Markant Magazine nr4 2023 by Vrouwennet-vzw

markant

DE ONGELIJKE LOOPBAAN Waarom je beter niet zomaar deeltijds gaat werken

MAGAZINE · NR.4 2023

Influencer, model en onderneemster Romy Schlimbach

‘Ik strijd voor bodypositivity’

LEVENSVERHAAL Ex-vicegouverneur van de Nationale Bank Marcia De Wachter CHRISTINA DE WITTE reisde voor haar beeldroman naar het land van haar moeder HOFFELIJKE MODE Wie kleedt koningin Mathilde?

HET BLAD VAN MARKANT, ARTEMIS EN BEST PITTIG

Els

Zelfstandig ondernemer met een fysieke beperking

Romy

Klant van Els

kt nieuwe e d t n o r e d eg , de an en ze de w d aan talent in g v in n t e h m ic a r ft ker: s De één gee n ding is ze é é r a a m , horizonten doen roomjob. n je beroep u k g in naar hun d k r e p sbe t een arbeid rk. Hiermee e e m w t e a ig a d m n l a e t e ividu Als zelfs mie van ind e n r p s g in n u e rd. Want ee rst e e d se n n o e p e d m o p c o n ge extra koste le e u t n e v e worden ben jij zelf. ie d , t h c a r k een werk pracht van

VOORWOORD

Vertrekpunt

Veel mensen doen in stilte het goede en zijn zo de morele ruggengraat van onze maatschappij

ls kind lijkt het leven oneindig lang, maar in je twintiger jaren sijpelt het besef al binnen dat het leven wel heel snel gaat en dus veel korter is dan je ooit dacht. We zijn alweer aan het jaareinde van 2023. Een tijd waarin wij de korte en donkere dagen compenseren met extra licht en sfeer. Wij plooien naar binnen en hebben meer nood aan warmte, letterlijk en figuurlijk. Er zijn initiatieven bij de vleet, zoals Warm Markant, om mensen dichter bij elkaar te brengen. Toch blijven er zoveel mensen ‘godvergeten’. De geopolitieke onrust is helaas vaak de voorbode van een periode van maatschappelijke desintegratie. De eindejaarsperiode brengt gelukkig ook hoop. Die uit zich in kleine daden. Veel mensen doen in stilte het goede en zijn zo de morele ruggengraat van onze maatschappij. Weten en beseffen dat het niet zo goed gaat met deze wereld, maar diep van binnen blijven geloven dat iets kan. Je innerlijke kompas volgen kan toch het verschil kan maken voor iemand. “Had ik het maar geweten.” Vrouwen maken keuzes voor hun loopbaan met gevolgen op korte en lange termijn die vaak onbekend zijn of zelfs onderschat worden. Laat je dus goed informeren, het dossier in dit nummer helpt je daarbij. Bewust omgaan met je loopbaan kan een groot verschil maken voor je pensioen. Had ik het maar geweten wordt trouwens een speerpunt in onze ambitienota’s voor de volgende verkiezingen. Op onze cover staat het plussizemodel, Romy Schlimbach. Ook zij wil een verschil maken. Een rolmodel zijn voor een positief zelfbeeld, want dunne en slanke modellen domineren nog altijd de catwalks. Als boegbeeld komt zij op voor alle vrouwen die complexen hebben over hun uiterlijk. Elk punt in je leven kan een kansrijk punt zijn, een vertrekpunt dat onvermoed nieuwe kansen biedt.

Als wij veranderen, beweegt de wereld mee. Dat wens ik jullie toe voor 2024, want in het aanschijn van een overduidelijke klimaatverandering, migratiecrisis en welzijnskloof, kunnen wij niet stilzwijgend toekijken aan de zijlijn.

Gudrun Verschuere Algemeen voorzitter Vrouwennet vzw, het huis van Markant, Best Pittig en Artemis www.vrouwennet.be Volg ons op

DECEMBER 2023

Inhoud 4 GESPOT Nieuws van Markant, Artemis en Best Pittig

6 WARM MARKANT Markant Dilbeek wandelt voor Jolien Muyldermans

Romy Schlimbach: ‘Dik zijn was slecht, nadelig en moest absoluut vermeden worden. Zo dacht ik’

8 ROMY SCHLIMBACH over bodypositivity

14 MARKANTE ZAAK Gudrun Middernacht is verzekeringsmakelaar

Dossier: van loonkloof tot pensioenkloof

16 DOE HET ZELF Logeren bij kloosters en abdijen

56 PELGRIMSTOCHT naar Santiago de Compostela

20 DOSSIER: DE ONGELIJKE LOOPBAAN Waarom je best stilstaat bij keuzes die je tijdens je carrière maakt

Marcia De Wachter blikt terug op een rijkgevulde carrière

Niet zomaar een cursus fotografie

Christina De Witte trok voor haar beeldroman naar Thailand

26 DURF TE VRAGEN Relatietherapeute Rika Ponnet

28 LEVENSVERHAAL Marcia De Wachter wist van jongsaf aan dat ze een leiderstype was

32 UIT DE COMFORTZONE Fotograferen om dichter bij jezelf te komen

34 COLUMN Lut Geypens

38 HET RECEPT van de zussen El Mourabit

54 Sprookjeswinter

42 EXPO

Feestelijke mocktails

Echo. Gehuld in herinnering: de kracht van een lapje stof

46 CULTUURINTERVIEW Christina ‘Chrostin’ De Witte over haar beeldroman Araya

in Slovenië

50 MODE Kleding met een vorstelijk kantje

53 ROOS VANDEKERCKHOVE voelt zich meer kunstenaar dan ontwerper

54 WINTERPRET in Slovenië

56 CULTUURTIPS 60 TIJDREIS naar West-Zeeuws-Vlaanderen

62 COLUMN

Mode met een koninklijk tintje

Ann-Marie Cordia

64 COLOFON

GESPOT

Vol goesting gestart! Markant Aarsele De Markante dames van Aarsele startten hun nieuwe jaar in zomer bar El Parador in Tielt, waar ze zelf cocktails en mocktails maakten. ¡Salud!

MARKANT GENK Markant Genk mocht flamencodanseres Silvia Léon verwelkomen tijdens hun Spaanse startavond, waar de teamleden konden genieten van lekkere tapas.

MARKANT LIER Op 26 september trok Markant Lier naar de haven van Antwerpen onder leiding van een gids. Anne Van Rompaey en co. bezochten Doel en Lillo, eten deden ze in Gaarkeuken110.

MARKANT EERNEGEM Markant Eernegem verwelkomde een zestal nieuwe leden. Met stand-upcomedian Koen Dewulf zat de sfeer er meteen goed in.

ARTEMIS LEUVEN

Markant Wemmel Markant Wemmel vierde haar 70-jarig bestaan. De leden genoten van een etentje en een optreden van een tafelgoochelaar. Voorzitter Noëla verraste haar teamleden met een uniek beeldje van Markante madammen als dank voor de fijne samenwerking.

Als kick-off van het werkingsjaar 2023-2024 mocht Artemis Leuven Fatma Taspinar ontvangen in de Silo in Leuven. Het eerste weerzien na de vakantie werd meteen een geweldige avond!

MARKANT N-MEER Markant Neeroeteren heet sinds kort Markant N-Meer: een vereniging voor vrouwen uit Neeroeteren, Maaseik, Opoeteren en meer… Het werd een kleurrijke start met een speeddate en voorstelling van het jaarprogramma.

MARKANT BERINGEN Veel nieuwe leden werden verwelkomd bij Markant Beringen. Ze kregen uitleg over het nieuwe jaar, terwijl ze genoten van lekkere hapjes in Whats Hap.

MARKANT ZONHOVEN Markant Zonhoven startte het jaar in de privétuin van tuin- en landschaps architect Johan Bellens en zijn vrouw Karen Smets en sloot af met een wijnproeverij in wijndomein Sassenbroek.

GESPOT

Markant Overpelt De dames van Markant Overpelt waren voor hun openingsactiviteit te gast bij Wico Campus in Neerpelt. Het team startte er ‘vol goesting’.

MARKANT OUDSBERGEN MARKANT SINT-TRUIDEN

Een natuurwandeling met lekkere tapas, zo opende Markant Oudsbergen op 22 september het nieuwe Markante werkjaar. Het werd een gezellig samenzijn.

Het team van Markant Sint-Truiden startte het nieuwe werkjaar met een openingsdiner om de nieuwe Markante plannen voor te stellen. De leden maakten een fietstocht naar Schulensmeer en Heesbos, wandelden in Jesseren en trokken naar het wijndomein Optimbulles.

ARTEMIS LIMBURG Artemis Limburg volgde in de Corda Campus in Hasselt de workshop YOLOpreneur met onderneemster en auteur Karen Dendas.

Markant Zingeving Oost-Vlaanderen Bea Poppe trok met Markant Zingeving Oost-Vlaanderen naar de Abdij van Park in Heverlee. Ze waren met net geen 50 voor hun bezoek aan dé best bewaarde abdijsite van West-Europa.

ARTEMIS BRUSSEL

MARKANT LANAKEN

De leden van Artemis Brussel verzusterden met de dames van The Nine, de eerste vrouwelijke private members’ club in België. Of hoe vrouwennetwerken belangrijk blijven.

Meer dan vijftig dames van Markant Lanaken kregen een rondleiding in De Bron in Lanaken. Aansluitend gingen ze eten in Kasteel Pietersheim.

ARTEMIS DNA EN WAASLAND Meer dan 35 gepassioneerde vrouwelijke ondernemers kwamen op 19 september samen in Lokeren voor een echt pitchfestival. Het was een geslaagde samenwerking tussen Artemis DNA en Waasland, met Elke Scheirs van D-Dream en weervrouw Jacotte Brokken.

WARM MARKANT

Wandelen voor Jolien Afdelingen van Markant en Best Pittig over heel Vlaanderen hebben aandacht voor mensen die nood hebben aan extra steun en zorg. In deze rubriek Warm Markant zetten we de activiteiten graag in de kijker. Markant Dilbeek organiseerde een gesponsorde wandeltocht en wilde daarmee bijdragen aan het initiatief om sportprothesen aan te kopen voor Jolien Muyldermans. Tekst Gudrun Verschuere

Op 5 oktober 2022 nam het leven van Jolien Muyldermans een tragische wending. Ze werd getroffen door een agressieve bacterie waardoor artsen haar onderste ledematen moesten amputeren. Het betekende de start van een zware revalidatie en haalde haar leven overhoop. Ondanks die mokerslag liet Jolien het hoofd niet hangen en trok ze al snel na haar ontslag uit het ziekenhuis mee op Chiro-kamp. Geen evidentie natuurlijk, maar de hele Chiro steunde haar met alle mogelijke middelen.

AANGEPAST FIETSEN “Stap voor stap wil ik mijn vroegere leven weer opnemen”, vertelt Jolien. “Dit betekent revalideren, leren stappen, terug naar school gaan en als mijn lichaam het weer aankan, wil ik zo graag weer gaan sporten!” Jolien was een beloftevolle volleybalster. Ondertussen studeert Jolien voor leerkracht. Ze kan nu aangepast fietsen en heeft leren autorijden. Dit betekent

opnieuw meer vrijheid en minder afhankelijk zijn, wat haar zelfvertrouwen een enorme boost geeft. Jolien is heel erg blij met alle financiële steunacties. Daarnaast waardeert ze ook uitermate de morele steun. “Dit is vaak het extra duwtje voor mij om door te zetten, want het blijft een niet te onderschatten parcours.” Dankzij de samenwerking tussen veel organisaties kon Jolien sportprothesen aankopen. Markant Dilbeek koos voor gesponsorde wandelingen van 5, 10 of 20 kilometer. Jolien kijkt er echt naar uit om weer aan het sporten te gaan, al is het met een bang hartje. “Het is afwachten wat mogelijk zal zijn, alle opties liggen nog open. We zullen moeten uitproberen wat lukt.” Jolien bedankt alle initiatiefnemers met een kaartje met een welgemeend dankwoordje. ■

In een notendop Markant Dilbeek heeft vier enthousiaste teamleden en 30 leden. Ze genieten samen van fijne culturele activiteiten, maandelijkse wandelingen en van het Markante ‘Ontdek, beleef, geniet’.

Markant Dilbeek deed een gesponsorde wandeltocht ten voordele van Jolien.

Jouw steun maakt het verschil in het leven van kinderen met kanker en hun gezinnen.

Doe een gift

Organiseer een actie

Steun een actie

Kinderkanker heeft een grote impact op heel wat facetten van het gezinsleven. Met onze projecten proberen we de levenskwaliteit van het kind en het gezin te verbeteren, tijdens én na de behandeling. Ontdek meer op onze website www.kinderkankerfonds.be of scan de QR-code! Steun ons in de strijd tegen kinderkanker.

Neem ons op in je testament

COVERINTERVIEW

Romy Schlimbach (28) • Geboren in Terneuzen, Nederland, op 31 mei, 1995 • Studeerde maatschappelijk werk in Leuven • Werkt als model en influencer • Opende in augustus 2022 Curvy Store in Mechelen

COVERINTERVIEW

‘Ik wil dat iedereen zich goed in zijn vel voelt’ ‘Als kind van 10 werd mij al voorgehouden: als je dik bent, krijg je een slechte carrière en zal je moeilijk een man vinden.’ Het leven is aan de dunne mensen, zo dacht Romy Schlimbach (28). Ze ging aan het diëten, met een ernstige eetstoornis tot gevolg. Vandaag is ze als onderneemster, model en influencer in haar strijd voor bodypositivisme een voorbeeld voor anderen. Tekst Lut Geypens • Foto’s Ellen Goegebuer • Visagie en haar Evara Collin

e spreken af in een coffeeshop in de Mechelse binnenstad. Ik draag een groen jasje, app ik haar nog even, kwestie dat ze me zou herkennen. Twee minuten later komt ze aanwaaien in eenzelfde felgroen jasje. Dan hebben we toch al één ding gemeen, denk ik. Ze is jonger dan mijn kinderen, alomtegenwoordig op Instagram en lijkt met haar 28 lentes veel assertiever en ondernemender dan ik ooit zal worden. Ik was er niet helemaal gerust in dat we elkaar zouden vinden. Ten onrechte, zo is twee uur later wel duidelijk. Romy Schlimbach is een Limburgse met Nederlandse roots, die sinds enkele jaren in Mechelen woont. Hier runt ze Curvy Store, een kledingzaak voor plussizevrouwen, met maten 40 tot 56. Daarnaast is ze model, influencer en activiste voor bodypositivity. Haar ‘artiestennaam’ is Romy Curvy. Zelf spreekt ze het liefst van ‘ronde vormen’ als ze het over een maatje meer heeft, al schuwt ze woorden als vol of dik niet. “We moeten niet onnozel doen,” vindt ze, “maar ik zal nooit een term gebruiken waar ik iemand mee beledig.”

Hoe is je carrière begonnen? “Ik was net afgestudeerd aan de sociale hogeschool en overwoog of ik nog een master zou doen, toen ik op een casting call van een Belgische agency voor plussizemodellen stootte. Met mijn diploma in de hand had ik niets te verliezen, dus ging ik auditie doen. Diezelfde dag nog werd mij een contract aangeboden. Ik belde mijn papa voor advies, helemaal euforisch. ‘Teken maar’, zei hij, en hij voegde er aan toe: ‘Gelukkig ben je een plussizemodel, nu kunnen we nog iets gaan eten om het te vieren.’ (lacht)” Je vader is je intussen ontvallen. Hoe belangrijk was hij voor je?

“Heel belangrijk, en nog steeds. Bij elke stap in mijn carrière heb ik in gedachten papa naast mij. Na de scheiding van mijn ouders, enkele jaren voor zijn ongeval, woonde ik bij hem in Neerpelt. Wij hadden een heel goede band, ik was een echt papa’s-kindje. We praatten veel, hij steunde me in alles wat ik deed. Als jurist was hij een heel goede raadgever. Bovendien was hij ook heel zijn leven dik geweest en wist hij heel goed wat dat met een mens doet. Toen hij door een verkeersongeval van de ene op de andere dag uit mijn leven werd gerukt, was dat bijzonder zwaar, de grootste klap uit mijn leven. Het schizofrene was dat ik toen midden in een competitie voor Miss Top of the World Plus Size zat. Het ene moment huilde ik me suf, het andere moest ik lachend op de foto staan.” Je carrière als model was aan het boomen. Hoe maakte je de overgang naar influencer? “Net voor corona zat mijn modellencarrière inderdaad in de lift. Er was artikel over mij verschenen in Flair, met mooie foto’s. Dat bracht me onder andere naar de catwalk in Milaan. Door corona

▲

Van opleiding ben je sociaal werker. Zie je een link met wat je nu doet? “Vorige week kwam een studievriendin sociaal werk van mij in de winkel, die zei: ‘Romy, jij bent letterlijk onze droom aan het waarmaken. Jij zorgt ervoor dat de grote ongehoorde plussizedoelgroep nu wel gehoord wordt. Jouw stem klinkt veel luider dan die van een sociaal werker ooit kan klinken.’ Zelf had ik het nog niet zo bekeken, maar inderdaad: ik ben wel sociaal gericht in alles wat ik doe. Ik werk heel graag met mensen en problematieken die zich in onze samenleving afspelen.”

COVERINTERVIEW

kwam plots een einde aan het modellenwerk. Intussen was mijn aantal volgers op Instagram flink gegroeid. Ik begon me toe te leggen op dat medium, zodat ik van thuis uit dingen kon posten. Dan kwam de vraag van een merk om foto’s van hun collectie te showen. Ik werd ervoor betaald en mocht de kleren houden. Toen dacht ik: hola, hier zit een businessmodel achter. Ik werd door steeds meer merken gevraagd. Ja, en dan ben je influencer.”

Heb je hulp gezocht? “Ik werd opgenomen bij de Broeders Alexianen in Tienen. Dat heeft me geholpen om de eetbuien onder controle te houden, om het slecht voelen niet te uiten in eten. Ze hebben me daar een aantal nuttige handvatten aangereikt, zoals op vaste tijdstippen eten. Al moet ik met mijn perfectionistisch karakter ook weer oppassen om daar niet te neurotisch mee om te gaan. Na mijn opname kreeg ik ambulante therapie. Het was een weg met vallen en opstaan. Ik heb sindsdien wel altijd overgewicht behouden.”

Ben je liever model of influencer? “Influencer, zonder twijfel. Als model heb je maar te doen wat anderen zeggen, je bent een poppetje voor de camera. Ik heb liever zelf de regie in handen. Ik hou van communiceren, netwerken en van contact met mijn publiek. Daarom geef ik ook workshops en lezingen.”

Hoe sta je nu tegenover eten en diëten? “Ik geloof niet in strikt diëten. Het maakt je geest kapot en werkt averechts. Ik kan het weten, want ik heb wel honderd diëten geprobeerd. Het is beter om intuïtief te eten, je lichaam te volgen in zijn behoefte aan voedsel. Nu, ik let wel op hoor. Met mijn aanleg moet ik mezelf grenzen opleggen. Ik kan niet elke dag zeggen: het is feest.”

In augustus 2022 opende je je eigen winkel, Curvy Store, een winkel voor plussizekleding. Hoe combineer je dat allemaal? “Het is heel druk. Ik werk zowat 70 uur per week. Eigenlijk is mijn winkel al een fulltimejob op zich. Ik heb wel hulp, maar al het werk achter de schermen doe ik zelf. Ik wil dat vrouwen van alle leeftijden, met alle maten en modellen, mooie aankopen kunnen doen die hen gelukkig maken. Dat Curvy Store die behoefte invult, merk ik aan de talrijke reacties. Dat geeft me veel energie.”

Wanneer heb je dan de klik gemaakt dat dik zijn best oké is? “Eigenlijk zijn er twee bepalende momenten geweest. Op mijn zestiende, op het dieptepunt van mijn eetproblematiek, had ik een zwaar verkeersongeval, waarna ik lang in een coma heb gelegen. Toen ik daaruit ontwaakte, dacht ik: ik ben blij dat ik nog leef, en al de rest is minder belangrijk.” “En na het plotse overlijden van mijn vader was ik helemaal overtuigd: op het einde van de rit doet het er echt niet toe hoeveel je hebt gewogen. Er waren zoveel mooie speeches bij zijn uitvaart, maar nergens werd ook maar gerefereerd naar zijn gewicht. Waar het op aankomt is: mooie herinneringen opbouwen met mensen. Ik heb er mijn missie van gemaakt om ervoor te zorgen dat iedereen zich goed in zijn vel voelt en mooie herinneringen met dierbaren kan opbouwen.”

‘Een eetstoornis is een monstertje dat altijd klaarzit om jou te pakken’

Ben je nu volledig bevrijd van negatieve gedachten omtrent je figuur? “Eerlijk? Voor honderd procent nooit, dat is onmogelijk. Je hebt betere en slechtere dagen. Op de betere denk ik: fuck it, ik ben wie ik ben. Op de slechtere: waarom moet net ik zo zijn? Ik wil ook dun zijn.” “Na mijn relatiebreuk had ik de neiging om in mijn eetstoornis te hervallen. Dat is zoiets als een kindje, iets wat van jou is en wat je weer bij je kan pakken als het slecht gaat. Maar eigenlijk is het een monstertje dat altijd klaar zit om jou te pakken op kwetsbare momenten. Nu ken ik het monstertje en weet ik wat ik moet doen als het weer toeslaat.”

▲

Was je als kind ook al rond? “Oh ja, altijd geweest. Ik was dik, had een rond gezicht en een tomatenkop bij de minste inspanning. Op school werd ik gepest. Ik werd zelfs gepest omdat mijn vader dik was. Ik heb altijd ervaren hoe dat zijn reputatie als de goede advocaat die hij nochtans was, in de weg zat. Dik zijn was slecht, nadelig en moest absoluut vermeden worden. Zo dacht ik. En ook mijn moeder, die mij al vroeg ik het gareel probeerde te houden. ‘Trek je buik in, let een beetje op hoe je staat.’ Als kind van 10 jaar oud werd mij al voorgehouden: als je dik bent, krijg je een slechte carrière en zal je moeilijk een man vinden.” “Op mijn elfde werd ik naar een professionele diëtist gestuurd. Kort daarna verhuisden we van Terneuzen naar Pelt. Ik zag de kans om afgeslankt met een schone lei te beginnen. En inderdaad, plots had ik een hoop vriendinnen. Dun zijn bleek dus de sleutel tot succes. Dat versterkte de focus op mijn gewicht. En zo ontwikkelde zich geleidelijk aan mijn eetstoornis. Ik kwam in een vicieuze cirkel terecht van vasten, vreetbuien, laxeermiddelen, overgeven … en dat is geëscaleerd tot heftige situaties.” “Op mijn vijftiende was ik zo depressief dat ik haast niet meer wilde leven. Ik dacht toen dat ik de 21 nooit zou halen.”

