rega magazin

Page 1

‫دةضيتة َ‬ ‫َ‬ ‫مالي‬ ‫ر َيطا‬ ‫ئةمريي َ‬ ‫ثيشووي ئةنسارولئيسالم‬ ‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري (‪)2009‬‬ ‫خاوةني ئيمتياز‬ ‫ماكوان كةريم‬ ‫سةرنووسةر‬ ‫سؤران عومةر‬ ‫‪07501126064‬‬ ‫بة ِريَوةبةري نووسين‬ ‫دليَر عةبدولَآل‬ ‫هاوكارانمان لةم ذمارةيةدا‬ ‫دي��اري محةمةد‪ ،‬س��ؤران ع��وم��ةر‪ ،‬دليَر‬ ‫عةبدولَآل‪ ،‬ئاسؤ ق��ادر‪ ،‬عةبدولَآل طؤران‪،‬‬ ‫ئةنوةر حةمةغةريب‪ ،‬ب ِروا هةوليَري‪ ،‬ئةنوةر‬ ‫حسيَن بازطر‪ ،‬شةنكار عةبدولَآل‪ ،‬دارا‬ ‫عةبدولَآل‪ ،‬بيالل محةمةد‪ ،‬ن��ةوزاد شيَرد‪،‬‬ ‫ذيار عومةر‪ ،‬دليَر عةبدول ِرةحمان‪ ،‬باخةوان‬ ‫هةلَةبجةيي‪ ،‬عةتا حسيَن‪ ،‬رزطار سالَح‪.‬‬

‫ئؤفيسي سةرةكي‪:‬‬ ‫سليَماني ‪ -‬ثشت باخي طشتي‬ ‫تةنيشت خةلَوةتطةي ثيري‬

‫لةذمارةي ئايندةي طؤظاري ريَطادا راثؤرتيَكي تايبةت لةسةر‬ ‫ئةميري ثيَشووي ئةنسارولئيسالم بآلودةكريَتةوة‪ ،‬سةبارةت بةزؤر‬ ‫نهيَني كارو ذياني مةال كريَكار كةئيَستا لةئؤسلؤي ثايتةختي وآلتي‬ ‫نةرويج دةذي‪.‬‬

‫َ‬ ‫ئيمةيل‪:‬‬

‫‪regamagazine@yahoo.com‬‬ ‫‪www.knewsdaily.org‬‬

‫دابةشكردن‬ ‫خانةي رةهةند‬ ‫‪07708649210‬‬ ‫تيراذ‬ ‫‪8000‬‬ ‫ضاث‬ ‫ضاثخانةي كوردستان‬ ‫نرخ (‪)1500‬‬

‫خانةي رةهةند بآلوكراوةي هةموو ليستةكان بآلودةكاتةوة‬ ‫لةهةلَمةتةكاني راطةياندني هةلَبذاردندا‪ ،‬خانةي رةهةند ئامادةية‬ ‫بةخيَراترين كات و بةكةمترين نرخ بآلوكراوةي هةموو ليستةكان‬ ‫لةسةرجةم كوردستاندا بآلوبكاتةوة‪.‬‬ ‫بؤ زانياري زياتر‪:‬‬ ‫‪07480138286‬‬ ‫فانؤس تيليكؤم‬ ‫‪07708649210‬‬ ‫ئاسيا سيَ َل‬ ‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫‪3‬‬


‫كاكةحةمة ث َيش َ‬ ‫هةلبذاردن نه َيين رووداوة‬ ‫خو َيناوييةكاني شة ِري ناوخؤ ئاشكرا دةكات‬

‫محةمةدي حاجي مةحمود باس لةو نامةيةي عةلي حةسةن مةجيد‬ ‫دةكات كةبؤي هاتووة‬ ‫ديداري ‪:‬‬ ‫سؤران عومةر‪ ،‬ئاسؤ قادر‬

‫نوي دروست دةكات‬ ‫شةري ناوخؤ ِ‬ ‫كاكةحةمة لةسةر ميَذووي ِ‬ ‫شةريَكي َ‬

‫‪4‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫َ‬ ‫دةدوي‬ ‫محةمةدي حاجي مةحمود بؤ ِرَيطا‬ ‫دةرب���ارةي بةرطي ض��وارةم��ي ِرؤذم�َ�ي��ري‬ ‫َثيشمةرطةيةك كةنوسينةوةي هةموو‬ ‫رووداوةكاني شة ِري ناوخؤي َتيدا تؤمار كراوة‬ ‫لةوانةش شة ِري ناوخؤي ‪ 1992‬تاكو ‪1996‬‬ ‫هيناني جةيشي وآلتان بؤ‬ ‫لةكوردستان و َ‬ ‫كوردوستان‪ ،‬تةنازول و ثةنابردن بؤ َ‬ ‫دةولةتان لة‬ ‫َثيناو شكاندني يةكتري‪ ،‬ثارةو ضةك وةرطرتن‬ ‫دةولةت و ئةو َ‬ ‫لةم َ‬ ‫دةولةت‪ ،‬كوشتني ديل‪ ،‬شة ِر‬ ‫جيطةيةك كة هيضي تيا نيية‪ ،‬بؤ‬ ‫كردن لةسةر َ‬ ‫نموونة لةسةر كةثكي حةمةد ئاغا و كآلو قاسم‬ ‫درابيت‬ ‫كةرةنطة ‪ 400-300‬كةس بة كوشت َ‬ ‫نةزستان لةبةر بةفر كةسي تيائةذي نة هاوين‬ ‫لةبةر طةرماو َ‬ ‫ضؤلي‪ ،‬طوندَيك مدير ناحيةي تيا‬ ‫دانراوة ضةند َ‬ ‫خةلك كوذراوة‪ ،‬وةسائيق لةسةر‬ ‫كؤبونةوةكاني بةرةي كوردستاني‪ ،‬كؤبونةوة‬ ‫سي َ‬ ‫َ‬ ‫قؤلييةكان ئةو نامانةي لةسةر‬ ‫دووقؤلي و َ‬ ‫شة ِري ناوخؤ نوسراوة‪ ،‬ئةو كؤبونةوانةي لةسةر‬ ‫شةري ناوخؤ كراوة‪ ،‬ئةو َ‬ ‫هةولة ئاشتيانة كةنراوة‬ ‫ِ‬ ‫كتيبةكةمدا‬ ‫هةموو ئةمانة لةبةرطي ضواري َ‬ ‫كةئيستة تةواو بووة‪.‬‬ ‫تؤمار كراوة َ‬ ‫محةمةدي حاجي مةحمود َ‬ ‫دةل َي «جةيشي‬ ‫توركيا و َئيران و َعيراق بةردةوام هاتونةتة‬ ‫نهيني هاتون تةنها‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئةوانةشي بة َ‬ ‫دةيزاني‪ ،‬ضونكة ئةوةي ئاشكرا بووة كورد‬ ‫خوا‬ ‫َ‬ ‫خؤي داواي ئةو لةشكرانةي كردووة كة رةنطة‬ ‫نةبيت تةنها بؤ طياني يةكتر‬ ‫زؤر كاريطةري َ‬ ‫بووة»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫�ي «لة ش��ة ِري ناوخؤ َئيمة‬ ‫ناوبراو دةل� َ‬ ‫َثيضراين لةو شة ِرةوة كة شة ِري َئيمة نةبووة‪،‬‬ ‫وخينين‬ ‫نةخؤمان بة بةديل زانيوةو اليةك ب ِر َ‬


‫و الكةيتر لةناو بةرين‪ ،‬نة بؤ دةسةآلتيش‬ ‫َ‬ ‫هةندي طيروطرفتمان بووة‬ ‫شة ِرمان كردووة‪،‬‬ ‫لةسةر كاري سياسي و ِرَيكخستن ِرةنطة‬ ‫َ‬ ‫هةبوبي بؤ‬ ‫هةندي طومركي بضكؤلةشمان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةندي شتي بضوك بووة‬ ‫ذياني خةلك كة‬ ‫بةآلم نةطةشتؤتة ئةوةي شةري ناوخؤ دةست‬ ‫ثي بكات»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةبةرامبةر كاردانةوةي بةرطي ضوارةمي‬ ‫كتيبةكيدا محةمةد حاجي مةحمود وتي‬ ‫َ‬ ‫«تةوةقوعي هيض ناكةم ضونكة تا ِرادةيةك‬ ‫نةبي‪،‬‬ ‫ديموكراتي هةية‪ ،‬من َ‬ ‫شتيكم نةوتووة كة وا َ‬ ‫ئةو شتةي باسم كردووة نامةي خاوةنةكةشي‬ ‫نابيت بؤم‬ ‫تياية‪ ،‬هيض كاردانةوةيةكي خراثي َ‬ ‫بةآلم بةرطي يةكةم كةئةوكات دةرضووة‬ ‫كاردانةوةي هةبووةو باجم داوة‪ ،‬بةآلم َئيستا وا‬ ‫نية‪َ ،‬‬ ‫خةلك ِراهاتووة ضاوي كراوةتةوة زؤرجار‬ ‫َ‬ ‫كاريكاتيرَيك دةكات دةل َي‬ ‫بةرثرس سةيري‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل منيةتي‪ ،‬ئةمةي من كة بآلوي‬ ‫ئةوة‬ ‫دةكةمةوة زؤر ئاسايية ضونكة ئةو بةرثرسة ئةو‬ ‫شتانةي كردووة»‪.‬‬ ‫دةربارةي ئةو ضةند تةنة فايلةي كةالي‬ ‫محةمةدي حاجي مةحمودةو َ‬ ‫خةلكي تاكو‬ ‫َئيستة ضاوة ِروانن بآلوبكرَيتةوة ناوبراو وتي «‬ ‫جيطة شتم دةست كةوتوة بؤ نمونة‬ ‫لة دوو َ‬ ‫لة ئةمني باكور لةكةركوك لة ئةمني عام‬ ‫لةبةغداد كةهةردووكيان يةك شتة‪ ،‬ئةو‬ ‫فايالنة ضةند جؤرَيكة‪ ،‬جؤرةكاني هةندَيكي‬ ‫مخابةراتة هةندَيكي ئيستخباراتة‪ ،‬هةندَيكي‬ ‫جيهازي ئةمنة‪ ،‬هةندَيكي هي حزبة هةر يةكة‬ ‫خةلكي َتي َ‬ ‫لة شوَي َنيكة‪ ،‬جطة لةوةي زؤر َ‬ ‫كةلة‬ ‫بة هةموو ضين و توَيذةكانةوة»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كاكة حةمة وتيشي «هةنديك لةو‬ ‫َ‬ ‫بةلطةنامة ناسنامةيةكي نيشتمانية بؤ‬ ‫خاوةنةكةي‪ ،‬زؤرَيكيشيان لة زةماني حزبي‬ ‫نةكردبي‬ ‫بةعسدا ئةطةر ئيمزاي بؤ بةعس‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫وةربطيري لةبةر ئةوة ئيمزاي‬ ‫نةيانهيشتووة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫جيطري بة ِريوةبةر‪ ،‬طةر‬ ‫كردووة يان هةية بؤتة َ‬ ‫نةكردبي نةيانكردووة ئةمانة هةمويان‬ ‫ئيمزاي‬ ‫َ‬ ‫ئيمزايان كردووة»‪.‬‬ ‫دةرب��ارةي ئةوةي ضةندَيك لةو فايالنة‬ ‫لةسةر حزبي سؤسيالستة‪ ،‬محةمةد حاجي‬ ‫مةحمود وتي «ئةوانةي دذي خؤمانة زؤري‬ ‫َتيداية»‪.‬‬ ‫لةسةر ئةو نامةيةي كةعةلي حةسةن‬ ‫مةجيد بؤ كاكةحةمةي ناردووة وتي «كاتي‬ ‫خؤي حكومةتي َعيراقي دواي ‪ 1991‬حكومةت‬

‫َ‬ ‫لةطةل حزبةكان‬ ‫هةندَيك ِرَيكةوتنامةي‬ ‫كردووة‪ ،‬هةر لةو ثةيوةنديانةي كة دروست‬ ‫بوو ئةو كاتة س��ةرؤك وةفدةكان جارجار‬ ‫ئةطؤ ِران‪َ ،‬‬ ‫جاري تارق عةزيز و جارَيك عةلي‬ ‫َ‬ ‫حةسةن مةجيد بوون‪ ،‬وادياربوو لةطةل حزبي‬ ‫سؤسيالستيش ثةيوةندي دروست ببوو‪ ،‬دواي‬ ‫ثي كردةوة قةراري ‪686‬‬ ‫ئةوةي شة ِر دةستي َ‬ ‫دةرضوو‪ ،‬حكومةتي َعيراقي ثةيوةندي بة َئيمةوة‬ ‫كرد ضةند جارَيك‪ ،‬داواي طفتوطؤيان كرد وتيان‬ ‫ثيمان باشة َ‬ ‫لةطةلمان طفتؤطؤ بكةن‪َ ،‬ئيمةش‬ ‫وتمان َثيويستة َ‬ ‫لةطةل هةموو حزبةكان طفتوطؤ‬ ‫بكةن و داواي مفاوةزات بكةن‪ ،‬ئةوان واديار‬ ‫َ‬ ‫لةطةل َئيمة مفاوةزات‬ ‫بوو دةيانويست تةنها‬ ‫بكةن‪ ،‬منيش وةآلمم دانةوة وتم َئيستا َئيمة‬ ‫لةسةر مةسةلةي حكومي زاتي قسة ناكةين‬ ‫ضونكة حكومي زاتي بةسةرضووةو طؤ ِراني َلي‬ ‫روويداوة» ئةويش جوابي دامةوة وتي َ‬ ‫فيدرالي‬ ‫ِ‬ ‫لة قانوني َعيراقدا نية»‪.‬‬ ‫هةلبذاردن كاكة حةمة َ‬ ‫دةربارةي َ‬ ‫دةل َي‬ ‫«ئةطةر َ‬ ‫بذاردنيكي ئازاد َبيت‪ ،‬ضاودَيري‬ ‫هةل َ‬ ‫دةرةوةي كوردستاني لةسةر َبيت ئاطاداري‬ ‫سندوقةكان بكرَيت و َ‬ ‫خةلكي ئازاد َبيت َثيم‬ ‫دةبيت لة كوردستان‬ ‫واية ط��ؤ ِران دروست َ‬ ‫ئةطةر ئةمانة بة َثيضةوانةوة َبيت ِرةنطة‬ ‫طيرو طرفت دروست َبيت بةبؤضووني من لة‬ ‫هةموو َ‬ ‫حالةتةكان وةكو َئيستة بةسةالمةتي‬ ‫نامي َنيتةوة»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫دةربارةي ئةطةري ئةوةي كةبارودؤخةكة‬ ‫نامي َنيتةوة داخؤ ضي ِروو دةدات؟‬ ‫وةك َئيستة َ‬ ‫كاكة حةمة وتي «رةنطة ئةوانةي َئيستا لة‬ ‫ناو ثةرلةماني كوردستان هاوثةيمانن دواتر‬ ‫هاوثةيمانيتيةكان َتيك بضن‪ ،‬هةندَيكيان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةندي‬ ‫هاوثةيمانيتي كوردستان كة‬ ‫نةمي َنيت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هاوثةيمانيتية‬ ‫حزبين َثيكةوةين‪ ،‬رةنطة ئةم‬ ‫َ‬ ‫نةمي َنيت رةنطة هةندي َ‬ ‫خةلكي ديكةي َلي‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫دةرضي»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةربارةي ئةوةي ئةم هةلبذاردنة بةئيجابي‬ ‫دةل َي «ئةطةر َ‬ ‫دةبيني ناوبراو َ‬ ‫بذاردنيكي‬ ‫هةل َ‬ ‫َ‬ ‫هيمن وئارام َبيت بةتةئكيد ئيجابية ِرةنطة ‪3‬‬ ‫َ‬ ‫مابيت بؤ َ‬ ‫هةلبذاردن‪ ،‬ئةطةر ليستي‬ ‫مانطي َ‬ ‫هةبيت رةنطة خزمةت بة ديموكراسي‬ ‫جياواز َ‬ ‫َ‬ ‫بكات‪ ،‬بةآلم كة ‪ 3‬مانطي ماوة بؤ هةلبذاردن‬ ‫تؤ َبييت هاوثةيماني بكةيت‪ ،‬بزانيت ‪ 3‬مانطيتر‬ ‫ئةبيت‬ ‫كي َ‬ ‫كي َ‬ ‫ئةبيت بة ئةندامي ثةرلةمان َ‬ ‫َ‬ ‫بة وةزير‪ ،‬بة سةرؤك وةزيران ئةمة ئازاري‬ ‫ديموكراسي ئةدات»‪.‬‬

‫دةربارةي ليستي كراوةو داخراو كاكةحةمة‬ ‫وتي «من لة ثةرلةمان نةبووم ليستي كراوة‬ ‫و داخراوة هةر يةكة خاسيةتي خؤي هةية‬ ‫ليستي كراو و نيمضة داخ��راو ئةوة بوو لة‬ ‫ثارَيزطاكاني َعيراق ئةنجام دران بة تةئكيد‬ ‫ئةوة ديموكراسيةكةي زياترة‪ِ ،‬رةنطة بؤ َئيمة‬ ‫ئةوة باشتر َبيت»‪.‬‬ ‫لةبةر ئةوة ليستي كراوة سودي زؤرة بؤ‬ ‫حزبةكانيتر دةسةآلتيان كةمة لة حكومةت‪،‬‬ ‫بةآلم ئةوةي كة ِرةضاوي دةكةين لة كوردستان‬ ‫ناهيَلَيت‬ ‫بة راستي ليستي كراوة‬ ‫هاوثةيمانيتي َ‬ ‫َ‬ ‫نةهيشت بةتايبةتي‬ ‫هاوثةيمانيتيشي‬ ‫كة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هاوثةيمانيتيان نةما وةزعةكة‬ ‫يةكيتي و ثارتي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سي ضوار َ‬ ‫سالة ئارام‬ ‫ئةضي‪ ،‬ئةطةر ئةم َ‬ ‫َتيك َ‬ ‫بطرين بةليستي داخراو كار بكةين طةرضي‬ ‫ثي باشترة لة‬ ‫ديموكراسي‬ ‫َ‬ ‫ني ئةوةم َ‬ ‫ئةخنكي َ‬ ‫يةك ِرؤذ شة ِر و نائارمي لةكوردستان»‪.‬‬ ‫محةمةدي حاجي مةحمود وتيشي «تؤ‬ ‫بةراوردي بكة لة َنيوان شة ِر و َثيكةوة ذيان‪،‬‬ ‫دةتوانيت َثيكةوة بذين بةآلم‬ ‫ليستي داخراوة‬ ‫َ‬ ‫دةبيت»‪.‬‬ ‫ليستي كراوة ئةنجامةكةي شة ِر َ‬ ‫ضونكة كاكة حةمة َثيي واية «ليستي كراوة‬ ‫دةرضيت‪ ،‬نة‬ ‫سليماني‬ ‫َ‬ ‫ئةيهيشت لة َ‬ ‫بواية ئةو َ‬ ‫سبةيني‬ ‫دةرضيت‪،‬‬ ‫ئةيهيشت لة دهؤك َ‬ ‫ئةويش َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيان َ‬ ‫قبوأل نةبوو لةبةر ئةوة ليستة داخراوةكة‬ ‫َبيت باشترة نةك شة ِر»‪.‬‬ ‫دةرب��ارةي ليستي نةوشيروان مستةفا و‬ ‫َ‬ ‫يةكيتيةوة كاكة‬ ‫قبولكردني لةاليةن ثارتي و َ‬ ‫حةمة وتي «رةنطة ثارتي ئةوةندة ثةيوةندي‬ ‫يةكيتيةوة‬ ‫نةبي ضونكة زياتر ثةيوةندي بة َ‬ ‫َثيوة َ‬ ‫يةكيتي خؤي بةرثرسيارة لةوة‪ِ ،‬رةنطة‬ ‫هةية‪َ ،‬‬ ‫ئةطةر َثيكةوة بن باشترة بؤ هةمووان»‪.‬‬ ‫َثيشبيني دةكةيت ئةو ليستة دةنط َبي َنيت‪،‬‬ ‫دةنطيك كة طؤ ِران دروست بكات؟‬ ‫َ‬ ‫بةدةستهيناني دةنط‬ ‫دةربارةي َثيشبيني‬ ‫َ‬ ‫«ثيم واي��ة هةموو‬ ‫محةمةد حاجي وتي َ‬ ‫يةكيتي‬ ‫ليستةكان دةنط دَينن‪َ ،‬ثيم واية َ‬ ‫و ثارتي هةر دةنطي زؤر دَينن‪ِ ،‬رةنطة ئةو‬ ‫دةنطةي كة َئيستة هةيانة لة ثةرلةمان ئةو‬ ‫نةهينن»‪.‬‬ ‫دةنطة َ‬ ‫بةآلم وةك خؤي وتي ئةمجارة كاكة حةمة‬ ‫بضيتةوة ثةرلةمان بؤية َ‬ ‫ئةل َي «جاري‬ ‫ئامادة نية َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوة نةبووم بضمة‬ ‫َثيشووتريش خؤم‬ ‫ثةرلةمان لةبةر ئةوة من ئيشي ترم هةية‪،‬‬ ‫بضيت باشترة ضونكة كاري حزبيم‬ ‫كةسيكيتر َ‬ ‫َ‬ ‫زؤرة»‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫‪5‬‬


‫هةموو ئارام طرتنَيك سنوورى خؤى هةية‬

‫ضةند َ‬ ‫سال َيك ث َيش ئ َيستا بةنورى ماليكيش دةوترا‬ ‫تريؤريست‪ ،‬بةآلم ئيمرؤ ئةو بةئ َيمة َ‬ ‫دةل َيت تريؤريست‬ ‫ِ‬

‫موراد قةرةيالن لةسةر خاكي كوردستان تايبةت بة ( ِريَطا) دةدويَت‬

‫ئةو ثياوةي كةضةندين جار لةبؤردوماني توركيادا كوذراوة بةزيندوويي بؤ ريَطا دةدويَت‬

‫ِريَطا‪ :‬لةبانطةوازى بيَضاالكى بوندا‬ ‫باستان لةوة ك��ردووة كةبةمزوانة‬ ‫بانطةوازيَكى تر بؤ ضارةسةرى‬ ‫كيَشةى كورد بآلودةكةنةوة؟ ئايا‬ ‫ئةم بانطةوازةش هةمان بانطةوازى‬ ‫سالَى ِرابردووة كةبةهاوبةشى لةطة َل‬ ‫كؤنطرةى طةل بآلوتان كردةوة؟‬ ‫موراد قةرةيالن‪ :‬ئةوةى من دةمةوَيت‬ ‫َ‬ ‫بةشيوازى‬ ‫بيلَيم َثيويستة َكيشةى كورد‬ ‫َ‬ ‫سياسى و ئاشتيانة ضارةسةربكرَيت بةتايبةت‬ ‫لةتوركيا َ‬ ‫هةلبذاردنة هةرَيميةكان كران‬ ‫لةثيش ئةوةى َ‬ ‫هةلبذاردنة هةرَيميةكان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بكرَيت بةسالَيك دةولةتى توركيا ووتى ئةم‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنانة زؤر طرنطن و طةلى كورديش‬ ‫ئةم َ‬ ‫هةلبذاردنةى وةك ِريفراندؤم بينى‬

‫‪6‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫َ‬ ‫لةهةلبذاردنةكان حكومةتى‬ ‫بؤ ئةمةش‬ ‫توركيا هةموو تواناكانى خؤى لةكوردستان‬ ‫كرد بةيةك لة ِرووى سةربازى و ماديةوة‬ ‫زؤر زةختى كرد لةسةر ناوضة كورديةكان‬ ‫َ‬ ‫لةهةندي شوَين ثارةى دابةش كرد لةهةندآ‬ ‫َ‬ ‫شوَين خةلكى كردة فةرمانبةر بؤ ئةوةى‬ ‫َ‬ ‫لةهةلبذاردنةكانى‬ ‫بهي َنيت‬ ‫ئةنجام بةدةست َ‬ ‫َ‬ ‫شتيك بلَيم‬ ‫شارةوانيةكاندا‪ ،‬دةمةوَيت‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةسالى ‪2007‬بةهاوكارى ئةمريكا‬ ‫توركيا‬ ‫ثتيكى لةسةر َئيمة كرد لةسةرةتادا‬ ‫كؤنسي َ‬ ‫َ‬ ‫بةلةشكرى دواتر بة ِرَيطةى سياسى بةآلم‬ ‫كؤنسيثتانة تووشى واق بوون‬ ‫لةزاب ئةم‬ ‫َ‬ ‫بهي َنيت‬ ‫هاتن نةيتوانى سةركةوتن بةدةست َ‬ ‫كؤنسيثتةش سةركةوتنى‬ ‫خؤ ئةطةر ئةم‬ ‫َ‬ ‫هيرشى دةكردة سةر‬ ‫هينابا ئةوا َ‬ ‫بةدةست َ‬

‫خنيرة و قةنديل دواى ئةمانةش‬ ‫خواكورك َ‬ ‫لةسةر كةركوك زةختى دةك��رد ضونكة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ئةوكاتة هيض جؤرة ثةيوةنديةكى‬ ‫ثارتة كورديةكانى باشوور نةبوو ئةوكاتة‬ ‫بةطشتى طةلى كورد بووة ئامانج بةآلم‬ ‫بةرخودانى زاب شكستى بةتوركيادا لةدواى‬ ‫ئةم شكستة توركيا (‪ )4 - 3‬مانط َبيهؤش‬ ‫بوو تةماشاى كرد ضى بكات ضى نةكات‬ ‫دواتر ئيلكةر باشبوخ هاتة سةرفةرماندارى‬ ‫سوثا ث ِرؤذةيةكى سياسى َثيش خست و‬ ‫ويستى ثةكةكة تةنطاو بكات و َ‬ ‫هةولبدات‬ ‫ثةكةكة تةسليم بكات ئةطةر ئةمة بوو‬ ‫ئةطةر نا بة ِرَيطةى ضةك ثةكةكة لةناو‬ ‫ببات ثرؤذة سياسيةكان ضى بوون‪:‬‬ ‫َ‬ ‫يةكةم‪َ :‬تي َ‬ ‫لةطةل كوردى باشوور‬ ‫كةلى‬ ‫بكةن‪،‬‬ ‫دووةم‪ :‬ك��وردى باكوور بخةنة الى‬ ‫َ‬ ‫كةنالَيكى كورديان‬ ‫خؤيان بؤ ئةمةش‬ ‫ك��ردةوة هةروةها بةشى كوردؤلؤذيان‬ ‫لةزانكؤدا ك��ردةوة‪ ،‬ب��ةآلم ئةم ث ِرؤذانة‬ ‫هةم لةباكوور و باشوور َبيئةنجام بوون‬ ‫دةلَيم ئةم َ‬ ‫بؤية َ‬ ‫هةلبذاردنة هةرَيميانة زؤر‬ ‫طرينط بوون بةآلم ث ِرؤذةكةى توركيا‬ ‫هينا و وةك ئةوان دةيانخواست‬ ‫شكستى َ‬ ‫وانةبوو ضونكة ثارتة كورديةكان نةكةوتنة‬ ‫ذَيربارى داواكانى توركيا هةندآ شت كران‬ ‫بةآلم بةطشتى َ‬ ‫هةلبذاردنةكان شكستيان‬ ‫بةثالنةكانى توركيادا لةدذى طةلى كورد‬ ‫ئةط رضى لةزؤر ناوضةدا توركيا لةكاتى‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنةكان زؤر ساختةكاريان كرد‬ ‫َ‬ ‫وةك(بينطؤل و موش و َميردين)ئةمة ثالنى‬ ‫توركيابوو بةآلم سةرى نةطرت‪.‬‬


‫ل��ةس��ةرةت��اى (‪)2008‬ض��االك��ي��ةك��ى‬ ‫سةربازيمان َثيش خست ئةنجامةكةى‬ ‫باش بوو هةروةها لةسةرةتاكانى (‪)2009‬ش‬ ‫ث ِرؤذةيةكى سياسيمان َثيش خست ئةويش‬ ‫ئةنجامةكةى زؤر باش بوو َ‬ ‫هةلبذاردنةكان‬ ‫تةئسيرى هةبوو لةسةر هةرضوارثارضةكة‪،‬‬ ‫ه��ةب��وو زؤرب��اش��ي��ش ب��وو ب��ؤ طةيشتن‬ ‫بةضارةسةرى َكيشةى كورد بة ِرَيطةى‬ ‫دوانيكماندا و ِرامانطةياند‬ ‫ئاشتى َئيمة َلي َ‬ ‫كةتا(‪)1‬ي حوزةيران َبي ضاالكي بوونمان‬ ‫ئيعالن كرد ئةمةش بؤ ئةوة بوو كةهةندآ‬ ‫هةنطاو ب��ةرةو َثيش بضن بؤ ئةمةش‬ ‫لةليدوانةكةماندا باسمان لةوة كردووة‬ ‫َ‬ ‫كةبانطةوازَيكى ئاشتى بآلودةكةينةوة وةكو‬ ‫َئيوةش ثرسيارتان كرد َئيستا ئةو بانطةوازة‬ ‫لةالى منة بةالم َئيستا ِرايناطةيةنم ضونكة‬ ‫َ‬ ‫دةولةتى توركيا وةكو َثيويست َثيشوازى‬ ‫هةلبذاردنةكان نةكرد َ‬ ‫لةئةنجامى َ‬ ‫بةلكو‬ ‫دواى َ‬ ‫هيرشى كردة سةر‬ ‫هةلبذاردنةكان َ‬ ‫دةتةثة و زةخت و زؤرى دةست َثيكرد‬ ‫لةسةر طةلى كورد‪ ،‬طةلى كورد خؤثيشاندانى‬ ‫كرد بةآلم بةزةخت و زؤرى َ‬ ‫وةالمى دايةوة‬ ‫هةروةها طةلى َئيمة ويستى لة(‪)4‬ى نيسان‬ ‫سةردانى ئةو طوندة بكات كةسةرؤكى‬ ‫َئيمةى َتيدا هاتؤتة دنيا‪ ،‬بةآلم َ‬ ‫دةولةت‬ ‫ِرَيطةى نةدان و دوو طةنجيشيان كوشتن‬ ‫َئيستاش نزيكةى(‪)200‬ئةندام و بةرثرسى‬ ‫دةتةثة زيندانيكراون دوو ِرؤذ َثيش‬ ‫َئيستا لةجةذنى منداالنى كورد الوَيكيان‬ ‫َ‬ ‫منداليشيان برينداركردن‬ ‫كوشت ضةندين‬ ‫َئيستا لةنةخؤشخانةدان لةزؤر دةظةران‬ ‫خؤثيشاندان كران و دةكرَين‪ ،‬بةآلم َئيمة‬ ‫لةم كاتةدا هيض بانطةوازَيكى نوآ بؤ ئاشتى‬ ‫بآلوناكةينةوة خؤ َئيستا هيواخوازبووم باسى‬ ‫كةلةليدوانى َثيشتر‬ ‫ئةم بانطةوازةمان كردبا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئاماذةمان َثيكردووة بةآلم مخابن دةولةت‬ ‫وةك َثيويست هةنطاوناهاوَيذَيت و خؤى‬ ‫لةبةرثرسياريةتى دةدزَيتةوة‪َ ،‬ئيستا توركيا‬ ‫نةهيشتؤتةوة‪،‬‬ ‫هيض ِرَيطاضارةيةكى بؤ ئاشتى َ‬ ‫دوانيكدا َ‬ ‫دةولةتى توركيا هةم‬ ‫لةلي َ‬ ‫نى َ‬ ‫من دوَي َ‬ ‫سةرؤك وةزير هةم سةرؤك فةرماندارم‬ ‫ووشيار كردؤتةوةو داوام َليكردن مندالاَ نى‬ ‫طرتنيك‬ ‫َئيمة مةكوذن ضونكة هةموو ئارام َ‬

‫سنورى خؤى هةية»‬ ‫�ى ضاالكى بونتان بؤ‬ ‫ِريَ��ط��ا‪ :‬ب� َ‬ ‫ضارةسةرى كيَشةى كورد بوو بةآلم‬ ‫سوثا هيَرشى كردة سةر ئيَوة و هيَزة‬ ‫ئةمنيةكانيش هيَرشيان كردة سةر‬ ‫دةتةثة؟‬ ‫هيرش هةية‬ ‫موراد قةرةيالن‪َ :‬ئيستا َ‬ ‫وثيكدادان‬ ‫لةسةر هةظاآلنى َئيمة شة ِر َ‬ ‫َ‬ ‫دروست بوو لةبةستة و شةرناخ َثينج هةظالى‬ ‫َئيمة شةهيدبوون َ‬ ‫بةالم كوذراو بريندارى‬ ‫تورك زؤر لةمة زياترن و َئيستا شة ِر دذوار‬ ‫دذوارترببيت‬ ‫دةضيت‬ ‫َ‬ ‫نية بةآلم ئةم بةهارة َثي َ‬ ‫هيرش دةكاتة سةر سياسةتمةدارانى‬ ‫تورك َ‬ ‫لةليدوانةكةمدا‬ ‫ناسراوى كورد بؤية دوَينآ من َ‬ ‫َ‬ ‫دةولةتى توركيام ووشياركردةوة ئيعالنم كرد‬ ‫شيت خةتةرة‪ ،‬تؤ‬ ‫بكي َ‬ ‫كةئةم بارودؤخة درَيذة َ‬ ‫دةتةوَيت دةستى ئاشتى بؤ درَيذ بكةيت ئةو‬ ‫دةستت دةب ِرَيت بؤية َئيمة بانط لةكةسانى‬ ‫ئاشتى خواز و اليةنطرانى مافى مرؤظ‬ ‫هةموو ئةو كةسانةى دةيانةوَيت ئةم َكيشانة‬ ‫بة ِرَيطةى سياسى ضارةسةربكرَين َئيمة ئةم‬ ‫هةنطاوةمان ناوة بائةوانيش هةوأل بدةن‬ ‫هيرشانةى َ‬ ‫دةولةتى توركيا ِرابطرن َئيمة‬ ‫ئةم َ‬ ‫لةم كاتةدا دةمانةوَيت ث ِرؤذةيةكى سياسى‬ ‫َثيش بخةين بةآلم ئةطةر تؤ بتةوَيت ئةم‬ ‫دةبيت اليةنى‬ ‫هةنطاوة سةركةوتوو َبيت َ‬ ‫بةرامبةريشت ضةند هةنطاوَيكى ئةرَينى‬ ‫َ‬ ‫هةلبطرَيت نةك هةنطاوى لةشكرى َثيش‬ ‫ئوميدم هةية نةك‬ ‫بخات‬ ‫لةمنيوةندةشدا َ‬ ‫َ‬ ‫هيرش‬ ‫ئوميدبم‪ ،‬بةآلم ئةطةريش هةية َ‬ ‫َبي َ‬ ‫بةرفراوان ببن و طةريالش بةرسظ بدةن‬ ‫ئةطةريش هةية بؤ ضارةسةرى َكيشةى‬ ‫كورد هةنطاوى سياسى بنرَيت‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬بةآلم بآ ضاالكى بونتان‬ ‫لةاليةن توركياوة بةوة وةسف كرا‬ ‫كةبيَهيَزبوونة؟‬ ‫موراد قةرةيالن‪َ :‬‬ ‫وةال من شتى وةهام‬ ‫نةبيستووة و ناشزانم كآ واى ووتووة ضونكة‬ ‫ناتوانيت قسةى وا‬ ‫بةرثرسيكى توركيا‬ ‫هيض‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بؤ ِراطةياندنةكانى توركيا بكات‪ ،‬بؤ؟ ضونكة‬ ‫َئيستا راطةياندنةكانى توركيا َلي َ‬ ‫كؤلينةوة‬ ‫ِ‬ ‫دةكةن و دةثرسن بؤ ثةكةكة مةزن بوو؟‬ ‫بؤ ئةنجامى َ‬ ‫بةمشيوةية بوو؟‬ ‫هةلبذاردنةكان‬ ‫َ‬

‫كةس َنالَيت ئةوة ئةنجامى كارى دةتةثةية‬ ‫دةزانيت‬ ‫هةموو كةس ئةو ِراستية باش‬ ‫َ‬ ‫ئةم سةركةوتنة هى ثةكةكةية كآ ئةم‬ ‫هةركةسيكة‬ ‫قسةيةى كردووة نازانم بةآلم‬ ‫َ‬ ‫ِراست ناكات‪ ،‬وةكو َثيشتر باسم كرد َئيمة‬ ‫بةسةربازى سةركةوتين ِراستيةك هةية‬ ‫كة ِراطةياندنةكانى توركيا باسى ناكةن‬ ‫َ‬ ‫لةبينطؤل و‬ ‫هةظاآلنى َئيمة ضاالكى طةورة‬ ‫َميردين دةكةن باسى ناكةن تةنيا باسى ئةو‬ ‫ضاالكيانة دةكةن كةلةسةر سنور ئةنجام‬ ‫دةدرَين بؤئةوةى زةخت لةسةر باشوور بكةن‬ ‫ئةى ئةو ضاالكيانةى لةناوجةرطةى توركيادا‬ ‫دةكرَين كآ ئةنجاميان دةدات‪ ،‬مةطةر‬ ‫لةئاسمانةوة َ‬ ‫خةلك دَيت باسى ئةم ضاالكيانة‬ ‫بةلكو ئةطةر باسيشى بكةن َ‬ ‫ناكةن َ‬ ‫دةلَين‬ ‫لةئةسناى طةرانى دةوريةيةكى سةربازى‬ ‫هيرشى كراوةتة سةر‬ ‫سوثاكةمان لةدوورةوة َ‬ ‫يةكيك كوذراوة بةآلم‬ ‫يةكيك بريندارة و َ‬ ‫َ‬ ‫لة ِراستيدا وانية هةظاآلنى َئيمة قةرةقؤليان‬ ‫لةطةل زةوى تةخت كردبوو هةر َ‬ ‫َ‬ ‫نكؤليان‬ ‫َ‬ ‫هةظال دةمةوَيت باش بزانيت‬ ‫َليدةكرد وةآل‬ ‫كةبزوتنةوةى َئيمة هةم لة ِرووى سياسى‬ ‫و سةربازيةوة سةركةتوو بووة بؤ ئةمةش‬ ‫َ‬ ‫هيزبووة بؤيةض ضاالكى‬ ‫كةدةلَين ثةكةكة َبي َ‬ ‫ِراطرتووة هيض مانايةكى نية هةركةس‬ ‫ووتوويةتى درؤ دةكات ئةم بانطةوازةمان‬ ‫كةتيايدا بآ ضاالكى بوونمان ِراطةياندووة‬ ‫بةهيزى سةربازى سياسيةوة بووة‬ ‫لةوثة ِرى َ‬ ‫كةئيمة دةمانةوَيت‬ ‫ئةوةش نيشانةى ئةوةية َ‬ ‫َكيشةكة بةئاشتى ضارةسةربكةين‪...‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬زؤريَك بةرثرسانى توركيا‬ ‫سوثاسى حكومةتى هةريَم دةكةن‬ ‫كةهةنطاوى باشى هاويشتووة بؤ‬ ‫دذايةتيكردنى ثةكةكة؟ئيَوة ضؤن‬ ‫دةرواننة ئةم هةلَويَستة؟‬ ‫ِ‬ ‫موراد قةرةيالن ‪ :‬باسوثاسيان بكةن‬ ‫بةتةواوى نازانم بؤضية؟ لةوانةية هةندآ‬ ‫هةبيت بةآلم نازانم ئةم سوثاسة بؤ‬ ‫شت َ‬ ‫َ‬ ‫هةرشتيك َبيت تورك بةمة دلى ئاوناخواتةوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةنيوان طةريالو حكومةت‬ ‫بةلكو دةيةوَيت َ‬ ‫هةرَيم شة ِر دروست بكات و دةيةوَيت كورد‬ ‫هيزبكات بؤ ئةمةش دةيانةوَيت كوردى‬ ‫َبي َ‬ ‫باكورو باشوور بةيةكةوة بةشة ِربدةن بةآلم‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫‪7‬‬


‫‪8‬‬

‫وةكو لةم ماوةيةى ِرابردوو كاك مةسعود‬ ‫باسى كرد كةجارَيكى تر شة ِرى كورد و كورد‬ ‫ناكةين و َثيشتر مام جةالل باسى كردبوو‬ ‫لةليدوانةكانمان تةئكيدمان‬ ‫َئيمةش زؤرجار َ‬ ‫لةوة كردؤتةوة كةهةتا هةتاية شة ِرى كورد‬ ‫و كورد ِرووناداتةوة َئيمة ئةم دةفتةرةمان‬ ‫داخستووة و جارَيكى تر نايكةينةوة دةزانم‬ ‫كةنيةتى توركيا ئةوةية كورد الوازبكات‬ ‫ل��ةوب��اوة ِرةدام كةكاك مةسعوديش ئةم‬ ‫دةزانيت بؤية هةندآ َكيشة‬ ‫ِراستية باش‬ ‫َ‬ ‫كةئيمة ِرةخنةيان َليدةطرين بؤ نمونة‬ ‫هةنة َ‬ ‫هاتنى َئيوة بؤ َئيرة زةحمةتى تياية بةآلم‬ ‫داخوازى توركيا تةنيا ئةوةندة نية داخوازى‬ ‫لةنيوان كورد و‬ ‫ئةوان ئةوةية كةدوذمنايةتى َ‬ ‫كورد دروست بكةن بةآلم َئيمة هيواخوازين‬ ‫كةضؤن هةنطاوَيكى نوَيمان هاويشتووة‬ ‫بؤ ض��ارةس��ةرى ئاشتى بة ِرَيطةيةكى‬ ‫سياسيانة َثيويستة اليةنى بةرامبةريش‬ ‫هةنطاوبنيت‪،‬لةاليةكى ترةوة‬ ‫هةمان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫جيطةى دلخؤشية كةئةمرؤ طةلى كورد‬ ‫َ‬ ‫زؤر زؤر ووشيارة‪َ ،‬ثيشتر َئيمة ِرةخنةمان‬ ‫لةمام جةالل طرتووة بؤ ِرةخنةش َئيمة‬ ‫َثيوانةى خؤمان هةية ِرةخنةش الى َئيمة‬ ‫كاتيك‬ ‫بةماناى دذايةتيكردن نايةت هيض َ‬ ‫َئيمة لة ِرةخنةطرتندا َبي ِرَيزيمان بةرامبةر‬ ‫كةسيك نةكردووة‪ ،‬بةب ِرواى من‬ ‫هيض‬ ‫َ‬ ‫هةركةسيكيش ِرةخنة دةطرَيت َثيويستة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫وخينةر‬ ‫ِرةخنةى بنياتنةر بطريت نةك هى ِر َ‬ ‫ئةمةش الى َئيمة َ‬ ‫خالَيكى زؤر طرينطة بةآلم‬ ‫َثيويستة كةس نةكةوَيتة َ‬ ‫هةلةوة خزمةت‬ ‫بةبةرذةوةنديةكانى دوذمن نةكات بؤ نمونة‬ ‫كاتيك بةهؤى ضاالكيةكانى َئيمةوة توركيا‬ ‫َ‬ ‫هةستيت‬ ‫بةرثرسيكى كورد‬ ‫دةبيت‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫تةنطاو َ‬ ‫ببةخشيت ئةمة‬ ‫سؤزبداتة توركيا و هيواى َثي‬ ‫َ‬ ‫باش نية َ‬ ‫بةلكو لةوانةية لةم كاتةدا توركيا‬ ‫ناضاربيت هةنطاو بهاوَيذَيت بؤ ضارةسةرى‬ ‫َ‬ ‫بةآلم تؤ هيوادةدةيتة دوذمن ئةمة باش‬ ‫نية‪َ ،‬ثيويستة كورد بةطشتى تةنيا سةيرى‬ ‫َئيستا نةكةن َ‬ ‫لةثيش‬ ‫بةلكو ئايندةيان َ‬ ‫َ‬ ‫مامةلة بكةين‬ ‫ضاوبيت ئةطةر بةذيرانة‬ ‫َ‬ ‫ئايندةيةكى طةش ضاوة ِرَيمانة بةآلم ئةطةر‬ ‫بةهيز‬ ‫بةثيضةوانةوة َبيت ئةوا دوذم��ن‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيت و مةترسى لةسةر كورد بةطشتى‬ ‫َ‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫زياد دةكات و دةستكةوتى باكورو باشوور‬ ‫دةكةونة مةترسيةوة بؤ ئةمةش َثيويستة‬ ‫هةبيت بؤ ئايندة نةك تةنيا بؤ َئيستا‬ ‫ثالنمان َ‬ ‫بهينمةوة َئيستا لةئةوروثا‬ ‫نمونةيةكت بؤ َ‬ ‫دادةنيت‪،‬‬ ‫سةرؤك شارةوانيةك بؤ (‪)20‬ثالن َ‬ ‫دةبيت بةرنامةمان‬ ‫بةآلم َئيمة نةتةوةيةكين َ‬ ‫هةبيت بؤ داهاتوو‪،‬هةروةها ئةطةر لةباكوور‬ ‫َ‬ ‫ببيت و تورك‬ ‫َكيشةى كورد ضارةسةر َ‬ ‫بنيت ئةم كاتة‬ ‫دان بةناسنامةى كورد دا َ‬ ‫بةهيزدةبن‬ ‫دةستكةوتةكانى باشووريش‬ ‫َ‬ ‫نابيت لةم‬ ‫و هيض مةترسيةكيان لةسةر َ‬ ‫دةرفةتةدا َثيويستة هةنطاوَيكى َميذوويى‬ ‫بنيين بؤ ئةمةش ضارةسةرى َكيشةى كورد‬ ‫َ‬ ‫لةباكوور طرةنتية بؤ مانةوةى باشوور‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬دواى (‪ )30‬سا َل خةبات‬ ‫لةطة َل ئةوةى تائيَستا ضةندين جار‬ ‫ثةكةكة داواى ئاشتى كردووة بةآلم‬ ‫هيض دةولَةتيَك ثشتطيرى ثةكةكةى‬ ‫نةكردووة؟ ئايا ئةمة نيشانةى الوازى‬ ‫ديبلؤماسيةتى ثةكةكة نية؟‬ ‫موراد قةرةيالن‪ :‬نا‪ ،‬مةسةلةكة الوازى‬ ‫ديبلؤماسيةت نية مةسةلةكة ثةيمانى لؤزانة‪،‬‬ ‫كوردستان َ‬ ‫دةولةتانى هةرَيمى نةيانكردووة‬ ‫بةضوارثارضة َ‬ ‫زلهيز‬ ‫بةلكو ووالت��ان��ى‬ ‫َ‬ ‫كردوويانة بةذَيردةستة بةهؤى ئةمةشةوة‬ ‫ضارةسةرى َكيشةى كورد زؤر زةحمةتة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةولى‬ ‫ئةمة(‪)16‬سالة‬ ‫طرفتةكة َليرةداية‬ ‫َ‬ ‫ضارةسةرى دةدةين بةآلم دةولةتى توركيا‬ ‫َ‬ ‫كةئةندامى ناتؤية َتي َ‬ ‫لةطةل ئةمريكا‬ ‫كةالوى‬ ‫َ‬ ‫لةدةولةتانى تريش نايةنةوَيت‬ ‫هةية هةندآ‬ ‫ضارةسةرببيت‪،‬ضونكة ئةطةر‬ ‫َكيشةى كورد‬ ‫َ‬ ‫ببيت‬ ‫َكيشةى كورد لةناوضةكة ضارةسةر َ‬ ‫دةبيت‪ ،‬بةآلم‬ ‫ئةوا ئارامى لةناوضةكة دروست َ‬ ‫هيز نايانةوَيت ئارامى لةناوضةكة‬ ‫هةندَيك َ‬ ‫ببيت ضونكة ئارامى لةطةلَ‬ ‫دروس��ت َ‬ ‫ناطونجيت‪ ،‬لةسةرةتادا‬ ‫بةرذةوةنديةكانيان‬ ‫َ‬ ‫بةرثرسيكى توركيا نةيدةويست تةنيا‬ ‫هيض‬ ‫َ‬ ‫دابيت‪ ،‬بؤ‬ ‫ووشةى(كورد)ى بةسةر زمان َ‬ ‫نمونة بةبةرثرسانى باشوور دةيانطوت‬ ‫َثيشمةرطة يان سةرؤكى َثيشمةرطة خؤ‬ ‫َثيشمةرطةش ناوَيكى كوردية بةآلم‬ ‫تةنيا نةياندةتوانى َبلَين سةرؤكى َ‬ ‫فالن‬ ‫حيزب ضونكة ئةطةر وتبايان دةبواية ناوى‬

‫لةطةل َ‬ ‫َ‬ ‫ةتيكى‬ ‫بهينن َئيمة‬ ‫دةول َ‬ ‫كوردستان َ‬ ‫َ‬ ‫ةتيكى‬ ‫بةمشيوةية ِرووبة ِرووبوينةتةوة دةول َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫شؤظينيزمة‬ ‫داخ��راو كةهيضى قبول نية‬ ‫َ‬ ‫و نايةوَيت ئيعتراف بكات لة ِراستيشدا‬ ‫بةهيزة بةآلم‬ ‫َئيمة اليةنى ديبلؤماسيمان َ‬ ‫مةسةلةكة ئةوةنية‪.‬‬ ‫ِريَ��ط��ا‪ :‬ن��ورى ماليكى و تاريق‬ ‫هاشمى لةطة َل توركيا مامةلَةى‬ ‫سياسةت بةثةكةكةوة دةكةن؟‬ ‫موراد قةرةيالن ‪ :‬من َليكنزيكبوونى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫نورى ماليكى و تاريق هاشمى‬ ‫توركيا بةكارَيكى ئةخالقى نابينم ضونكة‬ ‫نزيكبونيكى ئةخالق‬ ‫ئةم نزيكبونةوةية‬ ‫َ‬ ‫سستية‪،‬ضةند َ‬ ‫سالَيك َثيش َئيستا بةنورى‬ ‫ماليكيش دةوترا تيرؤريست بةآلم ئيم ِرؤ ئةو‬ ‫بةئيمة َ‬ ‫دةلَيت تيرؤريست لة ِراستيدا َئيمة(‪)30‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةنيوان هةرَيمى بؤتان و‬ ‫سالة َليرةين َ‬ ‫بادينان كةس نةيتوانيوة سنور ديارى بكات‬ ‫دةتوانيت بابفةرموَيت من‬ ‫تاريق هاشمى‬ ‫َ‬ ‫هيض طرينطيةك بةقسةكانى ئةوان نادةم‬ ‫ضونكة ئةوان ِرابردووى خؤيان بيرضوويةوة‬ ‫بؤ سةيرى دةوروب��ةرى خؤيان ناكةن بؤ‬ ‫هيرشى سةر ثةكةكة ناكةن َئيمة‬ ‫ئةوان َ‬ ‫عيراق‬ ‫كاتيك زيانمان نةبووة بؤ َ‬ ‫هيض َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةلكو ثشتيوانى ئةوانمان كردووة و ِرؤلمان‬ ‫عيراق من‬ ‫هةبووة لةثاراستنى سنورةكانى َ‬ ‫دةثرسم ئةطةر َئيمة َليرةنةباين كآ دةهاتة‬ ‫عيراقمان‬ ‫ئةم سنورانة َئيمة ثشتطيرى زؤرى َ‬ ‫كردووة و ِر َؤلمان هةبووة لةئاوةدانكردنةوة‬ ‫زيانيكمان‬ ‫عيراق هةتا َئيستا َئيمة هيض َ‬ ‫َ‬ ‫بةعيراق نةطةياندووة من لةتاريق هاشمى‬ ‫َ‬ ‫زيانيكمان‬ ‫تائيستا َئيمة ض َ‬ ‫و ماليكى دةثرسم َ‬ ‫دةبيت‬ ‫نةبيت َ‬ ‫َثيكةياندوونة جطةلةقازانج َ‬ ‫هةموو اليةك ئةو ِراستية باش بزانن دؤزى‬ ‫ثةكةكة دؤزى تيرؤر و لةناوبردن نية َ‬ ‫بةلكو‬ ‫دؤزَيكى نةتةوةيية بؤ ضارةسةركردنة َئيمة‬ ‫هيواخوازبووين كةئةوةى براكوردةكانمان‬ ‫لةباشوور نةياندةتوانى بةتوركياى َبلَين‬ ‫عةرةبةكان َثيى َبلَين دةبواية ماليكى‬ ‫بةتوركيا َبلَيت َئيمة َكيشةى كوردمان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ضارةسةر كردووة بفةرموون َئيوة‬ ‫حكومةتى هةرَيم دابنيشن بؤ ضارةسةرى‬ ‫َكيشةى كورد بةآلم من بةهاشمى و ماليكى‬


‫َ‬ ‫دةلَيم كاكة َئيوة ناتوانن بة (‪ )20‬مليؤن كورد‬ ‫لةكاتيكدا كوا مافيان كوا‬ ‫َبلَين تيرؤريست‬ ‫َ‬ ‫ئازاديان َبيطومان نيانة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئةم نزيكبونةوةية لةدةولةتى توركيا‬ ‫خؤسوككردنة نةك سياسةت كردن ئةرآ‬ ‫لةسةردةمى سةدامدا َئيمة َليرةبووين َئيرةمان‬ ‫دةثاراست ماليكى و هاشمى لةكوآ بوون‪.‬‬ ‫ِريَ��ط��ا‪ :‬ئةطةر توركيا مل كةض‬ ‫نةكات بؤ ضارةسةرى كيَشةى كورد‬ ‫ثةكةكة لةتوانايداية ضةند سالَى تر‬ ‫خةبات بكات؟‬ ‫موراد قةرةيالن‪ :‬لة ِراستيدا ثةكةكة‬ ‫بزوتنةوةيةكى طةلةريية و هةردةم نوآ‬ ‫زدةبيت بؤ نمونة لةتوركيا(‪)5‬‬ ‫بةهي َ‬ ‫دةبيتةوة و َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سال جارَيك هةلبذاردن دةكرَيت لة(‪)1999‬‬ ‫كورد (‪)29‬ش��ارةوان��ى هةبوو ل��ة(‪)2004‬دا‬ ‫بةدةستهينا لة (‪ )2009‬دا‬ ‫(‪ )53‬شارةوانى‬ ‫َ‬ ‫بةدةستهينا تادَيت ثةكةكة‬ ‫(‪)98‬شارةوانى‬ ‫َ‬ ‫دةبيت ئةوة اليةنطرانى ثةكةكةن‬ ‫طةورة َ‬ ‫ناتوانيت‬ ‫كةسيك‬ ‫كةدةنط دةدةن هيض‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نكؤلى لةم ِراستية بكات‪ ،‬بةآلم دةتةثة‬ ‫خةباتيكى سياسى لةسةر بة ِرَيوة دةبات خؤ‬ ‫َ‬ ‫ئةطةر َئيمة لةناويش بضين سبةى الوانى‬ ‫كورد ثةكةكةيةكى تر دروست دةكةن‬ ‫ثةكةكة فةلسةفةيةكى نوَيية و ِرؤذ بة ِرؤذ‬ ‫زدةبيت َكيشةى كورديش َكيشةيةكى‬ ‫بةهي َ‬ ‫َ‬ ‫هةمووشتيك‬ ‫نةتةوةيية ناكرَيت تاسةر‬ ‫َ‬ ‫بةدلى َ‬ ‫َ‬ ‫دةولةتى توركيا َبيت ِراستيةك هةية‬ ‫ثارتيك‬ ‫َثيويستة ئةوةش بزانرَيت كةهةر َ‬ ‫لةناودةضيت وةك تانس و‬ ‫شة ِرى كوردبكات‬ ‫َ‬ ‫ضيلةر شة ِرى َئيمةى كرد تةنيا خؤى مايةوة‬ ‫ئةجةويديش نةخؤش كةوت و نةيتوانى‬ ‫لةنةخؤشخانة َبيتة دةرةوة‪ ،‬لةم َ‬ ‫هةلبذاردنة‬ ‫بةهيزى دا بة(ئاكةثة)‬ ‫كورد نامةيةكى‬ ‫َ‬ ‫ئةطةر َكيشةى كورد ضارةسةر نةكات ئةوا‬ ‫َ‬ ‫رثييان‪.‬‬ ‫لةهةلبذاردنى داهاتوودا دةكةوَيتة ذَي َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬دةكريَت بثرسين ثةكةكة‬ ‫لةسةر ض خاكيَك خةبات دةكات؟‬ ‫موراد قةرةيالن‪ :‬ئةو شوَينةى َئيمةى‬ ‫َليين كوردستانة‪ ،‬ديارة ئةم قسةيةش هى‬ ‫مام جةاللة بةآلم لةنوَيترين قسةكانيدا‬ ‫ووتى «من شتى وام نةوتووة َ‬ ‫بةلكو وتوومة‬ ‫ئةمة داخوازى َ‬ ‫دةولةتى توركياية» بؤ َئيمةش‬

