rega magazin

Page 1

‫َ‬ ‫طةندةلي لةكوردستان‬ ‫نرخي ئاشكراكردني‬ ‫طؤظاريَكي مانطانةي سياسيي طشتيية‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني (‪)2009‬‬

‫خاوةني ئيمتياز‬ ‫ماكوان كةريم‬ ‫سةرنووسةر‬ ‫سؤران عومةر‬ ‫بة ِريَوةبةري نووسين‬ ‫دليَر عةبدولَآل‬ ‫هاوكارانمان لةم ذمارةيةدا‬ ‫مةسعود عةبدولخالق‪ ،‬هيَدي‬ ‫هةوليَريي‪ ،‬بةرزان عةلي‪ ،‬شةنكار‬ ‫عةبدولَآل‪ ،‬ئاسؤ عةبدوللةتيف‪،‬‬ ‫باخةوان هةلَةبجةيي‪ ،‬دليَر عةبدولَآل‪،‬‬ ‫عةبدولَآل طؤران‪ ،‬شةيدا خؤشناو‪،‬‬ ‫كةمال ضؤماني‪ ،‬ماكوان كةريم‬ ‫ئؤفيسي سةرةكي‪:‬‬ ‫سليَماني ‪ -‬ثشت باخي طشتي‬ ‫تةنيشت خةلَوةتطةي ثيري‬ ‫َ‬ ‫ئيمةيل‪:‬‬ ‫‪regamagazine@yahoo.com‬‬ ‫‪www.knewsdaily.org‬‬

‫دابةشكردن‬ ‫خانةي رةهةند‬ ‫‪07708649210‬‬ ‫ضاث‬ ‫ضاثخانةي كوردستان‬

‫نرخ (‪)1500‬‬

‫ِريَ��ك��خ��راوةي ِرؤذن��ام��ةك��ان��ي‬ ‫جيهان كةبنكةي سةرةكيان‬ ‫لةثاريسة ‪ 2009/3/25‬لةسةر‬ ‫َ‬ ‫مالثة ِري فةرمي ِريَكخراوةكة‬ ‫‪arabpressnetwork.org‬‬ ‫زانياري وردي لةسةر هؤكاري‬ ‫ضؤنيتي زينداني كردني‬ ‫طرتن و َ‬ ‫س��ةرن��وس��ةري ط��ؤظ��اري ِريَطا‬ ‫بآلوكردؤتةوة‪.‬‬ ‫لةديموكراسيةتي وآلتاني دونيا‬ ‫َ‬ ‫ببي و بآلو‬ ‫طةندةلي بةوجؤرة ئاشكرا َ‬ ‫بكريَتةوة حكومةت دةست لةكار‬ ‫شيتةوة‪ ،‬بةآلم لةكوردستان‬ ‫دةكي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةكري‪.‬‬ ‫دةردةضي و زينداني‬ ‫دةبيتة هؤي ئةوةي ِرؤذنامةنوسةكة فةرماني طرتني بؤ‬ ‫بآلوكردنةوةي ئةو‬ ‫طةندةليانة َ‬ ‫َ‬ ‫دوانيكيدا بؤ ِريَكخراوي ِرؤذنامةكاني جيهان سؤران عومةر سةرنوسةري طؤظاري ِريَطا وتي "دواي‬ ‫لةلي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيتةوةو َثيشتريش‬ ‫اثؤرتيك لةطؤظارةكةيدا لةسةر‬ ‫طةندةلي ِروبة ِروي طرتن و زينداني كردن َ‬ ‫بآلوكردنةوةي ِر َ‬ ‫َ‬ ‫دةكري‪".‬‬ ‫هة ِرةشةي كوشتني َلي‬ ‫سؤران عومةري تةمةن ‪ 21‬ساآلن لة ‪ 2009/3/18‬لةاليةن ثؤليسةوة دةستطير كرا ثاش ئةوةي لةسةر‬ ‫َ‬ ‫طةندةليةكاني شارةواني ضوارقو ِرنة داواي ياسايي لةسةر تؤمار كرا‪ ،‬لةو ِراثؤرتةدا باس لةوة كراوة‬ ‫بآلوكردنةوةي‬ ‫بةئافرةتيك‪ ،‬بؤية دواي بآلوبونةوةي ئةو ذمارةيةي ِريَطا‬ ‫سيكس كردن دا ضوار ثارضة زةوي دراوة‬ ‫َ‬ ‫لةبةرامبةر َ‬ ‫بةنرخيكي طرانيش دةفرؤشرايةوة‪.‬‬ ‫سوتينراو‬ ‫َ‬ ‫طؤظارةكة لةو ناوضةية َ‬ ‫سليمانيةوة طوازرايةوة بؤ ِرانيةو َ‬ ‫ؤذنامةنوسانيكي زؤر َثيشوازييان َليكرد لةبةردةم‬ ‫لةوي ِر‬ ‫َ‬ ‫سؤران عومةر لةزينداني َ‬ ‫ؤذنامةنوسيك لةشارةكةي ئةواندا زينداني َ‬ ‫بكري‪ ،‬بؤية بةكةفالةتي‬ ‫زيندان و ثاش فشاريَكي زؤر كة ِرازي نةدةبوون ِر‬ ‫َ‬ ‫يةكيك لة ِرؤذنامةنوسةكان لةكوردستان ئةم كةفالةتةي بةزؤرترين ب ِري كةفالةت‬ ‫‪ 2‬مليؤن دينار ئازاد كرا‪َ ،‬‬ ‫خةمآلندو سؤران عومةر ئةم جؤرة كارانةي دادطاي بةفشاري حكومةت ناوبرد بؤ كوشتني ئازادي و دةمكوت كردني‬ ‫ِرؤذنامةطةري ئةهلي تاكو ئيفالس بكةين‪،‬‬ ‫سؤران وتي من لةدادطا َ‬ ‫هةلهاتوو نيم تاكو دةستطيرو زيندانيم بكةن‪ ،‬ئةيانتواني بةتةلةفون ئاطادارم بكةن تاكو‬ ‫بضمة دادطا‪.‬‬ ‫دادط��ا م��اوةي ‪ 2‬هةفتةي بة س��ؤران عومةر بةخشي تاكو َ‬ ‫بةلطةكاني َثيشكةش بةدادطا بكات‪،‬‬ ‫سةرنوسةري ِريَطا وتيشي "ئ��ام��ادةم ‪َ 16‬‬ ‫بةلطة نامة بخةمة بةردةمي دادط��ا لةبةرامبةر سةلماندني‬ ‫َ‬ ‫بةبي ئةوةي ناوبراو ئاماذة بةسةرضاوةي وةرطرتني بةلطةنامةو زانياريةكان بكات‪ ،‬بةآلم‬ ‫قسةكانماندا" َ‬ ‫َ‬ ‫ئاماذةي بةوةكرد َ‬ ‫بةكارهيناني دةسةآلتي ئيداري بؤ بةرذةوةندي تايبةتي"‪.‬‬ ‫لةطةندةلي‬ ‫"بةلطةنامةكان ث ِرن‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةكري َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةليةوة كةلةو ناوضةدا ِرويداوة‪ ،‬نيطةراني‬ ‫وةبطلين لةو‬ ‫سؤران وتيشي ضاوة ِروان‬ ‫كانيكي زؤر َتي َ‬ ‫خةل َ‬ ‫لةبارودؤخيكي مةترسيدارداية بةو فشارانةي دةخريَتة سةري‬ ‫خؤشي دةرب ِري لةوةي كةبارودؤخي ميدياي ئةهلي‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي و ثارتيةوة هؤكاري ئةمةشي طة ِراندةوة بؤ ئةو ِر َؤلةي كةميدياي ئةهلي بينيويةتي لةبةرامبةر‬ ‫لةاليةن َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةليانةدا‬ ‫وآلتيكي تري ديموكراسيدا بوواية لةبةرامبةر ئاشكرا كردني ئةو‬ ‫طةندةليةكانياندا‪ ،‬ئةو وتيشي "لةهةر َ‬ ‫دةكيشايةوة‪ ،‬بةآلم بةداخةوة لةكوردستان فةرماني طرتن و زينداني كردني ِرؤذنامةنوسةكةي‬ ‫حكومةت دةستي لةكار َ‬ ‫دةردةضي‪".‬‬ ‫ثي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سؤران َ‬ ‫دةل َي "طرتني ِرؤذنامةنوس و زينداني كردني عةيبةيةكي طةورةية بؤ حكومةت كةياساي ِرؤذنامةنوسيان‬ ‫دةركردووةو تيايدا طرتني ِرؤذنامةنوس قةدةغة كراوة"‪.‬‬ ‫ِريَطا طؤظارَيكي سياسي طشتي مانطانةيةو يةكةم ذم��ارةي لة ‪ 10.6.2008‬بآلوكراوةتةوةو تاكو‬ ‫َئيستة ‪ 9‬ذم��ارةي دةرض���ووة‪ ،‬سةربةخؤيةو َ‬ ‫مؤلةتي ياسايي ل��ةوةزارةت��ي ِرؤشنبيري هةيةو ل��ة ِروي‬ ‫َ‬ ‫اليةنيك و تةنانةت لةحكومةتيش وةرن��اط� َ‬ ‫�ري‪.‬‬ ‫مالييةوة ت��ةواو سةربةخؤيةوة ث��ارة لةهيض كةس و‬ ‫َ‬ ‫رَِيطا قةرزاري رِانيةو ضوارقورِنةو زؤر لةرِؤذنامةنووسانة‬ ‫سليماني بةندكرام‬ ‫بضيت كةماوةي ‪5‬‬ ‫كاتذمير لةزينداني طرتن و طواستنةوةي َ‬ ‫َ‬ ‫باوة ِر ناكةم ئةوةم لةياد َ‬ ‫تائةوكاتةي تاريك داهات و بةو درةنطة ‪ 2009/3/18‬طوازرامةوة بؤ زينداني ِرانية‪ ،‬لةمة زياتر هةرطيز ئةوة لةياد‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ؤذنامةنوسانيكي زؤري ِرانية َثيشوازي كردين و َثييان وتم‬ ‫ناكةم و قةرزاريانم كةطةيشتينة بةردةم زيندان ِر‬ ‫َ‬ ‫بمينيتةوة‪.‬‬ ‫قايمقامي ِرانية قسةمان كردووة كة ِرازي نابين ئةمشةو تؤ لةزيندان َ‬ ‫زؤر سوثاسي ئةو ِرؤذنامةنوسانة دةكةم و خؤم بةقةرزداري ئةو هةموو َ‬ ‫هةلويَست و ِريَزةو ثشتيوانيةيانم‪ ،‬سوثاسي‬ ‫م‪.‬عةلي قايمقام دةكةم كةبةو درةنطانةي شةو هاتة بةردةم زيندان و َدلسؤزي و هاوكاري خؤي بؤ ِرؤذنامةنوسان‬ ‫َ‬ ‫سةلماند‪ ،‬سوثاسي هةموو هاو ِريَياني ِرؤذنامةنوسم دةكةم كةلةطةياندني َ‬ ‫هةوال ثرسينم و ئازاد بونم‬ ‫هةوالةكةوة تاكو‬ ‫ماندوبوون‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةهةولدا بوون بؤ ئازاد كردنم‪.‬‬ ‫سوثاسي سةنديكاي ِرؤذنامةنوسان دةكةن كةبةردةوام‬ ‫سليماني و ِرانية دةكةم بؤ َ‬ ‫هةلويَستي َثيناخؤش بونيان بةطرتنم و زينداني‬ ‫سوثاسي ثؤليسي ضوارقو ِرنةو سةراي َ‬ ‫كردنم‪.‬‬ ‫سؤران عومةر‬ ‫سةرنوسةري طؤظاري ِريَطا‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫‪3‬‬


‫لةسركردني قادر عةزيزدا هةبووة؟‬ ‫هَيرؤ تاضةند دةستي ِ‬

‫وردةكاريةكاني س ِركردني قادر عةزيز و ك َيشةكاني ناو‬ ‫زةمحةتك َيشان و جيابونةوةي سةعد خاليد و ئةوانيرت‬ ‫بريار ناميق‬ ‫ِراثؤرتي ِ‬

‫بةزةحمةكتيشان ناساندو َثيشوازي َليكردن‪.‬‬ ‫َ‬

‫َ‬ ‫لةكاتيكدا كةسي‬ ‫هةلطة ِرانةوة‬ ‫لةسكرتيري حزب َ‬ ‫َ‬ ‫يةكةم و خاوةن ب ِرياري يةكةمة لةناو حزبي‬ ‫سكرتيرو‬ ‫كورديدا َميذوي هةية‪ ،‬هةرضةندة‬ ‫َ‬ ‫سةرؤك حزبةكاني َئيمة زؤرينة جطة لةخوا‬ ‫بةشيوةيةكي ئاسايي‬ ‫كةس نةبووة بيانطؤ ِر َي يان َ‬ ‫اليانبدات‪ ،‬بةآلم نيوةي ئةنداماني سةركردايةتي‬ ‫زةحمةتكيشان‬ ‫و كؤميتةي مةركةزي حزبي‬ ‫َ‬ ‫لةمانطي ِراب��ردوو كؤبونةوةو قادر عةزيزي‬ ‫سكرتيري حزبيان لةبةياننامةيةكدا س ِركرد‪ ،‬قادر‬ ‫َ‬ ‫عةزيز بةطومانة لةوةي ئةمة تةنها هؤكاري َكيشة‬

‫سةرةتاي دروست بونى َكيشةكان‬ ‫بةثيى وتةكانى "سةعد خاليد" ئةندامى‬ ‫َ‬ ‫زةحمةتكيشان ل��ةدواى‬ ‫مةكتةبى سياسيى‬ ‫َ‬ ‫كؤنطرةى َثينجةمى َ‬ ‫سالى ‪َ 2007‬كيشةكان‬ ‫دروست بوون و ضارةسةر نةكراون‪ ،‬ئةو ٍِرؤذةى‬ ‫كؤدةبيتةوةو ب ِريارى تةجميد‬ ‫كؤميتةى ناوةندى‬ ‫َ‬ ‫سكرتيري حزبةكةيان‬ ‫كردنى قادر عةزيزي‬ ‫َ‬ ‫دةدةن‪ ،‬بةوتةى سةعد خاليد‪ ،‬ق��ادر عةزيز‬ ‫تةلةفؤن بؤ دةكات و َثيى َ‬ ‫دةلَيت َئيوة خؤفرؤشن‬ ‫ئةطةربيت و ئةو بارةطايانة َ‬ ‫ضولنةكةن بةزةبرى‬ ‫َ‬

‫قادر عةزيز ئةو سكرتيَرةي كةدواي تةمةنيَك ثيَكةوةبوون ئةندامةكاني خؤي تةجميديان كرد‬

‫دةزاني‬ ‫ناوخؤييةكانيان َبي‪ ،‬ئةو بةدةستي دةرةكي‬ ‫َ‬ ‫و ِراستةوخؤش زؤر كةسي َنيوخؤي حزبةكةي و‬ ‫دةرةوةي حزبةكةي ثارتي ديموكرات بةهؤكاري‬ ‫ئةو ئينشيقاقة دةزان��ن‪ ،‬هةنديَكي تر َثييان‬ ‫هيرؤ كةئيضستة بؤتة ِراويَذكاري بايدن و‬ ‫واية َ‬ ‫كضةكورديَكي ئامؤزاي سةعد خاليدة دةستي لةو‬ ‫لةهيرؤ‬ ‫كارةدا هةية و ثارتي بةهؤي نزيك بونةوة َ‬ ‫دةعمي سةعدو ئةوانة دةكات كةقادر عةزيزيان‬ ‫س ِركردووة‪.‬‬ ‫هةرضةندة حكومةت بودجةي مانطانةي‬ ‫زةحمةتكيشاني داية سةعد خاليد و ئةوان‬ ‫َ‬ ‫و َتالةبانيش بةفةرمي ئ��ةو جةماعةتةي‬

‫‪4‬‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫هيز َثيتان َ‬ ‫ضؤلةكةين‪.‬‬ ‫َ‬ ‫تةزكيةكةى قادر عزيز بؤ سةعد‬ ‫خاليدو ئةوان‬ ‫سةعد خاليد َ‬ ‫دةل َي َئيمة َكيشةمان نةبوو‪،‬‬ ‫هينابوو‬ ‫كةئيمة دةنطمان كةمتر َ‬ ‫دواى كؤنطرة َ‬ ‫دةبيت ليذنةيةك تةشكيل‬ ‫كاك قادر وتى َ‬ ‫بكريَت بزانين هؤكار ضية ئةمة تةكةتول هةبووة‬ ‫ليذنةكة راثؤرتى خؤيان تةواو كرد ضةندجاريَك‬ ‫كاك قادر راثؤرتى بةليذنةكة طؤ ِرى دواجار َبي‬ ‫ب ِريارى ليذنةى مةركةزى ب ِرياريدا بؤ ‪ 6‬مانط‬ ‫سي ئةندامةى ليذنةى مةركةزى تةجميد‬ ‫ئةو َ‬

‫كةئةبيت ثابةند‬ ‫بكريَن‪ ،‬لةناو بريارةكةدا هات بوو‬ ‫َ‬ ‫بن بةب ِريارةكةوة ئةطةرنا لةحزب دةردةكريَن‪.‬‬ ‫سي‬ ‫سي مانط وةك َ‬ ‫حةقيكى خؤيان ئةو َ‬ ‫دواى َ‬ ‫ئةندامةى كؤميتةى ناوندى داوايان كرد ضاو‬ ‫بخشيندريَتةوة كاك قادر ئةمةى‬ ‫بةب ِريارةكةدا‬ ‫َ‬ ‫بةهةل زانيو وتى "ئةمة لةب ِريارةكة اليانداوةو‬ ‫لةحزب دوردةخريَنةوة مةسةلةى تةزكيةكةى‬ ‫زةحمةتكيشان‬ ‫حزبيكى وةك‬ ‫َ‬ ‫َئيمةش عةيبة بؤ َ‬ ‫‪ 3‬ئةندامى مةكتةبي سياسي بةتةزكيةى حزب‬ ‫بهينريَنةوة ناو حزب ئةمة زؤر دورة لة ِراستيةوة!‬ ‫َ‬ ‫دارايى حزب و ناشةفافى سةرف‬ ‫كردنى‬ ‫وةك سةعد خاليد َ‬ ‫بةثيى ثةي ِرةوى‬ ‫دةلَيت َ‬ ‫ناوخؤى حزب َثيويستة سياسةتى داراي��ى‬ ‫كؤميتةى ناوةندى مةكتةبى سياسي رةسمى‬ ‫بكات بةآلم تايَستا ئةو بودجةية كةب ِرةكةى ‪400‬‬ ‫شيوازيَك‬ ‫مليؤن دينارة نةزاندراوة ضؤن و بةضي َ‬ ‫سةرفدةكريَت هةموو جؤرى سةرف و دةسةآلت‬ ‫الى كاك قادرخؤى بووة ‪.‬‬ ‫ثةنابردن بؤ دادطا‬ ‫سةعد َ‬ ‫دةلَيت ليذنةى مةركةزى دةسةآلتى‬ ‫دةتوانيت و دةسةآلتى‬ ‫َنيوان دوو كؤنطرةية‬ ‫َ‬ ‫كةبةثيى ثةي ِرةوى ناوخؤ‬ ‫هةموو ب ِرياريَكى هةية‬ ‫َ‬ ‫حزبدابيت‬ ‫ئؤرطانيكى‬ ‫ئةنداميى حزب لةهةر‬ ‫هةر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةثةي ِرةوى ناوخؤالبدا ئةوكاتة ِروبة ِروى ب ِريارى‬ ‫دةبيتةوةو كاك قادر ئةطةر بيةويَت‬ ‫شيوة َ‬ ‫لةم َ‬ ‫َ‬ ‫لةدادطا َكيشةكان يةكال بكاتةوة دلنياين بةسودى‬ ‫َئيمةية‪َ ،‬ئيمةش حةزةكةين لة ِريَي دادطاوة َكيشة‬ ‫كان يةكاليى بكةينةوة‪.‬‬ ‫كي زؤرينةي َ‬ ‫لةطةلداية ؟ قادر‬ ‫َ‬ ‫عةزيز يان ئةنداماني مةكتةب سياسي‬ ‫قادر عةزيز َثيي واية زؤرينةي ئةو حزبة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةو ماوةتةوةو ئةوانةي جيابونةتةوة ئةو‬ ‫وتي "‪ 3‬ئةندامي مةكتةب سياسي و ‪ 4‬ئةندامي‬ ‫َ‬ ‫لةطةلة‪ 6 ،‬ئةندامي‬ ‫كؤميتةي مةركةزييان‬ ‫َ‬ ‫كؤميتةي مةركةزي لةطةل منن‪ ،‬لة كؤي ‪5‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل منة‪ ،‬مةكتةبي‬ ‫مةكتةبيش ‪ 4‬مةكتةبي‬ ‫َثيشمةرطة‪ِ ،‬راطةياندن‪ ،‬ثةيوةنديةكان‪ ،‬ئيدارةو‬ ‫دارايي‪ ،‬بةرثرسي ئةم ضوار مةكتةبةو هةموو‬


‫َ‬ ‫لةطةل منة‪ ،‬تةنها بةرثرسي‬ ‫مةكتةبةكان‬ ‫َ‬ ‫مةكتةبي ِريَكخراوة جةماوةريةكان لةطةل ئةوانة‪،‬‬ ‫سي ِريَكخراوةكةي ئافرةتان و مامؤستايان و‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خويَندكاران لةطةل منة‪".‬‬ ‫لةناو ثؤستة حكوميةكان قادر عةزيز وتي‬ ‫"ئةوانةي لةحكومةتي كوردستان و َعيراق‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوان ِرؤشتوون‪ ،‬جطة لة‬ ‫بوون هةموو‬ ‫ئةندامةي ئةنجومةني ثاريَزطاي كةركوك ئاوات‬ ‫َ‬ ‫لةطةل َئيمة‪".‬‬ ‫محةمةد‬ ‫َ‬ ‫زةحمةتكيشانة ؟‬ ‫كي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫قادر عةزيزي دةل َي "ئايندة واقيع دةريدةخات‬ ‫زةحمةتكيشانة‪َ ،‬‬ ‫لةسالي ‪ 1996‬يش كؤثي‬ ‫كي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫زةحمةتكيشانيان دروست كرد بةآلم سةري‬ ‫َ‬ ‫نةطرت‪ ،‬ئةمة وةكو سياسةتةكاني ِرذيَمي كؤنةو‬ ‫َ‬ ‫هةولَيكي نةزؤكة"‪.‬‬ ‫دةربارةي ئةوةي حزبةكة َ‬ ‫مؤلةتي هةية قادر‬ ‫"بةل َي َ‬ ‫دةل َي َ‬ ‫عةزيز َ‬ ‫مؤلةتي حزب و تؤماري كياني‬ ‫َ‬ ‫لةهةلبذاردن بةناوي منة‪ ،‬من ئةندامي‬ ‫سياسي‬ ‫ئةنجومةني باآلي ثارتة سياسيةكانم"‪.‬‬ ‫قادر عةزيز َ‬ ‫ئةل َي ئامادةم داواي ياساييان‬ ‫لةسةر تؤمار بكةم ضونكة ئ��ةوان بؤيان نية‬

‫قادر عةزيز وتي "ئةطةر مةجبور بين ئةوة‬ ‫هةبيت ئةوة‬ ‫َكيشةكةمان دةبةينة دادطاو ياساي َ‬ ‫زةحمةتكيشان بن‪ ،‬ئةطةر ئةمةش‬ ‫ئةوان ناتوانن‬ ‫َ‬ ‫شتيكي ترة"‪.‬‬ ‫كودةتا َبي ئةوة َ‬ ‫َ‬ ‫زةحمةتكيشان بؤ واي َليهات؟‬ ‫قادر عةزيز َثيي واية ئةمة باجي ثرؤذةي‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ‪4‬حزبةكةو خؤ‬ ‫ضاكسازي و َثيكةوةبوني‬ ‫جياكردنةوةيةتي لةزؤر شت‪ ،‬بؤية بةطومانة لةوةي‬ ‫دةستي دةرةكي لةم دؤخةي َنيوخؤي حزبةكةي‬ ‫دا هةية وةك َ‬ ‫دةل َي "لة‪ 17.3.2009‬ةوة بودجةي‬ ‫لةهةوليرةوة لةاليةن حكومةتةوة ِراطيراوة‪،‬‬ ‫حزب‬ ‫َ‬ ‫بةبيانوي ئةوةي ثارة لةبةردةست دا نية؟‬ ‫زةحمةتكيشان ‪ 400‬مليؤن دينارةو‬ ‫بودجةي‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي نيشتمانيةوة ئةو بودجةية‬ ‫َثيشتر لةاليةن َ‬ ‫دابين كراوة‪ ،‬بةآلم ماوةي ‪ 2‬مانطة ئةو بودجةية‬ ‫براوةتة حكومةت و َ‬ ‫لةوي وةريدةطرن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئةوةي لةحكومةتداية لةطةل قادر عةزيز نية‬ ‫قادر عةزيز َ‬ ‫دةل َي "دواي ِرؤذيَك لةجيابونةوة‬ ‫ضوين بؤ وةرطرتني بودجةكة بةآلم وتويانة‬ ‫هيناوةو لةثشتي‬ ‫وةزيرةكةتان نامةي ِرةسمي َ‬ ‫ياساوة َ‬ ‫بدةني‪،‬‬ ‫بةلَينيان َثيدراوة بودجةكةيان‬ ‫َ‬

‫سةعد خاليد ئةندامي مةكتةب سياسي زةحمةتكيَشان يةكيَك لةئةندامة ضاالكةكاني دذ بةقادر عةزيز‬

‫بةكاربينن ضونكة َ‬ ‫مؤلةت بةناوي‬ ‫ناوي حزبةكة‬ ‫َ‬ ‫منةوةية‪.‬‬ ‫تةجميدةكةي َ‬ ‫بةثيضةوانةي دةستور‬ ‫وةسف دةكات‬ ‫قادر عةزيز َثيي واية تةجميد كردنةكةي‬ ‫بةثيي دةستور ‪4\3‬‬ ‫َثيضةوانةي دةستورةو َ‬ ‫ي ئةنداماني كؤميتةي مةركةزي و مةكتةبي‬ ‫ئةنداميك البةرن و ئيجرائاتي‬ ‫سياسي دةتوانن‬ ‫َ‬ ‫لةبةرامبةر بكةن‪ ،‬ئةو َ‬ ‫دةل َي "لةهيض ب ِرطةيةكي‬ ‫سكرتيري طشتي ح��زب لةهيض‬ ‫دةس��ت��وردا‬ ‫َ‬ ‫سزايةكي ثةي ِرةوي ناوخؤدا نية"‪.‬‬

‫ئةطةر ئةو بودجةش بدةن بةوان َ‬ ‫هةلويَستي‬ ‫دةبي"‪.‬‬ ‫ياسايي و سياسيمان َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل سةعد‬ ‫ئةوانةي لةحكومةتدان و َئيستة‬ ‫خاليد و ئةنداماني ترن‪ ،‬قادر عةزيز وتي "بةياننامة‬ ‫دةردةكةين و ِرايدةطةيةنين ئةوانة نويَنةرايةتي‬ ‫َئيمة ناكةن"‪.‬‬ ‫َ‬ ‫��ي "لةمةكتةبي سةرؤك‬ ‫قادر عةزيز دةل َ‬ ‫وةيرانةوة ئةم َكيشةية بؤ َئيمة دروست كراوة‬ ‫بةكوي دةط��ات ئةوكاتة َ‬ ‫َ‬ ‫هةلويَست‬ ‫بزانين‬ ‫دةردةب ِرين"‪.‬‬ ‫هةوليريش نيوةي‬ ‫قادر عةزيز َثيي واية‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل خؤيدان و بةم بارودؤخةشةوة بةشداري‬

‫َ‬ ‫هةلبذاردن دةكةن‪.‬‬ ‫لةسةر ديكتاتؤري قادر عةزيزة‬ ‫يان‪....‬؟‬ ‫َ‬ ‫سةبارةت ب��ةوةي كةدةلَين ق��ادر عةزيز‬ ‫"دةكري تاك ِرةوي‬ ‫تاك ِرةوو ديكتاتؤرة ناوبراو وتي‬ ‫ًَ‬ ‫هةبي وةكو كةسةكان‪ ،‬بةآلم ئةمةش ِريَذةيية‬ ‫َ‬ ‫ديكتاتؤريةت نية"‪.‬‬ ‫كةبةشيكي زؤري‬ ‫بؤ سةرف كردني بودجة‬ ‫َ‬ ‫لةاليةن قادر عةزيزةوة بةتاك ِرةوانة سةرف‬ ‫َ‬ ‫دةكري‪ ،‬ناوبراو وتي "ئامادةم ليذنةيةكي حزب‬ ‫و ثةرلةمان و حكومةت و ِرؤذنامةنوسان و‬ ‫ضاوديَري دارايي‪ ،‬با َبين هةموو بودجةي حزب‬ ‫بةئامادةبوني ئةوان بثشكنن‪".‬‬ ‫ئةو بةطومانة لةوةي ئةو كةسانة ئامانجيان‬ ‫ضاكسازي َبيت بؤية َ‬ ‫دةل َي َ"ئيمة داوامان كرد‬ ‫كؤبينةوة‪ 25 ،‬ك��ادري َثيشكةوتوي حزب‬ ‫نامةيةكيان َثيداين و وتيان بارودؤخي حزب‬ ‫خراثةو َ‬ ‫ناكري بةوجؤرة ب ِروات‪ ،‬ب ِريارماندا كؤنطرة‬ ‫ببةستين"‪.‬‬ ‫كي زؤرينةي َ‬ ‫لةطةلداية ؟‬ ‫َ‬ ‫دةربارةي بارةطاكاني كةركوك و ضوارقو ِرنةو‬ ‫ِرانية كةدراوة بةو ئةندامانةي كةقادر عةزيزيان‬ ‫تةجميد كرد‪ ،‬سةعد خاليد ئةندامي مةكتةبي‬ ‫يةكيك لةو ئةندامانةي كةئيمزاي‬ ‫سياسي و َ‬ ‫تةجميد كردني قادر عةزيزي كردووة وتي "بؤ‬ ‫كي زؤرينة بوو‬ ‫نةبي َ‬ ‫ئةوةي مةشاكيل دروست َ‬ ‫بارةطاكة درا بةوان‪ ،‬ئةوةبوو هةردووال بانط‬ ‫كران لةكةركوك لةكؤي ‪ 257‬كةس ‪ 16‬ئةندامي‬ ‫َ‬ ‫بةئيمة‪،‬‬ ‫لةطةل ئةوان بوو‪ ،‬بؤية مقة ِرةكة درايةوة َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل نية‪،‬‬ ‫ئةوةي دهؤكيش يةك كةسيان‬ ‫هيشتا‬ ‫لةسليمانيش َ‬ ‫تةنانةت َثيشمةرطةيةكيش‪َ ،‬‬ ‫يةكاليي نةبؤتةوة‪،‬‬ ‫ئةو َ‬ ‫هةوليرةو هةموو‬ ‫دةل َي "ئةساسي َئيمة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةهةندي خةلكي خمي‬ ‫لةطةل َئيمةن‪ ،‬جطة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل"‪.‬‬ ‫نةبيت‪ ،‬هةموو ئةوروثا‬ ‫خؤي َ‬ ‫َكيشةي طةروة ‪ 400‬مليؤنةكة بوو‬ ‫سةعد لةوة نيطةرانة كةطواية قادر عةزيز ‪400‬‬ ‫مليؤن ديناري َ‬ ‫لةمالي خؤي دائةنا‪ ،‬بةويستي خؤي‬ ‫سةرفي كردووة‪ ،‬دةربارةي ئةوةي كةئامادةية‬ ‫ضاوديَري دارايي بةسةرف كردني ئةو ثارانةدا‬ ‫بضيتةوة سةعد وتي " ِراستة كردويةتي بةقائيمة‬ ‫َ‬ ‫بةآلم بةتةنها سةرفي ك��ردووة‪َ ،‬ئيمة ئةطةر‬ ‫ثارةمان َثيويست بوواية دةبوو بضين لةدةرطامان‬ ‫بداية بؤ ثارة ئةطةر َ‬ ‫لةمال نةبوواية ئةبوو هيض"‪.‬‬ ‫سةعد َ‬ ‫ئةل َي َ"ئيستة بةهةموو شت ِرازيية‪،‬‬ ‫بةآلم مومكين نية َئيمة ِرازي بين بةوةي‬ ‫بمي َنيتةوة‪ ،‬ئةطةر ئةو َ‬ ‫بيةوي تؤزيَك‬ ‫تاكؤنطرة ئةو َ‬ ‫لةو زيانة سوك َبيت لةسةري ئةوا تةجميدةكة‬ ‫َ‬ ‫هةبي‪ ،‬ئةطةر‬ ‫قبول بكات ِرةنطة‬ ‫َ‬ ‫ضانسيكي باشي َ‬ ‫لةكؤنطرةش َ‬ ‫خةلكي دةنطي َثيدا ئةوة ئيحترامي‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫‪5‬‬


‫ئيرادةي َ‬ ‫خةلكي خؤمان دةطرين"‪.‬‬ ‫َهيرؤ تاضةند دةستي‬ ‫َ‬ ‫لةهةلوةشاندنةوةي‬ ‫َ‬ ‫زةحمةتكيشاندا هةية؟‬ ‫هيرؤ عةبدولقادر‪ِ ،‬راويَذكاري بايدنة‪ ،‬ئةم‬ ‫َ‬ ‫بةثيي‬ ‫كضة ئامؤزاي حةقيقي سةعد خاليدة‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫دةوتري ثارتي ديموكرات‬ ‫هةنديَك زانياري‬ ‫زةحمةتكيشان‬ ‫بؤية ثشتطيري ئةو كةسانةي‬ ‫َ‬ ‫دةكات كةقادر عةزيزيان تةجميد كردووة‬ ‫هيرؤي ِراويَ��ذك��اري بايدنةوةية‬ ‫بةهؤي َ‬ ‫هيرؤ لةم‬ ‫كةئامؤزاي سةعد خاليدةو دةستي َ‬ ‫جيابونةوةدا هةية‪.‬‬ ‫َ‬ ‫هيرؤ‬ ‫كؤندؤ ليزا ِرايز "دةل َي تةسةور ئةكةم َ‬ ‫ببيتة وةزيري دةرةوةي ئةمريكا"‪.‬‬ ‫لةئايندةدا َ‬ ‫كةئيستة نزيكترين‬ ‫هيرؤ ئةو كضة كوردةية َ‬ ‫َ‬ ‫لةنيو سياسةتي ئةمريكاداو‬ ‫كةسي كوردة َ‬ ‫خاوةني ثلةو ثؤستي باآلية‪ ،‬دةربارةي ئةوةي‬ ‫كةهيرؤ دةستي لةثشتي ئةم جيابونةوةية سةعد‬ ‫َ‬ ‫خاليد َ‬ ‫"هيرؤ ئةطةر بةوجؤرة ئيشي بكرداية‬ ‫دةل َي َ‬ ‫هيرؤ ئامؤزامةو‬ ‫نةدةطةيشتة ئةو ثؤستة‪ِ ،‬راستة َ‬ ‫لةضوارضيوةي سياسةتي ئةمريكا‬ ‫كوردة بةآلم‬ ‫َ‬ ‫بير دةكاتةوةو هيض ثةيوةندي بةم مةسةلةي‬ ‫َئيمةوة نية‪ ،‬ئ��ةوةش ِراس��ت نية كةثارتي‬ ‫لةهيرؤ‬ ‫دةعمي َئيمة بكات لةبةر ئ��ةوةي َ‬ ‫بةثيضةوانةوة‪َ ،‬ئيمة خؤمان‬ ‫نزيك َبيتةوة يان َ‬ ‫َ‬ ‫قوةتي قانونيمان لةطةلة‪ ،‬ثارتي زؤر باش بووة‬ ‫َ‬ ‫لةطةلمان كةلةحكومةت بةشداريمان كردووة‬ ‫كةلةثيشترا‬ ‫بؤطي ِراوينةتةوة‬ ‫ئةو مافانةيان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫فةوتابوو"‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كي ئةمة‬ ‫دوو حزبي‬ ‫زةحمةتكيشان‪َ ،‬‬ ‫يةكاليي دةكاتةوة؟‬ ‫ئيجازةي حزب بةناوي ق��ادر عةزيزة‪،‬‬ ‫ئةوانةي جيابونةتةوةو ناوبراويان تةجميد‬ ‫زةحمةتكيشانيان نية‪ ،‬بةآلم‬ ‫كردووة ئيجازةي‬ ‫َ‬ ‫سةعد خاليد َ‬ ‫دةل َي "ئةوة خؤ دوكان و كؤمثانيا‬ ‫كةسيكةوة َبي و نةطؤ ِر َي‪،‬‬ ‫نية تا بةناوي‬ ‫َ‬ ‫لةهةفتةيةك دا ناوي حزبةكةش دةطؤ ِرين و‬ ‫سةرنوسةري ِرؤذنامةكةش الدةبةين"‪.‬‬ ‫دةربارةي ئةوةي ئةطةر قادر عةزيز هةر‬ ‫زةحمةتكيشانةوة مايةوة ئةوان ناو‬ ‫بةناوي‬ ‫َ‬ ‫دةط��ؤ ِرن ؟ سةعد وتي "ئةوة مومكين نية‬ ‫زةحمةتكيشان‬ ‫ثي بدةين و َئيمة حزبي‬ ‫َ‬ ‫ِريَطةي َ‬ ‫بةحزبيكي موئةسةسي و بةجؤريَكي‬ ‫ئةكةين‬ ‫َ‬ ‫تر كاردةكةين لةكوردستان"‪.‬‬ ‫زةحمةتكيشان‬ ‫ئةطةر نةيانتواني ناوي‬ ‫َ‬ ‫لةقادر عةزيز وةربكرنةوة سةعد َ‬ ‫دةل َي "ئةوكاتة‬ ‫ئيجرائاتي ياسايي دةكةين ئةطةر ئةوةي‬ ‫كرد‪َ ،‬ئيمةش بؤ دةسةآلتي قةزا ملمان لةموو‬ ‫باريكترة"‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫َ‬ ‫هةلؤ ئةمحةد كوردة‪ :‬تاكو ئ َيستا لـــ‬

‫ثارتي لةحزب ناضَيت‬

‫يةكيتي و ثارتي تاوةكو (‪َ )10‬‬ ‫َ‬ ‫سالى تريش ئةوان لـ‬ ‫ئةواندا َ‬ ‫دةبيت‬

‫ديداري‪ :‬عوسمان عومةر‬ ‫بةثرسي َ‬ ‫مةلبةندي َثيشوي َ‬ ‫يةكيتي‬ ‫و بةرثرسي لقي ‪11‬ي َئيستةي‬ ‫ثارتي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلؤ ئةحمةد ك��وردة سالى (‪)1955‬‬ ‫لة شارى سليمانى لةدايك بووة‪ ،‬قؤناغى‬ ‫لةسليمانى تةواوكردوة‪،‬‬ ‫سةرةتايى وناوةندى‬ ‫َ‬ ‫بةهؤى كارى سياسى قؤناغى ئامادةيى‬ ‫ت��ةواو نةكردووة‪ ،‬لةئةوروثا ثةيمانطاى‬ ‫بازرطانى َني َ‬ ‫ودةولةتى و ثةيمانطاى زمانى‬ ‫َ‬ ‫يةكيك لةفةرماندة‬ ‫خويندووة‪،‬‬ ‫هؤلةندى َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتى بووة‬ ‫سةربازيى و سياسيةكانى‬ ‫َ‬ ‫بةر لة ِراثةرين‪ ،‬ماوةيةك سةرؤكى كؤ ِرى‬ ‫ِرؤشنبيرى كوردى بووة‪َ ،‬ئيستا بةرثرسى لقى‬ ‫(‪ )11‬ثارتى ديموكراتى كوردستانة لةرانية‪.‬‬ ‫هةلؤ ئةحمةد ك��وردة َ‬ ‫َ‬ ‫سالى (‪)1970‬‬ ‫كةتةمةني ثانزة س� َ‬ ‫�ال ب��ووة ثةيوةندي‬ ‫بةيةكيتي قوتابيانةوة ك��ردووة لةسالى‬ ‫َ‬ ‫بةثيشمةرطة تاكو نسكؤى‬ ‫(‪ )1972‬بووة َ‬ ‫َ‬ ‫لةسالى (‪ )1978‬ثةيوةندي‬ ‫ئةيلول‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةكؤمةلةى ِرةنجدةرانى كوردستانةوة‬ ‫كردووة‪ ،‬بؤتة بةرثرسى كؤميتةيةكى طرنط‬ ‫سليمانى‪ ،‬بةر لة ِراثةرين َليثرسراوى‬ ‫لةشارى َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َريكخراوى يةكى كؤمةلة بووة لةدزلى‪،‬‬ ‫دواى ِراثةرين كراية َليثرسراوى َريكخستنى‬ ‫كةئيستة برايةكي‬ ‫سليمانى (ى‪.‬ن‪.‬ك) َ‬ ‫شارى َ‬ ‫تري بةناوي بةرزان ئةحمةد كوردة لةو‬ ‫ثؤستةدايةو ئةم َ‬ ‫“هةلؤ” ثارتية‪.‬‬ ‫بؤية وازي َ‬ ‫هينا نامؤ بووة لةناو‬ ‫َ‬ ‫يةكيتيدا‬ ‫َ‬ ‫ناوبراو لةمانطى (‪ )1‬ي سالى ‪ 1991‬وازي‬ ‫هةلؤ ئةحمةد َ‬ ‫هينا‪ ،‬لةوبارةوة َ‬ ‫دةل َي‬ ‫لةيةكيتي َ‬ ‫َ‬ ‫“هؤكارةكةى زياتر بؤ ئةوة دةطة ِرَيتةوة من‬ ‫يةكيتي‪،‬‬ ‫لةنيو برادةرانى َ‬ ‫خؤم بةنامؤ دةزانى َ‬ ‫َ‬ ‫بةآلم ئةوانم بةنامؤ نةدةبينى لةطةل يةكتر‪،‬‬

‫بؤ نمونة مام جةالل ضؤنى بير كردؤتةوة‪،‬‬ ‫كاك نةوشيروان و تةواى كاكةكانى تر‬ ‫وةك ئةو بيريان دةكردةوة‪ ،‬ئةطةر نا من تا‬ ‫َ‬ ‫كيشةيةكم‬ ‫وةكو‬ ‫يةكيتي بووم هيض َ‬ ‫لةطةل َ‬ ‫نةبووةو كةسيش لةمن تو ِرةنةبووة‪ ،‬هيض‬ ‫داوايةكيشم نةبووة‪ِ ،‬برؤ لةالى مام جةالل‬ ‫َ‬ ‫وةسلَيك نابينيةوة كة‬ ‫و كاك نةوشيروان‬ ‫كردبيت يان‬ ‫ديناريكيان بؤ من سةرف‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دابى بةمن‪ ،‬تةنانةت لة‬ ‫يةكيتي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ديناريكى َ‬ ‫سةردةمى شاخيش‪ ،‬ضونكة من خؤم خؤمم‬ ‫ذياندووةو باوكيشم يارمةتى داوم”‪.‬‬ ‫كي‬ ‫دةرب��ارةي ئةوةي خاوةني ضييةو َ‬ ‫لةطةليدا طةورة بووة َ‬ ‫َ‬ ‫هةلؤ ئةحمةد كوردة‬ ‫وتي “ئةطةر سةيرى ئةو َ‬ ‫خةلكانة بكةم‬ ‫كةالى من َثيشمةرطة بوون‪َ ،‬ئيستا وةزيرة‬ ‫يان ئةندامى سةركردايةتيةو خاوةنى‬ ‫ضةندين خانوو كؤمثانياو باغن‪ ،‬ئةوا خؤم‬ ‫ثي مةغدورة‪ ،‬بةآلم من بةديوةكةى تردا‬ ‫َ‬ ‫بير دةكةمةوة‪َ ،‬ليثرسراوى و سةرمايةم‬ ‫بةالوة طرنط نية‪ ،‬لةبةر ئةوةى هةميشة‬ ‫بةثيشمةرطة زانيوةو دةزانم و ئاواتم‬ ‫خؤم َ‬ ‫ِرزط��ار كردن و سةربةخؤى كوردستانة‪،‬‬ ‫دةرويشى‬ ‫من زياتر كابرايةكى نةتةوةيم و‬ ‫َ‬ ‫كورستانم‪”.‬‬ ‫َ‬ ‫لةكؤمةلةي رِةنجدةرةوانةوة‬ ‫بؤ بزوتنةوةي ئازاديخوازي‬ ‫كوردستان‬ ‫هةلؤ ئةحمةد كوردة لةو ماوةى كةلةطةلَ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلة دا بووة‪ ،‬هةر َ‬ ‫َ‬ ‫لةبالة كوردستانيةكةدا‬ ‫كارو خةباتي كردووة‪ ،‬لةبةر ئةوة لةدواى‬ ‫َ‬ ‫لةسالى (‪)1992‬‬ ‫هيناني لة (ى‪ ،‬ن‪ ،‬ك)‬ ‫واز َ‬ ‫َ‬ ‫كةسيك ِبريارى دروست بوونى‬ ‫لةطةل ضةند َ‬ ‫لةذيرناوى بزوتنةوةى‬ ‫حزبيكى نةتةوةيياندا‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫ئازاديخوازى كوردستان بؤ خزمةتكردن بة‬ ‫ستراتيجيةت و ئامانجةكانى نةتةوايةتى‪،‬‬ ‫بةآلم وةك خؤي وتي “لةبةر نةبوونى‬


‫ــةن َيو ثارتيدا مستةشار َيك يان كؤنةبةعسيةكم نةديوة‬

‫َ‬ ‫ـــةهةلبذادنةكان هةر زؤينة دةبن و دةسةآلت وحكومةت هةر لةدةستى‬ ‫يةكيتي باشترنابن‬ ‫جيطاى ثارتى و َ‬ ‫بضنة َ‬ ‫لةوان و دةسةآلت و حكومةتيش باشتر‬ ‫بةريوةنابةن لةبةرئةوة َثيم باشة ئةواليةنانة‬ ‫َ‬ ‫بطةرينةوة طؤ ِرةثانى برايةتى و تةبايى بؤ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ِرَيكخستن و يةكخستنى ناو مالى كورد”‪.‬‬

‫شةري ثةكةكة ناكات‬ ‫هةلَؤ ئةحمةد كوردة‪ ،‬ثارتي ِ‬

‫سى‬ ‫ئيمكانيةت و اليةنى ئابورى لةدواى َ‬ ‫َ‬ ‫سال نةمان توانى بةردةوام بين لةسةر كارو‬ ‫بةرنامةكةمان”‪.‬‬ ‫َكيشةي ناوخؤيي َ‬ ‫يةكيتي لةسةر‬ ‫بةرذةوةنديية‬ ‫وانيتة‬ ‫ل��ةوةآلم��ي ئ��ةوةدا ض��ؤن دة ِر َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي نيشتماني‪ ،‬هةلؤ‬ ‫كيشةكانى َنيوخؤي َ‬ ‫َ‬ ‫كيشةو طرفتانةى‬ ‫ئةحمةد كوردة وتي “ئةو َ‬ ‫دةبينرين‪ ،‬لةبةرذةوةندى‬ ‫يةكيتي‬ ‫َ‬ ‫لةنيو َ‬ ‫ئةمرؤ َ‬ ‫ِ‬ ‫كورديكدا نية‪ ،‬بؤية من ئةو‬ ‫هيض اليةك و‬ ‫َ‬ ‫ناكؤكيانة بةباش نابينم و َثيم واية شكستة‬ ‫لةمرؤدا” ئةو وتيشي “زؤر لةو‬ ‫بؤ كورد‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫برادةرانةى كةباسى طةندةلى و ضاكسازى‬ ‫كيشةو ناكؤكى دروست دةكةن‪،‬‬ ‫دةكةن و َ‬ ‫�روام واية تةنها قسةيةو لةكردارياندا‬ ‫ب� ِ‬ ‫هيض جياوازيان نيةو شة ِرى بةرذةوةندي‬ ‫دةهينمةوة لةو‬ ‫دةكةن”‪ .‬من نمونةيةك‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةسالى (‪ )1964‬ئةوانةى لةشؤ ِرش‬ ‫بارةوة‪،‬‬ ‫و بارزانى جيابوونةوةو ِرةخنةيان لة بارزانى‬ ‫شتيكى باشترو‬ ‫دةطرت‪ ،‬هيضيان نةهاتون َ‬

‫ضاكتر لةكردارياندا لةبارزانى ئةنجام بدةن‬ ‫َ‬ ‫بةلكو تةنها قسة بووةو هيضى تر”‪.‬‬ ‫َ‬ ‫هةلؤ ئةحمةد كوردة َثيي واية ئةوانةي‬ ‫َ‬ ‫كاريكى‬ ‫لةسالي ‪ 1964‬لةبارزاني جيابونةوة َ‬ ‫زؤر خراثيان ك��ردووةو َ‬ ‫“ئاويكى‬ ‫��ي‬ ‫َ‬ ‫دةل َ‬ ‫خراثيان ِرشت بؤ كورد‪ ،‬بؤية ئةو ناكؤكى‬ ‫و كارةساتانةى َئيستاش ِروو دةدةن‬ ‫َ‬ ‫سةرهةلدةدات‪،‬‬ ‫دةطريت و‬ ‫لةويوة سةرضاوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ثاساويكى بؤنية‪ ،‬وة هةر‬ ‫لةبةر ئةوة هيض‬ ‫َ‬ ‫ثينةبكريت”‪.‬‬ ‫ناتوانريت‬ ‫ضؤنيكيش َبيت‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ثرؤذةي ‪ 4‬حزبةكة شةرِي‬ ‫بةرذةوةنديية‬ ‫لةاليةكي ترةوة َ‬ ‫هةلؤ ئةحمةد كوردة‬ ‫ث��رؤذةى ض��وار حزبةكة‪ ،‬بةثرؤذةيةكى‬ ‫َ‬ ‫دةزاني و َ‬ ‫“لةطةل‬ ‫دةل َي‬ ‫دةرةوةى كوردستانى‬ ‫َ‬ ‫روحيةتى كوردستانيدا نايةتةوةو تةنها شة ِرى‬ ‫بةرذةوةنديية‪ ،‬ضونكة ئةو ضوار حزبةش‬ ‫بةشداربوون لة حكومةت و دةسةآلتدا‪ ،‬بؤية‬ ‫بةشيك‬ ‫لة كةم و كو ِريةكاندا بةشيان هةية‪َ ،‬‬ ‫بوون و بةشدارن لة شة ِرى ناوخؤ‪ ،‬ئةطةر‬

‫تاكو ‪َ 10‬‬ ‫سالي تر حوكم لةدةستي‬ ‫يةكيتي و ثارتي دا َ‬ ‫َ‬ ‫دةميَنيتةوة‬ ‫يةكيتي‬ ‫دةربارةي ثشتطيركردنى ثارتى و َ‬ ‫جؤريك نية لةترس‬ ‫لةليستى داخراو ئايا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةئايندةى سياسي و دةسةآلتيان؟ هةلؤ‬ ‫ئةحمةد كوردة َ‬ ‫“بةبرواى من ئةطةر‬ ‫ئةل َي‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫بكريت ليستى‬ ‫هةلبذاردن لة ئةوروثا‬ ‫َ‬ ‫كراوة باشة بةآلم من بؤ َ‬ ‫هةلبذاردنى َئيرة‬ ‫ليستى داخراو بةباشتر دةزانم‪ ،‬لةبةر ئةوةى‬ ‫كةسان و اليةنى وا هةية خةبات و ماندوو‬ ‫بونيكى وايان نية بؤ كورد َدين بةحوكمى‬ ‫َ‬ ‫هةنديك َريطاى تر دةتوانن ببنة‬ ‫ثارةو‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي‬ ‫دةسةآلتدار‪ ،‬ئةو كات مافى ثارتى و َ‬ ‫و َ‬ ‫خةلكيش دةخؤن‪ ،‬سةبارةت بةترسانى‬ ‫وةيةكيتي لةئايندةيان‪ ،‬من َثيم‬ ‫ثارتى‬ ‫َ‬ ‫بةتيروانينى من‬ ‫وانية‬ ‫بترسين لةبةرئةوةى َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةو دوو حزبة تاوةكو (‪ )10‬سالى تريش‬ ‫َ‬ ‫لةهةلبذادنةكان هةر زؤينة دةبن و‬ ‫ئةوان‬ ‫دةسةآلت و حكومةت هةر لةدةستى ئةوان‬ ‫دةبيت”‪.‬‬ ‫دا َ‬ ‫َ‬ ‫هةلؤ َثيي واية ئةو دوو حزبة لةهةموو‬ ‫اليةنةكانى تر خةبات و ماندوبونيان زياترة‬ ‫لةثيناوى كوردا‪ ،‬خاوةنى هةزاران شةهيدن‬ ‫َ‬ ‫بؤ دروستبون و هاتنة كايةى ئةو ئازادى و‬ ‫َ‬ ‫دةبينري‪.‬‬ ‫ئةمرؤ لةكوردستان‬ ‫سةروةريانةى ِ‬ ‫برياري‬ ‫مستةشارو فايلدارةكان با ِ‬ ‫َ‬ ‫ياسايان بةسةردا َ‬ ‫بةجي بكري‬ ‫جي َ‬ ‫ه� َ‬ ‫�ةل��ؤ ئةحمةد ك���وردة س��ةرب��ارةت‬ ‫بةوانةي ثياوي بةعس بوون َ‬ ‫دةل َي “من‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئ��ةوةدام ئةو مستةشارو فايلدارو‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫‪7‬‬


‫َ‬ ‫بةخةلك‬ ‫كؤنة بةعسيانةى كةتاوانيان دذ‬ ‫بةخوينى كورد سور‬ ‫ئةنجامداوةو دةستيان‬ ‫َ‬ ‫بةجى‬ ‫بووة‪ِ ،‬بريارى ياسايان‬ ‫َ‬ ‫بةسةرداجي َ‬ ‫َ‬ ‫بكريت‪ ،‬سةبارةت بةو جؤرة خةلكانة لة‬ ‫َ‬ ‫ناو ثارتيدا‪ ،‬من تاوةكو َئيستا لة َنيو ثارتيدا‬ ‫مستةشاريك يان كؤنة بةعسيةكم نةديوة‬ ‫َ‬ ‫هةبيت‪ ،‬سةبارةت بة‬ ‫لةئاستى ب��اآلدا‬ ‫َ‬ ‫حزبةكانى تر ئةوة بؤ خؤيان دةزانن “‪.‬‬ ‫بةرلةيةكطرتنةوة ثارتي هةر‬ ‫بةموئةسةسات كار كردووة‬ ‫تاضةند ثارتى لة َ‬ ‫طةل بةدامةزراوة كردن‬ ‫و جياكردنةوةى حزب و حكومةتة‪َ ،‬ثيت‬ ‫وانية يةطكرتنةوةى حكومةت تةنها َ‬ ‫شكلية‬ ‫يةكيتي ؟‬ ‫لةنيوان ثارتى و َ‬ ‫َ‬ ‫هةلؤ ئةحمةد ك��وردة لةوةآلمدا وتي‬ ‫َ‬ ‫لةطةل بةدامةزراوة كردن‬ ‫"ثارتى هةميشة‬ ‫و جياكردنةوةى حزب و حكومةتة‪ ،‬بؤية‬ ‫ئةو بةشةى ئيدارةى ثارتى بة ِرَيوةى‬ ‫بةشيوةيةكى‬ ‫بردووة بةر لةيةكطرتنةوةش‬ ‫َ‬ ‫موئةسةساتى و دامةزراوةيى بووة‪ ،‬هةروةها‬ ‫ثارتى لة ِروى حزبى و كارى سياسيشةوة‬ ‫موئةسةساتية‪ ،‬ئةوةى ثارتيش لة حزبةكانى‬ ‫تر جيا دةكاتةوة‪ ،‬ئةو ِبريارانةى كةلةسةروى‬ ‫بةجى‬ ‫خؤمانةوة بؤمان َدين هةمووى َ‬ ‫جي َ‬ ‫�ري��ن‪ ،‬س��ةب��ارةت بةيةكطرتنةوةى‬ ‫دةك� َ‬ ‫َ‬ ‫شيوةيةك شكلى نية‪،‬‬ ‫ئيدارةكان بةهيض َ‬ ‫ضونكة كاك َنيضيروان وةك سةرؤكى‬ ‫يةكيتيش‬ ‫حكومةت بريارةكانى لةسنورى‬ ‫َ‬ ‫دةكرين‪ ،‬كةواتة يةيككرتنةوةكة‬ ‫بةجى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫جي َ‬ ‫َ‬ ‫شكلى نية‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫سةردةمي ئةندامي زؤرو كادري‬ ‫حزبي نةماوة‬ ‫َثيت وانية سةردةمى ئةو ذمارة زؤرةى‬ ‫لةشكر و كاديرةى حزب نةماوةو خزمةت‬ ‫كةلةنيو حزبةكان‬ ‫بةحزبيش ناكات‪،‬‬ ‫َ‬ ‫دةبينريت ؟‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةمةدا هةلؤ ئةحمةد كوردة وتي"بةل َى‬ ‫من واى دةبينم ئةو ذمارة زؤرةى لة شكرو‬ ‫كاديرةى حزب‪ ،‬بةحزبى َئيمةشةوة خزمةت‬ ‫بةحزب و نةتةوةكةمان ناكات‪َ ،‬‬ ‫بةلكو تةنها‬ ‫بةهةدةردانى ثارةية‪ ،‬بؤية َثيويستة حزب‬ ‫بةبةرنامةى نةتةوايةتى و خزمةتكردن‬ ‫شيت‬ ‫ابكي َ‬ ‫سةرنجى جةماوةر بؤالى خؤى ِر َ‬ ‫و َ‬ ‫خةلك ل��ةدةورى خؤى كؤبكاتةوة زؤر‬ ‫باشترة لةو لةشكرو كاديرة زؤرةى كةبةثارة‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫دةهينمةوة‪:‬‬ ‫كؤى كردؤتةوة‪ ،‬نمونةى ئةوة َ‬ ‫لةماوةكانى َثيشوو لةراثرسيةكدا زياتر‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫لة (‪ )%75‬هاوآلتيانى كوردستان‬ ‫َ‬ ‫جواميريةكانى‬ ‫ويستة نةتةوةيى و‬ ‫هةل َ‬ ‫َ‬ ‫بةشيكى‬ ‫سةرؤك بارزانى بوون‪ ،‬كةضى‬ ‫َ‬ ‫لاَ‬ ‫دةبيت‬ ‫زؤريان هةر ثارتيش نةبوون‪ ،‬بة م َ‬ ‫َ‬ ‫كةئةوخةلكة‬ ‫ئةوةش لةبةر ضاو بطرين‬ ‫ِرةشو ِروتة زياتر لةنيو سةدةية شؤ ِرش دةكات‬ ‫و قوربانى دةدات هةر بؤية داوا لةحزب و‬ ‫حكومةت دةكات و َ‬ ‫دةلَيت َئيمة لة ِرؤذة ِرةش‬ ‫َ‬ ‫دةبيت‬ ‫و ناخؤشةكان‬ ‫لةطةل َئيوةبووين‪ ،‬بؤية َ‬ ‫بمانذينن‪ ،‬لةبةر ئةوة وا باشترة‬ ‫ئةمرؤ َئيوة‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫بدؤزيتةوة‬ ‫حكومةت هةلى كار بؤ خةلك‬ ‫َ‬ ‫بة كردنةوةى شةريكةى جؤراو جؤر نةك‬ ‫دةبينريت"‪.‬‬ ‫ئةوةى َئيستا‬ ‫َ‬

‫ئةوئازادييةى‬ ‫لةناوثارتىولةذ َير‬ ‫دةسةآلتىثارتىهةية‬ ‫لةهيضشو َينيَكورةنطة‬ ‫لةنيَوحزبيَكىتردا‬ ‫نةبيَت‬ ‫بال َ‬ ‫تةكةتول و َ‬ ‫بالَين لةناو ثارتي دا‬ ‫نية‬ ‫لةنيو كاديران‪ ،‬و ئازادى‬ ‫َ‬ ‫دةوتريت ئازادى َ‬ ‫َ‬ ‫ِرادةربرينى خةلك و ِرؤذنامةنوسى لة سنورى‬ ‫يةكيتي زؤر زياترة لةضاو ثارتى؟‬ ‫دةسةآلتى َ‬ ‫َ‬ ‫هةلؤ ئةحمةد كوردة وتي "تةكةتول و‬ ‫َ‬ ‫بال َبالَين لةناو ثارتى دانية‪ ،‬بةآلم َتيروانينى‬ ‫دةتوانيت بة‬ ‫كاديريك‬ ‫جيا هةية كةهةموو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئازادى تةواو َتيروانين و بيروبؤضونةكانى‬ ‫دةرببرَيت لةناو ثارتي‪ ،‬من بؤخؤم‬ ‫خؤى‬ ‫ِ‬ ‫هةمبيت‬ ‫شتيك لة بؤضونةكانم‬ ‫َ‬ ‫ه��ةر َ‬ ‫لةالى سةرؤك بارزانى و اك َنيضيروان‬ ‫و ةكتةبى سياسى َ‬ ‫ئةيلَيم زؤر بة ِراشكاوانة‪،‬‬ ‫نابيت‬ ‫كةتائيستاش كةس بةمنى نةوتوة َ‬ ‫َ‬ ‫هةبيت و ِرَيطريم َلينةكراوة‪،‬‬ ‫ئةو بؤضونانةت َ‬ ‫لةنيو هيض‬ ‫لةنيو ثارتى دةيبينى َ‬ ‫يان ئةوةى َ‬ ‫َ‬ ‫حزبيكى تر دانية‪ ،‬سةير دةكةى خةلكى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةهيزة‪ ،‬خةلك‬ ‫َتيداية اليةنى ئاينى زؤر َ‬

‫هةية نةتةوةيية‪َ ،‬‬ ‫خةلكيش هةية ماركسية‪،‬‬ ‫ناضيت َ‬ ‫بةلكو زؤر لةحزب‬ ‫بؤية ثارتى لةحزب َ‬ ‫طةورةترة‪ ،‬زياتر لةبزوتنةوةيةكى جةماوةرى‬ ‫دةضيت كة هةموو‬ ‫بةرفراوانى كوردايةتى‬ ‫َ‬ ‫بيرو بؤضونة جياوازةكانى َتيدا كؤبؤتةوة‬ ‫كةبارزانى سةرؤكايةتى دةكات‪ ،‬سةبارةت‬ ‫بةئازادى َ‬ ‫خةلك و ِرؤذنامةنوسى ئازادى‬ ‫تةواو هةية لةسنورى دةسةآلتى ثارتى‪،‬‬ ‫باشترين َ‬ ‫بةلطةش ئةو هةموو بابةتانةية‬ ‫كةلةاليةن ِرؤذنامةنوسان لةسةر ثارتى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوةى زؤريان دورن‬ ‫بآلودةكرينةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لة ِراستيةوة كةضى ثارتى زؤر بةئاسايى وةرى‬ ‫غةدريكة لة‬ ‫دةطريت‪ ،‬بؤية ئةو جؤرة قسانة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةكريت ضونكة ئةو ئازادييةى لةناو‬ ‫ثارتى‬ ‫َ‬ ‫ثارتى و لة َذير دةسةآلتى ثارتى هةية لة‬ ‫حزبيكى تر‬ ‫هيض َ‬ ‫شوي َنيك و رةنطة لة َنيو َ‬ ‫نةبيت "‬ ‫دا َ‬ ‫وادةزانم ئةو بؤردومانة لةسةر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةدريت‬ ‫دلي من‬ ‫َ‬ ‫هةلؤ ئةحمةد كوردة بؤردومانى ناوضة‬ ‫بةكارةساتيكى ط��ةورةى‬ ‫سنورييةكان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫�ي "زؤرم َثيناخؤشة كةئةو‬ ‫�ي و دةل� َ‬ ‫دةزان� َ‬ ‫دةكريت‬ ‫ناوضةية ب��ةردةوام بوردومان‬ ‫َ‬ ‫دةكريت و ئاوارة‬ ‫ودانيشتوانةكةى شةهيد‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةشيوةيةك وادةزانم لةسةردلى‬ ‫دةكرين‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةدةري��ت‪ ،‬راستة كةمتةرخةمى زؤر‬ ‫من‬ ‫َ‬ ‫هةية لةمبارةوة لةاليةن اليةنة ساسيةكان‬ ‫و سةركردايةتى كورد‪ ،‬بةلاَ م هؤكارةكةى بؤ‬ ‫ئةوة دةطة ِرَيتةوة سةركردايةتى كورد فرياى‬ ‫هةمووكيشانة ناكةو َيت كةهةيةو‬ ‫ئةو‬ ‫َ‬ ‫دةبيتةوة"‪.‬‬ ‫ِروبة ِروى َ‬ ‫ثارتي شةرِي ثةكةكة ناكات‬ ‫توركيا مةبةستيةتى جةنطى قةنديل‬ ‫هيزةكانى‬ ‫يةكيتي بكات دذى َ‬ ‫بة ثارتى و َ‬ ‫ثةكةكة؟‬ ‫َ‬ ‫"كيشةى‬ ‫هةلؤ ئةحمةد كوردة َثيي واية َ‬ ‫بةريطاى جةنط‬ ‫توركيا و ثةكةكة‬ ‫َ‬ ‫ناكريت َ‬ ‫كيشةكة طةورةتر‬ ‫ضارةسةر‬ ‫َ‬ ‫بةلكو َ‬ ‫دةبيت‪ ،‬لةبةرئةوة تاكة َريطاى‬ ‫و َئالوزتر َ‬ ‫كيشانة طفتوطؤو َريطاى‬ ‫ضارةسةرى ئةو َ‬ ‫ئاشتية‪ ،‬سةبارةت بةبةشدارى كردنى ثارتى‬ ‫ويةكيتي لةو شة ِرةدا من َثيم وانية شتى وا‬ ‫َ‬ ‫روو بدات‪ ،‬لةبةر ئةوة من متمانةى زؤرم بة‬ ‫سةركردايةتيةكةم هةية كة هةر طيز ئةو‬ ‫جؤرة شة ِرانة ناكات"‪.‬‬


