Markant Magazine nr3 2023

markant

MAGAZINE · NR.3 2023

Auteur Saskia De Coster

VROUWEN IN TECH

‘Mannen nemen onbewust vaker mannen aan’

LEVENSVERHAAL

Jennie Vanlerberghe strijdt wereldwijd voor vrouwenrechten

ASTRID STOCKMAN

zingt op de Nationale Cultuurdag

OP REIS NAAR GAMBIA Natuur, cultuur en geschiedenis

‘Schrijven is voor mij een vorm van self-care’

Weet jij al wat wij allemaal doen voor kinderen met kanker en hun gezinnen?

Financiële ondersteuning

Wetenschappelijk onderzoek

Geestelijk welzijn

Fysiek welzijn

Extra zorgondersteuning

Lotgenotencontact

KOESTER

Residenties

Kinderkanker heeft een grote impact op heel wat facetten van het gezinsleven. Met onze projecten proberen we de levenskwaliteit van het kind en het gezin te verbeteren, tijdens én na de behandeling. Ontdek meer op onze website www.kinderkankerfonds.be of scan de QR-code!

Steun ons in de strijd tegen kinderkanker.

Magisch

September koestert graag het magische en nostalgische gevoel dat vakantie oproept. Misschien is dat een onbewuste hang naar de zwervende en tijdloze mens die wij ooit waren?

Ik start in elk geval dit nieuwe werkjaar met heel veel ‘goesting’. En de goesting spat er ook van af bij jullie. Parapluutjes fladderen in frisse kleurtjes op de online foto’s. De jaar- en startprogramma’s prikkelen de goesting.

In oktober is er onze nationale cultuurdag in Tielt met een gevarieerd dagprogramma. Kristien Hemmerechts vertrekt van de uitdagende stelling van Leopold Flam: ‘Ik zal alles verdragen, ook mezelf’, om getuigenissen en beschouwingen te brengen over verzet en collaboratie, ook door vrouwen, een minder gekend aspect van een toch wel controversieel onderwerp. Een aspect van oorlog dat helaas brandend actueel blijft op mondiaal vlak.

In de namiddag én ook ’s avonds brengt de jubelende stem van Astrid Stockman een medley aan liederen van Vera Lynn tot Adèle. Goesting? Lees dan ook verderop het interview met Astrid en schrijf dan meteen in, want we zijn al met velen! Sedert 1 juni huizen Markant, Best Pittig en Artemis onder eenzelfde dak, Vrouwennet vzw. Een toch wel evidente naam, waar we trots op zijn.

Vrouwennet verbindt immers vrouwen, ondernemende vrouwen in de letterlijke, maar ook figuurlijke betekenis. Beroepsactief of niet (meer), jong of minder jong, voor elke vrouw valt er in haar vrije tijd veel te beleven bij Markant en Best Pittig.

In dit nummer kan je lezen waarom vrouwen nog ondervertegenwoordigd zijn in de technologische sector en hoe ze daar meer hun “mannetje” kunnen staan, als ze dat willen. En wie soms zijn of haar pubers achter het behang wil plakken,

kan hier ook tips vinden om die lastige puberjaren te overleven. Pubers balanceren tussen het optimaal onderscheidend willen zijn, anders, bijzonder, maar aan de andere kant willen ze ook graag veilig tot een groep behoren. Die spanning drijft ouders soms tot wanhoop.

Er is één zekerheid: alles gaat voorbij.

Gudrun Verschuere Algemeen voorzitter Vrouwennet vzw www.vrouwennet.be Volg

4 GESPOT Nieuws van Markant, Artemis en Best Pittig

6 WARM MARKANT Markant Pittem-Egem fietst voor Kom Op Tegen Kanker

8 SASKIA DE COSTER over haar laatste boek Net echt

14 MARKANTE ZAAK Hilde De Rore van boekhandel ’t Oneindige Verhaal

16 DOE HET ZELF Pubers in huis? Geen paniek!

20 CIJFERS die spreken

22 EEN TUIN OM

VAN TE SMULLEN Ga zelf aan de slag

26 DOSSIER: VROUWEN IN TECH

‘De meeste vacatures worden ingevuld via een informeel netwerk’

32 DURF TE VRAGEN Actrice Violet Braeckman

34 LEVENSVERHAAL

Jennie Vanlerberghe strijdt voor meer vrouwenrechten over de hele wereld

Inhoud

8

Saskia De Coster: ‘Woorden kun je als wapens gebruiken om de ander te kwetsen. Maar ze kunnen wonden ook helpen te genezen’

34

Jennie Vanlerberghe is de vrouw achter Moeders voor Vrede

16

Tieners in huis? Stop met zeuren en probeer het eens met humor

Dossier: vrouwen in de techsector

31

Rondreis door Gambia

42

Vrolijk het najaar in 50

Astrid Stockman leeft om te zingen

46

38 UIT DE COMFORTZONE Met kinderen mediteren? Adem in, adem uit

40 COLUMN Lut Geypens

42 MODE Trends voor het najaar

45 NATHALIE VLEESCHOUWER gaat voor elegantie

46 HET RECEPT van Annelies Van Mol

50 CULTUURINTERVIEW Astrid Stockman zingt op de Nationale Cultuurdag van Markant

54 FILM Àma Gloria

56 REIZEN naar Gambia

60 CULTUURTIPS

62 COLUMN Ann-Marie Cordia

64 COLOFON

NIEUWS VAN MARKANT, BEST PITTIG & ARTEMIS

Markant Sint-Truiden goes Heers

Een groep van 32 dames van Markant Sint-Truiden genoten van een rondleiding aan het Kasteel van Heers. Ze kregen niet alleen uitleg over de rijke geschiedenis, architectuur en kunst, maar ook over de restauratie en toekomstplannen voor de site.

MARKANT RUMBEKE IN DE BRES VOOR ALS

GROETJES UIT PUGLIA

Erna Dhooge, financieel verantwoordelijke van Oost-Vlaanderen Noord en Oost-Vlaanderen en lid van Markant Menen, stuurde deze foto van op vakantie uit Monopoly in Puglia, waar ze samen met Lieve Valcke en Katrien Pollefeyt op vakantie was. Ook zij zijn al jarenlang teamlid van Markant Menen. Wat hen bindt? Reizen en het Markantengagement. Groetjes terug!

Markant Brasschaat Actief sluit het jaar af

Al zes jaar vormen deze vrouwen van Markant Brasschaat Actief een enthousiaste leesclub. Ter afsluiting van het jaar gingen ze samen eten: een toffe groep en perfecte begeleiding door Mary Kullmann.

Zesduizend euro. Zoveel heeft de zalmactie van Markant Rumbeke opgebracht ten voordele van LeuCALS, het Leuven Center voor ALS-onderzoek. ALS of Amytrofe Lateraal Sclerose is een neurologische ziekte met de dood tot gevolg. Gezien dit grote succes zal er volgend jaar een nieuwe actie plaatsvinden. Professor Philip Vandamme (links op de foto) van het laboratorium voor neurobiologie nam de cheque dankbaar in ontvangst van oud-voorzitter Claudine Coene.

Markante minicruise in Brussel

Vijftig dames van Markant Sint-Truiden namen de bus naar Sint-Pieters-Leeuw, voor een bezoek aan de Coloma Rozentuin en een boottocht op het kanaal Brussel-Charleroi langs de zuidelijke groene rand naar hartje Brussel. Een Markante minicruise!

Met dertien dames fietste de groep van Markant Sint-Truiden naar Leuven langs het parcours ‘Heuvelroute Vlaanderen’ die zuidwaarts onder Tienen gaat en hen langs het Meerdaalwoud naar het centrum van Leuven bracht. De tocht was goed voor zo’n 65 kilometer, op een hellend parcours. De terugweg verliep door het Hageland.

Markant Tessenderlo doet een modewandeling

Duurzame mode? Die bestaat zeker, zo leerden de dames van Markant Tessenderlo tijdens hun modewandeling in Antwerpen. Experte Bie Noé gidste hen door de stad en legde niet alleen uit waar je ethische kleding vindt, maar ook hoe je greenwashing kan doorprikken.

MARKANT GROOT LEUVEN

Markant Groot Leuven bracht op 1 juni met dertig leden een bezoek aan de prachtige tuin van Griet S’heeren, een gepassioneerd tuinontwerper in Nieuwrode. Onder een mooie lentezon kregen de bezoekers tal van weetjes mee over vaste planten en bloemen, de ecologische waarde van een tuin en hoe je het hele jaar door kan genieten van bloeiende tuinborders.

TWEEDAAGSE FIETSTOCHT NAAR LEUVEN

Op de fiets voor Kom Op Tegen Kanker

Afdelingen van Markant en Best Pittig over heel Vlaanderen hebben aandacht voor mensen die nood hebben aan extra steun en zorg. In de rubriek Warm

Markant zetten we deze activiteiten graag in de kijker. Leden van Markant Pittem-Egem fietsten dit jaar 5.500 euro bij elkaar voor Kom Op Tegen Kanker. Tekst Gudrun Verschuere

Met zeven waren ze uit Pittem-Egem, om in het Hemelvaartweekend de duizend kilometer tegen kanker te fietsen. Al voor de derde keer. Het begon in 2014, toen de toenmalige voorzitsters Mieke Martens en Pascale Van Damme het idee opperden iets te doen voor het goede doel – KOTK – én tegelijkertijd te bewegen in het kader van Graag gedaan, nu Warm Markant. De vereiste fondsen werden snel ingezameld voor de twee ploegen, dankzij de verkoop van roze kaarsen, een wijnactie en spontane giften. Dit jaar trokken Mieke Martens, Pascale Van Damme en Katrien Thienpondt vol goesting de kar. Ellen Mazereel wilde al meegaan in 2014, maar als jonge moeder was dat niet haalbaar. Wel was ze toen een erg enthousiaste supporter. De droom van ‘ooit’ bleef sluimeren, dus trok ze haar sportieve schoonzus en voorzitter Inge Naert mee in de fietsdroom. Françoise Gotelaere had een duidelijk doel voor ogen en wist voor wie ze allemaal wilde fietsen en dat motiveerde haar. Françoise sprak de sportieve en enthousiaste Annelies Verkest aan, die dan Markant lid geworden is.

De trainingen zijn belangrijk om geregeld samen te doen, voor het groepsgevoel en om elkaar op te laden en te

In een notendop

De ruim 160 leden van Markant Pittem-Egem worden geleid door een pittig team rond voorzitter Inge Naert. De afdeling vierde dit jaar haar 70-jarige bestaan.

ondersteunen, zeker voor het zelfvertrouwen van beginnende en nog onervaren fietsers. Helaas waren er door het slechte voorjaarsweer minder groepstrainingen dan gepland.

Wat het meeste voldoening geeft? Weten dat je bijdraagt aan een groter doel en dat mensen die geconfronteerd worden met kanker het gevoel krijgen niet alleen te staan, en dat je jezelf kan overstijgen. Samen nieuwe fietsroutes ontdekken, elkaar steunen. De groepstocht van 100 kilometer tot een goed einde brengen gaf het nodige vertrouwen voor de echte 1.000 kilometer die nog moesten komen.

STRESSY

Op de dag zelf was het begin stressy. Het voelde spannend, er waren vier fietsdagen van 250 kilometer. De fietsters leerden veel nieuwe mensen kennen tijdens het fietsen van het traject. Alles was supergoed georganiseerd, met bevoorradingsposten en wegkapiteins die (technische) hulp konden bieden indien nodig. Sponsorwagens reden voor elke groep en riepen wegindicaties om, gaven aanwijzingen, pasten de groepssnelheid aan indien nodig. De aankomst was erg emotioneel. Ja, het is gelukt! Wat een ontlading. Het applaus van de toeschouwers aan de finish was hartverwarmend. In de woorden van onderwijzeres Ellen: “Ik heb mijn deelnemersbandje nog een paar dagen gekoesterd als een magische toverkracht: hiermee kan geen enkel kind me mijn geduld doen verliezen (lacht).”

Oproep voor leden van Markant en Best Pittig

Pascale Van Damme, trekker van deze actie, droomt voor 2024 van twee ‘nationale’ Markant-ploegen. Wil je meer info of graag meedoen, mail dan naar pascalevandamme8@ gmail.com of bel naar Pascale 0474/870.689 en hou de sociale media van Markant of Best Pittig in het oog.

GOESTING MARKANT, DAT IS

Gun jezelf boeiende vrije tijd samen met andere vrouwen. Bij Markant bieden we jou als nieuwsgierige meerwaardezoeker een scala aan culturele en diverse activiteiten. Dicht bij jou in de buurt. Al wat jij moet doen is ontdekken, beleven en genieten.

Ja, ik word lid van Markant.

Alle voordelen van je lidmaatschap ontdek je op www.markantnet.be/word-lid

Ja, ik word lid van Best Pittig.

Alle voordelen van je lidmaatschap ontdek je op www.bestpittig.be/word-lid

Of scan deze QR-code.

Of scan deze QR-code.

ME-TIME BEST PITTIG, WELVERDIENDE

Met een gevarieerd programma van actieve, originele en trendy activiteiten daagt Best Pittig je uit. Heerlijke me-time, samen met andere vrouwen. Want dat verdien je!

Saskia De Coster (47)

• Geboren op 28 januari

1976 in Leuven

• Studeerde Germaanse

talen aan de KU Leuven

• Auteur van onder meer

Eeuwige roem (2006), Wij en ik (2013) en Nachtouders

(2019) en Net echt (2023)

• Moeder van een zoon (9 jaar)

‘Ik durf mezelf meer bloot te geven met de jaren’

Het grote in het kleine. Auteur Saskia De Coster ziet het hoe langer hoe meer. ‘Tijdens mijn verblijf in het museum kon ik erg genieten van de boom die ik door het raam kon observeren. Wow, dacht ik: hoeveel schoonheid komt er nu niet binnen bij mij?’

Tekst Nathalie Dirix • Foto’s Ellen Goegebuer

Waarom ben je beginnen te schrijven?

“Daar heb ik nooit echt bij stilgestaan. Voor mij was dat een zekerheid. Net zoals het gras groen is. Er was iets in mij dat gehoord wilde worden. Ik wilde ook mijn eigen wereld creëren, zodat ik me uit mijn school- en thuissituatie kon bevrijden die ik als beknellend ervaarde. Voor mij is schrijven nog steeds de weg naar de vrijheid.”

“Ik ben altijd op zoek gegaan naar de kern der dingen. Waarom doen we wat we doen? Wat zijn onze diepste verlangens? Over dit soort onderwerpen wil ik schrijven. Met de jaren durf ik mezelf meer bloot te geven, wat niet wil zeggen dat alles waarover ik schrijf uit mijn eigen leven getankt is. Maar over de thema’s die me raken, kan ik het niet laten om mijn stem te laten horen. En die stem wordt met ouder worden steeds meer mijn eigen stem.”

“Binnen het literaire veld is er de voorbije jaren veel veranderd. Waar literatuur vroeger vooral een mannenbastion was, treedt nu de vrouwelijke stem meer naar voren. Denk aan Annie Ernaux, de Nobelprijswinnares die zonder schroom een boek over haar abortuservaring schreef.”

Waaraan moet de essentie van goede literatuur beantwoorden?

“Je schrijft niet voor jezelf. Daarom is het belangrijk dat je een soort van opening naar je lezer creëert, een plek waar je als auteur je lezer kan ontmoeten. Een boek is een plaats waar verhalen nieuwe werelden doen opengaan. Met woorden die raken neem je de lezer mee naar een universum waar nieuwe inzichten kunnen ontstaan. Eigenlijk is het een vorm van intimiteit die je deelt.”

Net echt begint als volgt: ‘Words, the prophets tell us, destroy nothing they can’t rebuild.’ ‘Woorden, zo vertellen de profeten ons, vernietigen niets wat ze niet kunnen heropbouwen.’

“Net echt gaat over een relatie die stukgaat. In het boek wil ik stilstaan bij het aandeel van woorden daarbij. In het begin gebruiken de hoofdpersonages lange volzinnen. Naarmate hun relatie meer

uit elkaar spat, worden het kortere, gehakte zinnen. Taal reflecteert nu eenmaal hoe we ons voelen. Woorden kun je als wapens gebruiken om de ander te kwetsen, maar ze kunnen ook wonden helpen te genezen. Het boek gaat over de regeneratieve kracht van taal. Over hoe je woorden als instrument kan inzetten om te helen.”

Zorgen woorden voor ontlading of verwerking?

“Zeker, dit geldt ook voor mij. Zelf heb ik ook met het thema van mijn boek te maken. Een paar jaar geleden verliet ik mijn partner, omdat ik op een andere vrouw verliefd was geworden. Ik besef dat ik de klok niet kan terugdraaien en gedane zaken niet ongedaan kan maken, maar door erover te schrijven kan ik bepaalde dingen voor mezelf beter een plaats geven.”

Het gezin is een thema dat in meerdere van je boeken centraal staat. Wat boeit je zo in dat onderwerp?

“Het gezin was lange tijd de hoeksteen van onze samenleving. Het zou ons stabiliteit, rust en veiligheid bieden. Maar werkt deze samenlevingsvorm nog in een maatschappij die steeds individualistischer wordt? En waarin het traditionele beeld van man plus vrouw plus kind(eren) steeds meer in vraag gesteld wordt? Het is duidelijk dat we op een andere manier naar het gezin zijn gaan kijken. Deze maatschappelijke evolutie fascineert me.”

“Ik kom uit een heel tradtioneel gezin. Mijn ouders hebben vier kinderen en leefden volgens een klassiek rollenpatroon. Mijn vader ging werken, mijn moeder bleef thuis. Zij was nochtans een intelligente vrouw. Mij lijkt het dat ze een deel van zichzelf heeft weggecijferd, zodat ze fulltime voor het gezin kon zorgen. Als je het mij vraagt, betaalde ze voor die keuze een hoge prijs. Al besef ik dat het niet evident is om als vrouw met een gezin carrière te maken. Het onderwerp ‘gezin’ roept bij mij vooral veel vragen op, zonder dat ik over de juiste antwoorden beschik.”

Hoe komt het dat mensen steeds de moed vinden om te herbeginnen, nadat een relatie spaak loopt?

“Wij zijn wezens die van herhaling houden en kunnen onszelf telkens overtuigen dat het deze keer wel zal lukken. Dat is het ma-

gische van verliefdheid. Het geeft je de kracht telkens opnieuw te proberen, al maken we het er onszelf niet makkelijker mee.”

Negen jaar geleden werd je moeder. Wat heeft het moederschap met jou gedaan?

“Moederschap is iets wat je moet meemaken om het ten volle te begrijpen. Mij heeft het alvast meer gegrond. Weten dat dat kleine wezentje me nodig heeft, heeft iets in me losgemaakt. Het maakt me ook los van mezelf. Het heeft me de schoonheid doen inzien van je onvoorwaardelijk voor de andere inzetten. Vanuit een economisch standpunt is het moederschap eigenlijk een absurde bezigheid. Want al de aandacht en middelen die je in je kinderen investeert, daar mag je niets voor terug verwachten. En toch is het die dienstbaarheid die kleur geeft aan je leven.”

Wat wil je in jouw opvoeding aan je zoon meegeven?

“Een goed evenwicht tussen voldoende zelfvertrouwen en zelfverlies. Ik vind het belangrijk dat hij zichzelf de moeite waard vindt, maar hij moet zich niet god op aarde wanen. Op tijd en stond moet je aan de kant kunnen gaan staan en anderen ruimte geven. Ik doe niet mee aan de verafgoding van mijn kind. Ja, mijn zoon is een uniek persoon en ik vind hem geweldig. Maar dat betekent niet dat hij geniaal is en in alles zijn zin moet krijgen. Je kan ook niet altijd onderhandelen. Als we om 16 uur een afspraak bij de tandarts hebben, dan discussiëren we daar niet over. Discipline en structuur zijn twee zaken die mijn ouders me meegaven en onbewust geef ik ze door aan mijn zoon.”

Hij groeit op in een tijd waarin sociale media een grote impact hebben op het zelfbeeld van jongeren. Schrikt dat jou af?

“Elke tijd kent nieuwe technologieën. In de tijd van mijn grootmoeder was de komst van de radio een hele revelatie. Stel je voor, een toestel waaruit een levende stem komt! Toch slaagden we erin dat medium een plaats te geven in ons leven. Met sociale media en nieuwe technologieën zal dat ook zo zijn. Je kan niet stellen dat ze per definitie slecht zijn. Het gaat erom hoe we ze gebruiken. Vandaag bevinden we ons op dat vlak nog in het pioniersstadium. Problematisch is de snelheid waarmee deze nieuwe technologieën evolueren, met als gevolg dat de regelgeving achter de feiten aanholt. Maar met de tijd zullen er daarvoor antwoorden komen.”

Bekijk je verliefdheid en liefde anders dan vroeger?

“In maart schreef ik een boekje dat als handleiding dient om niet meer verliefd te worden. Maart is de maand waarin ik telkens opnieuw verliefd word. Bij mij werkt het als een soort drug. Iets dat me uit mezelf tilt. Intussen ben ik erachter dat er een groot verschil is tussen verliefdheid en liefde. Verliefdheid kan het begin zijn

van liefde. Maar soms is verliefdheid niet meer dan een verliefdheid die komt en gaat.”

“In onze westerse wereld hebben we de neiging de romantische liefde op te hemelen. Een paar jaar geleden bracht mijn verliefdheid me zelfs zo ver dat ik er een relatie voor heb opgeblazen. Dat zou ik niet meer doen. Ik zou er beter in slagen mijn verliefde gevoelens in een breder en realistischer perspectief te plaatsen en niet alles zomaar laten schieten en mijn impulsen volgen. Vandaag besef ik dat dit kortzichtig is, zeker als er kinderen of anderen zijn voor wie je verantwoordelijk bent.”

In welke mate koppel jij geluk aan een relatie?

“Ik kan heel goed alleen zijn. Maar ik kan evenzeer geluk scheppen door helemaal op te gaan in iemand anders. Ik vind het essentieel om mensen rondom mij te hebben die me begrijpen. Ik heb het geluk een paar goede vrienden te hebben. We kennen elkaar al vele jaren. Weten dat zij en mijn zus er altijd voor mij zijn, vind ik een rustgevende gedachte. Soms vraag ik me of onze samenleving niet langzaam naar het Japanse model evolueert. Daar zie je het prototype van een superindividualistische samenleving. De meeste mensen zijn er single. Wil je een partner om naar een feestje te gaan, dan kan je beroep doen op ‘Rent a girl/boyfriend’ (lacht).”

“Ik heb nu een relatie, ja. Maar ik zet niet meer alles in op één persoon. Mijn framily (vrienden die je als familie beschouwt, red.) blijft deel uitmaken van mijn leven. Het voelt goed om te weten dat zij de steunpilaren zijn op wie ik kan terugvallen. Soms praten we over hoe we later samen oud willen worden.”

