangenstelsel. Vooral Valletta is daardoor ondergronds bijna even boeiend als bovengronds. Ondanks de grote bombardementen op de stad bleven de menselijke verliezen daardoor redelijk beperkt. Door de vele getrotseerde oorlogen werd de ene bouwlaag er op de ruïnes van andere bouwlagen gebouwd. Een nog intacte oorspronkelijke bouwlaag werd gevonden in het Sint-Catharinaklooster. Je ziet er de zuilengalerijen en ook nog de typerende binnentuin met een waterfontein als centraal punt. Een eeuwenoud symbool voor het aardse paradijs.

Het Sint-Catharinaklooster in Valletta.

Mdina.

Het 16-de eeuwse kloosterstuk is te betreden via een stenen trap en een klein zijdeurtje. Zo kan je afdalen naar de werkplaatsen van de zusters. Die zijn vandaag niet meer in gebruik. Onaangeroerd achtergelaten, zo lijkt het wel. Alsof de zusters er de dag erna hun werkzaamheden weer zullen hervatten. En wat waren die? Het wassen van het linnen ook voor andere kloosters, het destilleren van rozenwater, het handmatig pletten van druiven voor het maken van wijn, van noten en olijven voor het maken van olie en zalven en het bakken van broden. De orde van SintCatharina zorgde voor vrouwen en kinderen. Ze maakten ook producten en wasten het linnen van de rijken en andere orden. Het 16-de eeuwse deel werd sinds kort opengesteld voor het publiek. Wat bijzonder dat men er nu een museum van maakte zonder er dingen te verknoeien of toe te voegen. Je wordt er als bezoeker meteen vierhonderd jaar teruggekatapulteerd in de tijd. Je kan er je gidsbeurt in je eigen taal downloaden op je smartphone. Zo verneem je bijvoorbeeld dat er een getraliede ruimte was, waarin jonge novices werden opgesloten nadat ze onder dwang door hun ouders werden binnengebracht. Vaak zat er een verboden liefde voor tussen, of door een te weerbarstig en weinig kneedbaar karakter. Aangezien deze meisjes vanaf dit moment nooit nog de buitenwereld zagen, moet dit tot afgrijselijke taferelen hebben geleid.

3. VERGEET MDINA EN RABAT NIET

Mdina is een middeleeuwse versterkte stad in de buurt van Valletta, met heel smalle straatjes. Zelfs vanuit de verte of van op de bus is deze plek indrukwekkend. Eens voorbij de barokke toegangspoort, word je er opgenomen in de middeleeuwse sfeer,

Gozo (boven) en Comino (onder).

maar anders dan in de middeleeuwen wordt de stad er heel netjes gehouden. Al wandelend kom je vanzelf uit bij de Pjazza Mequita en de St. Paulskerk, door de concentrische opbouw van de stad. Je hebt er een prachtig uitzicht op Bastions Square en kan er enkele musea bezoeken, waaronder het nationale natuurhistorisch museum en het Mdina Dungeons Museum. Dit laatste laat je zien aan welke gruwelen, gevangenen zoal werden onderworpen. Die andere kleine stad, Rabat, staat vooral bekend voor de catacomben van St. Paul en Sint-Agatha. Ook hier lijkt het alsof je honderden jaren terug in de tijd wordt gekatapulteerd. De ridders mag je erbij fantaseren.