‫ِرابوون لةبةر طؤ ِران دةنط بةنةوشريوان دةدةن‬

‫نارَيكخراوبووي ِريفؤرمخواز لةثَيناو ضاكسازيء‬ ‫ِرابوون طروثَيكي تري ِ‬ ‫يةكرَيزي يةكَيتي‬ ‫ثاكسازي و ِ‬

‫ديداري‪ :‬ماكوان كةريم‬ ‫ِرزگار َ‬ ‫سالح َثيي واية ئةمان بؤخؤيان ئامرازةكاني‬ ‫يةكيتي بوون لة ِراب���ووردوودا‬ ‫گةشةكردني َ‬ ‫َ‬ ‫مةبةستشي ه��ةول و خةباتي َثيشمةرگةو‬ ‫كادرةكاني َئيستاي ِراب��وون��ة لة سةردةمي‬ ‫بةرةنگاربوونةوةدژ بة ِرژيَمي داگيركةري بةعس‪،‬‬ ‫ئةو َ‬ ‫دةل َي “گةر ئةم َثيشخانة ووردبكةينةوة بؤ‬ ‫َئيستا ئةركةكانمان زياترو قورستر دةكات‪ ،‬خؤ‬ ‫يةكيتي لةو ديوويي سنورة‬ ‫گةر جاران دژبةرةكاني َ‬ ‫تؤكمةكاني َ‬ ‫هةولي تةفروتوناكردن و خنكاندنيان‬ ‫بةشيك لة خؤبةخودان زاني ناو‬ ‫دابيت‪ ،‬ئةوا َئيستا َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مالةكة بة ثاساوي زؤرينةو شةرعيةتي هةلبژاردن‬ ‫يةكيتيان‬ ‫و زةروريةتي تاك سةركردة جةستةي َ‬ ‫شةقار شةقار كردبوو‪ .‬ئةم ِرةوشة بة جؤريَك‬ ‫شؤ ِربوبوةوة بؤ ناو ِريَكخستنةكان تاكة ناويَك‬ ‫يةكيتي نيشتماني كوردستان‬ ‫كة نةدةبيسترا ناوي َ‬ ‫شيوةي كورةي‬ ‫بوو‪ ،‬هةر دةستةو‬ ‫گروثيك لة َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫شاژنيكي بؤي هةلبژاردبوو و خةريكي‬ ‫هةنگدا َ‬ ‫كؤكردنةوةي زؤرترين ژمارةي هةنگ بوو تا‬ ‫يةكيتي بؤخؤي َ‬ ‫هةلمژيَت ‪.‬ئةمةي‬ ‫هةنگويني َ‬ ‫باسم كرد شيكردنةوةي بزووتنةوةي ِرابوونة بؤ‬ ‫يةكيتي تيكةوووتبوو‪ ،‬ئيتر ِرابوون‬ ‫ئةو َگيژاوةي َ‬ ‫دةبيت ِريَگةضارةي َثي َبيت بؤ ِريَكخستنةوةي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ثةليكي دارة‬ ‫مالَيكي ثةرشوبآلو نةك خؤشي َ‬ ‫گةورةكة بب ِريَتةوة ‪.‬هةموو ِرابوونةكان كادرو‬ ‫ئةندامن لة ناو ئؤرگان و دةزگاجياجياكاني‬ ‫يةكيتيش بة َ‬ ‫مالي يةكةمي خؤمان‬ ‫يةكيتيدا و َ‬ ‫َ‬ ‫دةزانين بةآلم بة َتي ِروانين و بيركردنةوةيةكي‬ ‫سةربةخؤيانةي جياوازي دوور لةو ِريَنمايانه‬ ‫بيسةثينن‬ ‫يان ئةو ب ِريارانةي بيانةويَت بة زؤر‬ ‫َ‬ ‫هةركةسيك بن لة ثلةو‬ ‫بةسةرماندا جا ب ِرياردةران‬ ‫َ‬ ‫ثؤستي بةرزدا ‪.‬ووتارو ِرةخنةو َثيشنيارةكانمان‬

‫يةكيتية‬ ‫بةئاراستةي َثيشخستن و گةشةكردني َ‬ ‫ةوتيكيش بيةويَت‬ ‫بمينيت‪ ،‬هةر ِر َ‬ ‫تا تروسكايي تيا َ‬ ‫دةنگه جياوازةكان بخاتة ثةراويَزةوة ديارة تا َئيستا‬ ‫لةسةر َثيداگري و قيرسيضمةيي َثيشمةرگة و‬ ‫يةكيتي َ‬ ‫حالي نةبووة”‪.‬‬ ‫كادرةكاني َ‬ ‫ِرزگار َ‬ ‫سالح‪ :‬گرنگترين َثيوةر بؤ بةرواردكردني‬ ‫َ‬ ‫حيزبيكي زةمةن‬ ‫لةگةل‬ ‫حيزبيكي زيندوو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةسةرضوو بووني دةنگ و ِرةنگي جياوازة‪ ،‬هةر‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلگايةك حيزبي جؤري دووهةم بيباتة ِريَوة‬ ‫تاكةكاني تا تةمةنيان َ‬ ‫كشي دةستةمؤتر دةبن‪،‬‬ ‫هةل َ‬ ‫تاكيكي ناهوشياري َبينووزةش زؤر بةسانايي‬ ‫َ‬ ‫دةبيتة سةربازيَك و سةركردةو ِرابةري حيزبيش‬ ‫َ‬ ‫ثي مسؤگةر دةكةن‪ ،‬با َليرةدا‬ ‫مانةوةي خؤياني َ‬ ‫بة ِراشكاوانة تر بدويَم‪ ،‬گةر ثارتي ديموكراتي‬

‫ث ِرؤفايل‬ ‫ِرزگار سا َلح عةبدول ِرةحمان سا َلي‬ ‫‪ 1963‬لة سل َيماني لة دايک بووة‪،‬‬ ‫دةرچوي ئامادةيي کشتوکا َلي‬ ‫بةکرةجؤية‪ ،‬سا َلي ‪ 1979‬پةيوةندي‬ ‫کردوة بة کؤمة َلةي ِرةنجدةراني‬ ‫کوردستانةوة‪ ،‬سا َلي ‪ 1983‬پةيوةندي‬ ‫کردوة بة ه َيزي پ َيشمةرگةي‬ ‫کوردستانةوة‪ ،‬ئةندامي بزووتنةوةي‬ ‫ِرابووني يةک َيتي نيشتماني کوردستانة‪،‬‬ ‫ئ َيستا لة ووآلتي هؤ َلةندا دةژي‪.‬‬

‫كوردستان بيتوانيباية كةسايةتيةكي نويَي‬ ‫حيزبي بةئيرادةي ب ِرياردةر دروست بكات وةك‬ ‫َ‬ ‫هةلسو ِراويَكي دروست لة خةباتدا ض َثيويست‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي‬ ‫بوو‬ ‫كؤمةلةي ِرةنجدةران و ثاشانيش َ‬ ‫ببيت‪ ،‬گةر سةركردايةتيةكي ثارتي‬ ‫دروست َ‬ ‫باوة ِري بة دةنگ و بيركردنةوةي جياواز هةبواية‬ ‫و هةموو دةسةآلتةكةني بؤ تاك ِرةهبةر قؤرخ‬ ‫نةكرداية‪ ،‬كادرة كؤنةكاني وةك مام جةالل‬ ‫و كاك نةوشيروان و دةياني تريش بيريان‬ ‫لة ِريَگةي ضوونةدةرةوة لة ثارتي نةدةكرد‪.‬‬ ‫ئةمانةو دةيان فاكتةري تر ِرةنگ ِريَژي بنياتناني‬ ‫يةكيتي بوون بة هةموو‬ ‫ِريَكخراويَكي نويَي وةك َ‬ ‫َثيكهاتةكانيةوة لة ناويشيدا كةسايةتيةكي نويَي‬ ‫ناو گؤ ِرةثاني خةبات بة ِريَكخستنةكاني ناو شارو‬ ‫كادرو َثيشمةرگةش لة شاخ‪َ ،‬ئيمة لةسةر ئةم‬ ‫َ‬ ‫خةسلةتة نويَية ثةروةردة بووين وةك كادريَكي‬ ‫هوشياري ئازاد لة بيركردنةوةو دورخستنةوةي‬ ‫شيوازي‬ ‫يةكيتي لة دووب��ارةن��ةك��ردن��ةوةي َ‬ ‫َ‬ ‫سةركردايةتي كالسيكي حيزبايةتي‪ ،‬هةموو‬ ‫ئةوانةي بةم َ‬ ‫بةشيك لة ژياني‬ ‫ئةقلةوة بونة َ‬ ‫يةكيتي دركيان بة ثاشةكشةيةكي مةترسيدار‬ ‫َ‬ ‫دةكرد لة ژياني ِريَكخستن و بةرتةسككردنةوةي‬ ‫ئازادي و زيندوكردةنةوةي تاكة سةركردةي‬ ‫مةعسوم لة َ‬ ‫هةلةو ك��ةم��و ِري‪ ،‬كةواتة بؤ‬ ‫يةكيتي وةك‬ ‫دووبارةنةبونةوةي َليكترازاني‬ ‫َ‬ ‫َليكترازاني كادرة كؤنةكاني ثارتي‪ ،‬يان دةبواية‬ ‫َبيدةنگ بين و ببويناية بة سةربازة كويَرةكة‬ ‫هةلبژيَرين وةك َ‬ ‫يان نا ِرازيبوون َ‬ ‫هةلمان بژارد‬ ‫بةربةستيك‬ ‫يةكيتيدا وةك‬ ‫َ‬ ‫بةآلم بةمانةوة لة ناو َ‬ ‫شيواندني ئامانجه ِرةسةنةكاني‬ ‫لةبةردةم َ‬ ‫يةكيتي”‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بال َ‬ ‫ئةوانةي َ‬ ‫بالَينيان دروست كرد‬ ‫بةرثرسياري قةيرانة كوشندةكةي‬ ‫َ‬ ‫يةكيتين‬ ‫َ‬ ‫هةركةسيك ضووة سةربةرمالي‬ ‫مةرج نية‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مانيكي َبيگةردي‬ ‫نويَژكردن ناسنامةي موسول َ‬ ‫يةكيتيش‬ ‫َثيبدريَت‪ ،‬ئةمة بؤ ئةم ِرةوش��ةي َ‬ ‫واي��ة‪ ،‬هةموو ئةوانةي دروستكةري دةستةو‬ ‫َ‬ ‫(ب��ال) بةرثرسياري يةكةمي‬ ‫تاقمن وةك‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫‪9‬‬


‫دةبيت‬ ‫يةكيتين‪ ،‬ضؤن َ‬ ‫قةيرانة كوشندةكةي ناو َ‬ ‫ئةنداميكي مةكتةبي سياسي بيت و هةر خؤشت‬ ‫َ‬ ‫ستراكتورةكةي دابةش بكةيت‪ ،‬زؤرينةي ئةوانة‬ ‫يةكيتي لةت‬ ‫لة ژَي��ر ضاكةتي مام جةاللدا َ‬ ‫لةت دةكةن و شةرعيةتيش بة بؤضونةكانيان‬ ‫دةبيت لةناو كايةيةكي مةعريفيدا‬ ‫دةدةن‪ ،‬بؤية َ‬ ‫َ‬ ‫ثؤلين بكريَن نةك‬ ‫بال و ث ِرؤژةكاني ضاكسازي َ‬ ‫مؤري فآلنة سةركردة و كو ِري فآلن بدريَت لة‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي ‪.‬كاك نةوشيروان و‬ ‫هةولةكاني گؤ ِراندني َ‬ ‫ِرابوون و ِرةگيش سةرة ِراي جياوازي لة كارنامةو‬ ‫بيركردنةوةو ميتؤدي كاركردن دةكريَت هةمان‬ ‫ِريَگا بن كة دةضنةوة سةر بانة”‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ثاراستن و زانياري ِرؤلي َقيزةونيان‬ ‫بينيوة‬ ‫ِرزگار َ‬ ‫سالح دةربارةي ئةوةي ئايا دةزطاي‬ ‫يةكيتي كردووة َ‬ ‫دةل َي‬ ‫ثاراستن خةرقي سةرةوةي َ‬ ‫حيزبيك بةگومان بوو لة ناجةماوةربوني‬ ‫“هةر‬ ‫َ‬ ‫خؤي دةزگاي ئاژانسي (جاسوسي) بؤ دروست‬ ‫دةكات‪ ،‬بووني دةزگايةكي وا تاك دةكاتة ضاوديَر‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلگاشةوة بةمةش ضاالكي‬ ‫بةسةر خؤي و‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سةرؤكيك‬ ‫كؤمةلگا لةگةل بةرژوةندي تاك‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةقالب دةدات و ِريَگة نادات ئةندامةكاني َبي‬ ‫بضي َنيت‪،‬‬ ‫ثرسي ئةوان‬ ‫نةماميكي سةوزيش َ‬ ‫َ‬ ‫ببيتة‬ ‫دةزگاي ثاراستن هةرگيز ناوةندةنديَك نةبووة َ‬ ‫بانكيكي زانياري بؤ كؤكردنةوةي َ‬ ‫هةوال و گة ِران‬ ‫َ‬ ‫بةدواي دؤزينةوةي ئةو كةس و ِريَكخراوانةي‬ ‫مةترسين بؤ سةر ئاسايشي نةتةوةيي‪َ ،‬ميژووي‬ ‫تةسفيةكردن و كوشتني دةنگ و كةسايتية‬ ‫نويَخوازةكان هةميشة لة كورسي َثيشةوةي‬ ‫كؤرسةكانيدا بوون‪ ،‬لة شة ِري ناوخؤدا هةردوو‬ ‫دةزگاي ثاراستن و زانياري َقيزةونترين ِر َؤليان‬ ‫بيني لة خؤشكردني ئاگري شة ِرةكة‪ ،‬زؤريَك‬ ‫َ‬ ‫يةكيتيدا‬ ‫لةو‬ ‫ناجيگري َ‬ ‫هةوالگرانة لة ِرةوشي َ‬ ‫كنةيان كردؤتة سةرجةم دامودةزگاكان و‬ ‫ِراثؤرتة نادروستةكانيان كراوةتةسةرضاوةيةك‬ ‫دةبيتة بنةماي گفتوگؤو ثالني‬ ‫و زانياريةكانيان َ‬ ‫يةكيتي‬ ‫كةسيكي َ‬ ‫داهاتوي لةسةر دادة ِريَژن‪ .‬هةر َ‬ ‫لة نزمترين ثلةوة تا بةرزترينيان َبي ئاگادري‬ ‫َ‬ ‫جيگةي شك‬ ‫لةگةل‬ ‫كؤببيتةوة َ‬ ‫اليةنيكي تردا َ‬ ‫َ‬ ‫و گومانة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هيرؤ خان دةل َي‬ ‫ِرزط��ار سالح دةرب��ارةي َ‬ ‫“ئةرشيف سازيَكي كارامةي سةردةمي شاخ‪،‬‬ ‫دةربارةي دكتؤر بةرهةميش َ‬ ‫دةل َي گةر مام جةالل‬ ‫نةبواية ِرةنگة كارمةنديَك بواية لة تاراوگة”‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫َ‬ ‫نةوشيروان مستةفا و هةولة شكست‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫خواردووةكاني لةناو َ‬ ‫يةكيتي‬ ‫كةسيكي تري بزوتنةوةي‬ ‫ه��او ِر َي نوري‬ ‫َ‬ ‫ِراب��وون وتي “هةموو دةزانين َكيشةكاني ناو‬ ‫يةكيتي‪ ،‬بة َكيشةي َتي ِروانينة جياوةزةكانةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي لةگةل جيهاني‬ ‫هةر لة ثةيوةنديَكاني َ‬ ‫َ‬ ‫و ئيقليمي و عيراقي و كوردستاني‪ ،‬هةتا مامةلة‬ ‫َ‬ ‫لةگةل حكومةتي عيراق لةسة َميزي گفتوگؤو تا‬ ‫يةكيتي بؤ ثارتي‬ ‫دةگاتةوة بة ضةمينةوةي زؤري َ‬ ‫هيزي هاوثةيماني‬ ‫كة‬ ‫هاوكيشةكةي لة دوو َ‬ ‫َ‬ ‫خاوةن يةك بةرژةوةندي گةلي و نيشتماني گؤ ِري‬ ‫بؤ براگةورةو برا بضوك‪ ،‬هةتا بة ِريَوةبةرايةتي‬ ‫ناوخؤي حيزب و تاك دةسةآلتي و َليَلي و نا‬ ‫شتيكدا بة تايبةتي دارايي و تا‬ ‫ِرووني لة هةموو َ‬ ‫تايبةتيكان ‪.‬‬ ‫َكيشة شةخسيةكان و بةرژةوةندية‬ ‫َ‬ ‫خةرمانيك َكيشة و تةنها‬ ‫ئةمانة هةمووي بوونة‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي دةيتواني‬ ‫ثياضونةوةي ناوخؤو سياسةتي َ‬ ‫ضارةي بكات‪ ،‬ئةوةش تةنها لة كؤنگرة دةكريَت‬ ‫‪ .‬كة كؤنگرة بة دريَژايي ئةو ضةند َ‬ ‫سالة نةكرا‪،‬‬ ‫نةوشيروان مستةفا وةك زمان َ‬ ‫حالي گلةيي‬

‫ث ِرؤفايل‬ ‫نوري فةرةج ِرةحيم ناسراوة بة هوا ِريَ‬ ‫نوري‪ ،‬سا َلي ‪ 1962‬لةدايك بووة‪ ،‬سا َلي‬ ‫‪ 1980‬پةيوةندي کردوة بة کؤمة َلةوة‬ ‫‪ 1982 .‬ئامادةيي پيشةسازي تةواو‬ ‫ک��ردوة‪ 1983 .‬ب��ووة بةپ َيشمةرگة تا‬ ‫مانگي ‪ 1990-10‬لة ِريزي ينک ‪ .‬ئةندام‬ ‫پؤلي ِريَکخستن بووة تا هة َلوةشانةوةي‬ ‫پؤل و کةرتةکاني ِريَخستني کؤمة َلة‬ ‫‪ .‬سا َلي ‪ 1986‬بومةتة ب َيسيمچي لة‬ ‫تيپي ‪23‬ي سورداش ‪ .‬مانگي ‪1990-10‬‬ ‫لة ئ َيرانةوة بةرةو تاراوگة چووة ئ َيستا‬ ‫لة ووآلتي بةريتانيا نيشتةج َيية‪.‬‬

‫و ِرةخنةكان ِريَبةرايةتي بزوتنةوةكةي دةكرد‪.‬‬ ‫ئةوةبوو سةرةتا بة كؤكردنةوةي ئيمزاكان‬ ‫دةستيثيكردو َ‬ ‫هينا ‪ .‬دواتر‬ ‫هةولةكة شكستي َ‬ ‫َ‬ ‫بة ث ِرؤژةيةكةوة بؤ ِريَكخستنةكان دةستي‬ ‫َثيكردةوة كة ثالنةكةي ئةوةبوو‪َ ،‬‬ ‫كانيكي‬ ‫خةل َ‬ ‫سةر بةو بزوتنةوةية َبينة َثيشةوةو لة كؤنگرة‬ ‫‪،‬گؤ ِر َانيكي بنة ِرةتي بكات‪َ ،‬‬ ‫بةلةم دوايي بة هؤي‬ ‫گؤ ِريني بزوتنةوةكة بؤ تةكةتول و يةكگرتني‬ ‫دوو كوتلةي مام ج��ةالل و كاك كؤسرةت‬ ‫َ‬ ‫هةندي هؤكاريتر كاك نةوشيروان لةم‬ ‫و‬ ‫َ‬ ‫هةولةش سةرنةكةوت ‪،‬دواب��ةدواي ئةوة كاك‬ ‫نةوشيروان دةستي لة كار َكيشايةوةو ِراي گةياند‬ ‫كة كؤمثانيايةكي ِراگةياندن دروست ئةكات‪.‬‬ ‫َليرةدا بؤشاييةكي سياسي دروست بوو ‪ِ .‬ريفؤرم‬ ‫خوازةكان َثيويستيان بة سةكؤيةك بوو تادريَژة‬ ‫بة بزاڤةكةيان بدةن‪ .‬ئةمة ئةو زةمينة بابةتية‬ ‫بوو كة بزووتنةوةي ِرابووني تيا دروست بوو‪.‬‬ ‫جا ئايا كاك نةوشيروان خؤي لة سةرةتاوة هةر‬ ‫ثالنةكةي وابوة كة ووشة بكاتة دةنگ و َثيگةي‬ ‫بزوتنةوةيةك‪ ،‬يان دوايي واقيع سةثاندي بةسةريا‬ ‫هيشتا لةو ِروةوة‬ ‫‪،‬من نةگةشتومةتة‬ ‫ئةنجاميك َ‬ ‫َ‬ ‫‪،‬بةآلم َئيمة بزوتنةوةي ِرابوونمان كة ِراگةياند‪،‬‬ ‫‪،‬ثيويست بوو‪.‬‬ ‫تةواو كاتي خؤي بوو َ‬ ‫جياوازيةكاني بزوتنةوةي ِرِابوون و‬ ‫كؤمثانياي وشة‬ ‫هاو ِر َي نوري لةبارةي سةرةتاي دروست‬ ‫بوني كؤمثانياي وشةوة َ‬ ‫دةل َي "دواي ئةوةي‬ ‫دةسثيكي َ‬ ‫مالثة ِري‬ ‫كة كؤمثانياي ووشة بة‬ ‫َ‬ ‫سبةي ثةيامي خؤي ِراگةياند‪ ،‬هةر لة ثةيامة‬ ‫مةراميكي‬ ‫سةرةتاييةكةيدا دةرك��ةوت كة‬ ‫َ‬ ‫سياسيشي هةية و ثاشان نوسينةكاني كاك‬ ‫نةوشيروان هةتا ووت��اري دواي ئةم هةموو‬ ‫ِرةخنانة ئينجا ضي‪ ،‬نيازو بةرنامةي كاك‬ ‫نةوشيروان زياتر ِروون بؤوة‪ ،‬كة دريَژةدانة بة‬ ‫بزووتنةوة ِريفؤرميةكة‪َ .‬ليرةوة بزوتنةوةي ِرابوون‬ ‫ثرسياريَكي بؤ دروست بوو‪ ،‬ئةي َئيستا بؤ؟ بؤ‬ ‫وةآلمي ئةو ثرسيارة گةشتينة ئةو باوة ِرةي كة‬ ‫ِراستة ئامانجي ووشة و ِرابوون هةر ِريفؤرمة‬ ‫شيوازي كاركردن جياوازة‪ ،‬بؤية دةكريَت‬ ‫‪،‬بةآلم َ‬ ‫بخةبتين‪،‬‬ ‫ِريفؤرمخوازةكان لة ضةند سةكؤيةكةوة‬ ‫َ‬ ‫ةوتيكي تري ِريفؤرم‬ ‫هةر وةك ئةوةي دواتر ِر َ‬ ‫خؤيان ِراگةياند بة ناوي ِرةگ‪ .‬واتة دةكريَت‬ ‫لةسةر ضةند سةكؤيةكةوة قسة لةسةر ِريفؤرم‬ ‫بكريَت و ئةگةر بة ِراستيش ديموكراتي بين‪،‬‬ ‫ئةوةش جؤريَكة لة ديموكراتيةت‪.‬‬


‫بزوتنةوةي ِرابوون تةكةتولي َكيية؟‬ ‫دةل َي ِرابوون َ‬ ‫هاو ِر َي نوري َ‬ ‫بال نية‪ .‬بزوتنةوةي‬ ‫ِرابوون لة يةكةم هةنگاويدا ئةو تةليسمةي شكاندو‬ ‫بوة بة سةكؤ و بزوتنةوةي هةموو ِريفؤرمخوازيَك‪.‬‬ ‫ئةنداميكي سةركردايةتي و مةكتةبي‬ ‫ِرابوون هيض‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سياسي لةگةل نية ‪.‬كارةكتةرةكاني ِرابوون‬ ‫يةكيتي بووين‪،‬‬ ‫زوربةمان كادري سةرةتايي َ‬ ‫يةكيكة لة َ‬ ‫خالة گرنگةكاني سةركةوتني‬ ‫ئةوةش َ‬ ‫ِرابوون‪ .‬كة خؤمان لة تةكةتول الداوة‪ ،‬ئةگةر هةر‬ ‫َ‬ ‫لةگةل ِرابوون َبيت‬ ‫ئةنداميكي مةكتةبي سياسي‬ ‫َ‬ ‫يةكسةر مؤري تةكةتولي ئةو فآلنة لة ِرابوون‬ ‫ئةدريَت‪ .‬بةآلم ئةوة ماناي ئةوة نية كة بؤشاييةك‬ ‫هةبيت‪.‬‬ ‫يةكيتي َ‬ ‫لة َنيوان ِرابوون و سةركردايةتي َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي بة‬ ‫لةگةل زؤريَك لة سةركردايةتي َ‬ ‫هةموو َبالةكانةوة ‪ِ ،‬راستةوخؤو نا ِراستةوخؤ‬ ‫گفتوگؤمان هةية‪ ،‬لةناو ئةوانيش ِراي جياواز‬ ‫بةشيكيان ثشتگيري َ‬ ‫هةولةكانمان دةكةن‪،‬‬ ‫هةية‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫بةشيكيان بة خةلكي كةم ئةزمون و توند ِرةومان‬ ‫َ‬ ‫بةشيك هةنديَك ووردة گومانيان هةية‬ ‫دةزانن‪َ .‬‬ ‫‪،‬بةشيكيش هةر بؤي گرنگ نية ضي دةگوزةريَت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫گرنگ ئةوةيةثؤستةكةو بةرژةونديَكةي‬ ‫بمي َنيت‪ .‬بةآلم بةگشتي َئيمة َ‬ ‫هةول ئةدةين بة‬ ‫َ‬ ‫شيوازي مؤديَرن و ثشوي دريَژةوة هةنگاو بؤ‬ ‫َ‬ ‫بنيين‪.‬‬ ‫ئامانجةكانمان َ‬ ‫رِابوون لةبةر طؤرِان دةنط‬ ‫بةنةوشيروان دةدةن‬ ‫دةربارةي ئةوةي ئايا ِرابوون ثشتگري ليستي‬ ‫گؤ ِران دةكةن كة نةوشيروان مستةفا ِراستةوخؤ‬ ‫سةرثةرشتي دةكات؟ ئةگةر ثشتگريان دةكةن‬ ‫َئيوة بؤ خؤتان لةناو ئةواندا نابيننةوة ؟‬ ‫ئةنوةر ف��ةرةج لةوةآلمدا َ‬ ‫��ي " َئيمة‬ ‫دةل َ‬ ‫ثشتگيري لة كاك نةوشيروان بكةين لة بةر‬ ‫گؤ ِران دةيكةين‪ ،‬نةك لة بةر كاك نةوشيروان‬ ‫ثشتگيري گؤ ِران بيين‪ ،‬كة ئةمةش دوو دوو‬ ‫َتيگةي زؤر جياوازن‪.‬‬ ‫ثاشتريش ئةوة حةقيقةتي ئةم ِرؤي كايةي‬ ‫ِريفؤرميزمة كة كاك نةوشيروان ديارترين‬ ‫هيشتوة‬ ‫جي َ‬ ‫كةسي كايةكةيةو بازنةي دةسةآلتي َ‬ ‫لةثيناوي گؤ ِراندا‪ ،‬گةر َئيمة وةك بزوتنةوةي‬ ‫َ‬ ‫بةدةستهيناني ئامانجةكاني‬ ‫ِرابوون ثشتگري‬ ‫َ‬ ‫بةرةو گؤ ِران نةكةين‪ ،‬كةواتة لة ِرووي مةبدةئيةوة‬ ‫خةلةليك لة ئامانجة بنة ِرةتيةكاني بزووتنةوةي‬ ‫َ‬ ‫ِرابووندا هةية‪ .‬بةآلم لةبةرامبةريشدا َئيمة لةخؤ ِراو‬ ‫َبي ِراڤةكاري و تويَكاريةكي ِرؤژثةسةندو َ‬ ‫ماقول‬ ‫وابيت‬ ‫ثشتگيري ليستي گؤ ِران ناكةين‪ .‬گةر َ‬

‫و لةسةر بنةماكاني بةر سؤزكةوتن و دروشمدا‬ ‫ليستيك بكةين‪،‬‬ ‫ثشتگيري سةرخستني هةر‬ ‫َ‬ ‫ديسان و بةديويَكيتردا ل��ة ِرووي مةبدةئيةوة‬ ‫دةبيتة بةآل نةك تةآل‪.‬‬ ‫بزوتنةوةي ِرابوونيش َ‬ ‫ليستيك ناكةين كة َثيشتر‬ ‫َئيمة ثشتگيري لة َ‬ ‫نةبيت و‬ ‫ئاشنايةتي تةواوما لةسةر َثيكهاتةكاني َ‬ ‫شاراوة َبيت‪ .‬بؤ نموونة گةر نةزانين َثيكهاتةي‬ ‫كي كاراكتةرةكاني ئامادةي‬ ‫ليستي گ��ؤ ِران َ‬ ‫ليست ضؤنن و ضيين و َكين‪ ،‬ضؤن ثشتگيري‬ ‫َلي دةكةين؟ َثيكهاتةو كاراكتةر هةر ديويَكيان‬ ‫لةسةربيت‬ ‫هيمايةكي گومان و ثرسياري‬ ‫َ‬ ‫نيشانة و َ‬ ‫بضيتة ژيَر كآلوي هيض‬ ‫ئةوا ِرابوون ئامادة نيية َ‬ ‫ئاميزةوة‪ .‬خودي‬ ‫هيماو ئاماژةيةكي گومان َ‬ ‫بزووتنةوةي ِرابوون نة ليستي هةيةو نة هيض‬ ‫دؤخيكدا ثشتگيريمان‬ ‫كانديديَكي هةية لة هةموو َ‬ ‫دةبيت‬ ‫ليستيك لةسةر بنةماي مةبدةئي َ‬ ‫هةبيت بؤ َ‬ ‫َ‬ ‫نةك داواي ثشكداري و كانديدكردني دؤستانمان‬ ‫نابيت‪،‬‬ ‫و َدلنياتان دةكةينةوة هيض كانديديَكمان َ‬ ‫بةآلم هؤشداري دةدةين بة دؤستان و اليةنگراني‬

‫ث ِرؤفايل‬ ‫ئةنوةر فةرةج ‪ ،‬سا َلي ‪ 1986‬پةيوةندي‬ ‫کردوة بة ِريَکخستنةکاني کؤمة َلةي‬ ‫ِرةن���ج���دةران���ي ک��وردس��ت��ان��ت��ا ‪1996‬‬ ‫لةبواري ِريَکخستندا کاري ک��ردوة‪ .‬لة‬ ‫کؤميتةي باآلي زانکؤ لة هةول َير ئةندام‬ ‫کؤميتةي خويَندکاران و ل َيپرسراويَتي‬ ‫ِريَکخستنةکاني کؤل َيژي ئةدةبياتي‬ ‫زانکؤي سةالحةدين ب��ووة‪ ،‬ک��ردوة و‬ ‫پاشتر لةبواري نوسين و ِرةخنة نزيک‬ ‫بومةتةوة‪ ،‬دةرچوي کؤل َيژي ئةدةبايتي‬ ‫زان��ک��ؤي سةآلحةدينة‪ .‬سا َلي ‪2000‬‬ ‫بةجي ه َيشتوة‬ ‫کوردستاني‬ ‫َ‬

‫بةوشيوازةبوو‬ ‫ِرابوون بةدوباردا‪ ،‬گةر ليستي گؤ ِران َ‬ ‫كة ئاماژةم َثيدا ئةوا داواي ثشتگري لة هةڤاآلن‬ ‫و دؤستان و اليةنگرانمان دةكةين ِرووةو ئةو‬ ‫هاوكيشةكة وادةكةويَتةوة‬ ‫ليستة‪ .‬ئةگةر نا ئةوا‬ ‫َ‬ ‫بةرضاو ِروني بدةين بة هةمو دؤستان بؤ ئةوةي بة‬ ‫بةوشيوازة‬ ‫سثيتي فؤ ِرمي دةنگدان ئاراستة بكةن و َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلويَستي َبيگةرديي بنويَنن"‪.‬‬ ‫ئةم ئةندامةي ٍِرابوون دةربارةي نةوشيروان‬ ‫مستةفا َ‬ ‫دةل َي "ديارترين ِريفؤرميستي كايةي‬ ‫يةكيكة لةو سةركرده دةگمةنانةي‬ ‫ِريفؤرمة‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫كورد كة سةرة ِراي هةنديَك ئؤباليي َميژوويي و‬ ‫خؤالدان تا هةنووكة توانابوة لة ثاريزگاري كردن‬ ‫و لةكةدار نةكردني َميژووي خةباتي ‪.‬‬ ‫لةسةر ئةرسةالن بايزيش َ‬ ‫"كةسيكي‬ ‫دةل َي‬ ‫َ‬ ‫خاوةن خةباتي َثيشينةية و وةك ئةو خةباتةي‬ ‫مرؤڤيك ِريَزي َليدةگرم‪ ،‬بةآلم‬ ‫َثيشين و وةك َ‬ ‫بةبي مام جةالل‬ ‫لة ِروي شويَنگةي سياسيةوة َ‬ ‫ثياويَكي ئاساييةو هيضيتر"‪.‬‬ ‫رِابوون َ‬ ‫طروثيكي تري‬ ‫نارَِيكخراوبووي رِيفؤرمخواز َ‬ ‫لةثيناو‬ ‫يةكرَيزي‬ ‫ضاكسازي وثاكسازي و ِ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي‬ ‫ئةنداميكي‬ ‫يوسف كاني ماراني وةك‬ ‫َ‬ ‫دياري ِراب��وون دةرب��ارةي ئةم طروث و ِرةوتة‬ ‫َ‬ ‫دةل َي “ ِرابوون بزووتنةوةيةكي نا ِريَكخراوبووي‬ ‫لةثيناوي ضاكسازي وثاكسازي‬ ‫ِريفؤرمخوازه َ‬ ‫يةكيتي نيشتماني كوردستان‬ ‫و يةك ِريَزي‬ ‫َ‬ ‫دةكؤشيت‪ ،‬سةكؤيةكي ئازادانةيةبؤ دةرب ِريني‬ ‫َتي‬ ‫َ‬ ‫لةثيناوي‬ ‫يةكيتي َ‬ ‫هةمووبيرو ِراجياوازةكاني ناو َ‬ ‫خزمةت ك��ردن بةگةلي كوردوبنب ِركردني‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي بؤسةر‬ ‫دياردةي‬ ‫گةندةلي وگة ِرانةوةي َ‬ ‫ِريَ�� ِرةوي ِراستةقينةي جاران وبةفي ِرؤنةداني‬ ‫بةرهةمي خويَني شةهيدان وبةرز ِراگرتني‬ ‫دروشمةكاني ئاشتي وئ��ازادي وديموكراسي‬ ‫ومافي ضارةي خؤنوسين‪ ،‬بزووتنةوةي ِرابوون‬ ‫لةثيناوي بةسيستةم كردني‬ ‫دةكؤشيت‬ ‫َتي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دام ودةزگاحزبي وحوكميةكان وضةسثاندن‬ ‫وكارثيكردني ث ِرنسيثةكاني سؤشيال ديموكرات‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي‬ ‫و ِريَزگرتن لةثةي ِرةوث ِرؤگرامي ناوخؤي َ‬ ‫شيلكاريةك دژبةمافي‬ ‫ولي َثيضانةوةلةهةر َثي َ‬ ‫َ‬ ‫هةركةسيك‬ ‫يةكيتي لةاليةن‬ ‫َ‬ ‫هةرئةنداميكي َ‬ ‫َ‬ ‫ئاستيكي بةرثرسياريَتيداودابةشكردني‬ ‫ولةهةر‬ ‫َ‬ ‫بةبي جياوازي‬ ‫ئةرك وماف بةسةر ئةنداماندا َ‬ ‫خزمينةودةستةگةريَتي‬ ‫ودووركةوتنةوةلةخزم‬ ‫َ‬ ‫شيكي‬ ‫وناوضةگةريَتي‪ ،‬بزووتنةوةي ِرابوون شؤ ِر َ‬ ‫كةسيكدا‬ ‫ضاكسازي خوازةوكودةتانيةبةسةر هيض َ‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫‪11‬‬


‫ئةگةر ئةوكةسةخؤي بيةويَت‪ ،‬بزووتنةوةي‬ ‫كةرتيكةوةتا‬ ‫ِرابوون‬ ‫هةنگاوئةنيت لةسةر ئاستي َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي كةكةسي باش‬ ‫س��ةرك��رداي��ةت��ي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلبژيَردريَت بؤشويَني باش”‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫زؤر لةئةنداماني سةركردايةتي‬ ‫و مةكتةب سياسي نازانن رَِيكةوتنةكة‬ ‫ضي َتيداية‬ ‫دةرب��ارةي ثارتي ديموكرات و ِريَكةوتني‬ ‫يةكيتي و ثارتي يوسف كاني‬ ‫ستراتيجي َنيوان َ‬ ‫يةكيتي نيشتماني‬ ‫“ئيمةلةناو‬ ‫َ‬ ‫ماراني وتي َ‬ ‫َ‬ ‫كوردستان دا لةگةل ثارتي بةداخةوة َميژويةكي‬ ‫َتالي سةردةمي ش��ة ِري براكوژيمان هةية‬ ‫هةم َثيش ِراثة ِرين وهةم دواي ِراثة ِرين‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكي‬ ‫كةكؤمةآلني‬ ‫مةلةوةدلنيايين‬ ‫َئي‬ ‫نرخيك َبيت دووبارةبوونةوةي‬ ‫كوردستان بةهةر َ‬ ‫َ‬ ‫ئةوئةزمونةتالةبةباش نازانن ضونكة سودمةندي‬ ‫سةرةكي دوژمناني خاكي كوردستان ئةبن‪،‬‬ ‫ثارتيش هةقي خؤيةتي وابيربكةنةوة‪،‬‬ ‫هاوكات َئيمة ِرابوونمان لةناوحزبةكةي‬ ‫ئةوةئةوةناگةيةنيت‬ ‫دةستثيكردووة‪،‬‬ ‫خؤماندا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي وسةركردايةتيةكةي گةندةلَ‬ ‫كةتةنها َ‬ ‫َ‬ ‫بن‪ ،‬ب��ةداخ��ةوة كةگةندةلي سةرجةم حزب‬ ‫و ِريَكخراوةكاني كوردستاني گرتؤتةوة‪ ،‬بةآلم‬ ‫ئةوةناگةيةنيت كةهةموو ئةنداماني‬ ‫ئ��ةوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سةركردايةتي وئةنداماني ئةو حزبانه گةندةل بن‪،‬‬ ‫مةثيمان وايةدةنگي ِرابوون ئاسا لةناو هةموو‬ ‫َئي َ‬ ‫حزب و ِريكخراوةكاني كوردستان دا هةية كةم‬ ‫بةشيوةيةكي گشتي ئةتوانم ئةوةت َثي َبلَيم‬ ‫تازؤر‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫كةئيمةهةرگيز خؤمان بةهاوثةيماني خةلكي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫وحوكمةتيكدابن‬ ‫گةندةل نازانين لةهةر حزب‬ ‫َ‬ ‫بةثيضةوانةوةش َ‬ ‫ثالثشت وهاوثةيماني هةموو‬ ‫و َ‬ ‫َنيك َبيت‪،‬‬ ‫دةنگيكي ِريفؤرميستين لةهةر شوي َ‬ ‫َ‬ ‫هاوثةيمانيتيةك لةبةرژةوةندي گةلي‬ ‫َئيمةهةموو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كوردستان َبيت و بؤ ئامانجي كةسي وبنةمالةيي‬ ‫ضونكةهاوثةيمانيتي‬ ‫نةبيت ِريَزي َليدةگرين‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ماناي خؤي هةيةوتةسليم بوونيش ماناي خؤي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك ِريَكةوتن هةية َثيويستةبه‬ ‫هةية‪،‬‬ ‫ئاشكرا بخريَتة بةردةم ئةندامان واليةنگراني‬ ‫هةردووالو كؤمةآلني َ‬ ‫خةلكيش َليي بةئاگابن‪،‬‬ ‫تائيستا زؤربةي‬ ‫لةوانه ئيتفاقيةي ستراتيجي َ‬ ‫ئةنداماني مةكتةبي سياسي وسةركردايةتي‬ ‫هةردووالش نازانن ناوةرؤكةكةي ضي َتيداية؟‬ ‫ئةمة بؤ بزووتنةوةي ِرابوون شايةني َ‬ ‫هةلويَستة‬ ‫ناضيته َ‬ ‫هاوثةيمانيتي َنيوان‬ ‫قالبي‬ ‫َ‬ ‫لةسةركردنه و َ‬ ‫دووحزب يان ِريَكخراو‪َ ،‬ثيشمان واية ئةو جؤرة‬ ‫ِريَكةوتنة ناديارانة زؤرجار َكيشةكاني ناوخؤي‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫كوردستاني بةئاقاريَكي خراث دابردووة”‪.‬‬ ‫ثةيوةندي بزوتنةوةي رِابوون و مام‬ ‫جةالل زؤر خراثة‬ ‫يةكيتي‬ ‫دةربارةي َكيشةي َئيستايان لةناو َ‬ ‫ل��ةط� َ‬ ‫�ةل َكيية يوسف كاني م��اران��ي وتي‬ ‫“كيشةي َئيمه ئةوةندةي ثةيوةندي بةالدانة‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي ئةوةندة‬ ‫ناوخؤي‬ ‫ةوثرؤگرامي‬ ‫ر‬ ‫لةثةي‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫َكيشةي كةسةكان نيه ئيتر ئةوكةسة مام جةالل‬ ‫تائيستا‬ ‫َبيت يان‬ ‫ئةنداميكي خ��وارةوة‪َ ،‬ئيمه َ‬ ‫َ‬ ‫تةنها وةآلمي كاروگفتارةكاني ئةو ئةدةينةوة‪،‬‬ ‫بؤ نمونة دووف � ِرؤك��ةوان��ةك��ةي كيمياباران‬

‫ث ِرؤفايل‬ ‫يوسف حمد ئةمين ناسراو بة يوسف‬ ‫كاني م��اران��ي‪ ،‬لةدايك ب��ووي ‪1969‬‬ ‫گوندي كاني ماراني ناوضةي بيتويَن‪،‬‬ ‫لةسةرةتاي سا َلي ‪ 1986‬وةئةندامي‬ ‫كؤمة َلةي ِرةن��ج��دةران��ي كوردستان‬ ‫بوومة لةسنوري كةرتي ِريَكخستني‬ ‫ب��ي��ت��و َي��ن‪ .‬دةرض������ووي ث��ةي��م��ان��گ��اي‬ ‫مامؤستاياني سل َيماني دواي ِراثة ِرين‪،‬‬ ‫ث َينج س� َ‬ ‫�ال مامؤستا بوومةلةسنوري‬ ‫بيتويَن‪ .‬لةسا َلي ‪ 1997‬وةكوردستاني‬ ‫ج َيه َيشتووةو لةدةرةوةي وآلت تاسا َلي‬ ‫‪ 2007‬سةرثةرشتياري ِريَكخستنةكاني‬ ‫َ‬ ‫لةگةل‬ ‫يةك َيتي ك��ردووة لةفة ِرةنسا‪،‬‬ ‫سةرهة َلداني بيرؤكةي ضاكسازي‬ ‫وبزووتنةوةي ِراب��وون لةو بزوتنةوةدا‬ ‫كاردةكات‪.‬‬

‫َ‬ ‫َنيكي‬ ‫كردني ش��اري‬ ‫هةلةبجةوضةند شوي َ‬ ‫تري كوردستان( ِرةمةزان ع��ةزاوي وكةريم‬ ‫سةبتي) وون بووني هةردووكيان َ‬ ‫ئؤبالةكةي‬ ‫جةاللةئيمةضةند جاريَك داواي‬ ‫لةئةستؤيئ مام‬ ‫َ‬ ‫ِرونكردنةوةي فةرميمان كردووه كةضي نةك‬ ‫َ‬ ‫نادةنةوةبةلكو ئيسفزازيشمان‬ ‫هةروةآلممان‬ ‫ثي دةك��ةن‪ ،‬ئةوقسانةي ضةند ِرؤژيَ��ك بةر‬ ‫َ‬ ‫لةئيستا لةتوركياكردي وسةربةخؤي كوردستاني‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةخةيالي شاعيرانه ناوزةد كرد‪َ ،‬ئيمةبةشي ئةوة‬ ‫لةسياسةت َتي ئةگةين كةبارودؤخي هةريَمايةتي‬ ‫بةشيوةيةكي‬ ‫وبةرژةوةنديةكاني هةريَم َثيويستة َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةگةل بكريَت بةآلم ناكريَت‬ ‫ئاقآلنةمامةلةي‬ ‫َ‬ ‫بةكارهينانه‬ ‫وئةقل‬ ‫ئ��ةم سياسةت ك��ردن‬ ‫َ‬ ‫لةسةر حسابي بةرژةوةنديةكاني كؤمةآلني‬ ‫َ‬ ‫خةلك و برينداركردن وسوكايةتي كردن‬ ‫بةثيرؤزيةكاني ‪ 45‬مليؤن َ‬ ‫خةلكي كوردستان‬ ‫َبيت‪َ .‬ئيمه رقمان لةكةس نيه بةآلم َثيمان خؤشة‬ ‫ثياوةتيكؤشةرةكاني كورد وةك خؤيان بة ِرةمز‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بميننةوة نةك خةلك نةفرةتيان َلي بكات‪َ ،‬ثيم‬ ‫َ‬ ‫هةبيت لةسةر ِرووي‬ ‫وانية ئةو گفتارانة كورديَك َ‬ ‫ثي هةزم‬ ‫زةوي‪ ،‬باوة ِرناكةم َ‬ ‫جاشيكيش ئةوةي َ‬ ‫بكريَت‪َ ،‬ئيمة باوة ِرمان بةو ثةندة كوردية هةيه‬ ‫َ‬ ‫كةدةلَيت (ئةگةر گؤشت ك ِرين لةبازا ِرنرخي گران‬ ‫بوو‪ ،‬نةخواردني زؤر هةرزانة) كةواتةمام جةالل‬ ‫كةناتوانيت لةبةرژةوةندي گةلةكةي قسةبكات‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫باشتروايةهيض نةلَيت‪ .‬سةرضاوةي تو ِرةبوونةكةي‬ ‫َئيمه َليرةوة سةرضاوةي گرتووة‪ ،‬ئةوة سةرباري‬ ‫ئ��ةوةي بةرثرسي يةكةمي ئةو بارودؤخةي‬ ‫يةكيتي مام جةالل و بازنةي تةسكي‬ ‫َئيستاي َ‬ ‫دةوريةتي”‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بؤيه بة ِراستي ئةتوانم َثيت بلَيم ثةيوةنديمان‬ ‫ن��ةك ه��ةر ب��اش نية َ‬ ‫بةلكوزؤرخراثيشة‪،‬‬ ‫مةثيمان خ��ؤش ب��ووم��ام جةالل‬ ‫ضونكةئي َ‬ ‫َ‬ ‫وملمالنيكاندا ببينين‬ ‫هاوكيشةكان‬ ‫لةدةرةوةي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫و ِر َؤل��ي ضاوديَريَك ودادوةريَكي عاديالنةي‬ ‫هةبيت بةآلم بةداخةوةهةروةك َثيشترووتم‬ ‫َ‬ ‫بةداخةوةجاريَكي تريش كةبووةبةضةتريَك بؤ‬ ‫يةكيتي‪..‬‬ ‫خراثترين كةسةكاني ناو َ‬ ‫لةسةر مةال بةختيار يوسف كاني ماراني‬ ‫َ‬ ‫دةل َي “ سياسيةكي َعيراقي مةكربازة‪ ،‬زؤر حةزي‬ ‫وائةزانيت كةس‬ ‫تائيستاش‬ ‫َ‬ ‫لةليثرسراويَتية‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫لةوزيرةكترنية” هةروةها لةسةر كؤسرةت ِرةسولَ‬ ‫َ‬ ‫دةل َي‬ ‫ماندووخةباتگي ِرة‪ ،‬وونيان كرد‬ ‫َتيكؤشةريَكي‬ ‫َ‬ ‫وابةئاساني نادؤزريَتةوه ضونكةخؤي دةستي‬ ‫هةيةلةوون بووني خؤي‪..‬‬


‫ئاسؤ عةلي‪ :‬لةل َيكدانةوةي َ‬ ‫خةلكدا‬ ‫لة ‪ %90‬بةرةوذور بةرثرسان بةدز دةزانن‬ ‫لة ِرَيكةوتنامةي ستراتيذيدا ثارتي برا طةورةو يةكَيتي برا بضووكة‬ ‫ديداري‪ :‬شةنطار عةبدولَآل‬ ‫ئاسؤ عةلي َ‬ ‫سالي ‪ 1959‬لةطة ِرةكي سةرشةقامي‬ ‫سليماني لة دايك بووة‪َ ،‬‬ ‫سالي ‪ 1975‬ثةيوةندي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلةي ِرةنجدةراني كوردستانةوة كردووة‬ ‫بة‬ ‫َ‬ ‫بةهؤي زينداني كردنيةوة لةسالي ‪1979‬‬ ‫كةئةوكات لةشةشةمي ئامادةيي بووة نةيتواني‬ ‫بةرليبوردن كةتووةو‬ ‫خويَندن تةواو بكات‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةزيندان ئازاد كراوة‪َ ،‬ئيستا لة قؤناغي دووةمي‬ ‫كارطي ِري َ‬ ‫مةلبةندي‬ ‫كؤليذي ياساي َئيوارانة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫سليماني بووة زياتر َ‬ ‫لةساليكة وةك‬ ‫ِريَكخستني َ‬ ‫لةشيوازي كاري‬ ‫خؤي وتي “بةهؤي نا ِرازي بون َ‬ ‫هيناوة”‪.‬‬ ‫يةكيتي وازي لةكاركردن َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةهةلبذاردن الوازة‬ ‫برواي‬ ‫خةلكي ِ‬ ‫خةلك لةثرؤسةي َ‬ ‫ب ِروا نةبووني َ‬ ‫هةلبذاردندا‬ ‫لةخؤوة نةهاتوة‪َ ،‬‬ ‫خةلك ناحةقي نيية كة‬ ‫متمانةي بة ه� َ‬ ‫نةبيت‪ ،‬ضونكة‬ ‫�ةل��ب��ذاردن َ‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنةكان طؤ ِراني طةورةي لة ذيان و بةرةو‬ ‫َثيشةوة ضوني بارو دؤخي سياسي و ئابوري و‬ ‫َ‬ ‫نةهيناوة‪،‬‬ ‫كؤمةآليةتي‬ ‫بةجي َ‬ ‫كؤمةلطةي َئيمة َ‬ ‫بةآلم بة ديوةكةيتردا تاكة ضارةسةر بؤ سةرجةم‬ ‫طرفتةكان يةكطرتنةبةري ريَطةي ديموكراسي و‬ ‫سندوقةكاني دةنطدانةوةية‪ ،‬بةشداري نةكردن لة‬ ‫ثروسةي َ‬ ‫كردنيكي‬ ‫هةلبذاردندا خؤي بةشداري َ‬ ‫سلبيانةية لة ثرؤسة سياسي يةكةدا‪ ،‬ئةو كةسةي‬ ‫ناضيتة دةنطدان وةكو ئةوة واية كة دةنطي‬ ‫كة َ‬ ‫دابي بؤ ئةوةي كة ئةم لة دذي دةنط نادات‪،‬‬ ‫َ‬ ‫دةنطيك هيشتنةوةي بار و دؤخةكةية‬ ‫ضونكة‬ ‫َ‬ ‫و خزمةت كردنة بةو دةسةآلتةي كة ئةو‬ ‫َليي نا ِرازيية‪ ،‬بؤية بة وشيارييةوة حةقة َ‬ ‫خةلك‬ ‫ثرؤسةي َ‬ ‫هةلبذاردن بكات‪.‬‬ ‫دةستثيكي ديدارةكةي‬ ‫ئةمةي س��ةرةوة‬ ‫َ‬ ‫ئاسؤ عةلي – ية كةبؤ ِريَطا ئةنجامي داوة‪،‬‬ ‫هةلبذاردنةكان َ‬ ‫ئةو دةربارةي دواكةوتني َ‬ ‫دةل َي‬ ‫َ‬ ‫“هةميشة لة كوردستان ثرؤسةي هةلبذاردن‬ ‫ض ثةرلةماني َبي ض ثاريَزطاكان و حزبةكان‬ ‫َ‬ ‫دةدري‪،‬‬ ‫َبي دةطمةن لةكاتي خؤيدا ئةنجام‬ ‫هيشتا‬ ‫بؤية نةريتي كؤمةآليةتي لةوآلتي َئيمة َ‬ ‫جيطير نةبووة‪ ،‬هةميشة دةسةآلت ض لةحزبدا‬ ‫َ‬ ‫دةسةآلتيكة لةسندوقي‬ ‫ض لة حكومةتدا‬ ‫َ‬ ‫بةتيطةشتنةوة‬ ‫دةنطدان‬ ‫دةترسيت‪ ،‬ديموكراسي َ‬ ‫َ‬ ‫وةرنةطرتووة لة ناضاريدا ملي بؤ داوة‪ ،‬بؤية ضةند‬

‫ئاسؤ عةلي‪ :‬رؤلَي مام جةالل كاريطةرو جديية‬

‫دةزانيت لة كاتي‬ ‫دواكةويَت بة قازانجي خؤي‬ ‫َ‬ ‫دةزاني‪”.‬‬ ‫خؤيدا َبيت بة زةرةري خؤي‬ ‫َ‬ ‫هؤكاري دواكةوتني َ‬ ‫هةلذاردنةكان و لةئةستؤ‬ ‫طرتني ئةو دواكةوتنة وتي “لة ِروي ياساييةوة‬ ‫دةكةويَتة سةر ثةرلةمان بةآلم تةنها ئةو خةتا‬ ‫بدريَتة سةر شاني ثةرلةمان غةدر كردنة لة‬ ‫ثةرلةمان ضونكة واقعي سياسي كوردستان‬ ‫بخويَنيتةوة لةوة َتي دةطةيت كة ثةرلةمان بؤ‬ ‫خؤي قوربانييةكي لة قوربانييةكاني ناديموكراسي‬ ‫بووني سيستمةكةمانة‪ ،‬بةو هؤيةوة لة سةرو‬ ‫دةسةآلتيكي َ‬ ‫زال بةسةر ثةرلةماندا‬ ‫ثةرلةمانةوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةية‪ ،‬ثةرلةمان لة كوردستاندا نةيتوانيوة رؤلي‬ ‫راستةقينةي خؤي وةرطريَت و َثيي بدريَت و‬ ‫ني‪ ،‬دةبوا ئةنداماني ثةرلةمان خؤيان‬ ‫َ‬ ‫بيضةسثي َ‬ ‫دةسةآلتيكي سةرو‬ ‫سور بوناية لةسةر ئةوة و‬ ‫َ‬ ‫شيوة زةقة قبول نةكرداية‬ ‫خؤيانيانان بةو َ‬ ‫واقيعي دواكةوتوو و سياسيمان هةية كة َئيمة‬ ‫دةسةآلتيكي نيمضة‬ ‫دةستورمان نيية‪ ،‬دةسةآلت‬ ‫َ‬ ‫هيشتا حكوم حكومي‬ ‫شةرعي شؤرش َطي ِرانةية‪َ ،‬‬ ‫ميليشياية‪ ،‬ئةمانة هؤكارن بؤ ئةوةي كة ناكريَت‬ ‫ثةرلةمان زياد لة تواناي خؤي دوا بكات”‬ ‫كةئيستة باسي‬ ‫ئةطةر لةو وادة زياتر دواكةوت َ‬ ‫َ‬ ‫“ئيستاش‬ ‫َليوة‬ ‫دةكري ئاسؤ عةلي بؤضوني واية َ‬

‫بة َدلنيايي يةوة لة دريَذ كردنةوةيةكي طونجاو‬ ‫بترازيَت شةرعييةتي دةس��ةآلت دةكةويَتة‬ ‫بةرثرسيار‪ ،‬ضونكة لة ‪5/19‬ةوة شةرعييةتي‬ ‫ني بة َثيي ياساش سةرؤكايةتي‬ ‫ثةرلةمان َ‬ ‫نامي َ‬ ‫هةريَم بؤي هةية تةنها بؤ دوو مانط ثرسةي‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردن دوابخات‪ ،‬طةر لةو دوو مانطة ترازا‬ ‫ني نة ئةو‬ ‫ئةوا نة ثةرلةمان شةرعييةتي َ‬ ‫دةمي َ‬ ‫دةزطايانةش كة شةرعي يةتيان لة ثةرلةمان‬ ‫ورطرتووة‪ ،‬بة سةرؤكايةتي هةريَم و سةرؤكايةتي‬ ‫حكومةتي هةريَمي كوردستانيشةوة كة‬ ‫سةرضاوةكةيان شةرعييةتي ثةرلةمانة‪ ،‬كة‬ ‫ثةرلةمان شةرعيةتي نةما ئةوا ئةوانيش َ‬ ‫بةتال‬ ‫دةبنةوة”‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي و ثارتي زؤر لةهةلبذاردن‬ ‫دةترسن‬ ‫يةكيتي و ثارتي‬ ‫سةبارةت ب��ةوةي كة َ‬ ‫لة َ‬ ‫هةلبذاردن دةترسن ئاسؤ وتي “ترس لة‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردن لةاليةن دةس��ةآلت��ةوة ِرةواي��ة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ضونكة ن��اك� َ‬ ‫�ري بلَيي دةس���ةآلت هيضي‬ ‫نةكردووة‪ ،‬هةردوو دةسةآلت خزمةتي باشيان‬ ‫كردووة بةآلم لةاليةكي ترةوة بةقةد َثيويست‬ ‫ئةو ئيمكانييةتةيان كةهاتؤتة َثيش بؤيان‬ ‫دةسكةوتيان نيية‪ ،‬دةس��ةآلت بةشي ئةوةي‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫‪13‬‬


‫َ‬ ‫كةبةدلي خؤي بيدوريَتةوة‪”.‬‬ ‫نةضاندووة‬ ‫َ‬ ‫دةربارةي ميكانزيمي هةلبذاردن بةليسيت‬ ‫كراوة يان داخراو وتي “ليستي داخراو و كراوة‬ ‫هةردوكيان دووش�َ�ي��وازي ديموكراسيانةي‬ ‫ئةنجامداني َ‬ ‫هةلبذاردنن كةسلبيات و ئيجابياتي‬ ‫خؤيان هةية‪ ،‬ئاسان نيية بوتريَت كاميان‬ ‫طونجاوترو سةركةوتوترة‪ ،‬ئةوةي ئةو باشيية‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطاية‪،‬‬ ‫دياري دةكات ئاستي طةشة كردني‬ ‫َ‬ ‫بةدلنياييةوة ليستي كراوة طونجاوتر و ئاسانترة‬ ‫شيوازيَكي ئةليكترؤني هةية‬ ‫لةكاتيكدا دةنطدان َ‬ ‫َ‬ ‫بوار بؤ تةزويرو كاركردنة سةر َ‬ ‫خةلك بةثارةو‬ ‫بةزةخت و عةشايةري زؤر الوازةو نزيكة لة‬ ‫كةهيشتا وةالئي حزبي َ‬ ‫زالترة بةسةر‬ ‫نةبونةوة َ‬ ‫لةئيستادا ليستة‬ ‫والئي هاونيشتماني بوون‪ ،‬من َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك‬ ‫داخراوةكة بةطونجاو دةزانم ضونكة‬ ‫شت هةية قسةي لةسةر دةكريَت لةوانة ريَذةي‬ ‫ذنان‪ ،‬نةخويَندنةواري‪ ،‬ترس لة تةزوير‪َ ،‬ئالؤزي‬ ‫ثرؤسةي َ‬ ‫شيواندني ئةوانةي‬ ‫هةلبذاردن و سةر َلي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كة دةنط دةدةن لةطةل كؤمةلَيك شتي تر”‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةخةلكي‬ ‫يةكيتي و ثارتي شؤرِش‬ ‫دةفرؤشنةوة‬ ‫يةكيتي و ثارتي‬ ‫دةرب����ارةي ئ���ةوةي َ‬ ‫شطيرانة بةكار ديَنن ئاسؤ‬ ‫شةرعييةتي شؤ ِر َ‬ ‫عةلي وتي”شةرعييةتي شؤرش َطيرانة نةك‬ ‫لةطةل سةركةوتني راثة ِرينداـ َ‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردني‬ ‫َئيستا‬ ‫سةرانسةري بؤ ثةرلةماني كوردستان ئةنجام‬ ‫جيطةي‬ ‫ب��دراي��ة و شةرعييةتي ياسايي َ‬ ‫بطرتايةتةوة”‬ ‫لةوآلتي َئيمةدا َثيوةرةكان ئاسايي نين‬ ‫بؤية ئاسؤ عةلي َ‬ ‫ئةل َي “بةآلم بةئةنجامداني‬ ‫َ‬ ‫جيطةي‬ ‫شطي ِرانة َ‬ ‫هةلبذاردنيش شةرعييةتي شؤ ِر َ‬ ‫خؤي نادات بة شةرعييةتي ياسايي‪ ،‬تا َئيستاش‬ ‫خ��واردن لةبةري ِرةنجدةري ِراب��ردوو بووة‬ ‫جيطؤرطةي‬ ‫كةثيطةي بة ِريَوةبردني حكوم و َ‬ ‫َ‬ ‫ببيت بةنةريت لةم وآلتةدا‬ ‫دةسةآلت َثيويستة َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل َثيشكةوتني تةكنةلؤجياو دروست‬ ‫بةآلم‬ ‫بوني ميدياي ئازاد كاتي ئةوة هاتووة هةموو‬ ‫طؤرانكارييةك رووبدات‪”.‬‬ ‫ترس لةديموكراسي الي َ‬ ‫يةكيتي‬ ‫و ثارتي‬ ‫ئاسؤ عةلي َ‬ ‫��ي “ديموكراسي َبي‬ ‫دةل� َ‬ ‫ئؤثؤزسيون ديموكراسييةكي درؤينةية لة هةموو‬ ‫ئؤثؤزسيؤنيكي رةسمي ماف ثاريَزراو‬ ‫دنيادا‬ ‫َ‬ ‫نةبيت‪ ،‬ئةو سيستةمة‬ ‫لة ثرؤسة سياسيةكةدا َ‬ ‫نابيت تا َئيستاش‬ ‫سيستةميكي ديموكراسي َ‬ ‫َ‬ ‫ئؤثؤزسيؤنيكي‬ ‫لة كوردستاندا ِريَطة نةدراوة‬ ‫َ‬ ‫هةبيت‪ ،‬برياية ئاستي طةشة‬ ‫شةرعي و رةسمي َ‬ ‫شيوة بواية كة لةطةلَ‬ ‫كردني سياسي َئيمة بةو َ‬ ‫هةلبذاردني يةكةمي ثةرلةماندا لة َ‬ ‫َ‬ ‫سالي ‪1992‬دا‬ ‫يةكيتي يان ثارتي ببوناية بة ئؤثؤزسيؤن‪ ،‬وةكو‬ ‫َ‬ ‫يةكيك لة سيستةمة سياسييةكاني دنيا‬ ‫هةر َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةليدا ب ِروا‬ ‫طؤركيي دةسةآلت بواية كة لة‬ ‫جي َ‬ ‫َ‬ ‫ناكةم كةس َثيشمان بكةويَت‪”.‬‬

