rega magazin 55

Page 1


‫سياسى‪،‬فيكرى‪،‬شيكاريية‬

‫‪16‬‬

‫‪55‬‬

‫ذمارة (‪5 )55‬ي تشريني يةكةمي (‪)2012‬‬ ‫خاوةني ئيمتياز‬ ‫ماكوان كةريم‬ ‫سةرنووسةر‬ ‫هؤشيار حةمةئةمين‬ ‫‪07701584813‬‬ ‫بة ِريَوةبةري كارط َي ِريي‬ ‫كاروان رةحمان‬ ‫‪07702461727‬‬

‫‪22‬‬

‫راويَذكاري ياسايي‪:‬‬ ‫بةختيار عةلي عةبدولآلَ‬ ‫هة َلةضن‪:‬‬ ‫ه َيمن مةنصور‬ ‫ديزاين‪ :‬توانا ئةحمةد‬ ‫َ‬ ‫ئيمةيل‬ ‫‪info@regamedia.com‬‬

‫‪24‬‬

‫‪www.regamedia.com‬‬ ‫ئؤفيسي نةرويج‬ ‫‪004747364535‬‬ ‫ناونيشان‬ ‫نووسينطةىسةرةكى‪:‬سل َيمانى‪-‬‬ ‫َ‬ ‫رةشةمؤل‪-‬نهؤمىدووةم‬ ‫تةالرى‬ ‫ئؤفيسى(‪)248‬‬‫ضاث‬ ‫ضاثخانةي كوردستان‬

‫‪29‬‬

‫كؤمثانياي ن َيوةند بؤ ضاث و بآلوكردنةوة‬ ‫‪07701517533‬‬ ‫نرخ‬ ‫تيراذ‬ ‫‪07504612568‬‬ ‫(‪)1500‬‬ ‫(‪)6000‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪1‬‬


‫دواى طة ِرانةى‬ ‫َ‬ ‫تالةبانى‪ ،‬مةسعود‬ ‫بي ئةوةى‬ ‫بارزانى َ‬ ‫سةردانى َ‬ ‫تالةبانى‬ ‫بكات‪ِ ،‬راستةوخؤ‬ ‫سةفةرى ئةوروثا‬ ‫دةكات‬

‫ط��ؤض��ان��ةك��ةى‬ ‫َ‬ ‫ت���ال���ةب���ان���ى‬ ‫ه�����ةراي�����ةك‬ ‫ئةن َيتةوة‬

‫‪2‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةم (‪)2012‬‬


‫وتةب َيذى مةكتةبى سياسى ثارتى لةسل َيمانى‪:‬‬ ‫ئ َيمة ب ِريارماندا بة ِر َيككةوتنةكةدا بضينةوة‬ ‫ِراثؤرتى‪ :‬سةنطةر بيالل‬ ‫لة هةموو وَينةو طرتة ظيديؤييةكانى‬ ‫يةكيتى نيشتمانى كوردستاندا‬ ‫ئةرشيفى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سكرتيرى ئةم حزبة‬ ‫ةبانى‬ ‫تال‬ ‫ج��ةالل‬ ‫َ‬ ‫بةطؤضانيكةوة دةبينريَت‪ ،‬ئةطةر ضى طؤضان‬ ‫َ‬ ‫لة ئةدةبياتى هةموو نةتةوةيةكدا ماناى‬ ‫ثيربوونء َبيتاقةتيية‪ ،‬كةضى ئةم قسةية‬ ‫لةاليةن هةوادارانى َ‬ ‫تالةبانييةوة بة توندى‬ ‫َ‬ ‫بةشيك لة‬ ‫وةالمى دةدةنةوةو َثييان واية َ‬ ‫كلتورى َ‬ ‫تالةبانى طؤضانةكةيةتى‪.‬‬ ‫طالؤكةكةى َ‬ ‫َ‬ ‫تالةبانى لةاليةن ئةندامانى‬ ‫حيزبةكةىء نةيارةكانييةوة خويَندنةوةو‬ ‫يةكيتييةكان‬ ‫ِراظةى جياجياى بؤ دةكريَت‪َ ،‬‬ ‫َثييان واية ئةم طؤضانة وةك عةصاكةى‬ ‫َثيغةمبةر موسا هةموو سيحرو ئةذديهاكان‬ ‫لوش ئ��ةدا‪ ،‬لة بةرامبةر ئةم بؤضوونةدا‬ ‫تالةبانى وةك َ‬ ‫نةيارةكانى َ‬ ‫خالى سلبىء‬ ‫هيناوةتةوة‪.‬‬ ‫نيشانةى ثيربوون بةكاريان َ‬ ‫َ‬ ‫دةط��وت��رَي��ت زؤر ج��ار تالةبانى لة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةندامانى مةكتةبى‬ ‫كؤبوونةوةكانيدا‬ ‫سياسىء سةركردايةتى حيزبةكةي كة َبي‬ ‫ئوميد بووة لة ضارةسةركردنى ناكؤكييةكانيان‬ ‫َ‬ ‫لة ِريَطاى طفتوطؤوة‪ ،‬بةطؤضانةكةى‬ ‫كةوتووةتة طيانيانء َلييداون‪َ ،‬‬ ‫نابيت‬ ‫بةالم َ‬ ‫كاتيك‬ ‫بضيت كة هيض َ‬ ‫ئةوةشمان لة ياد َ‬ ‫َتي َالكةى َ‬ ‫تالةبانى نةيتوانيوة ِريَطرى بكات‬ ‫لة ضارةسةركردنى ناكؤكى َنيوان ئةندامانى‬ ‫حيزبةكةى‪.‬‬ ‫َ‬ ‫دواى ئةوةى تالةبانى لة ‪17‬ى حوزةيرانى‬ ‫َ‬ ‫ئةمسالدا بةمةبةستى ضارةسةركردنى‬ ‫ثزيشكى سةردانى َ‬ ‫ئةلمانياى كردو بؤ‬ ‫نزيكةى ‪3‬مانط لة نةخؤشخانةيةكى ئةو‬ ‫َ‬ ‫ووالتة مايةوة‪ ،‬لةسةروبةندى طة ِرانةوةكةيدا‬ ‫وَينةيةكى َ‬ ‫تالةبانى هةرايةكى لة َنيوان‬ ‫اليةنطرانى ثارتى ديموكراتى كوردستانء‬

‫يةكيتى نيشتيمانى كوردستاندا دروستكرد‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫وَينةكةى تالةبانى لة ِرؤذنامةى (كوردستانى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتى دابةزيوة‬ ‫زمانحالى‬ ‫ن��وى)ى‬ ‫َ‬ ‫طؤضانةكةى بةدةستةوة نيية‪ ،‬كة تاعبيرة‬ ‫لة ضاكبوونةوةى َ‬ ‫تالةبانى‪ ،‬كةضى ِرؤذنامةى‬ ‫سيبةرى ثارتى‬ ‫(هةولير) كة ِرؤذنامةيةكى َ‬ ‫َ‬ ‫هيناوة‬ ‫ديموكراتى كوردستانة‪ ،‬هةمان ويَنةى َ‬ ‫كة َ‬ ‫تالةبانى طؤضانةكةى بةدةستةوةية‪ ،‬ئةم‬ ‫َ‬ ‫كؤمةاليةتى فةيسبووك‬ ‫وَينةية لة تؤ ِرى‬ ‫ناكؤكى لة َنيوان هةوادارانى ئةم دوو حزبةدا‬ ‫دروستكرد‪ ،‬بةرثرسانى هةردوو ِرؤذنامةكةش‬ ‫قسةى خؤيان لةبارةيةوة كرد‪.‬‬ ‫ِريَككةوتنى‬ ‫يةكيتى‬ ‫ث��ارت��ىء‬ ‫َ‬ ‫ستراتيذييان هةية َثيكةوة كةضى ِرةنطة‬ ‫هةبيت‬ ‫كارتيكردنى سلبى‬ ‫ويَنةيةك‬ ‫َ‬ ‫َ‬

‫لة ئيَستادا يةكيَتى‬ ‫باس لة ثيَداضوونةوةى‬ ‫ِر َيككةوتنى سرتاتيذى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫دةكات‬ ‫ثارتى دميوكراتى‬ ‫كوردستاندا‪ ،‬وة‬ ‫بةرثرسانى هةردووال‬ ‫كةوتوونةتة ليَدوانى‬ ‫دذبةيةكء يةكرت‬ ‫تاوانباركردن‬

‫ببيتة هؤى‬ ‫لةسةر ِرَيككةوتنةكةو دواجار َ‬ ‫دروستبوونى كارةساتء َ‬ ‫مالويَراني بؤ‬ ‫َميك‪.‬‬ ‫دانيشتوانى هةري َ‬ ‫ِرؤذنامةنووس لةتيف فاتيح فةرةج لة‬ ‫دوانيكيدا بؤ طؤظارى ِريَطا ووتى «لة‬ ‫َلي َ‬ ‫َ‬ ‫ووالتى َئيمةدا ضونكة سياسييةكان ويَنةى‬ ‫دةكيشن‪ ،‬وة سياسييةكان‬ ‫بارودؤخةكة‬ ‫َ‬ ‫وَينةى ثةيوةنديية سياسىء ئابورى و‬ ‫َ‬ ‫دةكيشن‪ ،‬بؤية دةست‬ ‫كؤمةاليةتييةكان‬ ‫َ‬ ‫بردنى ئةوان بؤ هةنديَك ثرسء بابةت‬ ‫ِرةنطة بةجؤريَك لة جؤرةكان بة ئيستيفزاز‬ ‫وةربطيرَيت‪ ،‬ئةطةر لة ِروانطةى ئيستيفزازةوة‬ ‫قسةكردنيكى ه��اك��ةزاىء‬ ‫ن��ةب�َ�ي��ت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫خوَيندنةوةيةكى ئاسايي َبيت‪ ،‬ئةوكاتة زؤر‬ ‫عةيبة َليكدانةوةى جياجياى بؤ بكريَت‪،‬‬ ‫بةالم لة َ‬ ‫َ‬ ‫ئةسلدا ترس لةوةية كة ئةمة‬ ‫ئيستيفزاز كردن َبى بؤية ئةو ِرةدو بةدةلة‬ ‫دةبيت»‪.‬‬ ‫دروست َ‬ ‫يةكيتى باس لة َثيداضوونةوةى‬ ‫لة َئيستادا َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثارتى‬ ‫ِرَيككةوتنى ستراتيذى دةكات‬ ‫ديموكراتى كوردستاندا‪ ،‬وة بةرثرسانى‬ ‫هةردووال كةوتوونةتة َليدوانى دذبةيةكء‬ ‫يةكتر تاوانباركردن‪ ،‬وة دواى طة ِرانةوةى‬ ‫َ‬ ‫تالةبانىء لة بةالغى كؤتايي كؤبوونةوةى‬ ‫يةكيتى نيشتمانى‬ ‫ئةنجومةنى سةركردايةتى َ‬ ‫كوردستاندا كةلة بةروارى (‪)2012/9/21‬‬ ‫دا داوا دةكةن َثيداضوونةوة بة ِريَككةوتنى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ستراتيذيدا بكرَيت و ثةيوةنديشيان‬ ‫اليةنة سياسييةكانى تردا بةرفراوان بكريَت‪،‬‬ ‫كاتيكداية‬ ‫بةبؤضوونى ضاودَيران ئةمة لة َ‬ ‫يةكيتىء ثارتى بةهؤى رَيككةوتنةكةيانةوة‬ ‫َ‬ ‫ت��ةواوى اليةنة سياسييةكانيان ثةراويَز‬ ‫خ��س��ت��ووةو ه��ةم��وو ئ��ةو ياسايانةى‬ ‫لةبةرذةوةندى خؤيانداية لةثةرلةمان‪ ،‬بة‬ ‫زؤرينةى دةنط َتيى دةثة ِريَنن َبي ئةوةى‬ ‫بطة ِريَنةوة بؤ ثرسى ئؤثؤزسيؤن‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪3‬‬


‫دواى ط��ة ِران��ةى َ‬ ‫تالةبانى‪ ،‬مةسعود‬ ‫َ‬ ‫بارزانى َبي ئةوةى سةردانى تالةبانى بكات‪،‬‬ ‫بةشيك‬ ‫ِراستةوخؤ سةفةرى ئةوروثا دةكات‪َ ،‬‬ ‫لة خوَيندنةوةكان بةو ئاراستةيةدا دة ِرؤن كة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتةكةى‬ ‫تالةبانى لة ثرسى كةوتنى‬ ‫ماليكيدا نةضووةتة َنيو ثرؤذةكةى بارزانييةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتدارانى بةغدا بؤ سةردانى‬ ‫ياخود‬ ‫َ‬ ‫تالةبانى ديَنة هةرَيم بؤية نايةويَت لة ذيَر‬

‫ِر َيككةوتنى سرتاتيذى‬ ‫نيَوان يةكيَتىء ثارتى‬ ‫هةر لةسةرةتاوة‬ ‫نارِةزايي ئةندامانى‬ ‫يةكيَتى ليَكةوتةوة‪،‬‬ ‫وة زؤربةى تريةكان بةو‬ ‫ئاراستةيةدا دةرِؤن كة‬ ‫لة َ‬ ‫هةلبذاردنةكاندا‬ ‫هةموو دةنطة‬ ‫نارِةزاكانى يةكيَتى‪،‬‬ ‫لةبةرذةوةندى‬ ‫بزوتنةوةى طؤرِان‬ ‫دةنطيان داوة‬ ‫َ‬ ‫طوشارى َ‬ ‫دانيشيتء‬ ‫لةطةلياندا‬ ‫تالةبانيدا‬ ‫َ‬ ‫لةكاتيكداية كة ئةدهةم‬ ‫طفتوطؤ بكات‪ ،‬ئةمة‬ ‫َ‬ ‫بارزانى ئامؤزاى مةسعود بارزانىء ئةندامى‬ ‫ئةنجوومةنى ثارتى ديموكراتى كوردستان‪،‬‬ ‫لةبةرامبةر سةردانى كردنى ماليكى بؤ‬ ‫سليمانىء بينينى َ‬ ‫تالةبانى‪ِ ،‬رةخنةى توند‬ ‫َ‬ ‫يةكيتى نيشتيمانى كوردستان‬ ‫ئاراستةى‬ ‫َ‬ ‫دةك��اتء تاوانباريان دةك��ات ب��ةوةى كة‬

‫‪4‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةم (‪)2012‬‬

‫يةكيتى َثيشوازى لة دوذمنانى كورد دةكات‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةبةرامبةر ئةم َليدوانةى ئةدهةم بارزانى‪،‬‬ ‫بةها جمالةدين ثةرلةمانتارى َ‬ ‫دةولةتى ياسا‬ ‫يةكيتى بةتوندى َ‬ ‫وةالمى‬ ‫دةبيت َ‬ ‫ِرايطةياند» َ‬ ‫َليدوانةكانى ئةدهةم بارزانى بداتةوة»‪.‬‬ ‫وةستا ِر َ‬ ‫ةسول‪ ،‬ئةندامى سةركردايةتىء‬ ‫َ‬ ‫بةرثرسي َ‬ ‫ضةمضةمالى‬ ‫مةلبةندى ‪15‬ى‬ ‫يةكيتى نيشتمانى كوردستان بة ِريَطاى‬ ‫َ‬ ‫ِراطةياند» ئيتيفاقييةى ستراتيذى دةورو‬ ‫م�َ�ي��ذووى خ��ؤى ب� ِري��وة‪ ،‬وة لة َئيستادا‬ ‫بارودؤخيك لة ناوضةكةدا هاتووةتة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫شي‪ ،‬طؤ ِرانكارييةكى زؤر لة ووالتانى‬ ‫َثي َ‬ ‫دةورووب��ةردا دروست بووة‪ ،‬سةرة ِراى ئةو‬ ‫عيراق‪ ،‬بؤية‬ ‫َئالؤزيية سياسييةنةى ناوخؤى َ‬ ‫ئةم زروفةش طؤ ِرانكارى بةسةردا هاتووة‪،‬‬ ‫ئاشكرايشة هةر قؤناغةو ِريَككةوتنء‬ ‫قسةكردنى خؤى دةوَي��ت‪ ،‬ئ��ةوةى كة‬ ‫َئيمة قسةى لةسةر دةكةين طةشةدانة‬ ‫بشيت بؤ ئةم قؤناغةى‬ ‫بة ِرَيككةوتنةكة تا َ‬ ‫شي»‪.‬‬ ‫كة ديَتة َثي َ‬ ‫ب��ة ب��ؤض��وون��ى وةس��ت��ا ِرةس���ول‬ ‫جيابوونةوةى بزوتنةوةى طؤ ِران كةلة دواى‬ ‫يةكيتى‬ ‫ِرَيككةوتنةكةوة بوو‪ ،‬واى كرد كة َ‬ ‫بةجيكردنى‬ ‫جي َ‬ ‫نيشتمانى كوردستان لة َ‬ ‫ئيتيفاقييةكةدا لة هةنديَك جيطادا هةست‬ ‫بة خاوبونةوة بكات‪ ،‬ئةطةر نا لة ناوة ِركى‬ ‫ِرَيككةوتنةكةدا هيض كةم و كورتييةكى َتيدا‬ ‫نيية‪.‬‬ ‫يةكيتىء‬ ‫ِريَككةوتنى ستراتيذى َنيوان َ‬ ‫ثارتى هةر لةسةرةتاوة نا ِرةزايي ئةندامانى‬ ‫يةكيتى َليكةوتةوة‪ ،‬وة زؤربةى تيرةكان بةو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئاراستةيةدا دة ِرؤن كةلة هةلبذاردنةكانى‬ ‫(‪ )2009/7/25‬هةموو دةنطة نا ِرةزاكانى‬ ‫يةكيتى‪ ،‬ئةوانةى كة هةر لةسةرةتاوة‬ ‫َ‬ ‫َثييان وابووة َ‬ ‫تالةبانى سازشى لةبةرامبةر‬ ‫ثارتى ديموكراتى كوردستاندا ك��ردووة‪،‬‬ ‫لةبةرذةوةندى بزوتنةوةى طؤ ِران دةنطيان‬ ‫داوة‪.‬‬ ‫ووتةبيذى مةكتةبى‬ ‫عةبدولوةهاب عةلى‬ ‫َ‬ ‫سياسى ثارتى ديموكراتى كوردستان لة‬ ‫دوانيكيدا بؤ ِريَطا‬ ‫سليمانى لة َلي َ‬ ‫ثاريَزطاى َ‬ ‫باس لةوة دةكات كة هةفتةيةك َثيش‬ ‫كؤبوونةوةى ئةنجوومةنى سةركردايةتى‬