4. BOOTTRIP NAAR EILANDEN COMINO EN GOZO

Vanuit Valletta kan je gemakkelijk de boot nemen voor een bezoek aan de eilanden Comino en Gozo. Wat ons vooral boeide, waren de bekende godinnentempels en zodoende boekten we een dagtocht met een tourbus en een overzetboot naar Gozo. De Ggantija-tempels in het stadje Xaghra werden gebouwd rond 3600 tot 3200 voor Christus, wat ze ouder maakt dan de pyramiden in Egypte en Stonehenge. In de godinnentempels werden veel artefacten gevonden, soms zijn ze reusachtig groot. Het zijn vrouwelijke figuurtjes met wellustige vormen die het leven, de dood, en de voortdurende regeneratie voorstellen – de eeuwige cyclus van het leven in al zijn vormen. Het lichaam van de vrouw dat kinderen kan baren en voeden werd als sacraal beschouwd. Als je de Ggantia-tempel bezoekt op het eiland Gozo, dan zie je via het bovenaanzicht dat die vrouwelijke vormelijkheid ook in de tempel zelf geconcipieerd zit. Op Gozo bezochten we ook de imposante burcht Castello die je een mooi beeld biedt op de landelijke omgeving, en natuurlijk aten we in de kleine stad Victoria waar die bovenuit torent. De burcht is gebouwd op een plek waar ooit een akropolis stond. En de tempels bewijzen dat het eiland al bewoond werd vanaf de bronstijd. Comino is dan weer het kleinste eiland van Malta. Het is genoemd naar het komijnkruid, dat er veel voorkomt en op karwij lijkt. Het is onbewoond, op een paar opzichters of bewakers na. Toch moet je het gezien hebben, al was het voor de prachtig blauwe kleur van het zeewater. Maar bekijk het dan best voor of na de piekuren want anders is het er over de koppen – van de zonnekloppers – lopen. Al zeker aan het strandje van The Blue Lagoon. Zwemmers, duikers en snorkelaars komen hier ruimschoots aan hun trekken. Het water is kraakhelder en de vissen zijn kleurrijk.

5. ROTSIGE STRANDEN

Liefst van al wilden we naar plaatsen waar niet te veel toeristen waren. En ja, zulke plekken vind je nog op Malta, want de Maltees die zelf op stap gaat, ontwijkt de toeristische plaatsen. En die gaat ’s avonds graag met zijn gezin nog wat barbecuen en bijkeuvelen op ‘hun’ rotsige kleine strandjes. Onder meer Qarraba Bay, Gnejna Bay, Fomm ir-Rih Bay en St. Peters Pool staan bekend als eerder stille strandjes. Het invallende duister krijgt dan algauw gele vlekjes, door de kleine lantaarns en je hoort er ook het zachte geroezemoes van hun stemmen.

Meer info: www.visitmalta.com

Op reis

met Markant

Wist je datjes…

Onze werkgroep reizen bestaat uit een aantal gedreven dames die de reizen uitwerken op maat van onze leden. Annemie, Helga en Carine werken samen met Saar van Vrouwennet vzw de reizen uit en doen zelf ook de meeste reisbegeleidingen.

Voor specifieke bestemmingen kan er al eens een andere reisbegeleidster aangeduid worden met meer kennis over de bestemming. Zo heeft Valerie de Japan-reis en Katleen de Zuid-Afrika-reis begeleid.

Op reis gaan met Markant betekent dat je terecht komt in een groep van gelijkgestemden, overal uit gans Vlaanderen. Een fijne kans om nieuwe mensen te ontmoeten!

Onze reizen staan voor kwalitatieve en volledige programma’s met een persoonlijke reisbegeleiding.

We proberen hierbij een aantrekkelijk prijskaartje te bewaken maar zetten niet in op budgetreizen.

Kwaliteit is wat bij ons primeert met duidelijke prijsvoorwaarden zonder verrassingen ter plaatse

Dit najaar nog op reis?

Voor de volgende reizen kan je je nog inschrijven:

Porto & Douro 10/09 - 15/09

Rijncruise Amsterdam-Basel 22/10 - 30/10

Arabisch sprookje in Oman 10/11 - 20/11

India, rijk van de Maharadja’s 23/11 - 07/12

We kiezen voor betrouwbare reisorganisaties met de nodige licenties. Je mag ook een reisgezel naar keuze meebrengen op al onze reizen. Hij of zij hoeft geen Markant-lid te zijn.

Leila, lid van Markant SintAmands aan Schelde, zal in 2025 met haar reiskantoor Persiana Reizen ook een reis naar Oezbekistan ontwikkelen en begeleiden voor onze leden.

We smeden ook plannen voor een specifieke Artemis reis in 2025, meer info volgt later.

4,5/5

Vorig jaar hadden we maar liefst 252 tevreden reizigers. De deelnemers ontvangen bij terugkomst een bevraging en onze reizen halen gemiddeld scores van 4,5/5 en meer. Iets waar we trots op zijn!