‫نوَيترين قسة طرينطة نةك ِرابردوو بؤ ئةوةى‬ ‫ئةطةر َليرةبين يان نا َكيشةى كورد هةية و‬ ‫َ‬ ‫نكوَلى َليناكرَيت لة ِراستيدا بوونى َئيمة َليرة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َكيشة نية بؤ دةولةتى تورك بةلكو َكيشةى‬ ‫َ‬ ‫دةولةتى توركيا هةبوونى َكيشةى طةلى‬ ‫دةشيت‬ ‫كوردة نةك هةبوونى ثةكةكة‬ ‫َ‬ ‫سبةى َئيمة َليرة برؤين َ‬ ‫دةلَيت ئةمة باشوورة‬ ‫ِ‬ ‫ئةم جؤرة كارانة دةكات‪.‬‬ ‫ِريَ��ط��ا‪ :‬باسى ليَبوردنى طشتى‬ ‫طةرانةوةى‬ ‫دةكريَت بؤ ثةكةكةو‬ ‫ِ‬ ‫ط��ةري�لا ب��ؤ ووالَت و ن��اردن��ى‬ ‫بةرثرسانيش بؤ ئةوروثا؟‬

‫ئةم نزيكبوونةوةية‬ ‫َ‬ ‫لةدةولةتى توركيا‬ ‫خؤسوككردنة نةك‬ ‫سياسةتكردن‪ ،‬ئةرآ‬ ‫لةسةردةمى سةدامدا‬ ‫ئيَمة رَليةبووين رَئيةمان‬ ‫دةثاراست ماليكى و‬ ‫هامشى لةكوآ بوون‬ ‫م��وراد قةرةيالن ‪ :‬لة ِراستيدا ئةمة‬ ‫ث � ِرؤذةى تةسفيةكردنى ثةكةكةية‪ ،‬ئةم‬ ‫قسانة جارجارة دةكرَين خؤ َكيشةكة َئيمة‬ ‫نين َكيشةكة طةلى كوردة و بؤ ضارةسةرى‬ ‫َ‬ ‫طةليك ِر َؤلةى ئةم كوردة‬ ‫هةول دةدات‪َ ،‬‬ ‫طةليكيشيان زيندةبةضاأل‬ ‫شةهيدبوونة و َ‬ ‫كراون و َئيستا تةرمةكانيان لةذَير زةوى‬ ‫دةردةهينرَيت‪ ،‬كآ ئةم كوشتارةى كردووة؟‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طةليك كةسى ئةم طةلةى‬ ‫َبيطومان دةولةت َ‬ ‫َئيمةى شةهيدكردووة َئيستاش ئةوان َئيمة‬ ‫عافوو دةكةن‪ ،‬ئةى كآ ئةوان عافوو بكات‬ ‫كةثيويستة هةردووالمان‬ ‫لة ِراستيدا ئةوةية َ‬ ‫يةكترى عافووبكةين يان بضنة ئةوروثا‬ ‫ئيشيكم نية لةئةوروثا‪ ،‬خاكى من‬ ‫من هيض َ‬

‫كوردستانة منيش لةتوركيا بووم بةآلم ديتم‬ ‫طةلةكةم َثيويستى بةخةباتى من هةية بؤ‬ ‫هاتمة شاخ و دةستم كرد بةخةباتكردن‬ ‫تائيستاش خؤم بةقةرزدارى طةل دةزانم‬ ‫َ‬ ‫ضونكة كةم و كورتيم هةبووة لةبةرامبةر‬ ‫طةلدا‪.‬‬ ‫�����ري ث���ةذاك‬ ‫ِريَ���ط���ا‪ :‬دةوت�‬ ‫َ‬ ‫دروستكراوى ئةمريكا و ئيسرائيلة‬ ‫و بالَيَكة لةثةكةكة‪ ،‬بةآلم ئةمريكا‬ ‫خستية ليستى تيرؤريستانةوة؟‬ ‫موراد قةرةيالن‪ :‬ئةمة ث ِروثاطةندةيةكى‬ ‫َئيران بوو بةآلم ئةمةش بةدرؤخرايةوة‪ ،‬ضؤن‬ ‫ثارتيك دروست كات دةشيخاتة‬ ‫ئةمريكا َ‬ ‫ليستى تيرؤريستانةوة‪ ،‬ديارة ئةم قسةيةش‬ ‫شتيكى تر نية‬ ‫جطةلةث ِروثاطةندةيةك َ‬ ‫ثةذاك لةاليةن الوانى كوردى ِرؤذهةآلت‬ ‫ثارتيكى‬ ‫بةهاوكارى َئيمة دروستبووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫سةربةخؤية هيض ثةيوةنديةكى ِرَيكخستنى‬ ‫بةئيمةوة نية‪ ،‬بةآلم ثةيوةندى دؤستانةى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل َئيمةدا هةية ئةوانيش فكرةى ِريبةر‬ ‫شتيكى باشة‬ ‫ئاثؤ بةئةساس دةطرن ئةمةش َ‬ ‫ضونكة ِرَيبةر ئاثؤ خاوةنى زياتر لة(‪)200‬‬ ‫دةتوانيت لةميسر‬ ‫ثارتيكيش‬ ‫َ‬ ‫كتيبة سبةى َ‬ ‫َ‬ ‫ببيت و فكرةى ئاثؤ بؤ خؤيان‬ ‫دروست َ‬ ‫نةئيمة‬ ‫بةئةساس ببينن‪ ،‬لةهةمانكاتيشدا َ‬ ‫لةضاالكى ئةوان بةرثرسيارين نةئةوانيش‬ ‫لةضاالكى َئيمة بةرثرسيارن هةتا لةهةندآ‬ ‫َ‬ ‫حالةتدا َئيمة ِرةخنةش لةكاروضاالكيةكانيان‬ ‫هيرش ناكةنة سةر‬ ‫دةطرين ديارة ئةوانيش َ‬ ‫َئيران َ‬ ‫بةلكو مافى ثاراستنى ِرةوا َثيش دةخةن‬ ‫هةقيكى‬ ‫ديارة مافى ثاراستنى ِرةواش‬ ‫َ‬ ‫مةشروعة َئيمة هيواخوازَين َكيشةى َنيوان‬ ‫ببيت‪.‬‬ ‫َئيران و ثةذاك بةئاشتى ضارةسةر َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬ليَكنزيكبونةوةيةك هةية‬ ‫لةنيَوان ثيَشنيارى تؤو ديمستؤرا بؤ‬ ‫ضارةسةرى كيَشةى كةركوك؟‬ ‫موراد قةرةيالن‪ِ :‬راستة َليكنزيكبونةوةيةك‬ ‫سيستةميكى‬ ‫هةية بؤ كةركوك دةتوانرَيت‬ ‫َ‬ ‫تايبةت بؤ كةركوك دابنرَيت‪ ،‬ضونكة‬ ‫نةتةوةى جياجياى َتيداية‪ ،‬بةآلم َ‬ ‫دةلَيم‬ ‫لةضوارضيوةى هةرَيمى‬ ‫ميكى تايبةت‬ ‫َ‬ ‫هةرَي َ‬ ‫بةشيكة لةخاكى‬ ‫كوردستاندا ضونكة‬ ‫َ‬ ‫كوردستان ‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫‪9‬‬


‫ِرايزةر‪ :‬طازي كيمياوي فرؤشنت بةسةدام‬ ‫ج َيطةي شةرمة بؤ ئ َيمة‬

‫ئَيران دةستي لةو طرذي و ئالَؤزييةي عيراقدا هةيةو ترش و خويَي ثَيوة دةكات‬ ‫سؤران عومةر‪ ،‬ئةَلمانيا‬

‫‪10‬‬

‫(ظيلي ِرايزةر) كةئَيستة خةريكي كاري ثارَيزةريية‪،‬‬ ‫سالي ‪ 1950‬لة (ئاوطس بؤرط)ي َ‬ ‫َ‬ ‫ئةلمانيا لة‬ ‫دايك بووة‪ ،‬دايك و باوكي ضيكوسلؤفاكين‪ ،‬كة‬ ‫ئةو كاتة بةشيَك بووة لة َ‬ ‫ئةلمانيا‪ ،‬زانكؤي ئاوطس‬ ‫بؤرطي تةواو كردووة و َ‬ ‫سالي ‪ 1990 – 1978‬لة‬ ‫فةرمانطة حكوميةكاني َ‬ ‫ئةلمانيا كاري كردووة لة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سالي ‪ 2002-1990‬سياسةتمةدارَيكي ئةلمان‬ ‫بووة لة ئةنجومةني ثارَيزطاي ئاوطس بؤرط‪ ،‬بةآلم‬ ‫لة َ‬ ‫سالي (‪ )2002‬بة دواوة ِرايزةر كاري ثارَيزةري‬ ‫دةكات و زؤرينةي كوردة ثةناهةندةكاني ئةو شارة‬ ‫كةيسةكانيان الي ئةم ثارَيزةرةية و بة كةسيَكي‬ ‫هاوسؤز و هاوكاري كوردي دةزانن‪ِ ،‬رايزةر لة‬ ‫ديدارَيكي كورتي طؤظاري ِرَيطادا لة ذووري‬ ‫ثارَيزةرةكةي دةربارةي ناردنةوةي ثةنابةراني كورد‬ ‫ووتي (دواي ِروخاني ِرذَيمي سةدام كة ئةمريكا‬ ‫هاتة عيَراق ياسايةك دةرضوو ئةويش داواكردني‬ ‫طة ِرانةوةي ثةناهةندة عيَراقيةكان بوو بة بيانوي‬ ‫باش بووني بارودؤخي وآلت‪ ،‬هةرضةندة دةزانم‬ ‫جطة لة كوردستان‪ ،‬باشوور و ناوة ِراست وةزعيان‬ ‫زؤر خراثة و لة سةردةمي سةدام خراثتر دةذين‪).‬‬ ‫ِرايزةر دةرب��ارةي ئةو بارودؤخةي ئيَستةي‬ ‫عيَراق سةرسو ِرماني نواند و وتي (كاتي سةدام‬ ‫ئةطةر َ‬ ‫لةطةليدا بويتاية دةيثاراستي‪ ،‬بةآلم ئيَستة‬ ‫هةموو اليةك بةربونةتة يةكتر)‪.‬‬ ‫دةربارةي هؤكاري ئةو َئالؤزييةي بارودؤخي‬ ‫عيَراق‪ِ ،‬رايزةر ووتي (ئيَران دةستي لةو بارودؤخةدا‬ ‫هةية و ترش و َ‬ ‫خوي بةو وةزعة خراثةوة دةكات)‪.‬‬ ‫ِراي��زةر نةيشاردةوة كة جطة لةوانةي (‪)8‬‬ ‫سال لة َ‬ ‫َ‬ ‫ئةلمانيا بة مافي مانةوةيان دةبيَت و لة‬ ‫ثةناهةندةيي دةردةضن ئةطةر نا ئةو كةسانةي تر‬ ‫دةنيَرنةوة بؤ عيَراق ئةطةر بارودؤخ بة تةواوي باش‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫دةربارةي َ‬ ‫هةلةبجة ظيلي ِرايزةر وتي (دةزانم‬ ‫سةدام طازي كرد بةسةر َ‬ ‫هةلةبجةدا و وَينةكانيم‬ ‫بينوة)‪.‬‬ ‫َ‬ ‫سةبارةت بةوةي كارطة ئةلمانيةكان ئةو‬ ‫طازةيان بة عيَراق فرؤشتووة ووتي (ئةمة جيَطةي‬ ‫شةرمة بؤ ئيَمة‪ ،‬هةرضةندة ئةوة َ‬ ‫ئةلمانيا نةبووة ئةو‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫رايزةر‪ :‬ئةوةي كيمياوي بةسةدام فرؤشت ئةلَمانيا نةبوو ئةلَمانييةك بوو‬

‫بةلكو َ‬ ‫طازةي فرؤشتووة بة سةدام‪َ ،‬‬ ‫ئةلمانيةك بووة‪،‬‬ ‫ئيَستةش ئيَوة وةك كورد ئةتوانن داواي ياسايي‬ ‫لةسةر ئةو كارطانة تؤمار بكةن و بدرَينة دادطا لةبةر‬ ‫ئةوةي لة ياساي َ‬ ‫ئةلمانيادا ئةو مةسةالنة كؤن‬ ‫نابن‪ ،‬ئةتوانن ئةو شوَينانةش كة ئةو طازةي ثيَدا‬ ‫ِرؤشتووة و طوازراوةتةوة بؤ عيَراق ئةو وآلتانةش‬ ‫دادطايي َ‬ ‫بكري‪).‬‬ ‫ِراي��زةر وتي (ئيَمة نازانين ئايا ئةو كارطانة‬ ‫َ‬ ‫بةكاردي يان‬ ‫زانيويانة ئةو طازة بؤ ئةو مةبةستة‬ ‫نا؟ ئةو كاتة لة دادطا ئةو مةسةالنة يةكاليي‬ ‫دةكةينةوة)‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ِرايزةر باس لةوة دةكات كة ئةلمانيا وآلتيَكي‬ ‫ياسايية و هةموو كةس ئةتوانيَت داواي مافي‬ ‫خؤي بكات و ياساش بة يةك ضاو و َبي جياوازي‬ ‫سةيري مرؤظةكان دةكات‪ ،‬ئةو َ‬ ‫دةل َي ضومةتة‬ ‫ضةندين كيَشةو ثارَيزةر بووم دذ بة حكومةت‬ ‫توانيومة سةركةوتن بةدةست بهيَنم و لة حكومةتي‬ ‫بةرمةوة و مافي ئةو كةسة لة ياسا وةربطرمةوة‪.‬‬ ‫ِراي���زةر‪ ،‬ئ��ةم ياسا و جيَبةجيَكردني بة‬ ‫دةزاني كة لة وآلتةكةي‬ ‫دةستكةوتيَكي خوايي‬ ‫َ‬ ‫ئةودا ماف بؤ َ‬ ‫خةلك دياري كراوة‪.‬‬ ‫لة بةرامبةر دابين كردني ئةو مافةشدا ِرايزةر‬ ‫َ‬ ‫دةل َي (ئةطةر ئةو كةسة سةمونيَك َ‬ ‫بدزي سزاكةي‬

‫َ‬ ‫وةردةطري)‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ناوبراو دةل َي (ئيَمة لة جةنطي جيهاني دووةمدا‬ ‫لة زةماني هيتلةردا َ‬ ‫لةطةل ئةمريكا مافي مرؤظمان‬ ‫ثيَشَيل كرد‪ ،‬بؤية دواي ئةو جةنطة ياسامان‬ ‫سالي ‪َ 1989‬‬ ‫دارشتةوة‪ ،‬هةرضةندة تاكو َ‬ ‫ئةلمانياي‬ ‫ِ‬ ‫ِرؤذه��ةآلت مافي مرؤظي ثيَشيَل دةكرد‪ ).‬ئةو‬ ‫ئةلمان فيَر بووين كة مافي َ‬ ‫دةل َي (وةك َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكي‬ ‫بطَيرينةوة‪ ،‬بؤيةش َ‬ ‫خةلكي هةست بةو ئاسودةيي‬ ‫ِ‬ ‫و خؤشيية دةكةن‪).‬‬ ‫دةرب��ارةي ِر َؤل��ي ِرؤذنامةطةري لة وآلتي‬ ‫َ‬ ‫ئةلمان‪ِ ،‬رايزةر وتي ( ِرؤذنامةنوس لةم وآلتةدا‬ ‫وةك ئةوة واية لة بةهةشتدا بذي و ئةو مافةيان‬ ‫َ‬ ‫كؤنترؤلي بكةن‪ ،‬زؤر‬ ‫هةية حكومةت بثشكنن و‬ ‫شت لة َ‬ ‫ئةلمانيا بةدةست ِرؤذنامةنوسانةوةية‪،‬‬ ‫ِرؤذنامةنوسان وةك فلتةرَيك وان بؤ حكومةت‬ ‫و َ‬ ‫خةلكي)‬ ‫دةربارةي ئةشكةنجة و طرتني ِرؤذنامةنوسان‬ ‫لة كوردستان ناوبراو وتي (ئةوة جيَطةي خةفةتة‬ ‫دةطيري‪ ،‬هةرضةندة وتيشي (لة َ‬ ‫َ‬ ‫سالي‬ ‫رؤذنامةنوس‬ ‫‪ 1933‬تاكو ‪ِ 1945‬رؤذنامةنوس لة وآلتي ئيَمةش‬ ‫سالي (‪ )1989‬لة َ‬ ‫ئازاد نةبوو تاكو َ‬ ‫ئةلمانياي‬ ‫ِرؤذهةآلت‪ِ ،‬رؤذنامةنوس ئازاد نةبوو‪ ،‬بةآلم ‪65‬‬ ‫َ‬ ‫سالة الي ئيَمة ئازادي هةية‪.‬‬


‫خاليدي خولة سوور ‪ :‬لةناو حكومةتدا كاري‬ ‫باشرتم كردووة بؤ كورد وةك لةوةي لةشاخ بووم‬ ‫عةبدوَلآل طؤران‬ ‫ئةنوةر حةمة غةريب‬ ‫لةشؤرشي‬ ‫ِريَطا ‪ :‬ضي واي ليَكردي واز‬ ‫ِ‬ ‫كوردي بهيَني بضيتةوة الي حكومةتي‬ ‫عيَراق؟‬ ‫خاليد خولة سور ‪ :‬بةب ِرياري سةركردايةتي‬ ‫َ‬ ‫لةسالي (‪ )1980 -1970‬خودي مام جةالل‬ ‫بة نامةو قسة ناردمي بؤ ناو حكومةتي َعيراق‪،‬‬ ‫تاوةكو َئيستاش ئةو نامةيةم ال ماوة‪ ،‬لةناو‬ ‫حكومةتيش لةناو رَيكخراوة كوردييةكاندا‬ ‫كةحزب بؤي دياري كردبوم كاري خؤمم‬ ‫كردووة‪ ،‬ئةو خزمةتةي كةلةو سةردةمةدا‬ ‫من بؤ ك��وردم ك��ردوة هيض كةس نةي‬ ‫كردووة‪َ ،‬ئيستاش ئةو حزبة دةستةآلتدارانة‬ ‫َ‬ ‫ناكري بةو كارانةشم‬ ‫ثي‬ ‫ئةو خزمةتةيان َ‬ ‫س��ةرب��ةرزم‪ ،‬ئ��ةو ض��اك��ان��ةش بةكةس‬ ‫نافرؤشمةوةو ماستاويش بؤ كةس ناكةم‪.‬‬ ‫ِريَطا ‪ :‬ئايا ئةو كاتانةي كة الي‬ ‫حكومةتي عيَراقي بووي بةخيانةتت‬ ‫نةدةزاني؟‬ ‫خاليد خولةسور ‪ :‬لةناو حكومةتدا كاري‬ ‫باشترم كردووة بؤ كورد لةوةي كةلةشاخ‬ ‫بوم‪ ،‬ئةوةي لةناو حكومةتدا بؤ شؤرشي‬ ‫كورد كراوة قةت لةشاخةوة نةدةكرا‪ ،‬ضونكة‬ ‫َ‬ ‫توانري ميللةت‬ ‫بةضوار تفةنط لةشاخةوة نا‬ ‫َ‬ ‫ِرزطار َ‬ ‫بكري‪ ،‬ئةو كاتة َئيمة بووين خةلكمان‬ ‫لةو نةهامةتيانة ِرزط��ار دةكرد كةبةهؤي‬ ‫شؤ ِرشةوة توشيان دةبوو‪َ ،‬ئيمة بووبووينة‬ ‫ثةناطةي َ‬ ‫خةلكي خؤمان و ئةوةي بؤمان‬ ‫دةكرا دةمان نارد بؤ شاخ و ئةوانيش دةياننا‬ ‫كةئيمة لةناويدابوين‪.‬‬ ‫بةو حكومةتةوة َ‬ ‫بي داينةمؤي‬ ‫ِريَطا ‪ :‬بةقسةكاني تؤ َ‬

‫خاليدي خولةسوور لةطة َل عةمرو موساي سةرؤكي جاميعةي عةرةبي‬

‫شؤرشي ك��وردي جاشةكان بووةو‬ ‫ِ‬ ‫ضةكةكانيشيان لةوانةوة بؤ ِرةوانة‬ ‫ك��راوة‪ ،‬ئةطةر واي��ة بؤضي ئيَستة‬ ‫بةخيانةتكار ناو دةبريَن؟‬ ‫خاليد خولة سور ‪ :‬وش��ةي جاش بة‬ ‫وشةيةكي زؤر نا ِرةواي دةزانم‪ ،‬ئةو وشةيةش‬ ‫بةكاربي‪،‬‬ ‫دةبي‬ ‫َ‬ ‫بؤ ثياوبووني غةيرة َعيراقي َ‬ ‫ضونكة تاوةكو َئيستاش َئيمة َعيراقين‪ ،‬ئةوانة‬ ‫دراوسي بون‪ ،‬يان‬ ‫جاشن كة ثياوي وآلتاني‬ ‫َ‬ ‫هةبي‪ ،‬بةآلم كورد تاوةكو َئيستا وآلتي‬ ‫وآلتي َ‬ ‫نية تاوةكو داطير َ‬ ‫بكري‪ ،‬قيادةو سةركردةكاني‬ ‫لةئيستادا‬ ‫ك��ورد كاريان ضةواشةكارية‬ ‫َ‬ ‫لةبةرذةوةندي خؤيان نةك ميللةت و كورد‪،‬‬ ‫سةركردةكاني َئيستاي كوردستان حزبايةتي‬ ‫دةكةن نةك كوردايةتي‪ ،‬لةشؤرشي كورديدا‬ ‫ئةوانةي كوذراون لةهةردوو ال واتة َئيران و‬

‫َعيراق كورد بون‪ ،‬ئةو حزبانة ضون لةكاتي‬ ‫هينا بؤ َ‬ ‫هةلةبجة ئةوة‬ ‫شة ِردا ضون َئيرانيان َ‬ ‫كارَيكي باشة؟ َبيطومان خراث بوو‪.‬‬ ‫ِريَطا ‪ :‬ئايا ئةم هةريَمةي ئيَستاي‬ ‫كوردستان هةريَميَكي ياسايي نية؟‬ ‫خاليد خولة سور ‪ :‬ئةم شتة كةدروست‬ ‫بووة‪ ،‬بةهؤي يةكةم َبي َ‬ ‫عةقلي سةدام‪ ،‬دووةم‬ ‫تو ِرةبوني جةماوةري كوردستان ئةمةش‬ ‫هةر دةطةرَيتةوة بؤ كارة خراثةكاني سةدام‪،‬‬ ‫ئةطةر ميللةتي كورد ئةنفال و كيمايي‬ ‫بةسةردا نةكراية‪ ،‬بةرامبةر حكومةتي َعيراق‬ ‫ِرانةدةثة ِري بؤ بةرةنطار بونةوةي‪.‬‬ ‫دةسكيش‬ ‫ئةنفال و كيميايش بةري‬ ‫َ‬ ‫كردني َئيران بوو بؤ سةر خاكي كوردستان‬ ‫يةكيتي و ثارتي و بزوتنةوةي‬ ‫لةاليةن َ‬ ‫ئيسالمي و حسك‪ ،‬ئةو كاتة حسك سةر‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫‪11‬‬


‫‪ 16‬مندالَي خاليدي خولةسوور كة لةساتي ديدارةكةدا ئامادةبوون‬

‫ثردةكةي َ‬ ‫زةلمي طرتبوو‪ ،‬مةال عةليش‬ ‫خوتبةي دةدا لةمزطةوتةكاني َ‬ ‫هةلةبجةوة‪،‬‬ ‫سةداميش دوذمن بوو‪ ،‬حةقي خؤي بووة‬ ‫كةبةرةنطاريان َبيتةوة‪ِ ،‬راستييةك هةية‬ ‫كةيةكيتي َ‬ ‫دةبي َ‬ ‫لةسالي (‪ )1995‬ةوة‬ ‫بيلَيم‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةئيرانةوة هةية‪ ،‬بةآلم‬ ‫ثةيوةندي تؤكمةي َ‬ ‫لةئيرانةوة دروست بووة‪،‬‬ ‫ثارتي لةبنة ِرةتدا َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي دروست‬ ‫كؤمةلة لةدذي ثارتيء‬ ‫َ‬ ‫بوو‪ ،‬كة ئةوانة كوردي ِراستي بوون‪ ،‬بةآلم‬ ‫ئةوة بوو جةالليةكان لةسورياوة دروست‬ ‫بونةوةو مةاليةكانيش َثييان دةطوتن قيادةي‬ ‫لةئيرانةوة دروست بونةوة‪َ ،‬ليرةدا‬ ‫موةقةتة َ‬ ‫تاكيكي كوردي‬ ‫ثرسيارَيك دةكةم لةهةموو َ‬ ‫هؤشيار ئايا بؤضي شةهاب و هاو ِرَيكاني‬ ‫لةاليةن َئيرانةوة ِرادةستي حكومةتي َعيراق‬ ‫دةكرَينةوةو ئيعدام دةكرَين؟ بةآلم لةو الوة‬ ‫ثارتي دروست دةكاتةوة ئةمة ماناي ضية؟ لةو‬ ‫الشةوة جةالليةكان لةسوريا دادةمةزرَينةوةو‬ ‫ِرةوانةي كوردستان دةكرَينةوة ئةمة ماناي‬ ‫ضيية؟ ئةو كاتة هةردوكيان دروستكران‬ ‫َ‬ ‫كةهةلقوآلوي ناخي تاكي‬ ‫بؤ ئةو حزبةي‬ ‫كوردي بوو نةك دوذمناني كورد‪.‬‬ ‫تؤبي ثارتي و يةكيَتي‬ ‫ِريَطا ‪ :‬بةوتةي َ‬ ‫داهيَنانةري جاشايةتين؟‬ ‫خاليد خولة سور ‪َ :‬بيطومان ئةوانة خؤيان‬

‫‪12‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫جاشن‪.‬‬ ‫ِريَطا ‪ :‬ووتت س��ةدام دوذمنمان‬ ‫بووة‪ ،‬بؤضي ئيَوةو ضةندين كةسي تر‬ ‫لةناو دةسةآلتي ئةو دوذمنةدا بوون؟‬ ‫خاليد خولة سور ‪ :‬ثةرت بوني كورد‬ ‫لةجةاللي و مةالي‪-‬يةوة دروس��ت بوة‪،‬‬ ‫ئةوانةي جةاللي بون لةاليةن مةالييةكانةوة‬ ‫ناضار دةكران ببن بة ثياوي حكومةتي َعيراق‬ ‫هةمانشيوة بوو‪،‬‬ ‫و بة َثيضةوانةشةوة بة‬ ‫َ‬ ‫ميللةتي كورد هيض ثشتوو ثةنايةكي نةبوو‪،‬‬ ‫دواتر نزيكةي (‪ )25‬مةواليد سةرباز بوون‪،‬‬ ‫نةشدةكرا ئةمانة هةمووي فيرار بن‪ ،‬بؤية بير‬ ‫لةوة كرايةوة سةرؤك عةشيرةتةكان ضؤن‬ ‫َ‬ ‫خةلكي ناو عةشيرةتةكانيان بثارَيزن‪ ،‬بةهؤي‬ ‫كؤمةلَيك َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكي زؤر‬ ‫ئةو بيرؤكانةوة توانرا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بثارَي َ‬ ‫زري لةمردن و ِراكردن لةمال و حالي‬ ‫خؤيان‪ ،‬باشةي زؤر تر بوو تاوةكو زيانةكاني‬ ‫وةك ئةوةي حزبةكان باسي دةكةن‪.‬‬ ‫ِريَطا ‪ :‬وشةي جاش الي تؤ ضي‬ ‫دةطةيةني؟‬ ‫َ‬ ‫خاليد خولة سور ‪ :‬لةسةرةتاي شؤ ِرشي‬ ‫كوردا وتراوة ثاشايةتي و جاشايةتي‪ ،‬بةآلم‬ ‫دواتر كة جاشايةتي دروست بويةوة َ‬ ‫لةسالي‬ ‫(‪ )1966‬جةالليةكان دروستيان كردوة‬ ‫َ‬ ‫بةعيراقةوةو دواتر مةالييةكان‬ ‫كةثالياندا‬ ‫َ‬

‫َ‬ ‫كةثييان دةوترا ضريك‪ ،‬ئةم‬ ‫بةئيرانةوة َ‬ ‫ثالياندا َ‬ ‫دوو حزبة هةر اليةك بةوي تريان دةطوت‬ ‫جاش‪ ،‬بة ِراستي جاشايةتي ئةو دوو حزبة‬ ‫دروستيان كرد‪ ،‬زؤرمان بيني لةسةر دةبابةو‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثاسداردا لةطوندةكاني كوردستانيان‬ ‫دةدا‪ ،‬ئةمانة تا ئةم ماوةي دوايي بةردةوام‬ ‫بوون‪ ،‬دواتر مةفرةزةي خاسة لةو جاشانةوة‬ ‫دروست بوون‪ ،‬كةلةهةركي و زَيباري و‬ ‫سوركي‪ ،‬دواتر لةسنوري شارةزوور ِرةشةي‬ ‫َ‬ ‫سالحةو سالة خةيات و خدري ِرةشة بةحري‬ ‫َ‬ ‫كةضةل و دواتر حةمةخاني حاجي‬ ‫و شةريف‬ ‫داراو حةمةكةريم و بايزو دواي ئةوانة كةمن‬ ‫هاتمةوة َ‬ ‫سي قوةتمان دروست‬ ‫سالي ‪َ 1980‬‬ ‫يةكيكيان ناوي قوةتي شارةزوور بوو‬ ‫كرد‪َ ،‬‬ ‫كةهي غةوارة بوو من سةرثةرشتيم دةكرد‪،‬‬ ‫قوةتي َ‬ ‫دالةهؤ ئةوة هي جاف بوو سةردار‬ ‫هيزي‬ ‫جاف سةرثةرشتي دةكرد‪ ،‬ئةويتريش َ‬ ‫ِرزطاري ناو بوو ئةوةش هي هةوراميةكان‬ ‫شيخ عوسماني دوو ِروو سةرثةرشتي‬ ‫بوو َ‬ ‫دةكرد‪ ،‬ئةمان بؤ شة ِري َئيران دروست كران‪،‬‬ ‫دواتر بةهؤي دةستي حزبة كورديةكان ئةمانة‬ ‫َ‬ ‫هةلوةشانةوة‪ ،‬حكومةت مةفرةزةي خاسةي‬ ‫يةكيك بوم لةو مةفرةزة‬ ‫دروست كرد‪ ،‬من َ‬ ‫خاسانة‪ ،‬دواتر ب ِريارَيك دةرضوو كةدةبي‬ ‫هةبي‪ ،‬ئةو‬ ‫عةشرةتيك فةوجي‬ ‫هةموو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫فةوجانة ناونران فةوجي خةفيفة‪ ،‬ئةو ناوة واتة‬ ‫َ‬ ‫كةدةلَين‬ ‫ضةكي سوكيان َثيية نةك ئةوةي‬ ‫واتة سوكو سةليم‪ ،‬دواتر ناو نران ثارَيزطاري‬ ‫وآلت‪َ ،‬ليرةدا دةتوانين َبلَيين سةرةتاي‬ ‫هيناني جاشايةتي لةاليةن جةالليةكان‬ ‫َ‬ ‫و مةاليةكانةوة هاتووة كةئةوان بةمانيان‬ ‫دةوت َ‬ ‫كؤلوانة سور ئةمانيش بةوانيان دةوت‬ ‫َ‬ ‫كؤلوانة زةرد‪ ،‬ئةمانة جاشن نةك ئةوانةي‬ ‫كةئةم دوو حزبة َثييان َ‬ ‫دةلَين جاش‪.‬‬ ‫ِريَ��ط��ا ‪ :‬دروستبوني مةجليسي‬ ‫ئيسناد ض سوديَكي بؤ كورد هةية‬ ‫وةك ئةوةي تؤ تيايدا بةشدار بويت‪،‬‬ ‫يان تةنها بؤ بةهيَزكردني اليةني‬ ‫ئةمني عيَراقةو ثةيوةندي بةكوردةوة‬ ‫نية؟‬ ‫خاليد خولة سور ‪ :‬عةشائيري َعيراقي‬ ‫بنة ِرةتي َعيراقن‪َ ،‬ئيستا من سةرؤكي‬


‫عةشائيري َعيراقيم بةطوَيرةي طةورةيي‬ ‫لةعيراقةوة‬ ‫عةشيرةتةكةم كةغةوارةية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫شةش كةس بانكرابوين بؤ وآلتاني عةرةبي‬ ‫بةطشتي و بةتايبةتي تريش بؤ جاميعةي‬ ‫عةرةبي‪ ،‬لةكوردا تةنها مني َتيدا بوو‪،‬‬ ‫بةآلم لةعةرةبدا ريتي بوون لةسةرؤك‬ ‫دليم‪،‬‬ ‫عةشيرةتةكاني (شةمةر‪ ،‬جبوور‪َ ،‬‬ ‫عةبيد‪ ،‬هتد) بؤية لةكوردا من بانط كراوم‬ ‫َ‬ ‫ضونكة برا عةرةبةكان دةزان��ن بنة ِرةتي‬ ‫كورد عةشرةتةكةي َئيمةية‪ ،‬ئةو سةرؤك‬ ‫عةشيرةتانة هةموو وآلت��ة عةرةبيةكان‬ ‫طة ِراين‪ ،‬دواتر رؤشتين بؤ جاميعةي عةرةبي‬ ‫َ‬ ‫لةطةل سةرؤكي جاميعةكة‬ ‫شيخ‬ ‫لةشةرم َ‬ ‫كؤبوينةوة‪ِ ،‬راستيةك هةية دةمةوَيت َليرةوة‬ ‫بؤ َ‬ ‫خةلكي خوَينةري ِرون بكةمةوة‪ ،‬كورد‬ ‫تاوةكو َئيستا َعيراقين‪ ،‬ئةوةي َئيستا ناو‬

‫وةردةطرن‪ ،‬ئةو ثةرلةمانة نوَينةري ميللةت‬ ‫نية َ‬ ‫يةكيتي ية‪،‬‬ ‫بةلكو نوَينةري ثارتي و َ‬ ‫باباسي حكومةت نةكةن بؤمان‪ ،‬ضونكة ئةو‬ ‫حكومةتة بؤ ميللةت نية‪َ ،‬‬ ‫بةلكو تةنها بؤ دوو‬ ‫حزبة‪ ،‬جاران لةناو كوردا كيانة سياسيةكان‬ ‫داواي يا كوردستان يان نةمانيان دةكر‪ ،‬بةآلم‬ ‫َئيستا داواي يا مام جةالل يا كاك مةسعود‬ ‫َ‬ ‫دةكري‪ ،‬ئةمة داواي ميللةت نية‪ ،‬كورد ئةطةر‬ ‫دةيةوَيت كوردستاني َبي با سنوري خؤي‬ ‫دياري بكات‪ ،‬ئةوةي لةو سنورة َتيثةري‬ ‫َ‬ ‫بطوتري جاش‪ ،‬بةآلم من‬ ‫دةتواني َثيي‬ ‫كرد‬ ‫َ‬ ‫َبيم بؤ بةغدا كوردَيك سةرؤك كؤماري‬ ‫دةبي بةسةرؤك‬ ‫َبي بةمن َبلَين جاش ئةي َ‬ ‫َ‬ ‫بطوتري ضي؟ با ئةو نةيكرداية تاوةكو‬ ‫كؤمار‬ ‫منيش نة ِرؤشتماية بؤ الي‪َ ،‬ئيستا مةسةلة‬ ‫كةركوك بوة بةويردي سةر زماني حزبةكاني‬

‫حوكم ِراني كورد دةكات‪ ،‬دةسةآلتي كوردي‬ ‫َ‬ ‫دةل َي بيناي وآلتمان كردووة‪ ،‬ئةطةر َئيوة‬ ‫كردبي وازي َلي َبينن َ‬ ‫باخةلكي‬ ‫طةو ِرَيكتان‬ ‫َ‬ ‫قةيسةريةك بكات‪َ ،‬ئيمة كة بانكراوين باسي‬ ‫َعيراقمان بؤ كراوة لة ِرووة عةشائيريةكةيةوة‪،‬‬ ‫وةك نوَينةري عةشائيري كورد بةجلي‬ ‫كورديةوة ضومةتة جاميعةي عةرةبي‪ ،‬ئةوةي‬ ‫من َ‬ ‫لةوي كردم هيض كات سةركردةكاني‬ ‫كورد نةيان توانيوة بيكةن‪ ،‬وةك سياسةت‬ ‫واجبم نةبووة‪ ،‬لةبنة ِرةتا تةنها عةشائيري بوو‪،‬‬ ‫بةهيز بوو طؤ ِرا بؤ كاري تر‬ ‫بةآلم دواتر كة َ‬ ‫لةكؤبونةوةي َثيش كؤنطرة ئةو خاآلنةمان‬ ‫ثي َ‬ ‫قبول نةكرا تةنها سةرؤك عةشيرةتةكاني‬ ‫َ‬ ‫ثي قبوأل‬ ‫نةبي كة ئةو خاآلنةيان َ‬ ‫كةركوك َ‬ ‫كرا‪ ،‬بةمةش كارَيكي باشيان نةكرد‪ ،‬لةوانة‬ ‫سةرؤك عةشيرةتةكاني كاكةيي و زةنطةنةو‬

‫ئةطةر نةوشريوان‬ ‫نةطة ِر َيتةوة‬ ‫ناو يةكيَيت‬ ‫سةركةوتووة‪ ،‬بةآلم‬ ‫ئةطةر بطة ِر َيتةوة‬ ‫لةسةداسةد دؤرِاوة‬ ‫َ‬ ‫فيدرالي و حكومةتي هةرَيم‪ ،‬ئةمانة‬ ‫نراوة‬ ‫ئؤتؤنؤمييةكةي سةردةمي (مةالمستةفا) ية‬ ‫بةشيوةو ناوي ترةوةو هيضي بؤ زياد‬ ‫بةآلم َ‬ ‫نةكراوة لة ِرووي دةسةآلت و سياسةتةوة‪،‬‬ ‫بةشيوةيةك و ناوَيكي‬ ‫بةآلم لةالي خؤمان َ‬ ‫ت��رةوة بةدزييةك و بةرةآليةكي ترةوة‪،‬‬ ‫ئةوةي ئةم ِرؤ دَيت بؤ كورد دوو حزب بةناوي‬ ‫ميللةتةوة دةيخؤن و شةرعيةتي ئةو بةدزي‬ ‫خواردني ثارةي ميللةتةش لةثةرلةمانةوة‬

‫تةنها ويَنة كة لةديوةخانةكةي خاليدي خولةسووردا هةلَواسراوة ويَنةي نةوشيروان مستةفاية‬

‫كوردستان هةر ئةوانيش بوون كةركوكيان‬ ‫لةدةست كورد كرد‪ ،‬ضونكة لةدةست خؤمان‬ ‫بوو‪ ،‬سياسية بةرَيزةكان ئةو ناوضةيةيان‬ ‫كرد بةشوَيني َكيشة لةسةربووةكان‪ ،‬كورد‬ ‫لة ِراستيدا سياسيةن دؤ ِراوة‪ ،‬خاوةني كةسي‬ ‫سياسي راستةقينة نين بؤ طةلةكةمان‪َ ،‬‬ ‫بةلكو‬ ‫ِ‬ ‫حزبيكي مشةخؤرين لةسةر‬ ‫خاوةني ضةند َ‬ ‫ميللةت‪ ،‬م��اوةي (‪َ )18‬‬ ‫سالة دةستةآلتي‬ ‫كوردي بةحكومةتةكةي َ‬ ‫دةلَيت ساواية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةسالةكاني شةستةوة بة ناو‬ ‫سياسي هةية‬

‫َتالةبان‪.‬‬ ‫َ‬ ‫خالةكانيش بريتي بوون لة‪:‬‬ ‫‪ -1‬دروستكردني ئيسنادو ثشتيواني‬ ‫شيوةيةك‪.‬‬ ‫مالكي بةهةموو َ‬ ‫‪ -2‬يةكثارضةيي َعيراق و نةماني‬ ‫َ‬ ‫فيدراليةت‪.‬‬ ‫‪ -3‬البردني مادةي ‪. 140‬‬ ‫‪َ -4‬‬ ‫هةلوةشاندنةوةي دةستوري َعيراقي‪.‬‬ ‫ثي َ‬ ‫قبول نةكرا‪.‬‬ ‫َئيمة ئةمانةمان َ‬ ‫ِريَطا ‪ :‬لةو حكومةتانةي كة ثيَشتر‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫‪13‬‬


‫مةعرةزيَكي ديوةخانةكةي خاليد‬

‫‪14‬‬

‫ك��ارت تيا ك��ردون‪ ،‬ئايا سياسةتي‬ ‫كوردي بةم شيَوةيةي ئيَستا بروات‬ ‫دةبي؟‬ ‫سةركةوتوو َ‬ ‫خاليد خولة سور‪ :‬سياسةتي كوردي لةو‬ ‫دواي شةستةكانةوة َ‬ ‫هةلةية تاوةكو َئيستا‪،‬‬ ‫كورد لةدواي َ‬ ‫سالي (‪ )1994‬دووبارة دؤ ِراينةوة‬ ‫ك��ةدووب��ارة ش��ة ِري ب��را كوذيي دروس��ت‬ ‫بويةوة‪ ،‬ئةو دةستكةوتةي َئيستا كةهةية‬ ‫هيناوة نةك حزب‪ ،‬ئةو‬ ‫ميللةت بةدةستي َ‬ ‫َ‬ ‫دةستكةوتة حزبةكان واي��ان لةخةلكي‬ ‫نةزاني لةبةر بةرذةوةندي‬ ‫كردووة قةدري‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ةتيكي كرد‬ ‫خؤيان‪ ،‬ميللةت ئةو كاتة غةل َ‬ ‫كةنةيان تواني قيادةي ِراستي كوردي بكةن‬ ‫بةنوَينةري خؤيان تاوةكو ئةو هةموو خراثة‬ ‫ِرَييان نةطرَيتةوة‪ ،‬كةبةدةربوواية لةجةاللي‬ ‫و مةاليي‪ ،‬ئةطةر ئةوة بكراية كورد َئيستا‬ ‫يةكيتي‬ ‫حكومةت دةبوو‪ ،‬سياسةتي ثارتي و َ‬ ‫ك��وردي توشي طةورةترين زيان دةكات‬ ‫كةهيشتا ماويةتي ئةطةر بةخؤياندا نةضنةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةهيز واتاي‬ ‫ضونكة دروستكردنةوةي َعيراقي َ‬ ‫نةماني َ‬ ‫فيدرالي و كورد‪.‬‬ ‫بروات بةبوني ياساي‬ ‫ِريَطا ‪ :‬تاضةند ِ‬ ‫كوردستان هةية؟‬ ‫خاليد خولة سور ‪ :‬هيض ب ِروايةكم َثيي‬ ‫نية‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫بروات‬ ‫ِريَطا ‪ :‬ضي واي ليَكردوي ِ‬ ‫نةبي و ئ��ةو داوا ياسايانةي‬ ‫ثيَي‬ ‫َ‬ ‫كةلةسةرت تؤمار ك��راون نةضيتة‬ ‫بةردةم ياساي وآلتةكةت؟‬ ‫خاليد خولة سور ‪ :‬داوام لةسةر نية‪ ،‬ضونكة‬ ‫كاتي وةردةطيرَيت لةسةر بنةماي ِراستي‬ ‫داوا َ‬ ‫وآلتيك ياسا سةروةر بوو ئةوة‬ ‫َبي‪ ،‬لةهةر َ‬ ‫ئةو ميللةتة َبي َكيشةية‪ ،‬دادطا دةبي دادطاي‬ ‫دةبي دادطاي َ‬ ‫كيك َبي حةقي‬ ‫خةل َ‬ ‫ِراستي َبي‪َ ،‬‬ ‫خورابي و بؤي وةربطرَيتةوة‪ ،‬نةك بةردةوام‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫زالمةكان لةدادطا َبيبةنةوةو خةلكي تر ذَير‬ ‫دةستة بن‪ ،‬ئةو داوايةي كة ئةنوةري حاجي‬ ‫عوسمان لةسةري تؤمار كردوم‪ ،‬لةسةر ئةو‬ ‫كابرايةي كة كوذراوة‪ ،‬من نةم كوشتوة َ‬ ‫بةلكو‬ ‫حكومةت لةسةر دزي ئيعدامي كردوة‪َ ،‬‬ ‫خةلك‬ ‫دةضيت بةردةم دادطا كة ئةو دادطاية‬ ‫كاتي َ‬ ‫َ‬ ‫دادطايةكي ِراست َبي‪ ،‬ئةو كاتة ملم لةموو‬ ‫باريكترة لةبةردةمياندا‪ ،‬دادطاكاني كوردستان‬ ‫نا ِراستن‪.‬‬ ‫ِريَطا ‪ :‬ئيَستادا لةطة َل ض حزب يان‬ ‫بالَيَكدا كار دةكةيت وةك سةرؤك‬ ‫عةشيرةتي غةوارة؟‬ ‫خاليد خولة سور ‪َ :‬ئيستا حزبي نيم‪،‬‬ ‫َ‬ ‫راستيةك هةية َ‬ ‫لةطةل‬ ‫لةئيستادا‬ ‫دةيليم َ‬ ‫ِ‬ ‫نةوشيروان مستةفام‪ ،‬حةزدةكةم داروبةردو‬

‫َ‬ ‫ب��ي‪ ،‬ئةطةر‬ ‫ئ��اوي كوردستان‬ ‫لةطةلي َ‬ ‫نةوشيروان مستةفا نةطة ِرَيتةوة يةكةم‬ ‫سةركةوتووة‪ ،‬ب��ةآلم ئةطةر بطة ِرَيتةوة‬ ‫لةسةدا سةد دؤ ِراوة‪ ،‬بةآلم وةك خؤي َبي و‬ ‫يةكيتي تةنها يةك كورسيش‬ ‫نةطة ِرَيتةوة ناو َ‬ ‫ني سةركةوتوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بهي َ‬ ‫ِريَطا ‪ِ :‬راستة يةكيَك بويت لةكةسة‬ ‫سةرةتاييةكاني تةشكيالتي يةكةم‬ ‫مةفرةزةي كؤمةلَةي ِرةنجدةراني‬ ‫كوردستان؟‬ ‫خالي خولةسور ‪ :‬يةكةم تةشكيالتي‬ ‫كؤمةلةلةسةر كانيةكةي سةعةي زؤراب بوو‪،‬‬ ‫كةلةباني بنؤكي سنوري شارةزوور بوو‪ ،‬ئةو‬ ‫ِرؤذةش كةلةوشوَينة تةشكيلةكة كرا ئةمانة‬ ‫بون (حةمةي حاجي مةحمود‪ ،‬شةوكةتي‬ ‫حاجي موشير‪ ،‬حاميد حاجي غالي‪ ،‬تةوفيقي‬ ‫ِرةعنا‪ ،‬حاكم كامةران‪ ،‬دكتؤر رةزا‪ ،‬حةمةي‬ ‫حاجي سابير‪ ،‬رةئوفي خةليفة سةعيد‪،‬‬ ‫خولةسور‪ ،‬جةمال مةال علي‪ ،‬عةلي شيعة‪،‬‬ ‫خولةكةشكؤل‪ ،‬سيروان َتالةباني‪ ،‬خؤشم)‬ ‫ئةمانة بوين يةكةم تةشكيلةي َ‬ ‫كؤمةلة‪ ،‬بةآلم‬ ‫َئيستا ناوي ئةمانة نية‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫هةندي‬ ‫بةلكو ناوي‬ ‫كةس هةية كة ئةو كاتة بونيان نةبوو‪.‬‬

‫ث ِرؤفايل‬ ‫خاليد مةحمود ئةحمةد بة‬ ‫(خاليدي خولةسور) ناسراوة‬ ‫لةسالَي ‪ 1956‬لةطوندي‬ ‫باني بنؤكي بناري شارةزور‬ ‫لةبنةمالَةيةكي مام ناوةند‬ ‫لةدايك بووة‪ ،‬تا ثؤلي شةشي‬ ‫سةرةتاي خويَندوة بةهؤي‪،‬‬ ‫لةسالَي ‪ 8.4.1974‬ب��ووة‬ ‫بةكؤمةلَة‪ ،‬لة‪ 1978‬بة ِبرياري‬ ‫سةركردايةتي كؤمةلَة ضؤتة‬ ‫شاخ‪.‬‬


‫َ‬ ‫كؤمةل و يةكطرتوو‬ ‫مةال حمةمةد عومةر‪ :‬ئةطةر‬ ‫وةآلم نةدةنةوة ئةوا بزوتنةوة بري لةشيت تر‬ ‫دةكاتةوة‬

‫مةال عومةر بؤ مامي الضوو يان البرا؟‬

‫بروا هةولَيري‬ ‫ديمانةي ِ‬ ‫لةمياني طفتؤطةيةكي تايبةتي طؤظاري‬ ‫ريَطا ((م‪.‬مةال محةمةد عومةر جيَطري‬ ‫ِرابةري طشتي بزوتنةوةي ئيسالمي))‬ ‫طؤرانكارية‬ ‫تيشك دةخ��ات��ة س��ةر‬ ‫ِ‬ ‫ناوخؤيةكاني حيزبةكةيان و هيَنانةوةي‬ ‫مامؤستا مةال صديق عبدالعزيز‪.‬‬ ‫طؤرانكاري ناوخؤي‬ ‫ِريَطا ‪ :‬دواي ِ‬ ‫ب��ةريَ��زت‬ ‫ب��زوت��ن��ةوةي ئيسالمي‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ب��ةراب��ةري طشتي‬ ‫لةكؤنطرةي نؤ‬ ‫ِ‬ ‫هةلَبذيَردراي‪ ،‬ب��ةآلم بة هاتنةوةي‬ ‫مامؤستا صديق عبدالعزيز كة مامةتة‪،‬‬ ‫ثؤستي ِراب��ةري طشتيتان جيَهيَشت‬ ‫بؤ مامؤستا مةال صديق؟ طواية بة‬ ‫جيَهيَشتني ئةم ثؤستة وةك مام و برازا‬

‫بووة؟ بؤضي ثؤستةكةتان بؤ يةكيَكيتر‬ ‫بةجي نةهيَشت‪ ،‬كة غةيري بنةمالَةي‬ ‫َ‬ ‫بي؟‬ ‫م‪.‬مةال عةلي عبدالعزيز َ‬ ‫م‪.‬محةمةد عومةر ‪ :‬دةس��ت لةثؤست‬ ‫هةلطرتن نةبووة‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو بةويستي خؤم ئةم‬ ‫هيناوة‪ ،‬بةخشيومة بة مامؤستا‬ ‫ثؤستةم واز َ‬ ‫مةال صديق هؤكارةكةشي ئةوة نية كةوا‬ ‫تةنها وةكو َ‬ ‫ةضيتي َبي‪ ،‬ضونكة بةدرَيذايي‬ ‫بنةمال َ‬ ‫كاتيك باسي ئةوة كراوة كة‬ ‫َميذووي ئيسالمي َ‬ ‫خةليفةكان‪ ،‬يان َثيشةواكان كةسوكاري خؤيان‬ ‫لةشوَيني خؤيان داناوة هةر لةو مةسةلةية ِرقم‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ِرؤح و طياني شةريعةتي‬ ‫بؤتةوة ضونكة‬ ‫ناطونجي لةماستةر نامةكةشمدا‬ ‫ئيسالميدا‬ ‫َ‬ ‫ئاماذةم َثيي كردووة كةئومةتي ئيسالمي هةتا‬

‫ئةم رؤذةش بةراستي باجي ئةو َ‬ ‫حالةتة دةدات‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫دةبي خؤت َ‬ ‫َ‬ ‫هةلبذَيري‪.‬‬ ‫كةبنةمالةي َ‬ ‫بةآلم مةسةلةكة بؤ ئةوة دةطة ِرَيتةوة كةوا‬ ‫بزوتنةوةي ئيسالمي بةفةزلي خوداي طةورة‬ ‫ثاش ئةو هةموو طوشارةي كةخرابووية سةري‬ ‫و ثةراوَيز خرابوون تواني تا ِرادةيةكي زؤر لةو‬ ‫دةربضيت‪ ،‬دةرطاي لةسةر بكرَيتةوة ض‬ ‫قةيرانة‬ ‫َ‬ ‫كةسانيك كةوا‬ ‫لةناوةوة ض لةدةرةوة‪ ،‬هةروةها‬ ‫َ‬ ‫خاوةني َميذوويةكن لة ِرابووني ئيسالميدا‪َ ،‬بينة‬ ‫ِريزةكاني بزوتنةوةي ئيسالمي‪.‬‬ ‫ِريَطا ‪ :‬زؤريَك ثيَيان واية البردني تؤ‬ ‫كوراني‬ ‫بةويستي خؤت نةبووة‪ ،‬بةلَكو ِ‬ ‫مامؤستا مةالعةلي ِرؤلَ��ي سةرةكيان‬ ‫ل��ةالب��ردن��ي ت��ؤدا ه��ةب��ووة‪ ،‬لةطة َل‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫‪15‬‬


‫ئةوةشدا ثيَشتر ِريَطري سةرةكي‬ ‫لةطةرانةوةي مةال صديق لةثيَش‬ ‫بوون‬ ‫ِ‬ ‫كؤنطرة؟‬ ‫شيوةيةك‬ ‫م‪.‬محةمةد عومةر ‪ :‬بة هيض َ‬ ‫كو ِراني مامؤستاي ِرةحمةتي نةيانتوانيوة‬ ‫هةبي لةسةر ئةوةي من لةو‬ ‫كاريطةرييان َ‬ ‫ثؤستة البةرن و بةركةنارم بخةن و بة ِرَيز‬ ‫بهيننةوة‪ ،‬ئةطةر بةويستي‬ ‫مامؤستا مةال صديق َ‬ ‫نةهيناية نةم بةخشياية‬ ‫خؤم وازم لةو ثؤستة َ‬ ‫بةمامؤستا‪ ،‬هيض كةس نةيدةتواني فشارم‬ ‫بخاتة سةر‪ ،‬ضونكة حةز دةكةم ئةوةبزاني‬ ‫لةسايةي َ‬ ‫فةزلي خواوة لةشورادا ئةطةر خؤم‬ ‫بمووتاية (نا) كارَيكي طةورة دروست دةبوو‬ ‫لةوانة زياد لة (‪ )16-15‬كةس دةهاتنة دةرةوة‪،‬‬ ‫(ئيوة منتان‬ ‫بةزؤر خؤم دامنيشاندنةوة‪ ،‬كةوتم َ‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردووة سوثاستان دةكةم‪َ ،‬ئيمة لةبةر‬ ‫شتيكي طةورةترة دةتوانين ئةم‬ ‫بةرذةوةندي َ‬ ‫ثؤستة ببةخشين بةغةيري خؤمان لةبةر ئةوة‬ ‫دةبي ئةو مافة بدةن بةمن‪ ،‬ئينجا وتيان باشة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةبةر ئةوة كو ِراني مامؤستاي ِرةحمةتي‬ ‫قةتعةن نةيانتوانيوة فشار بخةنة سةرم‬ ‫لة ِرَيطةي شوراوة‪ ،‬يان دةنطدان يان ثيالن‬ ‫تابتوانن من البةرن‪َ ،‬‬ ‫بةلكو بةويستي خؤم‬ ‫هيناوةو بةخشيومة بةمامؤستا‬ ‫وازم لةو ثؤستة َ‬ ‫صديق‪.‬‬ ‫ِريَطا ‪ :‬دواي وةفاتي مامؤستا مةال‬ ‫عةلي عبدالعزيز بؤضي ثيَش كؤنطرة‬ ‫م‪ .‬صديق نةهيَنرايةوة بزووتنةوة؟‬ ‫م‪.‬محةمةد عومةر ‪ :‬مامؤستا َميذوويةكي‬ ‫هةية‪ ،‬تةنها ئةوة نية بةدوو دَي ِر بتوانين وةآلمي‬ ‫بدةينةوة‪َ ،‬‬ ‫بةلكو َثيش وةفاتي مامؤستاش‪،‬‬ ‫مامؤستا م��ةال ئةحمةد كاكة مةحمود‬ ‫َ‬ ‫هةندي لةو برايانةي كةئيٍَستا‬ ‫بة ِرةحمةت َبي‪،‬‬ ‫هةن بةياداشت الي خؤيان نوسيوويانة‪،‬‬ ‫وةكو شايةدَيك كةضةند جار ثةيوةنديان‬ ‫بةمامؤستا مةال صديق كردووة بطة ِرَينةوة بؤ‬ ‫ناو بزووتنةوةي ئيسالمي يان يةكبووني جاران‬ ‫دروست بكةنةوة بةآلم نةطةيشتنة ئةنجام‪.‬‬ ‫ِريَطا ‪ :‬هؤكاري كةمي ضي بوو؟‬ ‫م‪.‬محةمةد عومةر ‪ :‬هؤكارَيكي دياريكراوي‬ ‫بووبيت ئةوان ئامادةيي‬ ‫نةبوو‪ ،‬لةبةر هةرضي َ‬