‫يةكيتى‪ ،‬ئةنجوومةنى سةركردايةتى ثارتى‬ ‫َ‬ ‫ديموكراتى كوردستان بةسةرؤكايةتى‬ ‫بةرَيز مةسعود بارزانى كؤبووينةوة‪َ ،‬ئيمة‬ ‫ب ِريارماندا بة ئيتيفاقييةكةدا بضينةوة‪َ ،‬‬ ‫بةالم‬ ‫بةهيزكردنى ئيتيفاقييةكة‪.‬‬ ‫بؤ َ‬ ‫ووتةبيذةكةى مةكتةبى سياسى ثارتى‬ ‫َ‬ ‫لة دريَذةى َليدوانةكةيدا بؤ ريَطا َ‬ ‫دةلَيت «‬ ‫َئيمة َثيمان باشة دةرطاى ِرَيككةوتنةكة‬ ‫بكةينةوة بؤ اليةنةكانى تر تا َبينة َنيو‬ ‫ِرَيككةوتنةكةوة»‬ ‫ئةطةرضى ئ��ةم ِرَيككةوتنة بةالى‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتةوة لة بةرذةوةندى طةلى كوردة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةالم ئةم قسةية لةاليةن ئؤثؤزسيؤنةوة‬ ‫ِرةخ��ن��ةى َليدةطيريَتء َثييان واي��ة‬ ‫دابةشكردنى سةروةتء سامانى َ‬ ‫ووال َتيكة‬ ‫بةسةر دوو َ‬ ‫بنةمالةدا‪.‬‬ ‫ِرؤذنامةنووس لةتيف فاتيح فةرةج باس‬ ‫يةكيتيدا دروست‬ ‫لةو دةنطانة دةكات كة لةناو َ‬ ‫يةكيتى بة ِرَيككةوتنةكةدا‬ ‫بووة‪ ،‬بؤئةوةى َ‬ ‫بضيتةوة‪ ،‬ضونكة هةستدةكةن غةدريان‬ ‫َ‬ ‫بةشيكيش لةسةركردةكانى‬ ‫َليدةكرَيت‪ ،‬وة َ‬ ‫يةكيتى شعور بةو غةدرة دةكةن‪ ،‬هةست‬ ‫َ‬ ‫دةكةن هاوثةيمانةكةيان ئةو مافةيانى‬ ‫شيلكردووة‪ ،‬بؤنموونة باس لةوة دةكةن‬ ‫َثي َ‬ ‫ثؤستيكيان نيية‪،‬‬ ‫كةلة هةموو باديناندا‬ ‫َ‬ ‫لةبةرامبةر ئةمةدا ثارتى لة طؤ ِرينى كابينةى‬ ‫َثينضةمء شةشةم لةناوضةى طةرميانء‬ ‫سليمانى َ‬ ‫كيكى زؤرى دامةزراند‪.‬‬ ‫خةل َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لة وةالمى ثرسياريَكى ِريَطا دا كة ئايا‬ ‫يةكيتى هةستبةوة ناكات كة خةدرى‬ ‫َ‬ ‫َليدةكريَت؟ ووتة َبيذةكةى مةكتةبى سياسى‬ ‫ثارتى َ‬ ‫دةلَيت «ئةوة قسةى كاديرةكانى‬ ‫خوارةوةية‪ ،‬قسةى مام جةاللء مةكتةب‬ ‫سياسى نيية‪ ،‬الى َئيمةش ئةو طلةيية‬ ‫هةية‪ ،‬ب� َ‬ ‫شيوةيةك‬ ‫�ةالم َئيمة بةهةموو َ‬ ‫ِرَيككةوتنةكة بةطرنط دةزانين»‪.‬‬ ‫يةكيتىء ثارتى‬ ‫َميذووى شة ِرى ناخؤى َ‬ ‫كةبووة هؤى كوذرانى نزيكةى سيء‬ ‫َ‬ ‫هاوالتى ئةم هةريَمة تا‬ ‫شةش ه��ةزار‬ ‫بةشيوةيةكى ِرةسمى هؤكارى‬ ‫َئيستاش‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلطيرساندنى ئةو شة ِرة نةزانراوة‪ ،‬بؤية‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةم ووالتةدا واريدة طؤضانةكةى تالةبانى‬ ‫جارَيكى تر ئةو َميذووة دووبارة بكاتةوة‪.‬‬


‫حمةمةد ت َوفيق رةحيم‪:‬‬

‫ز َوربةى ز َورى اليةنطرانء كادرةكانى يةك َيتى‪،‬‬ ‫َ‬ ‫قبوولة لةسةر باروود َوخى ئ َيستا‬ ‫ب َوضوونةكانى ط َو ِرانيان‬

‫ديداري‪ :‬سةلمان حسَين‬ ‫خوى‬ ‫ضونى َ‬ ‫اوبو َ‬ ‫طوظارى ِريَطادا ِر َ‬ ‫طو ِران (محةمةد َتوفيق رةحيم) لةم ديدارة تايبةتةى َ‬ ‫ديبلوماسيةكانى بزووتنةوةى َ‬ ‫بةرثرسى ذوورى ثةيوةندية َ‬ ‫دةربارةى ضةند تةوةرةيةك دةخاتة ِروو‪.‬‬ ‫طو ِرانء َ‬ ‫هةلبذاردنة‬ ‫زسيون‪,‬حوكومةت‪ ,‬بزووتنةوةى َ‬ ‫طو ِران بةاليةنة سياسيةكانةوة‪َ ,‬ئو َثو َ‬ ‫تةوةرةكان َثيك هاتوون لة‪ -:‬ثةيوةندى بزووتنةوةى َ‬ ‫زسيونةكان لةيةكترةوة‪ ,‬ئةو َ‬ ‫وطو ِرى‬ ‫دةلَيت «بةبةردةوامى دانيشتنء‬ ‫طفتوطوو َئال َ‬ ‫َ‬ ‫دةنطوى َليك دووركةوتنةوةى اليةنة َئو َثو َ‬ ‫ناوخويةكان‪ .‬دةربارةى َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خويدا ِراست ناكات‪ ،‬محةمةد َتوفيق‬ ‫ئيسالمى‬ ‫ى‬ ‫مةل‬ ‫كو‬ ‫ئةميرى‬ ‫مى‬ ‫وةال‬ ‫لة‬ ‫هةية»‪,‬‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫زسيون لةناو َ‬ ‫كةلةيةكيك لة ديدارةكانيدا وتبوى َئو َثو َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بيرو ِ‬ ‫استطوين»‪ .‬دةربارةى حوكمةتء بةديارى كراوى كابينةى حةوت‪ ,‬ئةو ِراى واية هيض جياوازيةكى لةطةلَ‬ ‫َ‬ ‫ِرةحيم دةلَيت «ئةوةندةى بزانين َئيمة ِر َ‬ ‫كةشتيك نية بةناوى وةزارةتى سامانة سرووشتيةكان‪ .‬دةربارةى َثيشوازى كردن لة ئاشتى‬ ‫حوكمةتى َثيشوودا نية‪ ،‬ئةوةش دووثات دةكاتةوة‬ ‫َ‬ ‫هةوامى َ‬ ‫دةطةيةنيت كةسةردانى سةروةكى هةريَم‬ ‫كةسيك ثيشوازيمان َليكرد كة بةرثرسة يا كارةكا لةسةر نةوت»‪ِ .‬رايشى‬ ‫َ‬ ‫«ئيمة وةك َ‬ ‫دةلَيت َ‬ ‫طو ِران َ‬ ‫بةدةولةتى كورديةوة نةبوو‪ .‬دةربارةى َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت َزور ئازادانةبووةو‬ ‫طو ِران ثةيوةندى‬ ‫ناوخويةكانى بزووتنةوةى َ‬ ‫هةلبذاردنة َ‬ ‫َبوالى بزووتنةوةى َ‬ ‫كةخوى نةضووة َبودةنط دان‪.‬‬ ‫ر‬ ‫ئةوةش‬ ‫بةرثرسياريةتى‪,‬‬ ‫شة ِرنةبووة لةسةر‬ ‫ادةطةيةنيت َ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪5‬‬


‫طو ِران بةاليةنة سياسيةكانةوة‬ ‫ثةيوةندى َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬با سةرةتا لة ثةيوةندى ط�َ�و ِران‬ ‫ثى بكةين‪،‬‬ ‫بةاليةنة سياسيةكانةوة دةست َ‬ ‫طو ِران بةاليةنة سياسيةكانى ترةوة‬ ‫ثةيوةندى َ‬ ‫ئاستيكداية؟ وة نزيك ترين حيزبى‬ ‫َ‬ ‫ضونةو لة ض َ‬ ‫كى ية؟‪.‬‬ ‫سياسيى لة َئيوةوة َ‬ ‫شيكين‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪َ :‬ئيمة بة َ‬ ‫زسيون‪َ .‬بيطومان ثةيوةنديةكانمان‬ ‫لة َئو َثو َ‬ ‫َ‬ ‫زسيونةكان يةيوةنديةكى‬ ‫ثو‬ ‫ئو‬ ‫زة‬ ‫هي َ َ َ‬ ‫لةطةل َ‬ ‫َ‬ ‫وطو ِرى بيرو ِرا هةية‪ ،‬دانيشتن‬ ‫باشة‪ ,‬وة ئال َ‬ ‫هةية‪,‬ليك نزيك بوونةوة هةية لةسةر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مةسةلةكان‪.‬لةطةل بةشةكةى ترى كة‬ ‫َ‬ ‫ثةيوةندى‬ ‫دةستةالتة‪,‬ثةيوةنديةكانمان‬ ‫َ‬ ‫دةس��ةالت��ة‪ ،‬وةك هةموو‬ ‫ثوزسيونء‬ ‫َئو‬ ‫َ‬ ‫زسيو َنيكى‬ ‫(ئو َثو َ‬ ‫زسيون َ‬ ‫َنيكى دوونيا َئو َثو َ‬ ‫شوي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ضونة لةطةل حيزب‪ ,‬يان‬ ‫ئاشكرا) هةلويَستى َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت‪ ،‬ثةيوةنديةكانى َئيمةش‬ ‫حيزبةكانى‬ ‫ئاواية‪.‬‬ ‫ِرَيطا‪ :‬لةدواى ئةوةى ضةند سةركردةيةكى‬ ‫طو ِرانيان كرد‪ ,‬هةست بة‬ ‫يةكيتى سةردانى َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتىء‬ ‫َ‬ ‫لةنيوان َ‬ ‫جورة نزيك بوونةوةيةك َ‬ ‫طو ِراندا دةكريَت‪َ ،‬‬ ‫طو ِران‬ ‫بةلطةش َبو ئةمة َ‬ ‫َ‬ ‫لةسةر ئاستى ِراطةياند رةخنةكانى ئاراستةى‬ ‫يةكيتى‪ ،‬راتان دةربارةى ئةمة قسةية‬ ‫ثارتية تا َ‬ ‫ضية؟‬ ‫محةمةد َتوفيق رةح��ي��م‪ :‬ن��ا‪َ ،‬ئيمة‬ ‫قسةكانمان‪َ ,‬‬ ‫هةلويَستةكانمان كة دةرى‬ ‫دةب ِرينء دةيكةين لة ِراطةياندنةكانةوة‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتة‪،‬‬ ‫سةبارةت بةكردارى ديارى كراوى‬ ‫لةسةر بابةتى نةوتة‪ ,‬لةسةر بابةتةكانى ترة‪،‬‬ ‫َئيستا َ‬ ‫وادةزانيت ئةوانة تةوجيهة دذى‬ ‫خةلك‬ ‫َ‬ ‫ثارتى‪ ،‬ئةوة هيض تةوجيهنية دذى ثارتى‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت‬ ‫دةسةالتء ب ِريارةكانى‬ ‫قسة لةسةر‬ ‫دةكةين‪ ,‬وة ئةو ب ِريارانة لة دةستى ثارتياية‪,‬‬ ‫شيوةية‬ ‫وة ثارتى ئةو بريارانة دةدات‪َ ,‬بوية بةو َ‬ ‫دةكةويَتةوة‪َ ،‬ئيمة كة لةسةر بابةتى نةوت قسة‬ ‫نابيت باسى نةوت بكةيت ئةطةر‬ ‫دةكةين‪َ ،‬‬ ‫باسى ثارتى نةكةيت‪ ,‬ضونكة ثارتى لةثشت‬ ‫ئةو مةسةلةوةية‪ ،‬وة ئةو بابةتانةى تر كة‬ ‫ديَتة َثيشةوة‪ ,‬لةبةر ئةوةى ثارتى دةسةالت‬ ‫دارة‪ ,‬وة بريارةكان الى ثارتية زياتر‪َ ،‬بوية‬ ‫قسةكانمان ثارتى دةطريَتةوة‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬ب� َ‬ ‫يةكيتيش هاوبةشة لةو‬ ‫�ةالم‬ ‫َ‬ ‫دةس� َ‬ ‫�ةالت��ةدا‪ ,‬ئةمة ئينكارى َلى ناكريَت‪,‬‬ ‫نةزانيت‪ ،‬هةر لةبةر‬ ‫كةسيش نية ئةم راستية َ‬

‫‪6‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةم (‪)2012‬‬

‫ئةمةية ئةوتريَت زياتر رةخنة لةثارتى دةطرن‬ ‫يةكيتى؟‬ ‫تا َ‬ ‫محةمةد َتوفيق ِرةحيم‪ :‬جا هاوبةشة‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتةكان الى‬ ‫يان هاو بةش نية‪,‬‬ ‫َ‬ ‫ثارتية‪ ،‬ئةوةى َئيمة دةيبينين دةسةالتةكان‪,‬‬ ‫ب ِريارةكان لةالى ثارتية‪َ ،‬بوية قسةكانمان‬ ‫ثارتى دةطريَتةوة‪.‬‬ ‫يةكيتى ثةراويَزخراوة‪ ,‬يان‬ ‫َطا‪:‬ثيتان واية َ‬ ‫ِري َ‬ ‫خوى نايةويَت؟‬ ‫يةكيتى َ‬ ‫َ‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪ :‬نازانم‪ ،‬ئةوة‬ ‫يةكيتى بثرسيت‪ ،‬من نازانم‪َ ,‬‬ ‫بةالم‬ ‫دةبيت لة َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتى يةكةم‬ ‫دةزانيت َئيستا‬ ‫هةمووكةس َ‬ ‫لة هةريَمى كوردستان ثارتية‪.‬‬

‫ئةوةندةى ئيَمة‬ ‫هةستى ثيَئةكةين‬ ‫لة ناو بةشيَكى‬ ‫زوَرى كادرةكانء‬ ‫اليةنطرانى يةكيَتى‬ ‫يا َ‬ ‫هةلو َيستةكانى‬ ‫َ‬ ‫القبوولة‬ ‫ط َورِانيان‬ ‫ِريَطا‪ :‬لة هةنديَك ميدياوة باس لة‬ ‫يةكيتىء ط� َ�و ِران دةكريَت‪،‬‬ ‫يةكطرتنةوةى َ‬ ‫دةربارةى ئةم بابةتة راتان ضية؟‬ ‫بةشيكى َزورى ئةو‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪َ :‬‬ ‫طو ِراندان‪,‬لة‬ ‫كةسانةى َئيستا لة ناو بزووتنةوةى َ‬ ‫بنة ِرةتدا لة ناو ية َكيتيدا نةبوون‪ ,‬لة ناو حيزبء‬ ‫اليةنى تردا بوون‪ ،‬تيايةتى َ‬ ‫ئةسلةن سياسةتى‬ ‫نةكردووة‪ ،‬مةسةلةى يةكطرتنةوة لة ئارادانية‪،‬‬ ‫ئةو كةليمةية ِراست نية‪َ ،‬‬ ‫بةالم ئايا َبوضوونى‬ ‫نزيك هةية؟ ئ��ةوةن��دةى َئيمة هةستى‬ ‫بةشيكى َزورى كادرةكانء‬ ‫َثيدةكةين لة ناو َ‬ ‫َ‬ ‫طو ِرانيان‬ ‫يةكيتيدا هةلويَستةكانى َ‬ ‫اليةنطرانى َ‬ ‫َ‬ ‫القبوولة‪.‬‬

‫يةكيتيةوة نزيكن يان‬ ‫ِريَطا‪َ :‬ئيوة زياتر لة َ‬ ‫ثارتى؟‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪َ :‬زوربةى َزورى‬ ‫(ئةوةندةى َئيمة ئاطادارين) اليةنطرانء‬ ‫طو ِرانيان‬ ‫يةكيتى‪َ ,‬بوضوونةكانى َ‬ ‫كادرةكانى َ‬ ‫َ‬ ‫باروودوخةكةى َئيستا‪.‬‬ ‫قبوولة لةسةر‬ ‫َ‬ ‫زسيون‬ ‫دةربارةى َئو َثو َ‬ ‫ِرَيطا‪ :‬ماوةيةكة هةست بةدووركةوتنةوة‬ ‫زسيونةكاندا‪،‬‬ ‫لةنيوان اليةنة َئو َثو َ‬ ‫دةكريَت َ‬ ‫َثيمان َبل َى ئةمة تاضةند ِراستة؟‬ ‫محةمةد َتوفيق ِرةحيم‪ :‬بةبةردةوامى‬ ‫َ‬ ‫وطو ِرى بيروو ِرا هةية‪ ،‬هيض‬ ‫كو‬ ‫بونةوةوئال َ‬ ‫ديدارو َ‬ ‫دووركةوتنةوةيةك نية‪.‬‬ ‫كو َ‬ ‫مةلى ئيسالمى‬ ‫ِرَي��ط��ا‪ :‬ئةميرى َ‬ ‫زسيون لة‬ ‫لةديداريَكيدا باسى‬ ‫لةوةكرد»ئو َثو َ‬ ‫َ‬ ‫خويدا ِراست ناكات» ِراتان دةربارةى ئةم‬ ‫ناو َ‬ ‫قسةية ضي ية؟‬ ‫محةمةد َتوفيق ِرةحيم‪ :‬نازانم مةبةستى‬ ‫ضية‪.‬‬ ‫راستطو دةزانن؟‬ ‫خوتان بة‬ ‫َ‬ ‫ِريَطا‪َ :‬ئيوة َ‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪ :‬ئةوةندةى بزانين‬ ‫راستطوين‪ ،‬نازانين َبوضى واى وتووة؟‬ ‫َئيمة‬ ‫َ‬ ‫لة سةر ضى واى وتووة‪ ،‬ئةوة يةكةم جارة‬ ‫دةيبيستم‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬هةر هةمان كةس واتة (ئةميرى‬ ‫كو َ‬ ‫مةلى ئيسالمى) دةربارةى ئيمزانةكردنى‬ ‫َ‬ ‫ط��و ِران لة ثةرلةمانى َعيراق‬ ‫فراكسيونى َ‬ ‫َ‬ ‫َبو َليسةندنةوةى متمانة لة نورى ماليكى‪,‬‬ ‫لةيةكيك لة ديدارةكانيدا باسى لةوة كردووة‬ ‫َ‬ ‫طو ِران َ‬ ‫هةلةبوو‪،‬‬ ‫كةئيمزا نةكردنى‬ ‫فراكسيونى َ‬ ‫َ‬ ‫دةربارةى ئةم قسةية راتان ضي ية؟‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪ :‬هةمووكةسء‬ ‫اليةنيك شاهيدى ئةوة ئةدةن كة ئيمزا‬ ‫َ‬ ‫نةكردنى َئيمة كاريَكى َزور َزور ئيجابى بوو‪ ،‬وة‬ ‫َزور باش بووة‪ ,‬ضونكة ئةو مةسةلةى ماليكى‬ ‫كةالبردنى هاتة ئاراوة فاكتةرةكانى شتى‬ ‫نةتةوايةتىء مةبدةئىء ديموكراسى نةبوو‪,‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو مةسائيلى شةخصى بوو‪ ،‬وة َئيمة نابينة‬ ‫تةرةفيك لة مةسائيلى شةخصيا‪َ ،‬بوية َئيمة‬ ‫َ‬ ‫وتمان ئامادةنين ئيمزاى بكةين‪َ ,‬‬ ‫بةالم َثيمان‬ ‫باشة ئةطةر ماليكى بانط بكريَتة ثةرلةمان‪,‬‬ ‫طفتوطوى َ‬ ‫لةطةل بكريَت‪ ,‬ثرسيارى‬ ‫لةثةرلةمان‬ ‫َ‬ ‫خومان‬ ‫َلى بكريَت‪ ،‬ئةو كات َئيمة ب ِريارى َ‬ ‫سةربةخوين‪،‬‬ ‫دةدةين‪َ ،‬ئيمة بزووتنةوةيةكى‬ ‫َ‬ ‫َئيمة بزووتنةوةيةكين اليةنطرى هةريَمى‬