HOU ONZE WEBSITE IN DE GATEN WANT VOOR 2025 STAAN O.A. DE VOLGENDE BESTEMMINGEN REEDS GEPLAND:

Lapland, Ierland, Zuid-Afrika, Andalucia, Donaucruise, Oslo, Noorwegen, Japan, Sri Lanka, Cappadocië, India, Oezbekistan, Marseille,…

Kunstig Koksijde

Zin in een aantal mooie ontdekkingen niet ver van huis? In Koksijde, een badplaats niet ver van de Franse grens, vind je tal van Belgische culturele schatten. Tekst Nathalie Dirix

WELKOM IN DE SCHATKAMER

VAN PAUL DELVAUX

Er zijn van die plekken, zoals Koksijde, die een onweerstaanbare aantrekkingskracht op kunstenaars en artistieke zielen uitoefenen. Is het de manier waarop het licht er neerstrijkt? De rijke geschiedenis die ze in zich dragen of de zilte zeelucht die je er inadement? Het valt moeilijk te zeggen. Feit is dat Koksijde jarenlang de thuishaven van onze wereldbekende schilder Paul Delvaux was. En dat het vissershuisje

dat hij op het einde van zijn leven in Sint-Idesbald, Koksijde kocht, zich met de tijd ontpopte tot het Paul Delvaux Museum waar je op meer dan 1.000 vierkante meter uren kunt genieten van het indrukwekkend oeuvre van een van onze grootste kunstenaars.

TIJDLOZE SCHOONHEID

Dit jaar is het 30 jaar geleden dat Paul Delvaux overleed. Een ideale gelegenheid voor een nieuwe expo, Het lichaam en de achtergrond . Een harmonieus samen -

spel. Of zoals dat zo mooi klinkt in het Frans: ‘Décors et corps, parfait accord.’ De expo doet niet alleen het schilderstalent van de kunstenaar, maar ook zijn onuitputtelijke fantasiewereld schitteren. Via de tentoongestelde werken geniet je mee van een wereld waarin vrouwen licht brengen in de duisternis. En waarin treinen je uitnodigen om in te stappen en je mee te laten voeren naar een andere realiteit waar tijdloze schoonheid heer en meester is. Of zoals de meester het ooit formuleerde: “Ik

zou een fabelachtig schilderij willen maken. Een schilderij waarin ik zou leven, waarin ik zou kunnen leven…” www.delvauxmuseum.be

IN DIALOOG MET PAUL DELVAUX

In het Kunstencentrum Ten Bogaerde loopt er momeneel de expo 5 + 1: Paul Delvaux in dialoog . Vijf hedendaagse vrouwelijke kunstenaars werden gevraagd om werken te maken waarmee ze in dialoog met Paul Delvaux treden. Het resultaat? Een kleurrijke verzameling van hedendaags talent dat Paul Delvaux, maar ook de kijker inspireert om de stereotiepe beeldvorming rond de vrouw te doorprikken. De veelzijdigheid van de werken van Lysandre Begijn, Joëlle Dubois, Neoza Goffin, Liliane Vertessen en Shirley Villavicencio Pizango is een statement op zich. Ze tonen je hoe het beeld van de vrouw in voortdurende evolutie is, en net daarom een ontuitputtelijke bron van inspiratie is.

ARTISTIEKE SOULMATES

Een bezoek aan het Kunstencentrum Ten Bogaerde loont alleen al de moeite omwille van de mooie symbiose die kunst, natuur en erfgoed er vormen.

Deze oase van rust was ooit de abdijhoeve van de voormalige Duinenabdij van Koksijde (zie ook volgende pagina). In die middeleeuwse tijd nodigde de omgeving de monikken ongetwijfeld al uit tot contemplatie. En dat blijft ze ook vandaag doen met de imposante beeldhouwwerken van George Grard die je in de tuin van het kunstencentrum aantreft. George was een van onze bekendste kunstenaars die zich, net als Paul Delvaux, in Koksijde was komen vestigen. Beide mannen waren artistieke vrienden en hadden heel wat gemeenschappelijke liefdes. Ze hielden van kunst, vrouwen en niet te vergeten, het schone Koksijde. www.koksijde.be/ kunstencentrumtenbogaerde

KU(N)STCABINES

Elk jaar – en al 16 jaar lang – krijgen kunstenaars de kans om een cabine tot kunst te verheffen, binnen een bepaald thema. Dit jaar is dat ‘Aangespoeld’, waarmee de link wordt gelegd met potvis Valentijn die ooit aanspoelde en waarvan het skelet vanaf september te zien zal zijn in het dan opnieuw te openen NAVIGO-museum in Oostduinkerke.