COVERINTERVIEW

het modemerk LolaLiza was de voorwaarde: als wij een lancering doen, dan wil ik een catwalk waarop alle soorten lichamen te zien zijn. Dat is in goede aarde gevallen bij het publiek. Eindelijk zagen vrouwen zichzelf op de catwalk. Ik denk dat steeds meer merken werk zullen maken van inclusiviteit.” “Er is de heisa rond het gewicht van weervrouw Jacotte Brokken. Doodjammer natuurlijk van al die negatieve reacties, en dat het daar in elk artikel over moet gaan. En toch: tien jaar geleden was iemand als zij nooit weervrouw geworden op de VRT. Ik hoop dat over nog eens tien jaar dit de gewoonste zaak van de wereld is en ook reacties uitblijven.” “In de nieuwe Barbie-film zien we een plussizevrouw in een mooie bijrol. Hopelijk komt het nog zo ver dat zij ook eens met de prins gaat lopen.”

Namelijk? “Praten! Praten helpt, ook al heb je daar niet veel zin in. Het is zo belangrijk om goed omringd te zijn en een luisterend oor te vinden in moeilijke tijden, om uit je eigen waarheidscocon te stappen. Mijn moeder, broer en zus zijn er onvoorwaardelijk voor mij. En ik heb enkele goede vrienden.” Je post prachtige foto’s van jezelf op Instagram, maar durft ook de mindere kantjes te tonen… “Zeker. Als je een hulp wil zijn voor anderen, dan moet je de werkelijkheid durven te tonen. De meerderheid van de vrouwen heeft cellulitis en striemen, maar je ziet dat nooit. “Waar ik me ook aan erger, is de zogenaamde plussizemodellen met maat 42. Dat werkt nog meer stigmatiserend voor echte plussizers. Ik vind ook niet dat je alleen maar de grote maten met de perfecte rondingen op de juiste plaats moet tonen, de zogenaamde zandlopermodellen. Elk lichaam is anders, of je nu dun of dik bent. Al die modellen hebben bestaansrecht en mogen getoond worden zoals ze zijn. Daarom zet ik ook foto’s van mijn cellulitisbillen op Instagram.” Je noemt jezelf een activiste. Wat wil je bereiken? “Ik strijd voor bodypositivity en voor inclusiviteit in de fashion wereld. Concreet wil ik dat steeds meer merken kleding voor alle maten en modellen aanbieden. En ik zou graag met hen samenwerken om dat goed aan te pakken. Mijn droom is dat iedereen, ongeacht zijn figuur, zich welkom voelt in een winkel en er zijn gading vindt.”

Ben je zelf ook op zoek naar de prins? “Euhm… Ja, toch wel. Ik ben vorig jaar door een pijnlijke relatiebreuk gegaan, toen de man met wie ik mezelf zag trouwen en kinderen krijgen er een punt achter zette. Dat heeft me heel erg aan het twijfelen gebracht: Heb ik de boot gemist? Is er iets mis met mij? Heeft mijn plussize er toch iets mee te maken?” “Ik ben geen ‘thuisvrouwtje’ en zal dat ook nooit worden, maar dat belet niet dat ik een partner en kinderen wil. Ik weet dat ik dan professioneel wat gas zal moeten terugnemen. Dat is deels de reden waarom ik nu zo hard ga, ik wil alvast de fundamenten leggen. Ik ken genoeg rolmodellen die wel een gezin hebben, dus moet dat voor mij ook haalbaar zijn.”

‘Ik wil dat steeds meer merken kleding voor alle maten aanbieden’

Wat wil je professioneel nog verwezenlijken? “Ik heb nog wel een paar dromen. Het allerliefste wil ik tv-werk doen: een rubriek in een programma of een eigen programma. Daarnaast zou ik graag een of meerdere boeken schrijven. Ik heb al een aanzet klaar, maar vind voorlopig niet de tijd om het uit te werken. En ik wil nog wel enkele winkels openen. Mijn streefdoel is tien in tien jaar.”

Wat is het belangrijkste medium voor jou? “Ik gebruik zoveel mogelijk kanalen, maar het krachtigste medium voor mij is ongetwijfeld Instagram. Ik heb volgers van 18 jaar tot 65-plus, van wie de grootste groep tussen pakweg 20 en 50 jaar. Omdat ik opkom voor iedereen die uitsluiting ondervindt, heb ik ook een grote aanhang bij de lgbtqia+-community. Op sociale media merk ik dat wij onze krachten bundelen.” Hoe zijn de reacties? “Dat varieert van zeer positief tot regelrechte haatberichten. Die laatste blokkeer ik zoveel mogelijk om mijn volgers geen aanstoot te geven. Zij zijn niet gebaat bij berichten als ‘Je bent walgelijk’ of ‘Je verdient het niet om te leven’. Ik vang alle wind en moet daar maar mee om zien te gaan. Dat is best zwaar.”

Op mijn wandeling naar het station vergezelt Romy me tot aan haar winkel, waar ze me uitnodigt om een kijkje te nemen. Wat ik zie, strookt helemaal met hoe ik haar heb leren kennen de afgelopen uren: een kleurrijke zaak die vrolijkheid uitstraalt. We nemen hartelijk afscheid. Ik wens haar het allerbeste toe, zij belooft mij uit te nodigen bij haar tv-debuut, als het zo ver komt. Ik hoop het voor ons beiden.

Zie je een evolutie in de goede richting? “Toch wel, langzaam maar zeker. Voor mijn samenwerking met

@romycurvy vind je op Instagram www.curvy-store.com ■

MARKANTE ZAAKVOERDER

‘Ik geniet ervan mensen het nut van verzekeringen uit te leggen’ Tekst Ann-Marie Cordia • Foto Sarah Van Looy Gudrun Middernacht (37) van Insucover in Hoeilaart is getrouwd met Wannes Verboven, samen hebben ze een dochter (7) en een zoon (6)

Hoe ben je begonnen met je zaak?

“Na mijn studies verzekeringen wilde ik fraude-inspecteur worden, want ik had ook een opleiding privédetective gevolgd. Alleen is daar niet veel vraag naar en in 2013 ben ik gestart als zelfstandig verzekeringsmakelaar – van nul, wat atypisch is in deze sector, want meestal neem je een portefeuille over van je ouders of koop je die over van een makelaar die stopt. Twee jaar later kwam mijn man erbij. Intussen hebben we enkele overnames achter de rug en zijn we op kantoor in totaal met drie. In 2016 zijn we ook gestart met een hypotheekwinkel voor klanten op zoek naar een hypothecair krediet.” Wat vind je het leukste aan je job?

“Verzekeringsmakelaar is niet het meest sexy beroep, maar ik geniet ervan mensen het nut van verzekeringen uit te leggen. Je bent een brugfiguur tussen klanten en de verzekeringsmaatschappij.” Heb je soms mindere momenten?

“Het is altijd lastig als we een relatief zwaar schadedossier binnenkrijgen, we hebben al een paar grote branden gehad. Dat is heftig, maar het is fijn er dan voor mensen te kunnen zijn. Toen onze zoon als prematuur geboren werd, was een zware periode. En ik mag niet nadenken hoeveel schulden ik heb. Want die heb je als je een portefeuille overkoopt. Op zich geen probleem, want we zijn een solide sector – van corona hadden we bijvoorbeeld geen last. Verder is personeel vinden niet eenvoudig.” Hoe is het om met je man samen een zaak te runnen?

“We zijn al 21 jaar samen, van mijn zestiende, waarvan twaalf jaar getrouwd, en we hebben twee kindjes. We hebben een ander takenpakket en vullen elkaar aan. Ik zou het met niemand anders willen doen (lacht).” Vind jij lokaal winkelen belangrijk?

“Zeker! Voor relatiegeschenken kopen we hier in Hoeilaart bijvoorbeeld altijd iets bij de plaatselijke wijnhandelaar.” Waarom ben je lid geworden van Markant?

“Patricia Nijs, onze voorzitter, vroeg een keertje of ik geen zin had en intussen zit ik zelfs mee in het bestuur. De culturele activiteiten en bezoeken aan musea – mét gids – vind ik het leukst. We hebben met onze afdeling ook eens een cursus zelfverdediging gedaan en een workshop met een opruimcoach – die waren ook erg leerzaam. Bijleren is altijd interessant!” www.insucover.be ■

Schrijf jouw levensverhaal verder. Door een goed doel als Kom op tegen Kanker op te nemen in je testament gaat jouw levensverhaal verder, ook als jij er niet meer bent. Wil je dat je nalatenschap volgens jouw wensen wordt verdeeld? Stel het opmaken van een testament dan niet uit. Vraag nu onze gratis gids aan over nalatenschap en testament.

Dit is gebaseerd op een echt verhaal maar om privacy redenen zijn enkele details aangepast.

✁

De heer

Mevrouw

Voornaam Naam ..................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... Straat Nr. ........................................................................................................................................................................................................................................... ........................................... Postcode

Bus ..............................................

Gemeente

....................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................................................

Stuur de ingevulde antwoordstrook in een gefrankeerde envelop naar: Kom op tegen Kanker vzw, Koningsstraat 217, 1210 Brussel. Vragen? Contacteer ons via testament@komoptegenkanker.be of op 02 227 69 69. Wij gaan zorgvuldig met uw gegevens om en verstrekken ze nooit aan derden. Kijk op komoptegenkanker.be/privacybeleid voor meer informatie.

MA_1_23

Ja, ik ontvang graag de gratis gids met 21 vragen over nalaten en het maken van een testament. Bestel de gids via komoptegenkanker.be/nalaten of vul deze antwoordstrook in.

FOTO: ISTOCK

DOE HET ZELF

De Sacré-Coeur in Parijs. Wie op Montmartre een unieke logeerplek zoekt, kan terecht bij een van de twee benedictinessenkloosters. 16

DOE HET ZELF

Logeren in kloosters? Let op voor de avondklok Al jaren logeert Chris Rachel Spatz, in binnen- en buitenland, in kloosters en abdijen. Niet via het commerciële circuit van kloosters omgevormd tot luxehotels, maar wel bij kloostergemeenschappen die hun deuren openzetten voor wie stilte of bezinning zoekt. Ze deelt enkele tips en tricks.

De gebouwen van kloostergmeenschappen liggen meestal in een bosrijke omgeving of vormen een enclave van rust midden in een drukke stad. Uiteraard moet de bezoeker zich aan regels houden; deelnemen aan het strakke gebedsschema van de kloosterlingen staat vrij. Vaak mag je met de geestelijken aanschuiven aan tafel – en dat is al een ervaring op zich. Informeer je vooraf over wat mogelijk is.

Parijs SACRÉ-COEUR DE MONTMARTRE In hartje Parijs, op de Butte van Montmartre, paalt een van de twee be nedictinessenkloosters aan de muur van de Heilig-Hartbasiliek. Gasten zijn er welkom via de inkom aan de achterkant van de basiliek. Ze moeten wel voor 21.45 uur binnen zijn. Wie het wenst, kan zich laten registreren en gedurende één uur een radertje zijn in de – sinds 1885 onafgebroken – aanbidding van het Heilig Sacrament, uitgestald in een monstrans op het hoogaltaar. Daarvoor komen kandidaten vanuit de hele wereld hier op bezoek. Ik kreeg een nachtelijk uur, tussen 2 en 3 uur, toegewezen. Je mediteert, bidt of loopt moederziel alleen rond in de stilte van de enorme, schaars verlichte en afgesloten basiliek. Ik kan je verzekeren, het doet wat met een mens.

Parijs PRIEURE SAINT-BENOIT Het benedictinessenklooster aan de overkant is kleiner, intiemer. De avondklok van 21 uur is wat vroeg, met de gezellige Place du Tertre om de hoek. In beide kloosters kunnen groepen terecht. www.prieure-saintbenoit.com prieure-saintbenoit@orange.fr Tel. +33 1 46 06 14 74

Parijs LUNCHEN IN DE MADELEINEKERK Het is een unieke belevenis om, voor een prijsje, te middagmalen in de gewelven onder de Madeleinekerk: Le Foyer de la Madeleine. Niet in vakantieperiodes. Je moet een lidkaart hebben, die 10 euro per jaar

kost. De opbrengst is voor een goed doel. www.foyerdelamadeleine.fr

Rome SUORE OBLATE DELL’ASSUNZIONE In de gezelligste wijk van Rome, Trastevere, logeerde ik in Villino Noel bij de Zusters Oblaten van O.L. Vrouw Hemelvaart. Er zijn nu nog vijf nonnen. Voor wie een kamer aan de gezellige tuinkant bekomt, is het een super ‘alegria’. Met restaurantjes in de buurt waar de lokale bevolking te gast is, is dit een zalige plek. www.villinonoel.it oblatevillinonoel@virgilio.it Tel. +39 63 97 37 021

▲

www.sacre-coeur-montmartre.com hotellerie@sacrecoeurdemontmartre.fr Tel. +33 1 41 89 00 Lunch in de kerker van de Madeleinekerk in Parijs

DOE HET ZELF

Firenze BORGI PINTI

Voor je vertrekt Vraag steeds of er sanitair is in de kamer. Sommige kamers hebben een toilet en/of badkamer op de gang. Vaak zijn handdoeken en lakens apart te betalen, maar je kan ze ook zelf meebrengen. Vraag zeker naar het sluitingsuur, zodat je niet buitengesloten geraakt. Informeer naar welke maaltijden inbegrepen zijn. Bedenk dat sommige, al dan niet samen met de kloosterlingen, in stilte worden genuttigd. Reken op zo’n 50 euro per nacht voor één persoon of 80 euro voor twee. Vaak is het eten (ontbijt, dan wel de drie maaltijden) inbegrepen in de prijs.

Het klooster met gastenverblijf Borgi Pinti behoort eveneens tot de Suore Oblate dell’Assunzione. Het ligt om de hoek van de majestueuze Santa Maria del Fiore, de kathedraal van Firenze, beter gekend als de Duomo met de sublieme koepel van Brunelleschi. Het gastenverblijf is een ideale uitvalsbasis om de kunstschatten van Firenze te ontdekken. www.soeursoblatesassomption. wordpress.com www.oblate.it info@oblate.it Tel. +39 55 23 46 291

Denée ABDIJ VAN MAREDSOUS Voor wie dichterbij een kloosterervaring wenst te beleven is de abdij van Maredsous een absolute aanrader. Zelfs ons koningspaar vierde er in 2022, samen met de benedictijner monniken, het 150-jarig bestaan van de abdij. Meerdere

De Abdij van Maredsous

gebouwen rond binnentuinen, een enorme kloosterkerk, de immense refter met hoge ramen, de lange gangen waar stilte heerst. Er is ook wereldlijk genoegen in de buurt. Het is heerlijk toeven met een glas Maredsous-bier, nu gebrouwen in brouwerij Duvel, en een plankje Maredsous-kaas op een van de vele terrassen vlakbij de abdij. Op religieuze hoogdagen ontmoet je er hele families. www.maredsous.com Tel. 082 69 82 11

Anhée ABDIJ VAN MAREDRET Op één kilometer van de abdij van de paters van Maredsous ontvangen benedictijner zusters in de neogotische Abdij van Maredret ook gasten. Alles is er wat oubolliger, maar hier heerst absolute rust. Geen dagjestoeristen. Aandoenlijk is hun winkel met – een tikkeltje gedemodeerde – handwerkjes en zelfgemaakte confituur. De kerk is wat indeling betreft ronduit uniek. Op 15 augustus O.L.V.-Hemelvaart vertrekt van aan Maredret een processie. Ik liep erin mee, het was alsof ik gedropt werd in een ander tijdperk. Een kleine stoet, gebeden prevelend en zingend, schuifelde doorheen het heuvelachtige landschap met onderweg een halte aan een fraaie kapel. Beide abdijen zijn omgeven door creatieve wandelroutes langs een riviertje en bospaden. www.accueil-abbaye-maredret.info Tel. 082 21 31 80

Westmalle ABDIJ VAN DE TRAPPISTEN VAN WESTMALLE: Een lange dreef leidt naar de ingang van de abdij; alvast een mooie intro voor enkele dagen rust en bezinning. De gastenpater verwelkomt je. Ik kreeg er een heel moderne eenpersoonskamer. Groen genoeg intra muros, maar ook buiten de kloostermuren kan je lange wandelingen maken. www.trappistwestmalle.be Tel. 03 312 92 22 ■

PELGRIMSTOCHT

Goesting in Santiago de Compostela? Dan is dit jouw moment! Op reis gaan moet je bij je vrienden nooit verantwoorden. Maar onderneem je een pelgrimstocht, dan krijg je steevast de vraag: waarom? Trui Colpaert kent het antwoord.

en eenvoudig antwoord: pelgrimeren roept je even een halt toe. Het haalt je weg uit een dagelijkse routine. Het confronteert je met afstand nemen maar ook dichter bij elkaar en bij jezelf komen. Pelgrimeren is veel meer dan kilometers stappen: het is een camino van teruggevonden vrede, van vriendschap en verwondering, van bewondering en even stilstaan. En elke tocht is een heel verrassende camino naar jezelf.

MEEST ICONISCHE VAN ALLE PELGRIMSTOCHTEN De moeder van de pelgrimswegen is de Camino de Santiago. De weg die ons van aan de voet van de Pyreneeën naar het verste westelijke punt van het Iberische schiereiland leidt is de Camino Francès. Eeuwenlang al wordt deze weg door duizenden mensen van over de hele wereld bewandeld. Allemaal zijn ze ooit vertrokken van de gedachte: ooit doe ik het! Eens zeg je ‘ja’ en ga je op weg. Stappen, ondergaan, genieten, verwondering ervaren én verwondering delen: dit is de essentie van onderweg en pelgrim zijn. Je laat je opnemen in een traditie en ervaring die tijd en plaats overstijgen en ervaart dat ‘onderweg zijn’ veel belangrijker is dan wat ‘aankomen’ ooit kan betekenen.

De fysieke inspanning en de spirituele dimensie die van deze tocht een echte pelgrimstocht maken én de rijkdom aan cultuur en natuur die zich dag na dag weer aandienen, garanderen je een unieke ervaring.

JE HAVE EN GOED ACHTERLATEN, JE HUIS VERLATEN EN OP WEG GAAN Wij trekken de genadeloze Pyreneeën over en genieten van de bijzondere uitzichten, we doorkruisen de Rioja langs wijngaarden en beekjes met hoge rietkragen. Op de hoogvlakte van de Meseta worden we als het ware gegeseld door de Spaanse zon. Eens voorbij Leon ontdekken we de ‘groene kamers van Galicië’ en ervaren we dat loslaten met dit recept echt niet moeilijk is. Aankomen in Santiago is bijzonder, maar voor ons wordt het een halte onderweg. We stappen nog twee dagen verder op de weg tot Finisterre, het middeleeuwse ‘einde van de wereld’. De weg maakt dat je even in een transitzone leeft. Misschien is de weg niet eens zo belangrijk, het onderweg zijn des te meer. Hier stappen, het knisperen van steentjes onder je schoenen, de stilte van een koele kapel, het frisse water van een bron: ze worden geschenken op je weg. Pelgrim zijn kruipt meer dan je wilt toegeven onder je huid en je voelt wat het betekent: stappen met je ziel onder je arm. Van elke pelgrimstocht maken wij een verrassende en veelzijdige ervaring: zie het als reizen met een ‘plus’ waarbij een beetje luxe de intensiteit van de beleving niet in de weg staat, zonder afleiding door de praktische kant van de zaak; de omkadering en logistieke zorg nemen wij immers helemaal voor onze rekening. Bovendien is het een leuke ervaring waarin het plezier van samen op tocht gaan een belangrijke factor is. Beleef eindelijk je lang gekoesterde droom om ‘ooit’ een pelgrimstocht te ondernemen en ontdek wat dit voor jou kan betekenen. ■

In een notendop • Periode: Eerste helft juli 2024 • Deelnemers: Minstens 20, maximaal 30. Voor Markante leden en partner. Goede gezondheid en conditie. Openstaan voor de spirit en de sfeer in de groep is onmisbaar. • Programma en inschrijvingsmodaliteiten: Trui Colpaert, 0475 95 85 55, trui.colpaert@gmail. com en Marie Jeanne Dewitte, 0472 87 54 73, mjdewitte@skynet.be

DOSSIER

Van loonkloof tot pensioen kloof

DOSSIER

Terwijl vrouwen tijdens hun carrière minder geld verdienen en meer zorgtaken uitvoeren, krijgen ze later een pak minder pensioen. Het dubbele effect van de loonkloof, zegt Annemie Pernot, voorzitter a.i. van de Raad van de Gelijkheid voor Mannen en Vrouwen. ‘Die is het gevolg van de stereotypen in onze samenleving en op de arbeidsmarkt.’

Tekst Ann-Marie Cordia • Illustratie Flore Deman

binnen een en dezelfde sector ook sprake van verticale segregatie. De hoogst betaalde functies gaan vaker naar mannen en de laagst betaalde functies vaker naar vrouwen. Zo vind je in de gezondheidssector een verschil tussen artsen: bij de best betaalde specialisten en chirurgen vind je meer mannen, bij de minder betaalde specialisaties vind je meer vrouwen. Er zijn ook meer vrouwen onder de verpleegkundigen, die minder verdienen dan de artsen. Iedereen kent ook wel het glazen plafond, dat vrouwen verhindert om boven een bepaald niveau te geraken in een onderneming.”

De loonkloof tussen mannen en vrouwen is 9 procent.

“In vergelijking met Europa zitten we in België zeer goed, want in Europa bedraagt de loonkloof gemiddeld 16 procent. Moeten we daarmee tevreden zijn? Uiteraard niet. Alles hangt ook af van hoe je de loonkloof berekent. Kijk je naar het loon per uur, dan bedraagt het verschil tussen mannen en vrouwen 9 procent. Op jaarbasis gaat het om 20 procent.” Omdat meer vrouwen – 40,7 procent – deeltijds werken dan mannen 11,9 procent?