‫‪16‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫ئةوتؤيان نةبوو‪ ،‬ثرؤذةيان نةبوو‪ ،‬قسةيان‬ ‫َ‬ ‫لةطةلدا دةكرا‪ِ ،‬رةفزيان نةدةكرد بةآلم قايل‬ ‫نةبوون كةبطة ِرَينةوة‪ ،‬خؤشيان مةرجيان نةبوو‬ ‫َ‬ ‫هةولي‬ ‫كةبةو مةرجانة دةطة ِرَينةوة‪ ،‬ئةوة‬ ‫زؤري بؤ كرا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةبي هةلبذاردن مامؤستا‬ ‫زؤر هةولماندا َ‬ ‫َ‬ ‫هةندي لةبراياني‬ ‫صديق بطة ِرَينينةوة‪ ،‬بةآلم‬ ‫شوراي كؤن ِرَيطر بوون‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َثيش كؤنطرةش ه��ةول دراوة‪ ،‬ثاش‬ ‫َ‬ ‫هةولدراوة كة مامؤستا‬ ‫كؤنطرةش ديسان‬ ‫ناونيشانيك‬ ‫و هاو ِريكاني بطة ِرَينةوة بةهةر‬ ‫َ‬

‫زؤر مَ‬ ‫هةولاندا‬ ‫بةبي َ‬ ‫هةلبذاردن‬ ‫َ‬ ‫مامؤستا صديق‬ ‫بطة ِر َينينةوة‪ ،‬بةآلم‬ ‫هةند َيك لةبراياني‬ ‫شوراي كؤن ر َيطر بوون‬ ‫كةخؤيان حةز بكةن‪ ،‬دةرط��اي بزووتنةوة‬ ‫كةسيك بطة ِرَيتةوة‬ ‫َئيستاش واآلية بؤ هةر‬ ‫َ‬ ‫بزووتنةوة‪.‬‬ ‫تاكرةوي‬ ‫ِريَطا ‪ :‬باس لةدةسةآلتي ِ‬ ‫دةكري لةبزوتنةوةي ئيسالميدا؟‬ ‫َ‬ ‫م‪.‬محةمةد عومةر ‪ :‬حةز دةك��ةم ئةوة‬ ‫َ‬ ‫دةوروذي تاك ِرةوي‬ ‫َبلَيم زؤرجار ئةو ثرسيار‬ ‫لةبزووتنةوةي ئيسالميدا نةبووة‪ ،‬ئةوة‬ ‫ث ِروثاطةندةية كة دذ بة بزووتنةوةي ئيسالمي‪،‬‬ ‫ضونكة لةو سةردةمة لةشوورادا بووم‪ ،‬هةر‬ ‫َكيشةيةك هةبواية قسةي لةسةر دةكرا و‬ ‫تاوتوَيي دةكرا ئينجا ب ِرياري لةسةر ئةدرا‪.‬‬ ‫شتيكي َ‬ ‫كاتيك‬ ‫بةلطة نةويستة َ‬ ‫بؤ نموونة‪َ ،‬‬

‫َ‬ ‫يةكيتي‬ ‫لةطةل‬ ‫ِرَيككةوتنمان ئيمزا كرد‬ ‫َ‬ ‫نيشتمانيدا‪ ،‬بةكؤدةنطي مةكتةبي سياسي و‬ ‫سةركردايةتي قايل بوون بةوة‪ ،‬ئيمزا كرا بةآلم‬ ‫َ‬ ‫شتيك كة لةدةرووني خؤيدا‬ ‫هةندي كةس َ‬ ‫هةيبوو‪ ،‬ياخود بةرذةوةندي خؤي تيا نةئةبيني‪،‬‬ ‫زؤرجار خروتاق دروست ئةكرا لةبيرمة مامؤستا‬ ‫مةال عةلي عبدالعزيز (بة ِرةحمةت َبي)‬ ‫دةيفةرموو م‪.‬محةمةد عومةر ئةطةر َ‬ ‫موسلمان‬ ‫دةبي‬ ‫مةرجيكي لةسةر خؤي فةرز كرد‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةجيي بكات‪َ ،‬ئيمةش كة ئةو ثةيمانة هةية‬ ‫جي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫شتيكي بةلطةنةويستة‪،‬‬ ‫لةطةل بةرامبةر ئةوة َ‬ ‫لةبةر ئةوة َئيمة كةرَيككةوتووين بةرذةوةندي‬ ‫هةم خؤمان و ميللةتةكةماني تياية‪ ،‬با ئيتر‬ ‫كارَيكي وا نةكةين وةكو خروقات ياخود‬ ‫ثاشطةز بوونةوة‪ ،‬الي َئيمةوة َبيت‪.‬‬ ‫دةبيت زياتر لةهةموو‬ ‫ضونكة موسلمان َ‬ ‫كةسي ثابةند َبي بةوةي لةسةر خؤي َثيويستي‬ ‫َ‬ ‫كردووة‪ ،‬ياخود ئيمزاي لةسةر كردووة‪ ،‬ئةو‬ ‫شيوةية نية‪ ،‬كة تةسةور بكرَيت‬ ‫تاك ِرةويية بةو َ‬ ‫بزووتنةوة ديكتاتؤرَيكة تةنها بؤضووني خؤي‬ ‫َ‬ ‫لةهةندي شت‬ ‫دةخوات! ئةوة وا نية‪ ،‬مومكينة‬ ‫مامؤستا بة ِرةحمةت َبي خؤي ئةوةي بة‬ ‫زانيبي‪ ،‬ئيمزاي كردووة‪.‬‬ ‫سةراب َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬ئيَوة مؤركي ناوضةطةريتان‬ ‫ثيَوة ديارة ئةوةتا زؤرترين ئةنداماني‬ ‫مةكتةبي سياسي و سةركردايةتي‬ ‫خةلَكاني سليَماني و هةلَةبجةن!‬ ‫لةهةولير‬ ‫م‪.‬محةمةد عومةر ‪ :‬كاتي خؤي‬ ‫َ‬ ‫لةهةولير دكتؤر ئةحمةد‬ ‫هةبوون‪َ ،‬ئيستا‬ ‫َ‬ ‫بةهةولير ئةذمار كراوة‪ ،‬دكتؤر محمد‬ ‫وةرتي‬ ‫َ‬ ‫بةهةوليري‬ ‫لةهةوليرة‬ ‫دةميكة‬ ‫بازيانيش‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةذمار كراوة‪ .‬دواتريش حةز دةكةم بزانن‬ ‫لةكاتيكدا بزووتنةوة لةبارَيكي ناهةمواردا بوو‪،‬‬ ‫َ‬ ‫زؤر كةس نةئةهاتة نزيكةوة‪ ،‬خؤي كانديد‬ ‫شيوةية‬ ‫نةئةكرد‪ ،‬ئةطةر كانديديش بواية بةو َ‬ ‫ضيتي‪،‬‬ ‫نةئةناسرا‪ ،‬ئةطينا ناطة ِرَيتةوة بؤ ناوضة َ‬ ‫هةلةبجة َ‬ ‫دةردةكةوي كة َ‬ ‫َ‬ ‫هةلطري ئةو‬ ‫واش‬ ‫ئاآلية بووة و لةوَيوة شؤ ِرش و ضةخماخةي‬ ‫بزووتنةوةي ئيسالمي دةستي َثيكردووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كةسيك‬ ‫سروشتي ناوضةكة‬ ‫وادةخوازي ئةطينا َ‬ ‫بةكي ئةوة ئةوة‬ ‫كةدةنط دةدا ِرةئي داوة َ‬


‫بةدةستي َئيمة نية‪.‬‬ ‫ِر َ‬ ‫ؤذي ل���ة ِرؤذان بةكةسمان نةوتووة‬ ‫ِرةئي بؤ فالن كةس بدة‪ ،‬بةس دةنطدةر‬ ‫لةسليمانيش‬ ‫بؤضووني خؤي داوة‪ ،‬دواي ئةوة َ‬ ‫َ‬ ‫كةخةلك كانديد كراوة ئةبواية بةشي‬ ‫دا‬ ‫سليماني دةنطي بؤ بدات‪،‬‬ ‫زؤرينةي دةنطدةري َ‬ ‫كاتي خؤيشي لةدةظةري بادينان كةس كةم‬ ‫بوو‪ ،‬يان بزوتنةوة وةكو َثيويست ضاالكي‬ ‫كةسيك‬ ‫نةبوو‪ ،‬يان ئةندامي نةبوو‪ ،‬ئةطةر‬ ‫َ‬ ‫دةرنةضوواية َ‬ ‫كةسيكيان وةكو ناوضةكة‬ ‫لةوي َ‬ ‫دادةن��ا‪ ،‬بؤ ئةوةي شورا دابةش َبي بةسةر‬ ‫هةموو ناوضةكاندا‪.‬‬ ‫ِريَطا ‪ :‬مامؤستا سديق سةرةتا بةنياز‬ ‫بوو بضيَتة ريزةكاني كؤمةلَي ئيسالمي‪،‬‬ ‫بةآلم ريَكنةكةوت‪ ،‬زانياري ئةوة هةبوو‬ ‫كوراني مامؤستا ِريَطر بوون‬ ‫طواية ِ‬ ‫و نةيانهيَشتووة م‪.‬صديق بضيَتة ناو‬ ‫كؤمة َل؟‬ ‫نةخير! زؤر شت‬ ‫م‪.‬محةمةد عومةر ‪َ :‬‬ ‫باسكراوة‪ ،‬كةطواية َئيمة لةكاردانةوةي براياني‬ ‫َ‬ ‫كردبي‪ ،‬ئةوة وا‬ ‫كؤمةلي ئيسالمي ئةوةمان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫كؤمةل ضةند جار‬ ‫لةثيش‬ ‫نية‪َ .‬ثيشتر َ‬ ‫مامؤستا صديق و ئةو برايانة دانيشتبووين و‬ ‫َ‬ ‫هةولمانداوة بطة ِرَينةوة بؤ بزووتنةوة‪ ،‬بةآلم وا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل‬ ‫لةطةل‬ ‫ِرَيككةوتووة كةثاش ئةوةي‬ ‫ئاكاميك‪ ،‬ئ��ةوةي َئيمة‬ ‫نةطةيشتنة هيض‬ ‫َ‬ ‫اليةنيك‬ ‫سةري طرت‪َ .‬ئيمة لةطةل هيض‬ ‫َ‬ ‫بةشيوةيةكي طشتي كاردانةوةو َ‬ ‫تؤلةسةندنةوةو‬ ‫َ‬ ‫نةخوَيندنةوة نية‪ ،‬وةكو شةخسي خؤم هةروةها‬ ‫هةموو سةركردايةتي بزووتنبةوةي ئيسالمي‬ ‫و سةركردايةتي لة(‪ )%97‬راي لةسةر ئةوةية‬ ‫َ‬ ‫كةدةبي َ‬ ‫(كؤمةل و يةكطرتوو) ثةيوةندي‬ ‫لةطةل‬ ‫َ‬ ‫خؤش َبي‪ ،‬بؤ ئةوةي م‪ .‬صديق بؤ نةضونة الي‬ ‫ئةو برايانة‪َ ،‬ئيمة ِرَيطر نةبووين كة نةضنة ناو‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلي ئيسالمي ئةوان ئازاد بوون‪ ،‬كو ِراني‬ ‫مامؤستا وتيان (حةز دةكةين مامؤستا صديق‬ ‫بطة ِرَيتةوة ناو بزووتنةوةي ئيسالمي)‪.‬‬ ‫ِريَطا ‪ :‬ئيحسان عةلي عةبدولعةزيز‬ ‫كةئيَستا ئةندامي شوراية‪ ،‬ماوةيةكة‬ ‫قسةى زؤر دةوروذيَنيَت دذ بة كؤمة َل‪،‬‬ ‫بؤضي شورا ِريَطري ناكات لةبةردةمي‬

‫ب��ةريَ��زت دةلَ�يَ��ي ئيَمة‬ ‫لةكاتيَكدا‬ ‫ِ‬ ‫لةوثةري‬ ‫ثةيوةنديمان لةطة َل كؤمة َل‬ ‫ِ‬ ‫باشيداية؟‬ ‫م‪.‬محةمةد عومةر ‪َ :‬لي َثيضينةوة لةطةلَ‬ ‫ئيحساني مامؤستا مةال عةلي كراوة لةسةر‬ ‫قسةكاني‪ ،‬وة ئةوة جاري يةكةم و دووةم‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةي مامؤستا و براكاني خؤشي‬ ‫نةبووة‪،‬‬ ‫بةتايبةتي حاجي عيرفان قةدةغةي ئةو‬ ‫قسانةيان َليكردووة بةآلم هةر بةردةواميش‬ ‫بووة هةرضةندة ئةوة رةئي شةخسي خؤيةتي‪،‬‬ ‫َئيمة بة َثيي ثةي ِرةو و ثرؤطرام َليثرسينةوةمان‬

‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ليَثيَضينةوة‬ ‫ئيحساني مامؤستا‬ ‫مةال عةلي كراوة‬ ‫لةسةر قسةكاني‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةي مامؤستاو‬ ‫براكاني خؤشي‬ ‫بةتايبةتي حاجي‬ ‫عريفان قةدةغةي ئةو‬ ‫قسانةيان ليَكردووة‬ ‫َ‬ ‫لةطةلدا كرد بةب ِرياري هةموو مةكتةبي سياسي‬ ‫كةيةكيك لةوانة كاك حاجي عيرفاني براي‬ ‫َ‬ ‫بوو‪ ،‬ديارة ب ِريارةكةش ب ِرياري كؤتايي بووةو‬ ‫كةنابيت ئةو قسانة دووبارة‬ ‫قةدةغةمان كردووة َ‬ ‫بكاتةوة‪ ،‬ضونكة َئيمة بؤ ئةوة بزووتنةوةي‬ ‫ئيسالميمان زيندوو نةكردؤتةوةو ئةوة ئوسلوبي‬ ‫موسلمان نية‪ ،‬ئةوةي َ‬ ‫مرؤظي َ‬ ‫هةلطري ئاآلي‬ ‫دةبي دةمي ثاك َبي لةئاست‬ ‫ئيسالمةتية َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بمانةوي وةكو كاردانةوة‪،‬‬ ‫خةلكدا ئةطةر َئيمة‬ ‫لةطةلدا َ‬ ‫ياخود ئةوةي كةوا هةرضيمان َ‬ ‫دةلَيت‪،‬‬ ‫دةبي‬ ‫بة مةنتيق و قسةي جوان و‬ ‫َ‬ ‫ديكؤمينت َ‬ ‫وةآلمي بدةيتةوة نةك بة قسةي بازا ِري‪ ،‬بةآلم‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل قسة‬ ‫باسي ئةوةش ناكةن كة ئةنداماني‬

‫دةكةن‪ ،‬بةآلم الي َئيمةوة رؤذَيك لة ِرؤذنامةي‬ ‫زمانحالي خؤمان قسة وترا‪ ،‬من هةستام َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةو‬ ‫مةكتةبي سياسي بؤ َليثرسينةوة‬ ‫كةنابي‬ ‫بةيانيكمان نووسي دذ بةو شتانة‬ ‫كةسة‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫و جارَيكيتر قبوول َ‬ ‫ببيتة‬ ‫ناكري ِرؤذنامةكةمان َ‬ ‫َ‬ ‫هةركةسي‬ ‫جنيودان بة خةلك‪،‬‬ ‫ميمبةرَيك بؤ َ‬ ‫َ‬ ‫هةرشتي َبل َي خؤي بةرثرسيارةو َليي قبولَ‬ ‫َ‬ ‫ناكةين‪.‬‬ ‫ِريَطا ‪ :‬واتة ئةو نيزاعة شةخسية‬ ‫لةطة َل كؤمة َل بةكارنايةت؟‬ ‫م‪.‬محةمةد عومةر ‪َ :‬‬ ‫بةل َي! قةتعيةن‬ ‫لةثةي ِرةوي بزووتنةوةدا بةرنامةيةك نةبووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كةسيك‪،‬‬ ‫بؤ دذايةتي كردني‬ ‫كؤمةل و هيض َ‬ ‫هةبوبيت راستةوخؤ َثييان‬ ‫شتيك‬ ‫َ‬ ‫ئةطةريش َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَيين‪ ،‬هةرضةندة واقيع دةريخست ئةو ثرؤذة‬ ‫ئيسالميةي لةكوردستاندا بوو بةرةو الوازيان‬ ‫برد‪َ ،‬‬ ‫خةلك كةوتة ذَير فشار و َليثرسينةوةو‬ ‫َ‬ ‫كةبةلطة‬ ‫هةمووي تووشي زةليلي بوون‬ ‫نةويستة‪.‬‬ ‫ِريَ��ط��ا ‪ :‬ب��زوت��ن��ةوةي ئيسالمي‬ ‫ض��ي ك���ردووة ب��ؤ ب��ةش��داري ك��ردن‬ ‫لةهةلَبذاردن لةطة َل اليةنة ئيسالميةكان‬ ‫و عةلمانيةكاندا؟‬ ‫م‪.‬محةمةد عومةر ‪َ :‬ئيمة َثيمان ضاكة‬ ‫بةليستي ئيسالمي‪ ،‬ي��ان نيشتماني َبي‬ ‫لةطةل َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلي ئيسالمي و‬ ‫بةيةكةوة دابةزين‬ ‫يةكطرتووي ئيسالمي‪ ،‬بؤ ئةو مةبةستة نامةي‬ ‫مةكتةبي سياسي بزووتنةوةي ئيسالميمان‬ ‫ناردووة بؤ ئةم دوواليةنة ضاوة ِرواني وةآلمي‬ ‫ئةوانين ئةطةر هات وةآلميان نةبوون ياخود‬ ‫قايل نةبوون بةوةي كة بةيةك ليست دابةزين‬ ‫بةشيوةيةكي تر بير دةكاتةوة‪.‬‬ ‫ئةوكاتة بزوتنةوة َ‬ ‫ِريَطا ‪ :‬بزوتنةوة لةزؤريَك لةشارةكان‬ ‫راطةياندني الوازة‪ ،‬ياخود هةر نيةتي تا‬ ‫ضةند متمانةي بةخؤي هةية دةنط‬ ‫ني؟‬ ‫بيَ َ‬ ‫َ‬ ‫م‪.‬محةمةد عومةر ‪ :‬لةسالي ‪ 2005‬زؤر‬ ‫دةنطيكي باشمان‬ ‫لةئيستا الوازتر بووين‪ ،‬بةآلم َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هيناوة هةرضةندة هةلبذاردن لةم وآلتةدا‬ ‫َ‬ ‫ناضي ئةوة نية‬ ‫بةئةمين و ئةمانةت بة ِرَيوة َ‬ ‫كةضاودَيري لةسةر َبي‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫‪17‬‬


‫ثارتي و يةك َييت‬ ‫قادر عةزيزيان كردة قؤضي قورباني‬

‫(ئةوةي قادر عةزيز دةيلَ​َيت هيض بنةمايةكي نييةو مايةي شةرمةزاريية)‬ ‫ِراثؤرتي دَلَير عةبدوَلآل‬ ‫َليكترازان و َ‬ ‫هةلوةشاندنةوةي ثارت و‬ ‫ط��روث و ِرَيكخراوةكان لةكوردستاندا‬ ‫شتيكي َ‬ ‫لةميذة‬ ‫نوي و سةردةميانة نية و َ‬ ‫َ‬ ‫لةنيو ثارتةكاني كوردستاندا بوني هةية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هةرلةسةرةتاي دروستبوني شؤ ِرشي ئةيلول‬ ‫كة مةال مستةفاي بارزان َ‬ ‫طيرسينةري‬ ‫هةل َ‬ ‫بووة تا دةطاتة سةردةمي بةجيهاني بوون‬ ‫دةبيت‪ ،‬كة‬ ‫و بطرة دواتريش هةبووةو َ‬ ‫زؤرَيكيان روداوي َ‬ ‫تال و بةسةرهاتي ناخؤش‬ ‫ِ‬ ‫و نةيويستراوي َليكةوتؤتةوةو بووةتة هؤي‬ ‫لةميذووي بزافي‬ ‫طؤ ِرين و وةرضةرخان َ‬ ‫ِرزطاريخوازي طةلي كورد‪.‬‬ ‫حزبةكاني كوردستان بةطةورةو بضوكةوة‬ ‫بةهؤي ناكؤكي و َكيشةي َنيوخؤييةوة كة‬ ‫زؤر جار ثةيوةندي بة ثلةو ثايةو بودجةو‬ ‫داهاتةوة هةبووة‪ ،‬ضةندين حزبي تريان‬ ‫خستؤتةوةو بةقةبارةي خؤيان َ‬ ‫مالوَيراني و‬ ‫هيشتووةو‬ ‫بةجي َ‬ ‫نةطبةتيان بؤ ميللةتةكةيان َ‬ ‫تةنها ئةوانيش بونةتة سوتةمةني شة ِر و‬ ‫ناكؤكية ناشةريفانةكةيان‪ ،‬ئةوةتا َليكترازان‬ ‫و جيابونةوةي َبالي مةكتةبي سياسي ثارتي‬ ‫لةساآلني شةستةكاني سةدةي ِرابردوو‬ ‫بةسةرؤكايةتي جةالل َ‬ ‫تالةباني لةمةال‬ ‫َ‬ ‫سةرهةلداني ناكؤكي و شة ِرة‬ ‫موستةفا و‬ ‫َ‬ ‫خوَيناوييةكاني َنيوان هةردو بالي مةاليي‬ ‫جيي باسكردن نين‬ ‫كةليرة َ‬ ‫و جةاللي َ‬ ‫َ‬ ‫نمونةيةكي زيندوي ئةو حالةتةن‪.‬‬ ‫تاوانباراني سةرةكي‪ ،‬هةميشة‬ ‫بي تاوانن‬ ‫َ‬ ‫نةطبةتي طةلي كورد لةوةداية كةلةطةلَ‬

‫‪18‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫ئ��ةوةي َكيشةي َنيوخؤيي حزبةكان و‬ ‫َليكترازان و جيابونةوةيان بةدةر لةثلةو‬ ‫كةسيكي‬ ‫ثايةو ثارةو شة ِرة كورسي ضةند‬ ‫َ‬ ‫شتيكي‬ ‫كةم‬ ‫نةبيت ثةيوةندي بةهيض َ‬ ‫َ‬ ‫ترةوة نةبووة‪ ،‬بةالم لةهةموو كاتةكاندا‬ ‫ملمالنيكان و لةهيضي‬ ‫خؤيان خزاندؤتة ناو‬ ‫َ‬ ‫ثوشيك‬ ‫خؤ ِرايي و َبي ئ��ةوةي لةتةنها‬ ‫َ‬ ‫سودمةندبن ش��ة ِري سةركردةكانيان‬ ‫ك��ردووةو بونةتة ثردَيك و بةهؤيةوة‬ ‫بةرذةوةندخوازةكان مةرامةكانيان بةدي‬ ‫هيناوة‪ ،‬ئةمة جطةلةوةي ثاش كؤتايي‬ ‫َ‬ ‫ملمالني و ناكؤكي و شةرةكان‬ ‫هاتني‬ ‫َ‬ ‫بةتاوانباري سةرةكي هةذماركراون و‬ ‫تاوانباراني سةرةكيش وةك بةرزةكي‬ ‫بانان بؤي دةرضوون‪ ،‬وةك ئةوةي َ‬ ‫تالةباني‬ ‫و بارزاني ثاش ئةو شة ِرة خوَيناوييةي‬ ‫كةضةندين َ‬ ‫لةثيناوي بةرذةوةندي‬ ‫سال و َ‬ ‫لةنيو ميللةتي قو ِربةسةري كوردا‬ ‫خؤياندا َ‬ ‫َ‬ ‫هةليانطيرساند و بةهةزارةها ِرؤلةي كورد‬ ‫بونة قورباني‪ ،‬خؤيان َبي بةري كرد و‬ ‫ميللةتيان بةتاوانباري سةرةكي َ‬ ‫لةقةلةمدا‪.‬‬ ‫ل��ةوةش سةيرتر ئةوةية مةرامضي‬ ‫و بةرذةوةندخوازو دروستكةري َكيشةو‬ ‫ناكؤكيةكان دواتر كة َثيك هاتونةتةوةو‬ ‫كؤتاييان بةناكؤكي و شة ِرة َبي ئةنجام و‬ ‫هيناوة‪ ،‬وةك ئةوةي هيض‬ ‫كاولكاريةكان َ‬ ‫نةبوبيت و كورد ووتةني نةبايان دي َبي و‬ ‫َ‬ ‫نةبؤران‪ ،‬كاي كؤنيان بةباكردووةو ديسانةوة‬ ‫لةثيناوي بةرذةوةنديةكي تري خؤيانداو َبي‬ ‫َ‬ ‫طوَيدانة ميللةت و ئةو قوربانانيانةي كةبؤيان‬ ‫داون‪ ،‬ثةرةيةكي نوَييان َ‬ ‫هةلداوةتةوةو‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫خؤيان ووتةني وةك برا دريذةيان بةخةبات‬ ‫و َتيكؤشاني سياسي و ضةكداري داوةتةوة‪،‬‬

‫كةليرةشدا قوربانياني ش��ة ِري ناوخؤي‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي‬ ‫شاخ و شاري َنيوان حزبةكان و َ‬ ‫و ثارتي بةتايبةتي نمونةيةكي زيندوو و‬ ‫َ‬ ‫حاشاهةلنطةرن كةلةاليةك جطةلةوةي‬ ‫دؤطمايي َ‬ ‫دةسةلمي َنيت‪ ،‬بةئاشكرا‬ ‫خةلك‬ ‫َ‬ ‫هةست بةبون و ثةيرةوكردني َ‬ ‫يةتيك‬ ‫عةقل َ‬ ‫ِ‬ ‫دةكرَيت كة «ديماطؤجيةت» ث ِراوث ِري‬ ‫ماناكةيةتي‪.‬‬ ‫َ‬ ‫زةحمةتكيشان‬ ‫َكيشةكاني‬ ‫ثةيوةنديان بةضييةوة هةبووة؟‬ ‫يةكيك‬ ‫زةحمةتكيشان وةك‬ ‫حزبي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةحزبة بضوكةكاني كوردستان‪ ،‬كة قادر‬ ‫يةكيكة لةو‬ ‫عةزيز سةرؤكايةتي دةكات َ‬ ‫حزبانةي كةدةتوانين َبلَيين زؤرترين حزب‬ ‫و طروثي جياوازي َليكةوتؤتةوةو لةو ماوة‬ ‫كةمةي َميذويدا كة بةضارةكة سةدةيةك‬ ‫دادةنرَيت‪ ،‬ضةندان ناكؤكي و َكيشة و‬ ‫ملمالنيي سةركردةكاني بةخؤوة بينيوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كةدةكريت بلَيين ب��ةراورد كردنيان بة‬ ‫َتيكؤشان و خةباتي سياسيان َ‬ ‫هةلةيةكي‬ ‫طةورةية‪ ،‬ضونكة ئةوةندةي ئةم حزبة َكيشة‬ ‫و ناكؤكي بةخؤوة بينيوةو سةركردةكاني‬ ‫َ‬ ‫سةرقال‬ ‫بةنيوخؤي خؤيانةوة خةريك و‬ ‫َ‬ ‫هيندةيةك خزمةتيان‬ ‫ب��وون‪ ،‬ضارةكة َ‬ ‫بةكوردو ثرؤسةي سياسي كوردستان‬ ‫و َثيشخستني نةكردووةو ئةوةشي كة‬ ‫ؤثيكة لةدةريا كةدةتوانين‬ ‫كردبيتيان َدل َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َبلَيين لةطةل بةرذةوةندي و سودي خؤياندا‬ ‫يةكانطير بووةتةوة ئةطةرنا بةدةر لةوة‬ ‫هةستي َثيناكرَيت‪.‬‬ ‫زةحمةتكيشان وةك‬ ‫َكيشةكاني حزبي‬ ‫َ‬ ‫ت��ةواوي حزبةكاني تري سةر طؤ ِرةثاني‬


‫قادر عةزيز زةحمةتكيَشيَكي تةنها‬

‫سياسي كوردستان‪ ،‬تةنها ثةيوةندي بة‬ ‫ثلةو ثايةو داهات و بةرذةوةندي تايبةتيةوة‬ ‫هةبووة‪ ،‬كة زؤر جار حزبة طةورةكان‬ ‫«يةكيتي و ثارتي» ئةو بؤشايي و درزةيان‬ ‫َ‬ ‫لةنيو حزبي ناوبراودا قؤستونةتةوةو بؤ‬ ‫َ‬ ‫مةرامة سياسيةكاني خؤيان بةكاريان‬ ‫هيناون و جؤشيان داوةتة دووبةرةكي و‬ ‫َ‬ ‫ناكؤكيةكان و بةويست و بةرذةوةندي‬ ‫خؤيان َكيشةو ناكؤكيةكاني ئةو حزبةيان‬ ‫بةكارهيناوة‪ ،‬هةروةك ئةوةي بةمدوايية‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي‬ ‫بةديكراو بةدةستوةرداني ئاشكراي َ‬ ‫زةحمةتكيشان ِروبة ِروي‬ ‫و ثارتي حزبي‬ ‫َ‬ ‫لةميذوي سياسي‬ ‫قةيرانيكي َئالؤزو دةطمةن َ‬ ‫َ‬ ‫بةهيوري و زيرةكانة‬ ‫كوردستان بووةوةو َ‬ ‫َ‬ ‫تةكينراو قادر‬ ‫ريزةكاني لةبن يةك هةل َ‬ ‫سكرتير و هةظاآلني لةمةكتةبي‬ ‫عةزيزي‬ ‫َ‬ ‫سياسي لةيةكتربوون و دؤستايةتي و‬ ‫هاورَييةتي ضةند َ‬ ‫سالةي خةباتيان َليكراية‬ ‫ِ‬ ‫دوذمنايةتي و سةنطةر لةيةكتر طرتن و‬ ‫ركابةرايةتي كردني يةكتري‪.‬‬

‫َ‬ ‫يةكيتي و ثارتي هؤكاري سةرةكي‬ ‫ئةو قةيرانةن كةبةرؤكي حزبي‬ ‫َ‬ ‫زةحمةتكيشاني طرتووة‬ ‫يةكيتي و ثارتي لةئاست‬ ‫ئةطةرضي‬ ‫َ‬ ‫زةحمةتكيشاندا‬ ‫َكيشةكاني َنيوخؤي حزبي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةبي بةري و َبي تاوان لةقةلةم‬ ‫خؤيان َ‬ ‫ئةدةن و ِرةتي ئةوة دةكةنةوة دةستيان‬ ‫هةبوبيت‪ ،‬بةآلم ضاودَيراني سياسي و‬ ‫َتييدا‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي و‬ ‫ثسثؤ ِران و شارةزايان َثييان واية َ‬ ‫بةشيوةيةكي ِراستةوخؤ دةستيان لةو‬ ‫ثارتي َ‬ ‫لةليكترازاني ِريزةكاني‬ ‫َكيشانةدا هةبووةو َ‬ ‫َ‬ ‫زةحمةتكيشاندا ِرؤلَيكي كاريطةر و‬ ‫حزبي‬ ‫َ‬ ‫زيرةكانةيان بينيوة‪ ،‬هةروةك قادر عةزيز‬ ‫زةحمةتكيشان‬ ‫سكرتيري طشتي حزبي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةمياني ئةو كؤنطرة ِرؤذنامةوانيةي كةضةند‬ ‫ِرؤذَيك ثاش تةجميدكردني لةاليةن َبالي‬ ‫سليماني‬ ‫لةئوتيل‬ ‫مةكتةبي سياسيةوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ث��االس سازيدا‪ ،‬بةناراستةوخؤ ئةوةي‬ ‫دةستيكي‬ ‫«يةكيتي و ثارتي‬ ‫خستة ِروو كة‬ ‫َ‬ ‫َ‬

‫لةكيشةي َنيوخؤي خزبةكةياندا‬ ‫بااليان‬ ‫َ‬ ‫هةبووةو بةدةستوةرداني ئةو دو حزبة‬ ‫هاو ِرَيياني مةكتةبي سياسي حزبةكةي‬ ‫ثيالنيان لةدذي َطي ِراوة و جيابونةوةي‬ ‫خؤيان ِراطةياندووة»‪.‬‬ ‫َثيجةوانةي بؤضونةكةي قادر عةزيز و‬ ‫يةكيتي و ثارتي هؤكاري‬ ‫ئةوانةي َثييان واية َ‬ ‫سةرةكي ئةو قةيرانةن كةبةرؤكي حزبي‬ ‫زةحمةتكيشاني طرتووة‪َ ،‬بالي مةكتةبي‬ ‫َ‬ ‫كةزةحمةتكيشان‬ ‫سياسي ئ��ةو حزبة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةمولكي خؤيان دةزان��ن و ِرةف��زي قادر‬ ‫عةزيز ئةكةنةوة‪َ ،‬ثييان واية َكيشةكانيان‬ ‫هيزَيكي دةرةوةي‬ ‫ثةيوةندي بةهيض َ‬ ‫حزبةكةيان نيةو بؤ َكيشة و ناكؤكي‬ ‫َنيوخؤيان دةطة ِرَيتةوة‪ ،‬هةروةك بةهمةن‬ ‫حوسين ئةندامي مةكتةبي سياسي حزبي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫زةحمةتكيشان «بالي مةكتةبي سياسي»‬ ‫َ‬ ‫ئةوةي بة ِرَيطا ِراطةياند « الدان لةثةي ِرةو‬ ‫و ثرؤطرامي َنيوخؤو قؤرخكردني بودجةي‬ ‫بةكارهيناني بؤ مةبةستي شةخسي‬ ‫حزب و‬ ‫َ‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫‪19‬‬


‫َ‬ ‫لةطةل ضةند‬ ‫لةاليةن ق��ادر عةزيزةوة‬ ‫َكيشةيةكي تر كةثةيوةندي بةسياسيةتي‬ ‫حزبةوة هةية واي��ان كرد َ‬ ‫هةلوَيستيان‬ ‫سكرتيرةكةيان يةكاليي بكةنةوةو‬ ‫بةرامبةر‬ ‫َ‬ ‫كةئيستا‬ ‫بةثيي ب ِريارَيكي كؤميتةي ناوةندي َ‬ ‫َ‬ ‫زؤرينةيان الي َئيمةن تةجميدي بكةن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي و ثارتي َثيش جيابوونةوة‬ ‫َ‬ ‫ثشتيواني بالي مةكتةبي سياسي‬ ‫بوون‬ ‫ل�ه‌ب��اره‌ي ئ��ه‌وه‌ي ق��ادر عه‌زيز ئه‌م‬ ‫زةحمةتكيشان‬ ‫ب��ارودؤخ��ه‌ي حزبي‬ ‫َ‬ ‫‌زانيت‪،‬‬ ‫هيزَيكي ناوخؤ ده َ‬ ‫به‌ده‌ستوه‌رداني َ‬ ‫حسين وتي «ئه‌وه‌ ته‌نها قسه‌ي‬ ‫به‌همةن َ‬ ‫كاك ق��ادره‌ و دووره‌ له‌ ِراستيه‌وه‌‪َ ،‬ئيمه‌‬ ‫‌سيك تا َئيستا‬ ‫َميژوومان پاكه‌ و هيچ كه َ‬ ‫نه‌يتوانيوه‌ ده‌ست بخاته‌ كاروباره‌مانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌شي كه‌ كاك ق��ادر ده َ‬ ‫‌يلَيت هيچ‬ ‫بنه‌مايه‌كي نيه‌ و مايه‌ي شه‌رمه‌زاريه‌‪».‬‬ ‫بةمةش َبالي مةكتةبي سياسي دةيانةوَيت‬ ‫ئةوة لةخؤيان دووربخةنةوة كةلةاليةن‬ ‫دةهينرَيت‬ ‫يةكيتي و ثارتيةوة دةستي طةرم َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةثشتياندا و ثالثشتيةكي تةواويان‬ ‫َليدةكرَيت‪ ،‬ضونكة ئةوان دةزانن داننان‬ ‫بةوةدا ماناي سةلماندني قسةكاني قادر‬ ‫عةزيز و َبي ثاساوي جيابونةوةكةيان بؤ‬ ‫دةسةلمي َنيت كة خودي خؤشيان‬ ‫ِراي طشتي‬ ‫َ‬ ‫شيوةيةك ن��اوي جيابونةوةي‬ ‫بةهيض َ‬ ‫شيوه‌يه‌ك له‌حزبي‬ ‫«ئيمه‌ به‌هيچ َ‬ ‫نانين َ‬ ‫َلي َ‬ ‫‌تكيشان جيانه‌بوينه‌ته‌وه‌و خؤشمان‬ ‫زه‌حمه َ‬ ‫به‌خاوه‌ني ئه‌و حزبه‌ ده‌زانين‪ ،‬ته‌نها ئه‌وه‌‬ ‫‌بيت له‌كؤبونه‌وه‌ي كؤميته‌ي ناوه‌ندي‪،‬‬ ‫نه َ‬ ‫سكرتيري حزبمان ته‌جميد‬ ‫‌پيي ب ِريارَيك‬ ‫َ‬ ‫به َ‬ ‫ك��رد‪ ،‬ئه‌ويش به‌هؤي ئه‌و ناشه‌فافي و‬ ‫الدانه‌ي كه‌له‌پرؤگرام و په‌ي ِره‌وي ناوخؤي‬ ‫حوسين‬ ‫حزبدا ئه‌نجاميداوه» بةهمةن‬ ‫َ‬ ‫ئةمةي ووت‪.‬‬ ‫لةاليةكي ترةوة ضاودَيران َثييان واية‬ ‫زةحمةتكيشان‬ ‫َثيداني بودجةي حزبي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةبالي مةكتةبي سياسي و بةشةرعيةت‬ ‫ناساندني ئةو َبالة و ثةراوَيزخستني قادر‬

‫‪20‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫يةكيتي و‬ ‫عةزيز و َبالةكةي لةاليةن‬ ‫َ‬ ‫ثارتيةوة نيشانةي ئةوةية كة َكيشةكاني‬ ‫َنيوخؤي ئةو حزبة دةستوةرداني هةردوو‬ ‫حزبي دةسةالتداري َتيدابووة‪ ،‬هةروةك‬ ‫قادر عةزيز َ‬ ‫مانطيك لةكاتي‬ ‫دةلَيت «هةموو َ‬ ‫خؤيدا بودجة دراوة‪ ،‬بةالم ئةو مانطةي كة‬ ‫َكيشةكاني حزب دةركةوتن و ئةو هةظاالنة‬ ‫جيابونةوة‪ ،‬بودجة دواك��ةوت و لةساتي‬

‫هةموو مانطيَك‬ ‫لةكاتي خؤيدا‬ ‫بودجة دراوة‪،‬‬ ‫بةآلم ئةو مانطةي‬ ‫كة ئةو هةظاآلنة‬ ‫جيابوونةوة‪ ،‬بودجة‬ ‫دواكةوت و لةساتي‬ ‫جيابونةوةشيان‬ ‫راستةوخو ثيَشكةشي‬ ‫ئةوان كرا‪ ،‬كةئةمةش‬ ‫دةريدةخات دةستيَكي‬ ‫دةرةكي لةثشت ئةو‬ ‫كيَشانةوةن كة حزب‬ ‫دووضاري بووة‬ ‫جيابونةوةشيان ِراستةوخو َثيشكةشي ئةوان‬ ‫دةستيكي‬ ‫كرا‪ ،‬كةئةمةش دةري دةخات‬ ‫َ‬ ‫دةرةكي لةثشت ئةو َكيشانةوةن كة حزب‬ ‫دوضاري بووة‪».‬‬ ‫َ‬ ‫زةحمةتكيشان خؤي كردووة‬ ‫بةنيضيري َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي و ثارتي‬ ‫ئةطةرضي ق��ادر عةزيز َثيي واية‬ ‫َ‬ ‫زةحمةتكيشان لةمة ِر‬ ‫هةلوَيستي بةردةوامي‬ ‫َ‬

‫ثرسة هةنوكةييةكاني كورد و بوني دةنطي‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي و ناشةفافي‬ ‫نا ِرةزايي بةرامبةر‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت و بةشداريكردني لة هةولةكاني‬ ‫ضاكسازي‪ ،‬حزبةكةياني كردؤتة ئامانج و‬ ‫دةطيردرَيت‪،‬‬ ‫بةبةردةوامي ثيالني لةدذ‬ ‫َ‬ ‫هةروةك ئاماذة بةوة دةكات «بةشداري‬ ‫زةحمةتكيشان‬ ‫ض��االك��ان��ةي ح��زب��ي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةهةولةكاني ضاكسازي و طؤ ِرانكاري‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي و‬ ‫لةسيستمي ئيداري و نةماني‬ ‫ناشةفافي‪ ،‬وايان كردووة بةدرَيذايي َميذوي‬ ‫بطي ِردرَيت‪،‬‬ ‫خةباتمان ثيالنمان ل��ةدذ َ‬ ‫ثةياميكة و‬ ‫كة َئيمة َثيمان واية ئةمة‬ ‫َ‬ ‫ئاراستةي ئةوانةش دةكرَيت كة هةمان‬ ‫زةحمةتكيشان دةطرنةبةر‪ ».‬بةالم‬ ‫ِرَيطاي‬ ‫َ‬ ‫نهينيةكي تر‬ ‫ضاودَيران واي بؤدةضن ضةند َ‬ ‫لةثشت ئةو ثيالنةوة خؤي مةالس داوة‬ ‫زةحمةتكيشان و خودي قادر عةزيز‬ ‫كة بؤ‬ ‫َ‬ ‫دا ِرَيذرا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوةي قادرعةزيز دان بةوةدا‬ ‫دةن�َ�ي��ت ه��ؤك��اري س��ةرةك��ي بةئاساني‬ ‫يةكيتيةوة‬ ‫ِراوكردنيان لةاليةن ثارتي و‬ ‫َ‬ ‫دةطة ِرَيتةوة بؤ خودي خؤيان و ئةو َكيشانةي‬ ‫لةنيو حزبةكةياندا بةدرَيذايي‬ ‫كة ناوةناوة َ‬ ‫َ‬ ‫َميذووي خةباتيان سةرهةلةئةدات‪ ،‬بةالم‬ ‫ئةوةش ناشارَيتةوة كة ئةو َ‬ ‫هةلوَيستانةي‬ ‫زةحمةتكيشان‬ ‫لةسةرةوة باسكران وا دةكات‬ ‫َ‬ ‫لةنيوان حزبةكاني تري‬ ‫بكرَيتة ئامانج و َ‬ ‫كوردستاندا بةتةنها ثيالن لةدذي ئةوان‬ ‫بطي ِردرَيت‪.‬‬ ‫قادر عةزيز لةوةآلمي ثرسيارَيكي ِرَيطا‬ ‫يةكيتي‬ ‫لةبارةي ئةوةي بؤضي ثارتي و َ‬ ‫بةزةحمةتكيشانةوة خةريكن‪،‬‬ ‫ئةوةندةي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هيندة بةسؤسياليست و كؤمةل و يةكطرتوو‬ ‫َ‬ ‫خةريك نينن؟ ئايا ئةمة ماناي ئةوة نية كة‬ ‫زةحمةتكيشان خؤي لةبةردةستي ئةواندا‬ ‫َ‬ ‫شل كردووةو بووتة َنيضيرَيكي باش بؤيان‪،‬‬ ‫ووتي « ِراستة ِرةنطة زؤربةي ئةو قةيرانانةي‬ ‫بةكيشةكاني‬ ‫دةبيتةوة ثةيوةندي َ‬ ‫ِروبة ِرومان َ‬ ‫نابيت ئةوةش‬ ‫هةبيت‪ ،‬بةآلم َ‬ ‫َنيوخؤمانةوة َ‬ ‫َ‬ ‫لةياد بكةين هةلوَيستي ب��ةردةوام��ي‬ ‫زةحمةتكيشان واي كردووة بكرَيتة ئامانج‬ ‫َ‬


‫«كةليرة‬ ‫هيزَيكي دةرةكيةوة‬ ‫َ‬ ‫و لةاليةن َ‬ ‫يةكيتية» دةستوةردان‬ ‫مةبةستةي ثارتي و َ‬ ‫لةكاروبارةكانيدا بكرَيت‪.‬‬ ‫سؤسياليست و ئيسالمييةكانيش‬ ‫دةستيان لةسازداني َكيشةكاني‬ ‫َ‬ ‫زةحمةتكيشاندا هةبووة‬ ‫بؤضونيكيش‬ ‫ه��ةم��ان ك��ات ضةند‬ ‫َ‬ ‫ئاماذة بةوةدةكةن كة ليستي هاوبةشي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل و‬ ‫‪ 4‬حزبةكة «سؤسياليست و‬ ‫زةحمةتكيشان»‬ ‫يةكطرتووي ئيسالمي و‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردني ثةرلةماني كوردستان‪،‬‬ ‫بؤ‬ ‫يةكيكة لةو هؤكارانةي كة قادر عةزيزي‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي و ثارتيةوة‬ ‫كردة ئامانج و لةاليةن َ‬ ‫حزبةكةي ثةرتكراو دوات��ر بةو دةردة‬ ‫دةميك بوو‬ ‫برا كةديمان‪ ،‬ضونكة ئةوان َ‬ ‫َ‬ ‫بةثيالنيك ضوار‬ ‫لةهةولي ئةوةدابوون‬ ‫َ‬ ‫حزبةكة لةبةريةك َ‬ ‫وةشينن و ئةطةري‬ ‫هةل َ‬ ‫َ‬ ‫خةيال‬ ‫كهيناني ئةو ليستة هاوبةشة بكةنة‬ ‫َثي َ‬ ‫َ‬ ‫كيبهينن‪،‬‬ ‫كةبةنيازبوون بؤ هةلبذاردنةكان َثي َ‬ ‫ضوارضيوةي ئةو بيرة‬ ‫كةئةمةش دةكةوَيتة‬ ‫َ‬ ‫كةيةكيتي و ثارتي هةيانة‪،‬‬ ‫ديكتاتؤريةتةي‬ ‫َ‬ ‫كاتيك ِرَييان بةدةنطي‬ ‫ضونكة ئةوان هيض َ‬ ‫جياواز ن��ةداوةو بةبوني ليستي جياواز و‬ ‫سةربةخؤ توشي هستريا بوون‪.‬‬ ‫زةحمةتكيشان‬ ‫َئيستا كة َكيشةكاني‬ ‫َ‬ ‫بةتةواوي َئالؤزكراوةو فشارةكان لةسةر قادر‬ ‫عةزيز و َبالةكةي سات بةسات زياد دةكات‬ ‫و هةريةكة َ‬ ‫لةبالي مةكتةبي سياسي و َبالي‬ ‫سكرتير نايانةوَيت دةستبةرداري ناوي‬ ‫َ‬ ‫حزبةكةيان بن و هةردوال بةهةمان ناو‬ ‫و ثرؤطرام و َبي ئةوةي دان بةيةكتريشدا‬ ‫بنين‪ ،‬درَيذة بةكاروضاالكي خؤيان ئةدةن‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي و ثارتيش ك��ةدةس��ةالت و‬ ‫و َ‬ ‫َ‬ ‫حكومةت الي ئةوانة بةالي بالي مةكتةبي‬ ‫شيوةيةك قادر عةزيز‬ ‫سياسيدان و بةهةموو َ‬ ‫و حزبةكةيان ثةراوَيزخستووة‪ ،‬تا كار طةشتة‬ ‫ئةوةي بةبريارَيكي وةزارةتي ناوخؤ قادر‬ ‫زةحمةتكيشان َبي بةري‬ ‫عةزيز لةحزبي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كرا‪ ،‬لةو سةروبةندةدا‪ ،‬هةولةكان لةاليةن‬ ‫هةردوو َبالةوة بؤ بةشةرعيةت ناساندني‬

‫حزب درَيذةي هةية‪ ،‬هةروةك قادر عةزيز‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت «لةروي ياساييةوة َئيمة َكيشةكان‬ ‫يةكاليي دةكةينةوة‪ ،‬ئةوةش كة وةزارةتي‬ ‫ناوخؤ ب ِرياري َليداوة زياتر ب ِريارَيكي سياسية‬ ‫نةك ب ِرياري ياسايي‪.‬‬ ‫ضارةنووسي حزبي دةعوة‬ ‫َ‬ ‫زةحمةتكيشان دةكات!‬ ‫ضاوة ِرَيي‬ ‫َ‬ ‫لةحالةتي‬ ‫ب��ة ِراي ضاودَيراني سياسي‬ ‫سازشنةكردن و دةستبةردارنةبووني هيض‬ ‫دةضيت هةمان‬ ‫اليةك بؤ ناوي حزب‪َ ،‬ثي َ‬ ‫عيراقي ِروبة ِروي‬ ‫ضارةنوسي حزبي دةعوةي َ‬ ‫لةكاتيكدا ئةو‬ ‫زةحمةتكيشان َبيتةوة‪،‬‬ ‫حزبي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫حزبةش بةهؤي ناكؤكيةكان و سوربوني‬ ‫َبالةكان لةسةردةستبةردارنةبوني ناوي‬ ‫حزبةكةيان‪َ ،‬بالةكان بةهةمان ناو بةالم‬ ‫َكيشةكانيان‬ ‫بةزيادكردني ثاشطرَيك‬ ‫سي حزبي دةعوةش‬ ‫يةكاليي ك��ردةوةو َ‬ ‫«شيركؤ‬ ‫لةعيراق دروستبوو‪ ،‬بؤ ئةمةش َ‬ ‫َ‬ ‫سليماني حزبي‬ ‫ميوةيسي» بةرثرسي لقي َ‬ ‫َ‬ ‫زةحمةتكيشاني كوردستان بالي «قادر‬ ‫َ‬ ‫«ئيمة بةهيض‬ ‫عةزيز» تايبةت بة ِرَيطا ووتي َ‬ ‫شيوةيةك دةستبةرداري ناوي حزبةكةمان‬ ‫َ‬ ‫نابين و َثيشمان واية ئةمة ماناي ثيرؤزيي‬ ‫ناوي حزبةكة نية‪ ،‬بةآلم بةهؤي ئةوةي‬ ‫ل��ة ِرووي ياساييةوة حزب بةناوي قادر‬ ‫ع��ةزي��زةوةي��ة‪ ،‬ه��ةروةه��ا لةكؤمسيؤني‬ ‫شيوة َئيمة ئةو ناوةمان‬ ‫باآلش بةهةمان َ‬ ‫َثيشكةشكردووة ناكرَيت دةستبةرداري‬ ‫بين‪ ،‬ئةمة جطةلةوةي ِرَينادةين اليةكي‬ ‫شيل بكات و هةروا بةئاساني‬ ‫تر مافمان َثي َ‬ ‫َ‬ ‫حزبيك كةضةند سال لةسايةيدا‬ ‫ناوي‬ ‫َ‬ ‫خةباتمان كردووة و قوربانيمان داوة‪ ،‬خؤي‬ ‫بكاتة خاوةني‪ ،‬ئةوان سةربةستن كاري‬ ‫سياسي لةذَير هةرناوَيكةوة دةكةن‪ ،‬بةالم‬ ‫زةحمةتكيشانةوة سروشتي نية و‬ ‫بةناوي‬ ‫َ‬ ‫ِرَي َثينةدراوة‪.‬‬ ‫كي طرةوةكة دةباتةوة؟‬ ‫َ‬ ‫هيشتا َكيشةكاني حزبي‬ ‫ئةطةرضي َ‬ ‫زةحمةتكيشان و مةسةلةي شةرعيةتي‬ ‫َ‬

‫ه��ةردوو َ‬ ‫بال و يةكاليي نةكردنةوةي‬ ‫ناوي حزب‪ ،‬تا َئيستا َ‬ ‫دريذةي هةية و‬ ‫َ‬ ‫هةردوو َ‬ ‫بال الي خؤشيانةوة لةهةولي‬ ‫ئةوةدان لةسةر حسابي يةكتري الكةي‬ ‫تريان بخةن و شةرعيةت بةخؤيان‬ ‫كيشةكة‬ ‫ب��دةن‪ ،‬ب��ةآلم تا هةنوكة َ‬ ‫ثةسيراوي م��اوةت��ةوة‪ ،‬لةطةلَ‬ ‫َ‬ ‫بةهةل َ‬ ‫ئةوةشدا َبالي مةكتةبي سياسي بةهؤي‬ ‫يةكيتي و ثارتي‬ ‫ثشتيوانية بةردةوامةكاني َ‬ ‫َ‬ ‫دةناسرين و لةاليةن‬ ‫َئيستا بةشةرعي‬ ‫زةحمةتكيشان‬ ‫حكومةتةوة وةك حزبي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةكريت و الكةي‬ ‫لةطةلدا‬ ‫مامةلةيان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةشيانةويت‬ ‫ثةراويزخستووةو‬ ‫تريان‬ ‫لةنةخشةي ثارتة سياسيةكاندا بيس ِرنةوة‪،‬‬ ‫ب��ةالم خ��ؤ بةشةرعيةت ناساندني‬ ‫َ‬ ‫هةولة بةردةوامةكاني‬ ‫قادر عةزيز و‬ ‫كيشةكةي ئالؤزكردووة‪،‬‬ ‫لةو َثيناوةدا َ‬ ‫َ‬ ‫بةجؤريك كةيةكاليي كردنةوةي ناوي‬ ‫كيشةكة‬ ‫بابةتيكي سةرةكي َ‬ ‫حزب بووةتة َ‬ ‫بركيي هةردوال بؤ ئةوةش‬ ‫كي َ‬ ‫تائيستاش َ‬ ‫و َ‬ ‫شيركؤ ميوةيسي‬ ‫بةثيي ووتةي َ‬ ‫بةردةوامة‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫جؤريك‬ ‫قادر عةزيز و بالةكةي بةهيض‬ ‫دةستبةرداري ناوي حزبةكةيان نابن‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هةريمةوة‬ ‫لةكاتيكدا لةاليةن حكومةتي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫فشاريكي زؤريان لةسةرة كةدواهةمينيان‬ ‫ئاطاداركردنةوةيان بوو لةاليةن ئاسايشي‬ ‫سليمانيةوة بة َ‬ ‫ضؤلكردني بارةطاكانيان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫و ِرادةستكردنةوةيان بةحزبةكةي بالي‬ ‫مةكتةبي سياسي‪ ،‬لةوةالمي ثرسياري‬ ‫زةحمةتكيشان طرةوةكة‬ ‫ئةوةي ئايا كام‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫شيركؤ ميوةيسي لةطةل ئةوةي‬ ‫دةباتةوة‪َ ،‬‬ ‫ثي نةبوو‪ ،‬ئاماذةي‬ ‫َ‬ ‫وةالميكي َثيويستي َ‬ ‫دةسةلمي َنيت‪،‬‬ ‫بةوةدا كة داهاتوو ئةوة‬ ‫َ‬ ‫كةئةمةش جطةلة َبي متمانةيي بةهةولَ‬ ‫و تةقاالكاني َبالي قادر عةزيز ئةوة‬ ‫دةسةلمي َنيت كة َبالي مةكتةبي سياسي‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي‬ ‫طرةوةكة دةباتةوةو نةخشةكةي َ‬ ‫و ثارتيش بؤ َ‬ ‫هةلوةشاندنةوةو الداني‬ ‫َ‬ ‫خةيالي‬ ‫قادر عةزيزو دواتريش كردنة‬ ‫كهيناني ليستي هاوبةشي ضوار حزبةكة‬ ‫َثي َ‬ ‫بةتةواوي سةريطرتووة‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫‪21‬‬


