BNA kring Midden-Brabant | ideeënprijsvraag 2009

Prijsvraag ter gelegenheid van de Dag van de Architectuur, georganiseerd door de BNA kring Midden-Brabant

WOLSTAd piushaven tilburg

26|06|09

WOLSTAd piushaven tilburg

DAG VAN DE ARCHITECTUUR

DAG VAN DE ARCHITECTUUR

BNA kring Midden-Brabant | Prijsvraag 2009

WOLSTAd piushaven tilburg

Prijsvraag ter gelegenheid van de Dag van de Architectuur 2009, georganiseerd door de BNA - Bond van Nederlandse Architecten - kring Midden-Brabant

VOORWOORD

De prijsvraag Wolstad-Piushaven is alweer de 11e editie in een reeks prijsvragen, die door de BNA kring MiddenBrabant in een cyclus van ongeveer twee jaar wordt georganiseerd. Deze keer zoals in het verleden gebruikelijk, in combinatie met de Dag van de Architectuur.

Het totaal aan prijsvragen is inmiddels een bijzondere en unieke serie geworden. Het geeft niet alleen een beeld over diverse bouwopgaven in de stad, maar ook van het enthousiasme en de onderlinge competitiedrang van de regionale architecten, met mogelijkheden voor jonge architecten. De spanning rondom een prijsvraag blijft een prestigestrijd om je te kunnen meten met collega’s en geeft waardering, respect en aandacht voor je werk. Voor sommige winnaars heeft het zelfs de doorbraak betekend.

In menige borrel leidt het gesprek over of van de winnaar jaren later nog tot opwinding, al is het alleen al om het winnende ontwerp gerealiseerd te zien krijgen en dan nog in de vorm als bedoeld.

Meer bijzonder is het beeld dat de reeks geeft over het architectonisch denken in Midden-Brabant in ruim 20 jaar.

Het zou eens een studie waard zijn om de ontwikkeling hiervan in kaart te brengen.

Historisch gezien is ook de evolutie van de teken- en presentatietechnieken bijzonder te noemen. Als de eerste catalogi erop na worden geslagen dwingt het handtekenwerk met bijbehorend krabwerk voor de nieuwe generatie architecten veel respect af. Het presentatie-geweld van deze tijd is van een geheel andere orde. Wellicht een kronkelige gedachtegang, maar hoe zouden de inzendingen van deze prijsvraag eruit hebben gezien als de snelle ontwikkeling van de tekenkamers van architectenbureaus, ook vertaald zou zijn naar de bouwtechnieken en het werken op de bouwplaats. Gezien het vereiste realiteitsgehalte van de inzendingen, zal deze vraag waarschijnlijk niet beantwoord worden binnen de complexiteit van deze ideeĂŤnprijsvraag. Wellicht een uitdaging voor een volgende editie in samenwerking met Bouwend Nederland.

Bij het zoeken naar een geschikte locatie voor deze editie is in eerste instantie gekeken naar het thema van de Dag van de Architectuur 2009, Architectuur en Mobiliteit.

Binnen Tilburg wordt dan direct gedacht aan mogelijkheden in de Spoorzone, de A58, de tangentweg, de Ringbanen of de cityring. Belangrijke elementen van de Tilburgse infra-structuur.

Triborgh Bouwontwikkeling v.o.f. en de Gemeente Tilburg boden echter verrassend de locatie Wolstad aan in het plangebied Piushaven. Een compact kavel aan de nieuwe

ontsluitingsweg naar het centrum, naast de nieuwe ophaalbrug over de haven, ontworpen door John Körmeling.

Oude en nieuwe mobiliteit komen er samen.

De locatie vormt aan de zuidzijde van de Piushaven de eerste aanzet van de nieuwe ontwikkelingen oostwaarts, in de opgave genoemd als de sluitsteen van de wijk Fatima.

Een interessante locatie in een gebied in opkomst.

De bestemming is woningbouw in een nader te bepalen vorm met beperkte commerciële ruimte.

Opvallend is dat in de vragenronde met name opmerkingen zijn gemaakt over de parkeernorm uit het uitgebreide boekwerk Tilburgs Verkeers- en Vervoersplan, in tegenstelling tot vragen over de Stedenbouwkundige Visie Piushaven, de flexibele drager onder het plangebied.

Het mobiliteitsprobleem van deze locatie, de parkeerbehoefte voor de toekomstige bewoners, leverde dus veel denk- en rekenwerk op. Hiermee van uitgaande dat de nieuwe stadsbewoners nog steeds gebruiker en eigenaar van één of meerdere auto’s zijn.

Misschien kort door de bocht, maar het lijkt erop dat zowel de gemeente Tilburg als de deelnemende architecten minder complex over bouwen en ontwikkelen denken, dan over onze mobiliteit …

Wie is trouwens de toekomstige bewoner van de Piushaven, die dicht bij het centrum wil wonen, maar deze ook snel kan ontvluchten nabij de rand van de stad? Is dat de starter, de oudere generatie die in het centrum blijft wonen of ernaar terugkeert, het gezin dat de uitdaging zoekt en de traditionele woonwijken en Vinex-locaties ontwijkt, of een mix van dit alles?

De keuze om afwijkend van de meeste eerdere prijsvragen tot een ideeënprijsvraag te komen, is gelegen in het feit dat de bestemming voor de locatie, de mogelijke gefaseerde bebouwing en, het nieuwe brugontwerp met ontsluitingsweg, op het moment van uitschrijven van deze prijsvraag nog te weinig definitieve kaders bood, om voor een te realiseren plan te kunnen gaan.

Tevens biedt deze vorm van prijsvraag meer vrijheid voor vernieuwing in een oplossing van de opgave, eventueel ook bruikbaar op andere locaties in het plangebied Piushaven of elders in de stad.

We waarderen het standpunt en het vertrouwen van Triborgh Bouwontwikkeling v.o.f. en de Gemeente Tilburg om de prijswinnende plannen op een gepaste en volwaardige wijze te compenseren. Hopelijk blijft daarnaast de mogelijkheid voor realisering van een prijswinnend ontwerp alsnog bestaan.

In totaal zijn er 25 inzendingen ingediend. Een groot aantal gezien de complexiteit van de opgave. De jury heeft in ieder geval een behoorlijke taak eraan gehad om binnen een korte tijd een beslissend oordeel te kunnen geven.

Uitdaging tevens voor Triborgh Bouwontwikkeling v.o.f. en de Gemeente Tilburg om gebruik te gaan maken van alle ideeën uit de inzendingen.

De BNA kring Midden-Brabant bedankt de Gemeente Tilburg, het projectbureau Piushaven, Triborgh Bouwontwikkeling v.o.f., CAST, alle juryleden en de deelnemende architectenbureaus uit het kringgebied voor hun inzet en bereidwillige medewerking om wederom een geslaagde prijsvraag te kunnen organiseren. Deze catalogus biedt in ieder geval een interessante weerslag ervan.

De resultaten, de betrokkenheid en het blijvende enthousiasme geven in ieder geval vertrouwen voor een volgende editie.

Arno Kolen Secretaris BNA kring Midden-Brabant

WOLSTAd piushaven tilburg

Deze ideeënprijsvraag wordt georganiseerd door de Kring Midden-Brabant van de Bond van Nederlandse architecten BNA in samenwerking met Triborgh Bouwontwikkeling v.o.f., de gemeente Tilburg en CAST t.b.v. het ontwerpen van een woongebouw met commerciële functie op de locatie Wolstad - Piushaven in Tilburg.

1. Inleiding Het havengebied Piushaven bestaat uit een mengvorm van industriële terreinen en woongebouwen. Het gebied is ten oosten van het centrum van Tilburg gelegen en verbindt het centrum van Tilburg met Landschapspark Moerenburg en enkele bestaande woonbuurten.

De herontwikkeling is bedoeld om Piushaven te transformeren naar een centrumstedelijk woonmilieu en het gebied in de bestaande stad te verweven.

Triborgh Bouwontwikkeling v.o.f. ontwikkelt een groot deel van het plangebied Piushaven, waar ca. 2.000 woningen worden gebouwd.

De locatie van deze editie van de prijsvraag is gelegen op het terrein Wolstad aan de zuidzijde van de Piushaven.

De onderhavige prijsvraag heeft de vorm van een ideeënprijsvraag.

Aan de deelnemers wordt gevraagd een woongebouw cq. woningen te ontwerpen, waarbij de bijzondere locatie aan de Piushaven en de ligging aan de nieuwe ontsluitingsweg met brug de aanleidingen vormen.

Een commerciële ruimte behoort tot het programma.

De laatste jaren wordt op allerlei manieren nagedacht over het toekomstgericht formuleren van woonprogramma’s.

Woonvisie’s worden opgesteld, maar kunnen tegen de tijd van realisatie achterhaald zijn. Bijvoorbeeld door de veranderde levensvormen, multiculturele invloeden, financiële mogelijkheden en meer vrije tijd, worden door de consumenten andere eisen aan de woning en woonomgeving gesteld, dan waarvoor tot nu toe is gebouwd.

Met name kleinschalige ontwikkelingen bieden de kans om “andere” woonvormen mogelijk te maken.

De gewetensvraag waarom je wel of juist niet in een appartement wilt wonen, bleef vorig jaar onbeantwoord tijdens de bijeenkomst van Platform Wonen, georganiseerd door de gemeente Tilburg. Dat hangt namelijk helemaal af van het specifieke aanbod en de bijzonderheid van het gebouw. Hetzelfde geldt uiteraard ook voor grondgebonden woningen.

Aan deze prijsvraag wordt daarom geen specifiek woonprogramma of woonvorm als randvoorwaarde gesteld.

Dit wordt aan de inzender overgelaten, waarbij een richtlijn voor het aantal vierkante meters woon-oppervlak in combinatie met de gestelde parkeernorm de leidraad vormen. De prijsvraag staat open voor bijzondere of afwijkende, echter realistische woonvormen, gericht op de toekomstige vraag over wonen in een centrumstedelijk gebied.

Geregistreerde architecten, interieurarchitecten, stedenbouwkundigen en tuin- en landschapsarchitecten, werkzaam of woonachtig binnen het kringgebied, bureaus binnen het kringgebied, alsook de leden van de kring worden uitgenodigd aan deze prijsvraag deel te nemen, waarna een deskundige jury de plannen zal beoordelen.

Tevens kunnen studenten deelnemen, echter alleen onder begeleiding van een mentor die aan de bovengenoemde voorwaarde voldoet.

Deelnemende partijen worden uitgenodigd om binnen aangegeven randvoorwaarden een woongebouw cq. woningen te ontwerpen, met een commerciële eenheid.

Middels een bundeling van de ingezonden plannen ontstaat een verzameling ideeën van woongebouwen, die een inspiratie kunnen vormen voor toekomstige gebouwen in het plangebied. Een deskundige jury zal uit de inzendingen een drietal prijswinnaars aanwijzen.

In dit prijsvraagprogramma en de bijlagen zijn de vraagstelling en regels opgesteld, die gelden voor deze prijsvraag.

Het programma is bindend voor de uitschrijver en de juryleden. De deelnemers geven door inzending aan dat ze het prijsvraagprogramma onderschrijven.

Het programma is opgesteld volgens het model wedstrijdprogramma voor een prijsvraag, zoals beschreven in het Kompas en genoemd in het “Convenant Wedstrijden op het gebied van architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur”.

De BNA Kring Midden-Brabant bedankt Triborgh Bouwontwikkeling v.o.f. en de Gemeente Tilburg, dat zij zich bereid hebben gevonden om gezamenlijk deze prijsvraag te organiseren.

2. Stedenbouwkundige randvoorwaarden

en verkaveling 2.1 Stedenbouwkundige voorwaarden De prijsvraaglocatie is gelegen aan de kop van het bouwblok gevormd door de Jan van Rijzewijkstraat, Havendijk en Antoon van Rijenplein.

Het terrein Wolstad waarop een voormalige wolververij is gesitueerd, is één van de oude bedrijfsterreinen, direct gelegen aan de haven, aan de nieuwe ontsluitingsweg met nog te bouwen brug over de Haven.

Op het niveau van de wijk Fatima wordt de gehele kop beschouwd als de sluitsteen van de wijk, die stedenbouwkundig en architectonisch gekenmerkt wordt door de volkswoningbouw van de jaren ’50. De wijk is homogeen qua structuur en architectuur.

Anderzijds is aan de Havendijk vanaf de hoek richting centrum meer variatie in de verschijningsvorm, programma en tijdsperiode van realisatie te zien.

De Havendijk wordt gekenmerkt door een wisselende architectonische kwaliteit en heeft behoefte aan een duidelijke impuls als begrenzing van het toekomstig havenpark.

De context van de hoek Jan van Rijzewijkstraat - Havendijk gaat grondig veranderen door de komst van de nieuwe gebiedsontsluitingsweg en de nieuwe brug over de Piushaven, naar het ontwerp van John Körmeling.

De verkeersdrukte zal toenemen, maar het maakt ook een rondje havenkom mogelijk.

Gegeven deze situering is het een prominente plek aan het nieuwe havengebied.

Voor de herontwikkeling van het naastgelegen terrein van de busremise zijn nog geen plannen vervaardigd.

2.2 Verkaveling en bouwvoorschriften Op de locatie dient woningbouw gerealiseerd te worden met een commerciële ruimte (werken, detailhandel, kleinschalige dienstverlening). Een woonprogramma en de doelgroepen zijn niet vastgesteld.

Als richtlijn kan worden aangehouden: - appartementen en/of woningen GBO: 2750m2 tot 3000m2 - commerciële ruimte VVO: 150m2 tot 200m2 - belangrijk is dat parkeren op eigen erf en op maaiveld

dient plaats te vinden (geen gebouwde of verdiepte parkeervoorziening).

Het terrein bestaat uit drie delen: Havendijk 36, 38 en 40 (kadastrale nrs. X652, X651 en X650), met een grootte van resp. 668 m2, 317 m2 en 295 m2.

Het ontwerp dient in twee fases gerealiseerd te kunnen worden.

- 1e fase op Havendijk 36 en 38 (985 m2)

(kadastrale nrs. X652 en X651) - 2e fase op Havendijk 40 (295 m2) (kadastrale nr. X650).

Tussen beide fases kan een grote tijdspanne liggen, waarmee rekening gehouden dient te worden.

Voor het betreffende terrein zijn geen vigerende bestemmingsplan gegevens. Het te realiseren ontwerp wordt middels een planprocedure juridisch vastgelegd.

Het plan dient te voldoen aan de Stedenbouwkundige Visie Piushaven 2007 (SOFA). Informatie hierover is o.a. te vinden op de site van de gemeente Tilburg: - www.piushaven.net/?nid=2800 - www.tilburg.nl Tevens kan informatie worden verkregen in het Informatiecentrum Piushaven in de oude pastorie, aan de Hoevenseweg 2 in Tilburg. Hier staat ook een grote maquette van het gebied.

Het Informatiecentrum Piushaven is geopend op de volgende tijden: dinsdag 14.00 - 16.00 uur woensdag 09.00 - 12.00 uur donderdag 14.00 - 16.00 uur Daarnaast iedere 1ste donderdag van de maand van 18.00 - 20.00 uur.

2.3 Kwaliteitsteam Piushaven De stedenbouwkundige kwaliteit en samenhang van de totale gebiedsontwikkeling wordt bewaakt door het kwaliteitsteam Piushaven.

Het kwaliteitsteam bestaat uit een externe voorzitter tevens supervisor Riek Bakker (Riek Bakker Advies BV), twee leden van de welstandscommissie Christine de Ruijter (AWG architecten cvba), Marius van den Wildenberg (Architectenbureau Marius van den Wildenberg), de projectleider en stedenbouwkundige van de gemeente Tilburg, resp. Thérèse Mol en Ludo Hermans.

3. Opgave Ontwerp een realiseerbaar en uitdagend plan, dat inspeelt op de bijzondere locatie aan de Haven, een gebied in ontwikkeling, naast de nieuwe brug en de ontsluitingsweg.

Het programma dient zelf geformuleerd te worden, maar duidelijk is dat naar nieuwe woonvormen wordt gezocht, inspelend op de toekomstige woonvraag. De gegeven oppervlaktes vormen een richtlijn voor het aantal woonen commerciële eenheden, deze zijn echter niet bindend.

De omvang van het gebouw wordt mede bepaald door de geldende parkeernorm volgens het Tilburgs Verkeers- en

Vervoersplan (zie bijlage), in combinatie met de wens van de opdrachtgevende partij dat de parkeeroplossing op eigen terrein en op maaiveld opgelost dient te worden.

Het ontwerp dient in 2 fases gerealiseerd te kunnen worden als omschreven in § 2.2.