“De vraag is: waarom werken vrouwen vaker deeltijds? Daar zijn verschillende oorzaken voor. Het begint eigenlijk bij de opvoeding. We leven nog in een samenleving waarin we stereotiepe rollen toebedelen aan mannen en vrouwen. Natuurlijk is er een enorme evolutie: steeds meer meisjes gaan geneeskunde en rechten studeren en de ouders van nu zijn niet meer de ouders van dertig jaar terug. Initiatieven proberen meisjes naar STEM-richtingen te leiden, maar voorlopig vind je weinig vrouwen in technische beroepen of in de bouwsector.” “Hoe lager de sociale klasse, hoe meer traditionele rolpatronen doorwegen. Meisjes kiezen vaker voor sectoren die minder goed betalen en waar deeltijds werk de norm is, zoals de zorg en retail. Dit noemen we horizontale segregatie.” Wie deeltijds werkt, verdient minder. Dat klinkt logisch.

Hoe groot zijn de verschillen tussen hoger opgeleide en lager opgeleide vrouwen?

“Er ontwikkelt zich een splitsing tussen hoger opgeleide vrouwen met goede perspectieven op de arbeidsmarkt en lager opgeleide vrouwen die het moeilijker hebben om op de arbeidsmarkt te komen. Bij deze laatste groep zitten vaak migrantenvrouwen die gemiddeld meer kinderen hebben en daarnaast de zorg voor hun ouders op zich nemen.” “Maatregelen die de combinatie tussen gezin en arbeid beter combineerbaar moeten maken, komen vooral de beter betaalde vrouwen ten goede. Dan heb ik het bijvoorbeeld over loopbaanonderbreking of tijdskrediet. Dan krijg je een uitkering, maar niet je volwaardige loon. Dit kan je je doorgaans niet veroorloven als alleenstaande, maar wel als je een – goed verdienende – partner hebt. Je ziet intussen wel meer mannen dan vroeger loopbaanonderbreking of tijdskrediet nemen.”

‘De meeste vrouwen die deeltijds werken, willen liever voltijds aan de slag’

Vrouwen besteden gemiddeld 9 uur per week meer aan het huishouden en gezinstaken dan mannen.

“Nog steeds, inderdaad. Maar dit verandert wel.”

Ze verrichten meer onbetaalde arbeid maar minder (goed)betaalde arbeid, en dat heeft gevolgen voor later. Het gemiddelde wettelijke rustpensioen van de recent rustgepensioneerde vrouwen bedraagt 1.586 euro per maand, dat van de mannen 1.989 euro. Een verschil van 403 euro of een kloof van 20 procent. Bij het aanvullen-

▲

“Tot je weet dat de meeste vrouwen die deeltijds werken, liever voltijds aan de slag zouden zijn. Men gaat ervan uit dat vrouwen die een deeltijdse job aannemen, dat vrijwillig doen. We hebben dit met de Raad onderzocht in de handel, schoonmaak en woonzorgcentra. Weinig vrouwen die deeltijds werken, doen dit vrijwillig. De meesten willen liever voltijds werken, maar kunnen niet. Omdat de werkgever het niet aanbiedt: sla er jobsites maar op na, grootwarenhuizen zijn bijvoorbeeld echt geen vragende partij voor voltijdse kassiersters. Soms is het zwaar werk is dat je niet voltijds kan volhouden.” “Naast deze horizontale segregatie over de sectoren heen, is er

DOSSIER

om te weten wie wat krijgt. Niet gemakkelijk. Afgeleide rechten zijn niet slecht, maar dan blijf je afhankelijk van de man. Het klopt wel dat een echtscheiding voor veel vrouwen financieel dramatisch is. Ook vrouwen van wie de man overlijdt, komen vaak in moeilijkheden. Zij mogen maar een beperkt aantal jaar beroep doen op het overlevingspensioen naargelang hun leeftijd.”

de pensioen loopt de kloof zelfs op tot 50 procent.

“De pensioenkloof is voornamelijk het gevolg van de loonkloof.” Wat als je als vrouw deeltijds gaat werken om het allemaal te kunnen bolwerken en je man blijft voltijds werken? Welke gevolgen heeft dit voor het latere pensioen?

“Je bouwt je pensioen individueel op. Hier krijgt de vrouw minder pensioen. Bij een scheiding kan je soms aanspraak maken op een erg beperkt ex-pensioen en slechts onder bepaalde voorwaarden.”

Als ik u hoor, denk ik: blijf vooral voltijds werken, als je een pensioen wilt, of een volwaardig pensioen.

“Het belangrijkste is dat je je bewust bent van de gevolgen van je beslissingen. Ik merk dat jongeren daar niet altijd aan denken, voor hen lijkt het pensioen ver weg, dat onderwerp schuiven ze voor zich uit. Je kan het zelf uitrekenen op de website www. mypension.be, of een afspraak maken bij de Zuidertoren, waar de pensioenen worden berekend. Vraag het na. Wat zijn de consequenties, als ik 32 uur ga werken in plaats van 35 uur per week? Ook sommige steden organiseren soms dagen rond pensioenen. Meer transparantie is belangrijk. Niet alleen over pensioenen, ook over lonen. Want er beweegt wel iets.”

Bij een scheiding is het de partner die het minst gewerkt heeft, die achterblijft met een te klein pensioen. Hoe komt het dat het pensioen niet verdeeld wordt?

“Het klopt dat dit niet automatisch gebeurt. Wel kan je dit als koppel zelf regelen. Bij echtscheidingsprocedures zijn er al notarissen die daar aandacht aan besteden en naast de regeling over kinderen, het bezoekrecht en de te verdelen goederen zeggen: ‘Kijk meneer, uw vrouw is thuisgebleven voor de kinderen zodat u carrière kon maken, bent u akkoord dat er hier een soort van compensatie voor komt en bent u bereid een stuk van uw pensioen aan uw vrouw te geven?’ Dat kan worden onderhandeld.” “Een aantal politieke partijen pleiten ervoor dat dit de standaardregeling wordt, zonder dat je eerst langs een notaris moet. Maar voorlopig kan je het enkel zelf regelen. En eigenlijk doe je dat beter op het moment dat je beslist minder te gaan werken en niet pas bij een scheiding. Bovendien is dit allemaal maar mogelijk als het een goed pensioen is. Anders zit je met twee mensen in armoede. Dat is ook niet de bedoeling.”

‘Ook vrouwen van wie de man overlijdt, komen vaak in moeilijkheden’

Terug naar de loonkloof. Is er beterschap in zicht?

“De laatste jaren stagneert de loonkloof, ondanks bijvoorbeeld de genderwet uit 2007 en de wet van de bestrijding van de loonkloof in 2012, die probeerde om functies opnieuw te classificeren met een bijhorend loon. Want de laagst betaalde functies werden – in welke sector dan ook – altijd uitgevoerd door vrouwen, terwijl daar niet per se logische criteria voor waren. Dit jaar is er een Europese richtlijn goedgekeurd die tegen 7 juni 2026 omgezet moet worden in Belgische wetgeving, dat vraagt veel parlementair werk. We moeten wachten op een nieuwe regering, maar als Raad brengen we een advies uit waarin we vragen aan de overheid en alle instanties die erbij betrokken zijn, zoals de Nationale Arbeidsraad, om er zo snel mogelijk mee te starten.” “Volgens de nieuwe richtlijn zullen bedrijven bijvoorbeeld actie moeten ondernemen als de loonkloof tussen mannen en vrouwen bij hun bedrijf om onverklaarbare redenen meer dan 5 procent bedraagt.” “Ook mag men straks niet meer vragen naar wat je vroeger verdiende – om te vermijden dat de bestaande loonverschillen in stand worden gehouden – en zullen ze transparanter moeten zijn over de beloningsstructuur van het bedrijf. Slachtoffers van loondiscriminatie worden beter ondersteund en er komen sancties met boetes. (Glimlacht) Misschien helpt dat.”

Intussen ontvangt meer dan een op de vijf vrouwen – 22 procent – een rustpensioen lager dan 1.000 euro. Bij mannen is dat ‘maar’ 8 procent. Dubbel zoveel vrouwen hebben een pensioen van 1.500 euro of minder.

“Daarom moeten we ervoor zorgen dat mannen en vrouwen hun eigen rechten opbouwen, mits gelijkstellingen – periodes waarin je niet hebt gewerkt, zoals tijdskrediet of ziekte, maar die wel meetellen voor je pensioenopbouw. In België liggen de pensioenen aan de lage kant, in vergelijking met andere landen. Als je dat nog moet gaan verdelen, schiet er bijna niets over.” “En wat met tweede of derde huwelijken? Dan moet je al refereren naar het aantal jaren dat de personen getrouwd geweest zijn

DOSSIER

MARTE BILLEN @IS GENDEREXPERTE BIJ HET ACV

MIRANDA ULENS IS ALGEMEEN SECRETARIS VAN HET ABVV

De meeste recente rustgepensioneerden ontvangen enkel een rustpensioen als werknemer. Mannen en vrouwen met enkel een werknemerspensioen krijgen respectievelijk 1.760 en 1.295 euro. De pensioenkloof bedraagt 26 procent – 465 euro – per maand. “De pensioenkloof is altijd een gevolg van de loonkloof. Die is kleiner bij wie hoger opgeleid is en bij wie voltijds werkt”, legt Marte Billen van uit. “Op zich is het positief dat de loonkloof in België onder hoger opgeleiden met een voltijdse job klein is. Bij het ACV pleiten we voor zoveel mogelijk volwaardige beroepen en contracten. Bij veel laagbetaalde banen zie je minder goede arbeidsvoorwaarden, lage lonen en meer flexibilisering.” Een ander pijnpunt is de zorglast. “Tot het jaar 2000 zag je een soort huishoudrevolutie. Meer vrouwen gingen betaald werken, terwijl mannen meer onbetaalde zorgtaken gingen uitvoeren. Sindsdien stijgt het aantal werkende vrouwen, maar stagneert het percentage mannen dat zorgtaken – voor kinderen, maar ook bijvoorbeeld ouders – opneemt meer.” “Recent deed de VUB onderzoek naar discriminatie van vrouwen op de arbeidsmarkt en de motherhood penalty. Dit houdt in dat vrouwen op het werk afgestraft worden wanneer ze een kind krijgen – in loon, promoties – terwijl vaders juist beloond worden. In België lijden vrouwen tot acht jaar na de geboorte van hun eerste kind inkomensverlies. Na de geboorte van hun eerste dreigden ze ook vaker arbeidsongeschikt te worden.” “De combinatie van betaalde arbeid, huishoudelijk werk en zorgtaken vormt een belangrijke verklaring voor het stijgende aantal vrouwen dat arbeidsongeschikt wordt. Als deeltijds werk een keuze is voor het gezin, maak dan goede afspraken in je relatie. Wie gaat minder werken? Ook bij de vakbond kan je laten uitrekenen wat de financiële gevolgen zijn.” “Vrouwen moeten veel meer beschermd worden vanuit de politiek vanwege de specifieke drempels – het deeltijdse werk, de zorgtaken… – die ze tegenkomen. De gelijkgestelde periodes – zoals tijdskrediet en ouderschapsverlof die meetellen voor je pensioen – moeten blijven bestaan. Ook pleiten we voor goede randvoorwaarden, zoals gezinsondersteunende diensten en kinderopvang – want ook deze staan onder druk.”

De pensioenkloof is met 7 procent het kleinst is bij ambtenaren. De grotere pensioenkloof in de privésector – zo’n 26 procent – wordt mee bepaald door het aanvullende pensioen, zegt Miranda Ulens, algemeen secretaris van de socialistische vakbond ABVV. “Dit verschil ontstaat tijdens de loopbaan. Mannen werken vaker voltijds en hebben meer extralegale voordelen bovenop hun loon. Dat gaat van bedrijfswagens en laptops tot groepsverzekeringen. Ze maken ook meer en sneller promotie. Daardoor genieten ze later van een hoger pensioen.” “In koppels waar beide partners werken, is het doorgaans de minst-verdienende – meestal de vrouw – die een stap terugzet. Het is belangrijk om niet-verloonde arbeid, die meestal door vrouwen wordt gepresteerd, te erkennen. Om zorgtaken beter te verdelen en rollenpatronen te doorbreken zou ouderschapsverlof – nu 15 maanden – beter verplicht worden, ook voor mannen.” “‘Je moet niet deeltijds gaan werken’, is niet voor iedereen een optie, want veel deeltijds werk gebeurt onvrijwillig. In woon-zorgcentra heeft 67 procent van de vrouwelijke werknemers een gemiddelde werkweek van 19 uur. Meer dan de helft krijgt hooguit een week van tevoren het uurrooster, dat vaak wisselt. In de zorg – maar ook in de handel – worden roosters niet aangepast aan de gezinssituatie of de aanwezigheid van kinderen. Als het gaat om het combineren van werk met het privéleven, spelen variabele werkroosters juist een grote rol. De gezondheids- en zorgsector staan onder druk. En dan zouden de werknemers – omdat ze deeltijds werkten – geen volwaardig pensioen krijgen? Acht op de tien deeltijdse werknemers zijn vrouwen. Naast kinderopvang vragen we een goede toegang tot mobiliteit en andere flankerende maatregelen om te kunnen werken.” “Wie onvrijwillig kiest voor deeltijds werk, krijgt soms een zogenaamde inkomensgarantie-uitkering, waarbij het loon wordt aangevuld door de RVA en de werknemer bijvoorbeeld beschouwd wordt als een voltijdse kracht in geval van ziekte. Ook voor het pensioen tellen die jaren mee. Maar de voorwaarden zijn erg strikt. Uiteindelijk is voor ons als vakbond een collectieve arbeidsduurvermindering een mogelijke oplossing. Als iedereen – mannen en vrouwen – minder uren hoeft te werken, is er meer tijd voor het gezin en bouw je toch elk eigen pensioenen andere rechten op.”

‘Wij willen een collectieve arbeids mindering

‘Tot 2000 zag je een soort huishoud revolutie’

▲

DOSSIER

NATHALIE DE GREEF IS ADVISEUR BIJ SOCIAAL VERZEKERINGSKANTOOR LIANTIS Het gemiddelde rustpensioen van recent gepensioneerde zelfstandigen ligt met 1.082 euro per maand (mannen) en 480 euro per maand (vrouwen) lager dan dat van werknemers en ambtenaren. “Het pensioen hangt af van de duur van de loopbaan en van de inkomsten”, vertelt Nathalie De Greef. “Hoe langer je loopbaan en hoe hoger je inkomsten, hoe hoger je pensioen later ligt. Op zich hebben zelfstandigen meer effectief gewerkte jaren, maar ze hebben minder gelijkgestelde periodes van bijvoorbeeld ziekte die meetellen voor het pensioen. De bedragen waarop het pensioen wordt berekend, liggen ook lager omdat er voor 1984 werd gewerkt met forfaitaire bedragen, en er tot en met 2020 een correctiecoëfficiënt werd toegepast die de pensioenopbrengst van de zelfstandige verlaagde. Dit wordt nu niet meer gedaan en zou verbetering moeten brengen. Sinds 2021 werd de pensioenopbouw van werknemers en zelfstandigen gelijkgeschakeld.” Bij zelfstandigen voldoet amper 36 procent van de vrouwen aan de tweederde loopbaanvoorwaarde (30 jaar) voor toegang tot het minimumpensioen, tegenover 88 procent bij de mannen. “Deels komt dit door de meewerkende echtgenoten, die ook in de categorie zelfstandige vallen en meestal vrouwen waren. Dat verplichte statuut werd pas opgericht in 2003. Het heeft als doel sociale bescherming – met onder meer een ziekteverzekering en een uitkering voor moederschapsrust – te bieden aan de meewerkende echtgenoten die dat nog niet hadden. Je kon kiezen voor het ministatuut met beperkte sociale bescherming en zonder pensioenopbouw, of voor het maxistatuut met volledige sociale bescherming waaronder ook pensioenopbouw. Vanaf 1 juli 2005 werd het maxistatuut verplicht, behalve voor wie voor 1956 geboren is. Alleen moet je voor een minimumpensioen minstens 30 jaar gewerkt hebben. Wie instapte in dit statuut in 2003 en in 2023 met pensioen

ging, komt aan 20 gewerkte jaren en raakte niet aan een minimumpensioen. De wetgever voorzag nu versoepelingen, waardoor ook meewerkende echtgenoten met een loopbaan van minder dan 30 jaar soms – maar lang niet altijd – in aanmerking kunnen komen voor het gewaarborgd minimumpensioen.” Stel je niet te veel voor bij zo’n minimumpensioen. “Stel dat een meewerkende echtgenote 20 jaar bijdragen betaalde in het maxistatuut en dit jaar met pensioen gaat, dan heeft ze vandaag recht op 20/45ste van het minimumpensioen. Hier gaat het om 756,94 euro per maand. Op zich is het wel een verbetering tegenover vroeger. Vandaag bedraagt het minimumpensioen 1.703,12 euro per maand als je een volledige pensioenloopbaan van 45 jaar kan aantonen.” Zolang een koppel samenblijft, is er geen probleem. Maar bij een scheiding telt ieders aparte loopbaan. “Als de man de hoofdzelfstandige was van de eenmanszaak, krijgt hij op basis van zijn loopbaan en inkomsten en aldus betaalde sociale bijdragen zijn pensioenrechten. Als de meewerkende echtgenote weinig heeft bijgedragen, zal ze geen of een laag pensioen krijgen. Dat is een realiteit. In sommige gevallen kan ze aanspraak maken op een ex-pensioen, op basis van de loopbaan van de man en berekend op de jaren dat ze gehuwd waren. Als het pensioen echt voor de deur staat, ga best een gesprek aan met de pensioendienst om te kijken of er aanvullingen mogelijk zijn. Als het pensioen nog niet nabij is, is het belangrijk stil te staan bij je loopbaan.” Tot slot deze tips. “Sluit een Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen (VAPZ) af en eventueel een aanvullend pensioenplan bij een bank of verzekeraar. Het kan ook interessant zijn om te bekijken hoe je je geld kan investeren, bijvoorbeeld in aandelen, obligaties of vastgoed. Het belangrijkste is dat je je bewust bent van het statuut dat je hebt. Als zelfstandige heb je geen gelijkgestelde periodes zoals tijdskrediet of ouderschapsverlof. Bedenk ook dat als je vrijstellingen aanvraagt om tijdelijk geen sociale bijdragen te betalen, omdat het een tijd financieel moeilijker gaat, dat je dan geen pensioenrechten opbouwt.” ■

‘Zelfstandigen hebben minder gelijkgestelde periodes die voor het pensioen meetellen’

AANGEBODEN DOOR LIANTIS

Breng dit in orde vóór je je eerste medewerker aanwerft Je onderneming staat op de rails en begint te groeien. Een extra paar helpende handen is dus meer dan welkom! Maar hoe begin je daar nu aan? We zetten de belangrijkste formaliteiten die je moet regelen voor het aanwerven van je eerste medewerker op een rij. dit ten laatste op de werkdag na de beëindiging van de arbeidsovereenkomst doorgeven. Voorzie een interne of externe dienst voor preventie

Iedere werkgever moet een dienst voor preventie en bescherming oprichten met minstens één preventieadviseur. In ondernemingen met minder dan twintig werknemers mag je als werkgever zelf de rol van preventieadviseur opnemen. Voor een aantal gespecialiseerde aspecten ben je wel verplicht je te laten bijstaan door specialisten. Verplicht medisch onderzoek

Bepaalde werknemers moeten bij de aanwerving (en later ook periodiek) een medisch onderzoek door de arbeidsgeneesheer krijgen. Het gaat dan over medewerkers in een veiligheidsfunctie of met een verhoogde waakzaamheid. Ga na of dit voor jou verplicht is. Arbeidsongevallenverzekering Schrijf je in als werkgever bij de RSZ

Werf je voor het eerst één of meerdere werknemers aan, dan moet je je als werkgever inschrijven bij de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ). Zij kennen je een identificatienummer toe dat je nodig hebt voor alle toekomstige communicatie. Je kan je inschrijven via de portaalsite van de Sociale Zekerheid. Voor elke loontrekkende werknemer die je in dienst hebt, betaal je dan een socialezekerheidsbijdrage. Deze bijdragen worden gebruikt voor de uitbetaling van pensioenen, werkloosheidsuitkeringen, gezinsbijslagen… Geef via Dimona door dat je iemand aanwerft

Werf je een nieuwe medewerker aan, dan moet je altijd een Dimona of Onmiddelijke Aangifte doorgeven. Dimona is een online dienst waarmee je de RSZ op de hoogte houdt van je aanwervingen en uitdiensttredingen. Ten laatste op het ogenblik dat je nieuwe medewerker start met werken, moet je via Dimona aangeven dat je iemand aanwerft. Bij de uitdiensttreding moet je

In België ben je als nieuwe werkgever verplicht om een arbeidsongevallenverzekering af te sluiten voor al je medewerkers, zelfs als het om een tijdelijke werkkracht of een student gaat. Stel een arbeidsovereenkomst op

Een arbeidsovereenkomst op papier lijkt een noodzakelijke vereiste bij het aannemen van een werknemer, maar een voltijdse arbeidsovereenkomst van onbepaalde duur mag in principe ook een mondelinge overeenkomst zijn. Toch raden we aan om alle afspraken schriftelijk vast te leggen en door beide partijen te laten ondertekenen. Een arbeidsovereenkomst voor bepaalde duur of met een bepaalde clausule (bijvoorbeeld scholingsbeding) gebeurt op papier en moet door zowel de werkgever als werknemer ondertekend worden.

Starten met je eerste medewerker Klaar om je eerste medewerker aan te werven of wil je meer informatie over hoe Liantis je hierbij kan helpen? Surf dan naar www.liantis.be

DURF TE VRAGEN

‘Ik ben geen competitiebeest’ 26

DURF TE VRAGEN

Rika Ponnet is seksuologe, relatiebemiddelaar en auteur. Ze schreef onder meer de bestsellers Blijf bij mij en Alleen met jou. Tekst Ann-Marie Cordia Rika in de teletijdmachine. Naar welk jaar keer je terug en waarom?

“Ik leef zo weinig mogelijk in het verleden, die behoefte is er niet echt. Ik had graag gezien hoe de mens in prehistorische tijden echt leefde, al was het maar om te kunnen ervaren of er van alle evolutiebiologie en -psychologie nu effectief iets aan is. Er wordt vandaag van uitgegaan dat het de periode was waarin de mens in zijn meest vrije staat leefde.” Welk boek uit je kindertijd is je bijgebleven?