‫ثلَنطةكةى ئيمرالَى دةضَيتةوة قةنديل‪...‬؟‬ ‫ضوار ث َيطةى طرنطى ثةكةكة ‪ :‬قةنديل‪ ،‬ئةوروثا‪،‬‬ ‫كوردستانى باشوورء كوردستاني باكوور‬ ‫ئةنوةر حسَين (بازطر)‬ ‫َ‬ ‫هيرشةكانى بؤ سةر‬ ‫سالى (‪ )1982‬كةئيسرائيل َ‬ ‫دةستثيكرد‪ ،‬طةريالكانى (‪ )pkk‬لةثاأل‬ ‫لوبنان‬ ‫َ‬ ‫فةلةستيينةكان‪ ،‬بةرةنطاريةكى باشى سوثاسى‬ ‫ئيسرائيليانكردء تةنانةت يانزة طةريال شةهيد‬ ‫بوونء ضةندانى تريان ديلكران‪.‬‬ ‫بةآلم ثاش شانزة ساأل ء لة (‪)1999/2/15‬‬ ‫ئيسرائيل وةك��و كارةكتةرى سةرةكى‬ ‫بةهاوكارى ضةند وآلت دةزطاى ترى وةك‬ ‫َ‬ ‫هةوالطرى كينياء يؤنان‪،‬‬ ‫(‪ )CIA‬ئةمريكى‪،‬‬ ‫تةنانةت سورياء روسيايش لةنايرؤبى ثايتةختى‬ ‫كينياء ثاش َليدانى دةرزيةكى َبيهؤشكةرء‬ ‫لةاليةن تيمة ئيسرائيلةكةى موسادةوة‬ ‫ئوجةالنيان خستة ف ِرؤكةيةكى تايبةتةوةء‬ ‫َثيشكةشى َ‬ ‫بولةند ئةجةويدى سةرةكى‬ ‫وةزيرانى ئةو كاتةى توركيا كرايةوة‪.‬‬ ‫بةآلم َئيستا لةتازةترين َثيشهاتى سياسيدا‪،‬‬ ‫شةش ئةندامى ثةرلةمانى بةريتانيا‪ ،‬داواى‬ ‫َ‬ ‫عةبدولآل ئؤجةالن دةكةن‬ ‫ئازادكردنى‬ ‫َ‬ ‫لةزيندانى ئميرالىء ئةمةش هةنطاوَيكى‬ ‫تازةء طرنطة لةثاش (دة ) َ‬ ‫سال زيندانيكردنى‬ ‫َ‬ ‫عةبدولآل ئوجةالندا‪.‬‬ ‫ثارتى كرَيكارانى كوردستان‪ ،‬وةكو‬ ‫شطي ِرى كوردستانى باكوور‬ ‫ثارتيكى شؤ ِر َ‬ ‫َ‬ ‫ثارتيكى ضةثى‬ ‫لة (‪ )1978/11/27‬وةكو َ‬ ‫ناسيؤناليزمانة دام��ةزراوة (‪)15‬ى تةباخي‬ ‫هيرشى ضةكدارى كردة سةر‬ ‫(‪ )1984‬يةكةم َ‬ ‫ثاسطةكانى توركيا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ماوةى بيستء ضوار سالة‪ ،‬شة ِرؤ َثيكدادان‬ ‫لةنيوان ه��ةردووال بةشدارة‪ ،‬كة نزيكةى‬ ‫َ‬

‫‪22‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫حةفتا هةزار كةس لةهةردووال كوذراونء‬ ‫بةبيئةوةى بطةنة هيض‬ ‫برينداربوون‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ككةوتنيكى باش‪.‬‬ ‫رَي‬ ‫َ‬ ‫َئيستا (‪ )pkk‬خاوةنى نزيكةى (‪ )7‬هةزار‬ ‫ضةكدارةء بارةطاى سةرةكى ئةم رَيكخراوة‪،‬‬ ‫كةوتوةتة قةنديل لة سآ كوضكةى (توركيا‪-‬‬ ‫َئيران‪ -‬عيراق)ء لةماوةى ضةند َ‬ ‫سالى رابردوشدا‬ ‫بةتايبةتى لةدوو َ‬ ‫سالى راب��ردوودا ضةندين‬ ‫هيرشى بةرفراوانى توركيا بؤسةر قةنديل‬ ‫َ‬ ‫ئةنجامدراوة بةهاوكارى ئةمريكاء ئيسرائيل‪،‬‬ ‫كةدواترينيان ش��ة ِرى زاث��ة‪ ،‬كة (‪)pkk‬‬ ‫بةدةستهينا‪ ،‬بةآلم توركيا بةم‬ ‫سةركةوتنى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫شة ِرانة نةوةستاوة‪ ،‬بةلكو هةميشة هةولدةدات‬ ‫دوايين قةآلى (‪ )pkk‬لةقةنديل‪ ،‬كةبؤ ئةوان‬ ‫دوايين َثيطةى سةربازىء جوطرافىء ذيانيشة‬ ‫َ‬ ‫كؤنترؤل بكات‪.‬‬ ‫لةمبارةيةشةوة ئةنكةرة هةرضى لةدةستى‬ ‫هاتبآ بؤ دةرثة ِراندنيان كردويةتىء لةتازةترين‬ ‫َ‬ ‫هةوليشدا‪ ،‬لةطةأل حكومةتى هةرَيم‪،‬‬ ‫كةوتونةتة كردنةوةى بنكةى َ‬ ‫هةوالطرى بؤ‬ ‫َ‬ ‫جموجولى (‪)pkk‬‬ ‫طؤ ِرينةوةى زانيارى لةسةر‬ ‫ء ئةمةش سةرةتايةكى خراثء خةتةرة‪،‬‬ ‫لةنيوان‬ ‫ببيتة مايةى شة ِرَيكى تر َ‬ ‫دةضيت َ‬ ‫كةثي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫(‪ )pkk‬ء حكومةتى هةريم‪.‬‬ ‫دوران كالكان ئةندامى كؤنسةى‬ ‫سةرؤكايةتى (‪ )pkk‬لةمبارةيةوة رايطةياند‬ ‫«ئةو كارةى حكومةتى هةرَيم‪ ،‬كارَيكى‬ ‫نةتةوةيى نييةء خزمةت بةمةسةلةى كوردى‬ ‫باكوورء باشوور ناكات»‬ ‫َ‬ ‫لةثاش سةردانةكةى هؤشيار زيبارى بؤ‬ ‫توركيا‪ ،‬لةضةند مانطى رابردوودا‪ ،‬رةزامةندى‬

‫َ‬ ‫هةوالطرية‬ ‫لةسةر كردنةوةى ئةو بنكة‬ ‫دراوةء حكومةتى عيراقيش ئاطادارى وردى‬ ‫ثيالنةكةية»‬ ‫َئيستا (‪ )24‬ساأل بةسةر شة ِرى (‪)pkk‬‬ ‫بةبيئةوةى‬ ‫ء حكومةتى توركيادا َتيثة ِردةبآ‪َ ،‬‬ ‫توركيا بؤ يةكجاريش دانوستانى لةطةأل ئةم‬ ‫كردبيت‪ ،‬بؤ طةيشتن بةضارةسةرى‬ ‫حزبةدا‬ ‫َ‬ ‫َكيشةى (‪ )20‬مليؤن ه��اوآلت��ى ك��ورد‪،‬‬ ‫كةتائيستاش لةسادةترين مافةكانى خؤيان‬ ‫َ‬ ‫َبيبةشن‪.‬‬ ‫ب���ؤزان تةكين ئةندامى كؤنسةى‬ ‫سةرؤكايةتى (‪َ )pkk‬‬ ‫دةل َي «لةماوةى ضةند‬ ‫َ‬ ‫سالى شة ِرى رابردوودا‪ )11000( ،‬طةريالى‬ ‫َئيمة شةهيدبوون‪ ،‬بةآلم ئامادةينء بةدةوامين‬ ‫تابةديهينانى مافةكانى طةلى كورد»‬ ‫لةخةبات‬ ‫َ‬ ‫«ئيمة ناخوازين شة ِر‬ ‫ئةكين ئةوةشى وت َ‬ ‫َ‬ ‫بةدةوام كةين‪ ،‬بةآلم توركيا نايةويت َكيشةكة‬ ‫ضارةسةربكات»‬ ‫لآَ‬ ‫بةرثرسيكى سةربازى (‪ )pkk‬دة‬ ‫َ‬ ‫كةئيمة‬ ‫«توركيا زؤرجار درؤى ئةوة دةكات‪َ ،‬‬ ‫بةيةكجارى لةناودةبات‪ ،‬بةآلم َئيمة بؤ‬ ‫بةهيز‬ ‫وةآلم��ى ئةو درؤي��ان��ة‪ ،‬بةطورزى َ‬ ‫وةآلممانداوةتةوة‪ ،‬كةدواترينيان شة ِرى زاثء‬ ‫هيرشكردنة سةر قةرةقولةكانى توركيا بو كة‬ ‫َ‬ ‫(‪ )62‬جةندرمةكوذران‪.‬‬ ‫َ‬ ‫دكتؤرَيكى كوردى دياربةكر لةبارةى رؤلى‬ ‫لةبةديهينانى مافةكانى كوردستانى‬ ‫(‪)pkk‬‬ ‫َ‬ ‫«ثيش ئةو شؤ ِرشة طةورةيةى‬ ‫باكوور َثيوتم َ‬ ‫كةئاثؤ َ‬ ‫خيزانةكةم نةمان‬ ‫هةليطيرساند‪ ،‬منء َ‬ ‫جيطاشدا بةكوردى قسةبكةين‪،‬‬ ‫دةتوانآ لةناو َ‬ ‫نةماندةتوانى متمانة بةكةس بكةينء باسى‬


‫بضوكترين شت بكةين‪ ،‬بةآلم (‪ )pkk‬بيست‬ ‫مليؤن كوردى لةفةوتان رزطاركردء سةرلةنوآ‪،‬‬ ‫َئيمةى لةدةستى تورك رزطاركرد»‬ ‫شؤفيرَيكى تاكسى لةناو ئةستبةمبوأل‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫«ئيستاش مةبةست سالى (‪)2008‬ة‬ ‫َثيموت َ‬ ‫ناوَيرَين بةكوردى قسةبكةين‪َ ،‬ئيستاش من‬ ‫توركيك‬ ‫لةم شارة كارى تاكسى دةكةم‪ ،‬هةر َ‬ ‫بزانآ كوردمء بةكوردى قسة دةكةم‪ ،‬ئامادةنين‬ ‫َ‬ ‫لةطةلمدا سوار بن»‬ ‫شؤفيرى تاكسية وتى «ئةو هةموو‬ ‫ئةو َ‬ ‫جةندرمةء ميتةى سةر شةقامةكان ئةبينى‪،‬‬ ‫هةمووى لةترسى (‪)pkk‬ي��ة‪َ ،‬دلنيام طةر‬ ‫نةبيت‪ ،‬توركيا بةرؤذى نيوة ِرؤ قةتألء‬ ‫(‪َ )pkk‬‬ ‫عاممان دةكات»‬ ‫د‪ .‬محةمةد نورةدين كةثرؤفيسؤرَيكى‬ ‫لةيةكيك لةزانكؤكانى لوبنان وانة‬ ‫توركةء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَيتةوة‪ ،‬دةل َي (‪ )pkk‬تاكة رَيكخراوة‪،‬‬ ‫لةرؤذهةآلتى ناوة ِراستدا كةبتوانآ ساآلنة‬ ‫(‪ )200‬مليؤن دؤالر داهات‪ ،‬لةكادرةكانى‬ ‫خؤى كؤبكاتةوةء متمانةى لةسةر داهاتى‬

‫لآَ‬ ‫نةبيت‪ ،‬ئةو دة «ساآلنة شة ِرى‬ ‫دةرةكى َ‬ ‫(‪ )pkk‬لةسةر توركيا النى كةم (‪ )8‬مليار‬ ‫دؤالر دةك��ةوآ‪ .‬كةئةمةش بوودجةيةكى‬ ‫َ‬ ‫خةيالية»‬ ‫بةمدوايانة موخابةراتى َ‬ ‫لةراثؤرتيكى‬ ‫ئةلمانيا‬ ‫َ‬ ‫نهيندا‪ ،‬باس لةوة دةكات‪ ،‬كةشانة خةوتوةكانى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫رَيكخستنى (‪ )pkk‬لةئةلمانيا جارَيكى تر‬ ‫َ‬ ‫بةجموجولء سةرطةرمى‬ ‫دةستيانكردوةتةوة‬ ‫رَيكخستنةوةى خؤيانن‪ ،‬كةثاش طرتنى‬ ‫َ‬ ‫عةبدولآل ئوجةالن سست بوو بوون»‬ ‫َ‬ ‫يةكيكة لةو وآلتانةى كةزؤرترين‬ ‫ئةلمانيا َ‬ ‫ك��وردى َليدةذى‪ ،‬كةزؤرينةيان كوردى‬ ‫باكوورنء اليةنطرى (‪ )pkk‬ن‪ ،‬جيالةوة‬ ‫ئةم حزبة‪ ،‬كارى سياسىء رَيكخراوةيى خؤى‬ ‫بةسةر ضوار اليةنى سةرةكيدا دابةشكردوة‪،‬‬ ‫لةخةباتى سياسى‪ ،‬ضةكدارى‪ ،‬مةدةنيانةى‬ ‫بةمشيوةية‪:‬‬ ‫ناوخؤء دةرةوة خؤيدا‬ ‫َ‬ ‫يةكةم‪ :‬قةنديل َ‬ ‫(ثيطةى سةربازى)‬ ‫قةنديل سةرةكيترين َثيطةى (‪)pkk‬‬

‫ية كةزؤرترين كادرة بةرضاوء فةرماندةكانى‬ ‫لةم ضيانةدانء نزيكةى (‪ )7000‬طةريال لةو‬ ‫ناوضانةدا بآلوبونةتةوة‪ ،‬كةبةسنوورى هةر‬ ‫سى وآلتى (توركيا‪ ،‬عيراق‪َ ،‬ئيران)وةية‪.‬‬ ‫ئةم شوَينة ستراتيذية بؤ (‪ )pkk‬ئةهيمةتى‬ ‫زؤر طرنطى هةية‪ ،‬لةبةرئةوةى هةم ضياكانى‬ ‫زؤر سةختء عاسين‪ ،‬هةم سنوورى بةسآ‬ ‫وآلتةوةية كة بؤ (‪ )pkk‬كارئاسانى باش‬ ‫دةكات‪.‬‬ ‫بؤية لةثاش ئةو هةموو شة ِرء فشارانةى‬ ‫توركيا بةرثرسة ثلةيةكةكانى ئةم حزبة‪،‬‬ ‫وةك م��وراد ق��ةرةي��ةآلن‪ ،‬جةميل بايك‪،‬‬ ‫دؤران كالكان‪ ،‬باهؤز ئةرداأل‪ ،‬موراد قةرةسو‪،‬‬ ‫بهيَلن‪.‬‬ ‫جي َ‬ ‫ئامادةنةبوون قةنديل َ‬ ‫س��ةرة ِراى هاوكاريكردنى ئيسرائيلء‬ ‫ئةمريكا‪ ،‬تازةترين تةكنةلؤذياى توركيا‬ ‫بمي َنيتةوة‪ ،‬وةكو‬ ‫نةيتوانى (دة) رؤذ لةو ناوضانة َ‬ ‫يةكيك لةبةرثرسةكانى (‪)pkk‬‬ ‫(نارين)‪،‬‬ ‫َ‬ ‫وتى «سآ شةء لةناو بةفردا نةخةوتوم‪ ،‬بةآلم‬ ‫توركيا نةيتوانى دة رؤذ خؤى راطرَيت»‬

‫سرينةوةي ناسنامةي كورددا ساآلنة هةشت مليار دؤالر لةسةر توركيا دةكةويَت‬ ‫ِ‬ ‫شةر لةثيَناوي ِ‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫‪23‬‬


‫هةرضةندة بةهؤى طوشارةكانى حكومةتى‬ ‫هةرَيمةوة‪ ،‬جارجار دةستى طةيشتنى (‪)pkk‬‬ ‫بةخواردنء سوتةمةنىء ضةكء َثيداويستى‬ ‫سةربازى قورسةءطران دةبآ‪ ،‬بةآلم بةهؤى‬ ‫لةئيرانء‬ ‫ك ِرينى َثيداويستىء خ��واردن َ‬ ‫ناوضةكانى رانيةء قةآلدزآ بةقاضاغ‪ ،‬ئةم‬ ‫طرفتة ضارةسةردةكةن‪.‬‬ ‫هةرضى سةبارةت ضةكء كةلوثةلى‬ ‫يةكيك لةبازرطانةكانى ضةك‪،‬‬ ‫سةربازيية‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫كةخةلكى لوبنانةء لةسوريادا دادةنيشآ‬ ‫ضةكيكى بوَيت‪،‬‬ ‫َثيووتم « (‪)pkk‬هةرضى‬ ‫َ‬ ‫بؤى ئةك ِرمء لة قةنديل تةسليمى ئةكةم»‪.‬‬ ‫ئةو بازرطانة وتى «من ثار سال تازةترين‬ ‫جؤرى (‪)BKC‬ء قةناسم َثيفرؤشتوونء‬ ‫باشترين ج��ؤرى درع��ةى شةخيسم بؤ‬ ‫ثةيداكردوون»‬ ‫ئةو وتى (‪ )pkk‬خاوةنى باشترين جؤرى‬ ‫ضةكء كةلوثةلى سةربازينء كادرةكانيشان‬ ‫زؤر ش���ارةزان لةكاروبارى مين دان��انء‬ ‫بةكارهينانى ئةو ضةكانةدا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئةوةشى شاراوةنيية كةوآلتى ئةرمينيا‪،‬‬ ‫ثار َ‬ ‫سال لةشة ِرةكاندا يارمةتيةكى زؤرى‬ ‫(‪)pkk‬ي��دا لة ِرَيطاى َئيرانةوة‪ ،‬س��ةرة ِراى‬ ‫ناردنى خواردةمةنةيةكى زؤر ‪ ،‬بؤية ثاش ئةوة‬ ‫عةبدولآل َ‬ ‫َ‬ ‫طول سةرؤك كؤمارى توركيا ضوة‬ ‫ئةرمينياء ئةو طلةييانةشى َثيطةياندن‪.‬‬ ‫بةكورتى قةنديل هةرضةندة لة ِرووى‬ ‫َ‬ ‫سةنترالى طشت‬ ‫سةربازيةوة زؤر طرنطةء‬ ‫خ��ةب��اتء ج� َ‬ ‫�ول��ةى سياسىء س��ةرب��ازىء‬ ‫مةدةنيانةى (‪ )pkk‬دةكات‪ ،‬بةآلم دوايين‬ ‫َثيطةى قةآلى (‪)pkk‬يةء لةدةستدانيشى بؤ‬ ‫(‪ )pkk‬واتاى كؤتايهاتنى خةباتى ضةكدارى‬ ‫ئةم حزبةية‪.‬‬

‫‪24‬‬

‫َ‬ ‫دووةم‪ :‬ئةوروثا (ئةلمانيا)‬ ‫ئةرووثاء َ‬ ‫ئةلمانيا بةتايبةتى َثيطةيةكى‬ ‫طرنطن بؤ (‪ )pkk‬ض وةكو كؤبوونةوةى‬ ‫اليةنطرانء كؤكردنةوةى ئابونةء هاوكارىء‬ ‫ناردنى بؤ طةريال لةشاخ‪ ،‬ض وةكو سةنتةرى‬ ‫مةدةنيانةى ئةوروثا‪ ،‬كة (‪ )pkk‬توانيويةتى‬ ‫خؤ بخرَي َنيتة ناو سةدان دةزطاء دامةزراوةى‬ ‫ئةو وآلتانةء دؤستى باش دورستبكات‪،‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫كةكاريطةرى باشى لةسةر رةوشى كوردستانى‬ ‫باكوور هةية‪.‬‬ ‫كؤكردنةوةى (‪ )200‬مليؤن دؤالرى‬ ‫بةشيكى زؤرى لةئةوروثاء‬ ‫ساآلنةى (‪َ )pkk‬‬ ‫َ‬ ‫ئةلمانيا كؤدةكرَيتةوةء دةنيرَيتة قةنديل‪ ،‬وةكو‬ ‫لآَ‬ ‫بةرثرسيكى (‪)pkk‬ش دة «ئةو ثارانة زؤر‬ ‫َ‬ ‫دةضيتة‬ ‫بةوردىء بةشةفافانة سةرف دةكرَيتء َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةلىء‬ ‫حساباتى (‪)pkk‬ةوة‪ ،‬قابيلى دزىء‬ ‫شاردنةوة نيية»‬ ‫(‪)pkk‬‬ ‫رَيكخستنةكانى‬ ‫جيالةوة‬ ‫لةئةوروثا دوو كارى سةرةكى دةكةن‪ ،‬يةكةم‬ ‫بةسةرمايةطوزارى‪ ،‬واتا بةثارةى (‪)pkk‬‬ ‫ضةندين ثرؤذةى بازرطانىء ئابوورى طةورةيان‬ ‫دروستكردوةء داهاتةكةى بؤ (‪)pkk‬ية‪.‬‬ ‫حزبيكى كوردستانى َئيران‬ ‫بةرثرسيكى َ‬ ‫َ‬ ‫وتى « لةفةرةنسا (‪ )%80‬سةندويض فرؤشةكانء‬ ‫َ‬ ‫كؤنترؤلى ئةو‬ ‫طةس بةدةستى (‪ )pkk‬وةيةء‬ ‫كارايانكردوة‪.‬‬ ‫لةروسياش هةظاأل فةرهاد بةرثرسى‬ ‫«ئيمة َليرة‬ ‫ثةيوةنديةكانى (‪َ )pkk‬ثيموتم َ‬ ‫هةموو ئةو خانوانةى كارى َتيدادةكةين‬ ‫َ‬ ‫بةمولكى هى خؤمانةء ريستؤرانتء كافترياء‬ ‫ئوتيلى تايبةت بةخؤمان هةية‪ ،‬بةتايبةتى لة‬ ‫َ‬ ‫مؤسكؤ‪ ،‬كة ئةوشتانة زؤر طرانةء داهاتةكةشى‬ ‫دةنيرين‪.‬‬ ‫بؤ طةريال َ‬ ‫كاوة ثارَيزةرَيكى ترى (‪ )pkk‬لةروسيا‬ ‫بةمنى وت « هةر كارَيكى (‪ )pkk‬لةروسيا من‬ ‫دةيكةمء باقى كارةكانى تريشم‪ ،‬داهاتةكةى‬ ‫بؤ (‪ )pkk‬ية لةشاخ‪.‬‬ ‫بؤيةكة ثرسياريش دةك��ةى لةروسياء‬ ‫حزبيكى كوردى هةية‪،‬‬ ‫ئاسياى ناوة ِراست ض َ‬ ‫َثي َ‬ ‫تدةلَين (‪ )pkk‬ء كةسى تر نيية‪ ،‬هيض‬ ‫هةبيت‪.‬‬ ‫ضاالكيةكى َ‬ ‫يةكيك لةو كارانةى (‪)pkk‬‬ ‫ساأل ثار َ‬ ‫لةسويسرا كردبووى ئاشكرابوو‪ ،‬ئةويش‬ ‫ك ِرينى طوندَيكى طةورةبوو لةسويسراء‬ ‫راهينانء مةشقى‬ ‫(‪ )pkk‬كردبووية شوَينى َ‬ ‫ئةو طةرياليانةى دةيانةوَيت لةئةوروثاوة‬ ‫بضنة شاخ‪.‬‬ ‫َ‬ ‫س���ةرة ِراى رؤل��ى مةدةنيانةى ئةو‬ ‫ك��ادر اليةنطرانة لةمتينطء كؤبونةوة‬ ‫جةماوةرييةكان كةوةكو فشار َ‬ ‫رؤلى طةورةيان‬

‫هةية لةسةر ثةرلةمانى ئةوروثا‪ ،‬وةكو ئةو‬ ‫َ‬ ‫كةسالى (‪)2007‬‬ ‫كؤبونةوة جةماوةريةى‬ ‫لةبرؤكسل رَيكخرا كة (‪ )250000‬كةس‬ ‫ئامادةيبوون‪.‬‬ ‫جيالةوانة ئةوروثا بؤ (‪ )pkk‬شوَينى‬ ‫كهينانى رَيكخراوةى مةدةنىء جةماوةرى‬ ‫َثي َ‬ ‫ء شانؤيىء هونةرىء ميدياى جؤراوجؤرة‪.‬‬ ‫هةر َئيستا سآ َ‬ ‫كةنالى تةلةفزيؤنى (رؤذ‬ ‫تيظي)‪( ،‬ن��ةورؤز تيظي)‪ MMC( ،‬تيظي)‬ ‫لةدانيماركء نةرويذء برؤكسلةوة ثةخش‬ ‫دةكةن‪ ،‬واش بريارة َ‬ ‫كةنالى ضوارم لةفةرنسا‬ ‫ِ‬ ‫بةناوى (‪ )HPG‬بكرَيتةوة‪ ،‬كةتوانيويةتى‬ ‫زؤرترين طوَيطر بؤ خؤى كؤبكاتةوة‪ ،‬بةتايبةتى‬ ‫لةكوردستانى باكوور‪.‬‬ ‫لةوانةش طرنطتر‪ ،‬بوونى ثةرلةمانى مةنفاية‬ ‫لةبةلذيكا‪ ،‬كة نوَينةرايةتى كورد دةكاتء‬ ‫يةكيكى ترة لةو ئةركة‬ ‫كؤنطرةى نةتةوةيش َ‬ ‫زوبير ئايدارو‬ ‫طرنطانةى كة(‪َ )pkk‬ثيبهةستاوة َ‬ ‫عصمت شةريف واناى َثي َ‬ ‫هةلدةستن‪.‬‬ ‫لةئيستادا‬ ‫هةر ئةو هةوآلنةش وايكردوة َ‬ ‫شةش ثةرلةمانتارى بةريتانيا داواى ئازادكردنى‬ ‫عةبدولآل ئوجةالن بكةن لةزيندانى َ‬ ‫َ‬ ‫ئيمرالى‪،‬‬ ‫جيالةوانةش هةر لةذَير فشارى ئةوروثادا بوو‪،‬‬ ‫لةسيداردانةوة‪ ،‬طؤ ِرا بؤ سزاى‬ ‫سزاى ئؤجةالن َ‬ ‫هةتاهةتايىء لةوانةش طرنطتر ئةو فشارانةية‪،‬‬ ‫كةيةكيتى ئةوروثا دةيخاتة سةر توركيا‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةسةر مافى طةلى كوردء رَيطركردنى توركيا‬ ‫يةكيتييةوة‪.‬‬ ‫بؤ ضونة ناو ئةو َ‬ ‫لةكاتى دةرث��ة ِران��دن��ى ئوجةالنيش‬ ‫لةتشرينى يةكةمى (‪ )1998‬دا لةسوريا‪،‬‬ ‫وآلتانى ئةوروثا زؤريان َ‬ ‫هةولياندا كةئؤجةالن‬ ‫ئيتاليا‪َ ،‬‬ ‫بطرنة خؤيان‪ ،‬وةك َ‬ ‫هولةندا‪ ،‬بةآلم‬ ‫ئةمريكا رَيطةينةدان‪.‬‬ ‫واتا ئةوروثا لةثاش قةنديل بةثلةى‬ ‫دووةهةم دَيت بؤ (‪)pkk‬ء سةرضاوةى مادىء‬ ‫ذيارىء جةماوةرىء فشارى سياسية بؤ ئةم‬ ‫حزبة‪.‬‬ ‫بةآلم تاكة فاكتةر كة مةترسى لةسةر‬ ‫(‪ )pkk‬دروستكرد‪ ،‬لةمبارةيةوة بةرةسمى‬ ‫ناسينيةتى لةاليةن ئةمريكاء ئةوروثاء‬ ‫بةتيرؤريستى كردنةكةش مةبةستء مةرامى‬ ‫ئةمريكاى لةثشتةوةية‪.‬‬


‫بةمشيوةية دةكرَيت َبلَيت ئةوروثا بؤ‬ ‫َ‬ ‫يةكيكى لةو فاكتةرانةى كةدةتوانآ‬ ‫(‪)pkk‬ء َ‬ ‫َ‬ ‫رؤلى طرنطء داهاتووى بةرضاوىء هةبآء‬ ‫َ‬ ‫عةبدولآل ئوجةالن‬ ‫هةر ئةوروثاش دةتوانآ‬ ‫رَيبةرى ئةو ثارتة لةزيندانى ئيمرالى رزطاربكات‬ ‫و شةش ئةندام ثةرلةمانتارى بةريتانياش‬ ‫كةداواى ئةوةدةكةن سةرةتايةكة ئةطةرضى‬ ‫دةكرَيت زيندانى ئوجةالن تاماوةيةكى‬ ‫بكيشت‪ ،‬بةآلم سةرةتاى ئازادبوونى‬ ‫تر َ‬ ‫َ‬ ‫َثلنطةكةى ئيمبرالى لةطةأل سةرةتايى ضوونة‬ ‫يةكيتى ئةوروثاى توركيا دَيتةدى‪،‬‬ ‫ناوةوةى َ‬ ‫كةنزيك بوةتةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫سييةم‪ :‬كوردستانى عيراق‬ ‫(باشوور)‬ ‫َ‬ ‫بةرؤلى كوردستانى عيراق بؤ (‪)pkk‬‬ ‫لةثاش راثة ِرين بةهارى (‪ )1991‬دةركةوت‪،‬‬ ‫كةحكومةتى هةرَيمى كوردستان دامةزرا‪،‬‬ ‫ئةوةشى ض لةبوارى سياسى‪ ،‬ئابوورى‪،‬‬ ‫جةماوةرى (‪ )pkk‬توانى زوو لةكوردستانى‬ ‫كةثيشتر بةهؤى‬ ‫بناسينآ‪،‬‬ ‫عيراق خؤى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةعسةوة ئةم دةرفةتةى نةبوو‪ ،‬هةر زوو‬ ‫توانى ئةو ئايدؤلؤذياية بآلوبكاتةوة كة‬ ‫ئةو تاكة حزبة لةضوار ثارضةى كوردستان‬ ‫ئايدؤلؤذيايةكى ناسيؤنالسيتانةى سةرتاسةرى‬ ‫هةيةء دةيةوَيت هةرضوار ثارضةى كوردستان‬ ‫رزطاربكاتء هةرزوو لة ِرووى سياسيشةوة‬ ‫جيطةء َثيطةى تايبةت بؤ خؤى‬ ‫توانى َ‬ ‫َ‬ ‫بكاتةوة‪ ،‬لةناو كؤمةلطاى كوردستاندا‪.‬‬ ‫لةيةكيك لةو‬ ‫هةر ئةوةشة وادةك��ات‬ ‫َ‬ ‫دةوران���ةدا بةتةنها دواب���ةدواى ئ��ةوةش‬ ‫هاوسؤزيةكى ط��ةورة لةناو ج��ةم��اوةردا‬ ‫ئوجةالنيش شوَين كةبةطةرمى دذى ئةو‬ ‫بريارة وةستانةوة َ‬ ‫خةلكى كوردستان بوون‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫بةشيكى هاوكارى مادى (‪)pkk‬‬ ‫بطرة َ‬ ‫هةر ئةم َ‬ ‫خةلكة بوونء شة ِرى ناوخؤى َنيوان‬ ‫يةكيتى بةجياجيا‪ ،‬باشتر‬ ‫(‪)pkk‬ء ثارتىء َ‬ ‫ئة حزبةى ناسىء سةركةوتنى (‪)pkk‬ش‬ ‫لةبةرةكانى شةر‪ ،‬تارادةيةك بؤضوونى َ‬ ‫خةلكى‬ ‫ِ ِ‬ ‫هيزَيكى بةتواناء بةبيروباوة ِرن‪.‬‬ ‫طؤ ِرى‪ ،‬كةض َ‬ ‫جيالةوانةش سةرضاوةى بذَيوى ذيانى‬ ‫رؤذانةيان ئةو خواردنء كةلوثةالنة بوون‪،‬‬

‫كةرؤذانة لةرانيةء ق��ةآلدزآء ناوضةكانى‬ ‫سنوورىء بةقاضاغ دةطةن َثييان‪.‬‬ ‫جطةلةوةى (‪ )pkk‬لةو سةردةمانةدا‬ ‫زؤربةى ضةكء كةلوثةلى سةربازى بةقاضاغ‬ ‫لةكوردستانى عيراق دةك ِرى‪.‬‬ ‫َ‬ ‫تاطةيشتة ئةوةى لةناو (‪ )pkk‬خةلكى‬ ‫وةكو ظيان جاف دةرك��ةوآء بطاتة ثلةى‬ ‫كةثيشتر َ‬ ‫خةلكى ثارضةكانى‬ ‫سةركردايةتى‪َ ،‬‬ ‫ترى كوردستان نةطةيشتيوونة ئةم ثلةية‪،‬‬ ‫لةئيستاشدا كوردستانى باشوور َثيطةو‬ ‫َ‬ ‫جيطةيةكى تايبةتمةندى هةية لةخةباتى‬ ‫َ‬ ‫سياسىء ضةكدارىء ئابوورى (‪)pkk‬دا‪.‬‬ ‫هةربؤية رةنطة ضاالكتيرين طروثى سياسى‬ ‫كة (‪ )pkk‬لةثارضةكانى ترى كوردستان‬ ‫دروستكردوة‪ ،‬ثارتى ضارةسةرى كوردستان‬ ‫بةمشيوةية دةكرَيت‬ ‫َبيت لةكوردستانى عيراق‪َ ،‬‬ ‫َبلَيين سةرة ِراى هةموو ئةو َكيشةء طرفتانةى‬ ‫يةكيتى‬ ‫كة(‪ )pkk‬لةطةأل حكومةتى هةرَيمء َ‬ ‫ثارتى هةيةتى‪ ،‬بةآل هيض كات دةستبةدارى‬ ‫ئةم ناوضة طرنطة نابآ‪.‬‬ ‫ضوارةم‪ :‬كوردستانى باكوور‬ ‫(توركيا)‬ ‫َ‬ ‫(‪ )pkk‬زادةى واقيعةتى كؤمةلطاى‬ ‫كوردستانى باكوورةء ئةمةش وادةك��ات‬ ‫ئةم حزبة هةرضةندة لةسةر ئاستى فكرى‬ ‫سياسى خؤى بةخاوةنى هةر ضوار ثارضةكة‬ ‫بزانآ‪ ،‬بةآلم ناكرَيت َ‬ ‫نكؤلى لةوةش بكات‬ ‫كةزؤرينةى َثيشمةرطةء كادرء سةركردةء‬ ‫جةماوةرء ئميكايةتى ئينسانىء ئابوورى هى‬ ‫ئةم ثارضةية‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كةمن ئةو سةركردانةى (‪ )pkk‬كةخةلكى‬ ‫توركيا‪ ،‬يان كوردستانةكةى نةبن‪ ،‬مةطةر‬ ‫كةسانى وةك د‪ .‬باهؤز ئ��ةرداأل» ئةوةش‬ ‫طومانى َتيدانيية كةزؤرينةى َثيشمةرطةء‬ ‫(‪َ )HPG‬‬ ‫خةلكى باكورن‪.‬‬ ‫ئةم َثيطة طرنطةى (‪ )pkk‬ئةطةر ضى‬ ‫هةر لةسةرةتاوة دياربوو‪ ،‬بةآلم زياتر بوونى‬ ‫لةدةيةى نةوةدةكانء َئيستادا بةدياركةوت‬ ‫كةرَيطادرا لةناو توركيا حزبى كوردى‬ ‫دروست َبيتء َ‬ ‫خةلكانى وةك لةيال زانا بضنة‬ ‫ثةرلةمانى توركياوة‪.‬‬

‫ضاودَيرانى سياسى َثييانواية هةموو ئةو‬ ‫حزبانةى لةكوردستانى توركيا دروستبوون‪،‬‬ ‫بةثيى سياسةتى‬ ‫دةستكردى (‪)pkk‬نء‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫بةهيزة‬ ‫ئةوان كاردةكةن‪ ،‬ئةمةش خالى َ‬ ‫بؤ ئةم حزبة كةبتوانآ لةشاخةوة ئا ِراستةى‬ ‫سياسيةتةكانى ناوخؤ بكات‪.‬‬ ‫َبيطومان سةردةمى (‪ )DTP‬رةنطة‬ ‫زَي ِرنترين سةردةمى ضاالكى حزب كوردى‬ ‫بآ لةتوركيا كةتوانيويةتى (‪ )21‬كورسى‬ ‫هنيتء ئةوةش وايكردووة‬ ‫ثةرلةمان‬ ‫بةدةستبي َ‬ ‫َ‬ ‫هةستى ناسيؤناليستانةى كورد باشتر بةرَيتة‬ ‫َثيش‪.‬‬ ‫َ‬ ‫اكيشةء‬ ‫ئةم خالة هةرضةندة سةرنج ِر َ‬ ‫حزبيكى كوردى‬ ‫دةطمةنيشة‪ ،‬كةرَيطا بدرآ َ‬ ‫كةئامادةنةبيت (‪)pkk‬‬ ‫دروس��ت َبيت‬ ‫َ‬ ‫بناسيتء طومانيش‬ ‫بةرةسمى وةكو تيرؤريست َ‬ ‫لةثةيوةندى راستةوخؤى هةردووال بكات‪.‬‬ ‫طةر ديقةت بدةين كوردةكانى َئيرانء‬ ‫سوريا َثيشتر عيراقيش‪ ،‬يان َبلَيم ديموكراتء‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلة‪ ،‬دةي��ان��ةوَي��ت ئ��ةم سيناريؤية‬ ‫دووبارةبكةنةوة‪ ،،‬بةآلم سةركةوتوو نةبوون‪.‬‬ ‫دةكرَيت َبلَين كوردستانى باكوور‪َ ،‬دلى‬ ‫بنيت‪،‬‬ ‫(‪ )pkk‬يةء ضةندة هةنطاوى باشتر َ‬ ‫بةهيز كاتء لةشاخ‬ ‫دةتوانيت لةشار خؤى َ‬ ‫َ‬ ‫فشار لةسةر خؤى كةمبكاتةوةء كةئةمةريكاء‬ ‫ئةوروثاش ئةمةيان دةوَيت‪.‬‬ ‫َئيستا دةردةك��ةوَي��ت ك��ة(‪ )pkk‬ضوار‬ ‫شوَينى ذيارى طرنطى هةيةء رةنطة ئةمةش‬ ‫جياوازتربآ لةحزبةكانى ترى دونياء كوردستان‬ ‫لةثيناو ستراتيذكةى هةنطاوى‬ ‫كةدةتوانآ َ‬ ‫طةورتربنيت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫وات��ا (قةنديل‪ ،‬ئ��ةوروث��ا‪ ،‬كوردستانى‬ ‫باشوورء كوردستانى باكوور) ضوار َثيطةن‪،‬‬ ‫دةتوانن (‪ )pkk‬لةزؤربةى قةيرانةكانى‬ ‫َئيستا نةجات بدةنء ئةمةش سةرةتايةكة بؤ‬ ‫َ‬ ‫لةئيمراليةوة‬ ‫هينانةدةرى َثلنطةى (‪)pkk‬‬ ‫َ‬ ‫بؤ قةنديلء بةمةش بارودؤخى (‪ )pkk‬ء‬ ‫قؤناغيكى نوَيوة‬ ‫دةضيتة‬ ‫كوردى باكوور‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كةدوورنيية داهاتووى توركياش هةمان‬ ‫سيناريؤى باشوورى ئةفةريقاى بةسةر َبيت‬ ‫َ‬ ‫عةبدولآل ئوجةالن‪ ،‬وةك‬ ‫لةسةر دةستى‬ ‫ضؤن نيلسؤن ماندَيال ئةو كارةى كرد‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫‪25‬‬


‫د‪ .‬لةتيف مستةفا‪ :‬دروستكردنى تةشةنوج‬ ‫لةوانةية بب َيتةهؤى خو َين ِرشنت‬ ‫ديدارى‪ :‬شةنكار عةبدوآل‬

‫‪26‬‬

‫ك��وذران��ى ي��ةك ك��ةس لةئةستؤى ئةو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كةتةثلى شةر َليدةدةن‪ ،‬بؤية‬ ‫ئةقليةتانةي‬ ‫َ‬ ‫لةثيناو‬ ‫ثةنجا سالة ئةم ميلةتة طةنجةكانى َ‬ ‫بةكارهينراون‪ ،‬كاتى‬ ‫حةزو ئارةزو سياسيةكاندا‬ ‫َ‬ ‫ئةوة هاتووة ئةو سياسيانة بةخؤياندا بضنةوةو‬ ‫بةشيوةيةكى مؤدَيرنانة َ‬ ‫هةلبذاردن بكةن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةم ديدارة تايبةتةى طؤظارى رَيطادا‪،‬‬ ‫لةتيف مستةفا دكتؤراى لةبوارى ياساى‬ ‫وانةبيذة‬ ‫دةستوردا (قانون الدستورى) هةية و‬ ‫َ‬ ‫سليمانى بةم‬ ‫لةكؤليذى ياساو راميارى زانكؤى َ‬ ‫َ‬ ‫شيوةية وةآلمى تةواوى ثرسيارةكانى دايةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ريَطا‪ :‬دواكةوتنى هةلبذاردن ضيمان‬ ‫ثيَدةلَيَت؟ لةكاتيَكدا لةوادةى خؤى‬ ‫زؤر دوا دةكةويَت؟‬ ‫د‪ .‬لةتيف مستةفا‪ :‬بةالى منةوة يةك‬ ‫رؤذ دواكةوتنى َ‬ ‫هةلبذاردن لةكاتى خؤى‬ ‫شتى مةترسيدارترة‪ ،‬لةوةش مةترسى‬ ‫لةهةمو َ‬ ‫َ‬ ‫زياترة كةلةهةلبذاردن تةزوير بكرَيت وفشار‬ ‫بةكاربهينرَيت‪ ،‬ضونكة زيادةرةوى لةسنورى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫داهينراوى ئةو كةلتورةية كةئيدى‬ ‫هةلبذاردن َ‬ ‫دةسةآلتداران باوةريان بةدةستاودةستكردنى‬ ‫ئاشتى دةسةآلت نية‪ ،‬بؤية طرنطترين َ‬ ‫خال‬ ‫لةثرؤسةى ديموكراسيدا َ‬ ‫هةلبذاردنة‪ ،‬لةناو‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنيشدا ئةنجامدانيةتى لةكاتى خؤيدا‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ئةطةر هةلبذاردن لةوادةى خؤيدا ئةنجامدراو‬ ‫دوبارة بويةوة ئيدى كةلتورى َ‬ ‫هةلبذاردن‬ ‫دةبيتة هؤى‬ ‫دروس��ت دةب�َ�ي��ت‪ ،‬ئةمةش َ‬ ‫دروستبونى نةوةيةك لةسةر ئةم ثةروةردةية‪،‬‬ ‫دوبارة بونةوةى َ‬ ‫هةلبذاردنةكان نيشانةى‬ ‫ثاكبونةوةى َ‬ ‫هةلبذاردنة‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬زؤرجار لةهةلَبذاردنةكانى‬ ‫ك��وردس��ت��ان ه��ةرةش��ةى نانبرين‬ ‫دةكريَت‪ ،‬بةبؤضونى تؤ ئيتر كاتى ئةمة‬ ‫ماوة؟‬ ‫د‪ .‬لةتيف مستةفا‪ :‬ئ��ةوة دةاللةتى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كاملنةبونى‬ ‫قبولنةكردنى يةكترو باش‬ ‫ديموكراسية‪ ،‬ئةوانةى لةدةسةآلتدان يان‬ ‫ئؤثؤزسيؤنن ئةطةر ئيمانيان بةدةستاو‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫هةبيت‬ ‫بةشيوةى ئاشتى َ‬ ‫دةستكردنى دةسةآلت َ‬ ‫هيضكات َثيويستيان بةبارطرذى وتةنطةذة نية‪،‬‬ ‫ببيتةهؤى‬ ‫بؤية دروستكردنى تةشةنوج لةوانةية َ‬ ‫خوَينرشتن‪ ،‬كوذرانى يةك كةس لةئةستؤى‬ ‫َ‬ ‫ئةو َ‬ ‫كةتةثلى شةر َليدةدةن‪ ،‬بؤية‬ ‫ئةقليةتانةي‬ ‫َ‬ ‫لةثيناو‬ ‫ثةنجا سالة ئةم ميلةتة طةنجةكانى َ‬ ‫بةكارهينراون‪ ،‬بؤية‬ ‫حةزو ئارةزو سياسيةكاندا‬ ‫َ‬ ‫كاتى ئةوة هاتووة ئةو سياسيانة بةخؤياندا‬ ‫بةشيوةيةكى مؤدَيرنانة َ‬ ‫هةلبذاردن‬ ‫بضنةوةو َ‬ ‫َ‬ ‫بكةن‪ ،‬باتؤزَيك لةخةلكةوة َفيربين‪ ،‬ئةوةتا‬ ‫عةرةبةكان ضةند َ‬ ‫سالَيكى كةمة هاتونةتة‬ ‫سةركورسى دةسةآلت كةضى نمونةيةكى‬ ‫جوانيان َثيشكةشكردووة‪ ،‬بؤنمونة حزبى‬ ‫دةعوا ئينشيقاقيان كردو هةردو َبالةكةش‬ ‫ضونة َ‬ ‫هةلبذاردنةوةو دةرضون وهةردواليان‬ ‫ئيئتيالفيان كردووة‪ ،‬ئةوانةى دةيانةوَيت جةوى‬ ‫تةشةنوج دروست بكةن ئيمانيان َ‬ ‫بةهةلبذاردن‬ ‫هيشتنى كورسيةكان نية‪،‬‬ ‫بةجي َ‬ ‫نيةو باوةريان َ‬ ‫هةروةها باكيان بةخوَينرشتنى َ‬ ‫خةلك نية‬ ‫لةثيناو بةرذةوةندى تايبةتدا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ريَطا ‪ :‬ئ��ةم هةلَبذاردنة رةنطة‬ ‫ملمالنيَيةكى زؤر سةخت روبدا لةنيَوان‬ ‫ليستةكاندا‪ ،‬ئايا دروستبونى هةرجؤرة‬ ‫ش��ةرو خويَنرشتنيَك لةئةستؤى‬ ‫ثارتى ويةكيَتى نية؟ بةبؤضونى تؤ ض‬ ‫زةمانةتيَك هةية ئةمسالَيش بارةطاى‬ ‫هةندى كيان وحزبى سياسى نةسوتيَت‬ ‫َ‬ ‫وةك ئةوةى لةدهؤك ودةوروب��ةرى‬ ‫رويدا؟‬ ‫د‪ .‬لةتيف مستةفا‪ :‬حزبى دةس��ةآلت‬ ‫بةرثرسيارَيتى َميذوى دةكةوَيتة سةر‪،‬‬ ‫بةتايبةتى ل��ةرؤذه��ةآلت��ى ن��اوةراس��ت‬ ‫كةدامودةزطاكانى حكومةت َبى اليةن نابن‪،‬‬ ‫فةرمانةكان لةحزبى دةسةآلتةوة وةردةطرن‪،‬‬ ‫بةشيكى زؤرى‬ ‫شتيكى وا ِروب��دات َ‬ ‫ئةطةر َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتى‬ ‫َليثرسراوييةكة دةكةويتة ئةستؤى َ‬ ‫دةبيت‬ ‫وثارتى‪َ ،‬ئيمة هيوادارين ئةوة رونةدات‪َ ،‬‬ ‫ئةمريكاش كار بةثرؤسةى ديموكراسى‬ ‫بكات‪ ،‬كةهةزاران جوندى بةكوشتداوة بؤى و‬ ‫ثارةيةكى زؤرى بؤخةرجكردووة‪ ،‬بؤية رودانى‬ ‫ئةم َ‬ ‫حالةتة نةشياوانة لةسةنط و بةهاى كورد‬

‫دةبيت‬ ‫كةمدةكاتةوة‪ ،‬ئةمةش كاريطةرى َ‬ ‫لةسةر َ‬ ‫بةهيزةكان بؤمان‪،‬‬ ‫ثالثشتى وآلتة َ‬ ‫ضونكة َئيمة َ‬ ‫ثالثشتى وآلتة ئيقليميةكانمان‬ ‫نية‪َ ،‬‬ ‫زلهيزةكانيش تةنيا‬ ‫ثالثشتى وآلتة َ‬ ‫دةبيت‪ ،‬بونى ضاودَيرة بيانيةكان‬ ‫بةديموكراسى َ‬ ‫َ‬ ‫طرنطى خؤي هةية‪ ،‬ئةطةر ضى لةهةلبذاردنى‬ ‫راب��ردوش��دا ضاودَيرى بيانى هةرهةبووة‪،‬‬ ‫لةوانةية َ‬ ‫هةلبذاردنى ئةمجارةيان بةدابةزينى‬ ‫هةبيت‪،‬‬ ‫ليستى تر ترسى طؤرينى كورسيةكان َ‬ ‫ئةمةش هةلى شةر زياتر دةك��ات‪ ،‬بةآلم‬ ‫حةق واية ضى حزبى دةسةآلت ض ئةوانةش‬ ‫نابيت رَيطة بدةن‬ ‫خؤيان بةئؤثؤزسيؤن دةزانن َ‬ ‫بةوكةسانةى َ‬ ‫خةلك هاندةدات بؤ شةر‪ ،‬وةك‬ ‫َ‬ ‫ضؤن لةشة ِرى ناوخؤدا كؤمةل َى بةرثرس‬ ‫هةبوون بةرثرسن لةخوَينى ئةو َ‬ ‫خةلكةى رذا‪،‬‬ ‫َ‬ ‫انطيزةكانيان دةيةها كو ِرى خةلكى‬ ‫قسة شة ِر َ‬ ‫بةكوشتدا‪ ،‬دوايش دةرك��ةوت نةتيجةكةى‬ ‫لةثيناوى دةسةآلتدابوو‪،‬‬ ‫هةموى هيض بوو‪َ ،‬‬ ‫هيوادارين دامودةزطا حكوميةكان َبى اليةن‬ ‫بن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ى كيان خؤيان‬ ‫كؤمةل‬ ‫ل‬ ‫ئةمسا‬ ‫طا‪:‬‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫تؤماركردووة ل���ةدةرةوةى يةكيَتى‬ ‫وثارتى‪ ،‬ثيَت واية ئةم ليستانة تاضةند‬ ‫دةتوانن دةنطى نارازى خةلَك بؤخؤيان‬ ‫كةسثكةن؟‬ ‫د‪ .‬لةتيف مستةفا‪ :‬ثرةنسثى بوونى ليستى‬ ‫جياواز زؤر طرنطة‪ ،‬جا ئةو ليستة دةنط زؤر‬ ‫دَي َنيت يان كةم دَي َنيت طرنط نية‪ ،‬بؤية‬ ‫َ‬ ‫لةكؤلةكةكانى ديموكراسى بونى‬ ‫يةكيك‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ليستى جياوازو مونافةسةى هةلبذاردنة‪ ،‬هةمو‬ ‫وآلت يةك دةنط ويةك رةنط بوو‪ ،‬ئةو جؤرة‬ ‫سيستةمانةى بلؤكى خؤرهةآلتمان بيردَي َنيتةوة‬ ‫َ‬ ‫طةندةلى ديكتاتؤرى‬ ‫كةطةلةكانيان بةرةو‬ ‫روى‪ ،‬لةئةنجامدا نةك هةرسيستةمةكة روخا‬ ‫َ‬ ‫بةلكو طةلةكانيشيان روخا‪ ،‬بؤية بةالى منةوة‬ ‫بونى ليستى جياواز زؤر طرنطةو من بةرطرى‬ ‫لةثرةنسيثى بونى ليستى جيادةكةم‪َ ،‬بى طوَيدانة‬ ‫ئةوةى ئةو ليستة َكيية ئةمة يةك‪ ،‬دووةم ئةطةر‬ ‫ببيت‪ ،‬طؤرانكارى زؤر طرنطةو‬ ‫طؤرانكاريش َ‬ ‫لةبةرذةوةندى ثرؤسةى ديموكراسيداية‪،‬‬ ‫حزبى دوو‬ ‫تؤ موتابعة بكة لةئةمريكا ئةطةر َ‬


‫دةورة لةسةر حكوم َبيت ضيشى بؤوآلتةكةى‬ ‫كردبيت دروشمى طؤرانكارى (‪)chenge‬‬ ‫َ‬ ‫بةرز دةكةنةوة‪ ،‬ضونكة َ‬ ‫دةلَين ئةو حزبة ضى‬ ‫كردبيت لةوة طرنطتر طؤرانكارية‪،‬‬ ‫بؤئةمريكا‬ ‫َ‬ ‫بؤية بةردةوامبونى ح��زب لةدةسةآلت‬ ‫دةبيتةهؤى شةبةحى ديكتاتؤريةت‪ ،‬شةبةحى‬ ‫َ‬ ‫ديكتاتؤريةت هةمو دةسكةوتةكان لةباردةبات‬ ‫وتةمةنى دةسةآلتيش كورتدةكاتةوة‪ ،‬بؤية‬ ‫ئةوديموكراسيةتةى ئةوان دوسةد َ‬ ‫سالة خؤى‬ ‫بةرهةم دَي َنيتةوةو ناطاتة بن بةست‪ ،‬بةالمةوة‬ ‫هةبيت‪ ،‬بةآلم بةالمةوة‬ ‫طرنطة ئؤثؤزسيؤن َ‬ ‫طرنط نية ئةو ئؤثؤزسيؤنة َكيية؟ َئيمة لةدواى‬ ‫راثةرينةوة هةميشة تةفكيرى س��ؤزدارى‬ ‫َزالبووة بةسةر بيرو بؤضونمانةوة‪ ،‬لةضةند َ‬ ‫سالى‬ ‫رابردودا هةربةم اليةنة كاركراوة‪ ،‬بؤية ئةطةر‬ ‫ئةم َ‬ ‫نةبيت‪ ،‬بةآلم‬ ‫هةلبذاردنةش طؤرانكارى َ‬ ‫يةكيتى و ثارتى طرةنتى‬ ‫بونى ليستى دةرةوةى َ‬ ‫طؤ ِرانكارى دةكةن لةماوةيةكى كورتدا‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬لةهةلَبذاردنى راب��ردو ئةو‬ ‫بةلَيَنانةى بةخةلَك درا تاضةند‬ ‫جيَبةجيَكرا؟ ئةو ثةرلةمانتارانةى‬ ‫يةكيَتى وثارتى ناردنية ثةرلةمانةوة‬ ‫تاضةند نويَنةرى خةلَك بوون؟‬ ‫شتيكى‬ ‫د‪ .‬لةتيف مستةفا‪ :‬لةهةمو دنيادا ئةوة َ‬ ‫ئاسايية حزب َ‬ ‫ثاليوراوةكان كانديد بكات‪ ،‬حزب‬ ‫بةرنامةى هةيةو ئةطةر ئيش بةوبةرنامةية‬ ‫بكرَيت زؤر جوانة‪ ،‬بةآلم ديارة كوردستان وةك‬ ‫رؤذئاوانية‪ ،‬حزبةكانى كوردستان زؤرجار ثابةند‬ ‫نابن بةبةنامةكانيانةوة‪ ،‬تؤ بةرنامةى (‪ )730‬يان‬ ‫(‪ )561‬بخوَينةوة هةموى شتى جوانة‪ ،‬لةوانة‬ ‫وةك بةرنامة هةروةك بةرنامةى ئةو حزبانة‬ ‫َبيت لةئةمريكادا جاردراوة‪ ،‬بةآلم َكيشةكة‬ ‫دايدةنيت‬ ‫ئةوةية ئةوبةرنامةية حزبةكة‬ ‫َ‬ ‫ئيمانى َثيى نيةو دةسةآلت كارى َثيناكات‬ ‫وهةم دةنطدةريش زاكيرة نية ليرة‪ ،‬بةآلم‬ ‫لةرؤذئاوا وانية‪ ،‬ئؤثؤزسيؤن وميديا بةردةوام‬ ‫هيشتنةوةى زاكيرةى‬ ‫كاردةكةن لةسةر زيندو َ‬ ‫دةنطدةران‪ ،‬دةورى ئؤثؤزسيؤن زؤر كاريطةرة‬ ‫َليرةدا‪ ،‬ضونكة هةميشة ضاودَيرى دةكات‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةوبةلَينةى داو‬ ‫بةخةلكى ئةم حزبة‬ ‫ودةلَيت‬ ‫درؤى كرد‪ ،‬يان ئيشى ئؤثؤزسيؤن زيندو‬ ‫لةنيوان دوو‬ ‫هيشتنةوةى زاكيرةى دةنطدةرانة َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردندا‪ ،‬ئةمةش وادةكات رؤذلةرؤذ دةنط‬ ‫َ‬ ‫لةهةلبذاردنى‬ ‫شيتةوة بؤئةوةى‬ ‫دةكي َ‬ ‫لةزؤرى َ‬ ‫بهي َنيت‪ ،‬لةكوردستان‬ ‫داهاتودا خؤى دةنط َ‬ ‫لةبةرئةوةى ئؤثؤزسيؤن نةبووةو هةردو‬ ‫نةيانهيشتووة ئؤثؤزسيؤن‬ ‫حزبى دةسةآلتدار‬ ‫َ‬

‫َ‬ ‫كؤمةلطاى مةدةنيمان‬ ‫ببيت‪ ،‬نة‬ ‫دروست َ‬ ‫نةئؤثؤزسيؤنيكى كاراو نةميدياكانيش‬ ‫هةبووةو‬ ‫َ‬ ‫هيشتنةوةى‬ ‫توانيويانة كارلةسةر زيندو َ‬ ‫زاكيرةى دةنطدةر بكةن‪ ،‬ئةو دةنطةى هةبووة‬ ‫َثيشتر بريتى بووة لةميديا‪ ،‬هةرضةندة ئةمة‬ ‫ئيشى رةئيسى ميديانية‪َ ،‬‬ ‫بةبةلطةى ئةوةى‬ ‫بونيكى زؤر هةيةو َ‬ ‫فةزلى ئةو‬ ‫َئيستا نارازى َ‬ ‫َ‬ ‫نارازى بونةش بؤميديا دةطةريتةوة‪ ،‬بؤية هةتا‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطا نارةزاى تيا َبيت ئةواباشة‪ ،‬ئةو كاتةى‬ ‫ئةم نارةزايية نةما ئةواخراثة‪ ،‬بؤية تاكة اليةن‬ ‫كةكارى ك��ردووة تةنيا ميديا بووةو كارى‬ ‫ثيرؤزى كردووة‪ ،‬زؤرجار ئيشى ئةويش نةبووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةهةلبذاردنةكانى داهاتودا‬ ‫بؤية هيوا داراين‬ ‫ببيت‪.‬‬ ‫ئةو ئؤثؤزسيؤنة دروست َ‬