Gevraagd wordt naar een architectonisch antwoord dat inspeelt op de homogeniteit en markering van de wijk Fatima, maar bijdraagt aan de versterking van de kwaliteit van de wand van de Havendijk als waterfront en de nieuwe hoeksituatie met de brug.

Behalve aan bovengenoemde randvoorwaarden dient het ontwerp uiteraard aan de gestelde eisen uit het bouwbesluit te voldoen.

4. Wedstrijdregels 4.1 Namen en adressen De officiële naam van de prijsvraag luidt: “Wolstad - Piushaven, Tilburg”.

De prijsvraag is uitgeschreven door de kring MiddenBrabant van de Bond van Nederlandse Architecten BNA in samenwerking met de gemeente Tilburg.

Informatie over de prijsvraag loopt via het Secretariaat van de BNA kring Midden-Brabant.

Te benaderen via e-mail: kringmbrabant@bna.nl, fax 013 - 468 10 90 of Postbus 445, 5600 AK in Tilburg.

4.2 Soort prijsvraag De prijsvraag is een ideëen ontwerpprijsvraag.

4.3 Doelstelling De doelstelling is het vervaardigen van realistische ideëen voor een woongebouw op de locatie Wolstad - Piushaven in Tilburg.

4.4 Deelnemers Uitgenodigd tot deelname aan de prijsvraag zijn: - Geregistreerde architecten, interieurarchitecten, stedenbouwkundigen en tuin- en landschapsarchitecten binnen het kringgebied, opgenomen in de laatste editie van de Stichting Bureau Architecten register, en van wie het privé-adres als vermeld in dit register valt binnen het gebied van de kring Midden-Brabant van de BNA. - Leden van de kring Midden-Brabant van de BNA. - Bureaus binnen het kringgebied, waarbinnen in elk geval werkzaam is een geregistreerde ontwerper uit de laatste editie van de Stichting Bureau Architectenregister.

-

Studenten, echter alleen onder begeleiding van een mentor die aan de eerder genoemde voorwaarde voldoet.

Uitsluitend deelnemers behorend tot de omschreven groep(en) kunnen tot winnaar(s) worden uitgeroepen.

Het is toegestaan dat meerdere ontwerpers, behorend tot genoemde groep, gezamenlijk een plan indienen, danwel dat een architect, behorend tot genoemde groep zich laat adviseren door andere ontwerpers, landschapsdeskundigen en/of overige adviseurs.

Belangstelling voor deelname heeft men kenbaar kunnen maken door vóór 27 maart 2009 hiervan melding te maken aan het secretariaat van de Kring. Het inschrijfgeld dient binnen 14 dagen na deze datum te worden voldaan op de bankrekening nr. 52 26 79 560 van de Kring Midden Brabant.

Ontvangst van het inschrijfgeld geldt als definitieve aanmelding c.q. als garantie dat uw planinzending voor jurering wordt voorgelegd. Het verschuldigde inschrijfgeld bedraagt voor alle inschrijvers € 50,-. Indien een inschrijver, na ontvangst van de prijsvraagbescheiden, besluit meerdere plannen in te dienen, dan dient een veelvoud van dit bedrag -per extra inzending- te worden voldaan als hierboven omschreven.

-

-

-

mevrouw Ingeborg Verheijen, namens Triborgh Bouwontwikkeling v.o.f.; de heer Arie van Rangelrooy, Architecten|en|en uit Eindhoven; de heer Lode Havermans, Lodehavermansarchitecten uit Breda.

De jury dient zich gedegen in te leven in de prijsvraagmaterie. Zij stelt zich uitvoerig op de hoogte van voor de jurering bepalende aspecten voor zover deze niet eenduidig uit het prijsvraagprogramma zijn te herleiden.

De inname van de prijsvraaginzendingen zal geschieden namens het bestuur van de BNA kring Midden-Brabant.

De gastheer is zelf geen inzender van een ontwerp t.b.v. de prijsvraag en zal tevens aanwezig zijn tijdens de jurering.

Hij ondersteunt de voorzitter van de jury bij zijn taak.

Tevens kan hij, bijvoorbeeld i.g.v. onoverkomelijke bezwaren in de aard en hoedanigheid van de jurering, een terugkoppeling maken met het kringbestuur.

De jurysamenstelling bestaat vakinhoudelijk uit twee architecten, twee stedenbouwkundigen, een ontwikkelaar.

Al deze leden hebben een gelijk stemrecht. Voorts bestaat de jury uit een voorzitter zijnde een wethouder van de gemeente Tilburg.

Als prijsvraagdeelnemers worden beschouwd alle aanvragers van het prijsvraagprogramma welke: 1. zich vóór 27 maart 2009 hebben aangemeld bij het secretariaat van de kring en binnen twee weken na deze datum het inschrijfgeld te hebben voldaan, én 2. op 20 mei 2009, tussen 14.00 en 17.00 uur, hun inzending conform de elders aangegeven bepalingen hebben ingediend in het Informatiecentrum Piushaven in de oude pastorie, aan de Hoevenseweg 2 in Tilburg.

De voorzitter van de jury krijgt als duidelijke taakstelling om middels de jurering winnende plannen aan te wijzen met rangvolgorde. Zou tijdens de jurering de aanleiding ontstaan tot het niet aan kunnen c.q. willen wijzen van voldoende winnende plannen, dan is het primair de taak van de voorzitter om de stemgerechtigde leden hiertoe te verplichten conform de hen gegeven opdracht. Het staat de jury hierbij uiteraard vrij om inhoudelijk in te gaan op de ingediende plannen middels de juryrapportage.

5. Beoordeling

Middels hun deelname aan de jurering committeren de juryleden zich aan de uiteindelijke en eenduidige doelstelling om een prijswinnaar cq. meerdere prijswinnaars en een (of meerdere) reserveplan(nen) aan te wijzen, alsook om een juryrapport samen te stellen.

5.1 Jurering De beoordeling geschiedt door een deskundige jury bestaande uit - de heer Ton Horn (voorzitter),

wethouder gemeente Tilburg (o.a. architectuurbeleid); - de heer Ludo Hermans,

stedenbouwkundige gemeente Tilburg; - mevrouw Christine de Ruijter,

namens het Kwaliteitsteam Piushaven;

De jury zal tenminste de hieronder vermelde beoordelingscriteria hanteren: 1. algemene criteria: - de algemeen beeldende visie van het plan; - woonkwaliteit in het gebouw en de relatie tot de haven; - de gekozen woonvorm en de uitwerking ervan;

-

-

-

het inpassen van een parkeeroplossing binnen het ontwerp; de manier waarop het gebouw in fasen gerealiseerd kan worden; de financiĂŤle en technische maakbaarheid.

2.

-

- -

stedenbouwkundige inpassing: de stedenbouwkundige kwaliteiten van het plan in de gegeven situatie de relatie tot de nieuwe brug en ontsluitingsweg; de aansluiting op de naast en achterliggende wijk.

3. architectonische- en bouwkundige uitwerking: - de originaliteit van het architectonische concept

en de esthetische uitwerking van het ontwerp; - de algemene architectonische en functionele kwaliteit; - de wijze waarop de materialisering het gekozen

concept ondersteunen.

Wanneer bij enig ontwerp wezenlijke afwijkingen ten aanzien van de bepalende randvoorwaarden en de opgave worden geconstateerd, zal het betreffende ontwerp buiten de winnende reeks blijven.

De prijsvraag organisatie en haar participanten dienen zich te conformeren aan de uitspraak van de jury en de geselecteerde prijswinnaars.

5.2 Rapportage Van de beoordeling zal door de jury een rapport worden vervaardigd waarin zij haar oordeel zal uitspreken. Het juryrapport dient de keuze van de 3 beste ontwerpen, alsmede de gekozen rangorde duidelijk te motiveren.

Dit rapport zal na voltooiing van de jurering ter hand gesteld worden aan de prijsvraaguitschrijver t.b.v. de voorbereiding voor publicatie. Het volledige juryrapport wordt in de catalogus gepubliceerd. De catalogus zal uit 2 delen bestaan, te weten de rapportage en beoordeling van de jury, alsook een overzicht van de ingezonden plannen. leder plan wordt hierbij gedocumenteerd met door de inzender geselecteerd en voor zijn/haar plan relevant beeldmateriaal, alsmede een toelichting door de inzender op het ontwerp van maximaal 500 woorden. Deze plandocumentatie wordt rechtstreeks overgenomen van de ingediende bescheiden. Voor de kwaliteit van de reproducties van het aangeleverde beeldmateriaal en de taalkundige kwaliteit van de toelichting behoudt de inzender de verantwoordelijkheid.

6. Inzending De inzending dient anoniem onder vermelding van het motto ingeleverd te worden.

Het motto bestaat uit drie cijfers, gevolgd door vijf letters.

Deze code van letters en cijfers dient op alle in te zenden documenten te worden aangebracht. Op geen van de in te dienen documenten mag het handschrift c.q. de signatuur van de ontwerper voorkomen, of in andere zin iets waaruit de herkomst van het ontwerp direct of indirect zou kunnen worden afgeleid.

De inzending bestaat uit de onderstaande zaken: I Tekening/paneel op A0-formaat II Verkleining van de tekening I (op A3-formaat);

ook digitaal als PDF op de cd plaatsen III Toelichting op de inzending (zowel fysiek als digitaal

op cd (Wordbestand)

- een visie over de locatie

- architectonische toelichting

(relevante beschrijving, materialisering, .... )

- functionele mogelijkheden van het gebouw IV Een representatief beeld of collage van het ontwerp

t.b.v. de publicatie; V Naambrief met auteursverklaring; VI Correspondentiebrief; VII CD met de bovengenoemde gegevens als vermeld

onder punt II t/m IV

(digitaal op cd: JPEG- of PDF- bestand(en)); Let op: materiaal dat niet digitaal wordt aangeleverd kan niet in de catalogus worden opgenomen.

I Tekening Tekening op A0-formaat, 1 stuks, liggend gepresenteerd (b x h = 1188 x 840 mm), bevestigd op lichtgewicht foambord, dikte 10 mm.

De tekening dient te bevatten: - representatieve plattegronden, minimum schaal 1:100; - relevante gevels, minimum schaal 1:100; - voldoende aantal doorsneden, minimum schaal 1:100; - 3D-impressies; - maquettes worden niet geaccepteerd.

II Verkleining tekening In verband met de jurering dient iedere deelnemer een verkleining van de ingediende tekening (zie I) in 8-voud op A3-formaat bij te voegen voorzien van het motto. Indien de inzending in kleur wordt uitgevoerd, dient ook de verkleining in kleur te zijn.

Deze verkleining zal gebruikt worden om de jury te informeren omtrent de ingediende plannen, zodat zij zich voor kunnen bereiden op de gezamenlijke beoordeling.

De tekening dient ook digitaal als PDF op de cd geplaatst te worden.

III Toelichting project Toelichting op het project, omvattende een beschrijving van het ontwerpc.q. een visie over de opgave in max. 500 woorden gepresenteerd op A4-formaat. De beschrijving wordt zonder taalkundige of inhoudelijke correctie opgenomen in de uit te brengen planverzameling/catalogus in combinatie met het relevante beeldmateriaal.

De toelichting dient voorzien te zijn van een motto.

IV Een representatief beeld of collage van het ontwerp In verband met de uit te brengen catalogus dient elke deelnemer een representatief beeld of een leesbare collage van zijn of haar ontwerp digitaal aan te leveren.

Dit beeldmateriaal dient zodanig van kwaliteit te zijn dat het opgenomen kan worden in de uit te geven catalogus. De indiener dient er rekening mee te houden dat de catalogus eventueel in zwart/wit kan worden uitgevoerd. Het formaat van het beeld dient 20x20 cm te zijn in een resolutie van 300 dpi. De te hanteren bestandsformaten zijn: JPEG of PDF. Gelieve uw bestanden op cd aan te leveren.

V Naambrief met auteursverklaring De inzending dient een naambrief te bevatten met een auteursverklaring waarin de deelnemer verklaart dat het ontwerp zijn/haar geestelijk eigendom is. Deze naambrief dient te worden ingesloten in een gesloten, verzegelde, enveloppe met hierop duidelijk vermeld “naambrief” en het motto. De jury heeft de bevoegdheid alle naambrieven na de interne uitspraak te openen en de namen van de inzenders bekend te maken.

VI Correspondentiebrief Om zonodig in contact te kunnen komen met de inzender, met handhaving van diens anonimiteit, dient een brief met het correspondentieadres (dat niet van de deelnemer mag zijn) te worden ingesloten in een verzegelde enveloppe met hierop duidelijk vermeld “correspondentiebrief” en het motto.

VII CD met digitale informatie De inzending, de toelichting en een representatief beeld of collage dient digitaal aangeleverd te worden op een CD.

7. Tijdschema -

16 maart 2009 De prijsvraag wordt middels een schrijven aangekondigd aan alle potentiële deelnemers.

- 26 maart 2009

Uiterlijke datum voor aanmelding deelname aan de prijsvraag.

- 1 april 2009

Het prijsvraagprogramma wordt verzonden aan de deelnemers.

- 14 april 2009

Tot en met deze datum kunnen door de deelnemers vragen met betrekking tot prijsvraagprogramma worden ingediend bij het secretariaat van de prijsvraaguitschrijver.

- 17 april 2009

De verzamelde vragen; alsmede alle antwoorden op vragen van deelnemers worden op schrift gesteld en verzonden naar alle deelnemers.

- 20 mei 2009

Indienen van de ontwerpen door de deelnemers in het Informatiecentrum Piushaven tussen 14.00-17.00 uur.

- 26 mei 2009 Jurering.

- medio juni 2009

Start tentoonstelling van de ingediende plannen op nader te bepalen locatie(s) en mogelijkheid van stemmen op de plannen door het publiek - 26 juni 2009

Bekendmaking van het winnend ontwerp door de vakjury op een nader te bepalen locatie in combinatie met de Dag van de Architectuur.

8. Prijzen De eerste prijs zal worden toegekend aan de ontwerper die volgens de jury het beste invulling kan geven aan de opgave op de locatie Wolstad - Piushaven in Tilburg.

Aan de eerste prijs wordt door de mede-organiserende partijen Triborgh Bouwontwikkeling v.o.f. en de Gemeente Tilburg een geldprijs ter beschikking gesteld van € 12.500,--.

De tweede bestaat uit een geldprijs van € 7.500,-- en aan de derde prijs wordt een geldprijs ter beschikking gesteld van € 5.000,--.

Tevens biedt de prijsvraag voor de winnaars en de niet-prijswinnaars de mogelijkheid om zich middels de

tentoonstelling en bijbehorende publicatie te profileren voor de ontwikkeling op de prijsvraaglocatie en de verdergaande ontwikkeling in de Piushaven.

9. Tentoonstelling Door de prijsvraaguitschrijver zal medio juni 2009, voorafgaand aan de bekendmaking van de winnaars, op een nader kenbaar te maken locatie(s) in Tilburg, een tentoonstelling worden georganiseerd waar alle ingediende ontwerpen gepresenteerd zullen worden.

Aangezien binnen het gehele plangebied van de Piushaven meerdere marktpartijen ontwikkelingen initiëren, biedt dit een gelegenheid voor deelnemende partijen om zich te presenteren aan potentiële opdrachtgevers.

h.

10. Overige bepalingen a. Vanaf de dag van ontvangst tot en met de ophaaldagen zullen alle inzendingen tot een bedrag van € 250,worden verzekerd tegen schade. Niet in het programma gevraagde stukken blijven buiten de verzekering. b. Het is de deelnemers verboden ontwerpen in te zenden welke voor de sluitingsdatum van de prijsvraag zijn gepubliceerd, zijn/haar anonimiteit op te heffen, of de door hem/haar ingezonden ontwerpen bekend te maken voordat de jury de prijswinnaars heeft gepubliceerd; e.e.a. op straffe van volledige uitsluiting van deelname. c. De bepalingen van de Algemene Nederlandse Prijsvraagregelen, ANP 1972, zijn van toepassing op de prijsvraag. d. De deelnemers erkennen door hun inzending de Algemene Nederlandse Prijsvraagregelen ANP 1972, alsmede de regelen van het prijsvraagprogramma, als te zijn van toepassing op deze prijsvraag, en verbinden zich aan deze regelen te zullen houden en zich onvoorwaardelijk aan de uitspraak van de jury te zullen onderwerpen. e. De prijsvraaguitschrijver zal zich onvoorwaardelijk aan de uitspraak van de jury onderwerpen. f. Alle documenten moeten anoniem worden ingezonden onder een motto, dat op alle bij de inzending behorende stukken en op de verpakking moet voorkomen. Het motto moet met tekstverwerker reproduceerbaar zijn. g. Zoals eerder vermeld dienen bij elke inzending twee afzonderlijke, gesloten enveloppen te worden gevoegd.