‫‪14‬‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫تاضةند ِرةواي���ة ت��رس لةديموكراسي؟‬ ‫لةوةآلمدا ئاسؤ وتي “ترس لة ديموكراسي‬ ‫هيزيَكي سياسي‬ ‫نارةوايية‪ ،‬مسداقيةت بؤ هيض َ‬ ‫ناهيَلَيتةوة كة َثيوةي ديار َبيت‪ ،‬يان بةئاشكراو‬ ‫َ‬ ‫بةكردةوة دذي ديموكراسي َبيت‪ ،‬دذي ئةوة‬ ‫حزبيك‪،‬‬ ‫هةبيت‪ ،‬ئةطةر َ‬ ‫َبيت كة ليستي جياواز َ‬ ‫ليستيك‪ ،‬قةوارةيةكي سياسي متمانةي بةخؤي‬ ‫َ‬ ‫ئةبيت‬ ‫بةركي‬ ‫كي‬ ‫لةثي‬ ‫ناترسي‪َ ،‬‬ ‫َبيت َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫شبركي و َ‬ ‫َ‬ ‫َثيي خؤش َبيت كةكةسي منافيس هةية‬ ‫بةرامبةري”‬ ‫نةوشيروان مستةفا رَِيكةوتني‬ ‫ستراتيجي َ‬ ‫َ‬ ‫دةوةشيَنيتةوة‬ ‫هةل‬ ‫لةسةر ليستةكةي نةوشيروان مستةفا ئاسؤ‬ ‫عةلي وتي “ئةو ليستة طةر داببةزيَت كاريطةري‬ ‫دةبيت و‬ ‫زؤري لةسةر طؤ ِريني ثرؤسةي سياسي َ‬ ‫هةم لةسةر ضؤنيةتي ِريَكةوتنامة ستراتيذيةكةي‬ ‫يةكيتي و ثارتيش‪ ،‬ضونكة ئةو‬ ‫ن�َ�ي��وان‬ ‫َ‬ ‫ِرَيكةوتنامةية بنةماكةي لةسةر دابةش كردني‬ ‫ثةنجا بةثةنجاي دةسةآلت و داهاتة‪َ ،‬ثيناسةي‬ ‫كورتي من بؤ ريَكةوتنامةي ستراتيذي بةبرا‬ ‫يةكيتيية لةبةرامبةر ثارتيدا‪،‬‬ ‫بضوكي رازي بوني َ‬ ‫لة ِريَكةوتنامةي ستراتيذيدا ثارتي برا طةورةو‬ ‫يةكيتي برا بضوكة لةميكانيزمي بة ِريَوةبردني‬ ‫َ‬ ‫َئيستاي حكومةتدا‪.‬‬ ‫ئةو وتيشي “ليستةكةي كاك نةوشيروان‬ ‫دةتوانيت ئةو ِريَكةوتنامةية َ‬ ‫وةشي َنيتةوة‬ ‫هةل َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي و ثارتي مافي ئةوةيان نيية منةتي‬ ‫َ‬ ‫ريَكةوتنامةي ستراتيذي بةسةر َ‬ ‫خةلكدا بكةن‪،‬‬ ‫َئيستا دةسةآلت لةكوردستاندا منةتي دريَذة‬ ‫َثينةداني شة ِري ناوخؤ بةسةر َ‬ ‫خةلكدا دةكات‪”.‬‬ ‫نةوشيروان مستةفا بةرِيفؤرم ضي‬ ‫بةدةست َ‬ ‫ديَنيت؟‬ ‫يةكيتي‬ ‫دةربارةي‬ ‫ملمالنيي َئيستةي ناوخؤي َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي دا هةية‪،‬‬ ‫وتي “ئةو‬ ‫ملمالنييةي لة ناو َ‬ ‫َ‬ ‫ملمالنيي ِريَذةي كورسي و ثؤست و ثلةو ثاية‬ ‫َ‬ ‫ملمالنييةكة لةسةر سيستمي كاركردن‪،‬‬ ‫نيية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫سيستةميكي شةفاف و ديموكراتيانة‬ ‫لةسةر‬ ‫َ‬ ‫و جياواز لةبة ِريَوةبردني كاري حزبي و سياسي‬ ‫ليستيك ِريَكةوتنامةي وا ثةسةند‬ ‫َبيتة دي‪ ،‬هةر َ‬ ‫بكات ئةوة ِراستطؤيي خؤي لة دةست دةدات‪”.‬‬ ‫دةربارةي ِريفؤرم ئاسؤ عةلي بؤضوني واية‬ ‫داهينراوي دةستي تاكةكان‬ ‫ريفؤرم َثيويستييةكة َ‬ ‫نيية‪َ ،‬‬ ‫بةلكو َثيويستييةكي بابةتي ئةم قؤناغةية‪،‬‬ ‫كي‬ ‫كي خزمةتي بكات َثيي طةورة َ‬ ‫دةبيت َ‬ ‫َ‬ ‫بوةستي َليي دوادةكةويَت‪.‬‬ ‫لةبةريا‬ ‫َ‬ ‫ئ���ةو وت��ي��ش��ي “ك���اك ن��ةوش��ي��روان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةهةولي ئ��ةوةدان‬ ‫هاوهةلويَستةكاني‬ ‫و‬ ‫و طؤ ِر َانيكي طةورةيان لةميكانيزمي ثرؤسةي‬ ‫سياسي لةكوردستاندا دروست كردووة‪ ،‬ئةطةر‬ ‫نةبووبيت ئةوةيان بووة‬ ‫دةسكةوتيكيان‬ ‫هيض‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫قؤناغيكي نويَيان‬ ‫كةسةرةتاي دةست َثيكردني‬ ‫َ‬ ‫بة ِروي َ‬ ‫خةلكدا كردؤتةوة”‪.‬‬

‫َ‬ ‫وازهيناني ‪ 4‬ئةندامةكةي مةكتةب‬ ‫سياسي‬ ‫لةكاركيشانةوةي ‪4‬‬ ‫لة سةر هؤكاري دةست‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي ئاسؤ عةلي وتي‬ ‫ئةندام مةكتةبي سياسي َ‬ ‫ملمالنيي جياواز‬ ‫يةكيتييةوة‬ ‫َ‬ ‫“هةر لة دروست بوني َ‬ ‫بةشيك لةزيندويةتي‬ ‫لةئاستي جياواز هةبووة‪َ ،‬‬ ‫ملمالنيي ئةو برادةرانة هةيانة هيواي‬ ‫يةكيتي ية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بتوانيت ِرؤلَيكي كاريطةري‬ ‫يةكيتي َ‬ ‫بةوة نةماوة َ‬ ‫وةكو ِراب��ردوي خؤي بةو ميكانيزمة سياسيية‬ ‫كةيةكيتي‬ ‫ببينيت‪ ،‬هةيانة ب ِرواي بةوة هةية‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةكريَت ئةو ِر َؤلة كاريطةرو ثرشنطدارةي خؤي‬ ‫بةدةست َبي َنيت ئةو برادةرانةش كة لة كار‬ ‫ضوارضيوةي هةمان ثرؤسةدا‬ ‫دةسيان َكيشايةوة لة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةهةولي بةردةوامدا بن كةبة ِريَطاي كاري‬ ‫بابين‬ ‫َ‬ ‫حزبي و َثيشكةش كردني ثرؤذة لةناوخؤي‬ ‫يةكيتي‬ ‫يةكيتييةوة كارةكان ضاكتر بكريَتةوة‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫نةبيت‪.‬‬ ‫طرفتيكي وا َ‬ ‫توشي َ‬ ‫بةداخةوة َكيشةكان كةوتونةتة سةر ِروبةري‬ ‫ميدياكان‪ ،‬دةست لة كار َكيشانةوةيان كةوتونةتة‬ ‫َبي هودةبون لةو هةوآلنةي تا ئةوكاتةي لة‬ ‫ميكانيزميكيتر‬ ‫سةري بةردةوام بون‪ ،‬بؤ ئةوةي بة‬ ‫َ‬ ‫َكيشةكان ضارةسةر بكةن‪.‬‬ ‫سةروةت و ساماني بةرثرسان‬ ‫سةبارةت بة سةروةت و ساماني بةرثرسان‬ ‫دةبيت‬ ‫“ئيستاش ئاشكرا نةكريَت َ‬ ‫ناوبراو وتي َ‬ ‫َ‬ ‫هةر لة داه��ات��وودا بةخةلكي ِرابطةيينريَت‬ ‫كةداهاتي بةرثرسان ضةندة؟ لةم كاتةي َئيستادا‬ ‫يةكيك لة داوا سةرةكيةكاني َ‬ ‫خةلكي كوردستانة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيكة لةهؤكارةكاني داب ِراني َنيوان خةلك‬ ‫و َ‬ ‫ودةس��ةآلت‪َ ،‬‬ ‫خةلك بة طومانن لةدةسةآلت‬ ‫َ‬ ‫هةندي جار ناشةفافيةت هةية لةقةبارةي خؤي‬ ‫َ‬ ‫لةليكدانةوةي خةلكدا لة ‪%90‬‬ ‫طةورةتر دةكريَت َ‬ ‫لةكاتيدا وانيية‬ ‫بةرةوذوور بةرثرسان بة دز دةزانن‪َ .‬‬ ‫لةليكدانةوةي طشتي َ‬ ‫خةلكدا سةروةت و ساماني‬ ‫َ‬ ‫هةندي َ‬ ‫َ‬ ‫خةلك رةنطة دةيان قاتي ِراستييةكةي‬ ‫َبيت بؤية لةقازانجي دةسةآلتدارانيشة كةئةو‬ ‫ثؤستيكي‬ ‫كةسيك‬ ‫َ‬ ‫ميكانيزمة ثيادة بكةن‪ .‬هةر َ‬ ‫َ‬ ‫سياسي وةردةطريَت بؤ خؤي جوانة ِراستي بلَيت‪.‬‬ ‫دانةمةزراندني دةستةي نةزاهة‬ ‫لةكوردستان‬ ‫سةبارةت بةدانةمةزراندني ليذنةي نةزاهة‬ ‫لةكوردستان ئاسؤ َ‬ ‫دةل َي “دةستةي نةزاهة زؤر‬ ‫طرنطة ِرةنطة َثيش َ‬ ‫نةبيت‬ ‫هةلبذاردن دروست َ‬ ‫بةيةكيك لةئيشة طرنطةكاني‬ ‫ئةبيت‬ ‫َ‬ ‫بةآلم َ‬ ‫ثةرلةماني داهاتوو هاوشاني دةستووري هةريَمي‬ ‫تائيستاش نةكراوة هيض بيانوويةكي‬ ‫كوردستان‪َ ،‬‬ ‫نيية جطة لةبةتاآلن نةبردني داهاتي ئةم وآلتة‬ ‫بةشيوةي ناديارو ناشةرعي”‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتيدا‬ ‫سةبارةت بة ِرؤلي مام جةالل لة ناو َ‬ ‫وت��ي‪ِ :‬ر َؤل��ي مام ج��ةالل كاريطةر و جديية‬ ‫لةضارةسةري َكيشةكاندا بةآلم بؤ ئةم َكيشانةي‬ ‫يةكيتي ناتوانم وةآلم بدةمةوة‪.‬‬ ‫َئيستاي ناوخؤي َ‬


‫َ‬ ‫دةولةتي كوردي خةوني شاعريانة يان سياسية بازرطانةكان‬

‫لةكؤنفرانسي جيهاني ئاودا‪َ ،‬‬ ‫تالةباني خةوني كوردي كردة ئاوةوة‬ ‫ئاسؤ عةبدولةتيف‬ ‫َ‬ ‫ناتوانريت ب��اوةر بةوة‬ ‫بة ئاساني‬ ‫َ‬ ‫بهي َ‬ ‫َ‬ ‫وةك‬ ‫كاراكتةريكي‬ ‫نريت‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫تالةباني كة زياتر لة ‪ 60‬سالة‬ ‫خةبات بؤ بزوتنةوةيةكي ميللي‬ ‫سياسي نةتةوةيي باشوور ئةكات‬ ‫و ضةندين شكست و هةستانةوةي‬ ‫ديوةو لةسةدان َويسطةي َبي َ‬ ‫ئوميدي‬ ‫داوةو ضةندين سةركردةو َريبةري‬ ‫حيزبةكةي بؤتة قورباني بيري‬

‫يةكيتي نيشتيماني كوردستانة و لة ئةنجامي‬ ‫َ‬ ‫ريفراندؤميكي طشتطيردا طةلي ك��ورد بة‬ ‫َ‬ ‫ريَذةي ‪ %98.6‬داواكار بوون بؤ سةربةخؤيي‬ ‫كوردستان و جيابوونةوة لة عيراق ئةمةش‬ ‫نتيكي مرؤيي سياسي هةيةو‬ ‫وةك‬ ‫ديكؤمي َ‬ ‫َ‬ ‫ثارَيزراوة لة نةتةوة يةكطرتووةكان‪ ،‬بةرثرسي‬ ‫زةحمةتكيشاني‬ ‫مةكتةبي راطةياندني حيزبي‬ ‫َ‬ ‫كوردستان فةتاح زاخؤيي ووتي “بزوتنةوةي‬ ‫ريفراندؤم يةكةم كؤبوونةوةي لة ‪ 17‬ي‬ ‫دةستثيشخةري‬ ‫تةموزي ‪ 2003‬ئةنجامدا بة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫شيركؤ َبيكةس و هةلكةوت عةبدوآل‬ ‫كاك َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةلياندا بووم‬ ‫و ضةند بةريَزيَكي ترو خؤشم‬

‫بؤ مةسةلةي ريفراندؤم‪ ،‬لة ‪ 2005/1/31‬لة‬ ‫هةموو كوردستان بة ناوضة دابراوةكانيشةوة‬ ‫َ‬ ‫موسل دةستمان كرد بة‬ ‫وةك كةركوك و‬ ‫خيمة َ‬ ‫هةلدان و دةنط كؤكردنةوة‬ ‫ضاالكي و َ‬ ‫بؤ سةربةخؤيي كة هاوكات بوو لةطةلَ‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنةكةي عيراق و دواجار بة ئامادةبووني‬ ‫دادوةرو رؤذنامةنوساني ناوخؤيي و بياني‬ ‫دةرةنجامةكان راطةيةنرا و دةنطةكان فةرزكرا‬ ‫بة ريَذةي ‪ %98.6‬كة دةنطيان بؤ سةربةخؤيي‬ ‫كوردستانداو ئةو فؤرمةش كة دةنطةكاني‬ ‫لةسةر ئةنجامدرا زؤر ئاشكراو ياسايي بوو كة‬ ‫يةكيكيان ئاآلي كوردستان‬ ‫دوو ئاآلي َتيدابوو َ‬

‫ديمةني بةشداربوواني كؤنفرانسي جيهاني ئاو لةئةمريكا‬

‫نةتةوةيي و خةوني سةربةخؤيي ‪.‬‬ ‫تازةترين موجامةلةي َتالةباني لة كؤنفرانسي‬ ‫َثينجةمي جيهاني ئاو لة توركيا لة يادي‬ ‫كارةساتي كيميابارانكردني َ‬ ‫هةلةبجةداو لة ‪/16‬‬ ‫‪ 2009/3‬كة بؤ ميدياكان هاتة ئاخاوتن و ووتي‬ ‫“لة َئيستاي َئيمةدا بيركردنةوة لة َ‬ ‫دةولةتي‬ ‫كوردي ناواقيعيةو خةوني ناو شيعرةكانةوعيراق‬ ‫َ‬ ‫فيدراليةو‬ ‫ووآلتيكي دةستووري ديموكراسي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لة سالي ‪ 2005‬و بة ثرؤسةي دةنطدان‬ ‫لةسةر ئةو دةستوورة ثةسةنديان كردووة كة‬ ‫بميننةوةو زؤرينةي‬ ‫لة‬ ‫ضوارضيوةي عيراقدا َ‬ ‫َ‬ ‫كورديش هاو ِراو هاودةنطن بؤ ئةم مةبةستة”‬ ‫بةآلم زؤرينةي كورد هاو ِرا نةبوون و هةرطيز‬ ‫َ‬ ‫لةطةل يةكثارضةيي عيراقدا نين و بطرة‬ ‫َ‬ ‫كالفامترين تاكي كوردي َئيستا ب��اوة ِري بة‬ ‫جيابوونةوةي كوردستان هةيةو ماليكي و‬ ‫شيعةو سيستمي مةركةزي و تؤتاليتاريةتي َ‬ ‫نوي‬ ‫رةد ئةكةنةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ه� َ‬ ‫�ةل��ب��ذاردن��ةك��ةي س��ال��ي ‪ ،2005‬بة‬ ‫دةستثيشكةري بزوتنةوةي ريفراندؤم كة‬ ‫َ‬ ‫بزوتنةوةيةك بوو لة ناو دةزط��اي سةردةم‬ ‫دروست بوو كة دةزطايةكي ضاث و روناكبيري‬

‫ئيمزاي َ‬ ‫خ ةلكيكوردستان‬ ‫لةسةرياداشتيئةجنامداني‬ ‫ريفراندؤمبؤسةربةخؤيي‬ ‫كوردستانكؤكرايةوة‪،‬كة‬ ‫مليؤن َيكءحةوسةدوثةجنا‬ ‫هةزارئيمزايكوردستانء‬ ‫نزيكةيس َيسةدهةزار‬ ‫ئيمزايدةرةوةيكوردستان‬ ‫بوولةسةردةميئةجنومةني‬ ‫حوكمءبةسيديو‬ ‫ديكؤم َينتيباوة ِرث َيكراو‬ ‫برانةبةغدا‬

‫و ئةوي ديكةش ئاآلي عيراق و ثرسياريَكي‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوةي كوردستان‬ ‫َتيدا بوو كة ئايا‬ ‫َ‬ ‫سةربةخؤبيت بة بةل َي‬ ‫جيابيتةوة لة عيراق يان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نةخير لة ضوارطؤشةيةكدا؟ ئةنجامةكاني‬ ‫يان َ‬ ‫ئةو راثرسيةش وةكو َ‬ ‫بةلطةنامةيةكي طرنط‬ ‫طةيةنراية كؤمسيؤني باآلي مافةكاني مرؤظي‬ ‫سةربة نةتةوة يةكطرتووةكان كة بارةطاكةيان‬ ‫ثي ئةدات و َ‬ ‫ئةلَيت‪،‬‬ ‫لة َ‬ ‫جنيظة‪ ،‬زاخؤيي دريَذةي َ‬ ‫َ‬ ‫َثيشتريش ئيمزاي خةلكي كوردستان لةسةر‬ ‫ياداشتي ئةنجامداني ريفراندؤم بؤ سةربةخؤيي‬ ‫مليؤنيك و حةوسةدو‬ ‫كوردستان كؤكرايةوة‪ ،‬كة َ‬ ‫ثةنجا هةزار ئيمزاي كوردستان و نزيكةي‬ ‫سيسةد هةزار ئيمزاي دةرةوةي كوردستان‬ ‫َ‬ ‫بوو لة سةردةمي ئةنجومةني حوكم و بة‬ ‫ديكؤمينتي باوة ِر َثيكراو برانة بةغداو‬ ‫سيدي و‬ ‫َ‬ ‫تةسليمي كؤمسيؤني باآلي مافةكاني مرظ‬ ‫سكرتيري طشتي‬ ‫جنيظ و نويَنةري‬ ‫َ‬ ‫لة َ‬ ‫نةتةوةيةكطرتووةكان كرا”‬ ‫دةسةآلتي كوردي طويَي نةطرت لة دةنط و‬ ‫ئيمزاو هةستي نةتةوةييانةي َ‬ ‫خةلكي كوردستان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫بؤ خةوني سةربةخؤيي كوردستان و‬ ‫ئةوةشدا بةناوي َ‬ ‫خةلكي كوردستانةوة قسة‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫‪15‬‬


‫ئةكةن و بازارطةرمي سياسي َثيوة ئةكةن‬ ‫ضاوديَرَيكي روناكبير سةبارةت بة جياوازي‬ ‫خةوني َ‬ ‫خةلك و قسةي سةرؤكةكانمان لة‬ ‫ميدياكاندا ئةوةي ووت” ئةم جؤرة بيركردنةوةية‬ ‫جةستةي سياسي ئ��ةم هةريَمةي هةال‬ ‫هةال كردووة و خزاندويَتية باوةشي َ‬ ‫دةولةتة‬ ‫داطيركةرةكان‪ ،‬ئةوثةري كارةساتة كة ‪18‬‬ ‫َ‬ ‫سالة ثةرلةمان و دةسةآلتي دادوةريمان هةية‬ ‫ناتوانين لةبةردةم تورك و عةرةب و فارسدا‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطاو‬ ‫باسي سةربةخؤيي بكةين‪ ،‬ثاشان لة‬ ‫كولتوري ديموكراسيدا هةرطيز ناكريَت بةناوي‬ ‫ئةتةكيتي‬ ‫طةلةوة قسة بكريَت و ئةمة دوورة لة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةولةتي مؤديَرن كة بةناوي طةلةوة قسة‬ ‫شتيكي ديكةي َ‬ ‫ئةوي‬ ‫بكريَت‬ ‫لةكاتيكدا طةل َ‬ ‫َ‬

‫سةبارةت بة دروست بووني َ‬ ‫دةولةتي كوردي‬ ‫طةر بة ووردي بخويَنينةوة لة رووي سياسي و‬ ‫دةبي‬ ‫دبلؤماسيةوة َتيدةطةين كة مةبةستي ضية‪َ ،‬‬ ‫بزانين كة بةريَز مام جةالل سةرؤك كؤماري‬ ‫قسةكردنيك كة‬ ‫شيوازي‬ ‫َ‬ ‫عيراقةو جياوازة لة َ‬ ‫ئةطةر سةرؤكي هةريَمي كوردستان بواية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫خةسلةتي مام جةالليش واية كة راطةياندن‬ ‫َ‬ ‫ئةطونجي َنيت لةطةل بارو‬ ‫و َليدوانةكاني خؤي‬ ‫َ‬ ‫هاوكيشةكاني‬ ‫زروفي هةريَمايةتي و ناوخؤيي و َ‬ ‫دونيادا‪ ،‬من خؤم زؤرجار طويَم لة بةريَز مام‬ ‫جةالل بووة َ‬ ‫�ي با نوسةران و ئةديبان‬ ‫دةل� َ‬ ‫و شاعيران و روناكبيراني كوردستان ئةوةي‬ ‫كة َ‬ ‫خةلكي كورد داواي دةكات بيخةنة سةر‬ ‫الثةرةي رؤذنامةو ميدياكان و باسي بكةن و‬

‫ئؤجةالن و تالَةباني‬

‫شتيكي ديكة َ‬ ‫ئةل َي”‬ ‫و سةرؤك َ‬ ‫َ‬ ‫هةندي ضاوديَرو كادري َثيشكةوتووي‬ ‫يةكيتي و ثارتيش واي ئةبينن كة راستة‬ ‫َ‬ ‫بارزاني سةرؤكي هةريَمي كوردستان بة‬ ‫َثيضةوانةي َتالةباني سةرؤك كؤماري عيراقةوة‬ ‫بير ئةكاتةوةو ضةندين ج��ارو لة ضةندين‬ ‫ضاوثيكةوتني ميديايدا وةك عةرةبيةو ‪BBC‬‬ ‫َ‬ ‫كهيناني َ‬ ‫دةولةتي سةربةخؤ بة‬ ‫و جةزيرة‪َ ،‬ثي َ‬ ‫دةزانيت و هةرطيز بة خةوني‬ ‫مافيكي رةوا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫شاعيرانة ناوي نابا ‪.‬‬ ‫بةرثرسي َ‬ ‫مةلبةندي ‪ 27‬ي ريَكخستني‬ ‫يةكيتي نيشتيماني كوردستان َبيستون‬ ‫دوكاني َ‬ ‫سابوراوايي‪َ ،‬ثيي وايةكة َليدواني ئةو دوو بةريَزة‬ ‫جياوازيان هةيةو ثةيوةندي بة ئيلتيزاماتي‬ ‫ئةتةكيتي دبلؤماسيةتي عيراقي و كوردستانيةوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةيةو دةلَيت “ئةو َليدوانةي بةريَز مام جةالل‬

‫‪16‬‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫با رانةوةستن لةباسكردني خةون و َ‬ ‫خةيالةكاني‬ ‫كورد لةبةر ئةوةي كورد مافي خؤيةتي بؤ‬ ‫طةيشتن بة هةر جؤرة قةوارةيةكي سةربةخؤي‬ ‫نةتةوايةتي‪ ،‬بةريَز مام جةالل زؤر لة َئيمة‬ ‫بةرفراوانتر تةماشاي واقيع و َ‬ ‫هةلويَستةكان و‬ ‫دؤزي كوردي دةكات‪ ،‬فراوانتر تةماشاي دؤزي‬ ‫كوردي دةكات لة جيهاندا بة ضاوي دونياوة‬ ‫بةآلم َثيشي خؤشة هةموومان تةماشاي دؤزي‬ ‫كوردي بكةين بة ضاوي خؤمان‪ ،‬وة ديدي‬ ‫كوردانةي خؤمان بؤ باسكردن لة َكيشةي‬ ‫نةتةوايةتي فراوانتر بكةين”‬ ‫َ‬ ‫كارطي ِري لقي ‪4‬‬ ‫نوسةرو‬ ‫نةورؤلي‬ ‫فارس‬ ‫َ‬ ‫ي ثارتي ديموكراتي كوردستان سةبارةت بة‬ ‫َ‬ ‫هةلوَيستةكاني بارزاني سةبارةت بة داواكردن‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بؤسةربةخؤيي و دةولةتي كوردي دةلَيت” ئةم‬ ‫َ‬ ‫هةلويَستانةي سةرؤك بارزاني َ‬ ‫نوي نيةو رةطي‬

‫َميذوويي هةية‪ ،‬لةوساتةوةي كة مستةفا بارزاني‬ ‫نةمر لة دوا ساتةكاني كؤماري مهاباد ئاآلي‬ ‫كوردستاني لة َثيشةوا قازي محمد وةرطرت‬ ‫ئةمة بؤتة َتيزيَكي نةتةوةيي بؤ ئةوانةي كة‬ ‫َ‬ ‫هةندي جار‬ ‫ثةيرةوي ئةو رَيبازة ئةكةن‪ ،‬بةآلم‬ ‫هاوكيشةكاني دةوروبةر‬ ‫بةثيي قؤناغبةندي و‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةم هةلوَيستانة بةرزو نزم ئةكةن و وا دةزانم‬ ‫بةريَز مام جةالليش لة رووي دبلؤماسيةوة ئةو‬ ‫بةثيي هةلومةرجي ناسكي‬ ‫َليدوانانة ئةدات َ‬ ‫هةريَم”‬ ‫يةكيك لة حيزبة ئيسالميةكان‬ ‫ئةندامي َ‬ ‫ووتي “ بةداخةوة رَيبةرو سةركردةكاني َئيمة تا‬ ‫سةرؤكيكي رؤحي بؤ‬ ‫َئيستا نةيانتوانيوة وةزيفةي‬ ‫َ‬ ‫بهينن‪ ،‬ئةوةندةي سةرؤكي‬ ‫بةجي َ‬ ‫نةتةوةكةيان َ‬ ‫حيزبن ئةوةندة سةرؤكي نةتةوةيي نين‪،‬خةوني‬ ‫َ‬ ‫خةونيكي شاعيرانة نية وةك‬ ‫دةولةتي كوردي‬ ‫َ‬ ‫بةريَز َتالةباني ضةند جاريَكة باسي ئةكات‪،‬‬ ‫ئةوة ئةطةر ئيسالميةك ئةو قسةية بكات‬ ‫دنياي َلي ئةكةن بة جةهةنم‪ ،‬خةونيش َبيت‬ ‫خةونيكة بؤ ئةو بازرطانة سياسيانةي َئيستاي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةريَمي كوردستان كة دةولةمةند بوون بةناوي‬ ‫نيشتيمان و شؤرشةوةو لة ئةخيريشدا َ‬ ‫دةولةتي‬ ‫كوردي طةر لة خةوني شاعيرانيشةوة َبيتة واقيع‬ ‫هةر بؤ ئةوانة نةك شاعيرو طةداو رةنجبةرةكاني‬ ‫ديكةو حيزبة بضوكةكان”‬ ‫َتالةباني كة لة مونتةداي َثينجةمي‬ ‫ئ��اودا لة ضةند هةفتةي َثيشوودا ووتي با‬ ‫كؤنفراسيكي نةتةوةيي ببةستين بؤ كوردو‬ ‫َ‬ ‫بؤ َكيشةي ثةكةكة لةم بارةيةوة كةمال‬ ‫خةيري بةرثرسي ثةيوةنديةكاني دةرةوةي‬ ‫كؤماجظاكين كوردستان(‪ )PKK‬لة عيراق بة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َثيضةوانةي تالةبانيةوة هاتة ئاخافتن و ووتي‬ ‫اليةنيك نادةين‬ ‫“ئيمة ماف بة هيض كةس و‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةستوةرداتة كاروباري ناوخؤييمان و َئيمةش‬ ‫دةستوةرنادةينة كاروباري ناوخؤي كةس‪،‬‬ ‫بةريَز مام جةالل لة توركيا هةفتةي َثيشوو‬ ‫َ‬ ‫لةطةل سةرؤك وةزيري توركيا ئؤردغان‬ ‫كة‬ ‫كؤنفرانسيكي‬ ‫دادةنيشي و َثيشنياردةكات‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نةتةوةيي ببةستين بؤ ضارةسةركردني َكيشةي‬ ‫ثةكةكة‪َ ،‬كيشةي ثةكةكة نيية َكيشةي كورد‬ ‫هةية‪ ،‬ضونكة هؤكاري دروستبووني ثةكةكةو‬ ‫هيزيَكيتر مةسةلةي بووني َكيشةي‬ ‫هةر َ‬ ‫كوردةو دةرهاويَشتةي سياسةتي ئيهمالكردن‬ ‫و ئينكاركردني نةتةوةي ك��وردة لةاليةن‬ ‫داطيركةرانةوة‪ ،‬بؤ دروستكردني كؤنفرانسي‬ ‫نةتةوةيش َثيويست ناكان ئيجازة لةكةس‬ ‫وةربطرين‪ ،‬كؤنطرةي طةل لة ‪ 2005‬ةوة تا‬ ‫سيهةمي خؤي‬ ‫َئيستا كة هةيةو لة كؤنطرةي َ‬ ‫كؤنفرانسيكي طشتي كرد بؤ‬ ‫كة طريَيدا بانطي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫اليةنيكيش‬ ‫لةطةل هةموو‬ ‫هةموو اليةك و‬ ‫َ‬ ‫طفتوطؤي كرد‪ ،‬بةداخةوة هؤكارةكان زؤرن‬


‫بةجي نةبوون‪ ،‬وة كؤنفرانسي‬ ‫و تا َئيستا َ‬ ‫جي َ‬ ‫دةبي هةموو‬ ‫كاتي هاتة َثيش َ‬ ‫نةتةوةييش َ‬ ‫دةبي دةرةنجامةكاني‬ ‫اليةنةكان ثشكداربن و َ‬ ‫َ‬ ‫هيزيَكي دةرةكيدا‬ ‫نابيت‬ ‫لةطةل َ‬ ‫ببيتة ب ِريار و َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةندي بةشداربن و هةنديَك بةشدار نةبن‬ ‫كة‬ ‫كؤنطرة ببةسترَيت ضونكة ئةمة طةورةترين‬ ‫زيان لة َكيشةي كورد ئةدات‪.‬‬ ‫ئايا ثةكةكة تيرؤريستن؟‬ ‫حزبيكي تيرؤريستن و َثيويستة لة‬ ‫“ثةكةكة َ‬ ‫هةرَيمدا بةرخودان نةكةن” ئةم َليدوانة َليدواني‬ ‫بةردةوامي دةسةآلتداراني باشوورة بةرانبةر‬ ‫َ‬ ‫لةئةستةنبول‪،‬‬ ‫بة ثةكةكةو مانطي َثيشوو بوو‬ ‫َتالةباني هيواي خواست ثةكةكة َ‬ ‫طوي لة‬ ‫بطري و ضةك َ‬ ‫دؤستةكاني َ‬ ‫فري بدات‪ ،‬كةضي‬ ‫كاتي باس ديَتة سةر كوردستاني طةورة‪ ،‬وةك‬ ‫َ‬ ‫شؤرشطيراني فةرةنساو كوباو َظيتنام‬ ‫طيظاراو‬ ‫َ‬ ‫لة ميدياكاندا سةركردةو سةرؤكةكان ئةكةينة‬ ‫َ‬ ‫ثالةوان و كاريزماو سومبولي نةتةوةو ناثرسين‬ ‫نةمينن طرةنتي‬ ‫ئةطةر ئةو ضةكانةي قةنديل َ‬ ‫مانةوةمان ضييةو َثيطةي هةريَمي كوردستان‬ ‫ضؤن ضؤني طؤراني َ‬ ‫قولي بةسةرداديَت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫تورك ئةم ضةند َ‬ ‫سالة بةراستي طالةي بة‬ ‫سةركردايةتي سياسي كوردستاني باشوور‬ ‫َ‬ ‫بةحالي خؤم خةريك بوو‬ ‫كردو من بةش‬ ‫بةزةيم بة هةريَمدا َبيتةوة‪ ،‬نةك لةبةر ئةوةي‬ ‫َ‬ ‫بةركةوي و‬ ‫كة شايستةي ئةوةية زللةيةكي‬ ‫هةستي‪َ ،‬‬ ‫لةخةوي َ‬ ‫بةلكو لةبةر ئةوةي‬ ‫غةفلةت‬ ‫َ‬ ‫كة زانيم ضةندة َبيكةسة و ئةم سةركردايةتية‬ ‫هةذارةي كورد نةيئةزاني ضي بكات و ضؤن‬ ‫خؤي لةو َطيذاوي َبيطوتاريي رزطار بكات‪،‬‬ ‫داستانيكي طةريالي وةك‬ ‫رةنطة ئةطةر ضةند‬ ‫َ‬ ‫زاب و ئؤرامار بةرخودانةكاني قةنديل نةبواية‬ ‫َ‬ ‫هةل َ‬ ‫شولي تةواو َلي َ‬ ‫توركيا َ‬ ‫كيومال‬ ‫بماليايةو‬ ‫لةشكركيشيةكاني بؤ كوردستان ببواية‬ ‫و‬ ‫َ‬ ‫دةستوةردانيكي‬ ‫بة ئةطةريَكي ترسناك و‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي و ثارتي‬ ‫حةتمي‪ ،‬ئةو ئةجندايةي‬ ‫َ‬ ‫رَيطةش ن��ادات طةريال ضاالكي مةدةني‬ ‫هةبي لةم هةريَمةدا ضونكة مةترسين‬ ‫خؤي‬ ‫َ‬ ‫بؤ سةر ئارامي و ئاسايشي هةريَم بةآلم بؤ‬ ‫ميت و ئيتالعات و موسادو سي ئاي ئةي‪،‬‬ ‫ئاسايية‪ ،‬بارزاني و تالةباني ثشيلةيةكي كوردي‬ ‫تةسليم بة تورك ناكةنةوة بةآلم لةوالوة بة‬ ‫نهيني دةيان كوالنةي َ‬ ‫هةلؤو بازو كؤتري‬ ‫َ‬ ‫كوردي لة قةنديل تةخت و تاراج ئةكةن و‬ ‫لة ثايتةختةكةياندا بنكةي ئةمريكي توركي‬ ‫عيراقي بؤ َليدان لة بةرذةوةنديةكاني ثةكةكة‬ ‫حيزبيك‬ ‫ئةكةنةوة‪ ،‬بارةطايةكي ط��ةورةي‬ ‫َ‬ ‫ئةكةن بة قورباني بؤ تورك و دةشيانةويَت‬ ‫لة ناو طوتاري ميدياي حيزبيدا وةك كاريزماي‬ ‫نةتةوةيي ميسلي طاندي و مانديَلال بناسريَن‪،‬‬

‫ئةثرسين ئاخؤ تةسليمكردنةوةي ثشيلةيةك‬ ‫حيزبيكي سياسي‬ ‫طرنطة يان داخستني بارةطاي َ‬ ‫شؤرشطي ِر‪،‬‬ ‫و دةمكوتكردني دةيان كادري‬ ‫َ‬ ‫كوا ئازادي سياسي و ديالؤطي كوردوتورك و‬ ‫دةرةنجامةكاني‪ ،‬كة تا َئيستاش َ‬ ‫مؤلةتي كاري‬ ‫ثارتيكي كوردي وةك ثارتي‬ ‫سياسي نادريَت بة َ‬ ‫ضارةسةري ديموكراتي كوردستان؟‬ ‫يةكيتي‬ ‫س��ةردةم��ي ش��ةري ناوخؤ كة َ‬ ‫بةشيكي َ‬ ‫هةلمةتةكةي ناو نابوو طةردةلولي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةثيضةوانةي َئيستاوة‬ ‫تؤلة لةثاش ‪31‬ي ئاب‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫مامةلةي دةكردو داشةكاني ئةجوآلند‪ ،‬كةضي‬ ‫ئةوكات بارزاني موجامةلةي توركياي ئةكردو‬ ‫َتالةبانيش تةهديدو ئاطري ئةباراند بؤ توركياو‬ ‫يةكيتيش دةي��ان ووش��ةي وةك‬ ‫ميدياي َ‬

‫كة لة كوردستاندا ئاشتييةك هةيةو قاضةكاني‬ ‫لةسةر بودجةو داه��ات بةندة كةوتونةتةوة‬ ‫دذايةتي ثةكةكةو طةريالو هةردوو سةرؤك بة‬ ‫دوو ريتم و ئاواز ئةثةيظن و نازانين بؤ كاميان‬ ‫َ‬ ‫طوي راديَرين‪ ،‬سةرؤك بارزاني كاتي خؤي بؤ‬ ‫هاتنة ناوةوةي تورك بؤ ناو كوردستان زماني‬ ‫بةكارهيناو قسةي َدلي‬ ‫هةرةشةو تةهديدي‬ ‫َ‬ ‫هةمووماني كرد بةآلم قسةكردنةكة بة راي‬ ‫ئةجيندايةكي‬ ‫من لة ناو خانةيةكي نةطؤرو َ‬ ‫ستراتيجيدا نةبوو‪ ،‬ئةوةندةي بةسترابوويةوة بة‬ ‫ئةجيندايةكي تاكتيكيةوة ئةوةندة ثةيوةندي بة‬ ‫َ‬ ‫قوآليي بيرو ستراتيض و بةرذةوةنديمانةوة نةبوو‬ ‫سي َ‬ ‫كؤلةطةي ثتةوي هةر سةرؤكايةتيةكن‪،‬‬ ‫كة َ‬ ‫َ‬ ‫ئةجيندايةكي‬ ‫بةثيضةوانةوة سةرؤك تالةباني َ‬ ‫َ‬

‫ئةردؤطان و تالَةباني‬

‫تؤرانضي و قوروضيان بة َ‬ ‫دةولةت و ذةندرمةي‬ ‫تورك ئةووت و تةنانةت ريَطري دابةزاندني‬ ‫طؤرانية توركيةكانيشيان كرد وةك َتاليساس‬ ‫و سبيلكان و ماظي‪ ،‬تةنها لةبةر ئةوةي كة‬ ‫َ‬ ‫دةبابةكاني توركيا تا َ‬ ‫سماقولي و نزيك‬ ‫دؤلي‬ ‫شاخي سةفين و جادةي هاملتؤن هاتن و دذي‬ ‫يةكيتي شةريانكرد هةرضةندة لة‬ ‫هيزةكاني َ‬ ‫َ‬ ‫بنةرةتدا بؤ ثةكةكة هاتن‪ ،‬بةدريَذايي َميذووي‬ ‫ئةم ‪َ 18‬‬ ‫يةكيتي و ثارتي‪،‬‬ ‫سالةي حوكمراني َ‬ ‫يةكيتي ئةبووية دوذمني طةريالكاني‬ ‫دةمي َ‬ ‫َ‬ ‫ثةكةكةو ئاشت ئةبوويةوة بة خاتري راطرتني‬ ‫شيوة شةري‬ ‫دةمي ثارتي بةهةمان َ‬ ‫باآلنس و َ‬ ‫َ‬ ‫ئةكردو ئاشت ئةبوويةوة لةطةل ثةكةكة‪ ،‬كة‬ ‫َ‬ ‫لةشكركيشية توندةكةي‬ ‫ثارسال و لة كاتي‬ ‫َ‬ ‫توركيادا ثةكةكة ستايشي ئةو زمانة توندة‬ ‫نةتةوةييةي بارزاني كرد دذي تورك‪َ ،‬ئيستاش‬

‫دوانيك‬ ‫َنيت و بة‬ ‫تةلةفؤنيك و َلي َ‬ ‫َ‬ ‫نةرم بةكار دي َ‬ ‫َدلنيايي ئةداتة توركان و ديبلؤماسيانة ريَك‬ ‫دةئاخظي‪ ،‬ئةمة لة بنةرةتدا‬ ‫َثيضةوانةي بارزاني‬ ‫َ‬ ‫ناكؤكي طوتارة‪ ،‬كةضي ئةيكةنة سياسةت‬ ‫َليمان و دةرخةري ئةوةية َئيمة طوتاري َبي‬ ‫هيشتا‬ ‫ستراتيج بةرهةم ديَنين بةرانبةر توركياو َ‬ ‫َثيوةريَكي روونمان نيية بةرانبةر بة َ‬ ‫زولمي‬ ‫توركيا كة دةرهةق بة طةريالو كوردي ئةكات‬ ‫و تا َئيستاش كوردي توركيا ئةوةتان لةبةردةم‬ ‫ثرؤسةي سرينةوةي ناسنامةو ثاكتاوي‬ ‫رةط��ةزي و رؤذان��ة سوكايةتيان َثيئةكريَت‪،‬‬ ‫ذةهرخواردوكردني ئؤجةالن و خزاندني بؤ‬ ‫ذووري تاكةكةسي َبي خزمةتطوزاري باشترين‬ ‫شيلكاريانةي مافي مرؤظي‬ ‫ديكؤمينتي ئةم َثي َ‬ ‫َ‬ ‫دوانيكيش نادةين وةك‬ ‫كوردة كة تةنانةت َلي َ‬ ‫نةبيت‪.‬‬ ‫ئةوةي ئؤض ئاالن كورد َ‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫‪17‬‬


‫بت ثةرسيت لةناو ئيسالميةكــــ‬ ‫دلير عةبدولَآل‬ ‫ِراثؤرتي َ‬ ‫َ‬ ‫كةئيستا‬ ‫ئيسالميةكاني كوردستان‬ ‫س��ي رِةوت���ي جياواز‬ ‫خ��ؤي��ان ل��ة َ‬ ‫َ‬ ‫جوي دةبيننةوة‪ ،‬لةسةرةتاي‬ ‫و رِا‬ ‫َ‬ ‫دام��ةزران��دن و سةرهةلدانيانةوة‬ ‫لةطؤرِةثاني سياسي كوردستان بة َثيي‬ ‫ئةو بيروباوةرِة ئيسالميةي كة وةك‬ ‫ناسنامةي ذيانيان َ‬ ‫هةليان طرتووة‪،‬‬ ‫توانيويانة تارِادةيةكي باش َثيطةي‬ ‫سياسي خؤيان لةماوةيةكي زؤر‬ ‫كورتدا َ‬ ‫بةهيز بكةن و بةسود وةرطرتن‬ ‫َ‬ ‫لة ساويلكةيي خةلك لةاليةك‬ ‫و ضةواشةكردنيان بةوةي َ‬ ‫نوينةري‬ ‫ئيسالم و موحةمةد َثيغةمبةرن‬ ‫َ‬ ‫جةماوةريكي زؤر‬ ‫لةاليةكي ترةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ثةلكيش بكةن و بؤ‬ ‫بةالي خؤياندا‬ ‫َ‬ ‫بةديهيناني ئامانج و مةرامةكانيان‬ ‫َ‬ ‫بةكاريان بهينن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئ��ةوةي َميذوي حزبي ئيسالمي‬ ‫و ِرابون و بزافي ئيسالميةكان لةكوردستان‬ ‫ساآلنيكي كةمة‬ ‫َميذوويةكي دورودرَي��ذ نيةو‬ ‫َ‬ ‫خؤي خزاندؤتة ِرةو ِرةوي َميذوي كورد‪ ،‬بةالم‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوةشدا كاريطةريةكي ئةوتؤي لةسةر‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطا‬ ‫طؤ ِرةثاني سياسي كوردستان و تاكي‬ ‫اليةنيكي سةرةكي ِروداوو و‬ ‫هيشتووةو بووةتة َ‬ ‫جي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةسةرهاتةكاني ضةند سالَيكي ِرابردووي َميذوي‬ ‫طةلي كورد‪.‬‬ ‫ئيسالميةكاني كوردستان لةسةرةتاي‬ ‫َ‬ ‫عةقليةتي‬ ‫بةبةكارهيناني‬ ‫دامةزراندنيانةوة‬ ‫َ‬ ‫ديماطؤجي و سود وةرطرتن لة بير ِوباوة ِري‬ ‫َ‬ ‫خةلكي َ‬ ‫موسلماني كوردستان و ِرةوشي هةريَم‬

‫و ناوضةكة كةوتنة َ‬ ‫ثةرةثيداني ِريَباز‬ ‫هةولدان بؤ‬ ‫َ‬ ‫و ثرؤطرامي سياسي خؤيان و ئةو فةرمودةيةي‬ ‫َثيغةمبةري ئيسالميان ك��ردة دروشمي‬ ‫بةهيزكردني َثيطةي سياسي و جةماوةري خؤيان‬ ‫َ‬ ‫كة دةفةرمويَت "دةرضوون لةدنيا َبي بةيعةت دان‬ ‫بةطرؤهيكي ئيسالمي ماناي دةرضونة لةديني‬ ‫َ‬ ‫ئيسالم" ‪ ،‬هةربؤية لةماوةيةكي كةمدا توانيان‬ ‫هيزيَكي‬ ‫قةبارةي خؤيان فراوان بكةن و وةك َ‬ ‫نةيار لةطؤ ِرةثاني سياسي كوردستان خؤيان‬ ‫بنويَنن‪ ،‬كة دواتر دةيان ِروداوي َ‬ ‫تال و ناخؤش‬ ‫بةو هؤيةوة خؤي َ‬ ‫هةلداية َميذوي ش ِؤرش و‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫طةر ضاويَكيش بةالثة ِرةكاني َميذوي‬ ‫بخشينين ئةو‬ ‫ئيسالميةكاني كوردستانيشدا‬ ‫َ‬ ‫ِراستيةمان بؤ دةردةك��ةويَ��ت كة هةميشة‬ ‫كةسانيك كةوتونةتة ذَي��ر كاريطةري ئةو‬ ‫َ‬ ‫ِرةوتة كة تا ِرادةيةكي زؤر لةئيسالمدا ِرؤضون‬ ‫و بةهةموو مانايةك شويَنكةوتةي ئةو ئاينةن‪،‬‬ ‫بةشيك‬ ‫كةليرةشدا ئةم كةسانةش بونةتة ضةند َ‬ ‫َ‬ ‫بةشيوازيَك وابةستةي ِرةوتة‬ ‫و هةر بةشةو َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك‬ ‫ئيسالميةكان بووة‪ ،‬بةو مانايةي‬ ‫هةبووة بةو جؤرة بيري كردؤتةوة كة بؤ ئةوةي‬ ‫ضوارضيوةي فةرمودةكةي َثيغةمبةري‬ ‫نةكةويَتة‬ ‫َ‬ ‫ئيسالم‪ ،‬ثةيوةندي بة طروثة ئيسالميةكانةوة‬ ‫كةسانيكيش بوني طروثة‬ ‫ك��ردوة‪ ،‬هةروةها‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئيسالميةكانيان بة مايةي سةربلندي موسلمانان‬ ‫زانيوة بةو َثييةش بونةتة شويَنكةوتةيان‪ ،‬ئةوةتا‬ ‫لةسةردةمي خةالفةتي ئةمةوييةكاندا ثرسيار‬ ‫لةيةكيك لةثاسةوانةكاني "حةجاجي يوسفي‬ ‫َ‬ ‫سةقةفي" خةليفة دةكريَت بةض َثيوةريَك‬ ‫كةسيكي ستةمكاري وةك خةليفة‬ ‫ثاسةواني‬ ‫َ‬ ‫حةجاج دةكةيت‪ ،‬ئةويش لةوةآلمدا ئةوة‬ ‫َ‬ ‫سةربلندي َ‬ ‫دةلَيت كة بةهؤي ئةوةي َ‬ ‫موسلمانان‬ ‫بةخةليفةوةية ئامادةية شةو و ِرؤذ ثاسةواني‬

‫ ‬ ‫م‪ .‬سةآلحةدين‬

‫‪18‬‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫بكات‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةليش طياني دةمارطيري‬ ‫سيهةم‬ ‫َ‬ ‫و خوشةويستي ل��ة ِرادةب��ةدةر بؤ سةركردة‬ ‫و َثيشةواياني طروثة ئيسالميةكان َ‬ ‫ثالي َثيوة‬ ‫كةليرةدا‬ ‫ناون ببنة اليةنطر و شويَنكةوتةيان‪َ ،‬‬ ‫ئيسالميةكان بؤ برةودان بة ِريَباز و فروانكردني‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلة‬ ‫َثيطةي خؤيان زياتر سوديان لةم‬ ‫َ‬ ‫بةثيي قؤناغةكان كؤمةلةكاني‬ ‫وةرطرتووة‪ ،‬ضونكة َ‬ ‫نةكيشاوةو‬ ‫َذةي‬ ‫ي‬ ‫در‬ ‫كةوتنيان‬ ‫تر كارواني شويَن‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئيسالميةكاندا ب ِريان نةكردووة‪.‬‬ ‫هيندة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئ��ةوةي دةمارطيري لةئيسالمدا‬ ‫ضوارضيوةي شةرع و سونةتي‬ ‫دةكةويَتة دةرةوةي‬ ‫َ‬ ‫لةنيو‬ ‫َثيغةمبةري ئيسالم‪ ،‬بةالم ئةم دياردةية َ‬ ‫َ‬ ‫هةلطراني ئايني ئيسالمدا لةديَر زةمانةوة بوني‬ ‫هةبووةو هةميشةش َثيشةوايان و سةركردةي‬ ‫ئيسالميةكان َليي سودمةند بوون‪ ،‬هةروةك‬ ‫مامؤستا "ئةحمةدي شةريعة" َثيشنويَذي‬ ‫سليماني ئاماذةي‬ ‫مزطةوتي "ئةزم ِر" لةشاري َ‬ ‫بةوةدا كة "لةئيسالمدا بةهيض جؤريَك دةمارطيري‬ ‫نةبيت‬ ‫دروست نية‪ ،‬تةنها بؤ خواو َثيغةمبةرةكةي َ‬ ‫كة ِريَطة َثيدراوة بةالم لةدةرةوةي ئةمة دروست‬ ‫نية و ئيسالم ِرةتي كردؤتةوة‪ ،‬هةتا َثيغةمبةر‬ ‫درودي خواي لةسةر َبيت ِريَي نةداوة َ‬ ‫موسلمان‬ ‫لةدين و ثةي ِرةوكردني واجبة ئاينيةكاندا ِرؤضوون‬ ‫بةكاربهينن‪ ،‬ض جاي ئةوةي‬ ‫و زي���ادة ِرؤي‬ ‫َ‬ ‫تاقميك ِرؤضون و‬ ‫كةسيك يان طروث و َ‬ ‫بةرامبةر َ‬ ‫هةبيت‪.‬‬ ‫دةمارطيري َ‬ ‫هةروةها مامؤستا ئةحمةد ئاماذةي بةوةشدا‬ ‫كة دةمارطيري بة ِرادةيةك َبيت كةئةو كةسةي‬ ‫شويَني دةكةويت ضاكةي بةضاكة بزانيت و‬ ‫خراثةشي هةر بةضاكة بزانيت ئةوة لةدةرةوةي‬ ‫سنوري دينة و ئيسالم هةرطيز ئةوةي َ‬ ‫قبول‬ ‫نية‪.‬‬ ‫لةنيو ئيسالميةكاني كوردستاندا‬ ‫دةمارطيري‬ ‫َ‬

‫ ‬ ‫م‪ .‬مةال عوسمان‬


‫ـــاني كوردستان تةشةنة دةكات‬ ‫ب��ة ِرادةي��ةك��ة كة ت��ةواو َثيجةوانةي دةقة‬ ‫قورئانيةكان و فةرمودةكاني َثيغةمبةري‬ ‫ئيسالمن‪ ،‬بةجؤريَك سةركردة ئيسالميةكان‬ ‫كةسانيكي مةزن‬ ‫هيندة طةورة كراون بونةتة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫و بةضاويَكي َبي َ‬ ‫هةلة و ثةلة و َبي طةرد‬ ‫زةمانيكدا‬ ‫تةماشا دةكريَن‪ ،‬كةلةهيض كات و‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل سةركردةو َثيشةواي‬ ‫مامةلة‬ ‫بةو جؤرة‬ ‫يةكيك‬ ‫ئيسالميةكاندا نةكراوة‪ ،‬ه��ةروةك‬ ‫َ‬ ‫يةكيك لة ِرةوتة‬ ‫لة اليةنطراني سةركردةي‬ ‫َ‬ ‫ئيسالميةكاني كوردستان ئةوةي نةشاردةوة كة‬ ‫طةربيتو ئةو‬ ‫بةجؤريَك طياني دةمارطيري َتيداية َ‬ ‫سةركردةيةي خؤشي دةويَت بةبةرضاويشيةوة‬ ‫هيشتا َ‬ ‫كؤلي َلي نادات‪،‬‬ ‫كاري خراثة بكات َ‬ ‫لةكاتيكدا لةسةردةمي عومةري كو ِري خةتابدا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫موسلمانان بةرزكراوةتة‬ ‫شمشير لةخةليفةي‬ ‫َ‬ ‫طةربيتو َثيجةوانةي ئيسالم و شةرعيةتةكةي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بجولَيتةوة َليي دةدريَت‪.‬‬ ‫هيندة سةركردة و‬ ‫ئيسالمية دةمارطيرةكان َ‬ ‫ِريَبةراني طروثة ئيسالميةكان بةتايبةتي كةسي‬ ‫يةكةم و ئةمير و ِرابةرةكان بةطةورة دةطرن‪،‬‬ ‫كةس جورئةتي ئةوة ناكات بةرامبةريان دذايةتي‬ ‫هةلة و َ‬ ‫ياخود َ‬ ‫ثةلة و كةموك ِري ئةميرةكانيان‬ ‫هيرشكردنة سةر‬ ‫ب��خ��ات��ة ِروو‪ ،‬بةجؤريَك َ‬ ‫َثيغةمبةري ئيسالم و ئاينة ثيرؤزةكةشي ِرةنطة‬ ‫هيرش بكريَتة سةر‬ ‫ئاسايي تر َبيت وةك لةوةي َ‬ ‫ئةمير و َثيشةواكةيان‪ ،‬هةروةك "هيوا حةسةن"‬ ‫َ‬ ‫هةواليةكان ئةوةي‬ ‫يةكيك لةسايتة‬ ‫بةرثرسي َ‬ ‫َ‬ ‫بة ِريَطا ِراطةياند كة لةسايتةكةيدا هةوالي‬ ‫يةكيك لةسةركردةي طروثة ئيسالميةكاني‬ ‫َ‬ ‫بالوكردؤتةوةو َبي هيض َثيشطريَك و ِراستةوخؤ‬ ‫ئاماذةي بةناوةكةي ك��ردووة‪ ،‬بةالم لةاليةن‬ ‫كةسيكي ئيسالميةوة لة ِريَي ئةو سةرنجانةي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كةبؤ هةوال و بابةتةكان دةنوسريَت بةتوندي‬ ‫هيرش كراوةتة سةر سايتةكة و ِرةخنةي ئةوةيان‬ ‫َ‬

‫ ‬

‫شيخ"‬ ‫ئا ِراستةكراوة كة بؤ ئاماذة بة "مامؤستا يان َ‬ ‫وةك َثيشطريَك بؤ ناوي سةركردةكة نةكراوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوةي ئةم دياردةية لةساالني َثيش‬ ‫لةنيو اليةنطراني ثارتة‬ ‫ِراثة ِرين و دواتريشدا َ‬ ‫عةلمانيةكانيشدا بوني هةبووة‪ ،‬بةالم هيض كات‬ ‫كةئيستا و َثيشتريش‬ ‫بةو جؤرة بةربالوة نةبووة َ‬ ‫لةناو ئيسالميةكاندا هةبووة‪ ،‬دكتؤر سامان‬ ‫سليماني لةزانستي‬ ‫فةوزي مامؤستاي زانكؤي َ‬ ‫َ‬ ‫لةكؤمةلطا دواكةوتوو‬ ‫سياسي ئةوةي ِراطةياند "‬ ‫تازةثيطةشتووةكاندا جؤريَك لةاليةنطيري‬ ‫َ‬ ‫هةية بؤ سةركردةكان‪ ،‬كةلة ِراستيدا بؤ بةرنامة‬ ‫هيندةي بؤ سةركردةيةكة‪،‬‬ ‫و‬ ‫ثرؤطراميك نية َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةجؤريَك ئةطةر دةي��ان هةلةي ط��ةورةي‬ ‫كوشندةي َميذويش بكات هةر لةشويَني‬ ‫دةبيت‬ ‫خؤيدايةو َثيطةو دةسةالتي‬ ‫بةهيزتر َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةكؤمةلطة َثيشكةوتووةكاندا‬ ‫كةبةثيجةوانةوة‬ ‫َ‬ ‫بةثيي‬ ‫اليةنطيري بؤ سةركردةو حزبة سياسيةكان َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫كؤمةلطةية و ِرةنطة‬ ‫بةرذةوةنديةكاني‬ ‫هةر طؤ ِرانكاريةكي بضوكدا اليةنطريةكة كالَ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةي كورديش‬ ‫هةرنةمي َنيت‪،‬‬ ‫ببيتةوة يان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيك لةكؤمةلطة دواكةوتووةكان‪،‬‬ ‫وةك‬ ‫َ‬ ‫كةثيي‬ ‫اليةنطيري َبي سنور و ل��ة ِرادةب��ةدةر َ‬ ‫دةوتريَت دةمارطيري‪ ،‬بة ِريَذةيةكي بةرضاو بوني‬ ‫هةية‪ ،‬كةدةتوانين َبلَيين لةئيسالميةكاندا زياتر‬ ‫بةدي دةكريَت‪ ،‬كةئةمةش كاريطةري زؤر خراث‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطايانة‬ ‫دروست دةكات‪ ،‬هةربؤية ئةو جؤرة‬ ‫لة ِروي َثيشكةوتنةوة زؤر سست و الوازن‪.‬‬ ‫فةوزي واي َليك ئةداتةوة كة دةمارطيري‬ ‫ِرةنطة الي ئيسالميةكان زؤرت��ر َبيت‪ ،‬كة‬ ‫هةنديَك جار ِرةنطة سةركردة ئيسالميةكان‬ ‫بةتايبةت كؤنةكان ئةفكارةكانيان بؤ َئيستا ش ِرو‬ ‫شكاو َبيت‪ ،‬بةالم لةاليةن شويَنكةوتووانيانةوة‬ ‫ثشتيوانييان َليدةكريَت و وةك سةركردةيةكي‬ ‫كارامة َليي دة ِروانريَت كةئةمةش بةهؤي ضةق‬

‫ ‬ ‫م‪ .‬كريَكار‬

‫َ‬ ‫هةندي لةتةيارة ئيسالميةكانةوة‬ ‫بةستوويي‬ ‫ِريَضكةي طرتووة‬ ‫دكتؤر سامان َثيي واي��ة دةمارطيري‬ ‫يةكيكة لةبيروبؤضونة خراثةكان‪،‬‬ ‫ئيسالميةكان َ‬ ‫َ‬ ‫كة دوو ئةطةر هةلدةطريَت‪ ،‬يةكةميان ئةوةية‬ ‫كةسيكي ديكةي‬ ‫كةسةركردةكة ئيسالمية و‬ ‫َ‬ ‫هةبيت الي ئ��ةوان طرنط نية‪،‬‬ ‫باشتريش َ‬ ‫حاكميكي‬ ‫بةوشيوازة بير دةكةنةوة كة َ‬ ‫هةنديَكيان َ‬ ‫َ‬ ‫خراثي َ‬ ‫ناموسلماني‬ ‫لةحاكميكي‬ ‫باشترة‬ ‫موسلمان‬ ‫َ‬ ‫باش‪ ،‬كةبة ِراستي ئةمة بيركردنةوةيةكي تةواو‬ ‫خراث و سةقةتة‪ ،‬بةالم ِرةنطة ديويَكي تري ئةوة‬ ‫َبيت كةالي ئةوان سةركردة ثيرؤز َبيت‪ ،‬بةهةمان‬ ‫ئةو ميتؤدةي جاران كةئةووترا نيردراوي خوايةو‬ ‫رزطاركةري بةشةريةتة‪.‬‬ ‫هةروةها ئاماذة بةوةش دةكات كة"ئةطةر‬ ‫َليكي بدةينةوة ئةوة جؤريَكة لةبت ثةرستي‪،‬‬ ‫يةكيك لة زانا ئيسالميةكان َ‬ ‫دةلَيت خوا‬ ‫هةروةك َ‬ ‫بةبي عيلم و زانين وةك بت ثةرستي‬ ‫ثةرستن َ‬ ‫بةبي عيلم‬ ‫سةركردةيةكيش‬ ‫دواكةوتني‬ ‫واية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫و طرنطيدان بةهةلسوكةوتي ئةو سةركردةية‬ ‫نةبيت ‪ ،‬ئةوةش جؤريَكة‬ ‫تةنها ناو و َثيطةي َ‬ ‫لةجؤرةكاني بت ثةرستي‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ساالنيكة‬ ‫لةطةل ئةوةي طياني دةمارطيري‬ ‫َ‬ ‫خؤي خزاندؤتة ناو ئيسالميةكان و َبي ئةوةي‬ ‫هةست بةخؤيان بكةن جؤريَك لةبت ثةرستي و‬ ‫هيناوةتة َنيو بيروباوة ِريان‪ ،‬بةالم‬ ‫بةندة ثةرستيان َ‬ ‫ِرؤذ بة ِرؤ لةطةشة و زيادكردنداية كة ِرةنطة خودي‬ ‫ئيسالميةكانيش ئينكاري ئةوة بكةن و ِرةت‬ ‫هةبيت‪ ،‬بةالم دةتوانين َبلَيين ئةو‬ ‫دانةوةيان بؤي َ‬ ‫جؤرة دةمارطيريةي كة ئيسالميةكاني كوردستان‬ ‫بؤ سةركردةو ثيشةواو ئةميرةكانيان هةيانة‪،‬‬ ‫هيضي كةمتر نية لة بةندة و بت ثةرستيةك‬ ‫ضوارضيوةيةكي‬ ‫َطةثينةدراوةو‬ ‫َ‬ ‫كةلةئيسالمدا ِري َ‬ ‫تري بؤ كراوة‪.‬‬

‫ ‬ ‫م‪ .‬شيَخ محةمةد بةرزنجي‬

‫م‪ .‬عةلي باثير‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫‪19‬‬


‫لة كؤنف ِرانسي نةتةوةييدا‬ ‫بارزاني و َ‬ ‫تالةباني‪ ،‬خزمةتي ئاذ َينداي توركي دةكةن‬

‫تالَةباني و بارزاني دواي هاتنةخوارةوةيان لةشاخ‬

‫كةمال چؤماني‬

‫‪20‬‬

‫ةنسيكي َني َ‬ ‫ودةولةتي تايبةت بة‬ ‫كؤنف ِر َ‬ ‫چارةسةركردني َكيشةي كورد‪ ،‬لة مانگي نيساني‬ ‫َ‬ ‫دةبةستري‪ .‬لة‬ ‫هةولير‬ ‫داهاتوودا‪ ،‬لة شاري‬ ‫َ‬ ‫كؤنف ِرةنسةكةدا واب ِريارة داوا لة ‪ PKK‬بكريَ‬ ‫دابني‪.‬‬ ‫چةكةكاني َ‬ ‫بيرؤكةي كؤنف ِرةنسةكة لةاليةن سةرؤكي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلگةي ديموكراتيك ‪DTP‬‬ ‫پارتي‬ ‫ئةحمةد تورك‪ ،‬لةكاتي سةردانةكةيدا لة مانگي‬ ‫ديسيمبةري َ‬ ‫سالي رابردوو‪ ،‬لة كؤبوونةوةيةكيدا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةگةل سةرؤكي هةريَمي كوردستاني َعي ِراق‬ ‫مةسعود بارزانيي دةركةوت‪.‬‬ ‫واب ِريارة لة كؤنف ِرةنسةكةدا‪ ،‬سةرجةم پارتة‬ ‫سياسييةكاني كوردستان لة هةر چوار پارچةي‬ ‫كوردستاندا بةشدار بن كة َكيشةي كورديان‬ ‫هةية‪.‬‬ ‫مافةكاني كورد و چؤنييةتي داواكردني‬ ‫مافةكانيان و ناسنامةكةيان‪ ،‬لة ب ِرگة‬ ‫دةبي‪.‬‬ ‫سةرةكييةكاني ئاذيَنداي كؤنف ِرةنسةكة َ‬ ‫َ‬ ‫هةوالييةكان‪ ،‬لة‬ ‫بةپيي زانياريي سةرچاوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةكري چةك‬ ‫كؤنف ِرةنسةكةدا داوا لة ‪PKK‬‬ ‫دابني ئةگةر َدلنيايي َپيشينةيان َپيدرا لةاليةن‬ ‫َ‬ ‫بذيين و هة ِرةشةيان‬ ‫ئاشتيي‬ ‫با‬ ‫كة‬ ‫توركياوة‬ ‫َ‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫َ‬ ‫شبينيدةكري كة كؤنف ِرةنسي‬ ‫نةبي‪ .‬واش َپي‬ ‫لةسةر َ‬ ‫سييةم بةدواي ئةو كؤنف ِرةنسة َبي بؤ‬ ‫دووةم و َ‬ ‫بةرةوپيشبردني ئةو َپيشنيارانةي كة دةدريَن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كؤنف ِرةنسةكة تا َئيستا روون نيية كة‬ ‫�ي َ‬ ‫خالة‬ ‫ئاذيَندايةكةي چ��ؤن‬ ‫دةب��ي و ك� َ‬ ‫َ‬ ‫هيشتا‬ ‫سةرةكييةكاني دادة ِريَذيَت‪ .‬ئةوةش َ‬ ‫بةشداردةبي‬ ‫ساغ نةبؤتةوة كة ئايا ‪PKK‬‬ ‫َ‬ ‫يا نا؟ َتالةبانييش بة كةيفي خؤي لة توركيا‬ ‫ق��س��ةدةك��ات‪ ،‬ب�َ�ي��ئ��ةوةي راي ‪PKK‬ي‬ ‫بي‪PKK .‬ش‪ ،‬تا َئيستا مةرجي هةية بؤ‬ ‫َپي َ‬ ‫بةشداريكردن‪.‬‬ ‫هةريةكة لة عةبدوآل ئؤجةالن و مو ِراد‬ ‫قةرةيالن و جةميل باييك كةساني يةكةم‬ ‫و دووةم��ي ‪ ،PKK‬لة َليدوانةكانيان ئةوة‬ ‫ةنسيك‬ ‫دووپاتدةكةنةوة كة بةشداري كؤنف ِر َ‬ ‫نةبي‪ .‬باييك ئةوةشي‬ ‫نابن كة ستراتيذ ديار َ‬ ‫خستؤتة ِروو كة كارنامةيةك تةنها دوو پارتي‬ ‫دايبنين (مةبةست‬ ‫پارچةيةكي كوردستان‬ ‫َ‬ ‫نابي‪.‬‬ ‫سةركةوتوو‬ ‫ي‪.‬ن‪.‬ك)ة‪،‬‬ ‫لة پ‪.‬د‪.‬ك ‪-‬‬ ‫َ‬ ‫ئؤجةالن بة پاريَزةرةكاني خؤي راگةياندووة‬ ‫‪ 5‬مةرجي هةية بؤ ب��ةش��داري ‪ PKK‬لة‬ ‫دةبينيتةوة لة‬ ‫كؤنف ِرةنسةكةدا‪ ،‬كة خؤي‬ ‫َ‬ ‫دياربووني ستارتيذ و ئامانجي نةتةوةيي‬ ‫و ب ِرياردان لة ناوخؤي كؤنف ِرةنسةكةدا‪ ،‬نةك‬