“Kruistocht in spijkerbroek, alle Thea Beckman-romans eigenlijk. Ik was een alleslezer, dus dit is moeilijk kiezen.” Ben je een goede verliezer?

“Dat hangt ervan af. In spelletjes of sport zeker, ik ben geen competitiebeest. In een discussie, op professioneel vlak, bij intellectuele uitdagingen of opdrachten, vind ik het moeilijker om met falen om te gaan. Dat is met ouder worden veel geminderd. Het vermogen te aanvaarden wat niet te veranderen is, is enorm gegroeid. Het allermoeilijkste tot op vandaag vind ik mijn verhouding tot verlies van gezondheid, fysieke pijn of lijden, verlies van fysieke vermogens. Ik ben heel gezond, hou van sport, buiten zijn, bewegen. Het zou me bijzonder moeilijk vallen, weet ik, mocht dat niet meer kunnen. En ooit komt die dag er aan.” Wat was tot dusver de grootste uitdaging in je leven?

“Ervaren dat goede bedoelingen, veel inzet, hard werken, inzichten en communicatieve vaardigheden toch niet altijd leiden tot een gewenst resultaat. De niet-maakbare kant van het leven.” Wat is je laatst gegooglede term?

“GSA, genetic sexual attraction.” Ben je tijdens ruzies beeld zonder klank of een roeper?

“Ik ben een conflictvermijder, hou absoluut niet van spanningen in huis en roepen vind ik verschrikkelijk. Ik trek me eerder terug op zulke momenten, al heb

ik wel geleerd om de dingen die ik moeilijk vind, ook echt te bespreken.” Welke app doe je na een nachtje slapen het eerst open?

“WhatsApp en Instagram.” Naar wie of wat steek je je middenvinger mentaal op?

“Ik kan geraakt worden door veel: onrecht, lijden, domheid, opportunisme en schraapzucht, het gevoel dat de mens nooit ‘leert’, maar een middenvinger komt er niet bij kijken. Ik word niet zozeer kwaad, eerder verdrietig.” Wat is je grootste nachtmerrie?

“Dat er iets met mijn kinderen gebeurt.” Van welk liedje krijg je kippenvel?

“Oh, van zoveel. Het hangt sterk samen met mijn eigen emotionele staat van zijn. Ik durf tranen te laten bij een optreden of concert. Recent: het requiem van Verdi in de Bijloke, maar ook Nick Cave op TW Classic, Suede in de AB…”

staat van euforie, een bestemming die ik bereikte. Ook zwanger zijn vond ik een onwaarschijnlijk gelukkige periode.” Waarin vind je troost?

“Heel kleine dingen. De natuur in elk seizoen. Muziek. Een boterham met kaas. Een wortel. Een kop koffie of soep. Een goed stuk taart. Mijn bed. Boeken. Kunst. Samen zijn met wie ik graag zie.” Naar wie kijk je op?

“Jonge mensen, en hun ongebreideld verlangen om van het leven in deze best

‘Het vermogen om te aanvaarden wat niet te veranderen is, is enorm gegroeid’

Welk project doet je b linken van trots?

“Ik ben niet trots op mezelf, dat is een heel moeilijke. Bescheidenheid, een teveel aan bescheidenheid, zat sterk verankerd in mijn opvoeding. Ik ben blij met de kansen die ik professioneel kreeg, het werk dat ik daarin verzette. Ik vind vooral het voorrecht kinderen te hebben en te mogen opvoeden iets om diep dankbaar voor te zijn. Ik vind het niet evident en al helemaal geen walk in the park, maar zou het echt niet willen missen.” Hoe zou je het ouderschap omschrijven?

complexe wereld iets te maken.” Waar word je blij van als je in de spiegel kijkt?

“Het woord blij is hier nooit van toepassing. Zo is het nu eenmaal. Ik ben blij met de grotere aanvaarding die er vandaag is, het beter samenvallen met wat ik zie.” Waarvoor ben je allergisch?

“Schraapzucht.” Is het leven een geschenk voor jou?

“Absoluut. Ik ben niet meer bezig met geluk of ongeluk, ik omarm wat er komt in al zijn facetten.” Wat wens je jezelf het meest toe?

“Ze knippen je vleugels en ze bevrijden je, een paradox.”

“Een goede gezondheid en liefde, veel liefde.”

Welk dierbaar m oment wil je graag herbeleven?

Zie je het glas eerder halfvol of halfleeg?

“De geboorte van mijn kinderen, een

“Driekwart gevuld, altijd.”

■

LEVENSVERHAAL

MARCIA DE WACHTER WAS DE EERSTE VROUWELIJKE VICEGOUVERNEUR VAN DE NATIONALE BANK VAN BELGIË

‘Ik wist al vroeg dat er een leider in mij zat’

Jaren stond Marcia De Wachter mee aan het roer van Nationale Bank van België. Een ideale plek voor een vrouw met ambitie om het monetaire beleid van ons land mee richting te geven. En ook al nadert ze vandaag de mijlpaal van 70 jaar, niets houdt haar tegen om te blijven gaan. Waar blijft ze haar onuitputtelijke veerkracht halen?

ijn vader heeft ongetwijfeld een belangrijke rol in mijn leven gespeeld. Ik herinner me nog hoe ik tijdens de koude winters bij hem op de schoot mocht zitten en vol overgave kon luisteren naar de verhalen die hij voorlas uit tijdschriften als National Geographic en History. Het heeft mijn interesse voor reizen en geschiedenis zonder meer aangewakkerd. Al van jongs af aan opende hij onze geesten en moe-

Tekst Nathalie Dirix digde hij ons aan het beste uit onszelf te halen. Ik hoor het hem nog zeggen: ‘Mik je pijlen zo hoog als je kan. Verdubbel je talenten.’” “Dat ik een meisje was, heeft hem nooit belet ook voor mij de lat hoog te leggen. Hij ging ervan uit dat ik het even ver als een jongen kon schoppen. Zijn moderne kijk op de vrouw had een grote impact op me. Zelf was hij al op jonge leeftijd halfwees. Ik vermoed dat hij de afwezigheid van zijn eigen vader overgecompenseerd

heeft naar zijn eigen kinderen toe. Het had in ieder geval tot gevolg dat hij een zeer aanwezige vader was. Iemand die ons warmte en geborgenheid gaf en ons tegelijkertijd aanspoorde om onze grenzen te verleggen.” “Als jong meisje hield ik ervan om met mijn oudere broer en zijn vrienden te ravotten. Dikkoppen vangen in de beek dicht bij ons huis was een van de dingen die we graag deden. Het stoere gedoe van jongens trok me aan. Ik voelde me in mijn sas in

LEVENSVERHAAL

al dat mannelijke gezelschap. Maar toen ik begon te puberen en mijn oudere zussen al verkering hadden, disciplineerden ze me gaandeweg van tomboy tot schuchter meisje. Wilde ik een vriendje, dan zou ik meer mijn vrouwelijkheid moeten tonen. Ook mijn moeder deed aardig haar best om me overtuigen dat de tijd gekomen was voor een relatie met een jongen. Liefst had ze dat die uit een welgesteld milieu kwam. Alleen, jongens van mijn leeftijd interesseerden me niet. Een hele tijd voelde ik mezelf gevangen tussen de verlangens van mijn moeder en wat ik zelf wou. Een mooie duurzame relatie heb ik in die periode niet gekend. Liefdesverdriet des te meer. Ik voelde me dan ook vaak verloren en eenzaam. Het waren de verdrietigste jaren uit mijn leven.”

THE AMERICAN DREAM

‘Beetje bij beetje leerde ik mijn faalangst beheersen’

goed is in je klein te houden. Ik had twee jaar geleefd in een sfeer van possibilisme en botste erg met de beperkende, enge sfeer die ik hier aantrof. Het ging steeds meer verstikkend voor me werken.” “Met de tijd groeide het besef dat die academische omgeving niets voor mij was. Ik ben geen studax. Ik wil vooral dingen doen en realiseren. Maar je kunt het grootste talent zijn, als je er niet over communiceert, dan blijf je de verborgen parel. Op een dag zag ik in De Standaard een artikel van Guy Tegenbos, over het Jongerenwerkgelegenheidsbeleid in België, een onderwerp waar ik een internationaal vergelijkende studie over had gemaakt voor de Nederlandse regering en hun sociale partners. Ik belde Guy op en vroeg of hij geïnteresseerd was in de resultaten. En zo kwam de volgende dag in de krant mijn visie over het onderwerp naast die Met haar broer Dirk. Ze waren toen 5,5 en 3 jaar. van Frank Vandenbroucke (toen politicus voor SP, nu Vooruit, red.) en CVP-politicus Johan Van Hecke te staan. Nog belangrijker, mijn tekst werd opgemerkt door het kabinet van de eerste minister Wilfried Martens (CVP, red.). Hij nodigde me uit voor een gesprek. Het duurde niet lang voordat hij vroeg of ik voor hem wilde komen werken. Waneer wilde ik beginnen? Morgen of maandag? Ik koos voor maandag (lacht). Ik was superenthousiast. Dit was voor mij de ideale uitweg uit een wereld die niet de mijne was. Voortaan

▲

“Ik was nog maar vijftien jaar toen ik aan mijn moeder vertelde dat ik naar de Verenigde Staten van Amerika wilde. Ze liet me verstaan dat die droom binnen ons gezin met vijf kinderen niet haalbaar was. Op mijn zeventiende ben ik dan Toegepaste Economische Wetenschappen aan de Universiteit Antwerpen gaan studeren. Het ging gepaard met de nodige faalangst. Beetje per beetje heb ik die leren beheersen. Door in mezelf te geloven en de goede raad van mijn moeder toe te passen: doe je uiterste best en laat dan los. Het werd een regel die ik later ook in mijn professionele leven voor mezelf en mijn medewerkers toepaste: do your utmost and let go.” “Na mijn universitaire studies heb ik meegedongen naar een beurs om in het PhD-programma Economie aan de Universiteit van Chicago te kunnen stappen. Ik haalde het. Mijn tijd in de Verenigde Staten was een echte eyeopener. Ik kwam aan in het Land van Belofte waarmee ik tot dan toe enkel via Amerikaanse televisiereeksen kennis had gemaakt. Snel drong het tot me door dat de lat in dit land enorm hoog lag. Er werd enorm veel ingezet op collectief en interactief leren. Ik heb

er ontzettend veel geleerd. Zoals onder meer de HP-way. HP staat voor HewlettPackard, het succesvolle Amerikaanse computerbedrijf dat toen gekend was om zijn mensgerichte aanpak. Vertrouwen, respect, integriteit en teamwerk waren de hoekstenen van het HP-verhaal.” “The HP-way heeft me van meet af aan geïnspireerd. Ik paste het toe als moeder van mijn twee zonen en vandaag doe ik het nog steeds als grootmoeder. Doen mijn kleinkinderen iets positiefs, dan zal ik dat benoemen en aanmoedigen: well done! Als ik als ondernemer voor klassen ga spreken, stimuleer ik kinderen ook om elkaar te zeggen wat ze goed van elkaar vinden. Het is een mindset die je zoveel meer in de Angelsaksische landen aantreft dan in continentaal Europa. Dat is onzettend jammer. Er gaat zoveel kracht van uit. Het is niet toevallig dat de Amerikaanse economie bij een recessie altijd sneller opveert en groeit. Hun positivisme en de flexibiliteit in hun cultuur spelen daarbij een grote rol.” “Toen ik terugkwam uit Chicago, voelde het alsof ik in een woestijn terechtkwam. Ik ging opnieuw aan de slag als assistente aan de Universiteit Antwerpen. Ik miste ontzettend het Amerikaans positivisme en dito teamspirit. Het viel me des te meer op hoe men in Amerika investeert in het groot maken van mensen en zo erin slaagt mensen boven zichzelf te laten uitstijgen. Terwijl men in ons kleine landje vooral

LEVENSVERHAAL

zou ik me in een positie bevinden waarin ik mee betekenisvolle zaken voor onze samenleving kon realiseren. Ik schreef onder meer sociaaleconomische speeches voor Wilfried Martens. De positiviteit van Amerika die ik nog in mij droeg, verweefde ik in zijn toespraken. En Wilfried kon ze als een echte volkstribuun met verve brengen. Een fantastische periode.”

deed me floreren. Net zoals ook de geboorte van mijn twee kinderen me heeft doen openbloeien. Hun komst gaf een extra dimensie aan mijn leven.”

LIFE IS CHANGE

Marcia als jonge, ambitieuze vrouw.

HEIZELDRAMA “Maar toen viel de regering over het Heizeldrama en maakte ik mijn overstap naar de Nationale Bank, waar ik voor de gouverneur als een soort kabinetschef begon te werken. Ook voor hem schreef ik speeches. Het was een heel andere tijd. Stel je voor: Frans was de voornaamste voertaal van de Nationale Bank. Communicatie naar de buitenwereld toe werd tot een absoluut minimum beperkt. Al lachend werd de Nationale Bank weleens vergeleken met een maagd die één keer per jaar haar enkels toonde. Het moedigde me nog meer aan om haar communicatie naar de buitenwereld te moderniseren.” “Het waren boeiende jaren, er bewoog veel in de bankenwereld. Denk aan de privatisering van de publieke banken, de modernisering van de financiële overheidsinstrumenten, de koppeling van de Belgische frank aan de Duitse mark en al de voorbereidingen die getroffen werden om België klaar te stomen voor deel-

‘Mijn vader ging ervan uit dat ik het even ver als een jongen kon schoppen’

name aan de eerste golf van landen met een uniform monetair beleid. Lees: de euro. We werkten daarvoor mee aan het Globaal Plan van Jean-Luc Dehaene. We hebben toen liefst 200 ton goud verkocht om de Belgische overheidsschuldgraad te verminderen richting 60 procent van het bruto binnenlands product (bbp), om zo in lijn te zijn met de eisen van het Verdrag van Maastricht. Dat ik achter de schermen mee aan het stuur kon zitten om dat soort beleidsbeslissingen richting te geven, gaf me grote voldoening.”

VRIJ ALS EEN VOGEL “Tijdens mijn loopbaan bij de Nationale Bank kreeg ik de kans allerlei leiderschaps principes in de praktijk om te zetten. Leiderschap begint natuurlijk met je eigen positie, die gebaseerd is op je kunnen en kennen. Maar nog belangrijker is hoe je erover communiceert. En welk netwerk je hebt om je positie extra slagkracht te geven. Je hebt nood aan zowel een mentor die het beste uit je haalt als aan een sponsor die haar of zijn adresboekje voor je opent. Hoe verstandig je ook bent, dat alleen volstaat niet. Zonder netwerk dat als hefboom dient, zoals Markant, haal je het niet. Veel vrouwen beseffen dat onvoldoende.” “Al in het eerste studiejaar van de lagere school wist ik dat er een leider in mij zat. Vandaar ook het zalige gevoel dat me overviel toen ik voor Wilfried Martens kon beginnen te werken. Ik voelde me als een vogel die uit haar kooi bevrijd werd. Want vanaf dat moment kon ik mee stenen in de rivier helpen verleggen. Mijn benoeming als vicegouverneur bij de Nationale Bank in 1999 was een geluksmoment. Het

“Hoe ik erin geslaagd ben tijdens mijn hele loopbaan de veerkracht in mezelf te blijven vinden? Er zijn natuurlijk momenten geweest waarop ik me in een politieke wervelwind bevond. Ik denk terug aan het moment dat ik omwille van politieke redenen na driekwart van mijn mandaat plots mijn plaats als vicegouverneur moest afstaan. Toen heb ik geleerd hoe belangrijk het is om in zo’n situatie het roer van je leven zelf in handen te nemen. Ik heb toen gekozen voor een positief project, ver weg van de plek waar ik pijn had ervaren. Als ik nu eens een huisje in Frankrijk zou kopen en opknappen? Ik had het geluk er in die periode een op de kop te tikken. Het hielp me in een moeilijke periode professionele pijn te transformeren in persoonlijk geluk. Soms kunnen stormen in je leven je pad klaren en de verandering brengen die voor nieuw geluk zorgen. Het laatste wat je wil, is stagneren. Life is change.” “Dat ik een paar jaar geleden voor het eerst mijn eigen bedrijfje Brain@Trust opgericht hebt, brengt me eveneens geluk. Ik wil me graag nog nuttig maken voor senior managers en ondernemingen, met mijn bedrijfservaring en de inzichten rond sociale psychologie die ik met de jaren verzameld heb. Voor mij is dat trouwens de sleutel tot gezond oud worden. Op het Japanse eiland Okinawa worden mensen heel gezond heel oud. Ze tellen er de meeste 100-jarigen van de wereld. Ze worden er niet betutteld en kunnen er ook op oudere leeftijd hun steentje blijven bijdragen aan de samenleving. Zo zie ik het ook. Zolang ik een meerwaarde kan bieden, zal ik blijven gaan. En de dag dat dit niet meer kan, zal ik blij en tevreden zeggen: I did my utmost, and now, it is time to go.” Meer info over Brain@Trust via www.brain-at-trust.com ■

Je bent uniek. Maar nooit alleen. Bij KBC Private Banking ben je goed omringd. Van portefeuillebeheer tot financiële planning, van vastgoed tot verzekeringen. Je private banker zorgt samen met experts voor een vakkundige begeleiding. Zo kunnen we je vermogen uitbouwen en veiligstellen.

www.kbcprivatebanking.be

UIT DE COMFORTZONE

Hoe je eigen foto’s de weg tonen Via beelden die je zelf maakt, ontdekken wie je wil worden. De Women Only Workshop klonk een tikje intimiderend maar veelbelovend, vond Ann-Marie Cordia. Ze stapte, smartphone in de hand, uit haar comfortzone in de wereld van fotografie.

omen Only Workshop, zo heet de cursus van fotografe en creatief therapeut Katleen Gils. Waarom enkel vrouwen, vraag ik haar nog even als ik aanbel bij haar atelier in Antwerpen. “Met mannen erbij zou de energie anders zijn”, legt ze uit. “Sommige vrouwen voelen zich comfortabeler zonder mannen erbij en durven zich dan kwetsbaarder op te stellen. De kracht van de vrouwelijke energie is ongelooflijk mooi.” Ik mag enkele keren meedoen met de workshop, die normaal zes avonden omvat. Omdat ik wat vroeger ben en de vorige sessie niet meedeed, zet ze me meteen aan het werk. Ik moet beelden knippen uit oude magazines die me aanspreken en ze op een groot wit papier plakken. “Denk er niet te lang over na, doe het op je gevoel.” Het zijn vooral natuurbeelden en landschappen. Zonder mensen. Een verlaten strand. Een bos vol rechte bomen, kaarsrecht naast elkaar, bedekt door sneeuw, of omringd door paarse boshyacinthen. De dikke stam van een enorme boom. Een zonsopgang die komt piepen achter een dennenbos. Eentje van een jongen die recht in de lens kijkt. Onbevreesd. Een hond die geaaid wordt, en wat vrienden die op een grasveld liggen te niksen. In het midden plak ik het woord ‘Niets.’ Het zegt iets. Over de toestand van mijn leven. Wanneer voel ik me goed? Zoals bij veel mensen, wellicht, als ik even helemaal niets moet. Intussen komen de andere vrouwen toe. Ik leg uit dat ik kom

meevolgen als journalist en beloof niets persoonlijks over hen te schrijven. Want dit moet een veilige ruimte zijn. Wel zal ik nu en dan onze lesgeefster citeren. Aan de hand van eigen foto’s die we hebben meegenomen en een antwoord moesten geven op de vraag ‘Waar word je gelukkig van?’, leggen we uit wie we zijn. Ik heb mijn kinderen, mijn partner, mijn vriendinnen, een bord met eten en een verlaten strand. We praten over wat we zien, het wordt best persoonlijk en voor we het weten, is de avond voorbij. DAGELIJKS RITUEEL

Katleen stuurt ons naar huis met een volgende opdracht. Breng in beeld wat je energie geeft. Het mag geënsceneerd zijn. Heb je een dagelijks ritueel? Ik fotografeer vooral tijdens het wandelen, merk ik. Met mijn moeder, tijdens de Refugeewalk of als ik de kinderen naar school breng. Door dingen in beeld te brengen, sta ik wel iets bewuster stil bij wat ik doe. De volgende sessie gaan we naar buiten om te oefenen. Katleen

UIT DE COMFORTZONE INTERVIEW

herhaalt wat technische uitleg over de gulden snede, de regel van drie en diafragmawaarden. Bij een lagere f-waarde valt er veel licht op de lens en krijg je veel sneller onscherpte in de achtergrond van je foto, om maar iets te zeggen. Best complex, net als de sluitertijd die je moet instellen. Ik ben nieuwsgierig naar zo’n ‘echt toestel’, en mag een camera lenen waarbij je de instellingen zelf kan regelen. Met ons groepje trekken we naar de Schelde. De zon gaat bijna onder. Ik ga aan het experimenteren, en laat mijn camera rusten op de reling voor de stabiliteit, want er moet licht kunnen binnenvallen zonder dat alles wazig wordt. Ik doe mijn best om bewegende mensen – joggers, spelende kinderen – in beeld te krijgen terwijl de rest van het beeld netjes scherp blijft, en warempel, het lukt! Of toch een paar keer. We gaan naar huis met de opdracht een soort beelddagboek bij te houden. Wat laadt je op? Waarvoor ben je dankbaar? Ik fotografeer weer de zonnebloem in mijn voortuin. Die begon in september op het laatste nippertje nog te groeien, uit een zaadje van zonnebloemen die hier anderhalf jaar geleden hadden gebloeid. Ik had gehoopt, maar niet verwacht dat het er nog van zou komen, maar kijk. Dag na dag gaan de blaadjes iets meer open. Maar dan moet ik geopereerd worden aan mijn hand, en ik voelde me al niet honderd procent. De dokter had gezegd dat ik mijn hand meteen weer mocht gebruiken, maar tussen mogen en kunnen schuilt een wereld van verschil. Ik ben compleet uitgeput en zeg af voor de workshop. Katleen belt me een paar dagen later op, om het te hebben over

mijn foto’s – ook die van de zonnebloem. Zij ziet een bloem die wil bloeien maar zich nog te kwetsbaar voelt en zichzelf wil beschermen. “Alsof die zich nog niet helemaal durft te laten zien. Ben jij ook niet zo’n beetje?” Ik moet lachen, want ja, dat ben ik helemaal. Ik hou altijd een slag om de arm. Tijdens de laatste sessie vertel ik dat het dankzij Katleen is dat ik toen de dag na de ingreep niet was gekomen. Soms ga je als mens, als vrouw, als moeder over je grenzen, al dan niet uit plichtsbesef. Ik had dus even voor mezelf gekozen, daarover hadden we het hier ook al gehad, in de cursus. We overlopen ieders nieuwe en favoriete beelden en ik sta paf van zoveel schoonheid in het alledaagse. Katleen vraagt nog waar we tegen aanliepen. Ik vertel hoe ik de beelden niet kreeg opgeladen van het ‘echte’ fototoestel, waarna ik dan maar snel weer overschakelde op mijn smartphone. Want ik wilde ook fotograferen op gevoel, zonder rekening te moeten houden met al die technische instellingen, en was daarom maar teruggekeerd naar mijn vertrouwde smartphone.