In de eerste (de naambrief), een door de ontwerper ondertekende verklaring, luidend: “ondergetekende,

i.

j.

k. l.

inzender van het ontwerp onder motto ... , verklaart dat dit ontwerp zijn/ haar geestelijk eigendom is”, met duidelijke naam- en adresvermelding.

In de tweede (de correspondentiebrief), een adres dat niet van de deelnemer mag zijn. Op de buitenzijde van de enveloppen moeten respectievelijk de aanduidingen ‘naambrief’ en ‘correspondentiebrief’ vermeld zijn, onder vermelding van het motto.

De enveloppe met de aanduiding ‘correspondentiebrief’ zal voor de uitspraak van de jury alleen door haar mogen worden geopend, indien het nodig zou blijken in contact te moeten treden met de deelnemer, die zijn/haar anonimiteit daarbij niet mag opheffen.

Toevoeging van niet gevraagde documenten wordt als een ongeoorloofde afwijking beschouwd en heeft tot gevolg dat de gehele inzending waarbij dit geschiedt, buiten beschouwing zal blijven. Een dergelijke inzending wordt aan het correspondentie-adres teruggezonden, tenzij de jury in geval van overmacht de deelneming aan de prijsvraag alsnog billijk acht.

De inzendingen kunnen op een nader te bepalen tijdstip worden afgehaald, na afloop van de tentoonstelling.

De normale regels m.b.t. de auteursrechten zijn en blijven van kracht. Elk prijsvraagontwerp blijft het geestelijk eigendom van de ontwerper. De deelnemers staan toe dat de ontwerpen worden tentoongesteld en worden gepubliceerd in het juryrapport of anderszins.

Het inzenden of ter hand stellen van de documenten geeft geen recht op verwezenlijking.

Inzendingen dienen volledig verpakt bij de prijsvraagorganisatie te worden ingeleverd. In een afgesloten ruimte wordt, in aanwezigheid van alleen de inzender en een medewerker van het prijsvraagsecretariaat, de inzending uitgepakt, gecontroleerd en ingeschreven, onder vermelding van het motto, met behoud van anonimiteit.

11. Informatie Tot 14 april 2009 kunnen door de deelnemers aan de prijsvraag schriftelijk vragen worden gesteld bij de prijsvraaguitschrijver met betrekking tot het prijsvraagprogramma en de bijlagen.

Uiterlijk op 17 april 2009 zullen de verzamelde vragen van deelnemers, alsmede de antwoorden op al deze vragen door de prijsvraaguitschrijver op schrift worden gesteld en verzonden naar alle deelnemers.

12. Geschillen In geval van geschillen zal, tenzij partijen een andere wijze van beslechting overeenkomen, de permanente prijsvraagcommissie als arbiter optreden en een bindende uitspraak doen. Partijen verplichten zich te onderwerpen aan deze uitspraak.

Geschillen worden behandeld op de wijze zoals aangegeven in artikel 41 van de ANP 1972.

13. Prijsvraaguitschrijver / secretariaat De prijsvraag wordt uitgeschreven door de Kring MiddenBrabant van de Bond van Nederlandse Architecten BNA. Secretariaats-adres prijsvraaguitschrijver: Postbus 445, 5000 AK Tilburg.

14. Bijlagen Bij dit prijsvraagprogramma behoren de navolgende bijlagen, welke alleen per e-mail worden toegezonden: Bijlage 1

Bijlage 2

Tilburgs Verkeers en Vervoersplan deel 1, samenvatting kadastrale kaart locatie Wolstad

Tilburg, 1 april 2009 BNA kring Midden-Brabant

juryrapport

Op dinsdag 26 mei 2009 vond de jurering plaats van de ontwerpprijsvraag ‘Wolstad – Piushaven, Tilburg’.

Deze ideeënvraag werd uitgeschreven door de Kring Midden-Brabant van de Bond van Nederlandse Architecten (BNA) in samenwerking met Triborgh Bouwontwikkeling v.o.f., de gemeente Tilburg en CAST. De opgave: Het ontwerpen van een woongebouw met commerciële ruimte op de locatie Wolstad – Piushaven in Tilburg.

De jury bestond uit: Lode Havermans – Lodehavermansarchitecten, Ludo Hermans – stedenbouwkundige namens de gemeente Tilburg, Arie van Rangelrooy – Architecten-en-en, Christine de Ruijter – namens het Kwaliteitsteam Piushaven en Ingeborg Verheijen – namens Triborgh Bouwontwikkeling v.o.f.. De jury werd voorgezeten door Ton Horn – wethouder gemeente Tilburg en Thérèse Mol – projectleider Projectbureau Piushaven. Niels Drijvers was als gastheer aanwezig namens het bestuur van de BNA kring Midden-Brabant.

Bas van der Pol verzorgde namens het Centrum voor Architectuur en Stedenbouw Tilburg (CAST) de juryrapportage.

Werkwijze en selectie Ter voorbereiding op de beoordeling is de jury in de gelegenheid gesteld de ingezonden plannen uitvoerig te bestuderen. Bij aanvang van de jurering worden alle inzendingen inhoudelijk besproken. Met korte gedachtenwisselingen wordt elk plan getoetst aan de gestelde wedstrijdregels en de in het programma omschreven criteria van algemene, stedenbouwkundige, architectonische aard alsook in de zin van technische en financiele maakbaarheid. In het bijzonder gaat aandacht uit naar het getoonde gevoel voor de context en de wijze waarop inhoud is gegeven aan de uitdaging tot typologische vernieuwing. De verkozen parkeeroplossing dient als scherprechter.

Na deze eerste beoordelingsronde bestaat consensus over de selectie van een vijftal plannen. Eveneens vijf plannen worden aan nadere discussie onderworpen. De inzending met motto 221MOMIN voldoet niet aan de wedstrijdregels en wordt niet ontvankelijk verklaard.

Er volgt een stemronde waarbij zes van de overgebleven plannen de revue passeren. Dit leidt tot de keuze voor een uitgesproken top 4. Na een diepgaande uitwisseling van argumenten slaagt de jury in haar taak om tot een unaniem oordeel te komen en drie winnaars aan te wijzen.

Tien plannen die in de tweede ronde werden besproken: 112MAZOA De terrasvorming als resultaat van de schuin oplopende façade is een geslaagde keuze welke echt een meerwaarde betekent. Het plan is zorgvuldig en helder in de uitwerking van zijn concept. De aansluiting met de bestaande wijk is doordacht. De jury is minder overtuigd van de schaal en de overduidelijke richting van het hoofdvolume. De aansluiting op het maaiveld lijkt bovendien de noodzakelijke verfijning te missen.

314USHVN Een charmant plan dat door subtiele eigenzinnigheden prettig op de plek genesteld is. Vooral de positionering van de woontoren in het hart van de Havendijk-façade is een bijzonder geslaagde keuze. De compacte stapeling van woningen in combinatie met de parkeeroplossing maken het blok bescheiden van omvang. Sterk is ook dat de woningen zonder uitzondering op het water zijn georiënteerd waarbij men er bovendien in is geslaagd om ook in de plint rondom programma te situeren dat contact maakt met de straat. Spijtig is dat het ontwerp niet verder is uitgewerkt. Hierdoor blijft bijvoorbeeld de gesuggereerde relatie tot industriële referenties evenals de brug een conceptuele intentie, welke architectonisch niet wordt waargemaakt. Ook blijft de indruk bestaan dat de transparantie van het plan en het gebrek aan contrast tussen open en gesloten –met name in de avondurenten koste zou kunnen gaan van haar overtuigende contour.

013LIGHT Het ontwerp roept een verfrissend industrieel beeld op.

De geleding van het volume en het gebruik van een luchtig basement ogen geloofwaardig. Het woonconcept met flexibele lofts spreekt tot de verbeelding. De wijze waarop de inividuele bewoner hier invulling aan geeft, is dragend voor het plan en dat maakt het geheel wel kwetsbaar. De jury vindt het een goede suggestie, maar is van mening dat het concept té specifiek is voor het programma en de plek.

314HAVEN De jury is te spreken over de zorgvuldigheid van de inzending. Fasering als integraal onderdeel van de opgave is serieus ingezet als ontwerpuitdaging, hetgeen het plan ook versterkt. De uitgesproken keuze voor oriëntatie op het zuiden komt de helderheid van het ontwerp ten goede.

Minder sterk vindt de jury de hoekoplossing en de aansluiting op de bebouwing aan de Jan van Rijzewijk-

straat. Hoewel samenhang in stedenbouwkundige, materiaaltechnische en culturele overwegingen wel gesuggereerd wordt, slaagt het plan er niet echt in deze tot een overtuigende synthese te vormen.

999IDJT Het programma is op een uiterst begrijpelijke wijze op de kavel georganiseerd. Ontsluiting, organisatie en het functioneren van het achterterrein vormen het bewijs dat het ontwerp op een reeële wijze invulling geeft aan de fysieke randvoorwaarden van de opgave. De poëtische inzet die de inzending in tekstuele zin verbijzonderd, wordt echter in architectonische zin niet beantwoord.

Hoewel geslaagd in zijn rationele oplossing weet het plan de jury niet te verleiden.

301STADT Door het bestaande gebouw als plint te gebruiken, maar niet zondermeer als gegeven te accepteren, verankert het gebouw zich op geraffineerde wijze in haar omgeving.

De ensemblewerking met de nieuwe brug is formidabel en er ontstaat een haast vanzelfsprekend duo. Hoewel het ontwerp met trots teruggrijpt op een industriële cultuur kent het een eigen autonome rijkdom die verder reikt dan de plek en haar historie. Het lijkt een herinnering te zijn aan dat wat nooit bestaan heeft en getuigt van de ambitie een nieuwe traditie in te zetten, nog ongeduid als tijdsbeeld. Het plan verhoudt zich wellicht lastig tot de praktische uitvoerbaarheid maar spreekt tot de verbeelding, is uitgesproken en uitdagend.

680PLEIN Het plan intrigeert. Over de keuze om de karakteristieken van de bebouwing uit de jaren vijftig in de wijk Fatima in te zetten als leitmotiv is de jury overwegend positief. De licht vervreemdende typologische oplossing getuigt van lef en is zowel ingetogen als expressief. De architectonische uitwerking is echter weinig vernuftig. Hierdoor blijft het ontwerp enigzins steken in vrijblijvendheid. Ook aan het parkeren is onvoldoende beantwoord. De gesloten plint en het opgetilde maaiveld bevorderen in de ogen van de jury niet het gewenste contact met het straatleven langs de haven.

013DRAAD Het ontwerp is goed uitgewerkt en oogt realistisch en uitvoerbaar. Het is overtuigend in zijn organisatie en heeft een sprekende contour. Door de rugwoningen en het opgetilde plein creeërt het volume zijn eigen ruimte.

In zijn architectonische verschijningsvorm past het ontwerp in een herkenbaar beeld van een eigentijdse (Tilburgse) traditie. Over deze laatste kwaliteit is de jury echter minder enthousiast. Op zichzelf beschouwd is het plan welliswaar zorgvuldig en zeer herkenbaar, maar binnen het kader van de opgave niet specifiek genoeg voor deze plek. Het plan oogt té exclusief en lijkt te vragen om een dichter stedelijk weefsel. Door het verhoogde plein ontstaan welliswaar licht en ruimte, maar het plan keert zich hierdoor ook naar binnen. De jury herkent eerdergenoemde kwaliteiten van het plan, maar deze krijgen in dit verband haast een dubbelzinnig karakter.

076GROEN Individuele woonkwaliteit staat in dit ontwerp centraal.

Alzijdige oriëntatie, doorlopende vloervelden en gebruik van groen als verzachtend element, zijn kwaliteiten die beantwoorden aan deze conceptuele keuze. Parkeren als onderdeel van de leefruimte is een originele verbijzondering. Het plan kent een luchtigheid die echter weinig passend is op deze plek. De kwaliteiten van het binnengebied, de beëindiging van het blok aan de Havendijk en de uitwerking van de plint ogen weinig verfijnd. Hoewel de intentie van dit plan getuigt van optimisme is de uitwerking te vrijblijvend.

222NEGEN Aanvankelijk heeft de jury enige tijd nodig om het plan te doorgronden. De droge presentatietechniek en het ontbreken van een verhelderende visualisatie maken het plan lastig leesbaar. De keuze van de ontwerper om de woningtypologie centraal te stellen gaat gepaard met een klassieke, haast structuralistische ontwerpmethodiek. Deze architectonische benadering weet de aandacht van de jury vast te houden. De kracht van het ontwerp schuilt in haar bescheiden schaal. Grondgebonden woningen met oog voor oriëntatie en met zorg gehecht aan het weefsel van de bestaande wijk. Het plan is ingetogen en wars van pretenties.

Juryoordeel De jury is aangenaam verrast door het grote aantal inzendingen en is ingenomen met de zorgvuldigheid waarmee deelnemers de opgave hebben beantwoord.

Het programma wordt in veel plannen op een geloofwaardige wijze op de kavel georganiseerd. Veel ontwerpers vinden op conceptueel niveau een antwoord op de uitdagingen van de context. Wel is de jury van mening dat dit te weinig overtuigend tot uitdrukking wordt gebracht in de architectonische uitwerking. Het industriële verleden en het havenkarakter worden vaak wel besproken in de tekstuele toelichting maar worden weinig op een plausibele wijze ruimtelijk en beeldend geïntegreerd. In veel plannen ontbreek de nieuwe brug als ontwerpgereedschap.

De winnende projecten slagen er in zich de opgave op uitdagende wijze eigen te maken. Zij weten de planlocatie op een verassende manier aan te spreken en doen dit elk afzonderlijk en op geheel eigen wijze. Verschillend in abstractieniveau en gedifferentieerd in hun interpretatie van contextuele kansen en gevoeligheden. De jury hecht er dan ook aan te onderstrepen dat de winnende ontwerpen hun overtuigingskracht ontlenen aan zeer verschillende basiskwaliteiten. De bijzondere waardering van de jury geldt dan ook deze verrassende diversiteit.

Derde prijs 314USHVN Een plan dat zich door zijn subtiliteit en scherpzinnige organisatie voegt in de context, zonder hierbij dienend te zijn.

Tweede prijs 222NEGEN Een ontwerp dat zijn meerwaarde ontleent aan zijn zorgvuldige en ingetogen antwoord op de geschetste uitdaging. Simpel maar treffend.

Eerste prijs 301STADT Een ontwerp dat met recht de naam ‘Wolstad’ mag dragen.

Een uitdagend pleidooi voor de herwaardering én herinterpretatie van een industrieel verleden en de werkende klasse als gewaardeerde eigenheid voor deze stad.

Een ontwerp dat staat voor een even oorspronkelijke als innovatieve strategie.

Hiermee is de keuze voor dit winnende ontwerp vooral ook een keuze voor een winnende ontwerper. Een concept waarvan de uitwerking succesvol zou kunnen worden.

inzendingen

De volgorde van de inzendingen is op volgorde van ontvangst.

Eerste prijs 301STADT

Gert-Jan de Rooij Jan-hubert Bisschops Jeanine van der Vliet Architecten Werkgroep

Tweede prijs 222NEGEN

Flip van Meurs

Derde prijs 314USHVN

Thomas Bedaux Pieter Bedaux Bedaux de Brouwer Architecten BV BNA

Overige inzendingen 999IDJT

ir. J.G.W. Tolboom

001FDHAB

Tjeerd Timmermans Mick Martens TM2 Architecten

013LIGHT Frank Doomen

Van Asten Doomen Architecten BNA

m.m.v. Ad Jacobs (fotografie),

Eekelaar Strategische Vormgeving (artist-impression)

168PUSH

ir. Joost van den Hout Harchitecten

680PLEIN

Martijn Honselaar Paul Peters Ontwerplab

112MAZOA

Theo Mathijssen Wessel Zonneveld

000PHASE

Willie Crox Victor Retel Helmrich

013DRAAD Monique Groenen luijten|smeulders|architecten 001LITHE

Ed Bergers Dennis van Herel Ed Bergers Architecten

122LUSHG

Jeroen Wouters Architectenburo JMW

314HAVEN

Peter van Hoogmoed Gert-Jan van den Berg Anneke Vervoort Van Hoogmoed Architecten

007TUBES

Luisa Martinez Van Hoogmoed Architecten

200HAVEN

Willem van Asten Van Asten Doomen Architecten BNA

076GROEN

Eric Gommans Ralph Dansen

200SAILT

Mark Stalpers

193OVLOT

August A.M. van Vliet

013DWEEF

Joris Verhoeven Joris Verhoeven Architectuur

221MOMIN

Geneviève F.E.J.M. van Helden, ir. arch, ing. bk, ir. sted, drs. filo Vficino, bouw/werf voor inter-cultureel onderzoek & ontwerp m.m.v. Daffy de Vyldre, Jurgen Houben, Marco van Zuilen, Owen van Trier, Twan Meeuwsen, Wouter de Waal

013CHFNJ

ir. Frans van den Hout John van Lierop Van den Hout & Kolen architecten

004DRAAD

ir. Maurice van Hooijdonk Compositie 5 Architectuur

000GROEN

Alicja Zborowska-van Gestel Jeroen Weijers Van Oers Weijers Architecten BNA

100IOIIO

ir. ing. Peter van Dinter

Motto 999IDJT

Algemeen Het stadsdeel Wolstad – Piushaven vormt de spil van twee gebieden waardoor een moderne industriestad zich laat kenmerken, namelijk wonen en industrie. Twee gezichten, die zich manifesteren door alle lagen van het ontwerp, van sheddak tot deur, van buurtschap tot leven.