‫ئاذيَنداي توركي و ئةمريكي َپيشبخريَت‪.‬‬ ‫باييك بة ئاذانسي فورات نيوزي راگةياند “‬ ‫داسةپيندريَت‪ ،‬ئةو‬ ‫ئةگةر چةكداناني ‪PKK‬‬ ‫َ‬ ‫نابيت‪َ ،‬‬ ‫بةلكو‬ ‫نةتةوةيي‬ ‫كات ناوي كؤنفرانسةكة‬ ‫َ‬ ‫دةبيتة كؤنفرانسي پيالني پاكتاوكردن‪ .‬بؤية؛‬ ‫َ‬ ‫شتيك‪ ،‬ئةو مةترسييانة‬ ‫دةبي كورد بةرلةهةموو َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةولةتاني‬ ‫مايةپوچ بكات كة ل��ةالي��ةن‬ ‫دةبيتةوة‪”.‬‬ ‫داگيركةرةوة ِرووبة ِرووي َ‬ ‫ئةو بؤ ئاذانةسةكة روونيكردةوة " كؤنفرانسي‬ ‫شتيك بةسةر هيچ‬ ‫نابيت هيچ َ‬ ‫نةتةوي َ‬ ‫دةبي كؤنفرانسي‬ ‫داسةپي َنيت‪.‬‬ ‫َكخستنيكدا‬ ‫ِري‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نةتةوي پرينسيپ‪ ،‬بةرذةوةندي و ستراتيذيا‬ ‫دةتوانيت‬ ‫نةتةوةيي دةستنيشان بكات‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بةگويَرةي هةلومةرجي پارچةكاني كوردستان‪،‬‬ ‫سياسةتيكي دياري كراو دةستنيشان بكات‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ونببيتةوة‪ .‬واتا‬ ‫ئةمةش بة دانوسان دةتواندريَت ِر َ‬ ‫دةبي ئةو پرينسيپانة هةموو پارچةكان‪ ،‬كورد و‬ ‫َ‬ ‫بةپيي ئةو‬ ‫ِريَخستنةكاني لةخؤ بگريَت‪ .‬بةآلم َ‬ ‫زانياريانةي كة لة ِراگةياندنةكاندا بآلودةبنةوة‪،‬‬ ‫دةرب��ارةي چةكداناني ‪ PKK‬چةند ب ِريار‬ ‫شيوةية َبيت‪ ،‬ئةو كات ئةو‬ ‫دةدريَن‪ .‬ئةگةر بةو َ‬ ‫نابيت‪ .‬ئةوة بةو واتاية ديَت‬ ‫كؤنفرانسة نةتةوةيي َ‬ ‫كة لةبةرامبةر ‪PKK‬دا بةرةيةك دةكريَتةوة‪،‬‬ ‫لةبةر ئةوةي َئيستا پيالني پاكتاوكردني ‪PKK‬‬


‫لة ئاراداية‪”.‬‬ ‫الي خؤشيةوة ئؤجةالن‪ ،‬لة زينداني ئيم ِرالي‬ ‫دةرب��ارةي چةكداناني ‪ PKK‬كة َتالةباني‬ ‫لة توركيا زؤر جةختي لةسةر دةك��ردةوة‪ ،‬بة‬ ‫پاريَزةرةكاني راگةياند َ‬ ‫“بةلي بة ِريَز َتالةباني و‬ ‫بارزاني‪ ،‬ئةگةر َئيوة َ‬ ‫قبولتانة چةكةكاني خؤتان‬ ‫رادةستي ئةمريكا بكةن‪ ،‬زؤر چاكة‪ ،‬بةآلم‬ ‫بةيةكةوة رادةستي دةكةين‪ .‬ئةگةر پارتي و‬ ‫يةكيتي چةكةكاني خؤيان تةسليم بة ئةمريكا‬ ‫َ‬ ‫دةكةن‪ ،‬با داوا لة ‪PKK‬ش بكةن‪”.‬‬ ‫ئؤجةالن جةختيشي لةوة كردةوة كة واتاي‬ ‫هيزةكاني باشووري كوردستان چي‬ ‫چةك الي َ‬ ‫َبي‪ ،‬الي ئةوانيش هةر ئةوةية‪.‬‬ ‫ئؤجةالن ئاماذةي بةوة كرد “ئةگةر بةشداري‬ ‫كؤنف ِرةنس ببن‪ ،‬با دؤخي چةكداناني ‪PKK‬‬ ‫باسي َليوة نةكريَت‪َ ،‬‬ ‫كؤتاييهينان‬ ‫بةلكو دؤخي‬ ‫َ‬ ‫بكري‪َ .‬‬ ‫بة شة ِر با باسي َليوة َ‬ ‫ناكري مرؤڤ خؤي‬ ‫َ‬ ‫دةيةوي گةلي‬ ‫رادةستي ئةمريكا بكا‪ .‬ئةمريكا‬ ‫كورديش وةك َتاليبان و ئةلقاعيدة رادةستي‬ ‫ئةوان و سياسةتةكاني َبي‪”.‬‬ ‫ئةو ئةوةشي راگةياند كة ئةو ‪ 5‬مةرجةي‬ ‫ئةو َ‬ ‫خالي سةركةوتني كؤنف ِرةنسةكةن‪ ،‬ئةگةر‬ ‫دةبيتة‬ ‫نابي و َ‬ ‫نا كؤنف ِرةنسةكة سةركةوتوو َ‬ ‫كؤنف ِرةنسي پاكتاكوردن‪.‬‬ ‫ئةحمةد دةنيزي بةرپرسي كؤميتةي‬ ‫دةرةوةي پةيوةندييةكاني پارتي كريَكاراني‬ ‫كوردستان ‪ ،PKK‬دةربارةي ئةو كؤنف ِرةنسة‬ ‫دةستپيشخةري لةو‬ ‫بؤ ئاويَنةي روونكردةوة كة‬ ‫َ‬ ‫دةبي ستراتيذ ديار َبي‪.‬‬ ‫جؤرة كاري باشن بةآلم َ‬ ‫ئةو گوتي “دواي هاتني هةيئةتةكةي‬ ‫ةنسيكي‬ ‫‪ DTP‬بؤ‬ ‫هةولير‪ ،‬باسوخواسي كؤنف ِر َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتيي‬ ‫لةو جؤرة كةوتة ناو رؤذةڤةوة‪ .‬لةوانةية َ‬ ‫هيزي سةرةكي ئاذيَنداي‬ ‫و پارتيي وةك دوو َ‬ ‫هيزةكاني‬ ‫ئةو كؤنف ِرةنسةيان‬ ‫باسكردبي‪ ،‬بةآلم َ‬ ‫َ‬

‫ِروونكردنةوةيةك‬ ‫لة قائمقامى قةزاى‬ ‫دةربةندخيانةوة‬ ‫طؤظارة بةريَزةكةتان لة ذمارة (‪)9‬ى بةروارى‬ ‫بةثينووسى ه��ةردوو‬ ‫‪ 2009/3/10‬دا و َ‬ ‫(ثيشرةو حميد و عةتا‬ ‫ثةيامنيرتان بةريَزان َ‬ ‫َ‬ ‫بابةتيكى لةذيَر ناونيشانى (ضةندين‬ ‫حسين)‬ ‫َ‬ ‫بةرثرسى حيزبى و حكومى خانوى ويَستطةى‬ ‫كارةباى دةربةنديخانيان داطير كردووة) بآلو‬ ‫بةثيويست‬ ‫كردؤتةوة‪ ،‬ئةم ِرونكردنةوةيةم َ‬ ‫زانى‪.‬‬ ‫لةاليةن ويستطةى كارةباى دةربةنديخانةوة‬ ‫بة ن��وس��راوى ِرةس��م��ى ئ��اط��ادارك��رام كة‬ ‫ئةندازياريكيان بةناوى (عةباس) هةستاوة‬

‫ديكةي هةريَم و كوردستاني گةورة لةوانةية‬ ‫بةو جؤرة ئاگادار نةبن‪ .‬گةلي َئيمةش لةو شتانة‬ ‫ئاگادار نيية‪ ،‬بؤية؛ َپيويستة ئةوة بؤ گةل و راي‬ ‫گشتي ئاشكرا َ‬ ‫بكري‪”.‬‬ ‫“پيويستة بةر لة‬ ‫دةنيز روونيشيكردةوة َ‬ ‫َ‬ ‫َكبخري‬ ‫كؤنف ِرةنسةكة‪ ،‬هةڤديتن و دانيشتن ري‬ ‫هيزة بةشداربووةكاني ئةو كؤنف ِرةنسة‪.‬‬ ‫لةنيوان َ‬ ‫َ‬ ‫بة پةيوةنديي الواز كؤنف ِرةنس سةركةوتن‬ ‫كاتي كؤنف ِرةنسةكة سةركةوتن‬ ‫َ‬ ‫ني‪َ .‬‬ ‫بةدةستناهي َ‬ ‫هيزةكان كؤببنةوة‬ ‫َني‪ ،‬كة تةواوي َ‬ ‫بةدةستدي َ‬ ‫و گفتوگؤ بكةن و چارةسةريي بدؤزنةوة بؤ‬ ‫َكيشةكان و ئاذيَندايةكي جوان كة لة خزمةتي‬ ‫َ‬ ‫ئامادةبكري‪”.‬‬ ‫ستراتيذي نةتةوةيي َبي‬ ‫بةرپرسةكةي ‪ PKK‬جةختي لةوة كردةوة‬ ‫هيزةكاني كوردستاني گةورة‬ ‫كة َپيويستة هةموو َ‬ ‫هةبي و وتةكانيان‬ ‫بةشدار ببن و راي خؤيان َ‬ ‫َ‬ ‫جيبگري و‬ ‫لةناو ئاذيَنداي كؤنف ِرةنسةكة َ‬ ‫َ‬ ‫دياربكري‪.‬‬ ‫َپيڤاذؤي كؤنف ِرةنسةكة‬ ‫ئةو‪ ،‬ئاماذةشي بةوة كرد كة ‪ PKK‬بةشداري‬ ‫كؤنف ِرةنسةكة دةكا “ئةگةر َبيت و كؤنف ِرةنسةكة‬ ‫بة ناوة ِرؤكي نةتةوةيي و ستراتيذيَكي نةتةوةيي‬ ‫نةبي و هةر‬ ‫هةبي‪ ”.‬ئةوةشي راگةياند “ئةگةر وا َ‬ ‫َ‬ ‫تةنها ئةوة َبي كة بةشدار ببة و ب ِرؤوة‪PKK ،‬‬ ‫دةبي ئامانج ديار َبي و بةرگريي‬ ‫نابي‪َ .‬‬ ‫بةشدار َ‬ ‫َ‬ ‫بگيري‪”.‬‬ ‫كوردان بة ئامانج‬ ‫دةنيز ئةوةشي خستة ِروو كة بةشداري‬ ‫ب��ي‪ ،‬نةك‬ ‫كؤنف ِرةنسةكة‬ ‫دةب��ي َبيمةرج َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بكري و ئةو مةرجانة‬ ‫مةرجي َپيشوةختة ديار‬ ‫بةشيوةيةكي ئيجباري ب ِرياريان لةسةر َ‬ ‫بدري‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بةگويَرةي زانيارييةكان كة تا َئيستا دزةيان‬ ‫كردؤتة ناو راگةياندنةكان‪ ،‬يةكةم دانيشتن‬ ‫دةبي بة شيكردنةوة و َليكدانةوةي‬ ‫تايبةت َ‬ ‫َكيشةي كورد و ئةو گريمانانةي بؤ چارةسةريي‬ ‫َ‬ ‫دةكري‪.‬‬ ‫ئاشتييانة گفتوگؤيان لةبارةوة‬

‫يةكيتيي ئةو ِروپا و‬ ‫دووريش نيية چاوديَراني َ‬ ‫ئةمريكاش لة دانيشتني دووةمي كؤنف ِرةنسةكة‬ ‫ئامادةببن‪ .‬ئةوةي تا َئيستاش لة راگةياندني‬ ‫توركيي باسي َليوة كراوة‪ ،‬توركيا َپيشوازي لة‬ ‫ةنسيكي لةو جؤرة دةكا‪.‬‬ ‫كؤنف ِر َ‬ ‫َ‬ ‫دةكري لة كؤنف ِرةنسةكةدا‪ ،‬بة‬ ‫باس لةوة‬ ‫پةستاني توركيا و ئةمريكا‪ ،‬مةسعود بارزاني‬ ‫سةرؤكي هةريَمي كوردستان داوا لة ‪PKK‬‬ ‫مةرجيكي‬ ‫دابني و بة چةند‬ ‫َ‬ ‫بكا چةكةكاني َ‬ ‫سادةي توركيا رازيي َبي‪.‬‬ ‫زوبير ئايداري‬ ‫هةر لةبارةي ئةو كؤنف ِرةنسةوة‪َ ،‬‬ ‫ئةندامي كؤنگرةي گةلي كوردستان‪ ،‬رةخنةي‬ ‫لة مةسعود بارزاني گرت و ئةو كؤنف ِرةنسةي‬ ‫رةتكردةوة كة بة چاوديَري مةسعود بارزاني‬ ‫َ‬ ‫دةبةستري بؤ داناني‬ ‫بؤ رازييكردني ‪PKK‬‬ ‫چةكةكانيان‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئايدار بة ئاذانسي (‪)AKI‬ي ئيتالي راگةياند‬ ‫“مةال مستةفاي رةحمةتي ‪َ 39‬‬ ‫سال بةر لة‬ ‫َ‬ ‫لةگةل حكومةتي َعي ِراقي‬ ‫َككةوتنيكي‬ ‫َئيستا‪ ،‬ري‬ ‫َ‬ ‫َككةوتنيك‪ .‬ئايا َئيستا هةمان‬ ‫كرد و گةيشطنة ري‬ ‫َ‬ ‫شت و گارةنتي بؤ ‪ PKK‬هةية كة چةك وةك‬ ‫تاكة ريَگاية بؤ بةرگريي لةخؤكردن؟‪”.‬‬ ‫“ئيمة لة ساآلني رابردوو‬ ‫ئةو‬ ‫بيريشهينايةوة َ‬ ‫َ‬ ‫داواي كؤنگرةيةكي نةتةوةييمان كردووة‬ ‫بة بةشداري سةرجةم پارتة سياسييةكاني‬ ‫كوردستان لة هةر چوار پارچةي كوردستان‪.‬‬ ‫دةمانويست كؤنگرةيةك ببةستين كة كة‬ ‫ستراتيذييةتيكي نةتةوةيي َتيدا باسبكريَت و داوا‬ ‫َ‬ ‫لة داگيركةراني كوردستان َ‬ ‫بكري كة َكيشةي‬ ‫كورد چارةسةر بكةن‪ .‬بةآلم َئيستا ئةو كؤنگرةية‬ ‫بة مةبةستي چةك َپيداناني ‪PKK‬ي��ة و‬ ‫دوورخستنةوةي سةركردةكانيةتي بؤ ئوست ِراليا و‬ ‫ئةمريكا‪ .‬ئةوةش بةتايبةت خزمةت بة َ‬ ‫دةولةتي‬ ‫توركيا دةكا دذي كورد‪”.‬‬

‫بةداطير كردنى خانويةكى ويستطة كةلةاليةن‬ ‫ليذنةيةكى بة ِريَوةبةرايةتى طشتى كارةباى‬ ‫سليمانى يةوة بؤ ئةندازياريَكى تر تةرخان‬ ‫كراوة‪ ،‬منيش بانطم كرد و َثيم ووت كة ئةوة‬ ‫َضيتى‬ ‫كاريَكى نةشياوة ‪ ،‬بةآلم ئةو باسى كري َ‬ ‫و دةست كورتى خؤى كرد و تا رادةيةكيش‬ ‫باسةكةى كاريطةر بوو‪ .‬لةو كاتةدا قسةيةكى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلناسى بةناوبانط (على الوردى) خوا‬ ‫زاناى‬ ‫َليخووش بووم بيركةوتةوة‪ .‬زاناى بةناوبانط‬ ‫كاتيك ( َكيشة كةوتة َنيوان‬ ‫باس لةوة دةكات َ‬ ‫َ‬ ‫معاوية و ئيمام عةلى ) خةلكى كوفة دةيان‬ ‫زانى كة ئيمام عةلى ضةند خواثةرستة و دنيا‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةيةكة‪ ،‬بةآلم لةبةر‬ ‫نةويستة و لة ض‬ ‫ئةوةى معاوية ثارةو ثولى زؤرى دةبةخشى‬ ‫بؤية بؤ معاوية دةجةنطان‪ ،‬بؤية وةك مامؤستاى‬ ‫دةليت (قلوبهم مع على و سيوفهم عليه)‬ ‫بةريز َ‬

‫شميرةكةيان‬ ‫واتة َدليان لةطةل عةلى بوو َ‬ ‫لةسةر طةردنى‪ .‬منيش بة كاك عةباسم ووت‬ ‫َ‬ ‫كاكى برا َ‬ ‫لةطةلتم بةآلم ناضارم كارى‬ ‫بةدل‬ ‫ياسايت بةرانبةر بكةم و دوو رؤذ زيندانيم‬ ‫كردو ثاشان كة زانيم َبى سوودة دؤسيةكةم‬ ‫ِرةوانةى دادطا كرد‪ .‬بةداخةوة دةستةواذةكة لة‬ ‫َ‬ ‫بةهةلة لةاليةن كاك‬ ‫بابةتةكةى بةريزتان دا‬ ‫عةباسةوة نقل كراوة (دلمان لةطةل عةلى ية‬ ‫و شمشيرةكانمان لةسةر دوذمن) خؤشتر بوو‬ ‫ثةيامنيرة بةريَزةوة‬ ‫ئةطةر لةاليةن ئةو دوو‬ ‫َ‬ ‫دةستةواذةكة ِراست بكرايةتةوة ‪ ،‬بةآلم وةك‬ ‫دةلين (جلمنالخيطى)‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ِريَزى َبيثايانم قبوأل بفةرموون‪.‬‬ ‫شيركؤ َ‬ ‫َ‬ ‫حسين حامد‬

‫قائمقامى قةزاى دةربةنديخان‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫‪21‬‬


‫َ‬ ‫كارتال‪ :‬كؤنفرانس َيك ئاماجنى ضةككردنى‬ ‫ِرةمزي‬ ‫َ‬ ‫قبول ناكةين‬ ‫ثةكةكة ب َيت دةرئةجنامةكةى‬

‫سةداميش هةلَةبجةى كيميابارن دةكرد و ِراديؤى كورديش لةبةغدا‬ ‫طؤرانى كوردى بآلودةكردةوة‬ ‫شةيدا خؤشناو‬ ‫تةمةنى َ‬ ‫طةنجيتى لةناو دنياى سياسةت و‬ ‫ديبلؤماسيةت و دوور لةخاكى نيشتيمان‬ ‫َ‬ ‫كارتال ئةندامى‬ ‫بةسةربردووة‪ ،‬رِةمزى‬ ‫َ‬ ‫كؤنسةى سةرؤكايةتى كؤماجظاكين‬ ‫كوردستان (ثةكةكة) و ئةندامى‬ ‫كؤنطرةى نةتةوةيى كوردستانةو‬ ‫ئةو ثةرلةمانتارةية كةضةند ر َ‬ ‫ِؤذيك‬ ‫لةمةوبةر لةمةدريدي ثايتةختي‬ ‫ئيسثانيا دةستطير كراو ثاشان ئازاد‬ ‫َ‬ ‫لةطةل طؤظارى‬ ‫بوو‪ ،‬لةديمانةيةكيدا‬ ‫رَِيطا تيشك دةخاتة سةر َكيشةى طةلى‬ ‫كورد و ثالنةكانى َ‬ ‫دةولةتى توركيا‪.‬‬ ‫ئةو َ‬ ‫سويند خواردنةي كةتوركياي‬ ‫كردة دوذمني كورد‬ ‫كارتال َ‬ ‫َ‬ ‫سالي‪ 1991‬ئةندامى ثةرلةمانى‬ ‫ِرةمزي‬ ‫توركيا بوو‪ ،‬ئةو َ‬ ‫لةوي بوو لةو مةراسيمةدا كةلةيال‬ ‫زانا بةكوردي سويَندي خ��وارد‪ ،‬لةوباروة وتي‬ ‫َ‬ ‫طروثيك ثةرلةمانتارى‬ ‫"لةسالى‪ 1991‬لةتوركيا‬ ‫َ‬ ‫كورد بةنويَنةرايةتى طةلى كورد ضوينة ثةرلةمانى‬ ‫توركيا ِرؤذى يةكةم بؤ سويَند خواردن بوو ديارة‬ ‫بة ِريَز لةيال زانا َ‬ ‫بةلَينى دابوو كةبةزمانى كوردى‬ ‫سويَند بخوات‪ ،‬ئةو سويَند خواردنة بةزمانى كوردى‬ ‫تةواوى توركياى هةذاند‪ ،‬هةموو توركيا بوونة دذى‬ ‫َئيمة و بةيةكةوة لةدذى َئيمة خةباتيان دةكرد"‪.‬‬ ‫لةسةر ئةم سويَند خواردنة لةيال زاناو ضةندين‬ ‫َ‬ ‫كارتال وتي "ئةوةبوو‬ ‫كةسي تر زينداني كران‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةسالى ‪ 1994‬لةيال زاناو حةوت‬ ‫لةئةنجامدا‬ ‫َ‬ ‫هةظالى تر زيندانى كران و َئيمةش َثينج كةسى‬ ‫جي َهيشت ئةمرؤش (‪َ )18‬‬ ‫سال‬ ‫تر بووين توركيامان َ‬ ‫َتيدةثة ِريَت بةسةر ئةم ِروداوةدا‪ ،‬ديارة ماوةيةكى‬ ‫خةباتيكى‬ ‫دريَذة و لةو ماوةيةشدا طةلى كورد‬ ‫َ‬ ‫زؤرباشى كردووة"‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كارتال َثيي واية دةولةتي تورك بةردةوام‬ ‫بةرةوثيش ضوني طةلي كورد‬ ‫لةمثةر لةبةردةم‬ ‫َ‬ ‫دةل َي "توركيا هةردةم َ‬ ‫دادةنيت‪ ،‬ئةو َ‬ ‫هةولى داوة‬ ‫َ‬ ‫لةمثةر بخاتة بةردةم ئةم تيكؤشانة"‪.‬‬

‫‪22‬‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫كةكيشةى ثةكةكة‬ ‫بووم‪ ،‬ئؤزال لةوة َتيطةيشتبوو َ‬ ‫بةضةك ضارةسةر ناكريَت بؤية ويستى لة ِريَطةى‬ ‫سياسيةوة ئةم َكيشةية ضارةسةر بكات‪ ،‬ئؤزال‬ ‫َ‬ ‫لةطةل بة ِريَز ئؤجةالن‬ ‫بةدروستكردنى ثةيوةندى‬ ‫كةئةوكات لةشام بوو لة ِريَطةى مام جةاللةوة‬ ‫ويستى ئةم َكيشةية ضارةسةر بكات و لةسةر‬ ‫داواى ئؤزال لة‪17‬ى ئادارى ‪ 1993‬بة ِريَز ئؤجةالن‬ ‫َ‬ ‫كةدةولةت‬ ‫ئاطربةستى يةكاليةنةى ِراطةياند بةلاَ م‬ ‫بينى َ‬ ‫ئؤزال خةريكى ضية كوشتيان هةر ئةوكاتةش‬ ‫وتيان بةنةخؤشى َ‬ ‫دل مردووة! بةآلم ئةوة ِراست‬ ‫َ‬ ‫نية هةر كةس باش دةزاننن كةئؤزال كوذرا‪ ،‬ديارة‬ ‫بةكوشتنى ئؤزال هةمووشت ِراوةستا دةتوانين‬ ‫َبلَيين سةردةمى ئؤزال تا ِرادةيةك باش بوو‪.‬‬ ‫رةمزي كارتا َل‬

‫دةرب��ارةي ئةوةي سةرةتا بةضةند ئةندام‬ ‫ثةرلةمان بةشداري ثةرلةماني توركيايان كردووة‬ ‫َ‬ ‫كارتال وتي "يةكةمجار كةضووينة ثةرلةمان‬ ‫ذمارةمان (‪ )21‬كةس بوو بةآلم بةهؤى ضةندين‬ ‫َ‬ ‫تةنط و َ‬ ‫ثارتيكى تر ِريَككةوتين‬ ‫ضةلةمة‬ ‫لةطةل َ‬ ‫سالدا َ‬ ‫و دواتر و لةنةورؤزى هةمان َ‬ ‫دةولةتى توركيا‬ ‫كوشتاريَكى زؤر طةورةى كرد لةكوردستان َئيمةش‬ ‫كةخؤمان بةبةرثرسى طةل دةزانى و َ‬ ‫دةولةتيش‬ ‫هينابووين لة ِريَككةوتنةكة كشاينةوة‬ ‫فشارى بؤ َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫بةآلم بةداخةوة (‪ )3‬ئةندام ثةرلةمان‬ ‫َئيمة نةهاتن َئيمة ضوينة ناو ثارتى ديموكراسى‬ ‫لةسالى ‪ 1994‬دواى َ‬ ‫ديارة َ‬ ‫خةباتيكى بآ‬ ‫هةول و‬ ‫َ‬ ‫وضان هةظاآلن لةيال زانا و حةوت ثةرلةمانتارى‬ ‫تر زيندانى كران و َئيمةش َثينج كةسى تر بووين‬ ‫جي َهيشت"‪.‬‬ ‫توركيامان َ‬ ‫ئةو سةرؤك كؤمارةي توركيا كةلةسةر‬ ‫َ‬ ‫هةولي ضارةسةري َكيشةي كورد‬ ‫كوشتيان‬ ‫َ‬ ‫كارتال ئاماذةي‬ ‫لةدريَذةى ديمانةكةدا‬ ‫بةباشترين س��ةرؤك ك��ؤم��ارى توركيا كرد‬ ‫لةبةرامبةر َكيشةى كورداو وتى "بؤ يةكةم جار‬ ‫بةشيوةيةكى جياواز َ‬ ‫هةولى ضارةسةرى‬ ‫ئؤزال َ‬ ‫َكيشةى كوردى دا من ئةوكاتة ئةندام ثةرلةمان‬

‫ئةردؤطان‬ ‫سةردةمى ئةردؤطان زؤر دذوارو نالةبارة بؤ‬ ‫بناسيـت‬ ‫كورد َثيويستة كورد ئةردؤطان باش َ‬ ‫َ‬ ‫كةلةطةليدا ِراست طؤ نية‪.‬‬ ‫ئةردؤطان دةيةويَت بةنزيكبونةوة لةباشوور‬ ‫َنيت بؤ ئةمةش َثيويستة‬ ‫كوردى باكور بخةوي َ‬ ‫َ‬ ‫كارتال ئةوة‬ ‫طةلى باشوور ووشيار َبيـت‪ِ ،‬رةمزى‬ ‫ِرةتدةكاتةوة كةثارتى كريَكارانى كوردستان‬ ‫تيرؤريست َبيـت و تةئكيد دةكاتةوة كةسياسةتى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫دةولةتانى ناوضةكة لةسةر بةرذةوةندى‬ ‫دةضيت بةآلم َتيكؤشانى طةلى كورد‬ ‫تورك بة ِريَوة َ‬ ‫لةباكور توانيويةتى وةآلمى هةموو دنيا بداتةوة‬ ‫كةبزوتنةوةى ئازاديخوازيية نةك تيرؤريستى‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كةتائيستا‬ ‫كارتال ئةوة ِروندةكاتةوة‬ ‫ِرةمزى‬ ‫َ‬ ‫ثةكةكة كاريَكى وةهاى نةكردووة كةدذايةتى‬ ‫كردن َبيـت بؤ ئةمريكا و َعيراق و َ‬ ‫دةلَيت طةلى‬ ‫كةسيك بؤ خؤى وةك دوذمن قبولَ‬ ‫كورد هيض َ‬ ‫ناكات و بةبةردةوامى ه��اوار دةك��ات ئازادى‬ ‫زلهيزان وةك دوذمن‬ ‫بؤ طشت جيهان بةآلم َ‬ ‫سةيرى دةكةن ئةوة َ‬ ‫هةلةية كةدةيكةن ضونكة‬ ‫فيشةكيكمان بةبؤش و ماليكيةوة‬ ‫تائيستا َئيمة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نةناوة بةآلم ئةوان تاكاليةنة َئيمة بةدوذمن‬ ‫دةزان��ن ئةوةشيان بؤ ثتةوكردنى ثةيوةندى‬ ‫كارتال َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت َثيويستة‬ ‫لةطةل توركياية‪،‬‬ ‫بزانيت‬ ‫هةريَمى كوردستانيش ئةو ِراسـتية باش َ‬ ‫كةسياسةتى ماليكى تةنيا دذى َئيمةنية َ‬ ‫بةلكو‬


‫دذى ئةوانيشــة ئةو بةاليةوة طـرنـط نية‬ ‫كـوردى كوآ َبيت ئةو دذيَتي‪.‬‬ ‫تاكةي ثةكةكة رَِيكةوتني كوردو‬ ‫دوذمنةكاني َ‬ ‫قبول دةكات؟‬ ‫لةوةآلمى ئةو ثرسيارةى كةئايا تاسةر ثةكةكة‬ ‫داواى باشوور َ‬ ‫شيوةية‬ ‫قبول دةكات كةئةطةر بةم َ‬ ‫َ‬ ‫بميننةوة و دذى َئيوة ِريَككةوتن لةطةل توركيا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بكةن؟ ئةندامة باآلكةى ثةكةكة دةلَيت َبيطومان‬ ‫نةخير ضونكة َئيمة زؤرجار داوام��ان لةباشوور‬ ‫َ‬ ‫كردووة كةكؤنفرانسى نةتةوةيى بكةن بؤ ئةوةى‬ ‫كورد تيايدا ببن بةبرا و دذى دوذمن بوةستنةوة‬ ‫كؤنفرانسيك ئامانجى ضةككردنى ثةكةكة‬ ‫بةآلم‬ ‫َ‬ ‫نةخير َئيمة دةرئةنجامةكةى قبولَ‬ ‫َبيت َبيطومان َ‬ ‫ناكةين ضونكة ئامانجةكةى نةتةوةيى نين‬ ‫لةبةرئةوة َثيويستة باشوور وريا َبيت و نةكةويَتة‬ ‫َ‬ ‫هةلةوة ضونكة ئةوان تةنيا مةبةستيان ثةكةكة نية‬ ‫َ‬ ‫بةلكو دةيانةويَت كورد لةخؤرهةآلتى ناوة ِراست‬ ‫َبيئيرادة بكةن و باشوور لةناو ببةن ئةطةر بؤيان‬ ‫بكريَت‪ ،‬ئةطةر نا الوازى بكةن و بيخةنة ذيَر‬ ‫َ‬ ‫كؤنترؤلى خؤيانةوة بؤ ئةمةش َثيويستة هةر‬ ‫كةس لةئاستى َليثرسراويَتى دا َبيت‪.‬‬ ‫كؤنفرانسةكةي َ‬ ‫هةولير الي ثةكةكة‬ ‫رِةفزة‬ ‫لةبارةى َليبوردنى طشتى و دورخستنةوةى‬ ‫َ‬ ‫كارتال‬ ‫بةرثرسانى ثةكةكة بؤ ئةوروثا ِرةمزى‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت َليدوانةكةى عومةر ميرانى بؤ خؤى و بؤ‬ ‫كورد شةرم و عةيبةيةكى زؤر طةورةية َثيويستة‬ ‫سياسةتمةدارانى كورد لةقسة كردن بؤ ميدياكان‬ ‫لةئاست َليثرسراويَتى دابن و َدلى دوذمن خؤش‬ ‫شينن بةطشتى‬ ‫نةكةن و َدلى كورد لةخؤيان َبي َ‬ ‫هةولير‬ ‫ثةكةكة دةرئةنجامى ئةو كؤنفرانسةى‬ ‫َ‬ ‫شتيك َبيت َ‬ ‫قبولى ناكات و ِرةتيدةكاتةوة‪.‬‬ ‫هةر َ‬ ‫زؤر عةيبة سةركردةيةكي كورد داوا‬ ‫بكات دةنط بةدوذمن َ‬ ‫بدري‬ ‫دةربارةى َليدوانةكانى َتالةبانى بؤ دةنط دان‬ ‫كارتال َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت َ"بيطومان طةلى كورد‬ ‫بةئاكةثة‪،‬‬ ‫نيطةرانة لةو جؤرة َليدوانانة كةداواى َليبكريَت‬ ‫َ‬ ‫كارتال وتى "ئةو داواية‬ ‫ثشتطيرى دوذمن بكات"‬ ‫وةك ئةوة واية َئيمة داوا لةباشوور بكةين دةنط‬ ‫بة ماليكى بدةن ئةمة ضةند بؤ َئيمة عةيبةية وةها‬ ‫َبلَيين بؤ ئةوانيش هةرواية"‬ ‫ك��ارت��ال َ‬ ‫َ‬ ‫��ي��ت "زؤر زؤر عةيبة بؤ‬ ‫دةل َ‬ ‫سياسةتمةداريَكى كورد َبلَيت دةنط بةئاكةثة‬ ‫بدةن ناوبراو ئةوة ئاشكرا دةكات كةطةلى كورد‬ ‫َ‬ ‫كارتال‬ ‫نيطةرانة لةم جؤرة َليدوانانة‪ ،‬رةمزى‬ ‫لةبارةى دروشمةكانى ئةردؤطان بةكردنةوةى‬ ‫دةلَيت "سةداميش َ‬ ‫كةنالى كوردى َ‬ ‫َ‬ ‫هةلةبجةى‬ ‫كيميابارن دةكرد و ِراديؤى كورديش لةبةغدا‬ ‫طؤرانى كوردى بآلودةكردةوة"‪.‬‬

‫رونكردنةوةيةك لة مةكتةبى بةر َيز‬ ‫مامؤستا صالح الدين حممد بهاء الدين‬ ‫ئةميندارى طشتى يةكطرتووى ئيسالمى‬ ‫كوردستانةوة‬ ‫باسيكى وروذاندوة‬ ‫طؤظارى ريَطا لة ذمارةى (‪ )9‬لة‪10‬ي ئازارى ‪ 2009‬دا بة نوسينى عبداهلل طؤران َ‬ ‫لةذيَر ناونيشانى (ناصرى سوبحانى بةهؤى ئيعترافةكانى سةالح الدين محمةد بةهائةدين‬ ‫بةثيويستى دةزانين راستيةكان بؤ‬ ‫سيدارة دراوة) كة َ‬ ‫ئةميندارى طشتى يةكطرتووى ئيسالمى لة َ‬ ‫خويَنةرانى بةريَز روون بكةينةوة ‪ ،‬ضةواشةكارى نوسةرى بابةتةكةش بةديار بكةويَت‪-:‬‬ ‫‪ /1‬دةستطير بوونى مةرحومى مامؤستا ناصرى سوبحانى لةشارى سنة شةش مانط َثيش‬ ‫دةستطير بوونى مامؤستا صالح الدين لةشارى كرماشان بووة‪..‬‬ ‫نيشتةجيى كرماشان بوو نزيكةى‬ ‫بوو‬ ‫‪ /2‬مامؤستا ناصر كة لةو كاتةدا بةرثرسى برايانى َئيران‬ ‫َ‬ ‫حةوت َ‬ ‫سال بوو بةئيختفا دةذيا‪ ،‬وداواكراو بوو لةسةر دؤسيةيةكى تر كةئةويش بةشدارى كردنى‬ ‫بوو لةشوراى شةمس وهاوكارى مةرحومى موفتى زادةدا‪ ،‬بةسةردان سةفةرى شارى سنةى كردبو‬ ‫و َ‬ ‫لةمالى مةرحومى كاك فاروق فةرساد (كادرى ضاالكى مةكتةبى قورئان وشاطردى مامؤستا‬ ‫مفتى زادة) دةستطير كرا‪ ،‬كة ئةوكاتة طومان وابوو كة بةريَكةوت توش بووة وطرتنى ئةو مةبةست‬ ‫بةلكو ضاوديَرى َ‬ ‫نةبووة‪َ ،‬‬ ‫هيزةكانى حكومةت‬ ‫مالةكة كراوة وبةشوبهةى بوونى ميوانى نةناسراو َ‬ ‫داويانة بةسةرياندا‪ ..‬هةرضةند بةربوونى كاك فاروق ثاش ضةند رؤذيَك ومانةوةى مامؤستا ناصر‬ ‫جيطاى سةرنج بوو‪..‬‬ ‫لة زينداندا َ‬ ‫‪ /3‬ثاش َ‬ ‫هةوالى شةهيد بوونى مامؤستا ناصر دوومانط ونيو برايان هاتووضؤى بةرثرسان‬ ‫ثى نةئةوتن تا سةرنجام لةتاران دادطاى تايبةتى زانايان‬ ‫ودةزطاكانيان ئةكرد وقسةى راستيان َ‬ ‫لةسيدارة دراوة ولةطؤ ِرستانى (قوروة) َنيذراوة‪ ،‬ولةسةر ئيخوان بوون نةبوة َ‬ ‫وتبويان َ‬ ‫بةلكو‬ ‫بةل َى َ‬ ‫لةسةر َ‬ ‫طةليكدا كة تايبةت بوون بة خؤيةوة نةك‬ ‫هةلويَستى فيكرى مةرحوم بوة لةمةسةلة َ‬ ‫بةريَبازى فيكرى برايان ‪..‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل بةرثرسة َليكؤرةوةكان‬ ‫‪ /4‬طفتوطؤى َنيوان مامؤستا صالح الدين لة زيندان دا‬ ‫لةسيدارةدانى مةرحوم ئةطةرى سزاداني‬ ‫وشيكردنةوةكان تةئكيدى ئةوة ئةكاتةوة كة هؤكارى َ‬ ‫يةتى لةسةر بيرو باوة ِر َ‬ ‫وهةلويَستى فيكرى نةك دؤسية كؤنةكةى شوراى شىمس ويا مةسةلةى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بووبى‬ ‫موسولمان ‪ ..‬هةرضةندة بةدوريش‬ ‫ئينتماى بؤ برايانى‬ ‫نازانرى كة لةذيَر شكةنجةدا شةهيد َ‬ ‫لةبةر الوازى تةندروستى الشةيى ‪..‬‬ ‫بةهةر َ‬ ‫حال مامؤستا صالح الدين بةرثرسى طشتى برايان بووة ئةطةر لةسةر دؤسيةى برايان‬ ‫بووبى ضؤن ئةمان دةرئةضن وئةو شةهيد ئةكريَت ‪ ..‬يا ضؤن تا َئيستاش ضةندين كار وضاالكى‬ ‫َ‬ ‫لةئيران كة تةواوكار وئيمتدادى برايانة بةردةوامة‪.‬‬ ‫ودةعوة‬ ‫ئيصآلح‬ ‫برايانى‬ ‫َ‬ ‫كةسيكى برايانى َئيرانى ئةم قسةيةى كردوة‪ ،‬ئةمة درؤيةكى‬ ‫سةبارةت بةوةش طواية‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل مامؤستا صالح الديندا دةستطير نةكراوة جطة لةبرايةكى‬ ‫كةسيك‬ ‫شاخدارة ضونكة هيض َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكى رومادى كة َئيستة لةيةمةنة بةناوى ئةبو عامر‪ ،‬وئةطةر وانية بةتةحةداوة داواى ناوو‬ ‫دةطيريَتةوة ئةطةر راستة ووةهمى نية َبيتة‬ ‫نيشانى ئةو بة ِريَزة دةكةين‪ ،‬كة ريوايةتةكانى َليوة َ‬ ‫َ‬ ‫قسةهةلبةستن ئاسانة بةآلم ئيسثات كردنى طرنطة كة زؤر طرانة‪ ،‬رووبةو كةسةش‬ ‫َثيشةوة‪..‬‬ ‫َ‬ ‫وملمالنيى حزبى وناحةزى‬ ‫دةلَيين كةبةدواى ئةم كآلوة بابردوةوةن حةيفة مةرامى بذيَوى‬ ‫َ‬ ‫وابى بنةما َ‬ ‫وبى‬ ‫وحةسودى‬ ‫َ‬ ‫هةلبةستن وكةسايةتى يةكى طةورة َ‬ ‫بيانطةيةنيتة ئةو ئاستةى درؤى َ‬ ‫طةرد َ‬ ‫وهةلكةوتووى وةك مامؤستا ناصر بكةنة كاآلى ئةو كاسبية نزمةيان ‪ ..‬بة طؤظارى ريَطاش‬ ‫َ‬ ‫دةلَيين كة رةوا نية دؤسيةيةكى وا هةستيار بةوتى و وتيان بخةنة روو كة سةرةنجام ئيسثاتى‬ ‫ولي َثيضانةوةيةكى ياسايى بؤ ئةم‬ ‫ياسايى ئةويَت‪ ،‬هةروةك لةكؤتاييشدا هةموو بةدواداضوون َ‬ ‫بوختان وتةشهيرة بة مافى خؤمان دةزانين ‪.‬‬ ‫َ‬ ‫سكرتيرى رؤذنامةوانى‬ ‫مةكتةبى ئةميندارى طشتى‬ ‫‪2009/3/10‬‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫‪23‬‬


‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةيانةوي‬ ‫بنةمالةي مامؤستا عةلي‬ ‫دةنطةكاني بزووتنةوة بدةن بةثارتي!‬

‫مالَي مامؤستا مةال عةلي هةوَيني بزوتنةوةن ئةطةر نةبن ئةو شيرة نامةَيت‬

‫ديداري‪ :‬عةبدولَال طؤران‬ ‫بزوتنةوةي ئيسالمي وةك َ‬ ‫حزبيكي‬ ‫ئيسالمي كةبانطةشةي ئةوة دةكات‬ ‫َ‬ ‫حزبيكي جيهادية‪ ،‬ب��ةآلم ضةكي‬ ‫َ‬ ‫يةكيتيةوة‬ ‫نية‪ ،‬ث��ارةي لةاليةن‬ ‫َ‬ ‫ثي دةدرا م��اوةي ‪ 6‬سالة َلييان‬ ‫َ‬ ‫ب��ري��وون‪ ،‬طلةيي ل��ةوة دةك��ةن‬ ‫ِ‬ ‫كةيةكيتي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئابلوقةي خستة‬ ‫كاتيك‬ ‫برين‬ ‫س��ةري��ان و مانطانةكةي ِ‬ ‫ثارتي كةدؤستيانة َبيدةنط بووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةئيستةدا ثارتي ديموكرات مانطي‬ ‫دةداتي‪.‬‬ ‫‪ 50‬مليؤن ديناريان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئ��ةم ح��زب��ة ل��ةه��ةل��ب��ذاردن��ي‬ ‫َ‬ ‫دةيةوي جياواز لةدوو‬ ‫ئةمجارةدا‬ ‫َ‬ ‫بةليستيكي‬ ‫اليةنة ئيسالميةكة‬ ‫سةربةخؤ بةشداري بكات‬ ‫(ئةنوةر عةنبي) ئةندامي مةكتةبي سياسي و‬ ‫بةرثرسي مةكتةبي كؤمةآليةتي بزوتنةوة لةم‬ ‫“ئيمة وةكو بزوتنةوةي‬ ‫ديدارةي ِريَطادا وتي َ‬ ‫َ‬ ‫عيراق‬ ‫ئيسالمي‬ ‫لةطةل هاتني ئةمريكا بؤ َ‬ ‫سليمانيةوة‬ ‫بودجةمان ب ِرا كةلةاليةن ئيدارةي َ‬ ‫َثيمان دةدرا‪ ،‬ب ِري ئةو بودجةيةمان دوو‬ ‫مليؤن ديناري سويسري بوو‪ ،‬ماوةي شةش‬ ‫َ‬ ‫بةبي هيض‬ ‫سالة ب ِراوة‪ ،‬طةمارؤ خراية سةرمان َ‬ ‫كةكردبيتمان‪،‬‬ ‫بنةمايةك و كاريَكي نا ِرةوا‬ ‫َ‬ ‫تةنانةت وةزيرةكانمان لةحكومةتدا بوون ئةو‬ ‫طةمارؤيةمان خراية سةر‪”.‬‬ ‫دواي ئةو وةزعةيان‪ ،‬بزوتنةوة ِروو لةثارتي‬ ‫ديموكراتي كوردستان دةكات “دواي ئةو ماوة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل مةكتةبي سياسي ثارتي‬ ‫زؤرة َئيمة‬ ‫ديموكراتي كوردستان كؤبونةوةمان كرد‪ ،‬وةك‬ ‫ئةوةي كة َثيشتر هاوثةيمان بووين َ‬ ‫لةطةليان‪،‬‬ ‫لةو كؤبونةوةيةدا طلةيمان َليكردن و َثيمان‬ ‫ووتن َئيمةو َئيوة تاوةكو حكومةتتان نةبوو‬ ‫هاوثةيمان بوين‪ ،‬بةآلم َئيستا كةدةسةآلتتان‬

‫‪24‬‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫ئةنوةر عةنةبي‬

‫طرتة دةست لة بزوتنةوة ناثرسنةوة‪ ،‬ئةوانيش‬ ‫وتيان ضيتان دةوَيت داوابكةن تاوةكو بؤتاني‬ ‫َ‬ ‫هةندي داواكاريمان‬ ‫بةجي بكةين‪َ ،‬ئيمةش‬ ‫َ‬ ‫جي َ‬ ‫خستة بةردةميان‪ ،‬لةبةر ئ��ةوةي (كاك‬ ‫مةسعود) سةرؤكي هةرَيمي كوردستانة بةو‬ ‫ناونيشانةوة داواكاريمان َلييان كرد‪”.‬‬ ‫دةربارةي داواكاني بزوتنةوةي لةثارتي و‬ ‫بةجيكردني‪ ،‬عةنةبي وتي “لةو داواكاريانةي‬ ‫جي َ‬ ‫َ‬ ‫كةداوامان َليكردن َثيشمةرطةكاني َئيمةش‬ ‫وةكو حزبةكاني تري كوردستان كةشؤرشيان‬ ‫كردوة خانةنشين بكريَن (‪َ )500‬ثيشمةرطةيان‬ ‫بؤ خانةنشين كردين‪ِ ،‬رةزامةنديان نيشاندا‬

‫مانطانة (‪ )35000‬سي و َثينج هةزار دؤالرمان‬ ‫ثي بدةن‪ ،‬ئةم ب ِرة ثارةيةش تةنها بةشي‬ ‫َ‬ ‫كريَي بارةطاكانمان دةكات‪ ،‬ضونكة بةهؤي‬ ‫شة ِري ناوخؤوة َئيمة هةموو بارةطاكانمان لة‬ ‫دةست دا‪َ ،‬ئيستة بارةطاكانمان لة كريَدان‪،‬‬ ‫بةآلم لة ئيستادا ئةو برة ثارةيةي َثيمان‬ ‫َ‬ ‫دةدري كراوة بة (‪ )50‬مليؤن‪”.‬‬ ‫“ثيشتر‬ ‫هةرضةندة وةك عةنةبي وتي َ‬ ‫سليمانيةوة (‪ )100‬كةسيان‬ ‫لةاليةن ئيدارةي َ‬ ‫وةك ثؤليس بؤ دامةزراندبوين‪”.‬‬ ‫دةرب��ارةي ئةوةي يارمةتي داني ثارتي‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةي‬ ‫بؤ بزوتنةوة بةهؤي َتيكةآلوي‬


‫بارزاني و مةال عةلي عةبدولعةزيزةوةية‪ ،‬بةم‬ ‫هؤية ثارتي دةيةويَت جاريَكي تر خؤي لة‬ ‫بزوتنةوةي ئيسالمي نزيك بكاتةوةو بةكاري‬ ‫بهي َنيت بؤ ب��ةرذةوةن��دي خ��ؤي‪ ،‬عةنةبي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةوةآلم دا وتي”ناتوانم بليم بزوتنةوة ثارتي‬ ‫دؤستايةتييان نةبووة‪َ ،‬‬ ‫بةلكو ئةو دؤستايةتية‬ ‫دةطة ِريَتةوة بؤ سةرةتاي دروس��ت بووني‬ ‫بزوتنةوةي ئيسالمي‪ ،‬كة دؤستايةتيةكي‬ ‫باش هةبووة لة َنيوان مامؤستا مةال عوسمان و‬ ‫َ‬ ‫لةطةل بارزاني‪ ،‬تةنانةت‬ ‫مامؤستا مةال عةلي‬ ‫يةكيتي زاناياني بةو دوو مامؤستا‬ ‫مةال مستةفا َ‬ ‫بة ِرَيزة سثاردووة‪ ،‬ئةو دؤستايةتيةي بزوتنةو‬ ‫ثارتي دةطةرَيتةوة بؤ ئةو سةردةمة‪ ،‬بةآلم‬ ‫ئةو دؤستايةتيية كؤنة َئيمة وةكو قيادةي‬ ‫بزوتنةوة سودمان َلي نةبينيوة‪ ،‬حةق وا‬ ‫بوو ئةو دؤستايةتية ئةوةندة طرنط بواية‬ ‫بةهيز بكراية‪ ،‬نةك ئةو‬ ‫ثي َ‬ ‫كةبزوتنةوةي َ‬ ‫هةموو نا ِرةحةتيانةي بةسةر بزوتنةوةدا‬ ‫هاتوو ئةو دؤستانةمان َليي َبيدةنط بوون‪ ،‬بة‬ ‫داخةوةين بؤ ئةو دؤستايةتيةمان‪”.‬‬ ‫لة باسكردني دةنطداني ئةمجارةي‬ ‫دةضيتة الي‬ ‫كوردستاندا‪ ،‬ئايا بزوتنةوة‬ ‫َ‬ ‫ليستي عةلمانيةكان يا بؤ خؤي ليستي‬ ‫َ‬ ‫دةكري لة ناو‬ ‫دةبي‪ ،‬لةاليةكي ترةوة هةست‬ ‫َ‬ ‫بزوتنةوةدا دوو ِراي جياواز هةية لةسةر ئةم‬ ‫دةنطدانةي كة دةكريَت‪ِ ،‬رايةكيان كة َ‬ ‫بنةمالي‬ ‫مةال عةلين دةيانةويَت دةنطةكاني بزوتنةوة‬ ‫بدةنة ثارتي! اليةكةي تريش دةيةويَت‬ ‫هةبي‬ ‫بزوتنةوة بؤ خؤي ليستي سةربةخؤي‬ ‫َ‬ ‫لةبارةي ئةو ثرسيارانةوة ئةندامةكةي‬ ‫َ‬ ‫خؤشحالين‬ ‫“ئيمة‬ ‫مةكتةبي سياسي وتي َ‬ ‫ئةطةر لةم دةنطدانةدا ليستي ئيسالمي‬ ‫هةبي‪ ،‬بةآلم تاوةكو َئيستا ئةو ليستة نية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ئاواتمان ئةوةية ئيسالميةكان يةكطرتووبن و‬ ‫هةبي‪َ ،‬‬ ‫بةلطةش بؤ ئةو قسانةمان‬ ‫َ‬ ‫ليستيكمان َ‬ ‫ليستي ئيسالمي (‪ )1992‬وة كة مامؤستا‬ ‫مةال عوسمان َثيشنياري كردو دانرا‪ ،‬ئةطةر‬ ‫هةبيت َبيطومان‬ ‫ئةمجارةش ليستي ئيسالمي َ‬ ‫َئيمةش دةضينة ناو ئةو ليستةوة‪ ،‬ئةطةر‬ ‫نةبوو َئيمة دوو ياسامان هةية بؤ َ‬ ‫هةلبذاردن‪،‬‬ ‫يةكةميان ضي شةرعي بوو دةيكةين دووةم‬ ‫ضي لة بةرذةوةندي بزوتنةوةدا هةبوو بؤ‬ ‫بةرةو َثيشضوني‪ ،‬بةآلم َئيستا َئيمة ليستي‬ ‫تايبةتيمان هةية‪ ،‬خؤشمان ئامادةكردوة بؤ‬ ‫هةلبذاردن‪”.‬‬ ‫دةرب����ارةي دةس��ت��ور ئ��ةو ئةندامةي‬

‫ئ َيمة َ‬ ‫بالنني‬ ‫َ‬ ‫بةلكو َ‬ ‫ئةسلي‬ ‫بزوتنةوةين‪،‬بةهيض‬ ‫ش َيوةيةكلةكةس‬ ‫َ‬ ‫قبولناكةينث َيمان‬ ‫َبل َي َ‬ ‫بال‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫“ئيمة‬ ‫بزوتنةوةي ئيسالمي وتي َ‬ ‫دةستوري عةلمانيدا نين‪َ ،‬‬ ‫بةلكو دةمانةويَت‬ ‫دةستوري هةرَيمي كوردستان وةكو دةستوري‬ ‫نةبيت‬ ‫شتيكي تيا َ‬ ‫عيراق ئيسالمي َبيت‪ ،‬هيض َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةندي‬ ‫دةطونجي‬ ‫بةآلم‬ ‫ت‪،‬‬ ‫بي‬ ‫ئيسالم‬ ‫دذي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بطونجي با‬ ‫شةرعدا‬ ‫لةطةل‬ ‫هةبي‬ ‫ئازادي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةبي‪ ،‬بةآلم عةلماني بونمان قبول نية‪”.‬‬ ‫َ‬ ‫لةبارةي ب ِريارةكاني بزوتنةوة كةئايا‬ ‫تاضةند سةربةخؤيةو َئيران تةداخولي َتيدا‬ ‫“ئيمة هةموو ب ِرياريَكمان‬ ‫ناكات؟ عةنةبي وتي َ‬ ‫لةدةستي خؤمانة لةمةكتةبي سياسي هةر‬ ‫دةنيرَيتة شورا‪ ،‬ضونكة‬ ‫كارَيكيش زؤر طران بوو َ‬ ‫شورا شةرعيةتي زياترة بؤ ب ِريارة طرنطةكان‪،‬‬ ‫َئيمةش وةكو ئةو حزبانةي كة خةباتي شاخيان‬

‫ث ِرؤفايل‬ ‫ئ��ةن��وةر ئةحمةد محمةد ن��اس��راوة‬ ‫بة (ئ��ةن��وةر عةنةبي) لة دايكبوي‬ ‫(‪)1967‬ي طوندي عةنةبي سةر بة‬ ‫قةزاي هة َلةبجةية‪ ،‬سا َلي (‪-1986‬‬ ‫‪ )1987‬دي��راس��ات��ي ئيسالمي لة‬ ‫هة َلةبجة ت��ةواو ك��ردوة‪ ،‬لة كؤليذي‬ ‫شةريعة لةبةغداد وةرطيراوة‪ ،‬بةآلم‬ ‫وةك خؤي دة َل َي لةبةرئةوةي نةبوةتة‬ ‫بةعسي خو َيندنةكةي ِرةتكراوةتةوة‬ ‫لةاليةن بةعسةوة‪ ،‬ئ َيستة ئةندامي‬ ‫م��ةك��ت��ةب��ي س��ي��اس��ي و ب��ةرث��رس��ي‬ ‫كؤمةآليةتي بزوتنةوةي ئيسالمية‪.‬‬

‫هةبوة‪ ،‬ئةزانن َ‬ ‫رؤلي جمهوري ئيسالمي ضي‬ ‫عيراق‪ ،‬ئةطةر‬ ‫بووة‪ ،‬بؤ حزبة موعارةزةكاني َ‬ ‫واش َبي َئيمةش وةكو ثارتي و يةكيةتي‬ ‫و سؤشياليست‪ ،‬وةكو ئةوان يارمةتي دراوين‬ ‫ثارتيكين‬ ‫لةاليةن جمهوري ئيسالميةوة‪َ ،‬ئيمة َ‬ ‫سةر بةكةس نين تةحةداش دةكةين‪ ،‬بةآلم‬ ‫َ‬ ‫لةطةل جموري‬ ‫ثي دةكريَت‬ ‫دؤستايةتيمان َ‬ ‫ئيسالمي‪ ،‬ئةو دؤستايةتيةشمان زياتر ئةوةية‬ ‫ئةو َ‬ ‫ثارتيكي‬ ‫ةتيكي ئيسالمية و َئيمةش َ‬ ‫دةول َ‬ ‫ئيسالمين‪ ،‬خؤمان ب ِرياري خؤمان دةدةين‬ ‫هيض بريارَيكيشمان نابةينة جموري ئيسالمي‪،‬‬ ‫دؤستايةتي لة سةر بنةماي طويَطرتن و ثرس‬ ‫ثي كردن نية‪”.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةبارةي بالبالَيني ناو بزوتنةوةو جياوازي‬ ‫ئةو ريَطايانةي كة َبالةكاني ناو بزوتنةوة‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةي مةال‬ ‫ثي دةك��ةن‪َ ،‬بالي‬ ‫كاري َ‬ ‫َ‬ ‫عةلي و بالي مةكتةبي سياسي‪ ،‬ئةنوةر‬ ‫عةنةبي وتي “لةناو بزوتنةوةدا كاري باش‬ ‫بؤ بزوتنةوة ناسنامةي بزوتنةوةية‪َ ،‬ئيمة‬ ‫كةسانيكين كة نا ِرةحةتيةكاني بزوتنةوة َئيمة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َتيمان ثة ِراندووة‪َ ،‬ئيمة بال نين بةلكو ئةسلي‬ ‫شيوةيةك لةكةس َ‬ ‫قبول‬ ‫بزوتنةوةين‪ ،‬بةهيض َ‬ ‫َ‬ ‫ناكةين َثيمان َبل َي ب��ال‪ ،‬ضونكة َميذوي‬ ‫بةئيمةوة‪َ ،‬‬ ‫مالي مامؤستا‬ ‫بزوتنةوة ثةيوةستة َ‬ ‫مةال عةلي هةوَيني بزوتنةوةن ئةطةر نةبن‬ ‫ئةو شيرة نامةَيت‪ ،‬ئةوانيش تةسحيةيان داوة‬ ‫بؤ بزوتنةوةي ئيسالمي‪ ،‬دؤستايةتيةكي باش‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةية‪َ ،‬ئيمة‬ ‫لةطةل ئةو‬ ‫لة َنيوانماندا هةية‬ ‫ثارتيكي جيهادين بؤية دوذمنمان زؤرة ئةو‬ ‫َ‬ ‫جؤرة قسانةمان بؤ دروست دةكةن بةرانبةر‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةية‪َ ،‬ئيمةي بزوتنةوة غةدرمان‬ ‫ئةو‬ ‫يةكيتي دةستةآلتمان‬ ‫َليكراوة وةكو ثارتي و َ‬ ‫سييةم حزب‬ ‫نية‪ ،‬ضونكة رؤذطاريَك بوو َئيمة َ‬ ‫بوين لة كوردستاندا‪ ،‬ئةوةش بةرهةمي ئةو‬ ‫تةفرةقةية بوو واي لة بزوتنةوةي ئيسالمي‬ ‫كرد‪ ،‬بةآلم َئيستا هيض جياوازيةكي ئةوتؤ‬ ‫بوبي‬ ‫نية‪ ،‬ئ��ةوةي لة بزوتنةوة ماندوو‬ ‫َ‬ ‫خاوةنيةتي‪ ،‬ئةوة كة َثيشتر ِرويدا نةخوازراو‬ ‫شيوةية‬ ‫بوو‪ ،‬بةآلم نامانةويَت جاريَكي تر لةو َ‬ ‫زيانيكي طةورةمان َلي‬ ‫ِرووبداتةوة‪ ،‬ضونكة َ‬ ‫بيني” دةربارةي جيهادكردن ئةنور عةنةبي‬ ‫وتي “بزوتنةوةي ئيسالمي بزوتنةوةيةكي‬ ‫طشتطيرة‪ ،‬بةهيض ش�َ�ي��وةي��ةك جيهاد‬ ‫لةبزوتنةوةي ئيسالمي داناب ِر َي‪َ ،‬ئيمة وةكو‬ ‫كةسة باآلكاني ناو بزوتنةوة ب ِرواي تةواومان‬ ‫بة جيهاد هةية‪”.‬‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫‪25‬‬


‫نَ‬ ‫حسي دةردةكات و‬ ‫تةريقةي نةقشبةندي مةال‬ ‫َ‬ ‫ثؤخل ناوي دةبةن‬ ‫بةتةريقةت‬

‫َ‬ ‫ثؤخل و سةرلَيشَيواني‬ ‫شَيخ عوسماني سيراجةديني نةقشبةندي مةال حسَيني بةتةريقةت‬ ‫موردةكان تاوانبار كردووة‪.‬‬ ‫ديداري‪ :‬عةبدولَآل طؤران‬ ‫“شيخ مادح و‬ ‫لةبةياننامةيةكياندا كةئيمزاي َ‬ ‫شيخ‬ ‫شيخ عةبدولمةليكي كو ِراني َ‬ ‫شيخ ناصح و َ‬ ‫َ‬ ‫محةمةد عوسمان سيراجةديني لةسةرة َتييدا‬ ‫حسين” لةتةريقةتي نةقشبةندي دةركراوة‬ ‫“مةال َ‬

‫شيخ عوسمان بةتةريقة‬ ‫بةتؤمةتي ئ��ةوةي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةقةلةمداوةو َثيي واية موريدةكان‬ ‫ثؤخلي‬ ‫شيواو دةكات بؤية بانطةشةي سةرجةم‬ ‫سةرلي َ‬ ‫َ‬ ‫موريدو مةنسوب بةناوي تةريقةتةوة دةكةن‬ ‫كةثةيوةندي َثيوة نةكةن ضونكة حةزرةتي‬ ‫شيخ لةذياني خؤيدا ثةيوةندي َلي ب ِريوةو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةستي َثيوةناوة‪ ،‬واتة دةري كردووة‪ ،‬بةلطةش‬

‫‪26‬‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫شيخ‬ ‫بؤ ثشتيواني ئةو بةياننامةية‪،‬‬ ‫دةستنوسيكي َ‬ ‫َ‬ ‫محةمةد عوسمان سيراجةدين خؤيةتي كةلة‬ ‫‪ 22.91996‬دا نوسيويةتي و كؤثييةكي دةست‬ ‫ِريَطا كةوتووة‪.‬‬ ‫شيخ عةبدومةليك نةقشبةندي‬ ‫حاجي َ‬ ‫لةديداريَكي ِريَطا دةرب���ارةي دةركردني‬ ‫حسين وتي “ئ��ةو ثياوة هيض نةبووة‬ ‫مةال َ‬

‫لةتةريقةتي نةقشبةنديدا‪ ،‬تةنها خؤي َ‬ ‫هةلواسيوة‬ ‫بةتةريقةتةوة‪ ،‬ضونكة َ‬ ‫لةسالي ‪ 1996‬بةفةرمايشتي‬ ‫شيخ عوسمان دةركراوةو نامةي تايبةتي نوسيوة‬ ‫َ‬ ‫شيخ فةرمووي َثيمان نة‬ ‫بؤ ئةوةي دةربكريَت‪َ ،‬‬ ‫خةليفةم هةيةو نة كةسيش دةكةم بةخةليفة‪،‬‬ ‫شيخ‬ ‫شيخ تةنها سةرخةتمي هةبووة‪ ،‬تةنانةت َ‬ ‫َ‬ ‫عوسمان لةسةرخةتميش دةريكرد”‪.‬‬

‫شيخ مةليك بة ِريَطاي وت “بؤ خؤي لةو‬ ‫َ‬ ‫هةركةسيك لة تةريقةت‬ ‫نامةيةدا بؤي نوسيوم‬ ‫َ‬ ‫اليدا دةريكةن تاوةكو ريَطةكةمان بة ثاكي‬ ‫بمي َنيتةوة‪.”،‬‬ ‫َ‬ ‫س��ةب��ارةت ب���ةوةي ب��ؤض��ي َئيستادا‬ ‫شيخ‬ ‫بآلويدةكةنةوة مةال حسين دةرك��راوة‪َ ،‬‬ ‫“ثيشتريش ِرازي نةبوين كاري‬ ‫مةليك وتي َ‬ ‫بةناوي نةقشبةنديةوة كردووة‪ ،‬ضونكة روبة ِروي‬ ‫بةبي َ‬ ‫مؤلةتي من ضويت‬ ‫خؤم َثيي وت بؤضي َ‬ ‫طة ِراوي بةناوي نةقشبةنديةوة كارت كردوة‪،‬‬ ‫باسي كةراماتت كردووة َثيي ووت تؤ ضوزاني‬ ‫كةرامات ضيية؟ وةآلمي دايةوة ووتي هةرضي‬ ‫بووة باب ِروات َليم ببورة هةرضيشم كردووة‬ ‫شيخ فةرمووي من‬ ‫بةكةراماتي جةنابت بووة‪َ ،‬‬ ‫شتيك‬ ‫هيض‬ ‫راطةياندنيكم نية‪ ،‬بةآلم ئةطةر َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةئيستادا‬ ‫بزانم بة تؤ نالَيم‪ ،‬بؤية ئةو بةياننامةمان َ‬ ‫دةركرد‪،‬ضونكة ئةو لة طؤظاريَكدا قسةي كردبوو‪،‬‬ ‫شيخ عوسمان و مةال عةبدولكريمي‬ ‫طواية َ‬ ‫م��ودةري��س ريَطةيان ث�َ�ي��داوة بةتةريقةي‬ ‫نةقشبةندي كار بكات‪ ،‬لةبةر ئةوةي ئةو قسانةي‬ ‫شيخ عوسمان‬ ‫ِراست نين‪ ،‬ئةو بة فةرماني َ‬ ‫دةركراوة‪ ،‬بؤية ئةو بةيانامةيةمان دةركرد بؤ‬ ‫ئةوةي هةموو َ‬ ‫بزانيت‪،‬‬ ‫مانيك ئةو ِراستية َ‬ ‫موسل َ‬ ‫شيخ ثارةي خؤمان سةرف دةكةين لة‬ ‫َئيمةي َ‬ ‫َثيناوي خوادا‪ ،‬نةك بةناويترةوة بمانةويَت ثارة‬ ‫ثةيدا بكةين”‪.‬‬ ‫لةبارةي ئةو ناوةي مةال حسين ثةيداي‬ ‫ك��ردووة ئايا بةناوي نةقشبةنديةوة ثةيداي‬ ‫شيخ مةليك وتي “ضةندين‬ ‫نةكردوة‪ ،‬لة وةآلمدا َ‬ ‫شيخ عوسمان ئامؤذطاري كردوة‪ ،‬كاتي‬ ‫جار َ‬ ‫خؤي جاريَك بانطي كرد بؤ ئوردن كة بؤ خؤم‬ ‫َ‬ ‫شيخ َليي عاجز بوو َثيي‬ ‫لةوي بوم‪ ،‬تةنانةت َ‬ ‫فةرموو ب ِرؤ َ‬ ‫لةمالةوة دابنيشة تاوةكو مةليك‬ ‫دَيتةوة‪ ،‬تةنانةت بةمني فةرموو بةموريدةكان‬ ‫دةضيت بةالي ئةودا نةيةت‬ ‫َبل َي هةركةس‬ ‫َ‬ ‫بةالي َئيمةدا لةدواي ئةوة َ‬ ‫كيكي زؤر َليي‬ ‫خةل َ‬ ‫دور كةوتةوة”‪،.‬‬