‫د‪ .‬لةتيف مستةفا‪ :‬بونى ليستى جياواز الى‬ ‫من طرنطة‪ ،‬ضونكة لةو تةفكيرة سؤزدارية‬ ‫دةرب��از دةبين بؤتةفكيرى َ‬ ‫ئةقلى‪ ،‬بائةمرؤ‬ ‫نةبيت‪ ،‬بةآلم بونى ليستى‬ ‫طؤرانكاريش زؤر َ‬ ‫شتيكيش‬ ‫جياواز يةكةم هةنطاوة‪ ،‬هةمو َ‬ ‫دةستثيدةكات‪ ،‬بؤضونيشم‬ ‫لةيةكةم هةنطاوةوة‬ ‫َ‬ ‫ببيت‪.‬‬ ‫واية طؤرانكارى َ‬ ‫ريَطا ‪ :‬زؤرج���ار دةوت���را ئةبيَت‬ ‫ئةزمونى كوردستان بطوازينةوة بؤ‬ ‫ثاريَزطاكانى عيَراق‪ ،‬ثيَت وانية ئيَستا‬ ‫دةبيَت مةمنونى ئةزمونى ئةوان بين‬ ‫بةتايبةتى هةلَبذاردنى ئةنجومةنى‬ ‫ثاريَزطاكان؟‬ ‫د‪ .‬لةتيف مستةفا‪ :‬من هةرلةسةرةتاى‬

‫د‪.‬لةتيف‪ :‬دواكةوتني يةك رؤذ هةلَبذاردن لةكاتي خؤي لةهةموو شتيَك مةترسيدارترة‬

‫ريَطا‪ :‬ثيَت واي��ة ئةو بةلَيَنانةى‬ ‫بةجى نةكراوة‪،‬‬ ‫كةدراوة بةخةلَك وجيَ َ‬ ‫َ‬ ‫هاوآلتى واليَبكات لةم هةلبذاردنةدا‬ ‫تؤلَةبكاتةوة؟‬ ‫د‪ .‬لةتيف مستةفا‪ :‬من َثيم خؤش نية‬ ‫وشةى َ‬ ‫بهينم‪ ،‬بؤية َئيمة َثيويستمان‬ ‫تؤلة بةكار َ‬ ‫كةحزبى لةسةر‬ ‫ب��ةو َتيطةيشتنة هةية‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل بةرنامةكةى‬ ‫حكومة راستطؤ نةبووة‬ ‫بةجى نةكردووة‬ ‫خؤيدا(‪)51%‬بةرنامةكانى َ‬ ‫جي َ‬ ‫هةقى خؤيةتى َ‬ ‫خةلك دةنط بدات بةليستى‬ ‫تر‪ ،‬ئةمةش ثرؤسةى ديموكراسى وطؤرانة‪،‬‬ ‫بؤية ئةم ماوة زؤرةى رابردوو طرةنتى بووة‬ ‫بؤئةوةى حزبى دةسةآلتدار لةسةدا ضةندى‬ ‫هيناون‪.‬‬ ‫ئاواتةكانى‬ ‫بؤبةجي َ‬ ‫َ‬ ‫ريَ��ط��ا‪ :‬تاضةند طةشبينى بةم‬ ‫هةلَبذاردنة طؤرانكارى بكات؟‬

‫روخانى رذَيمةوة قسةم زؤر لةسةر ئةوانةكرد‪،‬‬ ‫كةئةم ئةزمونةى َئيمة هى ئ��ةوة نية‬ ‫بؤعيراق‪ ،‬من دةمزانى لةسةر‬ ‫بيطوَيزيتةوة َ‬ ‫بنةمايةكى ساغ وسةليم دانةمةزراوة تابتوانين‬ ‫بيكةين بةئةزمون‪ ،‬لةروكةشداو لةضاو رذَيمى‬ ‫بةعس َ‬ ‫بةدلنياييةوة َئيمة باشتربوين‪ ،‬ضونكة‬ ‫َ‬ ‫هةندى ئازادى رادةربرين وقسةكردن هةبوو‪،‬‬ ‫بؤية َئيستا دةركةوتووة نةك هةرهى ئةوة‬ ‫بؤعيراق‪َ ،‬‬ ‫دةبيت‬ ‫بةلكو َ‬ ‫نةبون بيطوازينةوة َ‬ ‫زو بيطؤرين‪ ،‬ئةم سيستةمةى كةحكومرانى‬ ‫َ‬ ‫لةسالى ‪1991‬وة‬ ‫كوردستانى َثيدةكرَيت‬ ‫باوى نةماوة‪ ،‬ئةو كاتةى دنيا خواحافيزى‬ ‫بةخيرهاتنمان كرد‪،‬‬ ‫لةم سيستةمةكرد َئيمة َ‬ ‫مةترسى بةردةوام بونى ئةم جؤرة حكومرانية‬ ‫هةرنابيتةهؤى روخانى حكومةت‪َ ،‬‬ ‫بةلكو‬ ‫َ‬ ‫دةبيتةهؤى روخانى طةليش‪.‬‬ ‫َ‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫‪27‬‬


‫شيوعييةكانيش خيانةتيان كردووة‬

‫حزبي شيوعي بةسةداميان دةوت كاسرتؤي عرياق‬ ‫ِرَيطا‪ ،‬تايبةت‬

‫لةدةوراني َميذووي شؤ ِرشي كورددا حزبي‬ ‫شيوعي َ‬ ‫ستيكي سةيري لةمةسةلةي‬ ‫هةل َوي َ‬ ‫ك��ورددا هةبووة‪َ ،‬‬ ‫سالي (‪ ،)1935‬داني‬ ‫بةسةربةخؤيي كوردستاندا ناوة‪َ ،‬‬ ‫سالي‬ ‫(‪ )1945‬سةربةخؤيي كوردستاني خستؤتة‬ ‫عيراق‪َ ،‬‬ ‫سالي (‪ )1956‬ديموكراسي‬ ‫ثاش َ‬ ‫عيراق و ئؤتؤنؤمي بؤ كوردستان‬ ‫بؤ َ‬ ‫َ‬ ‫كةتاسالي‬ ‫دروشمي بوو‪ ،‬بةهادين نوري‬

‫شيوعييةكان ضةكيان بؤ كورد كوشتن وةردةطرت‬

‫‪28‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫يةكيك ب��وو لة ِرَيبةرانيان‬ ‫(‪)1983‬‬ ‫َ‬ ‫لةناميلكةي َ‬ ‫(هةلةي ِرَيكخراوة سياسي‬ ‫يةكان سةبارةت بةمةسةلةي كورد) دا‬ ‫دةلَيت (حشع) َ‬ ‫َ‬ ‫تاسالي (‪ )1945‬لةمةسةلةو‬ ‫كيشةي ك��ورد َ‬ ‫حالي نةبوو لةيةكةم‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤنطرةيان لةسالي (‪ )1945‬تةنها مافي‬ ‫يةكساني بؤ كورد تؤماركرا وةك مافي‬ ‫ئةرمةنييةكان يان ئاشوريةكان‪ ،‬ثاشان‬ ‫َ‬ ‫لةسالي (‪ )1952‬مافي ضارةنوسي كورد‬ ‫لةبةرنامةيان ضةسثا‪ ،‬كةثارتي شؤ ِرشي‬ ‫َ‬ ‫هةلطيرساند (حشع) دذي وةستاو بة‬ ‫(ش��ةري َ‬ ‫َ‬ ‫لةقةلةم دا‪،‬‬ ‫طالوي باكور)ي‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫ئةم َ‬ ‫لةهةل َويستي‬ ‫هةل َويستةي (حشع)‬ ‫بةكيشةي‬ ‫دةضيت سةبارةت‬ ‫ئيسرائيل‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫فةلةستين لةسةردةمي عبدالكريم قاسم‬ ‫دا شيوعي يةكان دةيانتواني َ‬ ‫سولتة بطرنة‬ ‫دةست َ‬ ‫بةالم (كرملن) سياسةتي ئةوةبو‬ ‫شي َ‬ ‫نري‪ ،‬كةضي‬ ‫نةئي َ‬ ‫َدلي زةعيم قاسم َ‬ ‫ل��ة(‪ )1963/2/28‬دا لةكودةتا ِرةشةكةي‬ ‫بةعسي يةكانا طوللة باران كرا‪ ،‬لةثاش‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خؤمالي‬ ‫هةولداني عبدالسالم عارف بؤ‬ ‫كردني نةوت ناكؤكي كةوتة َنيوان (ثارتي‬ ‫و حشع) ثارتي دةيوت َ‬ ‫خؤماليكردني نةوت‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي ديكتاتؤري ناطؤ ِر َي‬ ‫هيض لة ِروي‬ ‫(حشع)يش ئةم كارةي بةطة ِرانةوةي ِروي‬ ‫َ‬ ‫لةقةلةم‬ ‫طةشي شؤ ِرشي (‪)14‬ي تةمموز‬ ‫بةنهيني‬ ‫دةدا‪ ،‬تةنانةت لةو ماوةيةشدا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل عبدالسالم عارفدا ِرَيكةوتبوون‬ ‫كةباسي ئؤتؤنؤمي نةكةن دواي ِر َذيمي‬ ‫عارف شيوعي يةكان بةشداري شؤ ِرشيان‬ ‫عيراق)‬ ‫كردوو لة ِراديؤيي (دةنطي طةلي َ‬ ‫كيشةي كورديان كرد‬ ‫ةوة ثشتطيري َ‬ ‫ل���ة(‪)1967/9/17‬دا لةناو خؤيان بوون‬ ‫ب��ةدوو بةش‪ ،‬بةشة جيابووةكة بووية‬ ‫(سةركردايةتي َنيوةني) و حزبيش بةناوي‬ ‫َ‬ ‫لةسالي‬ ‫(ليذنةي َنيوةندي) يةوة ناسرا‪،‬‬ ‫(‪ )1972‬بةينيان َتيكضوو ثاش شة ِري‬ ‫َ‬ ‫سالي (‪( )1973‬حشع) ضووية بةغداد‬ ‫(بةرةي نيشتماني) يان دروست كردو دوو‬

‫كورسيان لةحوكمةت وةرطرت و لةسةر‬ ‫ئةم َ‬ ‫خاالنة ِرَيكةوتن‪-:‬‬ ‫‪ -1‬دان نان بةسةركردايةتي حزبي‬ ‫بةعس‪.‬‬ ‫َ‬ ‫‪ -2‬ه��ةل��وةش��ان��دن��ةوةي هةموو‬ ‫كخستنيك لةناو سوثادا‪.‬‬ ‫ِرَي‬ ‫َ‬ ‫سيدارة َ‬ ‫بدريت بةسةر‬ ‫‪ -3‬حوكمي َ‬ ‫كةسيكدا كة جطة لة بةعسي كاري‬ ‫هةر‬ ‫َ‬ ‫سياسي و حزبي بكات‪.‬‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي طشتي‬ ‫‪ -4‬‬ ‫هةلوةشاندنةوةي َ‬ ‫يةكيتي الواني ديموكراتي و‬ ‫قوتابيان و َ‬ ‫عيراق‪،‬‬ ‫ثةيوةندي ئافرةتاني َ‬ ‫بةفعلي بةذداري هةموو هةنطاوةكاني‬ ‫ِر َذيمي كرد بؤ لةناوبردني ثاشماوةي‬ ‫ِرَيكخستنةكاني (سةركردايةتي َنيوةندي)‬ ‫لة(‪ )1974‬ضةندين ئةسلحةو تؤث و ضةكي‬ ‫ئؤتؤمبيلي وةرطرت دذي‬ ‫ئؤتؤماتيكي و‬ ‫َ‬ ‫كورد‪ ،‬دواي ِرَيكةوتني جةزائير اجتماعي‬ ‫سةركردايةتي حزبي بةعس كرا كة (عةزيز‬ ‫محةمةد و زةكي فةيزي و كةريم ئةحمةد‬ ‫َ‬ ‫عةوالو رةحيم عةجين و مةهدي‬ ‫و عامر‬ ‫حافيزي) َتيدا بوو‪ ،‬ثاشان سةدام باسي‬ ‫ضؤنيةتي ئيتفاقيةكةي بؤ كردن (حشع)‬ ‫زؤر َ‬ ‫دل سارد بوو كةتةنانةت طةيانديانة‬ ‫يةكيكيان‬ ‫ئاستي ثةيماني (بريست) و‬ ‫َ‬ ‫ِروي كردة سةدام و وتي (بة ِراستي تؤ‬ ‫َ‬ ‫دةولةتي) ضةندين‬ ‫مرؤظيكي طةورةي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كتيبيان هةية كةبةشان و بالي‬ ‫ناميلكةو َ‬ ‫َ‬ ‫سةدام دا َ‬ ‫لةطةل‬ ‫هةلدةدات و َثييان وابوو‬ ‫حزبي بةعس لةسةر بناغةي سؤشياليستي‬ ‫َ‬ ‫دادةمةزرين و بة سةدام يان دةووت‬ ‫عيراق‬ ‫َ‬ ‫عيراق) َثييان وابوو (سةدام)‬ ‫(كاسترؤي َ‬ ‫بة ِرَيطاي طؤ ِرانكاري ناسةرمايةداريدا‬ ‫عيراق بةرةو شؤسياليزم دةبات‪ ،‬بؤية لة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ِرَيكةوتني ‪-‬شا‪ -‬سةدام يان قبول كرد‪،‬‬ ‫بةالم َ‬ ‫َ‬ ‫سالي(‪ )1979‬كةزانيان درؤية سةدام‬ ‫ديكتاتؤرة‪ ،‬جيابوونةوةو هاتنة شاخ‪َ ،‬‬ ‫جاريك‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثارتي و َ‬ ‫يةكيتي‬ ‫جاريك‬ ‫لةطةل َ‬ ‫بةشداريي شة ِري برا كوذيان كردووة‪.‬‬


‫مةال بةشري (سيغة) بةضارةسةر َيك بؤ ذناني ئةنفال دةزان َيت‬

‫نَيضيرظان بارزاني بةدياري حوسةينييةيةك بؤ شيعةكاني‬ ‫ئال حةكيم لةهةولَير دروستدةكات‬ ‫دارا عةبدوَلآل‪ ،‬هةولَير‬ ‫مةال بةشير َ‬ ‫طولي بةرثرسي دةزطاي شةهيدي‬ ‫كةثيشتر سوني بووةو‬ ‫هةولير َ‬ ‫ميحراب لةشاري َ‬ ‫َ‬ ‫لةتةمةني ‪ 16‬ساآلندا بووة بةشيعة دةل َي « جةنابي‬ ‫َنيضيرظان بارزاني زةوييةكي َثيداوين بة دياري‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ئايةتولآل حةكيمة‪،‬‬ ‫زةوييةكة لةسةر شةقامي‬ ‫ئامادةشة بؤمان بكات بةحوسةينية وةك دياري‬ ‫َ‬ ‫دةبيت بؤ ئايةتولآل حةكيم»‪.‬‬ ‫بنةمالةي بارزاني َ‬ ‫سليماني‬ ‫ئةمة‬ ‫لةكاتيكداية تةنها لةشاري َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫حوسةينية هةيةو وةك دي��اري تالةباني بؤ‬ ‫شيعةكان دروست كرا‪.‬‬ ‫رَيكخراوي بةدر‪ ،‬دام��ةزراوةي شةهيدي‬ ‫ميحراب ‪ ،‬رَيكخراوي شوهةدا‪ ،‬دام��ةزراوةي‬ ‫َ‬ ‫حزبولآل ئةمانة هةموو شوَينكةوتووي مةجليسي‬ ‫ئةعالن‪ ،‬محةمةد باقر حةكيم يةكةمين‬ ‫بةرثرسي هةموو ئةم دامةزراوانة بوو َئيستة‬ ‫لةبري ئةو عبدالعزيز حةكيم ئةو بةرثرسيارَيتيةي‬ ‫لةدةستداية‪.‬‬ ‫دامةزراوةي شةهيدي ميحراب لةشارةكاني‬ ‫كوردستان نوسينطةيان كردؤتةوة دةربارةي‬ ‫ئ��ةوةي ئامانجيان ضيية لةكردنةوةي ئةو‬ ‫َ‬ ‫دةيانةوي فيكري شيعة لة ئةم‬ ‫نوسينطانة؟ ئايا‬ ‫كاتيكدا كة زؤربةي‬ ‫ثي بدةن لة َ‬ ‫ناوضانة ثةرة َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكي ئةم شارانة سونني مةزهةبن؟‬ ‫َ‬ ‫لةوةآلمدا مةال بةشير طولي وتي «ئةمة‬ ‫ثرسيارَيكي سةيرة‪ ،‬كوردستان و باشوور و‬ ‫ناوة ِراست هةمووي َعيراقة‪ ،‬زؤر زؤر سوننةمان‬ ‫بةثيضةوانةوة‬ ‫هةية لة ناوضةكاني شيعةو َ‬ ‫شيعةمان هةية لة ناوضةكاني سوننة‪َ ،‬‬ ‫سالةهاية‬ ‫َثيكةوة دةذين و بازرطانيان َثيكةوةية‪ ،‬سةدان‬ ‫َ‬ ‫سالة عةالقةي شيعة و سوننة َثيكةوة هةية‪.‬‬ ‫لةوةآلمي ئةوةدا كةئايا َ‬ ‫هةوليان نةداوة‬ ‫دانيشتنيك لة َنيوان زاناياني سوننةو َئيوة وةك‬ ‫َ‬ ‫شيعة دروست َبيت؟‬ ‫«ئيمة َ‬ ‫مةال بةشير َ‬ ‫هةولمان‬ ‫طولي وتي َ‬ ‫هةبيت‪،‬‬ ‫داوة َثيكةوة دابنيشين‪ ،‬ثةيوةنديمان َ‬ ‫بة تايبةتي لة ِرؤذي لة دايكبووني َثيغةمبةر‬ ‫كة سوننيةكان َثييان واية لة ‪ 12‬ربيع االول لة‬

‫دايكبووة‪ ،‬ب ِروامان واية كة حةزرةتي رةسول اللة‬ ‫لة ‪ 17‬ربيع االول لة دايك بووة‪ ،‬بؤ ئةوةي كة‬ ‫نةمي َنيت َئيمة‬ ‫جياوازي لة نيوان شيعة و سوننة َ‬ ‫ئةو هةفتةيةمان داناوة زاناياني َئيمة بةتايبةتي‬ ‫«ئيمام خومةيني» ناوي ناوة هةفتةي وةحدةت تا‬ ‫جياوازي لة َنيو ريزةكاني َ‬ ‫نةمي َنيت»‪.‬‬ ‫موسلماناندا َ‬ ‫ِ‬ ‫لةكتيبي بؤ خواو بؤ َميذوو ئيمام خومةيني‬ ‫َ‬ ‫ئةلَيت‪ ،‬وةك رأبواردن لةطةلَ‬ ‫هةندَيك شت َ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫مندال و زؤرشتي تر ئايا ئةوة تاضةند ِراستة؟‬ ‫لةوةآلمدا مةال بةشير َ‬ ‫طولي وتي «ئةوة‬

‫‪ 1400‬سالَة كةسيَتييةكي وةكو ئيمام خومةيني نةهاتووة‬

‫طةورةترين درؤ و ئيهانة و توهمةتة‪ ،‬لة الي‬ ‫جيطري‬ ‫جيطري ئيمامي زةمانة‪َ ،‬‬ ‫َئيمة مةال َ‬ ‫شةخصيةتيكي‬ ‫جيطري ئيمامةكانن‪،‬‬ ‫َ‬ ‫حوججةتة‪َ ،‬‬ ‫بة لوتف و بة عينايةتي خوداي تةبارةك و‬ ‫تةعالي طةيشتونةتة ئةو دةرجة‪ ،‬ئةوةي كة ئةو‬ ‫شتةي كردووة خؤي فاسق و َبي ئةخالق بووة‬ ‫شةخسيةتيك وةكوو شةخسيةتي‬ ‫بةرامبةر بة‬ ‫َ‬ ‫ئيمام خومةيني‪ ،‬ئةو نووسةرة درؤزنة ضونكة‬ ‫كةسيتي ئيمام حومةيني لة حةديسي‬ ‫باسي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كةسيتيةكي‬ ‫مةعصوميندا هاتووة‪ 1400 ،‬سالة َ‬ ‫وةكو ئيمام خومةيني نةهاتووة»‪.‬‬ ‫دةرب��ارةي زةواجي موتعة الي شيعةكان‬ ‫طولي وتي َ‬ ‫كةشةرعيية مةال بةشير َ‬ ‫«بةل َي‬

‫شةرعييةو لة قورئاندا هاتووة‪ ،‬لةسةردةمي‬ ‫َثيغةمبةري خوا هةبووةو ‪َ 6‬‬ ‫ساليش لةسةردةمي‬ ‫خةليفةي دووةم عومةري ك��و ِري خةتابدا‬ ‫هةبووة»‪.‬‬ ‫لةبةر كاريطةريي خراثي ئةو مةسةلةية‬ ‫ضونكة ئةهلي سوننة بة حةرامي دةزانن‪ ،‬زؤربةي‬ ‫عةوامةكان بة زيناي دةزانن و َ‬ ‫حالةتي زةروريية‬ ‫بؤ َ‬ ‫شتيكي‬ ‫موسلمانان كة تووشي زينا نةبن و َ‬ ‫شةرعيية‪ ،‬من ناتوانم بضم ذني دائيمي َبينم‬ ‫توانام نيية‪ ،‬ثارةم نيية‪ ،‬خانووم نية‪ ،‬بةآلم قوةتي‬ ‫شةهوةم هةية ضؤن بتوانم ئةو غةريزةي جنسيية‬ ‫ئينسانيكدا هةية دةفعي بكةم‪ ،‬ئةطةر‬ ‫كة لة هةموو‬ ‫َ‬ ‫دةفعي نةكةم تووشي نةخؤشي دةبم‪ ،‬ثاشان‬ ‫هةزاران َبيوةذن هةية‪ ،‬هةزاران ذني تةآلق دراو‬ ‫َ‬ ‫كةسيكا َثيكةوة بن‬ ‫هةية‪ ،‬ئةطةر ئةمانة‬ ‫لةطةل َ‬ ‫شيوةيةكي شةرعي هةر دووال بؤ ماوةيةك‪،‬‬ ‫بة َ‬ ‫َ‬ ‫ئةو كاتة مارةي دةكةيت بؤ َ‬ ‫دووسال‪،‬‬ ‫سالَيك يان‬ ‫يان تةلةبةي جاميعةي ئةضي بؤ دةرةوةي وآلت‬ ‫ثي نيية‪ ،‬ئةتواني ئةو كارة بكةي‪ ،‬ئةتوانم‬ ‫َ‬ ‫خيزانت َ‬ ‫َ‬ ‫ذنيك لة خؤم مارة بكةم بؤ ماوةي ‪ 4‬سال هةم‬ ‫َ‬ ‫تووشي زينا و فةساد نابم ئةو كاتة بة َثيي شةرع‬ ‫و ياسا مةسرةفي ئةو ذنة ئةكةوَيتة سةر من هةر‬ ‫َ‬ ‫ببيت هي ئةو ثياوةية»‪.‬‬ ‫منالَيكيش َ‬ ‫كةلةئيران سيغة ضؤن‬ ‫دةرب��ارةي ئةوةي‬ ‫َ‬ ‫دةكري؟ مةال بةشير َ‬ ‫َ‬ ‫طولي وتي «لة َئيرانيش‬ ‫خيرخواز هةية ئةوةي كة‬ ‫هةندَيك دةزطاي َ‬ ‫ئةضيت َ‬ ‫ئةنوسيت‪،‬‬ ‫لةوي ناوي خؤي‬ ‫َ‬ ‫َبيوةذنة َ‬ ‫دةنووسيت‪َ ،‬ئيمة‬ ‫دةضيت ناويش‬ ‫َ‬ ‫ثياويش هةية َ‬ ‫وةكوو دةزطاي شةهيدي ميحراب ئةوة ناكةين‬ ‫ببي‪،‬‬ ‫ضونكة رَيطةمان َثينادةن‪ .‬حةز دةكةين َ‬ ‫ئةو كاتة هةزاران َبيوةذن لة كوردستان هةية‪،‬‬ ‫شيوةيةكي‬ ‫ئةنفالكراوةكان هةية‪ ،‬ئةمانة بضن بة َ‬ ‫شةرعي و ياسا ناو بنوسن بؤ زةواج‪ ،‬ئةو كاتة ئةطةر‬ ‫ذيانيان باش بوو ئةتوانن بة طرَيبةستي داييمي‬ ‫بهيَلنةوة‪َ ،‬ليرة ناتوانين ئةو كارة بكةين‬ ‫زةواجةكة َ‬ ‫ضونكة يةكةم شت لة اليةني زاناياني سوننةوة‬ ‫دذايةتي دةكرَيين‪ ،‬لة سةردةمي َثيغةمبةردا‬ ‫هةبووة بةآلم خةليفةي دووةم عومةري خةتاب‬ ‫هات حة ِرامي كرد»‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫‪29‬‬


‫سةرؤكى كؤنطرةى نةتةوةيى كوردستان (تاهير كةمال زادة) بؤ ريَطا‪:‬‬

‫شانازى بةثةكةكةوة دةكةين‬ ‫ئةطةر دوو مليؤن ثارضة ضةكمان هةبوواية هيض‬ ‫طرفتيكمان نةدةبوو‬

‫تائَيستا كةس خةونى بةوةوة نةبينيووة مام جةالل ببَيتة سةركؤمار‬ ‫طفتوطؤى ديارى محةمةد‬ ‫لةميانةى طفتوطؤيةكدا لةطة َل طؤظارى‬ ‫ِريَطا تاهير كمال زادة سةرؤكى‬ ‫كؤنطرةى نةتةوةيى كوردستان باس‬ ‫لةبةرنامةى ك��ارى كؤنطرةكةيان‬ ‫و هةل و مةرجى سياسى ناوخؤى‬ ‫كوردستان و ضةند ثرسياريَكى ترى‬ ‫تايبةت بةم مةسةلةية دةدات��ةوة و‬ ‫ِراشيدةطةيةنيَت كةدةولَةتى كوردى‬ ‫خ��ةون نية‪ .‬ئةطةر كؤنفرانسةكة‬ ‫نةتةوةيى بيَت نابيَت ليَى بترسين‪.‬‬ ‫تاهير كمال زادة س��ةب��ارةت بةو‬ ‫لةهةولير ب ِريارة سازبكرَيت‬ ‫كؤنفرانسةى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت «مادام ناوى كؤنفرانسى نةتةوةيية‬ ‫َثيويست ناكات َليى بترسين‪ ،‬ضونكة‬ ‫نةتةوةيى مانايةكى طةورةيى هةية ئةمما‬ ‫ئةطةر كؤنفرانس َبيت و باسى هةندآ شتى‬ ‫تر بكةن كةمن َليرة ِرَيطةبةخؤم نادةم باسيان‬ ‫بكةم‪ ،‬ضونكة زؤر بآ مانان ئةوا ناكرَيت ناوى‬ ‫بنينن نةتةوةيى لة ِراستيدا َئيمة هيواخوازين‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤنفرانسى نةتةوةيى بةلطةنامةى ستراتيذى‬ ‫نةتةوةيي ئيمزابكات‪ ،‬بؤ ئ��ةوةى بدرَيتة‬ ‫نةتةوةيةكطرتوةكان و ثةرلةمانى ئةوروثا‬ ‫و ت��ةواوى ووآلتانى داطيركةر بؤ ئةوةى‬ ‫بتوانين فشاردروست بكةين بؤ بةرةو َثيش‬ ‫بردنى ضارةسةرى َكيشةى ك��ورد نةك‬

‫‪30‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫تاهير كةمال‪ :‬كوردستان لةسةر كةس تاثؤ نةكراوة هي هةموومانة‬

‫ضارةسةرى َكيشةى ووآلت��ان كةبةبونى‬ ‫كورد لةووآلتةكانيان نا ِرةحةت بوونة نةك‬ ‫ئاسودةكردنى داطيركةران لةسةرئةوةى‬ ‫كةدةيانةوَيت ضى بكةن ضؤن ئيرادةى‬ ‫بشكينن و بؤية بة ِراستى َئيمة‬ ‫طةلى كورد َ‬ ‫دةبيت َكيشةى خؤمان ضارةسةربكةين‬ ‫َ‬ ‫نةك بؤئةوانة كؤببينةوة و ضاأل بؤ براكانمان‬

‫َ‬ ‫هةلبكةنين‪َ ،‬ئيمةى طةلى كورد داواى هيضى‬ ‫مافيكى سروشتى‬ ‫زياد ناكةين تةنيا داواى َ‬ ‫دةكةين كةبؤ هةموو نةتةوةييةك ِرةواية‬ ‫َ‬ ‫كؤنفرانسيك‬ ‫لةطةل‬ ‫ةوابيت َئيمة‬ ‫َ‬ ‫بابؤئيمةش ِر َ‬ ‫َ‬ ‫دا نين كةسؤزبداتة دوذمنان َئيمة ضةند‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سةرقالى سازكردنى ئةم‬ ‫سالَيكة لةئةوروثا‬ ‫كؤنفرانسةين و ضةندجارَيك بةمةبةستى‬


‫هاوكاريكردن سةردانى هةرَيمى كوردستانمان‬ ‫كردووة بؤ ئةوةى هاوكاريمان بكةن‪ ،‬بةآلم‬ ‫َئيمة ثشتطيرى كؤنفرانسى نةتةوةيى دةكةين‬ ‫لةهةرجيطةيةك ببةسترَيت‪ ،‬تؤ َ‬ ‫دةلَييت َئيمة‬ ‫َ‬ ‫ثشتطيرى َليدةكةين‪ ،‬بةآلم لةكؤنفرانسةكة‬ ‫وةك باس دةكرَيت ئاماذةى مةترسيدار‬ ‫دةخرَينة ِروو؟‬ ‫َ‬ ‫بةل َى َئيمة ئةوكاتةى كؤنطرةى نةتةوةيى‬ ‫كوردستانمان دامةزراند داوامان لةهةموو‬ ‫كةبين دةستةى‬ ‫ثارتة كوردستانييةكان كرد َ‬ ‫بة ِرَيوةبةرى بؤ سازكردنى كؤنفرانسى‬ ‫نةتةوةيى دروست بكةين‪ ،‬ئةوكاتةش بة ِرَيز‬ ‫دكتؤر نورى تاآلبانى هات بؤ نوسينةوةى‬ ‫كارنامةى كؤنفرانسةكة! ضونكة لة ِراستيدا‬ ‫كؤنفرانسى نةتةوةيى تةنيا دةع��وةت‬ ‫كةسيك نية بؤ نانى نيوة ِرؤ‬ ‫كردنى ضةند‬ ‫َ‬ ‫و َبلَييت فةرمون نان بخؤن و وةرنة سةر‬ ‫حازرى‪ ،‬كؤنفرانس ئةوةية لة ِراستيدا َثيشتر‬ ‫كرابيت‪ ،‬ضونكة َئيمة لةئةوروثا‬ ‫ئامادةكارى بؤ َ‬ ‫ضةندين كؤنفرانسمان ئةنجامداون َثيشتر‬ ‫ت��ةواوى كارنامةكةمان نوسيوةتةوة كةض‬ ‫كاتيك‬ ‫اليةنيك بةشداربن تيايدا و ض َ‬ ‫كةس و َ‬ ‫دةست َثيبكات و لةسةر ضى قسة بكرَيت و‬ ‫كةى كؤتايى َثي َبيت بةآلم لة ِراستيدا وةك‬ ‫ئةوةى باس دةكرَيت و لة ِراطةياندنةكان‬ ‫هةولير‬ ‫بيستومانة سةبارةت بةكؤنفرانسةكةى َ‬ ‫دةمي َنيت ضونكة باسى شتى‬ ‫من سةرم سو ِر َ‬ ‫زؤر بآ مانا دةكرَيت من دةثرسم كؤنفرانسى‬ ‫بةرهةميكى هةبوو بؤ‬ ‫(ئابانت) بةسترا ض‬ ‫َ‬ ‫بزوتنةوةى كوردى بةآلم ئةطةر كؤنفرانسة‬ ‫نةتةوةييةكةش هةرهةمان شت َبيت ئةوا‬ ‫ماناى خؤى لةدةست دةدات و نةتةوةيى‬ ‫نابيت‪ ،‬بةآلم ئةطةر برايانى باشوور ناتوانن‬ ‫َ‬ ‫بيكةن با هاوكارى َئيمة بكةن لةئةوروثا ئةم‬ ‫كؤنفرانسة نةتةوةيية سازدةكةين‪.‬‬ ‫كؤنطرةى نةتةوةيى كوردستان‬ ‫شانازى بةوة دةكات كةبزوتنةوةى‬ ‫كوردى باكوور هاوكاريى دةكات‬ ‫تاهيرى كمال زادة سةرؤكى كؤنطرةى‬ ‫نازانيت‬ ‫نةتةوةيى كوردستان ئةوة بةتؤمةت َ‬ ‫كةثييان بوترَيت َبالَيكن لةثةكةكة و‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت يةكةمجار ثةرلةمانى كورد لةئةوروثا‬

‫لةاليةن ئةو ثةرلةمانتارانةى بةهؤى سوَيند‬ ‫خواردنيان بةكوردى لةثةرلةمانى توركيا‬ ‫هيشت بوو لةئةوروثا‬ ‫جي َ‬ ‫ئةو ووآلتةيان َ‬ ‫دروست كرا بةرنامةى ئةوانيش دروستكردنى‬ ‫ئةو كؤنطرةية بوو َثيشتر ئامادةكارى بؤ‬ ‫كرابوو‪ ،‬ديارة بزوتنةوةيةك ثشتيوانى ئةم‬ ‫كؤنطرةية دةكات‪ ،‬بةآلم ئةطةر تةواوى ثارتة‬ ‫كوردستانيةكان ثشتطيرى ئةم بزوتنةوةيةيان‬ ‫بةهيزتر دةبوو ئةطةرضى َئيستاش‬ ‫كردبا ئةوا َ‬ ‫بةهيزة بةآلم ئةطةر تةواوى ثارت و‬ ‫زؤر َ‬ ‫اليةنة سياسية كوردستانيةكان ثشتيوانى‬

‫دذى ثةيوةنديى‬ ‫مَ‬ ‫هةريى‬ ‫ن َيوان‬ ‫كوردستان نني‬ ‫َ‬ ‫لةطةل دراوس َيكان‬ ‫بةمةرج َيك لةسةر‬ ‫بةرذةوةنديى‬ ‫طةىل كورد نةب َيت‬ ‫لةثارضةكانى تر‬ ‫َليبكةن ئةوكاتة هةنطاوى فراوانترى‬ ‫دةهاويشت‪ ،‬ئةم بزوتنةوةيةش كةهاوكارى‬ ‫جيطةى شانازيية‪ ،‬سةبارةت‬ ‫َئيمة دةكات َ‬ ‫َ‬ ‫بةوةى تؤمةتبارين بةبالَيك لةثةكةكة َئيمة‬ ‫ئةوة بةتؤمةت نازانين َ‬ ‫بةلكو فةخر و شانازى‬ ‫َثيوة دةكةين بةآلم من كارنامةى كؤنطرةى‬ ‫نةتةوةيى كوردستان دةدةم بةطؤظارى ِرَيطا‬ ‫حةزدةكةم بآلويبكةنةوة بزانن جطةلةوةى‬ ‫كارى نةتةوةيى هيض كارَيكى تر دةكةين‬ ‫اليةنيكمان‬ ‫ياخود اليةنطيرى هيض كةس و َ‬ ‫ك��ردووةو ثةيامة راطةياندراوةكانيشمان‬ ‫اليةنيك نيية‬ ‫لةبةرذةوةنديى هيض كةس و‬ ‫َ‬

‫تائيستا‬ ‫و تةواوى ئةندامانى َئيمة سةربةخؤنة َ‬ ‫ثارتيكى سياسي‬ ‫كارى سياسيان لةناو هيض َ‬ ‫كورديدا نةكردووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫دةناسيت و‬ ‫ئةوروثا َئيمة زؤرباش‬ ‫دةستطيركردنةكةى كاك ِرةمزى‬ ‫كؤتايى هات‬ ‫سةبارةت بةدةستطيركردنى رةمزى كارتالَ‬ ‫ِ‬ ‫ئةندامى سةركردايةتى كؤنطرةى نةتةوةيى‬ ‫كوردستان تاهيرى كمال زادة َ‬ ‫دةلَيت «ديارة‬ ‫كاك ِرةمزى سياسةتمةدارَيكى طةلى كوردة‬ ‫شطي ِرَيكى طةورةية و دؤسيةكةشى‬ ‫و شؤ ِر َ‬ ‫شتيكى ئةوتؤ نةبوو‬ ‫لةدادطا كؤتايي هات و َ‬ ‫كةثيى نيطةران ببين‪ ،‬ديارة توركيا هةموو‬ ‫َ‬ ‫دةزانيت‬ ‫شطي ِر بةدوذمنى خؤى َ‬ ‫كوردَيكى شؤ ِر َ‬ ‫ليستيكيشى دروستكردووة و داويةتة ثؤليسى‬ ‫و َ‬ ‫ئينتةرثؤل بؤ دةستطيركردنى سياسةتمةدارانى‬ ‫كورد‪ ،‬بةآلم هيض كاريطةريةكى ئةوتؤى‬ ‫لةسةر َئيمة نةبووة‪ ،‬ضونكة ئةوروثا زؤر‬ ‫دةناسيت لةنزيكةوة كارةكانمان‬ ‫باش َئيمة‬ ‫َ‬ ‫كةئيمة ضى دةكةينء‬ ‫دةبينيت ئاطادارة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫زؤربةى كؤنفرانسةكانيشمان لةناو ثةرلةمانى‬ ‫جيطةى‬ ‫ئةوروثا سازدةكةين لة ِراستيدا َ‬ ‫َ‬ ‫كةئيمة لةئةوروثا زؤر ئازادين و‬ ‫خؤشحالية َ‬ ‫لةبةشيكى ترى‬ ‫هيض َكيشةيةكمان نية»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫طفتوطؤكةدا تاهيرى كمال زادة تةئكيدلةسةر‬ ‫ئةوة دةكاتةوة كةثاراستنى دةستكةوتةكانى‬ ‫هةرَيمى كوردستان لةئةستؤى هةموو‬ ‫نابيت كوردى باشووريش‬ ‫كوردَيك داية بةآلم َ‬ ‫خؤيان بضوك بكةنةوة تةنيا بةناوى(‪)4‬‬ ‫مليؤن كةسةوة قسةبكةن َ‬ ‫بةلكو َثيويستة‬ ‫بةناوى(‪)40‬مليؤن كةسةوة قسةبكةن ضونكة‬ ‫ئةطةر بةناوى(‪)4‬مليؤن كةسةوة قسةبكةن‬ ‫ئةوا خؤ بضوكردنةوةية سةبارةت بةوةى‬ ‫كةدةستكةوتةكانى باشوور لةمةترسيدان و‬ ‫بةهيزدةكات‬ ‫َئيستا حكومةتى ماليكى خؤى َ‬ ‫َ‬ ‫تاهيرى كةمال زادة َ‬ ‫دةلَيت «من لةسالى‬ ‫‪1985‬لةنامةيةكمدا كةبؤ مامؤستا كةريمى‬ ‫حيساميم ن���اردووةو وَينةيةكى دةدةم‬ ‫بةطؤظارةكةتان بةمةبةستى بآلوكردنةوةى‬ ‫ئةوكات من ئةو ووشياريةم داوة ئةطةر سبةى‬ ‫طؤ ِرانكاريةك بكرَيت َدلنيام ئةوةى دَيت‬ ‫نابيت‪ ،‬بؤية َليرةدا‬ ‫لةهى َثيش خؤى باشتر َ‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫‪31‬‬


‫‪32‬‬

‫بةثيويستى دةزانم بةبرادةرانى باشوور َبلَيم‬ ‫َ‬ ‫خؤتان بضوك مةكةنةوة ضونكة قسةكردن‬ ‫بةناوى (‪)4‬مليؤن كةسةوة لة ِراستيدا خؤ‬ ‫سجن كردنة لةناو هةرَيمى كوردستان دا‬ ‫ببيتة‬ ‫بؤية َثيويستة هةرضى زووتر كورد َ‬ ‫يةك ضونكة ووآلتانى دراوسآ بونةتة يةك‬ ‫َثيويستة َئيمةش وةك كورد ثةلة بكةين و‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ِرَيزى زؤرم بؤ سةرؤك‬ ‫ببين بةيةك‬ ‫كؤمارى َعيراق كةباسى ضةك دانان دةكات‬ ‫َثيويست بوو لةجياتى ئةم قسةية َبلَيت‬ ‫َئيمة َكيشةى كوردمان لةووآلتى خؤمان‬ ‫ضارةسةركردووة بفةرموون َئيوةش َكيشةى‬ ‫كورد ضارةسةربكةن» لةوةآلمى ئةوثرسيارةى‬ ‫دةبيتة مةترسى بؤ‬ ‫كاتيك كورد َ‬ ‫كةئايا هيض َ‬ ‫سةر يةكترى‪ ،‬سةرؤكى كؤنطرةى نةتةوةيى‬ ‫كوردستان َ‬ ‫كاتيك كورد‬ ‫دةلَيت «نانانا هيض َ‬ ‫نابيتة مةترسى بؤ سةر براكةى َ‬ ‫بةلكو‬ ‫َ‬ ‫ئةوةى مةترسية تةنيا ووآلتانى داطيركةرن‬ ‫ضونكة ئةوان قازانجى كورديان ناوَيت و‬ ‫كورد هةميشة حةزدةكات براكةى بةئازادى‬ ‫بذيت و قةت زيانى ثآ نةطات‪ ،‬لة ِراستيدا‬ ‫باشوورى كوردستانيش جطة لةكوردةكانى‬ ‫كةسيك دؤستى نية و‬ ‫ثارضةكانى تر هيض‬ ‫َ‬ ‫ئةطةر ئةو دؤستانةشى َليبكةن بةدوذمن و‬ ‫كارةساتيكى طةورة ِروو لةم‬ ‫َلييبكةنةوة ئةوا‬ ‫َ‬ ‫هةرَيمة دةكات زؤر بةئاسانى الواز دةكرَيت‬ ‫و لةناودةبرَيت»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةكاتيكدا جالل تاآلبانى دةولةتى كوردى‬ ‫َ‬ ‫بةخةونى شاعيرانة ناودةبات‪ ،‬بةآلم تاهيرى‬ ‫كمال زادة سةرؤكى كؤنطرةى نةتةوةيى‬ ‫َ‬ ‫كةدةولةتى كوردى‬ ‫كوردستان ِرةتيدةكاتةوة‬ ‫َ‬ ‫خةونى شاعيرانة َبيت و دةلَيت «كورد‬ ‫طةليكى(‪)40‬مليؤنى رةواية َ‬ ‫دةولةتى خؤى‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫هةبيت ئةطةر ثةنجا سال َثيش َئيستا باسى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫شتيكى تر بوو‪ ،‬بةآلم‬ ‫دةولةتى كوردى كرابا َ‬ ‫َ‬ ‫بؤ َئيستا بوونى َ‬ ‫خةيال نية‬ ‫دةولةتى كوردى‬ ‫من َليرةوة دةثرسم هيض كوردَيك لةذيانى‬ ‫ببيتة سةرؤك‬ ‫خؤيدا بينيويةتى مام جالل َ‬ ‫ناثيم وانية كةس شتى واى لةخةونيدا‬ ‫كؤمار؟ َ‬ ‫َ‬ ‫بينيبيت من خؤم لةرؤذهةالت طةورة بوومة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫وام دةزانى قةت رذَيمى شا لةسةر حكوم‬ ‫ميكى تر شوَينى ناطرَيتةوة‪،‬‬ ‫الناضيت و ِرذَي َ‬ ‫َ‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫كةسيك طةلى‬ ‫بؤية َثيويست ناكات هيض‬ ‫َ‬ ‫ئوميد بكات و ئايندةمان ِروونة‬ ‫خؤى َبي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةولبدةين دةولةتى خؤمان دةبينين‪،‬‬ ‫(حوبولوةتةنى مينةل ئيمان)‬ ‫بؤ كورد بوو بوو بة جةهةنةم‬ ‫سةرؤكى كؤنطرةى نةتةوةى كوردستان‬ ‫تاهيرى كمال زادة باس لةوة دةكات كة‬ ‫كورد ضاوى لةطؤ ِرانكارى بووة و بؤ ئةمةش‬ ‫َ‬ ‫«كاتيك خومةينى هاتة سةر حكوم‬ ‫دةلَيت‬ ‫َ‬ ‫هةموو َئيران ثشتيوانى َليكرد تةنيا بؤ ئةوةى‬ ‫لةناوبضيت‪ ،‬بةآلم كةخومةينيش‬ ‫ِرذَيمى شا‬ ‫َ‬ ‫هات هةرهةمان سياسةتى شاى ثةي ِرةو كردو‬ ‫لةذَيرناونيشانى (حوبولوةتةنى مينةل ئيمان)‬ ‫كةوتة دذايةتيكردنى كورد و ئةم حوبول‬ ‫وةتةنة بؤ َئيمةى كورد بوو بة جةهةنةم‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةدةولةتى توركياش هةرواية‪،‬‬ ‫سةبارةت‬ ‫ضونكة كورد حكومى ئةتاتوركى بيني بوو‬ ‫بؤية هيوايان خواست كةئةم حكومةتةى‬ ‫جياوازبيت‬ ‫بةناوى ئيسالمةوة كاردةكات‬ ‫َ‬ ‫لةحكومةتةكانى َثيش خ��ؤى‪ ،‬ب��ةآلم‬ ‫جيطة‬ ‫وانةبوو لة ِراستيشدا ئةوةى بؤ كورد َ‬ ‫َ‬ ‫خؤشحالية ئةوةية ئةطةرضى كورد خاكى‬ ‫تائيستا نةتوانراوة َميشكى‬ ‫داطيركراوة‪ ،‬بةآلم َ‬ ‫داطيربكةن َ‬ ‫بةلكو َميشكى كراوةية توركيا‬ ‫ويستى بةسةالجة و موجةميدة و (‪)trt6‬‬ ‫هةل َ‬ ‫كورد َ‬ ‫ةتي َنيت بةآلم كورد ئةم جؤرة‬ ‫بخةل َ‬ ‫شتانةى َ‬ ‫قبول نةبوو»‪.‬‬ ‫دذى ثةيوةندى َنيوان هةرَيمى كوردستان‬ ‫َ‬ ‫بةمةرجيك لةسةر‬ ‫دراوسيكان‬ ‫لةطةل‬ ‫نين‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نةبيت لةثارضةكانى‬ ‫بةرذةوةندى طةلى كورد َ‬ ‫تر‪ ،‬بةآلم َ‬ ‫هةولى لةناوبردنى ثةكةكة دةدرَيت‬ ‫لةرَيطةى ئةم ثةيوةندي و ليذنة سآ َ‬ ‫قؤليانةى‬ ‫ِ‬ ‫دروستكراوة؟‬ ‫نا وانية ئةوان مةبةستيانة َثيش ئةوةى‬ ‫ثةكةكة لةناوببةن دةيانةوَيت باشوور لةناوببةن‬ ‫باشة من لةو ليذنة سآ َ‬ ‫قؤلية دةثرسم بؤ نايةت‬ ‫َكيشةى كةركوكمان بؤ ضارةسةربكات؟ بؤ‬ ‫نايةت مةسةلةى َثيشمةرطة يةكاليبكاتةوة؟‬ ‫دةبيت دةستورى‬ ‫من نازانم سةرم سو ِرماوة بؤ َ‬ ‫َعيراقى لةشارةكان ثيادة نةكرَيت و بيانةوَيت‬ ‫لةسةرى شاخةكان ثيادةى بكةن باشة بؤ‬ ‫لةسةرةتاى دةستورةوة دةست َثيناكةن؟‬

‫بؤ دَين لةئاخيرةوة دةست َثيدةكةن كاتى‬ ‫لةئيرانيش َ‬ ‫لةنيوان‬ ‫هةولدرا دوذمنايةتى َ‬ ‫خؤى َ‬ ‫هيزى قيادة موةقةتة و حيزبى ديموكراتدا‬ ‫َ‬ ‫دروست بكةن‪ ،‬بةآلم ئةوكات كاك مةسعود‬ ‫وتى «كةس مافى ئ��ةوةى نية بةحيزبى‬ ‫ديموكراتيشةوة َئيمة َليرة دةربكات ضونكة‬ ‫كوردستان هى هةموومانة» زؤرباشة ئةوكاتة‬ ‫بؤ تؤ ِرةوا بوو كوردستان هى هةمووان بوو‬ ‫بؤ َئيستا َثيضةوانةوة بؤتةوة َئيستا باشوور بؤ‬ ‫َئيمة جياوازة َئيمة وةكو كؤنطرةى نةتةوةيى‬ ‫كوردستان ئةمة ِرةتدةكةينةوة كوردستان‬ ‫لةسةر كةس تاثؤ نةكراوة هى هةموومانة‪،‬‬ ‫ئةمريكا لةسةر خواستى َئيران‬ ‫ثةذاكى خستة ليستى تيرؤرةوة‬ ‫سةرؤكى كؤنطرةى نةتةوةيى كوردستان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ِرَيطا و‬ ‫لةكؤتايى طفتوطؤكةيدا‬ ‫سةبارةت بةثارتى ذيانى ئازادى كوردستان‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت ئةمريكا لةسةر خواستى توركيا‬ ‫ثةذاكى خستة ليستى تيرؤرةوة بةآلم ئةم‬ ‫َ‬ ‫زيانيك‬ ‫هةولةى ئةمريكاش نةيتوانى هيض َ‬ ‫بطةيةنيت و توركياش بؤ خؤ‬ ‫بةثةذاك‬ ‫َ‬ ‫لةئيران ئةم داواي��ةى‬ ‫َليكنزيكردنةوةى َ‬ ‫ئاراستةى ئةمريكا ك��رد‪ ،‬دي��ارة ووشةى‬ ‫شتيكى تازةية ضونكة‬ ‫تيرؤريستيش بؤ كورد َ‬ ‫داواى مافى خؤى دةكات بؤ ئةم ووشةيةى‬ ‫بةكاردةهينن باشة ئةطةر ثةذاكيش وةكو‬ ‫بؤ‬ ‫َ‬ ‫دابينشيت ئايا‬ ‫ثارتةكانى ترى ِرؤذهةآلت َبيت‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َئيران بةزةيى بةكوردا دَيتةوة؟ لةطةل ِرَيزم بؤ‬ ‫تةواوى ثارتة كوريةكانى ِرؤذهةآلت‪ ،‬بةآلم‬ ‫ئةوان ضةندين َ‬ ‫سالة َليرة دانيشتونة ئةطةر‬ ‫حيسابيكيان‬ ‫لةئةنجامى ئةم دانيشتنة هيض‬ ‫َ‬ ‫بؤ كراباية ثةذاكيش دةه��ات دادةنيشت‬ ‫دةزانيت‬ ‫بةآلم نا ئةطةر تؤ دابنيشيت دوذمن َ‬ ‫هيزبوويت‪ ،‬لة ِراستيدا َئيمة بؤ خؤمان‬ ‫كةتؤ َبي َ‬ ‫ضةك بةطرةنتى دةزانين و ئةطةر ئازاديش بؤ‬ ‫طةلى كورد فةراهةم َبيت ئةم ضةكةمان هةر‬ ‫َثيويستة بؤ ثاراستنى‪ ،‬بةآلم َبيبةختى َئيمة‬ ‫وةكو طةلى كورد لةوةداية كةضةكمان كةمة‬ ‫ئةطةر دوو مليؤن ثارضة ضةكمان هةبواية ئةوا‬ ‫طرفتيكمان نةدةبوو َثيويستة ئةوةش‬ ‫هيض‬ ‫َ‬ ‫بزانرَيت َئيمة ضةكمان بؤ وَيرانكردنى ووآلتى‬ ‫خؤمان نية َ‬ ‫بةلكو بؤ ثاراستنى خؤمانة‬


‫ئاشكراكردني ثيالنى تةقاندنةوةى كؤنفرانسي ضوارى يةكَيتى‬

‫َ‬ ‫لةهةولي لةناوبردني‬ ‫دوو ئةندامي حزبي شيوعي‬ ‫برايم ئةمحةد و د‪.‬فوئاد مةعسومدا بوون‬ ‫راثؤرتء لَيكؤَلينةوة‪:‬‬ ‫بيالل موحةمةد ‬

‫َ‬ ‫«سالى هةشتاكان لةبةرلينى ثايتةخت‪،‬‬ ‫يةكيتى نيشتمانى كوردستان كؤنفرانسى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةبةستيت‪ ،‬لةبةغداوة طلؤثى سةوز‬ ‫خؤى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلدةكرَيت بؤ تةقاندنةوةى ئةو شوَينةو‬ ‫كوشتنى َ‬ ‫هةلسو ِراوان و خوَيندكارانى بةشداربوو‪،‬‬ ‫فةرمانةكةش ئاراستةى دو ديبلؤماتى‬ ‫َعيراقى و بةكرَيطيراوَيكى كورد دةكرَيت بؤ‬ ‫بةجيكردنى‪َ ،‬ليرةوة وةك سةرةداوى َميذوو‬ ‫جي َ‬ ‫َ‬ ‫بؤ ضةند ضاالكييةكى كوردةكان لةذمارةيةك‬ ‫شارى َ‬ ‫ئةلمانيا باس دةكةين»‬ ‫‪ 1982/4/24‬لةشارى بؤنى َ‬ ‫ئةلمانيا دواى‬ ‫سى رؤذ مانطرتن دذ بة سياسةتى رذَيمى‬ ‫َ‬ ‫بةعس دةرهةق بة طةلى كورد‪ ،‬رؤذى ضوارةم‬ ‫دانربو بؤ بانطكردنى رَيكخراوو ميدياكان تا‬ ‫لةبةردةم سةفارةتى َعيراقى ئةو كات ثةيامى‬ ‫كوردو َ‬ ‫زولمى رذَيمى فاشيزم بطةيةنرَيت‪ ،‬بةآلم‬ ‫‪ 100‬ئةندامى حيزبى بةعس‪ ،‬بةرةطةز َعيراقى‬ ‫و فةلةستينى و لوبناني بةرامبةر كوردةكان‬ ‫دةوةستنةوةو بة دارو ضةقؤو دة ِرنةفيزو ئاسن‬ ‫َلييان دةدةن بؤئةوةى بةجؤرَيكى دى كورد‬ ‫سةركوت بكةنةوة ‪ .‬كوردةكان تةنها ضواردة‬ ‫كةسيان شةر دةكةن و ئةوانى دى َ‬ ‫هةلدَين‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫يةكيك لةوانةى بةسةختى بةردةكةوَيت دكتؤر‬ ‫َ‬ ‫ساالر باسيرةو باراكةى ئةحمةد باسيرةيةو‬ ‫بةهؤى كاريطةرى َليدانةكةى دوازدة رؤذ‬ ‫لةنةخؤشخانةى َثيترؤسى ش��ارى (بؤن)‬ ‫دةخةوَينرَيت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلوَيستى حكومةتى ئةلمانيا لةوكاتة بة‬

‫شيوةيةك ثشتيوانى لةبةعسيةكان‬ ‫هةموو َ‬ ‫دةكرد بةجؤرَيك ثؤليسى ئةو وآلتة لةو جؤرة‬ ‫نيازةى بةعسيةكان ئاطادار دةكرَينةوة‪ ،‬كةضى‬ ‫طوَييان َثينادرَيت و ئازاديخوازانى كورد بةرةو‬ ‫زيندان دةبةن‪.‬‬ ‫بةرثرس و رَيكخةرى ضاالكييةكةى ‪4/24‬‬ ‫بة(رَيطا) َ‬ ‫دةلَيت «بةعسيةكان لةوكاتةدا وَينةى‬ ‫كاريكاتيرى (خومةيني) يان بةرز دةكردةوة بؤ‬ ‫َ‬ ‫ئةوةى وانيشانبدةن َئيمة سةر بة َئيرانين و لةو‬

‫َ‬ ‫هةوال و‬ ‫ئةوةى زوو‬ ‫وردةكارى ضاالكيةكانى‬ ‫دةطواستةوة‬ ‫بؤ سةفارةت و‬ ‫ئيستخباراتى عةرةبى‪،‬‬ ‫كورد َيكى شارى كةركوك‬ ‫بوو بةناوى (زياد)‬ ‫َ‬ ‫لةطةل عةرةب َيكى‬ ‫تونسى‬ ‫ناوبانطيكى خراثى هةبوو لةسةر‬ ‫كاتةش َئيران‬ ‫َ‬ ‫ران‪-‬عيراق»‪.‬‬ ‫شة ِرى َئي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةلمانيا لةئةوروثاى رؤذئاوا‪ ،‬ئةو ساتانة‬