Net echt schreef je tijdens je verblijf in het Koninklijk Museum voor Schone kunsten in Antwerpen. Hoe voelde het om door bezoekers bekeken te worden?

“Normaal vind ik dat verschrikkelijk. Maar in de context van een museum lukte dat. Er was een soort van wederzijds respect. Ik werd bekeken, maar keek ook terug. Het publiek en ik waren in elkaars gezelschap zonder woorden. Er was een vorm van erkenning. We keken naar elkaar zonder een oordeel te vellen. Ik heb mijn boek daar gefinaliseerd, terwijl ik als levend kunstwerk present was. Het was moeilijk te voorspellen wat mijn verblijf in het museum met me zou doen. Het voelde alsof alles er in elkaar klikte en samenkwam. Zowel de pagina’s waarin ik het fictieve verhaal van een gezin dat uit elkaar valt vertel, als de pagina’s die ik gebruik om mijn eigen ervaringen over het boek uit te zaaien.”

In je boek heb je het over ‘werken als selfcare’. Wat bedoel je daarmee?

“In ons consumentisme wordt selfcare vaak gelijkgesteld met jezelf lekker verwennen en op allerlei dingen trakteren. Maar daar vergroot je je innerlijke leegte alleen mee. Zelfzorg gaat over je op

‘Ik doe niet mee aan de verafgoding van mijn kind’

iets focussen of iets doen wat je passioneert. Zodat je je zorgen en bekommernissen kan vergeten. Voor mij is schrijven een vorm van selfcare. Het heeft me altijd overeind gehouden. Al toen ik een jong meisje was en op school wat buitengesloten werd. Ik kon dan naar het bos trekken en schrijven over wat er in me omging.”

Hoofdpersonage Manon is ‘een feministe zonder aan stijl in te boeten’.

“Haar echtgenoot Max zegt dat. Ik wil vooral aangeven dat er nogal wat mannen zo naar feminisme kijken. Vrouwen mogen feministisch zijn, maar ze moeten er wel stijlvol blijven uitzien. Schoonheidsidealen hebben voor de vrouw lang beknottend gewerkt. Denk aan de korsetten of ingebonden voeten van Chinese vrouwen. Gelukkig heb je vandaag als vrouw de keuze om sneakers of hoge hakken te dragen. Wat je draagt, bepaalt niet of je feminist bent of niet. Laten we vooral zelf beslissen wat we willen dragen en ons door niemand anders iets laten opdringen.”

Hoe zie jij feminisme vandaag?

“Door MeToo kwam er veel aan het licht, en wordt er meer aandacht aan bepaalde fenomenen besteed. Toch volstaan de wetgeving en quota, hoe belangrijk ze ook zijn, niet om het tij helemaal te keren. We leven in tijden van verhitte discussies waarbij groepen zich opsluiten in hun eigen gelijk. En dit terwijl we echt nood hebben aan een uitwisseling van standpunten.”

In 2020 richtte je een sekte op, enkel voor vrouwen. Wat wilde je daarmee bereiken?

“Ik wilde het gesprek aangaan over de vraag: waar staan we nu op het vlak van vrouwenrechten? Tegelijkertijd wilde ik aantonen dat er nog veel tafels zijn waar er alleen mannen aan deelnemen. Hoe vaak worden er voor tv-programma’s niet alleen mannen uitgenodigd om te debatteren? Met mijn sekte wilde ik de rollen omdraaien. En aantonen dat we een hele weg af te leggen hebben om de vrouw een volwaardige plaats binnen onze samenleving te geven.”

‘Vrouwen moesten elkaar meer helpen met hun lichamen en hun carrières’, stel je in Net echt. Waarom hebben vrouwen het daar zo moeilijk mee?

“Het heeft – denk ik – met het krabbenmandeffect te maken. Een fenomeen waarbij een krab die in z’n eentje naar boven probeert te kruipen, naar beneden wordt getrokken door soortgenoten die zich beneden bevinden. Omdat er voor vrouwen nog steeds minder doorgroeimogelijkheden zijn, krijg je al snel dat fenomeen. En vrouwen kunnen inderdaad streng zijn over het uiterlijk van andere vrouwen. Toch stel ik vast dat dit gedrag meer in heteromilieus voorkomt. Het lijkt alsof er meer competitie is. Bij vrouwen die voor vrouwen vallen, ervaar ik dat veel minder.”

In een eerder interview verwees je naar de cultuurfilosoof Byung-Chul Han die in het essay ‘De palliatieve maatschappij’ stelt dat er geen ruimte meer is voor pijnlijke gesprekken. Waarom is het belangrijk om pijn niet uit ons leven te bannen?

“Al te vaak proberen we negatieve ervaringen in ons leven te verdringen of krampachtig positief te maken. Want we zijn zo op zoek naar het grote genot. Maar een leven zonder pijn bestaat niet. Het hoort bij ons mens zijn. Het is net dat continu nastreven van het ultieme genot dat ons doet opbranden en onrust creëert. De Belgische filosofe Patricia De Martelaere, die veel te jong stierf en van wie ik nog les gekregen heb, formuleert het als volgt: ‘Laat pijn naast je lopen.’ Je kan pijn niet negeren. Het is er. Je wilt vooral een juiste afstand ten aanzien van pijn creëren.”

‘Alles wordt beter’ was ooit je leitmotif. Nog altijd?

“Het heeft iets naïefs. Maar gaat daar nu net geen bepaalde schoonheid van uit? ‘Het wordt beter’ is nog steeds mijn persoonlijk mantra. Ook naar ouder worden wil ik blijven kijken als naar een proces waarbij het leven alsmaar rijker en beter wordt. Wat ik te allen tijde wil vermijden, is dat ik met de jaren verbitterd of verzuurd zou worden. Ik kies voor optimisme.”

Wat als die eindigheid in het zicht komt?

“Ik probeer voorbij de horizon van dit leven te kijken. Voor mij is er leven na de dood. Het gaat in ieder geval verder dan de gedachte dat mijn atomen in het universum opgaan. Noem het een vorm van vertrouwen die me zegt dat je na de dood naar een plek gaat waar je rust vindt.”

Waar droom je nog van in dit leven?

“Ik heb geen verlangen meer naar grootse avonturen waarbij ik door woestijnen of andere natuurgebieden trek. Nochtans reis ik graag. Maar volgens mij ga je het geluk niet ver weg vinden als het niet in jou zit. In het KMSKA ontdekte ik hoe erg ik kon genieten van de boom die ik door het raam kon observeren. Wow, dacht ik: hoeveel schoonheid komt er nu niet binnen bij mij? Het heeft mijn overtuiging gesterkt dat je zo veel in zo weinig kunt vinden. Het grote in het kleine. Daar ga ik steeds meer voor.”

WIN WIN WIN

Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

‘Je gaat het geluk niet ver weg vinden als het niet in jou zit’

‘De eerste jaren had ik in mijn boekenzaak amper tijd om te lezen’

Wat doe je precies?

“Ik heb met mijn partner een boekenzaak, ’t Oneindige Verhaal. Die hebben we in 2019 overgenomen van de vorige eigenaar. Ik ben zelf auteur en heb vier romans uitgegeven onder het pseudoniem Ilyo Hansen. Het was altijd mijn ultieme droom een boekenwinkel te openen. Nadat ik eerst dertig jaar in een juwelenzaak had gewerkt, heb ik de stap gewaagd. Vooraf had ik er een erg romantisch beeld van. Ik ga de hele tijd omringd zijn door boeken, heerlijk! Maar de eerste paar jaar heb ik amper tijd gehad om te lezen – en ook niet meer om te schrijven (lacht).”

Heb je al lastige momenten gehad?

“We waren een half jaar open toen corona uitbrak. Uiteindelijk bleven we ‘maar’ zes weken gesloten. Heel even dacht ik: oei, waar zijn we aan begonnen? Ik was opgelucht toen de boekenwinkels als essentieel werden gezien. Toch dachten we nooit aan opgeven. Voor mij was het vooral een aanpassing dat ik, in tegenstelling tot mijn vorige job, niet alles door en door kende. Zo duurde het een hele tijd voor ik de business achter boeken wat had doorgrond, en de manier van bestellen en het computersysteem lagen buiten mijn comfortzone. Misschien pik je zoiets op je dertigste sneller op.”

Wat vind je het leukste aan je job?

“Net als in de juwelenzaak is etaleren helemaal mijn ding. Daarnaast geef ik mensen heel graag advies. We hebben veel vaste klanten die langskomen, sommigen zien we zelfs elke dag! Uiteindelijk is de winkel ook een soort familiaal gebeuren.”

Vind je het zelf belangrijk om lokaal te winkelen?

“Absoluut, ik vind het heel erg dat dit zo weinig gebeurt. Hier in Sint-Niklaas is er een tijdlang een leegloop geweest. Ik denk dat mensen het onderschatten wat dat zou geven, een stad zonder winkels. Maar denk aan hoe anders de sfeer zou zijn tijdens de feestdagen als je gaat shoppen en er zijn amper nog winkels. Alleen al daarom ga ik zo veel mogelijk in de buurt winkelen.”

Waarom ben je lid geworden van Markant?

“Ik ben er in de eerste plaats ingestapt omdat ik wat potentieel zag voor marketing. Intussen weet ik dat het heel leuke dames zijn om activiteiten mee te doen en zit ik zelfs in het bestuur van Markant. In het najaar organiseer ik mijn eerste event, een tentoonstelling met de cartoonist Karl Meersman. Opnieuw een eerste keer. Dat wordt weer spannend!”

www.oneindigeverhaal.be ■

Hilde De Rore (57) van boekhandel ’t Oneindige Verhaal in Sint-Niklaas woont samen met Tommy

Tekst Ann-Marie Cordia • Foto Sarah Van Looy

Waarom betaal je lidgeld?

Ontdek de impact van je bijdrage aan Vrouwennet vzw.

Voor 52 euro word je lid van Markant of Best-Pittig. Je treedt daarmee toe tot een bruisend netwerk van actieve en ondernemende vrouwen. Hier wordt je lidgeld voor gebruikt:

Verzekering van onze leden

Elk lid heeft een goede en sluitende verzekering voor alle activiteiten.

Markant Magazine

Als lid ontvang je 4x per jaar het papieren Markant Magazine. Daarnaast ontvangen alle leden ook digitale magazines.

Ondersteuning van de vrijwilligersteams

Elke twee jaar werkt Vrouwennet vzw rond een nieuw thema. Daarvoor maken wij een rijk en kwalitatief aanbod op aan gevarieerde activiteiten. Daaruit kunnen de lokale teams “op maat” van hun leden een selectie maken. Daarnaast ondersteunen we vrijwilligers met diverse opleidingen zoals bv. Facebook, Instagram, Canva… concrete dienstverlening aan onze

Terugverdienbare voordelen

We streven naar een win-win met het lidgeld. Denk bijvoorbeeld aan de Markante Zaken-bonnen en andere voordelen zoals kortingen op huishoudhulp, musea, pretparken en musicals.

Steun aan jouw lokale afdeling

Een deel van het lidgeld stroomt direct terug naar de afdelingen. Dit ondersteunt de teamleden van jouw afdeling bij het organiseren van activiteiten.

Werking en personeel

Onze regiocoördinatoren bieden ondersteuning aan de afdelingen. We organiseren nationale events zoals de Cultuurdag en ook reizen. Daarnaast is er de boekhouding, ledenadministratie, promotie en promotiemateriaal, het onderhoud van de website, de vertegenwoordiging van Vrouwennet vzw in allerlei organisaties en adviesraden, de Schakel (nieuwsbrief voor de vrijwilligers), de verplichte administratie voor de subsidiërende overheid, … De medewerkers van de projectwerking (WOMED Award, Fempreneurs en de Inspiratiecafés) worden niet vanuit het lidgeld betaald, maar wel via projectsubsidies.

Met jouw lidmaatschap bij Markant of Best Pittig geniet je niet alleen van een actief netwerk van actieve en ondernemende vrouwen, maar ondersteun je ook de groei en ontwikkeling van onze vereniging. Bedankt voor je steun en betrokkenheid!

Vrouwennet vzw

Herhaal met ons: ‘Tieners kunnen er niks aan doen!’

Met een puber onder één dak wonen kan frustrerend zijn, maar hoe zorg je ervoor dat de boel niet steeds ontploft? In het boek Ouders komen van Mars gaat Evelien Kayaert, moeder van twee tienerdochters, te rade bij Anky De Frangh, klinisch psychologe en gedragstherapeute. Wij zetten de belangrijkste inzichten op een rij.

Tekst Geertrui Nees

Tips voor ouders

1. Geduld is een schone zaak. Ja, dat is soms aartsmoeilijk. Maar niet alles hoeft hier en nu beslist of opgelost te worden. Meer zelfs, door een vraagstuk tijd te geven, kan je explosieve reacties voorkomen. Ook hier: geef het goede voorbeeld.

2. Smeed het ijzer als het koud is. In volle emotie een gesprek voeren lukt gewoonweg niet. Laat het hete hangijzer dus even bekoelen.

3. Niemand is perfect. Niet jij, niet je tiener. En jullie mogen allemaal fouten maken. En die dan het liefst in een gesprek grootmoedig erkennen! Hadden we al gezegd dat het belangrijk is het goede voorbeeld te geven?

TIENERS, PUBERS OF ADOLESCENTEN, WAT IS HET VERSCHIL?

Tieners zijn kinderen tussen 10 en 19 jaar. Puber ben je vanaf de puberteit, een periode die begint tussen 9 en 12 jaar – bij meisjes gemiddeld wat vroeger – en 16 jaar. Het is de start van de adolescentie en de periode waarin de geslachtsrijping plaatsvindt en kinderen grote lichamelijke en hormonale veranderingen doorlopen.

De adolescentie is heel het proces van volwassen worden, waarbij het niet alleen gaat om het lichamelijke stukje dat we puberteit noemen, maar ook het emotionele, sociale en cognitieve. We spreken van een ‘volwassene’ rond 25 jaar, het moment waarop de hersenen min of meer gevormd zijn, min of meer ‘af’.

De hersenen, daar is het waar het allemaal gebeurt. Want buiten de lichamelijke veranderingen die een kind doormaakt, zijn de hersenen, meer bepaald

de prefrontale cortex, van je tiener in volle ontwikkeling. Daardoor zijn sommige functies juist heel actief en andere opeens minder. Dit maakt bepaalde zaken niet altijd even gemakkelijk voor tieners, denk maar aan impulscontrole, planning en langetermijndenken, omgaan met emoties, of hoe ze rekening moeten houden met anderen. Gooi daar nog eens een overvloed aan hormonen bovenop die zorgen voor de fysieke veranderingen (geslachtsrijping) van tieners, of die ook nog eens stevig met hun emotionele huishouding rammelen... en je krijgt een Uitdaging met een grote U.

Wil je graag deze woelige periode doorstaan? Herhaal dan telkens het volgende mantra. Ze kunnen er niks aan doen! Zeg het tien keer na elkaar in je hoofd, als je zoon of dochter weer eens niet te genieten is en jij het mag doen met een snauw en een sneer – inderdaad, zonder ook maar enige aanleiding.

4. Leer loslaten. De taak van jouw tiener is loskomen van jou als ouder, dat is een natuurlijk gegeven. Gelukkig duurt de adolescentie lekker lang, dus kun je dat loslaten ook stapje voor stapje omarmen.

5. Neem je tieners ernstig met al hun wensen, dromen, verlangens, gevoelens en karaktereigenschappen. Hoe meer je je tiener als volwaardig en uniek persoon behandelt, hoe makkelijker het wordt.

6. Jullie zijn een team. Het hoeft geen strijd te zijn, die adolescentie. Praat met elkaar. Zo veel, zo constructief, zo rustig en zo taboeloos mogelijk. Jullie kunnen het samen leren, dat loslaten en loskomen.

HOE GA JE OM MET JE TIENER?

Je zoon of dochter kan er niet aan doen, maar jij evenmin. Als je puber het weer uithangt, neem het dan vooral niet persoonlijk. En ook al is je geduld waarschijnlijk op, probeer toch steeds begripvol te zijn naar je kind en gehoor te geven aan de behoefte die achter het lastige gedrag zit. Hadden we al gezegd dat het een Uitdaging was? Maar jij bent ook ooit jong – en dus puber – geweest, dus doe je best om even te bedenken hoe het toen voor jou was.

HUISWERK

Neem nu bijvoorbeeld huiswerk. Je hebt geprobeerd om je kind te motiveren, maar jouw tiener komt toch, opnieuw, met een knoert van een onvoldoende thuis. Hoe ga je hier dan het best mee om? Het is altijd maar schipperen, tussen loslaten en vasthouden. Laten we onze tiener tegen de muur botsen of proberen we de brokken tijdig te lijmen door over ons kind te helikopteren? Onthoud: je kan een tiener niet dwingen. Een puber die echt totaal niet gemotiveerd is, verander je niet zomaar van gedachten. Boos of verwijtend reageren heeft dus geen zin. Begrip en verbinding kunnen daarentegen wel wonderen doen. Leef in eerste instantie mee met je kind en bespreek de kwestie open en op een rustig moment. Focus niet te veel op het eindresultaat, maar vooral op de inzet van je kind. Benoem de vooruitgang.

KLUSJES IN HUIS

Dan heb je nog de niet-uitgevoerde klusjes in huis, het constante geruzie met broer of zus, het vergroeid zijn met de smartphone, dat gebrek aan hygiëne, de zorg voor hun spullen die te wensen

Eerste hulp bij pubers die willen experimenteren

In de tienerjaren van je kind komt bovenop zijn eigen karakter en temperament nog eens een heel arsenaal aan lichamelijke en hormonale veranderingen. Wat je tiener wil of verwacht, botst vaak met wat jij wilt. Een van de grootste bezorgdheden van ouders is experimenteergedrag. Hoe ga je daarmee om?

1. Beter voorkomen dan genezen. Heb je een tiener in huis die echt smacht naar kicks? Probeer samen na te denken over veilige manieren om avontuurlijke dingen te doen.

2. Leer je kinderen dat ze niet altijd meteen een beslissing hoeven te nemen en doe dit door vooral zelf het goede voorbeeld te geven: ‘Mag ik daar even over nadenken?’

overlaat, het niet luisteren als je hen iets vraagt. Gouden regel: zeuren en dwingen helpen niet. Probeer het eens met een kwinkslag en wat humor aan te pakken. Mogelijk kom je daar wat verder mee.

ALCOHOL EN DRUGS

Je kind gaat experimenteren. Punt. Hun tienerbrein is immers in volle ontwikkeling, waardoor de behoefte om te experimenteren en uit te breken groter wordt. Zo is het beloningscentrum in de hersenen heel gevoelig, waardoor tieners beloningsprikkels gaan opzoeken. En soms zullen ze beslissingen nemen of dingen doen waarbij wij eens goed met onze ogen rollen en zijzelf achteraf ook zullen denken: dit was misschien geen strak plan. Daarnaast zijn jongeren ook verslavingsgevoeliger in hun tienerjaren en staat hun impulscontrole nog niet op punt. Het tienerbrein heeft de neiging om negatieve

Groepsdruk zorgt ervoor dat je tiener niet altijd de tijd zal nemen om na te denken vooraleer hij of zij een beslissing neemt. Maak dit bespreekbaar en opnieuw: lead by example. Drink jij op elk feest alcohol? Dan weet je wat jou te doen staat.

3. Gebruik open en slimme communicatie in plaats van straffen. Iets verbieden werkt immers vaak averechts en je kind zal het dan toch stiekem achter je rug doen.

4. Merk je op dat je kind verslaafd is, ga dan op een rustig moment in gesprek en tracht te achterhalen wat er onderliggend speelt. Zoek zeker professionele hulp. Sommige dingen kun je gewoon als ouder niet zelf of alleen oplossen.

uitkomsten te onderschatten. Ze denken vooral op korte termijn, vooral als ze snel een beslissing moeten nemen. En dan hebben we het nog niet gehad over de groepsdruk. Het goede nieuws is dat jongeren tegenwoordig minder alcohol en drugs gebruiken dan tien jaar geleden en dat jij ook een – bescheiden – rol kan spelen: zie kader hierboven. ■

‘Gouden regel: zeuren helpt niet. Probeer het eens met humor’

Fempreneurs geeft onderneemsters een boost

Lien ontdekte tijdens de pandemie een gat in de markt… en dichtte het met de ruggesteun van onder meer Fempreneurs.

Laat je inspireren door haar verhaal.

Tekst Jill Geens

Als dochter van een mama met verschillende sport- en vrijetijdswinkels en een papa die CEO was van een multinational, werd het ondernemen haar met de paplepel ingegeven. Na het overlijden van haar papa verkochten Lien en haar mama de winkels. Lien ging aan de slag bij een grote retailer in België, waar ze de inkopen voor 30 win kels regelde. Toch bleef haar passie voor mode knagen. Ze stapte over naar de high fashion en leerde er alles over innovatie met respect voor de merkidentiteit.

De pandemie dwong Lien om te vertragen. “Dit was de springplank om mijn idee onder de loep te nemen en de levensvatbaarheid ervan te meten. Het idee zat er al een tijdje, alleen was de durf om te springen nog nodig. Na een jaar voorbereiding dacht ik: het is nu of nooit.” Samen met een partner uit Zwitserland ging Lien ervoor: Swivvle werd geboren!

TRENDY VEILIGHEID

Liens missie was duidelijk: zwakke weggebruikers zichtbaar maken en hun veiligheid optimaliseren met hippe, fashionable producten. Swivvle implementeert reflectietechnologie in de basisgrondstof van de producten zodat de reflectie over het hele product zit, op lange termijn werkzaam blijft en de hippe kleur niet vervaagt. In september maakte Swivvle zijn debuut met een premium fietshelm: E-bike en speed pedelec-proof, met geïntegreerd Mips-systeem dat hersenschade tot 60 procent reduceert bij een zware impact, en gemaakt uit recycleerbare materialen. Het neusje van de zalm onder de helmen.

Lien had verwacht dat Swivvle rond deze tijd al een jaar in de winkel zou liggen. Maar ondernemen is een rollercoaster. De technologie achter Swivvle bleek enorm complex. Prototype na prototype kreeg Lien te horen dat haar idee niet levensvatbaar was. Toch zette ze door. Na zes maanden kwam het verlossende nieuws dat het prototype eindelijk de gewenste resultaten aantikte. Eureka!