‫كوردستانء دةستكةوتة نةتةوايةيةتيةكان‬ ‫َ‬ ‫مونتةلةقى شةخصىء مةسائيلى‬ ‫دةكةين‪ ،‬لة‬ ‫ترةوة َ‬ ‫هةلويَست وةرناطرين‪.‬‬ ‫كومةلَ‬ ‫َطا‪:‬ثيتان واية قسةكةى ئةميرى َ‬ ‫ِري َ‬ ‫ناجورى تياداية؟‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫محةمةد َتوفيق ِرةحيم‪ :‬ئةو بة هةلةى‬ ‫دةزانيت‪َ ,‬ئيمة َزور بةراستى دةزانين‪ ،‬وة‬ ‫َ‬ ‫ثسثو ِرةكانى دوونيا‪,‬‬ ‫بةشاهيدى َزورب��ةى‬ ‫َ‬ ‫هةلويَستى َئيمة َ‬ ‫َ‬ ‫َستيكى َزور مةبدةئىء‬ ‫ي‬ ‫هةلو َ‬ ‫وابيت‪ ,‬ضونكة‬ ‫راست بووة‪ ,‬وة َثيويست بوو َ‬ ‫هيشت بكةوينة مةسائيلى شةخصييةوة‪.‬‬ ‫نةمان َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬محمةد ئةحمد‪ ،‬ئةندامى مةكتةبى‬ ‫سياسيى يةكطرتو لةكاتى قةرةبووكردنةوةى‬ ‫بارةطا سووتاوةكانياندا َ‬ ‫«جوريَك‬ ‫دةلَيت‬ ‫َ‬ ‫زسيوندا‬ ‫مونافةسةى حيزبى لة َنيوان َئو َثو َ‬ ‫هةية» وة رةخنةش لة هاوثةيمانةكانيان‬ ‫مةل)‪ ،‬وة َ‬ ‫كو َ‬ ‫دةلَيت‬ ‫(طو ِرانء َ‬ ‫دةطريَت واتة َ‬ ‫«ئةو رةخنانةى كة ئةوان َليمان دةطرن َبو‬ ‫ثى‬ ‫ئةوةية جةماوةرى يةكطرتوى ئيسالمى َ‬ ‫كةم بكةنةوة»‪ ،‬راتان دةربارةى َليدوانى ئةو‬ ‫بة ِريَزة ضي ية؟‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪ :‬نةم بيستووة‪,‬ئاطام‬ ‫َلى ى نيية‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬راتان دةربارةى قةرةبووكردنةوةى‬ ‫يةكطرتوو ضي ية؟‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪ :‬دةزان��ى ئةوة‬ ‫خويان ب ِريارى َلى دةدةن‪َ ،‬ئيمة‬ ‫مةسةلةيةكة َ‬ ‫طو ِران بةالمانةوة طرنط‬ ‫وةك بزووتنةوةى َ‬ ‫نةبيت‪َ ،‬ئيمة‬ ‫يان‬ ‫ت‬ ‫هةبي‬ ‫نية بارةطامان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةوليشمان نةداوة قةت قةرةرةبوو بكريَينةوة‪،‬‬ ‫َئيمة هةميشة دذى ئةوكلتورة بووين كة كاتى‬ ‫خوى لة كوردستاندا هةبووة‪ ,‬وة تا ئيستاش‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ماوة‪ ،‬مال سووتاندنء بارةطا سووتاندنء‪...‬‬ ‫دذى ئةو مةسةالنةين‪ ,‬وة بةالشمانةوة طرنط‬ ‫نةبووة‪ ,‬بارةطاكانى َئيمةشيان سووتاندووة‪,‬‬ ‫نةداوةتى‪َ ،‬بوية هيض كات‬ ‫هةرطويَشمان‬ ‫َ‬ ‫دةبيت‬ ‫داواى قةرةبوومان نةكردووةتةوة‪َ ،‬‬ ‫نةمي َنيت‪,‬كلتورى ئةوةى لةسةر‬ ‫ئةو كلتورة َ‬ ‫بيروو ِراو َ‬ ‫هةلويَستى سياسى َبين بارةطاكةت‬ ‫لةشتيكى َزور عةشائيرى‬ ‫بسوتينن‪ ،‬ئةوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةضيت‪ ،‬ج��اران لةديَهاتا مالى خةلكيان‬ ‫َ‬ ‫نةمي َنيت‪،‬‬ ‫ئةسوتان‪َ ،‬ئيمة دةمانةويَت ئةوشتانة َ‬ ‫خويان ب ِرياردةدةن قةرةبوو‬ ‫لةبةر ئةوة ئةوان َ‬ ‫وةردةطرنةوة‪ ,‬يان وةرى ناطرنةوة‪ ،‬ئةوة رةئى‬ ‫خويانة‪.‬‬ ‫َ‬

‫ِريَطا‪:‬ب ِرياريَكى ياساى بوو؟‬ ‫يانة‪,‬خويان‬ ‫خو‬ ‫َ‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪ :‬كارى َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوة نةبوين‬ ‫ب ِريارى َلى دةدةن‪َ ،‬ئيمة‬ ‫قةرةبوو وةرطرينةوة لةشويَنةكانى تر‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬ئةوان َثييان واية َنوذةنكردنةوةى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل قةرةبوو كردنةوةكةى‬ ‫بارةطاكانى َئيوة‬ ‫ئةواندا جياوازى نية‪ ،‬هةرهةمان ئةندامى‬ ‫مةكتةبى سياسى يةكطرتوو َ‬ ‫طو ِران‬ ‫دةلَيت « َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت شةل نية ثاى شكاوة» راتان دةربارةى‬ ‫ئةو قسةية ضي ية؟‬ ‫محةمةد َتوفيق ِرةحيم‪ :‬ئةطةر َتو دةتةويَت‬ ‫وةالمى اليةنةكان بدةمةوة‪َ ,‬‬ ‫من َ‬ ‫وةالمى ئةوان‬ ‫خويةتى‪َ ،‬ئيمة‬ ‫نادةمةوة‪ ,‬ضى وتووة كةيفى َ‬ ‫قةرةبووى ثارة وةرناطرين بةرامبةر سووتانى‬ ‫بارةطاكانمان هةرئةوةندة‪ ،‬ئةو ضى َ‬ ‫ئةلَيت ‪,‬ضى‬ ‫خويةتىء‬ ‫ضونى َلى َتى ئةطات كةيفى َ‬ ‫َنالَيت‪َ ,‬‬ ‫َ‬ ‫زسيونداين‪ ,‬بةالم بيرو‬ ‫ئازادة‪ ،‬راستة لة َئو َثو َ‬ ‫َبوضونى جياوازيش هةية‪ ,‬رةنطة بيرو َبوضونى‬ ‫شتيكى ئاسايية‪.‬‬ ‫وابيت َ‬ ‫َ‬ ‫دةربارةى حكومةت‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬راى بة ِريَزتان دةربارةى كابينةى‬ ‫حةوتى حكومةت؟‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪ :‬هيضى جياوازني ية‬ ‫لة كابينةكانى َثيشوتر‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬هةست بةوة دةكريَت ِراطةياندنى‬ ‫طو ِران كةمتر قسة لةسةر سةروةكى كابينةى‬ ‫َ‬ ‫بةثيضةوانةى َثيشوترةوة‪ ,‬كة‬ ‫حةوت دةكات‪َ ,‬‬ ‫ب ِريَكى َزور قسة لةسةر سةروةكى كابينةكة‬ ‫دةكرا؟‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪َ :‬ئيمة قسة لةسةر‬ ‫كارةكانى حوكمةت دةكةين‪ ،‬ئةوة َئيستا‬ ‫بةبةردةوامى رةخنةمان لةحكومةت هةية‪,‬‬ ‫ضونكة حكومةت هيض ناكات‪.‬حكومةتى‬ ‫ستابيت يان ئ��ةوةى َثيشوو هيضيان‬ ‫َئي َ‬ ‫جياوازيةكيان نيية لةالى َئيمة‪,‬ضونكة هيضيان‬ ‫ثى ناكريَت‪.‬‬ ‫نةكردووة‪ ,‬وة هيضيان هيضيان َ‬ ‫ِرَيطا‪ :‬بةكورتى ئةو كارانةى كة لةسةردةمى‬ ‫كابينةى (د‪.‬بةرهةم) دا كردووتانة‪ ,‬هةرهةمان‬ ‫(نيضيرظان بارزانى)‬ ‫كةئيستا لةسةردةمى َ‬ ‫كارة َ‬ ‫دا دةيكةن؟‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪ :‬هةرهةمان‬ ‫َبوضونمان هةية‪ ،‬ئةطةر كاريَكى باشيان كرد‬ ‫دةلَين باشتان كرد‪ ,‬كة خراثيشيانكرد َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَين‬ ‫خراثتانكرد‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬لةسةردةمى كابينةى (د‪.‬بةرهةم) لة‬

‫َ‬ ‫كةنالى (كةى َئين َئين) ب ِرياربوو بةرنامةيةك‬ ‫َثيشكةش بكريَت ب��ةن��اوى (سويَندة‬ ‫كةوتووةكة)‪ ،‬وة ِريكالميشى َبوكرا‪َ ,‬‬ ‫بةالم‬ ‫استةوخو‬ ‫وةستينرا‪ ،‬ئةو بةرنامةية ِر‬ ‫دواتر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةسةر(د‪.‬بةرهةم) بوو؟‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪ :‬هةر ئاطام لةو‬ ‫بةرنامةية نية‪ ,‬هةرناشزانم‪.‬‬ ‫خوى بةنويَنةرى‬ ‫طو ِران هةميشة َ‬ ‫ِريَطا‪َ :‬‬ ‫َ‬ ‫دةزانيت‪َ ،‬زور‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫بابل‬ ‫يان‬ ‫ت‪,‬‬ ‫دادةني‬ ‫شةقام‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كرد‪,‬ثيم‬ ‫سى َقولىء َثينج َقوليتان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كوبونةوةى َ‬ ‫كوبونةوانة َبو شةقام‬ ‫خوشة بزانم ضيتان لةو َ‬ ‫َ‬ ‫هيناوة؟‬ ‫بةرهةم َ‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪َ :‬ئيمة لةهةموو‬ ‫ثاكيجةكاندا‬ ‫ك� َ�وب��ون��ةوةك��ان��دا‪ ,‬وة ل��ة َ‬ ‫كةثيشكةشمان كردووة داواى َ‬ ‫جى‬ ‫َ‬ ‫خةلك َ‬ ‫بةجى دةكةن‪ ,‬وة هةمووى لةبةرذةوةندى‬ ‫َ‬ ‫خةلكة‪ ،‬ئينجا َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكء شةقام يةك شتن الى‬ ‫َئيمة‪.‬‬ ‫كوبونةوانة‬ ‫ِريَطا‪ :‬من دةمةويَت بزانم ئةو َ‬ ‫هيضى َلى سةوز بووة‪ ،‬يان نا؟‬ ‫كوبونةوانة‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪ :‬ئةو َ‬ ‫ثاكيجانةى َلى سةوزبووة كة داومانة‬ ‫ئةو َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةجيى‬ ‫جى َ‬ ‫ب��ةدةس��ةالت‪ ,‬وة دةس��ةالت َ‬ ‫نةكردووة‪ ,‬وة بةبةردةوامى َئيمة َ‬ ‫هةولدةدةين‬ ‫كة شةفافيةت َبيتة ئاراوة‪ ,‬وة َئيستا َ‬ ‫خةلك‬ ‫وشيارترة لةجاران لةسةر مةسةلةكان‪ ,‬ئةوة‬ ‫َ‬ ‫طو ِران‪,‬ضونكة‬ ‫فةزلى زياتر دةطة ِريَتةوة َبو َ‬ ‫زسيو َنيكة كة ه� َ‬ ‫�ةول دةدات‬ ‫ط��و ِران َئو َثو َ‬ ‫َ‬ ‫شةفافيةت َبيتة ئاراوة‪.‬‬ ‫ضاوثيكةوتنةكاندا‬ ‫لةيةكيك لة‬ ‫ِريَطا‪:‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئاماذةت َبو ئةوة كردووة‪ ,‬كة ئةم دوو حيزبة‬ ‫ناتوانن ضاكسازى بكةن‪ ،‬كةواتة َبو َئيوة داواى‬ ‫كاتيكدا َتو ِرات واية‬ ‫ضاكسازيتان َليكردن لة َ‬ ‫كة ناتوانن ضاكسازى بكةن؟‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪ :‬هةميشة َتو داواى‬ ‫ضاكسازى دةكةيت‪ ,‬وة ضاكسازى دةكةيتة‬ ‫خةلك‪ ،‬من ِرةئم واية؟ َ‬ ‫داواى َ‬ ‫بةل َى ئةم‬ ‫دوو حيزبة ناتوانن ضاكسازى بكةن‪ ,‬ضونكة‬ ‫تةركيبةى َثيكهاتةى َ‬ ‫ئةقليةتى حيزبةكان‬ ‫ناتوانن ضاكسازى بكةن‪َ ،‬ئيستاش دوو ئيدارةى‬ ‫خوى‬ ‫خويدا َ‬ ‫هةية‪ ,‬وة هةر حيزبة لةناوضةى َ‬ ‫دةزانيت‪َ ،‬‬ ‫ئةقليةتةكة‬ ‫بةحيزبى َثيش ِرةو تةليعى َ‬ ‫َ‬ ‫شيوةى‬ ‫ئةقليةتى ئةحزابى تةقليدية‪ ,‬لةسةر َ‬ ‫سوظيةت درووست بووة‪ ،‬وةك حيزبى بةعس‬ ‫َ‬ ‫وةك حيزبة شيوعيةكان وةك حيزبى ضينى‬ ‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪7‬‬


‫كورياى شيمالى‪ ,‬وة َليرةش‪ ،‬ئةم حيزبانة‬ ‫وةك َ‬ ‫ناتوان ضاكسازى بكةن‪,‬ضونكة َ‬ ‫ئةقليةتةكةيان‬ ‫واية‪.‬‬ ‫ِريَطا‪َ :‬ثيت واية داواكردنى ضاكسازى لةم‬ ‫دوو حيزبة َ‬ ‫هةلةية؟‬ ‫نةخير‪ ،‬ئةوة داواى‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪َ :‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫داوابكةيت‪,‬بةالم دةكريَت‪،‬‬ ‫دةبيت‬ ‫خةلكة َتو َ‬ ‫َثييان ناكريَت‪.‬‬ ‫طو ِران‪،‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬وةك ِراى بة ِريَزت نةك ِراى َ‬ ‫يةكيتىء ثارتى ناتوانن ضاكسازى‬ ‫كاتيك َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيت شةقام ضى بكات؟‬ ‫بكةن‪َ ,‬‬ ‫محةمةد َتوفيق رةح��ي��م‪ :‬شةقام لة‬ ‫َ‬ ‫بداتى‪.‬‬ ‫هةلبذاردنى داهاتوودا َ‬ ‫نابيت دةنطيان َ‬ ‫ِريَطا‪َ :‬ئيوة هةميشة باس لةوة دةكةن كة‬ ‫ئةم دوو حيزبة تةزويراتيان كردووة‪ ,‬يان تةزوير‬ ‫دةكةن‪ ،‬طريمان َ‬ ‫هةلبذاردنى داهاتووكراو‪,‬‬ ‫دووبارة تةزويراتيان كردةوة ئةو كات ضى؟‬ ‫محةمةد ّتوفيق رةحيم‪ِ :‬راستة ئةمان‬ ‫َ‬ ‫هةولدةدةن تةزوير بكةن‪,‬‬ ‫تةزويردةكةنء‬ ‫َ‬ ‫نةضيت ئةو ِروداوانةى َئيستا‬ ‫بةالم لةبيرشتان َ‬ ‫لة بةهارى عةرةبيدا روو ئةدات‪ ,‬هةمويى‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتة‪.‬‬ ‫كاردانةوةى تةزويرى‬ ‫ِريَطا‪ :‬بةكورتى ئةطةر تةزويركراو دووبارة‬ ‫هاتنةوة سةركورسى دةس� َ‬ ‫�ةالت‪ ,‬ئةو كات‬ ‫دةبيت َ‬ ‫خوثيشاندان بكات؟‬ ‫خةلك َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيت خةلك‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪َ :‬‬ ‫ب ِرياربات ضى دةكات‪.‬‬ ‫ضاوثيكةوتندا باست‬ ‫ِريَطا‪ :‬لةهةمان‬ ‫َ‬ ‫كةشتيك نية بةناوى وةزارةتى‬ ‫لةوةكردووة‬ ‫َ‬ ‫سامانة سروشتيةكان؟‬ ‫َ‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪ :‬بةل َى‪َ ،‬ئيستاش‬ ‫م‪،‬خوشى َ‬ ‫َ‬ ‫خومء‬ ‫دةلَيت وةزارةتةكةم َ‬ ‫وادةلَي َ‬ ‫جانتاكةمم‪.‬‬ ‫طو ِران وةك‬ ‫ِريَطا‪ :‬ئةتوانيت َثيمان َبلَيت َ‬ ‫ضى َثيشوازى َلى كرد؟‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪ :‬هاتووةو داواى‬ ‫كردووةو دانيشتووة‪ ،‬هةموو ئةو قسانةى كة‬ ‫لة ِراطةياندنةكاندا دةيكةين َثييان وتووة‪،‬‬ ‫وةالمى داوةتةوة‪َ ,‬‬ ‫َ‬ ‫وةالمةكانى موقنيع نية‪,‬‬ ‫داواليكردووة‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫سليمانيمء‬ ‫ئةلَيت ئةوة لةناو َ‬ ‫بةالم َ‬ ‫وة‪,‬تو‬ ‫بةتايبةتى هاتوومء ناردووميان َبوالى َئي َ‬ ‫ناتوانى َبل َى مةية‪ ,‬دةرطا كراوةية‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬من دةمةويَت بزانم َئيوة وةك‬ ‫وةزيرى سامانة سروشتيةكان َثيشوازيتان‬ ‫كةسيكى ئاسايى؟‬ ‫َليكرد يان َ‬

‫‪8‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةم (‪)2012‬‬

‫كةسيك‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪ :‬وةك‬ ‫َ‬ ‫بةرثرسة‪ ,‬يان كارةكا لةسةر نةوت‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ِ :‬راتان دةربارةى ئةنجومةنى ئاسايشء‬ ‫دانانى كو ِرى (مسعود بارزانى) بةبةرثرسى‬ ‫ئةودةزطاية ضي ية؟‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪ :‬يةكةم جار من‬ ‫ئةوة بةدةزطاى ئاسايشى نةتةوايةتى نازانم‪،‬‬ ‫شيوةية‬ ‫دةزطاى ئاسايشى نةتةوايةتى بةو َ‬ ‫نابيت‪ ,‬وة بةو تةريقةيةو بةو‬ ‫درووس��ت َ‬ ‫َ‬ ‫لةثيشتريشا وتومة‬ ‫نابيت‪ ،‬من َ‬ ‫ئةقليةتة دروست َ‬ ‫ئةمة جيهازيَكى موخابةرايةتية‪ ،‬ئاسايشى‬ ‫نةتةوايةتى فراوانترة لة موخابةرات‪ ،‬ئاسايشى‬ ‫دةبيت ئاطادارى‬ ‫نةتةوايةتى دةزطايةكة‬ ‫َ‬ ‫سياسةتى دةرةوة َبيت‪ ,‬هاوثةيمانةكانت‪,‬‬ ‫بارودوخى‬ ‫دةبيت ئاطادارى‬ ‫َ‬ ‫ناحةزةكانت َكينن‪َ ،‬‬ ‫دارايى َ‬ ‫ضونة‪,‬‬ ‫والت َبيت‪ ،‬ئةم هةريَمة دارايى َ‬

‫ئيَمة قةرةبووى‬ ‫ثارة وةرناطرين‬ ‫بةرامبةر سووتانى‬ ‫بارةطاكامنان‬ ‫ضونة‪ ,‬ئيحتياتى نةقدى ضةندة‪،‬‬ ‫وةزعى دارايى َ‬ ‫ئةبيت ئاطادارى ئابوورى‬ ‫َبيجطة لة دارايى َ‬ ‫َ‬ ‫والت َبيت‪ ,‬ضونكة كة َتو سياسةت ديارى‬ ‫دةكةيت جا شويَنةكةت بةغدا َبيت توركيا‪،‬‬ ‫َئيران‪،‬يا سوريا هةرض َ‬ ‫كةبيت‪،‬‬ ‫وال َتيكى‬ ‫َ‬ ‫بةرامبةرةكةت دةيخويَتيةوة‪َ ،‬‬ ‫بةهيزو‬ ‫خالى َ‬ ‫َ‬ ‫خوشت دةيخويَنيتةوة‪،‬خالى‬ ‫الوازى ضي ية‪َ ،‬‬ ‫بةهيزو الوازت ضى ية‪ ،‬كارتةكان بةدةستةوة‬ ‫َ‬ ‫ثسثو ِرو شارةزا ئةكريَت‪,‬‬ ‫بةمروظى َ‬ ‫ضين‪ ،‬ئةمة َ‬ ‫كةسانيك كة‬ ‫بةكةسيك ناكريَت يان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةبيت‪ ،‬لةبةر‬ ‫ئةقليةتيةكى ئةمنى سةرفيان َ‬ ‫ئةوة من ئةوة بةدةزطاى ئاسايشى نةتةوايةتى‬ ‫نازانم‪ ،‬بةدةزطايةكى موخابةراتى سةيرى‬ ‫بةشيكى بضوك َبيت‬ ‫دةكةم‪ ،‬ئةوة ئةكريَت َ‬ ‫لةدةزطاى ئاسايشى نةتةوايةتى‪ ,‬كة زانيارى‬ ‫ناوخوى َ‬ ‫والتةكة‬ ‫كوبكاتةوة‪ ,‬نةك لةسةر‬ ‫َ‬ ‫َ‬