De fotografe ziet een bloem die wil bloeien maar zich nog te kwetsbaar voelt. ‘Ben jij ook zo?’

ZONNEBLOEM Af en toe voelde het ook als een opgave. Want wat breng je in beeld op dagen zonder energie? Toch ben ik blij dat Katleen ons er lichtjes toe dwong. Ook op momenten dat ik niet meer goed wist hoe of wat en ik dan maar mijn moeder vroeg als model, die alleen maar met haar handen voor haar ogen op de foto wilde. Katleen vindt het een geslaagd beeld. “Alleen dit stukje hier, in de achtergrond, dat hoefde er niet bij. Snap je waarom? Het leidt af. Het is ruis.” Ze neemt de foto, scant mijn collage en neemt dan mijn beelden van de zonnebloemen en legt ze naast die van mijn moeder op de grote stam van de wijze boom en dan ja, dan zie ik het ook. Wat precies, kan ik moeilijk onder woorden brengen. Dat is de kracht van beelden, ja. Wow. De workshop maakt zijn naam wel waar, gniffel ik. Nog even komt Katleen terug op mijn afwachtende zonnebloem. “Je mag bloeien!”, moedigt ze me aan. Dan nodigt ze ons uit om een briefje te schrijven naar onszelf, op een kaartje dat ze op de post zal doen. Dit zijn enkele van mijn afsluitende woorden. Focus op de essentie. Breng die in beeld en laat de rest weg. Dat geldt ook voor je leven, lieve laatbloeier. Meer info over WOW via www.katleengils.com/ workshops/women-only-workshop ■

COLUMN

Somebody?

et was altijd zo iets wat anderen overkwam: je bagage kwijtspelen op een vlucht. Tot het mij trof, en dan nog op de heenvlucht. Een uur vliegen was het, rechtstreeks van Brussel naar Zürich, en toch gebeurde het. Ik had me al afgevraagd of dat traject niet beter per trein kon worden afgelegd. Maar het was nu eenmaal anders geregeld en ik legde me er – zoals te vaak en helaas – gemakshalve bij neer. Toen de koffer niet van de band rolde, werd mij geadviseerd om naar de ‘lost and found’ te gaan. Ik sakkerde over het oponthoud en de gemiste treinaansluiting, maar verder reikte mijn miserieperspectief toen nog niet. Omringd door honderden verloren koffers en onder halfslachtige begeleiding van een veel te drukke medewerker moest ik zelf een digitale aangifte doen. Een essentieel onderdeel bleek te ontbreken: de bagagetag die ik had moeten krijgen bij het inchecken. Het inchecken was chaotisch verlopen, maar ik ging er – zoals te vaak en helaas – van uit dat iedereen zijn werk goed deed. Gelukkig had ik zelf wel een label met mijn naam en telefoonnummer aan de koffer gehangen. Dus hoe moeilijk kon het zijn? Er volgden dagen van continu bagagestatus checken (search ongoing), gespannen wachten op mail of telefoon… en verbijsterd vaststellen dat je alles wat je nodig hebt mist. Op dag één kreeg ik tandpasta in het hotel. De tweede dag kocht ik drie bloesjes en een stel onderbroeken, de vierde dag een rugzak om mijn schamele bezittingen in te vervoeren. Twee dagen later nog wat noodzakelijke lichaamsverzorging. Zo basic spartelde ik de week door. Overdag was ik dapper vrolijk in de groep, maar ’s avonds in mijn hotel, in de uren die ik doorgaans nodig heb om wat bij mezelf te komen (lees: rommelen, lezen en schrijven), vocht ik tegen de wanhoop. Ik geloofde al lang niet meer in de goede afloop. Er was zoveel wat ik miste, en het werd elke dag erger. Op dag 5 stuurde de luchtvaartmaatschappij me een online formulier waarop ik mijn volledige kofferinhoud in detail moest

Lut Geypens (65) schrijft over het leven zoals het is, met pensioen.

beschrijven: wat, waar en wanneer gekocht – ja, zelfs de exacte dag – en prijs. Iets te voortvarend begon ik aan de opdracht, die ik wegens gebrek aan tijd en informatie al snel moest afbreken. Opslaan en bewaren dan maar en later verder doen. Bij de volgende poging zag ik maar een deel van de ingevulde gegevens en kon ik niet aanvullen. Antwoorden op de mail was niet mogelijk, een telefoonnummer onvindbaar. Help! Op de dag van de terugvlucht deed ik mijn verhaal bij de luchtvaartmaatschappij in de luchthaven van Zürich. De dame van dienst zei dat ze me niet kon helpen. Kon ze me dan een nummer of mailadres geven van iemand die me wel kon helpen? Helaas, “There is no ‘somebody’”, alles gaat automatisch. Ik barstte uit mijn rol van nuchtere reiziger en zei dat dit absurd was, dat ze het wellicht met opzet deden opdat de gedupeerde het zou opgeven. De dame sprak me niet tegen: “I know, but that is how it is.” Als troost gaf ze me drie Zwitserse chocolaatjes. Bij thuiskomst bleek het digitale formulier op mijn laptop weer wel te werken. Invullen en afwachten dus. Ik heb de hoop om mijn koffer terug te zien al lang opgegeven – blijkbaar is er niemand in de wereld die het nummer op mijn label kan bellen – en wacht nu op een schadevergoeding. En wat hebben we intussen geleerd? Eén: zorg dat je altijd een tag krijgt bij het inchecken. Twee: neem wat reservespullen mee in je handbagage. Drie: het is kil in een wereld zonder ‘somebody’.

Ik barstte uit mijn rol van nuchtere reiziger en zei dat dit absurd was

Kerst in Ter Helme? Ja, zeker!

Eindjaarscadeau

Top tip! Schenk een Ter Helme cadeaubon!

Geniet heel de kerstperiode van acties in Ter Helme. Met Kerst in Ter Helme beleef je een culinaire verwennerij in een gezellige én kindvriendelijke setting. Ontdek alle datums en reserveer nu.

Kerstarrangement

Kerstmenu

zondag 24 december - woensdag 27 december

Kerstmenu € 45 p.p.

Geniet van Kerst in Ter Helme. Boek nu een overnachting met ontbijtbuffet en kerstdiner, voor € 125 p.p.

Kort gebrande grietfilet, crumble van zeekraal, witloof met een infusie van citrus, witte wijnsaus verrijkt met een droge Vermouth.

Kerstmidweek promotie

***

Verblijf voordelig in ons duindomein tijdens de kerstvakantie 4 overnachtingen met ontbijtbuffet en avondmaal in selfservice restaurant, vanaf € 275 p.p.

***

Civet van hert met veenbessen, in de oven gegaarde winterse groenten en Anna aardappel

van maandag 25 december tot vrijdag 29 december

Kerstdessert

Meer info en reservaties op www.terhelme.be/nl/arrangementen

Jouw domein in de duinen.

Kinderlaan 49-51 8670 Oostduinkerke België

T 058 23 45 02 terhelme@terhelme.be terhelme.be

Rolmodellen voor onderneemsters wereldwijd dankzij WOMED Award Zuid © Martin Jjumba

Vorig jaar won de Oegandese onderneemster Doreen Jean Nsasiirwe de WOMED Award Zuid, een award van Vrouwennet vzw en onze ngo Trias voor onderneemsters wereldwijd. Welke stappen heeft Doreen sindsdien gezet voor haar bijenteeltbedrijf? En naar wie gaat de award volgend jaar? Dag Doreen, anderhalf jaar geleden won je de WOMED

Voor welke uitdagingen sta je nog steeds als vrouw?

Award Zuid. Welke nieuwe kansen heb je sindsdien

Doreen: “Genderstereotypen. Onze samenleving

gegrepen voor je bedrijf Westlink Delicacy Api Group

beschouwt het runnen van een bedrijf nog steeds

Limited?

als typisch mannelijk. Dat maakt het moeilijker voor

Doreen: “Ik kreeg veel nieuwe kansen voor mijn bedrijf.

ondernemende vrouwen om succesvol te zijn, te groeien en

Tijdens mijn bezoek in België vorig jaar volgde ik

financiering te krijgen.”

bijvoorbeeld een opleiding rond voedselhygiëne. Daardoor

Welk advies wil je geven aan startende

ontving mijn bedrijf een certificering voor honing van de

onderneemsters?

Oegandese overheid. Door de award wilde ik niet alleen

Doreen: “Een bedrijf starten is duurder dan je denkt. Spaar

mijn bedrijf vooruithelpen, maar ook plattelandsvrouwen

zoveel als je kan, zodat je niet onverwacht in de problemen

in Oeganda. Sindsdien heb ik de Kaswa Women Chia

komt. En zoek vrouwen op in je omgeving wiens voorbeeld

Seeds Growers opgericht om vrouwen op het platteland

je wil volgen. Het is cruciaal om een mentor te hebben.”

mondiger te maken.”

Hoe zie je de toekomst van je bedrijf?

Super initiatief! Heb je ook je netwerk uitgebreid?

Doreen: “We willen ons merk bekender maken, onze

Doreen: “Zeker, ons bedrijf kreeg meer zichtbaarheid en we

producten certificeren en exporteren. Op lange termijn

deelden kennis met andere ondernemers in de sector.”

richten we ons op bijenteelttoerisme.”

WOMED Award Zuid 2024 gaat naar Filipijns talent Ondertussen zoeken we naar de straffe, Filipijnse onderneemster die de WOMED Award Zuid 2024 zal ontvangen. Dat is de award waarmee Vrouwennet vzw en onze ngo Trias vrouwelijk ondernemerschap wereldwijd een boost geven. Waarom in de Filipijnen? Mannen verdienen er aanzienlijk meer dan vrouwen. Daardoor kunnen vrouwen moeilijker zelfstandig zijn. En daar willen we samen verandering in brengen met vrouwelijke rolmodellen en de WOMED Award Zuid. 68 vrouwen schreven zich in voor de WOMED Award. Doreen Nsasiirwe inspireerde hen tijdens een bijeenkomst met haar verhaal. Want ondernemen, dat is ook kennis delen en netwerken over grenzen heen. Momenteel zijn er 15 halve finalistes: jonge en oude onderneemsters, op het platteland en in de stad … Uit die diverse groep selecteert de jury 3 onderneemsters. Algemeen voorzitter Vrouwennet vzw Gudrun Verschuere bezoekt in 2024 de bedrijven van de 3 finalistes in de Filipijnen. Dat doet ze samen met Mieke Vandromme, die ooit het IT-bedrijf Gamma Solutions oprichtte en dus alles weet over vrouwelijk ondernemerschap. In mei volgend jaar komen de finalistes naar België en kom je te weten wie de winnares is. We houden je verder op de hoogte! Meer weten? Ga naar trias.ngo/womed-award-zuid Tekst Esther Proesmans

Hoe Markant en Trias samenwerken Vrouwen een eerlijke kans geven om als onderneemsters hun talent te ontplooien. Daar zijn Markant en Trias elke dag mee bezig. We moedigen vrouwen aan om ondernemend in het leven te staan. Zoals Markant vrouwen in België verbindt, doet Trias dat wereldwijd.

MOCKTAILS

De recepten van Esma en Senna el Mourabit Met prachtige alcoholvrije creaties zoals ‘Passion tails’ en ‘Rudolph the red-nosed reindeer’ voelt iedereen – ook wie Bob is – zich straks welkom op jouw feest. De zussen Esma (28) en Senna (32) el Mourabit laten in hun boek Mocktail party zien hoe je mocktails met een vleugje glamour – en zelfs een snufje humor – mixt en presenteert. Schol! Tekst Brigitte Vermeulen mocktails ook aanbieden op allerlei feestjes en events. Wij deden een eerste try-out op een huwelijksfeest in onze familie, dat viel allemaal reuze mee. Kort daarna hadden we een eerste echte boeking voor een lanceringsfeestje van een Nederlandse influencer en vanaf dan ging het snel. We zorgen er altijd voor dat onze creaties er uitzien als een plaatje, dus duurt het niet lang vooraleer de gasten een filmpje of foto delen op hun sociale media. Ondertussen zijn onze video’s miljoenen keren bekeken.” “Om onze zaak een naam te geven zochten we iets kort en catchy, de ‘Mo’ uit Mono verwijst naar mocktails maar tegelijk naar de eerste letters van onze familienaam. De ‘No’ staat dan weer voor ‘no alcohol’. En zo werd Mono Mocktails geboren.”

Deze alcoholvrije drankjes klinken heerlijk verfrissend met ingrediënten als citroengrasthee, aloë-verasap, gingerale en vers limoensap. Hoe komen jullie erop?

Senna (rechts op foto): “Met ons boek willen we aantonen dat mocktails echt niet alleen geschikt zijn voor de zomer. Het is bovendien niet gewoon hetzelfde recept als een cocktail maar dan zonder de alcohol erin. Zo werkt het niet, want dan krijg je een te zoet resultaat. Onder het motto ‘Alcoholvrije drankjes voor elke gelegenheid’ bieden wij inspiratie voor creativiteit. De mogelijkheden voor mocktails zijn eindeloos, voor elk seizoen. Hoe leuk is het dat je een rendier kan creëren qua garnering, in een mooi glas (lacht). En ook naar smaak kan je je gasten aangenaam verrassen.” Vanwaar jullie keuze om een zaak uit te bouwen rond mocktails?

‘Mocktails zijn niet alleen geschikt voor de zomer’

Hoe lukt het om als zussen samen te werken?

Senna: “Het idee voor Mono Mocktails is zo’n vier jaar geleden ontstaan. Esma werkte in de horeca en stelde vanop de eerste rij vast dat de alcoholvrije cocktails er nooit zo mooi uitzagen als de cocktails met alcohol. Wij drinken zelf niet en dan zie je op een feestje iedereen met een mooi versierd glas staan en wij niet. Dat zette Esma aan het denken. Heel wat mensen kiezen uit gezondheidsoverwegingen om minder of geen alcohol te drinken. Ook veel bedrijven zijn er bewust mee bezig om een leuk moment te voorzien voor collega’s, zonder dat er noodzakelijk alcohol aan te pas komt. De behoefte aan alcoholvrije drankjes was er dus wel, maar er was heel weinig aanbod. Wij lijken een gat in de markt te hebben gevonden, met een heel brede doelgroep.” “We zagen het meteen ruimer dan alleen horeca en wilden onze

▲

Senna: “Wij hebben een taakverdeling: Esma is meer bezig met de smaak, ik trek me meer de presentatie aan. We zijn een geolied team en vullen elkaar goed aan. Als zussen kan je ook direct zijn, je kan meer van elkaar verdragen. Wij komen niet uit een ondernemende familie maar werden van thuis uit wel gestimuleerd om te studeren, om zelfstandig te zijn. Dit is op ons pad gekomen vanuit een behoefte: we vinden het niet dus gaan we er zelf voor zorgen. Zo verging het ook twee van onze broers die een bedrijf oprichten voor het maken van halal babyvoeding.” “Ondernemen doe je echt 24/7, je staat er mee op en gaat er mee slapen. Je hebt eigenlijk niet door hoeveel uur je erin stopt, je kan het niet uitzetten. Dat maakt het soms lastig de juiste balans te vinden. We hebben zoveel plannen. Misschien moeten we dat in de toekomst nog beter leren, privé en werk beter gescheiden houden.”

MOCKTAILS

RUDOLPH THE RED-NOSED REINDEER INGREDIËNTEN

2 el limoensap* (kant-en-klaar kan, vers is lekkerder) 2 el passievruchtensiroop• 2 tl rietsuiker • 16 ijsblokjes 1 tl eetbare goudkleurige glitters• 160 ml ginger ale

GARNERING 2 takjes rozemarijn • 1 cranberry

ZO MAAK JE HET 1. Doe het limoensap, de passievruchtensiroop, rietsuiker, ijsblokjes, eetbare glitters en ginger ale in de blender. 2. Sluit de blender goed en mix 30 seconden. 3. Schenk het bevroren drankje met behulp van de cocktaillepel in het glas. 4. Garneer met twee takjes rozemarijn als oren en een rode cranberry als neus.

PASSION TALES INGREDIËNTEN

1 el limoensap* • 1 el citroengrasthee** • 1 el rietsuiker • 1 passievrucht • ijsblokjes • 30 ml aloë-verasap 50 ml Sprite

GARNERING * VERS LIMOENSAP 1. Pers het sap uit 10 limoenen en vang het sap op in een kom. Je zou ongeveer 250-300 ml limoensap moeten hebben. 2. Schenk het limoensap in een fles en bewaar deze in de koelkast.

1 takje munt• 1 partje passievrucht • 1 eetbare bloem (optioneel)

ZO MAAK JE HET ** CITROENGRASTHEE 1. Breng 1 l water aan de kook. 2. Doe 4 el (gedroogde) citroengraskruiden in een kom, voeg het gekookte water toe en laat 1 uur trekken. 3. Filter de citroengrasthee met behulp van een zeef. 4. Schenk de citroengrasthee in een fles en bewaar deze in de koelkast.

1. Doe het limoensap, de citroengrasthee en rietsuiker in het glas. 2. Halveer de passievrucht en verwijder het vruchtvlees. Schep een theelepel passievruchtvlees in het glas. 3. Vul het glas voor driekwart met ijsblokjes en schenk het aloë-verasap in het glas en vul het glas af met Sprite. 4. Leg het takje munt op je linkerhand en sla er met je rechterhand twee keer op, zodat de muntgeur en -smaak beter vrijkomen. 5. Garneer het glas met het takje munt. Snijd de passievrucht nog een keer doormidden en leg een partje passievrucht en eventueel een eetbare bloem op de munt.

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be ■

Wij maken úw keuken in België

Eindejaarsactie

Dovy wenst iedereen prettige feestdagen

toestellen

GRATIS*

EINDEJAARSGESCHENK* t.w.v. € 369

t.w.v. € 4.560

Download gratis ons luxe inspiratiemagazine

Altijd open op zondag Dé trendsetter in keukens  Belgische kwaliteit  Prijs bij bestelling 2 jaar vast  Geen voorschot *Actie geldig van 1/12/2023 tem 31/12/2023 bij bestelling van een nieuwe keuken. Kleur van de keukenrobot is niet bindend. Niet cumuleerbaar met andere acties. Voorwaarden > vraag ernaar in één van onze toonzalen

EXPO

ECHO. GEHULD IN HERINNERING, NU IN HET MOMU IN ANTWERPEN

Kledingstukken, vaak gedragen op de huid, hebben als het ware een eigen geheugen. De tentoonstelling Echo. Gehuld in herinnering in het ModeMuseum (MoMu) in Antwerpen reflecteert over de connectie tussen kledij en herinnering en verkent deze intieme band door de ogen van kunstenares Louise Bourgeois, modeontwerpster Simone Rocha en choreografe Anne Teresa De Keersmaeker. Tekst Chris Rachel Spatz

Anne Teresa De Keersmaeker tijdens Rosas, Fase, Four Movements to the Music of Steve Reich (1982). 42

FOTO LINKS: HERMAN SORGELOOS. FOTO RECHTS: CHRISTOPHER BURKE © THE EASTON FOUNDATION/SABAM BELGIË 2023

Mode die onder je huid kruipt

EXPO

Anne Teresa De Keersmaeker (1960)

Louise Bourgeois (1960) Het zwangere figuurtje (Pregnant Woman, 2003) van Louise Bourgeois opent Echo. Gehuld in herinnering waar het leven begint. Zelf groeit de Frans-Amerikaanse kunstenares, beroemd omwille van haar gigantische spinnen, op in een textielfamilie. Zoals een spin haar beschadigd web herstelt, repareert moeder vloer- en wandkleden; vader verkoopt ze. De echo van een tijd waarin reusachtige tapijten als verschuifbare wanden functioneerden, door Bourgeois omschreven als “flexibele architectuur”, heeft de Oekraïense scenograaf Janina Pedan zinvol geïnspireerd. De doeken zullen later aan haar land worden geschonken.

▲

Ook Louise Bourgeois recycleert. “Het schenkt me veel genoegen om mijn kleren, mijn jurken, mijn kousen bij te houden… In twintig jaar heb ik geen enkel paar schoenen weggegooid…” Met deze woorden bevestigt ze de wens haar verleden te omarmen. Het ontroert me, te meer daar ik deze expositie bezoek ‘gehuld’ in een jurkje van mijn oma. Louise Bourgeois gaat aan het werk met afdankertjes. Ze versnijdt, versterkt en verwerkt ze tot expressief textielwerk. De kunstenares verweeft herinneringen aan wat haar ooit letterlijk omhulde en vertaalt de band met gedragen kledij in een eigen artistieke taal. Ze recycleert ook zakdoeken, lakens, dekens, theelappen en later fragmenten van tapijten. De verregaande terugblik op haar verleden illustreert ze met werken in rode gouache, dekkende waterverf, verwijzend naar de ervaring van het kraambed. Bourgeois’ stem, opgenomen in 2000, met zacht gezongen kinderliedjes op de achtergrond, verdiept de beleving tijdens het bezoek. Naast tedere en lieflijke kunstwerken presenteert ze donkere, ruwe en aanklagende creaties. Ze staat voor kunst die balanceert tussen zich comfortabel en zich onprettig voelen. Op haar roze dagen voelt ze een boost aan energie en creativiteit, terwijl blauwe dagen synoniem staan voor melancholie en in zichzelf teruggetrokken zijn. Echo. Gehuld in herinnering loodst je mee doorheen die roze en blauwe dagen van een grande dame.