Praktisch

Win 5 duotickets voor Koket Koksijde

Van 19 tot en met 23 september vindt het driejaarlijkse bloemenevenement Koket Koksijde plaats. Het gemeentehuis van Koksijde wordt het unieke decor voor een vernieuwde florale editie van Koket Koksijde in samenwerking met Floraliën Gent. Belgische en internationale floristenteams brengen Paul Delvaux 30 jaar na zijn overlijden terug tot leven met meesterlijke bloemendecoraties. De rode draad van deze editie is geïnspireerd door het 30-jarig overlijden van Paul Delvaux. Markant Magazine mag hiervoor 5 duotickets weggeven. Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

Eten kan bij De Normandie (www.denormandie.be), Vissershuisje -Vermoote (Jommekeshuisje) (www.koksijde. be/huisje-nys), Restaurant Lehouck (www.lehouck.be) en De Huifkar (www.dehuifkar.be). Logeren deden wij bij www.casinohotel.be. • Een erfgoedwandeling langs de Quartier Sénégalais wordt interessanter met de Erfgoedapp: www.koksijde.be/erfgoedapp. Ook begeleide groepswandelingen zijn mogelijk. www.koksijde.be/rondleidingen • www.visitkoksijde.be

The Dream That Broke a Heart van Shirley Villavicencio Pizango.

Prikkelarm

Voor wie prikkelgevoelig is, zoals ik, kan een museumbezoek een overweldigende ervaring zijn. Het Abdijmuseum Ten Duinen, gelegen in Koksijde, heeft daar iets op gevonden. In samenwerking met Toerisme voor Autisme ontwikkelden ze een gratis visueel stappenplan, dat een helder overzicht biedt van het museumbezoek, inclusief gedetailleerde foto’s en beschrijvingen van de route en tentoonstellingen.

Voor mij was dit stappenplan een essentieel hulpmiddel om het museum te verkennen.

Het gaf me niet alleen zekerheid over praktische zaken zoals parkeren en de duur van het bezoek, maar ook een gevoel van rust en controle in een omgeving die anders overweldigend kan zijn.

zien van een graf met een skelet een hoogtepunt, terwijl June zich verdiepte in de verhalen van de monniken en de middeleeuwse levensstijl. Hoe ze zelf hun eten kweekten en vaak gewoon droog brood aten. En ook: ze mochten niet verliefd worden. Als ze met iemand hadden gekust of seks hadden gehad en ze werden betrapt, dan kregen ze de doodstraf. Buiten het museum konden we nog meer van de abdij verkennen. Terwijl de oudste graag alle uitleg las, begon haar jongere broertje af en toe te zeuren. Gelukkig konden ze zich amuseren met de kegels en houten ballen.

Aan het einde van ons bezoek drukte June perfect uit wat deze ervaring voor ons betekende: “Wat fijn dat ik een stukje geschiedenis heb kunnen aanraken.” Het was een interactieve, zintuiglijke reis die ons niet alleen dichter bij het verleden bracht, maar ook een gevoel van voldoening en enthousiasme gaf voor toekomstige ontdekkingen. Of hoe een prikkelarm bezoek een erg verrijkende ervaring werd.

‘Wat fijn dat ik een stukje geschiedenis kon aanraken’

Als moeder van twee kinderen, June (11) en Owen (6), was ik ook vooral nieuwsgierig naar het effect van een prikkelarm museumbezoek op hen. Hoewel ze geen specifiek label hebben, wilde ik zien hoe ze zouden reageren, en wat we allemaal zouden ontdekken.

Onze ervaring begon met de reis donderdagavond vanuit Antwerpen, met de intentie om het museum op een rustige vrijdagochtend – leve de facultatieve verlofdagen! – te bezoeken. Die keuze bleek perfect, met weinig andere bezoekers en een ontspannen sfeer die ons in staat stelde om op ons eigen tempo te verkennen.