Industrieel wonen als modern concept van de stedelijke inbreidingswijk. Het industriële karakter, het buurtschapgevoel en het stedelijke milieu zijn belangrijke uitgangspunten voor een ontwikkeling waarbij inpasbaarheid en geschiktheid tot industrieel wonen centraal staat. Door het ontwikkelen van een visie op het gebied van stedenbouwkundige en architectonische inpasbaarheid ontstaat een gezonde basis, waarmee industrieel wonen kan worden vertaald naar een ruimtelijke kwaliteit die het stadsdeel Wolstad – Piushaven kan aanvullen en versterken.

Stedenbouwkundig concept Van oudsher is Tilburg een textielstad, waarbij arbeiderswoningen en fabrieksgebouwen in de buurt van elkaar herrezen. De locatie vormt een overgang tussen wonen enerzijds en industrie anderzijds. Het afronden van de buurtschap, de interactie met het water en het bijzonder markeren van de plek staat centraal in stedenbouwkundige concept.

De massa kenmerkt zich door een halfgesloten bouwblok met op de hoek van de Jan van Rijzewijkstraat en de Havendijk een verbijzondering in de vorm van een woontoren. Een verwijzing naar de schoorstenen in het gebied. De laagbouw sluit qua bebouwingshoogte aan bij de bestaande bebouwing. De nieuwbouw wordt tegen de bestaande bebouwing aangebouwd zodat er een continuïteit ontstaat qua bouwmassa. De bouwhoogte van de bebouwing aan de Havendijk is één laag hoger dan de zijstraten. Deze statige afronding vormt een eenheid met de naastgelegen bebouwing aan de Havendijk.

De woontoren gaat een dialoog aan met de nieuwe brug om samen de plek te markeren als industrieel knooppunt van de stad.

Architectonisch concept Op bouwblokniveau zijn twee karaktertypologieën te definiëren. De formele zijde, de straatzijde, is qua materialisatie ruwer en afstandelijker vormgegeven.

Naast baksteen worden er bij wandopeningen kaders van beton gedefinieerd. De informele zijde, het binnenhof, is vriendelijker vormgegeven.

Naast het vertrouwde baksteen wordt er veel hout gebruikt, wat een warme indruk geeft.

Het industrieel wonen komt naar voren in de repeterende eenheid van kozijnopeningen, de shedelementen van zonnepanelen en de keuze van materialisatie.

De eenvoud en repetitie van woonplattegronden dragen bij tot eenduidigheid van het geheel.

Een ander belangrijk uitgangspunt van industrieel wonen is het besef voor behoud van de groene kwaliteit van de omgeving middels duurzaam bouwen. Het optimaal benutten van zon- en daglicht, het toepassen van duurzame materialen en het gebruik van een grijswatersysteem vormen leidraad voor het ontwerp.

Industrieel wonen zal gestalte krijgen in het stadsdeel Wolstad – Piushaven.

architect ir. J.G.W. Tolboom

Motto 001FDHAB

Fabrication d’Habitation is wonen in de stad in de toekomst Toenemende vergrijzing? Variërende levensbehoeften?

Groen, ruimtelijkheid en zonlicht in een stadswoning?

Wonen in een authentiek gebouw? Vragen waarmee de toekomstige stadsbewoners architecten, stedenbouwkundige en ontwikkelaars op de proef stellen.

Tilburg – Het terrein Wolstad Piushaven wordt gekenmerkt doordat het de afsluiting is van de wijk Fatima en het terrein gelegen is in de gevarieerde bebouwing, welke een wand vormt langs de Piushaven. De nieuwe ophaalbrug van John Körmeling gaat een onmiskenbare dialoog aan met het gebouw op het terrein.

Stadsbewoners van de toekomst bestaan uit senioren en jonge gezinnen. Een toenemende veroudering van de bevolking zet de zorg en de woonruimten in de zorg (bejaardentehuizen, aanleunwoningen) onder druk.

Daarnaast is de verouderende bevolking tot in lengte van dagen nog zeer vitaal. Op welke wijze kunnen senioren zelfstandig wonen en, wanneer nodig, worden ondersteund?

Jonge gezinnen en de overdaad aan keuzen. Een verandering aan levensinvulling: kinderen, zelfstandig ondernemen, wereldreizen, sociale netwerken, etc. Stadsbewoners hebben de keuze om hun leven naar behoefte in te vullen.

Deze levensbehoefte varieert van tijd tot tijd en heeft gevolgen voor ons woonprogramma. Vandaag een werkruimte, morgen twee extra slaapkamers, overmorgen een atelierruimte. Op welke manier kunnen we met de woonruimten van de toekomst anticiperen op de variërende levensbehoeften van de stadse bewoners?

Met Fabrication d’Habitation wordt een woontypologie geopperd waarin antwoord wordt gegeven op eerdergenoemde vraagstellingen over het wonen in de stad. Door de maisonnette woning te combineren met een corridor (over de begane grondlaag van de maisonnette) wordt de woning op de begane grond in tweëen gedeeld. De 1½ maisonnette heeft voldoende ruimte voor drie kamers, een badkamer, een woonkeuken, toiletten en woonkamer. De woning aan de andere kant van de corridor is een ruimte welke voor verschillende doeleinden gebruikt kan worden. De woning is voorzien van een badkamer, een kookplek, een slaapkamer en een woongedeelte. De woning kan als een aanleunwoning (voor bijvoorbeeld de ouders) gebruikt worden, als werkruimte, als een ruimte waarin de kinderen ‘zelfstandig kunnen wonen’.

De ruimte kan betrokken worden bij de rest van de maisonnette en/of zelfstandig functioneren. Op deze wijze wordt met deze woningtypologie ingespeeld op de variërende levensbehoefte en wordt voor senioren een mogelijkheid geboden zelfstandig bij de familie te wonen.

Het bouwvolume vult het gevarieerde straatbeeld langs de Piushaven aan met een ‘fabriekachtige’ verschijning.

De verschijningsvorm is geïnspireerd op de oorspronkelijke bebouwing rondom het havengebied. Met metselwerk, in het zicht zijnde staalprofielen en houten delen wordt het nostalgisch beeld bevestigd. De constructies zijn echter ingezet op het vormen van grote gevelopeningen en hangende balkons. Op deze wijze wordt een beeld gecreëerd waarin de materialen eerlijk worden toegepast voor het wonen van vandaag de dag. Het gebouw krijgt een robuuste en toch genuanceerde verschijningsvorm aan de zijde van de Piushaven. Hoge doorgangen naar het binnenterrein begeleiden de bewoner en bezoekers naar een expositieruimte en een terras gelegen temidden van een groengebied.

Door het gebouw los te houden van de straatwanden van de wijk Fatima ontstaan er open groene plekken die het spanningsveld tussen de bestaande bebouwing en het nieuwe gebouw voelbaar maken. Het hoekpunt vormt de sluitsteen. Hier wordt de bouwmassa de ‘hoek omgetrokken’ waardoor ook de glaspartijen ‘opgerekt’ worden.

De beweging maakt het gebouw tot hoeksteen van de wijk en transformeert het woongebouw tot een bijzondere beëindiging. Fabrication d’ Habitation geeft niet alleen antwoord op het toekomstig wonen in de stad met een flexibel woningtype maar vormt een hoekpunt van de wijk en herinnert ons aan de authenticiteit van het havengebied.

architect Tjeerd Timmermans, Mick Martens TM2 Architecten

badkamer toilet

entree

slaapkamer

zitkamer/ eetkamer

woonkeuken

corridor

buitenverblijf

entree

toilet

maisonnette benedenverdieping/ corridorwoning 20300+P

daktuin bovenverdieping maisonnette

‘corridor woning’

benedenver maisonnette

corridor

‘corridor woning’

benedenver maisonnette

corridor

badkamer

14300+P

bovenverdieping maisonnette

slaapkamer 1

slaapkamer 2 buitenverblijf

8500+P

zitkamer

uitkijkkade 2700+P entree p.p. binnengebied

entree PEIL=MV

maisonnette bovenverdieping

Fabrication d’ Habitation

Motto 013LIGHT

Visie De laatste jaren ontwikkelt Tilburg een unieke identiteit die past bij haar verleden. Als arbeidersstad, aanvankelijk underdog in de regio, moest Tilburg strijd aanbinden met historisch veel rijkere buursteden. Gebrek aan cultureel verleden werd na een identiteitscrisis in de jaren ’80 haar kracht. Tilburg werd een inspiratiebron voor creatieve geesten en moest opnieuw geconcipieerd worden. Er ontspon een dynamische stedelijke ontwikkeling die dankzij grote politieke en creatieve inspanningen Tilburg op haar 200ste verjaardag vernieuwd op de kaart heeft gezet. De Piushaven is in dit kader een bijzonder gebied.

Hier vormen textielverleden en industrieel erfgoed unieke aanleidingen om het stadscentrum op eigenzinnige wijze te versterken.

Wonen Grondgebonden wonen of in een appartement?

Een planologische vraag die feitelijk alleen de woonconsument zélf beantwoordt. Zeker in een tijd waarin eerste tekenen van krimp zich op de woningmarkt aandienen.

De locatie speelt daarbij een cruciale rol! Een appartement aan een boulevard is anders dan in een uitbreidingswijk.

Potentiële kopers moeten verleid worden door een locatie en eigen keuzen kunnen maken! Dat noodzaakt te breken met een traditie die uitsluitend bouwt voor vooraf vastgestelde doelgroepen. Eigentijds stedelijk wonen dient voorbij te gaan aan clichés! Categoriseren is niet langer relevant. Kwaliteit van de woonomgeving én flexibiliteit worden nieuwe speerpunten! Moderne technieken maakt wonen op meerdere niveaus eenvoudig mogelijk wat ruimte biedt aan nieuwe concepten.

Concept LIGHTHOUSE is een bijzonder woongebouw aan de Tilburgse Piushaven. De stad wordt hier op unieke wijze voel- en beleefbaar. LIGHTHOUSE bevat 2 commerciële ruimten (150m2) en 23 woningen (2780m2). Alle woningen (20 lofts en 3 appartementen) hebben zicht op het water.

De afgesloten begane grond biedt ruimte aan ontsluitingen, bewonersparkeren (38), technische ruimten en bergingen (120m2). Parkeren voor de commerciële ruimten gebeurt langs de rand van de Havendijk. LIGHTHOUSE breekt met bestaande tradities! De lofts ontwikkelen een nieuwe lifestyle aan de haven met een bijzondere relatie tot de stad. Elk loft heeft twee niveaus welke naar wens indeelbaar zijn. Draaibare ronde wanden vormen flexibele ruimten. De wanden zijn kleurrijk verlicht en bekleed met patronen verwijzend naar Tilburgs textielverleden.

De steeds veranderende lichtuitstraling staat samen met buitenverlichting garant voor een dynamisch uiterlijk.

Privacy wordt gewaarborgd door gezeefdrukt glas. Het zonneterras vormt een beschutte buitenruimte en biedt samen met het promenadedek uitzicht over haven en stadscentrum. De drie appartementen aan de Jan van Rijzewijkstraat voegen zich in het flexibele woonconcept van LIGHTHOUSE. Stedenbouwkundig LIGHTHOUSE ligt op een strategisch punt aan de mond van het toekomstige havenpark. Vanaf de kanaalzijde fungeert het, samen met de nieuwe eigenzinnige brug van Körmeling, als markering van de Piushaven. De roterende gele dakbelettering (knipoog naar de vuurtoren) maakt het gebouw tot landmark! Ook vanuit de stad vormt het gebouw een baken. Het markeert het eind van de haven en weerspiegelt in het wateroppervlak. LIGHTHOUSE verweeft het havengebied met het stadscentrum. Aan de Jan van Rijzewijkstraat loopt de bouwhoogte af waardoor goed wordt aangesloten op de bestaande wijk. Een nieuwe schaal wordt geïntroduceerd, passend bij de toekomstige ontwikkelingen. Opbouw uit separate bouwvolumes maakt het project eenvoudig faseerbaar.

architect Frank Doomen Van Asten Doomen Architecten BNA m.m.v. Ad Jacobs (fotografie), Eekelaar Strategische Vormgeving (artist-impression)

Motto 200HAVEN

Aan de voet van de nieuwe brug markeert het gebouw de nieuwe toegang tot de stad en tot de haven.

Het gebouw is als een vuurtoren voor alle verkeer over water en land, over dag en door nacht.

Met een hoogte van 25 lagen en 84 meter voegt hij zich moeiteloos tussen de aanwezige torens van de stad en wijst ons de weg naar de toekomst van hartje 200 jaar stad Tilburg.

De met de schuine penant meelopende lichtlijn markeert ook het nieuwe wonen en leven in 23 appartementen.

De begane grond is gereserveerd voor toegang, dienstruimten en parkeren van fietsen en auto’s.

In totaal zijn op maaiveld niveau 41 parkeerplaatsen gereserveerd na de afronding van fase I en fase II. Fase I staat voor de realisatie van de woontoren met buitenterras en in fase II wordt aan dat buitenterras op de 1e verdieping een commerciële ruimte toegevoegd.

De commerciële ruimte is met vanaf de begane grond toegankelijk, maar manifesteert zich vooral op de 1e verdieping aan de terraszijde. De functie zal nader moeten worden ingevuld, maar de gedachten gaan uit naar een brasserie-achtige functie die behalve voor de bewoners van de toren ook betekenis kan krijgen binnen de aangrenzende nieuwe ontwikkelingen aan de zuidkant van de piushaven. De ligging aan het grote buitenterras speelt hier op in, prachtig uitzicht op haven en stad, heerlijk in de zon van middag tot avond, welkom vanaf buiten via een trapvormige uitsnede in het commerciële volume.

De ligging en uitzicht op water, haven en stedelijke allures zijn de inspiratiebronnen tot het nieuwe plan.

De kwaliteit van de plek is doorgezet tot over de 23 appartementen in de hoogte. Per laag wordt er steeds 120 m2. Uniek woonoppervlak gerealiseerd. De indeling is vrij.

De standaard is niet ingedeeld. Compartimentering in de woonoppervlakken vindt plaats door de middenkern. Door deze middenkern met liften en dubbel vluchtrappenhuis staat het gehele woonoppervlak in verbinding met de stad en de regio, met uitzichten naar alle zijden en een zonneterras op zuid-west over een kwart van de toren en met een breedte van 1.80 meter, per laag uniek.

De indelingen zijn variabel. Naast een loft-achtig vrij oppervlak van 120 m2. Zijn indelingen mogelijk met 1 of met 2 slaapkamers. Zelfs in dat laatste geval blijft 50 m2.

Aan woonkameroppervlak met slaapkamers van 24 en 17 m2.

Eén appartement van 120 m2. Kan ook met behoud van privacy en eigen toegang, gedeeld worden met een room-mate, keuken en sanitair zijn dan gemeenschappelijk.

In totaal zijn gerealiseerd 2830 m2. GBO voor de appartementen en 220 m2. VVO commerciëel.

In de toren is op de 1e verdieping aansluitend op het buitenterras, 120 m2. Toebedeeld aan de bewoners gemeenschappelijk. De functie kan nader worden bepaald, maar een gebruik als feest-, fitness- en ontmoetingsruimte is mogelijk. De dakverdieping is voorzien van een zwembad in de open lucht en door zonnewarmte ook ’s-winters in gebruik. De daar onder gelegen laag beschikt ivm. de zwembadtechniek over een woonoppervlak van 70 m2.

En is geschikt als kleiner appartement of huismeesteraccommodatie.

Wonen is hier leven geworden.

architect Willem van Asten Van Asten Doomen Architecten BNA

Motto 200SAILT

Sailin’ Tilburg 2009 Zeilschepen die aanleggen aan de haven De sterk in het oog springend locatie vraagt om een gebouw met een bijzondere uitstraling. Het ontwerp gebruikt het beeld van afmerende schepen. Dit beeld werd omgezet naar een clustering van panden, met een op de woonwijk aansluitende maat en verhouding.