In de familie met vijf kinderen van choreografe en danseres Anne Teresa De Keersmaeker volgden de eerste en plechtige communiefeesten elkaar vlot op. Ze herinnert zich hoe een keer per jaar een man met een grote koffer vol stoffen langskwam om een keuze te maken voor moeders nieuwe feestjurk. Die rituele uitspreiding van die stoffen liet een indruk na. De drie meisjes in het gezin droegen elkaars kleren. Van haar verplichte uniformschort herinnert ze zich nog steeds de naamlabeltjes ‘De Keersmaeker’ die haar moeder in alles naaide, van bloesjes tot onderbroeken. ‘Gehuld in herinnering’ schuilt soms in een klein lapje stof. Ze linkt bovendien het belang van kledij aan het ontstaan en de evolutie van een creatieproces. De basis van het idee voor haar eerste solodansvoorstelling is de weerspiegeling van de zwierigheid van haar jurk terwijl ze danst op de muziek Violin Phase van Steve Reich. In de roze vintagejurk met bloemenprint zit als het ware de beweging al geknipt. Replica’s van deze jurk worden later gebruikt in verschillende voorstellingen. Zoals iets waardevols dat we na wat transformeren en restaureren levenslang integreren en vooral koesteren. Schoenen zijn voor de danseres even belangrijk, omdat ze bij elke sprong en beweging de verbinding met de aarde zijn. Ook Anne Teresa De Keersmaeker recycleert. De kledingstock bij dansgezelschap Rosas is zo groot dat het kostuumontwerpproces voor een nieuwe voorstelling steeds vertrekt van wat in voorraad is. Ze noemt het een combinatie van ontwerpen, aankopen, hergebruiken. Drie films verduidelijken haar visie. In Vocabularium dansen twee Rosas-dansers korte fragmenten uit voorbije voorstellingen in het kostuum van toen. In Sola danst ze zelf in die zwierige vintagejurk. In de derde video staat ze naast een kledingrek met kostuums van een bepaalde voorstelling en vertelt over de relatie tussen die kledij en de dans en gaat ook dieper in op de samenwerking met modeontwerpers. Dries Van Noten is een ideaal klankbord voor het belang dat ze hecht aan de kleur van de kostuums.

Kreuken als memories

Simone Rocha (1986) De Ierse modeontwerpster Rocha volgt in de voetsporen van haar vader, John Rocha. Haar eerste opleiding krijgt ze in zijn modestudio. Als jong meisje is ze al geïnteresseerd in de textielcreaties van Louise Bourgeois. Ze behaalt haar master in modeontwerp in 2010 in Londen, het jaar dat Bourgeois overlijdt. Het is een droom die in vervulling gaat wanneer ze kan samenwerken met Bourgeois’ stichting, The Easton Foundation, die haar nalatenschap beheert. De ontwerpen van Rocha zijn een knipoog naar de fijne prints van spinnenwebben en de borduurwerken die het werk van Bourgeois bevolken. Zelfs de specifieke tint roze wordt geadopteerd. Handwerk is belangrijk in haar collecties waarbij ze meteen hulde brengt aan traditioneel huiselijk borduur- en breiwerk. In haar Ierse jeugd breide en haakte ze en voelde zich daarbij geborgen.

Haar lievelingscollectie Baby Teeth is opgebouwd rondom het moederschap, alweer een verwantschap met Bourgeois. Haar tweede dochter was net geboren – ideeën in overvloed dus, voor een collectie rond ceremonies en doopsel. Ze liet tandjes maken in porselein, verwerkt tot sieraden. Drie jurken, op zachte kussens gepresenteerd, symboliseren ziekenhuisuniformen, de rode kleur van bloed en de zachte kamerjas. Haar creaties vertellen een verhaal met een gelaagdheid, vaak een combinatie van iets volwassen naast iets kinderlijks. Wanneer Rocha details plukt uit een ander tijdperk, komt altijd eerst het verhaal, vervolgens de klederdracht van die tijd om zich dan te verdiepen in de geschiedenis. Ook hierbij beklemtoont ze altijd de waarde van ambachtelijkheid. Echo. Gehuld in herinnering speelt daarop in.

Echo. Gehuld in herinnering is ook een ode aan de geconserveerde MoMu-collectie, waarbij het een gevecht is tegen de tijd om de vergankelijkheid in te perken. Sommige kledingstukken zijn gescheurd en hersteld, andere halfvergaan. Martin Margiela ontwierp een jurk samengesteld uit jarenveertigjurken die hij op vlooienmarkten vond. Kousen in zijdetricot waarvan de zool werd vervangen door steviger breiwerk herinneren me aan oma die gaten in kousen repareerde met het gebruik van een maasbal. Ook kledingstukken met imperfecties krijgen hun verdiende plaats in deze expositie. De geruite katoenen jurk uit de Tweede Wereldoorlog met de initialen van de drager “J.B.” is delicaat aan de schouders hersteld. Ontroerend zijn de kindertekeningen van latere grote ontwerpers, onder wie Jean Paul Gaultier en Jurgi Persoons. De expo eindigt met de sculpturale installatie Blue Days (1996) van Louise Bourgeois waarbij kledingstukken zijn opgehangen aan verlengstukken als takken. De instructies om plooien en kreuken te conserveren en ze als sporen van leven te beschouwen, werden nauwkeurig opgevolgd. Naar aanleiding van de expo werd de schitterende catalogus ECHO. Gehuld in Herinnering uitgegeven door Lannoo. Mode Museum Antwerpen, Nationalestraat 28, 2000 Antwerpen. De tentoonstelling loopt tot 25 februari. www.momu.be ■

Kunstenaars in de zijlijn Er is aandacht voor hedendaagse kunstenaars wier werk aansluit bij dat van de drie protagonisten. Met o.a. Billi Zangewa: ze maakt na de geboorte van haar zoon creaties in zijde van bekende huislijke interieurs. Ook Cathy Wilkes raakt aan begrippen als huiselijkheid en moederschap. De figuren van Cassi Namoda huilen, omarmen elkaar, lijden en beminnen. Aangrijpend is Vanitas (2019) van Martin Margiela. Vijf hoofden vertegenwoordigen verschillende levensstadia, een metafoor voor de schoonheid en de kwetsbaarheid van ieder hoofdstuk in een mensenleven.

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

ENSOR 2024 EEN VEELZIJDIG STADSFESTIVAL TENTOONTSTELLINGEN In 2024 is het 75 jaar geleden dat James Ensor overleed in Oostende, de stad aan zee waar hij z’n hele leven woonde en werkte. Het Ensorjaar brengt een eerbetoon aan de Oostendse grootmeester. Adem de zeelucht in die hem inspireerde, doorkruis de stad in zijn voetsporen en – vooral – treed binnen in zijn boeiende wereld. Vijf tentoonstellingen vormen de ruggengraat voor een veelzijdig stadsfestival met maar liefst meer dan 100 activiteiten op de teller baadt de volledige stad in Ensorsfeer.

ROSE, ROSE, ROSE À MES YEUX! Mu.ZEE - 16.12.2023 - 14.04.2024 Met Rose, Rose, Rose à mes yeux! James Ensor en het stilleven in België 1830-1930 brengt Mu.ZEE de eerste tentoonstelling ooit volledig gewijd aan de stillevens van Ensor. Ensors werk vormt het kantelpunt: hij maakt zich los uit de conventies van het genre en het beeld lost zich op in licht en kleur. Werken uit private en publieke collecties worden tentoongesteld naast werken van o.a. Léon Spillaeert, Jean Brusselmans en René Magritte.

GROTE KUNST VOOR KLEINE KENNERS - DOE-EXPO Fort Napoleon - 16.12.2023 - 14.04.2024 Grote kunst voor kleine kenners laat kinderen op een verrassend orginele wijze kennismaken met de grootmeester. Jong en oud kunnen zich uitleven in een interactieve zoektocht die hen op een creatieve manier helpt om de wereld van James Ensor beter te begrijpen.

JAMES ENSOR: ZELFPORTRETTEN Het James Ensorhuis - 21.03.2024 - 16.06.2024 Zijn leven lang portretteerde Ensor zichzelf, zijn zelfportretten geven een intieme kijk in de psyche van de kunstenaar en nemen een bijzondere plaats in binnen zijn oeuvre.

JAMES ENSOR: SATIRE, PARODIE, PASTICHE Het James Ensorhuis - 19.09.2024 - 12.01.2025 Ensors werken worden getypeerd door humor en karikatuur en getuigen van Ensors scherp en genadeloos inzicht in de menselijke natuur.

DE INTREDE VAN CHRISTUS IN BRUSSEL IN 1889

GROEPSBEZOEKEN Op zoek naar een unieke ervaring voor een groep of vereniging? De verschillende tentoonstellingen bieden een fascinerende kijk op de wereld van James Ensor en zijn invloed op de kunstwereld. Reserveer je groepsbezoek via www.ensor2024.be

INFO & TICKETS: info@ensor2024.be of www.ensor2024.be

Het James Ensorhuis - 27.06.2024 - 01.09.2024 De Intrede is hét internationale meesterwerk van Ensor. Xavier Tricot publiceerde over dit werk een belangrijk boek en zal nu als curator hieruit putten om duiding te geven. Het grote wandtapijt dat van De Intrede gemaakt is, wordt eveneens geëxposeerd.

ENSORS DENKBEELDIGE PARADIJS Venetiaanse Gaanderijen - 29.06.2024 - 27.10.2024 Oostende is een stad die Ensor inspireert; Maar als zijn `denkbeeldige paradijs` bedreigd wordt, ontwaakt de activist in Ensor, ontdek Ensors relatie tot de stad Oostende.

CULTUURINTERVIEW

‘Ik wil gevoelens tekenen waar geen woorden voor zijn’

CULTUURINTERVIEW

2023 was het jaar van illustrator, schrijver en cartoonist Christina ‘Chrostin’ De Witte. Ze verruilde Mechelen voor Antwerpen en kreeg een vaste comic in DS Magazine. Ze sluit het jaar af met de publicatie van Araya, een pakkend verhaal in woord en beeld over worden wie je bent. Tekst Selma Franssen • Foto Clara Benecia

‘I

k kan niet wachten om Araya aan de wereld voor te stellen!” zegt een enthousiaste Christina De Witte (27) aan de telefoon. Intussen ligt haar beeldroman Araya in de winkels, maar toen wij Christina belden, had ze het manuscript net ingeleverd bij haar uitgever. “Gisteravond om 23:59 uur om precies te zijn. Typisch, zo deed ik het ook wanneer ik op het middelbaar een huiswerkopdracht had”, vertelt Christina lachend. “Ik ken mezelf: ik heb druk nodig om te presteren. Hoe goed ik alles ook plan, ik heb ook nu weer het meeste werk gedaan in de laatste twee weken. Toch lukt het me elke keer, last minute!” De afgelopen twee jaar kon je Christina overdag tegenkomen in Antwerpse koffiebars, over haar iPad gebogen, hard werkend aan haar beeldroman. “Wanneer ik aan het tekenen ben, vind ik het fijn om naar andere mensen te kijken die aan het werken of aan het lezen zijn”, zegt ze. “Mijn beste ideeën krijg ik vaak vijftien minuten voor sluitingstijd van de koffiebar. Als ik weet dat ik nog maar even heb, dan komt er ineens van alles uit mijn pen (lacht). Ik heb zelf in de horeca gewerkt en ik weet hoe vervelend het is als mensen niet vertrekken, maar sommige barista’s lieten me gelukkig nog even zitten terwijl ze aan het opruimen waren. Ik heb dan ook een welverdiend bedankje voor hen in mijn boek gezet.”

BOTERHAMPLANKEN

en kent er niemand. In het bruisende Bangkok moet ze op zoek naar nieuwe vrienden én naar zichzelf.

INTENSE ZOEKTOCHT “Ik ben niet Araya – het is een fictief verhaal – maar er zit wel veel van mijzelf in haar. Ook ik heb een Belgische vader en een Thaise moeder, en net als Araya heb ik een gelaagde, soms complexe, relatie met mijn mama en met de roots die zij mij heeft meegegeven”, legt Christina uit. “In tegenstelling tot het personage Araya ben ik wel al meermaals in Thailand geweest.

‘Tijdens de pandemie leerde ik Thais. Zo begon er een heel intense zoektocht naar mijn roots’

Tijdens het maken van het boek wilde ik teruggaan om de sfeer in Bangkok in mijn tekeningen te kunnen vangen. Dat kon twee jaar lang niet door de pandemie. Die periode heb ik gebruikt om via Zoom Thais te leren. Zo begon er een heel intense zoektocht naar mijn roots. Ik heb in die tijd veel meer geleerd over de cultuur, taal en geschiedenis van het land dan in de meer dan twee decennia ervoor.” Tijdens de laatste stuiptrekkingen van de pandemie kon Christina toch naar Thailand reizen. Daar kreeg ze zowel de

▲

Christina De Witte werd bekend door haar cartoon Chrostin, waarin een cartoonversie van haarzelf de hoofdrol speelt. Deze deelt ze op Instagram met haar 83.000 volgers en sinds een jaar ook met de lezers van De Standaard Magazine. In 2017 bracht ze het boek The Ultimate

Survival Guide to Being a Girl uit, een no-nonsensehandleiding voor tieners, vertaald in zeven talen. Ook maakt ze leuke spulletjes met haar illustraties erop, van textielposters tot boterhamplanken, en baatte ze haar eigen winkel uit, de Chrostin-shop. Vijf jaar geleden ontstond het idee voor een nieuw project: een beeldroman van meer dan 200 bladzijden. Dat idee is door de jaren heen met Christina meegegroeid, waardoor het een heel andere vorm kreeg dan ze oorspronkelijk in haar hoofd had. “Toen ik 22 was, eindigde mijn eerste lange relatie. Dat had zo’n grote impact dat ik er een boek over wilde maken. Ik sloeg meteen aan het tekenen. Mijn uitgever was laaiend enthousiast over die tekeningen, maar stelde voor dat ik nog eens nadacht over wat ik echt wilde vertellen”, zegt Christina. “Toen ik de tijd nam om te reflecteren, besefte ik dat die relatiebreuk zo belangrijk was omdat die me ertoe dwong op zoek te gaan naar mezelf. Ik had een gevoel van onrust en onbehagen, wilde de wereld en mijn plek daarin beter begrijpen. Dat geldt voor veel twintigers, zeker twintigers die buiten de norm vallen.” De vragen die de cartoonist bezighielden tijdens haar twenties, werden de basis voor de beeldroman Araya. Die vertelt het coming-of-ageverhaal van de twintigjarige Araya, die na de dood van haar vader bij haar moeder in Thailand gaat wonen. Araya is nog nooit in Thailand geweest

CULTUURINTERVIEW

smaak van het land als een gevoel van heimwee te pakken. “België is voor mij thuis, maar Thailand is dat op een heel eigen manier ook. Als ik daar over straat wandel, ga ik helemaal op in de massa; dat heb ik nergens anders. Die onzichtbare navelstreng die me verbindt met mijn moederland had ik daar ineens in handen. En toen kwam het verhaal van Araya vanzelf. Het gaat niet alleen over een complexe moederband, maar ook over (zelf)liefde in een constant veranderende wereld, echte vriendschap en vechten voor waar je in gelooft.”

HALF-HALF Araya is een kind van een diaspora dat nog nooit in haar land van herkomst is geweest. Die complexe ervaring wordt in de beeldroman geïllustreerd als een letterlijke spreidstand, waarbij Araya met de ene voet in België staat en met de andere in Thailand. Onder haar gaapt een klif, waar ze dreigt in te vallen. “Op dat moment voelt Araya zich niet compleet, maar half Belg en half Thais. Nooit helemaal genoeg van het een, vaak te veel van het ander. Hoe dat voelt, is moeilijk uit te leggen. Dat is volgens mij de taak van cartoonisten: met tekeningen een gevoel vangen dat woorden soms niet kunnen omschrijven”, zegt Christina. “Er zijn op dit moment opvallend veel comic artiesten van mijn leeftijd die schrijven en tekenen over hoe het is om een gemengde achtergrond te hebben. We gaan allemaal door hetzelfde, maar toch is elk verhaal uniek.”

In Bangkok, een enorme hotspot van culturen, religies en talen, vindt Araya soms letterlijk de weg niet. Ze moet op zoek naar mensen die haar verstaan om weer verder te kunnen – een mooie metafoor voor die zoekende twintigerjaren. “Gelukkig spreken er in Bangkok wel wat mensen Engels, maar om die te vinden moet Araya uit haar comfortzone kruipen”, zegt Christina. “Op mijn 22ste bracht ik zelf een maand alleen in Thailand door, dus ik weet hoe dat is. Ik heb toen via Instagram contacten gelegd en vriendinnen gemaakt. Als ik daar nu op terugkijk, vind ik dat best moedig van mijn jongere zelf ! Tijdens het werken aan dit boek besefte ik ook hoe ontzettend moeilijk het voor mijn moeder geweest moet zijn toen zij naar België kwam, want zij sprak alleen Thais. Ik spreek nu een mix van Thais, Nederlands en Engels met haar, maar we hebben geen gemeenschappelijke taal die we allebei volledig beheersen. Dat maakt dat we niet overal over kunnen praten en dat ze me niet veel heeft kunnen vertellen over mijn Thaise roots. Ook daarom ben ik zelf op zoek gegaan.”

‘Voor mijn moeder moet het ontzettend moeilijk geweest zijn toen zij naar België kwam’

CHOSEN FAMILY Het personage Araya wil antwoorden vinden op grote vragen, maar ze is natuurlijk ook gewoon een nieuwsgierige twintiger die een nieuwe stad en de lokale jongerencultuur ontdekt. “Het was ontzettend leuk om met dat ge-

geven te spelen. Zo heb ik allerlei persoonlijke knipogen in het boek verwerkt, van grappige billboards langs de wegen tot verborgen boodschappen in winkel etalages”, zegt Christina. “Muziek is ook heel belangrijk in het boek. Ik loop altijd met een koptelefoon op mijn oren door de stad – dat doet Araya ook. Er zijn binnenflappen in het boek die je kan openen en waar je links vindt naar twee verschillende playlists. Eentje vol westerse muziek, de andere vol Thaise muziek en liedjes die populair zijn in Azië. Zo kan je tijdens het lezen naar de muziek luisteren die in het boek voorkomt en de sfeer echt te pakken krijgen.” Over de taalbarrières heen vindt Araya uiteindelijk niet alleen een stukje van zichzelf, maar ook nieuwe vrienden – en leert ze een paar belangrijke lessen over wat echte vriendschap is. “Ik denk dat heel wat mensen tijdens en na de pandemie hun vriendschappen opnieuw zijn gaan bekijken. Dat geldt ook voor mij. Ik begon me vragen te stellen als: voel ik me goed in mijn vriendschappen? Zijn die wederkerig? Staan geven en ontvangen met elkaar in verhouding? Soms waren de antwoorden pijnlijk”, zegt ze. “Ik heb afscheid moeten nemen van vrienden, ook vrienden van wie ik dacht dat ze er altijd zouden zijn. Ik ben de lat hoger gaan leggen. De mensen die ik nu om mij heen heb... voelen als een chosen family, een gekozen familie. Araya legt in het boek ook een turbulente weg af, maar ze vindt wel haar people. Als er iets is wat ik heb geleerd in mijn twintigerjaren, dan is het dat wel: je mag je nog zo alleen voelen op de wereld, er zijn mensen bij wie je kan zijn wie je bent.”

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be ■

Markante Midweek Save the date! MIDWEEK OP REIS 5-6-7 JUNI 2024 NATUURPARK HOGE VENEN-EIFFEL EN DOMSTAD AKEN

MIDWEEK AAN ZEE 15-16-17-18 OKTOBER 2024 TER HELME

Meer info volgt op markantnet.be/reizen

MODE

Vorstelijke kleding uit eigen land Nu de feesten naderen, mag er al uitgekeken worden naar een iets ‘royalere’ outfit. Wie dit nogal letterlijk wil nemen, kan even meekijken in de garderobe van de koningin. En die is gevarieerder dan je zou denken. Tekst Lut Clincke

Creaties van Natan, van haute couture voor grote momenten tot stijlvolle pret-à-porter. www.natan.com

“citaat”

é hofleverancier bij uitstek als het om stijlvolle outfits gaat, is Natan. Couturier Edouard Vermeulen kleedt koningin Mathilde al van sinds ze de aanstaande van kroonprins Filip was. Op haar huwelijk droeg ze een stijlvolle bruidsjurk van de hand van de couturier. En ook de jaren daarna bleef ze trouwe klant bij Natan. Aangezien de koningin zowat elke dag een bezoek op het programma heeft, draagt ze haar outfits meermaals. “Het is niet zo dat er voor elke buitenlandse reis een volledig nieuwe garderobe aangekocht wordt”, vertelt Edouard Vermeulen. “Voor de eerste belangrijke avond van een bezoek wordt er meestal een nieuwe outfit uitgekozen, maar de volgende dagen worden er vaak kledingstukken uit haar bestaande garderobe gekozen. De koningin vindt het een belangrijk signaal dat ze duurzaam omgaat met mode. Een vorstin kleden is een constante evenwichtsoefening. Het is belangrijk dat de koningin stijlvol, elegant en modieus gekleed gaat, maar ook dat ze waardigheid uitstraalt. Frivoliteiten horen niet thuis bij een staatsbezoek. Over elk bezoek wordt nagedacht. Bij een buitenlands bezoek is er in de outfit vaak een link naar het gastland of worden er creaties gedragen van een ontwerper van het desbetreffende land.” De garderobe van de koningin kleurt internationaal – van Armani tot Zara – maar tegelijk is de koningin

MODE

een gedroomde ambassadrice voor de Belgische mode. Naast outfits van Natan wordt ze nu eens gespot in creaties van Dries Van Noten, dan weer in de collecties van andere, bekende of minder bekende, Belgische ontwerpers. Zo droeg de koningin tijdens haar reis naar Congo in 2022 creaties van Odile Jacobs, een Belgische ontwerpster met Congolese roots. Tijdens dezelfde reis droeg ze ook een comfortabele doorknoopjurk met etnisch motief van Marie Méro, wellicht een tip die ze gekregen had van schoonzus prinses Astrid, die fan is van het merk. Lang niet alle outfits van de koningin hebben een gepeperd prijskaartje. Het is een trend die we wel vaker bij koningshuizen zien, vooral bij de jongere generaties.