‫كوبكاتةوة لةسةر‬ ‫كوبكاتةوة‪ ,‬زانيارى َ‬ ‫زانيارى َ‬ ‫َ‬ ‫والتانى دةورووبةرى‪ ,‬وة ئةو زانياريانة بداتة‬ ‫كةئيستا هةية‬ ‫ئةو دةزطا نةتةوايةتية‪ ،‬ئةمةى َ‬ ‫دةزطايةكى موخابةراتى سةرفة دةزطاى‬ ‫نةتةوايةتى نية‪.‬‬ ‫طو ِران باس‬ ‫ِريَطا‪َ :‬زوربةى جار ِراطةياندنى َ‬ ‫طو ِران بزوتنةوةيةكى َزور‬ ‫لةوة دةكات كة َ‬ ‫كوبوونةوةيةكةوة كة ناوة ِرَوكى‬ ‫ناضيتة َ‬ ‫شةفافةو َ‬ ‫نةبيت‪ ،‬وة بينيمان ضةند‬ ‫وون‬ ‫ر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كوبونةوةكة ِ‬ ‫بايكوتكرد بةبيانوى ئةوةى‬ ‫كوبونةوةيةكتان َ‬ ‫َ‬ ‫كوبوونةوةكان ِروون نةبوون‪ ,‬ئةو‬ ‫كة ناوة ِرَوكى َ‬ ‫َ‬ ‫كةلةطةل سةروةكى هةريَمدا‬ ‫كوبوونةوةيةى‬ ‫َ‬ ‫كردتان ِروون نةبوو لةسةرضى دانيشتن‬ ‫(مةبةستم سةردانى سةرؤكى هةريَمة َبو‬ ‫بدةيتى؟‬ ‫طردةكة)‪ ،‬ئةتوانيت ِروونكردنةوةمان‬ ‫َ‬ ‫محةمةد َتوفيق ِرةحيم‪ :‬با‪ ،‬هةمووى ِروون‬ ‫بارودوخء‬ ‫بوو‪ ,‬سةردانء بابةتةكانى باسكردو‬ ‫َ‬ ‫ِراو َبوضونتان ضى ية‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بةدةولةتى كورديةوة‬ ‫ِريَطا‪:‬ثةيوةندى‬ ‫هةبوو؟‬ ‫نةخير‪.‬‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪َ :‬‬ ‫ثةراسيونى ديجلة ِراتان‬ ‫ِريَطا‪ :‬دةربارةى َئو‬ ‫َ‬ ‫ضي ية؟‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪َ :‬ئيمة َثيمان‬ ‫خراثة‪ ,‬وة كاريَكى نامةسئوالنةية‪ ,‬وة‬ ‫هةقنية حكومةتى ماليكى ئةوكارة بكات‪،‬‬ ‫فراكسيونى ط� َ�و ِران ضووة‬ ‫َبوية سةروةكى‬ ‫َ‬ ‫كوبونةوةكةى سةروةكى هةريَمةوة تايبةت‬ ‫َ‬ ‫نابيت‬ ‫ضةوتة‪،‬‬ ‫َكى‬ ‫ي‬ ‫كار‬ ‫ئةوة‬ ‫بابةتة‪،‬‬ ‫بةو‬ ‫بوو‬ ‫َ‬ ‫بكريَت‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬لة ِراب����ووردوودا بينيمان كاك‬ ‫نةوشيروان سةردانى َئيرانى كرد‪ ,‬وة ب ِريارة‬ ‫هوكارى‬ ‫سةردانى توركيا بكات‪ ,‬ئةتوانيت َ‬ ‫سةردانى (نةوشيروا مستةفا) مان َبو توركيا‬ ‫َثي َبلَيت؟‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪ :‬هةموو ئةو َ‬ ‫والتانة‬ ‫ضون بيردةكاتةوة‪,‬‬ ‫طو ِران َ‬ ‫دةيانةويَت بزانن َ‬ ‫بةعيراق‪ ,‬سةبارةت بةهةريَم‪,‬‬ ‫سةبارةت‬ ‫َ‬ ‫سةبارةت بة ناوضةو ِروداوةكان‪َ ،‬ئيمة بةالمانةوة‬ ‫َزور ئاسايية‪ ,‬ضونكة ئةوقسانةى َليرة دةيكةين‬ ‫لةوَيش دةيكةين‪ ،‬بةبةردةوامى سةفارةتةكانء‬ ‫َ‬ ‫قونسولةكان ديَن ئةمانبينن‪ ,‬بة ِروونء ئاشكرا‬ ‫دةلَين لةسةر مةوزوعةكان َ‬ ‫َثييان َ‬ ‫هةلويَستمان‬ ‫َ‬ ‫ضي ية‪ ،‬ئةوة كاريَكى ئاسايية‪ ,‬بةالم َئيمة‬ ‫نةهيزى ضةكدارمان‬ ‫بةهةموويانمان وتووة‪َ ,‬‬


‫هيزى ضةكدارمان‬ ‫هةية‪ ,‬وة نةدةمانةويَت َ‬ ‫هةبيت‪ ,‬نة دةزط��اى ئةمنيمان هةية‪ ,‬وة‬ ‫َ‬ ‫هةبيت‪ ،‬لةبوارى‬ ‫نةدةمانةويَت ئةو دةزطايةمان َ‬ ‫ئةمنيةتء بابةتى ضةكداريدا دذى ئةوةين‬ ‫كةحيزبةكانى كةش هةيان َبيت‪ ,‬ئامادةش‬ ‫َنيك نويَنةرايةتى بكةينةوة‪،‬‬ ‫نين لةهيض شوي َ‬ ‫ئةوان دةيانةويَت بمان بينن لةسةر مةسةلة‬ ‫ئةساسيةكان بة ِروونء ئاشكراى َئيمة ِراى‬ ‫ثى َ‬ ‫دةلَين‪.‬‬ ‫َ‬ ‫خومانيان َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬ئةطةر تةنها ئةو بابةتانةية َبوضى‬ ‫نايانةويَت لة ِريَطةى ِراطةياندنةوة ئاطادارى‬ ‫بيرو َبوضونى َئيوةبن‪َ ,‬ئيوة ِراطةياندنتان هةية‬ ‫لة ِريَطةى ئاطاداربوون لة ِراطةياندنى َئيوةوة‬ ‫بزانن ِراى َئيوة لةسةر َكيشةكان ضي ية؟‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪ :‬ئاخر جارى وا هةية‬ ‫ثرسياريَكى تايبةتيان هةية دةيانةويَت بثرسن‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬ئةتوانيت َثيمان َبلَيت ثرسيارة‬ ‫تايبةتيةكان دةربارةى ضين؟‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪َ :‬‬ ‫ئةلَين َبوضى‬ ‫هةلويَستان واية لة َعيراق‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫هةلويَستان ضى ية‬ ‫شتيكى ئاسايية‪َ ،‬ئيمة ِرَوذانة‬ ‫لةسةر سوريا‪ ،‬ئةمة َ‬ ‫حيزبى ئةورووثى ديَنة المان‪ ،‬ئةوان َبوديَن‪,‬‬ ‫َئيمة َبو دةضينة الى حيزبة ئةورووثيةكان‪،‬‬ ‫اليةنيكى سياسى َزور ئاسايية دانيشينء‬ ‫وةك َ‬ ‫وطو ِرى بيرو ِرابكةين‪ ،‬موناقةشة بكةين‪.‬‬ ‫َئال َ‬ ‫طو ِرانء َ‬ ‫هةلبذاردنة‬ ‫دةربارةى بزوتنةوةى َ‬ ‫ناوخويةكان‪.‬‬ ‫َ‬ ‫طو ِران لةبزووتنةوةوة بةحيزب‬ ‫ِريَطا‪ :‬بوونى َ‬ ‫هيض كاريطةرييةكى لةسةر ِريَذةى اليةنطرانى‬ ‫طو ِران هةبووة؟‬ ‫َ‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪ :‬جياوازى ضي ية‬ ‫لةنيوان بزووتنةوةو حيزبء كيانى سياسى؟‬ ‫َ‬ ‫هةموويان كيانى سياسين‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬بزووتنةوة َ‬ ‫ئايدو َلوذيا نية‪,‬‬ ‫هةلطرى َ‬ ‫بةالم حيزب َ‬ ‫َ‬ ‫ئايدو َلوذياية‪.‬‬ ‫هةلطرى َ‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪ :‬دةتوانى حيزبيش‬ ‫نةبيت‪.‬‬ ‫بيتء َ‬ ‫ئايدو َلوذياشت َ‬ ‫ثى‬ ‫ِريَطا‪ :‬ئةتوانيت نمونةى‬ ‫َ‬ ‫حيزبيكم َ‬ ‫نةبيت؟‬ ‫بدةيت‬ ‫َ‬ ‫كةئايدو َلوذياى َ‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪:‬حيزبى ئيشتراكى‬ ‫فةرةنسى‪.‬‬ ‫سيستميك‬ ‫جورة‬ ‫ِريَطا‪ :‬باوة ِريان بة ض َ‬ ‫َ‬ ‫هةية؟‬ ‫محةمةد َتوفيق رةح��ي��م‪ :‬ب��اوة ِري��ان‬ ‫بةسيستةمى ديموكراسىء ئيقتصادى ئازاد‬

‫هةية‪.‬‬ ‫ئايدو َلوذى نية؟‬ ‫حيزبيكى َ‬ ‫َطا‪:‬بو َ‬ ‫ِري َ‬ ‫طو ِران َ‬ ‫نةخير‪َ ،‬ئيمة تيامانة‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪َ :‬‬ ‫ذوودةبيتء نويَذ دةكات‪َ ،‬‬ ‫خةلكى كةشمان‬ ‫بة ِرَو‬ ‫َ‬ ‫ذونابيتء نويَذناكات‪.‬‬ ‫تياداية بة ِر ِو َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬يوسف محةمةد‪ ،‬بةرثرسى ذوورى‬ ‫«ئيمة‬ ‫ستراتيذى َ‬ ‫طو ِران لةديداريَكيدا وتى َ‬ ‫َ‬ ‫حيزبيكى عةلمانين‪ ،‬ب��ةالم وةك ئةم‬ ‫َ‬ ‫يةكيتى و ثارتى نا»‪َ ،‬ئيوة َةلَين‬ ‫عةلمانيةتةى‬ ‫َ‬ ‫ضى؟‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪ :‬عةلمانين بةوةى‬ ‫خوى‬ ‫كةتةداخولى دين ناكةين‪ ،‬عةلمانيةت َ‬ ‫واتة ئةوة‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬ئ��ةوةى بة ِريَزت باسى دةكةيت‬ ‫(اليك)ة‪,‬نةك (عةلمانيةت)‪.‬‬

‫ئةو رِوداوانةى ئيَستا‬ ‫لةبةهارى عةرةبيدا‬ ‫روو ئةدات‪ ,‬هةموويى‬ ‫كاردانةوةى تةزويرى‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتة‬ ‫نةخير‪ ،‬عةلمانيةت‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪َ :‬‬ ‫خوى واتة ئةوة‪َ ،‬تونايةيت فةرقء جياوازى‬ ‫َ‬ ‫لةنيوان كادرةكانء ئةندامةكانتا بكةيت‪ ,‬لةبةر‬ ‫َ‬ ‫مةزهةبيكة‬ ‫ئةوةيان‬ ‫كة‬ ‫ديني‬ ‫ئةمةيان‬ ‫ئةوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مةزهةبيكى تر‪ ،‬عةلمانيةتى هةقيقى‬ ‫ئةويان‬ ‫َ‬ ‫ئةوةية‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬ئةتوانيت َثيناسةيةكى عةلمانيةتم َبو‬ ‫بكةيت؟‬ ‫م��ح��ةم��ةد ت� َ�وف��ي��ق رةح��ي��م‪ :‬وات��ة‬ ‫دوورخستنةوةى دين لةسياسةت‪ ,‬ضونكة‬ ‫سياسةت ِرةنطة دين خراث بكات‪ ،‬لة بنة ِرةتدا‬ ‫خوى عةلمانيةت درووست بوو‪ ,‬ضونكة‬ ‫كاتى َ‬ ‫كةنيسة كارى خراثى ك��ردووة‪ ،‬لةبةر ئةوة‬ ‫هاتووة دوورى خستووةتةوة‪ ،‬لةبةر ئةوة‬ ‫َ‬ ‫ناتوانيت َبلَيت‬ ‫كةحوكمةت‬ ‫كةدةسةالت قةت َ‬

‫هةمووشتيكى ِراستة‪ ،‬هةنديَك‬ ‫سةداسةد‬ ‫َ‬ ‫جار دةكةويَتة َ‬ ‫هةلةوة‪ ،‬لةبنةرةتدا عةلمانيةت‬ ‫كةسانيك دروستيان نةكردووة كةدذى دينين‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ِريَزبووة َبو دين‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬جياكردنةوةى دينة لةسياسةت‪ ,‬يان‬ ‫جياكردنةوةى سياسةتة لة دين؟‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪ :‬جا هةر ضيةكيان‬ ‫َبيت هةر هةمان شتة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ناوخوى‬ ‫بةهةلبذاردنى‬ ‫ِريَطا‪ :‬سةبارةت‬ ‫َ‬ ‫طو ِران‪َ ،‬زوربةى َزورى ئةوانةى كةدةرضوون‪,‬‬ ‫َ‬ ‫يةكيتيةوة‬ ‫هةمان ئةو كةسانة بوون كة لةناو َ‬ ‫هاتبوون؟‬ ‫م��ح��ةم��ةد ت� َ�وف��ي��ق رةح��ي��م‪َ :‬زور‬ ‫َ‬ ‫ئازادانةبوو‪,‬خةلك ئازاد بوو ‪.‬شة ِرنةبوو لةسةر‬ ‫مةسئوليةت‪ ,‬ضونكة مةسئوليةت نةمووضةى‬ ‫تياية‪ ,‬نةدةستكةوتى تياية‪ ,‬نة زةوى‬ ‫َ‬ ‫بةخةلك‪ ,‬نة‬ ‫وةردةطريت‪ ,‬نة زةوى ئةدات‬ ‫َنيت‪ ,‬نة َ‬ ‫َ‬ ‫خةلك دةردةكات‪،‬‬ ‫خةلك دادةمةزري َ‬ ‫َ‬ ‫كةخوى هةلدةبذيَريَت‪,‬‬ ‫هةركةس ئازادبووة‬ ‫َ‬ ‫خويان َ‬ ‫‪.‬زور ئازادانة بووة‪،‬‬ ‫هةلبذاردووة َ‬ ‫ئةوانة َ‬ ‫ثاريَزةرى َلى بووة‪ ,‬ليذنةى ياساى َلى بووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ئةسلةن ثاريَزةرةكانء ليذنة ياسايةكة سةر‬ ‫بةطو ِرانيش نين‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬هةنديَك لة ضاوديَران َثييان واية‬ ‫سليمانى َ‬ ‫وةالمة‬ ‫دانانى كاك (سةركةوت) لة َ‬ ‫َبو ئةنجومةنى ئاسايش؟‬ ‫ثى‬ ‫م‬ ‫ر‬ ‫باوة‬ ‫تو‬ ‫رةحيم‪:‬‬ ‫محةمةد َتوفيق‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫خوى‬ ‫دةكةيت دةرضوو ئةوكات زانيومة كة َ‬ ‫هةلبذاردووة َ‬ ‫خوى َ‬ ‫َ‬ ‫خةلك‬ ‫هةلبذاردووة‪ ،‬هاتووة َ‬ ‫داوةتى‪ ،‬واتة كة دةرضووة من دواى‬ ‫دةنطى‬ ‫َ‬ ‫كى دةرضووة؟ ووتويان ئةوة‪،‬‬ ‫ثرسيارم كردووة‪َ ,‬‬ ‫خوى َ‬ ‫هةلبذاردووة‪ ،‬هةر‬ ‫ئةوكات زانيومة كة َ‬ ‫هةقيشمان نةبووة بةسةريةوة‪.‬‬ ‫ِريَطا‪َ :‬‬ ‫بةالم (مام ِرَوستةم)لة ديداريَكى‬ ‫دا َ‬ ‫لةئيستادا‬ ‫دةلَيت «وةزعةكة وادةخوازيَت َ‬ ‫ئةو كةسانة ديارى بكريَت» بة ِريَزتان وتان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بووة‪,‬بةالم مام ِرَوستةم‬ ‫بذادنيكى ئازاد‬ ‫هةل َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت «وادةخوازيَت»؟‬ ‫محةمةد َتوفيق رةحيم‪ :‬سةركةوت ثياويَكى‬ ‫خويدا‬ ‫سةركةوتوبووة لة هةموو ئيشةكانى َ‬ ‫َ‬ ‫وتبيت‪ ,‬بةالم‬ ‫كةكردوويةتى‪ِ ،‬رةنط هةية واى َ‬ ‫من َدلنيام (مام ِرَوستةم)يش ثةيوةندى نةبووة‬ ‫بةسةريةوة‪ ,‬بةكةسيشى نةوتووة ب ِرَو دةنطبدةو‬ ‫هةرنةضووبيت دةنط‬ ‫خوشى رةنطة‬ ‫دةنطمةدة‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫خوم نةضووم‪ ,‬دةنطم نةداوة‪.‬‬ ‫بدات‪َ ،‬بو َ‬ ‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪9‬‬