Stedenbouwkundige opzet Het bouwperceel – Wolstad- is gelegen aan de zuidelijke haven boulevard, op de kop van de woonwijk Fatima.

In de toekomst wordt de ontsluiting van het centrum naar het zuiden hier, over een bijzondere brug, gerealiseerd. Het terrein is dan gelegen aan de ventweg van deze ontsluiting.

De locatie vraagt daarmee om een beeldend bouwvolume dat aansluit op de woonwijk en de diversiteit van bouwwerken aan de haven.

Het ontwerp Het aangeboden program vraagt om een uitdagend en markant ontwerp. Dit met woningen 2750-3000 m2, en een zakelijke ruimte 150-200 m2. Dit te combineren met parkeren op eigen terrein, volgens vigerende norm, zonder parkeerkelders of dergelijke. Het geheel eventueel uit te voeren in twee afzonderlijke bouwfasen.

Het gebouw De gladde schaalvormige omlijsting van de balkons vormen een sterk contrast met de vegetatiewanden waardoor het effect van zeilschepen in de haven wordt opgewekt.

De met houtbeklede plint vormt de romp van de schepen.

Zij draagt en verbindt het geheel. Mede door de situering van de zakelijke ruimte, met glaspuien, wordt de suggestie van meerdere panden versterkt. ( panden geen wanden).

De begane grond Op de hoek bevindt zich een zakelijke ruimte (167 m2), daaromheen de garages (18 stuks) aan de straatwanden en overdekte parkeerplaatsen (22 stuks) op het binnenterrein.

Deze binnenplaats wordt bereikt door een afsluitbare poort aan de zijde van het Antoon van Rijenplein. Twee entrees met trappenhuizen, afvalverwerkingstation en een technische ruimte voor de warmtepomp inrichting, completeren het straatnivo.

De verdiepingen Voor het plan werd gebruik gemaakt van één type appartement, waarmee de samenstelling van bouwblokken werd gerealiseerd.

Drie bouwlagen met 7 appartementen van elk ruim 100 m2, met op de bovenste bouwlaag twee penthouses van elk 100 m2.

De gaanderijen zijn extra breed en ruim opgezet om de semi openbare ruimte ook als terras te kunnen gebruiken aan de zonzijde.

De balkons met hun beeld bepalende omlijsting, zijn gericht op de haven.

De daken Deze zijn uitgevoerd met zonnepanelen en in de spits van de ‘zeilen’,de technische ruimten voor energie distributie; elektra, warmte en airco).

De buitenwanden Deze worden thermisch extra geïsoleerd (zwart foamglas) en bekleed met roestvast stalen vegetatieroosters. Met daarin opgenomen de zelfregulerende vegetatiebakken, die de noord – oost en westgevel een extra bescherming bieden.

architect Mark Stalpers

Motto 193OVLOT

Op het moment dat John Kormeling zijn plannen voor een brug bij de Piushaven uitrolt over het Tilburgse, is het bijna 80 jaar geleden dat deze haven openging voor de scheepvaart. Aan de havenkant komen samen de schaal van de volkswoningen in Fatima met die van de vrachtschepen.

Al zal de Tilburgse haven op dit moment het meer mogen hebben van de in jaren 30 al ouderwetse bruine VLOOT. Het verroeste bruine schip met zijn glanzend witte zeilen wacht aangemeerd aan de zijkant op het opengaan van de brug. Helemaal tegen de wallekant aan zijn een aantal kleine zeiltjes zichtbaar, die vanaf de nieuwe brug het zicht ontnemen op de binnentuinen van de woningen in het bouwblok.

Tussen schip en kleine zeiltjes is een wallekant, waar links en rechts auto’s in de open lucht staan geparkeerd.

De auto’s bereiken deze parkeerplaats via een houten vlonder over het water. Een viertal auto’s staat (P14-P17) in het karkas van deze door en door verrotte en verroeste boot. Het overblijfsel van een stalen zeil- schip: ooit een trots zeewaardig vaartuig, maar nu aangespoeld op haar laatste rustplek. Wie trekt haar VLOT? Vanaf de voorplecht en in de uitspanning in de bootpunt is een zicht onder de zeilen door met een panorama vanaf de Tilburgse rondweg die over het kanaal zwiept, langs de aangemeerde boten in het kanaal, de fietsers en voetgangers op de brug, het feestgedruis op het restaurant-ponton naar het brede havenbekken.

De Captains hoek op de achterplecht lijkt wel afgescheurd van de rest van de boot.

Wellicht wordt die achterkant ooit nog weggesleept. Op de achterplecht zijn 2 zonneterrassen die uitkijken over de straat en de haven. (Natuurlijk, het is andersom. Eerst is er de bebouwing op kavel 00850, als deze wegvalt en het plan compleet gemaakt kan worden komt de achterplecht van de boot weerom, inclusief het botenhuisje).

Omhoogkijkend zien we de strakke, wit glanzende zeilen en masten. Tussen de zeilen krioelt het van de ijzeren staketsels voor terrasssen, noodtrappenhuis en glazen lift.

Men zegt, dat deze stalen boot op platte bodems aangevoerd en als prefab staalconstructie die in elkaar gezet is tot een torenflat op roestige onderkast.

Neem de glazen lift helemaal tot in de top, tot in het Kraaien-nest. Hier een kleine bar met vergaderplek op 40 m hoogte. Vanaf de bar en het aangrenzende dakterras een panoramic view over Tilburgs haven en binnenstad.

Tussen de zeilen vinden in vijftien zeilmaatje-woningen senioren de kroon op hun wooncarrière. De appartementen zijn ruim aan de maat (107 m2 BVO, excl. terras) en zodanig uitgevoerd dat zelfredzaam wonen mogelijk blijft.

De terrassen zijn dermate groot, dat het ontbreken van een tuin geen probleem vormt;, zo beschut tegen de weergoden maar in de zon is dit buitenverblijf een groot deel van het jaar. De Captains-hoek bevat twee seniorenwoningen, die aan gelijke specificaties voldoen.

Wonen in deze vlotte roest-bak garandeert ondersteuning van blijvende actieve betrokkenheid van haar bewoners aan het maatschappelijk gebeuren: de VLOOT is aangelegd, het gesprek komt VLOT op herinneringen Pius-haven 1930.

architect August A.M. van Vliet



 

Motto 013DWEEF

Locatie Het gebouw op deze locatie zal de toegang dienen te vormen tot het havengebied en naast de nieuwe brug de blikvanger hiervan worden. Vanaf de Ringbaan komt men het gebied binnengereden. De bebouwing zal een schaalsprong gaan maken. Van het kleinschalige karakter van de woonwijk zal aansluiting gevonden moeten worden met de grootschalige projecten in het havengebied.

Door in het woongebouw commerciële mogelijkheden in te passen wordt het een woonwijk met bedrijvigheid.

Deze is nu namelijk langzaam aan het verdwijnen in het piushavengebied.

Door de zware druk die het parkeren legt op de begane grond van het perceel is gekozen voor kleinschalige commerciële activiteiten. Men kan denken aan kleine winkeltjes als een bloemenzaakje, boetiekjes, toko, mini-supermarkt, uitzendburo. Indien de bewoner liever een hobbykamer, atelier, eetkamer, slaapkamer of kantoor aan huis wenst, is die ook mogelijk.

De diversiteit zal voor een aangenaam karakter van de begane grond zorgen.

Woonprogramma Type A, 6 stuks, grondgebonden 180 m2 BVO pp 1,7, 5 kamerwoning incl. multifunctionele ruimte Type B, 5 stuks, grondgebonden 106 m2 BVO pp 1,5, 3 kamerwoning incl. multifunctionele ruimte Type C, 11 stuks, maisonnette 153 m2 BVO pp 1,8, 4 kamerappartement Het totale woonprogramma beslaat (A+B+C = 1080+530+1683) 3293m2 BVO. Hiervan is 175 m2 BVO (25x9) bestemd voor commerciële doeleinden.

De woningen type B hebben aan de westzijde een tuintje.

Type A en B hebben een gezamelijke tuin/park op de verdieping met zicht op de haven.

De maisonnettes hebben een wintertuin. De gevel kan door schuifvouwpuien geheel geopend worden. Het balkon is zo even groot als de gehele kamer.

Gebouw Het gebouw bestaat uit 2 bouwblokken. Hierin zijn de woningen gesitueerd. De plint van het gebouw is bestemd voor het parkeren. Er zijn 38 parkeerplaatsen en fietsenstalling. Verder zijn er multifunctionele ruimtes voorzien als onderdeel van de grondgebonden woningen. Deze zijn bestemd voor diverse commerciële activiteiten.

Het geheel kan in fasen gebouwd worden. Eerst het hoge blok met het parkeerdek tot de toekomstige achtergevel van het lage blok. De restruimte kan tot de bouw van het lage blok als fietsenstalling/berging en parkeerplaatsen gebruikt worden.

Architectuur Het gebouw van wit stucwerk en glas met een dek van vlonders en teakhouten trapleuningen refereert naar het nautische karakter van de haven. De parkeergarage is aan de havenzijde voorzien van een ventilerende huid van rvs strekmetaal.

Het witte gebouw met witte kozijnen vormt een helder contrast met de langs rvs spankabels geweven doeken die over de gevel heen gedrapeerd zijn. Deze semi-transparante doeken zijn een directe verwijzing naar het textielverleden van de stad en haven. Voor alle ramen van het gebouw worden dezelfde (kleuren) doeken ook gebruikt als zonwerende screens. In de zomer zal de gevel daarom, als bij de pakhuizen van weleer, bijna geheel gesloten zijn.

Op duistere dagen is het echter veel transparanter als op de impressies.

Door de verschillend gekleurde geweven doeken lijkt het daarnaast alsof de gevel van het gebouw golft, als het ware een spiegel vormt van de haven waaraan het staat.

architect Joris Verhoeven Joris Verhoeven Architectuur

Motto 222NEGEN tweede prijs

De plek Water. Park. Haven.

Wonen aan de rand van een wijk die met zorg is vormgegeven.

Bij het centrum. Bij het buitengebied.

De aantrekkelijkheid van Tilburg lijkt op deze locatie samen te komen.

De brug Zonder de brug is de Jan van Rijzewijkstraat de laatste woonstraat van Fatima.

De Havendijk rijgt alle commerciële activiteiten aan elkaar.

Met de brug wordt vooral de verbinding tussen de Aabe en de binnenstad tot stand gebracht. De ontwerplocatie hecht daardoor meer dan voorheen aan het woongebied.

De commerciële activiteiten richten zich op deze nieuwe omstandigheden. Het is hierom dat ik de commerciële ruimten aan de Jan van Rijzewijkstraat heb gelegd en woningen ontsluit aan de Havendijk.

Om de nieuwe woningen aan te laten sluiten bij de bestaande omgeving kies ik er voor om zoveel mogelijk woningen direct op straatniveau te ontsluiten. Wonen aan de straat is kenmerkend voor dit deel van Fatima.

Het plan Met de keuze voor een levendig straatniveau neemt de omvang van het programma van eisen op de begane grond enorm toe.

De druk neemt af door de grondgebonden woningen geen eigen, vrije grond toe te bedelen. Dit verlies wordt in woonkwaliteit gecompenseerd.

Aan de Havendijk worden vier woningen ontsloten, die zich met de rug naar de parkeerplaats toe keren. Het zijn brede, ondiepe woningen met op de begane grond een grote entreehal en een leefkeuken. De leefkeuken beantwoordt aan de Brabantse gewoonte om met buren en bekenden “effe een bakkie te doen” aan de keukentafel. Even goed kan deze ruimte een woonkamer of een kantoor aan huis zijn. De privacy die gewenst is, wordt bereikt door de grote ramen uit te voeren met diepe stijlen die voor in de gevel worden geplaatst.. Ter plaatse van de woningentree wordt de pui terug gelegd waardoor er een nisje in het gevelvlak ontstaat.

Op de eerste verdieping vergroot het aantal woningen naar 8.

De woningen liggen rug aan rug met een oriëntatie die louter op de haven respectievelijk op de zon is gericht.

Op de tweede verdieping wordt de rug aan rug opzet vervangen door die van het rijtjeshuis. Hierdoor wordt een tweezijdige oriëntatie mogelijk.

Op de dakterrassen van de derde verdieping keert de enkelzijdigheid weer terug in omgekeerde vorm. De woning die op de begane grond en de verdieping alleen zicht op de haven heeft, richt zich hier alleen op de zon.

De wenteling van de woonlagen rond het constante trappenhuis, maakt het mogelijk de woning op verschillende wijzen te bewonen. Naar behoefte kan men naar de zon toe of van de zon af wonen, naar het water toe en van het water af en evengoed het dakterras op, of aan de straat zitten.

De drie andere woningen in het plan gedragen zich als pubers.

Woning 10 is onzeker, heeft eigenschappen van een rijwoning met tuin, maar kan niet zonder de bovenstraat.

Woning 9 heeft de eigenschappen van een zuivere rijwoning, maar staat solitair, wat benadrukt wordt door de gevelafhankelijkheid van woning 11 die in zich zelf gekeerd leeft rond de patio.

architect Flip van Meurs

222 NEGEN

Motto 013CHFNJ

“Een flexibel en communicatief gebouw dat de noord- en zuidzijde van het Piushavengebied met elkaar verbindt, en dat speciaal geschikt is voor de kleinere huishoudens”; dat is de opgave die wij ons gesteld hebben binnen deze prijsvraag.

Vanuit deze doelstelling is een gebouw ontstaan dat is opgebouwd uit separate woningen waarbinnen als uitgangspunt een tweetal studio’s zijn ontworpen, welke gemeenschappelijk middels galerijen ontsloten worden.

Deze studio’s zijn bij uitstek geschikt voor bewoning door bijvoorbeeld studenten of alleenstaanden. Hiernaast bestaat de mogelijkheid om de twee afzonderlijke studio’s programmatisch te koppelen, waardoor een volwaardige woning ontstaat over twee verdiepingen, en met buitenruimte, geschikt voor bewoning door bijvoorbeeld starters en/of andere kleine huishoudens. Op deze wijze wordt een vraag uit de markt beantwoord, en wordt tevens jong bloed in het Piushaven-gebied gepompt.

Gelegen aan het water van de Piushaven heeft het gebouw een communicatieve rol: de voet van het gebouw, vormgegeven als een voor eenieder toegankelijk dek, neemt immers nadrukkelijk bezit van haar omgeving door zich uit te strekken tot aan de waterrand. Door deze architectonische stellingname (en dat in duidelijke afwijking van alle overige bebouwing aan de Piushaven!) is op een betrekkelijk eenvoudige wijze een reactie binnen het plangebied geleverd op het water, maar tevens op het aan de overzijde van het water gelegen pleingebied in het Havenmeester-plan. Hierdoor worden de noord- en zuidzijde van het Piushavengebied als stedenbouwkundige ruimte prominent met elkaar verbonden! Deze nieuwe stedenbouwkundige structuur zal, tezamen met de te bouwen brug, gaan functioneren als fris en interessant verblijfsgebied, tevens geschikt bijvoorbeeld voor evenementen en leisure. Aan de ‘dek’-laag van het gebouw is in het gebouw ruimte gereserveerd voor kleinschalige bedrijvigheid, bij voorkeur horeca of anderszins. Onder het dek wordt het parkeren voor het gehele gebouw opgelost.

Het gebouw is gedraaid op het dek en de kavel geplaatst, en richt zich met haar lengte-as op de feitelijke haven aan de westzijde. Enerzijds is hierdoor de relatie met de haven verduidelijkt; anderzijds is deze indifferente richting op de kavel zelf een waarborging van de ten zuiden hiervan gelegen bouwblokken. Beide structuren blijven op deze wijze hun onafhankelijke waarde behouden.

Het gebouw is gematerialiseerd in zwarte beton, waarbij de vullingen in de woningen glazig zijn. Met deze materialisering wordt een visuele link gelegd met de in de verte zichtbare torens van Het Cenakel, welke in maat en schaal aansluiting vinden bij het prijsvraag-ontwerp.

Het dek is bekleed met hout. Het gebouw is opgezet op een basis-stramien van 6400 mm, en kan als bedoeld eenvoudig gefaseerd over 2 fasen worden uitgevoerd.

Binnen de presentatie is hierbij de eindsituatie weergegeven.

architect ir. Frans van den Hout, John van Lierop MArch.