‫بازا ِرى فرؤشتنى ضةكى كيميايى بوو بة َعيراق‪،‬‬ ‫ئيدى بةاليةوة طرنط نةبو ضؤن و بةرامبةر‬ ‫دةهي َنيت؟‬ ‫كى بةكارى َ‬ ‫َ‬ ‫طرنطى سياسى ئةو روداوان���ة ئةوةية‬ ‫«ش��ؤرش و خةباتكردن ل��ةو كاتةو لةو‬ ‫َبينازييةدا‪ ،‬ض جياوازيةكى لةفيشةك تةقاندنى‬ ‫َثيشمةرطةيةك لةشاخ نةبوو‪ ،‬ضونكة‬ ‫دروستبونى كيان و لؤبى سياسى تةنها بة‬ ‫خةباتى ضةكدارى ناطاتة ئامانج و هةردو‬ ‫جةمسةرةكةى َثيويستة»‪.‬‬ ‫ئةوةى زوو َ‬ ‫هةوال و وردةكارى ضاالكيةكانى‬ ‫دةطواستةوة بؤ سةفارةت و ئيستخباراتى‬ ‫عةرةبى كوردَيكى شارى كةركوك بوبةناوى‬ ‫َ‬ ‫عةرةبيكى تونسى‪.‬‬ ‫لةطةل‬ ‫(زياد)‬ ‫َ‬ ‫زياد بةرؤذ بةشدارى ضاالكيةكانى دةكردو‬ ‫تةنانةت وَينةى ظيديؤى ئةو كوردانةى دةطرتن‬ ‫و َئيوارانيش بة بيانويةكةوة خؤى دةدزيةوةو‬ ‫لةسةفارةتى َعيراق دةخ��ةوت‪ ،‬بةآلم دواتر‬ ‫بةهؤى ئاشكرابونيةوة زياد بة َ‬ ‫كؤل َى ثاداشتةوة‬ ‫طةرايةوة بةغداو لةترسان ذيانى هةر َ‬ ‫لةوى‬ ‫بةسةربرد‪.‬‬ ‫سةرؤكى خؤثيشاندانةكة ئاماذة بؤ ئةوة‬ ‫نرخيك َبيت‬ ‫ئةكات»ئامانجمان ئةوةبو بة هةر َ‬ ‫بطةينة بةردةم سةفارةت‪َ ،‬ئيمة تا نزيكةى‬ ‫دوسةد مةتر مابو بضينة ناو سةفارةت بةآلم‬ ‫ثؤليسى َ‬ ‫هيَلى سورةو‬ ‫ئةلمانيا َثييان وتين َ‬ ‫نةيانهيشت و بةهاوكارى بةعسيةكان كة‬ ‫َ‬ ‫لةوديو ديوارى سةفارةتةوة بة ضةكةوة ئامادةى‬ ‫روبة ِروبونةوة بوون ‪.‬لةبةر زؤرى ذمارةى ثؤليس‬ ‫تةنها دروشم و سرودى كورديمان دةوتةوة دذ‬ ‫بة بةعسيةكان‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫‪33‬‬


‫د‪ .‬ساالر باسيرةو ئةحمةد حةمةسوور باسيرة كةبريندار بووة‬

‫‪34‬‬

‫روداو ضاالكيةكان بةردةوام دةبن بةآلم‬ ‫لةفؤ ِرمى جياواز‪ ،‬كةنيسةى (ثاول كيرشة)‬ ‫لةناو ش��ارى فرانكفؤرت ب��وو‪ ،‬ل��ةرؤذى‬ ‫هينانى ئةركى ئاينى كة هاوكات بو َ‬ ‫لةطةل‬ ‫بةجي َ‬ ‫َ‬ ‫رؤذى كرَيكارانى جيهان‪ ،‬ئةو رؤذة كوردة‬ ‫ثالنيك‬ ‫ئازاديخوازةكان ذمارةيان ‪ 10‬كةس بو َ‬ ‫دادة ِرَيذن و سةرجةم دروشم و بةياننامةكان‬ ‫لةذَير َ‬ ‫لةنيو َثيآلو و جلةكانى ذَيرةوة‬ ‫ثالتؤو َ‬ ‫َ‬ ‫هةلدةطرن و لةفؤرمى مةسيحيةتدا خؤيان‬ ‫بةنيو كةنيسةدا ئةكةن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بةشداربويةكى ثالنةكة كة نةويست ناوى‬ ‫بهينرَيت وتى» قةشةكة َليمان كةوتة طومان و‬ ‫َ‬ ‫زانى َئيمة رؤذهةآلتين و ئيدى ضاوة ِر َي بوين تا‬ ‫دواى تةواوبونى وتارو نوَيذةكةيان ‪ ،‬دواتر بةيان‬ ‫دةرهيناو كةوتينة دابةشكردن‬ ‫و دروشمةكانمان َ‬ ‫بةسةر مةسيحيةكاندا‪ ،‬د‪.‬س��االر باسيرة‬ ‫رَيكخةرى ئةو ضاالكيية َ‬ ‫دةلَيت»بةوةشةوة‬ ‫ِ‬ ‫نةوةستاين و دروشمةكانمان َ‬ ‫هةلواسى و ضةند‬ ‫كةسيكمان لةدةرةوة دانابو بؤ ئةوةى تةلةفؤن‬ ‫َ‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫بؤ رؤذنامةو ميدياكان و ِرَيكخراوى ئةمنستى‬ ‫َ‬ ‫ناشنال و نوَينةرى نةتةوة يةكطرتوةكان‬ ‫ئينتةر‬ ‫بكات تا َبينة ذورةوةو ثةيامى خؤمان بة ئاشكرا‬ ‫بطةيةنين‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫داويةتى ثال كؤلؤنياليزم‬ ‫كةنيسة هةميشة‬ ‫َ‬ ‫‪ ،‬لةوكاتةشدا كابراى قةشة بةهيض جؤرَيك‬ ‫ناهي َليت خواستى ئةو كوردانة َبيتة دى و‬ ‫َ‬ ‫ثةيوةندى بة ثؤليسةوة دةك��ات و َثييان‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت»ذمارةيةك َبيطانةى رؤذهةآلتى‬ ‫كةنيسةيان داطيركردوةو دةيانةوَيت كةنيسة‬ ‫بتةقيننةوةو داواى ياسايى لةسةر تؤماركردن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئةمةشى بؤ ئةوة كرد» ِروى كوردةكان‬ ‫الى ثؤليس و مةسيحيةكان ناشيرين بكات‬ ‫ثشتيكى باش دةبون بؤ ئةوان ‪.‬ئةو رؤذة‬ ‫كة َ‬ ‫شار نا ئاسايى بوو‪ ،‬دةروب��ةرى كةنيسة بة‬ ‫ئؤتؤمبيلى ثؤليس و فرياكةوتن و‬ ‫سةدان‬ ‫َ‬ ‫ئاطركوذاندنةوة طيرابو‪ ،‬لةبةر ئةوةى بة جل‬ ‫بضيتة َنيو‬ ‫و بةرطى سةربازيةوة قةدةغةية َ‬ ‫كةنيسةوة‪ ،‬ثؤليسةكان جل و بةرطى مةدةنييان‬

‫هيناية َنيو كةنيسةو‬ ‫هيرشيان َ‬ ‫لةبةر كردو َ‬ ‫كةلةبضة كراين و ل��ةدةرةوةش كرَيكارانى‬ ‫مانطرتو هاتبونة بةردةم كةنيسةو سةرنجيان‬ ‫رادةكيشا‪َ ،‬ئيدى ئةو‬ ‫بؤ الى ئةم كوردانة‬ ‫َ‬ ‫كوردانة كة ذمارةيان دةكةس دةبو بران بؤ‬ ‫كاتذميرَيك‪ ،‬بة‬ ‫بنكةى ثؤليس و لةدواى ضةند‬ ‫َ‬ ‫كةفالةت ئازاد كران‪.‬‬ ‫ث��اش ئ��ةوة ب��ةو هةموو ماندبونةوة‬ ‫جيطةى ثشودانى خؤمان‬ ‫بة ِرَيكةوتين بةرةو َ‬ ‫شيوةيةكى باش ئامانجةكةمان‬ ‫و طةرضى بة َ‬ ‫نةثيكابو‪ِ ،‬رَيطةكة بة دورى ‪ 200‬مةتر‬ ‫َ‬ ‫ئؤتؤمبيلى‬ ‫لةكةنيسةوة َتيدةثة ِرى‪ ،‬كؤبونةوةى‬ ‫َ‬ ‫ثؤليس و دةزطا فريا طوزارييةكان سةرنجى‬ ‫برسيتى نةضوينة ئةو‬ ‫راكيشاين بةآلم لةبةر َ‬ ‫َ‬ ‫شوَينةو لةبةر خؤمانةوة دةمانوت (ئةو كةنيسةية‬ ‫سةر بةطؤبةنة) بؤ رؤذى دواتر لة ِرَيطةى‬ ‫رؤذنامةى (شةوانةى فرانكفؤرت) ةوة زانيمان‬ ‫خوَيندكارَيكى هند كة بة ر َ‬ ‫ةضةلةك كوردة‬ ‫ِ‬ ‫ضوةتة سةر لوتكةى كةنيسةكةو داواى كردوة‬


‫بضيتة سةر طومةزى‬ ‫لةقةشةى ئةو كةنيسةية َ‬ ‫َ‬ ‫كةنيسةكةو داواى َليبوردن لةو هةلوَيستة‬ ‫نى بةرامبةر كوردةكان‬ ‫ناشيرينةى بكات كة دوَي َ‬ ‫هيندةى تر دةنطدانةوةى بؤ َئيمة‬ ‫نواندى‪ ،‬ئةمة َ‬ ‫هةبو‪ ،‬وة ِروى قةشةو كةنيسةكةى ِرةشتر كرد‬ ‫الى َ‬ ‫خةلكى‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةسالى ‪ 1984‬ل��ةوآلت��ى بولطارياى‬ ‫لةنيوان‬ ‫كدادانيكى توند َ‬ ‫كؤمؤنيست شة ِرو َثي َ‬ ‫بةعسيةكانى ئةو وآلتةو ذمارةيةك ئةندامى‬ ‫حيزبى شيوعى رويداو بةهؤيةوة شيوعييةك‬ ‫كوذراو هيض ميديايةكيش ئاماذةى بؤ نةكرد‪.‬‬ ‫كارةساتى بةرلين و ثيالنى‬ ‫تةقاندنةوةى كؤنفراسى َ‬ ‫يةكيتى‬ ‫ناوةراستى مانطى حةوتى َ‬ ‫سالى ‪1982‬‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫ئةوكات لةبةرلينى رؤذهةآلت ‪ ،‬ئةلمانيا ئةو‬ ‫دةم يةكى نةطرتبو‪ ،‬سةفارةتى َعيراق ب ِريارى‬ ‫َ‬ ‫تؤلةسةندنةوةى دابوو لةدذى ضاالكيييةكانى‬ ‫فرانكفؤرت‪.‬‬ ‫ثالنةكة بريتى بو لةدانانى ب ِرَيكى زؤر مادةى‬ ‫‪TNT‬لةنيو َ‬ ‫يةكيتى‬ ‫هؤلى كؤنفرانسى ضوارى َ‬ ‫َ‬ ‫لةنيوانياندا‬ ‫كة ذمارةيةكى زؤر ئةندامى َتيدابوو‪َ ،‬‬ ‫برايم ئةحمةدو د‪.‬كةمال فوئاد و ذمارةيةك‬ ‫يةكيتى‪ ،‬تةقاندنةوةى ئةو‬ ‫ئةندامى باآلى َ‬ ‫شوَينة لة ِرَيى دوو بةكرَيطيراوى َنيو سةفارةت‬ ‫كة ئةندامى حيزبى شيوعى َعيراقى بوون‪،‬‬ ‫ئةم دوانة َ‬ ‫هةلطرى ناسنامةى ديبلؤماسى‬ ‫بوون و بةهاوكارى كوردَيكى َنيو كؤنفراسةكة‬ ‫بؤمبيكى‬ ‫بةهينانى َ‬ ‫(حسين) ‪ ،‬ئةويش َ‬ ‫بةنيوى َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫تةوقيتكراو بؤ َنيو هؤلى كؤبونةوةكة‪ ،‬طةر‬ ‫ثالنةكة سةريبطرتاية طةورةترين قةسابخانةو‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلكوذى دةخولقاند لةدواى‬ ‫ك��ردةوةى‬ ‫جةنطى جيهانى دوهةمةوة‪ ،‬هةرضؤن َبيت‬ ‫لةطةل َتي َ‬ ‫َ‬ ‫كةلكردبون‬ ‫ئةو كوردةى كة دةستى‬ ‫ويذدانى َ‬ ‫قبولى نةكردبو ئةو هةموو الوو‬ ‫مةبلةغيك ثارة‪ .‬دواى‬ ‫كاديرانة بكوذَيت بؤ‬ ‫َ‬ ‫ئاشكرابونى ثالنةكة‪ ،‬زانييان‪ ،‬ئةطةر ئةو كارةى‬ ‫بكرداية خؤشى دةبوة قوربانى َنيو تةقينةوةكة‪،‬‬ ‫ضونكة لةسةفارةت َفيَليان َليكردبو‪ ،‬بؤمبةكة‬ ‫دواى ضةند ضركةيةك دةتةقييةوة‪ ،.‬لةثاش‬ ‫حسين قومبةلة‪.‬‬ ‫حسين ناونرا َ‬ ‫ئةمة َ‬ ‫دوات���رو لةنةخشةيةكى دا ِرَي����ذراودا‬

‫ه��ةردوو تيرؤريستة عةرةبةكة‪ ،‬لةاليةن‬ ‫ئةلمانياوة َ‬ ‫ثؤليسى َ‬ ‫قؤلبةست كران ‪ ،‬دواتر‬ ‫لةرَيطةى دةزطاى َ‬ ‫هةولطرى حيزبى بةعس‬ ‫ِ‬ ‫ئؤتؤمبيلى ذم��ارة(‪ )09-21-CD‬بةرةو‬ ‫و بة‬ ‫َ‬ ‫ف ِرؤكةخانةى فرانكفؤرت بة ِرَيخران و لةوَيشةوة‬ ‫هينانى‬ ‫بةجي َ‬ ‫بةرةو بةغداد بؤ خةآلتكردن و َ‬ ‫حسين قومبةلةش بوو‬ ‫ثالنيكى تر‪ ،‬هةرضى َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هيشت و‬ ‫بةجي َ‬ ‫لةترسى ذيانى خؤى ئةلمانياى َ‬ ‫بةرةو سوريا بة ِرَيكةوت‪.‬‬ ‫َثيضةوانةبوونى َ‬ ‫هاوكيشةى‬ ‫َ‬ ‫ئؤثؤزسيؤن و ئةلمانةكان‪:‬‬ ‫تا ئةو دةمة كورد جطة لةضةوساندنةوةو‬ ‫ترساند ن و ثالنى تيرؤرو لةناوبردن ضيدى‬ ‫دةستنةكةوت‪ ،‬ئةوةى ضانسى كوردى لةو‬ ‫دةمة زياتر كرد‪ ،‬ثةالماردانى وآلتى كوَيت بو‬ ‫لةاليةن َعيراقةوة‪ ،‬ئيدى ئةمة بوة دةالقةيةك‬ ‫و َعيراق و سياسيةكانى كةوتنة ذَير فشار‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هيرشيان‬ ‫بةبى‬ ‫ضاالكيخوازانيش‬ ‫دودل��ى َ‬ ‫َ‬ ‫بردة سةر سةفارةتى َعيراقى لةشارى(بؤن)‬ ‫ئةوانةى فرياى ِراكردن نةكةوتن كةوتنةبةر‬ ‫َثيالقى كوردةكان و حةقى رؤذانى مانطرتن‬ ‫و َليدان و كةنيسةو ثؤليسيان َليكردنةوة‪ ،‬جطة‬ ‫دؤكيؤمينتارى‬ ‫لةدةسبةسةراطرتنى سةدان فايلى‬ ‫َ‬ ‫و طرنط‪.‬‬ ‫ئةم َبيدةنطيةى ياساو ثؤليسيش لةوةوةبو‬ ‫كة َعيراق ياساى نةتةوة يةكطرتوةكانى‬ ‫يشيل كردوة‪ ،‬وةك ئةوةى كوردةكان و ئةو‬ ‫َثي َ‬ ‫لةنيوةندى هيض ياسايةكى‬ ‫سياسةتة د ِرندانةى َ‬ ‫َ‬ ‫َنيو َ‬ ‫دةولةتى نةبو‪ ،‬تا َثيش ئةمة ئةلمانيا َفيرطةى‬ ‫راهينان و طةروةبونى كاديرى ثياوكوذو‬ ‫َ‬ ‫جاسوسى بةعسى بون‪ ،‬ئةم راستيةش لةسةر‬ ‫(ئؤتؤشيلى)وةزيرى ناوخؤو ئةندامى ثارتى‬ ‫زارى‬ ‫َ‬ ‫سؤشيال ديموكرات بآلوكرايةوة‪.‬‬

‫َهيرشكردنة سةر سةفارةتى كوبا‪:‬‬ ‫لةو دةمةدا دوذمنةكانى عَيراق زؤربون ‪ ،‬بةآلم‬ ‫وآلتة سؤشياليستةكانى وةك (كوبا ‪ ،‬ضيكسلؤظاكيا‪،‬‬ ‫رؤمانيا ‪ ،‬يةكيَتى سؤظييةت ‪ ) ،‬دذى ب ِريارى ‪ UN‬و‬ ‫دروستكردنى ناوضةى ئازادبون و بةهةمو جؤرَيك‬ ‫ثشتطيرى عَيراق و سياسةتةكةيان دةكرد‪ ،‬ئةمةش‬ ‫واى لةو ئازاديخوازانة كرد‪ .‬لةبةردةم سةفارةتى‬ ‫كوبار نا ِرةزايى دةربب ِرن و ضةند كةسيَك لةسةر‬ ‫ديوارةكةوة خؤ ف ِرَيدةدةنة نَيو سةفارةت و بة‬ ‫دةست ِرَيذى طوللةوةآلميان دةدرَيتةوةو ذمارةيةك‬ ‫كورد لةو جيَطة َ‬ ‫خةلتانى خوَين دةكرَين و بةرةو‬ ‫نةخؤشخانة بة ِرَيدةكرَين‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بنكةيةكى بةعس لةئةلمانيا‪:‬‬ ‫هةموو ئةوانةى ئاماذةيان ثيَدرا‪ ،‬بيَئةوةى‬ ‫بنكةيةك هةبيَت ئةو بيرو ئايديا عةرةبيانة‬ ‫لةيةكدى نزيك بكاتةوةو لةدواى ثةرتةوازةبونى‬ ‫سةفارةتةكان ببَيتة مةرجةعى ئيرشادات‪.‬‬ ‫د‪.‬عةزيز قةزاز لةئةنيستيتؤى َ‬ ‫ئةلمانى بؤ‬ ‫لي َ‬ ‫َكؤلينةوةى رؤذه��ةآلت لةشارى هامبؤرطة‪.‬‬ ‫ئةو يةكَيكة لةديارترين ئةو بةعسيانةى ِر َؤلى‬ ‫كاريزماى بينى لةدروستكردنى ثةيوةندى‬ ‫ثتةوى بةعسى بةغداو ضاو سةوزةكانى َ‬ ‫ئةلمانيا‪،‬‬ ‫بةجؤرَيك ِرَيكخراوَيكى بةنيَوى ( ِرَيكخراوى‬ ‫بةرطرى طةلةهة ِرةشةليَكراوةكان) دروستكردو‬ ‫بة ثارةى ئةو وآلتةش كاروبارةكانى بة ِرَيوةدةبرد‪،‬‬ ‫تةنانةت ئةم ِرَيكخراوةى وةك بنكةيةكى بةهيَز‬ ‫بؤ ثَيطةياندنى بةعسيةكان و كؤكردنةوةيان‬ ‫دادةناو ئاراستةى دةكردن‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬لةم راثؤرتةدا سوود لةليَدوانى‬ ‫ضةند كةسيَك وةرط��ي��راوة‪ ،‬لةطة َل‬ ‫يادةوةرييةكانى د‪.‬ساالر باسيرةو ضةند‬ ‫دؤكيؤميَنتيَك‪.‬‬

‫ئاطاداري‬ ‫لةذمارةي ئايندةي طؤظاري َريطادا روونكردنةوةي كاكةرةش بة ِرَيوةبةري‬ ‫َ‬ ‫بآلودةكريتةوة كة بةدةستي َريطا طةيشتووة‪.‬‬ ‫فةرمانطةي ئاوي ضوا ِرقو ِرنة‬ ‫طؤظاري َريطا‬ ‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫‪35‬‬


‫حةقيقةتي كؤنتؤي بانكةكةي ماليكي و ونبووني‬ ‫فؤ ِرمي بايعييةكةي عودةي سةدام‬

‫نازانين ئاخؤ دةزطاي نةزاهة و ئةنجوومةني نويَنةراني عَيراق ئَيستا‬ ‫رؤذنامةي دةستوور‬ ‫كاميان ضاوديَريي ئةوي تريان ئةكات؟‬ ‫ئاطاداريي بؤ خويَنةراني بة ِريَز ‪ :‬بيتاقةيةكي بايعيي بةناوي‬ ‫هاوآلتيي عودةي سةدام حوسَين وون بووة‪ ،‬تكايةهةر كةس‬ ‫دؤزييةوة‌بيطَي ِريَتةوة‌بؤ ثرسطةي ئةم رؤذنامةيه‪ .‬رؤذنامةى بابل‬ ‫نةوزاد شَيرد‪ ،‬ئةمريكاي باكوور‬

‫‪36‬‬

‫دواي ِرووخاني ِرذَيمي سةددام ( َنالَيم بةعس‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةجيي خؤيةتي)‬ ‫بةعس‬ ‫بةنيوةضليي هةر َ‬ ‫َ‬ ‫وة ثاش‌شيرازة َليكثض ِراني تةواوي كةنالة‬ ‫َ‬ ‫ئؤفيشاليي و مةدةنيةكان و ثة ِرتةوازةبووني‬ ‫سةراثاي سةنتةرةثةيوةنديدارة ب ِرياردةرة‌كان‬ ‫و َ‬ ‫جلةو لةدةست ياسادا نةمان و هتد‪،‬‬ ‫َ‬ ‫سةرهةلداني دةيان تؤ ِرةطرووثي‬ ‫وةدواي‬ ‫مافيايي هةمةضةشنةو شةريكة دزي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةل و جةردةي‬ ‫فرةبال و هة ِرةمةتاقمي‬ ‫َئيجطار زةبةالحي ناو تةواوي دام و دةزطا‬ ‫حيزبيي و حكووميي و مةزهةبيةكاني َعيراق‬ ‫كةسةرباري وج��وودي دةزط��اي‌ نةزاهه‪،‬‬ ‫دةس��ت ثاكيي و ضةندان ليذنةي تري‬ ‫ضاودَيريي داراييش بةآلم بواري سياسيي‬ ‫و قةزايي و ئاساييشي ووآلت بةجؤرَيك‬ ‫َئالؤز و شلؤق و بةر بةرةآل بوو بوو ئيتر لةو‬ ‫َ‬ ‫هينانةي زؤرَيك لةو اليةن‬ ‫غافلة ‌فرسةت َ‬ ‫و حيزبة ضةكدارو تاجيراني بازا ِري ِرةشي‬ ‫ضةك فرؤشيي و لةناو طةرمةي ئةو هةموو‬ ‫شتي زياتر‬ ‫مل َ‬ ‫مالنيي دةرفةتي بةثةلةي َ‬ ‫اليةنيك‬ ‫خ ِر كردنةوةي دؤالر ‌‌دا َبي ئةوةي‬ ‫َ‬ ‫كاغةز و ب ِرياري ئةوي تر بخوَي َنيتةوه‪ ،‬ضيتر‬ ‫دي��اردةي دزيي زؤر ط��ةورةو فةلسةفةي‬ ‫يةك دةرفةتةو فريا كةوة‪ ،‬تا بؤت ئةكرَيت‬ ‫َ‬ ‫دةولةمةند بكة وةك مؤدَي َليكي‬ ‫خؤت‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫باو تا دةهات زياتر لةتةشةنةسةندندا بوو‬ ‫هيند ض ِر و بةرنامة ِرَيذ‌و‬ ‫‪،‬‬ ‫‌‌تةشةنةسةندنيكي َ‬ ‫َ‬ ‫نهينيي كةجطةلةدزييةزؤر‬ ‫بةر ب�لآوي َ‬ ‫بضووكة َثينج و‌دة و بيست مليؤن دؤالريية ال‬ ‫بةاليي و َ‬ ‫نؤرمالةكاني بؤ نموونةدوور لةضاوي‬ ‫ئؤثيك ثةت ِر َؤلي قاضاغ ئاوديوو كردن و‬ ‫ث ِرؤتؤكؤلي وةهميي بازرطانيي فرةضةشن‬ ‫ئيمزا كردن و هتدة‪ ..‬ساختةكارييةكاني تر‪،‬‬ ‫كار طةييشتةئةوةي‌لةم ِرؤذانةدا ِريثؤرتاذَيكي‬ ‫ليذنةي تايبةتي ضاودَيريي دارايي َعيراق‬ ‫كةطروثيك سيناتؤري ئيكؤنؤميك‬ ‫لةبنتاطؤن‬ ‫َ‬ ‫ناسي كؤمارييةكان زؤر َثيشتر بةدووادا ضووني‬ ‫وورديان بؤ كردوةئةوةئاشكرا بكات‪ ،‬هةر‬ ‫َ‬ ‫لةسالي ‪ 2002‬بةدواوة تاكوو ئةم ِرؤ خوودي‬ ‫سةركردةو َليثرسراوةحيزبيي و حكووميي و‬ ‫‌عيراقييةكان نزيكي‬ ‫تائيفيي و مةزهةبيية َ‬ ‫كةبي طوومان‬ ‫سةد و ثةنجا بليؤن دؤالر َ‬ ‫بةبي ئاطاي دةزطاي ناوبراوي‬ ‫نةك هةر َ‬ ‫نةزاهة َ‬ ‫بةبي ئاطاي ضاودَيرة ‌دارايية‬ ‫بةلكوو َ‬ ‫َ‬ ‫ؤفيشينالةكاني َئيف‪ ،‬بي‪ ،‬ئاي ناو طرين‬ ‫‌ث ِر‬ ‫زؤن يش بةناوي ئ���اوةدان كردنةوةي‬ ‫َعيراقةوة ‌دزيوةو تةواوي ئةو ِرَيذة ‌ثارةيةش‬ ‫لة لووتكةي ‌هة ِرةمي دةسةآلتةكانةوة ‌‌بؤ‬ ‫طرووثيك دزي زلي‬ ‫خوارةوة ‌لةناو ضةند‬ ‫َ‬ ‫ب ِريار بةدةستي مةنسةب يةك بةدواي يةك‬ ‫و ناو نةزانراوودا دابةش كراوة‪ِ ،‬رَيثؤرتاذةكة‬ ‫‌ئةوةش باس ئةكات كةنزيكي ‪ 9‬بليؤن لةو‬

‫سةد و ثةنجا بليؤن دؤالرة ‌هةر بؤ هةمان‬ ‫مةبةستي طوايا بوونياد و ئاوةدان كردنةوةي‬ ‫َعيراق قؤناغ بةقؤناغ و ديسان لةذَير ناوي‬ ‫طةليك ث ِرؤذةي وةهمييدا بةذَير ئيمزاي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َثيشتري حوكمي ثؤل بريمةر دا َتيثة ِر بوون‪،‬‬ ‫من َليرةدا جطة ‌لةبرَيك زانياري َ‬ ‫بةلطةدار‬ ‫ِ‬ ‫ضيتر زؤربةي‌ ئامار و ناو و ِرَيذةو ِرَيكةوت‬ ‫و قةوارةو سةنطي ‌ثرؤتؤكؤلةكاني ئةم دزة‬ ‫‌ئيجطار زالنةم لةبةر دةستا نيية‪ ،‬بةآلم ثشت‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةست بةهةنديك توويذينةوةي زؤر وورد‬ ‫و طرنطي ثرؤفيسؤر‪ ،‬د‪ .‬جؤن دؤك ئةنتؤنيؤ‬ ‫دامةزرَينةري ئةنجوومةني ثةيوةندييةكاني‬ ‫ن�َ�ي��وان ع��ةرةب وئةمريكا‪ ،‬مامؤستاي‬ ‫َلي َ‬ ‫كؤلينةوةي باآلي ثةيوةندييةكاني ووآلتاني‬ ‫كةنداو و خؤرهةآلتي ناويين لةكؤليذي‬ ‫بةرطري َ‬ ‫هةوالطريي دفاعات ئيستخباراتية ي‬ ‫سةر بةبنتاطؤن و ِراوَيذكاري سةرؤك ئؤباما‪،‬‬ ‫تةواو َدلنيا بووم كةئةو سةد و ثةنجا بليؤن‬ ‫دؤالرةو ضةندةها مليؤني دزراوي ووردو‬ ‫لةميذةبةدابةش كراوييةكي‬ ‫درشتي تريش َ‬ ‫بةثيي ِرةن��ج و‬ ‫يةكسانانةي هةر كةس َ‬ ‫ثيالني نا شةريفانة‌ي خؤيان ئةوةتان لة‬ ‫ناو‌ضةند قاسةو دةغييلة يةكي زؤر تايبةت و‬ ‫نهينيي َثيشتر ئامادةكراوي زؤرينةي‬ ‫َئيجطار َ‬ ‫دةسةآلت دار و َليثرسراوةباآل سياسيي و‬ ‫سةربازيي و مةزهةبيةيةك بةدواي يةكةكاني‬ ‫مانطيك لةخؤ حةشار داني‬ ‫ثاش يةك دوو َ‬


‫حوسين لةناو خ��وودي َعيراق و‬ ‫س��ةددام‬ ‫َ‬ ‫زؤرينةي ئةم فةرمان ِرةوا سياسيي و طةورة‬ ‫مةرجةع و‌وةزير و تاجيرةثةت ِر َؤليي و سةرؤك‬ ‫دةزطا و دامةزراوةفرةثيشةيي و مةزهةبيي و‬ ‫سةربازيي و هتد‪..‬انةش دوور لة ضاوي‌هةر‬ ‫بانكيكي َ‬ ‫لؤكاليي و دةرةكيي و هةر دةزطايةكي‬ ‫َ‬ ‫وةك نةزاهة ي ناوبراو‌بةهةمان سيستةمي‬ ‫تؤ ِري مافيايي سةنتةر و مةرجةعيةت َليك‬ ‫لةنهينييةكاني يةكتر‪ ،‬ئيتر‬ ‫جوودا و َبي ئاطا َ‬ ‫مةطةر بةدةطمةن دةنا هةموويان بةسوود‬ ‫هيزي‌مةنسةب و ئؤتةرَيتةي‬ ‫وةرطرتن لة َ‬ ‫مةعنةويي و جةماوةريي َتيط ِرا لةم ثيس‬ ‫خؤريي و طزيي و ئيختيالسةماديية‪ ،‬بةهةدةر‬ ‫داني سامانيي َ‬ ‫دةولةتة دا َثيشتر بةخةستيي‬ ‫و لة قو‌وآليي ئةو بةر بةرةآلييةطشتييةدا‬ ‫بةشدار بوون و تا َئيستاش ئةوةندةي ثيا‬ ‫ِرا بثةرموون زؤرينةيان لةم تةنكاييةدا‬ ‫هةر بةشدارن‪ ،‬من لةدواي خوَيندنةوةي‬ ‫هةندَيك لةتووَيذينةوةكاني د ‪ .‬ئةنتؤنيؤ‬ ‫‌ئةم مشتةثرسيارةوةآلم َئيجطار ئاسانانةم‬ ‫لةبنكةوةبؤ لووتكةي هة ِرةمةخةروارَيك لةال‬ ‫درووست بوون ‪ :‬مانطي َثيشوو نيويؤرك تايمز‬ ‫َ‬ ‫تاقةدةولةت لةجيهاندا‬ ‫نوسيوويةتي ‪َ :‬ئيستا‬ ‫كةزؤر ترين مشتةري هامةر َئيض ‪ 3‬ي َتيدا‬ ‫َبيت َعيراقة‪ ،‬تاكوو َئيستا زياتر لةبيست هةزار‬ ‫لةعيراقدا فرؤشراوةو داواي هةمان‬ ‫هامةر َ‬ ‫ِرَي��ذةش ك��راوة‪ ،‬هامةر َئيض ‪ 3‬نرخةكةي‬ ‫نزيكي شةست هةزار دؤالرة‌‌و سةرجةمي‬ ‫مشتةريةكان بريتين لة َ‬ ‫مالة َ‌‌ليثرسراوان‬ ‫ثرسراوانةكي‬ ‫و ب��ةس‪( ،‬جا داخ��ؤ ئةو َلي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كةيةكيكيان سالي ثار دوو‬ ‫بن بةتايبةت‬ ‫َ‬ ‫هامةري بؤ ك��و ِر و كضةكةي ك ِريوة؟!)‬ ‫ئةوةئيشي دةزطاي نةزاهةية‪ ،‬فةوزي ترزي‬ ‫ئةنداميكي توركماني ئةنجوومةني نوَينةراني‬ ‫َ‬ ‫َعيراقة ‌لةسةر ليستي كوتلةي سةدري!‪،‬‬ ‫مووضةي مانطانةي ئةم كةسة بةر لة‬ ‫كةوتني‌سةددام فةرمانبةرَيكي مووضة هةشتا‬ ‫ديناريي و كرَيضي بووة ‌بريتيية ‌لةنزيكي‬ ‫َثينج هةزار دؤالر‪ ،‬بةآلم ترزي دواي دوو‬ ‫َ‬ ‫ئةبيتة ‌خاوةني‬ ‫سال دةست بةكار بوون َ‬ ‫بينايةكي سي ئاثارتمانيي و َثيشانطايةكي‬ ‫ر َ‬ ‫ينؤلت فرؤشتن لةئانكةرة‪‌ ،‬داخؤ َئيستا‬ ‫ِ‬ ‫ضي تر شك ئةبات‪ ،‬ئةوةكاري نةزاهة ية‪،‬‬ ‫شيوةي زؤرَيك لةحازر‬ ‫بة ِرَيز موقتةددا هاو َ‬ ‫خؤران و بةر لةهاتنةوةي‌ بؤ سةر سفرةي‬ ‫حازريي ئةم ديموكراتييةتة ‌ئةنتيكةيةي‬

‫هيشتا قيستي خانووةكةي‬ ‫شةيتاني طةورة َ‬ ‫قم ي تةواو نةكردبوو‪ ،‬ئةم دوواي شةش‬ ‫نيشتةجي بوونةوةو ثاش سوثاس‬ ‫مانط‬ ‫َ‬ ‫كردني يارمةتية ماديية‌كاني َثيشتري َئيران‬ ‫كةئيران بؤي ِرةخساند‬ ‫و ئةو دةرفةتةش َ‬ ‫تاكوو بةدةستي خؤي طووريسةكة ‌بكاتةملي‬ ‫ساآلنيكي زؤر لةسةر‬ ‫سةددام ئيتر بةدرَيذايي‬ ‫َ‬ ‫خةرجي طيرفاني خؤي مووضةي مانطانةي‬ ‫نزيكي هةشتا‌و َثينج هةزار ضةكداري خؤي‬ ‫لةناو َثينج َ‬ ‫مالة َليكدراوةكةي خؤيةوة‌دابةش‬ ‫اثؤرتيكي دةزطاي‬ ‫ئةكرد‪ ،‬ئةو‬ ‫بةثيي ِر َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةوالطريي ئامريكا لةماوةي ضوار سالي‬ ‫سي جار ثيك ئاثة ث ِر لةدؤالر و‬ ‫ِرابوردوودا َ‬ ‫ديناري َ‬ ‫مولكي تايبةتي خؤي ئاوديووي َئيران‬ ‫كردووة‪ ،‬دووا ثارةكةئاباتشيي يةكاني ئامريكا‬ ‫لةسةر سنوور بؤي نيشتنةوةو دةستيان‬ ‫بةسةردا طرت سةد و ضل مليؤن دؤالري‬ ‫ناو الندطرؤزَيك بوو‪ ،‬ئةو ثياوةجطةلةدوو‬ ‫ئؤتؤمؤبيلي طرانبةهاي‌ درع‪ ،‬زري ثؤش و‬ ‫َ‬ ‫خانووةناودارةكةي ناوضةي سةدر بيست و‬ ‫سي الندطرؤزي تايبةت و ضوار خانووي تري‬ ‫َ‬ ‫كاروان سةراو ‪ ..‬ضي تريشي هةية؟! ئةوة‬ ‫‌كاري بةرَيزاني نةزاهة ية‪َ ،‬‬ ‫سالح َ‬ ‫موتلةط‬ ‫ِ‬ ‫بةر لةوةي لةم ساآلنةي دوواييدا َ‬ ‫بةهةلةو لة‬ ‫بري‌ َ‬ ‫طرووثيك‬ ‫مالي ثاضةضي بةتاواني بووني‬ ‫َ‬ ‫تيرؤريست و وةرطرتني ش��ةش مليؤن‬ ‫دؤالر دياريي عيززةت دووري َ‬ ‫مالةكةي‬ ‫بثشكيندرَيت ئةوةبوو سةرةتا موتلةط و‬ ‫َ‬ ‫بةدوواشيدا ثاضةضي و كو ِرةكةي ث ِر بةذَير‬ ‫نهينيي دؤالر‬ ‫زةمينيكي َئيجطار فراوان و َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫و تفةنط لةمالةكانياندا طيرا و ضيتر ماوةي‬ ‫ثي‬ ‫َثينج مانط‬ ‫َ‬ ‫مووضةثيداني ئةندامةكانيان َ‬ ‫َ‬ ‫هةلنةئةسوو ِرا‪َ ،‬ئيستاش كةبةهةردووكيان‬ ‫هيندةي نيوةي ئةمالكي ماديي و مةعنةويي‬ ‫َ‬ ‫ناو َعيراق و دةرةوةي ئالي ماليكيي سةرؤك‬ ‫َ‬ ‫لةهةولي تةواو‬ ‫وةزيرانيان هةيةو‪ ،‬ثاضةضي‬ ‫بووني َڤيال نؤ ذوورةكةي عةمماني نزيك‬ ‫شيخ زا ِري داية كة نرخةكةي‌‬ ‫َكيَلطةكةي َ‬ ‫هيندةي سةروةتة ‌ساختةكةي ماليكيي َتي‬ ‫َ‬ ‫ضووةو هةرضي َ‬ ‫موتلةط – يشة ‌لةكؤتايي‬ ‫َ‬ ‫ئةمسالدا و‌طوايا لةبةر ِرةوشي‬ ‫مانطي مارضي‬ ‫نائارامي ئاساييشي طةشتةكاني خوودي‬ ‫نهيني َ‬ ‫مؤلةتي ك ِريني‬ ‫خؤي نووسراوَيكي َ‬ ‫َ‬ ‫هيليكؤثتةري سيڤليانةي لةسةر‬ ‫ف ِرؤكةيةكي َ‬ ‫خةرجي طيرفاني خؤي داوةتة ‌ئامريكيةكان‪،‬‬ ‫داخؤ ضي تريش شك ئةبةن ؟! ديسان‬

‫‌‌‬ ‫نةزاهةيه‪.‬‬ ‫ئةوةكاري بة ِرَيزاني‬ ‫دواي ت����اآلن و ب�� ِري��ن��ي ه��ةر‬ ‫هةذدةطيرفانةكةي َعيراق و َ‬ ‫هةلقوو ِراندني‬ ‫سةراثاي دؤ يةكة‪ ،‬با بزانين َئيستا نةزاهة ضي‬ ‫لةشوانة َتير و ثؤشتةو ‌طؤضان سيحرييةكاني‬ ‫دةوري ئةم مانطا مردووة‌ئةوَيت ؟!‬ ‫هةلبةتة ‌هةر َ‬ ‫َ‬ ‫ستيكي مةردانةي‬ ‫هةلوَي َ‬ ‫ووردو درشتي هةر دةزطايةكي ضاودَيريي‬ ‫لةثيناوي بةثاك ِراطرتني دةستي‬ ‫دارايي َ‬ ‫َ‬ ‫خؤشحاليي و‬ ‫خوود و دةورووب��ةر مايةي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطايه‪ ،‬بةآلم‬ ‫سوثاسطووزاريةكي زؤري‬ ‫دةزطايةكي وةك ئةو نةزاهة يةي َعيراق كة‬ ‫ئةلعطيَلي!! سةرؤكيةتي‪ ،‬كوت و ث ِر و‬ ‫ِرةحيم‬ ‫َ‬ ‫ثشت بةست بةزانياري سةنتةرَيكي َئيجطار‬ ‫بضووك و ئةبةد نةناسراوي وةك مةكتةبي‬ ‫سامة ِررا بؤ تووَيذينةوة ستراتيذييةكان!‬ ‫كة تةنانةت ‌ئةمة ‌يةكةم جارة ئةو ناوة‬ ‫هةستيت‬ ‫لةجهياني عارةبييشدا‌ببيسرَيت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةسةر زماني بة ِرَيوةبةري ئةو مةكتةبةدا و‬ ‫لة ِرَيطاي تةواوي ميدياكانةوة ‌ئةو زانياريية‬ ‫‌ئاشكرا بكات كةطوايا ماليكي ‌سةرؤك‬ ‫وةزيراني َعيراق لة ِرَيطاي ث ِر كردنةوةي‬ ‫َ‬ ‫ئةمسال‬ ‫فؤرميكةوة ‌لة ِرَيكةوتي ‪ 10‬ي ‪ 3‬ي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةموو مولك و سةرمايةي خؤي ئاشكرا‬ ‫كردووة ‌كةبريتيية ‌لة ‪ 427‬هةزار و ‪– 350‬‬ ‫دؤالر! ئيتر ئاخؤ خوَينةرَيك كةكةم تا زؤر‬ ‫سةر لةزانستةكاني دارايي و تووَيذينةوةي‬ ‫‌ئابووريي و بةدواداضوونة ئةكاديميية َنيو‬ ‫َ‬ ‫دةولةتيةكان دةر بكات‪ ،‬تا ضةند ب ِروا‬ ‫َ‬ ‫بةمسداقييةتي ئةم هةوالة‌بةثةلةو عةشووايية‌‬ ‫بكات كةتاقةسةرضاوةي باوة ِر َثيكراوي‬ ‫َ‬ ‫هةوالةكة زماني خوودي سةرؤك وةزيران‬ ‫لةكاتيكدا كةشانزة‌ ِرؤذ‬ ‫َبيت و بةس؟! ياخوود َ‬ ‫بةسةر ئةو َ‬ ‫نةبووبيت و ديسان‬ ‫هةوالةدا َتيثة ِر‬ ‫َ‬ ‫بداتي و‬ ‫دةزطاي نةزاهة مذدةيةكي تر‌مان َ‬ ‫َبلَيت كةهةر طةرماو طةرم و بةدواي ماليكيي‬ ‫دا شانزة ‌وةزيري ترييش َ‬ ‫مولك و‌ ساماني‬ ‫ئةلعطيَلي‬ ‫خؤيان ئاشكرا كرد! ئيتر كةخوودي‬ ‫َ‬ ‫بزانيت كةتةنها‬ ‫سةرؤكي دةزطاكة ‌زؤر ضاك َ‬ ‫بؤ بةدووداضوون و دؤزينةوةي سةروةت و‬ ‫ساماني فةرمانبةرَيكي ئاسايي كؤشكي سثي‬ ‫مانطيك سووراغ و‬ ‫َثيويستمان بةنزيكي‬ ‫َ‬ ‫َلي َ‬ ‫كؤلينةوةي جدي فيكريي و مةيدانيي هةية‪،‬‬ ‫ئةبيت ئةم زانياريانةي مةكتةبي سامة ِررا‬ ‫سا َ‬ ‫ماشيني زانستي تةكنةلؤذياي‬ ‫‌بةكام َثيوةرة َ‬ ‫كةعيراق‬ ‫كرابيت‬ ‫س��ةردةم ديراسةي بؤ‬ ‫َ‬ ‫َ‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫‪37‬‬


‫هةقيقةتزانةبيت و بةآلم‬ ‫ماشينة‬ ‫َ‬ ‫خاوةني ئةو َ‬ ‫َ‬ ‫بؤ نموونة ‌ئامريكا ئةو ئةقلة ‌ئةلكترؤنيية‬ ‫هاوضةرخةشك نةبات؟!‬ ‫دةزطا‌ي نةزاهة‪ ،‬دةست ثاكيي َعيراقيي‬ ‫بةمةبةستي ث ِر ئةنقةست و بة ِراسثاردةي‬ ‫دةسةآلتيكي لةخؤي باآل تر كةطةوهةري‬ ‫َ‬ ‫مةبةستةكة ‌الي هةموومان ئاشكراية‬ ‫سي بةشي بوودجةو ذَير‬ ‫‌دواي ئ��ةوةي َ‬ ‫خاني هةموو ئةم ساآلنةي َثيشووي َعيراق‬ ‫دزران و خرانة طيرفاني نوخبةيةك مافياي‬ ‫ِرةزا َتالي شيعار شيرينةوة‪‌ ،‬دواي ئةوةي‬ ‫ضيتر كةسابةتي ئةم دزييانةش وةك جاران‬ ‫خيرَيكي ئةوتؤي تيا نةماوة‪ ،‬ئينجا هةر‬ ‫َ‬ ‫ضؤنيتي‬ ‫دواي دوو هةفتةش بةسةر سيحري َ‬ ‫ئاشكرا كردني َ‬ ‫مولك و ساماني ناوبراواندا !!‬ ‫‌ئةوةتا دةزطاي ناوبراو بة ِراسثاردةي فرماني‬ ‫اليةني لةخؤي باآل تر بؤ يةكةم جار ئةو‬ ‫كوردوستانةي كةهةميشةبة شيمالي َعيراق‬ ‫ناوي ئةبةن ئةمجارة(ضونكة‌مةسةلة‌دؤالرة)‬ ‫بةحكوومةتي هةرَيمي َفيدرال ناويان‬ ‫بردووةو بةنووسراوَيكي تةعميم‪ ،‬موعةمةم! و‬ ‫بةثيي ب ِرطةي هةشت لةثاشكؤ ب ِرياري ذمارة‬ ‫َ‬ ‫ثةنجاو َثينج ي سزاي قوورسي ئةطةري‬ ‫مولك و سامان ئاشكرا نةكردني َ‬ ‫َ‬ ‫سالي‬ ‫‪ 2004‬ي خوودي دةزطاكة هةموو سةركردةو‬ ‫َليثرسراوو فةرمانبةرَيكي حزبيي و حكوميي و‬ ‫سةربازيي ئةم حكومةتي هةرَيمة كوردييةو‬ ‫‌فيدرالةكان!)ي تري ناو‬ ‫هةموو (حكوومةتة َ‬ ‫َعيراقيان ئاطادار كردؤتةوة كةلةزووترين‬ ‫كاتدا هةمان فؤرمي َ‬ ‫مولك و ساماني خوود‬ ‫ئاشكرا كردن ثر بكةنةوه! من ديسان َ‬ ‫ئةلَيم‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ستيكي‬ ‫‪ :‬ئةطةر بة ِراستيي و بةجدي هةلوي َ‬ ‫نةهيشتني‬ ‫ِراستةقينةي ئاوا لةئارادا َبيت بؤ َ‬ ‫دزيي و بةسزا طةياندن و ِريسوا و سووك و‬ ‫زةليل كردني سةراثاي َليثرسراو و فةرمانبةرة‬ ‫‌طةورة‌‌دزة عارةب و كورد و هتد‌‪ ..‬كان‪ ،‬ئةوة‬ ‫‌بيطوومان مايةي ئةوثة ِري دةست خؤشيي و‬ ‫َ‬ ‫سةرفرازيي و بووذاندنةوةي هةموو طةالني‬ ‫لةكاتيكدا‬ ‫بةبي جياوازيي‪ ،‬بةآلم‬ ‫َ‬ ‫َعيراقة َ‬ ‫نهيني حامي َعيراق حراميها)‬ ‫كةبةئاشكراو َ‬ ‫نابي و ناكرَيت دةزطاي‬ ‫بوو َبيت‪ ،‬ئيتر َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةلعطيليي و ليذنةضاوديرة‬ ‫نةزاهةكةي‬ ‫َ‬ ‫شيخ سةباح ئةلساعدي و‬ ‫ثا ِرلةمانيةكةي َ‬ ‫سةنتةرة‌بضووك و نةناسراوةكةي سامة ِرراي‬ ‫بةبي ثشت بةستن بةهيض‬ ‫ِرياز بةغداديي َ‬ ‫ِريثؤرتاذَيكي َبي اليةنانةي ث ِر ووردةكاريي‬

‫‪38‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫بةبي بةدووادا‬ ‫ث ِرؤفيشيناآلني ئيكؤنؤميك و َ‬ ‫ضوونيكي دةستجةمعيانةو ِروون كراوةي‬ ‫َ‬ ‫بةبي‬ ‫طةورة ‌ئةفسةراني ثسثؤ ِري ثشكنين و َ‬ ‫نهينيي و دواجار‬ ‫ضةند‬ ‫دانيشتنيكي َثيشتر َ‬ ‫َ‬ ‫ئاشكرا و فةرميي و مةبدةئيي ياسا ناسان و‬ ‫كاميراي تيڤي بة ِراستةوخؤكان‬ ‫دادوةراني بةر َ‬ ‫‌بياليةن‬ ‫كةديسان زؤر َثيويستة‌هةموو ئةمانة َ‬ ‫بن لة كاري ‌حزبي و تائيفي و مةزهةبي‬ ‫بةبي دوا قسةوةرطرتن و‬ ‫و هتد‪ ،‬ياخوود َ‬ ‫ِراثؤرتي ِرَيكةوت و ذمارة و ئيمزا‌كراوي بةر‬ ‫لةهةمووان بانكي مةركةزيي نيشتيمانيي‬ ‫َعيراقيي و ئينجا شارةزاياني َبي اليةني‬ ‫بوواري ضاودَيري ڤةستيطةيشن ي دارايي‬ ‫مراقب ئةلتةحةريات ئةلماليةي بانكةكاني‬ ‫َئيران و كةنداوي ئارةبيي و توركيا و‪،‬‬ ‫هيما دان بةهيض‬ ‫بةبي َ‬ ‫لةهةمووشيان طرنطتر َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بانكةنيو‬ ‫ئؤفيشاليي و متمانةداري‬ ‫بةلطةيةكي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةولةتييةكاني ئاوروثا و ئامريكا (كةدوواجار‬ ‫سةرجةمي َليدوواني شيكراوةي ئةمانةي‬ ‫َ‬ ‫ئةنتةرناشيونال مؤني‬ ‫دوواي��ي لةطؤڤاري‬ ‫ترانسفير يا لةناميلكةي زةمؤست ِريضةرس‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مان ئاند ويمةن ئؤن طلؤبال = دةولةمةند‬ ‫ترين ثياو و ذني سةر ئةم هةسارةية و‬ ‫هةندَيك بآلو ك��راوةي تري َ‬ ‫لؤكاليي و‬ ‫دةرةكيي دا وةك َليثرسراوَيك بةئاطاداريي و‬ ‫لةبةردةم ياساي دةيان َ‬ ‫سال ثيادةكراوي َنيو‬ ‫َ‬ ‫نةتةوةييدا ساآلنة مووضةو سةرمايةو مولكي‬ ‫سةقامطير‌و ‌طوَيزراوة‪ ،‬منقولة وة ‌غير منقولة‬ ‫ي سةرؤك و مير و ثادشا و َليثرسراو و هتد ‪..‬‬ ‫ي جيهان ئاشكرا ئةكةن )‪َ ،‬‬ ‫بةبي هيض‬ ‫بةل َي َ‬ ‫ِرَيضكة طرتنةبةرَيكي ئةكاديميي و تةنانةت‬ ‫ثةنا بردنةبةر هيض ثرسطةلي سةنتةرَيكي‬ ‫ستراتيذيي و َبي اليةني تووَيذينةوة باآل‬ ‫ئيكؤنؤميكية ناو خؤييةكانيش‪ ،‬دووب��ارة‬ ‫بةبي ثشت بةستن بةهةموو‬ ‫وةك وتمان َ‬ ‫ئةم بابةت و اليةنانة ‌ئيتر ضؤن بة ِرَيز‬ ‫ئةلعطيَلي لةماوةي ضةند ِرؤذَيكدا‬ ‫ِرةحيم‬ ‫َ‬ ‫ضؤنيتيي ئاشكرا كردني َ‬ ‫مولك‬ ‫لةئاست‬ ‫َ‬ ‫و ساماني سةرؤك وةزي��ران و ئةو شانزة‬ ‫ثةككةوتنيك‬ ‫بةبي هيض‬ ‫َ‬ ‫وةزيرةي تريشدا َ‬ ‫بةبي‬ ‫لة ثاي ‌ثرسياري بةردةم ميدياكان و َ‬ ‫زانستيكي ماتماتيكيي و‬ ‫وج��وودي هيض‬ ‫َ‬ ‫مؤ ِر َاليي‪ ،‬كابرا هاتووةو تةنهاو تةنها ثشت‬ ‫بةفؤرميكي مةرةكةب خوساوةي‬ ‫بةست‬ ‫َ‬ ‫كؤآلنيكي بةغداد كةث ِركردنةوةي الي‬ ‫ال‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مندالَيكي ثؤلي ضواري سةرةتاييش ئاسانة‪،‬‬

‫هيند‬ ‫كةضي ئةم وةك سةرؤكي دةزطايةكي َ‬ ‫هةستياري وةك نةزاهة و وةك َليثرسراوَيك‬ ‫لةبةردةم َميذوودا ئاوا‌بةسادةيي تةواوي‬ ‫رَي��ذةي َ‬ ‫مولك و ساماني تاكةكةسيي د‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ماليكيي مان لةميدياكاندا ِرَيك بة ضوار سةد‬ ‫سي سةد و ثةنجا‬ ‫و بيست و حةوت هةزار و َ‬ ‫َ‬ ‫دؤالري قنج و قيت! بؤ ئةخةملَي َنيت‪ ،‬جا خؤ‬ ‫فؤرميكي ئاوا خوار‬ ‫ئةطةر تةنها ث ِر كردنةوةي َ‬ ‫شاهيديي نةزاهةت و‬ ‫خيض بةس َبيت بؤ َ‬ ‫و َ‬ ‫دةست و داوَين ثاكيي َليثرسراوان كةواتة‬ ‫‌بةثيضةوانةي قسةو ِراثؤرتي ه��ةزاران‬ ‫َ‬ ‫ه��ةزار نووسةر و جؤ ِرناليستي ناوخؤ و‬ ‫جيطري بة ِرَيوةبةري‬ ‫َبيطانة ئةبوواية ‌هةر َ‬ ‫ناحيةيةكي َعيراق ئةم ِرؤ هةفتانة‪ ،‬يةك‬ ‫رؤذ داوةتي موحازةرةدانةوةي ناو َ‬ ‫هؤلي‬ ‫ِ‬ ‫تيبيت‬ ‫مةجليسي طةورة مونك و ‌ ِراهيباني َ‬ ‫ة ‌داطير كراوةكةي دةالي الما بكراية ‌تاكوو‬ ‫َفيري فةلسةفةكاني دةست ثاكيي دارايي و‬ ‫ِراستطؤيي سياسيي و ئةخالقي كؤمةآليةتيي‬ ‫ئةلعطيَلي هةر دواي‬ ‫بكردناية‪ ،‬ئةمةو بة ِرَيز‬ ‫َ‬ ‫كاتذميريش‬ ‫َتيثة ِر بووني ضل و هةشت‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةسةر َ‬ ‫هيلكةي ئةو مةتةلة‬ ‫هيناني َ‬ ‫هةل َ‬ ‫راقيكي فوول‬ ‫َميذوويي و‌هةرةعاسييةي ناو َعي َ‬ ‫لةدةست ثاكيي و نةزاهةت‌ دا! كة هةر لةزاخؤ‬ ‫عةزيزةكةي شيمالةوة‌‌تاكوو بةس ِرا ي جنووبي‬ ‫ئةو جةننةتي عةدةن و كؤمارةئةفالتوونية‌ي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ةبةهةلةي تةكنيكييش‬ ‫كةمةحال‬ ‫ِرةحيم‬ ‫يبيتة‬ ‫قةراغة ‌دؤالرَي��ك ي ح��ةرام ثة ِر َ‬ ‫ثانتؤل و شةر َ‬ ‫َ‬ ‫وال‬ ‫‌ذَير عةمامةو طيرفاني‬ ‫ِ‬ ‫لةسةر و بةرَيكيان (جا ب ِرواننةسةر و بةري‬ ‫اسثيردراوةكةي ئةم‬ ‫مةبةستة ‌ش��اراوةو ِر َ‬ ‫هةستاوةبةبي ئةوةي بؤ هةرةبضووك‬ ‫ثياوة)‬ ‫َ‬ ‫ترين نموونة زات��ي ئةوةبكات كةنةك‬ ‫بةتاقة ‌نووسراوَيكي فةرميي‪َ ،‬‬ ‫بةلكوو بة‬ ‫َ‬ ‫نةرمةبؤلةي سةر زارةكييش‬ ‫لةتة ِراسثاردةو‬ ‫ِرووي دةمي بكاتة بضكؤلة ترين ئايةتووآل‬ ‫عوزماي ‌‌وةك حةزرةتي مووقتةدا‪.‬‬ ‫لةرؤذنامةي بابل ي َ‬ ‫مولكي عوودةي‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫شيوةية‬ ‫دا‬ ‫هةوالَيكي سيناريؤ كؤميديي بةم َ‬ ‫لةالثة ِرةي بةشي وةفييات و ئاطاداريي‬ ‫و شت وون بوون و هتد‪ ..‬دا بآلو كرايةوة‬ ‫‪ :‬ئاطاداريي بؤ خوَينةراني بة ِرَيزي بابل‬ ‫بيتاقةيةكي بايعيي بةناوي هاووآلتيي‬ ‫حوسين وون بووة‪ ،‬تكاية‬ ‫عوودةي سةدام‬ ‫َ‬ ‫‌بيطي ِرَيتةوة ‌بؤ ثرسطاي‬ ‫هةر كةس دؤزييةوة َ‬ ‫جيطاي سوثاسة‪.‬‬ ‫ئةم ِرؤذنامةيه‪َ ،‬‬