‫ل��ة ثرسياري ئ���ةوةي ئايا تةريقةتي‬ ‫شيخة؟‬ ‫جيطرةوةي َ‬ ‫كي َ‬ ‫نةقشبةندي َ‬ ‫لةئيستادا َ‬ ‫“ئيستا منم سةرثةرشتياري‬ ‫شيخ مةليك وتي َ‬ ‫َ‬ ‫طشتي تةريقةتةكةمانم‪”.‬‬ ‫َ‬ ‫ئةو ثياوةي كةدةرتان كردوة دواتر كؤمةلَيك‬ ‫هة ِرةشةي كردوة لةو كةسانةي كة ئةو كارةيان‬ ‫بةرامبةر كردوة ئايا َ‬ ‫دةبي؟‬ ‫هةلويَستي َئيوة ضي َ‬ ‫كةسيكي ِراستطؤ‬ ‫شيخ مةليك وتي “ئةو ثياوة َ‬ ‫َ‬ ‫شتيكي َلي نايةت‪ ،‬ئةو هة ِرةشانةي‬ ‫نيةو هيض َ‬ ‫بؤ مادةية َئيمة َكيشةمان نية تاوةكو ئاشتي‬ ‫بكةينةوة‪ ،‬ئةو هة ِرةشةيةي طواية لةالشةي‬ ‫كةساني َئيمة دةيكات بائاطاي لة خؤي َبي و‬ ‫بازرطاني بة تةريقةتةوة نةكات‪ ،‬بااليةني ئةمني‬

‫كوردستانيش لة ئاستي بةرثرسياريدا كاري خؤي‬ ‫بكات”‪.‬‬ ‫لةوةآلمي ئةوةدا ئايا دةركردنةكة هةموو‬ ‫َ‬ ‫لةطةلين ئةوانيش‬ ‫ئةو موريدو دةرويَششانةي‬ ‫َ‬ ‫“ئيمة هةموو‬ ‫شيخ مةليك ئةل َي َ‬ ‫دةطريَتةوة؟ َ‬ ‫َ‬ ‫موريديَكمان خؤش دةوي و بةبراي ديني‬ ‫خؤمانيان دةزانين‪ ،‬باوو باثيري َئيمة هةميشة بؤ‬ ‫موريدةكان ثرسيويانةتةوةو خزمةتيان كردون‪،‬‬ ‫شيخ َثيم فةرمووم بةهةموو موريدةكان َبل َي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةركةس لةطةل ئةوة نةيةت بةالي َئيمةدا”‬ ‫شيخ‬ ‫شيخ مةليك وتيشي “دواي ئةوةي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫عوسمان دةري كردبو هات كؤمةلَيك مةالي‬ ‫هينابوو داواي َليبوردني كردو وتي َ‬ ‫هةلةم كردوة‪،‬‬ ‫َ‬

‫شيخ‬ ‫منيش وتم ناتوانم َليت ببورم‪ ،‬ضونكة تؤ َ‬ ‫دةري كردوي و طويَت لة ئامؤذطاريةكاني ئةو‬ ‫نةطرتووة‪ ،‬ضؤن لةمن دةطريت‪ ،‬ئةو ماوةيةش‬ ‫شيخ هيض ثةيوةنديةكي‬ ‫ناوي خؤي نابوو َ‬ ‫بةخانةقاكاني نةقشبةندي و َئيمةوة نةبووة‪،‬‬ ‫هةركاريَك دةك��ات با بيكات‪ ،‬با بةناوي‬ ‫نةقشبةنديةوة نةيكات‪ ،‬ضونكة ثةيوةندي‬ ‫بة نةقشبةنديةوة نية‪ ،‬ئةو درؤ دةكات‪ ،‬كؤتا‬ ‫جار َثيم ووت دةتواني وةك موريدةكان كار‬ ‫بكةيت‪ ،‬بةآلم ئةو ِرازي نةبوو ضونكة ئةو‬ ‫شيخ َبيت بؤية َئيمةش ب ِرياري‬ ‫دةيويست وةك َ‬ ‫شيخ‬ ‫دةركردنماندا لةسةر ب ِريارةكةي جةنابي َ‬ ‫عوسمان”‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫‪27‬‬


‫جةمال مورتكةيي‪ :‬ث َيويست بوو ل َي َ‬ ‫كؤلينةوةيةكي‬ ‫بكري لةو كةسانةي بوونة ثياوو نؤكةري رذيَم‬ ‫مةيداني‬ ‫َ‬

‫ئةطةر كَيشةكاني نَيوان ثارتي و يةكَيتي ساآلني ‪ 1995‬دروست نةبواية‪ ،‬كَيشةي كورد نةئةما‬ ‫هةوليري‬ ‫هيدي‬ ‫َ‬ ‫ديداري‪َ :‬‬

‫جةمال مورتكةيي ئةندامي كؤميتةيي‬ ‫ناوةندي ثارتي ديموكرات بؤ َريطا َ‬ ‫دةلَي‪:‬‬ ‫نةبي كورد‬ ‫ئةطةر بةرذةوةندي ئةمريكا َ‬ ‫دةبي‪.‬‬ ‫واقيع و بارودؤخي زؤر خراث َ‬ ‫ريَطا‪ :‬سياسةتي كوردي لة كوردستان و‬ ‫عيَراق و ناوضة بة ض ئاكاريَكدا دةرِوات؟‬ ‫ج��ةم��ال مورتكةيي ‪ :‬سياسةتي هةريَمي‬ ‫كوردستان لةواقيعدا‪ ،‬لة كاتي ِرابردووي قؤناغةكاني‬ ‫َ‬ ‫لةطةل عَيراق و‬ ‫كؤتايي هةشتاكاندا حيسابي بكةين‬ ‫ناوضةكةو جيهاندا دةتوانم َبلَيم بةحوكمي ئةم واقيعةي‬ ‫كةميلةتةكةمان تَيي كةوتووة لةضوار ضَيوةي ضواردة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫وآلتي داطيركةردا دةذيت‪ ،‬بةراوردي بكةي‬ ‫ناوة ِراستي سةدةي بيست‪ ،‬بة سياسةتي سةركةوتووي‬ ‫دةزانم بةآلم بةربةست و دوذمنكاري هَيندة زؤري لة‬ ‫ثَيشداية‪ ،‬هةنطاوناني زؤر كةمة وسنووردارة‪ ،‬واقيعين‬ ‫شؤ ِرشي يةك لة دواي يةك سةلماندويةتي كة ئَيمة‬ ‫بة يةك شت دةتوانين سياسةتةكانمان سةركةوتوو‬ ‫بَيت ئةويش بة يةك طوتارى تةباي و يةك ِريزي ضين و‬ ‫تويَذةكاني طةلةكةمان‪َ ،‬‬ ‫هةلويَستي يةكطرتويي هةموو‬ ‫هَيزة سياسيةكاني طةلةكةمان لةو داوا ِرةوايانةي‬ ‫كةهةمانة هةنطاو بنَيين‪.‬‬ ‫لةهةر َ‬ ‫حالةتَيكدا ئةطةر نا ِريَكي و دوبةرةكي هاتة‬ ‫ثَيش‪ ،‬ئةوا دةبَيتة هؤي ضةقبةستويي هةنطاوةكاني‬ ‫ثَيشكةوتن و سةركةوتني سياسةتي كورد‪.‬‬ ‫بةطشتي دةتوانم َبلَيم خراث نية‪ ،‬بةآلم ثَيويستي‬ ‫بةباشترو ديراسةكردن هةية‪ ،‬هةم لة ِروي ناوخؤوة‬ ‫َ‬ ‫طةندةل و كةموكو ِري‬ ‫خؤمان ِريَك بخةين لةكةساني‬ ‫و هةست نةكردن بة بةرثرسياريَتي سةرشان و‬ ‫ماندونةبون بةنةتةوةكةي‪ ،‬لَيرةدا ئةطةر ئةو طؤ ِرانة‬ ‫نةبَيت سياسةتَيكي سةركةوتوو نابَيت‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬طوتاري سياسي كورد لةبةرامبةر‬ ‫طوشارةكاني دةرةوة ب��ةرةو ض ِريَرةويَك‬ ‫دةرِوات‪ ،‬ئايا لةئاست ئةوةداية وةآلمي ئةو‬ ‫ثرسيارانة بداتةوة‪ ،‬ك��ةل��ةدةرةوةو ناوةوة‬ ‫هيَرش دةكريَتة سةر كورد؟‬ ‫جةمال مورتكةيي ‪ :‬ئةوةي كةباسمكرد‪ ،‬تةقريبةن‬ ‫هةمان َ‬ ‫هةلسةنطاندنة‪ ،‬ئةطةر لة ِريَي سياسي و‬ ‫يةك ِريزي نةتةوةكةمان بَيتن يةك طوتاري سياسي‬ ‫ك��وردي دةبَيت‪ ،‬ئةطةر نا ِريَك بَيت‪ ،‬ئةوا كةلَين‬ ‫دةكةويَتة نَيوانمان و مةوقيعي بةهَيزي سةركردايةتي‬ ‫كورد الواز دةكا‪.‬‬ ‫ريَطا ‪ :‬لة اليةن حكومةتةوة ليذنةيةك ثَيك هَينرا‬

‫‪28‬‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫َ‬ ‫طةندةلي ثَيتان واية ئةو لَيذنةية‬ ‫بؤ بةطذدا ضوونةوةي‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي ئاشكرا بكات‪ ،‬كة وةزيرةكان‬ ‫بارو دؤخي‬ ‫َ‬ ‫راثَيضي ثةرلةمان بكات و لَيثَيضينةوة لةو طةندةليانة‬ ‫بكات؟‬ ‫جةمال مورتكةيي ‪ :‬يةك هؤكار هةية هةر‬ ‫ليذنةيةك يان هةر ب ِرياريَك دةردةضَيت لةسةرؤكايةتي‬ ‫هةريَم يان لةسةرؤكايةتي ئةنجومةني وةزيران‪ ،‬لةهةر‬ ‫دةزطايةكي حزبي يان لةشكري و سةربازي‪ ،‬يان‬ ‫ئيداري‪ ،‬ئةطةر بَيت و بةثَيي دةسةآلتَيكي تةواو ئةو‬ ‫لَيذنةيةي دةست بة لَي َ‬ ‫كؤلينةوة بكات و ب ِريارةكاني‬ ‫بةجي بكريَت ئةوا ئؤتؤماتيك ضارةسةر دةكريَت‪.‬‬ ‫جَي َ‬ ‫لة ذياني خَيزاني‪ ،‬يان حزبي يان ئيداريشدا ئةطةر‬ ‫تؤ ثاداشتت دابواية خاوةن ئيشكةر و سةركةوتوو‪،‬‬ ‫ئ��ةوا ئيجرائاتيش بةرامبةر َ‬ ‫خةلكي كةمتر خةم‬ ‫َ‬ ‫طةندةل ِراستةوخؤ كارةكان ريَك دةبَيت‪ ،‬لة هةر‬ ‫و‬

‫ئةطةرئةمريكاو‬ ‫بةريتانيانةبيَت‬ ‫واقيعيكوردو َيران‬ ‫دةبي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫حالةتَيك دا ضاك و خراث بةيةك ضاو سةيركران‬ ‫ئةوا ئةو بةرنامةيةي كةدانراوة لةثَيش دةست ثَيكردني‬ ‫بةفةشةل دادةنريَت‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬ثةرتةوازة بووني كورد لة ناوخؤدا‪،‬‬ ‫يةك دةنط نةبووني بةرامبةر كيَشةكاني‬ ‫بؤضي دةطة ِريَتةوة؟ بؤ ئةوة ناطة ِريَتةوة كة‬ ‫ثي نية؟‬ ‫كورد سياسةتي َ‬ ‫جةمال مورتكةيي ‪ :‬ئ��ةوة ضةند ريَطايةك‬ ‫دةطريَتةوة‪ ،‬يةكَيكيان ئةوةية َ‬ ‫قبوولنةكردني واقيعي‬ ‫سياسةتي كوردي و دةستكةوتي كورد‪ ،‬كة وا لَيك‬ ‫دةدريَتةوة كورد سياسةتي َثي نية‪.‬‬ ‫دووةم‪ :‬دةطة ِريَتةوة سةر ئةو شَيوة دةسةآلت‬ ‫بة ِريَوة بردنةي كةبيرو ِرا ئازاد بَيت‪ ،‬بةآلم دةبَيت لةو‬ ‫َ‬ ‫دابنري‪،‬‬ ‫ِروانطةيةوة ئاطادار بين يةك هَيَلي سوور‬ ‫ئةويش بةرذةوةندي نةتةوةيي خؤمان بخةينة سةر‬ ‫هةموو بةرذةوةنديةكي تايبةتي (كة ئَيستا ئةوة لة‬ ‫ئارادا نية)‪.‬‬ ‫ئةمرؤي‬ ‫ريَطا‪ :‬لةثةرلةمان و دةسةآلتي ِ‬

‫ك��وردي ضةندين ك��ةس ه��ةب��ووة‪ ،‬دةستي‬ ‫لةكوشتني كوردو ئةنفالكردني طةلي كورد‬ ‫هةبووة‪ ،‬بؤضي ضاوثؤشي كراوة لةو كةسانة؟‬ ‫جةمال مورتكةيي ‪ :‬من تةئكيد دةكةمةوة هةر‬ ‫كةسَيك بة ثَيي ئةو لَيبوردنة طشتيةي لة َ‬ ‫سالي ‪1991‬‬ ‫كة درا بؤ ئةو كةسانةي كة دوذمني كورد نةبوون‪،‬‬ ‫دةستيان لة كوشتني ِر َؤلةي كورد نةبوو لَيبوردنيان‬ ‫بؤ دةركرا‪ ،‬قؤناغةكاني ِراثةرين خزانة ناو تةشكيالتي‬ ‫حزبةكان‪ ،‬بة باشم نةزانيوةو بة باشي نازانم لةبةر‬ ‫ئةوةي ب��ةزةرةري حزبةكةو نةتةوةكةشمان تةواو‬ ‫بوو‪ ،‬بةتايبةتي ئةوةي ثاش طؤ ِرانكاري حكومةت‬ ‫و كةشف بووني ئةو هةموو فايالنةي كةلةثاش‬ ‫ئازادي عَيراق دةست كةوتن‪ ،‬بة ِراي من ثَيويست بوو‬ ‫لَي َ‬ ‫كؤلينةوةيةكي مةيداني َ‬ ‫بكري لةهةموو ئةو كةسانةي‬ ‫ثةيوةنديان هةبووة َ‬ ‫لةطةل حكومةت و ئةوانةى بوونة‬ ‫َ‬ ‫ثياوو نؤكةري ِرذيَم ئيجرائاتيان لةطةل بكراباية‪ ،‬بةآلم‬ ‫َ‬ ‫هاوهةلويَستم‪.‬‬ ‫من‬ ‫ريَطا‪ :‬ئيَستا ئةو كةسانةى باآلدةستن لةناو‬ ‫ثارتي و يةكيَتي بؤضي ئيجرائاتيان لةطة َل‬ ‫نةكراوة؟‬ ‫جةمال مورتكةيي ‪ :‬ليذنةيةكيان داناوة “حاكم‬ ‫رزطارمحمد ئةمين” بةرثرسة لةو لَي َ‬ ‫كؤلينةوة بةآلم تا‬ ‫ئَيستا نةتيجةي نةبووة‪ ،‬منيش ئاطادار نيم‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬الوازي ثةيوةنديةكاني هةريَم‬ ‫و بةغدا لة ض روويةكةوة دةرِواننة ئاستي‬ ‫جموجؤلَةكان؟ ئايا سةركردايةتي سياسي‬ ‫كورد الوازي ثيَوة ديار نية؟‬ ‫جةمال مورتكةيي ‪ :‬خؤي كورد لةهةر ضوار‬ ‫ثارضةي كوردستان تةماشا بكةين هةر لةسةرةتاي‬ ‫سةدةي بيستةوة ئةو طيرو طرفتانةي كة قؤناغ بةدواي‬ ‫قؤناغ هاتة ثَيش وةكو خؤي ماوةتةوة‪ ،‬هةموو يةك‬ ‫خالي ئةساسي هةية‪ ،‬ئةويش َ‬ ‫َ‬ ‫قبوولنةكردني تةرةفي‬ ‫بةرامبةرة بؤ واقيعي خؤت‪ ،‬ئَيمة لة قؤناغةكاني‬ ‫ثاش (‪ )11‬ي ئازاري َ‬ ‫سالي ‪ 1975‬حكومةتي عَيراق‬ ‫لةهةموو ئةو ب ِريارو َ‬ ‫بةلَينانةي دايبوو‪ ،‬ثةشيمان بؤوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫سةرةنجام بووة شة ِرو مالويَراني بؤ هةر دووال دروست‬ ‫بوو‪ ،‬شة ِري طةورةتريشي بةدوادا هات‪ ،‬شة ِري (عَيراق‬ ‫و ئَيران) شة ِري كةنداو ئَيستاش هةمان ئةو ئةفكارةية‬ ‫لةسةرةتاي سةدةي (‪ )20‬ب ِرواي بة واقيعي تؤنية وةكو‬ ‫هاوآلتي كوردي لةعَيراقدا بطةي بةمافي ِرةواي خؤت‪،‬‬ ‫واقيعي كوردستان نية‪ ،‬هةر كاتَيك دوذمنان فرسةتيان‬ ‫بؤ وةربطيريَت هةمان ئةو ثياوةن ‪ ،‬بؤردوماني وآلتي‬ ‫ئَيمةيان كردو (‪ )4500‬طوندي ئَيمةيان سوتان‪،‬‬ ‫بةكيميايي بؤردومانيان كرد هةمان ئةوكةسانةن‪ ،‬بةآلم‬ ‫رةنطة كةسةكان طؤ ِرابن ض لة ِرووي ِرةنطةوة طؤ ِرابن‪،‬‬


‫بةآلم لة رووي فيكرةوة وةكو يةكن‪ ،‬كةواتة كَيشةكاني‬ ‫ئَيستاي حكومةتي هةريَم هةمان ئةو كَيشانةن‪ ،‬كة‬ ‫لة موفاوةزاتةكاني ‪ 1975-1970‬لة قؤناغةكاني تري‬ ‫شؤ ِرشي كورد‪.‬‬ ‫لة هةمان كاتدا لةئَيستا كةياساو دةستوري‬ ‫حكومةتي عَيراقي بةثَيي م��اددةي (‪ )140‬دةست‬ ‫نيشانكردني هةموو كَيشةكاني ئَيستاي حكومةتي‬ ‫َ‬ ‫لةطةل عَيراق هةيةتي ياخود‬ ‫هةريَمي كوردستان‬ ‫لةسةر مةسائيلي جؤر بةجؤر هةية‪ ،‬هةموو كَيشةي‬ ‫ياسايي بؤ دؤزراوةتةوة‪ ،‬ئَيستا كورد يةك دةستكةوتي‬ ‫بةهَيزي بةدةست هَيناوة‪ ،‬لةثَيش ئازاد كردني عَيراق‪،‬‬ ‫دةستكةوتَيكي سياسي بةهَيزي هةبوو دةستكةوتي‬ ‫(‪ )11‬ي ئازاري (‪ )1970‬كةبةريَطةيةكي دةستووري‬ ‫سياسي و ب ِرياري نَي َ‬ ‫ودةولةتي دانرا بةمافي ئؤتؤنؤمي‬ ‫بؤ كوردستان‪ ،‬لةثاش داطيركردني عَيراق لة (‪ )2003‬و‬ ‫دامةزراندني دةستورو ب ِرياردان لةسةر مادةي (‪ )140‬ئَيمة‬ ‫دةستكةوتَيكي طةورةمان لة ِروي ياساييةوة بةدةست‬ ‫هَيناوة‪ ،‬كةواتة هةنطاوناني ئَيستا هةم بةريَطةي‬ ‫دبلؤماسي و هةم ياسايي سةركةوتنة بؤ ئَيمة‪.‬‬ ‫بؤية ئ��ةوان نةك لةمةسائيلي َ‬ ‫هةلبذاردن و‬ ‫دةستوريي بؤت ناهَينة ثَيش َ‬ ‫َ‬ ‫دةيانةوي كَيشةت‬ ‫بةلكو‬ ‫بؤ دروست بكةن‪ ،‬يان َ‬ ‫هةول دةدةن كَيشةي سةربازيت‬ ‫بؤ دروست بكةن‪ ،‬يان هةوأل دةدةن ئةو ب ِريارانةي‬ ‫هةية ثةراويَز بخريَت طؤ ِران لةدةستور بكريَن هةموي‬ ‫ئامانجي ئةساسي ئةوانة كةب ِروايان بةو دةستكةوتة‬ ‫نية كةكورد لةكوردستاني باشووردا بةدةستي هَيناوة‪،‬‬ ‫بؤية ئَيمة ثَيويستمان بةوة هةية باشترو بةشَيوةي‬ ‫دبلؤماسي زياتر هةنطاوبنَين بؤ ئةوةي بتوانين جيهان‬ ‫تَيبطةيةنين ئةو َ‬ ‫هةلبذاردنةي ئةنجومةني ثاريَزطاران‬ ‫كةئةنجام درا‪ ،‬لةواقيعدا كورد ئيسثاتي كرد‪ ،‬لة هةموو‬ ‫ناوضة كَيشةدارةكان تَييدا سةركةوتوةو مافَيكي ِرةواي‬ ‫خؤيةتي‪ ،‬هةقي ِرةواي ئةو َ‬ ‫خةلكةية كةبطةريَتةوة‬ ‫سةر دةسةآلتي حكومةتي هةريَم‪ ،‬بة ثَيي دةرةنجامي‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنةكان بة ِراي من ئةو ِريَطاشيان َلي دةب ِريَت‪،‬‬ ‫دوور نية لة ثاش كةمَيكي تر كَيشةي طةورةتر بؤ كورد‬ ‫دروست بكةن‪ ،‬بؤ بةربةست دروست كردن لة بةردةم‬ ‫ضارة سةركردني كَيشةكان‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬باشة بؤضي كورد ئةوةندة ثشت بة‬ ‫ئةمريكا دةبةستيَت؟‬ ‫جةمال مورتكةيي ‪ :‬هةموو دنيا ثشت بة‬ ‫بةرذةوةندي دةبةستَيت‪ ،‬ثشت بةستن بةئةمريكا‬ ‫لةاليةن كورد بؤ ئةوةية واقعَيكة ئةم ِرؤ لةعَيراق بووني‬ ‫هةية‪.‬‬ ‫ثاشان ِراطرتني واقيعي ئةم ِرؤي كورد بةدةرةجةيةك‬ ‫ئةمريكاية‪ِ ،‬راستة ئةمريكا بةثَيي بةرذةوةندي خؤي‬ ‫هاتؤتة عَيراق بؤ ضاوي جواني ئَيمة نةهاتووة‪ .‬بةآلم‬ ‫َ‬ ‫دةخوازي هاوكاري بين و دذي‬ ‫بةرذةوةندي ئَيمةش‬ ‫نةبين‪.‬‬ ‫لةدةرةنجامي شة ِري جيهاني يةكةم‪ ،‬كةئةمريكا‬ ‫بةرذةوةندي َ‬ ‫لةطةل ئَيمةدا نةبوو بة حكومي ثةيماني”‬ ‫سيظةرولؤزان” هةموو دةستكةوتةكاني ئَيمة فةرامؤش‬ ‫ك��ران‪ ،‬لةدةرةنجامي ش��ة ِري جيهاني دووةميش‬ ‫لةدةستكةوتي كؤماري كوردستان لةمةهاباد‪ ،‬ثاش‬

‫جةمال مورتكةيي‬

‫ئةوةي كة بةرذةوةنديان نةبوو‪ ،‬كؤماري كوردستان لة‬ ‫ناو برا‪ ،‬ئَيستاش من َ‬ ‫دةلَيم ئةطةر بةرذةوةندي ئةمريكا‬ ‫دةبي‪ ،‬بةآلم‬ ‫نةبي كورد واقيعي و بارودؤخي زؤر خراث َ‬ ‫َ‬ ‫كي هةية لةو بارو دؤخةي ئَيستاي كورد‬ ‫بةديل ضية؟ َ‬ ‫بتواني دةستكةوتةكان دروست‬ ‫هةبي‪َ ،‬‬ ‫ئومَيدي َثي َ‬ ‫بكاتةوة‪ ،‬ئةم ِرؤ ئَيمة لة ناوضةيةكي ئارامين‪ ،‬سةدان‬ ‫كَيشةمان بؤ دروست دةكةن‪ ،‬سةدان ثيالنت لةدذ‬ ‫دةطَي ِرن‪ ،‬بةنَي َ‬ ‫ودةولةتي و هةريَميشةوة‪ ،‬سنورةكانت‬ ‫بؤردومان دةكةن‪ ،‬طوندةكانت ويَران دةكةن‪ ،‬هةمووي‬ ‫َ‬ ‫بةكؤمةلَيك كَيشة بمَينَيتةوة ثاشان‬ ‫واي كردووة كورد‬ ‫سةركردايةتي سياسي كورد بةرنامةي هةية‪ ،‬بةآلم‬ ‫بةحكومي ئةو َئالؤزيةي كة طوشارن لةسةري‪ ،‬هةردةم‬ ‫كؤسث لةدواي كؤسث دةبنة بةربةست‪َ ،‬بي ئةوةي‬ ‫هاوكاري و ثشتطيري ِراستةقينةي ِراست و دروستى‬ ‫هةبَيت‪ ،‬ناضار دةبَيت دةست بؤ دوذمن دريَذ بكةي بؤ‬ ‫ئةوةي هاوكاري بكات‪.‬‬ ‫من ثرسياريَكم هةية ئةطةر ئَيمة ثشت لة ئةمريكا‬ ‫بةكي ببةستين؟ ئةطةر‬ ‫بكةين ثشتيواني خؤمان َ‬ ‫دةبي‪،‬‬ ‫ئةمريكا و بةريتانيا نةبَيت واقيعي كورد ويَران َ‬ ‫دةولةتي عةرةبي ئَيران و توركيا‪َ ،‬‬ ‫ضةندين َ‬ ‫دةولةتاني‬ ‫زلهَيزي وةكوو روسياو فةرةنسا بةرذةوةنديان َ‬ ‫لةطةل‬ ‫نةتواني وةكو ثَيويست هاوكاري كورد‬ ‫ئةوةداية ئةمريكا َ‬

‫بكات‪ ،‬من دةزانم لة َ‬ ‫سالي ‪ 1975‬ئةمريكا ثشتي ئَيمةي‬ ‫بةردا بؤية نسكؤي شؤ ِرشي ئةيلول هاتة ثَيش‪ ،‬ئَيمة‬ ‫تووشي ئةو شكستة طةورةية بووين بةآلم بةرذةوةندي‬ ‫ئَيمة لة رووي ياساييةوة َ‬ ‫لةطةل هةنطاوةكاني كة ئةم ِرؤ‬ ‫دةني‪َ ،‬بي خؤمان‬ ‫لة بووني ئةمريكا لة عَيراق هةنطاو َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةو بةرذةوةندية بطونجَيين لةبةر ئةوةي بةديل‬ ‫نية‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬ريَككةوتني ثارتي و يةكيَتي بؤ‬ ‫ضارةسةر كردني كيَشةكانة ؟‬ ‫جةمال مورتكةيي ‪ :‬ب��ةرذةوةن��دي نةتةوةيي‬ ‫َ‬ ‫دةكري لةبةر ئةوةي ئةم ِرؤ ثارتي و يةكَيتي‬ ‫ِرةضاو‬ ‫لةكوردستاندا هةر ناكؤكيةكيان هةبَيت دةبَيتة زةرةر‬ ‫بؤ كوردو دةستكةوتةكاني ئايندةي ئةو هةريَمة‪،‬‬ ‫بة ِراي من هةموو ثارتةكاني كوردستاني هةروةكو‬ ‫ثَيشتريش زؤر هةنطاويان لةو روانطةيةوة ناوة‪ ،‬زياتر‬ ‫َ‬ ‫هةول بدةن كَيشة لةنَيوان ثارتي و يةكَيتي دروست‬ ‫نةبَيت‪ ،‬هةرضةندة ئةطةر كَيشةكاني نَيوان ثارتي و‬ ‫يةكَيتي ساآلني ‪ 1995‬دروست نةبواية‪ ،‬كَيشةي كورد‬ ‫نةئةما بةو شَيوةيةي كة ئَيستا هةية‪ ،‬ئَيستا بة ِراي من‬ ‫َ‬ ‫هةندي لة اليةنةكاني‬ ‫ِراستة جؤريَك ئيهمالي و داواي‬ ‫َ‬ ‫بةجي ناكري بةآلم بةوة‬ ‫كوردستان وةكو ثَيويست جَي َ‬ ‫ضارةسةر نابَيت ثارتي و يةكَيتي ببنة دذي يةك‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫‪29‬‬


‫قادر وريا ‪“:‬كوتلةضى” ناويَكة لةوان دةوةشيَتةوة تائيَمة‬ ‫بةرثرسي كؤميسيؤني ِراطةياندني حزبي ديموكرات ‪ :‬بؤ ِرةضاوكردنى بارودؤخى‬ ‫حكومةتى هةرَيم خةباتى ضةكداريمان ِراطرتوة‬ ‫تايبةت بةرَيطا‬

‫حزبي ديموكرات بةهؤي ثةيوةندي‬ ‫هةنديك و َ‬ ‫َ‬ ‫ذي َ‬ ‫َ‬ ‫رثي‬ ‫ربةذيري‬ ‫ذي َ‬ ‫خستني ئةنجامةكامي كؤنطرةي‬ ‫‪ 12‬توشي لةتبوون هات‪ ،‬قادر وريا‬ ‫َ‬ ‫يةكيك لةسةركردةكاني ئةو حزبة‬ ‫زؤر شتي بؤ رَِيطا باس كردووة‪:‬‬ ‫ريَطا‪ :‬حزبى ديموكرات تةمةنيَكي‬ ‫ملمالنى‬ ‫توالني هةية بةآلم زؤرترين‬ ‫َ‬ ‫و ئينشقاقى ت��يَ��دا دروس��ت ب��ووة؟‬ ‫هؤي جيابونةوةتان ضي بوو لةطة َ‬ ‫ل‬ ‫جةماعةتى مستةفاى هيجرى؟‬ ‫قادر وريا ‪ :‬جيابوونةوة و لةتبوونةكانى‬ ‫حزبى ديموكرات‪ ،‬هؤى جؤراوجؤريان هةبووة‪،‬‬ ‫بةآلم ئةطةر بمةوآ بة كورتى و بةض ِرى‬ ‫َ‬ ‫بيانلَيم ‪:‬‬ ‫يةكةم ‪ :‬نةبوونى كولتوورى َثيكةوة ذيان و‬ ‫وي َ‬ ‫َكهةلكردن و ِرَيز نةطرتن لةبيرو ِراى جياواز‬ ‫َ‬ ‫لةنيو حزب و ِريَكخراوة‬ ‫لةكؤمةلى َئيمة و َ‬ ‫سياسيةكان دا‪.‬‬ ‫دووه��ةم‪ :‬دوور كةوتنةوة لةمةيدانى‬ ‫َ‬ ‫ئةسليى خةبات و َتيثة ِركردنى ذيان‬ ‫لةدورةوآلتى و لةبيرضوونةوةى بةرةبةرةى‬ ‫ئةرك و ئامانجة سةرةكييةكان‪ .‬لةو هةمووة‬ ‫جيابوونةوةو (لةتبوونانة) ى َنيو حزب تةنيا‬ ‫يةكيكيان لةسةر خاكى ِرؤذهةآلتى كوردستان‬ ‫َ‬ ‫ِرووى داوة‪ ،‬ئةوانى ديكة هةمووى لةباشوورى‬ ‫كوردستان بةسةر حزب هاتوون‪.‬‬ ‫هةبي‬ ‫َذى‬ ‫ي‬ ‫دورودر‬ ‫حزبيك َميذويةكى‬ ‫ديارة َ‬ ‫َ‬ ‫حزبيكى طةورةو ثان و بةرينيش َبي و هى‬ ‫و َ‬ ‫َ‬ ‫ئةم كؤمةل و نةتةوةية بةم تايبةتمةندييانةوة‬ ‫لةحزبيكى بضووك و كةم‬ ‫بآ‪ ،‬سروشتية كةثتر‬ ‫َ‬ ‫تةمةن‪ ،‬ملمالنآ و ئينشقاق بةخؤيةوة ببينآ‪.‬‬ ‫سةبارةت بة هؤكارى لةتبوونى دوو ساأل‬ ‫لةمةوبةرى حزبيش‪َ ،‬ثيشةكى با َبلَيم حةز‬ ‫ناكةم ئةو كؤنة هاو ِرَييانةمان بة "جةماعةتى‬ ‫مستةفا هيجرى" ناو ببةم‪ .‬هةروا كة َئيمة‬ ‫حزبيكن و هيض‬ ‫حزبيكين‪ ،‬ئةوانيش َ‬ ‫بؤخؤمان َ‬ ‫اليةكمان "جةماعةت" نين‪.‬‬ ‫بةآلم هؤى بةجيا كاركردنمان لةوان‬ ‫دةطة ِرَيتةوة بؤ ملنةدانمان بؤ ثاوانخوازيى‬ ‫ئةوان‪ ،‬ئةو كؤنة هاو ِرَييانةمان دواى ئةوةى‬ ‫بةشكاندنى ب ِريارى كؤنطرةى ‪ 12‬و لة ِريَطاى‬

‫‪30‬‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫قادر وريا‬

‫لةدواىهاتنة‬ ‫سةركارىئةمحةدى‬ ‫نةذادةوة‬ ‫وةزعةكةزؤرلةث َيشرت‬ ‫خراثرتبووة‬ ‫نهينى و َ‬ ‫كةلكى‬ ‫ثةنابردن بؤ دةستةبةنديى َ‬ ‫خراث وةرطرتن لة نياز ثاكيى َئيمة‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫شةرو‬ ‫ريَطا‪ :‬لةكاتى جابوونةوةتان‬ ‫بريندارى ليَكةوتةوة‪ ،‬بةشيَوةيةك‬ ‫ئاسايش كةوتةنيَوانتان‪ ،‬قوتابخانةيةك‬ ‫ملمالنى‬ ‫لةكةمثةكةتان هةبوو لةبةر‬ ‫َ‬ ‫داخ��راو ضةكدارى تيَدا كؤكرانةوة‬ ‫بةمةش خويَندكاران بيَبةشكران‬ ‫كى لةم دؤخة تاوانبارة؟‬ ‫لةخويندن‪َ ،‬‬ ‫قارد وريا ‪َ :‬ئيمة بةنؤرةى خؤمان زؤرمان‬ ‫هةوأل دا ِرووداوى ناخؤش نةيةتة َثيش‪.‬‬

‫هيرش و ثةالمار و‬ ‫ن��ةك ه��ةر لة هيض َ‬ ‫َتي َ‬ ‫ضوونيك دا دةست َثيشخةر نةبووين‪،‬‬ ‫كهةل َ‬ ‫َ‬ ‫بةلكو لةو كاتانةش دا كةشة ِر بة هاو ِر ِييان و‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةكانمان دةفرؤشرا‪ ،‬هةر داوامان َلييان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نةهيلن‬ ‫ئةوةبوو بةسةرخؤيان دا زال بن و َ‬ ‫َكيشة و طرفتةكان طةورةتر ببنةوة‪ .‬هةر‬ ‫بؤيةش هةرضى زيان و زةرةرى جيسمى و‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةكانى َئيمة‬ ‫مالى هةبوو لة هاو ِرَييان و‬ ‫دةكةوتن‪.‬‬ ‫هيزةكانى ئاسايش و زيَرةظانى‬ ‫بوونى َ‬ ‫لةنيوانمان دا‪ِ ،‬رَيطر بووة لةبةردةم ئةو جؤرة‬ ‫َ‬ ‫ِرووداوان���ةداو من بة نؤرةى خؤم سوثاسى‬ ‫َ‬ ‫هةولةكانى ئةوان دةكةم‪ .‬ديارة‬ ‫وشيارى و‬ ‫لةميذة ِروويان‬ ‫شتى لةم جؤرة‪ ،‬بةخؤشييةوة َ‬ ‫نةداوةو هيوادارم هيض كات ِروونةدةنةوة‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬اليةنةكةى تر ئيَوة وةك الدةر‬ ‫سةير دةكةن و تاوانبارتان دةكةن بة‬ ‫كوتلةضى؟‬ ‫ق��ادر وري��ا ‪َ :‬ئيمة لة ضيمان الداوة؟‬ ‫لةضى دوور كةوتووينةوة؟ ل��ةوةف��ادارى‬ ‫ِرَيبةرانى شةهيدمان؟ لةئامانج و بايةخة‬ ‫ب��ةرزو ثيرؤزةكان؟ لة ِرَيبازى كوردايةتى‬ ‫و نيشتمانثةروةرى و ئ��ازادي��خ��وازى و‬ ‫مرؤظدؤستى؟ ئةطةر لةم جؤرة شتانة المان‬ ‫تاوانيكى طةورةية‪.‬‬ ‫دابآ‪َ ،‬‬ ‫ئةو كؤنة هاو ِرَييانةشمان‪ ،‬باشتر واية واز‬ ‫لةم جؤرة ناوو ناتؤرانة َبينن‪ ،‬ضونكة َ‬ ‫خةلك‬ ‫بةميشكى خؤيان بير‬ ‫لة سةردةمى َئيستادا‪َ ،‬‬ ‫دةكةنةوةو تواناى َليك جيا كردنةوةى ضاك‬ ‫و خراث و ِراست و نا ِراستيان هةية‪ .‬با داوةرى‬ ‫هةلسةنطاندنةكة بؤ َ‬ ‫و َ‬ ‫خةلكةكةمان َبيَلينةوة و‬ ‫كى‬ ‫كى الى داوة و َ‬ ‫ئةوان قةزاوةت بكةن َ‬ ‫الى نةداوة‪.‬‬ ‫حةز دةك��ةم ئةو ِراستييةش دووث��ات‬ ‫بكةمةوة كونطرةى دوازدةى حزب كارى‬ ‫نهينيى قةدةغة‬ ‫ذَير بةذيَرو دةستةبةنديى َ‬ ‫لةنيوان‬ ‫كردو بةخيانةتى دانا‪ ،‬هةر بؤية َئيمة َ‬ ‫كونطرةى ‪ 12‬و ‪ 13‬دا بةو ب ِريارةى كونطرة‬ ‫وةف��ادار ماينةوة‪ .‬بةآلم ئةوة ئ��ةوان بوون‬ ‫كة نةك هةر ئةم ب� ِري��ارةى كونطرةيان‬ ‫خستة ذَير ثآ‪َ ،‬‬ ‫بةلكوو زؤر زياتر لة َثيشوو‬ ‫بةنهينى دةستةبةندييان كرد‪ ،‬بؤية توانيان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنةكانى كونطرةى ‪ 13‬بة قازانجى‬


‫خؤيان ِريَك بخةن‪.‬‬ ‫ك��ةواب��وو "كوتلةضى" ناويَكة ل��ةوان‬ ‫اكيش ئةوةية‪،‬‬ ‫تائيمة‪ ،‬سةرنج ِر َ‬ ‫دةوةشيتةوة َ‬ ‫َ‬ ‫َئيستا كة هةر دوو المان وةك دوو حزبى‬ ‫جياواز كار دةكةين‪ ،‬ئةو برادةرانةى حزبى‬ ‫لةنيو حزبةكةى‬ ‫ديموكراتيان بةو ِرؤذة طةياند‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫لةحالَيك دا َئيمةشيان لةطةأل‬ ‫خؤيانداو‬ ‫نةماوين‪ ،‬بة ناوضةطةرو كؤتلةضى تاوانبار‬ ‫كراون و كةوتوونة بةر ِرةخنةى خؤيان‪.‬‬ ‫ريَ��ط��ا‪ :‬دواى ج��ي��اب��وون��ةوةت��ان‬ ‫طؤنطرةيةكتان بةست‪ ،‬مةبةست لةو‬ ‫طؤنطرة ضي بوو؟ بؤضى هةر لةذيَر‬ ‫ناوى (حزبى ديموكراتى كوردستان)‬ ‫خؤتان ِراطةياندةوةو ناويَكى ترتان‬ ‫دانةنا؟‬ ‫ةشةميى‬ ‫قادر وريا ‪ :‬كؤنطرةيةك كةلة ِر َ‬ ‫هينا‪ ،‬كؤنطرةى ضواردةيةمى‬ ‫ِرابردوودا َثيكمان َ‬ ‫سيزدة‬ ‫حزب بوو‪ .‬حزبى ديموكرات‪َ ،‬ثيشتر َ‬ ‫بنيتة َنيو‬ ‫كؤنطرةى طرتبوو‪ ،‬بةر لةوةى ثآ َ‬ ‫كؤنطرةى ضواردةيةم ئةو حزبة لة هةموو‬ ‫ئاستةكانى دا‪ ،‬لة ِرَيبةرييةوة بطرة تا (قةواعيد) و‬ ‫لةكؤميتةو كؤميسيؤنةكانى كوردستان ِرابطرة تا‬ ‫كوميتةكانى دةروةى وآلت‪ ،‬بوو بة دوو بةش‪،‬‬ ‫ديارة لة ِرَيبةرى دا بةو هؤيةى كةئاماذةم‬ ‫ثآ كرد‪ ،‬زؤرينة بةاليةنى بةرامبةرمان بوو‪.‬‬ ‫لةنيو كادر و َثيشمةرطةو ئةندامانيش‬ ‫بةآلم َ‬

‫دا‪ ،‬دةتوانم َبلَيم‪ ،‬جياوازييةكى ئةوتؤمان‬ ‫بةجيطاى‬ ‫(لةضةندايةتي) دا نةبوو‪ .‬ئةوةش َ‬ ‫لةميذينة ناسراوةكان و زؤربةى‬ ‫خؤى كةسيما َ‬ ‫ك��ادرو َثيشمةرطة ديَرينةكان لةطةأل ئةو‬ ‫ئؤثؤزيسيؤنة َنيوخؤييةدا بوون كةدواتر هةر‬ ‫بةناوى "حزبى ديموكراتى كوردستان" ةوة‬ ‫دريَذةى بة َتيكؤشانى دايةوة‪.‬‬ ‫بؤ ئاطاداريتان حزبى ديموكرات‪ ،‬كة‬ ‫َ‬ ‫سالى ‪ 1945‬دامةزرا بةناوى "حزبى ديموكراتى‬ ‫كوردستان" دامةزرانى خؤى ِراطةياند و هةتا‬ ‫كؤنطرةى ضوارةمى حزب لةسةرةتاكانى ‪1980‬‬ ‫بةبةشيك لةناوةكة‪.‬‬ ‫"ئيران" نةبوو‬ ‫َ‬ ‫دا وشةى َ‬ ‫ئةم كؤنطرةية كؤميتة ناوةندييةكى‬ ‫طونجاوى بؤ هةلومةرجى نويَى َتيكؤشانى‬ ‫خةباتى َئيمة َ‬ ‫هةلبذارد‪ .‬ئةو كوميتة ناوةندييةش‬ ‫بة َتيك ِراى دةنط بة ِريَز "خاليد عةزيزى"‬ ‫بةوتةبيذى‬ ‫بةكةسى يةكةمى ح��زب و‬ ‫َ‬ ‫كؤميتةي ناوةندى َ‬ ‫هةلبذارد‪ 6 ،‬كةسى ديكةش‬ ‫لةاليةن كةميتةى ناوةنديةوة بةئةندامى‬ ‫دةفتةرى سياسى َ‬ ‫بةثيى َثي ِرةوى‬ ‫هةلبذَيردران‪َ ،‬‬ ‫َنيوخؤ دوو كةس لةوان كاك كةمال كةريمى و‬ ‫جيطرى يةكةم و‬ ‫كاك مستةفا مةولودى وةك َ‬ ‫سكرتير ديارى كران‪.‬‬ ‫دووةمى‬ ‫َ‬ ‫ريَطا‪ :‬دؤخ��ى سياسى حكومةتى‬ ‫ئيران ضؤن دةبينن؟ تاضةند ئوميَدتان‬ ‫هةية بةطؤرانكارى لةئيَران و ليَدانى‬

‫لةاليةن ئةمةريكاوة؟‬ ‫ق��ادر وري��ا‪ :‬ب��ارودؤخ��ى َئيران لة هيض‬ ‫بارَيكةوة بة ئ��ارةزووى دانيشتووانى نية‪.‬‬ ‫َ‬ ‫خةلك هةم لةبارى سياسيةوة‪ ،‬هةم لةبارى‬ ‫ئابوورييةوة‪ ،‬زؤر لةذَير طوشار دان‪ ،‬لةدواى‬ ‫هاتنة سةركارى ئةحمةدى نةذادةوة وةزعةكة‬ ‫زؤر لة َثيشتر خراثتر بووة‪.‬‬ ‫لةبارى سياسيةوة‪ ،‬هةوأل دراوة هةموو‬ ‫دةنطيكى نا ِرازى بةتوندى سةركوت بكرآ‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بةنديخانةكانى َئيران ث ِرن لة ضاالكانى‬ ‫م��ةدةن��ى‪ ،‬ئ��ةو كةسانةى ِرةخ��ن��ةي��ان لة‬ ‫دةسةآلتدارَيتى و ياساكان و سياسةتةكانى‬ ‫ئةو ِرذَيمة هةية دةطيريَن‪ ،‬حوكمى دريَذ ماوةو‬ ‫دةسةثيندرآ‪.‬‬ ‫تةنانةت َئيعداميان بةسةردا‬ ‫َ‬ ‫ِرؤذنامةكان‪ ،‬ويَبالطةكان‪ ngo،‬كان لةذيَر‬ ‫فشاردان و بةردةوام بيانوويان ثآ دةطيرآ‪.‬‬ ‫لةبارى ئابورييشةوة‪ ،‬بارودؤخةكة بةنيسبةت‬ ‫َ‬ ‫خةلكةوة زؤر خراثة‪ .‬بنيات و دامودةزطاكانى‬ ‫ِرَيذيم‪ ،‬وةك سوثاى ثاسداران‪ ،‬بةسيج‪ ،‬بنياتى‬ ‫شةهيد و هتد‪ ،‬ضنطيان بةسةر ئابوريى وآلت‬ ‫دا طرتووةو زؤر بوارى بازرطانيشيان لة ثاوانى‬ ‫خؤيان طرتوة‪.‬‬ ‫لى‬ ‫ريَطا ‪ :‬كاديرو ئةنداميَكى زؤرتان َ‬ ‫كوذراوة لةاليةن خةلكانيَكةوة كةئيَستا‬ ‫لةذيَردةسةآلتى حكومةتى هةريَمدان‬ ‫ِرةنطة بةشيَكيشيان ئةندامى حزبةكانى‬

‫قادر وريا لةطة َل قاسملؤ‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫‪31‬‬


‫باشور بن‪ ،‬ئيَوة هيض هةولَيَكتان داوة‬ ‫بؤطرتنيان و دادط��اى كردنيان‪ ،‬يان‬ ‫تؤلَةكردنةوة ليَيان؟‬ ‫ق��ادر وري��ا ‪َ :‬ئيمة ئ��ةو تاوانة زؤران��ة‬ ‫لةبيرنابةينةوة كةلةدةيةى ‪ 1990‬دا دذى‬ ‫َتيكؤشةرانى حزبى ديموكرات لةهةريَمى‬ ‫كوردستان ئةنجام دران‪ .‬مةبةستم ئةوة نية‬ ‫كةبؤخؤمان َ‬ ‫تؤلة لةتاوانباران دةكةينةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةآلم لة ِرؤذى خؤيدا‪ ،‬هةموو هةولى خؤمان‬ ‫بةكاردَينين كة ئةو جؤرة كةسانة وةك تاوانبار‬ ‫َ‬ ‫و تيرؤريست‪َ ،‬لي َ‬ ‫لةطةل دا بكرآ و‬ ‫كؤلينةوةيان‬

‫ئ َيمةئةو‬ ‫تاوانةزؤرانة‬ ‫لةبرينابةينةوة‬ ‫كةلةدةيةى‪1990‬‬ ‫دادذىت َيكؤشةرانى‬ ‫حزبىدميوكرات‬ ‫لةهةريمَ ىكوردستان‬ ‫ئةجنامدران‬ ‫حوكمى َ‬ ‫عةدالةت لةبارةيان بة ِريَوة بضآ‪ .‬لةو‬ ‫بارةوة مةسةلةكة هةر َ‬ ‫تؤلة كردنةوة نية‪ ،‬ضونكة‬ ‫بةسزادرانى ضةند بةكريَطيراوى دةست بةخويَن‬ ‫سور‪َ ،‬‬ ‫تؤلةى ئةو هةمووة مرؤظة خةباتكارانة‬ ‫ناكرَيتةوة ئةو تاوانبارانة لةوة بآ نرخ ترن‬ ‫كة خوَينيان بارتةقاى خويَنى شةهيدةكانمان‬ ‫بآ‪ .‬بةآلم َليثرسينةوة لةطةأل ئةوانةداو خستنة‬ ‫ِرووى ِراستيةكان و سزادانيان‪ ،‬جطة لةوةى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك راستى‪،‬‬ ‫دةبيتة هؤى ئاشكراكردنى‬ ‫َ‬ ‫دةتوانآ وانةيةك بآ بؤ هةموو ئينسانةكان كة‬ ‫وشيارى كردةوةو ئاكارى خؤيان بن و بزانن‬ ‫لـيي‬ ‫تاوان و غةدرو ناهةقى ِرؤذى خؤى َ‬ ‫دةثرسريَتةوة‪.‬‬ ‫ريَطا ‪ :‬مةكتةبى سياسى و زؤربةى‬ ‫بارةطاكانتان كاتى خ��ؤى لةبنارى‬ ‫قةنديل ب��وو‪ ،‬بؤضى سالَى ‪1993‬‬ ‫بارةطاكانتان طواستةوة بؤ كؤية؟‬ ‫لةهةمان كاتدا خةباتى ضةكداريتان‬ ‫راطرت‪ ،‬ئةوة بةبريارى خؤتان بووة‬

‫‪32‬‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫بريارى يةكيَتى و ثارتى بووة؟‬ ‫يان ِ‬ ‫قادر وريا ‪َ :‬ئيمة لةهاوينى ‪ 1993‬بنكةو‬ ‫بارةطاكانمان لةبنارى قةنديل طواستةوة‪.‬‬ ‫باركردنمان لة ِراستى دا لة ِرووى ناضارييةوة‬ ‫ب��وو‪ .‬ئةو سنوورانة لةخاكى ِرؤذهةآلتى‬ ‫كوردستان زؤر نزيك بوون و تؤثخانةكانى‬ ‫كؤمارى ئيسالمى بةبةردةوامى و شةو‬ ‫و ِرؤذ بنكةكانمان‪ ،‬شويَنى نيشتةجآ بوونى‬ ‫َ‬ ‫نةخؤشخانةو‬ ‫ت��ةن��ان��ةت‬ ‫بنةمالةكان‪،‬‬ ‫قوتابخانةكانماني دةداية بةر طولة تؤث و‬ ‫اكيت‪.‬‬ ‫كاتيؤشا و ِر َ‬ ‫لةاليةكى ديكةوة هةستمان دةك��رد‬ ‫حكوومةتى هةرَيم كة ت��ازة دام��ةزرا بوو‬ ‫و ئةوةندة خؤى قايم نةكردبوو‪ ،‬لةاليةن‬ ‫كؤمارى ئيسالمييةوة لةذيَر فشار دا بوو‪.‬‬ ‫هةر بؤية زؤربةى بنكةو بارةطاكانمان لةسةر‬ ‫سنورةكان دورخستةوة بؤ قوآلييةكانى‬ ‫خاكى هةرَيمى كوردستان‪ ،‬سةرةنجام بؤ‬ ‫ِرةضاوكردنى بارودؤخى حكوومةتى هةريَم‪،‬‬ ‫شيوة خةباتةمان ِراطرت‪َ ،‬ئيمة خةباتى‬ ‫ئةو َ‬ ‫ضةكداريمان ِراطرتوة‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬بارودؤخى سياسى وئابوريتان‬ ‫ضؤنة؟ لةطةل جةماعةتى مستةفاى‬ ‫هيجري دا ل��ةي��ةك كةمثيدان؟‬ ‫ثةيوةنديتان و هةلَسوكةوتان ضؤنة‬ ‫ل��ةط��ة َ‬ ‫ل ي���ةك؟ ئ���ةوان داواك����ارن‬ ‫لةحكومةت كةئيَوة لةكةمثةكةيان‬ ‫جيابكةنةوة ب��ؤ ب��ةرق��ةرار بوونى‬ ‫ئاسايشى و ئارامى كةمثةكةيان؟‬ ‫وريا قادر ‪ :‬بارودؤخى ئابوريمان لةضاو‬ ‫مانطةكانى يةكةمى دواى لةتبوونى حزب‬ ‫كاتيك حزب لةت بوو تةنانةت بةر‬ ‫باشترة‪َ ،‬‬ ‫لة لةتبوونيش‪ ،‬زؤرب��ةى سامان و دارايى‬ ‫حزب لةاليةن ِرَيبةرايةتى َ‬ ‫هةلبذيَردراوى‬ ‫دةرهينرا بوو‪.‬‬ ‫كؤنطرةى ‪ 13‬لةدةست َئيمة‬ ‫َ‬ ‫كاتيك لةتبوون ِرووى دا زؤربةى هةرة‬ ‫بؤية َ‬ ‫زؤرى ئيمكانات و سامان و دارايى حزب لة‬ ‫دةرةوةى وآلت و كوردستان لةاليةن كؤنة‬ ‫هاو ِرَييانمانةوة دةستيان بةسةرداطيرا‪.‬‬ ‫لةطةأل هاو ِريَيانى َثيشوومان لة سآ‬ ‫كةمث دا َثيكةوة دةذيين‪َ .‬ئيمة حةز لة تةبايى‬ ‫لةطةأل ئةوان دةكةين و ئةطةرضى َثيكةوة‬ ‫حزبيك دا نين وةك َتيكؤشةرانى كورد‬ ‫لة َ‬ ‫خةباتطي ِر سةيريان دةكةين‪ .‬حةز‬ ‫و مرؤظى‬ ‫َ‬ ‫دةكةين لة شين و شايى يةكتر دا بةشدار‬ ‫بين و َثيوةندييةكى سالم و دؤستانةمان هةبآ‪.‬‬ ‫ئةوان سياسةتى بايكؤتى َئيمةيان طرتؤتة بةرو‬ ‫حةز بةو َثيوةنديية كؤمةآليةتييانةش ناكةن‬ ‫كةمثيك دا َثيويستة‬ ‫كةلةنيو دانيشتوانى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةبآ‪َ .‬ئيمةش َثيمان باشة لةو كةمثانةدا‬ ‫َليك جيا بكرَيينةوةو ئةوة بة قازانجى هةردوو‬

‫المانة‪.‬‬ ‫ب��ةآلم حكوومةتى هةريَم لةو ب��ارةوة‬ ‫َ‬ ‫بطوترى‬ ‫دةبى‬ ‫هةنطاوى َثيويستى نةناوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةسالَيكة وازيان لةطرذى و ئالؤزى‬ ‫كةمتر‬ ‫هيناوةو ئةو ِرةفتارانةى‬ ‫درووس��ت كردن َ‬ ‫َثيشوويان لةطةأل هاو ِريَيانى َئيمة لة ثةالمار‬ ‫بردن و َبيحورمةتيكردن و َليدان و بريندار‬ ‫ك��ردن‪ ،‬كةببووة هؤى نيطةرانيى َ‬ ‫خةلكى‬ ‫كوردستان‪ِ ،‬راطرتوة‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬دةوت��ريَ��ت جيابونةوةتان‬ ‫دةستى ثارتى و يةكيَتي تيَداهةبووة‪،‬‬ ‫واتة يةكيَتى ثشتيوانى لةئيَوة دةكات و‬ ‫ثارتيش ثشتوانى لةاليةنةكةى تر؟‬ ‫قادر وريا ‪ :‬ئةوةى حزبى ديموكراتى لةت‬ ‫كرد َ‬ ‫عةقلييةت و ئيرادةيةك بوو كة ئةو حزبةى‬ ‫طرووثيك دةزانى و لةجياتى‬ ‫تةنيا بة هى‬ ‫َ‬ ‫بةيةك ضاو سةير كردنى هةموو َتيكؤشةران‬ ‫لةنيوانيان‬ ‫و ئةندامانى ح��زب‪ ،‬جياوازيى َ‬ ‫كةسيكى سةر َ‬ ‫بةبالةكةى ئةو‬ ‫دادةناو هةر‬ ‫َ‬ ‫نةبوو‪ ،‬دةيخستة ثةراوَيزةوة‪ .‬ئةمة بووة هؤى‬ ‫يةكيتى و‬ ‫لةتبوونى حزبى ديموكرات‪ ،‬نةك َ‬ ‫ثارتى‪ .‬ئةطةر زؤرايةتيى ِريَبةرى بيويستبايةو‬ ‫طويَى لة نا ِرةزاييةتيةكان بطيراية‪ ،‬حزب لةت‬ ‫نةدةبوو‪ .‬هةروةك ضؤن َ‬ ‫عةقلييةتى زؤرايةتيى‬ ‫َ‬ ‫ِرَيبةريى كؤنطرةكانى ‪ 10‬و ‪ 11‬و ‪ 12‬بنةمالةى‬ ‫طةورةى حزبى ديموكراتي خستةوة سةر يةك‬ ‫و يةكطرتوويى ئةم حزبةشى تا كؤنطرةى ‪13‬‬ ‫ثاراست‪ .‬خؤ ئةوكات شة ِرى َنيوخؤ لة باشوورى‬ ‫يةكيتى و ثارتيش َثيكةوة‬ ‫كوردستان هةبوو َ‬ ‫شة ِريان هةبوو‪ ،‬وةك َئيستا تةباو لةبارى‬ ‫سياسييشةوة يةكطرتوو َليك نزيك بوون‪.‬‬

‫ث ِرؤفايل‬ ‫قادر وريام‪ ،‬سا َلى ‪ 1963‬لة ناوضةى‬ ‫شنؤى ِرؤذهةآلتى كوردستان لةدايك‬ ‫بووة‪ ،‬خةريكى تةواو كردنى ماستةرى‬ ‫زمانى كورديية لةكؤل َيذى زمانى‬ ‫زانكؤى سةالحةدين‪.‬‬ ‫لة كؤنطرةى دةيةمى حزبةوة (‪)1995‬‬ ‫هةتا كؤنطرةى س َيزدةيةم (‪)2004‬‬ ‫ئةندامى كؤميتةي ناوةنديى حزب‬ ‫بووة‪.‬‬ ‫لة يةكةم ثلينومى كؤنطرةدا وةك‬ ‫ئةندامى دةفتةرى سياسى و بةرثرسى‬ ‫كوميسيؤنى ِراطةياندنى حزب‬ ‫هة َلبذيَردراوة‪.‬‬


‫د‪ .‬مةحةمةد ثشدةري‪ :‬داوا لةزيندانيانى‬ ‫سياسى دةكةم دةنط بةيةك َيتى و ثارتى و‬ ‫شيوعى نةدةن‬ ‫حكومةت و حزبةكانمان نوَينةرى جاشةكانن نةك نوَينةرى ئَيمة‬

‫طفتوطؤى‪:‬‬ ‫باخةوان هةلَةبجةيى‬ ‫م��اوةي��ةك��ة زيندانيانى سياسى‬ ‫دةرب��ري��ن‬ ‫كةوتونةتة ن��ارِةزاي��ى‬ ‫ِ‬ ‫و خؤثيشاندان بةبيانوى خواردنى‬ ‫مافةكانيان ل��ةالي��ةن حكومةتى‬ ‫َ‬ ‫ه��ةري��م��ى ك��وردس��ت��ان��ةوةو بةم‬ ‫دواي��ةش داواى ياساييان لةسةر‬ ‫َ‬ ‫هةريم‬ ‫وةزيرى دارايى حكومةتى‬ ‫تؤمار كرد و َ‬ ‫ئةلَين ئةطةر ئةوةش‬ ‫مافةكانمان بؤ نةطةرَِيَنيتةوة ناضارين‬ ‫ثةنا بؤحكومةتى َعيراقى بةرين‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةديداريكى تايبةتى طؤظارى رَِيطادا‬ ‫د‪.‬م��ح��ةم��ةد ث��ش��دةرى ئةندامى‬ ‫دةستةى داكؤى لةمافى زيندانية‬ ‫َ‬ ‫دةدوي‪.‬‬ ‫سياسيةكان بةرِاشكاوي‬ ‫زيندانيانى سياسى لةبيركراون‬ ‫سةبارةت بةمانطرتن و خؤثيشاندانةكانيان‬ ‫د‪ .‬محةمةد ثشدةرى وتى‪ :‬زيندانيانى سياسى‬ ‫َ‬ ‫بةكؤلةكةى دروستكردنى حكومةتى هةريَم‬ ‫دادةنريَت‪ ،‬سةركردةكانمان بةشةهيدى زيندو‬ ‫َ‬ ‫لةقةلةميان دةدةن‪ ،‬بةرنامةيةكى تايبةتيان‬ ‫هةية ب��ةن��اوى (ئ��ةو ِرؤذان���ةى ئةم ِرؤيان‬ ‫دروستكرد)‪ ،‬بةآلم دواى طةيشتنى بةرثرسةكان‬ ‫بةدةسةآلت َئيمةيان لةبيركرد‪ ،‬ئةوةندةى‬ ‫َ‬ ‫خؤدةولمةندكردن بوون ئةوةندة‬ ‫خةريكى‬ ‫لةخةمى زيندانيانى سياسى وشةهيداندا نةبوون‪،‬‬ ‫تيانةبيت‬ ‫هيض ِريَكةوتننامةية نةبووة بةنديَكى‬ ‫َ‬ ‫بؤئازادكردنى زيندانية سياسيةكان‪ ،‬كةضى َئيستا‬ ‫لةبيركراوين‪،‬‬ ‫د‪.‬محةمةد ئةوةشى وت‪ :‬لةسةرةتادا دوو‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلةدامةزران بؤزيندانية سياسيةكان‪ ،‬دواتر‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلة يةكيان طرتةوة بةناوى‬ ‫ئةم دوو‬ ‫(كؤمكارى زيندانية سياسيةكانى كوردستان)‬ ‫(يةكيتى وثارتى‬ ‫هةرسى حزبةكة‬ ‫نويَنةرى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫وشيوعى) َتيداية‪ ،‬هةرضةندة من َثيم واية‬ ‫لةيةكيتى وشيوعين‬ ‫زؤرينةى زيندانيةكان‬ ‫َ‬

‫د‪.‬محةمةد ثشدةري‪ :‬يةكيَك لةزيندانية سياسييةكاني حزبي شيوعي‬

‫كةضى سةرؤكايةتى ئةو ِريَكخراوة َئيستا‬ ‫بةدةست ثارتيةوةية‪.‬‬ ‫حكومةتى َ‬ ‫هةريم مافةكانمان نادات‬ ‫دةرب��ارةى مافةكانيا د‪ .‬محةمةد ثشدةرى‬ ‫بةشيكى زؤرى‬ ‫وت��ى‪ :‬لةحكومةتى َعيراق‬ ‫َ‬ ‫ك��وردةو س��ةرؤك كؤمار ك��وردة‪ ،‬ئةوكاتة‬ ‫ب ِرياريَكى سياسى بؤزيندانيانى سياسى دةرضوو‬ ‫‪ 75‬ثةرلةمانتارى كورد لةثةرلةمانى َعيراقدا‬ ‫بوون‪ ،‬ئةويش ياساى ذمارة‪ 4‬ى هةموار كراوى‬ ‫ثةرلةمانى َعيراق‪ ،‬لةوياسايةدا َ‬ ‫كؤمةل َى ئيمتيازات‬ ‫بؤزيندانيانى سياسى ديارى كراوة لةوانة َثيدانى‬ ‫(‪)500‬هةزار دينار مانطانة َبى جياوازى نةتةوةو‬ ‫زم��ان‪ ،‬ب��ةآلم بةداخةوة زيندانيانى سياسى‬ ‫هةريَمى كوردستان َليى َبيبةش بوون‪َ ،‬ئيمة‬ ‫َ‬ ‫ضةندجارى داوام��ان ك��ردووة لةحكومةتى‬ ‫هةريَمى كوردستان بؤئةو ئيمتيازانةى زيندانيانى‬ ‫َعيراقى طرتووةتةوة َئيمةش بطريَتةوة‪ ،‬د‪.‬‬ ‫محةمةد ثشدةرى ئاماذةى بؤئةوةشكرد دواتر‬