Lien liet zich tijdens haar reis omringen door Fempreneurs. Omdat ze wist dat het een pittige rit zou worden, stapte Lien bij de oprichting van Swivvle in het Voka Bryo Start-Up Traject. De gesprekken met ervaren ondernemers uit verschillende sectoren gaven haar inspiratie. En omdat Swivvle een innovatieve technologie uitwerkte, vroeg en kreeg Lien de Innovatieve Starterssteun van VLAIO. Een welgekomen duw in de rug om de technologie achter Swivvle op punt te zetten. “Als start-up is het vandaag de dag immers knap lastig om met die continue vertragingen om te gaan. Er komt zoveel op je af. Als je daarbij de financiële druk telt die je ervaart doordat de resultaten op zich laten wachten, dan kan je je voorstellen dat het enorm helpt als je je goed omringd weet.”

Daarom twijfelde Lien geen moment om zich in te schrijven als mentee voor “Fempreneurs” van Vrouwennet vzw, ze werd ook gesteund door VLAIO. “Het is heel fijn te weten dat je in een ongedwongen sfeer de zaken waar je tegenaan loopt, op tafel kunt leggen en samen kunt brainstormen over de mogelijkheden om dit aan te pakken. Elk inzicht dat je daaruit oppikt, kan een verschil maken. Het kan ervoor zorgen dat je geen onnodige tijd verliest door op je eentje naar een oplossing te zoeken.” Het ongedwongen van gedachten wisselen, het uitgedaagd worden door de vragen van andere ondernemers deed Lien groeien in haar bedrijf. “Zulke inzichten en waardevolle input krijg je niet mee op de schoolbanken.”

Meer info: www.fempreneurs.be ■

NJET NA NJET NA NJET

De gemiddelde beginleeftijd voor alcohol is gestegen van 13,6 jaar in 2010-2011 tot 14,6 jaar in 2021-2022. Volgens deze recentste cijfers van het VAD (Vlaams Expertisecentrum voor alcohol, illegale drugs, psychoactieve medicatie, gokken en gamen) zei ‘maar’ 54 procent van de jongeren ooit alcohol te hebben gebruikt. In 2010-2011 was dat nog 74 procent. Ook het gebruik van cannabis daalt. Waar 17 procent van de jongeren zei het ooit gebruikt te hebben, ging het in 20212022 nog maar om 10 procent van de jongeren. Alleen het gebruik van slaap- en kalmeermiddelen is in stijgende lijn gegaan. 16 procent van de jongeren nam ze ooit. Meisjes nemen ze vaker dan jongens.

6 uur

Vlaanderen telde in 2022 niet minder dan 11.311 letselongevallen met zachte weggebruikers. 110 voetgangers en fietsers stierven vorig jaar in het Vlaamse verkeer, zo blijkt uit de Verkeersveiligheidsbarometer. En dat terwijl de ambitie tegen 2040 nul overleden fietsers en voetgangers in het verkeer is. Daarom vraagt de Gezinsbond extra maatregelen.

790.000

In het Brusselse Elsene bedroeg de mediaanprijs voor een woning vorig jaar 790.000 euro. De helft van de woningen zit dus boven die prijs, de helft eronder. Daarmee is het de duurste gemeente van België. De goedkoopste gemeente in heel België was Hastière in Namen, met een mediaanprijs van 78.000 euro voor een woning. De Vlaamse gemeenten waar het vastgoed het duurst was in 2022 waren Knokke-Heist en Sint-Martems-Latem, goed voor een mediaanprijs van 750.000 euro voor een huis.

Vrouwen hebben per week gemiddeld zes uur minder vrije tijd dan mannen (25 uur en 13 minuten vs. 31 uur en 31 minuten), ze besteden meer tijd aan huishoudelijk werk (21 uur en 38 minuten vs. 13 uur en 35 minuten) en kinderzorg en opvoeding (3 uur en 12 minuten vs. 1 uur en 42 minuten). Vrouwenorganisatie Femma zette die cijfers onlangs op een rijtje. Dat vrouwen wekelijks gemiddeld minder betaald werk verrichten (11 uur en 34 minuten vs. 18 uur en 11 minuten), zorgt er natuurlijk ook voor dat ze gemiddeld jaarlijks 23 procent minder verdienen dan mannen en later gemiddeld 32 procent minder pensioen krijgen.

55 procent

Acht op de tien Belgen zeggen minder kleding te kopen. De Franse, Italiaanse, Spaanse en Portugese families bezuinigen nog meer. Dat blijkt uit een enquête bij ruim 4.000 Belgen, Fransen, Spanjaarden, Portugezen en Italianen van modemerk Kiabi naar aangepast gedrag van gezinnen in tijden van inflatie. Als we nieuwe kleding kopen, dan kiezen we grotendeels (83 procent) voor goedkopere modemerken. Ruim 55 procent koopt tweedehandskleding. Driekwart herstelt kleren, zodat ze langer meegaan. ■

Bronnen: Vlaams Instituut voor Gezond Leven, De Morgen, De Standaard en Statbel.

Illustraties: Astatine Lab, icon 54, andriwidodo and Putri Afifah Octaviani via The Noun Project

Tekst Ann-Marie Cordia

Artemis, hét inspiratienetwerk voor de vrouwelijke professional

Artemis-activiteiten staan bol van boeiende thema’s, innoverende trends, tips en tricks die bijdragen aan professionele én persoonlijke groei. Het voelt verrijkend om onder gelijkgestemde vrouwelijke professionals te zijn. Het mooie is dat samenkomen aanstekelijk werkt. Even connecteren. Elkaar inspireren. En dan weer vol energie er tegenaan gaan.

De sfeerbeelden van een paar van onze activiteiten van eerder dit jaar zeggen genoeg!

Met Artemis Waasland gingen we op ‘werfsafari’ op de werf van de Oosterweelverbinding. We werden wegwijs gemaakt in het project rond de Oosterweelverbinding en gingen daarna de werf zelf bezoeken om nog beter inzicht te krijgen in dit belangrijke mobiliteitsproject.

Aan de hand van haar eigen verhaal heeft de jonge

Finfluencer Charlotte Van Brabander Artemis #GEO laten kennismaken met haar inzichten en gepolst naar onze money mindset. Nu zijn we overtuigd dat iedereen zou moeten leren beleggen en hoe ermee te starten.

Vlak voor de zomer lieten de leden van Artemis

Leuven de drukte van het dagelijkse leven achter zich en gaven zich over aan een betoverende after work met als thema ‘la vie en rose’. Ze genoten duidelijk van een avond vol kleur en vreugde, elkaars gezelschap en raakten geïnspireerd door elkaars verhalen en ervaringen.

Artemis DNA was al allereerste te gast in het gloednieuw Boutique Hotel Marie Marie in Dendermonde. Onderneemster van het jaar Caroline Van der Perre, en de Oost- en Westvlaamse beloftes Emma Callens en Maura Nachtergaele schoven mee aan tafel om ons te inspireren.

Nog geen lid? Ga naar www.artemis.be en klik op ‘word lid’

Kies je voor een combinatie van Markant of Best Pittig met Artemis, dan geniet je van het voordelige combi-tarief. Stuur een mail naar info@artemis.be voor alle info.

Foto’s Artemis Leuven: An Van Daele Fotografie

Een eetbare tuin is meer dan een moestuin

Een productieve moestuin is best veel werk. Je kan er ook voor kiezen om een eetbare tuin aan te leggen. Minder werk, even lekker of zelfs nog lekkerder dan een traditionele groentetuin.

Tekst Gillian Lowyck

Een moestuin, dat is vrolijke rijtjes wortels naast elkaar, of een serre vol blozende tomaten. Je moet er geregeld je handen voor uit de mouwen steken. En wat doe je met die kilo’s courgetten die je na een regenachtige zomerdag in één week de baas moet? Je kan er ook voor kiezen om een eetbare tuin of voedselbos aan te leggen. Dat is minder werk dan een traditionele moestuin en je kan zowat het hele jaar door oogsten.

VOEDSELBOS

Wie veel plek heeft, kan overwegen een voedselbos aan te planten. Dat is een mooi, levend bos vol verschillende eetbare bomen en planten, waar je het hele jaar door van alles kan plukken, oogsten en proeven. Heel wat anders dan een akker vol maïs of suikerbieten op een rijtje! Bij een voedselbos wordt de opbouw van een natuurlijk bos nagebootst, maar dan met bomen, struiken en planten waar je volop van kan eten. Net zoals

een gewoon natuurlijk bos, bestaat een voedselbos uit lagen. Je hebt hoge bomen zoals walnoten, lagere bomen, fruitbomen, heesters en struiken zoals bessen en vlierstruiken, maar ook vaste kruiden- en groenteplanten en daarna smakelijke bodembedekkers zoals bosaardbeien. Tot slot zijn er ook nog de planten waarvan de wortel eetbaar is.

Fruitstruiken zijn

makkelijke, gulle gevers die voor veel oogst zorgen

Een voedselbos is op den duur een plek die zichzelf in stand houdt. Zo hoef je bijvoorbeeld weinig water te geven –anders dan bij een moestuin waarbij je in droge perioden constant moet gieten – doordat de bodem bedekt is met bodembedekkers, de natuurlijke mulchlaag van afgevallen bladeren. Bovendien hoeven niet alle plantensoorten in het voedselbos eetbaar te zijn voor de mens. Ook soorten die interessant zijn voor bestuivers of vogels lokken, krijgen er een plekje. Doordat er zo veel planten door elkaar kunnen groeien, is het een plek die heel wat dieren aantrekt en een echte hotspot voor biodiversiteit is. Het spreekt voor zich dat pesticiden en kunstmest een no-go zijn in een voedselbos.

EETBARE TUIN

Natuurlijk kan niet iedereen een voedselbos aanleggen. Daar is veel meer ruimte voor nodig dan de grootte van de gemiddel-

de achtertuin. Gelukkig kan je wel de principes van een voedselbos toepassen op een kleine oppervlakte en zo in je eigen tuin genieten van een eetbare tuin, die niet alleen heel makkelijk is in onderhoud, maar ook nog eens mooi is. In elke tuin, hoe klein ook, is er plaats voor een boom. Dit kan ook een uit de kluiten gewassen struik zijn – zo wordt een peterselievlier bijvoorbeeld al snel meer dan vier meter. In dit geval

Tips voor beginners

• Ook met weinig plaats kan je veel eetbaars planten. Denk aan klimmers (druiven!) of lekkers in een pot: zo houden blauwe bessen van zure grond en dat kan je ze niet altijd geven in volle grond.

• Veel planten zijn eetbaar, maar blijf altijd opletten. Eet nooit iets waarvan je niet helemaal zeker weet wat het precies is. Want ook evenveel planten zijn giftig.

• Je hoeft niet je hele tuin in een keer te veranderen. Je kan gerust hier en daar tussen de bestaande beplanting iets lekkers planten.

kies je dus voor een boom waar je ook –letterlijk – de vruchten van kan plukken. Je kan kiezen voor een notelaar, een laagstam-fruitboom, of als je echt heel weinig plaats hebt, kan je ook een zuilboom plaatsen. Dat is een soort fruitboom waarbij de vruchten rechtstreeks op de stam groeien. De boom groeit in de lengte, maar wordt niet echt breed. Je kan ze daarom ook prima gebruiken als haag.

WILD EFFECT

Nog onmisbaar in een eetbare tuin zijn fruitstruiken. Makkelijke, gulle gevers, die zorgen dat je veel oogst hebt. En wat is er beter dan ’s morgens vroeg op blote voeten de tuin in gaan en een handjevol frambozen te plukken voor het ontbijt?

Denk dus aan frambozen, aalbessen, bramen, stekelbessen enzovoort. Of zwarte bes, roze bes, appelbes Daarnaast zijn er best wel veel relatief onbekende fruitsoorten te vinden als plant die je niet zo vlot in de winkel kan kopen. Je kan je fruitstruiken bovendien ook gemakkelijk combineren met andere planten.

Frambozen kan je planten tussen rabarberplanten, daglelies, salie of koekoeksbloem. Alles door elkaar zetten in plaats van netjes op een rij geeft niet alleen een ‘wild’ effect; netjes is ook niet hoe de natuur in elkaar zit.

EETBARE BLOEMEN

CREATIEF AAN DE SLAG

Vaste groenten plant je één keer en kan je elk jaar oogsten

Een tuin zonder bloemen is haast niet in te beelden, natuurlijk. Maar wist je dat heel wat bloemen eetbaar zijn? Er zijn veel eenjarigen die lekker en mooi zijn. Denk aan korenbloemen en Oost-Indische kers Maar bloemen plant je natuurlijk niet enkel omdat ze mooi zijn. Je helpt er ook bestuivers mee. Kies dus zo vaak mogelijk voor inheemse soorten. Daar houden namelijk de meeste insecten van. Wilde marjolein bijvoorbeeld, en de inheemse versie van oregano: een prachtige én lekkere plant.

In een moestuin plant je dikwijls eenjarige groenten. Boontjes, tomaten, pepers. Deze planten maken in één jaar een vrucht en sterven dan af. Deze soorten vind je het meest in de supermarkt. Wist je dat er ook vaste groenten bestaan? Eén keer planten en jaar na jaar oogsten, dus. Een bekend voorbeeld is een artisjok of een asperge. Maar er zijn nog meer soorten te ontdekken; denk aan kardoen bijvoorbeeld. Deze plant is zo mooi dat die ook gewoon in siertuinen wordt aangeplant, en waarvan je het blad kan eten als selder. Ook eeuwig moes, mierikswortel, zeekool en meerjarige kolen zijn allemaal plantensoorten die je uitdagen om creatief aan de slag te gaan in de keuken.

Hoe klein ook, voor elke tuin is er een geschikte fruitboom te vinden.

Isabelle vond een beter evenwicht dankzij ondernemerscoaching

Je loopbaan als ondernemer ligt bezaaid met uitdagingen en opportuniteiten. Je hebt heel wat knopen door te hakken, je moet je zaak draaiende houden, je team tevreden houden, maar ook thuis ligt er heel wat werk op de plank. Hoe hou je dat allemaal in evenwicht?

Isabelle Geeraert van Studio Pharma vond meer balans dankzij ondernemerscoaching.

Bijleren is de sleutel

Isabelle Geeraert van Studio Pharma voelt zich als een vis in het water in de farma-industrie. Ze is moeder van vier kinderen en trotse werkgever van een vierkoppig consulting team dat op internationaal niveau juridisch advies geeft aan de farmaceutische industrie.

Haar team goed managen is voor Isabelle van groot belang, waardoor ze besloot om de ondernemerscoaching van Liantis te volgen. “Ik wou anticiperen in functie van mijn team. Niet wachten tot zich een probleem voordoet om me dan pas bij te scholen en bij te leren. Ik koos voor ondernemerscoaching omdat het op de praktijk gericht is, en zowel mijn collega’s, het bedrijf en ikzelf er iets aan zouden hebben.”

Alles voor het team

“Ik moet vooral leren om zelf minder operationeel actief te zijn, zodat ik mijn bedrijf verder kan uitbouwen en ik mijn medewerkers kan geven wat ze nodig hebben. Ik ben perfectionistisch en geef niet graag de touwtjes uit handen. Maar tegelijk besef ik dat ik er als werkgever écht moet zijn voor mijn team. Zeker de dag van vandaag.”

Ook Isabelle voelt dat de war for talent hevig woedt. De juiste mensen op de juiste plaats krijgen en ze vervolgens gemotiveerd en jobgelukkig in je onderneming houden, is een prioriteit voor haar. “In onze sector is er zeer veel werk. Ik heb nood aan collega’s die weten waarmee ze bezig zijn en die zich flexibel kunnen opstellen. Ondernemerscoaching heeft mij geleerd dat als ik mij als werkgever flexibel opstel, ik die flexibiliteit ook terugkrijg van mijn team. En dat is zeker nodig in onze sector.”

Op zoek naar balans

Van Marianne Van der Wielen, ondernemerscoach bij Liantis, leerde Isabelle vooral dat het oké is om haar buikgevoel te volgen. “Eerder kwam ik al in verschillende situaties terecht waar ik – te-

gen beter weten in – mijn gevoel genegeerd heb. Situaties die ik achteraf gezien had kunnen vermijden.”

Isabelle wil vooral een familiaal gevoel creëren binnen haar team. Zo hecht ze veel belang aan de work-lifebalance van haar medewerkers. “Ik zou het fantastisch vinden als mijn team nog heel wat jaren bij mij blijft werken. Daarom moet ik ervoor zorgen dat die balans goed zit. Zowel voor mij als voor mijn medewerkers. De ondernemerscoaching deed me inzien dat ik ruimte en tijd moet voorzien om met hen te praten, maar vooral ook om naar hen te luisteren.”

Benieuwd hoe je met ondernemerscoaching zowel je organisatie als jezelf naar een hoger niveau tilt? Ontdek het op liantis.be/ondernemerscoaching

Voor meer informatie over het statuut van student-zelfstandige, of ondersteuning rond alles wat met ondernemers, werkgevers én hun medewerkers te maken heeft, één adres: liantis.be. ■

zijn veel wegen die leiden naar de

‘Er

techsector’

Elke Kraemer, Nadine Khouzam en Cindy Smits kozen voor een carrière in technologie en doen er alles aan om nog meer meisjes en vrouwen warm te maken voor deze sector. Want ze zijn er nog steeds in de minderheid.

‘Mannen nemen – onbewust – vaker mannen aan.’

Tekst Ann-Marie Cordia

“Wat doe ik eigenlijk in de technologiesector? Dat heb ik al vaak gedacht. Want als student heb ik voor maatschappelijk werkster gestudeerd. Destijds voelde ik snel dat ik daar niet in verder wilde. Via een vriend die systemen voor sociale inrichtingen verkocht en potentieel in mij zag, kon ik in hetzelfde bedrijf starten in sales. Ik had er verschillende functies, waaronder accountmanager en business development manager, waarna ik verder ging in de marketing. Intussen werkte ik de afgelopen 25 jaar voor verschillende bedrijven en bouwde een internationale carrière uit die ik als maatschappelijk werkster nooit had kunnen realiseren.”

“Wel voelde ik me lang een soort buitenbeentje en niet alleen omdat ik geen technologische achtergrond had. Sinds ik met het thema vrouwen en technologie bezig ben, weet ik dat ik niet de enige ben (lacht). Zelfs vrouwen die uit een techopleiding komen, voelen zich dikwijls niet honderd procent thuis omdat ze in de minderheid zijn. Ook wie een andere culturele achtergrond of een beperking heeft, kan dat gevoel ervaren. Dat het niet toevallig is dat er zo weinig vrouwen in de technologiesector zijn, weet ik sinds een jaar of vijf, toen ik een soort midlifecrisis kreeg rond mijn 45ste. Ik begon na te denken over de zin van mijn leven en kwam in het buitenland het initiatief de Inspiring 50 tegen, een lijst met vijftig inspirerende vrouwen in tech en wilde dat naar België brengen. In 2019 was het zover, en had ik een lijst met vijftig vrouwen in leiderschapsposities in de technologiesector. Als je luistert naar de verhalen, besef je dat het om systemen gaat die groter zijn dan jezelf. Daar wilde ik iets aan doen.”

“Daarom heb ik met Rein Meirte Clusity opgericht, een netwerk voor vrouwen in Vlaanderen die in de techsector werken of willen werken. Enerzijds willen we vrouwen in tech aan het

woord laten als rolmodel, onder het motto ‘You can’t be what you can’t see’. Anderzijds focussen we op netwerkevents. Want er bestaat zoiets als de hidden job market. Zo’n 70 tot 80 procent van alle jobs worden niet ingevuld dankzij een vacature, maar via een informeel netwerk. Dat is waanzinnig hoog. Het volstaat dus niet om de jobomschrijving aan te passen om meer vrouwen aan te trekken. Als je bovendien weet dat er zoiets bestaat als de similarity bias, waarbij het gemakkelijker klikt met mensen die op je lijken, dan hoef ik niet uit te leggen dat mannen in tech –onbewust – vaker mannen aannemen uit hun eigen netwerk die op hen lijken. Geen wonder dat er nog niet veel vrouwen in tech werken! Het is een weinig diverse wereld die niet zal veranderen als je geen actie onderneemt.”

“De meeste bedrijven worden opgericht om een persoonlijk probleem op te lossen. Als je weet dat de meeste bedrijven door mannen worden opgericht, kan je dus concluderen dat er meer rond challenges gewerkt wordt die mannen ondervinden. Dit weerspiegelt zich ook in het aantal patenten dat woord aangevraagd. Voor vrouwelijke problemen komt er dus minder snel een oplossing. Ook als bedrijf heb je er baat bij om vrouwen in je team te hebben, om blinde vlekken te voorkomen. Denk bijvoorbeeld aan de Apple Watch, die zowat alle data bijhield van gebruikers, maar de menstruatiecyclus vergeten was.”

“Het is trouwens een misverstand dat je een STEM-richting gevolgd moet hebben om in tech te werken. Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat hoe beter je bent in taal, hoe eenvoudiger het is om te leren programmeren. Voor veel meisjes is taalvaardigheid allesbehalve een probleem. Er zijn dus veel wegen die naar de techsector leiden. Op Clusity.be vind je talloze mooie verhalen van vrouwen die werken in tech en hoe ze er beland zijn. Want het blijft een geweldige sector, met veel flexibiliteit, enorme innovatie en een goede verloning.”

www.clusity.be.

ELKE KRAEMER (52) IS FOUNDER VAN CLUSITY.BE, EEN COMMUNITY VOOR VROUWEN IN TECH IN BELGIË.

‘Hoe beter je bent in taal, hoe eenvoudiger je leert programmeren’

“Echt grote dromen had ik niet als kind, maar ik was wel erg geïnspireerd door de tennisser Yannick Noah, die nadien zanger werd. Zo zat ik ook in elkaar: ik speelde allerlei sporten graag, wilde een carrière uitbouwen én er voor mijn familie en vrienden zijn. Kiezen kon ik niet, dus deed ik én hockey én judo én scouts én speelde ik gitaar (lacht). Uiteindelijk ben ik blijven hockeyen, maar ook toen zeiden mensen dat het onmogelijk was, om 40 uur per week te trainen met het nationale hockeyteam en te studeren… Maar we zijn als eerste Belgische vrouwenhockeyteam ooit tot op de Olympische Spelen geraakt. Ik geloof niet snel dat iets ‘niet kan’. Toen ik ging studeren voor ingenieur, koos ik twee masters, computerwetenschappen en elektromechanica, al liet ik die tweede wel vallen, omdat het samenviel met de Spelen in 2012. Na mijn studies reisde ik een half jaar rond in Australië en werkte ik even in een bank als IT-consultant – niet mijn ding (lacht).”