‫راثؤرتي‪ :‬كارزان عوسمان كةالري‬ ‫َ‬ ‫ل��ةط��ةل دروس���ت ب��وون��ى حيزبة‬ ‫ه��ةر‬ ‫كوردييةكانى باشورى كوردستان بةبةردةوامى‬ ‫لة ِرووى ذمارةو قةبارةى جةماوةرييةوة توشى‬ ‫َ‬ ‫هةلضونء داضونى دةنطةكانى جةماوةرييان‬ ‫يةكيك لةو اليةنانةش بة‬ ‫ب��وون‪ ،‬هةر َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كانيك‬ ‫كؤمةلَيك بةرذةوةندى‬ ‫توانيويانةخةل َ‬ ‫لةدةورى خؤيان كؤبكةنةوة‪ ،‬لةم راثؤرتةدا‬ ‫دةمانةويَت بزانين ل��ةدواى زياد لةبيست‬ ‫َ‬ ‫سالى حيزبة كوردستانييةكان َئيستا ِريَذةى‬ ‫َ‬ ‫بةكوى‬ ‫جةماوةرى ئةو حيزبء اليةنانة‬ ‫َ‬ ‫هةولمانداوة‬ ‫طةشتوون‪ ،‬بؤ ئةم مةبةستة‬ ‫سنورى طةرميان لةم ِراثؤرتةدا وةك نمونةى‬ ‫يةكيك لةناوضةكانى كوردستان وةربطرين‪،‬‬ ‫َ‬ ‫وةرطرتنى ئةم ناوضةيةش وةك نمونة بؤ‬ ‫ئةوةية بةبةردةوامى لةم سنورةدا هةست‬ ‫بةوة دةكريَت كة حيزبء اليةنةكان دةنطى‬ ‫جةماوةرييان لة َ‬ ‫هةلكشانء داكشانداية‪ ،‬لةم‬ ‫ِراثؤرتةشدا زؤر جةخت لة هةردوو اليةنى‬ ‫يةكيتى نيشتمانى كوردستانء بزوتنةوةى‬ ‫( َ‬ ‫ط��ؤ ِرانء اليةنةكانى ديكة) دةكةينةوة‪،‬‬ ‫(يةكيتىء ط��ؤ ِران)‪ ،‬ضونكة‬ ‫بةتايبةتى تر‬ ‫َ‬ ‫هيزة طةرميان بة ناوةندى يةكال‬ ‫ئةم دوو َ‬ ‫كةرةوةى دةنطةكانيان دةزانن‪.‬‬ ‫سةرةتا َثيويستة بزانين هةريةكة لةم‬ ‫دوو اليةنة سةرةكيية لةناوضةكةدا بة دوو‬ ‫قؤناغى َ‬ ‫هةلبذاردندا طوزةريان كردوو هةر‬ ‫َ‬ ‫بذاردنيك سةنطء قورساى ئةم دوو‬ ‫هةل َ‬ ‫اليةنةى بةدةرخستء ئةنجامى هةدوو‬ ‫َ‬ ‫هةلَبذاردنةكة لة هةردوو كاتدا َثيضةوانة‬ ‫بويةوة لة ِرووى ئاست ودةنطى جةماوةرييةوة‪،‬‬ ‫ريَذةى دةنطةكانى ئةم دوو اليةنة لة هةردوو‬ ‫خولى َ‬ ‫هةلبذاردنى ثةرلةمانى كوردستانء‬ ‫ثةرلةمانى َعيراق لة شارى كةالر بؤ نمونة‬ ‫لة َ‬ ‫هةلبذاردنةكةى ‪ 7/25‬ى ثةرلةمانى‬ ‫كوردستان بزوتنةوةى طؤ ِران توانى (‪)20740‬‬ ‫يةكيتى كة ئةو‬ ‫بهي َنيت‪َ ،‬‬ ‫دةنطى بةدةست َ‬ ‫َ‬ ‫كات ثارتيشى لةطةلدا بووة واتة بةيةك‬ ‫ليست بةشداربوون توانييان (‪ )21346‬دةنط‬ ‫بهينن‪ ،‬لة َ‬ ‫هةلبذاردنةكةى ‪3/7‬ى‬ ‫بةدةست َ‬ ‫ثةرلةمانى َعيراقدا بزوتنةوةى طؤ ِران توانى‬ ‫بهي َنيت‪ ،‬ئةمةش‬ ‫(‪ )20385‬دةنط بةدةست َ‬ ‫دةريدةخات كة لةضاو َ‬ ‫هةلبذاردنى رابردوودا‬

‫‪10‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةم (‪)2012‬‬

‫بة ث َيى راثرسييةك لة هـ‬ ‫ثاريزطاكاندا يةك َيتى تـ‬ ‫بزوتنةوةى ط��ؤ ِران ذم��ارةى دةنطةكانى‬ ‫بةثيضةوانةوة ليستى ثارتىء‬ ‫كةمى كردووة‪َ ،‬‬ ‫يةكيتى توانييان َثيكةوة (‪ )24802‬دةنط‬ ‫َ‬ ‫بهينن‪ ،‬لة شارى كفري‪-‬يش لة‬ ‫بةدةست‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنةكةى ‪ 7/25‬بزوتنةوةى طؤ ِران‬ ‫هينا‪ ،‬ثارتىء‬ ‫(‪ )4971‬دةنطى بةدةست َ‬ ‫يةكيتى توانييان َثيكةوة (‪ )5798‬دةنط‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بهينن‪ ،‬لةهةلبذاردنةكةى ‪3/7‬ى‬ ‫بةدةست َ‬ ‫ثةرلةمانى َعيراقدا بزوتنةوةى طؤ ِران (‪)2385‬‬ ‫يةكيتىء ثارتيش‬ ‫هينا‪،‬‬ ‫َ‬ ‫دةنطى بةدةست َ‬ ‫هينا‪ ،‬كةواتة‬ ‫(‪ )5687‬دةنطيان بةدةست َ‬ ‫لةم ذمارةى دةنطانةوة بؤمان دةردةكةويَت‬ ‫اليةنيك لة ِرووى‬ ‫كة هةرجارةى حيزبء‬ ‫َ‬ ‫ذمارةى دةنطةوة زياد دةكات‪ ،‬ئةم ذمارانة‬ ‫َ‬ ‫مي َنيت كة دةنطةكان ضؤن لة هةردوو‬ ‫دةيسةل َ‬ ‫َ‬ ‫بةثيى‬ ‫هةلبذاردنةكة زيادو كةمى كردووة‪َ ،‬‬ ‫ئةنجامى ِراثرسييةك كة لةاليةن ِريخراوة‬ ‫ناحكومييةكانةوة كراوة لةبارةى قورساى‬ ‫سةنطى حيزبء اليةنةكان لة َ‬ ‫هةلبذاردنى‬ ‫ئةنجومةنى ثاريَزطان‪ ،‬ئةوة ِروون بوةتةوة‬ ‫كةوا بزوتنةوةى طؤ ِران لة َنيو تويَذو ضينى‬ ‫يةكيتىء هةموو‬ ‫لةثيشةوةى‬ ‫طةنجاندا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫حيزبةكانى ديكةوةية‪ ،‬ئةم ِراثرسييةش لة‬ ‫َ‬ ‫سةرقةالو‬ ‫شارى كةالرو كفرىء ناحييةى‬ ‫ِرزطارىء َثيباز ئةنجامدراوة‪ ،‬لة راثرسييةكةدا‬ ‫(‪ )1840‬كةس ل��ة ِرةط��ةزى َنيرو (‪)1160‬‬ ‫مى بةشداربونة َتييداو‬ ‫كةس لة ِرةطةزى َ‬ ‫بةشدرابوانيش هةموو ضينء تويَذةكانى‬ ‫شيوةية (‪ )575‬كاسب‪)83( ،‬‬ ‫طرتوةتةوة بةم َ‬ ‫َ‬ ‫كريَكارن (‪ )80‬ذنى مالةوة ‪ )45( ،‬رؤذنامةنوس‬ ‫‪ )1712( ،‬خويَندكار‪ )293( ،‬مامؤستا‪)370( ،‬‬ ‫دكتؤرن (‪ )15‬ثاريَزةر ‪ )9( ،‬ئةندازيار ( ‪)11‬‬ ‫كارى ِريَخراوةى ‪ )14( ،‬فةرمانبةر ‪ ،‬تةمةنى‬ ‫شيوةية‬ ‫بةشداربوانى ِراثرسييكةش بةم َ‬ ‫(‪ )2377‬كةس تةمةنيان (‪)432( ، )30-18‬‬ ‫كةسيان تةمةنى (‪ )191( ، )50-30‬كةسيان‬ ‫تةمةنى (‪َ )80-50‬‬ ‫ساليية ئةم ِراثرسية لة‬ ‫كؤتاى َ‬ ‫سالى ‪ 2011‬ئةنجامدراوة لةسةر داواى‬

‫يةكيتى نيشتمانى كوردستان‪ ،‬ئةو ِراثرسيية‬ ‫َ‬ ‫كة ئةنجامةكةى بةردةست طؤظارى ِريَطا‬ ‫كةوتووةو ثرسياريك ئاراستةى بةشداربوانى‬ ‫ئةو ِراثرسيية كراوة دةربارةى ئةوةى ئايا‬ ‫بةشدارى دةنطدانى ئةنجومةنى ثاريَزطاكان‬ ‫دةكةيت‪ ،‬وة دةنط بةكام اليةنى سياسى‬ ‫ئةدةيت‪ ،‬لة ئةنجامدا (‪ )2344‬كةس َ‬ ‫بةبةلىء‬ ‫بةنةخيرو (‪ )198‬كةس بةنازانمء‬ ‫(‪ )428‬كةس‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫(‪ )30‬كةسيش بة سثى وةالميان داوةتةوة‪،‬‬ ‫لةو ِريَذةيةدا (‪ )954‬كةس دةنط بةبزوتنةوةى‬ ‫بةيةكيتىء‬ ‫ط��و ِران ئ��ةدةنء (‪ )861‬كةس‬ ‫َ‬ ‫(‪ )162‬كةس يةكطرتوى ئيسالمىء (‪)66‬‬


‫َ‬ ‫ـةلبذاردنى ئـةجنومـةنى‬ ‫ـووشى شكست دةب َيت‬

‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى و (‪ )66‬كةس حزبى‬ ‫كةس‬ ‫شيوعىء (‪ )15‬كةس بزوتنةوةى ئيسالمىء‬ ‫(‪ )10‬كةس حيزبى سؤسياليست و (‪)9‬‬ ‫زةحمةتكيشانء (‪ )2‬كةس‬ ‫كةس حزبى‬ ‫َ‬ ‫زةحمةتكيشانى سةربةخؤ و (‪ )53‬دةنط‬ ‫َ‬ ‫بةليستةكانى تر ئةدةن‪ ،‬ليستةكانى تريش‬ ‫مةبةست لةو ليستانةية كة لةسةروبةندى ئةو‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنةدا ديَنة كايةوة‪ ،‬ئةم ذمارانة ئةطةر‬ ‫بة ِريذةى سةدى لةيةكى بدةينةوة بةم جؤرةى‬ ‫َليديت ‪ % 78‬ى بةشداربووان بةشدارى‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنةكان ئةكةنء ‪ %14‬بةشدارى‬ ‫ناكةن‪% 6 ،‬خؤى يةكالى نةكردوةتةوة و ‪%2‬‬

‫بةسثيتى طة ِريَنراوةتةوة‪ ،‬بة ِريَذةى سةديش‬ ‫َ‬ ‫هينانى قةوارةو ثارتة سياسييةكان‬ ‫دةنط‬ ‫بؤ‬ ‫َ‬ ‫لةسةر ئاستى سنورى طةرميان بزوتنةوةى‬ ‫طؤ ِران لةثلةى يةكةمداية بة ِريَذةى ‪%32‬‬ ‫يةكيتى‬ ‫دةهي َنيت‪،‬‬ ‫دةنطةكان بةدةست‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نيشتمانى كوردستانيش بة ِريَذةى ‪ %29‬دةنط‬ ‫يةكيتى لةثلةى‬ ‫ئةهي َنيت‪ ،‬واتة َ‬ ‫بةدةست َ‬ ‫دوةمدايةو يةكطرتوى ئيسالمى ‪ %3‬و ثارتى‬ ‫ديموكراتى كوردستان ‪ ،% 3‬ثارتى هةرضةندة‬ ‫دةزانيت‬ ‫خؤى بة ثارتى يةكةمى كوردستان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل يةكطرتوى‬ ‫بةالم لةسنورى طةرميان‬ ‫ئيسالمى لة ِرووى ِريَذةى دةنطةوة هاوتاى‬

‫سييةمدان‪ ،‬حيزبى‬ ‫يةكدين و لةثلةى َ‬ ‫شيوعى‪ %2‬بزوتنةوةى ئيسالمى ‪ %005‬و‬ ‫زةحمةتكيشان ‪%003‬‬ ‫سؤسياليست ‪%003‬‬ ‫َ‬ ‫زةحمةتكيشانى سةربةخؤ‪ %003‬و ليستةكانى‬ ‫َ‬ ‫ديكة كة بؤ داهاتوو ئةطةر َبينة كايةوة ‪، %2‬‬ ‫ئةهينن ‪.‬‬ ‫دةنط بةدةست َ‬ ‫لةو ِراثرسيةدا كة ويَنةيةكى بةردةست‬ ‫طؤظارى ِريَطا كةوتووة لةشارى كةالرو‬ ‫ناحييةى ِرزطارى (‪ )1500‬فؤرم دابةش كراون‪،‬‬ ‫زؤربةى فؤرمةكانيش لةاليةن طةنجانء‬ ‫خويَندكارانةوة ث� ِرك��راوةت��ةوة‪ ،‬دةرب��ارى‬ ‫بةشداريكردن لة َ‬ ‫هةلبذاردنةكانى ثاريَزطاكانى‬ ‫هةريَمى كوردستان‪ )1179( ،‬كةس َ‬ ‫بةبةلى‬ ‫بةنةخيرو (‪ )77‬كةس بةنازانم و‬ ‫و (‪)208‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫(‪ )36‬كةسيش بةسثى وةالميانداوةتةوة‪ ،‬لةو‬ ‫ِريَذةيةش بةشدارى َ‬ ‫هةلبذاردنةكان دةكةن‬ ‫(‪ )490‬كةس دةنط بةبزوتنةوةى طؤ ِران‬ ‫(‪)450‬يةكيتى نيشتمانى كوردستان‪،‬‬ ‫ئةدةن‪،‬‬ ‫َ‬ ‫(‪ )67‬كةس ثارتى ‪ )61( ،‬كةس يةكطرتوى‬ ‫ئيسالمى‪ )32( ،‬كةس شيوعى‪ )31( ،‬كةس‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى و هةريةكة لةحيزبةكانى‬ ‫بزوتنةوةى ئيسالمىء حيزبى ئايندةى‬ ‫كوردستان (‪ )7‬كةس و (‪ )4‬كةس سؤسياليست‬ ‫زةحمةتكيشان و (‪ )28‬كةس بؤ ليستةكانى‬ ‫و‬ ‫َ‬ ‫ديكة‪ ،‬لةراثرسيةكةدا (‪ )893‬كةس لة ِرةطةزى‬ ‫مى بةشدارى‬ ‫َنيرو (‪ )571‬كةس لة ِرةطةزى َ‬ ‫ئةو ِراثرسييةيان كردووة‪ ،‬ئةو كةسانةشى‬ ‫بةشدارى راثرسييةكةيان كرووة بريتين‬ ‫لة (‪ )209‬كاسب ‪ )46( ،‬كريَكار‪)24( ،‬ذنى‬ ‫َ‬ ‫مالةوة‪ِ )23( ،‬رؤذنامةنوس‪ )748( ،‬خويَندكار‪،‬‬ ‫(‪ )150‬مامؤستا‪ )27( ،‬دكتؤر ‪ )12(،‬ثاريَزةر‪،‬‬ ‫(‪ )5‬ئةندازيار‪ )9( ،‬كارى ِريَخراوةى‪)123(،‬‬ ‫فةرمانبةر‪ ،‬بة ِريَذةى سةديش اليةنةكان‬ ‫دةبيت‪ ،‬بزوتنةوةى‬ ‫شيوة َ‬ ‫دةنطةكانيان بةم َ‬ ‫يةكيتى نيشتمانى كوردستان‬ ‫طؤراِن ‪َ ، %33‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى ‪، %2‬‬ ‫‪ ، %30‬ثارتى ‪، %4‬‬ ‫يةكطرتوى ئيسالمى ‪ ، %4‬حيزبى شيوعى ‪،%2‬‬ ‫زةحمةتكيشانى‬ ‫حيزبى سؤسياليستء حيزبى‬ ‫َ‬ ‫كوردستان هةريةكةيان ‪ ، % 002‬بزوتنةوةى‬ ‫ئيسالمىء حيزبى ئايندةى كوردستان هةر‬ ‫يةكةيان ‪ ، % 004‬ليستةكانى ديكةش ‪%2‬‬ ‫ئةهيننء بةشداربوانى‬ ‫‪ .‬دةنط بةدةست‬ ‫َ‬ ‫ئةم راثرسييةى كةالر و ناحييةى رزطارى‬ ‫(‪ )1110‬كةسيان تةمةنيان (‪)222( ، )30-18‬‬ ‫كةسيان تةمةنى (‪ )132 ( ، )50-30‬كةسيان‬ ‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪11‬‬


‫تةمةنى (‪ )80-50‬داية‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لة قةزاى كفرىء ناحييةى سةرقةالش‬ ‫(‪ )850‬فؤرمى ِراثرسييةكة َ‬ ‫بالوكراوةتةوةو‬ ‫داب��ةش��ك��راوة‪ ،‬ل��ةب��ارةى بةشداريكرن‬ ‫َ‬ ‫لةهةلبذاردنةكانى ثاريَزطاكانى هةريَمى‬ ‫كوردستان‪ ،‬لةو ِريذةية (‪ )668‬كةس بة‬ ‫َ‬ ‫بةنةخيرو (‪ )47‬كةس‬ ‫بةل َىء (‪ )118‬كةس‬ ‫َ‬ ‫نازانمء (‪ )17‬بةسثى‪ ،‬لةو ِريَذةيةش بةشدارى‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردةنةكان دةكةن‪ )256( ،‬كةس دةنط‬ ‫بةيةكيتى نيشتمانى ئةدةن ‪ )43(،‬كةس‬ ‫َ‬ ‫ثارتى ‪ )279(،‬كةس بزوتنةوةى طؤ ِران‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى ‪ )43(،‬كةس‬ ‫‪ )16(،‬كةس‬ ‫يةكطرتوى ئيسالمى‪)18(،‬حيزبى شيوعى‪،‬‬ ‫(‪)2‬كةسسؤسياليست‪ )3(،‬كةس حيزبى‬ ‫زةحمةتكيشان‪)2( ،‬كةس حيزبى ئايندةى‬ ‫َ‬ ‫كوردستان‪)2(،‬كةس بزوتنةوةى ئيسالمى ‪)4(،‬‬ ‫بةليستةكانى تر دةنط ئةدةن‪ )499( ،‬كةس‬ ‫مي‬ ‫لة ِرةطةزى َنيرو (‪ )334‬كةس لة ِرةطةزى َ‬ ‫بةشدارييان كردووة‪ ،‬ئةوانةشى بةشدارييان‬ ‫شيوةية (‪)98‬‬ ‫ك��ردووة لة ِراثرسيةكة بةم َ‬ ‫كاسب‪ )38(،‬كريَكار ‪ )7(،‬ذنى َ‬ ‫مالةوة‪)14(،‬‬ ‫ِرؤذنامةنوس‪)569(،‬خويَندكار‪ )80(،‬مامؤستا‪،‬‬ ‫(‪)8‬دكتؤر‪)2(،‬ثاريَزةر‪)3( ،‬ئةندازيار ‪)1(،‬كارى‬ ‫ِريَخراوةى ‪)14(،‬فةرمانبةر‪.‬‬ ‫ئةطةر ِريَذةى سةدى وةربطرين بؤ بؤ‬ ‫دةبيت‬ ‫دةنطى ثارتة سياسييةكان‪،‬‬ ‫بةمشيوةية َ‬ ‫َ‬ ‫‪ %33‬بزوتنةوةى طؤ ِران دةنطةكان بةدةست‬ ‫يةكيتى نيشتمانى كوردستان‬ ‫دةهي َنيت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫‪ %30‬و يةكطرتوى ئيسالمى ‪ ،%5‬ثارتى ‪،%5‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى ‪ ،%2‬حزبى شيوعى ‪،%2‬‬ ‫هةريةكة لة بزوتنةوةى ئيسالمى و حيزبى‬ ‫زةحمةتكيشانء‬ ‫ئايندةى كوردستانء حيزبى‬ ‫َ‬ ‫حيزبى سؤسياليست ‪ %002‬دةنط بةدةست‬ ‫ئةهيننء ليستةكانى ديكة ‪ %004‬دةنط‪،‬‬ ‫َ‬ ‫تةمةنى بةشداربوانى ِراثرسيةكة بةم جؤرةية‬ ‫(‪ )721‬تةمةنيان لة (‪َ )30-18‬‬ ‫سالىء (‪)79‬‬ ‫َ‬ ‫لة(‪)50-30‬سالى و (‪)33‬تةمةنيان‬ ‫تةمةنيان‬ ‫َ‬ ‫لة (‪ )80-50‬سالى داية‪.‬‬ ‫لةناحييةى َثيباز (باوةنور)‬ ‫لةم ناحيةشدا وةك هةموو شويَنةكانى‬ ‫ديكة فؤرمى راثرسى دابةشكراوةو ذمارةى‬ ‫فؤرمة دابةشكراوةكان (‪ )700‬فؤرمة‪،‬‬ ‫زؤربةى ئةو فؤرمانةش لةاليةن ضينى طةنج‬ ‫وخويَندارانةوة ث ِركراوةتةوة‪ ،‬ئةو ثرسيارة‬ ‫ئامادةكراوة كة ئايا بةشدارى َ‬ ‫هةلبذاردنةكانى‬