‫عومسان ئؤجةالن‪ :‬ئةطةر ئاثؤ ر َيطة بدات‬ ‫بةيةك رؤذ ثةكةكة دةمكوذن‬ ‫لةشة ِري حةفتاني‪ ،‬سةركردايةتي ثةكةكة ‪ 18‬برينداري طةريالي كوشت‬ ‫ِراثؤرتي ‪ :‬ذيار عومةر‪ ،‬كؤية‬ ‫عوسمان ئؤجةالن براي ئاثؤ كةماوةي‬ ‫ضةند َ‬ ‫نيشتةجييةو‬ ‫سالَيكة لةشاري كؤية‬ ‫َ‬ ‫هينا‪ ،‬ضةندين‬ ‫وازي لةثارتي كرَيكاران َ‬ ‫تؤمةت ِروب��ة ِروي دةكرَيتةوة سةبارةت‬ ‫َ‬ ‫كةهةلهاتوون‬ ‫بةكوشتني ئةو طةنجانةي‬ ‫لةناو ثةكةكة ياخود دةركةوتووة كاري‬ ‫سيخو ِري دةكةن‪ ،‬لةبةرامبةردا عوسمان‬ ‫ئؤجةالن ئةو تؤمةتانة بةث ِروثاطةندةو‬ ‫نا ِراست وةسف دةكات‪.‬‬ ‫َ‬ ‫سالي ‪ 1996‬لة ضةمي ِرَي���زان لة‬ ‫دةرةوةي سةربازي ثةروةردةيي ثةكةكةدا‬ ‫هةركةسيك ِراي كردووة كوشتوويانة بؤ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نمونة‪ ،‬كوردَيكي ِرؤذهةآلت كة خةلكي‬ ‫َ‬ ‫(هةظال شةهرام)‬ ‫كرمانشاة بووة بة ناوي‬ ‫داواي كردووة ببرَيتةوة بؤ َئيران‪ ،‬ماوةيةك‬ ‫زيندانيان كردووة تا بير بكاتةوةو ثةشيمان‬ ‫ببيتةوة بةآلم ئةو هةر سوور بووة لةسةر‬ ‫َ‬ ‫بةثيي ئةو زانيارية‬ ‫طة ِرانةوةي بؤ َئيران‪َ ،‬‬ ‫دةست ِرَيطا كةوتووة ئةو طةنجة براوةتة‬ ‫نزيك نزيك كرمانشاة كوشتويانةو‬ ‫تةرمةكةيان ف ِر َي داوةو لةسةر ثارضة‬ ‫مقةبايةك ناونيشانةكةيان نوسيوة تا‬ ‫َ‬ ‫وابزانري كاري ئيتآلعات كوشتويةتي‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هةظال فةرهاد كةناوي حزبيي عوسمان‬ ‫ئؤجةالن ب��ووة ئةوكات سةرؤكايةتي‬ ‫ثةكةكةي كردووةو ئةو كارانة بةفةرماني‬ ‫ئةو بووة‪،‬‬ ‫لةوةآلمدا عوسمان ئؤجةالن وتي‬ ‫« راستة َ‬ ‫سالي ‪ 1996‬لة ضةمي رَيزان‬ ‫ِ‬ ‫ثةروةردةي ثةكةكة بوو‪ ،‬شة ِرواناني تازة‬

‫َ‬ ‫ئةوي ئةوكات بةرثرسي كةمثي‬ ‫ئةبرانة‬ ‫(خافير)‬ ‫كةسيك بوو بة ناوي‬ ‫ثةروةردة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكي كوردستاني توركيا بوو‪َ ،‬ئيستة لة‬ ‫ثةكةكةدا نية ئةو كابراية تةعداي زؤري‬ ‫لةو شة ِروانانة كردبوو شتي ناخؤش زؤر‬ ‫رويدابوو‪ ،‬لةسةر ئةو كةسة َلي َ‬ ‫كؤلينةوةم‬ ‫ِ‬ ‫دةست َثيكرد و دةستطيرمان كرد‪ ،‬هةموو‬ ‫بةهانةكاني ئةو هيض نةبوون بؤية لة‬ ‫دادطايي كردندا ئةو كةسة لةسةر كارة‬ ‫نا ِرةواكاني دةرك��را‪ ،‬ئةوةي لةو كاتةدا‬ ‫روي��داوة شتي َ‬ ‫هةلة ب��ووة ئ��ةوةش كة‬ ‫ِ‬ ‫رويداوة ‪َ 13‬‬ ‫سال َثيش َئيستة بووة‪ ،‬زيندان‬ ‫ِ‬ ‫و ئةشكةنجة هةبووة بةآلم كوشتن نةبووة‪،‬‬ ‫ورمي لةبةر ئةوةي‬ ‫طةنجيكي‬ ‫ئةو كاتة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةستي بةسراوة زينداني و ئةشكةنجة‬ ‫دراوة تووشي نةخؤشي بوو ثارةيةكي‬ ‫زؤرمان دا بؤ ضارةسةر كردني»‪.‬‬ ‫بةثيي َ‬ ‫بةلطةو زانياريةكي تر كةدةست‬ ‫َ‬ ‫كةسيك بة ناوي (هةظالَ‬ ‫ِرَيطا كةوتووة‬ ‫َ‬ ‫ثؤآل) َ‬ ‫خةلكي بادينان بووة‪ ،‬بة تؤمةتي‬ ‫ئ��ةوةي طواية سةر بة ثارتي ب��ووة‪ ،‬بة‬ ‫َ‬ ‫ناوضالَيكةوة كةتةنيا‬ ‫زيندووي كردويانةتة‬ ‫سةري ب��ةدةرةوة ب��ووة‪ ،‬هةرضي ضووة‬ ‫َ‬ ‫هةظال فةرهادةوة‬ ‫تةواليت لةاليةن‬ ‫بؤ‬ ‫َ‬

‫َ‬ ‫قةلةمةكةي دةشكاند! عوسمان ئؤجةالن‬ ‫وتي «من هيض كات حاكمي سةربازي‬ ‫نةبوومة و خةباتي ثةروةردةيي و ئيداريم‬ ‫كردووة‪ ،‬ئةو َ‬ ‫بةلطانةش ساغ نابنةوة لةسةر‬ ‫من‪ ،‬لة َميذووي خؤشمدا خةباتم لة لوبنان‬ ‫و َئيران و كوردستان كردووة بةآلم كاري‬ ‫دادطاييم نةكردووة‪ ،‬كاري دبلؤماسيم لة‬ ‫ليبيا و شوَينيتر كردووة ئةوةي دراوةتة َ‬ ‫ثالم‬ ‫دورة لة ِراستي»‪.‬‬ ‫دةرب��ارةي كوشتني ئةو بيرندارانةي‬ ‫ط��ةري�لا ك��ةل��ةش��ة ِردا ب��ةج�َ�ي��دةم��ا تا‬ ‫زانياريةكاني ثةكةكة كةشف نةكات بؤ‬ ‫بكوذري‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلطةش بؤ ئةمة‬ ‫دوذمن دةبوو‬ ‫طةنجيكي قةرةداغة بة ناوي (هةظالَ‬ ‫َ‬ ‫شاخةوان) كة ثلةي (تاقم قؤميتان)ي‬ ‫هةبوو واتة ئامركةرت‪ ،‬لة شة ِرَيكدا بريندار‬ ‫بووكوشتتان؟‬ ‫عوسمان لةبةرامبةر ئةمةدا وتي «لة‬ ‫شة ِردا كاتي (‪ )2002‬كة شة ِري ثةكةكة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل جةبهةي كوردستاني زؤر برينداري‬ ‫َئيمة طيرا وتمان هةركةس برينداري َئيمة‬ ‫نايكوذن و هةموو توانايةكمان خستؤتة‬ ‫طة ِر بؤ ئةوةي بريندار ئازاد بكةين‪ ،‬بةآلم‬ ‫يةكجار سةرؤكايةتي لة «حةفتاني»‬

‫عوسمان ئؤجةالن‪ :‬هةميشة خؤي بة دؤستي يةكيَتي و ثارتي زانيوة‬

‫شةقيك َ‬ ‫هةلبدات‬ ‫ثي كراوة كة‬ ‫َ‬ ‫ئةمري َ‬ ‫لة سةري تا مردووة‪ ،‬هةروةها لةوةآلمي‬ ‫ئ��ةوةدا كةعوسمان ئؤجةالن مةشهور‬ ‫كاتيك لة دادطاي سةربازي‬ ‫بووة بةوةي َ‬ ‫كةسيكي بداية‬ ‫دا حوكمي كوشتني‬ ‫َ‬

‫َ‬ ‫بكوذي تاكو‬ ‫ب ِرياري دا (‪ )18‬بريندار‬ ‫نةكةونة دةستي دوذمن‪ ،‬ئةوكاتة من دذي‬ ‫ئةو ب ِريارة بووم ضونكة ئةوة بةوةحشةت‬ ‫َ‬ ‫هةظالةش (شاخةوان) بة‬ ‫دةزان��م‪ ،‬ئةو‬ ‫فةرماني من نةبووة»‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫‪39‬‬


‫ئةو َ‬ ‫طرتبيت‬ ‫«ئيمة هةر كةسمان َ‬ ‫دةل َي َ‬ ‫لة شةردا بة حسابي ديل هيض َ‬ ‫مامةلةيةكي‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نةشياومان لةطةل نةكردووة‪ ،‬سالي ‪1991‬‬ ‫كاتيك لة شة ِري توركيادا ديلمانةطرت‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مامةلةي باشمان لةطةل كردون‪ ،‬من بؤ‬ ‫يةكيتي و مام جةالل‬ ‫تؤمةتي دؤستايةتي َ‬ ‫سزاي ‪َ 3‬‬ ‫سال زينداني درام هةرطيز دذي‬ ‫يةكيتي و ثارتي نةبووم‪ ،‬هةميشة دذي‬ ‫َ‬ ‫سي مانط لة‬ ‫ئةشكةنجةي ديل بووم‪َ ،‬‬ ‫سيدارةم‬ ‫يةك ذوردا بووم و دواتر حوكمي َ‬ ‫بؤ دةرضوو‪ ،‬لةو كاتةشدا زؤر كةسم ئازاد‬ ‫كردووة ئةوةي ئةو زانياريانةي َثيداون‬ ‫َ‬ ‫ئةيانةوي من تاوانبار‬ ‫ِراس��ت نين و‬ ‫بكةن»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫(هةظال عجيل) كة َثيشمةرطةيةكي‬ ‫يةكيتي بووة ضووةتة ناو (‪َ )p.k.k‬‬ ‫لةوي‬ ‫َ‬ ‫بةيةكيتية سزاتان‬ ‫ئاشكرا بووة كةسةر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةبيت ئةشكةوت‬ ‫داوة بةوةي تا‬ ‫ئةمري َ‬ ‫َ‬ ‫بكةنيت لة بةياني تا َئيوارة يةك‬ ‫هةل َ‬ ‫ذةميش خواردنيان ث�َ�ي��داوة! هةروةها‬ ‫لةوةآلمي ئةوةدا كة عوسمان ئؤجةالن‬ ‫يةكيتي و ثارتي دةكات‬ ‫باس لة دؤستايةتي َ‬ ‫دةطي ِرنةوة‬ ‫بةآلم لة كؤبوونةوةكانيدا وةك َ‬ ‫ثي‬ ‫هةميشة وتويةتي دوذمنايةتي توركيام َ‬ ‫يةكيتي و ثارتي؟‬ ‫باشتر لة دؤستايةتي َ‬ ‫عوسمان ئؤجةالن ئةمانةش ِرةد‬ ‫دةل َي «لة َ‬ ‫دةكاتةوةو َ‬ ‫سالي (‪)1992‬ةوة‬ ‫كاتيك زينداني بووم لة الي ثةكةكة‬ ‫َ‬ ‫(يةكيتي و ثارتي)م‬ ‫داواي دؤستايةتي‬ ‫َ‬ ‫كردووة و داواي ذياني شةخسيم كردووة‬ ‫هةبيت‪.‬‬ ‫كة لة ناو ثةكةكةدا َ‬ ‫ثةكةكة و ثارتي ‪ 97‬شة ِريان كرد و‬ ‫يةكيتي و‬ ‫بةشداريم نةكرد (‪ )2002‬شة ِري َ‬ ‫ثةكةكة بوو بةشداريم نةكردووة و هةموو‬ ‫يةكيتي و ثارتي بووم شة ِرم‬ ‫كاتيك نزيكي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دذيان نةكردووة‪ ،‬ئةوةش كة َثيم دةلَين‬ ‫دوذمنايةتي كردني منة‪ ،‬ضونكة ئةطةر‬ ‫ناهيَلن‬ ‫ئاثؤ ِرَيطة بدات ثةكةكة يةك رؤذ َ‬ ‫من بذيم دةمكوذن ئةنداماني باآل (موراد‬ ‫قةرةيالن و دوران َ‬ ‫قالتان) َئيستة ئامادةن‬ ‫بمكوذن ئةطةر ئاثؤ ِرَيطة بدات»‪.‬‬

‫‪40‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫ثي‬ ‫ئةو نةعلةي دةمي سةدامي َ‬ ‫كوترا نرخةكةي طةيشتة ‪250‬هةزار‬ ‫دؤالر‪ ،‬بةخشرا بةمؤنؤم َينيت َ‬ ‫هةلةجبة‬ ‫ديداري‪ :‬عةبدوَلآل طؤران‬ ‫جةواد كازم عةواد‪ ،‬لةدايك بووي َ‬ ‫سالي‬ ‫(‪ )1950‬لة بةغدا لة دايك بووة و بة‬ ‫(ئةبو تةحسين) ناسراوة‪ ،‬لة كؤتايي‬ ‫َ‬ ‫سالي ‪ 1969‬لة سةردةمي ئارام طزار‬ ‫لة حزبي شيوعي ب��ووة‪ ،‬دةرب��ارةي‬ ‫هؤكاري ئ��ةوةي كة واي لة جةواد‬ ‫كازم كرد لة ِروخاني ِرذَيمي بةعس دا‬ ‫بكوتي‬ ‫نةعليك وَينةي سةدام‬ ‫بة تاكة َ‬ ‫َ‬ ‫و لة ميدياكاني دونيادا نيشان َ‬ ‫بدري و‬ ‫زؤرَيك بة سةرةتاي هةرةسي بةعسيان‬ ‫دانا لة بةغدا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫جةواد وتي (ئةو هةموو زولم و طؤ ِرة‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل و د ِرندايةتيةي بةعس وايكرد كة بؤ ئةو ِرؤذة بطة ِرَيم تاكو بة نةعلةكانم لة‬ ‫بة‬ ‫ناو بةغداد وَينةي سةدام َبي ِرَيز بكةم)‬ ‫َ‬ ‫ناوبراو َ‬ ‫دةل َي (ثاش ئةو كارة تووشي هة ِرةشةي زؤر بووم‪ ،‬مندالةكانم لة خوَيندن‬ ‫مالةكةم َ‬ ‫مةنع كرا و َ‬ ‫ضؤلكرد‪ ،‬ضونكة لة اليةن بةعسية ترسنؤكةكانةوة هة ِرةشةي‬ ‫كوشتنم لةسةر بوو)‬ ‫جةواد وتيشي (ئةو كارةم بؤ ئةوة بوو تاكو بة هةموو جيههاني نيشاندةم وةك‬ ‫هيندة َدلثر لة قين بؤ َ‬ ‫تؤلةسةندنةوة لة سةدام و زؤريش َدلخؤش بووم‬ ‫عيراق َ‬ ‫طةالني َ‬ ‫ِ‬ ‫بةو كارةي كة كردم و بة دونيام وت ئةوة سةدامة‪).‬‬ ‫عيراقي ضي كردووة بؤ ثاراستني ذياني جةواد‬ ‫دةربارةي ئةوةي كة ئايا حكومةتي َ‬ ‫ووتي (بة داخةوة جطة لة حكومةتي هةرَيم كاك مسعود و مام جةالل هيض كةس‬ ‫ثي نةوتوم و لة دواي ئةو كارةش هاتومةتة كوردستان و (‪َ )5‬‬ ‫سليماني‬ ‫سالة لة َ‬ ‫هيضي َ‬ ‫دةذيم و تةنها بةسةردان دةضمةوة بؤ بةغدا و ناشترسم ضونكة بةعسيةكان زؤر‬ ‫ترسنؤكن)‬ ‫جةواد كازم سةبارةت بة نرخي َثيآلوةكان وتي (زؤر كةسي كوَيتي داواي ك ِريني‬ ‫ئةو نةعلةيان كردووة و نرخي تاكو ‪ 250‬هةزار دؤالر ِرؤشتووة بةآلم َثيم نةفرؤشتون‪،‬‬ ‫ئةو َ‬ ‫هةلوَيٍستة نيشتمانيةشم بة ثارة نافرؤشمةوة‪).‬‬ ‫جةواد كازم لة دواي ئةو نرخة زؤرةي كة َثييان داوة بؤ ئةو تاكة نةعلةي دةمي‬ ‫مؤمينتي َ‬ ‫هةلةبجة وةك وةفايةك بؤ‬ ‫ثي كوتا‪ ،‬ئةو نةعلةي بةخشي بة َ‬ ‫سةدامي َ‬ ‫َ‬ ‫قوربانيةكاني كيمياباراني شاري هةلةبجة‪.‬‬


‫ذمارةكاني ئيرَ انيزم لةناوضةي بادينان‬ ‫نووسيني‪ :‬كرَيكار‬ ‫بةشي شةشةم‬ ‫يةكةم ذمارةي َئيران ‪:‬‬ ‫ئةنسارواهلل (‪ 1986‬ـ ‪)1991‬‬ ‫ناوضةي باديناني كوردستاني باشور‬ ‫َ‬ ‫موسل‬ ‫ضونكة لة كؤنةوة سةر بة وياليةتي‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوَيدا زؤر بوو‪،‬‬ ‫بوون‪َ ،‬تيكةآلويان‬ ‫ذن و ذن خوازي و بازرطانيشيان َثيكةوة‬ ‫زؤر بوو‪ ،‬بؤية زؤرينةي باديني عةرةبي‬ ‫دةزانن وةكو هةر شوَي َنيكي تري َعيراقيش‬ ‫ثي طةيشتبوو‪ ،‬ضونكة‬ ‫بانطةوازي ئيخواني َ‬ ‫شيخ مةحموود السسةوافي رةحمةتي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دامةزرَينةري ئيخوانيش خةلكي موسل بوو‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل كورددا هةبوو‪ ،‬ئةمة‬ ‫ثةيوةندي باشي‬ ‫واي كردبوو زةمينةي كاري ئيخواني هةر‬ ‫لةسةرةتاي ثةنجاكاني سةدةي رابوردووةوة‬ ‫هةبيت مامؤستا عةبباس شةبةك‬ ‫لة بادينان َ‬ ‫كة لةشكري ئيسالمي لة ‪1979‬ـ‪ 1980‬دا‬ ‫دروست كرد َ‬ ‫خةلكي عةشائيرو سةبعةي‬ ‫َ‬ ‫يةكيكيش بوو لة ناوداراني ئيخوان‬ ‫ئةوي بوو‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫لة موسل‪ ،‬بؤية هةندَيك كةسايةتي باديني‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةو كةوتبوونة َ‬ ‫ري‪ ،‬لةوانة مةال‬ ‫مستةفاي طولي لة اليةكي تريشةوة ضونكة‬ ‫عبدالغني مةلالح سةرؤكي حزبي تةحريريش‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫موسل بوو (لةسةر دةستي رذَيمي‬ ‫خةلكي‬ ‫بةعس لةحةفتاكاندا ئيعدام كرا رحمة اللة)‪،‬‬ ‫ضاالكي ئةو حزبة فيكريية سياسيةش‬ ‫لةو دةظ��ةرة زؤرب��وو ئةمةش كاريطةريي‬ ‫رَيذةيي لةسةر بادينان هةبوو بةآلم دواتر لة‬ ‫ثةيوةندي بةستني مةال مستةفاي طولي بة‬ ‫شيخ تاهيري طوفكي و مةال عةلي شيالني‬ ‫َ‬ ‫و مةال عةلي ضةلكي‪ ،‬بينيبووي ئةمانيش‬ ‫كارَيكي تةنزيماتي سةربةخؤي خؤيان هةيةو‬ ‫كةسيكي تريش كة لة َ‬ ‫موسلةوة دَيتة اليان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بة ناوي ئةبو ئةحمةد ئالقةي ثةيوةستي‬ ‫َ‬ ‫موسل و ئةوانة ئةمة سةرةتاي دةركةوتني‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫موسولمانة ثاكة بوو كة بة‬ ‫كؤمةلة برا‬ ‫ئةم‬

‫ناوي ئةنسارواللة لة بادينان دةركةوتن‪ ،‬كة لة‬ ‫َ‬ ‫جموجولي ضاكيان‬ ‫دواي لةشكري ئيسالمي‬ ‫هةبوو‬ ‫َئيران ثةيوةندي َثيوة كردبوون‪ ،‬ئةوانيش‬ ‫الريان لة ثةيوةنديةكة نةبوو‪ ،‬بةآلم زووش‬ ‫بة دةنط َئيرانةوة نةهاتن و كاري خؤيان‬ ‫باش بردبووة َثيش بة تايبةتي لة زاخؤوة‬ ‫بؤ مزوري باآلو َبيطؤظةو سةر سنورةكان تا‬ ‫دةهات زياتر دةكةوتنة ذَير تين و فشاري‬ ‫دوذمنيكي داهاتووي خؤي‬ ‫ثارتي كة بة‬ ‫َ‬ ‫دةبينين و بة جاشي َئيراني دةناساندن‪ ،‬تا‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيكي زؤريان طيران و ثارتي‬ ‫سةرةنجام‬ ‫لة ئةشكةوتةكاني ثشتي َبيطؤظةدا زينداني‬ ‫كردبوون‪ ،‬د ِرندايةتي ثارتي دةرهةقيان‬ ‫لةوةدا بوو كة لةو ئةشكةوتانةدا ثاذنة َثيي‬ ‫هةندَيكياني بة زمةي تفةنط كون كردبوو تا‬ ‫نةتوانن َ‬ ‫هةلَين ‪ .‬ئةمة بارودؤخيان بوو تا لة‬ ‫‪ 1988/8/20‬دا ئةنفالي نؤيةم ئةو ناوضانةي‬ ‫طرتةوةو َثيشمةرطة ثاسةوانةكانيان هةآلتن‬ ‫و ئةمانيش ئازاد بوون و هةر يةكةيان بة‬ ‫اليةكدا بآلوةيان َليكرد هةندَيكيان ثة ِرينةوة‬ ‫بةري توركياو مةال عبداللة شاهين رحمة اللة‬ ‫كة زاخؤيي بوو بووة بةرثرسيان وئةواني ديكة‬ ‫ضوونة َئيران ومامؤستا سةيد عةلي شيالن‬ ‫بووة ئةميريان ‪.‬‬ ‫بة طةيشتنيان وةفدي مةجليس ئةعالي‬ ‫محمد باقر الحةكيم ضووة اليان و داوايان‬ ‫َليكردن ببنة ئةندامي مةجليس ئةعال‪،‬‬ ‫بةآلم ئةوان كة هةم لة فيكرو سياسةتي‬ ‫َئيران طةيشتبوون و هةم مةالي شافيعي‬ ‫مةزهةب بوون توخني مةجليس نةدةكةوتن‪،‬‬ ‫كة لة ‪ 1989‬دا ثةيوةنديان بة بزوتنةوةي‬ ‫ئيسالمي و مامؤستا مةال عوسماني رابةري‬ ‫رةحمةتيةوة كرد‪ ،‬بزوتنةوة لةو ثة ِري ناكؤكي‬ ‫َبالةكاني خؤيدا بوو‪ ،‬هةروةها لةذَير تين‬ ‫وفشاري َئيراندا بوو‪ ،‬هاوكاري دارايي ب ِرابوو‪،‬‬ ‫تيني زؤري كةوتبووة سةر ‪َ .‬ئيران دةيوويست‬ ‫َ‬ ‫لةكؤل خؤي كاتةوة‪ ،‬بؤية بة هيض‬ ‫بزوتنةوةي‬ ‫نةيدةهيشت وةفدي بزوتنةوةو ئةم‬ ‫كلؤجيك‬ ‫َ‬ ‫َ‬

‫برايانةي ئةنسارواللة بطةنة يةكتريي ‪.‬‬ ‫ئةمة هةر ئاوا رؤيشت تا دواي راثة ِرين و‬ ‫طة ِرانةوة بؤ كوردستاني باشوور‪ ،‬ئيتر ئةوانيش‬ ‫بة رةسمي بوونة بزوتنةوةي ئيسالمي و‬ ‫َ‬ ‫مةلبةندي َثينجي بزوتنةوةي ئيسالميان‬ ‫لة دهؤك بة سةرثةرشتي مامؤستا سةيد‬ ‫عةلي شيالني دامةزراند كة بووبووة ئةندامي‬ ‫سةركردايةتي بزوتنةوةو ئةندامي شورا‪،‬‬ ‫هةروةها ضةندين بارةطاي تريان بؤ بزوتنةوة‬ ‫َ‬ ‫شيالدزي و َبيطؤظة كردةوة بةآلم‬ ‫لة زاخؤو‬ ‫بةداخةوة تيني زؤري ثارتي و دووردةستي‬ ‫ئةوان و دةسكورتي بزوتنةوة ئةوانيشي بةرةو‬ ‫ثووكانةوة برد‪ ،‬بة تايبةتي كة ثارتي تواني‬ ‫كةسانيكي عةشايرييان َلي بكاتةوةو بة زؤرو‬ ‫َ‬ ‫زَي ِر بةرةو خؤييان بباتةوة‬ ‫دواي ئةم كورتة باسةي سةرةوة رةنطة‬ ‫جيي سةرنج َبيت كة ناويان بنرَيت ذمارةي‬ ‫َ‬ ‫هاوكيشةي كوردي باشووردا‪ ،‬ضونكة‬ ‫َئيران لة َ‬ ‫هاتبيت‬ ‫ناضيت ئةوان خؤشييان لة َئيران َ‬ ‫وا َثي َ‬ ‫و تةسليمي بووبن راستة ئةمة لةو ماوةيةيدا‬ ‫وةك ذمارةي َئيران زةق نةبوونةوة بةآلم‬ ‫جيي‬ ‫دواتر كةوتنة بةردةستي َئيران ئةوةي َ‬ ‫َتي ِرامان و داخة ئةوةية كة ئةم ثياوة ضاكانة لةو‬ ‫موستةزعةفيتيةياندا‬ ‫سةردةمي ثةرتةوازةيي و‬ ‫َ‬ ‫كة كةوتبوونة ذَير تيني كوشندةي ثارتي‬ ‫و نانب ِريني َئيران‪ ،‬تةسليم بة بةرنامةو ديدو‬ ‫ئا ِراستةي َئيران نةبوون‪ ،‬كةضي دوايي لة ناو‬ ‫بزوتنةوةي ئيسالميةوة هةندَيكيان ثةيوةست‬ ‫بة ئا ِراستةي َئيران بوون !! ضونكة بينيان‬ ‫مةالي عةمامة ط��ةورةي بزوتنةوة وةكو‬ ‫شيخ محمدي بةرزنجي بةيعةتي بة‬ ‫مامؤستا َ‬ ‫هيشتا معاش خؤري مةجليس‬ ‫ئيمام داوةو َ‬ ‫ئةعالية!‬ ‫َئيران دوايي تر تواني لةناو باديناندا‬ ‫هةندَيك باديني سةر بةخؤي ب ِروَي َنيت بة‬ ‫تايبةتي لةوانةي لة شة ِري َعيراق و َئيراندا‬ ‫ديل كةوتبوون و ثاشان لة ئؤردووطاكانيدا لة‬ ‫َئيران بووبوونة شيعةو كة َلييان َدلنيا بووبوو كة‬ ‫داعي شيعةطةرَيتين ئازادي كردبوون و تواناي‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫‪41‬‬


‫هؤنير‬ ‫يةكيك لةوانة َ‬ ‫خستبووة بةردةستيان َ‬ ‫َ‬ ‫ئاكرَييي بوو كة ناسياوي لةطةل هةندَيك لة‬ ‫كاديرةكاني ئةنسارواللةدا كردبوو‪ ،‬بةآلم بة‬ ‫راثة ِرين و ئازادبوونمان‪ ،‬ثاشان بة دةركةوتني‬ ‫خةتي سةلةفي جيهادي ناو بزوتنةوة‪ ،‬لة‬ ‫بادينانيشدا كؤسث لة رَيي َئيرانيزمدا دروست‬ ‫بوو بؤية َئيران تيني دةخستة سةر بزوتنةوة‬ ‫كة مامؤستا عبدالقادري برايةتي بكرَيت‬ ‫بة بةرثرسي َ‬ ‫مةلبةندي َثينجي دهؤك‪،‬‬ ‫بؤ ماوةيةكيش بوو‪ ،‬بةآلم نةيتواني َ‬ ‫ري‬ ‫لةطةشةي ئةو برا سةلةفيانة بطرَيت كة‬ ‫دواتر هةندَيكيان ثةيوةند بوونةوة بة خةتي‬ ‫ئيسآلحي َئيمةوة‬ ‫َ‬ ‫دووةم ذمارةي ئيران ‪:‬‬ ‫حزبواهلل ( ‪ 1983‬ـ ‪) 2005‬‬ ‫يةكيك لة ثالنةكاني َئيران لة كوردستاني‬ ‫َ‬ ‫دةستيوةرداني بوو لة ناو خانةوادةي‬ ‫باشور‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بارزاني و هةولدان بوو بؤ الواز كردني ثارتي‬ ‫َ‬ ‫هةولي ئةوة بوو كة قةناعةتي‬ ‫يةكةمين‬ ‫َ‬ ‫شيخ خاليدي بارزاني خالي مةسعوود‬ ‫بة َ‬ ‫جيابيتةوةو خؤي‬ ‫بارزاني كرد كة لة ثارتي َ‬ ‫شيوةية ضوونة‬ ‫حزبيك َثيكةوة َنيت !! بةم َ‬ ‫َ‬ ‫بن َكلَيشةيةوةو ئةويش كة خاوةن نفووزي‬ ‫ناو عةشيرةتي ب��ارزان ب��وو‪ ،‬كاريطةريي‬ ‫كةسي لةسةر نةبوو‪ ،‬كةس نةيدةتواني رَيي‬ ‫َلي بطرَيت‪ ،‬بووة ئةميرو رابةرو لة ‪ 1986‬دا‬ ‫حزبواللةي كوردستاني َعيراقي راطةياند ئةم‬ ‫طروثة هةرضةندة سةرةتا هةر ناو بوو‪ ،‬هةر‬ ‫هينان بوو بؤ سةر ثارتي‬ ‫وةرةقةيةكي فشار َ‬ ‫و َ‬ ‫هةولي شيرازةثساني ئةوان بوو‪ ،‬بةآلم بة‬ ‫هؤي سؤزي دينيةوة هةندَيك كةسي تريش‬ ‫هةوليري هاتنة ناوي‬ ‫لة باديني وسؤراني‬ ‫َ‬ ‫بةآلم ماوةيةكي كةمي برد كة حزب بوو بة‬ ‫َ‬ ‫شيخ‬ ‫دوو ثارضةوة ثارضةيةكيان هةر‬ ‫لةطةل َ‬ ‫خاليدي بارزانيدا مايةوةو لة شوَيني خؤي‬ ‫شيخيش ناوي س ِرايةوة‬ ‫تليسايةوة‪ ،‬بة نةماني َ‬ ‫ئةواني تر ناويان لة خؤيان نا حزبواللةي‬ ‫شؤ ِر َطي ِري كوردستاني َعيراق بة سةرؤكايةتي‬ ‫ئةدهةم بارزاني (ئامؤزاي مةسعوود بارزاني)‬ ‫كردنيكي‬ ‫شطي ِر‬ ‫كارتي َ‬ ‫َ‬ ‫حزبواللةي شؤ ِر َ‬ ‫واي لةسةر ك��ةس ن��ةب��وو‪ ،‬ضونكة لة‬ ‫رووي تيؤريشةوة نة فيكرَيكي سياسي‬ ‫نة بةرنامةيةكي رؤشني نةبوو‪ ،‬تةنانةت‬ ‫كتيب خوَيندنةوةشي نةبوو‪،‬‬ ‫بةرنامةيةكي َ‬

‫‪42‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫بةآلم ماوةيةك لةسةر رَيطا سةرةكيةكاني‬ ‫هةولير‪ /‬بارزان دروشميان دةنووسي‪ ،‬يان‬ ‫َ‬ ‫جاري وا هةبوو ئيعتيرازيان لة سفووري ذنان‬ ‫بةيانيكي وةكو ئةوةي دذي رَيبوار‬ ‫دةكرد‪ ،‬يان َ‬ ‫ئةحمةدي حزبي كؤمؤنيستي كرَيكارانيان‬ ‫دةردةكرد كة السايي كردنةوةيةكي ئيمام‬ ‫خومةيني بوو بةرامبةر بة سةلمان روشدي‬ ‫نوسةري ئاياتة شةيتانيةكان وةك ضؤن ئةو‬ ‫مليؤنيك دؤالري تةرخان كرد بؤ هةر‬ ‫ب ِري‬ ‫َ‬ ‫كةسيك روشدي بكوذَيت ‪،‬ئةدهةم بارزانيش‬ ‫َ‬ ‫كةسيك‬ ‫ب ِرَيك ثارةي تةرخان كرد بؤ هةر َ‬ ‫رَيبوار ئةحمةد بكوذَيت‬ ‫شطي ِر َبي ناوونيشان مايةوة‬ ‫حزبواللةي شؤ ِر َ‬ ‫تا لة ‪ 2003/5/14‬دا ئةدهةم بارزاني كة لةسةر‬ ‫ليستي ثارتي بوو بوو بة ئةندام ثةرلةماني‬ ‫كوردستان حزبةكةي َ‬ ‫هةلوةشاندةوة لة بةياني‬ ‫هةلوةشاندنةوةيدا َ‬ ‫َ‬ ‫دةل َي ‪ :‬لةبةر ئةوةي حزب‬ ‫بة ئاواتةكاني طةيشت لة رماندني رذَيمي‬ ‫كاتيك حزب دروست‬ ‫بةعسدا‪ ،‬وةلةبةر ئةوةي َ‬ ‫بوو زةماني خةباتي شاخ بوو‪َ ،‬ئيستاش كة كورد‬ ‫ثةرلةمان و حكومةتي خؤي هةية َثيمان‬ ‫باشة لة دةزطاكاني هةرَيمدا خزمةت بكةين‬ ‫شيوةي حزبي َ‬ ‫شيوةيةكي تر‬ ‫بةلكو بة َ‬ ‫نةك بة َ‬ ‫َ‬ ‫بطونجيت بؤ بنياتناني‬ ‫كةلةطةل قؤناغي نوَيدا‬ ‫َ‬ ‫راقيكي ديموكراسي‬ ‫َعي َ‬ ‫باس كردني حزبواللة َليرةدا تةنها‬ ‫ئاماذةيةكة بؤ َ‬ ‫هةولداني َئيران لة دروست‬ ‫كردني َثيطةي ديدو رَيي خؤي لة بادينان‪،‬‬ ‫ئةطينا نة ئةنسارواللة و نة حزبواللة نةيانتواني‬ ‫شوَين َثيي خؤشيان بكةنةوة‪ ،‬ضونكة لة‬ ‫ناوضةي بادينان ثارتي خؤي بة بتي تاك و‬ ‫حزبيك‬ ‫دةبينيت و‬ ‫تةنها‬ ‫نةيهيشتووة هيض َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ثي بؤ خؤي بكاتةوةو تا رادةيةكي‬ ‫جي َ‬ ‫لةوي َ‬ ‫هيناوة‪ ،‬هةر لة‬ ‫زؤريش فةشةلي بة هةموان َ‬ ‫ويةكيتيةوة‪ ،‬تا ثارتي‬ ‫حزبي شيوعي َعيراقي‬ ‫َ‬ ‫طةل و سؤشياليست و تا دةطاتة بزوتنةوةي‬ ‫ئيسالمي و يةكطرتوو َبي رةحمانة لة‬ ‫ئةزمونيكي قورسي‬ ‫هةمووي داون و هةموو‬ ‫َ‬ ‫دوذمندارَيتي عةشايري لؤالني و رَيكاني‬ ‫و سوورضي و زَيباري لةسةر هةموويان‬ ‫تاقي كردؤتةوة !! ئةو شة ِرة عةشايريانةش‬ ‫تووالنين و بؤ مةوداي سةد َ‬ ‫سال بة َميذوودا‬ ‫رؤضوون‬ ‫َئالقةي داهاتوو (خةتي ئيسالمي عارةبي‬

‫هاوكيشةي كوردي باشوردا‬ ‫و ذمارةكاني لة‬ ‫َ‬ ‫‪( :‬ئيخوانيزم )‬ ‫ثةراويَز‬ ‫‪ -1‬ئ��ةب��و ئةحمةد ل��ة ئةسلَدا‬ ‫ئةنداميَكي حزبي تةحرير ب��وو ‪،‬‬ ‫سياسي و ضاوكراوة بوو ‪ ،‬ملمالنيَي‬ ‫فيكريي شارةزا بوو ‪ ،‬دواتر بووة زاواي‬ ‫كةسايةتيةكي باديني ئةم كؤمةلَةو‬ ‫ئيَستا لة ئةوروثا دادةنيشيَت تةمةني‬ ‫لةسةروو ثةنجاوةية ‪..‬‬ ‫‪ -2‬مةفرةزةي ثيَشمةرطةي ثارتي‬ ‫بةو زستانة ثيَش ئةو حةملةي ئةنفالة‬ ‫بة ضياو دؤلَةكاني بيَطؤظةدا بؤ دةسطير‬ ‫��ةرا‪ ،‬بةآلم‬ ‫كردني ئةم برايانة دةط� ِ‬ ‫بروانة قةدةري خواي تؤلَة هةستيَن كة‬ ‫ِ‬ ‫دواي ضوار سا َل لةو روداوة مةفرةزةي‬ ‫دةطةرا بؤ‬ ‫ثةكةكة هةمان ضياو دؤ َل‬ ‫ِ‬ ‫راوكردني ثيَشمةرطةكاني ثارتي !!‬ ‫‪ -3‬لة كؤتايي ن��ةوةدةك��ان��دا بة‬ ‫نةخؤشي كؤضي دوايي كرد ‪.‬‬ ‫‪ -4‬ئةمة ماناي وا نية كة يةكترييان‬ ‫هةر نةبيني ‪ ،‬ضونكة وةفدي ئةوان هاتة‬ ‫سنةو مامؤستاياني سةركردايةتيان‬ ‫لة نزيكةوة بيني ‪ ،‬بةآلم هيض ثالنيَكي‬ ‫وايان نةبوو يةك بطرن منيش بة نهيَني‬ ‫وورمي و‬ ‫سةرم ليَدان بؤ ناوضةكاني‬ ‫َ‬ ‫ئةترافي شنؤو لةطةلَياندا بة نهيَني‬ ‫كؤبوومةوةو هانمدان كة كةساني‬ ‫بدةني تا بيانبةمة ثاكستان و‬ ‫خؤيانم‬ ‫َ‬ ‫ئةفغانستان تا زياتر ضاويان بكريَتةوة‬ ‫كوري‬ ‫‪ ،‬بؤية ئةوانيش سةرةتا جةاللي ِ‬ ‫ثي سثاردم‬ ‫مةال مستةفاي طولييان َ‬ ‫و لةطة َل خؤم بة سةالمةتي بردم بؤ‬ ‫ثيشاوة كة بووة خويَندكاري زانكؤي‬ ‫ئيسالمي جيهاني لة ئيسالم ئابادو‬ ‫بروانامةي ماستةري لةو زانكؤية‬ ‫دواتر ِ‬ ‫وةرطرت‬ ‫‪ -5‬هةيانة كة الحمد للة ئيَستاش‬ ‫لةسةر ئةو ثةيمان و ريَيةيةو لةو‬ ‫كاتانةي من لة ن��ةروي��ج دادطايي‬ ‫دةك���رام ‪ ،‬ئةوانيش ل��ة ووآلت��ان��ي‬ ‫ئةوروثايي طيران و درانة دادطاو ئيَستا‬ ‫هةنديَكيان بة تؤمةتي ئةنسار بوون لةو‬ ‫ووآلتة ئةوروثاييانة حوكم دراون ‪..‬‬


‫بةدةست سوثاي عرياقةوة جةلةوال ىَ‬ ‫حال خراثة‬ ‫عةبدولرةحمان‬ ‫ِراثؤرتى دلَير‬ ‫ِ‬ ‫هيزةكانى بة ِرَيوةبةرايةتى‬ ‫ثاش كشانةوةى َ‬ ‫ثؤليسى طةرميان و ليواى ‪ 34‬ى طةرميان‬ ‫لةناوضة كودنشينةكانى ثارَيزطاى ديالةو‬ ‫عيراق‬ ‫نيشتةجيكردنى سوثاى نوَيى َ‬ ‫َ‬ ‫لةشوَينيان ِرؤذب���ة ِرؤذ ذم��ارةى ك��ردةوة‬ ‫توندوتيذيةكان بةرةوزيادبوون دة ِرؤن و‬ ‫بةرثرسانى حزبيش باس لةدروستبوونى‬ ‫ليذنةى ئيغتياالت دةكةن لةثارَيزطاكةدا‪.‬‬ ‫لةمبارةيةوة عامر ِرةفعةت ئةندامى‬ ‫َثيشووى ليذنةى ئةمنى ثارَيزطاى ديالةو‬ ‫بةرثرسى ليذنةى ناوضةى جةلةوالى ثارتى‬ ‫ديموكراتى كوردستان بة ( ِرَيطا) ى ِراطةياند‬ ‫هيزةكانى بة ِرَيوةبةرايةتى‬ ‫«ثاش كشانةوةى َ‬ ‫ثؤليسى طةرميان و ليواى ‪ 34‬ى طةرميان‬ ‫لةناوضة كوردنشينةكانى ثارَيزطاى ديالةدا‬ ‫بةطشتى و ناحيةى جةلةوال بةتايبةتى‬ ‫ذمارةى كردةوة توندوتيذيةكان ِرؤذبة ِرؤذ‬ ‫َ‬ ‫كؤنترؤل‬ ‫طةربيت و‬ ‫لةزيادبووندان و‬ ‫َ‬ ‫نةكرَين مةترسى لةسةر ئايندةى سنوورةكة‬ ‫دروستدةبيت»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫«هيزةئةمنيةكانى سنورى‬ ‫طوتيشى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كةكؤنترؤلى ئاسايشى‬ ‫جةلةوال جيالةوةى‬ ‫َ‬ ‫لةنيوان‬ ‫ناحيةكةيان َثيناكريت جياكارى َ‬ ‫كردةوةكانيشدا دةك��ةن و ئ��ةوك��ردةوة‬ ‫توندوتيذيانةى لةطة ِرةكة كوردنشينةكانى‬ ‫ن��اح��ي��ةك��ةدا ِروودةدةن زؤرب��ةك��رض‬ ‫وكالى َلي َ‬ ‫َ‬ ‫كؤلينةوةى ل��ةب��ارةوة دةكةن‬ ‫بةثيضةوانةشةوة لةكاتى ِروودان��ى‬ ‫و‬ ‫َ‬ ‫ةكيكى‬ ‫كردةوةيةكى توندوتيذيدا لةطة ِر َ‬ ‫َ‬ ‫هةلمةتى‬ ‫دةستبةجى‬ ‫ع��ةرةب نشيندا‬ ‫َ‬ ‫دةستثيدةكةن و بةئارةزووى خؤيان‬ ‫ِرةشبيطر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خةلك دةستطيردةكةن»‪.‬‬ ‫ِرةفعةت ئاماذةى بةوةشدا «زيادبوونى‬ ‫كردةوة توندوتيذيةكان لةناحيةى جةلةوالدا‬ ‫وايكردووة َ‬ ‫مالةكوردةكان دةستيان كردووة‬ ‫َ‬ ‫بةضؤلكردنى شوَينةكانى خؤيان بةرةو‬ ‫شارةكانى ك��ةالرو خانةقين و ل��ةدواى‬ ‫كردةوة خؤكوذيةكةى ‪ 2009/3/23‬شةوة‬ ‫َائيستا نزيكةى ‪َ 20‬‬ ‫مال شوَينةكانى خؤيان‬

‫طةربيت و َثيشى َثينةطيرَيت‬ ‫هيشتووةو‬ ‫َ‬ ‫جي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫داهاتووى سنوورةكة دةكةويتة مةترسيةوةو‬ ‫رَيذةى كورد لةسنوورةكةدا بةرةوكةمبوونةوة‬ ‫دةضيت»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئاشكراشيكرد «زؤري��ن��ةى ك��ردةوة‬ ‫لةطة ِرةكة‬ ‫ناحيةكة‬ ‫توندوتيذيةكانى‬ ‫كوردنيشينةكاندا ِروودةدةن بةتايبةتى‬ ‫لةكاتيكدا كة بارةطاى‬ ‫طة ِرةكى شوهةدا‬ ‫َ‬ ‫ب��ة ِرَي��وةب��ةراي��ةت��ى ثؤليسى جةلةوالو‬ ‫بة ِرَيوةبةرايةتى ثؤليسى فرياكةوتن و‬ ‫بارةطايةكى ئةنجومةنةكانى ئيسنادى‬ ‫سةلمينةرى ئةو ِراستيةية‬ ‫َلييةو ئةمةش‬ ‫َ‬ ‫بةشيكن لةكردةوة‬ ‫كةهيزةئةمنيةكان خؤيان َ‬ ‫َ‬ ‫توندوتيذيةكان و بتططراوندَيكى سياسيى‬ ‫لةثشتى توندوتيذيةكانةوةية»‪.‬‬ ‫«بيطومان‬ ‫تةئكيديكردةوة‬ ‫عامر‬ ‫َ‬ ‫ئةوكةسانةى لةناو دةزط��ا ئةمنيةكانى‬ ‫ن���اح���ي���ةك���ةدان خ���زاون���ةت���ة ن��او‬ ‫طرووثةضةكداريةكانى سنورةكةو هاوكاريان‬ ‫َ‬ ‫كؤنترؤلى‬ ‫دةك��ةن بؤية ط��ةر واب��� ِروات‬ ‫شارةكة دةكةوَيتة دةست بةعسيةكان و‬ ‫طرووثة ضةكداريةكانيترو َثيش لةدةستدانى‬ ‫ناحيةكةش باشترة حكومةتى هةرَيمى‬ ‫كوردستان لة ِرَيطةى ئةوليذنانةوة كةبؤ‬ ‫ئاساييكردنةوةى ناكؤكيةكانى َنيوان هةرَيم‬ ‫عيراقى ف��ي� َ‬ ‫�درال دروس��ت‬ ‫و حكومةتى َ‬ ‫ب��وون داواب��ك��ات لةحكومةتى ناوةندى‬ ‫ِرةزامةندى نيشان بدات بة ِرةوانةكردنى‬ ‫هيزَيكى َثيشمةرطة ب��ؤ ثاراستنى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سةرومالى كوردنشينانى سنوورةكة ئةطةرنا‬ ‫تةراتين‬ ‫هيزةئةمنيةكان بةئارةزووى خؤيان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةدانيشتووة كوردةكانى ناحيةكة دةكةن و‬ ‫ئةوكاتةش كؤضكردنى كورد لةناوضةكةدا‬ ‫زياتردةبيت»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫عامر ِرةفعةت درَيذةيداية «زياتر لةدوو‬ ‫مانطيشة ليذنةيةكى ئيغتياالت لةئةندامانى‬ ‫عيراق لةناحيةكةدا دروست‬ ‫ِرذَيمى َثيشووى َ‬ ‫بووة كةتاكة َ‬ ‫هةوليان َتيكدانى ثةيوةنديةكانى‬ ‫َنيوان كورد و عةرةبةو كارةكانيان بةدةمانضة‬ ‫ئةنجامدةدةن و بةتايبةتيش ل��ةدواى‬ ‫نوَيذى مةغريب و زياتريش سةرؤك هؤزو‬

‫كةسايةتية ديارةكان دةكةنة ئامانج»‪.‬‬ ‫تائيستا‬ ‫دةرب���ارةى ئ��ةو كةسانةشى َ‬ ‫لةاليةن ئةوليذنةيةوة تيرؤركراون ئاماذةى‬ ‫شيخ‬ ‫ب��ةوةدا «تيرؤركردنى هةريةكة لة َ‬ ‫سامان كوَيخا مةحمود بةرثرسى مةكتةبى‬ ‫َ‬ ‫يةكيتى نيشتمانى‬ ‫كؤمةاليةتى جةلةوالى َ‬ ‫كوردستان و سةرؤكى هؤزى جاف و هؤزة‬ ‫كوردو عةرةبةكانى باكورى حةمرين و مةال‬ ‫عةبدولكةريم جومعة َثيشنوَيذو وتارخوَينى‬ ‫مزطةوتى طةورةى جةلةوالو برينداركردنى‬ ‫ِرايد محةمةد ناسراو بةئةبو زارى بةرثرسى‬ ‫َ‬ ‫هةوالطرى فةوجى تةوارى جةلةوال لةاليةن‬ ‫ئةوليذنةيةوة ئةنجامدراون كةلةمانطى ‪11‬‬ ‫سالى ‪ 2008‬و مانطةكانى ‪ 2‬و ‪ 3‬ى َ‬ ‫ى َ‬ ‫سالى‬ ‫‪ 2009‬دا تيرؤركراون و هةموو ئةمكارانةش‬ ‫لةكاتيكدان كةتةنها لةناحيةى جةلةوالدا‬ ‫َ‬ ‫دةزطائةمنيةكان ‪ 1600‬كارمةنديان هةية»‪.‬‬ ‫بةثيى ئةوزانياريانةى دةست طؤظارى‬ ‫َ‬ ‫( ِرَيطا) كةوتوون تةنها لةماوةى ضوار مانطى‬ ‫سةرةتاى َ‬ ‫سالى ‪ 2009‬دا لةسنوورى ناحيةى‬ ‫هيرش كراونةتة سةر بنكةكانى‬ ‫جةلةوال ‪َ 2‬‬ ‫ثؤليس و ئةنجومةنةكانى ئيسنادو ‪ 4‬تةقينةوةو‬ ‫‪ 2‬ك��ردةوةى خؤكوذى ئةنجامدراون و ‪3‬‬ ‫تةقينراونةتةوةو َتيك ِراى كوذراوو‬ ‫ئؤتؤمبيليش َ‬ ‫َ‬ ‫بريندارةكانى كردةوة خؤكوذيةكانيش بريتين‬ ‫تةرميكيش‬ ‫لة ‪ 36‬ك��وذراوو ‪ 54‬بريندارو‬ ‫َ‬ ‫لةناحيةكةدا دؤزراوةت��ةوةو ‪ 30‬داواك��راوو‬ ‫طومانليكراويش لةاليةن دةزطائةمنيةكانةوة‬ ‫َ‬ ‫دةستطيركراون‪.‬‬ ‫ناحيةى جةلةوال دةكةوَيتة ‪ 30‬كيلؤمةتر‬ ‫باشورى خؤرئاواى قةزاى خانةقين و ‪70‬‬ ‫َ‬ ‫خؤرهةالتى بةعقوبةو‬ ‫كيلؤمةتر باكورى‬ ‫لةسةردةمى حوكم ِر َانيتى بابانةكاندا ناوى‬ ‫َ‬ ‫طوالَلة بوةو دواتر لةسةردةمى عوسمانيةكاندا‬ ‫َ‬ ‫كراوة بةقةرةغان و لةسالى ‪ 1958‬يشدا‬ ‫كراوة بةناحيةو ناوى جةلةوال ى َلينراوةو‬ ‫ِروبةرةكةى ‪ 17‬هةزارو ‪ 500‬كيلؤمةترى‬ ‫ضوارطؤشةيةو ذمارةي دانيشتوانةكةشى ‪70‬‬ ‫هةزار كةسةو ‪ 36‬طوندى لةسةرة كة ‪27‬‬ ‫طونديان عةرةب نشين و ‪ 9‬طونديشيان كورد‬ ‫نشينن‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫‪43‬‬


‫عةبدولرةحمان نةقشبةندى بؤ ريَطا‪:‬‬ ‫شَيخ‬ ‫ِ‬

‫‪44‬‬

‫بةرثرسة‬ ‫هةورامييةكان‬ ‫نةك‬ ‫هةرخزمةتيان‬ ‫بةهةورامان‬ ‫نةكردووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو‬ ‫خزمةتيان‬ ‫بةحزبةكةى‬ ‫خؤشيان‬ ‫نةكردووة‬ ‫تةنيا بؤ‬ ‫بةرذةوةنديى‬ ‫خؤيان‬ ‫كاردةكةن‬ ‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫عةبدولرةحمان و حزبةكةي دةنط بةنةوشيروان دةدةن‬ ‫شيَخ‬ ‫ِ‬

‫سازدانى‪ :‬باخةوان هةَلةبجةيى‬ ‫شيخ عةبدولرةحمان نةقشبةندى لةدايك‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بوى سالى ‪1956‬ى طةرةكى كانى عاشقانى‬ ‫َ‬ ‫هةلةبجةى شةهيد‪َ ،‬ئيستاش سةرثةرشتيارى‬ ‫شيخ عوسمانى‬ ‫مةزارو مةرقةدو خانةقاى َ‬

‫تةوَيَلةية لةتةوَيَلة‪ ،‬سةرؤكى ثارتى نةتةوةيى‬ ‫هةورامى ئازاد ثةنا ولةناوضةى هةورامان‬ ‫دةذى‪ ،‬بؤزياتر ئاشنابون بةثارتةكةيان‬ ‫وبةشداريان لةم َ‬ ‫هةلبذاردنةى كةبريارة‬ ‫لةداهاتوودا بكرَيت‪َ ،‬ثيطةى ثارتةكةيان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫لةئيستادا طؤظارى رَيطا ديدارَيكى‬ ‫َ‬