Vrijdagochtend was ik als eerste wakker. Omdat we de avond voordien niet hadden kunnen zwemmen in het hotel, kozen we samen nu, nog voor het ontbijt, voor een frisse ochtendduik. Ons museumbezoek begon dus ietsje later dan gepland, maar gelukkig lag ons hotel op wandelafstand.

Bij het museum werden we begroet door opvallende rode monniken, wat ons nieuwsgierig maakte naar wat er binnen op ons wachtte. Tijdens ons bezoek bleek dat de beelden waren gemaakt door de lokale kunstenaar William Sweetlove, van zeeafval. Een mysterie ontrafeld. Terwijl ik me vooral bezighield met het maken van foto’s, genoten June en Owen van de interactieve tentoonstellingen en ontdekten ze de plaatselijke geschiedenis. Voor Owen was het

Het Abdijmuseum Ten Duinen bewees dat een prikkelarm bezoek niet alleen een oplossing is voor mensen met specifieke behoeften, maar een verrijkende ervaring kan zijn voor iedereen die op zoek is naar rust, ontdekking en verbondenheid met het verleden.

Meer info: www.tenduinen.be en www.toerismevoorautisme.be

Wij overnachtten in hotel Soll Cress, op wandelafstand. www.sollcress.be ■

Een zomer vol plezier? Jazeker, Ter Helme!

Geniet heel de zomer lang van zomerse acties in Ter Helme.

Mosselen à volonté in het à la carte restaurant of gezellig aperitieven met een live concert ? Of liever samen met de kinderen genieten van de zee. Ontdek alle beschikbare data en reserveer nu.

Met oma en opa aan zee

Verblijf in volpension met je kleinkinderen aan zee. Met animatie voor de kinderen.

Wanneer? maandag 1 juli - zaterdag 6 juli maandag 8 juli - zaterdag 13 juli zondag 25 augustus - vrijdag 30 augustus

Prijs? volwassene vanaf € 490 p.p. kinderen vanaf € 235 p.p kinderen tot en met 3 jaar gratis

Kids weekend

Kom en vier met ons mee tijdens een onvergetelijk weekend vol plezier en festiviteiten, met o.a. voorstelling van Kip Van Troje.

Wanneer? van zaterdag 13 juli tot zondag 14 juli

Midsummer verblijf

Verblijf voordelig in ons duindomein: 4 nachten voor de prijs van 3 nachten in half pension, vanaf € 335 p.p.

Wanneer? maandag 15 juli - vrijdag 19 juli

maandag 29 juli - vrijdag 02 augustus maandag 05 augustus - vrijdag 09 augustus

Jouw domein in de duinen.

Resto vrijdagen

Mosselen à volonté inclusief water en wijn € 29 p.p.

Wanneer? elke vrijdagavond vanaf vrijdag 12 juli tot en met vrijdag 23 augustus

Aperitiefconcert

Geniet op zondag van een live muziek

Wanneer? zondag 7 en 28 juli zondag 04, 11 en 18 augustus

Promo zondagen

Geniet van één overnachting inclusief diner en ontbijt.

Wanneer? vanaf zondag 07 juli tot en met zondag 18 augustus

Prijs? € 99 p.p.

Een gezonde dosis

ontspanning? Fietsarrangement of Beaufort24? meer info terhelme.be/nl/arrangementen