‫ناضار بوين بةخؤثيشاندان وسةردانى ثةرلةمانى‬ ‫سليمانى‬ ‫وعيراق وثاريَزطارى‬ ‫كوردستان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ومةكتةب سياسى حزبةكانمان ك��ردووة َبى‬ ‫يةكيك‬ ‫وةآلم بوين‪ ،‬لةخؤثيشاندانةكةدا‬ ‫َ‬ ‫لةداواكارييةكانمان بينى سةرؤكى هةريَمى‬ ‫كوردستان بووة‪ ،‬بةآلم ئةو خؤى نيشاننةداين‪،‬‬ ‫بةداخةوة ئةطةر شةش كؤنةمستةشار خؤ‬ ‫فرؤشى ئةم ميللةتة خؤثيشاندانيان بكرداية ‪10‬‬ ‫جار سةرؤكيان دةبينى‪ ،‬د‪ .‬محةمةد ئةوةشى‬ ‫ووت‪َ :‬ئيمة َليرةوة سوثاسى سةرؤكى فراكسيؤنى‬ ‫يةكطرتو دةكةين هاوكاريةكى زؤرى كردين‬ ‫بؤدةرخستنى ئةو ِراستيانةلة ِريَى ثةرلةمانى‬ ‫َعيراقةوة‪َ ،‬ئيستا لةثةرلةمانى َعيراقةوة كتاب‬ ‫هاتووة بؤسةرؤكى حكومةت و وةزيرى دارايى‬ ‫بةوةى ئةو ب ِرةثارةيةى زيندانة سياسيةكان‬ ‫لةسةر بودجةى‪ 17%‬كةيةو هاتووة كةضى‬ ‫حكومةتى هةريَم دةيشاريَتةوة‪ ،‬هيض ِريَطاية‬ ‫بةرثرسى‬ ‫نةماوة نةيطرينة بةر دةضينة الى هةر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت مافةكةتان ِرةواية‪َ ،‬ئيمة َئيستا تةنها دوو‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫‪33‬‬


‫حكومةتىكوردى‬ ‫هةميشةئيشى‬ ‫موكياذكردنىشتةكان‬ ‫بووةوبةئ َيمةدةلَينَ‬ ‫شةهيدىزيندومن َ‬ ‫دةل َيم‬ ‫بةتؤثيوىزيندومان‬ ‫ناوببةنومافةكامنان‬ ‫مةخؤن‪،‬حسابىكؤنة‬ ‫جاش َيكمانبؤبكةن‪،‬ئةو‬ ‫بودجةيةىمانطانةى‬ ‫كاكمةسعودومامج ةالل‬ ‫وةريدةطرنبيدات‬ ‫بةزيندانيانىسياسى‬ ‫بةشى َ‬ ‫سال َيكماندةكات‬ ‫ِريَطامان لةبةردةمداية ئةويش داواى ياسايى‬ ‫َ‬ ‫فيدرالى‬ ‫لةسةر دادطايى هةريَم وحكومةتى‬ ‫لةسةر وةزيرى دارايى تؤماربكةين‪ ،‬ئةطةرنا‬ ‫ماندةطرين لةثةرلةمانى َعيراقدا تائةو مافانةمان‬ ‫بةجيدةكريَت‪ ،‬حكومةتى هةريَم هانمان‬ ‫بؤجي َ‬ ‫َ‬ ‫دةدات شكاتى َليبكةين لةحكومةتى َعيراق‪،‬‬ ‫ئةطةر وةآلممان نةدةنةوة ئامادةين شكات‬ ‫لةحكومةتى هةريَم بكةين الى حكومةتى‬ ‫َعيراقى هةتا مةناعةتمان نية شكات الى‬ ‫حكومةتى ئةمريكاش بكةين‪.‬‬ ‫حكومةتى َ‬ ‫هةريم ئيشى بةزيندانى‬ ‫سياسى نةماوة‬ ‫َ‬ ‫بةهةلويَستى حزبةسياسيةكان‬ ‫سةبارةت‬ ‫لةمة ِر ثرسى زيندانية سياسيةكان د‪ .‬محةمةد‬ ‫ثشدةرى وتى‪ :‬حكومةتى هةريَم هيض ئيشى‬ ‫يةكيتى وثارتى‬ ‫بةئيمة نةماوةو بةتايبةتى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َبيمنةت بوون لةزيندانيانى سياسى ولةئةنفال‬ ‫ولةثيشمةرطة ولةشةهيدان‪ ،‬ئةطينا ئةمة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بؤهةندى‬ ‫ئاو ِردانةوة نية‪ ،‬ضونكة ئةو ب ِرةثارةية‬ ‫كةسى تر دابين ك��راوة ل��ةوان��ة ئةوانةى‬ ‫لةثيشمةرطايةتيدا كةم ئةندام بوون وبةركةوتنى‬ ‫َ‬

‫‪34‬‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫َ‬ ‫وهةندى شتى تر كةضى‬ ‫ضةكى كيمياى‬ ‫حكومةتى هةريَم ئةم ب ِرةثارةية وةردةطريَت‬ ‫ولةجةماوةرةكةى دةشاريَتةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫د‪ .‬محةمةد ئاماذةى بؤئةوةشكرد من سالَيك‬ ‫سليمانى زيندانى بووم‬ ‫مانطيك لةئةمنى َ‬ ‫وضةند َ‬ ‫هةركةسى دةهاتة ئةو زيندانةوة َثيم دةوت‬ ‫َ‬ ‫كى بةطرتى دايت ئةيانةوت(بةكرى فاتةو‬ ‫َ‬ ‫ئاسؤى قومرى ومضةى ئةحةثوت) َ‬ ‫بةدلنياييةوة‬ ‫هةرسيكيان لةاليةن حكومةتى هةريَمة‬ ‫َ‬ ‫منيكى زيندانى َئيستاش‬ ‫خانةنشينيان هةية‪ ،‬بةآلم َ‬ ‫شتيكم بؤناكريَت‪،‬‬ ‫باجةكةى دةدةم و هيض َ‬ ‫بةداخةوة حكومةت وحزبةكانمان نويَنةرى‬ ‫جاشةكانن نةك نويَنةرى َئيمة‪ ،‬ئةطينا مةعقول‬ ‫هةبيت‬ ‫نية ئةوةى َئيمةى بةطرتداوة مافيان َ‬ ‫وئيمة مافمان بخوريَت‪ ،‬بؤية طةنج ناهةقى نية‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةهيلَيت‪ ،‬د‪ .‬محةمةد ثشدةرى‬ ‫جي َ‬ ‫ئةم ووآلتة َ‬ ‫ئةوةشى وت‪ :‬حكومةتى كوردى هةميشة ئيشى‬ ‫بةئيمة َ‬ ‫دةلَين‬ ‫موكياذكردنى شتةكان بووةو َ‬ ‫شةهيدى زيندو من َ‬ ‫دةلَيم بةتؤثيوى زيندومان‬ ‫ناوببةن ومافةكانمان مةخؤن‪ ،‬حسابى كؤنة‬ ‫جاشيكمان بؤبكةن‪ ،‬ئةو بودجةيةى مانطانةى‬ ‫َ‬ ‫كاك مةسعود ومام جةالل وةريدةطرن بيدات‬ ‫بةزيندانيانى سياسى بةشى َ‬ ‫سالَيكمان دةكات‪،‬‬ ‫يةعنى دةكريَت َبلَيين َتيكؤشانى هةمو زيندانيانى‬ ‫سياسى بةقةد َتيكؤشانى كاك مةسعود يان هى‬ ‫لةكاتيكدا ئةوانةى زيندانى‬ ‫مام جةالل نية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ِراستةقينةبون ذمارةمان ناطاتة‪6‬هةزار كةس‪.‬‬ ‫كؤمكارى زيندانية سياسيةكان‬ ‫َ‬ ‫طةندةلن و ثياوى حزبن‬ ‫سةبارةت بةثشتطيرى كؤمكارى زيندانية‬ ‫سياسيةكان د‪ .‬محةمةد ثشدةرى وتى‪ :‬كؤمكارى‬ ‫زيندانة سياسيةكان نويَنةرى حزبن‪ ،‬سةرؤكى‬ ‫َئيستاى زيندانية سياسيةكان خؤى َ‬ ‫دةلَيت‪:‬‬ ‫لةسةر باوكم طيراوم‪ ،‬ئةطةر لةسةر باوكت‬ ‫طيراويت بؤضى نويَنةرى منى‪ ،‬كةمن زيندانى‬ ‫كةسيكى زيندانى‬ ‫سياسى ِراستةقينةم‪ ،‬يةعنى‬ ‫َ‬ ‫يةكيتى لةدةستةى داكؤكى‬ ‫نية! ئةوبة ِريَزانةى َ‬ ‫كتابيكيان َثيبو‬ ‫لةزيندانية سياسيةكانن ضةند َ‬ ‫دايان بة مةال بةختيارو وتيان ئةمة نويَنةرةكةمانة‬ ‫تةزويرى كردووةو هةرئةو ِرؤذة دادطاى كراوةو‬ ‫بةقودرةتى قادر ئازاد بووة! ئةمة ضةندى بةضةند؟‬ ‫زؤرج��ار َ‬ ‫بةبى موضة كاردةكةين‬ ‫دةلَين َئيمة َ‬ ‫و فشةمان بةسةرةوة دةكةن لةحةوت الوة‬ ‫موضةيان هةية‪ ،‬بؤية نويَنةرةكانمان لةكؤمكارى‬ ‫َ‬ ‫طةندةلن و ثياوى حزبن‪َ ،‬ئيمة‬ ‫زيندانية سياسيةكان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةتيكدةر‪18 ،‬سالة يةك هةلبذاردن‬ ‫تاوانباردةكةن َ‬ ‫بؤزيندانى سياسى نةكراوة‪ ،‬ناديموكراتى ترين‬ ‫شويَن زيندانيانى سياسى بوون‪.‬‬ ‫بريا جاش بويناية‬ ‫سةبارةت بةكار كردنيان بؤطة ِرانةوةى‬

‫مافةكانيان د‪ .‬محةمةد ثشدةرى وتى‪ :‬ضةندةها‬ ‫ياداشتمان داوةتة حكومةت و وةزيرى شةهيدان‪،‬‬ ‫ب��ةآلم وةزي��رى شةهيدانيش وةك هةموو‬ ‫وةزيرةكانى تر واية عةبديَكى مةئمورة‪ ،‬بؤية‬ ‫َكيشةى َئيمة الى هةردوو بة ِريَز كاك مةسعودو‬ ‫مام جةاللة‪ ،‬وةزيريش وةك من َبى دةسةآلتة‪،‬‬ ‫تةنها موضةكةى لةمن زياترة‪ ،‬من دةتوانم دووقسة‬ ‫ناتوانيت ئةو قسانةش بكات‪ ،‬وةزير ضى‬ ‫بكةم ئةو َ‬ ‫بؤ زيندانيانى سياسى كردووة؟ تةنها ثاريَزطارى‬ ‫سليمانى هاوكارى كردوين‪ ،‬بؤية زؤرجار َ‬ ‫دةلَيين‬ ‫َ‬ ‫بريا جاش بويناية‪ ،‬ئةطةر جاشبويناية حسابمان‬ ‫بؤدةكرا‪ ،‬هةمو َتيكؤشانةكانى َئيمة بؤ ئةو‬ ‫مةكتةب سياسى ئةو دوو حزبةية‪.‬‬ ‫د‪ .‬محةمةد ثشدةرى ئاماذةى بؤ ئةوةشكرد‬ ‫“ضوينة ثةرلةمانى كوردستان كاك عةدنان وتى‪:‬‬ ‫خؤشم زيندانى سياسيم‪ ،‬زياتر لة‪20‬ثةرلةمانتار‬ ‫زيندانى سياسية‪ ،‬لةبةر موضةكةى خؤيان‬ ‫كاتى داواى (‪)500‬‬ ‫َئيمةيان لةبيرضويةوة‪ ،‬بةآلم َ‬ ‫هةزارمان دةكرد ئةوانيش دةيانةوت َئيمةش‬ ‫زيندانى سياسين بؤ ثارةكة‪ ،‬تةنها سؤزانى َ‬ ‫خالة‬ ‫شةهاب هاوكارى كردوين”‪.‬‬ ‫دواجار د‪.‬محةمةد ثشدةرى وتى‪ :‬بةداخةوة‬ ‫لةسيدارة‬ ‫طةشتوينةتة ئةوب ِروايةى لةناو زينداندا َ‬ ‫بدرامايةو ِرؤذيَكى ئاوام نةديباية‪ ،‬سةركردايةتى‬ ‫سياسى ك��وردى ئةوةندة بةسوكى سةيرى‬ ‫زيندانى سياسى بكات‪ ،‬خةريكم وام َليديَت‬ ‫َ‬ ‫دةسةآلتيك مافت‬ ‫دةتطرى و‬ ‫دةسةآلتيك‬ ‫َبليم‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةخوات‪ ،‬تكاية وامان َليمةكةن ثةنا بؤحكومةتى‬ ‫َعيراق بةرينةوة‪.‬‬ ‫لةكؤتايي دا د‪.‬محةمةد وتي “داوا لةزيندانيانى‬ ‫بةيةكيتى و ثارتى و‬ ‫سياسى دةك��ةم دةنط‬ ‫َ‬ ‫شيوعى نةدةن”‪.‬‬

‫ث ِرؤفايل‬ ‫محةمةد خدر ناسراو بة د‪ .‬محةمةد‬ ‫ثشدةرى ئةندامى دةستةى داكؤكى‬ ‫كردن لةزيندانة سياسيةكان‪ ،‬سا َلى‬ ‫‪ 1955‬لةشارؤضكةى قةآلدزىَ لةدايك‬ ‫ب��ووة‪ ،‬دبلؤمى هةية لةضارةسةرى‬ ‫س��روش��ت��ى‪ ،‬ك��ات��ى خ��ؤى لةكول َيذى‬ ‫ئةندازيارى تةيران وةرطيراوة‪ ،‬بةآلم‬ ‫ل��ةب��ةر ه��ةذاري��ى وزروف���ى سياسى‬ ‫نةيتوانيوة كؤل َيذ بخويَن َيت‪ ،‬خ َيزاندارةو‬ ‫ضوار مندا َلى هةية‪ .‬يةك َيكة لةزيندانة‬ ‫سياسيةكانى حزبى شيوعى ع َيراقى‪.‬‬


‫شارةواني ث َيشووي ضوارقو ِرنة‬ ‫َ‬ ‫لةطةندةلرتيين شارةوانييةكان‬ ‫يةك َيك‬

‫ثاش بآلوكردنةوةي لةطؤظاري رَيطا حكومةت لةطةندةلَيةكاني ضوارقو ِرنة دةثَيضَيتةوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫“طةندةليةكاني‬ ‫طةندةليةكاني شارةواني ضوارقورِنة سةرضاوةيةكي حكومي بةرَِيطاي وت‬ ‫ثاش بآلوبونةوةي‬ ‫ئةو شارةوانية َ‬ ‫َ‬ ‫ني بؤ بةدوواداضوني تةواوي‬ ‫بةلطةي زؤري لةسةرةو بةم نزيكانة حكومةت ليذنةيةك َثي‬ ‫كدةهي َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةليةكان‪”.‬‬ ‫ئةو سةرضاوة وتيشي “هةركةس ئةو شتانةي لةسةري نوسراوة َ‬ ‫َ‬ ‫بسةلمي َ‬ ‫َ‬ ‫دةدري و‬ ‫نري سزاي ياسايي‬ ‫بةبةلطةوة‬ ‫َ‬ ‫مولك و َ‬ ‫ئةو َ‬ ‫َ‬ ‫دةطيري‪”.‬‬ ‫بةوطةندةليةوة َثيكيةوة ناوة دةستي بةسةردا‬ ‫مالةي‬ ‫َ‬ ‫طةندةليةكان بةردةوام َبيت و لةم رِاثؤرتةدا وردةكاري زؤري‬ ‫برياري دا لةسةر بآلوكردنةوةي‬ ‫بؤية رَِيطا ِ‬ ‫َ‬ ‫طةندةليةكاني شارةواني ضوارقورِنة بخاتة رِوو‪.‬‬

‫بةرَيطا‬ ‫تايبةت ِ‬

‫شارةواني ضوارقورِنة‪ ،‬نمونةيةك‬ ‫َ‬ ‫لةطةندةلي ئيداري‬ ‫سةرؤكي َثيشوي شارةواني ضوارقو ِرنة ثارضة‬ ‫زةوييةكي شارةواني فرؤشتووة لةطة ِرةكي‬ ‫(‪ )101‬شةقامي (‪ )15‬لةكؤآلني ‪ 27،29‬بةم‬ ‫ذمارانة ‪ 861/8/81 ،1/7/22‬هةر لةو كؤآلنةدا‬ ‫دوو ثارضة زةوي تر كراوة بةخاتوو كةذمارةي‬ ‫بةثيي ئةو َ‬ ‫بةلطةنامانةي‬ ‫لةسةر نةبووة‪ ،‬هةر َ‬ ‫كةدةست ريَطا كةوتووة لةناو زراعةي كؤني‬ ‫ضوارقو ِرنةدا سةرؤكي َثيشوي شارةواني ثارضة‬ ‫زةوييةكي كردؤتة خانوو ذمارةي لةسةر نةبووة‬ ‫دةكةويَتة طة ِرةكي ذمارة ‪ 402‬شةقامي ذمارة ‪2‬‬ ‫كؤآلني ذمارة ‪ 16‬خانووي ذمارة ‪. 3‬‬ ‫جطة لةمانة ضوار ثارضة زةوي داوة بة‬ ‫كةسيك بةناوي (ع)‪ ،‬ثارضة‬ ‫ه��اوس��ةري‬ ‫َ‬ ‫بةذنيك بةناوي (ع‪،‬س)‬ ‫زةوييةكي تري داوة َ‬ ‫بةذمارةي ‪ 18/4/18‬لةطة ِرةكي ‪ 304‬كؤآلني‬ ‫ذمارة ‪ 5‬شةقامي ‪ 2‬خانووي ذمارة ‪ 1‬بؤي كراوة‬ ‫بةخانوو‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةشارةواني ضوارقو ِرنةدا شؤفل و طةآلبة‬ ‫َ‬ ‫بةكري مانطي بة ‪ 2500‬دؤالر َبي ئةوةي‬ ‫دراوة‬ ‫َ‬ ‫بكري‪ ،‬قؤنتةراتةكاني شارةوانيش‬ ‫عةقدي بؤ‬ ‫زؤرينة ئةنجومةني شارةواني وةريانطرتووة‬ ‫بةقؤنتةران ئةوانةش لة ِريَطةي "كاكةسةني‬ ‫سةليم مارف ئاغاو عةبدوآل كوندة"‬ ‫ب ِريَك ث��ارة لةكةلةزيَرابي سندوقيةكة‬ ‫وةرطيراوة َ‬ ‫سالي ‪ 2002‬وةرطيرا دةنطي دايةوةو‬ ‫زؤر شويَني َلي ئاطادار كراوةتةوة بةآلم هيض‬ ‫بةثيي‬ ‫نةكراوة ئةوانةي ئةم ثارةيان وةرطرتووة َ‬

‫َ‬ ‫بةلطةنامةكاني دةست ِريَطا كةوتووة "سةرؤكي‬ ‫سي كةسي تريش شةريكي‬ ‫شارةواني َثيشوو َ‬ ‫بوون " ح‪.‬ز‪ ،‬ح‪.‬س‪ ،‬ك‪ِ .‬ر" هةر لةم زيَرابةدا‬ ‫‪ 20‬تةن ضيمةنتؤيان وةرطرتووةو فرؤشتويانة‬ ‫بة مامؤستا حةمةد ئةمين خدر مامة كةئةوكات‬ ‫ليذنة َثيكهاتووةو َلي َ‬ ‫كؤلينةوة ئةنجام دراوة بةآلم‬ ‫ئيجرائاتيك نةكراوة‪.‬‬ ‫هيض‬ ‫َ‬ ‫ضؤنيتي دابةشكردني زةوي ثشتي‬ ‫دةربارةي َ‬ ‫كؤميتةي ِريَكخستني بتويَن و لقي كشتوكالَ‬ ‫دوو شوَيني زؤر تايبةت بوون دراون بةئةندام‬ ‫كؤميتةكان‪.‬‬ ‫ئةنجومةني ش��ارةوان��ي و مةساحةكان‬ ‫توجارةتيان بةزةويةكاني ناوضةي ثيشةسازيةوة‬ ‫بةشيوةي ناياسايي‬ ‫كردووة‪ 600 ،‬ثارضة زةوي َ‬ ‫َ‬ ‫بةخةلكي تايبةت‪ ،‬فةرمانبةراني شارةواني‬ ‫دراوة‬ ‫بةبي قورعة زةوييان ال َثيدراوة‪،‬‬ ‫ضوارقو ِرنة َ‬ ‫زةوي دراوة بة مامؤستا "أ" جطة لةوة ع‪.‬ك‬ ‫بةتةجاوةز لةسةر َ‬ ‫مولكي شارةواني خانوي‬ ‫دروست كردووة‪.‬‬ ‫زةوي دراوة بة "س‪ ،‬خ" لةبةرامبةر باخضةي‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫كةسيكسي‬ ‫ساوايان لةبةرامبةر ئةوةدا‬ ‫َ‬ ‫كراوة َ‬ ‫كةسيك بةناوي "ب"‪.‬‬ ‫لةمالي َ‬

‫بةناوي ‪ 2‬هاوآلتي كراوة طواية مافي وةرطرتني‬ ‫زةوييان هةية كةسةرؤكي ليذنةي وةرطرتني‬ ‫زةوي ئيمزاي لةسةر كردووة‪ ،‬ئةو َ‬ ‫بةلطةنامانة‬ ‫كةسيكي لةسةرة بةناوي "حسين‬ ‫ئيمزاي‬ ‫َ‬ ‫كةتييدا نوسراوة "بة ِريَز سةرؤكي‬ ‫عبداهلل"‬ ‫َ‬ ‫شارةواني شكارتة‪ :‬بة ِريَزتان ئاطادار دةكةم‬ ‫كةكاتي خؤي زةوي ذمارة ‪ 2024/2‬دانراوة بؤ‬ ‫هاوآلتي مستةفا سةعيد"‪.‬‬ ‫ِريَطا ثةيوةندي كرد بة حسين عةبدوآلوة‪،‬‬ ‫ناوبراو ئةوةي ِرةد كردةوة كةئةو َ‬ ‫بةلطةنامانة‬ ‫كردبيتي و َبيئاطايي خؤشي لةوة دةرب ِري‪.‬‬ ‫ئةو َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيكي تر لةبةلطةنامةكان‬ ‫لةثشتي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةئيمزاي هةمان كةس "حسين عةبدولآل"‬ ‫نوسراوة "بة ِريَزة سةرؤكي شارةواني شكارتة‬ ‫دواي ِريَزو ئيحترام‪ ..‬من ثشتطيري هاوآلتي‬ ‫خدر سةعيد دةك��ةم كةئةم فؤرمة تايبةت‬ ‫بةتةرخان كردني كاتي خؤي من ئةم ثارضة‬ ‫زةويةم بؤ دياري كردوون وة ئةم فؤ ِرمة ئيمزاي‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ِريَزدا"‪.‬‬ ‫مني بةسةرةوةية تكاية‬ ‫َ‬ ‫ديسانةوة حسين عةبدولآل ئ��ةوةي ِرةد‬ ‫ك��ردةوة كةئةو فؤ ِرمي لةوجؤرةي تةزوير‬ ‫كردبيت‪.‬‬ ‫َ‬

‫تةزوير كردني َ‬ ‫بةلطةنامةي زةوي‬ ‫وةرطرتني سةردةمي ر َ‬ ‫ِذيم‬ ‫بةثيي ضةند َ‬ ‫بةلطةنامةيةك كةدةست ِريَطا‬ ‫َ‬ ‫كةوتووةو سةرضاوة فةرميةكان سةلماندويانة‬ ‫ت��ةزوي��رة‪ ،‬ئ��ةو َ‬ ‫بةلطةنامانة َميذووةكةي‬ ‫دةطة ِريَتةوة بؤ َ‬ ‫كةتييدا ئاماذة‬ ‫سالي ‪َ 1988‬‬

‫تاثؤ كردني َ‬ ‫مولكي طشتي لةسةر‬ ‫بةرثرسان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةرب��ارةي تاثؤ كردني مولكي دةول��ةت‬ ‫لةسةر بةرثرساني حزبي و حكومي محةمةد‬ ‫َ‬ ‫طةشةثيدان‬ ‫كؤمةلةي‬ ‫عةبدول ِرةحمان سةرؤكي‬ ‫َ‬ ‫بة ِريَطاي وت "لةكاتي سةرداني كاك عةدنان‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫‪35‬‬


‫موفتي سةرؤكي ثةرلةماندا َثيي وتين ئةوة‬ ‫كةمولكي َ‬ ‫َ‬ ‫دةول��ةت لةسةر‬ ‫كوفري ئيدارية‬ ‫َ‬ ‫خةلكي تاثؤ َ‬ ‫بكري و ِريَطة َثينةدراوة"‪.‬‬ ‫لةناحيةي ضوارقو ِرنة زؤر لةو َ‬ ‫مولكانة لةسةر‬ ‫َ‬ ‫خةلكي بةرثرس تؤمار كراون و كردويانة بةناوي‬ ‫خؤيانةوة‪ ،‬دةرب��ارةي تاثؤ كردني خانويةك‬ ‫َ‬ ‫لةدواي َ‬ ‫كةمولكي طشتي بووة‬ ‫سالي ‪2000‬‬ ‫َ‬ ‫كةئيستة بة ِريَوةبةري‬ ‫لةسةر‬ ‫عةبدولآل ئيبراهيم َ‬ ‫دوانيكي دا بؤ‬ ‫لةلي َ‬ ‫ناحيةي سةنطةسةرة‪ ،‬ناوبراو َ‬ ‫ِريَطا وتي "هةموو ئةو خانوانةي كةحكومي بوون‬ ‫بةب ِرياريَك لةسةرمان تاثؤ كراوة‪ ،‬ئةو خانووة هي‬ ‫بة ِريَوةبةري ناحيةي سةردةمي بةعس نةبووة‬ ‫َ‬ ‫بةلكؤ وةك ميوانخانةي بة ِريَوةبةري ناحيةي‬ ‫بةكارهينراوةو لةاليةن حكومةتةوة‬ ‫ئةوكاتة‬ ‫َ‬ ‫بةليذنة لةسةرمان تاثؤ كراوة‪ ،‬ئةوكاتةش ئةو‬ ‫خانووةم لةسةر تاثؤ كراوة ثؤستي بة ِريَوةبةري‬ ‫ناحيةي سةروضاوة بووم"‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي‬ ‫طةشةثيدان دذي‬ ‫كؤمةلةي‬ ‫شارةواني َثيشوي ضوارقورِنةية‬ ‫َ‬ ‫ك��ؤم��ةل��ةي ط��ةش��ةث�َ�ي��دان‬ ‫س��ةرؤك��ي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كةكؤمةلةيةكي مةدةني دذ بةطةندةلين‪ ،‬دذ‬ ‫َ‬ ‫طةندةليانةية كةلةشارةواني ضوارقو ِرنةدا‬ ‫بةو‬ ‫هةبووة‪ ،‬محةمةد عةبدول ِرةحمان سةرؤكي‬ ‫َ‬ ‫دةميكة‬ ‫كؤمةلةي ناوبراو بة ِريَطاي وت َ"ئيمة َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةليانةي شارةواني ضوارقو ِر‬ ‫طويَبيستي ئةو‬ ‫َ‬ ‫نةبووين بةآلم بةبةلطة دةستمان نةكةوتبوو‬ ‫َئيستةش ئةطةر ئةو َ‬ ‫بةلطانة بطاتة دةستمان‬ ‫بآلوي دةكةينةوةو دةيطةيةنينة وةزارةت��ي‬ ‫دادو داواك��اري طشتي و دةياندةينة دادطا‪،‬‬ ‫َئيمة بةثةرلةمانمان وتووة طومانمان هةية‬ ‫لةدابةشكردني زةوي َ‬ ‫لةسالي ‪2006 – 2000‬‬ ‫طةورةترين فةزاحةتي تيا كراوةو داواي ليذنةمان‬ ‫َ‬ ‫كةبزانري ئةو زةويانة ضةند بةنامةردي و‬ ‫كردووة‬ ‫ناشةرعي دابةشكراوة‪ ،‬تةنها سةرؤكي شارةواني‬ ‫سليماني‬ ‫و بة ِريَوةبةري ناحية لةسنوري ئيدارةي َ‬ ‫كةليذنةي لةسةر دانراوةو َئيمة ئةو َ‬ ‫هةولةمان‬ ‫داوة سةرؤكي شارةواني ضوارقو ِرنةو بة ِريَوةبةري‬ ‫هيناومانة لة ِريَطةي‬ ‫ناحيةكةي بووةو َئيمةش َ‬ ‫ثةرلةمان و وةزارةت��ي ناوخؤو كاك داناي‬ ‫َ‬ ‫هةندي‬ ‫ئةحمةد مةجيدةوة كردومانة‪ ،‬بةآلم‬ ‫يةكيتي وايكرد ئةو مةسةالنة‬ ‫وةزعي ناوخؤي َ‬ ‫ديزة بةدةرخؤنة َ‬ ‫بكري"‪.‬‬ ‫َ‬ ‫طةشةثيدان لةدريَذةي‬ ‫كؤمةلةي‬ ‫سةرؤكي‬ ‫َ‬ ‫َليدوانةكةيدا بؤ ِريَطا وتي " بةالمةوة سةيرة‬ ‫ضؤن حسينة سور لة ِروي َ‬ ‫دي داواي ياسايي‬

‫‪36‬‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫بابي َئيمة نيشانت‬ ‫َ‬ ‫لةسةرئيوة تؤمار بكات؟ َ‬ ‫دةدةي��ن دوكانةكاني كةدروستي ك��ردووة‬ ‫بةظيدؤي نيشانت دةدةين‪".‬‬ ‫دزيني كؤمثيوتةرةكاني سةنتةري‬ ‫طةنجاني ضوارقورِنة‬ ‫هيشتا‬ ‫سةنتةري طةنجاني ضوارقو ِرنة َ‬ ‫نةكراوةتةوة كؤمثيوتةرةكاني ناوي دزرا‪،‬‬ ‫سةرضاوةيةك لةثؤليسي ضوارقو ِرنة كةناوي‬ ‫خ��ؤي ئاشكرا نةكرد بة ِريَطاي وت "ئةو‬ ‫ثؤليسانةي كةبراونةتة ثاسةواني بيناي سةنتةر‬ ‫َثييان وتراوة َئيوة ثاسةواني دةرةوةن‪ ،‬ذورةوة‬ ‫ثاسةواني خؤي هةية‪ ،‬دةورو تةسليم نةكراوة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثؤليسةكان‪َ ،‬ثيش ئةوةي ثؤليسةكان‬ ‫بضنة ئةو شويَنة بةماوةي ‪ِ 10‬رؤذ دةبوو ئةو‬ ‫بيناية ثاسةواني نةبووةو كليلةكاني ئةو بينايةش‬ ‫لةناحيةي ضوارقو ِرنةية‪.‬‬ ‫َ‬ ‫عةبدولآل بة ِريَوةبةري ناحيةي‬ ‫موزةفةر‬ ‫ضوارقو ِرنة بة ِريَطاي وت "ئةو سةنتةرة ثاسةواني‬ ‫لةجيطايةكدا ئةطةر ثاسةوان‬ ‫خؤي هةبووة َ‬ ‫ني‬ ‫شتيك ديار َ‬ ‫هةبوو كةثؤليس بوون َ‬ ‫نةمي َ‬ ‫ئةوان بةرثرسن‪َ ،‬‬ ‫بةل َي كليل الي َئيمةية بةآلم‬ ‫شكينراوة"‪.‬‬ ‫دةرطا َ‬ ‫بؤ يةكاليي كردنةوةو دؤزرينةوةي ئةو‬ ‫كةسةي كةدزييةكةي ك��ردووة دؤسيةي‬ ‫َلي َ‬ ‫كؤلينةوة لةدزيني كؤمثيوتةرةكاني سةنتةري‬ ‫طةنجاني ضوارقو ِرنة طوازراوةتةوة بؤ ئاسايش‪.‬‬ ‫ئةم دزيية ل��ةدةوروب��ةري ‪15‬ي مانطي‬ ‫ِرابردوودا ئةنجام دراوةو تاكو َئيستة َلي َ‬ ‫كؤلينةوة‬ ‫لةو ِروداوة بةردةوامة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ضاوديري دارايي لةسةر‬ ‫رِاثؤرتي‬ ‫كارةكاني فةرمانطةي ئاوي‬ ‫ضوارقورِنة‬ ‫بةجي كردني فةرماني سةرؤكايةتي‬ ‫بؤ َ‬ ‫جي َ‬ ‫ديواني ضاوديَري دارايي ذمارة (‪ )1149‬لة‪/6/8‬‬ ‫‪ 2008‬و ئاماذة بة نووسراوي بة ِريَوةبةرايةتي‬ ‫نهيني (‪374‬لة‪/5/7‬‬ ‫طشتي شارةوانيةكان ذمارة َ‬ ‫‪ )2008‬دةستةكةمان لةبةرواري ‪ 2008/6/9‬لة‬ ‫(فةرمانطةي ئاوي ضوارقو ِرنة) دةست بةكاربوو‬ ‫بؤ وردبيني ئةو زانياريانةي لةنووسراوي ئاماذة بؤ‬ ‫بةثيي سيستمي ديواني‬ ‫كراوي سةرةوة هاتووة َ‬ ‫َ‬ ‫ضاوديَري دارايي ذمارة (‪ )212‬سالي ‪ 1999‬وة‬ ‫ياساي بة ِرَيوةبردني شارةوانيةكان ذمارة (‪)6‬‬ ‫َ‬ ‫سالي ‪ 1993‬هةروةها هةموو ئةو ياسا و ب ِريارو‬ ‫ِريَنماييانةي كة لةم بوارةدا ثةي ِرةو دةكريَن بة‬

‫كارطي ِري و داراييانةي‬ ‫ِرةضاوكردني ئةودةسةآلتة َ‬ ‫كة دراوة بة َليثرسراواني ئةم فةرمانطةية‬ ‫لةبةرواري ‪ 2008/6/16‬كؤتايي بةكارةكانمان‬ ‫هات ئةمةش لةخوارةوة ِرونكرنةوةو َتيبيني‬ ‫لةطةل َ‬ ‫َ‬ ‫هةلسةنطاندني دةستةكةمان‬ ‫يةكانمانة‬ ‫بؤ ئةنجامي كارةكان‪.‬‬ ‫يةكةم ‪ِ /‬رونكردنةوةكان‬ ‫فةرمانطةي ئاوي ضوارقو ِرنة يةكةي‬ ‫أ‌‪ .‬‬ ‫َ‬ ‫ذميرياري سةربةخؤي نيية بةلكو تا َئيستاش‬ ‫َ‬ ‫ذميرياريةوة ثةيوةستة بة (سةرؤكايةتي‬ ‫لة ِرووي َ‬ ‫شارةواني ضوارقو ِرنة) وة‪ ،‬هةرضةندة دةبوو‬ ‫لة‪ 2008/6/1‬ةوة جيا بووبونايةتةوة بةو َثييةي‬ ‫بةستراونةتةوة بة (بة ِريَوةبةرايةتي ئاوي‬ ‫دةوروبةرةوة)‬ ‫ب‌‪ .‬سةرجةم خةرجيةكاني فةرمانطةي‬ ‫ئاوي ضوارقورنة تاكو بةرواري ‪2008/5/30‬‬ ‫لةسةر بوودجةي سةرؤكايةتي شارةواني‬ ‫ضوارقو ِرنة بووةو هيض دةرخستةيةك لةاليةن‬ ‫ئةم فةرمانطةوة ئةنجام نةدراوة‪.‬‬ ‫ت‌‪ .‬ك��ؤي طشتي هاوبةشةكاني ئاو‬ ‫لةسنوري فةرمانطةي ئاوي ضوارقو ِرنة بريتيية‬ ‫شيوةيةي خوارةوة‪:‬‬ ‫لة (‪ )4784‬بة َ‬ ‫هاوبةشي هاووآلتيان‬ ‫‪4729‬‬ ‫هاوبةشي فةرمانطةكان‬ ‫‪55‬‬ ‫دووةم‪َ /‬تيبيني يةكان‬ ‫‪ .1‬داهات‬ ‫ق��ةرزي ئ��اوي ئةم فةرمانطةية لةسةر‬ ‫هاوآلتيان و فةرمانطةكان تاكو كؤتايي كاري‬ ‫دةستةكةمان لةبةرواري ‪ 2008/6/16‬بريتية‬ ‫لةب ِري ‪ 22033050‬دينار (تةنها بيست و دوو‬ ‫سي ه��ةزار و ثةنجا دينار)‬ ‫مليؤن و سي و َ‬ ‫لةوةآلمي ياداشتمان ذمارة (‪ )8‬لة‪2008/6/10‬‬ ‫َليثرسراوي بةشي داهات (ادريس اسماعيل‬ ‫حمةامين) َثيي ِراطةياندين هؤي كؤكردنةوةي‬ ‫ئةو قةرزانة دةطة ِريَتةوة بؤ هاوكاري نةكردني‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةم فةرمانطةيةو ئامادة‬ ‫هاووآلتيان‬ ‫نةبوونيان بؤ داني قةرزةكانيان‪ ،‬وةك لةو‬ ‫خشتةيةدا ِروونكراوةتةوة‪:‬‬ ‫داواكارين بةنووسراو داواي هاوكاري دةزطا‬ ‫بةرثرسةكاني سنوري شارؤضكةكة بكريَت بة‬ ‫مةبةستي كؤكردنةوةي ئةو قةرزانة كةلةسةرةوة‬ ‫ئاماذةي بؤ كراوةو ئاطادارمان بكةنةوة‪.‬‬ ‫‪ .2‬طةنجينة‪:‬‬ ‫َ‬ ‫ا‪ .‬جةردي كؤتايي سالي دارايي ‪/12/31‬‬


‫ذ‬

‫ب ِري قةرز ‪ /‬دينار‬

‫أ‬

‫‪21097050‬‬

‫ب‬

‫‪936000‬‬ ‫‪22033050‬‬

‫ئ���ةو ك���ةس و‬ ‫الي���ةن���ةي كة‬ ‫قةرزي لةسةرة‬ ‫هاووآلتيان‬ ‫فةرمانطةكان‬ ‫كؤي طشتي قةرز‬

‫‪ 2007‬بؤ كةل و ثةل ئةجام نةدرابوو؟!‬ ‫لةيةكيك لةذورةكاني شارةواني‬ ‫ب‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئاميري كلؤر‬ ‫ضوارقو ِرنة (‪ )5‬بةرميلي كلؤرو َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ماتؤ ِرو كةرةستةكاني دانرابوون‪ ،‬بةآلم‬ ‫ثي نةكرابوو وة لةطةنجينة‬ ‫هاتووي طةنجينةي َ‬ ‫دانةنرابوو‪ ،‬لةوةآلمي ياداشتمان ذمارة (‪ )9‬لة‪/10‬‬ ‫ئاميرانة‬ ‫‪َ 2008/6‬ثييان ِراطةياندين ئةو بةرميل و َ‬ ‫لةاليةن َليثرسراوي َثيشووي ئاوي ضوارقو ِرنة‬ ‫هينراون‬ ‫(كاكة ِرةش مستةفا حاجي)ةوة َ‬ ‫لةسليماني بةآلم لةبةر‬ ‫لةطةنجينةي ِراثة ِرين‬ ‫َ‬ ‫ئةوةي مستندي دةرضووي طةنجينةيي ِراثةرين‬ ‫لةاليةن ناوبراو تةسليم بة طةنجينة نةكراوة‬ ‫بؤية هاتووي طةنجينةي بؤ نةكراوة و نازانريَت‬ ‫كميةتةكةي ضةندة؟!‬ ‫ج‪ .‬لةبةرواري ‪ 2007/12/21‬فةرمانبةر‬ ‫(خدر خالد ابراهيم) بةناونيشاني (بةراد) ضووة‬ ‫بةياداشتيكي دةست‬ ‫بؤ طةنجينةي شارةواني‬ ‫َ‬ ‫نووسي َليثرسراوي َثيشووي بةشي ئاو (كاكة‬ ‫ِرةش مستةفا حاجي) (‪ )6‬بؤري (‪ )3‬ئينجي‬ ‫يةكيك‬ ‫بردووة بةمةبةستي ضاككردنةوةي ئاوي َ‬ ‫بةبي ئةوةي دةرضووي‬ ‫لةطة ِرةكةكاني شارةواني َ‬ ‫طةنجينةيي بؤ ئةو بؤريانة ِريَك بخريَت‪ ،‬ئةوةي‬ ‫جيطةي سةرنجة ثاش ماوةيةك بةوتةي‬ ‫َ‬ ‫ثاسةواني طةنجينةكة ئةو بؤريانة طة ِراونةتةوة بؤ‬ ‫طةنجينة‪ ،‬بةآلم ثاسةواني طةنجينةي شارةواني‬ ‫نازانيت و َ‬ ‫ئةلَيت َثيش‬ ‫بةروارةكةي بةتةواوي َ‬ ‫م��اوةي (‪ )2‬دوو مانط ب��ووةو ئةو كةسةي‬ ‫بؤريةكاني طة ِراندؤتةوة ئاطاداري ثاسةوانةكةي‬ ‫لةليثرسراوي َثيشووي ئاو‬ ‫كردووة كةبةقةرز َ‬ ‫(كاكة ِرةش مستةفا حاجي) وةري طرتووة؟!‬ ‫د‪ .‬ل��ةب��ةرواري ‪ 2008/6/10‬لةكاتي‬ ‫ئامادةبووني دةستةكةمان لةفةرمانطةي ئاوي‬ ‫ضوارقو ِرنة تانكةريَكي ئاو لةاليةن كو ِري‬ ‫َليثرسراوي نويَي فةرمانطةي ئاو (جمال احمد‬ ‫بةثيي ئةو‬ ‫عباس) طة ِريَنرايةوة بؤ طةنجينة‪َ ،‬‬ ‫زانياريانة المان ثاريَزراوة دةرك��ةوت كة بؤ‬ ‫مةبةستي دروس��ت كردني خانوو بؤ خؤي‬ ‫هينابوو و َثيشتر بردبوي؟!‬ ‫بةكاري َ‬

‫ه‪ .‬لةمانطي كانوني دووةمي َ‬ ‫سالي ‪2008‬‬ ‫مةكينةي لةحيمي ط��از ج��ؤري (دوي��س )‬ ‫بةطةآلبةي شارةواني ذمارة (‪ )692‬لةطةنجينةوة‬ ‫هةولير بةمةبةستي‬ ‫طواستراوةتةوة بؤ شاري‬ ‫َ‬ ‫شؤفيري‬ ‫ضاككردنةوةي‪ ،‬وة بة َثيي وتةي‬ ‫َ‬ ‫طةآلبةكة (اسماعيل مستةفا اسماعيل) بة‬ ‫نياز بوون لةهةمان هةفتةدا كة مةكينةي‬ ‫لةحيمةكةي تيادا ب��راوة ضاك بكريَتةوة و‬ ‫بهينريَتةوة بؤ شارةواني‪ ،‬بةآلم تاوةكو كؤتايي‬ ‫َ‬ ‫كاري دةستةكةمان ئةو مةكينةي لةحيمة‬ ‫نةطة ِراوةتةوة‪ ،‬لةبةرواري ‪ 2008/6/15‬بة‬ ‫تةلةفون دةستةكة ثةيوةندي كرد بة محلي‬ ‫ثةيوةندي دارةوة مةكينةي لةحيمةكةي َلي‬ ‫دارناوة (شويَني برايان خاوةني وةستا محي‬ ‫لةهةولير‪ ،‬دةركةوت كة ئةو مةكينةي‬ ‫الدين)‬ ‫َ‬ ‫لةحيمة تاكو َئيستا هةر ضاك نةكراوةتةوة و‬ ‫لةهةولير ماوةتةوة لةو محلة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫و‪ .‬لةكاتي ئةنجام دان��ي ج��ةردي كةل‬ ‫و ثةل و موجودات لةاليةن دةستةكةمانةوة‬ ‫دةركةوت يةك موبةريدةي شارةواني دراوة‬ ‫بة فةرمانبةر (رجب احمد محمد) بؤية لةاليةن‬ ‫دةستةكةمانةوة كاري َثيويست ئةنجام درا‬ ‫بة مةبةستي طة ِرانةوةي ئةو موبةريدةيةو‬ ‫لةبةرواري ‪ 2008/8/10‬طة ِرايةوة بؤ شارةواني‬ ‫ضوارقو ِرنة‪.‬‬ ‫ز‪ .‬بة َثيي ن��ووس��راوي دةس��ت نووسي‬ ‫ئاميرةكان (عبدالقادر رسول‬ ‫َليثرسراوي بةشي َ‬ ‫ئؤتؤمبيلي مةدةني‪ ،‬بؤ‬ ‫صوفي) طاز دراوة بة‬ ‫َ‬ ‫نموونة ب ِري (‪ )40‬ليتر طاز دراوة بة كو ِري (محمد‬ ‫كةسيكي حيزبية لةسنورةكة‬ ‫هةرتةلي) ناوبراو‬ ‫َ‬ ‫وة ثاش ئةوةي كة اليةن ثاسةوانةكانةوة‬ ‫لةتؤمارطةدا تؤمار كراوة و َليثرسراوي بةشي‬ ‫ئاميرةكان هةستاوة بة كوذاندنةوةي ئةو ب ِرة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طازة لةسةر تؤمارطةكة و بؤ ئةمةش بةلطةي‬ ‫َثيويست لةبةردةستمانداية‪ ،‬لةوةآلمي ياداشتمان‬ ‫ذمارة (‪ )6‬لةبةرواري ‪َ 2008/6/10‬ليثرسراوي‬ ‫ئاميرةكان ئاطاداري كردينةوة‪.‬‬ ‫بةشي َ‬ ‫ح‪ .‬بة َثيي قةيدي ذمارة (‪ 629‬لة‪2005/8/23‬‬ ‫ب ِري ‪ 14959000‬دينار (تةنها ضواردة مليون و‬ ‫نؤسةد وثةنجا و نؤ هةزار دينار) ثاكتاو كراوة‬ ‫كة تايبةتة بة خةرجي يةكاني دروست كردني‬ ‫خانووبؤ ثاسةواني بير لةناو ثاركي ضوارقو ِرنةن‬ ‫دةستةكةمان لةبةرواري ‪ 2008/6/9‬سةرداني‬ ‫ثاركي ضوارقو ِرنةي كرد بينرا ئةو خانووة‬ ‫َ‬ ‫هةندي بؤري ئاو هةبووة‬ ‫َئيستا َتيك دراوةو‬ ‫لةو ثاركةو َئيستا نةماون‪َ ،‬ليثرسراوي بةشي‬

‫باخضةكان هؤكارةكةي دةطةريَننةوة بؤ‬ ‫نةبووني ثاسةوان لةو ثاركة؟! بؤ بة دواداضووني‬ ‫ئةم بابةتة لةبةرواري ‪ 2008/6/16‬دةستةكةمان‬ ‫بةتةلةفؤن ثةيوةندي كرد بة هاووآلتي َ‬ ‫(دلزار‬ ‫عبداللة عبدالرحمن) كة َثيشتر ثاسةواني ئةو‬ ‫بيرة بووة َثيي ِراطةياندين َثيش ماوةيةك كة‬ ‫نازانيت ض بةرواريَكة (كاكة رةش مستةفا) كة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َليثرسراوي َثيشوي بةشي ئاو بووة لةطةل ضةند‬ ‫كريَكاريَك (غةتاس) ي ئاوي بيرةكةيان بردووة‬ ‫كاتذمير (‪ 11‬بؤ ‪ )12‬هاوآلتيةك بةناوي‬ ‫شةويَك‬ ‫َ‬ ‫(بكر) بؤرييةكاني باركردوة‪ ،‬لةسةر ووتةي (كاكة‬ ‫َ‬ ‫نازانري بؤ كويَي بردووة‪ ،‬دواي‬ ‫ِرةش مستةفا) و‬ ‫بةدواداضونمان دةرك��ةوت ناوبراو شةريكي‬ ‫(كاكة ِرةش مستةفا) ية لةكاري تايبةتي خؤيدا‬ ‫(مؤليدةي ئةهلي هةية) ؟!‬ ‫ت‪ .‬لةوةآلمي ياداشتمان ذمارة (‪ )24‬لة‪/15‬‬ ‫‪َ 2008/6‬ليثرسراوي بةشي ئاو (جمال احمد‬ ‫عباس) ئاداطاري كردينةوة كة لةساآلني (‪2005‬‬ ‫‪ )2006‬زياتر لة(‪ )498‬بؤري (‪ )4‬مغلون لةاليةن‬‫كرَيكارةكاني شارةوانييةوة لةناو شارؤضكةي‬ ‫هينراوةتةوة بؤ‬ ‫ضوارقو ِرنة كؤكراوةتةوة و َ‬ ‫طةنجينة و سةرضاوةي ئةو بؤريانة نازانريَت لةض‬ ‫ثي‬ ‫شوي َ‬ ‫َنيكةوة هاتووةو هاتووي طةنجينةيي َ‬ ‫نةكراوة‪ ،‬لةذمارةي ئةو بؤريانةي كةئاماذةيان‬ ‫بةجي‬ ‫ثي داوة (‪ )107‬بؤري‬ ‫َ‬ ‫جي َ‬ ‫بةكارهينراوة بؤ َ‬ ‫َ‬ ‫كردني كارةكاني ئةم بة ِريَوةبةرايةتيية (‪)391‬‬ ‫بؤري َئيستا لةطةنجينةداية؟!‬ ‫ي‪ .‬بة َثيي ئةو سةرةتايانةي كةخراية‬ ‫بةردةستمان لةبةرواري ‪ 2008/4/5‬هاوآلتيةك‬ ‫ئاطاداري بةشي ئاوي كردؤتةوة كة يةك‬ ‫َ‬ ‫لةطةل (‪)8‬‬ ‫غةتاسى (‪ )4‬إنج عامودي شارةواني‬ ‫بؤري (‪ )4‬إنج‪.‬‬ ‫َ‬ ‫دكتايل لةمالي هاوآلتي (قادر مام رةمةزان)‬ ‫دانراوة‪ ،‬لةبةرواري ‪َ 2008/4/6‬ليثرسراوي بةشي‬ ‫شؤفيري‬ ‫ئاو (جمال احمد عباس) ضةند كريَكارو َ‬ ‫تراكتؤري شارةواني ن��اردووة بؤ َ‬ ‫مالةكة بة‬ ‫مةبةستي طة ِراندنةوةي ئةو مةوادانةو هةمان‬ ‫ِرؤذ ئةو كةل و ثةالنة طة ِراوةتةوة بؤ طةنجينةو‬ ‫كؤنوسيك لةو بارةيةوة ريَكخراوة كةذمارةو‬ ‫َ‬ ‫بةرواري لةسةر نيية؟!‬ ‫لةبةر رؤشنايي ئةو َتيبيني يانةي لةب ِرطةكاني‬ ‫(‪ 1/2‬تا ‪ )/2‬ي سةرةوة كة لةسةر طةنجينة‬ ‫تؤمارمان كردون داواكارين ليذنةيةكي ثسثؤ ِرو‬ ‫شارةزا لةبة ِريَوةبةرايةتي طشتي شارةوانييةكان‬ ‫بهينريَت بةمةبةستي َليكؤلينةوة لةسةر‬ ‫َثيك َ‬ ‫بةثيي ئةنجامي‬ ‫ئةو َتيبيني يانةي سةرةوة َ‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫‪37‬‬


‫َلي َ‬ ‫سةرثيضي كاران دةست نيشان‬ ‫كؤلينةوةكة‬ ‫َ‬ ‫بكريَن و ئيجرائاتي ياساييان بةرامبةر بكريَت‬ ‫لةبةر رؤشنايي ياساي ذمارة (‪ )14‬ي َ‬ ‫سالي‬ ‫‪ 1991‬ه��ةروةه��ا ئ��ةو زيانةي لةبودجةي‬ ‫حكومةت كةوتووة دةست نيشان بكريَت و‬ ‫لةسةرثيضي كاران وةربطيريَتةوةو ئاطادارمان‬ ‫َ‬ ‫بكةنةوة بةناردني هةموو بةراييةكاني ئةو‬

‫دراوةك��ان��ي بةشي طةنجينة و فةرمانطةي‬ ‫بةثيي ياساو‬ ‫ئ��اوي ضوارقو ِرنةدا هةبووةو َ‬ ‫رَينماية داراييةكان كارةكان ئةنجام نةدراون‪،‬‬ ‫كةلوثةلو مةوجوداتي ئةم فةرمانطةية فةوتاون‬ ‫بةدواداضونيك نةبووة بؤ‬ ‫و لةناوضوون و هيض‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئاميرانةي شارةواني‬ ‫كؤنترولي ئةو كةل و ثةل َ‬ ‫لةاليةن َليثرسراواني ئةم فةرمانطةيةوة‪،‬‬

‫كارثيكراوةكان كراوة‪،‬‬ ‫سةرثيضي لةياسا‬ ‫و‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةمةش بؤتة هؤي زيان طةياندن بةمولك‬ ‫مالي َ‬ ‫و َ‬ ‫كةثيويست دةكات لةاليةن‬ ‫دةولةت َ‬ ‫بة ِرَيوةبةرايةتي طشتي شارةوانيةكان و وةزارةتي‬ ‫َ‬ ‫لةطةل بةرثرساني ئةو‬ ‫شارةوانيةوة َليثرسينةوة‬ ‫فةرمانطةية بكريَت و بةردةوام بةدواداضونيان‬ ‫هةبيت بؤ كارةكانيان‪.‬‬ ‫َ‬

‫َلي َ‬ ‫كؤلينةوة‪.‬‬

‫بطرة هةنديَك ل��ةو َليثرسراوانة خؤيان‬ ‫هؤكاري سةرةكي فةوتاني ك��ةل و ثةل‬ ‫و َثيداويستيةكاني ئةم فةرمانطةية بوون‬ ‫وةك لةدةقي ِراثؤرتةكةدا هاتووة‪ ،‬لةهةمان‬ ‫كاتدا َليثرسراواني ئةم فةرمانطةية بةدةر‬ ‫لةياساو ريَنماييةكان كارةكانيان ئةنجام داوة‬

‫نجم عبداللة سعيد‪-‬سةرؤكي دةستةي‬ ‫َ‬ ‫طولبةند محمود احمد‪-‬فةرمانبةري ياسايي‬ ‫زريان ابراهيم محسن‪-‬ضاوديَري دارايي‬ ‫ظيان ابراهيم محسن‪-‬ضاوديَري دارايي‬

‫سييةم ‪َ /‬‬ ‫هةلسةنطاندن‪:‬‬ ‫َ‬ ‫ثاش َثيداضوونةوة بةكارةكاني فةرمانطةي‬ ‫ئاوي ضوارقو ِرة دةركةوت كة كةم و كو ِري‬ ‫سةرثيضي زؤر لةكارة ئةنجام‬ ‫و ناتةواوي و‬ ‫َ‬

‫‪38‬‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬


‫ئيخواني عيرَ اقي و يةكطرتوو‬ ‫دةستيان لةث َيالنةكةي دذ بة بارزاني نةبوو‬ ‫مةسعود عةبدولخالق‬

‫*‬

‫بابةتيك بآلوكراوةتةوة‬ ‫لةدواذمارةي گؤطاري ( ِريَگا) َ‬ ‫بة َثينوسي بةريَز (ئاسؤ عةبدول لةتيف) تيايدا‬ ‫سةرزةنشي يةكگرتووي كردوة سةبارةت بة سستي‬ ‫بةشيكي تريش رةخنةي جواني‬ ‫و دواكةوتنيان‪ ،‬لة َ‬ ‫َليگرتوون لةبارةي بةشداري نةكردنيان لة شؤ ِرشي‬ ‫كورد بةهؤي َزالي فةرهةنگي عروبي بةسةر گوتاري‬ ‫ئيخوان و يةكگرتوودا‪...‬‬ ‫بةشيكي تري‬ ‫لة‬ ‫بةآلم‬ ‫جوانن‪،‬‬ ‫تا َئيرة رةخنةي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫رةخنةكاني بة ناهةق و بة ثشت بةستن بة بةلگةيةكي‬ ‫زؤر سادة‪ ،‬يةكگرتو و ئيخوان تاوانباردةكات بةوةي كة‬ ‫دةستيان هةبووة لة ثيالنةكةي دذ بة بارزاني لة ‪/9/29‬‬ ‫‪ ،1971‬ئاماذة بةوة دةكات گواية عبدالجبار ئة عزةمي‬ ‫بةرثرسي ئيخواني كوردستان بووه كة لةم روداوةدة‬ ‫تياچوو و تةقيةوة‪ ،‬بؤ دةرخستني راستيي ئةم بابةتة‪،‬‬ ‫هةلوةستةيةك لةسةر َ‬ ‫كورتة َ‬ ‫بةلگةنامةكاني تايبةت‬ ‫بةو ثيالنة دةكةين‪:‬‬ ‫دةبيئةوة بوتريَكة ِرةخنه و گلةييلة ئيخوان‬ ‫سةرةتا َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك‬ ‫و يةكگرتوو لةو سؤنگةوة ديَت كة ئةوان‬ ‫بنةما و ئامانجي مةزنيان بةرزكردؤتةوة‪َ ،‬‬ ‫هةلويَستيان‬ ‫بةرامبةر َكيشةي كورد لةچاو ئةو دروشمانة الواز بووة‪،‬‬ ‫ئةگينا تا ئةو ساتةش لة چاكة زياتر يةك خراثةي‬ ‫دةلَي َ‬ ‫ئةوانة بووني نية‪ ،‬لةبارةي ثيالنةكةش َ‬ ‫لةسالي‬ ‫‪ 1973‬رووي��دا‪َ ،‬‬ ‫هةلةية‪ ،‬ئةو ثيالنة لةو بةروارةي‬ ‫سةرووبوو‪.‬‬ ‫زانياري ئةوةم نية ئاخؤ ئةوثياوة ئيخوان بوة يان‬ ‫نا‪ ،‬لةراستيدا (عبدالجبار ئةعزةمي) زانايةكي ئاييني و‬ ‫دؤستي كورد و بارزاني بوو‪َ ،‬‬ ‫هةولي دةدا ريَكةوتني‬ ‫(‪)11‬ي ئادار سةركةوتوو َبيت و خؤشيان لةگةلَ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك زاناي ئاييني تر لة نةجةف و كةربةال‬ ‫َ‬ ‫ئةو رؤلةيان بؤ ئةو ئاشتيية بينيبوو‪ ،‬بارزاني خؤي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك زاناي‬ ‫لةگةل‬ ‫بةهيزي‬ ‫دؤستايةتييةكي َ‬ ‫َ‬ ‫لةگةل (موحسين ئةلحةكيم ‪ -‬باوكي‬ ‫ئاييني هةبوو‪،‬‬ ‫عةبدولعةزيز ئةلحةكيم) خاوةني فتوا بةناوبانگةكةي‬ ‫َ‬ ‫سالي ‪ 1963‬كة زؤر لة قازانجي كورد بوو‪ ،‬بؤية‬ ‫هةولير بةناوي ئةوكراوة‪ ،‬هةروةها‬ ‫شةقاميك لة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةگةل(أ‪.‬خميني) َ‬ ‫َ‬ ‫سالي ‪ ..1979‬حكومةتي بةعس و‬ ‫تةياري عروبي تا ئةم ساتةش زؤر نيگةرانن بةوةي‬ ‫َ‬ ‫لةگةل تةياري ئيسالمي عةرةبي‬ ‫سةركردايةتي كورد‬ ‫دؤست بن‪ ،‬بؤية لةو فتوايةي (موحسين ئةلحةكيم)‬ ‫َ‬ ‫لةهةولدابوون بؤ َتيكداني‪.‬‬ ‫بةقين بوون و‬ ‫(ن��ازم گ��زاز) ثياوي تايبةتي (س���ةددام) بوو‪،‬‬ ‫بة ِريَوةبةري ئاسايشي گشتي بوو‪ ،‬خاوةني (قصر‬ ‫النهاية) بوو‪ ،‬زؤر بة وردي چاوديَري ئةو داوةي كرد‬ ‫و گةورةترين ثيالنيان دا ِرشت بة قؤزتنةوةي ئةو‬ ‫ثةيوةنديةي بارزاني و زاناياني ئاييني‪ ،‬مخابةراتي‬ ‫َعيراقي و حيزبي بةعس و سةدام و نازم گزاز دةيانزاني‬ ‫كة بارزاني ب ِرياري داوة لة َ‬ ‫خالي ثشكنيني تايبةتي‬

‫خؤي زاناياني ئاييني نةثشكنن و راستةوخؤ َ‬ ‫لةگةليان‬ ‫دادةنيشيت‪ ،‬بؤية هةستا بةدروستكردني ثياويَكي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةگةل ئةو دةستة‬ ‫ئاييني بةناوي (ئيبراهيم خوزاعي) و‬ ‫مةاليةيان دان كة خةريكي چاكةي ئاشتي بوون‪ ،‬ئةو‬ ‫مةاليانة لةالي بارزاني بة ِريَز بوون‪ ،‬حكومةتيش بة‬ ‫دةستثيشخةرييةكةي‬ ‫قسةي ثان ثان گواية بةثيل‬ ‫َ‬ ‫شيوةية لة ‪ 1971/9/15‬وةفديَك بة‬ ‫ئةوان ديَت‪ ،‬بةو َ‬ ‫سةرؤكايةتي (عةبدولوةهاب ئةعزةمي) دةچنة الي‬ ‫دةهيننةوة‪،‬‬ ‫بارزاني و بة سةركةوتوويي وةآلمةكان َ‬ ‫حكومةتي بةعس داوايان َليدةكات بةردةوام بن و‬ ‫وةفدةكة فراوانتر بكةن تا بتوانن (ئيبراهيم خوزاعي)يش‬ ‫َ‬ ‫بةگةل ئةو وةفدة بخةن‪،‬‬ ‫بة جلوبةرگي مةاليةتيةوة‬ ‫ئؤتؤمبيلي تايبةت‬ ‫ئةوةبوو رؤذي ‪ 1971/9/29‬بة دوو‬ ‫َ‬ ‫ئؤتؤمبيل زؤر كةم‬ ‫دةگةنة بارةگاي بارزاني‪ ،‬ئةوسا‬ ‫َ‬ ‫بوو‪ ،‬گواية حكومةت گرنگي بة كارةكةيان دةدات‪،‬‬ ‫يةكيكيان‬ ‫بؤية دوو‬ ‫ئؤتؤمبيلي بؤ تةرخان كردبوون‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫كاتيكدا‬ ‫لةجؤري تؤيؤتا و ئةوي تر‬ ‫شؤفةرليت بوو‪ ،‬لة َ‬ ‫َ‬ ‫لةناو َ‬ ‫ئؤتؤمبيالنة نةبوون‪ .‬وا دةركةوت‬ ‫خةلكي ئةو‬ ‫َ‬ ‫هةردووكيشيان مين ِريَذ كرابوون‪.‬‬ ‫وةفدةكة لةمانة َثيكهاتبوو‪:‬‬ ‫‪ 1‬مةال عةبدولجةبار ئةعزةمي‪ ،‬سونني مةزهةب‪،‬‬‫فةرمانبةر لة ديواني ئةوقاف‪ ،‬ذمارةي ناسنامةكةي‬ ‫(‪.)170‬‬ ‫‪ 2‬م��ةال سةيد عةبدولحوسةين دةخيلي‪،‬‬‫مونتةسيبي (دارالثقافةاإلسالمية) بوو‪ ،‬ذمارةي‬ ‫ناسنامةكةي (‪ ،)103‬ذم��ارةي مةدةنيةكةشي‬ ‫(‪َ ،)408507‬‬ ‫خةلكي نةجةف بوو‪.‬‬ ‫َ‬ ‫عةبدولآل ياسين‪ ،‬فةرمانبةر بوو‪،‬‬ ‫‪ 3‬مةال ئةحمةد‬‫ناسنامةي حكومي (‪ )104‬بوو‪ ،‬ذمارةي ناسنامةكةي‬ ‫(‪.)18920‬‬ ‫‪ 4‬باقر موزةفةر‪ ،‬بةساآلچوو‪ ،‬لةدايكبووي ‪،1910‬‬‫َ‬ ‫خةلكي عةمارة بوو‪.‬‬ ‫‪ 5‬مةال سةيد نوسري حةسةني‪ ،‬فةرمانبةر لة (دار‬‫الثقافةاإلسالمية)‪ ،‬ذمارةي ناسنامةكةي (‪.)140‬‬ ‫‪ 6‬ئيبراهيم خوزاعي‪ ،‬ئةكتةري سيناريؤكة‪.‬‬‫‪ 7‬محةمةد كامل ئيسماعيل‪ ،‬لة (دار الثقافة‬‫شوفير بوو‪ ،‬ذمارةي ناسنامةكةي (‪،)108‬‬ ‫اإلسالمية) َ‬ ‫سليمان كوفي)‪،‬‬ ‫شوفيري دووةم (عةبدول ِرةحمان َ‬ ‫َ‬ ‫وابزانم كورد بوو‪.‬‬ ‫‪ 8‬ئةحمةد محةمةد قاسم‪ ،‬فةرمانبةر لة (دار‬‫الثقافةاإلسالمية)‪ ،‬ذمارةي ناسنامةكةي (‪.)105‬‬ ‫ئةو وةفدة َثيش عةسر دةگةنة بارةگاي بارزاني‬ ‫كاتيك (مام شةريف)ي چايچي‪ ،‬چاي‬ ‫و دادةنيشن‪َ ،‬‬ ‫دادةنيت‪ ،‬ئيبراهيم‬ ‫دةهي َنيت و چاي لةبةردةم بارزاني َ‬ ‫َ‬ ‫خوزاعي بة َ‬ ‫دةزانيو ئةو موسةجةلةيةي‬ ‫هةلي‬ ‫َ‬ ‫دةتةقيتةوة و‬ ‫اليبوو‪ ،‬دوگمةكةي دادةگريَت‪ ،‬ئيتر‬ ‫َ‬ ‫ئؤتؤمبيلةكانيشي‬ ‫زنجيرةي روداوةكان تا تةقينةوةي‬ ‫َ‬ ‫بةدواداهات‪.‬‬ ‫ئةوةي لةو روداوة دةخويَنريَتةوة ئةو راستيانةي‬ ‫خوارةوةن‪:‬‬