“Dan kwam ik terecht bij de start-up Real Impact Analytics in Brussel, nu Riaktr. Geweldig was dat, om in een bedrijf te werken dat groeit: we gingen op korte tijd van 30 mensen naar 120 en ik

leerde enorm veel bij. In die periode startte ik ook als vrijwilliger bij BeCode, dat volwassenen leert te coderen. Ik besefte dat ik hetzelfde wilde doen voor kinderen, op school, want we hebben alle talent nodig. Simpel was het niet, vooral in het begin, om scholen mee te krijgen – één directeur was zelfs bang voor de wifi. De houding tegenover digitalisering veranderde door covid. Met CodeNPlay organiseren we in Brussel naschoolse activiteiten en kampjes voor kinderen, en vooral: we leiden leraars op zodat zij verder aan de slag kunnen. We willen kinderen – en zeker meisjes – bereiken voor ze zich te veel laten beïnvloeden door genderstereotypen die stellen dat coderen niets voor hen is.”

“Bij Riaktr was ik de eerste vrouw die niet in hr zat. Zelf vond ik het op de universiteit nooit erg om een van de weinige vrouwen te zijn – al grapten we wel dat we steeds samen op dezelfde twee rijen zaten. Pas later zag ik de gevolgen van wat er gebeurt als je te weinig vrouwen in tech hebt. Zo had Amazon een programma met AI om cv’s te beoordelen, maar door de historische data waarop het werd getraind, werden vrouwen systematisch uitgesloten. Dat is een van de vele voorbeelden. Diversiteit is enorm belangrijk, niet alleen voor gender. Video’s die gemaakt werden door linkshandigen, werden ondersteboven afgespeeld op YouTube, omdat de ontwerpers rechtshandig waren...”

“Intussen werk ik bijna zes jaar voor Meta, waar ik in een heerlijk divers team terechtkwam. Het is echt fijn op een werkplek te zitten waar iedereen zichzelf kan zijn. Ik zat eerst bij de afdeling om internet beschikbaar te maken voor mensen wereldwijd, waardoor ik veel mocht reizen. In Kampala is een enorm levendige start-upscene en ook Burkina Faso maakte indruk op me. Wat internettoegang betreft, hebben we wereldwijd een lange weg te gaan, maar er is vooruitgang. Voor covid had een op de twee mensen wereldwijd geen toegang, nu nog 35 procent. In hockey leerde ik dat je team maar zo sterk is als je zwaktse speler. Zo bekijk ik de wereld. We moeten iedereen mee krijgen en kunnen alleen groeien als we samen groeien.”

“Wat ik ervan vind een rolmodel te zijn? In 2020 voelde het vreemd om genomineerd te worden voor Forbes 30 Under 30 (lijst met mindertigers die uitblinken in hun sector, red.), ik zag mezelf niet als voorbeeld en wilde niet opscheppen… Zelfs nu ben ik meer een doener, maar besef meer het belang van te spreken (lacht).”

www.codenplay.be

NADINE KHOUZAM (33) IS DATA NETWORK ANALYTICS MANAGER BIJ META EN RICHTTE CODENPLAY OP IN BRUSSEL EN VLAANDEREN.

‘We willen kinderen bereiken voor ze zich te veel laten beïnvloeden door genderstereotypen’

CINDY SMITS (43) IS OPRICHTER EN GENERAL MANAGER VAN DIGITALE WOLVEN EN GENERAL MANAGER VAN CODERDOJO BELGIUM.

“Ik weet nog hoe mijn papa eind jaren tachtig een computer kocht. Bij het opstarten van een programma moest je een regeltje typen, waarbij je een stukje code overtypte: dat was bijna leuker dan het spelletje zelf (lacht). Hoewel ik als tiener een tijd journalist wilde worden, koos ik na mijn middelbaar voor toegepaste informatica. Daar waren we met hooguit dertig meisjes, op een totaal van driehonderd. Op zich vond ik het nooit erg om het enige meisje in de groep te zijn. Maar tijdens onze eerste les van de programmeertaal C++ zei onze leraar – letterlijk: ‘Meisjes horen niet in deze richting thuis.’ Ik denk dat ik in mijn hoofd toen meteen ben afgehaakt en voor dat vak heb ik niet meer gewerkt. Hoewel ik mezelf nog altijd de rest van mijn leven elke dag achter een computer zag werken, zag ik mezelf niet de rest van mijn leven achter de computer programmeren. Ik ben met de studie gestopt om te gaan werken. Eerst in een bedrijf in de haven, waar iedereen me hulp vroeg bij computerproblemen, dan op een helpdesk in een IT-bedrijf. Wat later solliciteerde ik bij de Cronos Groep. Dat was zestien jaar geleden en daar voelde ik me op mijn plaats. Dankzij hun hulp richtte ik in 2014 Digitale Wolven op om kinderen op school te leren coderen.”

“Op dat moment was ik een paar jaar vrijwilliger bij CoderDojo, een organisatie die vooral naschoolse workshops rond coderen geeft, en waar mijn zoontje naartoe ging. De kinderen leerden er veel meer en vooral andere computervaardigheden dan op school. Het viel me op hoe ouders vaak hun zonen brachten, terwijl ze hun dochters terug naar huis namen, ‘want dat was toch niets voor hen’. Ik wilde er juist voor zorgen dat het voor de nieuwe generatie meisjes normaal zou worden, om te leren coderen en IT te studeren. Zo rijpte het idee voor Digitale Wolven, om ze te bereiken waar ze zitten: op school. We bieden digitale workshops vanaf de kleuterklas tot en met het zesde middelbaar. Om meisjes aan te spreken moet je moeite doen. Als je hen de programmeertaal Scratch aanleert, moet je als lesgever figuurtjes kiezen en kies je naast dino’s ook best prinsessen of vlindertjes. Soms krijg ik de opmerking dat niet alle meisjes van prinsessen houden, en dat klopt. Maar dat zijn degenen die sowieso

hun weg naar tech-studies vinden, daar hoef je niet veel moeite voor te doen. Het zijn de ‘meisjes-meisjes’ die dat extra duwtje nodig hebben om te beseffen dat dit evengoed hun wereld kan zijn. Bij CoderDojo Belgium doen we een keer per jaar een CoderDojo4Girlz-dag. De reden is simpel: om drempelverlagend te werken en om meisjes te laten proeven van coderen, want het kan echt hun ding zijn. Of je je thuisvoelt of niet, zit in kleine dingen. Als je een zomerkampje doet waar er naast coderen alleen maar ruwe spelletjes worden gespeeld en je bent het enige meisje, kan dat tegenvallen – dat heb ik zelf al gezien.” “Hetzelfde geldt trouwens voor vrouwen. Een keer kwam ik als lesgever op een technische school met vooral jongens. Ik moest naar het toilet en de meisjes-wc’s waren op slot. Ik ging bij de jongens – geen ramp – maar maakte er een opmerking over, dat ze waarschijnlijk de meisjes-wc’s vergeten te openen waren? Toen bleek dat ze altijd gesloten waren, want veel meisjes waren er toch niet en zo hoefden ze de vrouwen-wc’s ook niet schoon te maken. Dat kan beter, toch? Mijn motto met Digitale Wolven en CoderDojo Belgium is alvast: als we niets doen, verandert er niets, en alle beetjes helpen (lacht).”

www.digitalewolven.be en www.coderdojobelgium.be

‘Kies als lesgever niet alleen dinofiguurtjes maar ook prinsessen’

‘Vrouwelijk talent is absoluut noodzakelijk in onze ICT-sector’

Meer vrouwen in ICT. Het is een doelstelling waar Laurence Jacobs, van de werkgeversorganisatie voor technologiebedrijven Agoria en auteur van het boek Women in Tech, zich met hart en ziel voor inzet. ‘Al van in de lagere school zouden we meer genderdivers moeten denken.’

Tekst Nathalie Dirix

Hoe verklaar je dat er nog steeds zo weinig vrouwen in de ICT-sector werken?

“Het stereotiepe beeld dat technische studies en beroepen vooral voor jongens bedoeld zijn, blijft standhouden. Er is ook weinig geweten over de specifieke skills die je nodig hebt om in de ICT-sector aan de slag te gaan. Je hebt echt geen diploma ingenieurs- of computerwetenschappen nodig om binnen ICT te werken. Ik geloof stellig dat we de stereotiepe beelden kunnen doorbreken, onder meer door vrouwen die nu binnen ICT actief zijn, meer visibiliteit te geven. We hebben duidelijk nood aan meer vrouwelijke rolmodellen.”

Welke meerwaarde kunnen vrouwen in ICT aan de samenleving bieden?

“Er is uiteraard de economische meerwaarde, want er is een enorm tekort aan werkkrachten binnen ICT. Meer vrouwen toeleiden betekent dat er meer vacatures ingevuld kunnen worden. Maar vrouwen zorgen er eveneens voor dat producten en diensten die je aanbiedt, ook vanuit een vrouwelijk perspectief bedacht worden en zo beter kunnen aansluiten bij de effectieve noden van je samenleving.”

“Zo zijn er tal van voorbeelden zoals smartphones, waarbij het ontwerp bijvoorbeeld

geen rekening hield met het feit dat vrouwenhanden in het algemeen kleiner zijn dan mannenhanden. Veiligheidsgordels werden jarenlang getest op dummies die gebaseerd waren op een mannenlichaam. Het gevolg? Blessures waren bij vrouwen vaak ernstiger. Een ander voorbeeld is software die enkel mannelijke, maar geen vrouwelijke stemmen herkent. En dit terwijl meer dan de helft van wereldbevolking bestaat uit vrouwen.”

Opvallend: een groot deel van de vrouwen die afstuderen in ICT, verlaat rond hun 35ste de sector. Hoe komt dat?

“In veel ICT-bedrijven heerst er nog een overwegend mannelijke cultuur, waardoor vrouwen in veel gevallen op vooroordelen blijven botsen. Ongepaste opmerkingen zijn geen uitzondering. Ook op het vlak van promoties grijpen ze er vaak naast. Bedrijven zijn zich in het algemeen te weinig bewust dat ze op die manier de motivatie van vrouwen meehelpen uitdoven.”

“Voor Agoria is genderpartiteit zonder meer een prioriteit. Een van onze duurzaamheidsdoelstellingen is om tegen 2030 binnen onze sector het aantal vrouwen in leidinggevende functies van 19,4 procent naar 25 procent te brengen.”

Wat trekt jou aan in de ICT-sector?

“Het is een sector die voortdurend in beweging is en zichzelf vernieuwt. Dat creëert heel wat opportuniteiten en leerkansen. Zelf evolueer je mee met die vernieuwingen en dat betekent dat je dus nooit stilstaat. Mij inspireert dat.”

Hoe kijk je naar de impact van STEM-richtingen (Science, Technology, Engineering, Mathematics) die de voorbije jaren in het middelbaar onderwijs een opgang kenden?

“Het is zeker een stap in de goede richting. Maar eigenlijk zouden we al in de lagere school de interesse voor techiek en technologie bij kinderen moeten zien aan te wakkeren. Je kan er niet omheen dat de skills of the future digitale en socio-emotionele competenties – creativiteit, samenwerken, leiderschap – zijn. Deze skills zouden als een rode draad door heel het schoolcurriculum heen moeten lopen.”

“Er bestaan inspirerende voorbeelden. In het Harvey Mudd College in de Verenigde Staten zijn ze erin geslaagd in vier jaar tijd het aantal vrouwen in de richting computerwetenschappen, van 10 naar 40 procent te doen stijgen. In hun benadering leggen ze niet zozeer de focus op programmeren, maar veel meer op creatief probleemop-

lossend denken. In het eerste jaar wordt er een onderscheid gemaakt tussen de studenten die al kunnen programmeren en zij die van nul beginnen. Zo sluit je niemand uit en vergroot je de kansen dat geïnteresseerden zonder ervaring de stap zetten.”

Je bracht bij Pelckmans Uitgeverij het boek Women in Tech uit waarin je een pleidooi voor een duurzame en inclusieve toekomst houdt. Je hebt het over vijf strategieën. Kan je deze samenvatten?

“Hoe kunnen we vrouwen aantrekken om binnen tech te werken en hoe bieden we ze groeikansen en een duurzame toekomst binnen onze sector? Dat is de missie die ik vooropstel in mijn boek. Daartoe zijn vijf hefbomen van belang: het aanleren van digitale skills, vrouwelijke rolmodellen, inclusieve bedrijfsculturen, het ondersteunen van vrouwelijke ondernemers en het inspireren van de volgende generaties.”

Waarom zijn vrouweljke rolmodellen zo belangrijk?

“Zara Rutherford, de jongste vrouwelijke piloot die solo rond de wereld vloog, heeft het over de dream gap. Dit citaat vat het goed samen: ‘Met mijn vlucht wil ik jonge vrouwen laten zien dat ze moedig en ambitieus kunnen zijn en hun dromen kunnen waarmaken.’ Het is prachtig hoe zij meisjes van over heel de wereld inspireert om hun dromen na te jagen, en hen doet inzien dat je als meisje alles kan doen wat je maar wilt. Het zijn dit soort voorbeelden die meisjes nodig hebben om effectief aan de slag te gaan met hun ambities.”

Je werkte mee aan het opstarten van ‘S.HE Goes Digital’, een executive master die in samenwerking met Febelfin tot stand kwam en die je aan de VUB en ULB kunt volgen. Wat houdt deze opleiding in?

“Samen met Febelfin, de federatie van de financiële sector, vroegen we onze bedrijven zo’n drie jaar geleden welke skills en competenties ze in de toekomst vooral nodig hebben. Uit die bevraging bleek dat vooral technische en IT-profielen zeer gegeerd zijn, evenals de functie van bruggenbouwers. Dit zijn mensen die de vertaalslag naar businessdepartementen kunnen

maken. Denk aan IT-consultants, business analysts en project managers.”

“Met de input van onze bedrijven trokken we naar de VUB en ULB. Samen hebben we de handen uit de mouwen gestoken en werkten we aan een opleiding die mensen de nodige skills voor deze jobs aanleert. Op 6 januari 2023 konden we live gaan met de opleiding S.HE Goes Digital: Executive Master in Digital and IT Essentials. De naam geeft aan dat we op vrouwen focussen. Vrouwelijk talent is absoluut noodzakelijk in onze sector. Dat er in januari 22 vrouwen startten, is een positief signaal.”

Jij bent een echte believer in diversiteit en inclusie. Hoe komt dat?

“Onderzoek toont onder meer aan dat organisaties die inclusiviteit hoog in het vaandel dragen, sterker scoren op het vlak van innovatie. In 87 procent van de gevallen leidt het tot betere beslissingen! Niet zo verwonderlijk. Als je een probleem vanuit verschillende invalshoeken bekijkt, dan kijk je grondiger en kom je tot rijkere, meer gefundeerde conclusies.”

Welke tips heb je voor bedrijven die inclusiever willen werken?

“Zorg dat je visie gedragen wordt door het hele bedrijf. Maak dat je je management mee op de kar krijgt. En vergeet vooral niet voeling te houden met wat er leeft op het terrein. Capteer wat er daar leeft.”

Van welke praktijkvoorbeelden kunnen we iets opsteken?

“Ik geloof in de kracht van netwerken. Veel grote IT-bedrijven hebben een community van vrouwen in ICT. Het zijn ideale plekken om ervaringen met elkaar uit te wisselen. Zo leer je van elkaar hoe je met obstakels en beperkingen die je onderweg tegenkomt, kunt omgaan. Ook de rol van mentors kan vruchten afwerpen. Gewoon weten dat er iemand is bij wie je met je vragen terechtkunt, werkt motiverend.”

“Wat me hoopvol stemt, zijn alle organisaties die iets proberen te veranderen, zoals Digitale Wolven (zie vorige bladzijde, red.) of The IT-garage die jongeren en hun ouders warm maken voor STEM-opleidingen. Het zijn een paar voorbeelden uit het ruime aanbod van initiatieven in mijn boek om zoveel mogelijk mensen op weg naar techberoepen te helpen. Het is aan ons om de initiatieven maximaal te benutten.”

Hoe kijk je naar AI?

“AI laat je toe data op een massale manier te analyseren. Zo kan je ziektes sneller opsporen en gepersonaliseerde behandelingen aanbieden, binnen Smart Cities kan je verkeersstromen efficiënter managen... De mogelijkheden zijn legio. Essentieel wordt dat de data die we gebruiken, up-to-date zijn en gebaseerd op de diversiteit in onze samenleving. Alles begint met de kwaliteit van onze data.”

‘Organisaties die inclusiviteit hoog in het vaandel dragen, scoren sterker op het vlak van innovatie’

‘Die eigenwijsheid van toen hoop ik terug te vinden’

Violet Braeckman (27) is actrice en speelde o.m. mee in de series Over water, GR5 en Assisen. Afgelopen zomer organiseerde ze al voor de zevende keer haar eigen theater-, muziek- en kortfilmfestival Short Wood.

Tekst Ann-Marie Cordia • Foto Astra Marina Cabras

Violet in de teletijdmachine. Naar welk jaar keer je terug en waarom?

“1892, om La danse serpentine live te zien. 1895, om de eerste filmvertoning ooit bij te wonen. En verdere omzwervingen rond die eeuwwisseling zijn ook zeer welkom.”

Welk boek uit je kindertijd is je bijgebleven?

“De heksenfee , getekend door mijn goede vriend Carll Cneut. Het gaat over fee Rozemarijn die netjes thee moet drinken en met haar toverstokje moet zwaaien. Vanop haar wolk kijkt ze naar hoe de heksen beneden rolschaatsen en in moerassen ravotten. Ze vliegt erheen en wordt een van hen. Althans een beetje, want soms mist ze haar luchtkasteel en moeder wel. Dan beslist ze een heksenfee te worden. Ik identificeerde me met haar. Later vertelde Carll dat hij Rozemarijn op mij baseerde als kind... Ik hoop die eigenwijsheid van toen terug te vinden en bij te houden.”

Ben je een goede verliezer?

“Zeer. Ik ben een gunner.”

Wat was tot dusver de grootste uitdaging in je leven?

“Mijn vader.”

Wat is je laatst gegooglede term?

“‘19th century bondage techniques’.”

Ben je tijdens ruzies beeld zonder klank of een roeper?

“Een mix van beiden. Tijdens het roepen vergeten wat mijn punt was en dan stilvallen, dat soort van mix.”

Welke app doe je na een nachtje slapen het eerst open?

“Instagram. Nu, toen mijn iPhone vorige week overreden werd in Avignon en ik dus helemaal afgesloten was van andermans levens, stond ik een pak gelukkiger en rustiger op! Het is aan te raden! De kapotte telefoon niet per se, minder sociale media wel.”

Is het leven een geschenk voor jou?

“Ja! Er zijn momenten waarop ik echt niet snap hoe het moet, leven, maar deze zijn doorgaans van korte duur.”

Naar wie of wat steek je je middenvinger mentaal op?

“Naar iedereen zonder zelfspot. Dat zijn doorgaans onaangename mensen, gevaarlijk soms ook.”

Wat is je grootste nachtmerrie?

“Verlies van levenslust, van mijn jeugd, van de mensen om me heen...”

Van welk liedje krijg je kippenvel?

“‘Niets is voor altijd’ van Madou.”

Welk project doet je blinken van trots?

“Short Wood. Mijn theater-, muziek- en kortfilmfestival dat aan een zevende editie toe was deze zomer!

Iedereen is er altijd welkom.”

Hoe zou je het ouderschap omschrijven?

“Chaotisch geluk, denk ik.”

Welk dierbaar moment wil je graag herbeleven?

“De nacht voor de lockdown. Vrijdag de 13de, weliswaar.

Het was een nacht vol whiskey, poedels, warme mensen, Disney-liedjes en een bijzondere ontmoeting.”

Waarin vind je troost?

“De liefde, de vriendschap en RuPaul’s Dragrace.”

Naar wie kijk je op?

“Mijn mama.”

Waar word je blij van als je in de spiegel kijkt?

“Van de zon die erachter schijnt, door het raam waar die tegen staat.”

De natuur haar gang laten gaan of botoxinjecties?

“(...).”

Welk citaat is je op het lijf geschreven?

“‘One cannot think well, love well, sleep well, if one has not dined well’, van Virginia Woolf.”

Wat wil je professioneel zeker nog bereiken?

“Kostuumdrama’s met paarden, pruiken, boogschieten, velden en Mr. Darcy’s à volonté!”

Waarvoor ben je allergisch in figuurlijke zin?

“Vragen als: ‘De natuur haar gang laten gaan of botoxinjecties?’”

Waaruit bestaat je avondritueel?

“Rozenwaterwatjes.”

Wat wens je jezelf het meest toe?

“Plezier. Genoeg dwalingen buiten de comfortzone. Mislukking. Hartstocht. Focus. Rust. Afleiding. Vakantie. Confrontatie. Liefde. Goeie knieën. Lekker eten. Zon.”

Wat was je eerste studentenjob?

“Een Wetterse cocktailbar. Na één dag ontslagen.”

Zie je het glas eerder halfvol of halfleeg?

“Het liefst vol.”

Met welke woorden zouden je beste vrienden je omschrijven?

“Gul. Ambitieus. Hihihi.”

Wat staat er op je bucketlist op nummer één?

“In Parijs wonen. Dat ga ik doen over een poosje. Dat wordt dus lekker afvinken. En ik wil een band!”

‘Zonder iPhone en afgesloten van andermans levens stond ik gelukkiger en rustiger op’

JENNIE VANLERBERGHE ZET ZICH IN VOOR VROUWENRECHTEN EN VREDE

‘We geven niet op in Afghanistan’

Het is twee jaar geleden dat de Amerikanen zich terugtrokken uit Afghanistan, met alle gevolgen van dien voor de vrouwenrechten. Jennie Vanlerberghe (78) zet zich met Moeders voor Vrede al jaren in voor het lot van vrouwen in conflictgebieden. Tekst Brigitte Vermeulen

FOTO JOKE COUVREUR

Ieper Vredesstad. Het kan niet toepasselijker zijn dan dat ik vrouwenrechtenactiviste Jennie Vanlerberghe ontmoet in haar kantoortje van ‘Moeders voor Vrede’, gehuisvest in de imposante Lakenhallen in Ieper en eveneens thuis van het Yper Museum. “Ik ben geboren in 1945 in Oostnieuwkerke, deelgemeente van Staden in West-Vlaanderen, als jongste van vijf kinderen. Papa had een atelier, een soort smidse was dat en mijn mama had een winkel met huishoudartikelen. Je kent dat wel: potten, pannen, wasmachines… Ik was een gewone student, aan de burgerschool in Roeselare, misschien een tikje opstandig. Tegen de nonnen toch, ik kon niet goed verdragen dat ze ons oplegden wat we moesten doen. In de schoolvakanties verbleef ik vaak in Parijs, bij de zus van mijn moeder. Zo hield iemand me wat in de gaten, want mijn ouders waren altijd bezig. Mijn oudere broers en zussen hadden niet veel keuze en gingen aan het werk in het atelier van mijn papa. Zo ging dat toen, dat werd niet in vraag gesteld. Nog een zus moest aan de slag in de winkel van mama, maar voor mij als jongste lag de weg open om verder te studeren. Een van mijn zussen kon goed schilderen en dat fascineerde me. Uiteindelijk belandde ik uit persoonlijke interesse in de richting Kunstgeschiedenis in Gent. Van Staden naar Gent op en af reizen was geen optie, maar de luxe om op kot te gaan had ik ook niet, ik verbleef bij familie.”