Lange rit

‘Zou ik hem nog bezoeken of niet?” Het was een dinsdagochtend in april en ik stond met mijn moeder in de keuken, te overleggen. Oom Henk was ziek. Het ging niet goed. Hoewel hij nog een half jaar eerder stabiel was verklaard, na al zijn kankerbehandelingen, was hij nu toch in het ziekenhuis beland, en nee, ze konden niets meer voor hem doen. De voorbije dagen was het op en af gegaan. Soms was hij helder, soms niet. Was het überhaupt een goed idee om hem te bezoeken – voor hem? Ik wikte en woog. Tijdens de week was er geen tijd, zaterdag wachtte er een creatieve workshop met mijn dochter die al eens was uitgesteld en ik wilde haar niet nog eens teleurstellen, dus zou het zondag worden, ja, zondag zou ik wel de lange rit kunnen maken, naar Rotterdam. En toen was het vrijdag en was hij dood. Overleggen hoefde niet meer. Hij werd 74 jaar. Zucht. “Willen jullie iets zeggen op de begrafenis?” De vraag kwam van de oudste zus van mijn oom. Slik. Ja, dacht ik. Ik heb zoveel te zeggen. Over al onze reizen die we vroeger met ons gezin, samen met hem en mijn tante gemaakt hebben en hoe we het westen van de Verenigde Staten hebben doorkruist met zes in een auto. Dat we altijd welkom waren bij hem en mijn tante thuis, ook als we als jonge twintigers ’s avonds laat geen betaalbare slaapplek vonden in Amsterdam en dan maar bij hem aanklopten. Of die keer dat ik als prille moeder een interview moest doen in Rotterdam en ik mijn twee maanden oude baby meenam, zodat ik haar bij hen thuis nog de borst kon geven, vlak voor- en vlak nadien. Hoe gemakkelijk hij het maakte om vrolijk te zijn en hoe ik zijn helende invloed op mijn humeurige vader zou missen. Hoe dankbaar ik was dat hij nog met het zoontje van mijn zus op de piano had gespeeld. Toen mijn nicht al na een half jaar ging scheiden van haar man, vroeg hij haar schijnbaar bloedserieus: “Zeg, krijgen we dan ook ons geld terug?” Hij was zonder twijfel de grappigste. Ik vroeg bedenktijd aan mijn tante, op de vraag of ik iets wilde vertellen. “Ik wil zeker iets schrijven”, zei ik. “Maar kan jij

Hoofdredacteur van Markant Magazine

Ann-Marie Cordia (47) heeft een vriend en twee kinderen. Ze laat haar columns nog altijd eerst door haar moeder nalezen, behalve deze ene keer.

het voorlezen in mijn plaats?” “Nee”, zei ze lief maar kordaat. “Ofwel verwerk ik jouw herinneringen in mijn tekst, ofwel lees je je eigen tekst voor. Maar weet je, ik denk wel dat je het kan. Als je er eenmaal staat. Zelfs al word je emotioneel. Dat mag. Jij beslist of je het doet of niet. Het is allebei prima. Denk er een dag of twee over na. Maar donderdag moet ik het weten.”

Je bent pas dapper als je iets doet waar je bang voor bent

Ik legde mijn dilemma uit aan mijn 10-jarige dochter. “Ik wil wel,” zei ik eerlijk, “maar ik weet niet of ik durf.”

“Ik ga wel met je naar voor”, bood ze aan, waarop mijn hart smolt. Als zij dat voor mij wilde doen, waar zat ik dan nog aan te twijfelen. Wie was hier eigenlijk de volwassene? Soms moet je nu eenmaal dingen doen waar je geen zin in hebt. Uit een soort plichtbesef. Omdat het zo hoort. Ik moest het juiste voorbeeld geven. Je bent pas dapper als je iets doet waar je bang voor bent – was dat geen wijsheid die we samen hadden opgedaan tijdens een aflevering van Thomas de trein?

De dagen die volgden, heb ik veel gehuild, geschreven, in fotoalbums gebladerd, geschrapt en nog meer tranen gelaten. Donderdagochtend liet ik mijn tante weten dat ik het zou doen.

En toen kon ik niet meer terug.

Knoop in mijn maag. Krop in mijn keel. Zweet in mijn handen.

Toen ik bij het voorlezen per ongeluk in de ogen keek van mijn ouders op de eerste rij, schrok ik ervan hoe kwetsbaar ze eruitzagen. Ik voelde me nog altijd niet klaar om volwassen te worden.

Maar ik had er geen spijt van dat ik het probeer.

FOTO MR. FRANK

“Stop

de tijd,

voel je vrij”

Verstillen, vertragen, onthaasten.

Hoe je het ook noemt, even niets moeten is zalig! Een paar dagen tot jezelf komen en precies doen waar jij zelf zin in hebt, waar jij nood aan hebt, dat is puur genieten, dat is unPluggen!

Dankzij Westhoek unPlugged, een op maat samen te stellen midweek, kan je jezelf zo’n heerlijke dosis rust en vrijheid cadeau doen bij diverse logeeradresjes in de Westhoek.