‫‪َ 1‬‬‫هةلبةتة ثيالنةكة مخابةراتي َعيراقي داي ِرشتبوو‬ ‫َ‬ ‫بؤ تيرؤركردني بارزاني‪ ،‬بة هاريكاري ئةلمانيا و دةزگاي‬ ‫شتاسي ئةنجامدرا‪.‬‬ ‫‪ 2‬مةرج نية ئةو مةاليانةي بة وةفد هاتبوون‬‫ئاگاداري ئةو ثيالنة بووبن‪ ،‬هةروةك مةسعود بارزاني‬ ‫كتيبي (بارزاني و بزوتنةوةي رزگاريخوازي كورد)‬ ‫لة َ‬ ‫َنيت و َ‬ ‫دةلَيت‪ :‬ئاخؤ‬ ‫لة ل‪ 72‬هةمان ثرسيار دةوروذي َ‬ ‫ئةو مامؤستا ئايينيانة ئاگايان لةو ثيالنة هةبووة يان‬ ‫ئةوانيش بوونةتة قورباني؟‬ ‫لة وةآلمدا َ‬ ‫دةلَيت ئةوانة ئاگادار نةبوون‪ ،‬لةوةش‬ ‫زياتر تةنانةت ئيبراهيم خوزاعي‪ ،‬كة ئةكتةرة‬ ‫سةرةكيةكة بووة‪ ،‬سةر بة ئاسايش بوو‪ ،‬بةآلم نةيزانيوة‬ ‫دةتةقيتةوة‪َ ،‬‬ ‫بةلكو تةنها‬ ‫موسةجةلةكة بؤمبريَذ كراوةو‬ ‫َ‬ ‫بايي ئةوةندة هاريكاريي (ئاسايشي َعيراقي) كردبوو‬ ‫كة گفتوگؤي مةجليسةكة نةقل بكا‪ ،‬بةآلم نةيزاني‬ ‫دةتةقيتةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫شيوةية َ‬ ‫كؤمةلَيك دؤستي كورد بوونة قورباني‪،‬‬ ‫بةو َ‬ ‫جيگةي داخة لةبةر سةختي كارةساتةكة‪َ ،‬‬ ‫خةلكي‬ ‫َ‬ ‫شوفيرةكانيش ك��وذران‪،‬‬ ‫ث ِرذنة سةر روداوةك��ة و َ‬ ‫نهينيةكاني ئةو رووداوة‬ ‫ئةگينا وردةكاري و تةواوي َ‬ ‫دةردةكةوت‪.‬‬ ‫‪ 3‬عةبدولوةهاب ئةعزةمي و مةاليةكاني تر‬‫دةل َي‪َ ،‬‬ ‫نةتةقينةوة‪ ،‬وةك ئةو َ‬ ‫بةلكو بة تةقينةوةي‬ ‫موسةجةلةكةي ئيبراهيم خوزاعي كوذران‪.‬‬ ‫شوفيرةكة سةر بة ئاسايش بوون و بة‬ ‫‪ 4‬هةردوو َ‬‫نارنجؤك بةرگرييان كرد تا كوذران‪.‬‬ ‫‪ 5‬بارزاني لة ثاش ئةو روداوةش ثةيوةندي بة‬‫زاناياني ئاييني شيعة و سوننة هةر باش بوو‪.‬‬ ‫‪ 6‬هةر ئةو ثةيوةنديية وايكرد (أ‪.‬خميني) لة ‪1979‬‬‫داوا لة مةال مستةفا بكات لة ئةمريكا بگة ِريَتةوة بؤ‬ ‫َئيران‪.‬‬ ‫‪ 7‬تا ئةم ساتةش كاريگةريي ئةو ثةيوةندييةي‬‫بةعير بؤ َئيمة ماوةتةوة‪ ،‬ئةوةتا ئةو‬ ‫ئةو سةردةمةية َ‬ ‫كةميك بؤ كورد باش بن مةجليسي ئةعال‬ ‫اليةنةي َ‬ ‫و حيزبي ئيسالمية‪ ،‬ئةوشة لة بةرهةمي ثةيوةندي‬ ‫سةركردايةتي نويَنية‪َ ،‬‬ ‫بةلكو بؤ سةردةمي بارزاني‬ ‫دةگة ِريَتةوة‪ ،‬ئةگينا سةركردايةتي كوردي َئيستا‬ ‫دؤستةكانيان بريتي بوو لة‪ :‬حيزبي بةعسي قيادةي‬ ‫َ‬ ‫لةگةل كورد هةبوو‪ ،‬اليةنة‬ ‫قوتري‪ ،‬كة بةرةيان‬ ‫عةلماني و ناسيؤناليزميةكان‪ ،‬ئةياد عةالوي‪ ،‬مشعان‬ ‫جبوري‪!...‬‬ ‫ئةو باسةي ناو ثيالنةكةي دذ بة بارزاني دريَذةي‬ ‫زؤرة بةآلم ئةوةندة بةسة‪ ،‬با چيتر دوذمني وةهمي‬ ‫لةكاتيكدا دؤستمان كةمة‪ ،‬نة‬ ‫بؤ خؤمان زيادنةكةين‪َ ،‬‬ ‫ئيخواني َعيراقي و نة يةكگرتوو و نة عةبدولوةهاب‬ ‫ئةعزةميش ئاگاداري ئةو ثيالنة نةبوون‪ ،‬وةختي‬ ‫ئ��ةوةش هاتووة زياتر لةو ثيالنة َ‬ ‫بكؤلدريَتةوة و‬ ‫خانةوادةي هةموو اليةك بدويَنن‪.‬‬ ‫* خاوةن ئيمتيازي رؤذنامةيء‬ ‫طؤظاري ستاندةر‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫‪39‬‬


‫دانيشتنةكةي سةردةشت و‬ ‫خيانةتي مامؤستا عةلي باثري‬ ‫كرَيكار‬ ‫ثينجةم‬ ‫بةشي َ‬

‫‪40‬‬

‫ئاماذةم بةوة كرد كة مامؤستا عةلي باثير هةر‬ ‫لةكاتي هاتنة دةرةوةيةوة لة‪ 1987‬تا راثة ِرين‬ ‫كةواسووري َثيش لةشكري رابيتة كؤنةكان‬ ‫شيخ محمدي بةرزنجي‬ ‫بوو كة مامؤستا َ‬ ‫و مامؤستا عبدالرحماني نةورةسي و مامؤستا‬ ‫شيخ سديق و مامؤستا مةال مةحمودي ئازادي‬ ‫َ‬ ‫و مةال سةلمان و مةال عبدالقادري برايةتي‬ ‫بوون‪ ،‬ئةمان موفرةداتي كؤنةقيني لةدةستداني‬ ‫دةسةآلتي رابيتةيان دةجوو‪ ،‬ئاسان دةيانكردة‬ ‫زاري مامؤستا عةلي باثيرةوةو ئةميش دةيكردة‬ ‫بنيشتة خؤشة! كة كؤبوونةوةي سةركردايةتي‬ ‫َ‬ ‫دةبوو‪ ،‬مةال سةلمان و مامؤستا عبدالقادري‬ ‫برايةتي و مامؤستا مةغديدي ِرةحمةتي‬ ‫لةهةمان شويَني دووري مامؤستا عةلي باثيرةوة‬ ‫دةهاتنة سةركردايةتي لةسنة‪ ،‬ئةو نةدةهات!‬ ‫هةموو كؤدةبوونةوة تةنها ئةو غائيب دةبوو! تا‬ ‫َكيشةي َنيوان سةركردايةتي و مامؤستا عةلي‬ ‫باثيرو هاوبيراني بة ِرادةيةك طةورة بوو‪ ،‬كةس‬ ‫نامةي كةسي نةدةخوَيندةوة‪ ،‬لةنامةكاني‬ ‫قولةهةرميشيدا ديارة كة ئةوةندة لةخؤي ِرازي‬ ‫َ‬ ‫بوو كةبةسيفةتي ِرابةري بزوتنةوةي ئيسالمي‬ ‫مامؤستا مةال عوسماني رةحمةتي نةدةدواند!‬ ‫زؤر جار دةيووت ئةم مةاليانة ئةطةر بؤ عيلمي‬ ‫شةرعي َليب ِرابان زؤر ضاكتر دةبوو‪ ،‬هةمووشمان‬ ‫بة ِرَيزةوة سةيريانمان دةكرد‪.‬‬ ‫منيش ئةو كاتة كة هةر بةسةر َثيشمةرطةو‬ ‫ئةندامان لةئؤدروطاكان و نوسينةطةكاندا‬ ‫دةطة ِرام و ناكؤكيةكانم ال ئاسانتر دةكردن و‬ ‫قسةي هيوا بةخشانةي طةشبينيم بؤ هةموان‬ ‫ةنجيكي تر بة جؤريَكي تر بؤ‬ ‫دةكرد‪ ،‬ويستم ِر َ‬ ‫َليك نزيكبوونةوة بخةمة طة ِر‪ ،‬بةسةر هةمواندا‬ ‫طة ِرام و طوَيم لةهةموو اليةكيان طرت‪ ،‬ضةند‬ ‫شيخ محمدي‬ ‫جار ضوومة خزمةت مامؤستا َ‬ ‫َ‬ ‫بةرزنجي و َ‬ ‫مالي مامؤستا نةورةسي و مالي‬ ‫َ‬ ‫كاك كاميلي حاجي عةلي و دةضوومةوة مالي‬ ‫مامؤستا مةال عةلي ِرةحمةتي و هةروةها‬ ‫خزمةت رابةري رةحمةتي‪ ،‬سةفةرم دةكردةوة‬ ‫بؤ سةردةشت و مامؤستا عةلي باثيرو مامؤستا‬ ‫مةغديدي ِرةحمةتي و مةال سةلمان و مامؤستا‬ ‫عبدالقادري برايةتيم دةبيني‪ ،‬بةسةر هةموو‬ ‫هيزةكاندا دةطة ِرام‪ ،‬طويَم لةهةمووان‬ ‫نوسينطةو َ‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫دةطرت‪ ،‬زؤر لةرابيتةكان طلةييان لةنةبووني‬ ‫سنوري دةسةآلت و ئةرك و مافيان هةبوو‪ ،‬كة‬ ‫مامؤستا مةال عةلي ِرةحمةتي هةمووي الي‬ ‫كةل و َثي َ‬ ‫خؤي َتي َ‬ ‫كةل كردبوو‪ ،‬سةركردايةتيش‬ ‫قةناعةتي وا بوو كة َئيران ذَير زةمينانة ئةمانة‬ ‫َ‬ ‫دةجولَي َنيت و دةي��ةوَي��ت بزوتنةوة وةكو‬ ‫رابيتةي كؤني َلي َبيتةوةو ئةرك و فةرماني‬ ‫َنيت! بؤية هةر‬ ‫َئيران وةكو ثاسداريَك ِراثة ِري َ‬ ‫ب ِريارَيك لةكؤبوونةوةي هاوبةشي هةمووانيش‬ ‫دةردةض��وو‪ ،‬رَيزي نةدةطيراو دةثووكايةوة‪،‬‬ ‫ملمالنيي يةكترةوة‬ ‫لةبي ئيشيدا بة‬ ‫َ‬ ‫هةردووال َ‬ ‫خةريك ب��وون‪ ،‬هةر يةكة لةو اليةنةش‬ ‫شيتة تةرةفي خؤي‪.‬‬ ‫راكي َ‬ ‫دةيويست من َ‬ ‫لةناو ه��ةردوو اليةني سةركردايةتي و‬

‫ملمالنيكةوة‪ ،‬تابتوانين ثارسةنطي بزوتنةوةكة‬ ‫َ‬ ‫ئوميد نةبن‪.‬‬ ‫ِراطرين و طةنجةكانمان َبي َ‬ ‫جةولةيةكي ت��رم بؤ الي هةموويان‬ ‫نهيني‬ ‫كردةوةو هةنديَكيانم بؤ‬ ‫دانيشتنيكي َ‬ ‫َ‬ ‫(كةلةسةردةشت بيطرين) بانط كرد‪ ،‬كة َ‬ ‫لةوي‬ ‫بة َتيرو تةسةلي باس لةهةموو وردةكاريةكان‬ ‫بكةين و ئةطةر بؤمان لوا نةخشةيةكي عةمةلي‬ ‫دا ِرَيذين‪ ،‬ئيتر بة ِرةسمي هاتمة سنة بؤ خزمةت‬ ‫سةركردايةتي و خوا حافيزةم كرد كة بةرةو‬ ‫ثاكستان دةطة ِريَمةوة‪.‬‬ ‫لةبةر ئةوةي هةميشة حسابي ئةوةم دةكرد‬ ‫بزانيت‬ ‫كة ئيتتيالعات بةدوامدا َبيت و بيةويَت َ‬ ‫لةكوي دةبم و دةضمة َ‬ ‫َ‬ ‫كوي‪ ،‬جلي مةاليةتيشم‬ ‫لةبةردابوو‪ ،‬بةآلم وةكو نةفةر لةطةراجي‬

‫م‪ .‬عةلي باثير ئةميري ئيَستاي كؤمةلَي ئيسالمي‬

‫رابيتة كؤنةكاندا زؤر كةس هةبوون كة حةزيان‬ ‫لةضاكسازيي بوو‪ ،‬هةر يةكةيان َ‬ ‫هةوليان بةو‬ ‫دةبيت‪،‬‬ ‫جؤرة دةدا كة َثيي وابوو بةبةرهةمتر َ‬ ‫منيش ئ��ةو دوو َ‬ ‫سالةي ‪ 1988‬و ‪1989‬‬ ‫دةرسي ثةروةردةيي و ضاوكردنةوةي زياترو‬ ‫هيزةكان دةوت��ةوة‪ ،‬كة َبي‬ ‫ثشوودريَذيم بة َ‬ ‫جياوازي بةسةر هةمووياندا دةط��ة ِرام‪ ،‬ئيتر‬ ‫لةكؤتايي ‪ 1989‬دا طةيشتمة ئةو قةناعةتةي‬ ‫َ‬ ‫كانيكي َدلسؤز لةسةركردايةتي‬ ‫كة‬ ‫خةل َ‬ ‫و كاديري وةسةت قةناعةتيان بةبؤضووني‬ ‫من كردووة‪ ،‬بة تايبةت لةوةدا كة دةمووت‬ ‫زؤرينةيةك بؤ تين و فشار لةسةر ناكؤكةكان‬ ‫اليةنيكي‬ ‫بهينين و نةكةوينة هيض‬ ‫َ‬ ‫َثيك َ‬

‫َ‬ ‫لةطةل برايةكي َثيشمةرطةي خؤماندا‬ ‫سنةوة‬ ‫سوار بووم بؤ تاران‪ ،‬لة ِرَيي كةرةج دابةزين‬ ‫و بةسةيارةيةكي تر ضوينة ت��اران‪ ،‬ضوينة‬ ‫ئةو َ‬ ‫زانيكي‬ ‫مالةي بةكريَمان طرتبوو‪،‬‬ ‫كةخي َ‬ ‫َ‬ ‫خؤمانمان ل� َ‬ ‫جيي زؤر شتي‬ ‫�ةوي دانابوو‪َ ،‬‬ ‫تةزويراتمان بوو‪ِ ،‬ريشم كورت ك��ردةوةو‬ ‫َ‬ ‫ِرةسمي نويَم طرت و شةو َ‬ ‫هةوي و‬ ‫لةوي‬ ‫بةرطي عبورَيكي تةزويريان بؤ كردم و بةياني‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل برايةكي تردا‬ ‫ثانتؤلةوة‬ ‫بة ضاكةت و‬ ‫هاتم بؤ سةردةشت‪.‬‬ ‫لةشوَين و كاتي دانيشتنةكة ئةم بة ِريَزانة‬ ‫ئامادةي كؤبوونةوةكة بووين ‪:‬‬ ‫ـ لةسةركردايةتيةوة ‪ :‬مامؤستا عةلي باثير‪،‬‬


‫كاك كاميلي حاجي عةلي‪ ،‬مامؤستا مةغديدي‬ ‫ِرةحمةتي‪ ،‬مامؤستا عبدالقادري برايةتي‪ ،‬و من‪.‬‬ ‫لةهيزي حةمزةوة ‪ :‬مامؤستا حةسةن‬ ‫ـ َ‬ ‫بابةكر‪.‬‬ ‫لةهيزي ئازاديةوة ‪ :‬مامؤستا ئةحمةدي‬ ‫ـ َ‬ ‫سينةمؤكي ِرةحمةتي خواي َلي َبيت‪.‬‬ ‫لةهيزي شافيعيةوة مامؤستا سةلمان‪.‬‬ ‫ـ َ‬ ‫ـ ل��ةه�َ�ي��زي ح��ةس��ةن بةننا ‪ :‬كاك‬ ‫عبدالرةحيمي فةرةج ئاغاو كاك مةرواني‬ ‫سليماني‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ـ لةرابيتة كؤنةكانةوة ‪ :‬كاك سةعد قارةمان‬ ‫و (وابزانم كاك جةمال ئةشرةف)‪.‬‬ ‫ئةوةي َئيستا لةبيرمة ئةم دوازدة كةسة‬ ‫لةو كؤبونةوةي سةردةشتدا كؤبوينةوةو هةر‬ ‫لةسةرةتاوة َ‬ ‫بةلَينمان دا كة ئةم دانيشتنة بؤ‬ ‫جيابوونةوة لةبزوتنةوة نية‪ ،‬ثاشان دةستمان‬ ‫خستة سةر قورئان و ثةيمانمان بة خواو ثاشان‬ ‫بمي َنيتةوةو كةس هيض‬ ‫بة يةكتريدا‬ ‫كةبةنهيني َ‬ ‫َ‬ ‫نةدركي َنيت (خؤشم ئةمة‬ ‫شتيكي الي كةس‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةيطي ِرمةوة)‪.‬‬ ‫يةكةمين جارة ئاوا‬ ‫َ‬ ‫دواي ئ��ةم ع��ةه��دو ثةيمانة قورسة‬ ‫هةريةكةمان بة ئازادي و كاتي تةواوةوة َ‬ ‫خالة‬ ‫ناوخؤيي و الوازةكاني بزوتنةوةمان خستة ِروو‪،‬‬ ‫سي رؤذي خاياند‪ ،‬باسمان‬ ‫دانيشتنةكة َ‬ ‫لةدا ِرشتنةوةي بةرنامةي سياسي و ريَكخستن‬ ‫و ئا ِراستةي ثةروةردةيي َ‬ ‫نوي كرد‪ ،‬ئينجا‬ ‫َ‬ ‫تاوتوي كردني كاروباري دارايي‬ ‫هاتينة سةر‬ ‫كة مووضةو َثيكةوةناني ليذنةكان و هاتوضؤو‬ ‫سي مانطي ضاالكي‬ ‫َ‬ ‫كتيب و مةسروفاتي َ‬ ‫خؤمان هيض لةسةركردايةتي داوا نةكةين‬ ‫ضةندي ثارة دةوَيت ! هةموويمان دا ِرشت‬ ‫دةبيت مانطي الني كةم يةك‬ ‫و زانيمان كة َ‬ ‫هةبيت‪ ،‬ئةو كاتة ئةو‬ ‫مليؤن تومان بوجةمان َ‬ ‫ب ِرة ثارةية دةيكردة “دة هةزار دؤالر” من كة‬ ‫سي رؤذةدا هةشت سةعات قسةم كردبوو‪،‬‬ ‫لةو َ‬ ‫هةمووشي لةسةر ‪ 8‬شريتي تةسجيل تؤمار‬ ‫هيناني ثارةكةم طرتة ئةستؤ‪،‬‬ ‫كرابوو‪ ،‬ثةيماني َ‬ ‫ضونكة َدلنيابووم كة دكتؤر عبداللة عةززامي‬ ‫ِرةحمةتي كةسووكة وادةيةكم َلي وةرطرتبوو‪،‬‬ ‫يارمةتيمان دةدات‪.‬‬ ‫دوا جار َ‬ ‫بةلَيني ئةوةمان داي��ةوة كة‬ ‫سي مانط َبيت بؤ دروست‬ ‫ئةم كارةمان تا َ‬ ‫كردني تين و فشاري طؤ ِرانكاريي َبيت‬ ‫لةسةر سةركردايةتي نةك بؤ جيابوونةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫نهيني‬ ‫جةختيشمان سةر‬ ‫لةنوي لةثاراستني َ‬ ‫دانيشتنةكةو ناوةرؤكةكةي كردةوة‪،‬‬ ‫لةكؤتاييدا َثيش هةستان و ِرؤيشتنةوةي‬ ‫من‪ ،‬مامؤستا مةغديدي رةحمةتي وتي‪ :‬باشة‬ ‫هةبيت با‬ ‫نابيت ئةميريَكي َ‬ ‫ئةم كارةي َئيمة َ‬ ‫هةبيت؟ كةوتينةوة‬ ‫بةشيوةي كاتيش َبيت َ‬ ‫َ‬ ‫باسي ئةميرَيتيةكة كة َئيستا هيض زةروري‬ ‫نية‪ ،‬بةآلم راي زؤرينةيان هاتة سةر ئةوةي‬

‫بةشيوةي كاتي دابنريَت‪َ ،‬ئيستا‬ ‫كة ئةميريَك َ‬ ‫َ‬ ‫هةليبذَيرين و دواي هةفتةيةك بة خؤمان و بة‬ ‫كةسة متمانة َثيكراوةكاني شويَن كةوتووي‬ ‫بناسينين‪ ،‬كاك كاميلي حاجي عةلي‬ ‫خؤماني َ‬ ‫مؤرَيكي سةركردايةتي َثيبوو‪ ،‬بة قةدةر ذمارةي‬ ‫خؤمان وةرةقةي مؤركراوي ئامادة كردو داية‬ ‫دةستمان كة هةر يةكةمان ناويَك بؤ ئةميريَتي‬ ‫كاتيي بنووسين‪ ،‬منيش ناوَيكم نووسي و خوا‬ ‫حافيزةم َلي كردن و رؤيشتم‪.‬‬ ‫دواي ‪ 52‬سةعات سةفةر طةيشتمةوة‬ ‫شاري كوةيتةي ثاكستان و ئةو شةوة َ‬ ‫لةمالي‬ ‫برايةك ثشووم داو سي و شةش سةعاتي‬ ‫ديكة بةردةوام بوومةوة تا طةيشتمةوة َ‬ ‫مالي‬

‫كر َيكار‪:‬دواي‬ ‫كؤكردنةوةي‬ ‫دةنطةكانءهةآلو َيردني‬ ‫لةبةرضاويئةو‬ ‫برايانةدةرضووبوو‬ ‫كةزؤرينةيانم نيان‬ ‫بةئةمرييكاتيي‬ ‫دانابوو!ئةمةش‬ ‫شؤرِشيَكيتوورِةبووني‬ ‫َ‬ ‫لةدليمامؤستاعةلي‬ ‫باثريدادروستكردبوو‬ ‫خؤم لةثيشاوةر‪ ،‬بةآلم ئةوةندة ماندوو بوبوم تا‬ ‫سي رؤذ نةمتواني بضمة مزطةوتيش‪.‬‬ ‫َ‬ ‫دواي ك��ؤك��ردن��ةوةي دةن��ط��ةك��ان و‬ ‫هةآلوَيردني لةبةر ضاوي ئةو برايانة دةرضوو‬ ‫بوو كة زؤرينةيان منيان بة ئةميري كاتيي‬ ‫شيكي توو ِرة بووني َ‬ ‫لةدلي‬ ‫دانابوو! ئةمةش شؤ ِر َ‬ ‫مامؤستا عةلي باثيردا دروست كردبوو‪ ،‬دواتر‬ ‫وامان بؤ دةركةوت كة هةنديَك برا َ‬ ‫بةلَينيان‬ ‫دابيت كة ئةو بكةنة ئةمير‪ ،‬ئةويش هةر‬ ‫ثي َ‬ ‫َ‬ ‫ئةو زؤرانبازيةي لةسةردا بوو كة بةرامبةر بة‬ ‫سةركردايةتي دةيكرد‪َ ،‬ئيمةش لةو دانيشتنة‬ ‫بةرفراوانةدا نةخشةي ضاكسازيمان دا ِرشت‪،‬‬ ‫نةك كؤدةتا‪ ،‬ووتمان َبي ثةراويَز كردني‬ ‫كةس‪ ،‬بةسةركردايةتي َ‬ ‫سي‬ ‫دةلَيين ئةوة َ‬ ‫بةخيو كردووة و خؤشمان‬ ‫مانطة خؤمان خؤمان َ‬ ‫ئا ِراستة دةكةين و كاروباري ليذنةكانمان بة‬ ‫ضاكي دة ِروات‪ ،‬دةي سا طؤ ِرانكارييةك با‬

‫ببيت‪ ،‬بؤية لةوانةية هةندَيك لةو برايانة راي‬ ‫َ‬ ‫يبيت‪ ،‬ثاشان منيش وةكو مامؤستا‬ ‫خؤيان طؤ ِر َ‬ ‫لةميذبوو هةندَيكيانم لةنزيكةوة‬ ‫عةلي باثير َ‬ ‫دةناسي‪ ،‬بةآلم بة داخةوة‪ ،‬مامؤستا عةلي باثير‬ ‫َ‬ ‫َستيكي زؤر دذواري نا‪.‬‬ ‫هةلوي َ‬ ‫مامؤستا عةلي باثير هةر كة زانيبووي‬ ‫خؤي بة ئةمير دةرنةضووةو من دانراوم‪ ،‬زؤر‬ ‫توو ِرة بوو بوو‪ ،‬يةكسةر ضوبووة سةركردايةتي‬ ‫لةسنة و وتبوي “كرَيكار خيانةتي كردووةو من‬ ‫كةشفم كردووة”‬ ‫كي‬ ‫كي و َ‬ ‫ئيتر ناوةكانيشي دركاندبوو كة َ‬ ‫كؤبوونةوةمان ك��ردووة‪ ،‬ئةمةش هةموو‬ ‫ئةو برايانةي لةبةردةمي سةركردايةتي‬ ‫و كؤنة رابيتةكاندا ئيحراج كرد‪ ،‬هةرضةندة‬ ‫شيخ محمدي‬ ‫نةسةركردايةتي نةمامؤستا َ‬ ‫بةرزنجي و مامؤستا نةورةسي و ئةواني ديكة‬ ‫باوة ِريان بة مامؤستا عةلي باثير نةكرد كة‬ ‫لةوةدا ِراستطؤ َبيت كة َ‬ ‫دةل َي “خيانةتةو من‬ ‫كةشفم كردووة” سةركردايةتي مامؤستا مةال‬ ‫عوسماني رةحمةتي و مامؤستا مةال عةلي‬ ‫رةحمةتي و مامؤستا ئةحمةد كاكة مةحموودي‬ ‫ثي نةكردبوو‪،‬‬ ‫رةحمةتي كةسيان باوة ِريان َ‬ ‫هةموو َثييان ووتبوو ئةطةر بة خيانةتت بزانياية‬ ‫َ‬ ‫دةدايني‬ ‫هةوالةت‬ ‫لةيةكةمين رؤذدا ئةو‬ ‫َ‬ ‫سي رؤذي دانيشتنةكةو بة ئةمير‬ ‫نةك دواي َ‬ ‫َ‬ ‫هةلنةبذاردنت!‬ ‫سي كةس لةو برايانةي‬ ‫ئيتتيالعاتيش َ‬ ‫لةهيزي حةسةن بةننا طرت و ناضاري‬ ‫منيان َ‬ ‫كردن ئةو هةشت شريتةي قسةكاني منيان‬ ‫تةسليم كةن !‬ ‫َ‬ ‫بةهةرحال من ت��ازة طةيشتبوومةوة‬ ‫ثيشاوةرو لةخةمي ثارة ثةيدا كردنةكةدا بووم‪،‬‬ ‫كة ئةو َ‬ ‫شتيكي ناخؤش بوو‪،‬‬ ‫دامي‪َ ،‬‬ ‫هةوالةيان َ‬ ‫تاساندمي‪ ،‬ضونكة ئةميريَتي كؤ ِرو كاريَكي وا‬ ‫شتيكي ئةوةندة طةورة نةبوو‪ ،‬الشمان طرنط‬ ‫َ‬ ‫سي رؤذ دانيشتن باسمان‬ ‫نةبوو‪ ،‬بؤية بة دريَذايي َ‬ ‫نةكردبوو‪ ،‬بةآلم ئةم ثياوة بؤضي ئةمةي كرد؟!‬ ‫كةميك سةبري بطرتاية تا‬ ‫باشة بؤضي نةدةبوو َ‬ ‫منيش َ‬ ‫ثي دةطةيشت و ئةو برايانةم‬ ‫هةوالةكةم َ‬ ‫ثي دةكرد كة با ئةو ئةمير َبيت و َبي‬ ‫قةناعةت َ‬ ‫خةم َبيت! بةآلم ديارة حةزي ئةميريَتي وةكو‬ ‫خرؤكةي سوور لةخوَينيداية‪ ،‬مةطةر َئيستا‬ ‫َ‬ ‫بةمنداليش كاك‬ ‫ناطي ِرايةوة كة “‬ ‫خؤي بؤماني َ‬ ‫حةسةن بابةكرو ئةوان منيان دةكردة سةر‬ ‫تؤثاني “ جا ئةطةر تةسةور بكةين كة‬ ‫تيثي‬ ‫َ‬ ‫ئةم مواليدي ‪ 1961‬ة و مامؤستا حةسةن بابةكر‬ ‫لةم بةتةمةنترو هةردووكيان لةطونديَكي‬ ‫ثشدةري ئةو زةمانةدا طةورة بووبن و َئيستاشي‬ ‫َ‬ ‫تؤثاني بكةن‪،‬‬ ‫لةطةلدا َبيت هيضيان نازانن‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كي و ضؤن ضاوة ِريَي طؤلي َلي كردبن كة‬ ‫دةبي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةبةرامبةرةكانماني بكةن! ئاخر لةمنداليةوة ئاوا‬ ‫هيناويانة بؤية َ‬ ‫طؤليان لةخؤمان كردو دؤ ِراين!‬ ‫َ‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫‪41‬‬


‫وردةكاريةكاني ضؤن َييت كوشتين‬ ‫(‪ )5‬كؤمؤنيستةكةي طردي عةلي ناجي و‬ ‫دةركردنيان لةسل َيماني‬ ‫ِراثؤرتي‪ :‬سؤران عومةر‬

‫‪42‬‬

‫ئةو حزبةي كةداواي سةربةخؤيي كوردستاني‬ ‫حزبيكي خاوةن‬ ‫دةكرد بةآلم لةسةري دراية دادطا‪َ ،‬‬ ‫بيري ماركسي َبي ميليشيا بةآلم لةبةرامبةر‬ ‫نةهيشتني دي��اردةي ضةكداري دا بةضةك‬ ‫َ‬ ‫ثي نةدانةوةو‬ ‫تةرمةكانيان‬ ‫كوذراو‬ ‫ئةنداميان‬ ‫‪5‬‬ ‫َ‬ ‫ثرسة دانان بؤيان قةدةغةكرا‪ ،‬ئةندامة باآلكاني‬ ‫ئةم حزبة بوو لةكاتي كؤبونةوةو ميوانداريدا‬ ‫دةستطيركران تاكو ِراديؤكةيان تةسليم بكةن و‬ ‫بهيَلن‪.‬‬ ‫بةجي َ‬ ‫سليماني َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمؤنيستةكان بةوة ناسراون ِرةخنة دةطرن و‬ ‫خاوةن َ‬ ‫هةلويَستن‪ ،‬بؤية باجي ئةمةشيان بةخويَن‬ ‫داوة‪ ،‬ئةو خويَنةي كةلة طردي عةلي ناجي بةرلة‬ ‫نؤ َ‬ ‫سال ِرذيَنرا‪.‬‬ ‫كؤمؤنيستةكان سةرةتاي دةركةوتنيان‬ ‫لةشوراكاني دواي ِراثة ِرينةوة بوو كاريطةريان‬ ‫لةسةر َ‬ ‫دةنطيكي نا ِرازي بوون‬ ‫خةلكي هةبوو‪،‬‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي و ثارتي‪،‬‬ ‫بةرامبةر بةسياسةتةكاني‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي نيشتماني كةوتؤتة‬ ‫سليماني َ‬ ‫لةسنوري َ‬ ‫بةرامبةر كؤمؤنيستةكان‪ ،‬سةرةتا داواي ياسايي‬ ‫لةسةر تؤمار كردن لة ِريَطةي "ليوا عةلي ئةكبةر"‬ ‫كة ِراويَذكاري ياسايي وةزارةت��ي ناوخؤي بوو‬ ‫بةتؤمةتي ئةوةي ئةم حزبة داواي سةربةخؤيي‬ ‫سكرتيري حزبي كؤمؤنيستي‬ ‫كوردستان دةكات‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كريَكاري بؤ ِريَطا وتي "ئةم دةعواية لةدادطا‬ ‫سةركةوتوو نةبوو ضونكة دادوةر وتي كةس لةسةر‬ ‫مةسةلةي داواكردني سةربةخؤيي و جيابونةوةي‬ ‫كوردستان دادطايي َ‬ ‫ناكري"‪.‬‬ ‫لةقؤناغي دووةم دا ثةيوةندي َنيوان َئيران و‬ ‫يةكيتي هؤكار بوو بؤ ئةوةي حزبي كؤمؤنيست‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نةهيشتني‬ ‫بةهانةش‬ ‫ئةو‬ ‫‪،‬‬ ‫بطيري‬ ‫ثي‬ ‫بةهانةي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةنيو شارةكان‪ ،‬وةك‬ ‫دياردةي ضةكداري بوو َ‬ ‫سكرتيري حزبي ناوبراو‬ ‫عوسمان حاجي مارف‬ ‫َ‬ ‫"ثيش ئ��ةوةي َليمان ب� َ‬ ‫�دري ضاوة ِرواني‬ ‫وتي َ‬ ‫ئةوةمان دةكرد ضونكة ثةيوةندي َنيوان َئيران‬ ‫كةيةكيتي تةنها َئيران‬ ‫لةئاستيكدا بوو‬ ‫يةكيتي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫و َ‬ ‫دؤستي بوو‪ ،‬حزبي كؤمؤنيستي كريَكاري َئيران‬ ‫ضاالكي لةناو َئيران زؤر بوو‪ ،‬فشارةكة كةوتة سةر‬ ‫َئيمة بؤ ِرازي كردني َدلي َئيران ئةوةيان بةرامبةر‬ ‫َئيمة كرد"‬ ‫خةسرةو ساية ئةندامي مةكتةب سياسي حزبي‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫كؤمؤنيستي كريَكاري بؤ ريَطا وتي "دواي شة ِري‬ ‫يةكيتي دذ‬ ‫ناوخؤ لةبةرامبةر ثشتيواني كردني َ‬ ‫بةثارتي َئيران مةرجي ئةوةي هةبوو كؤمؤنيزمي‬ ‫كريَكاري لةناوضةكاني خؤيان دةركةن‪ ،‬ضونكة‬ ‫ِرادب��ؤو ِرؤذنامةو ضاالكيمان كارطةري لةسةر‬ ‫َئيرانيش هةبوو"‪.‬‬ ‫"ثيش ِراثة ِرين بةجامانةيةكةوة‬ ‫ناوبراو وتيشي َ‬ ‫ِراتبكردايةو تةقةت لةبةعس بكرداية ئةوة‬ ‫ناونرابوو شؤ ِرش‪ ،‬بةآلم جيا لةمة دواي ِراثة ِرين‬ ‫َئيمة مةسةلةي ئازادي كاري سياسي و مافي ذنان‬ ‫ملمالنيي‬ ‫هيناية مةيدانةكةو‬ ‫َ‬ ‫و زؤر بواري ترمان َ‬ ‫هيناية ئاراوة بؤية بةريةك كةوتن دروست‬ ‫سياسي َ‬ ‫هيزيَكي ضةكداري‬ ‫يةكيتيش وةك َ‬ ‫ببيت و َ‬ ‫َ‬ ‫عةشايةر تةقةبول خةباتي سياسي نةئةكرد"‪.‬‬

‫ي‬ ‫ِ‬ ‫هاور َ‬

‫سكرتيري حزبي كؤمؤنيست دةربارةية‬ ‫َ‬ ‫دةستثيكردني ئةو بارودؤخة ث ِرلةخويَنةي‬ ‫سةرةتاي‬ ‫َ‬ ‫بؤ كؤمؤنيستةكان هاتة ئاراوة وتي "يةكةم حزب‬ ‫نةهيشتني دياردةي‬ ‫بووين داوايان َليكردين بؤ َ‬ ‫ضةكداري بارةطاكانمان البةرين كةلةطردي عةلي‬ ‫ناجي بووين لةنزيك َ‬ ‫مالي نةوشيروان مستةفا‪،‬‬ ‫لةئيمةوة دةستي َثيكردو دواي‬ ‫ئةوةشيان تةنها َ‬ ‫َئيمةش بةكةسي تر نةوترا بارةطاكانتان َ‬ ‫ضؤل‬ ‫بكةن لةبةر قةدةغة كردني دياردةي ضةكداري"‪.‬‬ ‫ناوبراو وتيشي "بةنةوشيروانمان وت ئةطةر‬ ‫مةبةستتان ئةوةية بارةطاكانمان لةنزيك َ‬ ‫مالي‬ ‫َنيكي تر‪،‬‬ ‫َئيوة البةرين ئاسايية دةيبةينة شوي َ‬ ‫ئةطةر مةبةستيشتان دياردةي ضةكداريية فةرموو‬

‫لةخؤتانةوة دةست َثيبكةن‪ ،‬ئةطةر بةتةنها‬ ‫مةبةستيشتان َئيمةية؟ ئةوة َ‬ ‫ضؤلي ناكةين و‬ ‫ئامادةين بةرطري لةخؤمان بكةين"‪.‬‬ ‫َليرةوة بارطرذيةكاني َنيوان كؤمؤنيزمي‬ ‫قؤناغيكي‬ ‫يةكيتي نيشتماني ضووة‬ ‫َ‬ ‫كريَكاري و َ‬ ‫مةترسيدارةوة‪.‬‬ ‫عوسمان حاجي مارف وتي "سةرةتا ئاوو‬ ‫كارةبايان لةبارةطاكانمان ب�� ِري‪ ،‬هةرضي‬ ‫سةردانيشي بكرديناية ئةطيرا‪ ،‬لةو ماوةدا نزيكةي‬ ‫هيزي‬ ‫‪ 50‬كةس طيراو زيندانيان كرد‪ ،‬دواي ئةمة َ‬ ‫ئاسايشيان كؤكردةوة لةدةوةوبةرمان‪ ،‬لةوانةي‬ ‫كةد ِرندةترين كةسي ئينسانكوذن‪".‬‬ ‫لةنيوان‬ ‫حزبي شيوعي و‬ ‫زةحمةتكيشان َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي و حزبي كؤمؤنيست دا بوون بؤ ئةوةي‬ ‫َ‬

‫ابراهيم‬

‫َ‬ ‫لةطةل وةزارةتي ناوخؤ‬ ‫َثيك َبين و شة ِر ِرونةدات‪،‬‬ ‫دانيشتنيان كردووة بةآلم وةك خةسرةو ساية‬ ‫وتي "ئةوان ب ِرياري خؤيان دابوو َليمان بدةن بؤية‬ ‫َ‬ ‫هةولةكان َبي ئاكام دةبوون‪".‬‬ ‫لةم كاتةدا كةطةمارؤي سةربازي درابوون‬ ‫َميذووةكةي دةطة ِريَتةوة بؤ ‪ ،14.7.2000‬ناسك‬ ‫ئةحمةد و تاهير حةسةن و عوسمان حاجي مارف‬ ‫و خةسرةو سايةو زمناكؤ بةرثرسي سةربازي‬ ‫و موئةيد ئةحمةد و موحسين كةريم لة ِريَبةراني‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ضةندين‬ ‫لةنيو بارةطاكةدا بوون‬ ‫ئةو حزبة َ‬ ‫ئةندامي تريان‪.‬‬ ‫لةساتة نزيكةكاني َثيش دةست َثيكردني‬ ‫شة ِر عوسمان حاجي مارف وتي "من و تاهير‬


‫حةسةن و فوئاد سادق وةآلممان بؤ نةوشيروان‬ ‫َ‬ ‫كةماليان لةتةنيشت‬ ‫مستةفا نارد تاكو ببينين‬ ‫َ‬ ‫ضيتانةوي‬ ‫بارةطاكانمان بوو‪ ،‬ضوين َثيمان وت‬ ‫َليمان؟ وتي بارةطاكانتان البةرن‪ ،‬وتمان بؤ؟ ئةطةر‬ ‫لةبةرمالي تؤية بةئيعتيبار وةري ئةطرين و َ‬ ‫َ‬ ‫ضؤلي‬ ‫ئةكةين ئةطةر خاوةن َ‬ ‫مالةكةش بيناكةي بويَت‬ ‫َ‬ ‫بةوهيزة ضةكدارةوة‬ ‫ضؤلي ئةكةين بةآلم بؤضي َ‬ ‫هاتونةتة سةرمان؟ وتي ب��اوة ِر بكةن هيض‬ ‫لةوانة نية تةنها بةهؤي دياردةي ضةكداريةوة‬ ‫بارةطاكانتان َ‬ ‫ضؤل بكةن‪ ،‬وتمان باشة ئةطةر واية‬ ‫ئةبيت َ‬ ‫بةوهيزةوة هاتونةتة‬ ‫مؤلةتمان بدةن نةك َ‬ ‫َ‬ ‫سةر بارةطاكانمان‪".‬‬ ‫عوسمان حاجي مارف وتي َ"ئيمة لةم قسانةدا‬ ‫بووين تةقة دةستي َثيكرد‪ ،‬سةرةتا ئؤتؤمبيلةكةمان‬ ‫كة الندكرؤزيَكي سثي بوو‪ ،‬بةرةو بارةطا هاتؤتةوة‬ ‫لةنيويدا "ضوار"‬ ‫كةمينيان بؤ دانابوو َلييان دان َ‬ ‫كةسيكيان بةناوي "ئاوارة"‬ ‫ئةنداممان كوذراو تةنها َ‬ ‫بةبرينداري دةرض��وو‪َ ،‬ئيمة نةمانزاني بوو ئةو‬ ‫هاو ِرَييانةمان كوذراون‪ ،‬ئةوان بةبةرنامة هاتبونة‬ ‫سةرمان تةنانةت ئؤتؤمبيلي ئاطركوذيَنةوةشيان‬ ‫هينابوو"‪.‬‬ ‫َ‬ ‫دواي ئةوة تةقةكردن لةبارةطاي حزبي‬ ‫كؤمؤنيست دةستي َثيكردووةو ئةندامة باآلكاني‬ ‫ئةو حزبة َ‬ ‫لةمالي نةوشيروان بوون هاتونةتة‬

‫محةمةد‬

‫حةوشي َ‬ ‫مالي نةوشيروان و داواي��ان كردووة‬ ‫تةقةكردن ِر َ‬ ‫ئةنداميكي تري‬ ‫ابطيري لةوكاتةدا‬ ‫َ‬ ‫حزبي كؤمؤنيست لةسةر بارةطاكة بةقةناس‬ ‫َ‬ ‫دةكوذري‪ ،‬عوسمان حاجي مارف وتي "نةوشيروان‬ ‫َثيي وتين ئةوة ِريَكةوتين و َئيوةش ب ِرؤن بةرةو‬ ‫شويَني خؤتان‪ ،‬ويستمان َبيينة دةرةوة فيشةك‬ ‫بةرةو ِرومان دةهات‪ ،‬وتمان كاك نةوشيروان‬ ‫َ‬ ‫بؤكوي ب ِرؤين ضؤن ئاوا بضينة دةرةوة‪ ،‬وتي باشة‬ ‫وةرنة ذورةوة‪ ،‬ماينةوة تاكو تةقةكان وةستايةوةو‬ ‫َثيي وتين هيض نةبووة ئةو كةسة َثيوة بووة‪،‬‬ ‫ئةبيت َ‬ ‫ضؤلي‬ ‫ئةوةبوو د‪.‬خةسرةو هات و وتي َ‬ ‫بكةن‪ ،‬بةآلم َئيمة شةو كة ئةو هاو ِريَيةمان‬ ‫"نيطبين" كوذرابوو بردمان بؤ ثزيشكي دادوةري‬

‫ئةوكاتة زانيمان ئةم هاو ِريَيانةشمان كوذراون كة‬ ‫ضوار كةسى تر بوون‪.‬‬ ‫ناضي كةتةرمي‬ ‫كؤمؤنيستةكان لةياديان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ثي نةدراوةتةوةو هةر‬ ‫هةظالة كوذراوةكانيان َ‬ ‫يةكيتيةوة ذيَرخاك نراون و‬ ‫َثينجيان لةاليةن َ‬ ‫َ‬ ‫دابنري‪.‬‬ ‫نةشهيَلراوة ثرسةيان بؤ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ثي‬ ‫عةبدولآل مةحمود وتي "تةرمةكانيان َ‬ ‫نةداينةوة خؤيان ناشتيانن‪ ،‬دواي ئةوة ِريَطةيان‬ ‫َ‬ ‫دابنري و تاكو ئةو ساآلنةي‬ ‫نةدا ثرسةشيان بؤ‬ ‫دوايي هةركةس بضوايةتة سةر طؤ ِرةكانيان‬ ‫دةطيرا‪.‬‬ ‫بؤ ِرؤذي دواي ئةو كارةساتة‪ ،‬عوسمان‬ ‫حاجي مارف َ‬ ‫دةل َي "مومتةلةكاتةكانمان جةلد‬ ‫كراو بارةطاكانمان َ‬ ‫ضؤلكردو ضوينة بارةطاي ِراديؤ‬ ‫لةطردي بةختياري‪".‬‬ ‫يةكيتي داواي دانيشتن لةحزبي‬ ‫لةم كاتةدا َ‬ ‫كؤمؤنيست دةكةن‪ ،‬تاهير حةسةن و فوئاد سادق و‬ ‫لةيةكيتيش‬ ‫ناسك ئةحمةد دةضن بؤ دانيشتنةكة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مستةفاي سةيد قادر و خةسرةو طول ئامادةية‬ ‫ثيالنيكي ترة‬ ‫دانيشتنةكة دةبن بةآلم ئةمةش‬ ‫َ‬ ‫بؤ دةركردني كؤمؤنيست لةكوردستان‪ ،‬بؤية‬ ‫سي ئةندامةكةي‬ ‫وةك خةسرةو ساية وتي "هةر َ‬ ‫ِريَبةرايةتي كؤمؤنيستي كريَكاري دةستطير‬ ‫كران و وتيان ِراديؤكةمان تةسليم ئةكةن يان‬

‫ئوميَد‬

‫ِريَبةرةكانتان بكوذين؟ بؤية ناضار بوين ِراديؤكة‬ ‫تةسليم بكةين و هاتن َئيمةشيان دةستطير‬ ‫كرد ئةوكاتة من بةرثرسي ِراديؤ بووم‪ ،‬تةنانةت‬ ‫دةمانضة شةخسيةكانيشيان َلي سةندين‪ ،‬من ِراي‬ ‫نةبووم تاكو سةركةوت حةسةني بة ِريَوةبةري‬ ‫ئاسايش وتي كاك خةسرةو ئ��ةوة دةمانضة‬ ‫وازبينة لةوةي خؤت‪".‬‬ ‫شةخسيةكةي من بؤ تؤ‪َ ،‬‬ ‫ساية وتيشي "تةنانةت لةناو ِريَكخراوةي‬ ‫ئافرةتانيش نزيكةي ‪ 18‬ئافرةتي َ‬ ‫دالدةدراو هةبوو‬ ‫كةئةو بارةطايانةشيان طرت ئةو ئافرةتانة دواي‬ ‫يةكيكيان‬ ‫ماوةيةك دران��ةوة بةكةسوكاريان‪َ ،‬‬ ‫دةستبةجي كوذرايةوة‪ ،‬ضةندين َ‬ ‫مندالي َبيالنةو‬ ‫َ‬ ‫َبيكةسمان ال بوو ئةوانةشيان بةرةآلكرد‪".‬‬

‫ساية نيطةران ب��وو ل���ةوةي داخ��ؤ ئةو‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلي مةدةني كة َبي ضةك‬ ‫ِريَكخراوانةي‬ ‫ب��وون بةض بيانويةك ت��اآلن و داطيركران‪،‬‬ ‫ئةطةر بةهانةيان بؤ حزبي كؤمؤنيست دياردةي‬ ‫بوبيت ‪.‬‬ ‫ضةكداري َ‬ ‫ئةم حزبة وةك خةسرةو ساية وتي زياني‬ ‫مالي ‪ 300‬هةزار دؤالري َ‬ ‫َ‬ ‫سالي ‪2000‬ي َليكةوت‬ ‫كةلةوكاتةدا نرخي ‪ 100‬دؤالر ‪ 4‬هةزار ديناري‬ ‫سويسري بووة‪.‬‬ ‫يةكيتي‬ ‫تاكو ئةم ساتة ثةيوةنديةكاني َنيوان َ‬ ‫و كؤمؤنيستةكان ِريَك نةخراوةتةوةو لةسنوري‬ ‫لةئيستادا ئةو‬ ‫يةكيتي بةفةرمي بونيا نية‪ ،‬بةآلم َ‬ ‫َ‬ ‫حزبة (حزبي كؤمؤنيستي كريَكاري كوردستان)‬ ‫لةهةولي وةرطرتني َ‬ ‫َ‬ ‫مؤلةتي ياساييداية‪ ،‬لةمةشدا‬ ‫َ‬ ‫"ثيمان نالَين‬ ‫وةك عوسمان حاجي مارف وتي َ‬ ‫نةخير وةآلمي َ‬ ‫مؤلةتةكةشمان نادةنةوة بةوةي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كةمؤلةتمان َثيدةدةن‪".‬‬ ‫دةرب����ارةي ئ���ةوةي تاكو َئيستة ضؤنة‬ ‫كؤمؤنيستةكان دؤسيةي ئةو تةسفية جةستةيةيان‬ ‫نةبردؤتة دادطاي َني َ‬ ‫ودةولةتي؟ عوسمان حاجي‬ ‫سكرتيري حزبي كؤمؤنيست وتي "لةدواي‬ ‫مارف‬ ‫َ‬ ‫كؤشتني ئةو َثينج ئةندامةو دةست بةسةراطرتني‬ ‫بارةطاكانمان لة ِروي ثرؤتيستؤ لةناوخؤو دةرةوةي‬ ‫وآلت هةموو ئيدانةيةكمان كرد‪ ،‬تةنانةت كار‬

‫شيَخ عةبدول‬

‫يةكيتي‬ ‫طةيشتة ئةوةي لةضةندين ئةندامي‬ ‫َ‬ ‫نيشتمانيمان دا بؤية كةئةهاتنة دةرةوةي‬ ‫وآلت نةيانةويَرا دةربكةون‪ ،‬بؤ ئةوةشي كةئةو‬ ‫كوشتنةي َ‬ ‫هاوةلةكانمان ببةينة دادطا ئةوة ِرةنطة‬ ‫قؤناغي خؤي َبيت"‪.‬‬ ‫دواي ِرشتني خويَني كؤمؤنيستةكان و‬ ‫يةكيتي‪َ ،‬‬ ‫كؤمةلَيك ِرؤشنبير‬ ‫دةركردنيان لةسنوري َ‬ ‫بةيانيكي ئيدانةيان‬ ‫كةذمارةيان ‪ 36‬كةس بوو َ‬ ‫بآلوكردةو لةديداريَكي َتالةباني دا لةقةآلضؤالن‬ ‫َتالةباني لةوةآلمي ئةو كارةياندا َثيي وتبوون‬ ‫َئيمة لةماوةي ‪ِ 25‬رؤذدا لةسنورةكانةوة ‪ 27‬مليؤن‬ ‫ديناري سويسري زيانمان َليكةوتبوو بةهؤي‬ ‫داخستني مةرزةكانةوة‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫‪43‬‬


‫ِر َيكةوتين يةك َييت و ثارتي‬ ‫بؤتة ِر َيطر َيكي طةورة لةبةردةم طةشةسةندني‬ ‫كارةكاني وةزارةتي ثةروةردة‬

‫سةرؤك وةزيرانيش ناتوانَيت يةك وةزيري يةكَيتي الببات‬ ‫ئينتةرظيوو‪:‬‬ ‫شةنكار عةبدوآل‬ ‫فايةق سةعيد زؤر نيطةرانة لةسيستةم و‬ ‫ئيدارةي ثةروةردة لةكوردستان بؤية ِراشكاوانة‬ ‫َ‬ ‫دةدوي‪.‬‬ ‫بؤ ريَطا‬ ‫َري��ط��ا ‪ :‬رِةوش���ي ث���ةروةردةو‬ ‫َ‬ ‫ف��ي��رك��ردن ل��ةك��وردس��ت��ان ضؤن‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةنطيني؟‬ ‫هةل‬ ‫فايةق سةعيد ‪ :‬من َثيم واية َئيمة ئةم‬ ‫هيشتا نوقساني زؤرةو َئيمةش‬ ‫سيستمة نويَية َ‬ ‫لةخاليكي َ‬ ‫هةلةوة دةستمان بةطؤرانكارييةكان‬ ‫َ‬ ‫ك��ردووةو ئةم طؤرانكارييانةش يارمةتي‬ ‫خوَيندكارةكانمان ن��ادات كةبير بكةنةوة‪.‬‬ ‫بةشيوةيةكي دي ئةم سيستمة نويَية بةهيض‬ ‫َ‬ ‫شيوةيةك دةستكاري ثرؤسةي بيركردنةوةي‬ ‫َ‬ ‫نةكردووة كةسةرةكيترين سيماي سيستمة‬ ‫هاوضةرخةكانة‪ .‬ئةمةش ماناي ئةوة نية ئةو‬ ‫بةثيضةوانةوة‬ ‫طؤرانكارييانةي كةكراون خراثن‪َ ،‬‬ ‫تةندروستن‬ ‫هةنطاوي‬ ‫طؤرانكارييةكان‬ ‫دةضيت و من‬ ‫و سيستمةكة بةرةو َثيشةوة‬ ‫َ‬ ‫طةشبينم َثييان‪ .‬لةهةمان كاتيشدا وةزارةتي‬ ‫دةلي من َثيويستم بةكات هةية‬ ‫ث��ةروةردة َ‬ ‫ببيت بؤية‬ ‫جيطير َ‬ ‫بؤ ئ��ةوةي سيستمةكةم َ‬ ‫بدةيني‪ .‬بةآلم من واهةست‬ ‫دةبي كاتيان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةخيرايي بةرةو َثيشةوة‬ ‫دةكةم ثرؤسةكة‬ ‫َ‬ ‫ناروات و َثيويستي بةجورئةتي زياترة‪ ،‬ئةمة‬ ‫لةكاتيكدا كاديرةكاني ثةروةردة َثييان واية‬ ‫َ‬ ‫خيراية‪َ .‬ليرةدا دوو هؤكار‬ ‫لةثيويست َ‬ ‫زياد َ‬ ‫دةبينم كةيةكةميان ثةيوةندي بةشارةزاييةوة‬ ‫هةيةو دووةميشيان بةدةسةآلتةوة هةية‪.‬‬ ‫بةشيوةيةكي دي لةاليةكةوة شارةزامان زؤر‬ ‫َ‬ ‫دةطمةنة لةبواري سيستمة هاوضةرخةكانداو‬ ‫فيكري ثةروةردةيي لةالمان بووني نيةو ميزاج‬

‫‪44‬‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫دةبينيت‪ .‬لةاليةكي ديكةشةوة ئةمرؤ‬ ‫دةور زؤر َ‬ ‫يةكيتي‬ ‫بةهؤي ئةو ريَكةوتنةي َنيوان ثارتي و َ‬ ‫هيض سياسيةك دةسةآلتي ت��ةواوي خؤي‬ ‫بةثيي ياسا مومارةسة ناكات‪ .‬لةوانةية وةزيري‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلي بة ِريَوبةري طشتي‬ ‫ثةروةردة بيةويَت‬ ‫َ‬ ‫بتوانيت كارةكاني باشتر‬ ‫بطؤريَت بؤ ئةوةي‬ ‫َ‬ ‫ناتوانيت ئةو كارة بكات‬ ‫ببات بة ِريَوة‪ ،‬بةآلم‬ ‫َ‬

‫يةكيتي‬ ‫بةشيوةيةكي طشتي ئةم ريَكةوتنةي َ‬ ‫َ‬ ‫و ثارتي بؤتة ريَطرَيكي ط��ةورة لةبةردةم‬ ‫طةشةسةندني كارةكاني حكومةتداو لةوانةش‬ ‫وةزارةتي ثةروةردة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ثةروةردة ماوةي ‪ 16‬سالة بؤ دواوة دةضوو‪،‬‬ ‫كةميك‬ ‫بةآلم دواج��ار لةئاياري ‪ 2007‬وة‬ ‫َ‬ ‫هةنطاوةكان‬ ‫دةستيثيكرد‪.‬‬ ‫طؤرانكاري‬ ‫َ‬

‫لةبةر ئةوةي ئةو دةسةآلتةي نية‪ ،‬ضونكة‬ ‫كةسانيكي‬ ‫هةنديَك لةو بةرَيوبةرانة لةاليةن‬ ‫َ‬ ‫ناتوانيت‬ ‫يةكيتيةوة دانراون ئةو‬ ‫َ‬ ‫بةرزي ناو َ‬ ‫بيانطؤرَيت‪ ،‬بةآلم ئةوةي طرفتي طةورةترة ئةو‬ ‫يةكيكي سةر بةثارتي بطؤريَت‬ ‫ناتوانيت هيض َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيت و كار لةريَكةوتني‬ ‫ضونكة ثارتي زوير َ‬ ‫شيوة‬ ‫َنيوان ئةو دوو حزبة دةكات‪ .‬بةهةمان َ‬ ‫ناتوانيت يةك وةزيري‬ ‫سةرؤك وةزيرانيش‬ ‫َ‬ ‫ببيت‪.‬‬ ‫يةكيتي زوير َ‬ ‫يةكيتي الببات نةوةكو َ‬ ‫َ‬

‫بةئاراستةيةكي تةندروستدا ئةطةرضي َ‬ ‫بةدلي‬ ‫هةمووشمان نية‪ .‬ئةمرؤ نارةزاييةك لةاليةن‬ ‫هةنديَك لةمامؤستاو بة ِريَوبةرةوة لةئارادا‬ ‫سي طروثدا دابةشيان‬ ‫هةية كةدةتوانين بةسةر َ‬ ‫بكةين‪:‬‬ ‫بةشيك لةو كاديرانة نةشارةزاييةكي زؤريان‬ ‫َ‬ ‫لةبارةي سيستم و فيكري ثةروةردةييةوة هةيةو‬ ‫ببيت‪ .‬ئةم‬ ‫دةبي ضؤن َ‬ ‫نازانن سيستمي َفيركاري َ‬ ‫شتيكي‬ ‫طروثة بريتية لةو كةسانةي دذي هةر َ‬


‫تازةن كةلةسنوري شارةزايي خؤيان َتيثةر بكات‬ ‫و ناتوانن لةئاويَكي َ‬ ‫َ‬ ‫نايانةوي‬ ‫قولدا مةلة بكةن و‬ ‫تاقيشيبكةنةوة‪.‬‬ ‫طروثي دووةم‪ :‬بريتين لةو كاديرانةي لةبةر‬ ‫بةرذةوةندي تايبةتي خؤيان لةطةل طؤ ِريني ئةم‬ ‫بةشيك‬ ‫سيستمةدا نين‪ .‬ئةم طروثة توانيويانة َ‬ ‫ابكيشن‬ ‫لةو سياسيانةش بةالي خؤياندا ِر َ‬ ‫كةهيض شارةزاييةكيان لةسيستمي َفيركاريدا‬ ‫نية‪.‬‬ ‫كةطروثيكي‬ ‫سييةم‬ ‫َ‬ ‫بةآلم نا ِرةزايي طروثي َ‬ ‫لةجيطةي‬ ‫كةم نين زؤر ِرةوايةو داواكارييةكانيان َ‬ ‫خؤيداية‪ .‬ئةوةي من بةدي دةكةم وةزارةتي‬ ‫ث��ةروةردة ل��ةوةدا سةركةوتوو نةبووة ئةو‬ ‫نارةزايية يا باشتر َبليم ئةو َ‬ ‫َنيتةوة‪.‬‬ ‫دوولية ب ِرةوي َ‬ ‫كةثيويستة َئيمة‬ ‫دةبي ئةوةش ياداشت بكةم َ‬ ‫َ‬ ‫دةرةفةتيكيش بةوةزارةتي ثةروةردة بدةين‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئةوةي مني نيطةران كردووة دةزطايةكمان نية‬ ‫يةكيتي و‬ ‫ضاودَيري وةزارةتي ثةروةردة بكات‪َ .‬‬ ‫ثارتي وابرياريان داوة هةموو ئةو دةزطايانةي‬ ‫دةبي سةر بةخودي ئةو‬ ‫ضاوديَري دةكةن َ‬ ‫وةزارةتانةبن كةخؤيان سةرثةرشتي دةكةن‪.‬‬ ‫بؤ ئ��ةوةي ِروونتر قسة بكةم َ‬ ‫دةلَيم َئيمة‬ ‫َثيويستمان بةدةزطايةك هةية ل��ةدةرةوةي‬ ‫وةزارةت��ي ثةروةدة بؤ ئةوةي كارةكاني ئةم‬ ‫وةزارةتة َ‬ ‫بسةنطي َنيت‪ .‬هةر لةم ِروانطةيةوة‬ ‫هةل‬ ‫َ‬ ‫من ثشتطيري لةهةموو ئةو بيروبؤضوونانة‬ ‫دةكةم كةداواي ئةوة دةكةن سةرثةرشتياري‬ ‫ث��ةروةردةي��ي دةزطايةكي سةربةخؤ َبيت‪،‬‬

‫ث َيويستمان‬ ‫بةدةزطايةكهةية‬ ‫لةدةرةوةيوةزارةتي‬ ‫ثةروةدةبؤئةوةي‬ ‫كارةكانيئةموةزارةتة‬ ‫َ‬ ‫هةلبسةنط َين َيت‬ ‫ئةطةر ضي من لةبنةرةتدا لةطةل سيستمي‬ ‫سةرثةرشتياريدا نيم‪.‬‬ ‫َريطا ‪ :‬وةزارةت��ي ث��ةروةردةي‬

‫كوردستان شانازي بةو سيستةمة‬ ‫َ‬ ‫نوييةوة دةكات كةدايناوة بةبؤضوني‬ ‫تؤ تاضةند طونجاوة؟ َ‬ ‫نةهيشتني كةوتن‬