‫‪12‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةم (‪)2012‬‬

‫ثاريَزطاكانى هةريَمى كوردستان دةكةيت ‪،‬‬ ‫(‪ )497‬كةس َ‬ ‫بةنةخير‬ ‫بةبةلَيى و (‪)102‬كةس‬ ‫َ‬ ‫و(‪ )74‬كةس بةنازانمء (‪)27‬كةسيش بةسثى‬ ‫َ‬ ‫وةالميان داوةتةوة‪ ،‬لةو ِريذةيةش (‪)150‬كةس‬ ‫بةيةكيتى ئةدةنء (‪)36‬كةس ثارتىء‬ ‫دةنط‬ ‫َ‬ ‫(‪)185‬كةس بزوتنةوةى طؤ ِرانء (‪َ )19‬‬ ‫كؤمةلى‬ ‫ئيسالمى و (‪ )58‬يةكطرتوى ئيسالمى و (‪)16‬‬ ‫كةس حيزبى شيوعى و (‪ )4‬سؤسياليست‬ ‫زةحمةتكيشانى كوردستان و‬ ‫و (‪)2‬كةس‬ ‫َ‬ ‫( ) حزبى ئايندةى كوردستانء (‪)6‬كةس‬ ‫بزوتنةوةى ئيسالمى و (‪ )21‬ليستةكانى‬ ‫ديكة‪ ،‬لةم ِراثرسيةدا(‪ )418‬كةس لة ِرةطةزى‬ ‫مى بةشداربونة‬ ‫َنيرو (‪)255‬كةس لة ِرةطةزى َ‬ ‫َتييدا‪ ،‬بةشداربوانى راثرسيةكةش بريتى بونة‬ ‫لة (‪)168‬كاسب‪)11( ،‬كريَكار ‪ )20( ،‬ذنى‬ ‫َ‬ ‫مالةوة‪ِ )8(،‬رؤذنامةنوس‪)395(،‬خويَندكار‪)63(،‬‬ ‫مامؤستا‪)2( ،‬دكتؤر‪)1(،‬ثاريَزةر‪ )1(،‬ئةندازيار‪،‬‬ ‫(‪ )3‬فةرمانبةر‪ )1( ،‬كارى ريَخراوةى‪ ،‬بة ِريذةى‬ ‫سةديش دةنطى ثارت و اليةنة سياسييةكان‬ ‫يةكيتى نيشتمانى كوردستان‬ ‫واى َليديَت َ‬ ‫‪ ، %31‬ثارتى ‪ ، %5‬بزوتنةوةى طؤران ‪، %26‬‬ ‫َ‬ ‫كومةلى ئيسالمى ‪ ، %3‬يةكطرتوى ئيسالمى‬ ‫‪ ، %8‬حيزبى شيوعى ‪ ، %2‬سؤسياليست ‪%005‬‬ ‫زةحمةتكيشانى كوردستان ‪ ، %002‬حزبى‬ ‫‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ئايندةى كوردستان ( ‪ ، ) %‬بزوتنةوةى‬ ‫ئيسالمى ‪ %001‬لستةكانى ديكة‪.‬‬ ‫بةطويَرةى ئةم ِراثرسيية بزوتنةوةى طؤ ِران‬ ‫لةسنورى طةرميان لةثلةى يةكةمدايةو‬ ‫دابةزينيكى زؤرى جةماوةرى‬ ‫يةكيتيش توشى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بووةو بزوتنةوةى طؤ ِران زؤربةى اليةنطرانى‬ ‫يةكيتى‬ ‫لةناو ضينى طةنجةكاندا هةيةو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫و ثارتيش زياتر لةناو ضينى بةساالضواندا‬ ‫سى‬ ‫اليةنطريان هةية‪ ،‬لةسةر ئاستى هةر َ‬ ‫ثاريَزطاكةى هةريَميش بؤ َ‬ ‫هةلبذاردنى‬ ‫ثاريَزطاكانى هةريَم ريَخراوة ناحكومييةكان‬ ‫ِراثرسييةكى ديكةيان ئةنجامداوة لةهةر‬ ‫سى ثاريَزطاكةى هةريَمء لة ئةنجامى ئةو‬ ‫َ‬ ‫يةكيتى توشى‬ ‫ِراثرسييةدا دةركةوتووة كة َ‬ ‫دةبيت‪ ،‬لةو ِراثرسيةدا‬ ‫طةورةترين شكست َ‬ ‫كة َ‬ ‫هةلبذاردنى ‪ 2010/3/7‬ثةرلةمانى َعيراق‬ ‫َ‬ ‫كراوةتة بنةما بؤ بةراوردكارى هةلبذاردنى‬ ‫ئةنجومةنى ثاريَزطاكانى هةريَمى كوردستان‬ ‫يةكيتى‬ ‫دةبيتةوة ئةطةر َبيتو َ‬ ‫ئةوة ِروون َ‬ ‫نيشتمانى كوردستان بةليستى جياواز‬ ‫دابةزيَت لة َ‬ ‫هةلبذاردنى ثاريَزطاكانى هةريَمى‬

‫كوردستان‪ ،‬ئةوا نة ثاريَزطارو سةرؤكى هيض‬ ‫كام لة ئةنجومةنى ثاريَزطاكان بةدةست‬ ‫ناهي َنيت‪ ،‬بةطويَرةى ئةو ِراثرسيية كة‬ ‫َ‬ ‫دةنطةكانى ‪ 2010/3/7‬كراوةتة بنةمايةك بؤ‬ ‫َ‬ ‫هةلسةنطاندنء دابةش كردنى كورسيةكانى‬ ‫ئةنجومةنى ثاريَزطاكانى هةريَمى كوردستان‬ ‫ئةوا ئةندامانى ئةنجومةنى ثاريَزطاكانى‬ ‫هةرسى ثاريَزطاكةى هةريَم بةم‬ ‫هةريَم بؤ‬ ‫َ‬ ‫دةبيت‪-:‬‬ ‫شيوةية َ‬ ‫َ‬ ‫سليمانى‬ ‫ثاريَزطاى َ‬ ‫سليمانى كة ذم��ارةى‬ ‫َزطاى‬ ‫لة ثاري‬ ‫َ‬ ‫كورسييةكانى (‪ )32‬كورسيية بة َثيى‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنى ‪ 2010/3/7‬ذمارةى ئةندامانى‬ ‫ئةنجومةنى ثاريَزطا (‪)25400‬دةن���ط بؤ‬ ‫ه��ةر كورسييةك‪ ،‬ئ��ةوا بؤ بزوتنةوةى‬ ‫يةكيتى‬ ‫طؤ ِران (‪ )12( )298621‬نويَنةرة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫نيشتمانى كوردستان (‪)10()237379‬‬ ‫نويَنةرة‪،‬يةكطرتوى ئيسالمى (‪)4()103188‬‬ ‫َ‬ ‫َنةرة‪،‬كؤمةلى‬ ‫نويَنةرة ‪،‬ثارتى (‪)3( )82121‬نوي‬ ‫بةثيى ياساى‬ ‫ئيسالمى (‪)3()79149‬نويَنةرة‪َ ،‬‬ ‫ئةنجومةنى ثاريَزطاكانى هةريَم ثاريَزطاى‬ ‫دةبيت‬ ‫سليمانى (‪ )32‬ئةندامى ئةنجومةنى َ‬ ‫َ‬ ‫و لةو ِريَذةيةشدا بزوتنةوةى طؤ ِران (‪ )12‬و‬ ‫يةكيتى (‪)10‬و يةكطرتووى ئيسالمى(‪ )4‬و‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ثارتى (‪ )3‬و كؤمةلى ئيسالمى(‪ ،)3‬اليةنة‬ ‫ئؤثؤزسيؤنةكان َثيكةوة (‪ )19‬ئةندامى‬ ‫دةبيت لةبةرامبةر اليةنى‬ ‫ئةنجومةنيان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتدا كة (‪ )13‬ئةندامى ئةنجومةنيان‬ ‫دةب�َ�ي��ت‪ ،‬ب��ةم َثييةش ثؤستى سةرؤكى‬ ‫سليمانى بؤ بةرةى‬ ‫ئةنجومةنء ثاريَزطاى َ‬ ‫بةثيى‬ ‫ضونكة‬ ‫ئؤثؤزسيؤن يةكالبوةتةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ياساكة َ‬ ‫هةلبذاردنى سةرؤكى ئةنجومةنء‬ ‫يةكالدةبيتةوة‪،‬‬ ‫ثاريَزطا بةزؤرينةى رةها‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ملمالنيكان ناتوانريَت‬ ‫بةكيشةو‬ ‫َ‬ ‫بةالم ئةوةى َ‬ ‫يةكال بكرَيتةوة‪ ،‬لةبةرئةوةى ب��ةرةى‬ ‫َ‬ ‫دةبيت‪،‬‬ ‫دةس��ةالت ‪ 1//3‬نويَنةرةكانيان َ‬ ‫دةبيتة هؤى ئةوةى كةبتوانن ببنة‬ ‫ئةمةش َ‬ ‫لةمثةر لةبةردةم ب ِريارةكانى ئةنجومةنء‬ ‫بةثيى ياساكة زؤربةى كارة‬ ‫ثاريَزطار‪ ،‬ضونكة َ‬ ‫َ‬ ‫كرنطةكانء ب ِريارو ِريَنمايةكانء ئالوطؤ ِرة‬ ‫كارطي ِرييةكان بةدةنطدانء بة ِريَذةى‬ ‫ئيدارىء َ‬ ‫يةكالدةبيتةوة‪.‬‬ ‫‪2/3‬‬ ‫َ‬ ‫هةولير‬ ‫ثاريَزطاى َ‬ ‫هةولير‬ ‫ذمارةى كورسييةكانى ثاريَزطاى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنةكانى‬ ‫بةثيى‬ ‫(‪ )30‬كورسيية‪،‬‬ ‫َ‬


‫هةولير (‪ )30‬كورسى هةيةو بؤ‬ ‫‪2010/3/7‬‬ ‫َ‬ ‫هةر كورسييةك (‪ )22083‬دةنط ‪ ،‬ذمارةى‬ ‫ئةندامانى ئةنجومةنى ثاريَزطا بؤ ثارتى‬ ‫يةكيتى(‪)1224959‬‬ ‫(‪ )14( )306775‬نويَنةر ‪َ ،‬‬ ‫(‪ )6‬نويَنةر‪،‬طؤ ِران (‪ )5( )103397‬نويَنةر‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى (‪ )3( )62706‬نويَنةر‪،‬‬ ‫يةكطرتوى ئيسالمى (‪ )2( )51065‬نويَنةر‪،‬‬ ‫بةثيى ياساى ئةنجومةنى ثاريَزطاكانى هةريَم‬ ‫َ‬ ‫هةولير (‪ )30‬ئةندامى ئةنجومةنى‬ ‫ثاريَزطاى‬ ‫َ‬ ‫دةبيت و كةلةو ِريَذةية ثارتى(‪ )14‬نويَنةرو‬ ‫َ‬ ‫يةكيتى (‪ )6‬نويَنةرو ط��ؤ ِران(‪ )5‬نويَنةرو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى(‪ )3‬نويَنةرو يةكطرتوى‬ ‫ئيسالمى(‪ )2‬نويَنةر‪ ،‬اليةنة ئؤثؤزسيؤنةكان‬ ‫دةبيت‬ ‫َثيكةوة (‪ )10‬ئةندامى ئةنجومةنيان َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت كة (‪)20‬‬ ‫‪،‬لةبةرامبةر اليةنةكانى‬ ‫دةبيت‪ ،‬بةم َثييةش‬ ‫ئةندامى ئةنجومةنيان َ‬ ‫ثؤستى سةرؤكى ئةنجومةنى ثاريَزطاى‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت يةكالبوةتةوة‪،‬‬ ‫هةولير بؤ بةرةى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫جيطةى مشتء م ِرة ثارتى‬ ‫بةالم ئةوةى َ‬ ‫ديموكراتى كوردستان خؤى بؤ ئةوة داناوة‬ ‫لةدةستيدابمي َنيتةوة‪،‬‬ ‫هةولير‬ ‫ثاريَزطارى‬ ‫َ‬ ‫َ‬

‫َ‬ ‫ناتوانيت زؤرينةى‬ ‫بةثيى دةنطةكان‬ ‫َ‬ ‫بةالم َ‬ ‫بهي َنيتةوة‪ ،‬بؤية‬ ‫ِرةهاى دةنطةكان بةدةست َ‬ ‫يةكيتى هةية تا ئةو‬ ‫َثيويستى بةدةنطةكانى َ‬ ‫ثؤستانة مسؤطةر بكات‪ ،‬هةروةها َكيشةو‬ ‫ملمالنيكان ناتوانريَت يةكالى بكريَتةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةبةر ئةوةى بةرةى ئؤثؤزسيؤن ِريَذةى‬ ‫دةبيتة‬ ‫دةبيت‪ ،‬ئةمةش َ‬ ‫‪ 1-3‬نويَنةرةكانيان بؤ َ‬ ‫هؤى ئةوةى لةمثةر لةبةردةم ب ِريارةكانى‬ ‫ئةنجومةنء ثاريَزطا دروست بكةن‪ ،‬ضونكة‬ ‫بةثيى ياساكة زؤربةى كارة طرنطةكان بة‪2/3‬‬ ‫َ‬ ‫دةبيتةوة ‪.‬‬ ‫يةكال‬ ‫َ‬ ‫ثاريَزطاى دهؤك‬ ‫ل��ةث��ارَي��زط��اى ده��ؤك ك��ة ذم��ارةى‬ ‫كورسييةكانى (‪ )29‬كورسييةو بؤ هةر‬ ‫بةثيى‬ ‫كورسييةكيش (‪ )14098‬دةنط ‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنى ‪ 2010/3/7‬ذمارةى ئةندامانى‬ ‫ثاريَزطا بؤ ثارتى (‪ )20( )283069‬نويَنةر‬ ‫و يةكطرتوى ئيسالمى(‪ )4(59969‬نويَنةرو‬ ‫يةكيتى (‪)3( )35591‬نويَنةرو طؤ ِران (‪)23775‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫(‪)2‬نويَنةر و كؤمةلى ئيسالمى(‪)/////( )3141‬‬ ‫بةثيى ياساى ئةنجومةنى‬ ‫ناكاتة نويَنةريَك‪َ ،‬‬

‫ثاريزطاكانى هةريَمى كوردستان ثاريَزطاى‬ ‫دةبيت‪،‬‬ ‫دهؤك (‪ )29‬ئةندامى ئةنجومةنى َ‬ ‫يةكيتى (‪ )3‬نويَنةرو‬ ‫كة ثارتى (‪ )20‬نويَنةرو َ‬ ‫بزوتنةوةى طؤ ِران (‪ )2‬نويَنةرو و يةكطرتوى‬ ‫دةبيت‪،‬بةم َثيية اليةنة‬ ‫ئيسالمى (‪ )4‬نويَنةر َ‬ ‫ئؤثؤزسيؤنةكان َثيكةوة (‪ )6‬ئةندامى‬ ‫دةبيت لةبةرامبةر اليةنى‬ ‫ئةنجومةنيان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتدا كة (‪ )23‬ئةندامى ئةنجومةنيان‬ ‫بةمثييةش سةرؤكى ئةنجومةنء‬ ‫دةبيت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ثاريَزطاى دهؤك بؤ بةرةى دةسةالت يةكالى‬ ‫بوةتةوة‪َ ،‬‬ ‫جيطةى مشتء م ِرة‬ ‫بةالم ئةوةى َ‬ ‫ثارتى ثاريَزطاى دهؤك لةدةستى خؤى دايةو‬ ‫نايخاتة ناو هيض َ‬ ‫مامةلةيةكةوة‪ ،‬ئةوة دةست‬ ‫يةكيتىء‬ ‫مايةى خؤيةتىء َثيويستى بةدةنطى َ‬ ‫نابيتء خؤى لة دهؤك‬ ‫هيض‬ ‫اليةنيكى ديكة َ‬ ‫َ‬ ‫دةتوانيت ضؤنى‬ ‫باكانة‬ ‫بي‬ ‫زؤر‬ ‫كةو‬ ‫شتي‬ ‫هةموو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫شيوةية ئا ِراستةى بكات‪ ،‬ضونكة‬ ‫بويَت بةو َ‬ ‫خؤى بةتةنها ‪ 2/3‬ى لةو شارةدا مسؤطةر‬ ‫هةولير نيية َثيويستى بةدةنطى‬ ‫كردووة وةك َ‬ ‫يةكيتى َبيت‪.‬‬ ‫َ‬

‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪13‬‬


‫مةال سريوان‪:‬‬

‫ثـارتى و يةك َيتى هةر لةيةكةم ِرؤذةوة‬ ‫سيستةمى دوو ئيدارةيي ثةي ِرةو‬

‫ديدارى‪ :‬سةنطةر بيالل‬ ‫ضاوثيكةوتنةيدا سيروان ئةحمةد قادر‪،‬‬ ‫لةم‬ ‫َ‬ ‫ناسرو بة (مةال سيروان) ئةندامى ئةنجوومةنى‬ ‫يةكيتى لة‬ ‫ثةرلةمانى َعيراق لةسةر لسيتى َ‬ ‫ثاريَزطاى كةركوك‪ ،‬باس لة هؤكارةكانى‬ ‫ناكؤكى َنيوان هةريَمء بةغداد دةكات‪ ،‬وة‬ ‫بةجينةكردنى مادةى ‪ 140‬و َكيشةى نةوتء‬ ‫جي َ‬ ‫َ‬ ‫غازو َثيشمةرطةو هاتنى ئؤثراسيؤنةكانى‬ ‫سوثاى ديجلة‪ ،‬لةم ديمانةيةى طؤظارى ِريَطادا‬ ‫َتي ِروانينى خؤى لةسةر هةموو ئةم ثرسة‬ ‫هةنووكةيانة دةخاتة ِروو‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬ناكؤكييةكانى َنيوان هةريَمء بةغداد‬ ‫لة َئيستادا طةيشتووةتة لووتكة‪َ ،‬ثيتواية‬ ‫هةبيت بؤ ضارةسةركردنى ئةم‬ ‫هيوايةك َ‬ ‫ناكؤكيانة؟‬ ‫م��ةال س��ي��روان‪ :‬دي���ارة دروستبوونى‬ ‫ناكؤكييةكانى َنيوان هةريَمء بةغداد لةو‬ ‫كاتةوة دروست بووة كة حكومةتةكةى ماليكى‬ ‫هةولير‬ ‫ئامادةنيية بةندةكانى ِريَككةوتننامةى‬ ‫َ‬ ‫بةجيبكات‪ ،‬تةنها َ‬ ‫نةبيت كة‬ ‫خالى يةكةم َ‬ ‫جي َ‬ ‫َ‬ ‫حكومةت تةشكيل كرا‪ ،‬دواى ئةوة هةرضى‬ ‫َ‬ ‫بةجينةكردووة‪ ،‬وة‬ ‫جي َ‬ ‫بةلَينى داوة هيضيانى َ‬ ‫دروستبوونى َئالؤزييةكانيش دةطة ِريَتةوة بؤ‬ ‫ثراكتيزةنةكردنى مادةى (‪ )140‬و ياساى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك‬ ‫نةوتء غازو َثيشمةرطة‪ ،‬كة ئةمانة‬ ‫مةلةفى ض��ارةن��ووس س��ازن بة نيسبةت‬ ‫كوردستانةوة‪ ،‬ضونكة بانطةشةى َ‬ ‫هةلبذاردنى‬ ‫بؤكراوة لةسةرو وةختى َ‬ ‫هةلبذاردنةكاندا‪ ،‬بؤية‬ ‫َئيستا تةماشا دةكةين ِرؤذبة ِرؤذ حكومةتةكةى‬ ‫بضيتة‬ ‫بةغداد تةطةرةى َتيدةكاتء ئامادة نيية َ‬ ‫ذيَرى‪َ ،‬‬ ‫بةالم ئةمةش ماناى ئةوة نيية هةموو‬ ‫داخرابيت‪َ ،‬‬ ‫بةلكو دةرطاى‬ ‫دةرطاكانى طفتوطؤ‬ ‫َ‬ ‫ضارةسةرو ديالؤط هةرماوة‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةم (‪)2012‬‬