Lang niet alle outfits hebben een gepeperd prijskaartje

JUWELEN VAN CHRISTINE BEKAERT

Linksonder: Essentiel Antwerp, een Belgische collectie die ook terug te vinden is in de garderobe van de koningin. www.essentielantwerp.com Rechtsonder: Jurk van het Belgische label Bernadette, een merk dat de koningin tijdens de nationale feestdag droeg. www.bernadetteantwerp.com

Ook de juwelen van de koningin zijn vaak betaalbaar en modieus. Koningin Mathilde mag dan wel een eerder discrete kledingstijl hebben, als het om juwelen gaat, durft ze uit te pakken met opvallende oorringen en armbanden die haar outfit meer pit geven. Zo wordt ze vaak gespot met de creaties van Christine Bekaert. Het zijn artisanale juwelen die in een Indiaas atelier gemaakt worden. Christine woont en werkt een groot deel van het jaar in India. Haar ontwerpen vormen een geslaagd huwelijk tussen oost en west. Haar juwelen zijn te koop online, maar ook in haar boetiek in Sint-Martens-Latem. Dat Christines creaties door de koningin gedragen worden, is vrij toevallig gebeurd. “Jaren geleden heeft de koningin een cuffarmband cadeau gekregen van een kennis”, zegt Christine. “Ze vond hem mooi en kreeg zo interesse voor mijn collectie. Sindsdien stel ik tweemaal per jaar mijn collectie voor aan het hof en maakt de koningin haar keuze. Ze koopt voor zichzelf, maar sinds kort ook voor haar dochter Elisabeth en soms koopt ze ook stukken als relatiegeschenk. Haar favorieten zijn oorringen, zoals de Jazz, de Lotus Stud en de Ronsard. Naar aanleiding van een staatsbezoek van het koningspaar aan Canada in 2018 kreeg ik ook de opdracht om een grote broche in de vorm van een esdoornblad te maken, het nationaal symbool van Canada.”

▲

Juwelen uit de nieuwste collectie van Christine Bekaert. www.christinebekaert.com

MODE

Tas van Delvaux, de luxetassenfabrikant die gebrevetteerd hofl everancier is. www.delvaux.com

FEESTELIJKE HOEDEN VAN FABIENNE DELVIGNE Een hoed maakt het extra feestelijk. Op de nationale feestdag, maar ook op andere formelere gelegenheden, draagt de koningin vaak creaties van de Brusselse hoedenontwerpster Fabienne Delvigne. Zij maakt al 25 jaar hoeden voor de Belgische koninklijke familie en is sinds 2001 gebrevetteerde hofleverancier. Daarnaast zijn ook de koninklijke families van Nederland, het Groothertogdom Luxemburg en Zweden trouwe klant. De creaties komen niet alleen uit de ceremoniële collectie, ook de meer discrete modellen vinden hun weg naar het Hof. Discrete eenvoud kan ook heel chic zijn.

De koningin wordt occasioneel gespot in een creatie van Marie Méro. www.mariemero.be

Opmerkelijke hoeden en haar accessoires van Fabienne Delvigne. www.fabiennedelvigne.be

#IKKOOPBELGISCH

De kunst der traagheid van Roos Vandekerckhove

erfgoed dat wij in België grotendeels verloren zijn. Het feit dat ook de berbervrouwen hier beter van worden, geeft mij een goed gevoel. Mijn manier van werken is financieel bekeken niet de gemakkelijkste weg, maar bij mij draait het niet alleen om geld. Ik heb ook leren leven met de cultuurverschillen. Als er ginder gefeest wordt, wat vaker gebeurt dan bij ons, moet het werk wijken. Voor mij moet het vooruitgaan, maar ik aanvaard dat het daar trager gaat. Ik hou sowieso van Marokko, van de kleuren, de smaken, die eenvoud, maar ook de prachtige materialen en de manier waarop ze geverfd worden. Toen ik er voor het eerst kwam, voelde ik mij meteen thuis.”

BEZIELDE STUKKEN “In mijn atelier in het Gentse maak ik tuftapijten op maat en ook getufte kunstwerken. Ik werk graag met mijn handen, in alle stilte. Ik wil bezielde stukken maken, in die zin voel ik mij meer kunstenaar dan ontwerper. Het persoonlijk contact met de klant vind ik stimulerend. Ik heb klanten van alle leeftijden, het zijn meerwaardezoekers die een uniek, persoonlijk stuk willen. Vaak zijn het ook mensen die met vormgeving bezig zijn.” “Toch kriebelt het om weer iets met mode te doen, zoals sjaals. Soms zie ik dat mensen mijn sjaals van jaren geleden nog altijd dragen en koesteren, dat doet mij plezier. In het helse ritme van de mode wil ik echter niet meer stappen, ik denk eerder aan limited-editionreeksen die elkaar opvolgen, los van de seizoenen. De tassen die ik nu aanbied, zijn ook op een artisanale manier en in beperkte reeksen gemaakt. Ik wil in de toekomst een breder publiek bereiken met toegankelijke producten. Mijn grote droom is om in Gent een kleine berbershop te openen, met authentieke, artisanale creaties. Soms krijg ik de vraag om mijn creaties ook in het buitenland aan te bieden, maar voorlopig hou ik nog de boot af. Ik wil niet overhaasten, maar voorzichtig groeien.”

Roos Vandekerckhove (°1975) is moeilijk in een vakje te kooien. Ze is ontwerpster, kunstenaar én artisanale veelvraat. Tekst Lut Clincke

a haar grafische opleiding aan Sint-Lucas in Gent begon Roos Vandekerckhove te experimenteren met materialen en vormen, telkens vertrekkende vanuit artisanale technieken. Zo leerde ze hoeden maken, daarna handweven, breien en vilten, om zich hierna te specialiseren in verf-, knoop- en tuft-technieken. Nu ontwerpt ze artisanale tapijten en tassen die ze in Marokko laat weven en maakt ze zelf handgetufte tapijten en wanddecoratie op maat van de wensen van haar klanten. “Ik ben een echte autodidact, de drang om iets met mijn handen te creëren heeft altijd al in mij gezeten. Als kind knutselde ik al juweeltjes in elkaar. Na mijn opleiding grafische vormgeving heb ik verschillende technieken geleerd in ateliers, een creatieve zoektocht die eerst tot een collectie accessoires en uiteindelijk tot mijn huidige interieurcollectie heeft geleid. Mijn grafische opleiding heeft mij geholpen om orde te scheppen in mijn creatieve chaos. Ik hou van sterke, gestileerde vormen, dat geeft rust.” “Mijn werk is door de jaren heen geëvolueerd. Toen ik accessoires maakte, kwam alles in een stroomversnelling terecht, waardoor ik de productie uit handen moest geven. Ik werd daar niet gelukkig van, ook niet van het idee om elk seizoen een nieuwe collectie te moeten uitbrengen. Op een gegeven moment heb ik beslist om het over een andere boeg te gooien en op mijn eigen tempo te ontwerpen, ver weg van de massaproductie. Die aanpak sluit aan bij wie ik ben en laat mij ook toe om voldoende tijd en aandacht te schenken aan mijn twee dochters.” “Ik werk met pure materialen, zoals zuivere wol. Ik laat mijn tapijten weven door berbervrouwen in Marokko. De artisanale manier van werken spreekt mij aan, ik beschouw het als een kostbaar

‘Ik hou van sterke, gestileerde vormen, dat geeft rust’

www.roosvandekerckhove.com ■

REIZEN

Wondermooie winter in Slovenië

onze wandeling waden we door de diepsneeuw. Ik voel me als een vrolijk klein kind: wat een natuurpracht. De machtige uitzichten volgen elkaar op en zijn zo overdonderend dat de groep af en toe stopt om samen te genieten van de sneeuw, de bergen en de stilte. Na onze fysieke inspanning mogen we onze voeten onder tafel schuiven voor een zevengangenlunch aan het Jasnameer in Milka, een boetiekhotel en restaurant. In 2022 werd het bekroond met een Michelinster – intussen telt het er twee. Ze serveren lokale en seizoensgebonden kunstwerkjes geïnspireerd door de Alpen. Het klimaat en de rotsige ondergrond van Slovenië blijken de ideale voedingsbodem voor kwalitatieve wijnen, olijfolie en zelfs pompoenpitolie. Erg bijzonder is de keuze aan dranken, van aangepaste Sloveense wijnen, non-alcoholische sapjes en koude infusies – denk aan gojisap met rozijnen – tot verrassende cocktails, alles aangepast aan het gerecht. De Slovenen mogen terecht trots zijn op hun producten.

e Triglav is met 2.864 meter hoog de hoogste berg van Slovenië. Niet slecht voor een land dat kleiner is dan België. De natuur – de berglandschappen, de heldere rivieren en meren – zijn hun grootste trots. We bevinden ons in Kranjska Gora, een skigebied in de Julische Alpen, vlak over de Italiaanse en Oostenrijkse grens. Toch hoef je geen skiër of snowboarder te zijn om te genieten van de sneeuw. De ochtend na onze aankomst staat er een sneeuwschoenwandeling op het programma. De week voordien heeft het flink gesneeuwd, de Tamarvallei is bedekt met een prachtig wit sneeuwtapijt. Vertrekken doen we vanuit het startpunt vlak bij Planica, de hoogste skischans ter wereld. We vatten onze tocht van 7,5 kilometer vroeg aan, en met reden, want op de terugweg wordt het opvallend drukker op de prachtig aangelegde wandelpaden: de Slovenen kunnen een wandelen sleetocht duidelijk ook smaken. Een klein stuk van

FOTO: TEDDY VERNEUIL PHOTO

Ooit bezocht Geertrui Nees Slovenië in de zomer, maar ze wilde zich ook weleens wagen aan een trip tijdens de koude maanden. Trek je sneeuwschoenen maar aan!

REIZEN Ljubljana

Nog nagenietend rijden we door naar het Hotel Bohinj nabij het gelijknamige meer. Het is zo’n 4,5 kilometer lang en 1 kilometer breed en is het grootste van Slovenië. IJSBEREN IN HET BOHINJ-MEER

Ik overtuig een deel van de groep de volgende ochtend mee te gaan ijsberen in het meer, dus gehuld in badpak en badjas en met een handdoek onder de arm, trekken we naar het meer. Ik sta bijna dagelijks onder een koude douche en zat al in een ijsbad, maar dit is een ervaring die ik nooit zal vergeten. IJsblauw water, omgeven door witte sneeuw en een machtig berglandschap… Wat kan de natuur ontroeren. Na mijn ijsbad van een vijftal minuten voel ik me nederig, dankbaar én energiek om de rest van de dag aan te vatten. Helaas wacht de minibus ons al op om door te gaan, want ik zou hier best langer willen blijven. We rijden naar Radovljica, waar we een gegidste wandeling krijgen doorheen het middeleeuwse stadje. Het telt zo’n 6.000 inwoners. We bewonderen de oude kerk en huizen met hun nog oorspronkelijke fresco’s en brengen een bezoek aan het bijenmuseum. De bijenteelt is een belangrijk onderdeel van de Sloveense cultuur waar ze – wederom – fier op zijn. De tentoonstelling is kindvriendelijk en interactief, in vier talen, en neemt je mee doorheen de geschiedenis van de Sloveense bijenhouderij. Ideaal dus om een regenachtige dag op te vullen. Enkele straten verder bezoeken we Radolska Cokolada, een chocoladeatelier uitgebaat door Natasa en haar man. Ik ben meteen gecharmeerd door haar ondernemersverhaal. Natasa heeft heel haar carrière als ambtenaar in de toeristische sector gewerkt en besliste op latere leeftijd om haar passie te volgen en een opleiding tot chocolatier te volgen. Je voelt dat ze dit vak met liefde en passie uitoefent en je proeft het ook in de verrassende pralines die ze maakt en verkoopt. Dé plek om souvenirs te scoren. Geertrui neemt een ijskoude duik in het meer.

Onze laatste stop wordt Ljubljana. Meteen voelen we het verschil in stedelijke vibe en drukte. De binnenstad van Ljubljana is autoluw en wordt doorkruist door de rivier de Ljubljanica, waarover verschillende karakteristieke bruggen lopen. De Sloveense architect Joze Plecnik heeft zijn stempel op de stad gedrukt. Zo ontwierp hij onder andere de universiteitsbibliotheek, verschillende kerken, het stadion van Ljubljana, de befaamde drie bruggen en de markt. Kuieren over die wekelijkse markt is een aanrader, net als de klim naar kasteel Ljubljanski grad. Van daarboven heb je een prachtig zicht over de stad en zie je de berg Triglav in de verte pronken. MEESTERGOUDSMID

Als allerlaatste activiteit zijn we uitgenodigd in het atelier van Christoph Steidl Porenta, meestergoudsmid, restaurateur en de enige meesterzilversmid in Slovenië. Zijn creaties zijn verre van alledaags te noemen en zijn stijl ietwat excentriek. Ik kijk mijn ogen uit als ik door zijn atelier wandel. Steidl legt ons met veel geduld en humor het volledige proces uit om van een klompje zilver tot een ring te komen. Er komen bunsenbranders, zuur, een hamer, ambeeld en pletmachines aan te pas. Het blijkt een arbeidsintensief, maar voor ons een erg amusant proces. Ik kijk met nog meer verbazing en ontzag naar zijn uitgestalde werken. En zo eindigt deze verrassende en veelzijdige vierdaagse trip. Zomers Slovenië had mijn hart al gestolen, winters Slovenië maakte het gewoonweg af.

Praktisch Ljubljana is zo’n 1,40 uur vliegen vanuit Brussel. Met de trein (2 x overstappen) doe je er zo’n 19 uur over. Met de Flixbus is het ruim 21 uur (1 x overstappen) rijden, met de auto is het zo’n 12,5 uur. Wij logeerden in Hotel Bohinj aan het Bohinj-meer www.hotelbohinj.si en Hotel One66, een hip en modern hotel net buiten het centrum van Ljubljana www.one66hotel.com Meer informatie via www.visitljubljana.com

■

CULTUURTIPS

Judith van Vlaanderen Ooit was ze een levende legende, Judith. De eerste gravin van Vlaanderen was zowel het onderwerp van sappige roddels als de heldin uit ballades en volkssprookjes. Maar de negende eeuw was een woelige periode en haar wereld was er een van ambitieuze koningen en prinsen, opstandige graven en op buit beluste Noormannen. Als koningsdochter was ze voorbestemd voor het klooster; toch trouwde ze drie keer. Ze werd de stammoeder van de latere Vlaamse graven en toch is ze gereduceerd tot een figurante in de geschiedenis. Ze zou het gehaat hebben. Daarom is dit haar verhaal, geschreven door Karen Dierickx. Of toch hoe het geweest zou kunnen zijn. Judith is uitgegeven bij Pelckmans.

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

opnieuw leren liefhebben? Mogelijk zijn er meer vragen dan antwoorden. Gij zijt het tourt momenteel door heel Vlaanderen. Zoek op ‘Gij zijt het’ via www.uitinvlaanderen.be.

CONCERT

Afrikaanse ziel WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

Na het overweldigende succes van hun Graceland-tournee vorig seizoen brengen The African Mamas in de koudste en donkerste dagen van januari kleur en warmte naar de theaterzalen met een wel heel bijzondere special. Met The Soul of Afri can Skies brengen ze de soulmuziek terug naar het Afrikaanse continent. De muziek van Nina Simone, Aretha Franklin, Billy Holiday en tal van andere diva’s en grootheden uit de beginjaren van de soul vullen ze aan met prachtige songs en Afrikaanse traditionals waarvoor ze bekend staan. Met Aveline Twala, Pamela Mpanza en andere prachtige stemmen. De muzikale leiding is in handen van Gama Mathonsi. Zaterdag 6 anuari om 20 uur in de Minnepoort in Leuven. Tickets kosten 25 euro.

THEATER

Alles over liefde In Gij zijt het voeren twee mensen een filosofisch, politiek gesprek over liefhebben in wat wetenschappers ‘de eenzaamste eeuw’ noemen. Jozefien Mombaerts en Johan Heldenbergh vragen zich luidop af of het ons niet afgeleerd wordt om liefdevol in verbinding te gaan met elkaar. Gij zijt het is een pleidooi voor de irrationele liefde, voor het grenzeloze liefhebben tegenover de efficiënte zoektocht naar de meest doeltreffende relatie. Worden we in ons liefhebben geleid door de maatschappij waarin we leven? Hoe cultureel bepaald is liefde? Moeten we

bekend is dankzij haar eenvrouwsmissie om historische misvattingen te ontmaskeren en de waarheid terug te winnen.

GIDS

Gezond leven in de menopauze

FOTO WIM LANSER

HISTORISCHE ROMAN

NON-FICTIE

Mythes ontkracht Van de uitspraak ‘Laat ze taart eten’ die ten onrechte aan Marie Antoinette wordt toegeschreven tot de apocriefe hoorns die vikinghelmen sierden. In het boek Fake history. 101 dingen die nooit zijn gebeurd ontkracht Jo Hedwig Teeuwisse 101 mythen. Al decennialang werkt ze als historisch adviseur en als onderzoeker voor films, documentaires en musea, maar je kent haar mogelijk onder de naam The Fake History Hunter op sociale media, waar ze

De expertise van menopauzeconsulente Leen Steyaert leidt je door de boeiende wereld van de werking van je lichaam. ‘Minder eten en meer bewegen’ werkt niet tijdens de overgang. Er is zoveel meer dat aangepakt moet worden: je bloedsuikerspiegel, insulineresistentie en darmmicrobioom zijn de rode draden die het hele verhaal aan elkaar breien. Dit boek helpt je te begrijpen waarom je gewicht zo sterk kan veranderen en wat je hormonen met dit alles te maken hebben. Met Meno kilo’s wil Leen Steyaert vrouwen innerlijke rust geven door informatie te bieden over hoe hun lichaam werkt en hoe hun gewicht en een goede gezondheid hand in hand gaan. Belangrijk is dat je daarbij geen perfectie nastreeft, maar een aanvaardbaar gewicht voor jezelf kiest.

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

ALLE EVENTS ZIJN ONDER VOORBEHOUD. CHECK ALTIJD EERST DE WEBSITE VOOR MEER INFO

■

Vanaf nu heb je 1 jaar de tijd om bij te lezen.

SAVE THE DATE TOPSEMINAR 2024 26 NOVEMBER ANTWERPEN

Tien managementboeken op één dag. Een nieuwe topeditie van UNIZO Topseminar in 2024? Je mag op beide oren slapen. www.unizoTopseminar.be/2024

PARTNERS IN ONDERNEMEN

Reserveer nu al je plekje en ontdek je voordeel op unizotopseminar.be/2024

Reizen met Markant? Dat is reizen met een tikkeltje meer!

Wist je dat onze Markant-reizen tot stand komen vanuit de werkgroep reizen? Samen steken we een jaarprogramma in elkaar met oog voor diverse bestemmingen en reisdata. De accenten leggen we op cultuur, natuur en inleving. Uiteraard mogen ook culinaire ontdekkingen en een gezonde dosis actie niet ontbreken. Of je nu alleen deelneemt of met partner, je komt terecht

MIE ANNE URE E WYS

idster egele Reisb rliefde o en v o met e rden et Noo voor h pa ro u st-E en Oo

in een fijn reisgezelschap van gelijkgestemden. Onze reisbegeleiders zorgen voor een warm Markant-gevoel waardoor er echte vriendschapsbanden gesmeed worden. Zo laat de reis niet alleen door de bestemming maar ook door het gezelschap prachtige herinneringen na. Hoog tijd om onze reisbegeleidsters zelf nog eens aan het woord te laten.

Reizen met Annemie in 2024 Winters Lapland hoogtepunten (21/01 – 28/01) Winters Lapland shortbreak (18/02 – 22/02) Noorse eilanden en culturele hoofdstad Bodø (14/06 – 24/06) Citytrip Aarhus (13/08 – 19/08)

Reizen met Helga in 2024 Fascinerend Zuid-Afrika (31/03 – 13/04) – begeleiding Katleen Brusselmans Biënnale van Venetië (31/08 – 04/09) + (07/09 – 11/09) Gouden seizoen in Japan (05/11 – 21/11) Arabisch sprookje in Oman (10/11 – 20/11) – begeleiding Nele Travers India, rijk van de Maharadja’s (23/11 – 07/12)

Reizen met Carine in 2024 Citytrip Lyon per trein (02/05 – 05/05) Midweek op reis naar Hoge Venen/Eifel (05/06 – 07/06) CK

U EB

n re ide ele g cy e r en isb erde Ag Re o k v c u ak za eB nD va

R CA

Zomers IJsland (07/07 – 12/07) Porto en Dourovallei (10/09 - 15/09) Porto & Dourovallei (10/09 – 15/09) Rijncruise van Amsterdam naar Basel (22/10 – 30/10)

HEL GA P EET

Reis

ERS beg eleid van ster anu en z bhu aakv ti re oerd izen e

Waarom vind je het zelf zo fijn om onze Markant-groepen te begeleiden? Annemie: “Je hebt meestal deelnemers met eenzelfde interesse en ingesteldheid. Men wil op een interessante , creatieve en ontspannen manier iets bijleren over de cultuur, de geschiedenis, de natuur en de couleur locale van een bestemming.” Helga: “Wanneer tijdens het reizen de deelnemers blij worden van de belevingen, de ontdekkingen, de sfeer van het moment, dan koester ik dat ook en ben ik dankbaar om zo een fijne reizigers mee op pad te mogen nemen en om hen onder te dompelen in een voor hen nieuwe wereld.” Carine: “Met Markant-dames op stap gaan, reizen organiseren en ook begeleiden doe ik met hart en ziel. Het is heerlijk om samen iets unieks te beleven en bij terugkeer te kunnen nagenieten van een geslaagde reis.”

Op wat leg jij zelf graag het accent tijdens het reizen? Annemie: “Het moet vooral ‘vakantie‘ zijn voor iedereen: geen tijdsdruk, een gevarieerd programma, af en toe de nodige ontspanning, comfort qua logies en vervoer, een culinaire ontdekking… en vooral gezelligheid.” Helga: “Het creatief zoeken naar unieke reisbelevingen is mijn drijfveer. Deze belevingen zijn de rode draad in de reizen die ik creëer.” Carine: “Ontmoeting en beleving, elkaar leren kennen en samen één grote Markant- familie vormen. Uiteraard wil ik ook de bestemming laten ontdekken in al haar facetten, dit met voldoende afwisseling en hier en daar een fijne verrassing. Ik zet ook graag in op vrouwelijke ontmoetingen, verhalen en accenten. Zo maken we er een échte Markant- beleving van.”