“Na mijn studies solliciteerde ik bij Roularta in Roeselare en mocht beginnen als eindredacteur. Ik heb dat heel graag gedaan. Zo heb ik me in de loop der jaren kunnen opwerken tot redacteur en uiteindelijk hoofdredacteur van De Streekkrant, Steps Magazine, Télépro en Focus Knack. Zo schreef ik onder andere ook jarenlang een column in de Krant van West-Vlaanderen, waarin ik het opnam voor de gelijkheid van vrouwen en mannen. Een van mijn eerste columns ging over homoseksualiteit. De toenmalige hoofdredacteur schrok nogal en weigerde die te publiceren. Maar ik protesteerde en uiteindelijk kreeg ik gelijk, die column is toch verschenen.”

“Begin jaren negentig woedde de Balkanoorlog. Als journalist belandde ik in vluchtelingenkampen voor verkrachte vrouwen. Dat was meteen ook mijn eerste kennismaking met Josepa Milas, de stichtster van Mothers for Peace. Deze organisatie bestond al in Canada en Frankrijk en zette zich in voor het lot van vrouwen in conflictgebieden. Deze Bosnische dames hadden een krachtige boodschap: ‘Wij hebben geen zonen op de wereld gezet opdat ze elkaar zouden vermoorden.’ Dat trof me diep. De jaren nadien reisde ik geregeld

terug naar de regio, ook vaak op eigen initiatief. Zo engageerde ik me om met Moeders voor Vrede een Belgische afdeling van Mothers for Peace op te zetten, en vrouwen hier warm te maken om zich in te zetten voor vrouwenrechten. Wij proberen toekomstperspectieven te geven aan vrouwen die slachtoffer zijn van conflicten en geweld. Een van onze eerste verwezenlijkingen was toen we in 1994 een vijftigtal verkrachte Bosnische vrouwen en kinderen uit de vluchtelingenkampen uitnodigden in Ieper. Zij verbleven allemaal in gastge-

‘In 1994 nodigden we een vijftigtal verkrachte Bosnische vrouwen en kinderen uit de vluchtelingenkampen uit in Ieper’

Samen met Fatima Hossaini, lerares voor Moeders voor Vrede in Afghanistan. Zij moest in augustus 2021 vluchten voor de taliban.

zinnen, en konden een paar weken tot rust komen in de normaliteit van een gezin, in tegenstelling tot hun verblijf in zo’n kamp. Die ervaring was voor beide partijen zo bijzonder, er zijn nog steeds families die contact houden met een aantal van die vrouwen. Dat gaf zo veel troost.”

PALESTINA EN ZUID-AFRIKA

“Ik reisde niet alleen naar de Balkan, maar bracht met Moeders voor Vrede ook verschillende bezoeken aan andere conflict-

gebieden zoals Palestina en Zuid-Afrika. Ik trok onder andere met Artsen zonder Grenzen naar Somalië. Ik was daar getuige van de gruwel van vrouwelijke besnijdenissen: onvoorstelbaar dat dit nog steeds bestaat. Overal zetten we lokale projecten op voor meer onderwijs en betere kansen voor vrouwen. Maar wij organiseerden ook verschillende internationale vredescongressen hier in Ieper. Ik werd zelfs uitgenodigd om voor de VN te spreken in New York, om het thema mensenrechten in het Balkan-conflict aan te kaarten.”

“Wij als vrouwen in Europa stellen het relatief goed, er is uiteraard nog wat marge voor verbetering, maar in Afghanistan is echt nog veel werk. Wist je dat vrouwen daar opgepakt worden omdat ze niet gesluierd zijn? Dat er vrouwen in de gevangenis zitten omdat ze hand in hand over straat lopen? Dit wordt beschouwd als een seksueel delict.”

“Het was 2002 toen ik voor de eerste keer naar Afghanistan reisde, op uitnodiging van de Franse organisatie Mères pour la Paix. Ik was nog niet goed en wel aangekomen of ik was getuige van een tragisch onge-

val. Een vrouw in boerka liep bedelend door het drukke verkeer, haperde aan een auto en liet daarbij haar baby vallen. Onverschillig reed iedereen gewoon verder, zomaar over dat kind heen. Die vrouw huilde en grabbelde het doek met haar baby bij elkaar, maar niemand keek hiervan op. Dat incident heeft me getekend.” “In 2003 richtten we een vrouwencentrum op in Istalif. Op het hoogtepunt telden we daar 25 klasjes waar meisjes en vrouwen veilig les konden volgen en een medisch centrum waar elke dag meer dan honderd vrouwen op consultatie kwamen. Je moet weten, een man mag een vrouw niet aanraken, tenzij het zijn eigen vrouw is. Een mannelijke dokter kan een vrouwelijke patiënt dus niet onderzoeken. Vaak gaat de man op consultatie en blijft de vrouw in de wachtzaal, waarbij de man dan over en weer loopt met de vragen van de dokter en de antwoorden van de vrouw. Laat staan dat de dokter haar zou onderzoeken. Absurd, toch? In het begin toen ik naar Afghanistan reisde, kende ik niks van de islam. Ik kwam in contact met lokale vrouwen en ging met hen in gesprek over hoe ze hun situatie konden verbeteren, dat ze recht hadden op onderwijs, een job, enzoverder. Maar alle vrouwen die thuis aan hun man vertelden wat we besproken hadden, mochten niet meer terug naar het vrouwencentrum komen. Dat was natuurlijk ook niet de bedoeling. Ik heb veel ‘gestudeerd’ en heb mezelf door de principes

Oost west, thuis best: met dochter Stephanie en kleindochter Jakobe in 2010.

Jennie Vanlerberghe in Kaboel met Razia Arefi (m.), algemeen manager van Moeders voor Vrede, die ook moest vluchten en intussen in Ieper woont, en dokter Oliya Sultani (r.).

‘Je kan niet aan de weg timmeren zonder goed de cultuur van een land te kennen’

van de islam geworsteld. Ik ondervond dat je niet aan de weg kan timmeren zonder de cultuur van een land goed te kennen, het is een absolute must als je zaken in beweging wilt krijgen. En kijk, met veel geduld hebben we van ons vrouwencentrum een succes gemaakt en zagen ook de mannen de voordelen van ons initiatief.”

VLUCHTEN

“In 2010 lieten we het vrouwencentrum in Istalif over aan de Mensenrechtencommissie in Afghanistan en breidden uit naar andere regio’s. Met Moeders voor Vrede creëren we werkgelegenheid voor de mensen daar, met de bedoeling dat de projecten onafhankelijk worden. Toen wij aankwamen begin jaren 2000, was zo goed als iedereen analfabeet, man en vrouw. Heel wat Afghanen waren tijdens het vorige talibanregime naar Iran gevlucht en hadden daar gestudeerd. Toen zij terugkeerden, konden we deze vrouwelijke dokters aan het werk zetten in ons vrouwencentrum. Helaas zijn in 2021 de Amerikaanse troepen uit Afghanistan weggetrokken en lag de weg voor de taliban opnieuw open. Onze medewerkers vreesden voor hun leven en moesten noodgedwongen vluchten. Zij bouwen ondertussen een nieuw leven op hier in België. Maar we geven niet op, er zijn nog twee klasjes actief met een vijftigtal leerlingen die les krijgen in wiskunde, Engels… Wij hebben nog steeds hoop op een betere toekomst voor deze meisjes en vrouwen. Maar ik moet voorzichtig zijn, ik mag hier niet te veel details over vertellen. De taliban zijn al aan de deur geweest bij onze medewerkers, maar we konden ze overtuigen dat het een Koranschool is en die mogen wel open blijven.”

“Ik mocht in mijn carrière al heel wat erkenning ontvangen, zoals de titel van ‘Vrouw van het Jaar’ van Knack en ‘Ambassadeur voor de Vrede’ van Pax Christi. Recent werd ik zelfs uitgeroepen tot ereburger van de gemeente Staden, en dat als eerste vrouw. In 2014 kreeg ik een telefoontje van het koninklijk paleis, in naam van koning Filip. Ze zouden een commissie aanstellen om te onderzoeken of ik kon benoemd worden tot barones.

Boven: aan een checkpoint in Israël. Onder: Jennie krijgt de titel van Vredesvrouw in 2012. Naast haar zit Martine Bossuyt, die een paar keer meeging naar Afghanistan.

Een hele eer die slechts weinigen te beurt valt om als verdienstelijke Belg tot de adel te worden verheven. Ik ben uiteraard zeer dankbaar voor elke erkenning, maar ik zeg er elke keer bij dat ik dat niet alleen heb gedaan. Alle vrouwen met wie ik bij Moeders voor Vrede heb samengewerkt, verdienen deze waardering.”

PENSIOEN

“Officieel ben ik met pensioen, maar ik zet mij nog elke dag in om het lot van de vrouw te helpen verbeteren. Ik heb recent een nieuw boek geschreven – mijn tiende boek al – over Afghanistan, Vrouwen zonder land, waarin ik het verhaal vertel van enkele sterke vrouwen die ik daar heb mogen ontmoeten. In de 20 jaar dat ik Afghanistan bezocht heb, werd ik geconfronteerd met onrecht en verdriet, maar

ook met hoopgevende verhalen van vriendschap en warmte. Mijn laatste bezoek aan Afghanistan dateert van 2020. Ik zou nog graag willen teruggaan, maar ik krijg helaas geen visum. Omdat ik een vrouw ben.”

Meer info over Moeders voor Vrede via www.mothersforpeace.be

Mediteren met dochters van 10,

12 en 14? Kinderspel!

Als volwassene is het al niet simpel om je te concentreren op je ademhaling, hoe zou je dan kinderen zo ver krijgen?

Brigitte Vermeulen stapte uit haar comfortzone en probeerde haar kinderen – zo mindful mogelijk – de beginselen van mindfulness te leren.

En wát gaan wij doen?” klinkt het in koor. Voor mij staan drie meiden met vragende blikken. “En waarom moet ik meedoen?” Gefronste wenkbrauwen. Omdat de redactie van Markant het een leuk idee vond om mediteren met kinderen uit te proberen en mijn gezin met drie dochters van 14, 12 en 10 jaar oud daar het gedroomde testpubliek voor is? Ik hoef dit project trouwens niet uit mijn duim te zuigen, ik kan aan de slag met de hulp van het boek Nog 9 minuten – Meditatie voor kinderen, het geesteskind van Evi Hanssen, Hilde De Baerdemaeker en Jutta Borms.

Deze ijverige dames startten in volle lockdown een meditatieroutine waarbij ze elke ochtend op hetzelfde tijdstip samen, maar toch op afstand, mediteerden. Ze inspireerden elkaar met verschillende meditaties die ze vonden op internet om nadien uitgebreid hun persoonlijke ervaringen met elkaar te bespreken. Uit die dagelijkse meditaties groeide spontaan het idee om samen een meditatiereeks te maken, die voor iedereen gratis beschikbaar zou zijn. Gratis, want Hilde, Evi en Jutta wilden zoveel mogelijk mensen in contact brengen met de heilzame werking van meditatie en mindfulness.

De laagdrempelige meditaties die ze deelden op hun Instagramaccount werden snel opgepikt door een breed publiek. Waarna ze steeds vaker de vraag kregen om ook kindermeditaties te schrijven. En zo geschiedde. Omdat ze zelf drukbezette vrouwen en moeders zijn, begrijpen

ze als geen ander dat de meditaties vooral makkelijk in uitvoering moeten zijn. Dat klinkt me alvast als muziek in de oren. Geen gedoe met yogamatjes of pijnlijke knieën om jezelf in lotushouding te wringen. Het boek is ook helemaal niet technisch en vliegt er meteen in. Je kan eigenlijk vrij een hoofdstuk uitkiezen met een bijbehorende meditatie, naargelang het moment van de dag of waar je voorkeur naar uitgaat. Elk hoofdstuk is geschreven door een van de drie vrouwen, die kort het thema – want de ene meditatie is de andere niet – uitlegt vanuit haar eigen ervaringen. Aan het eind van elk hoofdstuk staat een foto die de kinderen kunnen bekijken tijdens de meditatiesessie.

Het is valavond, het loopt stilletjes aan tegen bedtijd, dus gaan we van start met het hoofdstuk ‘Droomreis’. Het boekt nodigt me uit om vanavond te observeren op welke manier, met welke woorden en met welk gevoel ik mijn kinderen erop attent maak dat het tijd is om te gaan slapen. Wat kan er anders, beter, rus-

tiger? Er volgt een pleidooi om tijd te nemen om samen met je kinderen naar bed te gaan. Ik voel weerstand bij mezelf: daar heb ik helemaal geen tijd voor! Maar laat net dat nu de opdracht zijn, natuurlijk: even de pauzeknop indrukken in de hectiek van alle dag. Ik besluit tijd te maken, negen minuten om precies te zijn, want zo lang duurt elke meditatie. Het is een mooie avond, we installeren ons in de tuin op een picknickdeken. Ik scan de QR-code bij het hoofdstuk en kom meteen bij de juiste meditatie uit, ik hoef enkel op ‘play’ te klikken en de prachtige stem van Hilde De Baerdemaeker vult mijn hoofd. Ze nodigt ons uit om neer te liggen, onze ogen te sluiten en een hand op je buik en een hand op je hart te leggen. Ik spiek even en zie mijn meisjes gehoorzaam de instructies volgen. Dan volgt er gegiechel, veel gefriemel en uiteindelijk de conclusie: “Ik voel het niet”, “Ik snap het niet”, “Dat gaat niet.”

GOUDEN CIRKEL

Geen paniek, ik geef de moed nog niet op om samen een rustmoment te vinden en te mediteren. Rome is ook niet gebouwd op één dag. Een paar dagen later geven we een ander hoofdstuk een kans, het thema ‘Mindset’. De meisjes vinden het moeilijk om het voorgestelde idee te volgen waarbij je met een denkbeeldige stift een gouden cirkel rond jezelf moet tekenen. Mijn tiener geeft aan dat ze de opdracht om even stil te staan bij jezelf en van deze meditatie een rustpunt te maken perfect kan volgen. Maar het voorgestelde idee van de warme cocon rond jezelf vindt ze te abstract. Mijn jongste vindt het te repetitief, en zegt dat ze het na één keer ook wel al wist:

“Die mevrouw moest niet nog eens herhalen wat ik moest doen met die stift.” Het hielp waarschijnlijk niet dat ons stiltemomentje onderbroken werd door mijn man die aan het telefoneren was en mij iets vraagt waarmee hij los door onze meditatie breekt. Vandaag is de beurt aan ‘Superkracht’. We nemen plaats in de zetel en maken het ons gemakkelijk. De zachte stem van Evi Hanssen nodigt ons uit om een goudkleurige milkshake van onze tenen tot aan ons hoofd te laten binnenstromen. Deze keer geen gegiechel maar stilte, de meisjes volgen probleemloos het ritme om diep in- en uit te ademen. Deze mentale oefening lukt prima, de meisjes vinden het een fijn gevoel: “Ik zat er helemaal in.”

Een absoluut pluspunt is dat de meditaties variëren in stijl en muziek. Valt de ene wat minder in de smaak, dan zijn er nog acht andere om uit te kiezen. De thema’s gaan over het creëren van een positief zelfbeeld, het identificeren van helpende en niet-helpende gedachten, het verdrijven van pijn en verdriet…

Zo klinkt het misschien wat wollig, maar ik ervaar vooral een fijn moment van rust, je hoofd helemaal leeg maken door je te concentreren op je ademhaling en te proberen een deel van je lichaam heel bewust te voelen. En terwijl je dit doet, ben je – heel even – in je hoofd met niets anders bezig. Een fijne ‘reset’, om daarna de rest van de dag aan te vatten, voor je gaat bijstapelen in de grote to-dolijst in je hoofd. En het werkt echt wel. Slotsom: zou ik nog mediteren samen met de kinderen? Ik denk het wel. Mijn dochters leren dat het oké is om even stil te staan en aan zelfzorg te denken. Dit vind ik een mooie boodschap om mee te geven. Of zoals de dames van Nog 9 minuten zeggen: dit is het begin van een heerlijke ontdekkingsreis naar innerlijke rust, waarbij de route noch de uitkomst vastligt.

www.nog9minuten.be/kindermeditaties ■

Ik voel weerstand bij mezelf: dáár heb ik geen tijd voor! Maar dat is de opdracht: de pauzeknop indrukken

Alice

Sedert corona zit me een inhaalgevoel op de hielen, nog versterkt door de 65 die ik sinds kort op mijn teller heb. Wat wil ik nog allemaal doen en zijn? Heb ik daarvoor nog genoeg tijd? En ben ik hem niet aan het verprutsen met nadenken hierover? Rond de tijd dat deze twijfels me parten spelen, krijg ik de kans om een cruise te maken langs de Franse kust. Het gros van de medepassagiers is eerder vierde dan derde leeftijd. Het toeval wil dat ik meteen aansluiting vind bij een koppel van respectievelijk 88 (zij) en 92 (hij), en een vriendin van de vrouw, ook 88. Ik kan het maar moeilijk geloven, maar wie zou zich nu ouder voordoen dan hij is? Het koppel is nog kwiek en neemt enthousiast deel aan de vele excursies. De vriendin, ik noem haar Alice, heeft onlangs een heupoperatie ondergaan die mislukt is vanwege te broze botten. Ze verplaatst zich moeizaam met een rollator. Ze had zich vooraf ingeschreven – en betaald – voor enkele excursies met haar vrienden, maar moet daar nu van afzien. Bijgevolg moet ze haar tijd – veelal alleen – zien door te brengen aan boord. Op het relatief kleine schip, zonder animatie voor de massa, valt er niet zo veel te beleven. Maar Alice klaagt niet. Ze heeft de nieuwe van De 7 zussen -reeks mee en die mag uit. Bij mooi weer geniet ze van de zon en het uitzicht op het dek. En gelukkig is haar eetlust onaangetast. Dat is natuurlijk een groot voordeel op een cruise waar je smaakpapillen sowieso verwend worden en waar ook nog af en toe een sterrenchef kookt. Alice laat het zich smaken, de gerechten en de wijn. Als we op een middag samen aan tafel belanden, krijg ik haar verhaal te horen. Ze heeft universitaire studies gedaan in een tijd dat nog maar weinig meisjes dat deden. Samen met haar man oefende ze een – lucratief, maar dat zegt ze niet met zoveel woorden – vrij beroep uit. Ze kregen vier kinderen, werkten hard, maar namen ook de nodige vakanties, onder andere met de eigen zeilboot. Intussen is ze al meer dan dertig jaar weduwe. Ze heeft zes kleinkinderen en haar tweede achterkleinkind is op komst. Ik hoor dat ze af en toe haar hele

nageslacht trakteert op een cruise en denk: dit klinkt als wat je noemt een geslaagd leven. En dan vertelt ze dat haar twee zoons al overleden zijn en dat er een erfelijke hartkwaal in de familie spookt, waardoor sommige kleinkinderen ervan afzien om zich te vermenigvuldigen. “Ja, het is overal iets, hè,” zegt ze met een droeve glimlach, “maar ik maak er het beste van.”

Indrukwekkend vind ik het, en troostend: het besef dat je met die ingesteldheid nog lang van het best mogelijke kan genieten, ook al wil de heup niet mee en heb je flinke emo tionele deuken opgelopen. Alice heeft me een toekomst gegeven. Met haar in gedachten kan ik de volgende twintig jaar nog wel aan.

Maar niet elke senior is zoals zij. Ook dat heb ik kunnen vaststellen op diezelfde cruise. Er zijn de chronisch ontevredenen. De mannen zijn doorgaans knorrig en bazig, de vrouwen hebberig uit schrik om tekortgedaan te worden. Wat ze gemeen hebben, is hun zuur gezicht en het idee dat ze altijd voorrang hebben. Ze graaien in veelvoud de fijnste hapjes mee van het buffet en claimen overal de beste plaatsen. Ook deze types wil ik in gedachten houden, om vooral niet te worden zoals zij.

Terug thuis van mijn reis, voel ik me een echte jonkie, en dat was lang geleden. Merci, Alice.

Lut Geypens (65) schrijft over het leven zoals het is, met pensioen.

Zin in een leuk najaar? Ter Helme ook!

Geniet heel het najaar lang van acties in Ter Helme. Wild degusteren in het à la carte restaurant of uitwaaien in de herfstvakantie. Ontdek alle datums en reserveer nu.

Noordzee vitamines

Actieve 50-plusser?

Kom genieten van de kust, cultuur en gastronomie, voor € 405 p.p.

maandag 18 september - vrijdag 22 september

Midweek promoties

Verblijf voordelig in ons duindomein:

4 nachten voor de prijs van 3 in half pension, vanaf € 275 p.p.

maandag 25 september - vrijdag 29 september

maandag 9 oktober - vrijdag 13 oktober

maandag 23 oktober - vrijdag 27 oktober

Herfstvakantie met oma en opa aan zee

Verblijf in volpension met kinderanimatie

vanaf € 338 volwassene of € 172 kind

maandag 30 oktober - vrijdag 3 november

Promo vrijdagen

Geniet van één overnachting met ontbijt en diner (1 gerecht van de kaart) voor € 99 p.p.

vrijdag 8 september

vrijdag 13 oktober

vrijdag 17 november

Resto vrijdagen

Mosselen à volenté

Inclusief water en wijn € 29 p.p.

vrijdag 8 september

vrijdag 15 september

vrijdag 22 september

vrijdag 29 september

Let’s go wild

Geniet van één overnachting met ontbijt en culinaire wildmenu

zaterdag 11 november

Meer info en reservaties op www.terhelme.be/nl/najaar-in-ter-helme

ROOD EN CO.

Viva Magenta, zo luidt de naam van dé trendkleur van het jaar. Het gaat om een tint tussen felrood en roze. Daarnaast zien we veel afgeleiden van rood zoals oranjerood, bruinrood, rood koper en wijnrood. Maar ook bruin, beige en geeltinten sluiten zich bij deze warme herfstgloed aan. Groen, ooit commercieel een moeilijke kleur, blijft zich handhaven, in donkere, felle of kaki versie. In het koelere kleurenpalet treffen we paars, blauw en lila, maar ook grijs dat stilaan terugkomt. En uiteraard blijven de zwartwit klassiekers overeind. Fluotinten duiken vooral op als accent.

Kleur, klassiekers

Veel kleur, van aardetinten tot pittige kruidenkleuren en felle fluo’s. Power fashion, gemilderd met een vleugje romantiek of glamour. Dit is het bonte modeaanbod voor de herfst, al dan niet te combineren tot speelse laagjeslooks.