‫ِرَي��ط��ا‪ :‬وةك بينيمان َ‬ ‫كةلةكةبوونى‬ ‫َكيشةكانى هةريَمء بةغدا ه��ةردووالى‬ ‫هيزى سةربازى‪َ ،‬ثيت‬ ‫ناضاركرد ثةنا بةرنة بةر َ‬ ‫هيز ضارةسةرى َكيشةكانة؟‬ ‫واية َ‬ ‫مةال سيروان‪ :‬من َثيم واية كورد ثةناى‬ ‫هيزى ضةكدارى‪ ،‬ئةوة‬ ‫نةبردووةتة بةر َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةهيز كرد بؤ‬ ‫حكومةتى‬ ‫فيدرال بوو جوولةى َ‬ ‫ناوضة كوردييةكان‪ ،‬كورد ئامادة نيية شة ِربكات‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ضونكة َئيمة تةجروبةى َتالمان هةية‬ ‫ش��ة ِردا‪ ،‬وة َثيشمان واية هيض َكيشةيةك‬ ‫بةثيضةوانةوة حيوارو‬ ‫بةشة ِر ضارةسةر ناكريَت‪َ ،‬‬ ‫طفتوطؤ ضارةسةرى َكيشةكانة‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬لةثرؤذةكةى بارزانى بؤ خستنى‬ ‫حكومةتةكةى ماليكى‪َ ،‬ئيوة نةضوونة َنيو‬ ‫ثرسةكةوةو َبيدةنطيتان َ‬ ‫هةلبذارد بةرامبةر‬ ‫بةاليةنيكى ك��وردى كة ئيتيفاقييةى‬ ‫َ‬ ‫ستراتيذيتان َثيكةوة هةية؟‬ ‫مةال سيروان‪ :‬نا‪َ ،‬ئيمة هةموومان ضووينة َنيو‬ ‫ثرؤذةكةوة بؤ سةندنةوةى متمانة لة ماليكى‪،‬‬ ‫ضونكة َثيشتر لةسةرى ِريَككةوتبووين‪َ ،‬‬ ‫بةالم‬ ‫كي ية؟ قسةكان‬ ‫َئيمة وتمان بةديلى ماليكى َ‬ ‫َ‬ ‫لةسةر ئةوةية‪ ،‬ضونكة بة ِريَز مام جةالل دةلَيت‬ ‫«بةديلى ماليكى هةر ماليكي ية» َليكدانةوةى‬ ‫من بؤ قسةكانى مام جةالل ئةوةية كة ئةو‬ ‫دةس� َ‬ ‫�ةالت��داران��ةى دواى ماليكى حكومى‬ ‫َعيراق دةك��ةن‪ ،‬هةمان بؤضوونى ماليكي‬ ‫يان هةيةو ئامادةنين داواكارييةكانى كورد‬ ‫دةبيت ئالييةتةكانى‬ ‫بةجيبكةن‪ ،‬بؤية كورد َ‬ ‫جي َ‬ ‫َ‬ ‫هةبيت بؤ‬ ‫بطؤ ِريَت‪ ،‬وة نةخشة ِريَطايةكى ترى َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةم مةلةفة ضارةنووس‬ ‫تةعةمولكردن‬ ‫سازانةدا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬وةك بينيمان بارزانى لة هةولدا بوو بؤ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتةكةى ماليكى‪ ،‬كةضى وةزيرة‬ ‫خستنى‬ ‫َ‬ ‫كوردةكان لة حكومةتى مةركةزى سةرقالى‬ ‫ِرايكردنى ئيشو كارى ِرؤذانةى خؤيان بوون؟‬

‫م��ةال س��ي��روان‪ :‬وةزي��رةك��ان ثابةندن‬ ‫بةقيادةوة‪ ،‬ئةطةر قيادة ئةمريان َثينةكات‬ ‫بهينن‪،‬‬ ‫ئةمانيش ناتوانن واز لة ثؤستةكانيان َ‬ ‫وةتا َئيستاش سةركردايةتى كورد ب ِرياريَكى‬ ‫واى نةداوة كة ئةوانةى لةبةغدا ثؤستيان هةية‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتةش‬ ‫بطة ِريَنةوة بؤ هةريَم‪ ،‬وة ئةم‬ ‫دةبيت ليستى‬ ‫تةنها بةكورد ناكةويَت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ئةلعيراقييةو كوتلةى سةدريش وةزيرةكانيان‬ ‫َ‬ ‫ثي بكةن‪ ،‬ئةمجا ئةطةرى ئةوة‬ ‫ئينسيحاب َ‬ ‫هةية حكومةتةكة بكةويَت‪ ،‬بؤية بةتةنها‬ ‫بةطة ِرانةوةى وةزي��رة كوردةكان كارةكة‬ ‫بةجى ناكريَت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫جي َ‬ ‫ريَطا‪ :‬باس لةطة ِرانةوةى بةعسييةكان‬ ‫دةكريَت بؤ بةشدارى كردنيان لة ثرؤسةى‬ ‫سياسى َعيراق‪ ،‬بةنةزةرى تؤ بةطة ِرانةوةى‬ ‫كردنيكيان لةسةر‬ ‫بةعسييةكان ض‬ ‫كارتي َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيت؟‬ ‫بارودؤخى َعيراق َ‬ ‫م��ةال س��ي��روان‪ :‬ئ��ةو بةعسييانةى كة‬ ‫دةستيان سوربووة بة خويَنى َعيراقييةكان‬ ‫بةالم َ‬ ‫ئةمانة ترسناكن‪َ ،‬‬ ‫كانيكيش هةية‬ ‫خةل َ‬ ‫لةبةر ناضارىء دابينكردنى بذيَوى ذيانى بووةتة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫بةعسى‪ ،‬ئةمانةيان جياوازن‪ ،‬بؤية َئيمة‬ ‫طة ِرانةوةى ئةو بةعسيانةدا نين كة دةستيان‬ ‫سورة بةخويَنى َعيراقييةكان‪.‬‬ ‫ِرَي��ط��ا‪ :‬ماليكى كةباسى ط��ة ِران��ةوةى‬ ‫بةعسييةكان دةك��ات مةبةستي لةكام‬ ‫بةعسييانةية؟‬ ‫دةبيت‬ ‫ثرسيارة‬ ‫ئةو‬ ‫نازانم‪،‬‬ ‫سيروان‪:‬‬ ‫مةال‬ ‫َ‬ ‫لةماليكى خؤى بثرسى‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬لة َئيستادا كةركوك جياواز لة‬ ‫ناجيطيرة‪،‬‬ ‫َثيشووتر بارودؤخى ئةمنى زؤر َ‬ ‫كوشتنء ِرفاندنء تةقينةوةكان تةشةنةى‬ ‫لةكاتيكدا كةركوك بة ئةهوةنترين‬ ‫كردووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫دةذميردرا؟‬ ‫شارى َعيراقى َ‬ ‫مةال سيروان‪ :‬توندوتيذييةكان بةتةنها‬


‫لـةكـةركوك‬ ‫دةكةن‬

‫لةشارى كةركوكدا ني ية‪َ ،‬‬ ‫بةلكو لة هةموو‬ ‫شارةكانى َعيراقدا هةية‪ ،‬ماليكى مةلةفى‬ ‫ئةمنى تايبةتى كردووة بؤ خؤىء ئامادة نيية‬ ‫كةسى تر هاوكارى َبيت‪ ،‬وة بوونى ِريَكخراوى‬ ‫قائيدةش هؤكاريَكى ترى َئالؤزبوونى شاركةية‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬ئؤثراسيؤنةكانى سوثاى ديجلة تا ض‬ ‫ئةندازةيةك كاريطةرى سلبى لةسةر ِرةوشى‬ ‫ئةمنى شارةكة هةبووة؟‬ ‫مةال سيروان‪َ :‬‬ ‫بةدلنيياييةوة ئؤثراسيؤنةكانى‬ ‫سوثاى ديجلة كاريطةرى هةية لةسةر‬ ‫ناجيطيرى بارى ئةمنى شارةكة‪ ،‬كةركوك‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هاوكيشةيةكى ئالؤزة كة بريتيية لة كوردو‬ ‫َ‬ ‫عةرةبء توركمانء ضةند َثيكهاتةيةكى تر‪،‬‬ ‫هيزيَكى سةربازى لة دةرةوةى‬ ‫بؤية ناكريَت تؤ َ‬ ‫بهينيت كة شارةزاى ناوضةكةو‬ ‫شارى كوركوك َ‬ ‫نةبيت‪ ،‬بة بؤضوونى من‬ ‫شارةزاى َثيكهاتةكانى َ‬ ‫هاتنى ئةو سوثاية ِرةوشةكة َئالؤزتر دةكات‪.‬‬ ‫َ‬ ‫هاوالتييةكى شارى‬ ‫ِريَطا‪ :‬تؤ وةك‬ ‫ئةنداميكى ئةنجوومةنى نويَنةرانى‬ ‫كةركوكء‬ ‫َ‬ ‫َعيراقيش‪ ،‬ضى تروسكاييةك دةبينى لة‬ ‫بةجى كردنى مادةى (‪ )140‬دا؟‬ ‫َ‬ ‫جي َ‬ ‫مةال سيروان‪ :‬بة بؤضوونى من مادةى (‪)140‬‬ ‫لةطؤ ِرنراوة‪ ،‬ئةم بؤضوونةشم بة قيادةى سياسى‬ ‫كوردو لة كؤبوونةوةكانيشدا بة بارزانيم ووتووة‪،‬‬ ‫ئالييةتيكى تردا بطة ِريَت‪،‬‬ ‫دةبيت بةدواى‬ ‫َ‬ ‫كورد َ‬ ‫ئةوة (‪َ )10‬‬ ‫سالة َئيمة لة فةقةرةى يةكةمى‬ ‫ياساكةداين كة بريتيية لة قةرةبووكردنةوة‪ ،‬ئةو‬ ‫ئالييةتةى كة دانراوة الوازة‪ ،‬كورد موتابةعةى‬ ‫بةجيكردنى‬ ‫جي َ‬ ‫وميدم لة َ‬ ‫نيية‪ ،‬من بؤخؤم َبي َ‬ ‫دةتوانيت‬ ‫مادةى (‪ ،)140‬بةديليش هةية قيادة‬ ‫َ‬ ‫فكرى َليبكاتةوة‪َ ،‬‬ ‫بةالم من وةك خؤم ِرةشبينم‬ ‫بةجيكردنى مادةى (‪)140‬دا‪.‬‬ ‫جي َ‬ ‫لةبةرامبةر َ‬ ‫بةشيك لة ضاوديَران َثييان واية‬ ‫ِريَطا‪َ :‬‬ ‫َ‬ ‫طةورةترين هةلةى قيادةى سياسى كورد ئةوة‬ ‫بوو َ‬ ‫مالى خؤى خستة ِراثرسييةوة؟ بؤضوونى‬

‫تؤ ضي ية؟‬ ‫مةال سيروان‪ :‬منيش لةسةر ئةو بؤضوونة‬ ‫ه��او ِرام‪ِ ،‬رةنطة َميذوو موحاسةبةى هةموو‬ ‫ئةوانة بكات كةلة كاتى دانوستانةكاندا قسةيان‬ ‫كردووة لةسةر ئةو ماددةية‪ ،‬ضونكة تؤ َ‬ ‫مالى‬ ‫خؤتة ضؤن دةيخةيتة ِراثرسييةوة‪.‬‬ ‫بةثيى دةستور دةبوو لةبةروارى‬ ‫ِريَطا‪َ :‬‬ ‫‪2007/12/31‬دا ماددةكة كؤتايي َثيبهاتاية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ب� َ‬ ‫لةخالى‬ ‫هيشتا هةر‬ ‫بةثيضةوانةوة َ‬ ‫�ةالم َ‬ ‫بةجينةكردنى لة ماوةى ديارى‬ ‫جي َ‬ ‫سةرةتاداية‪َ ،‬‬ ‫كي َليى‬ ‫كراوى خؤيداو دريَذة َكيشانى بؤ َئيستا َ‬ ‫بةرثرسيارة؟‬ ‫مةال سيروان‪ :‬ئةم مادةية بة سةقةتى‬ ‫هاتة ناو دةستورةوة‪ ،‬جاريَك اليةنى َعيراقى‬ ‫َليى كةمتةرخةمة‪ ،‬جاريَكيش اليةنى كوردى‪،‬‬ ‫ضونكة دةبواية قيادةى كوردى موتابةعةى‬ ‫َ‬ ‫ب��ةالم موتابةعة‬ ‫ئةم م��اددةي بكرداية‪،‬‬ ‫نةكراوة‪ ،‬تةماشاكة هةرليذنةيةك كة تةشكيل‬ ‫دانيشتنيك يان‬ ‫دةكريَت بؤئةم ماددةية‬ ‫َ‬ ‫دوان دةكات ئيتر كؤتايي َثيديَت‪ ،‬ضونكة‬ ‫َكيشةكة مةسةلةى تةوافقى سياسيية‪ ،‬بؤية‬ ‫بةجينةكردنى ماددةكة قيادةى سياسي‬ ‫جي َ‬ ‫من َ‬ ‫كوردى َلي بةكةمتةرخةم دةزانم‪.‬‬ ‫يةكيتى لة‬ ‫ِريَطا‪ :‬دةطوتريَت ثارتىء‬ ‫َ‬ ‫كةركوكدا وةك شارةكانى ترى هةريَمى‬ ‫كوردستان سيستةمى دوو ئيدارى ثةي ِرةو‬ ‫بةشيك نيية‬ ‫دةك��ةن‪ ،‬ئةطةر واي��ة ئةمة َ‬

‫لةبيئةمةكى بةرامبةر بة كةركوك؟‬ ‫َ‬ ‫يةكيتى هةر‬ ‫م��ةال س��ي��روان‪ :‬ثارتىء َ‬ ‫لةيةكةم ِرؤذةوة لة كةركوك سيستةمى دوو‬ ‫شتيكى شاراوة‬ ‫ئيدارةيي ثةي ِرةو دةكةن‪ ،‬ئةمة َ‬ ‫يةكيتىء ثارتى بةهؤى حيزبايةتييانةوة‬ ‫نيية‪َ ،‬‬ ‫زؤر مةسةلةيان لةدةستداوة‪ ،‬بؤية َئيمة‬ ‫تةمةنا دةكةين كة ئ��ةوان واز لةو جؤرة‬ ‫بهينن لةشارى كةركوك‪،‬‬ ‫تةعةموول كردنة َ‬ ‫من لةكؤبوونةوةكان باسم ك��ردووة كة‬ ‫كةركوك َثيويستى بةذووريَكى عةمةلياتى‬ ‫يةكدةنطى كوردى هةية‪ ،‬تةماشاكة لة كاتى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلء يةكطرتوو‬ ‫هةلبذردنةكاندا طؤ ِرانء‬ ‫دوو كورسييان لة دةنطى كورد بةفي ِرؤدا‪،‬‬ ‫شيوةيةك‬ ‫مةفروزة لةشارى كةركوك بةهيض َ‬ ‫حزبايةتى نةكريَت‪َ ،‬‬ ‫دةبيت كوردايةتى‬ ‫بةلكو َ‬ ‫ثةي ِرةو بكريَت‪.‬‬

‫ثرؤفايل‬ ‫س�يروان ئةمحةد ق��ادر ناسراوةبة‬ ‫(مةال سريوان)‬ ‫لةدايك بووى ‪1961‬‬ ‫ب ِروانامةى دكتؤراي هةية لة سياسةى‬ ‫شةرعيدا‬ ‫خيَزاندارةو خاوةنى شةش مندالةَ‬ ‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪15‬‬


‫َ‬ ‫كؤمةلي ئيسالمي‪،‬‬ ‫كؤنفرانسي دووي‬ ‫هةستانةوةي نةهزةكان‬ ‫ِراثؤرتى ‪ :‬عةبدو َال محةمةد‬ ‫َ‬ ‫لةكؤمةلطاكاندا بؤ دةركةوتني‬ ‫حيزبي سياسي‬ ‫َ‬ ‫هيزيَكي‬ ‫بؤتة كاريَكي ئاساييء كؤمةلة َ‬ ‫ج��ي��اواز‪ ،‬ياخود كارةكتةريَكي سياسي‬ ‫لةتوي َ‬ ‫خوانيكي بةرذةوةندييان‬ ‫َكلي‬ ‫حيزبيكدا َ‬ ‫َ‬ ‫كهيناوةو ناويان ناوة حيزب‪ ،‬ياخود طروث‪.‬‬ ‫َثي َ‬ ‫َ‬ ‫هيزيَكي‬ ‫ة‬ ‫كؤمةل‬ ‫كوردستان‬ ‫َمي‬ ‫ي‬ ‫لةهةر‬ ‫َئيستا‬ ‫َ‬ ‫دروستكراو بة ئا ِراستةي فرة فيكرو ئايدؤلؤذياو‬ ‫قوتابخانةي جيا جيا لة طؤ ِرةثانةكة دروست‬ ‫بوون وةك ثارتي‪ ،‬كة سةركردةكاني كةسي‬ ‫يةكيتي‬ ‫هيزيَكي كؤنن‪ ،‬هةروةها َ‬ ‫جياوازي ضةند َ‬ ‫لةضةند ئايدؤلؤذيايةكي فيكرو جيا دروست‬ ‫هيزة ئيسالميةكان لةفيكرو‬ ‫بوون‪ ،‬بةآلم َ‬ ‫بنة ِرةتياندا يةك ئا ِراستةن‪ ،‬كةضي لةئا ِراستةي‬ ‫كاركردنء ميكانيزمي كارةكاندا رةهةندي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلي‬ ‫تايبةت بةخؤيان هةية‪ ،‬بةم دواييانة‬ ‫ئيسالمي كؤنفرانسي دووي خؤي ئةنجامدا‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هيزيَكي فرة َثيكهاتةي‬ ‫كؤمةلي ئيسالميش َ‬ ‫ئيسالمية‪ ،‬كة لةمياني خؤ جياكردنةوةيان‬ ‫بوو لة(‪ )2001/5/31‬لةبزووتنةوةي يةكبووني‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلي ئيسالمي لةيةكطرتني‬ ‫ئيسالمي‪،‬‬ ‫مامؤستا عةلي باثيرو كةسة نزيكةكاني‬ ‫لةبزووتنةوةي ئيسالميء ئارام قادرو نازم‬ ‫َ‬ ‫عةبدوالو قاسم مستةفاو‪ ،‬كةسة نزيكةكاني‬ ‫م‪.‬سديق عبدولعةزيز‪ ،‬ئةمينداري ئةوكاتةي‬ ‫بزوتنةوةي راثة ِريني ئيسالمي‪ ،‬ووردة ووردة‬ ‫هيناية بوون‪ ،‬كة‬ ‫ئةو جيابونةوةية ئةو حيزبةي َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلي ئيسالمية‪ ،‬ماوةيةك دواي ئازاد بووني‬ ‫م‪.‬عةلي باثير لةزيندانةكاني ئةمريكا كةوتبونة‬ ‫لةنيو خؤي كؤمةأل‪ ،‬ئيتر لةدواجاردا‬ ‫جمء جؤأل َ‬ ‫كةسيكي نزيك‬ ‫لة كؤنطرةي دووةم ضةند‬ ‫َ‬ ‫لةم‪ ,‬عةلي باثير كة بة (بزووتنةوة كؤنةكان)‬ ‫ن��اس��راون‪ ،‬يان دةرن��ةض��وون‪ ،‬يان خؤيان‬ ‫نةثاآلوتةوة‪ ،‬هاوكات ئارام قادريش لةبةرامبةر‬ ‫نائوميد بووني خؤي نةثاآلوتةوة ‪ ،‬بةآلم م‪.‬عةلي‬ ‫َ‬ ‫باثير كةوتة خؤ ئةويش بةدروست كردني‬ ‫ئةنجومةنيك كة ئةنجومةني شوراية‪ ،‬وةك‬ ‫َ‬