‫شيوة وةآلمى تةواوى‬ ‫ناوبراودا سازداو بةم َ‬ ‫ثرسيارةكانى داينةوة‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬ثارتى نةتةوةى هةورامى‬ ‫بةضى طةشت؟‬ ‫شيخ عةبدول ِرةحمان‪ :‬ثارتى نةتةوةيى‬ ‫َ‬ ‫هةورامى ئازاد ثةنا زؤر بةرةو َثيشضون‬ ‫َ‬ ‫لةطةل جوآلنةوةى نةوشيروان مستةفادا‪ ،‬واتة‬ ‫بؤئيمة‬ ‫دابةزينى نةوشيروان بووة بةقةآليةك َ‬ ‫هةبيت‬ ‫بؤئةوةى بثارَيزرَيين وهةم‬ ‫اليةنيك َ‬ ‫َ‬ ‫شتيكمان بةسةر َبيت‪ ،‬لةاليةكى ترةوة‬ ‫ئةطةر َ‬ ‫َئيمةيان لةبيرضوو‪ ،‬ضونكة َئيمة بضوكترين‬ ‫بةرثرسى وتبوى‬ ‫ومةترسيمان كةمترة‪ .‬ثار‬ ‫َ‬ ‫ئةطةر َبيت وكؤنفرانس بطرن وخؤيان‬ ‫ئاشكرابكةن‪ ،‬هةمويان دةستطيردةكةين‪،‬‬ ‫ئةندامةكانى َئيمة لةوكاتةدا لةدةوروثشتى‬ ‫ئةوبةرثرسة بون ئيشيان بؤدةكرد‪ ،‬مةترسيةكة‬ ‫مةترسيةكى نةتةوةيى نية‪َ ،‬‬ ‫بةلكو مةترسى‬ ‫دةبيت‪،‬‬ ‫سياسية‪ ،‬ضونكة ئةوان َثيطةيان الواز َ‬ ‫زؤركةسى ئةوان دَيتةالى َئيمةو ئةمةش‬ ‫دةبيت لةسةر ثارتةكانى ئةوان‪،‬‬ ‫كاريطةرى َ‬ ‫ثارتةكةى َئيمة وةك ثارتةكانى ترنية‬ ‫كةضةند َ‬ ‫سالةهةن هيض دةورَيكيان نية‪.‬‬ ‫ريَ��ط��ا‪ :‬ه��ؤك��ارى ض��ى ب��وو ئيَوة‬ ‫دانةبةزين؟ ئايا ريَطريتان ليَكرا؟‬ ‫شيخ عةبدول ِرةحمان‪َ :‬ئيمة لةضةند‬ ‫َ‬ ‫بةشيوةيةكى ناراستةوخؤ‬ ‫شوَي َنيكةوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكمان ن��اردووة بؤثةرلةمان وةزارةت��ى‬ ‫شيوةيةك رَيطامان‬ ‫رؤشنبيرى وناوخؤ بةهيض َ‬ ‫هةبيت‪ ،‬وةك زمانيش‬ ‫َثينةدراوة ليستمان َ‬ ‫شيوةيةك دانمان َثيدا نةنراوة‬ ‫بةهيض َ‬ ‫بةليستيكيش‬ ‫كةزمانين يان نةتةوةين‪ ،‬ئةطةر‬ ‫َ‬ ‫دابةزين ئةوبرةثارةية وةك مةرج دانراوة‬ ‫بؤمان َ‬ ‫هةلناسورَيت‪ ،‬ضونكة ثارتةكةمان‬ ‫ثارتيكى هةذارة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ريَطا‪ :‬ئايا زياتر يةكيَتى ريَطربون‬ ‫لةثارتةكةتان يان ثارتى؟‬ ‫ثارتى هيض‬ ‫شيخ عةبدول ِرةحمان‪:‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ستيكى خراثى نةبووة‪ ،‬كةسيش‬ ‫هةلوَي َ‬ ‫شيخيش‬ ‫هاوكارى نةكردوين‪ ،‬من وةك َ‬ ‫شيخةكان هاوكارى كراون‪ ،‬بةآلم‬ ‫هةمو َ‬ ‫وةك سزايةك لةبرى دروستكردنى ئةم ثارتة‬ ‫خانةقاكةى من َبيخزمةتةو هيض هاوكارييةك‬

‫ناكرَيت وبةكوللة مةرطى دةذين‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬ئايا ئيَوة بةم كارانة واز‬ ‫دةهيَنن لةثارتةكةتان؟‬ ‫شيخ عةبدول ِرةحمان‪ :‬زؤربةمان سوَيندمان‬ ‫َ‬ ‫خواردووةو بةشةرةف و ويذدانى خؤمان كةتا‬ ‫نةهينين‪.‬‬ ‫ناوقةبر واز َ‬ ‫بةكى‬ ‫ريَطا‪ :‬ثارتةكةتان دةنط‬ ‫َ‬ ‫دةدةن؟‬ ‫شيخ عةبدول ِرةحمان‪ :‬من خؤم دةنط‬ ‫َ‬

‫زؤربةى‬ ‫ئةندامةكامنان‬ ‫سةردانى نةوشريوان‬ ‫مستةفاى كردووة‪،‬‬ ‫وادةزامن دةنط‬ ‫بةئةو دةدةن ئةطةر‬ ‫ثارتةكةى خؤمان‬ ‫بةشدار نةبيَت‬ ‫لةثةرلةمان‬ ‫ثارتى نادةم‪ ،‬بةآلم ئةندامةكانمان‬ ‫بؤهيض‬ ‫َ‬ ‫ئ��ازادن‪ ،‬بريار بةدةست من نية‪ ،‬خؤم َثيم‬ ‫بةكى دةدةن‪،‬‬ ‫وتون َئيوة ئ��ازادن دةنط‬ ‫َ‬ ‫ثارتةكةى َئيمة عةلمانى وئيسالمى ونوسةرو‬ ‫كؤمةنيستمان تياية‪ ،‬بةآلم زؤربةيان طةنج‬ ‫ورؤشنبيرن‪ ،‬زؤربةى ئةندامةكانمان سةردانى‬ ‫نةوشيروان مستةفاى كردووة‪ ،‬وائةزانم دةنط‬ ‫بةئةو دةدةن ئةطةر ثارتةكةى خؤمان بةشدار‬ ‫نةبيت لةثةرلةمان‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ماوةيةك ليَدوانتادابوو‬ ‫ريَطا‪:‬‬ ‫بةوةى كةثارتةكةتان ريَكخستنةكانى‬ ‫��ي ه �يَ��ن��اوة‬ ‫ي��ةك �يَ��ت��ى شكست ث� َ‬ ‫لةهةورامان‪ ،‬كةضى وةآلمتان درايةوة‬ ‫ل��ةالي��ةن حةمةى حةمة سةعيةوة‬

‫بةوةى كةضوار كةستان لةطة َل نية‬ ‫ئةمة تاضةند واقيعية؟‬ ‫شيخ عةبدول ِرةحمان‪َ :‬ثيم وتراوة رةدى‬ ‫َ‬ ‫كةس نةدةمةوة‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬دواكةوتنى هةلَبذاردن ضيمان‬ ‫ثيَدةلَيَت؟‬ ‫َ‬ ‫شيخ عةبدول ِرةحمان‪َ :‬ثيمان دةلَيت‬ ‫َ‬ ‫يةكيتى وثارتى مةترسيان هةية لةوةى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ودارمين لةم هةلبذاردنةدا‪.‬‬ ‫هةرةس َبينن‬ ‫َ‬ ‫ريَطا‪ :‬بةبؤضونى تؤ لةم هةلَبذاردنةدا‬ ‫كى دةنطى زياتر دةهيَنيَت؟‬ ‫َ‬ ‫شيخ عةبدول ِرةحمان‪ :‬جطةلة نةوشيروان‬ ‫َ‬ ‫ئةوانى تر هةمويان لةسةر داهات رَيكدةكةون‬ ‫نابيت‪ ،‬ضوار‬ ‫وهيض ق��رةو مشةيةكيان َ‬ ‫نابيت‪.‬‬ ‫حزبةكةش هيض كاريطةريان َ‬ ‫ريَطا‪ :‬ئةو نارةزاييانةى كةهةية‬ ‫لةناو خةلَكدا تاضةند دةبيَتة ثالَثشت‬ ‫بؤليستةكةى نةوشيروان مستةفا؟‬ ‫شيخ عةبدول ِرةحمان‪ :‬تارادةيةكى زؤر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيتة ثالثشتى ليستةكةى نةوشيروان‬ ‫َ‬ ‫سليمانيم ولةناو‬ ‫مستةفا‪ ،‬يان لةناو خزمةكانى َ‬ ‫خانةقاكةم ثرسيارم ك��ردووة نةوشيروان‬ ‫مستةفا زؤر براوةية‪ ،‬واتة كاريطةرى زؤرى‬ ‫هةية‪ ،‬ضونكة نةوشيروان رؤشنبيرو َليزان بوو‪،‬‬ ‫وشةى َ‬ ‫هةلبذارد‪ ،‬وشةش دةورى خؤى بينى‬ ‫ضةك وداهات ئةو دةورةى نةبينى‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬ثيَت واية نةوشيروان مستةفاو‬ ‫كؤمثانياى وشة دةتوانن طؤرانكارى‬ ‫لةم زروفةدا بكةن؟‬ ‫َ‬ ‫شيخ عةبدول ِرةحمان‪ :‬بةل َى سةددةرسةد‬ ‫َ‬ ‫دةتوانيت طؤرانكارى‬ ‫َثيم واية نةوشيروان‬ ‫َ‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬مةترسى ئةوةنية ئةمةى‬ ‫نةوشيروان مستةفاش فيَليَك بيَت‬ ‫لةخةلَكى دواتر بضنةوة ناويةكيَتى؟‬ ‫شيخ عةبدول ِرةحمان‪ :‬زؤركةم ئةطةرى‬ ‫َ‬ ‫ئةوة هةية‪ ،‬من خؤم لةو باوةرةدا نيم جارَيكى‬ ‫يةكيتى‪.‬‬ ‫تر نةوشيروان مستةفا بطةرَيتةوة ناو َ‬ ‫ريَطا‪ :‬حكومةتى عيَراق لةماوةى‬ ‫ثيَنج سالَدا زؤر ثيَش حكومةتى‬ ‫هةريَم كةوتووة‪ ،‬هؤكارى ئةمة ضية؟‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫‪45‬‬


‫‪46‬‬

‫هؤكارةكةى‬ ‫شيخ عةبدول ِرةحمان‪:‬‬ ‫َ‬ ‫ئةوةية ثارت وسةركردةكانى َئيمة زوتر‬ ‫َفيرى بازرطانى ودزى وفزى بون‪َ ،‬‬ ‫هةولى‬ ‫دةستخستنى داهاتيان دةدا‪ ،‬بةآلم ئةوان‬ ‫َدلطةرمترن وبةثةرؤشترن‪ ،‬ئةطةرضى لةناو‬ ‫َ‬ ‫طةندةلى وناعةدالةتى هةية‪ ،‬بةآلم‬ ‫ئةوانيشدا‬ ‫سةركردةكانى َئيمة هةمويان دةستيان‬ ‫كردووة بةدروستكردنى كؤمثانياو بازرطانى‬ ‫كردن بةسةر نةتةوةكانى خؤيانةوة‪ ،‬واتة‬ ‫بيرفينةو هةركةس فرياى خؤى بكةوَيت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ريَطا‪ :‬تاضةند سةكردةكانى ئيَمة‬ ‫لةخةمى نةتةوةكةياندابوون؟‬ ‫شيخ عةبدول ِرةحمان‪ :‬من َثيم واية نةوةى‬ ‫َ‬ ‫دواى َئيمة ئاواتةكةيان دَيتةدى بةبونى‬ ‫سةركردةى باش‪ ،‬ضونكة ئةم سةركردانةى‬ ‫دةبيت سةركردةى‬ ‫َئيستا كالسيكى بون َ‬ ‫هةبيت‪.‬‬ ‫مؤدَيرنمان َ‬ ‫ريَطا‪ :‬وةك شيَخيَكى تةريقةتى‬ ‫نةقشبةندى ئةم ماوةية طرفتيَكى‬ ‫ط��ةورة كةوتووةتة نيَوان كورانى‬ ‫شيَخ عوسمانى بيارةو مةالحسيَنى‬ ‫دةربةنديخان‪ ،‬ئايا ئةم دوانة كاميان‬ ‫لةسةر هةقن؟‬ ‫شيخ عةبدول ِرةحمان‪ :‬ك��ارو ثيشةو‬ ‫َ‬ ‫شيخ‬ ‫سةرثةرشتيارى من لةوان جياوازة‪َ ،‬‬ ‫كةئيستا َكيشةى لةطةلَ‬ ‫مةليك ئامؤزامة َ‬ ‫مةالحسةيندا هةية‪ ،‬ئةوان بؤخؤيان ستافى‬ ‫نابيت من دةستبخةمة‬ ‫خؤيان هةية‪َ ،‬‬ ‫دةبيتة دةستدرَيذى‬ ‫ئةوكارةوة‪ ،‬ضونكة ئةوة َ‬ ‫بؤكارى ناوخؤى ئةوان‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬تاضةند ثةيوةنديت لةطة َل‬ ‫حزبة ئيسالميةكاندا هةية؟‬ ‫َ‬ ‫شيخ عةبدول ِرةحمان‪ :‬لةطةل زؤربةياندا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نيوانمان خؤشة‪ ،‬هيض َكيشةم نية لةطةليان‪،‬‬ ‫لةوكاتةش كةجوند ئيسالمى َلى بو من‬ ‫هيزَيكم َثيك‬ ‫دةركرام ضومة سةراو‪ ،‬لةسةراو َ‬ ‫هيناو بةشدارى شةرم كرد لةملةخوردا‪ ،‬ئةوة‬ ‫َ‬ ‫ثارتيكى‬ ‫كةشوهةوايةكى تربو ئةوكاتة ضةند َ‬ ‫دروستكراوبون‪َ ،‬ئيستاش ثارتى ئيسالمى‬ ‫دروستكراومان هةية‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬بريارتان ن��ةداوة ئيئتيالف‬ ‫بكةن لةطة َل هيض حزب واليةنيَك؟‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫شيخ عةبدول ِرةحمان‪ :‬ويستمان‬ ‫َ‬ ‫شةبةك بةشدارى بكةين‪ ،‬برياروابو ثةيوةندى‬ ‫بة دكتؤر حةنينةوة بكةين‪ ،‬بةآلم برادةرانيش‬ ‫وتيان شةبةك َئيوة دةكةن بةئامانج بؤخؤيان‪،‬‬ ‫دةبيت‬ ‫َئيوة دةتوَينةوة‪ ،‬ئةمة جطةلةوةى َ‬ ‫َ‬ ‫بةخيانةتيكى ئاشكرا‪ ،‬ماليكيش لةهةولى‬ ‫َ‬ ‫بتاشيت‪ ،‬بةآلم‬ ‫بتوانيت ثوازمان َلى َ‬ ‫ئةوةداية َ‬ ‫َئيمة جيانابينةوة لةكورد‪ ،‬ضونكة هةرضى‬ ‫كوردابيت بةسةر َئيمةشدا دَيت‪.‬‬ ‫بةسةر‬ ‫َ‬

‫جطةلة نةوشريوان‬ ‫ئةوانى تر هةمويان‬ ‫لةسةر داهات‬ ‫ر َيكدةكةون وهيض‬ ‫ق ِرةو مشةيةكيان‬ ‫نابيَت‪ ،‬ضوار‬ ‫حزبةكةش هيض‬ ‫كاريطةريان نابيَت‬ ‫َئيستا بيرمان اةوة كردووةتةوة ئةطةر‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ليستى طؤراندا دادةبةزين‪.‬‬ ‫بكرَيت‬ ‫ريَطا‪ :‬ئيَوة وةك هةورامى ثيَتان‬ ‫واية ثةراويَزخراون؟‬ ‫َ‬ ‫شيخ عةبدول ِرةحمان‪ :‬بةل َى ثةراوَيز‬ ‫َ‬ ‫مافمانخوراوة‪،‬‬ ‫ودةتوَيينةوة‪،‬‬ ‫خراوين‬ ‫ناتوانيت جيامان‬ ‫هيزَيك َ‬ ‫بؤجيابونةوةى هيض َ‬ ‫بكاتةوة لةكورد‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬تاضةند خزمةتى خانةقاكةت‬ ‫كراوة؟‬ ‫شيخ عةبدول ِرةحمان‪ :‬هةتا ذَيرسفر‬ ‫َ‬ ‫خزمةت نةكراوة لةاليةن حكومةت ووةزارةتى‬ ‫ئةوقافةوة‪ ،‬تةكيةى َ‬ ‫تةويلة هيضى بؤنةكراوة‪،‬‬ ‫شيخةكةى سةرةك‬ ‫كةضى تةكيةى واهةية َ‬

‫عةشيرةت وج��اش ب��ووة طوندةكةشيان‬ ‫بؤئاوةدان كردووةتةوة‪ ،‬من خؤم طيراوم‬ ‫شيخة حكومةت‬ ‫كاتى خؤى‪ ،‬بةتةلةفونى ئةو َ‬ ‫دةبيت ثةنا بؤئةو ببةم‪.‬‬ ‫بةريداوم‪َ ،‬ئيستاش َ‬ ‫ئةمةش َ‬ ‫زولمة لةتةكيةو خانةقا دةكرَيت‪،‬‬ ‫تةكية طوناهى ضية خزمةتى ناكةن‪ ،‬بؤضى‬ ‫ئةم جياكارية‪ ،‬تةكيةى واهةية ثارةيةكى‬ ‫زؤر وةردةطرَيت‪ ،‬كةضى هيض خزمةتى َئيمة‬ ‫نةكراوة‪ ،‬ئةطةرضى َئيمة بةكولة مةرطى‬ ‫َ‬ ‫وخؤشحاليشين بةوة‪.‬‬ ‫دةذين‬ ‫ريَ����ط����ا‪ :‬ت���اض���ةن���د رازي����ت‬ ‫لةخزمةتطوزارى ناوضةى هةورامان؟‬ ‫شيخ عةبدول ِرةحمان‪ :‬من ئةزمونى خةباتى‬ ‫َ‬ ‫طةالن وشؤرشةكانى زؤربةيانم خوَيندووةتةوة‪،‬‬ ‫وةك شؤرشى فةرةنسى وجةالواهير الل‬ ‫لةميذوى هيض‬ ‫نةهرؤو غاندى‪...‬هتد‪ .‬بةآلم َ‬ ‫طةليكدا نةبووة وةك ئةوةى هةوراميةك‬ ‫َ‬ ‫بةخةنجةرؤ ضووةتةسةر دةبابة‪ ،‬هةوراميةك‬ ‫زةلمدا (محةمةد َ‬ ‫لةشةرى َ‬ ‫طولثى) باوكى(‬ ‫فائيق َ‬ ‫طولثى) بةخةنجةرؤ ضووةتةسةر دةبابة‪،‬‬ ‫ئامانجى ضى بوو لةضونةسةر ئةو دةبابة‪،‬‬ ‫لةئةفغانستان َ‬ ‫خةلك ضووة ذَير دةبابةوة‪،‬‬ ‫بةآلم بةداخةوة َئيمة َ‬ ‫خةلكى ئاوامان هةبووة‬ ‫بةثيى َثيويست خزمةت‬ ‫كةضى ئةم ناوضةية َ‬ ‫نةكراوةو ئاورى َلينةدراوةتةوة‪.‬‬ ‫ى بةرثرسى هةوراميتان‬ ‫ريَطا‪ :‬كؤمةلَ َ‬ ‫لةيةكيَتى وث��ارت��ى هةية‪ ،‬ئةمانة‬ ‫تاضةند توانيويانة خزمةت بةناوضةى‬ ‫هةورامان بكةن؟‬ ‫َ‬ ‫هةرثاتيك كؤمةل َى كةس لةسةر‬ ‫‬‫َ‬ ‫فةقيرو هةذارانى هةورامان دةلةوةرَي َنيت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةظيالو قةسروقسورو‬ ‫دةولةمةندى كردون َ‬ ‫بةبى ئةوةى كةس دةنطيان‬ ‫مؤنيكاو ئةوشتانة‪َ ،‬‬ ‫بؤبدات‪َ ،‬ئيمة ئةندام ثةرلةمانتارى هةوراميمان‬ ‫هةية داواى كردووة جطةرة تةرك بكرَيت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫سالة دةستى َ‬ ‫ضةند َ‬ ‫طةندةلى‬ ‫هةلنةبريوة‪،‬‬ ‫دةكةن‪ ،‬بؤية بةرثرسة هةوراميةكان نةك‬ ‫هةرخزمةتيان بةهةورامان نةكردووة َ‬ ‫بةلكو‬ ‫خزمةت بةحزبةكةى خؤشيان نةكردووة تةنيا‬ ‫خزمةت بةخؤيان دةكةن‪ ،‬من لةهةركةس‬ ‫دةثرسم َ‬ ‫دةلَين نةئيمزامان بؤكردووة ئيتر‬ ‫كى دايناوة‪.‬‬ ‫نازانم َ‬


‫عةبدولآل ‪ :‬ثارتي (حزب) نيية‌‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو‬ ‫سل َيمان‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطايةكي داخراوي سياسيء‬ ‫ثارتي‬

‫طردبوونةوةيةكي خ َي َلةكيية‬ ‫ئةطةر ثارتييةكان بةوة‬ ‫دلَخؤشن كة يةكَيتي‬ ‫الواز دةبَيتء ئةوان‬

‫بةري ئةو الوازبوونة‬ ‫لة ِرووي سياسي و‬

‫حزبييةوة دةچننةوة‪،‬‬ ‫لة ِراستيدا ئةمة‬

‫خؤشنودييةكي ئَيجطار‬

‫ماوة كورت دةبَيت‬ ‫ئينتةرظيوي‪ :‬عةتا حسَين‬

‫ِريَطا‪ :‬ئيَسا ثارضةوبوون تةكةتول‬ ‫ت��ةن��ه��ا ح��ي��زب��ة ط��ةروةك��ان��ي��ش��ى‬ ‫نةطرتؤتةوة بةلَكو ئةم دياردةية‬ ‫حيزبة بضووكةكانيشى طرتؤتة بؤ‬ ‫نموونة زةحمةتكيَشان و ثارتى كار؟‬ ‫ثرسيار ئةوةية ئايا مؤديلى ئةم‬ ‫حيزبايةتى ية بةسةر نةضووة ئيَمة‬ ‫ثيَويستمان بةض جؤريَكة لةحيزب؟‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطاي‬ ‫عةبدولآل ‪َ :‬بيطومان‬ ‫سليمان‬ ‫َ‬

‫سليَمان‪ :‬بادينان تائيَستاش دةظةري تاثؤكراوي ثارتيية‬

‫بةشيوةيةكي سياسي و َميژوويي‬ ‫كوردي َ‬ ‫َ‬ ‫َثيويستي بة جؤرَيكي ديكةي خولقاندني حزبي‬ ‫كةبةشيوةيةكي‬ ‫سياسي هةية‪ .‬حزبايةتيةك؛‬ ‫َ‬ ‫بتوانيت نوَينةرايةتي ناسيؤنالستي‬ ‫سادة‬ ‫َ‬ ‫بةشيوةيةكي ِراشكاوانةتر و مؤدَيرنتر‬ ‫كوردي َ‬ ‫لةنيو ثيكهاتةي سةركردايةتي كردنيدا‬ ‫َ‬ ‫خيَلةكي و ناوچةيي‬ ‫لةبري ثيكهاتةكاني َ‬ ‫يةكيتي تواني لةساتةوةختي‬ ‫لةخؤبطرَيت‪َ ،‬‬ ‫دامةزراندنيدا و هةتا دوادواييةكاني قؤناغي‬ ‫شاخيش َتيثة ِردةكات‪ ،‬جؤرَيكي ديكة‬ ‫لةحزبايةتي ل��ة ِرووي طوتاري سياسي و‬

‫َ‬ ‫لؤيالَيتي ئايدلؤژي و ديسثليني ِرَيكخراوةيي و‬ ‫شيوازةكاني سةركردايةتيكردن و بة ِرَيوةبردندا‬ ‫َبي َنيتة ئاراوة‪ ‌،‬بةجؤرَيك كةدةتوانرا بةئاساني‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةي‬ ‫مؤديلي ثارتيةكان‪ ،‬بة ِرَيبةرايةتي‬ ‫بارزاني و مؤديلي جةالليزم‪ ،‬بة ِرَيبةرايةتي‬ ‫يةكيتي نيشتيماني لةيةكتري جيابكرَينةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي هةموو َ‬ ‫هةولَيكي‬ ‫لةدواي ِراثة ِرينةوة‪َ ،‬‬ ‫بچيت و َئيستاش‬ ‫بؤئةوه بووة‌ كةلةثارتي َ‬ ‫تا ِرادةيةكي زؤر ئةمة ِروويداوة‪.‬‬ ‫بةداخةوة ئةطةر سةيري نةخشة حزبي‬ ‫كوردي بكةين لةكوردستاني َئيراقدا توشي‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫‪47‬‬


‫نائوميديةكي زؤر دةبين‪ ،‬چونكة دةبينن‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئ��ةوةي لةژير قةلةم ِرةوي كؤمةلطاي‬ ‫سياسي بارزانيزم و ثارتيةكاندا هاتؤتة‬ ‫(يةكيتي‬ ‫ئاراوة با ناوي (حزبي شيوعي) يان َ‬ ‫َ‬ ‫و(حزبولآل)‬ ‫نةتةوةيي) يان (ثارتي كار)‬ ‫بوبيت‬ ‫يان (يةكطرتووي ئيسالمي) و هتد َ‬ ‫لةجةوهةر و ناوةرؤكدا لةبيركردنةوةي‬ ‫سياسي و َ‬ ‫هةلوَيستي نيشتيماني و نةتةوةييدا‬ ‫كتومت لةثارتي چووة‪ ،‬يان لةكؤي طشتي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطاي بارزانيزمدا‬ ‫جولة سياسيةكةي‬ ‫نةبيت‪ ،‬تواناي جوآلني سةربةخؤي سياسي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫و بطرة ِريكخراوةيشيان نةبووة‪َ .‬بيطومان ئةم‬ ‫واقيعةش كتومت بؤ ثارتة سياسيةكاني ژَير‬ ‫هةژمووني َ‬ ‫يةكيتيش‬ ‫قةلةم ِرةوي جةالليزم و َ‬ ‫ديسان ِراسته‪ ‌.‬ئاخر بةكوَيدا َئيمة هةست‬ ‫دةكةين (زةحمةتكيشان و سؤسياليست و‬ ‫ديموكراسيخوازان و ثارتي ثاريزطاران و بطرة‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلي ئيسالميش لةجةوهةري سياسياندا‬ ‫ِرؤژَيك لة ِرؤژان تواناي جياكردنةوةي خؤيان‬ ‫يةكيتي‪ ،‬جطة لةوةي لةبارةطا‬ ‫هةبووة له َ‬ ‫يةكيتي‪،‬‬ ‫حزبيةكاني خؤيان‪ ،‬لةبري ناوي َ‬ ‫َ‬ ‫تايتلي حزبةكاني خؤيانيان نوسيووة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بةل َي ثيويستيمان بةجؤرَيكي ديكة‬ ‫حزبايةتي هةيه‪.‬‬ ‫ِريَطا ‪ :‬لةئيَستادا ثارتى يةكان‬ ‫بةوة دلَخؤشن كةهيَزيَكى طةورةو‬ ‫تؤكمةن ئايا ثيَت واي��ة ثارتيش‬ ‫لةبةردةم كةرت بوونداية؟‬ ‫َ‬ ‫نةخير من َثيموانيية‬ ‫سليمان‬ ‫عةبدولآل ‪َ :‬‬ ‫َ‬ ‫ثارتي توشي كةرتبوون و ثارچةثارچة‬ ‫بةشيوةيةكي سادة‬ ‫بوون َبيتةوة‪ ،‬ئةمةش َ‬ ‫َ‬ ‫لةبةرئةوةي؛ ثارتي (حزب) نيية‪ ‌،‬بةلكو‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطايةكي داخراوي سياسي و‬ ‫ثارتي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خيلةكي و ثؤستفيودالي‬ ‫طردبوونةوةيةكي َ‬ ‫بةرهةمهيناني سياسي كورديية‬ ‫شيوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةسةردةمي باآلدةسبووني كةثيتاليزمي‬ ‫َ‬ ‫لةنيو ئ��ةو ثارتةدا‬ ‫لؤيالَيتي‬ ‫جيهاندا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بةشيوةيةكي سادة‪ ،‬هةرطيز بؤ ديموكراتي‬ ‫َ‬ ‫و لةسةربنةماي ديموكراتي نيية‪ ‌،‬كةيةكيكة‬ ‫كهينةرةكاني َ‬ ‫تايتلي‬ ‫لةسي وشة بنة ِرةتيية َثي َ‬ ‫َ‬ ‫سةرةكي ئةو حزبة (ثارتي ديموكراتي‬ ‫بةلكوو َ‬ ‫كوردستان) َ‬ ‫لؤيالَيتي كؤي طشتي‬ ‫هةواداراني ئةو ثارتة‪ ،‬لةثلةي يةكةمدا‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةي بارزانيية‪،‬‬ ‫بؤ كةسي يةكةمي‬ ‫َ‬ ‫خيلي‬ ‫كةلة ِرووي كؤمهآلتيةوة سةرداري َ‬ ‫بارزانييةو لة ِرووي سياسيشةوة سةرؤكي‬

‫‪48‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫ثارتةية‪،‬كاتيك ثابةندَيتي و‬ ‫خودي ئةو‬ ‫َ‬ ‫ثارتيكي سياسي‬ ‫ملكةچيتي ئةنداماني هةر َ‬ ‫َ‬ ‫لةسةر بنةماي خوَين و دةمارطيري و‬ ‫بةمةرجةعكردني تاكةكةس لةبري فكر و‬ ‫بةرنامةي سياسي و فةلسةفةي ِرَيكخراوةيي‬ ‫دةبيت‪،‬لة ِراستيدا قسةكردن لةدوولةتبووني‬ ‫َ‬ ‫قسةكردنيكي نالؤژيكي و َبيماناية‪.‬‬ ‫سياسي‬ ‫َ‬ ‫ثارتي هةتا ئةو شوَينة بةهيزة كة‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطاي جةالليزم س��ةرة ِراي قةيرانة‬ ‫زةوةندةكاني ناويشي هةر بةيةكطرتوويي‬ ‫مابيتةوة‪ .‬چونكة لة ِراستيدا زةمةني‬ ‫َ‬ ‫بةهيزبووني ثارتي ثةيوةستة‬ ‫مانةوةي‬ ‫َ‬

‫بةكورتي ليسيت‬ ‫كاك نةوشريوان ئةطةر‬ ‫طؤرِانكاري بكات‬ ‫ئةوا تةنها لةذ َير‬ ‫َ‬ ‫قةلةم ِرةوي يةكيَيت‬ ‫و دةظةري سليمانيء‬ ‫طةرمياندا تواناو‬ ‫زةمينةي ئةو طؤرانةي‬ ‫لةبةردةستداية‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطاي جةالليزم‬ ‫بةزةمةني مانةوةي‬ ‫بةيةكطرتوويي‪ .‬لةوانةية قسةكاني سةرؤك‬ ‫َ‬ ‫هةولةكاني بؤ چارةكردني‬ ‫ب��ارزان��ي و‬ ‫يةكيتي لةسؤنطةي‬ ‫دواييةي‬ ‫ئةم‬ ‫قةيرانةكاني‬ ‫َ‬ ‫بووبيت‬ ‫دةرك كردني كاك مةسعودةوة‬ ‫َ‬ ‫بةهةمان ئةو بةرةنجامةي َئيمة باسي ليوة‬ ‫يةكيتيةوة‬ ‫دةكةين‪ ،‬نةك لةبةثةرؤشيان بؤ َ‬ ‫بووبيت‪ ،‬كةلة ِرووي َميژووييةوة ِركابةري‬ ‫َ‬ ‫سةرةكي باآلدةستبووني ثارتةكةي و خودي‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةكةي بة ِرَيز بارزانيش بووة‪‌.‬‬ ‫ِريَ��ط��ا ‪ :‬ئ�يَ��م��ة ل���ةب���ةردةم ض‬ ‫طؤرانكارييةكداين شارستانى يان‬ ‫ِ‬ ‫بة ناشارستانى(عنف)وة هيزةكانى‬

‫ئيَمة تواناى قبولَكردنى ئةنجامى‬ ‫هةلَبذاردنيان هةية؟‬ ‫َ‬ ‫عةبدولآل ‪ :‬من َثيمواية ئةم‬ ‫سليمان‬ ‫َ‬ ‫هةرَيمةي َئيمة‪ ،‬هةرَيميكي جيطاي‬ ‫هيزة ديموكراتخوازة‬ ‫بايةخي ستراتيژيية بؤ َ‬ ‫وآلتة‬ ‫بة ِريبةرايةتي‬ ‫خؤرئاواييةكان‬ ‫يةكطرتووةكاني ئةمريكا‪،‬هةربؤية ئةم‬ ‫بةبةشيك لةث ِرؤسةي‬ ‫هةرَيمة ناچارة ببيت‬ ‫َ‬ ‫ئ��ة‌و ط��ؤران��ة شارستاني و ه� َ�ي��واش و‬ ‫لةسةرخؤيانةي ئيم ِرؤ لةدنيادا برةوي‬ ‫هيزة‬ ‫َثيدةدرَيت‪َ .‬ئيراقي دواي سةدام‪ ،‬كة َ‬ ‫خؤرئاواييةكان بةسةركردايةتي ئةمريكا‬ ‫قوربانيةكي كةم وينةيان لةثيناويدا داوة‪‌،‬‬ ‫ِريَطا ‪ :‬ئةو ِرةوتةى كة ئيَستا ناوى‬ ‫خ��ؤى ن��اوة ِري��ف��ؤرم و نةوشيروان‬ ‫مستةفا سةركردايةتى دةكات دةوانى‬ ‫طؤ ِرانكارى بكات ؟يان ئةم رةِوتة‬ ‫ِ‬ ‫تووشى فةرامؤش كردن بوبو لة ناو‬ ‫يةكيَتى دا ئَستا دةيانةوى خؤيان‬ ‫نمايش بكةنةوة؟طرفتى ئةم ِرةوتة‬ ‫كامانةن؟‬ ‫َ‬ ‫سليمان عةبدولآل ‪َ :‬بيطومان كاك‬ ‫َ‬ ‫نةوشيروان بؤخؤي ژمارةيةكي طرنطة‬ ‫لةنيو بزووتنةوةي‬ ‫يةكيتي و‬ ‫لةنيو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سياسي و رؤشنبيري كوردايةتيدا‪.‬بهآلم‬ ‫قسةكردن لةسةر ئةم ِرةوتةي كةئةو ئيستا‬ ‫سةركردايةتي دةكات ناكرَيت بة ِراست و‬ ‫ثيداهينان َبيت‪ ،‬من لةزؤر شوَيندا‬ ‫چةث‬ ‫َ‬ ‫قسةي جد‌يم لةسةر ئةو‌مةسةلةية كردووة‪،‬‬ ‫دةتوانيت بطة ِرَيتةوة بؤ طوتارةكاني‬ ‫خوَينةر‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي‪،‬‬ ‫(كيماسيةكاني ِريفؤرميستةكاني َنيو َ‬ ‫َ‬ ‫كاك نةوشيروان لةنيوان طوتاري شةراكةت‬ ‫و بوون بةئؤثؤزيسيؤندا‪ ،‬يان زينجيرة وتاري‬ ‫يةكيتي)‪.‬‬ ‫(واو)ي َنيوان كاك نةوشيروان و َ‬ ‫بةشيوةيةكي طشتي من ثيموانيية‪ ،‬ئةم‬ ‫ِرةوت��ةي كاك نةوشيروان سةركردايةتي‬ ‫دةك��ات‪َ ،‬كيشةكةي بةتةنها لةسةر ئةو‬ ‫هاتبيت‪ ،‬كةالني كةم‬ ‫فةرامؤشكردنةوة‬ ‫َ‬ ‫دةستلةكاركيشانةوةي كاك‬ ‫ل��ةدواي‬ ‫َ‬ ‫نةوشيروانةوة‪ ‌،‬ئةم رةوت��ة رووب��ة ِرووي‬ ‫بوةتةوه‪َ .‬‬ ‫بةلكو َكيشةكان لةبؤچووني ِرَيبةري‬ ‫ئةم رةوتةوة‪ ،‬بؤمةسةلةكاني َ‬ ‫دةولةتداري‬ ‫َ‬ ‫لةنيو كايةكاني كؤمةلطاي‬ ‫و بة‌ ِرَيوةبردن َ‬ ‫كوردي و دةسهآلتة كورديةكة و دواجار‬ ‫يةكيتيي نيشتيمانيش‬ ‫ئيدارةداني خودي‬ ‫َ‬ ‫وةك��وو دي��وي نوَيطةري حزبي كوردي‬


‫سةرچاوة دةطرن‪.‬‬ ‫ئةطةر ئةم َتيزةي سةرةوةمان‌ ِراست‬ ‫دةبيت ئةوكةسانةي ئةم رةوتة‬ ‫بيت‪ ،‬ئةوا َ‬ ‫َ‬ ‫طرةويان لةسةر دةك��ات‪ ،‬لةهةلبژاردني‬ ‫ئ��ةم ج��ارةي ثارلةماني كوردستاندا‪،‬‬ ‫كةسانيكي تةواو تةكنؤكرات و ث ِرؤفيشنال‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫و ئةكاديميستي سةربةخؤ و ئةقل و خويني‬ ‫نوَيي ن��ةوةي دواي ِراثة ِرينبن‪ .‬ئةطةر‬ ‫كاك نةوشيروان و ِرةوتةكةي جةسارةتي‬ ‫هةبيت و طرةو‬ ‫كاريكي لةم چةشنةيان َ‬ ‫لةسةر ئةو سةر و َ‬ ‫ئةقلة كالسيكانةي َنيو‬ ‫هة ِرةمي س��ةرةوةي ِرةوتةكةيان نةكةن‬ ‫بةالوةبنين كةثشكي‬ ‫و ئةو دةمووچاوانة‬ ‫َ‬ ‫شيريان هةبووة لةقةيرانة جؤربةجؤرةكاني‬ ‫َ‬ ‫نيو يةكيتي و ثشكي شيريان هةبووة‬ ‫َ‬ ‫لةطةندةلي و بيرؤكراتيةت و تةكةتولي‬ ‫َ‬ ‫تاسةرئيسقان طةندةلن و خؤيان‬ ‫نةرَيني و‬ ‫َ‬ ‫لةبةرطي ِريفؤرم و ناوبانطي ثؤزةتيڤي‬ ‫كاك نةوشيرواندا حةشارداوة‪ ،‬بةديدي من‬ ‫دةكريت ئوميدي طؤرانكاري (با بة ِرَيژةيةكي‬ ‫دياريكراو و سنورداريش َبيت لةم قؤناغةدا)‬ ‫لةسةر دةستي ئةم رةوتة و لستةكةيان‬ ‫بكرَيت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ِريَطا ‪ :‬لة نوسينيَكت دا دةليَت‬ ‫ض����اوةروان����ى ل���ةداي���ك ب��وون��ى‬ ‫ِ‬ ‫ضاوةروانييةكى‬ ‫ئؤثؤزسيَونيَكى كارا‬ ‫ِ‬ ‫بيَهودةية؟‬ ‫َ‬ ‫عةبدولآل ‪ :‬ئةطةر لةبنة ِرةتدا‬ ‫سليمان‬ ‫َ‬ ‫طوتاري حزبي كوردي بؤخؤخؤي طوتارَيكي‬ ‫نةزؤك َبيت و مندالدان و ژينطةي سياسي‬ ‫هةرَيمةكةش لةرووي َميژوويي و سياسي و‬ ‫كؤمهآليةتي و فكريةوة‪ ‌،‬بؤخؤي ژينطةيةكي‬ ‫ثةژموردة و نةخؤش بيت و ئةطةر زانيشمان‬ ‫چؤن خودي ئةم ژينطةية‪ ‌،‬لةژير هةژمووني‬ ‫داطيركاري و هةژمووني دوانةي (جةنط‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطا‬ ‫و ِرَيكةوتن)ي ستراتيژي دوو‬ ‫َ‬ ‫بةشيوةيةكي‬ ‫زالةكة‪( ،‬بارزانيزم و جةالليزم) َ‬ ‫نائوميدكةر توشي داوةشاني‬ ‫مةترسيدار و‬ ‫َ‬ ‫سياسي هاتووة و ئةطةر دواجار زانيشمان‬ ‫كةچؤن چانسي هةر وةبةرهينانيكي سياسي‬ ‫و ِرؤشنبيري و ئايدلؤژي و ئةخالقي لةسايةي‬ ‫ئةواندا‪ ،‬لةئيستادا بةئةوثة ِري بنبةست‬ ‫طةيشتووة‪ .‬من دةثرسم چؤن ل��ةرووي‬ ‫لؤژيكييةوة دةكريت لةهةرَيمكي بندةستي‬ ‫دادؤشراوي سياسي و داوةشاوي كؤمةاليةتي‬ ‫و ئابووري ئاوادا‪‌ ،‬چاوة ِرواني لةدايك بوونى‬

‫ونيكى كارا‪ ،‬ضاوة ِروانييةكى َبيهودةية‬ ‫ئؤثؤزسي َ‬ ‫َ‬ ‫و چاوة ِروانيةكي نائوميدكةر نةبيت؟‬ ‫ِريَطا ‪ :‬نةخشةى سياسى كوردستان‬ ‫دواى هةلَبذاردنةكان ضؤن دةبيَت‬ ‫ضاوةريَى ثةرلةمان و حكومةتيَكى‬ ‫ِ‬ ‫ك����ارا دةك���ةي���ت ك��ة ب��ت��وان �يَ��ت‬ ‫خزمةتطوزارييةكان دابين بكات ؟‬ ‫َ‬ ‫عةبدولآل ‪ :‬سةرة ِراي ئةو هةموو‬ ‫سليمان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي و ناعةدالةتيةي كةكوردستاني‬ ‫داثؤشيووة و هةبووني ئةو هةموو دةنطة‬

‫ث ِرؤفايل‬ ‫سليَمان عةبدولَآل يونس‪،‬لة‬ ‫‪ 1971‬لةدايك بووة‪ ،‬ثةيمانطاي‬ ‫لةهةوليَر‪،‬‬ ‫مامؤستاياني‬ ‫دبلؤمي باآلي لةطةشةثيَداني‬ ‫لةوةرطيراندا‬ ‫كؤمثيوتةر و دبلؤم‬ ‫ِ‬ ‫لةكؤليجي ستؤكثؤرت لةبريتانيا‬ ‫بةدةستهيَناوة‪ .‬لةسالَي ‪1998‬‬ ‫‪ 2001‬سةرنوسةري طؤڤاري‬‫روانين بووة‪ .‬لةسالَي ‪2000‬‬ ‫وة لةبريتانيا دةژي‌‪ .‬نوسةري‬ ‫كتيَبةكاني (قةلَةم و هةلَويَست‬ ‫‪ )2007‬و (لةكيية هاردييةوة‬ ‫ب��راون‪ ،‬ميژوو و‬ ‫بؤ ط��ؤردن ِ‬ ‫ئةزمووني ثارتي كريكاراني‬ ‫بريتانيا ‪ )2007‬و (ئيَرلةنداي‬ ‫باكور لةنيوان هةريَميَكي‬ ‫ئؤتؤنؤم و خةوني سةربةخؤييدا‬ ‫‪ )2008‬و دوو كتيبيشي‬ ‫ئامادةن بؤ چ��اث‪ ،‬قةلَةم و‬ ‫هةلَويَست كتيَبي دووةم)‬ ‫الثةرةيةك دةربارةي‬ ‫(چةند‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫ئايريش نةشنةليزم)‪.‬‬

‫نارازيانةي كةلةنيو شةقامي كورديدا‪،‬‬ ‫َ‬ ‫مؤنؤثؤلي دوو حزبة‬ ‫لةبةرامبةر سياسةتي‬ ‫كوردية باآلدةستةكة‪ ،‬هةستي ثيدةكرَيت‪.‬‬ ‫هيشتا‪ ،‬بةداخةوة ناكرَيت جاوة ِرواني‬ ‫كةچي َ‬ ‫ئةوةبين ئةوةي كةئةو دوو حزبة لةماوةي‬ ‫ئةم هةژدة َ‬ ‫سالةي تةمةني فةرمانرةواَيتياندا‬ ‫َ‬ ‫(كةندةلي و نيثؤتيزم و بيرؤكراتيةت)‬ ‫لة‬ ‫لةخوليكي ثارلةماني و‬ ‫چاندوويانة‪‌،‬‬ ‫َ‬ ‫ليستيكي سةربةخؤي ثارلةماني‬ ‫لة ِرَيطةي‬ ‫َ‬ ‫بچوكي نا ِرازي توانا دياريكراوة وة (بچوك‬ ‫و تواناسنوردار لةبةرامبةر توانا َبيشومارية‬ ‫ماديةكاني بةردةستي دوو حزبةكة)بةئةواني‬ ‫ديكةي كةمايةتي خ ِربكرَيتةوة‪ .‬جا ِر َي‬ ‫كلؤجيك‬ ‫ليستةكةي كاك نةوشيروان بةهةر َ‬ ‫َبيت‪( ،‬فشار‪،‬ساختةكاري‪،‬ك ِريني دةنطدةران)‬ ‫لةژَير دةسهآلتي ثارتي و دةزطاي ثاراستني‬ ‫هيزة ئةمنيةكاني كؤنت ِر َؤلي ژَير‬ ‫ئةو ثارتة و َ‬ ‫ةخسيت‪،‬‬ ‫دةستي ثارتيدا‪ ،‬دةرفةتي ئةوةي بؤ نا ِر َ‬ ‫كةچانسي خؤي تاقي بكاتةوة‪ .‬بةتايبةت‬ ‫هةولير‪،‬سةبارةت بة‬ ‫لةدةڤةري بادينان و‬ ‫َ‬ ‫كةهةتائيستاش دةڤةري تاثؤكراوي‬ ‫بادينان‬ ‫َ‬ ‫ثارتيية‪،‬قسةيةكي ئةوتؤي لةسةر نيية و‬ ‫نةخشةكةي تا ِرادةيةكي زؤر َثيشبيني كراوة‬ ‫كةطؤ ِراني َتيناكةوَيت‪،‬هةرچي ثاريزطاي‬ ‫هةوليريشة ل��ةدواي ‪ 31‬ئابةوة لةمشتي‬ ‫َ‬ ‫دؤخيكي تايبةت و نائاسايي‬ ‫ثاراستنداية و َ‬ ‫لةدواي ئةو ميژووةوة و هةتا َئيستا بةسةردا‬ ‫سةثاوة‪ .‬بةكورتي ليستي كاك نةوشيروان‬ ‫ئةطةر طؤرانكاري بكات ئةوا تةنها لةژَير‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي و دةڤةري سليماني‬ ‫قةلةم ِرةوي َ‬ ‫و طةرمياندا تواناي ئةو طؤرانة و زةمينةي‬ ‫ئةو طؤ ِرانةي لةبةردةستداية‪،‬سةبارةت بةو‬ ‫دةڤةرةش ئةطةر َ‬ ‫هةلبژاردني ِرَيكخستنةكاني‬ ‫َنيو ئةو حزبة بةنموونة وةربطرين بةسانايي‬ ‫بؤمان دةردةكةوَيت كةك ِريني دةنطدةران‬ ‫ل��ةس��ةوداي َ‬ ‫يةكيتي و‬ ‫هةلبژاردندا بؤ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫تةكةتولي باآلدةستي ئةو حزبة مامةلةيةكي‬ ‫َئيجطار ئاسانة‪.‬‬ ‫لةنيو خولي داهاتووي ثارلةماندا‪ .‬خؤ‬ ‫َ‬ ‫دةنطيكي نا ِرازي سةربةخؤ‪،‬‬ ‫ئةطةر چةند‬ ‫َ‬ ‫باژمارةيان لةثةنجةي يةك دةستيش‬ ‫َتيثة ِرنةكات‪،‬لةو ديوي هةژمووني ثارتي و‬ ‫يةكيتي و حزبة مشةخؤرة بچووكةكانةوة‪‌،‬‬ ‫َ‬ ‫سةربكةونة سةر مينبةري ثارلةمان‪ ،‬دةتوانن‬ ‫َ‬ ‫بةرهةلستكار‬ ‫طرؤثيكي ئةكتيڤي ثارلةماني‬ ‫َ‬ ‫كبهينن‪.‬‬ ‫َثي َ‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫‪49‬‬


‫ئةم َ‬ ‫كي‬ ‫تةثلي شة ِرة َ‬ ‫خو َينةكةي دةدات ؟‬ ‫رزگار ساَلح‬ ‫دةستثيكي‬ ‫مستةفا بارزاني و برايم ئةحمةد و جةالل َتالةباني‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةليساني ش��ة ِري كورد بةكوشتدانن‪ ،‬هةريةكة لةمانة‬ ‫َ‬ ‫بةرثرسي ِرژاني يةكة بةيةكةي دلؤثي خوَيني تاكي كوردن‬ ‫لة شةستةكاني سةدةي َثيشوو هةتا َئيستاش‪ ،‬زيندوةكاني ئةو‬ ‫دوو َ‬ ‫فرميسكي‬ ‫دةبيت حسابي ِرژاني َدلؤثي خوَين و َ‬ ‫بنةمالةية َ‬ ‫دايك و باوك و خوشك و گشت خوَين‌ ِرژاوةكاني شة ِري‬ ‫كوشتني برا بةدةستي برا بدةن‪.‬‬ ‫مامةلةي لةگةلَ‬ ‫گةر مستةفا بارزاني بة ميتؤدَيكي ژيرانة َ‬ ‫سليمانية دژبةرةكان نةدة ِرژا‬ ‫نةيارةكاني بكرداية خوَيني َ‬ ‫سليمانيةكاني هةواداري بارزاني و نةدةگةيشتة‬ ‫بةدةستي َ‬ ‫هةوليرو دهؤك و گةرميان و ناوچةكاني تريش ‪ .‬گةر دوو دژ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةرةكةش واتة (برايم ئةحمةدو تالةباييش) ثةنايان نةبرداية‬ ‫بؤدوژمني داگيركةري َعيراق ‪،‬خوَيني بادينيةكان نةدة ِرژا‬ ‫بةدةستي سؤرانيةكان‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كةسيتي تالةباني و براهيم‬ ‫ترسي بارزاني بةتةنها لة‬ ‫َ‬ ‫ئةحمةدقةتيس نةمابوو ‪َ ،‬‬ ‫بةلكو ترسي لةدةست داني شارَيك‬ ‫گوناهيكي ئةوة‬ ‫(سليماني) ‪ ،‬ئةو شارةي تةنها‬ ‫َ‬ ‫بوو بةناوي َ‬ ‫داهينا‌نةكاني وةك ثزيسكي‬ ‫بووة َثيش ِرةو بووة لة سةرجةم َ‬ ‫بيري نوَيخواز و هونةر و ئةدةب و تةنانةت ثؤشاكي ئاسايي‬ ‫هيندةي ترسي لة دةست داني كؤي‬ ‫مرؤڤيش‪ .‬كةواتة بارزاني َ‬ ‫هيندة ترسي لةكةسايةتي براهيم ئةحمةد و‬ ‫شارةكة بوو ‪ ،‬نيو َ‬ ‫َتالةباني نةبوو ‪.‬‬ ‫ئةم نموونة تؤز َلينيشتوةي َميژووي شةستةكان ثاش ‪43‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سليماني‪ ،‬بةآلم‬ ‫سال دووبارةدةكرَيتةوة بؤ‬ ‫كؤنترؤلكردني شاري َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي‬ ‫حيزبيكدا َليدةدرَيت ناوي َ‬ ‫تةثلي شة ِرةكة لة ناوخؤي َ‬ ‫ؤژانيك لة يةكةيةكي‬ ‫نيشتماني كوردستانة كة ستافةكةي ِر َ‬ ‫ثتةوةي ِرَيكخراوةيدا بةيةكةوة تفيان لة ناوچةگةري دةكرد ‪.‬‬ ‫هاتبيت ‪ ،‬بؤني ناوچةگةري‬ ‫يةكيتي بؤني‬ ‫هةرشتيكي َلي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لة لوولةي زؤثايةكيةوة َلي نةهاتؤتةدةرةوة ‪ ،‬باقي بةرزاني و‬ ‫بابةشيخ و سؤالقة تؤماو سؤران َ‬ ‫ثؤليس نمونةي‬ ‫حسيني‬ ‫َ‬ ‫شيخ َ‬ ‫َ‬ ‫‪،‬يةكيتي نيشتماني كوردستان بوون‪.‬‬ ‫يةكيتي نةتةوةيي َ‬ ‫َ‬ ‫قؤناغيكي ناسروشتين ‪،‬نة‬ ‫يةكيتي زادةي‬ ‫َ‬ ‫ستافة نوَييةكةي َ‬ ‫كؤنگرة بةرواري هةية و مةكتةب سياسيةكانيشي دةستيان‬ ‫گرتوة بةكةواكةي مام جةاللةوة ‪ ،‬وابةستةي ئةمةش ژمارةي‬ ‫لةكاركيشاوةكاني مةكتةبي سياسي زؤرترن لة ئةندامة‬ ‫دةست‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي‬ ‫َبي ئايندةكاني ناو كؤبونةوةكان‪ ،‬مةكتةبي سياسي َ‬

‫‪50‬‬

‫ذمارة (‪ )11‬مانطي ئاياري ‪2009‬‬

‫نيشتماني كوردستان َ‬ ‫سليماني‬ ‫سليمانيةكان ‪ ،‬ب ِركردني َ‬ ‫خالية لة َ‬ ‫يةكيتي خواستي َ‬ ‫يةكيتية بة‬ ‫ةوتيكي ناو َ‬ ‫سيندنةوةي ِر َ‬ ‫تؤلة َ‬ ‫لة َ‬ ‫َ‬ ‫شيالني هةويرة‬ ‫ئاراستةي ثارتة هاوثةيمانةكةي ‪ ،‬كةواتة هةل َ‬ ‫يةكيتي بة خواستة ناوخؤيي و دةرةكيةكان ‪،‬‬ ‫ِرةسةنةكةي َ‬ ‫َ‬ ‫ني كة ئةندامة مل كةلةكان‬ ‫َ‬ ‫نانيكي سوتاوي َبيتام بةرهةم دَي َ‬ ‫تفي دةكةنةوة و مل چةماوةكانيش كاوَيژي دةكةن‪.‬‬ ‫يةكيتي لة هةر ثؤست و ثلةيةكدا‬ ‫كاراكتةرة ب ِرياردةركاني َ‬ ‫َبيت و بخوازَيت هةمان َميژووي ناوچةگةري دووبارةبكاتةوة‬ ‫يةكيتيدا َبيت وةك ستافة‬ ‫تاوانبارة‪ ،‬جا لة ن��اوةوةوةي َ‬ ‫كةمينةكةي َئيستاي مةكتةبي سياسي يان ل��ةدةرةوةي‬ ‫بةهيزةكةدا َبيت ‪.‬‬ ‫زؤرينةي ئؤرگانة َ‬ ‫ئةوة ناكارامةيي مةكتةبي سياسي و سةركردايةتي َئيستاي‬ ‫سليمانيدا بووني هةية و بؤني نية‬ ‫يةكيتية كة تةنها لة سنوري َ‬ ‫َ‬ ‫‪ ،‬شة ِري ِرةوتة شكست خواردوةكةي ناو مةكتةبي سياسي‌‬ ‫سليمانية تو ِرةكة‬ ‫هينانةوةي َ‬ ‫شة ِري مان و نةمانة بؤ بةدةست َ‬ ‫كةخؤشيان لةدةستياندا ‪ ،‬رةنگة دةرةنجامي َ‬ ‫هةلبژاردني‬ ‫ِ‬ ‫داهاتوو ف ِرَييان بداتة سنورة قةدةغةكراوةكاني ناو ِرَيكةوتني‬ ‫ستراتيژي دوو كؤميسيؤنة لةرزؤكةكةوة‪.‬‬ ‫يةكيتة ِرةسةنةكان خؤيان جيابكةنةوة لة ئةندامة‬ ‫دةبا َ‬ ‫ملهو ِرةكان و بثرسن ‪:‬‬ ‫_تةثلي شةري شؤرشي نوَيي داوي نسكؤ ‪َ ،‬تي َ‬ ‫َ‬ ‫كةلةي‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫هةوليرو دهؤك و گةرميان‬ ‫مرؤڤة شةهيد و زيندوةكاني‬ ‫َ‬ ‫بوون َبي جياوازي مةزهةبي كاكةيي و يةزيدي و ئيسالم و‬ ‫زةردةشتي و مةسيحي و جولةكة‪.‬‬ ‫_ َ‬ ‫تةثلي شة ِري كوردةكان بوو وةك نةتةوة بة َبيمةرج و‬ ‫َبي ثلةي كؤمةآليةتي‪.‬‬ ‫_ َ‬ ‫تةثلي شة ِري مرؤڤايةتي كورد بووة كة بووني نةبووة لة‬ ‫َ‬ ‫نةخشة و ئةتلةسي جيهاندا‪.‬‬ ‫يةكيتي نيشتماني بكةينةوة بة باآلي‬ ‫دةبا ناسنامةي َ‬ ‫َ‬ ‫ئاميدي و زاخؤو دهؤك‬ ‫برادؤست و بةرواري باآلو ئاكري و َ‬ ‫هةوليرو گةرميان و‬ ‫سليماني و‬ ‫َ‬ ‫سومي َل و فايدة‪َ ،‬ثيش َ‬ ‫و َ‬ ‫هةموو ئةوانة ِريسواو سووك بكةين كة دةيانةوَيت خةباتي‬ ‫بثيون بةبا‌آلي تاك سةركردةي نزيك لة‬ ‫يةكيتيةكةمان َ‬ ‫َ‬ ‫(سليماني) بكةنة َ‬ ‫تةثلي شة ِري‬ ‫گؤ ِرةكةي‪ ،‬با ِرَيگةش نةدةين َ‬ ‫هةلمةتةكاني َ‬ ‫رَيكالمةي َ‬ ‫هةلبژاردن‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫هؤلةندا‬


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.