Tekst Lut Clincke

Ruitjesbroekpak en bloes met uitgelopen ruitmotief, van Terre Bleue. www.terrebleue.com

RUITEN IN DE KIJKER

De ruit, klassieker bij uitstek, is deze herfst alomtegenwoordig, in alle formaten en stijlen, van het hanenpootmotief tot de Schotse ruit, van dambordmotieven tot prince-de-galles-ruiten. Scherp afgelijnd of flou. Evergreens scoren tegenwoordig sowieso goed, ze staan voor duurzame mode die bedoeld is om lang mee te gaan.

Geruite top en bijhorende pantalon, van Hampton Bays. www.hamptonbays.be

www.gigue.com

Warme kleurengloed bij Marie Méro. www.mariemero.com

Lila bloes en mantel in veelkleurige ruiten, van Gigue.

en laagjes

LAAGJES À LA CARTE

Power in lagen: hoge-taillepantalon met bandplooien, hemd, souspull en mantel, van Gant.

www.gant.com

De laagjeslook is weer helemaal ‘in’. Hij laat toe om je eigen accenten te leggen, verschillende motieven en kleuren te laten clashen of met een beperkt aantal kledingstukken telkens andere looks samen te stellen. Denk een souspull of een chemisier onder een debardeur, een hemdjurk over een pantalon, gecombineerd met een jas, een cape of een kimono. In tijden van diversiteit en inclusiviteit inspireert de mode zich op verschillende culturen, zonder daarom etnisch aan te voelen.

Krachtig zwart-wit contrast, van Chloé. www.chloe. com

POWERPAKKEN

Het broekpak blijft sterk aanwezig, vooral in ruim zittende modellen met brede hoge-taillepantalons en blazers die variëren van oversized tot strak, van lang tot kort. In felle kleuren, in grijs of in warme aardtinten. In wol, zijde of denim. Te combineren met een androgyn hemd of met een hypervrouwelijke bloes met strik of met details in kant.

Androgyne look in beige en paars, van Riani. www.riani.com

Comfy broekpak, van Drykorn. www.drykorn.com

Feestelijk broekpak in rood koper, van Twinset. www.twinset.com

Spel van veelkleurig grafisch motief en effen lagen, van Mayerline. www.mayerline.be

Zijden jurk met pofeffect, van Dutchess. www.dutch-ess.com

GLANSRIJK

DE WINTER IN Vorige winter was er al veel glans en metaal te zien, een trend die zich dit seizoen doorzet. We noteren zilver, brons en rood koper, maar ook glanzende stoffen zoals satijn, glimmende coatings en lakleder. Je treft ze niet alleen in feestelijke outfits, maar ook in stoere pantalons en jassen.

Totaallook in glanzende materialen, van Marc Cain. www.marccain. com

DUURZAME MODE

Ecovriendelijke mode is geen zaak meer van alternatieve labels en trendsetters, maar is een vanzelfsprekendheid geworden. Meer nog: wie niet duurzaam is, is ‘out of fashion’. Het aanbod van kledij op basis van gerecycleerde of natuurlijke materialen wordt steeds groter, naast labels die gaan voor tijdloze, kwalitatieve outfits die de modeseizoenen overstijgen. Minder maar beter, is een boodschap die steeds luider klinkt.

Uitgelopen motieven in warmgeel, van Nous Antwerp. www.nousantwerp.com

Glitter, degradémotief en een fluo accent: drie trends in één silhouet, van Twinset Actitude. www.twinset.com

Uitgepuurde top en pantalon, van Xandres. www.xandres.com

Stijlvol in zwart-wit, van LA Collection. www.lacollection.be

Nathalie Vleeschouwer is haar eigen merk

In 1990 begon Nathalie Vleeschouwer (55) als jonge twintiger met haar zwangerschapscollectie Fragile. Vandaag leidt ze samen met haar man een gezond familiebedrijf met zes eigen winkels en talrijke multimerkverkooppunten.

Tekst Lut Clincke

Ik ben gestart met een kleine collectie in een nichemarkt, als starter leek mij dat een goede keuze”, zegt Nathalie Vleeschouwer. “Je hebt minder concurrentie en dus meer mogelijkheden om je plaats te veroveren op de markt. Ondanks het feit dat ik niet uit een milieu van zelfstandigen kom, wist ik al snel dat een 9-to-5-job niet voor mij weggelegd was, ik wilde mijn eigen ding doen. Via mijn vader die aankoper was bij C&A, had ik wel voeling met de modesector. Fragile is langzaam maar zeker gegroeid, op een financieel gezonde manier. Mijn man Jan, die interieurarchitect is, is vrij snel in het bedrijf gestapt. Hij heeft de winkels ingericht en waakt nog steeds over de waarden en het DNA van ons bedrijf. Hij is de man van de langetermijnvisie, ik ben impulsiever. Naast het creatieve luik neem ik ook het financiële plaatje voor mijn rekening. Uiteraard laat ik mij hiervoor omringen door professionals. Jan en ik hebben elk onze taken, maar belangrijke beslissingen nemen we samen.”

FRAGILE

“Toen Fragile 20 jaar bestond, heb ik een tweede collectie op de markt gebracht onder eigen naam, bestemd voor alle vrouwen. Het idee voor deze lijn is eigenlijk gerijpt nadat ik in 2009 de WOMED Award gewonnen had. Als ambassadrice voor de vrouwelijke ondernemers was ik op veel evenementen aanwezig en daardoor had ik ook contact met

de eindconsument. Het bleek dat veel niet-zwangere vrouwen Fragile kochten, omwille van de stijl en het comfort van de collectie. Zo onstond het idee voor de collectie Nathalie Vleeschouwer.

Ik vond het een uitdaging voor een breder publiek te kunnen werken, het voelde aan als een frisse start. Het was een andere manier van werken, met andere pasvormen en stoffen. Achteraf bekeken bleek het een goede beslissing: de laatste jaren is de markt van de zwangerschapskledij achteruitgegaan. Op een gegeven moment zijn we gestopt met de zwangerschapslijn om te focussen op de verdere uitbouw van de Nathalie Vleeschouwer-lijn. Zo hebben we het merk recent uitgebreid met onder meer brillen, badmode en schoenen. Elke nieuwe ontwikkeling vraagt veel werk en is een leerproces. Ik vind het heel verrijkend om de juiste productiepartners te zoeken. We hebben een persoonlijk contact met onze productiepartners en we gaan pas met iemand in zee als we weten dat ze onze collectie in correcte omstandigheden maken.”

TOEKOMSTPROOF FAMILIEBEDRIJF

“Na al die jaren neem ik nog altijd de creatie voor mijn rekening, het is belangrijk dat mijn hand herkenbaar is in de collectie. Ons team is evenwichtig samengesteld uit mensen van verschillende leeftijden. Zo werkt onze patroonmaakster hier al 18 jaar en onze breigoedspecialiste al 20 jaar. Door voor een jonge instroom te zorgen, blijft ons team scherp. Jonge mensen zijn ook sterker in zaken zoals social media, wat steeds belangrijker wordt voor ons bedrijf. Sinds zes jaar werkt onze dochter Felix in het familiebedrijf. Zij heeft een grafische opleiding genoten. In september komt zoon Lion in het bedrijf. Dankzij de aanwezigheid van de tweede generatie behouden wij de drive om ons bedrijf toekomstproof te maken.”

Comfort en elegantie staan voorop bij de ontwerpen.

‘Mijn tweede collectie kwam er nadat ik de WOMED Award won’

Het recept van Annelies Van Mol

Door de ziekte van Bechterew ging Annelies Van Mol (38) acht jaar geleden noodgedwongen anders eten, wat uiteindelijk leidde tot een bloeiende traiteurzaak. In Plantaardig koken deelt ze 85 plantaardige, glutenvrije en lactosevrije recepten.

Tekst Brigitte Vermeulen

Dit quinoarecept is een verrassende maaltijdsalade!

“In onze winkel krijgen we vaak vragen naar plantaardige salades. Voor warme maaltijden lukt dit makkelijker voor wie dierlijke producten wil vermijden. Een vegan salade lijkt vaak saai omdat velen denken dat dit uitsluitend uit rauwkost kan bestaan. Met boterhammen zit je rap vast als je iets anders wilt dan klassieke charcuterie. Je kan werken met spreads of dips, maar je valt snel in hetzelfde stramien. Met een salade kan je eindeloos variëren in structuren en smaken: hier gebruik ik zacht geroosterde zoete aardappel en krokante gehakte hazelnoten. Het heeft iets zoets, warms en vertrouwds voor die eerste koudere dagen, maar je kan deze salade ook perfect koud eten in de verschillende seizoenen.”

Na een aanslepend ziekteproces ruilde je je medicatie voor een andere levensstijl?

“Tot ongeveer acht jaar geleden heb ik me langdurig slecht gevoeld. Ik had geen energie, constant pijn, een koortsig gevoel, gewrichtspijn en mijn darmen lagen overhoop. Ik kon zelfs geen uur op een stoel blijven zitten. Voor een lange rit moest ik een pauze inlassen, de pijn was niet te harden. Een jaar eerder was ik mama geworden en eerst werden alle symptomen daar aan toegewezen: ik was vermoeid met een peuter in huis, ik kreeg alle microben mee uit de crèche…”

op een punt dat ik besloot om de medicatie achterwege te laten. Mijn huisarts was heel ondersteunend. We spraken af elke drie maanden mijn bloed te bekijken, onder meer op ontstekingswaarden en tekorten. Omdat mijn klachten wegblijven, laat ik me nu niet meer zo ‘streng’ opvolgen. Nu laat ik een keer per jaar mijn bloed nakijken, maar dat ziet er de laatste jaren altijd prima uit.”

In je boek zet je lezers aan om ‘plantpunten’ te verzamelen. Wat zijn dat?

‘Met een salade kan je eindeloos variëren in smaken en structuren’

“Deze theorie vertrekt van wat we nodig hebben en waarvoor ons systeem gemaakt is. Geen overbewerkte voedingswaren, wel voeding uit de natuur zoals fruit, groenten, noten, pitten en zaden. Hoe meer verschillende van deze producten je binnen hebt, hoe beter voor je darmmicrobioom. Om goed te functioneren hebben onze darmen microben nodig. Waar een goede darmflora het meest nood aan heeft, is een zo gevarieerd mogelijke plantaardige voeding. Ken je de uitdrukking ‘Eat the rainbow’? Je zou elke week 30 plantpunten moeten scoren. Telkens als je een andere soort eet, telt dat voor één plantpunt. Als je de hele week elke dag een appel eet, telt dit maar voor één plantpunt.”

“Uiteindelijk brachten een uitgebreid bloedonderzoek en een rondje onder de scanner de diagnose aan het licht: de ziekte van Bechterew, een chronische, progressieve ontstekingsziekte. Er werd meteen een medicatietraject opgestart waarbij ik preventief ontstekingsremmers moest slikken. Ik had het daar moeilijk mee, plots was ik patiënt. Na de diagnose kwam ik terecht bij een specialist die aangaf: ‘De oplossing ligt bij die medicatie, het is niet anders.’ Ik moest maar doen wat me gezegd werd. Op eigen initiatief besloot ik ook mijn voeding aan te pakken om ontstekingsbevorderende voedingsmiddelen te mijden. Ik liet zuivelproducten, suikers en tarwe vallen, in eerste instantie ter ondersteuning van de pillen onder het motto: gewoon doen, slechter kan het niet worden. Na een aantal weken voelde ik me opmerkelijk beter en ik kwam zelfs

“Het daagt ons uit bij elke maaltijd stil te staan: hoe kan er nog een plantpunt bij? Wat extra verse kruiden of een handje noten, je hoeft het niet ver te zoeken. Voor mij is dat een spelletje: hoe kan ik nog net dat puntje meer halen? Toch leuk als het voor de rest altijd maar gaat over minder eten, en hier mag het net meer.”

www.anneliesvanmol.com

WIN WIN WIN

Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

QUINOA MET ZOETE AARDAPPELEN, KROKANTE OESTERZWAMMEN EN HAZELNOTEN

INGREDIËNTEN VOOR 4 PORTIES

250 g quinoa • 4 zoete aardappelen • 500 g oesterzwammen • een handvol gehakte hazelnoten groene kruiden als afwerking (bijvoorbeeld basilicum) • olijfolie • peper en zout • currypoeder paprikapoeder • groentebouillon • 4 el ahornsiroop • 4 el tamari

ZO MAAK JE HET

1. Verwarm de oven voor op 180 graden.

2. Snijd de zoete aardappelen in blokjes of halve maantjes. Leg ze in een ovenschotel met wat olijfolie, peper, zout, currypoeder en paprikapoeder. Zet gedurende 30 minuten in de oven.

3. Kook de quinoa gaar volgens de verpakking, in water met wat groentebouillon.

4. Scheur de oesterzwammen in slierten. Bak ze krokant in een pan met wat olijfolie, ahorn, tamari en peper. Je hebt ongeveer 4 el ahorn en 4 el tamari nodig.

5. Meng de oesterzwammen en de zoete aardappelen door de quinoa, samen met de hazelnoten.

6. Kruid bij indien nodig. Werk af met de verse groene kruiden. ■

Na twee VEELZIJDIGE jaren, is het tijd om het gelijknamige jaarthema op te bergen. En wat voor een: VEELZIJDIG is hét thema bij uitstek waar onze vrijwilligers inspiratie uit haalden. Elke ‘zij’ – van de zin-zoeker tot de wonder woman – kwam aan haar trekken. Toch is het tijd voor een nieuwe kapstok waaraan we die veelzijdigheid nog steeds kwijt kunnen, zonder aan vernieuwing in te boeten.

Dat vonden we bij GOESTING. Anders dan identiteiten, interesses of karaktereigenschappen, draait GOESTING rond een gevoel dat we allemaal kunnen dragen en ervaren. Goesting in een uitdaging, in verrijking, maar vooral: in positiviteit. Want roept GOESTING, bovenal, niet een sterk verlangen naar iets, een kriebel in de buik, een onstilbare drang en een volmondige ‘Ah, daar heb ik nu eens zin in!’ op?

Hoewel GOESTING als allesomvattende term opgevat kan worden, focust dit jaarthema ook heel concreet op maatschappelijke vraagstukken die actueel en relevant zijn. Vind jij de sleutelwoorden terug in deze woordzoeker?

Het nationale team en onze fantastische teamleden zijn er klaar voor, jij ook?

‘Ik wist dat muziek geen bijzaak voor mij kon zijn’

Voor de Nationale Cultuurdag van Markant

strijkt Astrid Stockman neer in ’t Gildhof in Tielt met muziek waarin vrouwen centraal staan. Onder begeleiding van haar piano

brengt ze liederen van Edith Piaf, Vera Lynn tot Yasmine… en enkele klassieke stukken. Wie is deze veelzijdige pianiste en sopraan?

Tekst Selma Franssen • Foto Stéphanie Smeets

‘Een heel leuke uitdaging”, zo omschrijft Astrid Stockman de vraag die ze kreeg van Markant om een speciaal programma uit te werken dat draait rond vrouwen en hun positie in de muziek. Voor de Nationale Cultuurdag selecteerde ze stukken waarin de vrouw afwisselend muze en eigenaar van het werk

is. De ene keer wordt ze vanuit mannelijke blik bekeken, zoals in het nummer

‘Martha’ van Tom Waits, de andere keer neemt de vrouw zelf het narratief in handen, zoals Edith Piaf dat deed.

“Dat ik Edith Piaf zou kiezen, is een no-brainer. Zij vertelde echt haar eigen verhaal”, zegt Astrid Stockman. “Achter heel wat nummers die ik selecteerde, schuilt overigens een bijzondere anek-

dote. ‘Moon River’ bijvoorbeeld, dat Audrey Hepburn zong in de film Breakfast at Tiffany’s. De filmmakers wilden het liedje eigenlijk schrappen omdat ze de stem van Hepburn niet mooi genoeg vonden. Audrey wilde absoluut niet dat het uit de film geknipt zou worden. Het bleef erin – en uiteindelijk won ‘Moon River’ een Oscar voor Best Original Song.”

In het uitgebreide repertoire van Astrid Stockman zitten al veel opvallende vrouwen, maar dit is de eerste keer dat ze hun muziek bewust bundelt. Verwacht een mix van singer-songwriter en chanson, maar ook licht klassiek en klassiek.

“In de klassieke muziek waren vrouwen vooral muze of uitvoerders van het repertoire van anderen. Muziek werd voor vrouwen als een hobby gezien; ze hadden minder kansen om zelf te componeren.

Clara Schumann had bijvoorbeeld acht kinderen, vind daar dan maar eens tijd voor!”, zegt Astrid. “Bovendien stond ze in de schaduw van haar man Robert Schumann, zoals het geval was bij veel componistes uit die periode. Hun repertoire is nooit tot de canon gaan behoren. De laatste tijd is er gelukkig meer aandacht voor vrouwelijke componisten. Zo wordt er intussen erkend dat Hildegard von Bingen aan de wieg stond van de klassieke muziek zoals we die nu kennen, krijgen historische componisten als Alma Mahler en Fanny Mendelssohn eerherstel en groeit de bekendheid van hedendaags talent als Kaija Saariaho.”

LIEFDE VOOR KLASSIEK

Astrid heeft altijd een grote voorliefde gehad voor klassiek, die ze graag deelt met haar publiek. “Het is een rode draad in mijn loopbaan: door klassiek en modern te combineren, wil ik een publiek van alle leeftijden klassiek laten leren kennen en laten horen dat er overeenkomsten zijn

tussen genres. Al is het niet altijd evident om klassiek in de mix te gooien: ik begeleid mezelf op de piano terwijl ik zing en klassieke stukken zijn vaak technisch erg moeilijk om te spelen.”

Hoewel die liefde al jong ontstond, had haar leven een andere wending kunnen nemen: ze heeft ook talent voor wetenschappen-wiskunde. Toen ze haar verdere studies moest kiezen, overwoog ze lange tijd om op veilig te spelen en burgerlijk ingenieur te worden. “Toen het erop aankwam, koos ik voor het conservatorium, omdat ik wist dat muziek geen bijzaak voor mij kon zijn. Muziek is mijn leven”, zegt Astrid. “Op mijn zeventiende was dat een heel diepgeworteld besef dat ik gevolgd heb, al wist ik dat leven van de muziek een moeilijk bestaan is. Ik ben soms ontmoedigd geweest omdat het zo uitdagend was er een beroep van te maken. Ondanks de frustraties heeft het altijd juist gevoeld; ik heb zoveel mooie dingen mogen beleven dankzij muziek. Mensen rond mij die hun beroepskeuze met hun verstand maakten, zie ik nu vaak vastlopen. Ik heb andere moeilijkheden gehad, maar die twijfel – doe ik wel het juiste met mijn leven? – ken ik niet.”

Een van de troeven die maakt dat Astrid een breed publiek weet te bereiken, is haar veelzijdigheid. Zo creëerde ze een hoofdrol in Be My Superstar, een opera over cyberpesten voor een publiek vanaf 14 jaar, trekt ze met het project Stokman en Vos naar woon-zorgcentra om bewoners te verblijden met muziek, zong ze

‘Mensen rond mij die hun beroepskeuze met hun verstand maakten, zie ik vaak vastlopen’

meermaals titelrollen voor kinderopera’s in Bozar en trad ze met contrabassist Pieter-Jan Van Assche op in AB en op de Feeërieën in het Warandepark in Brussel. “Dat ik veel verschillende dingen doe, is deel van mijn persoonlijkheid: ik houd van afwisseling! Als je openstaat voor verschillende genres en werkvormen, kan je bovendien meer richtingen uit. Ik schrik ook niet van een raar idee, ik ben geïntrigeerd door projecten met een hoek af – al moet ik er wel in geloven. Daarnaast probeer ik een open blik te houden en niet elitair te kijken naar muziek. In elk genre vind je muziek met goede inhoud, maar ook meer generieke dingen. Het is de kunst om de juiste parels op te vissen.”

ONDERNEMEN

Ziet ze zichzelf naast muzikante ook als onderneemster? “Door mijn werk als zelfstandig muzikante, heb ik mijn ondernemende kant ontdekt. Als ondernemer kan je veel verschillende hoeden opzetten en je bezighouden met het planmatige, juridische, boekhoudkundige… Dat vind ik leuk en uitdagend. Ik heb dat al doende geleerd”, zegt Astrid. Ze is nog steeds betrokken bij het conservatorium waar ze zelf studeerde en evalueert er de opleidingen. Het belang van ondernemen is er een van haar stokpaardjes. “Ik heb gepusht om ondernemen onderdeel van het lespakket te maken. Een opleiding kan je niet volledig op de praktijk voorbereiden, maar ik vind het belangrijk dat studenten niet helemaal zelf moeten uitzoeken hoe

het werkveld in elkaar zit. Ze krijgen nu gelukkig les over wat netwerken is, hoe je zelf een voorstelling uit de grond stampt en wie hun doelpubliek is.”

Nog zo’n belangrijke ondernemersvaardigheid: marketing. Astrid brengt op allerlei creatieve manieren klassieke muziek onder de aandacht. Door deel te nemen aan het tv-programma De slimste mens ter wereld bijvoorbeeld, of door actief te tweeten. Zit daar een strategie achter?

“Die vraag krijg ik heel vaak, maar nee: ik ben gewoon wie ik ben. Ik spreek mijn passie uit en ik ondersteun graag collega’s door hun werk voor het voetlicht te brengen. Ik wil dat mensen zoveel mogelijk kunnen genieten van de kracht van de muziek. Hoe meer mensen dat kunnen ervaren, hoe beter!”

Wie Astrid op Twitter volgde, weet dat ze van het medium is afgegaan toen ze vaker op tv te zien was. “Toen ik met Twitter begon, was het een leuk en open platform, maar op een gegeven moment kwamen er veel trolaccounts, die heel persoonlijke en beledigende dingen stuurden. Ik merkte dat ik er niets meer uithaalde en dat het me een vertekend beeld van de wereld gaf. Ik geloof graag in het positieve en het potentieel van mensen. Toen ik met Twitter stopte voelde ik echt een verschil. Ik was minder afgeleid”, zegt Astrid.

SUPERMADAMMEN

Aan die begindagen op Twitter hield ze wel iets heel waardevols over: haar beste vriendin, illustratrice en cartooniste Laura Janssens van Niet nu Laura. “Ik kwam uit een lange relatie, was net verhuisd naar Antwerpen en had het gevoel: op dit moment kan ik wel wat vrienden gebruiken. Laura en ik volgden elkaar op Twitter en stuurden af en toe berichtjes. Ze bleek bij mij om de hoek te wonen. We hebben afgesproken voor een kof-

fie en hadden een echte klik. Er volgden nog meer koffies en we gingen samen op reis… Laura is een supermadam, die als illustratrice echt voor haar passie gegaan is”, zegt Astrid.