De geselecteerde logeeradresjes liggen op rustige plekken in de natuur, waar je je in een andere, verstilde wereld waant.

UnPluggen doe je in het kleinste gezelschap. Maar zelfs in je eentje ben je niet alleen. Daarvoor zorgen de gastvrouwen en -heren. Zij bieden je graag stille, trage activiteiten aan in de omgeving. Alles mag, niets moet!

Heerlijk uitslapen of net bij het krieken van de dag op je blote voeten de dingen groeten? Ontbijten met een podcast op of in stilte genieten terwijl je dat ene roodborstje in de gaten houdt. Urenlang via veldwegels de Westhoek verkennen, fluisterbootje varen of je heerlijk terugtrekken in een donsdekenhoekje met een boekje. Opladen in de hot tub of schommelen alsof je negen bent.

Kwestie van echt op te laden en met een leeg hoofd en een vol hart huiswaarts te keren!

Kom en geniet van het beste van de Westhoek! toerismewesthoek.be/slapen/westhoek-unplugged

Markant Magazine juni 2024

MARKANT MAGAZINE IS HET LEDENBLAD VAN

MARKANT, ARTEMIS EN BEST PITTIG en verschijnt op 1 september, 1 december, 10 maart en 1 juni

ALGEMEEN VOORZITTER VROUWENNET VZW

Gudrun Verschuere

V.U.

Claire Selis

SECRETARIAAT

Hendrik I-lei 296, 1800 Vilvoorde Tel. 02 286 93 30 info@vrouwennet.be www.vrouwennet.be

ABONNEMENTEN

Iedereen blij onderweg met de fiets.

• 52 euro voor lidmaatschap Markant en Best Pittig

• 150 euro voor Artemis, het professionele netwerk BE76 4350 3286 5195

Lid worden kan via www.vrouwennet.be

HOOFDREDACTIE

Ann-Marie Cordia, annmarie.cordia@vrouwennet.be

ART-DIRECTOR

Pati Petrykowska

REDACTIERAAD

COVERFOTO

Fotografie Ellen Goegebeur

OPLAGE

20.000 exemplaren

Isabelle Bral, Nathalie Dirix, Lut Geypens, Gillian Lowyck, Micheline Peacock, Anne Somers, Chris Rachel Spatz, Lauren Van Zeebroeck, Sofie Vereyken en Brigitte Vermeulen

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Lut Clincke, Jael Cox, Nathalie Dirix, Selma Franssen, Lut Geypens, Katleen Gils, Ciska Hoet, Micheline Peacock, Anne Somers, Chris Rachel Spatz, Sarah Van Looy, Brigitte Vermeulen en Gudrun Verschuere

Vrouwennet vzw is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties.

Ken je ons digitaal magazine Markantmag.be?

Dit is het digitale broertje van het papieren Markant Magazine. Als lid ontvang je dit online magazine zeven keer per jaar in je mailbox. Wil jij ons digitaal magazine ook ontvangen? Inschrijven kan hier: www.markantnet.be/magazine

Kan ik dat nog wel zeggen van Taha

Riani

Christel Vanhoolst, Katrien Eggermont, Pia De Monie

Belinda MacDonald’s Bakboek Marlène Bonnarens, Veronique Carrissemoux en Els D’Artois Ik kan niet netwerken maar ik wil het wel van Yamina Krossa en Studio

Markant is lid van

Winnaars maartnummer

Maria

Nadine Thienpont, Anick Dierickx, Gerarda De Pauw

Bedank voor bewezen diensten van Annick Ruyts

Annie Delvael, Cries Bevernagie, Griet Van Hauwermeiren De madonna van het moeras van Jessa Wildemeersch

Markant Magazine wordt gedrukt op chloorvrij papier bij Drukkerij Moderna

Monique Moens, Wies Cools en Martine Dierickx

Onze koloniale erfenis van Wendeline Flores en Wayne Modest

Marleen Van Meeuwen, Josiane Debreuck, Rosine Heynze

Fempreneurs geeft onderneemsters een boost

Zoals Fempreneurs mentoren en mentees matcht, zo matcht Anja gezinnen met een nanny. Laat je inspireren door het verhaal van Anja Boudry van De Gouvernante.