Van den Hout & Kolen architecten

terras galerij terras

k wo

hal

k

wo

hal

sl

sl

b sl

sl b

wo be

studio

b

sl

b

terras

b sl

wo

sl b

wo

hal starterswoning

sl b

wo wo

studio hal

galerij

b

st

wo

k starterswoning

wo k

terras sl

hal

k b

NIVEAU +2 6660+P

fase 1 fase 2

NIVEAU +3 9620+P

fase 1 fase 2

terras

Motto 000GROEN

Op basis van diverse plattegronden, van ongeveer 50 m2 (basismodule), met tussenstappen van 50 m2, tot een maximum van 200 m2, worden verschillende doelgroepen aangesproken. EÊn van die stappen kan geheel buitenruimte betreffen. De, gegeven de randvoorwaarden (parkeernorm!), mogelijke combinaties van plattegronden, bepalen uiteindelijk de plattegronden van het gebouw en daarmee de samenstelling van de bewoners. Dit kan uiteenlopen van een vrijgezelle starter (woning van 50 m2) tot een appartement van zo’n 200 m2, voor bijvoorbeeld tweeverdieners, of senioren. Maar ook een grondgebonden woning met twee verdiepingen behoort tot de mogelijkheden. In totaliteit zorgt dit voor en dynamiek, passend bij die van een haven, met mogelijkheden naar de toekomst.

Een starter zou immers door kunnen stromen, binnen hetzelfde gebouw, maar zou ook sociaal van toegevoegde waarde kunnen zijn, voor bijvoorbeeld ouderen.

Voorgaande systematiek bepaald vooral de plattegronden van het gebouw en het volume. De vorm van het volume wordt bepaald door de situatie die enerzijds aansluit op de rijtjeswoningen aan het Antoon van Rijenplein en de Jan van Rijzewijkstraat. Anderzijds wil deze de hoogte in, op de hoek met de Havendijk en laatst genoemde straat, als een soort baken dat aansluiting zoekt met de brug die daar komt. Aansluiting die het gebouw verder ook zoekt door het gebruik van een staalconstructie, die verwijst naar de brug, maar ook naar vroeger tijden, de tijd van havenkranen en hetgeen dat daarbij hoort en een plaats vond in de Piushaven (Hoewel het zo intensief nu ook niet weer was). Een nieuw, maar toch ook oud beeld, is het groene karakter dat de Piushaven kenmerkt en volgens de plannen blijft kenmerken. Dat komt ook terug in het gebouw middels een levende, plantaardige gevelbekleding, gecombineerd met glas en beton en dus het stalen geraamte. Alsof het groen de voormalige functie overwoekerd.

architect Alicja Zborowska-van Gestel, Jeroen Weijers Van Oers Weijers Architecten BNA

Motto 168PUSH

20 appartementen en een commerciële ruimte BVO: 2701m2 / VVO: 320 m2 Locatie Het karakter van de Piushaven biedt Tilburg kansen op nieuwe vormen van wonen en werken. Het water, een schaars goed in de Tilburgse omgeving, speelt daarbij een hoofdrol. Het kavel wordt “ingesloten” door dit water, de haven en de Jan van Rijzewijkstraat en het Antoon van Rijenplein. Het bevind zich aan de rand van de wijk Fatima en kan, met het oog op de toekomstige brug, gezien worden als een schakel, een overgangsgebied richting het centrum.

De haven en de aanliggende gebieden worden een vestigingsplaats voor nieuwe ontwikkelingen; variërend van de erkende bedrijven die zich aan het water willen profileren tot avontuurlijke pioniers en starters, die hun kans wagen en voor nieuwe impulsen zorgen.

We moeten echter niet vergeten wat er zich nu afspeelt in de wijk fatima en wie op dit moment de wijk als habitat koesteren. Ik zie in deze groep mensen de juiste bewoners van het project. De locatie dient als schakel tussen de oude wijk fatima en het nieuwe havengebied, de huidige wijkbewoners zijn daarin de dragers.

Het ontwerp bestaat uit 20 appartementen bestemd voor: - starters - alleenstaanden - senioren - mensen met een lichamelijke beperking Materiaal/ontwerp Om de leefbaarheid in de wijk niet verder onder druk te zetten is er voor gekozen een volume te ontwikkelen dat niet te massief en te massaal inbreekt op de bestaande hoogten van de bebouwing van de Jan van Rijzewijkstraat en het Antoon van Rijenplein. In de richting van de toekomstige brug van dhr. Körmeling neemt de hoogte van het volume toe. Hierdoor zal er een mooi poortgebouw ontstaan aan de nieuwe entree richting het centrum van Tilburg Door gebruik te maken van een gebakken handvormsteen in een grijs bonte kleur en natuurlijke materialen zoals hout te gebruiken, is er een vorm ontstaan welke duidelijk aansluiting zoekt met het nog te ontwikkelen groene havenpark. De balkons zijn ontworpen als buitenverblijf met voldoende ruimte. De balkons aan de noordzijde zijn

extra ruim van opzet en creëren een panorama van de skyline van Tilburg met op de achtergrond Interpolis, de schoorsteen van het kazernehof, een mooi aandenken aan het verleden van tilburg textielstad en de Heuvelse kerk. Op de voorgrond het water van de haven met het toekomstige groene havenpark.

De raampartijen hebben maximale afmetingen en zijn volledig te openen op deze manier is het mogelijk alle pluspunten van het “aan het water wonen” binnen te halen. Aan de balkons zijn schermen met lamellen bevestigd die over een rails te verplaatsen zijn.

De schermen geven het volume een dynamisch uiterlijk en zorgt voor een wisselend gevelbeeld.

In het hart van het ontwerp, gelegen op de eerste verdieping, is er ruimte gemaakt voor een binnentuin. De tuin ligt op het zuiden en kan gezien worden als een uitloop van het groene havenpark.

architect ir. Joost van den Hout Harchitecten

Motto 314USHVN derde prijs

Het uitgangspunt was de woningen zo te ontwerpen dat ze allemaal optimaal kunnen genieten van de unieke positie aan het water. Iedere woning heeft zicht op de haven en een buitenruimte met zon. De plattegronden zijn open en ruim van opzet met veel privacy en diagonale doorzichten.

Om aan te sluiten op de kleine schaal van de aangrenzende bebouwing is de hoofdmassa laag gehouden, oplopend van 2 naar 3 lagen. Uit deze massa zijn patio’s gespaard om de woningen compact te kunnen stapelen. Door het parkeerprogramma te verdelen over 2 lagen, ontstaat extra ruimte om direct aan de straat te wonen. Op de begane grond en eerste verdieping zijn vijf stadswoningen en een commerciële ruimte rondom de parkeerkern geplaatst.

Op de eerste en tweede verdieping bevinden zich zeven patiowoningen, ontsloten via een dakstraat. De bewoners kunnen hun woning ook via de parkeergarage binnenkomen.

Aan het begin van de dakstraat zijn twee zogenaamde terraswoningen gepositioneerd.

Tegelijkertijd vraagt de plek – door de positie aan de brug en de toekomstige hoogbouw aan de overzijde – om een markering. Deze is gemaakt in de vorm van een ranke toren met 1 appartement per laag. Deze appartementen bieden een magnifiek zicht op Moerenburg, de binnenstad en de haven. De plattegrond is zo ingedeeld dat de achtertuinen van de aangrenzende woningen uit de wijk Fatima en de patio’s aan het zicht zijn onttrokken.

De toren is gepositioneerd in het midden van het volume om een brug te slaan naar de toekomstige toren aan de Galjoenstraat. De breedte van de toren is beperkt gehouden om aan de zuidzijde op straat zo min mogelijk schaduw te creëren.

Om de levendigheid aan de haven te vergroten en het compacte woonblok te voorzien van uitzicht en licht, is veelvuldig glas toegepast. Het gebouw is geïnspireerd op robuuste en trotse havengebouwen uit het begin van de vorige eeuw en zoekt met zijn industriële karakter aansluiting bij de brug van Körmeling.

architect Thomas Bedaux, Pieter Bedaux Bedaux de Brouwer Architecten BV BNA

Motto 680PLEIN

In het kader van de door de BNA Kring Midden-Brabant uitgeschreven ontwerpprijsvraag Wolstad - Piushaven, Tilburg is een ontwerp gemaakt voor de locatie Wolstad aan de Piushaven. De locatie vormt de schakel tussen twee plekken met een verschillend karakter. Aan de zuidzijde wordt het karakter gevormd door de kleinschaligheid van de volksbuurt uit de jaren vijftig. De noordzijde van de locatie wordt gekenmerkt door de uitgestrektheid van de Piushaven. De Piushaven vraagt qua invulling om een krachtig gebaar passend bij de schaal van het oorspronkelijke, industriĂŤle karakter. De woningbouw uit de jaren vijftig vraagt echter om een meer ingetogen, terughoudende benadering.

Het uitgangspunt voor het ontwerp vormt het maken van een vloeiende overgang die recht doet aan de karakteristieke eigenschappen van beide plekken. Een invulling die geen krampachtige grootsheid naast de kleinschalige woningbouw wil plaatsen, maar die, mede als gezicht van de buurt, wel een gebaar maakt naar de Piushaven.

Dit idee is zo simpel mogelijk in een vorm gegoten.

De aanwezige woningtypologie van de volksbuurt is letterlijk gekopieerd en in een verbindende u-vorm over de projectlocatie gestempeld. Dit repeterende patroon wordt vervormd naar het karakter van de plek: hoe dichter bij de Piushaven gelegen, des te hoger liggen de woningen.

De woningen aan de zuidzijde van de projectlocatie ontlenen hun kwaliteit aan hun grondgebondenheid.

De woningen aan de noordzijde ontlenen hun kwaliteit juist aan het uitzicht over de Piushaven en een galerij annex terras op het zuiden. Door de extra hoogte krijgt het bouwblok en daarmee de bestaande volksbuurt een gezicht naar de Piushaven. Dit gezicht wordt benadrukt door de expressieve dakvorm die is gebaseerd op het aanwezige standaard zadeldak, maar zich vormt naar de positie binnen het bouwblok.

De ruimte die vrij komt onder de opgetilde woningen wordt benut om het parkeren in te passen en om een collectief plein aan de Piushaven te creĂŤren. Hoewel het bouwen van nieuwe woningen in een bestaande wijk altijd weerzin oproept, wordt het in dit geval geen nadeel, maar juist een voordeel voor de buurt. Door het maken van een collectief plein dat, uitwaaierend vanuit de brandgang, uitzicht biedt over de Piushaven, wordt de Piushaven dichter bij de bewoners gebracht, en wel volgens oud Brabants gebruik: via de achterom.

architect Martijn Honselaar, Paul Peters Ontwerplab

Motto 112MAZOA

Visie locatie De Piushaven verbindt! Het water met zijn oevers werkt als een groene lob, die het centrum in oost-westrichting verbindt met het buitengebied. In de planvorming speelt de nieuwe brug van John Körmeling een strategische rol.

De brug verbindt de noord-zuidrichting, waardoor de haven beter wordt ontsloten. Daardoor worden connecties geïntensiveerd met bestaande woonwijken en het toekomstige winkelcentrum in het AaBe-complex.

De prijsvraaglocatie Wolstad, grenzend aan de brug, ligt zo op een belangrijk positie: halfweg de haven vormt de locatie samen met de nieuwe brug het middelpunt van de haven en zo het scharnierpunt in de ruimtelijke configuratie van de haven en de omliggende structuur van de stad.

Dit maakt dat de studielocatie vraagt om invulling met een markant gebouw: een eyecatcher, die stroomopwaarts vanuit de kop van de haven en het centrum van Tilburg de focus richting het oosten begeleidt en het nieuwe woongebied aan het groene Havenpark een gezicht geeft.

Het Wolstadgebouw verbindt!

Stedenbouwkundige inpassing Aankomend vanaf de nieuwe ontsluitingsweg, vormt de Wolstadlocatie de entree tot de haven. Een duidelijk hoogteaccent verleent het gebouw een poortwerking en verbindt zo de haven met de kleinschalige woningbouw van de Jan van Rijzenwijkstraat. De westzijde van de locatie vraagt om een geleidelijke overgang in schaal. Hier vormt het volume een verbindend element. De oplopende hoogte van het volume verbindt de bestaande bebouwing aan de Havendijk en de woningen aan het groene pocketparkje dwars op de haven met de grootschalige toekomstige bebouwing op het Fabriekskwartier noord en de bouwhoogte van het plan ‘de Havenmeester’ aan de overzijde van de haven. Het gebouw is opgetild: door alleen parkeervoorzieningen te plaatsen op de begane grond ontstaat er een informele ruimte, die aansluiting zoekt bij het open karakter van de kade. Met het optillen van het gebouw wordt het zicht vanuit de woningen op het water optimaal.

De woningen oriënteren zich op het water, waarbij in het oplopende volume exclusieve daktuinen worden gerealiseerd, met zicht op het westen in de middagzon. De groene kwaliteit van het daklandschap roept vanaf straatniveau een beeld op van de “hangende tuinen van Babylon”.

Door de oplopende beweging komt het zwaartepunt van het plan op de hoek bij de brug te liggen en geeft zo uitdrukking aan het belang van dit kruispunt als scharnier in het havengebied. Het hoekpunt, duidelijk in het zicht aan de ontsluitingsweg, is meteen de logisch aangewezen

plek om de commerciële functie te positioneren.

De commerciële functie verrijkt de levendigheid van het woongebouw, zeker ook aan de kant van het gezamenlijk binnenplein op de eerste verdieping, waar ook de entree zich bevindt.

Architectuur Het Wolstadgebouw wordt een markant gebouw. Het gebouw presenteert zich als een kloek volume met een eenduidige vorm, maar vervreemdt enigszins doordat het lijkt te zweven boven de kade. Deze kenmerken maakt het gebouw evocatief: het gaat associaties oproepen en wordt zodoende een herkenbaar gebouw aan de kade.

De materialisatie van de gevel met lichtblauw geglazuurde bakstenen gaat hier aan bijdragen. Het gebouw gaat soms op in de kleur van de lucht en contrasteert een ander moment waardoor een spel wordt gespeeld met het zicht op het gebouw aan de uitgestrekte kade. Aan de ontsluitingsweg bevinden zich de toe – en uitgang van de parkeerplaatsen op het maaiveld. Hier bevindt zich tevens de entree tot het woongedeelte, die door een glazen volume over twee lagen direct te herkennen is. Het 24 appartementen tellende woongebouw krijgt een grote verscheidenheid aan woningtypologieën. Binnen de contouren zijn verschillende bijzondere woonvormen te realiseren, zo komen er maisonnettewoningen, verschillende starterappartementen, doorzon-panoramawoningen en luxe daktuinwoningen.

Deze diversiteit aan woonvormen zullen verschillende doelgroepen aantrekken die bij gaan dragen aan het succes van de Piushaven; een nieuw aantrekkelijk woongebied in Tilburg!

architect Theo Mathijssen, Wessel Zonneveld

Motto 301STADT eerste prijs

week 14, 31-03-09 De Piushaven is rommelig. Dat is haar belangrijkste karakteristiek. In de huidige plannen is dit al weggepoetst door nieuwe stedenbouw. Als we nog een stukje willen redden is dit misschien de laatste kans. week 15, 06-04-09 De geveltekeningen ten behoeve van de bouwaanvraag dateren uit 1961. Ze zijn secuur getekend. Aan het gebouw zelf loop je haast terloops voorbij, aan de tekeningen niet.

Het lijkt onvermijdelijk dat we dit gebouwtje uiteindelijk zullen gaan koesteren. week 15, 07-04-09 Maar wat is het dat er gered moet worden? Het gebouw aan de havendijk staat symbool voor alle industriële complexen die aan ons verschijnen als uit silo’s, schoorstenen, schuren, huisjes, bruggen, loodsen, hallen, pijpen en buizen, staalprofielen en stortkokers samengestelde mechanische organismen waaruit we de betekenis of het nut met geen mogelijkheid meer kunnen herleiden. Toch puilen ze juist uit van betekenis en nut. week 15, 08-04-09 De drang blijft om deze structuren te gaan betrekken. Het lijkt de enige manier om ze beter te leren kennen. Deze gebouwen die nooit voor bewoning bestemt zijn geweest en die zich waarschijnlijk maar met moeite laten bewonen.

Dat is de belangrijke waarde ervan, dat je je als bewoner een andere manier van wonen moet aanleren om hier uberhaupt tot wonen te komen. week 16, 15-04-09 De tijd ontbreekt om ze letterlijk te gaan bewonen, daar gaan jaren overheen, maar ze kunnen natuurlijk wel gereproduceerd worden. Door ze simpelweg na te maken, onderzoeken hoe ze functioneren. Reeksen fabriekjes geassembleerd zonder ze te houden aan een onderliggend programma dat ze van een ordening zou kunnen voorzien.

Reeksen fabriekjes als platte collages, lege 3D vormen en holle maquettes. week 17, 21-04-09 Het volledig oppervlak van de tafel is inmiddels geannexeerd door een leger bestaande uit aan elkaar verwante vormpjes.