Hoe belangrijk is het om zo’n beste vriendin te hebben die ook een creatief beroep heeft en weet hoe het is om zelfstandige te zijn? “Als vrouwen in de creatieve sector kloppen we regelmatig bij elkaar aan met onze vraagstukken. Wij snappen elkaar en dat is enorm waardevol. Het is heel fijn om iemand naast je te hebben die een rolmodel is. Dikwijls komen we vergelijkbare uitdagingen tegen, ook al zijn illustratie en muziek twee verschillende werelden”, aldus Astrid. ‘Ik heb als muzikant-ondernemer sowieso geleerd dat ik me moet omringen met allerlei soorten ondernemers, ook uit sectoren die ver van de mijne staan. Hoe pakken zij het aan, wat doen zij dat ik zou kunnen uitproberen in mijn eigen werkveld? Op die manier heb ik veel bijgeleerd.”

HERINNERINGEN

Naast de voorstelling die ze voor de Nationale Cultuurdag van Markant uitwerkt, zal Astrid later dit jaar een nieuwe voorstelling presenteren in Cc Strombeek. Daarin zal ze aan de piano plaatsnemen om muziek te verbinden met de persoonlijke verhalen die luisteraars met haar delen. “Na elk optreden komt er wel iemand naar me toe om me te vertellen welke betekenis een lied voor hen heeft – daar wilde ik graag iets mee doen. Tijdens deze voorstelling zullen mensen op het podium vertellen met welk lied ze een speciale band hebben en waarom, waarna ik dat nummer voor hen zal spelen. Het belooft een bijzondere voorstelling te worden, waar ik enorm naar uitkijk.”

Informatie over deze en andere voorstellingen van Astrid Stockman vind je op www.astridstockman.com

De Nationale Cultuurdag van Markant gaat door op dinsdag 17 oktober in Cultuurcentrum Gildhof Tielt. Het volledige programma vind je op www.markantnet.be/cultuur

‘Vrouwen zijn vooral muze of uitvoerders van de muziek van anderen in het klassieke genre’

17.10.2023 - Tielt

Meerdere stemmen, perspectieven en meningen komen b� Markant en Best Pittig r�kel�k aan bod. T�dens onze Nationale Cultuurdag op 17 oktober is dat niet anders. Z� het door op te komen voor waar je in gelooft of om te ontroeren met prachtig gezang; de stem is een krachtig medium van onschatbare waarde. Klaar om te luisteren?

“Ik zal alles verdragen, ook mezelf”

Lezing door Kristien Hemmerechts

Auteur Kristien Hemmerechts werd al lang voor “Het verhaal van Vlaanderen” gebeten door de geschiedenismicrobe. Recent pluisde ze vier sterke verhalen uit die een levendig beeld geven van de situatie t�dens WOII en de jaren nadien. In deze lezing behandelt ze het leven van twee mannen en twee vrouwen die de oorlog meemaakten, hun aanpak, de genderverschillen en -verwachtingen, en dat op basis van hun dagboeken. Of hoe de l�n tussen verzet en collaboratie niet alt�d even zwart-wit was.

Muze of maakster?

Concert door Astrid Stockman

Pianiste en sopraan Astrid Stockman timmerde eigenzinnig aan haar muzikale pad om klassieke muziek tot b� het publiek te kr�gen. Voor de Nationale Cultuurdag str�kt ze neer in ’t Gildhof met een scala aan muziek vanuit vrouwel�k perspectief. Onder begeleiding van haar piano brengt ze liederen van Edith Piaf, Vera Lynn tot Yasmine… en enkele klassieke stukken. Niet langer de stille muze, maar krachtige stemmen van vrouwen die stuk voor stuk de maker van hun eigen verhaal z�n.

Praktisch

Dinsdag 17 oktober

Cultuurcentrum Gildhof Tielt

DAGPROGRAMMA

10u – 16u

Pr�s: €55 incl. welkomstdrankje, lunch en koffie

AVONDVOORSTELLING

VAN ASTRID STOCKMAN MET

ALTERNATIEF PROGRAMMA

19u30 – 23u

Pr�s: €25 incl. drankje

Partners welkom

www.markantnet.be/cultuur

Je hoort het: onze Nationale Cultuurdag in Tielt belooft wederom een markante topdag te worden. Graag tot dan!

Credits: Diana Putters

Wondermooi portret van een ongewone vriendschap

Heb je ons Markant reisaanbod al ontdekt op onze vernieuwde website? Ga zeker eens een kijkje nemen.

www.markantnet.be/reizen

Soms heeft een film weinig of niks nodig om je compleet verweesd achter te laten. Cineaste

Marie Amachoukeli, die een emotionele blik werpt op de bijzondere relatie tussen de zesjarige Cléo en haar oppas Gloria, slaagt hier in Àma Gloria met glans in.

De laatste nieuwtjes en foto’s van onze reizen kan je vinden op onze Facebookpagina ‘Markante reizen’

Markant heeft onder leiding van Annemie reeds enkele Lapland reizen achter de rug, telkens met groot succes en veel enthousiasme van de deelnemers.

Ook in 2024 nemen we deze unieke bestemming op in ons aanbod.

21/01/24 – 28/01/24

Hoogtepunten van winters Lapland

Tekst Pierre Raemdonck van afscheidscadeau krijgt Cléo de toestemming om tijdens de zomervakantie op bezoek te gaan bij Gloria.

18/02/24 – 22/02/24

Shortbreak naar winters Lapland

Meer info en inschrijven voor deze reizen kan reeds op de website, wacht niet te lang want het zijn gegeerde reisprogramma’s.

VAanbod 2024

Aan welke reizen kan je je in 2024 nog verwachten onder leiding van onze Markant reisbegeleidsters?

 Japan, zowel tijdens het kersenbloesemfeest als in het gouden seizoen

 Adembenemend Zuid-Afrika

 Citytrip naar Lyon met de trein

Àma Gloria is geen grote film met ingewikkelde vertelstructuren of een hels verteltempo maar een intieme weergave van de grote liefde tussen twee mensen van een verschillende leeftijden. De inhoudelijke opbouw van de film is uitermate simpel gehouden. In essentie zijn er slechts twee acteurs die de film dragen, maar het is net die eenvoud die deze productie een geur van genialiteit geeft. Met haar regiedebuut slaagt Marie Amachoukeli, een Franse met Georgische roots, erin steeds de juiste toon te vinden om die relatie zonder enige meligheid tot leven te brengen.

NOOIT ZWAARWICHTIG

 Noorse eilanden met culturele hoofdstad Bodø

 Zomers IJsland

 Porto en de prachtige Douro

eel tijd heeft de vader van Cléo niet om haar op te voeden nadat zijn vrouw is overleden aan kanker. Gelukkig is er de Kaapverdische Gloria die zich met veel liefde ontfermt over het bijzondere en jonge meisje. De relatie gaat veel verder dan het louter ‘een oogje in het zeil houden’, want er ontwikkelt zich een speciale band tussen die twee ondanks de grote culturele verschillen. Voor Cléo is Gloria zonder enige twijfel haar ‘nieuwe moeder’, op wie ze steeds kan rekenen en omgekeerd is Cléo een mooi alternatief voor Gloria’s eigen afwezige kinderen. De situatie lijkt ideaal, tot Gloria een telefoontje krijgt dat ook haar moeder overleden is aan kanker. Gloria keert terug naar huis om te zorgen voor haar familie. Als vorm

 Citytrip naar verrassend Arhus

 Biënnale van Venetië met twee afreisdata

 Rijncruise van Amsterdam naar Bazel

 Arabisch sprookje in Oman

De personages zijn niet perfect. Zo heeft Cléo het moeilijk om zich aan te passen aan de leefwereld van Gloria omdat er dan veel minder aandacht is voor haar. Ook Gloria heeft fouten gemaakt in haar leven en deze krijgen dan ook een plaats in Àma Gloria. Dit alles draagt bij tot de geloofwaardigheid van de personages die prachtig geacteerd worden door de piep-

 Het rijk van de Maharadja’s in India

jonge Louise Mauroy-Panzani als Cléo en Gloria, gespeeld door Ilça Moreno Zego. Het simpele gegeven, namelijk het nakend afscheid tussen een zesjarig meisje en haar oppas vormt het fundament van een emotioneel pamflet over een ongewone verbondenheid tussen een kind dat in het begin van haar leven staat en een vrouw met een reeds bewogen leven achter de rug. Dat de toon van de productie filmisch nergens zwaarwichtig aanvoelt, door de reeds aangehaalde schitterende vertolkingen maar ook door de grote poetische kracht die de film met zich meedraagt. Er is niet alleen ruimte voor momenten zonder dialogen, maar ook voor een soort van pauzes via de animatiefilmpjes van de kunstenaar Pierre-Emmanuel Lyet. Ze maken scènes over vreugde of verdriet zoveel indringender zonder dat het resulteert in een overladen gevoel.

 Markante midweek & Markante midweek aan zee

 Pelgrimstocht

Regie: Marie Amachoukeli

Cast: Louise Mauroy-Panzani, Ilça

Moreno Zego, Abnara Gomes Varela, Fredy Gomes Tavares, Arnaud Rebotini e.a.

Vanaf 20 september in de bioscoop.

■

Benieuwd naar meer? Voor de exacte data, reisprogramma’s en prijzen surf je naar onze website.

Op de website ontdek je voor welke reizen in het najaar van 2023 nog vrije plaatsen zijn.

Heb je ons Markant reisaanbod al ontdekt op onze vernieuwde website? Ga zeker eens een kijkje nemen.

Heb je ons Markant reisaanbod al ontdekt op onze vernieuwde website? Ga zeker eens een kijkje nemen.

www.markantnet.be/reizen

www.markantnet.be/reizen

Op de website ontdek je voor welke reizen in het najaar van 2023 nog vrije plaatsen zijn.

Op de website ontdek je voor welke reizen in het najaar van 2023 nog vrije plaatsen zijn.

De laatste nieuwtjes en foto’s van onze reizen kan je vinden op onze Facebookpagina ‘Markante reizen’

De laatste nieuwtjes en foto’s van onze reizen kan je vinden op onze Facebookpagina ‘Markante reizen’

Markant heeft onder leiding van Annemie reeds enkele Lapland reizen achter de rug, telkens met groot succes en veel enthousiasme van de deelnemers.

Markant heeft onder leiding van Annemie reeds enkele Lapland reizen achter de rug, telkens met groot succes en veel enthousiasme van de deelnemers.

Ook in 2024 nemen we deze unieke bestemming op in ons aanbod.

Ook in 2024 nemen we deze unieke bestemming op in ons aanbod.

21/01/24 – 28/01/24

21/01/24 – 28/01/24

Hoogtepunten van winters Lapland

Hoogtepunten van winters Lapland

18/02/24 – 22/02/24

18/02/24 – 22/02/24

Shortbreak naar winters Lapland

Shortbreak naar winters Lapland

Meer info en inschrijven voor deze reizen kan reeds op de website, wacht niet te lang want het zijn gegeerde reisprogramma’s.

Meer info en inschrijven voor deze reizen kan reeds op de website, wacht niet te lang want het zijn gegeerde reisprogramma’s.

Aanbod 2024

Aanbod 2024

Aan welke reizen kan je je in 2024 nog verwachten onder leiding van onze Markant reisbegeleidsters?

Aan welke reizen kan je je in 2024 nog verwachten onder leiding van onze Markant reisbegeleidsters?

 Japan, zowel tijdens het kersenbloesemfeest als in het gouden seizoen

 Japan, zowel tijdens het kersenbloesemfeest als in het gouden seizoen

 Adembenemend Zuid-Afrika

 Adembenemend Zuid-Afrika

 Citytrip naar Lyon met de trein

 Citytrip naar Lyon met de trein

 Noorse eilanden met culturele hoofdstad Bodø

 Noorse eilanden met culturele hoofdstad Bodø

 Zomers IJsland

 Zomers IJsland

 Porto en de prachtige Douro

 Porto en de prachtige Douro

 Citytrip naar verrassend Arhus

 Citytrip naar verrassend Arhus

 Biënnale van Venetië met twee afreisdata

 Biënnale van Venetië met twee afreisdata

 Rijncruise van Amsterdam naar Bazel

 Rijncruise van Amsterdam naar Bazel

 Arabisch sprookje in Oman

 Arabisch sprookje in Oman

 Het rijk van de Maharadja’s in India

 Het rijk van de Maharadja’s in India

 Markante midweek & Markante midweek aan zee

 Markante midweek & Markante midweek aan zee

 Pelgrimstocht

 Pelgrimstocht

Benieuwd naar meer? Voor de exacte data, reisprogramma’s en prijzen surf je naar onze website.

Benieuwd naar meer? Voor de exacte data, reisprogramma’s en prijzen surf je naar onze website.

Afrika voor beginners, zeggen de Gambianen

Het zijn de groene bijeneters en rode franjeapen in de ongerepte natuur. Maar ook de verhalen vanop het slaveneiland Kunta Kinteh die blijven plakken, doen je beseffen dat Gambia niet zomaar een zonnige winterbestemming is.

Tekst Ann-Marie Cordia

Zo’n zes uur is het vliegen naar de hoofdstad Banjul vanuit Brussel, het tijdsverschil is met 2 uur miniem. Buiten is het ongeveer 30 graden, een pak warmer dan de 10 graden in België. We zijn begin december en onderweg van de hoofdstad naar ons hotel in Serekunda. Het is file op deze drukke, stoffige hoofdweg wanneer we plots stilvallen en de motor niet opnieuw in gang geraakt. Door de airco? Onze gids Mamou stapt meteen uit en begint, samen met omstanders, vanachter te duwen, terwijl wij, toeristen, blijven zitten. Het voelt gênant, maar nog geen minuut later gromt de motor weer en rijden we verder. Afrika voor beginners, zo promoot de eigen toeristische dienst

Gambia, omdat dit land met amper 2,2 miljoen inwoners erg toegankelijk is voor wie het continent nog nooit bezocht en omdat je er zoveel kan bezoeken op korte tijd. Het ligt aan de westkust van Afrika en vormt een smalle strook van zo’n 250 kilometer lang en amper enkele tientallen kilometers breed. De Gambia-rivier doorkruist het hele land van west naar oost. Het is volledig omringd door Senegal. De meeste Gambianen – zo’n 90 procent – zijn moslim, al vind je ook christenen (9 procent) en aanhangers van het animisme (1 procent).

Toen ik mijn moeder vertelde dat ik naar Gambia ging, keek ze raar op. “Gambia, wat ga je daar doen?” Het land staat bekend als zonbestemming in de winter, maar ook – het is

wat het is – als bestemming voor sekstoerisme voor westerse vrouwen. En – eerlijk is eerlijk – dat zullen we de eerste dag van onze reis geweten hebben. Op het strand van Kololi zie ik een prachtig wit paard, een schimmel, staan. Ik wandel dichterbij om een foto te nemen van dit idyllische plaatje, als plots zijn Gambiaanse eigenaar opduikt. “Where are you from? Belgium.” “You want to ride my horse?” “Thank you, no.” Hij haalt zijn grootste glimlach boven. “First you ride my horse, and then you ride me?” Origineel is het, maar nee blijft nee. Het zal niet de laatste keer zijn dat ik als vrouw word aangesproken op het strand, maar al bij al wordt een nee met de glimlach aanvaard – Gambia noemt zichzelf niet voor niets The Smiling Coast of Africa. Overigens krijg je dit soort voorstellen echt alleen maar op het strand.

VOGELS SPOTTEN

Op wandelafstand van de drukke Senegambia Strip , waar je veel lekkere restaurants vindt, ligt het Bijilo Park . In dit tropisch bos van ruim 50 hectare groot maak je een gemakkelijke natuurwandeling terwijl je vogels zoals de regenwulp en de zuidelijke roodsnaveltok van dichtbij kan bewonderen en vooral: je komt er oog in oog te staan met aapjes. Wij zien enkele rode franjeapen en een heleboel groene meerkatten. Deze laatste zijn allesbehalve verlegen en eten de nootjes gewoon uit je hand. Eigenlijk – zo leer ik pas achteraf – is het beter ze niet te voederen, want daar zijn de schuwere rodefranjeapen de dupe van omdat ze wat verdrongen geraken door de groene meerkatten, maar de meeste toeristen doen het toch. Vogels spotten kan overal in Gambia – zo lopen er aan ons hotel zomaar koereigers door de tuin, eentje wacht netjes zijn beurt af aan het ontbijt – maar je kan ze nog beter observeren langs het natuurpad aan Kotu Creek . Hoewel de rivier vlak

bij de weg ligt, vind je er talloze soorten. Alieu Ceejay leidt ons via een klein pad door riet en langs water en wijst ons feilloos tal van soorten aan. Hij werkte vroeger als taxichauffeur en kwam via toeristen in contact met vogelgidsen. Zo kreeg hij zelf de smaak te pakken, waarna hij zich omschoolde en examen aflegde. Intussen werkt hij al jaren voor de Gambia Bird Watcher Association . Om beurten mogen we door zijn verrekijker turen. Van grote textorwevers – zo genoemd omdat ze echt hun nestjes weven – tot zwartkapbabbelaars, kapgieren, groene langstaartglansspreeuwen en de prachtige groene bijeneters: het is heerlijk observeren. In Gambia vind je maar liefst 600 vogelsoorten.

De volgende ochtend gaan we op pad met Ida Cham Njai. Ze is kok, heeft een cateringzaak en is een selfmade woman. Ze ontvangt ons thuis, waar we eerst traditionele Gambiaanse kleding aantrekken. Het voelt gek en een tikje onwennig in tijden van cultural appropriation – wanneer je onterecht elementen van een cultuur toeëigent. Maar even later, als we naar de markt van Tanji trekken, vormen we alvast een welgekomen grappige bezienswaardigheid voor de Gambianen, Senegalezen en allerlei andere nationaliteiten, want elke dag komen hier 200.000 mensen van zowat overal naartoe, vooral voor de vis die vissers hier afleveren. De drukte is overweldigend en het is moeilijk passeren tussen al het volk en de standjes, maar Ida laat zich niet uit het lood slaan. Ze keurt groenten en vis – een barracuda – en een klein uurtje later staat een grote pot te borrelen op het vuur. Ida maakt benachin klaar, het traditionele nationale gerecht van Gambia. Wij helpen met het wassen en snijden van de groenten. Het bevat ook rijst en – in dit geval – vis, maar het gaat ook met vlees, of enkel met groenten. In 2018 won ze met haar versie in Lagos, Nigeria de Jollof Rice War. Terwijl de groenten op het buitenvuur pruttelen – met gedroogde slakken als zoutma-

Ida Cham op de markt met enkele soursops of zuurzak.

ker – en haar medewerkers nu en dan roeren, eten we overheerlijke gefrituurde beignets gemaakt van zwarte akarabonen en leren we een traditioneel gezelschapsspelletjes wurri spelen. Ik geraak aan de praat met twee Engelse toeristen, vriendinnen, die hier in Gambia op zoek zijn naar hun roots. De ene is de dochter van ouders die allebei Jamaicaans zijn, de afkomst van de ander is deels Europees. De eerste vindt dat zij het gemakkelijker heeft, omdat ze weet wie ze is, en waar ze vandaan komt. Haar identiteit is helder, omdat haar afkomst dat ook is, zegt ze. Hoe moet haar vriendin zich verhouden tot het leed dat haar witte kant – historisch gezien – heeft veroorzaakt? Het is een retorische vraag die lang zal blijven nazinderen. Ik neem nog een slok van een van de lekkerste verse sapjes ooit, gemaakt van wonjo, een soort gedroogde hibiscusbloemen.

Later op de dag bezoeken we het Tanje Village Museum over het leven in een traditioneel dorp, waar we ook leren over de betekenis van de verschillende kleuren en stoffen. Zo wordt indigo in heel West-Afrika gebruikt, onder meer voor huwelijken, terwijl rood refereert aan spiritualiteit, dapperheid en oorlog. Wit houdt dan weer verband met vrede en godsdienst –zo worden overledenen begraven in wit katoen.

Heel de opstelling van de huisjes is net zoals in het boek Roots: The Saga of an American Family , dat ik ben beginnen te lezen. Deze klepper van 700 pagina’s is van Alex Haley. Die Amerikaanse schrijver traceerde zijn afkomst zeven generaties terug tot in Gambia. Het verhaal begint bij een jongen genaamd Kunta Kinteh, die in een piepklein dorpje woont langs de Gambia-rivier en met zijn gezin tot de Mandinka-stam behoort. Deze vormt vandaag nog steeds de grootste groep, naast de Fula, Wolof, Jola en Sarahule.

Het boek beschrijft de duidelijke leefregels van enkele honderden jaren. Zo werden Mandinka-jongens, eens ze een bepaalde leeftijd hadden, in groep door hun vaders meegenomen naar het bos, om daar deel te nemen aan een overgangsritueel naar volwassenheid, dat enkele weken duurde. Vooraf werd je als kind niet ingelicht over wat er zou gebeuren, je zag alleen hoe de jongens terugkwamen als mannen. Ook onze gids Mamou maakte zo’n overgangsritueel mee, zij het in een modernere versie, vertelt hij. Ze gingen niet naar het bos, maar logeerden wel een tijdlang elders, in een soort kostschool. Ze waren met zo’n driehonderd en moesten allemaal een wit gewaad aantrekken, waarna ze besneden

werden. Dat was schrikken, want ook hij wist als twaalfjarige vooraf van niets, net zomin als zijn vrienden. Huilen mocht onder geen beding – dan zouden je vrienden je voor altijd uitlachen. Hij ziet vooral de mooie kanten van het ritueel als geheel. Ze leerden er bijvoorbeeld hoe ze eten moesten delen, en hoe je je woede leert te controleren. Pas na enkele weken, als de wonde bij iedereen genezen was, keerden ze naar huis – niet langer als jongens, maar wel als mannen. Als hij later zonen heeft, zou hij hen die ervaring zeker gunnen. Terug naar het boek Roots . Terwijl het begint als comingof-ageverhaal van een jongen uit de Mandinka-stam uit het dorpje Juffere, neemt het plots een dramatische wending wanneer het hoofdpersonage op zijn zeventiende ontvoerd wordt door vreemde mensen die zijn taal niet spreken, en hij gevangengezet wordt op een slaveneiland. De jongeman belandt vervolgens met honderden anderen op een schip naar Amerika, toen nog een Engelse kolonie. Onderweg sterven tientallen mensen van ontbering – of omdat ze overboord gegooid worden. Ter plaatse wordt hij op een slavenmarkt verkocht. Zowel de overtocht op het schip als het harde leven op de plantages zijn gruwelijk helder beschreven. Mogelijk is het verhaal van Alex Haley niet helemaal het zijne. De auteur werd beschuldigd van plagiaat door zowel Harold Courlander als Margaret Walker Alexander. Vaststaat wel dat Roots het verhaal van zwarte Amerikanen pijnlijk tastbaar heeft gemaakt. Van het dorpsleven in Gambia tot hoe het eraan toeging op de plantages in het Amerikaanse zuiden. Een jaar na het boek kwam er een tv-serie, die leidde tot een enorme bewustwording van de Afrikaanse diaspora wereldwijd. In 2011 werd het eiland naar het hoofdpersonage genoemd.