‫تاثؤلي َ‬ ‫سيي سةرةتايي تاضةند‬ ‫َ‬ ‫طونجاوة؟ ئايا ئةمة خويندكاري‬ ‫َ‬ ‫تةمةل دروست ناكات؟‬ ‫فايةق سةعيد‪ :‬مةبةستمان لةضووني‬ ‫منداآلن بؤ قوتابخانة ئةوة نية دةربضن يا‬ ‫بكةون‪َ ،‬‬ ‫بةلكو مةبةستي سةرةكي ئةوةية‬ ‫كةفيري َفيربوون ببن‪َ .‬‬ ‫بةدلنياييةوة لةوانةية‬ ‫َ‬ ‫هةنديَك برطةو بابةت َليرةو َ‬ ‫لةوي َثيويستي‬ ‫هةبيت‪،‬‬ ‫بةالبردن و خستنةسةرو ضاككردن َ‬ ‫بةشيوة طشتيةكةي ئةم سيستمة‬ ‫ب��ةآلم‬ ‫َ‬ ‫بة ِراي من لةبةر زؤر هؤكار طونجاوة‪ .‬ئةوةي‬ ‫كةطونجاو نيةو وا لةهةنديَك مامؤستاو بةريَوبةر‬ ‫دةكات كةبةطونجاوي نةزانن ئةوةية وةزارةتي‬ ‫ث��ةروةردة فايةق سةعيدي نيطةرانيةكاني‬ ‫ئةواني نةداوةتةوة‪ .‬هةنديَك خال هةن بريَك‬ ‫لةكارةكاني راط��رت��ووة‪ ،‬ئةمةش َثيويستي‬ ‫بةضارةسةري ثراكتيكي هةية‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كةطوي‬ ‫ئةركي وةزارةت��ي ث��ةروةردةي��ة‬ ‫لةو سةدان مامؤستاو بةريَوبةرو ِرؤذنامةوانانة‬ ‫بطريَت َ‬ ‫كةخالة الوازةكاني ئةو سيستمة دةبينن‪.‬‬ ‫بةليكؤلينةوةي جيدي هةية بؤ‬ ‫َئيمة َثيويستمان َ‬ ‫َ‬ ‫بةخةلك َبلَيين ئةم سيستمة باشة يا نا؟‬ ‫ئةوةي‬ ‫ئةمة كاريَكي زؤر الديَيانةية َئيمة تةنها بةوانة‬ ‫َبلَيين سيستمةكةي َئيمة زؤر باشةو برايةوة‪.‬‬ ‫نةهيشتني كةوتن‬ ‫لةاليةكي ديكةوة‬ ‫َ‬ ‫لةو ثؤالنةدا كةتؤ باسي دةكةيت و طوزارش‬ ‫كؤمةليك كاديري بواري‬ ‫لةبيروبؤضووني‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ةتيكي زؤر تةندروستة‪.‬‬ ‫ثةروةردة دةكات حال َ‬ ‫نابيتة هؤكاري‬ ‫شيوةيةك َ‬ ‫ئةمة بةهيض َ‬ ‫َ‬ ‫تةمبةلي‪ ،‬بةآلم ئةمة َثيويستي بةوة هةية َئيمة‬ ‫طةيشتنيكي نوَيمان بؤ ثرؤسةي ثةروةردة‬ ‫َتي‬ ‫َ‬ ‫هةبيت‪ .‬ئةطةر بير لةمةينةتي ئةو منداآلنة‬ ‫َ‬ ‫بكةيتةوة كةلةو ثؤالنةدا ئازاريان ضةشتووة‬ ‫َ‬ ‫بةخالَيكي َنيطةتيظ‬ ‫هةرطيز ئةو هةنطاوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةقةلةم نادةين‪ .‬ئةم هةنطاوة وا لةمندال دةكات‬ ‫وانيتة‬ ‫لةطؤشةنيطايةكي هاوضةرخانةوة ب ِر َ‬ ‫لةضوارضيوةي‬ ‫كةدةبي َئيمة‬ ‫سيستمي َفيركاري‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ثرؤسةي بيركردنةوةدا تةماشاي بكةين‬ ‫سي‪ .‬من واي دةبينم‬ ‫نةك ثؤلي يةك و دوو َ‬ ‫دةبيتة هؤي ثتةوكردني ئةو‬ ‫ئةم هةنطاوة َ‬ ‫بنةمايانةي ئةو منداآلنة لةسةري رادةوةستن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫تةمبةل دروست ببن‪،‬‬ ‫بةلي لةوانةشة مندالي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةآلم ئةمة ماناي خراثي ئةو بريارة نية بةلكو‬ ‫ماناي واية لةطةل ثيادةكردني ئةو بريارةدا‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل َي شتي ديكة بطؤرين لةوانةش‬ ‫دةبي‬ ‫َ‬ ‫شيوازي كاركردنمان‪.‬‬ ‫َتيروانين و َ‬

‫َريطا ‪ :‬نةبوني بيناي َ‬ ‫خويندن‬ ‫َ‬ ‫هةنديك‬ ‫ط��ةورةت��ري��ن َكيشةية‪،‬‬ ‫بيناي ث��ةروةردة لةاليةن حزبةوة‬ ‫داط��ي��رك��راوة‪ ،‬ئةمة جطةلةوةي‬ ‫زؤربةي بيناكاني كوردستان لةزيندان‬ ‫َ‬ ‫دةض��ن‪ ،‬ئايا بةمة َ‬ ‫ندكاريكي‬ ‫خوي‬ ‫َ‬ ‫دةردةضيت؟ يان بةمة‬ ‫سةربةست‬ ‫تةندروستي‬ ‫سايكؤلؤذيايةكي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيت لةاليةن‬ ‫خويندن دروس��ت‬ ‫َ‬ ‫خويندكارةوة؟‬ ‫حزبيك بيناي‬ ‫فايةق سةعيد‪ :‬ب ِروانة‪ ،‬هةر َ‬ ‫قوتابخانة داطير بكات ماناي واية سياسيةكاني‬ ‫ئةو حزبة لةبواري ث��ةروةردةدا زؤر الديَين‪.‬‬ ‫تاقيكردنةوةي دوو دةي��ةي ِراب���ردوو بؤ‬ ‫دةرخستين زوربةي كاديرة حزبيةكان و سياسية‬ ‫طةيشتنيكي تازةيان‬ ‫ناودارةكاني َئيمة هيض َتي‬ ‫َ‬ ‫بؤ ث��ةروةردة نيةو لةتواناياندا نيةو ئةو كارة‬ ‫بكةن‪ .‬لةم ِروانطةيةشةوة ئاسايية ئةطةر بيناي‬ ‫قوتابخانةكان داطير بكةن‪ .‬بةآلم ئايا تؤ َ‬ ‫بةلطةت‬ ‫لةالية كةحزب ئةم كارةي كردووة؟‬ ‫نةبووني بيناي تةواو‪ ،‬دووةم طةورةترين‬ ‫طرفتة لةبةردةم ثرؤسةكةدا لةبةر ئةوةي‬ ‫نةبووني َ‬ ‫هؤلي ت��ةواو رَي��ط��رة ل��ةب��ةردةم‬ ‫شيوازي كاركردني‬ ‫ثيادةكردني هةنديَك َ‬ ‫شيوازانة نةدريَت‬ ‫هاوضةرخ‪ .‬ئةطةر ثةرة بةم َ‬ ‫دةبيت‬ ‫ماناي واية ثرؤسةي ثةروةردة بريتي َ‬ ‫لةفيركردني خويَندن و نووسين و وةرطرتني‬ ‫َ‬ ‫دةبي‬ ‫هةندَيك زانياري‪ .‬ئةوةي من مةبةستمة َ‬ ‫ثرؤسةكة بطؤرين بؤ ئةوةي َ‬ ‫مندالةكانمان ببنة‬ ‫كائينيك كةبتوانن بير بكةنةوة‪ .‬ئةوةي َئيستا‬ ‫َ‬ ‫هةية خوَيندكارةكانمان تواناي بيركردنةوةيان‬ ‫بةرهةمهينةر‪.‬‬ ‫كائينيكي‬ ‫َ‬ ‫نية و بؤية ناتوانن ببنة َ‬ ‫دةذميرين‬ ‫َبيطومان كةزيانةكاني كةمي بينا‬ ‫َ‬ ‫دةطةينة ئةوةي ئةم فاكتةرة ريَطريَكي باشة‬ ‫لةبةردةم طةشةكردني خويَندكاراندا‪ .‬حكومةت‬ ‫بةشيوةيةكي طشتي هةر لة ‪ 1991‬وة تاوةكو‬ ‫َ‬ ‫َئيستاش لةضارةسةركردني ئةم طرفتةدا زؤر‬ ‫َ‬ ‫بةعةقلَيك‬ ‫كةمتةرخةم بووة‪ .‬حكومةت َثيويستي‬ ‫كةببيتة داينةمؤي بيكردنةوةيةكي فرة‬ ‫هةية‬ ‫َ‬ ‫ِرةهةندي‪ .‬ئةوةي من لةحكومةتدا دةيبينم‬ ‫ناتوانيت‬ ‫تاكرةهةندانة بير دةكاتةوة بؤية‬ ‫َ‬ ‫ضارةسةريَك بؤ ئةم طرفتة بدؤزيَتةوة‪.‬‬ ‫رَيطا ‪ :‬زؤرجار وةزارةتي ثةروةردة طلةيي‬ ‫بةثيي َثيويست‬ ‫ئةوة دةكات بؤدجةكةيان َ‬ ‫نية‪ ،‬ئايا طرنطي وةزارةتي ثةروةردة لةووآلتة‬ ‫شيوةيةكة؟ يان لةض‬ ‫َثيشكةوتووةكان بةض َ‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫‪45‬‬


‫زؤرمث َيسةيرة‬ ‫كات َيكمامج ةالل‬ ‫ثرؤذةيةكدذ‬ ‫َ‬ ‫بةطةندةليبآلو‬ ‫دةكاتةوةلةكات َيكدا‬ ‫خؤيبةشداربووة‬ ‫لةج َيطريكردنيضةندين‬ ‫كةسانينةشارةزاو‬ ‫َ‬ ‫طةندةللةبواري‬ ‫ثةروةردةد‬ ‫ئاستيكداية؟‬ ‫َ‬ ‫شتيكي ت��ازةم نةوتووة‬ ‫سةعيد‪:‬‬ ‫فايةق‬ ‫َ‬ ‫ئةطةر َبليم بنةماي سيستمي ثةروةردةيي و‬ ‫َفيركاري طرنطترين بنةماية بؤ َثيشكةوتني هةر‬ ‫وآلتيك ضونكة ئا لةويَوة نةوةكان َفيردةكريَن‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫طةندةل بين يا َدلسؤزو بيريارو‬ ‫لةداهاتوودا دزو‬ ‫خاوةن كارخانةو ‪ ...‬هتد بين‪ .‬تا ئةو رادةيةي من‬ ‫شارةزابم لةهةموو ئةوروثاي ِرؤذئاوادا ثةروةردة‬ ‫شيري هةيةو ئةطةر َثيويستيش بكات‬ ‫بةشي َ‬ ‫دةتوانيت ئاماري ورد لةو بارةيةوة‬ ‫مرؤظ‬ ‫َ‬ ‫بخاتة ِروو‪ .‬حكومةتي كوردستان بةثاساوي‬ ‫بايةخيكي شياو‬ ‫شيوةيةك‬ ‫َ‬ ‫كةمي بودجة بةهيض َ‬ ‫بةم بوارة نادات‪ ،‬بةآلم ئةطةر ضاويَك بةناو‬ ‫بطيريت تةماشا دةكةيت حكومةت‬ ‫شارةكاندا َ‬ ‫ثارةيةكي َبيشوماري هةية‪َ .‬ئيمة خاوةني‬ ‫سيستميكي دادثةروةرانة نين و ئةوةندةش‬ ‫َ‬ ‫هيندة كراوة نية‬ ‫حكومةتيش‬ ‫و‬ ‫نين‬ ‫ديموكراتي‬ ‫َ‬ ‫هةبيت لةوة َ‬ ‫بكؤلينةوة‬ ‫تا ميدياكان دةرةفةتيان َ‬ ‫كةئةو هةموو ثارة بؤ َ‬ ‫دةضيت؟‬ ‫كوي َ‬ ‫َريطا ‪ :‬نةبوني مامؤستاي بةتوانا‬ ‫َ‬ ‫لةخويندكار دةدات؟‬ ‫تاضةند زيان‬

‫‪46‬‬

‫ئايا زانكؤو ثةيمانطاكاني كوردستان‬ ‫تاضةند توانيويانة مامؤستايةكي‬ ‫بةتوانا بةرهةم َ‬ ‫بهينن؟‬ ‫فايةق سةعيد‪ :‬بةشي ه��ةرة ط��ةورةي‬ ‫مامؤستاكانمان بةتوانا نين و ئةوانةشي‬ ‫ِريَطةيان َثيدةدرَيت شارةزاييةكةيان بةشي‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫سيستميكي هاوضةرخ بةريَوة ببةن‪.‬‬ ‫ئةوة ناكات‬ ‫َ‬ ‫َليرةدا طرنطة ئةوة ياداشت بكةم كةخةتاي‬ ‫خودي مامؤستاكان نية كةلةو ئاستةدان‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةثيطةياندني مامؤستاكاندا‬ ‫بةلكو زانكؤكان َ‬ ‫سةركةوتوو نةبوون‪ .‬ئةمةش دةمانباتةوة سةر‬ ‫ئةوةي كؤي سيستمي َئيمة نةك تاكةكان‬ ‫هاوضةرخ نية‪َ .‬بيطومان ئةطةر مامؤستاكان‬ ‫زانستيكي هاوضةرخيان بخويَنداية ئةوانيش‬ ‫َ‬ ‫هاوضةرخ دةبوون‪ .‬سيستمي َئيمة مامؤستاكاني‬ ‫بةشيوةيةكي زؤر دواكةوتوو‬ ‫اهيناوة بؤ ئةوةي َ‬ ‫وا ِر َ‬ ‫َ‬ ‫منالةكانمان ثةروةردة بكةن‪ .‬بةمةبةست يا‬ ‫بةبي مةبةست ثالني حكومةت وابووة ئيدي‬ ‫َ‬ ‫بؤ طلةييان َليبكةين؟ بةآلم لةاليةكي ديكةوة‬ ‫�ي بةدواي‬ ‫َئيمة ناتوانين رابوةستين و دةب� َ‬ ‫يةكيتي و ثارتي بةرثرسن‬ ‫ضارةسةردا بطةريَ​َين‪َ .‬‬ ‫لةسةروةري و َثيشكةوتنةكان‪ ،‬بةآلم بةرثرسي‬ ‫َ‬ ‫لةطةندةلي و شكستةكان‪.‬‬ ‫سةرةكيشن‬ ‫بةدريَذايي نزيكةي دوو دةيةية سةركةوتوو‬ ‫َ‬ ‫لةهةلبذاردني دوو ثياو بؤ وةزارةتي‬ ‫نةبوون‬ ‫خوَيندني باآلو ثةروةردة‪ ،‬ئةم هةموو وةزيرانة‬ ‫هاتن و ِرؤشتن‪ ،‬بةآلم َليثرسينةوةيان لةطةل‬ ‫يةكيكياندا نةكردو َلييان نةثرسين كامانةية‬ ‫َ‬ ‫كةميك طؤران لةالي‬ ‫سةروةريَكانتان؟ َئيستا َ‬ ‫مامؤستاكانمان بةدي دةكةين‪ ،‬بةآلم ئةمة بؤ‬ ‫باشي وةزارةتي خويَندني باآل ناطةريَتةوة َ‬ ‫بةلكو‬ ‫بؤ طؤرانكارييةكاني وةزارةتي ثةروةردةو ويستي‬ ‫مامؤستاو بةريَوبةرةكان دةطةريَتةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫دةستيوةرداني حزب‬ ‫َريطا ‪:‬‬ ‫لةزانكؤو ثةيمانطاكان تاضةند زيان‬ ‫لةثرؤسةي ث��ةروةردةو َفيركردن‬ ‫دةدات؟‬ ‫فايةق سةعيد‪ :‬ئؤي ئؤي‪ ..‬ئةطةر دةزانيت‬ ‫حزب بةئةندازةي سةروةرييةكاني شاخ لةناو‬ ‫شاردا زياني َليداوين سةري خؤت َ‬ ‫هةلدةطريت‬ ‫يةكيتي و ثارتي زؤر سةركةوتوو‬ ‫بؤ الي طؤدؤ‪َ .‬‬ ‫بوون لةدامةزراندني ضةندين وةزيرو كاديري‬ ‫َ‬ ‫طةندةل لةم ب��وارةدا‪ .‬ئةم‬ ‫باآلي نةشارةزاو‬ ‫هةنطاوة بةسة بؤ ئةوةي وةآلمي ئةو ثرسيارة‬ ‫بدةيتةوة كةبؤ سيستمي َفيركاري و ثةروةردةيي‬ ‫ثي سةيرة‬ ‫َئيمة َ‬ ‫هيندة دواكةوتووة‪ .‬من زؤرم َ‬ ‫َ‬ ‫كاتيك مام جةالل ثرؤذةيةك دذ بةطةندةلي‬ ‫َ‬ ‫لةكاتيكدا خؤي بةشدار بووة‬ ‫بآلو دةكاتةوة‬ ‫َ‬ ‫لةجيطيركردني ضةندين كةساني نةشارةزاو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةل لةبواري ثةروةردةدا‪ .‬لةاليةك دذي‬ ‫َ‬ ‫طةندةلية و لةاليةكي ديكشةوةة كار‬ ‫واستةو‬ ‫بةو ثرنسيثانة دةكات! بةكورتي ئةطةر لةماوةي‬ ‫ئةم دوو دةيةيةدا لةهةردوو ال تةنها وةزيرةكاني‬

‫خويَندني باآلو ثةروةردة شارةزا بووناية َئيستا‬ ‫لةكةش و هةوايةكي ديكةدا دةبووين‪ .‬بةكورتي‬ ‫يةكيتي و ثارتي دةست لةم بوارة‬ ‫ئةطةر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلبطرن بةدلنياييةوة زؤر َثيشدةكةوين‪ .‬من‬ ‫لةم بوارةدا َثيشنيارم زؤرة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةمرؤ خويندكاريكي‬ ‫َريطا ‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫زؤر زانكؤو ثةيمانطاكان ت��ةواو‬ ‫َ‬ ‫دامةزرين‪،‬‬ ‫دةك��ةن بةبي ئ��ةوةي‬ ‫َ‬ ‫خويندكاران ساردناكاتةوة‬ ‫ئةمة‬ ‫َ‬ ‫لةخويندن؟‬ ‫فايةق سةعيد‪َ :‬بيطومان ئةم كارة لةوانةية‬ ‫هةندي َ‬ ‫َ‬ ‫خةلك لةخوَيندن سارد بكاتةوة‪ ،‬بةآلم‬ ‫كةفيري َفيربوون‬ ‫لةئيمة َ‬ ‫ذيان وا داوا دةكات َ‬ ‫ببين‪َ .‬ثيويستة الوةكانمان بؤ بةرزكردنةوةي‬ ‫ئاستي زانستي خؤيان َفير بكةن نةك تةنها بؤ‬ ‫دامةزراندن‪ .‬من دوو زانكؤشم تةواو كرد بةآلم‬ ‫ماوةيةك خةريكي طسكدان و قاث شتن بووم‬ ‫لةضيشتخانةكاندا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بةشيكي ئةم طرفتة ثةيوةندي بةسيستمي‬ ‫َ‬ ‫بةعسةوة هةية كةلةذيَر كاريطةري سيستمي‬ ‫وآلتة كؤمةنيستةكاندا بوو‪ .‬واتة َ‬ ‫وافير‬ ‫خةلك َ‬ ‫كراوة هةموويان لةالي َ‬ ‫دةولةت فةرمانبةربن‬ ‫تةنانةت ئةطةر َ‬ ‫دةولةت َثيويستيشي َثييان‬ ‫نةبيت‪ .‬بةشةكةي ديكةي ئةوةية لةئةنجامي‬ ‫َ‬ ‫ئةم سيستمةوة َئيمة بازاري كارو ذيَرخاني‬ ‫ئابوري و سيستمي خويَندنمان طةشةي تةواوي‬ ‫جيطاي ئةو هةمووةي َتيدا‬ ‫نةكردووة‪ ،‬بؤية َ‬ ‫نابيتةوة‪ .‬سةرباري هةموو ئةمانةش حكومةت‬ ‫َ‬ ‫بةشيوةيةكي زؤر سةير سست و الوازةو تةنها‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةكاتي سةرهةلداني طرفتةكاندا هةول بؤ‬ ‫ضارةسةر دةدات‪.‬‬

‫ث ِرؤفايل‬ ‫فايةق سةعيد ‪ :‬لةدايكبووي كةركووك‬ ‫‪1960‬‬ ‫دةرضووي بةشي ئابووري‪ -‬كؤل َيذي‬ ‫ئابووري و كارط َيران لةزانكؤي بةغدا‬ ‫‪ 1985‬‬ ‫دةرضووي زانكؤي مامؤستايان‬ ‫لةستؤكهؤلم ‪2001‬‬ ‫تاوةكو ئ َيستا ‪ 7‬كت َيبي ضاثكراوي‬ ‫هةيةو كت َيب َيكيشي بةناوي خؤكوذي‬ ‫منداآلن لةذيَر ضاثداية‪.‬‬


‫بة ِر َيوةبةري ئاسايشي ثارتي لةكةركوك‪:‬خوا َ‬ ‫مالي‬ ‫دادطاي كةركوك كاول بكات‬ ‫ئةندامة طيراوةكةي ثاراستن‪ :‬من بَيتاوانم و ئةو تؤمةتة سيناريؤية‬ ‫بؤم دروست كراوة‬ ‫بةرَيطا‬ ‫تايبةت ِ‬ ‫يةكيك لةو زيندانيانةي لةطرتوخانةي‬ ‫َ‬ ‫تةسفيراتي كةركوك َئيستة بةندكراوة ناوي‬ ‫َ‬ ‫عةبدولآل" ية كةئةندامي‬ ‫"موسةنا جاسم‬ ‫هيزةكاني ئاسايش ب��ووة لةكةركوك‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةثيي نامةيةكي دةستنوس‬ ‫ئةم كةسة َ‬

‫كةسيك‬ ‫ثارتي ديموكرات دا بةرثرسةكةي‬ ‫َ‬ ‫بووة بةناوي " ِرةزا ئةمين محةمةد" لة ِرَيطةي‬ ‫ناويكةوة ثةيوةندي بةبةشي‬ ‫ياسين‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةوالطري ثارتيةوة ب��ووة‪ ،‬موسةنا لةو‬ ‫نامةيةدا نوسيويةتي "هةموو ئةوانةي ناوم‬ ‫َ‬ ‫لةطةليان ئاشكراو ِروونة‪،‬‬ ‫هينان كاركردنم‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةو باس دةكات كةلةطةل هاو ِرَييةكي‬ ‫بفرؤشيت‪،‬‬ ‫ويستويانة بضن ئؤتؤمبيلةكةي‬ ‫َ‬

‫بةريَوةبةري ئاسايشي ثارتي لةكةركوك‬ ‫عةميد هةلَؤ هةمزة ِ‬

‫كةكؤثيةكي دةست ِرَيطا كةوتووة باس‬ ‫ئةنداميكي ثارتي ديموكرات‬ ‫لةوة دةكات‬ ‫َ‬ ‫لةنيو ئاسايشي‬ ‫بووة لة ِرَيكخراوي طوآلن و َ‬ ‫َ‬ ‫تايبةت دا كاري كردووةو هةوالدةري ِبروا‬ ‫َثيكراوي بةرثرسي ثؤليسي قةزاو ناحيةكان‬ ‫َ‬ ‫بووة‪ ،‬كاري بؤ نةبيل َ‬ ‫هةوالطري‬ ‫ناوي‪:‬ي‬ ‫عيراقي كردووة‪ ،‬لةناو‬ ‫فةوجي ‪ 4‬ي سوثاي َ‬

‫بةآلم لة ِرَيطادا ئةو كةسة داواي َليدةكات‬ ‫هينانةوة كةيسي كؤمثيوتةرةكةي بؤية‬ ‫بؤ َ‬ ‫ئؤتؤمبيلةكة دةباتة طةراج‪ ،‬دواي هاتنةوةي‬ ‫لةبازا ِر ِرَيكةوتبوون بطة ِرَينةوة طةراج الي‬ ‫ئؤتؤمبيلةكةيان بةآلم ئةمة وانةكةوتةوة‪،‬‬ ‫كاتيك نزيك بومةوة‬ ‫موسةنا نوسيويةتي َ‬ ‫لةئؤتؤمبيلةكة بينيم ئةو هاو ِرَييةمي َلي‬

‫كةسيكي َليبوو بةجلوبةرطي‬ ‫نية‪ ،‬ضةند‬ ‫َ‬ ‫مةدةنيةوةو وتيان ئةم ئؤتؤمبيلةي تؤ دزراوة‪،‬‬ ‫وتم باشة ثةلة مةكةن باثؤليس َبيت‪ ،‬بةآلم‬ ‫شوي َنيكي ناديار بردوميان‪،‬‬ ‫طرتميان و بةرةو َ‬ ‫لةذير ئةشكةنجةو ئ��ازارا ئةيانويست‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةندي ئيعتراف بكةم ئةوةبوو تةسليمي‬ ‫َلي َ‬ ‫كةلةذير‬ ‫كؤلينةوةيان كردم بةو دانثيانانةوة‬ ‫َ‬ ‫هة ِرةشةو ئةشكةنجةدا َثييان ئيمزا كردم‪،‬‬ ‫ثشتي َنيكي‬ ‫لةنيو ئؤتؤمبيلةكةدا‬ ‫َ‬ ‫َثييان وتم َ‬ ‫بةبي ئةوةي‬ ‫ِ‬ ‫بؤمبرَيذ كراو دؤزراوةت��ةوة‪َ ،‬‬ ‫بي‪.‬‬ ‫ئاطام لةو مةسةلة َ‬ ‫بةثيى سةرضاوةيةكى ئاطادار‪ ،‬طواية‬ ‫َ‬ ‫لةماوةى ِراب���ردوودا لةشارى كةركوك‬ ‫ئاسايشى ثارتى هةستاوة بةئةنجامداني‬ ‫ضةند سيناريؤيةك بؤ ئةو كةسانةو بةبيانوي‬ ‫َ‬ ‫هةولي تةقينةوة دةستطيريان كردون‪ ،‬ئةو‬ ‫سةرضاوة وتيشي "ئةمةش بؤ زيادكردنى‬ ‫ذمارةى ضاالكيةكانى ئاسايشى ثارتى بووة‬ ‫لةوشارة"‪.‬‬ ‫بةرثرسى ئةو ِرَيكخستنةى ثارتي‬ ‫كةموسةنا ئةندامي بووة بؤ ِرَيطا وتي "بؤ ثارة‬ ‫خواردن ئةم فليمة دروست كراوة"‬ ‫لة بارةى ئةوةي تاضةند موسةنا تاوانبارة‬ ‫َ‬ ‫كةهةولي ئةنجامداني‬ ‫لةبةرامبةر ئةو كارةدا‬ ‫دابيت " ِرةزا كاكةيى" بةرثرسى ِرَيكخستنى‬ ‫َ‬ ‫ِرَيكخراوى طوآلني ثارتي ديموكراتة بؤ‬ ‫"مالى موسةنا بؤ ماوةى ‪َ 22‬‬ ‫ِرَيطا وتي َ‬ ‫سالة‬ ‫تائيستا هيض كاريكى خراثةيان‬ ‫دراوسيمن َ‬ ‫َ‬ ‫نةكردووة" دةرب��ارةي كارةكاني " مثنى‬ ‫جاسم" لةرَِيكخستن بؤ هةمان مةبةست‬ ‫دةلَيت " بؤ ماوةى ‪َ 3‬‬ ‫َ‬ ‫سال وةك ئةندامى‬ ‫َ‬ ‫َريكخستن لةطةلماندا كارى ِرَيكخستنى‬ ‫ئةنجام داوة‪ ،‬كو ِرَيكى هةتا َبلَيى فةقيرو‬ ‫كوثيكة‪ ،‬تا َئيستا ‪ِ 30‬راثؤرتى داوةتة‬ ‫ِرَي َ‬ ‫َئيمة لةبارةى ئةو َ‬ ‫خةلكانةى كة ويستويانة‬ ‫بشيونن‪ ،‬لة ئةنجامى‬ ‫ئاسايشى كةركوك َ‬ ‫بةداوادضونمان بؤ ئةو ِراثؤرتانة‪ ،‬تةواوى‬ ‫ِراثؤرتةكان ِراست ودروست بوون‪ .‬بةهؤى‬ ‫ِراثؤرتةكانى مثنى توانيومانة ببينة ِرَيطر لة‬ ‫ضةندين كارى تةقينةوة لةكةركوك"‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫‪47‬‬


‫‪48‬‬

‫بةرثرسةكةى ِرَيكخستن ضيرؤكى‬ ‫ريتةوة"فيراس"‬ ‫دةطي َ‬ ‫شيوة َ‬ ‫ئةم ِروداوة بةم َ‬ ‫دةضيت بةداوى‬ ‫كةهاو ِرَيى "موسةنا" ية‬ ‫َ‬ ‫ثى َ‬ ‫دةلَيت"تا بازا ِر دةضين ئةو‬ ‫موسةناو َ‬ ‫ئاميرى ظيديؤية ضاك دةكةين" دواتر‬ ‫َ‬ ‫لةطةراجيكى نزيك"بانكى‬ ‫ئؤتؤمبيلةكةيان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ِرافيدةين" ِرادةطرن و دةضنة بازا ِر‪ ،‬لةطةلَ‬ ‫ِرؤيشتنيان دا ئاسايشى ثارتى دةضنة‬ ‫طةراجةكةو دةورى ئؤتؤمبيلةكة دةطرن‪،‬‬ ‫كةثشتينى ضينراوى‬ ‫بةبيانوى ئ��ةوةى‬ ‫َ‬ ‫َتيداية"‪.‬‬ ‫َ‬ ‫م��ام ِرةزا كاكةيى دةل�َ�ي��ت "ئةطةر‬ ‫نةبيت ضؤن ئاسايش لةناو‬ ‫كارى فيراس َ‬ ‫ئةو هةموو ئؤتؤمبيالنةى ناو طةراجةكة‪،‬‬ ‫بةثى سةرضاوة‬ ‫دةضنة سةر ئةو ئؤتؤمبيلة؟" َ‬ ‫َ‬ ‫باوة ِر َثيكراوةكةى طؤظاري ِرَيطاو بنةمالةى‬ ‫موسةنا " فيراس" ئةم كارةى ئةنجام داوةو‬ ‫ئؤتؤمبيلةكةى‬ ‫ضينراوةكةى خستؤتة‬ ‫َ‬ ‫ثشتينة َ‬ ‫َ‬ ‫موسةنا‪ ،‬ثاشان ئاسايشى ثارتى ئاطادار‬ ‫كردؤتةوة"‪.‬‬ ‫لةدريذةى قسةكانيدا وتى" من‬ ‫مام رةزا َ‬ ‫بةعةميد َ‬ ‫هةلؤ بةرثرسى ئاسايشى ثارتيم‬ ‫بى تاوانة‪ ،‬ماوةيةكى‬ ‫وت "كاكة ئةم كو ِرة َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل دا دةكات‪ ،‬شايةتى‬ ‫زؤرة كارمان‬ ‫ثشتينة‬ ‫هةيةو َ‬ ‫سويندى خواردوة كة فيراس َ‬ ‫ئؤتؤمبيلةكةيةوة"‬ ‫ضينراوةكةى خستؤتة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةآلم عةميد هةلؤ لةوةآلمدا وتويةتي "ئةوة‬ ‫ئةمرةو بؤمان هاتووة"‪.‬‬ ‫ئةوةشى نةشاردةوة كة "ئاسايش ئازارى‬ ‫زؤريان داوة‪ ،‬دةست و قاضيان شكاندووة‪،‬‬ ‫ئةم فليمة بؤثارة خواردن و كارى خراثة‬ ‫وتيشى"ئيستا‬ ‫كراوة" بةثرسةكةى َريكخستن‬ ‫َ‬ ‫فيراس َ‬ ‫شوينى ديار نية"‪.‬‬ ‫هةلهاتووة َ‬ ‫َ‬ ‫هةلؤ حةمزة بة ِرَيوةبةري ئاسايشي ثارتي‬ ‫َ‬ ‫ديموكرات لةكةركوك بة ِرَيطاي وت "مالي‬ ‫دادطاي كةركوك كاول بكات‪ ،‬مةسةلةيةك‬ ‫‪َ 2‬‬ ‫نةبي‬ ‫سال َ‬ ‫بمي َنيتةوةو كةس جورئةتي َ‬ ‫َ‬ ‫ِبرياري لةسةر بدات بةل َي واية ضةندين‬ ‫َ‬ ‫دةبي‪،‬‬ ‫قسةلؤكي لةسةر دروس��ت‬ ‫قسةو‬ ‫َ‬ ‫ني دادوةر حاكم قاسم عةلي‬ ‫دوي‬ ‫ئةوةتا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ِرةم��ةزان ئةو كةسةي ئ��ازاد كرد كةبة‬ ‫‪ 450‬كيلؤطرام "تي َئين تي" ةوة دةستطير‬ ‫كرابوو‪ ،‬ئةم دادوةرة كةتوركمانة نازانم َ‬ ‫مالي‬ ‫لةكوييةو باري ئةمني و ذياني ضؤنة‪ ،‬بةآلم‬ ‫َ‬ ‫ناوي َ‬ ‫ري‬ ‫هةموو مةسةلةكة ئةوةية كةدادطا َ‬ ‫بةجي بكات‬ ‫سيدارة لةسةر ئةمانة َ‬ ‫ِبرياري َ‬ ‫جي َ‬ ‫مةسةلةكةش تةنها ئةمةية َدين شتةكان‬ ‫دوا ئةخةن مةجراي ئيفادةو َلي َ‬ ‫كؤلينةوةكان‬ ‫ئةطؤ ِرن‪ ،‬مةسةلةكان ‪َ 2‬‬ ‫ئةضيت‬ ‫ثي َ‬ ‫سالي َ‬ ‫ني‪ ،‬دواي ئةوة دةزطاي‬ ‫الي َئيمة َ‬ ‫نامي َ‬ ‫ئاسايش بؤي نية تةداخول بكات لةدادطا‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كاريك‬ ‫ئةزانري‬ ‫ثؤليسيش وةزعةكةي‬ ‫َ‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫دةرةضي و ئةمانة ئازاد‬ ‫ياريك‬ ‫ئةكةن ِبر َ‬ ‫َ‬ ‫ئةبن‪".‬‬ ‫دةرب��ارةي قسةكاني “موسةنا” عةميد‬ ‫هةلؤ حةمزة وتي “ َ‬ ‫َ‬ ‫بةل َي ِراستة موسةنا‬ ‫ثارتي بووة‪َ ،‬ئيمة ماوةي ‪ 1‬مانط بووة‬ ‫بؤمبرَيذكراو‬ ‫كةثشتينةيةكي‬ ‫زانيومانة‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫َديتة كةركوك بةآلم بةداخةوة هةندي‬ ‫بواري ئةمني ِرَيطة نادات ئةطينا هةموو‬

‫بةث َيى‬ ‫سةرضاوةيةكىئاطادار‪،‬‬ ‫طوايةلةماوةى ِرابردوودا‬ ‫لةشارىكةركوك‬ ‫ئاسايشىثارتى‬ ‫هةستاوةبةئةجنامداني‬ ‫ضةندسيناريؤيةكبؤ‬ ‫ئةوكةسانةوبةبيانوي‬ ‫َ‬ ‫هةوليتةقينةوة‬ ‫دةستطرييانكردون‪،‬‬ ‫ئةوسةرضاوةوتيشي‬ ‫"ئةمةشبؤزيادكردنى‬ ‫ذمارةىضاالكيةكانى‬ ‫ئاسايشىثارتىبووة‬ ‫لةوشارة"‪.‬‬ ‫سةرضاوةي مةسةلةكةم باس دةكرد‪ ،‬بةآلم‬ ‫بةئيوة َ‬ ‫دةلَيم موقةدةم‬ ‫دةقيقي مةعلوماتةكة َ‬ ‫َ‬ ‫نةقيبيكي ئةمريكي‬ ‫لةطةل‬ ‫ئةمريكي‬ ‫َ‬ ‫سةرثةرشتي ئيشةكةيان ك��ردووةو َليي‬ ‫شيوةيةك ضاوة ِرواني‬ ‫بةئاطادارن‪ ،‬بةهيض َ‬ ‫ئةوة نةبووين كةموسةناية َئيمة وامانةزاني‬ ‫خؤكوذيكي ثياو يان ئافرةتة بةآلم بينيمان‬ ‫َ‬ ‫ثشتينة‬ ‫موسةنا لةو كاتةدا هات و ئةو‬ ‫َ‬ ‫بؤمبرَيذكراوةي َثيبوو”‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫دةرب��ارةي ئةوةي كةموسةنا ئةندامي‬ ‫ثارتي و بووةو كاري بؤخؤتان كردووة‪َ ،‬‬ ‫هةلؤ‬

‫حةمزة وتي “بؤ َئيمة طرنط نية هةويةي‬ ‫ثارتي َثي َبيت‪َ ،‬ثيشتر لة ‪29‬ي ِرةمةزان‬ ‫ئؤتؤمبيليك‬ ‫دا لةبةردةم بارةطاي َئيمة‬ ‫َ‬ ‫ضينراودا كابرا‬ ‫تةقيةوة لةكاتي داناني بؤمبي َ‬ ‫يةكيتي َثيبوو‪َ ،‬‬ ‫هةويةي َ‬ ‫سالي ثار‬ ‫مةلبةندي َ‬ ‫تةقينةوةيةكي تر ئةنجام دراو كابرا هةويةي‬ ‫ناسنامةي ناوضةي ثارتي َثيبوو عةرةبيش‬ ‫ناكريتةوة ئةوةي مادةم موسةنا‬ ‫بوو‪ ،‬ئةمة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نةطيري‪”.‬‬ ‫ناسنامةي ثارتي َثيبووة‬ ‫لةوةآلمي ئةوةدا كةئايا تاضةند ِراستة ئةم‬ ‫مةسةلة ئاسايشي ثارتي بؤ ضاالكي خؤي‬ ‫يةكيتي؟‬ ‫ئةنجامي داوة لةبةرامبةر ئاسايشي َ‬ ‫َ‬ ‫هةلؤ حةمزة وتي “بةرامبةر ئاسايشي‬ ‫طرفتيكمان نيةو هاوبةشيشين‪،‬‬ ‫يةكيتي هيض َ‬ ‫َ‬ ‫ِرؤذانة دانيشتنمان هةية‪ ،‬شكستمان يةكةو‬ ‫سةربةرزيش بؤ هةردووالمانة”‪.‬‬ ‫وداويكي تردا عةلي حسين محةمةد‬ ‫لة ِر َ‬ ‫لة ‪ 29.7.2007‬لةاليةن ئاسايشي ثارتي‬ ‫ديموكراتةوة دةستطير ك��راوةو وةك‬ ‫خؤي لةنامةيةكي دا بؤ َ‬ ‫تالةباني و بارزاني‬ ‫َ‬ ‫“لةذير ئةشكةنجةدا ئةو تاوانةي‬ ‫دةل َي‬ ‫َ‬ ‫ِروب��ة ِروم كراوةيةوة دانم َثيدا ناوة بةآلم‬ ‫بي تاوانم و لةو كاتةدا كةئةو تؤمةتةم‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خراوةتة ثال من لةدةوامي فةرميدا بووم‬ ‫كةجيطري بة ِرَيوةبةري‬ ‫لةنةخؤشخانة‬ ‫َ‬ ‫ئيدارةي نةخؤشخانةي حةويجةم و هةموو‬ ‫َ‬ ‫خةلكي عةشايةرو ثؤليس و بةرثرسة‬ ‫ئيداريةكاني تري حةويجة شايةتي ئةوةيان‬ ‫كاريكي خراث و‬ ‫بؤداوم كةدورم لةهةموو َ‬ ‫طوماناوي”‬ ‫خيزاني عةلي كةناوي سوندوسةو‬ ‫َ‬ ‫حةويجة‬ ‫لةنةخؤشخانةي‬ ‫ثزيشكي‬ ‫دوانيكي دا بؤ ِرَيطا وتي “هاوسةرةكةم‬ ‫لةلي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بي تاوانةو ئةوةشي خراوةتة ثالي تؤمةت‬ ‫َ‬ ‫و ه� َ‬ ‫�ةل��ب��ةس��راوةو بؤ ل��ةك��ةدار كردني‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةكةمانةو هيضي تر” ئةو وتيشي “من‬ ‫لةتةلةفزيؤن دا بينيم هاوسةرةكةم طيراوةو‬ ‫تؤمةتي ئةوةيان بؤ دروست كردووة‪ ،‬تةنها‬ ‫خواي طةورةش شك ئةبةين كةئةم َ‬ ‫زولمة‬ ‫ئاشكرا بكات كةبةرامبةرمان ئةنجام دراوة‬ ‫لةاليةن ئاسايشةوة‪”.‬‬ ‫“عةلي دواي دوو مانط سكاآليةكي‬ ‫نوسيوة بؤ حاكم فاروق دادوةري َلي َ‬ ‫كؤلينةوةو‬ ‫َ‬ ‫لةذير ئةشكةنجةدا ئةم ئيعترافانةم‬ ‫ئةل َي من َ‬ ‫لةكاتيكدا لةبةردةم ئةفسةري‬ ‫ك��ردووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َلي َ‬ ‫كؤلينةوةي دادطا ئيعترافي كردووة‪ ،‬دواي‬ ‫ئةوة َنيراوة بؤ ليذنةي ثزيشكي ثشكنيني‬ ‫بؤ كراوة َ‬ ‫ئةلَين درؤ ئةكات‪ ،‬عةلي بةخةتي‬ ‫خؤي بؤ دادط��اي نوسيوة َ‬ ‫ئةل َي ويذدانم‬ ‫َ‬ ‫ئةمةوي حاكم ببينم دواي ئةوة‬ ‫مورتاح نية‬ ‫كشف داللة كراوة كةضؤن لةحةويجةوة‬ ‫هاتووةو تةقينةوةكةي كردووة‪”.‬‬


‫َ‬ ‫خةوالووة‬ ‫ثةرلةمانةكةي ئ َيمة ثةرلةمان َيكي مردوو و‬ ‫هةرَيمي كوردستان هةرَيمَيكي ناشرينةو تائَيستاش دوو‬ ‫ئيدارةيي بةدي دةكرَيت‬

‫ِراثؤرتي ‪ :‬دارا عةبدولَآل‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك ِرؤذنامةنوس و ِرؤشنبير‬ ‫مانطي ِرابردوو‬ ‫ياداشتيكيان كرد كةداواي‬ ‫ئيمزاي‬ ‫ر‬ ‫هةولي‬ ‫َ‬ ‫لةشاري َ‬ ‫َ‬ ‫ئاشكرا كردني مولك و ساماني بةرثرساني هةريَمي‬ ‫كوردستان دةكةن‪.‬‬ ‫لةوبارةوة زانا ِرؤستايي ئةندامي ثةرلةماني‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلي ئيسالمي‬ ‫كوردستان كةلةسةر ليستي‬ ‫بةشدارة وتي “دةستخؤشي لةو هةنطاوة كردو‬ ‫“دةميكة داواكاري َئيمةش بووة لةثةرلةماني‬ ‫وتي َ‬ ‫كوردستان‪ ،‬بةآلم بةداخةوة نةلةسةر ئاستي‬ ‫سةرؤكايةتي هةريَم‪ ،‬نةلةسةر ئاستي حكومةت‬ ‫و ثةرلةمان هةنطاو نةنراوة بؤ ئاشكرا كردني‬ ‫سةروةت و ساماني بةرثرسان َثيش وةرطرتني‬ ‫بةجي َهيشتني‬ ‫ثؤستةكانيان بؤ ئةوةي ل��ةدواي َ‬ ‫ثؤستةكانيان ب��ةراوردي س��ةروةت و سامانيان‬ ‫بزانري ئةطةر لةسةر َ‬ ‫َ‬ ‫مولك و‬ ‫بكريَت‪ ،‬بؤ ئةوةي‬ ‫خةلك خؤي َ‬ ‫ساماني َ‬ ‫دةولةمةند كردووة ِروبة ِروي‬ ‫ياساي بكريَتةوة"‪.‬‬ ‫ئةو وتيشي دروس��ت نةكردني دةستةي‬ ‫نةزاهةو دةرنةكردني ياسايةك بؤي واتة دريَذةدان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي لةكوردستان"‪.‬‬ ‫بةحالةتي‬ ‫يةكيك لةو ِرؤذنامةنوسانةي‬ ‫بةختيار سةعيد َ‬ ‫ئيمزاي لةسةر ئةو ياداشتة كردووة بؤ ِريَطا وتي‬ ‫"ثاش ثرؤسةي ئ��ازادي َعيراق و دامةزراندني‬ ‫حكومةتي ن� َ‬ ‫�وي‪ ،‬سةركردايةتي سياسي كورد‬ ‫َ‬ ‫لةليدوانيان َثيشكةش بةخةلكي َعيراق‬ ‫جؤريَك َ‬ ‫بةطشتي و هةريَمي كوردستان بةتايبةتي دةكرد‪،‬‬ ‫بةوةي هةريَم لةزؤربةي كاية و بوارةكاندا بؤتة‬ ‫نمونة و َثيشةنط و دةكريَت حكومةتي َعيرقي‬ ‫َ‬ ‫فيدرال سود لةئةزموني هةريَمي كوردستان‬ ‫وةربطريَت‪َ .‬ئيمة وةك ِرؤذنامةنوس طومانمان لةم‬ ‫ريكالميك بوو‬ ‫َليدوانانة هةبوو ضونكة ئةوةندةي‬ ‫َ‬ ‫خؤجييةتي لةهةريَمي كوردستاندا‬ ‫بؤ دةسةالتي‬ ‫َ‬ ‫حةقيقةتيكي تيانةبوو‪.‬‬ ‫ئةوةندة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوةي‬ ‫ئةو وتيشي "دواي ثرؤسةكة‬ ‫َ‬ ‫لةعيراقدا زيادي‬ ‫بةشيوةيةكي بةرضاو َ‬ ‫طةندةلي َ‬ ‫َ‬ ‫كردوو بووة دووةمين دةولةتي دنيا لةو ِرووةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هةولي ئةوةياندا‬ ‫بةآلم كاربةدةستاني َعيراقي‬ ‫َ‬ ‫يشةكيشكردني طةندةلي بكةن‬ ‫ضارةسةري ِر َ‬ ‫و شةفاف بن و ئازاديةكانيش َ‬ ‫لةوي زياتر هةية‪،‬‬ ‫ثةرلةمانيكي‬ ‫ئةوان‬ ‫باشترين نمونةش ثةرلةماني‬ ‫َ‬ ‫ثةرلةمانيكي‬ ‫زيندووة بةآلم ثةرلةمانةكةي َئيمة‬ ‫َ‬ ‫مردوو و َ‬ ‫خةوالووة‪.‬‬

‫َميكي‬ ‫دةتوانين َبلَين هةريَمي كوردستان هةري َ‬ ‫تائيستاش دوو ئيدارةيي بةدي دةكريَت و‬ ‫ناشرينةو َ‬ ‫يةكيتيدا‬ ‫لةنيوان ثارتي و َ‬ ‫هةموو شتةكان جياوازن و َ‬ ‫لةكاتيكدا كة كاربةدةستاني‬ ‫دابةش كراون‪ ،‬ئةمة‬ ‫َ‬ ‫بةغدا ثاش ئةنجامداني ثرؤسةي َ‬ ‫هةلبذاردني‬ ‫ئةنجومةني ثاريَزطاكان هةنطاوي زياتريان‬ ‫هاويشت و لة ِريَي دةزطاي نةزاهةوة َ‬ ‫هةولياندا‬ ‫َ‬ ‫تاخةلك‬ ‫ساماني بةرثرسةكان ئاشكرابكةن‬ ‫متمانةيان َثيبكات بةوةي كة بزانن طةندةلَ‬ ‫نين‪ ،‬باشترين َ‬ ‫بةلطةش ئاشكراكردني ساماني‬ ‫نوري ماليكي سةرؤك وةزيراني َعيراق بوو‪ ،‬كة‬ ‫بة ‪ 500000‬مليؤن دينار َ‬ ‫خةملَينرا َثيم واية ساماني‬ ‫َ‬ ‫بةرثرسيكي كوردستانة‪ ،‬كةواتة ئةتوانيين‬ ‫منالة‬ ‫َ‬ ‫َبلَيين َئيمة طومانمان هةبوو لةئةداي سةركردايةتي‬ ‫سياسي كوردستان‪ ،‬لةهةموو بوارةكاندا دؤ ِراون‬ ‫قاجاخضيت و‬ ‫تةنها خةريكي ث ِركردني طيرفان و‬ ‫َ‬ ‫شيوةيةك شةفافنين‪.‬‬ ‫وةبةرهيناني نةوتن و بةهيض َ‬ ‫َ‬ ‫ل��ةم س��ؤن��ط��ةي��ةوة َئيمة وةك ضةند‬ ‫رءذنامةنوسيك ب ِريارماندا بةكؤكردنةوةي ضةند‬ ‫َ‬ ‫واذؤيةك داوابكةين بؤ ِراي طشتي كة سةرؤكي‬ ‫هةريَم و حكومةت و بةرثرسان سامانةكانيان‬ ‫ئاشكرابكةن‪ ،‬خؤشبةختانةش داوامانة بةتةواوي‬ ‫َ‬ ‫كةنالة ناوخؤيي و دةرةكيةكان‪.‬‬ ‫َليرةشدا مةبةستمان ئةوة نية ضةنديان هةية يان‬ ‫نةبيت َثييان َ‬ ‫دةلَيين َئيمة طومانمان‬ ‫نيانة‪ ،‬تةنها ئةوة َ‬ ‫لة َئيوة هةية و ثرسيار بكةين بودجةي هةريَمي‬ ‫كوردستان لةضيدا سةرف دةكريَت‪ ،‬هةروةك لةم‬ ‫ِرؤذانةدا عومةري سةيدعةلي ئةندامي مةكتةبي‬ ‫يةكيتي ئةوةي ئاشكراكرد كة ملياريَك و‬ ‫سياسي َ‬ ‫ضوارسة مليؤن دينار نةوت فرؤشراوة‪ ،‬كةبةنيوةيي‬ ‫يةكيتي و ثارتي رؤشتووة‪.‬‬ ‫بؤ طيرفاني بةرثرساني َ‬ ‫لةنيوان ثارتي‬ ‫يان بؤضي بودجةي هةريَم َ‬ ‫يةكيتي دابةش دةكريَت بري ‪ 35- 30‬مليؤن‬ ‫و َ‬ ‫يةكيتي‪ ،‬كة ئةمةش‬ ‫ثارتي ئةيبات و َهيندةش َ‬ ‫دزيةكي ئاشكراية و ئةو حزبة دةيكةن‪ ،‬ئةمة‬ ‫َ‬ ‫طةندةليةكي طةورةية و َثيويستي بةئاشكراكردن‬ ‫َ‬ ‫هةية و خةلكي كوردستاني َلي ئاطادار بكريَنةوةو‬ ‫ماوة نةدةين ئةم ئةزمونة بكةويَتة بةردةستي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك تاالنضي‪.‬‬ ‫َ‬ ‫خةلكيش لةوة َدلنيا دةكةينةوة كة لةداهاتوودا‬ ‫لةثيش‬ ‫دةبيت و هةنطاوي َ‬ ‫ضاالكي تريشمان َ‬ ‫دةنيين‪ ،‬وة داوا لةهةموو هاوالتيان دةكةين‬ ‫تريش َ‬ ‫بةشداري َ‬ ‫هةلبذاردن بكةن بؤ ئةوةي ِريَطري لة‬ ‫ئةنجامداني تةزويراتي دوو حزبة دةسةالتدارةكة‬ ‫بطرن‪ ،‬ضونكة ئ��ةوان بةنةضوني هاوالتي بؤ‬

‫دةنطدان تةواوي فؤرمةكان لةبةرذةوةندي خؤيان‬ ‫ثردةكةنةوة‪ ،‬بؤية ضونيان باشترةو دةنط بة ليستي‬ ‫سيهةم بدةن تا ثةرلةمان كارابكريَت و ِرؤح بطريَت‬ ‫َ‬ ‫بةبةريدا‪.‬‬ ‫"دلير محةمةد" وتى" ئةندامي‬ ‫لةاليةكى ترةوة َ‬ ‫ثةرلةماني كوردستان لةسةر ليستي حزبي شيوعي‬ ‫كؤميسيؤنيكى دةست ثاكى‬ ‫وتي "من َثيم واية بونى‬ ‫َ‬ ‫َميكى‬ ‫كاتيك زةرورة بؤ دورست كردنى هةري َ‬ ‫هةموو َ‬ ‫ديموكراس‪ ،‬لةبةرئةوة ئةوةى كةلةبةغداد كراوة‬ ‫يةكيكة لةبنةماكانى ديموكراسى‪َ .‬ثيويستة َئيمة‬ ‫َ‬ ‫وةك كوردلة كوردستان َثيشوازى لةم كؤميسيؤنة‬ ‫يةكيكمان‬ ‫وابيت هيض َ‬ ‫دةبيت َثيمان َ‬ ‫بكةين‪َ .‬‬ ‫طةورةترو بةرزتر نين لةياسا‪ ،‬ريَطة نةدةين بة هيض‬ ‫دةسكةوتيكى نامةشروع‪َ ،‬ثيوستة َئيمةى كورد لةم‬ ‫َ‬ ‫قؤناغةدا زؤرترينى ئةو بنةمايانة ثيادة بكةين‪ ،‬كة‬ ‫خزمةت بة قةزييةكةمان دةكةن‪ ،‬بؤية تائيستا وةك‬ ‫ئامانجيكى َثيويست‪.‬‬ ‫كورد دؤزةكةمان نةطةيشتؤتة‬ ‫َ‬ ‫لةثيشة هةية‪َ ،‬ثيمواية‬ ‫َئيمة ئيشى طةورةترمان َ‬ ‫نابيت شةخس بؤ بةرذةوةنديية تايبةتيةكانى خؤى‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةرذةوةندنى طشتى لةبير بكات‪.‬‬ ‫"هةورامان محةمةد "وةك رؤذنامةنوسيك كة‬ ‫واذؤى ئةو بةياننامةى ناوبراوى كردوة بؤ ِريَطا‬ ‫َ‬ ‫دةلي " َئيمة وةك رؤذنامةنواسان كة هةستاين‬ ‫بةم كارة لة ِراستيدا ئةمة كارى َئيمة نةبوو‪ ،‬ئةطةر‬ ‫بمانةويَت شتةكان بؤ َ‬ ‫كؤمةلطا ئاشكرا َبيت‪ ،‬دةبواية‬ ‫ثةرلةمان بةم كارة هةستاية‪ .‬لةبةرئةوةى ثةرلةمان‬ ‫لةكوردستاندا‪ ،‬ثةرلةمانى هةردوو حيزب‪ ،‬نةيان‬ ‫توانى ئةم كارة بكةن‪ .‬لةدواى ئازادى كوردستان‬ ‫و عيراق ضةندين ئةزمونمان هةيةلةسايةى ئةم‬ ‫شتيكيان بؤ خؤيان فةرز‬ ‫دوو حزبةوة‪ ،‬كة هةموو َ‬ ‫كردووة‪ ،‬وةئةندامانى خؤيان دةخةنة ئةو ليذنانةوة‬ ‫تا زياتر شتةكان سةركوت بكريَن و وةك خؤيان‬ ‫ئاشكرا نةكريَن‪َ .‬ثيم وانية بتوانريَت كارةكانى‬ ‫بةدةستبهي َنيت‪ .‬لةوكاتةوةى‬ ‫نةزاهة سةركةوتن‬ ‫َ‬ ‫كة َئيمة داومانة بة ِراى طشتى‪ ،‬زانياريمان هةية‬ ‫ثى دةكريَت‪ ،‬كة‬ ‫َئيستا فةرمانطةى تاثؤ يارى َ‬ ‫َ‬ ‫مولكةكان دةكريَن بةناوى كةسانى ديكةوة‪ ،‬تا‬ ‫َئيستا ليذنةكانى تر تاضةند لةبوارى ستراتيذى ئةم‬ ‫نةتةوةيةدا ئامانجى ئةو تؤيان بةدةست َهيناوة؟‬ ‫وةآلميك بةنا جواب دةدريَتةوة‪.‬‬ ‫لةبةرئةوة هةموو‬ ‫َ‬ ‫بةشيكة لة ث ِروثاطةندةى‬ ‫َبيطومان ئةم كارةشيان َ‬ ‫َ‬ ‫دةيانةوى ناسنامةيةكى ثاكى ديموكراس‬ ‫خؤيان‬ ‫َ‬ ‫بة خؤيان ببةخشنةوة بؤ ئةوةى كؤمةلطة َبيدةنط‬ ‫نةتوانيت َبيتة سةرشةقام و‬ ‫َبيت و ِراى طشتى‬ ‫َ‬ ‫خؤثيشاندان بكات‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫‪49‬‬


‫دةسةآلت خؤي ث َيش َيلكةري‬ ‫ياساكانة ئ َيمة ضي بكةين؟!‬ ‫ئةطةرسةركردةئازادىبةتاكةكانببةخشيَت‬ ‫ئيرتئةوانيبؤضيية‪-‬كريشنامورتى‪-‬‬

‫لة كوردستان ضةمكى ديموكراسىء مافى مرؤظ ء ياسا تةنها ئةو‬ ‫ضةمكةية كة لة بؤتةى درووشمء بازا ِرطةرمىء زمانى دةسةآلتةوة‬ ‫شيل دةكريَت‪،‬‬ ‫دةسو ِرَيتةوةو لةاليةن خودى دةسةآلتيشةوة ياسا َثي َ‬ ‫وةك ياساى ِرؤذنامةنوسى كة لة ثةرلةمانةوة دةرضووةو سةرؤكى‬ ‫شيل ئةكريَت‪ ،‬ئةم‬ ‫هةرَيم واذؤى كردووةو ئةوة ضةندين جارة َثي َ‬ ‫هةنطاوةى ثةرلةمانء سةرؤكى هةريَم بؤ ياساي رؤذنامةطةري‬ ‫ِروناكييةك بوو بؤ ِرؤذنامةنوسان بؤ داثؤشينى تاريكىء كردنةوةى‬ ‫ثةنجةرةيةكى نوَيى ئازادى لة تةالرى دةسةآلتةوة بةرووي دةرةوةدا‪،‬‬ ‫شيل دةكريَتء كةسيش كؤدى ئةو‬ ‫بةآلم سةدمةخابن ئةو ياساية َثي َ‬ ‫نازاني‪ ،‬طةرضى لةدواى دةركردنى ئةو ياسايةوة (‪)5‬‬ ‫شيلكردنة‬ ‫َثي َ‬ ‫َ‬ ‫نهينية َتيناطات؟ نازانم‬ ‫ِرؤذنامةنوس زيندانى كراونء كةسيش لةم َ‬ ‫كاكى دادوةر كة نوَينةرى دةسةآلتى دادوةري و قةزاية‪ ،‬ضؤن ئاطادارى‬ ‫بةجيكردنء ياسادانانى وآلتةكةى خؤي‬ ‫جي َ‬ ‫ب ِرياو ياساكانى دةسةآلتى َ‬ ‫ؤذنامةنوسيكى وةك سؤران عومةر سةرنوسةرى‬ ‫نيية؟ طرتنى ِر‬ ‫َ‬ ‫طؤظارى " ِريَطا" لة ‪ 2009 /3/18‬و طواستنةوةى بؤ طرتوخانةى ِرانية‪،‬‬ ‫ئةو ئاماذة ئةدات بة دةستةوة كة ياساكانى ثةرلةمان بةهاو بارستايي‬ ‫سةردانيكماندا بؤالى سؤران عومةر لة كاتي طرتنةكةيدا‬ ‫نيية‪ ،‬لةكاتى‬ ‫َ‬ ‫سليمانى لةبةر نةبونى شوَين لةسةر طؤشةيةكى‬ ‫لة طرتوخانةى َ‬ ‫بةرتةسكى قةنةفةيةك دانيشتمء قاضم خستة سةر قاض‪ ،‬بةآلم كاكى‬ ‫بةشيوةيةكى زؤر ناشرين بة تو ِرةيي هات بة طذما وةك‬ ‫ثؤليس َ‬ ‫َبلَييت َئيمةش لةو تاوانبارو دزو جةردانةبين كة َتيكةآلويان كردبوو‬ ‫َ‬ ‫لةطةل نوسةران و رؤذنامةنوساندا‪ ،‬بةندة زؤر ئاسايي وةرمطرت‬ ‫ضونكة حورمةتى ياساو شوَينى حكومى ئةركى هةموانة بةتايبةت‬ ‫ِرؤذنامةنوس‪ ،‬بةآلم سةير لةوةدابوو ِريَنماييةك َ‬ ‫هةلواسرابوو نوسرابوو‬ ‫"جطةرةكيشان قةدةغةية" كةضى ئةفسةرو ثؤليسةكان خؤيان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةكيشاو منيش لة خؤمم ثرسى‪ :‬تؤبلَيي ياسا شمولى‬ ‫جطةرةيان َ‬ ‫دةزطاكانى حكومةت نةكات؟ لةوكاتةدا ثةرلةمانم بيركةوتةوة كة‬ ‫نةكيشانى جطةرة كةضى فةرمانبةرةكانى‬ ‫ياسايةكى دةركرد بؤ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةبي دلنيابن‬ ‫حكومةت خؤيان كارى َثيناكةن‪ ،‬ثةرلةمانء دةسةآلت َ‬ ‫جي‬ ‫و‬ ‫هاوكارى‬ ‫كة ِرؤذنامةنوسان لةهةموو كةس زياتر ئامادةى‬ ‫َ‬ ‫بةثيي خؤى طةواهى‬ ‫بةجي كردنى ياسان‪ِ ،‬رؤشتنى كاك سؤران َ‬ ‫َ‬ ‫ئةم ِراستيةية كة َئيمة نامانةوَيت بةرةيةكى دذ بة ياسا و حكومةت‬ ‫بكةينةوة‪ ،‬بةآلم دةمانةوَيت بةرةيةك بين كة حةقيقةتةكان َبلَين و‬ ‫َ‬ ‫طةندةلكارةكان َبلَين ئيدى بةسة‪ ،‬ضونكة ضاوى ِرؤذنامةنوس وةك‬ ‫بة‬ ‫نابينى‪ ،‬ثاشان زؤرَيك لة سياسييةكانء بةرثرسةكان‬ ‫ئاسايي‬ ‫َكى‬ ‫ي‬ ‫ضاو‬ ‫َ‬ ‫ئةندامى كاراى سةنديكاى ِرؤذنامةنوسانن و كةضي بةربةست و‬

‫‪50‬‬

‫ذمارة (‪ )10‬مانطي نيساني ‪2009‬‬

‫تراذيدياكاني ذياني ِرؤذنامةنووسان هةست َثيناكةن‪،‬‬ ‫لةاليةكى ترةوة طةر دةتانةويَت ِرةخنة َ‬ ‫مالئاوايي بكاتء وآلت‬ ‫َ‬ ‫بمي َنيتةوةو لةسةر حسابى هاوآلتيان زةوىء سامان بؤ‬ ‫لةناو‬ ‫طةندةليدا َ‬ ‫َ‬ ‫ئارةزووةكان سةرف بكريَت‪ ،‬ئةوا دةكريَت ئةم هةريَمة ضؤل بكةين و‬ ‫شطي ِرى‬ ‫ئةوسا هةنديَك كةس دوور لة بةرثرسياريَتىء ئةخالقى شؤ ِر َ‬ ‫نيء‬ ‫ديَن و ئارةزووةكانيان َتيردةكةنء ئاطايان لة نيشتمان َ‬ ‫نامي َ‬ ‫ذمارةي زينداني زياد ئةكات و طةنجةكانيش نةفرةت لة ئايندةى‬ ‫دةبيت‪ ،‬بة ووتةي‬ ‫خؤيان دةكةن و سةروةريةكانيان ال ناشرين َ‬ ‫كاتي‬ ‫ِرؤذنامةنوسي هاوريَم ئاسؤ عةبدوللةتيف " بةدبةختى وآلت َ‬ ‫دةست َثيدةكات كة ذمارةى زيندانةكانى لة ذمارةي زانكؤ و ناوةندة‬ ‫َ‬ ‫قةرةبالختر بن لة ناوةندة‬ ‫ِروناكبيريةكان زياتر َبي و زيندانةكان‬ ‫دةبي‬ ‫ؤذنامةنوسان‬ ‫ر‬ ‫سةنديكاى‬ ‫رؤشنبيريةكان" َليرةوة بةرثرسانى‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫ئةركيكى َميذووىء ئةخالقييان لةسةرةو هةرضى‬ ‫َتيبطةن لةوةى كة َ‬ ‫شيلكاريانة‬ ‫زوترة سةرؤكى حكومةت ببينن و تاوتويَى ئةو هةموو َثي َ‬ ‫بكةن‪ ،‬طةرضى َدلنيام زؤر َ‬ ‫هةوليانداوة بؤ بينينى سةرؤكى حكومةت‬ ‫تا نوسينى ئةم ضةند وشةية َ‬ ‫َ‬ ‫دةكري‬ ‫هةولةكانيان ئاكامى نةبووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هيلى‬ ‫ئةو ثرسيارة بكةين ئةطةر حكومةت دةيةويَت ِرؤذنامةنوس َ‬ ‫َني و ئاسايشي نةتةوةيي نةخاتة مةترسيةوة‪ ،‬بؤضى ِريَز‬ ‫سور نةبةزي َ‬ ‫لة ذيانء ئازادى ِرؤذنامةنوسان ناطريَت؟ ياخود حكومةت بؤضى كار‬ ‫بةياساو ئيمزاكانى سةرؤكى هةريَم ناكات؟ ضونكة ِرؤذنامةنوسانيش‬ ‫خؤيان بة خاوةنى خاك و نيشتمان و سةروةريةكانى شؤ ِرش دةزانن‬ ‫و كو ِرى ئةم ميللةتةن‪ ،‬ئةطةر َثيشتان واية ِرؤذنامةنووسان نيشتمان‬ ‫ثةروةرنين و بةفيك و فاكي دوذمنان دةنوسن دةفةرمون ئاشكرايان‬ ‫بكةن و بياندةنة دادطا‪ ،‬ئةطةر ثشتطيريمان َلي نةكردن َثيمان َبلَين‬ ‫جاسوس و دوذمنى طةل‪ ،‬طةرضى زؤرجار ِرؤذنامةنوس بة جاسوس و‬ ‫َ‬ ‫كي ئةو ثةيوةندى‬ ‫قةلةم فرؤش تاوانبار دةكريَن بةآلم من دةثرسم َ‬ ‫لةكيوة َفيربوون؟ بؤية طرنطة‬ ‫يةى بؤ ِرؤذنامةنوس دروست كردو َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل دةسةآلتدا يةكاليي بكاتةوة‬ ‫سةنديكا هةموو ئةم َكيشانة‬ ‫و وةآلمى طومانةكانى دةسةآلت بداتةوةو بةكؤى دةنط بوةستن و‬ ‫ِرازى نةبن بةو فشارو ترس و سوكايةتى كردنة بة ِرؤذنامةنوسان‪،‬‬ ‫ضونكة لةثشت ئةم طرتنةوة ئةجيندايةكى ترسناك هةية بؤ‬ ‫بةرتةسك كردنةوةى ئازادى و زيادكردنى َ‬ ‫قوفل و كةلةثضةكان بؤ‬ ‫دةست و زماني ِرؤذنامةنوسان‪.‬‬

‫بةرزان على‬ ‫سةرنوسةري رؤذنامةي ئاآل‬


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.