Maar slechts als beeld, vorm of huls zijn ze niet krachtig genoeg. Ze ontstijgen zichzelf pas door zich daadwerkelijk te hechten in de context; zowel historisch, morfologisch als programmatisch.

week 17, 22-04-09 morfologisch: zachte overgang met de kleinschalige volksbuurt, een duetje met de brug, zwaarte aan de haven, een ijsje tijdens het flaneren. historisch: het bestaande gebouw verandert in een basement, de haven krijgt weer een havengebouw, er staan weer auto’s in de ‘showroom’. programmatisch: er groeit een boom in de achtertuin, ik woon in het huis dat op het dak staat (en ik in het dak van die schuur) week 18, 28-04-09 Met de 1:100 maquette begint de zoektocht naar een versmelting van de onderdelen die we uit de industriële complexen hebben ontvreemd met een woongebouw waarin ook daadwerkelijk gewoond zal gaan worden.

Wat gaat er gebeuren er als je het informele karakter van industriële gebieden als bijvoorbeeld de Piushaven in zou zetten als generator voor het nieuw te ontwikkelen woonprogramma? week 18, 29-04-09 De woonvormen zijn nu de belangrijkste programmatische generator geworden. Soms produceert het mengelingen van industriële archetypen met specifieke woonvormen: een eengezinswoning op het dak, wonen in de schuur, of in de fabriekshal met sheddaken. Soms ontstaan er mechaniekjes: woningen die door hun typische schakelingen van ruimtes, vormen of ontsluitingen in hun samenstelling tot mechaniekjes van wonen worden. Niets is standaard! week 19, 05-05-09 Het gebouw krijgt een vaste vorm. De bestaande bebouwing wordt het basement van het nieuwe gebouw. Ze bevat: het parkeren op maaiveld, een cafetaria op de hoek bij de brug en bomen. De bestaande gevel wordt zoveel mogelijk in tact gelaten: de bestaande overheaddeuren worden toegangen voor de auto, de andere bestaande deuren worden voordeuren van woningen, de grote ramen op de hoek bij de brug worden de etalage van de cafetaria. week 19, 06-05-09 Het aantal woningen op het basement loopt op tot twintig.

Maak je er meer en het gebouw wordt al snel te groot in verhouding tot de buurt waarop het wil aansluiten en de brug waarmee het een duo wil worden. Bovendien verliest het gebouw als woonomgeving op zichzelf dan haar charmante karakter.

architect Gert-Jan de Rooij, Jan-hubert Bisschops, Jeanine van der Vliet Architecten Werkgroep

Motto 000PHASE

In de prijsvraag ligt een immanent probleem van stedelijke ontwikkeling besloten: het stedenbouwkundige belang tegenover het private belang. Een architectonische benadering in fasen waardoor voorwaarden worden gesteld aan het welslagen van het plan leidt naar onze mening slechts tot een verschuiving van het probleem. Daarom vinden we een ontwerp dat dit probleem van de stad en haar stedelijke ontwikkeling, op de gegeven locatie duidelijk maakt een grotere uitdaging. Dan wordt het probleem de oplossing. Een paradox? Niettemin zien we hierin de motor voor een dynamische stadsontwikkeling in veelvormigheid en diversiteit.

Het ontwerp beantwoordt aan de functionele vraag naar woonruimte in dit centrumstedelijk gebied en biedt ruimte aan ontplooiing door het aanbieden van een publiek podium voor expositie, ontmoeting en ontspanning. Gezien de ligging aan het water, het uitzicht op de nieuwe brug en haar functie als schakel in de havenroute, krijgt de eerste bouwlaag prioriteit voor publieke functies die flexibel kunnen worden ingevuld. Het gebouw leent zich bij uitstek voor een mix van begeleid zorgwonen en andere woonvormen zoals een- of meerpersoons-huishoudens. Door het aanbieden van zorgwoningen in deze mix, blijft de parkeerbehoefte beperkt; waarmee de woonkwaliteit op deze centrumlocatie met haar groene omgeving wordt gediend. Het gebouw kan gelezen worden als een blauwdruk in gecomprimeerde vorm van het Piushavenplan.

Plaats en vorm van het gebouw zijn met elkaar verweven.

Het stedenbouwkundige ensemble dat wordt gewenst met de afsluiting van het bestaande bouwblok, bepaalt de lengte van het gebouw. In een enkele fase wordt deze maat op het niveau van de woonlagen overgenomen.

Door overkluizing van het bestaande bedrijfsgebouw op het nevenliggende kavel, krijgt het obstakel plots betekenis als beelddrager van de havenwand. Een betekenis die verder reikt dan het beeld alleen maar ook bijdraagt aan de leesbaarheid van de historische gelaagdheid van de stad.

Met de keuze van het innovatieve materiaal gelamineerd kruishout voor alle vloeren en wanden dat flexibele schakelingen van ruimten in het gebouw mogelijk maakt, wordt voorzien in de onbekende toekomstige vraag naar woonruimte.

Zo zijn deur- en trapopeningen in de houten platen variabel mogelijk. Horizontale of verticale schakelingen zijn hierbij eenvoudiger te realiseren dan in een constructie van beton en staal.

Het gebouw is daarom, boven het podium, niet meer dan een stapeling van woonstraten in een casco van houten wanden en vloeren. Op het bovenste niveau krijgt het gebouw woningen met ruime terrassen en ruime dakoverstekken die dankzij de isolerende eigenschappen van hout (geen koude bruggen) mooie overgangen van binnen naar buiten laten zien. Aan de zuidkant van het blok krijgt het gebouw een groen gordijn van bloemrijke klimheesters langs de brede galerijen. Waarmee het voldoende privacy voor de buurt biedt en voor voldoende schaduw zorgt.

De galerijen bieden door hun breedte ruimte aan ouderen en andere bewoners om er van de zon te genieten en het aan de woning grenzende deel, te personaliseren.

architect Willie Crox, Victor Retel Helmrich

WOLSTAD - PIUSHAVEN TILBURG

MOTTO: 000 PHASE

Motto 013DRAAD

De wolstad Op twee niveaus is het industriële verleden van de wolstad Tilburg verwerkt in het plan. Niet alleen meandert het gebouw als een woldraad in een breiwerk over het kavel, waarmee het bouwblok op een verrassende manier beëindigd wordt, ook op het niveau van de materialisering komt de wolstad terug. De bakstenen gevels van het gebouw krijgen door toepassing van een twee typen stenen in een speciaal ontwikkeld metselverband een textielachtige zachtheid.

De inpassing Het gebouw begint aan de Jan van Rijzewijkstraat met drie rijtjeswoningen, die aansluiten op de bestaande bebouwing. Dan steekt het gebouw het kavel over met een tweetal rugwoningen op het verhoogde plein. Deze woningen zijn volledig op de Piushaven georiënteerd en hebben een blinde achtergevel waardoor de privacy richting de achterburen gegarandeerd is.

Aan de zijde van het Antoon van Rijenplein liggen drie ruime woon-werkwoningen gevolgd door twee stadswoningen aan de havenkade. Alle woningen in de eerste 2 lagen van het gebouw hebben een eigen voordeur aan de straat of het verhoogde plein.

Aan de havenkade komt het gebouw los van de grond waardoor een openbaar plein ontstaat bovenop de halfverdiepte parkeerbak. Hierdoor hebben vrijwel alle woningen zicht op het water en de nieuwe brug. Over het plein volgt het gebouw de Havenkade met een twaalftal appartementen, verdeelt over drie lagen, die voornamelijk op het water gericht zijn. Al deze appartementen worden ontsloten via het centrale stijgpunt in de noord-oosthoek van het kavel. In deze hoek schiet het gebouw met nog eens vijf appartementen, verdeelt over vijf lagen, verder de lucht in. Hierdoor ontstaat het markeringspunt voor de achterliggende woonwijk, de nieuwe brug en het rondje havenkom.

In de voet van deze toren kan de commerciële ruimte gerealiseerd worden tezamen met de entree voor de bovenliggende appartementen.

Het parkeren We maken onderscheidt tussen het parkeren voor bezoekers en het parkeren voor eigen voorziening. Het parkeren voor bezoekers lossen we geheel op, door gebruik te maken van de parkeerplaatsen, die voor de huidige functie, volgens de voorschriften, in het openbare gebied aanwezig zijn.

De parkeerplaatsen voor eigen voorziening komen op eigen terrein te liggen, in een halfverdiepte parkeerbak.

parkeren bestaand (openbaar gebied) 1280 m2 /100 x 1,25 (bedrijfsverzamelgebouw) = 16 parkeerplaatsen parkeren nieuw (openbaar gebied) 150 m2 / 100 x 3,25 x 0,85 (bezoekers commercieel) = 4,1 parkeerplaatsen 27 x 0,3 (bezoekers woningen) = 8,1 parkeerplaatsen totaal bezoekers in openbaar gebied: 13 parkeerplaatsen parkeren nieuw (eigen terrein) 150 m2 / 100 x 3,25 x 0,15 (eigen voorziening commercieel) = 0,7 parkeerplaats 19 x 1,2 (eigen voorziening woningen < 90 m2 bvo) = 22,8 parkeerplaatsen 8 x 1,5 (eigen voorziening woningen > 90 m2 bvo) = 12 parkeerplaatsen totaal eigen voorziening op eigen terrein: 36 parkeerplaatsen totaal: 13 + 36 = 49 parkeerplaatsen De fasering De binnengevel van de woningen aan het Antoon van Rijenplein staat op eigen terrein en volgt de (kavel)grens tussen fase I en fase II. Hierdoor is het mogelijk het plan gefaseerd uit te voeren.

architect Monique Groenen luijten|smeulders|architecten

verhoogd plein

meTselverband

aanzicht noord-oost

vogelvlucht

torenappartement tussenappartement hoekappartement stadswoningen woon-werkwoningen rugwoningen rijtjeswoningen commerciĂŤle ruimte bergingen parkeergarage

doorsnede 1

doorsnede 2

isometrie

Motto 001LITHE

Op de lokatie waar de sociaal coherente wijk Fatima de grootstedelijke schaal van de Piushaven raakt wordt een nieuwe invulling gevraagd met een uitgebreid woonprogramma.

Door de entree’s van de nieuwe woningen op een verhoogd niveau aan een collectief binnenplein te leggen, tevens dak van het parkeersouterrain, wordt beoogd een nieuw woonmilieu te creëren met een sociale coherentie op kleine schaal.

De plaatsing van twee volumes op het plein haaks op de Piushaven geeft lucht en doorzicht aan de achterliggende bestaande woningen en transparantie aan de Piushaven.

Het optrekken van een volume tot 30 meter markeert de wijk Fatima aan de Piushaven en reageert op de toekomstige brug van John Körmeling.

Twee abstracte monoliete volumes bekleed met een grijze gevelplaat (vezelcement) in een random verdeling, random geplaatste kozijnen en geaccentueerde uitsnedes (hout, oranje) die de royale buitenruimtes van de woningen markeren.

Het toepassen van rug-aan-rug woningen (125m2 BVO) in het lagere volume maakt een gefaseerde uitvoering van het plan mogelijk en verrijkt de diversiteit aan woningtypologieën van het plan zoals ook de diversiteit aan woningtypologieën h et plan verrijken.

Net als de rug-aan-rug woningen hebben de doorzonwoningen (160m2 BVO en één 105m2 BVO) als private buitenruimte een royaal dakterras. De woonkeukens liggen aan het collectieve binnenplein, maar de opbouw van de woningen geven ruimte aan elke denkbare indeling.

In de toren zitten ruime appartementen van anderhalve laag (150m2 BVO) en één van twee lagen (200m2 BVO) met ieder twee balkons, één geörienteerd op de Piushaven en één op de zonnige zuidzijde.

De commercieel verhuurbare ruimte aan de Jan van Rijzewijkstraat complementeerd onze hybride monoliet, de 001LITHE.

architect Ed Bergers, Dennis van Herel Ed Bergers Architecten

Motto 122LUSHG

“Linkedin Urban Spatial Harber Generator.nl” Voor het ontwerp is gezocht naar een gebouwtype en materialisering die aansluit bij de positie die het inneemt in de Piushaven (als kruispunt tussen het gebied Ringbaan Zuid, het aangrenzende woonmilieu en de Piushaven), het historische kader van textiel, Tilburg, religie en handel.

Deze diverse aspecten zijn allen op een bepaalde wijze met elkaar gelinked.

De wijze van expressie van het gebouw vormt een samenvloeisel van deze met elkaar gelinkte onderdelen.

De markante positie aan de Piushaven biedt ruimte voor commerciële ruimtes met grote 2 lagen hoge etalages georiënteerd naar de Piushaven. Deze transparante plint vormt de verbindende schakel tussen de commercie aan de Ringbaan Zuid en de Piushaven. Het parkeren voor de bezoekers van de commerciële ruimten bevindt zich op maaiveldniveau.

Door de entresol in de commerciële ruimte wordt een relatie gelegd, zowel fysiek als visueel, met het houten dek dat fungeert als nieuwe semi openbare buitenruimte.

Voor de aansluiting met de bestaande bebouwing zijn een 4 –tal grondgebonden stedelijke woningtype ontworpen die aansluiting vinden bij het houten binnendek op de 1e verdieping.

Het parkeren van de woonlagen vormt een nieuw maaiveld in 2 lagen. Door deze donkere sokkel, bestaande uit een geperforeerd stalen gevelmateriaal, worden de autokoplampen als zoeklichten over de Piushaven.

Op het nieuwe fundament van het parkeren zijn een 3-tal torens gepositioneerd als havenkranen aan de kade elk in een andere kijkrichting gezet. De lichte verdraaiingen in de torens zorgen voor een dynamisch beeld welke refereert aan deze havenkranen.

De tweede gevel zorgt voor een gerichtheid in de torenoriëntatie zonder belemmerend te zijn. Door de perforatie wordt privacy en zonwering gewaarborgd zonder het zicht op de omgeving te verliezen. Door de grote vouwpuien en de te openen delen in de tweede gevel kan een vrije blik naar buiten worden geworpen. De tweede gevel zorgt voor een aangenaam binnenklimaat waarbij op natuurlijke wijze geventileerd wordt.

De woonlagen hebben geen verdere indeling, maar worden ingedeeld op het laatste moment voordat de woningen tot realisatie komen.

De grote mate van flexibiliteit is van wezenlijk belang gezien de snelle wisselingen van woonwensen en trends welke gevoed worden door media en economie.

Een toekomstige woonwens is daarom niet sluitend voorspelbaar te maken. Het is de hoge mate van flexibiliteit in diversiteit die de woontorens kenmerkt en daarmee duurzaam maakt voor de toekomst.

architect Jeroen Wouters Architectenburo JMW

Motto 314HAVEN

De Piushaven wordt gekenmerkt door een verscheidenheid aan functies en schaal. Wonen, industrie, recreëren en commerciële activiteiten hebben zich in de loop der jaren langs elkaar ontwikkeld. De industriële haven heeft hierdoor zijn functie verloren. Enerzijds refereert het naar een industrieel verleden belangrijk voor een trotse stad, anderzijds verwijst het naar de stad van vergane glorie met restruimte.

Het plan is een afspiegeling van de aanwezige functies, oriëntatie en mogelijke ontwikkelingen. Ze verbinden de wijk Fátima met een grootschaliger stedelijk klimaat, het verleden met het heden, het centrum met de achterliggende wijken en het besef van activiteiten op het maaiveld in relatie tot activiteiten die de wijk ontstijgen. Daarbij verbeelden de verschillende gebouwen, met als belangrijkste gebouw het hoge volume, de ontmoeting tussen deze elementen.

Het hoge volume is een scherf. Hij heeft meerdere richtingen en vlakken. Hij reageert op het water en het plein met zijn volume aan de overzijde.

Daarnaast verwijst de open zuidgevel naar de wijken welke buiten het centrum liggen door loodrecht op de richting wijk-haven een grens te vormen in plaats van een geleidelijke overgang.

Om het besef van de aanwezige aspecten te versterken is voor de materialisering gezocht naar materialen die hierop aansluiten. De noordgevel ligt aan de piushaven. Gekozen is voor een donkere betongevel met een elementverdeling in de gietmal die refereren aan de basaltstenen zoals we deze kennen van dammen en golfbrekers. De open zuidzijde en de materialising van het dek worden uitgevoerd in een hout(steiger-achtig) materiaal welke het leefklimaat representeert.

De scheiding tussen openbaar en privé is in het ontwerp minder duidelijk aanwijsbaar. Door het schuin oplopen van het dek heeft het als vanzelf twee belevingsrichtingen.

De overgang van privé naar openbaar volgt de helling naar beneden en gaat ‘als vanzelf, zonder drempels’.

De overgang van openbaar naar privé gaat daarbij moeizamer. Het opklimmen van de helling is fysiek voelbaar.