KUNTA KINTEH-EILAND

De volgende dag zitten we in een boot op de Gambia-rivier, richting Kunta Kinteh-eiland. We varen op een rustig tempo langs de mangroves, onze boot is de enige op het water, er is een barbecue en eten aan boord, er hangt een relaxte vakantiesfeer en ik proef er van groene thee – zo straf dat die zwart kleurt.

En dan komen we aan bij het beruchte eiland. Het is piepklein en zelfs krimpend, vanwege het water dat stijgt. Omwille van de ligging in de Gambia-rivier, die uitmondt in de Atlantische Oceaan, was het van strategisch belang voor schepen die

‘We varen op een rustig tempo langs de mangroves, er hangt een relaxte vakantiesfeer’

handel wilden drijven. Eerst in goud en zilver, later dus ook in mensen. Het ligt zo’n 30 kilometer landinwaarts. In 1456 stopte een Portugese expeditie er onder leiding van twee Italianen om hun gestorven scheepsmaat Andrew te begraven, waarna ze het eiland St. Andrew’s noemden. Later werd het James Island genoemd door de Engelsen, maar ook de Nederlanders, Fransen en Spanjaarden hebben er voor gevochten. De komst van de Europeanen betekende het begin van de in Roots beschreven ontvoeringen van de plaatselijke bevolking die eerst gevangengezet werd op het eiland en later verscheept werd. Overigens bestond er voor de komst van de Europeanen ook een vorm van slavernij in wat nu Gambia is. Maar hoewel deze mensen niet vrij waren, behandelden hun eigenaars hen wel als familieleden, en konden ze zichzelf ook vrijkopen.

Omdat dit eiland zo’n belangrijke getuige is van de slavenhandel, werd het door de VN tot Werelderfgoed uitgeroepen. Als we van onze rivierboot stappen en langs de lange steiger wandelen, zie ik een zwarte vrouw op haar knieën zitten onder een baobabboom. Ze legt haar handen eerst op de aarde, dan op haar hart. Haar ogen zijn gesloten. Velen uit de Afrikaanse diaspora, voornamelijk Amerikanen, komen hier in navolging van Alex Haley op zoek naar hun wortels, al dan niet tijdens het International Roots Homecoming Festival, dat gestart werd in 1994. Ook actrice Viola Davis verbleef lange tijd in

Gambia, op zoek naar dat stukje van haar identiteit. Rapper 50 Cent had naar verluidt ook plannen voor een bezoek, maar uiteindelijk bleken zijn eisen, onder meer rond beveiliging, niet werkbaar.

We wandelen naar wat rest van het fort dat de Duitsers hier bouwden en stappen een kleine, enge ruimte in, naar beneden, die diende om mensen in afwachting van verscheping op te sluiten. Het enige licht valt binnen via een klein raampje, ver boven onze hoofden. Dit laat weinigen onberoerd. Even later, als we naar de oever varen en het museum over slavernij bezoeken in het dorpje Albreda, zien we de handboeien en dikke boeken vol namen van verhandelde mensen en dringt de schaal van de mensenhandel pas goed door. Vanuit deze regio, Senegambia, werden zo’n 750.000 mensen naar Amerika weggevoerd, of 6 procent van het totale aantal slaven uit Afrika. ‘Never again’, staat er op het standbeeld. Op de terugweg naar de kust op onze boot neem ik de tijd om alle indrukken te verwerken en in stilte te genieten van deze prachtige omgeving. Het golden hour breekt aan, wanneer het licht het mooist valt op het water. Als dit Afrika voor beginners is, ben ik klaar voor een vervolg. Wat zou ik graag terugkomen, voor een meerdaagse boottocht, richting binnenland. De volgende ochtend staan we voor dag en dauw op, voor een duik in de zee en om nog een laatste keer de zon te zien opkomen, voor we weer de Belgische winter induiken.

Praktisch

Vliegen kan vanuit Brussel in ongeveer 6 uur • 1 Gambiaanse dalasi is ongeveer 0,015 euro • Er is een tijdsverschil van 2 uur met België • Vaccinaties zijn aangeraden: www.wanda.be/nl/landen/gambia

Meer info via www.visitthegambia.gm • www.gambianhomecooking.com www.birdsguideassociationgambia.com • @sonkoboattrip ■

Het eiland Kunta Kinteh (l. en r.). Van hieruit werden mensen verscheept om verkocht te worden als slaaf. In het museum in Albreda (m.) kom je er meer over te weten.

lands diploma niet erkend wordt? Kleurrijke verhalen voor rebelse meisjes van Sayira Maruf & Britt Lise Van Putten, uitgegeven bij EPO, bundelt de portretten van 47 inspirerende vrouwen met migratieachtergrond actief in STE(A)M. Ontdek de verhalen van degenen die elke dag stereotypes doorbreken.

BREAKDANCE

Excuses noch beperkingen

Met als motto No Excuses, No Limits is Ill-Abilities een internationale breakdance crew, bestaande uit enkele van ’s werelds beste dansers met een beperking. Op de vooravond van het WK Breaken komen deze artiesten uit Brazilië, Canada, VS, Nederland, Frankrijk en Zuid-Korea met hun voorstelling No Excuses, No Limits op donderdag 21 september naar Leuven. De acht performers nemen het publiek mee op een reis door ieders persoonlijke verhaal via dans, muziek en interactie met het publiek. De ‘ill’ in Ill-Abilities betekent niet ‘ziek’, wel ongelooflijk, verbazingwekkend of getalenteerd –een verwijzing naar het gebruik van ‘sick’ in de hiphopcultuur om iets positiefs te benadrukken. www.30cc.be

BOEK

Kleurrijke verhalen voor rebelse meisjes

Vrouwen met een migratieachtergrond met een beroep of studie in de wetenschappen, technologie, engineering, kunsten en wiskunde blijven vaak onopgemerkt, lazen we eerder in het dossier over vrouwen en tech. Toch zijn er veel vrouwelijke IT’ers van kleur, kunstenaressen met een migratieachtergrond en wetenschapsters van diverse origine. Wat motiveert hen en wie inspireert hen om geneeskunde te studeren, onderzoekster te worden of als straatmuzikant door Europa te trekken? Welke drempels kwamen ze tegen? Wat doen ze wanneer hun buiten-

Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@ vrouwennet.be

EXPO Tijd om te praten over mode

Kleding weerspiegelt de tijdsgeest. Hoe kan het dat onethische mode nog steeds in de mode is? Kan de mode het zich veroorloven niet duurzaam te zijn? Veranderende attitudes tegenover en inzichten over mode en kledij staan centraal in de tentoonstelling We Need to Talk about Fashion. Hierin legt Modemuseum Hasselt de link tussen een tachtigtal recent verworven collectiestukken en urgente thema’s zoals MeToo en Black Lives Matter en plaatst ze zo in een nieuw daglicht. Via historische en hedendaagse silhouetten van onder meer Lanvin, Vionnet, Vivienne Westwood en Raf Simons, worden hedendaagse inzichten over mode en kledij belicht. Tot 18 februari in het Modemuseum van Hasselt. www.modemuseumhasselt.be

CONCERT

MISST op European Folk Day

Op 23 september vindt over heel Europa de allereerste European Folk Day plaats. De folkgroep MISST, die bestaat uit vier ‘miss’es’ en een ‘mister’, geeft voor deze gelegenheid een gratis concert in muziekclub ’t Ey in Belsele. Ze starten om 20 uur en brengen meerstemmige liederen uit verschillende streken van Europa. Het wordt een muzikaal verhaal van eigenheid en verbondenheid en een reis langs vele Europese regio’s en ontmoetingen met streektalen. De meerstemmige zang staat centraal: vaak helemaal a capella of met een instrumentale toets. Ook bij hen heeft iedere stem een eigen timbre en bereik, waarmee ze veel akkoorden weten te kleuren. Meer informatie vind je op hun Facebook-pagina. www.facebook.com/SingingMISST/

ROMAN Geboren voor het (on)geluk

Italië, 1936. Francesca is het enige kind van een keurig en welgesteld echtpaar. Elke zondag ziet ze vanaf de brug een meisje in de rivier met twee jongens spelen. Haar rok is opgetrokken en haar benen zitten onder de schrammen. Haar uitstraling fascineert Francesca en ze droomt ervan haar vriendin te worden, ook al denkt iedereen in de stad dat het meisje vervloekt is. Ze noemen haar het ongelukskind. Als Francesca op een dag een bakje kersen steelt, lukt het haar eindelijk met het ongelukskind te praten. Ondanks de afkeuring en vooroordelen van haar

WIN WIN WIN Markant

ouders wordt de band tussen de twee steeds hechter. Ze hunkeren naar vrijheid en gelijkheid, maar de dreiging van oorlog en fascisme zet alles op scherp. Het ongelukskind, uitgegeven bij Cargo, is de eerste roman van Beatrice Salvioni (Monza, 1995). Ze won de Calvino Short Story Prize.

BOOST JE

Markant

Magazine mag

drie exemplaren weggeven.

Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

BOEK Observaties van de baasjes

In dit heerlijk ironische boekje van Barbara Capponi beschrijft het eigengereide gedrag van de kat vanuit een omgekeerd perspectief: het zijn de katten die ons mensen gadeslaan en onderzoeken. Omdat – en dit valt niet te ontkennen – er maar één echt de baas in het huishouden is, en dat is de kat. Wij mensen mogen dan wel buitengewoon intelligent zijn, toch weten katten ons telkens te verleiden met hun gratie en hun zen state of mind, om ons uiteindelijk volledig te temmen. Handleiding voor katten – Hoe voed ik mijn mens op? is uitgegeven bij Cargo.

www.lustwarande.org

Weerstan d ¹

Celbeschermin g ² Energi e ³

WIN WIN WIN

Markant

Magazine mag

drie exemplaren weggeven.

Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

¹ Se l enium, zin k en de vitamines A, C e n D

o n ders teu n e n de g oede wer king v an het immuunsystee m

² Selenium, zink en de vitamines C en E

dr ag e n b ij to t de bes ch er ming v an c e llen tegen oxidatieve stres s

³ Vitamine C draagt bij tot de vermindering van vermoeidheid

WIN WIN WIN

De blonde

Van mijn ouders moest ik als kind geen barbies verwachten. “Denk je dat het geld op onze rug groeit, misschien?” is een zin die in mijn herinnering thuis erg vaak viel. Toen ik in het vierde leerjaar zat, verhuisden we naar Californië, en leek alles plots larger than life. De auto’s, de tv’s en de kerstbomen, en mijn nieuwe beste vriendin had wel twintig barbies. Op mijn eerste verjaardag in Amerika gaf ze me een Tropical Barbie, met prachtig lang blond haar en gekleed in een blauw-geel asymmetrisch badpak. Met mijn zakgeld kocht ik de bijhorende Ken. Met de barbie van mijn zus erbij – ik geloof dat zij er ook een van haar zakgeld had gekocht –hadden we er drie. Op een keer na school kwam er een ander vriendinnetje spelen. Doordat ik verlegen was, liet ik Shannon de leiding nemen in ons verhaal. Blonde Barbie was ‘de goede’, zo verzon ze, en de bruinharige ‘de slechte’ die Ken op slinkse wijze wilde afpakken. Gelukkig kon de blonde de vuile streken van de bruinharige net op tijd ontmaskeren en was het eind goed, al goed.

Enkele jaren later wilde ik er vooral niet aan herinnerd worden dat ik ooit met barbies had gespeeld en wilde ik een cassette van Depeche Mode voor mijn verjaardag. Tot in mijn dertiger jaren keek ik neer op ‘poppemiekes’ die er wilden uitzien als Barbie. Gênant, omdat het ook een vorm van geïnternaliseerde vrouwenhaat is. Als feministe zie ik Barbie niet als de bron van alle kwaad, maar wel als symbool ervan. Een studie uit 2014 toonde aan dat 4- tot 7-jarige meisjes die vijf minuten met barbies hadden gespeeld, zichzelf later minder verschillende soorten beroepen zagen doen dan wanneer ze vijf minuten met Mrs. Potato Head hadden gespeeld. (Voor de jongens zagen ze geen verschil in beroepsmogelijkheden.) Of hoe Barbie je blijkbaar minder ambitieus maakt – en dan zwijgen we nog over de onrealistische schoonheidsidealen. Als moeder beet ik op mijn tanden toen mijn vijfjarige dochter een barbie vroeg voor haar verjaardag, maar gaf ik er haar wel een. En deze zomer bezocht ik met mijn beide kinderen de Barbiefilm. Ik had vooraf gelezen dat stand-upcomedian en actrice Amy Schumer – die geen zogenaamd ideale maten heeft en bekend is voor haar grove humor – had afgehaakt voor de rol, omdat haar

Hoofdredacteur van Markant Magazine

Ann-Marie Cordia (46) heeft een vriend en twee kinderen. Ze laat haar columns nog altijd eerst door haar moeder nalezen.

visie niet overeenkwam met die van de producenten. “Ze hadden me Manolo Blahniks gestuurd! Alsof elke vrouw daar dolblij van zou worden!”, hekelde ze.

Als moeder beet ik op mijn tanden toen mijn dochter een barbie vroeg

Dus werd Margot Robbie gecast, wel een zogezegd klassieke schoonheid, waardoor ik niet veel van de film verwachtte. Maar ik had het mis. Barbie had gevoel voor humor en zelfs zelfspot. Op een paar overdreven Amerikaanse moralistische momentjes na was Barbie onverhoopt goed, en ik moest zelfs enkele traantjes wegpinken. Later zag ik op een internetfilmpje een Amerikaanse conservatieve talkshowhost een barbiepop verbranden. Ik gniffelde. Want waren het niet altijd feministen geweest die haar hadden verguisd? Dit leek de omgekeerde wereld. Niet dat ik na Barbie een fan ben geworden, maar ik wist weer waarom ik het ooit was, als kind. En als meisjes er toch mee spelen, dan liever met de liefdevolle boodschap die de film uitdraagt. De volgende keer dat ik mijn moeder zag, vroeg ik waarom ik er van haar nooit een had gekregen. “Was het een kwestie van geld?”, vroeg ik. “Dat had er niets mee te maken”, vertelde ze. “Ik vond het gewoon geen echte ‘poppen’. Ze zagen er zo volwassen uit. Net kleine vrouwtjes. Dat vond ik niks voor kinderen.”

“Oh”, zei ik. En ik dacht terug aan de driehoeksverhouding in wording tussen de blonde Barbie, de bruinharige Barbie en Ken van weleer, en aan Shannon. Niet lang na onze speelnamiddag zou ze verhuizen. Ze was het eerste meisje dat ik had gekend met gescheiden ouders. Daar word je misschien ook sneller volwassen van. Of in elk geval een levendige verteller.

FOTO MR. FRANK

CineFem: een Markante benefiet ten voordele van Trias

Nog een gaatje in je agenda op 28 november? Kom naar CineFem, een fabuleuze filmnamiddag ten voordele van ngo Trias. Zo steun je mee straffe onderneemsters in D.R. Congo.

Ngo Trias versterkt wereldwijd onderneemsters zodat zij het beste van zichzelf kunnen geven. Tijdens deze filmnamiddag vertellen enkele gastsprekers over de creatieve oplossingen die Congolese onderneemsters samen met Trias bedenken om te blijven ondernemen. Als kers op de taart duiken we met de film Backup Butembo in de wereld van sterke, ondernemende vrouwen in D.R. Congo.

Steun mee Congolese onderneemsters?

Nodig je vrienden, familie uit voor deze schitterende filmnamiddag in Brugge. Iedereen is welkom! Met de aankoop van je ticket steun je Congolese onderneemsters die samenwerken met ngo Trias.

OP STAP MET KADANS

PRAKTISCHE INFO

• 28 november 2023, van 14u30 tot 17u30

• Filmnamiddag ten voordele van ngo Trias

• Theaterzaal Biekorf, Sint-Jakobsstraat 8, 8000 Brugge

• Inkom: 25 euro (incl. hapje en drankje)

• Iedereen is welkom

Schrijf je nu in voor CineFem via markantnet.be/trias

Logo Markant en Trias

Deadline om in te schrijven: 20 november

KADANS... EN JE WEEKEND KLINKT INEENS ANDERS!

Zat 23/9/23, Merelbeke. Let’s Swing Again. Avondfeest in Salons Roskam.

Zat - Zon 14 - 15/10/23, Cassel/ Saint-Omer. Op pad in een warm Vlaams bad. Tweedaagse rond de meren van l’Eau d’Heure en het bos van Cazier.

making met parels aan de Demer. Bezoek aan Aarschot en het glooiend Hageland.

Zon 24/3/24, Zelzate. Energie(k) op de berg. Bezoek aan de zonneberg te Zelzate.

Ken je de afdeling Kadans van Markant al? Deze dynamische vriendengroep van ondernemende singles (m/v/x) ziet elkaar ongeveer maandelijks terug. De sportieve en culturele activiteiten hebben steeds een ontspannen en ongedwongen karakter en worden zoveel mogelijk verspreid over de verschillende provincies. We beginnen ons werkjaar in september en sluiten af met een slotactiviteit in juni. Denk aan wandelingen, fietstochten, museumbezoeken of een ontspannend stadsbezoek, vaak in combinatie met een picknick of lekker etentje. In oktober is er een wandeltweedaagse en in het hemelvaartweekend gaan we op vierdaagse in het buitenland.

Zon 19/11/23, Aalst-Meldert. The masked farmer. Ontdek de geheime recepten van Ons Dagelijks Groen en Oilsjt Carnaval.

Zat 19/12/23, Mechelen. Muzikaal en mysterieus Mechelen. Gruwelverhalen en bezoek aan de beiaardschool.

Zat 13/01/24, Brussel. Schijn bedriegt! Stel je hersenen op de proef in World of Mind en ontdek Tour & Taxis achter de schermen.

Zon 3/03/24, Aarschot. Kennis-

Zon 21/4/24, Lier. Lierke Plezierke. Pallieter achterna met wandelzoektocht en etentje.

Don - Zon 9 - 12/5/24 Rondom Parijs. Van Versailles tot (musée) Vuitton. Waar koningen, impressionisten en Kadansers thuis zijn. Zat 8/06/24 Kortrijk. La vie en rose en pleine santée. Bezoek aan de bioboer met zelfpluktuin gevolgd door bezoek aan de Internationale Rozentuin in Kortrijk.

Zat 29/6/24, Beloeil. In het spoor van de Prince de Ligne. Franse (geometrische) tuinen van het Kasteel van Beloeil en omgeving.

© Tshoper

Singles tussen de 45 en 62 jaar voelen zich hier thuis. Kom gerust eens kennismaken. Wil je meer informatie over onze werking, stuur dan een mailtje naar

COLOFON

Markant Magazine september 2023

MARKANT MAGAZINE IS HET LEDENBLAD VAN

MARKANT, ARTEMIS EN BEST PITTIG en verschijnt op 1 september, 1 december, 10 maart en 1 juni

COVERFOTO

Fotografie: Ellen Goegebeur

OPLAGE

20.000 exemplaren

ALGEMEEN VOORZITTER VROUWENNET VZW

Gudrun Verschuere

V.U.

Diane Devriendt

SECRETARIAAT

Hendrik I-lei 296, 1800 Vilvoorde Tel. 02 286 93 30

info@vrouwennet.be www.vrouwennet.be

ABONNEMENTEN

• 52 euro voor lidmaatschap Markant en Best Pittig

• 150 euro voor Artemis, het professionele netwerk BE76 4350 3286 5195

Lid worden kan via www.vrouwennet.be

HOOFDREDACTIE

Ann-Marie Cordia, annmarie.cordia@vrouwennet.be

ART-DIRECTOR

Pati Petrykowska

REDACTIERAAD

Isabelle Bral, Nathalie Dirix, Selma Franssen, Lut Geypens, Gillian Lowyck, Micheline Peacock, Lauren Van Zeebroeck, Sofie Vereyken en Brigitte Vermeulen

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Lut Clincke, Jael Cox, Nathalie Dirix, Selma Franssen, Lut Geypens, Gillian Lowyck, Geertrui Nees, Micheline Peacock, Pierre Raemdonck, Sarah Van Looy, Sofie Vereyken, Brigitte Vermeulen en Gudrun Verschuere

RECLAMEREGIE

Liesbeth Joos

Publicarto NV

Tramstraat 63 B1 9052 Zwijnaarde

Vrouwennet vzw is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties.

Ken je ons digitaal magazine Markantmag.be?

Dit is het digitale broertje van het papieren Markant Magazine. Als lid ontvang je dit online magazine zeven keer per jaar in je mailbox. Wil jij ons digitaal magazine ook ontvangen?

Inschrijven kan hier: www.markantnet.be/magazine

Winnaars juninummer

Hoe was je dag van Brenda Casteleyn

Uschi Heyninck, Marina Denruyter, Katrien Strubbe

Sweet table van Sarah Renson

Marie-Christine Van Beylen, Roos Traen, Goele Beyen

Lapidarium van Hetti Judah Conny Deleye, Karline Thoré, Gemma Baeckelandt

Iemand anders van Nele Van den Broeck

Berlinde Elaut, Luce Rutten, May Geerts

Kukuruznik van Sakia Goldschmidt

Ingrid Verheyden, Marleen Van Meeuwen, Claudia Baeckelandt Echte selfcare van Pooja Lakshmin An Truyens, Stephanie Reynaert, Chris de Laet

Markant is lid van

Markant Magazine wordt gedrukt op chloorvrij papier bij Drukkerij Moderna

Je bent uniek. Maar nooit alleen.

Bij KBC Private Banking ben je goed omringd. Van portefeuillebeheer tot financiële planning, van vastgoed tot verzekeringen. Je private banker zorgt samen met experts voor een vakkundige begeleiding. Zo kunnen we je vermogen uitbouwen en veiligstellen.

www.kbcprivatebanking.be

Wandelen rond de mooiste kastelen

In Wallonië en de Ardennen liggen kastelen op prachtige plekken. Langs water, hoog op een klif, boven een rivier, midden op een vlakte en omringd door dichte bossen.

Verken de kastelen in de Ardennen, de Maasvallei, de Oostkantons of het voormalige hertogdom Limburg tijdens een prachtige wandeling. Elk kasteel is weer anders. Het aanbod varieert van sprookjeskastelen tot middeleeuwse forten en ruïnes.

Ontdek de wandelingen op VISITWallonia.be/wandelen

Beleef Wallonië en de Ardennen!

Kasteel van Vêves © WBT-Denis Closon