Naar welke bestemming in 2024 kijk je enorm uit en waarom? Annemie: “Sowieso liggen mijn bestemmingen in 2024 in Noord-Europa: Finland, Noorwegen en Denemarken. Het zijn stuk voor stuk boeiende landen met een waaier aan te ontdekken steden en streken.” Helga: “India en de landen gelegen langs de zijderoute staan bovenaan op m’n lijstje. Zeer boeiend ook is de reis naar Venetië. Wanneer de wereld van de historische zijderoute samensmelt met de hedendaagse wereld in de kunst. De Biënnale in Venetië is voor mij een momentum voor reflectie, een eyeopener naar de wereld van vandaag gebracht door kunstenaars met zeer inspirerend werk.” Carine: “Sowieso tracht ik van de reizen die ik organiseer echte toppers te maken. Zelf kijk ik erg uit naar een nieuwe bestemming, namelijk IJsland. Dit land van water, vuur en ijs, met zijn fenomenale natuurpracht wist mij te bekoren tijdens een recente familiereis. Vandaar dat ik hoop ook jullie te kunnen verwonderen tijdens deze groepsreis.”

Welke herinnering(en) neem jij mee na de voorbije Markant-reizen? Annemie: “Na elke reis kan ik een nieuw hoofdstuk schrijven in mijn ‘Markant dagboek’. Elke dag biedt wel een mooie herinnering: een fijn gesprek, het noorderlicht, een pletsende potvis, een nachtwandeling in de middernachtzon, een heerlijk Laps buffet... Ik kan en wil niet kiezen want elke trip is uniek.” Helga: “Mijn eigen reispassie is gegroeid uit een voortdurende nieuwsgierigheid om de wereld te ontdekken. Deze nieuwsgierigheid, het openstaan voor de verschillen, de prikkels, de esthetiek, de menselijke realiteit van ‘het leven zoals het is’ op de plaatsen die we bereizen vind ik fijn om te kunnen delen en te zien wat dit ook met anderen doet. Dat is wat na een reis zeker blijft plakken.” Carine: “Er zijn al zoveel prachtige herinneringen blijven plakken. Van de tegelworkshop in Evora tot de natuurwandeling op de Etna met een vulkanologe. Of onze hartelijke ontvangst in het Siciliaanse bergdorpje Motta Camastra waar Italiaanse mama’s ons koekjes en pasta leerden maken. Ook de ontmoeting met een vrouwelijke rechter in Syracuse en het gezellig samenzijn op het dek van het rivierschip tijdens de Donaucruise waren momenten om nooit meer te vergeten!”

Alle reisprogramma’s, prijzen en inschrijven op

www.markantnet.be/reizen Wist je dat we ook opnieuw een pelgrimstocht organiseren in 2024? Meer info op www.vrouwennet.be/pelgrimstochten

REIZEN

Tijdreis in WestZeeuwsVlaanderen Van kilometerslange ongerepte stranden tot pittoreske stadjes met een rijke geschiedenis. WestZeeuws-Vlaanderen biedt je het beste van twee werelden, dus neem vooral je tijd voor deze reis naar het verleden. Tekst Nathalie Dirix

er hoef je niet, voor deze trip. West-ZeeuwsVlaanderen bevindt zich net over de Belgische grens, op slechts enkele kilometers van Knokke-Heist. Deze regio, met pittoreske stadjes en dorpjes zoals Aardenburg, Sluis en IJzendijke, is gul voor wie houdt van cultuur en geschiedenis. Je kan er in het verleden duiken en ontdekt in dit stukje van Nederland aan de kust dat er altijd ergens wel een Vlaamse wind waait. Niet echt verwonderlijk, als je weet dat dit deel van Zeeland tot 1814 bij Vlaanderen hoorde. Maar ook natuurliefhebbers komen aan hun trekken. De zandstranden zijn kilometerslang, met natuur die nog overvloedig aanwezig is, mooie fietsroutes met brede fietspaden en uitgestrekte landschappen met vergezichten die rust in je hoofd brengen.

De vuurtoren in Breskens.

RIJK VERLEDEN VAN AARDENBURG

Het oudste stadje van Zeeland heet Aardenburg. Hier voel je je omringd door het verleden. De Romeinen bouwden hier meer dan tweeduizend jaar geleden een castellum of fort. Heel wat overblijfselen die hier uit de Romeinse tijd werden gevonden, vind je terug in het Archeologisch Museum. Een ideale plek om je Romeinse geschiedenis op te frissen. De Sint-Baafskerk van Aardenburg dateert uit 959. Ze is omringd door veel groen met een dreef die je uitnodigt om er even binnen te gaan. Doet de naam van deze kerk een belletje rinkelen? Inderdaad, ze draagt de naam van dezelfde monnikenorde als de SintBaafskathedraal in Gent. Niet toevallig, ook deze kerk werd gesticht door monniken van de Sint-Baafsadbij uit Gent. In de kerk tref je meerdere sarcofagen

aan die dateren uit de periode 12001400. Hun beschilderingen vertellen je hoe mensen in die tijd hun overgang naar het eeuwige leven probeerden te maken. Knap om te zien is hoe verleden en heden elkaars partners zijn in deze kerk, want deze kerk mag dan al meer dan achthonderd jaar oud zijn, ze bruist van activiteiten. Hier worden Bach-concerten, tentoonstellingen, modeshows en andere activiteiten georganiseerd. DE CHARME VAN SLUIS

Ook in dit stadje is de geschiedenis nooit ver weg. Zowel de vestigingswallen als de oude stadpoorten herinneren je eraan dat mensen al vele eeuwen op deze plek lief en leed hebben gedeeld. In het centrum van Sluis bevindt zich trouwens het enige Nederlandse stadhuis met een belfort. In dit 14de-eeuwse

REIZEN

gebouw is museum het Belfort Sluis gevestigd. Je leert er alles over het bruisende verleden van dit stadje en haar economische bloeitijd. www.belfortsluis.nl

Op de derde verdieping van het belfort maak je kennis met de beroemdste Sluizenaar: Johan Hendrik van Dale. In deze ruimte bracht de Nederlandse onderwijzer en archivaris veel tijd door. Ja, dit is de plek waar hij het Groot Woordenboek der Nederlandse taal, beter bekend als de Dikke Van Dale, tot stand bracht. De voltooiing van zijn woordenboek heeft Van Dale jammer genoeg niet mee kunnen maken, want hij is gestorven aan de pokken op amper 44 jaar. Ga je nog een verdieping hoger, dan krijg je een prachtig zicht op Sluis en omstreken te zien. IJZENDIJKE, STILLE GETUIGE VAN EEN WOELIG VERLEDEN

Dat deze streek heel wat vijandige aanvallen moest trotseren, verneem je in het Museum Het Bolwerk in IJzendijke. In de 12de eeuw had IJzendijke een directe verbinding met de zee. Het stadje dreef toen heel wat handel met Engeland in onder meer laken en wol. Meerdere kloosterordes kwamen er zich vestigen. Maar naast zijn succesvol verleden, kende het ook veel ellende. Zoals de Eerste SintElisabethsvloed, de watersnoodramp op 18 november 1421, die maakte dat het

hele stadje onder water kwam te staan. www.museumhetbolwerk.nl ZEEUWSE KLEDERDRACHT IN NIEUWVLIET

Wil je graag wat meer uitleg over de traditionele Zeeuwse klederdracht? Dan wil je even halt houden in het MuseumHuis 1912 in Nieuwvliet. In dit levensecht huisje werd een mini museum ingericht. Je maakt er kennis met de bewoners van weleer en hun eenvoudige en sobere levensstijl. Hier hangt de sfeer die Wim Sonneveld al zingend in ‘Het dorp’ oproept. Pittig weetje: wil je jezelf ook eens uitdossen in de Zeeuwse klederdracht? Het kan. Alleen niet vergeten het op voorhand aan te vragen. www.museumhuis1912.nl HET GOEDE VAN GROEDE

De sfeer van weleer die je kan proeven in het MuseumHuis 1912 in Nieuwvliet, is overvloedig aanwezig in het dorpje Groede. Meer bepaald in het museumstraatje, waar het voelt alsof de tijd stilstond. Je kan er een kijkje nemen achter de gevels van de huizen waar echte ambachtslieden, zoals in de tijd van toen, aan het werk zijn. Een kleine Lutherse kerk herinnert je aan de strijd van Luther in de 16de eeuw tegen de katholieke kerk. Want ook de godsdienststrijd is eigen aan deze streek. Meer info via www.zeeland.com en www.dagjesluis.nl

Bourgondisch Nederland Dat West-ZeeuwsVlaanderen heel wat te bieden heeft op het vlak van cultuur, daar kan je niet omheen. Of dit ook voor de eetcultuur geldt? Het antwoord vind je terug in de vele gezellige restaurantjes van Sluis die je vertellen dat je ook in Nederland als Bourgondiër aan je trekken kunt komen. Verder zijn er ook de strandpaviljoenen die je langs de kust aantreft. Lekker eten terwijl je kunt genieten van een verbluffend uitzicht op ongeschonden natuur, ook dat is West-Zeeuws-Vlaanderen. Wij aten een visschotel met garnaaltjes en zalm met een fris slaatje in het Strandpaviljoen Breskens aan Zee op het strand van Breskens. Uitgestrekte stranden waar zeemeeuwen op het ritme van Vlaamse winden aangevlogen blijven komen, zijn het mooiste wat deze streek door de eeuwen heen is blijven aanbieden.

Genieten van het landschap, het Belfort in Sluis (m.) en Museum Het Bolwerk in IJzendijke (r.).

■

COLUMN

Staking

at is staken, mama?” Mijn tienjarige dochter stond naast mijn bed. Ik was blijven liggen, die ochtend. Uit protest. In een emotionele uitbarsting had ik mijn vriend de dag voordien toegeroepen: “Sta jij morgen dan maar op voor de kinderen, ik ga in staking!” Ik had me laten inspireren door de vrouwen in IJsland, die staakten tegen de loonkloof. Dat had een columnist van Het Laatste Nieuws opmerkelijk genoemd, want staat dit land niet bovenaan de gendergelijkheidsindex? Waarom legden dan juist zij het werk neer? Deze redenering hoor je zo vaak. Wij, vrouwen in het Westen, mogen niet klagen over seksisme op het werk, of nagefloten worden op straat, want in West-Afrika doen ze nog aan vrouwenbesnijdenissen. Dus mogen we onze twee pollekes kussen en dienen we te zwijgen. En ja, natuurlijk ben ik dankbaar, zeker in mijn relatie. Mijn vriend doet eindeloos veel meer dan mijn vader ooit heeft gedaan in huis, en veel meer dan de meesten van zijn vrienden. Hij vindt dat hij evenveel doet als ik, maar daar ben ik het niet mee eens. Neem nu de mental load. Want zo was mijn hoogstpersoonlijke staking als moeder begonnen. Al dat plannen en bijhouden van welk kind wanneer om hoe laat waar moet zijn en wat het dan allemaal bij moet hebben, was me te veel geworden. Ik had een foutje gemaakt en een afspraak voor de kinderen op een niet zo ideaal moment vastgelegd. Mijn vriend kwam er twee keer op terug: “Je weet toch dat mijn papa ze dan ophaalt van school?” Dat was voor mij de druppel geweest. “Regel jij het dan vanaf nu!”, had ik gefoeterd. Zo hard was ik op mijn tenen getrapt. Nu, staking of niet, ik had nog een paar hangende taakjes. Op nummer 1: het verjaardagscadeau regelen voor een vriendinnetje van mijn dochter. Want zo werkt dat hier bij ons op school. Een kind verjaart en geeft een feestje. Er wordt een WhatsApp-groep gestart. Veel vaders zitten er nooit in, tenzij de ouders gescheiden zijn – dan mag de papa plots wel mee in de chat – of tenzij een slimme moeder vraagt alsjeblieft ook de vader toe te voegen aan het gesprek. Beurtelings gaan dan duimpjes omhoog, en lees je hoe hun Charlie uitkijkt naar het feestje, of hoe sneu het is dat

Hoofdredacteur van Markant Magazine Ann-Marie Cordia (46) heeft een vriend en twee kinderen. Ze laat haar columns nog altijd eerst door haar moeder nalezen.

Noor er niet bij kan zijn. Na een week of twee offert één ouder zich op en stelt voor samen bij te leggen voor het cadeau. Weer een stroom van reacties, waarna de opvolging dient te gebeuren. Wie doet mee? Hoeveel legt iedereen bij? Wat kopen we? Even overleggen met ouders van de jarige. Dan geef je je rekeningnummer. Waarna je uitpluist wie betaald heeft en een reminder stuurt – laatste kans om bij leggen… Helemaal leuk wordt het als ouders bij de mededeling van de overschrijving de naam van hun kind vergeten te vermelden, dan kan je lekker puzzelen. En als je dan iedereen hebt opgelijst, gooi je best nog alle namen in de groep – deze gaan op de kaart! – om vergissingen te vermijden. Geloof mij, ik spreek uit pijnlijke ervaring – meerdere, zelfs. “Dat is toch niet zoveel werk?” suste mijn vriend toen ik aan het zeuren was over mijn recentste flater. Hij was op dat moment net klaar met het opruimen en herinrichten van de slaapkamers van de kinderen. Waarvoor dank, want het was een zware klus, terwijl ik aan het staken was. Uiteindelijk gaf ik hem gelijk – “Oké dan, al dat appen en mailen stelt inderdaad niet veel voor.” En omdat het toch niet veel werk is, zal hij zich het komende jaar bekommeren om alle WhatsApp-groepen rond de kinderen en mag ik zelfs alle mails negeren. Ja, zo geweldig is hij. Of overmoedig, het wordt afwachten. Ik weet wel dat je als mens het best leert uit je fouten. Dus moet ik nu loslaten. Niet controleren. Niet zoals op de eerste dag van mijn staking, toen ik snel naar de voordeur liep om mijn 7-jarig zoontje te vragen: “Je hebt je zwemtas toch, hè?” (Nee, die had hij niet.)

FOTO MR. FRANK

‘Regel jij het dan vanaf nu!’ had ik gefoeterd

Vrouwennet vzw, UNIZO en VLAIO bekronen vrouwelijk ondernemerstalent met de award voor Onderneemster én Belofte van het Jaar. Dit jaar voor de 25ste keer, een jubileumeditie dus! Ben jij een enthousiaste onderneemster die succesvol en met passie een eigen zaak runt? Wil je jouw verhaal en visie delen om anderen te inspireren? Geef je je zaak graag nog een extra boost?

Stel je nu kandidaat of nomineer iemand op womedaward.be

WOMEDAWARD.BE Volg de WOMED Award op

www.facebook.com/WomedAward #womedaward

WINNARES WOMED 2022

WINNARES BELOFTE 2022

Caroline Van Der Perre RAFF Plastics

Emma Callens EMC Greenroofs

“Mijn deelname aan de WOMED Award gaf me vleugels. De award is een mooie erkenning, na meer dan 20 jaar hard werken. Het geeft een boost, niet alleen voor mij maar ook voor mijn medewerkers, klanten, leveranciers, familie en vrienden. Ik leer veel nieuwe mensen en organisaties kennen. Voor het eerst ben ik echt trots op mijn ondernemersverhaal en daar inspireer ik graag anderen mee.”

“Mijn deelname aan de WOMED Award was een super leerrijke ervaring: je leert je bedrijf pitchen, spreken voor groepen, contacten leggen, … én je wordt zeer goed begeleid doorheen het hele proces. Daarnaast verruimt je netwerk enorm. Je bedrijf komt professioneel en massaal in the picture. Ik heb door de WOMED Award nieuwe collega’s kunnen aantrekken, mooie projecten kunnen verwezenlijken, zelfs de Koning mogen ontmoeten. Ik kan dus enkel maar aanraden om in te schrijven en te springen in een leuk, leerrijk, spannend avontuur.”

COLOFON

Markant Magazine december 2023 MARKANT MAGAZINE IS HET LEDENBLAD VAN MARKANT, ARTEMIS EN BEST PITTIG en verschijnt op 1 september, 1 december, 10 maart en 1 juni

COVERFOTO Fotografie Ellen Goegebeur Visagie en haar Evara Collin OPLAGE 20.000 exemplaren

ALGEMEEN VOORZITTER VROUWENNET VZW Gudrun Verschuere V.U. Diane Devriendt

REDACTIERAAD Isabelle Bral, Nathalie Dirix, Selma Franssen, Lut Geypens, Gillian Lowyck, Micheline Peacock, Lauren Van Zeebroeck, Sofie Vereyken en Brigitte V ermeulen

SECRETARIAAT Hendrik I-lei 296, 1800 Vilvoorde Tel. 02 286 93 30 info@vrouwennet.be www.vrouwennet.be ABONNEMENTEN • 52 euro voor lidmaatschap Markant en Best Pittig • 150 euro voor Artemis, het professionele netwerk BE76 4350 3286 5195 Lid worden kan via www.vrouwennet.be

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Lut Clincke, Jael Cox, Nathalie Dirix, Selma Franssen, Lut Geypens, Geertrui Nees, Micheline Peacock, Chris Spatz, Sarah Van Looy, Sofie Vereyken, Brigitte Vermeulen en Gudrun Verschuere

HOOFDREDACTIE Ann-Marie Cordia, annmarie.cordia@vrouwennet.be

RECLAMEREGIE Liesbeth Joos Publicarto NV Tramstraat 63 B1 9052 Zwijnaarde

ART-DIRECTOR Pati Petrykowska

Vrouwennet vzw is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties.

Ken je ons digitaal magazine Markantmag.be? Dit is het digitale broertje van het p apieren Markant M agazine. Als lid ontvang je dit online magazine zeven keer per jaar in je mailbox. Wil jij ons digitaal m agazine ook ontvangen? Inschrijven kan hier: www.markantnet.be/magazine

Winnaars septembernummer Net echt van Saskia De Coster Lieve Lootens, Inge Kindts, Leen Steyaert Ouders komen van Mars van Evelien Kayaert en Anky De Frangh Sara Deman, Lut Poesen, Brigitte Saelen Women in tech van Laurence Jacobs Elke Verhaeghe, Chantal Adins, Marianne Van Caenegem Vrouwen zonder land van Jennie Vanlerberghe

Kathleen De Bondt, Anita Purnal, Liesbeth Leemans Nog 9 minuten: meditatie voor kinderen van Evi Hanssen, Hilde De Baerdemaeker en Jutta Borms Gaby Dumon, Els Engelbosch, Inge Desmet Plantaardig koken van Annelies Van Mol Sofie Maertens, Carina Vrancken, Nora De Brabander Kleurrijke verhalen voor rebelse

Markant is lid van

Markant Magazine wordt gedrukt op chloorvrij papier bij Drukkerij Moderna

meisjes van Britt Lise van Putten en Sayira Maruf Kathleen De Bondt, Anita Purnal, Liesbeth Leemans Het ongelukskind van Beatrice Salvioni Caroline Debruyne, Leona Lenaerts, Denise Van schepdael Handleiding voor katten van Barbara Capponi Kelly Herwegh, Elly Moons, Ann Roelens

www.

Uw schoenenspecialist: kleine en grote maten!

.com

A12

Temse

Sint-Amands

Willebroek Mechelen Londerzeel

A12

MALDEREN Aalst

station

BRUSSEL

MEER DAN 2.000 MODELLEN VOOR STEUNZOLEN! Mephisto-Mobils Allrounder Piesanto Berkemann Ara Birkenstock Semler Gabor PiediNudi Remonte CHROOM VRIJ: Think! Brako Mephisto Nature Vital Clair de Lune Stuppy FinnComfort Wolky Oofos Crocs DIABEET: Durea Varomed Xsensible Solicare FitFlop

SPECIALIST IN WANDEL- LOOP- & BALANCE-SCHOENEN Mbt Kybun Joya Sano Xsensible Rollingsoft Skechers TOPDEALER VAN: Mephisto Lowa Meindl Grisport Rockport Allrounder Asics Teva Garmont Deuter

€ 13 KORTING BIJ AANKOOP VAN EEN PAAR SCHOENEN VANAF € 99,00 EN NIET CUMULEERBAAR MET ANDERE KORTINGEN Naam ...................................................................................................................

Bornem

Dendermonde

✁

ANTWERPEN

d e ll e n

Sint-Niklaas

KIDS: Adidas-originals Skechers Vans Munich Timberland Birki All-Star Ricosta Stones & Bones Fila Nike Crocs Kipling Giesswein

DAMES: Guess Shoes & Bags Valentino Floris Van Bommel TommyHilfiger Mexx NeroGiardini Gabor Mephisto Think! Scotch&Soda Ara Geox Semler Solidus Liu Jo HoFF SUN68 KAHRU Karl Lagerfeld

CH a ll

STRET

SNEAKERSHOP: Nike Adidas Karl Lagerfeld KARHU Dr.Martens Diadora UsPolo Skechers Buffalo Fila HoFF All-Star Asics Guess Bjorn Borg New Balance Ea7 Armani Puma Reebok Vans Crocs Calvin Klein SUN68 Faguo Champion Cerruti1881 TommyHilfiger

Adres ................................................................................................................... ................................................................................................................... E-mail .............................................................................. Datum ..... / ..... / ..... EURIKA-SHOE BVBA - Handelsstraat 141 - 1840 Londerzeel (Malderen-station) Tel. (052) 33 30 01 - e-mail: eurika@telenet.be Open: alle dagen van 9 tot 18u - Gesloten: zondag en Feestdagen

BON €13

Niet geldig tijdens de sperperiode.

HEREN: Cole Haan Karl Lagerfeld Floris Van Bommel Tommy Hilfiger Timberland Ambiorix Lloyd Greve Rockport Clarks Geox Mephisto Ara Ea7 Armani Sebago Xsensible Solidus

HET

najaar

VAN CLIPS

LIFESTYLE l INTERIEUR l PEN & PAPER l DE PRINTSHOP

Bij Clips vind je alles voor jouw lifestyle, interieur, school en werk. Laat je inspireren door de najaarscollecties voor jouw woon- en werkruimte van meer dan 100 grote merken in onze winkels in Asse, Aalst en Sint-Martens-Latem of shop online op clips.be.

WWW.CLIPS.BE

AALST Gentsesteenweg 390

ASSE Gentsesteenweg 15

SINT-MARTENS-LATEM Kortrijksesteenweg 5

WWW.CLIPS.BE

AALST Gentsesteenweg 390

ASSE Gentsesteenweg 15

SINT-MARTENS-LATEM Kortrijksesteenweg 5