De zuidgevel van het hoogste volume werkt daarbij intimiderend op het schuin gelegen dek welke naar de gevel is gericht.

De woonhuizen die in fase twee worden gerealiseerd sluiten aan op de bestaande huizen. Door de oriëntatie van de woningen naar de wijk in plaats van het water wordt het belang van de functie van een wijk, welke geassocieerd wordt met het gevoel van een eigen plek in de stad versterkt.

Tegelijkertijd hebben deze woningen een prominente plaats aan het dek waar eveneens de twee verschillende schalen samenkomen.

Het resultante is een uitgesproken ensemble gebouwen met een totaal gebruiksoppervlak van 2400 m2 (incl. bergingen en commerciële ruimte, excl. collectieve ruimtes en parkeergarage). Woningen die dankzij uitzicht, lichtinval en collectieve buitenruimte een meerwaarde zullen zijn voor deze locatie in Tilburg.

architect Peter van Hoogmoed, Gert-Jan van den Berg, Anneke Vervoort Van Hoogmoed Architecten

Motto 007TUBES

How difficult is to project up-to-date buildings in a city area characterized by 1950s dwellings?

Our choice for the requalification area, a transition space close to city centre, is to end the whole existing block, in order to maintain the unity and harmony of the housing set. The rhythm produced by the dwelling volumes, contrasting to the voids created by the narrow streets which are in the edge of public and private areas, gave rise to a fragmentation of the initially proposed object.

Thus, a series of interconnected spaces are obtained, with the most favorable sun exposures and possible sightseeing.

A multidimensional building is born, reflecting both the solidity of city centre and the green surrounding areas.

The relation with the existing surrounding and its scale is attained through the fragmented tubes of the new building for its strategic dimension and placement, so as they approach the city.

In this context, we propose 20 apartments, one with two storey, in a total of 2500m2. All spaces were thought to be multi type usage, as they are designed to suit other purposes apart from housing (e.g. offices, commercial spaces), required for modern life complex changes. This flexibility implies that the building can be inhabited by young or elderly people, so everyone could live sharing the same environment.

Open space parking is at ground floor level (34 places), in a total of 840m2 plus 135m2 for storages. The commercial area is also at ground floor with north and east exposures, which benefits of the great canal view. A total of 90m2 are allocated to this commercial places.

All spaces are accessible through two vertical circulation areas, places opposite to one another. There is also a common space to all users, in line with street view. This reinforces the fusion aspect of the building, quickly merging with the old existing dwellings.

In what regards materials, we opted for external bronze colored concrete, in order to provide a smooth color transition with the existing houses, in spite of contrasting drastically. The result of the sliced new block is manipulated to reflect light and expand their projection through space, so we used the white and polished appearance for some concrete panels.

A rhythm was created with voids, mass and transparent view through glass. To maintain the strength of the volume, the glass panels are placed right in the same surface as the concrete panels, so people will be able to experience a subtle variety of matter.

Therefore, the city gained a contemporary high-low density structure that will mark for sure a place in urban living.

architect Luisa Martinez Van Hoogmoed Architecten

Motto 076GROEN

TUIN + ZICHT Visie over locatie Het bouwblok op de locatie ligt haaks op de Piushaven.

De kade die vroeger de overslagader was zal worden getransformeerd naar een natuurlijke leisure ader waar mensen kunnen wandelen en ontspannen. De kop van het bouwblok waar beide zijden van de haven verbonden worden biedt een uitgelezen mogelijkheid om deze sfeer te versterken. Wij zien op de locatie een goede mogelijkheid om dit met een natuurlijke uitstraling te doen. De eigen kavels aan het water bieden tevens de mogelijkheid nieuwe doelgroepen aan te trekken.

Architectonische toelichting Het ontwerp is een stapeling van maaivelden waarbij de voordelen van appartementen en grondgebonden woningen worden gecombineerd. Privacy en uitzicht in combinatie met een uitbreidbare woning met tuin en zelfs eventueel een “oprijlaan”. In de uitwerking is voor fase 1 en 2 gekozen voor de vrijstaande woning als gestapelde woningbouw.

De tuinen van de kavels liggen, als voorzetting van de bouwbloktypologie, in het hart van het blok. Ze vormen een natuurlijke afsluiting op de kop van het blok. Door de positionering hebben ze een goede bezonning en werken ze tevens als zonwering voor de woningen. Vanuit de overkant van de Piushaven springen de tuinen als accent op de as in het oog en verandert de uitstraling mee met het jaargetijde.

De oriëntatie van de woningen is haaks op de kade zodat er uitzicht is over de lengte van de haven. Door de woningen in deze richting te plaatsen wordt tevens de oriëntatie van het bouwblok gehandhaafd en wordt inkijk in de bestaande binnentuinen geminimaliseerd.

Op ieder maaiveld is de eigenaar vrij zijn woning vorm te geven binnen gestelde grenzen als rooilijnen en maximale bebouwingspercentages per kavel. Gevelindeling en materiaalgebruik zijn vrij wat het gehele gebouw een diverse uitstraling geeft. Verder zijn latere uitbreidingen per maaiveld mogelijk zoals bij grondgebonden woningen.

Functionele mogelijkheden gebouw Het gebouw bestaat uit maaivelden met daarin op strategische plekken aansluitingen voor voorzieningen opgenomen. Dit zorgt voor een zeer hoge flexibiliteit per kavel.

Door loskoppeling van constructie en huid heeft de bewoner alle vrijheid in de vormgeving van zijn gevels.

Door een grotere verdiepingshoogte toe te passen dan gebruikelijk kan veel daglicht in de tuin en de woning komen.

Omdat de kavels in erfpacht worden uitgegeven, en er één externe eigenaar is voor de constructie en ontsluitingen, is het gebruik flexibel. In de toekomst kan een maaiveld ook gebruikt worden voor bijvoorbeeld kantoren of andere typen grondgebonden woningen die volgens een gelijk principe uitgewerkt kunnen worden. Hiermee verandert de uitstraling van de kavels en dus ook het geheel.

Parkeren kan bij kleine kavels, zoals bij fase 2, op de begane grond. Bij grote kavels is de keuze tussen parkeren op de begane grond of op het eigen kavel/terrein. Voor de stalling van de auto zijn geen gebouwde voorzieningen nodig wat het concept erg flexibel maakt.

architect Eric Gommans, Ralph Dansen

Motto 221MOMIN

221momin palimpsest van Puis’ haven: wolstad De schaapstal of haven voor schapen (hier wolstad genoemd), drukt het politieke van wonen uit. In de naoorlogse woning realiseren bouwheren met de naam Pius (IX-XII) een Vaticaans ‘bouwbesluit’. Hoewel de antimodernisteneedvan Pius X tot 1967 gold en sporen naliet op de katholiek geborgde kunsten, architectuur, stedenbouw en filosofie,aanvaardden de schaapherders wél het karakter van de moderne industrie (L industria > vlijt; bezigheid): het begrip‘wolstad’ krijgt een calculus. Wat de Kerk sinds ‘De Civitate Dei’ (426) als beweging beschouwt, het be-wonen derwereld, komt via instrumentele calculatieve rationaliteit tot stilstand in het ding ‘woning’. Dit object van bezigheid dient de productie van zielen en die procreatieve vlijt, kerkwinst. Wat als be-wonen de gerichtheid van de ziel der wereldbewoner naar een buitenwerelds t/huis is, wordt modern bezien, ergo geobjectiveerd: procreatie is de functie die het doel van de Kerk/Staat bemiddelt (regie over véle zielen); het politieke van telen is in het ding ‘woning’ realiseerbaar via politiek die daartoe bouwwetten & besluiten uitvaardigt. Wolstad Tilburg bloeit op uit een warme vriendschap tussen Kerk & Staat. De stad bemiddelt bij bouwen aan & voor beider soort. Nu, 3de millennium AD, prijst de vraag een idee voor beweging aan, het ding ‘woning’ hier naar tijdruimtelijk óp de wereld wonen overschrijvend: ont/werpen staat duurzame vriendschap voor, óp een wereld waar de vergrijzing en/of eenzaamheid mondiaal ‘is’.

221momin werel-T-stad Werel-T-stad Tilburg raakt locus Wolstad aan, de economie (v G oikonomos: oikos huis; nomos wet) van wonen óp de wereld. De wereld be-wonen wás asiel verlenen dóór de bovenaardse gastgever áán wereldbewoners, op reis naar elders. De moderne kogelvormige wereld maakt be-wonen tot bezit van be-woning en de uit-een-zetting van & tussen de wereldburgers met het op de aarde opgebouwde. Nu, lijkt gastgeven in mist gehuld (net als telen, de functie van het ding ‘woning’). De Architect wordt overschaduwd door ander bovenaards’ dat in alle dingen binnendringt als satellitaire blik die de scheiding privé/publiek opheft en wonen tot het kijken in de ziel maakt van het ‘ik’ dat, óp de wereld gericht, dáár abris & asylum zoekt, de veilige haven & t/huis: de H.economicus digitalis ziet het nieuwste buiten & vice versa: met glazen bagage beladen, zichtbaar niet-aanraakbaar, wees & weduwe tegelijk, gezagsdrager, volk, pelgrim en toerist beweegt dit ‘de-wereld-ik’ ding om te verblijven in een werel-T-stad. Stel wonen óp de wereld is de functie ‘abris & asylum’ verlenen, dan is het politieke der dingen in de politiek realistisch gegeven.

221momin kinologie van de werel-T-stad: het Hilberthotel Hilberthotel kent via verplaatsing in verblijven, wiskundig plaats toe aan uitbreidbaarheid; Hotel Ad Infinitum geeft onze globale village een t/huis (tussen 1 staal & 1 betondrager) op 40m2/c voor wákend en/of voor slápend verblijf.

Het ‘wereld-ik’ ding (toerist, student, gezin, zieke, grootouder etc.) woont transparant: naar behoefte in cellen (van smartglass) en stoot deze af als het huis/houden daartoe noopt; wonen in tijd–ruimte.

221momin exploitatievorm hotel; ergo: zomerzand & bewegingsvermaak: een zelf en/of auto parkeren in werel-T-stad

architect Geneviève F.E.J.M. van Helden, ir. arch, ing. bk, ir. sted, drs. filo Vficino, bouw/werf voor inter-cultureel onderzoek & ontwerp m.m.v. Daffy de Vyldre, Jurgen Houben, Marco van Zuilen, Owen van Trier, Twan Meeuwsen, Wouter de Waal

Motto 004DRAAD

Visie op de locatie De huidige locatie kenmerkt zich door een grotendeels gesloten woningbouwblok met op de kop een industriële invulling. De kleinschalige rijwoningen aan het Antoon van Rijenplein en de Jan van Rijzewijkstraat hebben een zeer geringe goot- en nokhoogte. Bij de aansluiting op de nieuwbouw is dan ook bewust gekozen voor een “opening” met vervolgens een 2-laagse bebouwing enerzijds en een 1-laags tuindek, waaronder geparkeerd wordt, aan de andere zijde. Het bouwblok evenwijdig aan de Havendijk speelt qua hoogte in op de overige bebouwingen aan de Haven; veelal 2-lagen met kap. Het accent in hoogte mag worden gelegd op de hoek van de Jan van Rijzewijkstraat en de Havendijk. Hiermee zal het gebouw ook een statement neerzetten ten opzichte van de nieuw te realiseren brug.

Architectonische toelichting Op het terrein van de voormalige wolweverij, brengen we de industriële uitstraling weer terug. Het gebouw geeft qua volume een reflectie weer van de oude fabriekspanden en pakhuizen die kenmerkend zijn rondom dit havengebied.

Deze hogere elementen zijn juist geplaatst aan de Havendijk om zo voldoende afstand te kunnen nemen tot de kleinschaligere woningbouw in de achterlinie.

De oriëntatie van deze appartementen is uiteraard gericht op de haven. De privé balkons hebben uitzicht op het water, wat een verrijking is voor deze woningen, ondanks de Noord-West ligging. Het semi-openbare tuindek op de 1e laag compenseert deze ligging gedeeltelijk. De mogelijkheid bestaat om de aanwezige groendaken toegankelijk te maken om zo de openbare ruimte te maximaliseren.

Een verwijzing naar de wolweverij vindt men terug in de tweede huid die is getrokken rondom het gebouw.

Door het spannen van staalkabels in kleur gemoffeld en met verschillende intervallen, ontstaan er verschillende vormen van open- en geslotenheid in het diffuus gevelbeeld. Het zijn als het ware de draden op de weefmachine.

Functionele mogelijkheden van het gebouw Het gebouw is veelal opgezet in stramienen van 7,5 meter.

Hierdoor kan er deels onder de bebouwing, tussen de constructie geparkeerd worden. Deze maatvoering zorgt voor een zekere flexibiliteit in de plattegronden.

De verschillende typologieën in het gebouw zijn overzichtelijk. Kleine variaties in grootte zijn mogelijk voor de commerciële ruimten. Ook bestaat er de optie om woningen in de breedte over twee stramienen te maken.

De 2-laagse woningen aan de Jan van Rijzewijkstraat

kunnen op de begane grond een andere flexibele functie krijgen (kantoor/ atelier/woonkeuken).

De heldere structuur van het gebouw zorgt er voor dat het plan gefaseerd kan worden uitgevoerd. De knip kan worden gelegd naast het trappenhuis. De toegang tot het achterterrein zal dan tijdelijk aan de Havendijk liggen.

Door de verdiepingsvloer op 3,5 meter te leggen ontstaat er, naast de benodigde ruimte voor installaties bij de commerciële ruimten, de mogelijkheid om het parkeren in de toekomst individueel te verdubbelen door middel van een parkeersysteem. Hiermee zou tegen geringe kosten een tweede auto uit het straatbeeld kunnen verdwijnen.

Het gebouw is qua structuur eenvoudig van opzet.

Het toevoegen van een extra laag behoort tot de mogelijkheden, omdat de afstand tot de kleinschaligere woningbouw gehandhaafd blijft.

architect ir. Maurice van Hooijdonk Compositie 5 Architectuur

Motto 100IOIIO

Woonconcept Het idee is om een binnen de eenheid van de rechthoek, welke de collectiviteit weergeeft, diverse woontypes te realiseren: lofts, maisonnettes, bajonet woningen, gelijkvloerse appartementen., etc. etc.

Daartoe is de hoofdstructuur weergegeven en de ontsluitingspunten voor het hoge bouwdeel en een galerijstructuur voor het sokkelgebouw.

Door een wisselende gevelbehandeling; per appartement en zelf wisselend binnen hetzelfde appartement wordt, naast individualiteit, een verschillende blik ontworpen op de stad, de haven en het wonen zelf.

De sokkel is een overganggebouw naar het maaiveld en heeft de extra 6,5m hoogte van een dubbele woonlaag +0,5m extra, zodat meerdere functie mogelijk zijn (zelf wonen).

Stedebouw Het gebouwconcept is het concept van een solitair welke een venster bied op de stad en de stad een venster op het wonen. Plaatsing parallel aan de haven: rust.

Plaatsing in de as: Brug/J.Körmeling > Havenmeester (20 lagen) en de Interpolis toren, de verschuiving door de gevelrooilijn (J.v. Rijzewijkstraat) benadrukt de mogelijke importantie van die sequentie en markeert de bijzonder stedenbouwkundig hoekpositie.

De bouwhoogte is bescheiden: 11½ bouwlaag / ±35 meter in relatie tot vernoemde torengebouwen sequentie; doch incorporeert maximaal het gevraagde programma.

Architectuur Dient nog nader te worden uitgewerkt. Doch een combinatie van ruwe baksteen afgewisseld met de gladheid van verdiepingshoog glas, etc. zal deze “ruwe bolster met stadse pit” verder vormgeven.

Kader, Individu, Buitenplaatsen, Differentiatie zijn de basisingrediënten.

Parkeren/fasering Het parkeren is volledig op maaiveld gerealiseerd zowel als garagebox alsook in de openlucht; de gevraagde bouwfasering is in de bouwmassa herkenbaar opgenomen.

architect ir. ing. Peter van Dinter

motto I00.I0II0 bna prijsvraag Wolstad Piushaven Wolstad

colofon

Samenstelling en redactie BNA - Bond van Nederlandse Architecten kring Midden-Brabant Arno Kolen CAST - Centrum voor Architectuur en Stedebouw Tilburg Bas van der Pol ontwerp masja mols grafisch ontwerp bno druk Drukkerij Groels, Tilburg oplage 250

Prijsvraag ter gelegenheid van de Dag van de Architectuur, georganiseerd door de BNA kring Midden-Brabant

WOLSTAd piushaven tilburg

26|06|09

WOLSTAd piushaven tilburg

DAG VAN DE ARCHITECTUUR

DAG VAN DE ARCHITECTUUR

BNA kring Midden-Brabant | Prijsvraag 2009