Tekst: Jill Geens

De inspiratie voor haar zaak vond ze in haar eigen leven. Als alleenstaande moeder een carrière in rekrutering en selectie combineren met 2 pittige dochtertjes, vormde een flinke uitdaging. Eentje waar veel gezinnen mee te kampen hadden, merkte ze. Dat inzicht gaf de doorslag om na 18 jaar in de uitzendsector iets met de drang om te ondernemen te doen: “De Gouvernante” werd geboren.

Op 2 oren slapen dankz�

“De Gouvernante”

“De Gouvernante” is werkzaam in gans Vlaanderen en matcht ervaren nanny’s met gedreven ondernemers die een evenwicht zoeken tussen werk en gezin. Door een uitvoerige screening van zowel de ondernemer als de nanny, een engagement op lange term�n en een permanente beoordeling en b�scholing van de nanny’s, slaap je als ouder op je twee oren als je zoon- of dochterlief achterlaat b� een “Gouvernante”. Met haar bedr�f vult Anja duidel�k een gat in de markt. “We hebben op 1 jaar t�d al 20 nanny’s geplaatst. Dat maakt me stiekem wel trots.”

Soloslim?

Voor die uitdagende combinatie onderneming/gezin vond Anja een oplossing met haar eigen zaak. Maar daar trof ze al snel nieuwe beproevingen …

“De Gouvernante” opstarten nam behoorl�k wat t�d in beslag en tartte haar geduld. “Je moet echt geduldig z�n, elke dag opnieuw de dingen doen die nodig z�n om er later de vruchten van te plukken en erin geloven dat het goed komt.”

Haar tweede uitdaging vormde meteen de grootste. Anja is een solopreneur. Dat betekent dat ze haar onderneming alleen runt, zonder business partner. Beslissingen nemen en overgaan tot actie mag dan wel snel gaan, er is niemand om mee te overleggen of even te luisteren. Anja had iemand nodig om mee te sparren. Dat zette haar ertoe aan om deel te nemen aan Bryo, lid te worden van Artemis en zich in te schr�ven als mentee b� Fempreneurs. Bryo, een initiatief van Voka gesteund door VLAIO, heeft Anja gestimuleerd als ondernemer en haar b�gestaan t�dens haar ondernemersreis.

In de vorige editie van het Fempreneurs-mentoringprogramma, eveneens een initiatief gesteund door VLAIO, vond ze dan weer een klankbord. B� haar mentor kon ze terecht met vragen maar ook voor een f�ne babbel. Haar collega-mentees waren gel�kgestemde zielen met dezelfde struggles, zoals die zoektocht naar balans tussen gezin en onderneming. De f�ne ervaring als Fempreneurs-mentee bewoog Anja ertoe om zich op te geven als mentor voor Fempreneurs 20232024. Opnieuw haalde ze waarde uit het traject:

“In m�n mentor vond ik het klankbord dat ik zo had gemist. Uiteindel�k moet je als ondernemer nog alt�d zelf het heft in handen nemen en doen wat nodig is. Dat merk ik nu ook als mentor. Je kan tips en advies geven maar het is aan de ondernemer om actie te ondernemen. En dat is oké. We z�n vooral een luisterend oor.”

Verbinden is zo kostbaar. Elkaar begr�pen. “Je voelt je gesterkt! Je bent omringd met gel�kgezinden en dat stimuleert.”

Iedereen blij onderweg met de fiets.

KBC Fietsleasing zet in op digitalisering en vereenvoudiging.

Fietsleasing heeft de wind mee. KBC Fietsleasing telt al meer dan 32 000 fietsers en daar komen er elke dag bij. Fietsers krijgen de keuze uit steeds meer merken en types, van plooifiets over speed pedelec tot longtail bike. Bovendien maakt de toenemende digitalisering de leaseprocedure almaar eenvoudiger, voor werknemers en ondernemingen. Offerte aanvragen, fiets bestellen, laten onderhouden bij de dealers, hulp inroepen in geval van pech, je fiets overnemen bij eindecontract,… Het loopt allemaal via de handige webtoepassing KBC MoveSmart en MoveSmart in de KBC Mobile app. Wil je jouw collega’s ook op de fiets?

Ga naar www.kbc.be/fietsleasing