‫‪16‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةم (‪)2012‬‬

‫ئةوةي شورايةك لةناو شورايةكي تردا َبيت‪،‬‬ ‫حيزبيكي‬ ‫حيزبيك لةناو َ‬ ‫يان بةو تةعبيرةي َ‬ ‫يةكيك لةئةنداماني‬ ‫تر َبيت‪ ،‬كة بة وتةي َ‬ ‫سةركردايةتي كؤمةأل‪ ،‬ئةو ئةنجومةنة ئةركي‬ ‫ضاوديَري دةزطاو دامةزراوةكاني لةسةر شانة‪.‬‬ ‫طؤظاري ِريَطا بة ثشت بةستن بة وتةي ضةند‬ ‫ئةنداميكي سةركردايةتيء كاديراني ئةو حيزبة‬ ‫َ‬ ‫تواني سةرةداوي هةستانةوةي ئةو بة ِريَزانةي‬ ‫كة َثيشتر دامةزريَنةري (بزوتنةوةي ِراثةريني‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلي‬ ‫لةنيو‬ ‫ئيسالمي) بوون‪ ،‬كة َئيستا َ‬ ‫ئيسالمي تواونةتةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلي ئيسالمي‬ ‫كؤنفرانسي دووي‬ ‫لةبةرواري (‪ )2012-9-)10،11‬لة شارى‬ ‫يةكيك لةئةنداماني‬ ‫هةولير بةسترا‪ ،‬بةوتةي َ‬ ‫َ‬ ‫بةثيي‬ ‫سةركردايةتي كؤمةأل‪ ،‬كؤنفرانس َ‬ ‫ثةي ِرةوي ناوخؤي حيزب دةسةآلتي دياري‬ ‫ك���راوة‪ ،‬كة ض��وار دةس��ةآلت��ي سةرةكي‬ ‫هةبووة‪ ،‬كة هةمواركردني ثةي ِرةوي ناوخؤو‬ ‫َليثرسينةوةي ئةنداماني سةركردايةتية‬ ‫ئةطةر نةيتواني كارةكاني بة ضاكي ئةنجام‬ ‫َ‬ ‫حيزبيكي تردا‪،‬‬ ‫بدات‪ ،‬دواتر يةكطرتنة‬ ‫لةطةل َ‬ ‫ثاشان خويَندنةوةي ِراثؤرتي ئةنجامةكانةو‬

‫داخستين رِؤذنامةي‬ ‫كؤمةأل لةاليةن كةسة‬ ‫نزيكةكاني م‪.‬عةلي‬ ‫باثريةوة ب ِرياري‬ ‫لةسةردرا بؤ الوازكردنى‬ ‫كؤنة نةهزةكان‬

‫َ‬ ‫سةنطاندنيتي‬ ‫هةل‬ ‫َ‬ ‫كؤنفرانسةوة‪.‬‬ ‫لةسةرو بةندي َثيش ئةنجامداني كؤنفرانس‬ ‫لة َ‬ ‫كةنالي ئاسماني ثةيام سةر بةو حيزبة‬ ‫َ‬ ‫ِرووبة ِرووبوونةوةو َليدواني جياوازي كةنالةكاني‬ ‫لةنيوان سةركردةكاني‬ ‫راطةياندن رووي��دا َ‬ ‫كؤمةألء رؤذنامةنوسة كاراكاني ئةو حيزبة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫عةبدوال‪ ،‬ئةندامي مةكتةبي سياسيء‬ ‫م‪.‬نازم‬ ‫بةرثرسي دامةزراوةكان لةطةأل كةساني نزيك‬ ‫لة م‪.‬عةلي باثير كةتبوونة دوو بةرةي جياواز‪،‬‬ ‫لةثاأل ئةمةش م‪.‬زانا ِرؤستايي ِرةخنةيةكي‬ ‫زؤري لةكؤمةألء سةركردايةتي طرت‪.‬‬ ‫ئةو َليدوانة دذ بةيةكانةي حيزبةكان‬ ‫لةكاتي ئةنجامداني كؤنطرةو كؤنفرانس‬ ‫نةرتيكي تازةيةو ضاوديَران َثييان واية ئةو‬ ‫َ‬ ‫َليدوانة جياوازة دذ بةيةكانة لةسةروبةندي‬ ‫كؤنفرانسي حيزبةكان ترسانة لة دةرنةضوون‪،‬‬ ‫يان َليثرسينةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بةشيكي‬ ‫كؤنفرانسي كؤمةلي ئيسالميش َ‬ ‫ئةو دةردةي تووش هاتووة‪ ،‬يان نةخؤشيةكي‬ ‫دريَذخايةنة لةمياني كاري ِرابردووي ِراثةرينء‬ ‫بزووتنةوةو يةكبوون بؤي ماوةتةوة‪ ،‬ضونكة‬ ‫بةوتةي كاديريَكي ب��اآلي كؤمةأل جطة‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةيي كؤن‪ ،‬كة كاتي خؤي‬ ‫لةالضووني‬ ‫كاردةهينا‪ ،‬كةضي‬ ‫زةبريان دذي كاديران بة‬ ‫َ‬ ‫هةمان ئةزمووني كوتلةطةريء باأل َبالَينء‬ ‫بةكاردةهينريَتةوة‪.‬‬ ‫قسةوتن دذ بةيةك‬ ‫َ‬ ‫ئ��ةم ه� َ‬ ‫�ةول��ةي كؤنفرانسي كؤمةألء‬ ‫دةرهاويَشتةكاني دي��ارك��ةوت لةوانة‪:‬‬ ‫هةستانةوةي نةهزةكانء مةغدوريَتي خؤيان‬ ‫دةردةخ��ةن‪َ ،‬ئيستا هةست بة بووني خؤيان‬ ‫دةكةن‪ ،‬بةجؤريَك ضةند فشاريَكي الدانء‬ ‫بةكارهينرا‪.‬‬ ‫داخستني ئؤرطانةكانيان بةرامبةر‬ ‫َ‬ ‫داخستني ِرؤذنامةي كؤمةأل لةاليةن‬ ‫كةسة نزيكةكاني م‪.‬عةلي باثيرةوة ب ِرياري‬ ‫لةسةردرا بؤ الوازكردنى كؤنة نةهزةكان‪،‬‬ ‫بةآلم زيرةكانة لةبةديلي ئةوة ِرؤذنامةي‬ ‫(بةيان) دةردةكةن‪ ،‬كة سةرنووسةري َثيشوو‬ ‫ل��ةالي��ةن‬

‫ئةنداماني‬


‫سةرثةرشتي دةكاتةوة بةناوي رؤءذنامةيةكي‬ ‫دةردةضيت‪ ،‬ضونكة َ‬ ‫كةنالي ئاسماني‬ ‫ئةهلي‬ ‫َ‬ ‫ثةيامء ِرؤذنامةي َثيشووي (كؤمةأل)‪ ،‬تا‬ ‫ئاستيك سةربةخؤييان دةنواند‪ ،‬بةآلم سايتةكة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫(كؤمةلنيوز) ب��ةالواز دادةن��رَي��ت لةاليةن‬ ‫كاديراني راطةياندن‪ ،‬ئةم دابةش بوونةي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى‬ ‫دام��ةزراوةو دةزطا َنيو خؤيةكاني‬ ‫ئيسالمى بةسةر نةهزةكاني كؤنء بزووتنةوة‬ ‫اكيشاني ئةندامانء‬ ‫كؤنةكان هةريةكةيان بؤ ِر َ‬ ‫هةريةكةيان بةدواي كةمء كو ِري ئةويتر دا‬ ‫ئةطة ِريَن‪.‬‬ ‫هةنوكة كؤنة نةهزةكان خؤيان بة‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى ئةزاننء‬ ‫مةرجةعي‬ ‫ثاريَزطاري لةو حيزبة دةكةن‪ ،‬دةيانةويَت‬ ‫هةستنةوة‪ ،‬هةروةها لةغيابي ئةو فةراغةي بة‬ ‫ضووني م‪ .‬عةلي باثير بؤ بةغدا دروست بووة‪،‬‬ ‫ثي ئةكريَت‪.‬‬ ‫ئةمةش بة ِرووني هةستي َ‬ ‫بةثيي زانياريةكاني ِريَطا باس لةثرسي‬ ‫َ‬ ‫ئؤثؤزسيؤن ب��وون ك��را‪ ،‬كة َثييان واية‬ ‫خودي جةنابي ئةمير لةو ضةمكة بة َ‬ ‫هةلة‬ ‫َتيطةيشتووة‪ ،‬بةجؤريَك ئةميري كؤمةأل َ‬ ‫ئةلَيت‬

‫«دةبيت بة ضاك بطوتريَت ضاكء بة خراث‬ ‫َ‬ ‫بطوتريَت خراث»‪ ،‬ئةم ديَرة نا ِرةزايي كةسة‬ ‫هؤشيارةكاني َليكةوتةوة‪ ،‬كة ضؤن ئؤثؤزسيؤن‬ ‫مةدحي دةسةآلت بكات‪ ،‬ئةي ئةم هةآلية‬ ‫بةثيي هةمان‬ ‫ضيية دروست كراوة؟ هةروةها َ‬ ‫سةرضاوةي َنيو كؤنفرانس بةشداري كردني‬ ‫م‪.‬عةلي باثيرة لة كؤبونةوةكاني سةرؤكايةتي‬ ‫ئةثرسي «م‪.‬عةلي‬ ‫هةريَم‪ ،‬بؤية كاديريَك‬ ‫َ‬ ‫باثير معا ِرةزةت لةضيء بةشداري كردنت‬ ‫لةكؤبونةوةكاني مةسعود بارزاني لةضي؟» ئايا‬ ‫ئؤثؤزسيؤنيكي‬ ‫بانيكء دوو هةوا نية؟ يان‬ ‫َ‬ ‫ئةمة َ‬ ‫سيبةرة!‬ ‫َ‬ ‫بةمدواييانةش لة ِريزبةندي ثةرلةمانتارة‬ ‫كوردةكان م‪.‬عةلي باثير ئةميري كؤمةألء‬ ‫لةثيشةوةي ئةو‬ ‫ئةندامي ثةرلةماني َعيراق َ‬ ‫ثةرلةمانتارانة بوو كة زؤرترين غيابي هةية‪.‬‬ ‫ب��ةو َثييةي خ��ودي ئةميري كؤمةأل‬ ‫َثيشنياري بوون بة ئؤثؤزسيؤني كردبوو لة‬ ‫كؤنفرانسيش بة ريَ��ذةي(‪ )%98‬دةنطي بة‬ ‫ئؤثؤزسيؤن بوون دايةوة‪.‬‬ ‫كؤنفرانسي دوو طلةييةكي تري لةوة‬

‫بوو‪ ،‬كة بؤضي (‪ )400‬ئةندام بةشداريان كرد‬ ‫كة ئةو ريَذةية زؤر بوو‪ ،‬ئةمةش رةخنةيةكي‬ ‫بةرثرساني حيزب بوو‪ ،‬جطة لةوةش ضةند‬ ‫كةسيكي تر بة هةر هؤكاريَك َبيت بةشداريان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى‬ ‫ئةنداميكي‬ ‫نةكردبوو‪ ،‬لةم ِرووةوة‬ ‫َ‬ ‫ئيسالمى بةريَطاي وت «ئةم وتانةي َثيش‬ ‫كؤنفرانسء دواي كؤنفرانسي بةرثرساني‬ ‫بةرثرسيكء‬ ‫كؤمةأل وةك ئةوة وابوو‪ ،‬ضؤن‬ ‫َ‬ ‫ؤذنامةنوسيك‬ ‫ضاوديَريَكي سياسي يان ِر‬ ‫َ‬ ‫ِرووبة ِرووي يةكتر دةبنةوةو ِرةخنةو تؤمةت‬ ‫ئا ِراستةي يةكتر دةكةن»‪.‬‬ ‫جيطر بؤ‬ ‫لةاليةكي ديكةشةوة بووني َ‬ ‫بةرثرسة باآلكانء دامةزراوةكان دوو ثؤست‬ ‫لةذيَر دةستي يةك بةرثرس ئاماذةيةكي تري‬ ‫كؤنفرانس بوو‪ ،‬بةآلم لةمةشدا ثةردة ثؤشي‬ ‫َليكراو ب ِرايةوة‪ ،‬وةك لة ِرةخنةكاني م‪.‬زانا‬ ‫رؤستايي هاتبوو‪.‬‬ ‫َليرةشةوة م‪.‬عةلى باثير خؤى نةخؤستؤتة‬ ‫َ‬ ‫جارى لة ِريَطةى كةسة‬ ‫ناو مةسةلةكانء‬ ‫نزيكةكانى خؤيةوة ئةم شة ِرة دذ بة نةيارانى‬ ‫دةكات‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪17‬‬


‫حمةمةد ئؤجةالن‪:‬‬

‫بةردةوام م‬ ‫حكومةتى‬ ‫ديدارى ِرَيباز جاف‪-‬‬ ‫شارى ئورفةى سةر بة توركيا‬ ‫َ‬ ‫عةبدوال ئؤجةالن‬ ‫محةمةد ئوجةالن براى‬ ‫َ‬ ‫بؤ ِريَطا‪ :‬بةداخةوة بؤاليةنى دةسةالتدار لة‬ ‫هةريَمى كوردستان ‪ ،‬كة لةخزمةتى َ‬ ‫خةلكةكةو‬ ‫بةلكو زياتر لةخزمةتى طيرفانء مالَ‬ ‫كوردنين‪َ ،‬‬ ‫ث ِركردنى خؤيانن‪.‬‬ ‫كاتيك ويستم خؤمء برا ِرؤذنامةنووسةكانم‬ ‫َ‬ ‫لة سةفةريَكمان بؤ شارى ئؤفةرى سةر بة‬ ‫كوردستانى توركيا سةردانى َ‬ ‫مالى محةمةد‬ ‫كةوتنيك‪،‬‬ ‫ضاوثي‬ ‫َ‬ ‫ئؤجةالن بكةين بة مةبةستى َ‬ ‫كاتيك تةلةفؤنمان بؤ كرد بؤ شويَنى ديارى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هيزيَكى سوثاى توركيا كة‬ ‫ك��راو‪ ،‬ب��ةالم َ‬ ‫ئةفسةريَكى ت��وركء ضةند سةربازيَكى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل دابوو‪ ،‬طةمارؤيان داينء تاكو محةمةد‬ ‫َ‬ ‫ئؤجةالن نةهاتء‪،‬ثاش وةرطرتنى َليكؤلينةوة‬ ‫لةسةر ثاسةثؤرتء ناوةكانمان ئينجا ئازاد‬ ‫كراين‪.‬‬ ‫موحةمةد ئؤجةالن ناوى موحةمةد عومةر‬ ‫ئؤجةالنة‪ ،‬لةسالى ‪ 1951‬لةدايك بووة لة‬ ‫طوندى ئةمارةى سةر بةشارى ئورفة لة‬ ‫نيشتةجيية‪،‬شةش‬ ‫توركيا‪َ ،‬ئيستاش لةو طوندة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نيشتةجين‪،‬‬ ‫مندالى هةية‪ ،‬دووانيان لة ئةوروثا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةوانى تريش لةمالةوة لةطةل خؤى دةذين ‪.‬‬ ‫موحةمةد ئ��ؤج��ةالن ب��راى عةبدوالَ‬ ‫ئؤجةالن ِريَبةرى ثارتى كريَكانى كوردستان‬ ‫لة ديداريَكى تايبةتى طؤظارى ِريَطادا تيشك‬ ‫دةخاتة سةر ذيانى خؤيىء َ‬ ‫دةلَيت «حكومةتى‬ ‫توركيا بةردةوام َ‬ ‫مالةكةمء‪ ،‬تةلةفؤنةكةم لةذيَر‬ ‫ضاوديَري توندى ئةواندايةو يةك ضركةش‬ ‫ونم ناكةن»‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةم (‪)2012‬‬


‫َ‬ ‫مالةكةمء تةلةفؤنةكةم لةذ َير ضاود َيري‬ ‫ى توركيادايةو يةك ضركةش ومن ناكةن‬ ‫ِرَيطا‪:‬محةمةد ئؤجةالن ِرؤذانة بةضي‬ ‫يةوة خةريكة؟‬ ‫محةمةد ئؤجةالن‪ :‬من ِرؤذانة خةريكى‬ ‫كارى باخةوانيم‪ ،‬باخى فستقم هةية كة‬ ‫بةميرات لةباوكمةوة بؤم ماوةتةوة‪.‬‬ ‫كيشةت‬ ‫ِريطا‪ :‬حكومةتى توركيا َ‬ ‫بؤدروست ناكةن؟‬ ‫محةمةد ئؤجةالن‪ :‬حكومةتى توركيا‬ ‫كيشةم بؤ دروس��ت ناكةن‪َ ،‬‬ ‫بةالم‬ ‫زؤر َ‬ ‫َ‬ ‫لةذير‬ ‫ب��ةردةوام مالةكةمء تةلةفؤنةكةم َ‬ ‫ضاوديري توندى ئةوانداية‪ ،‬يةك ضركةش‬ ‫َ‬ ‫ونم ناكةن‪.‬‬ ‫ِرَي��ط��ا‪ :‬ئةطةر باسى س��ةب��ارةت بة‬ ‫َ‬ ‫هةنديك‬ ‫عةبدوال ئؤجةالنى برات بكةيت‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بدوى‪ .‬محةمةد ئؤجةالن‪ :‬سةرؤكى برام‬ ‫طي ِرو قارةمانة‪ ،‬بةداخةوة‬ ‫كةسيكى شؤ ِرش َ‬ ‫َ‬ ‫كة َئيستا لةناو زيندانةكانى توركيا ذيان‬ ‫َ‬ ‫بةمندالى لة‬ ‫بةسةر دةبات‪ ،‬سةرؤكى برام‬ ‫مزطةوتى طوندةكةمان بانطى ئةدا‪ ،‬وة َثيش‬ ‫نويَذى ئةكرد ئةوةش لة باوكمةوة بؤى‬ ‫كةسيكى زؤر‬ ‫مابؤوة لةبةر ئةوةى باوكم‬ ‫َ‬ ‫ديندارو لةخواترس بوو‪ ،‬سةرؤك ئةوكاتةى‬ ‫دةستى بةشؤ ِرش كردو َ‬ ‫هيشت‬ ‫بةجى َ‬ ‫مالى َ‬ ‫ئةو رةزو باخةى كة بةميرات بؤى مابؤوة‬ ‫وتى»هةمووى ببةخشن بؤ سةركةوتنى‬ ‫كوردو كوردستان» هةرضةندة فكرةشى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مندالى لة ِرووى دينةوة‪،‬‬ ‫لةطةل‬ ‫طؤ ِرابوو‬ ‫َ‬ ‫بةالم تائةو كاتةى كة خراية زيندانةوة‬ ‫بةردةوام َتيدةكؤشا بؤ سةركةوتنى كورد‪،‬‬ ‫ضاوثيكةوتنى نية لةزيندان‪،‬‬ ‫وةتا َئيستا‬ ‫َ‬ ‫وة ِرَيطةيان نةداوة َئيمة سةردانى بكةين‪،‬‬ ‫ئةبيت‬ ‫هيشت كة َ‬ ‫جي َ‬ ‫وة ئةوةشى بؤ َئيمة َ‬ ‫بةردةوام لةخزمةتكردنى كوردستان دابين تا‬

‫دةبيت هةر ضوار ثارضةى كوردستان‪،‬‬ ‫ئازاد َ‬ ‫شت زؤرة كةباسى َليوة بكةم سةبارةت‬ ‫بةسةرؤك‪َ ،‬‬ ‫بةالم َ‬ ‫شتيك باس‬ ‫جارى هةموو َ‬ ‫ناكةم تا كاتى خؤى ديَت‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬تؤ ِرات ضي ية سةبارةت بة خةباتى‬ ‫كوردى لة هةر ضوار ثارضةى كوردستان؟‬ ‫محةمةد ئؤجةالن‪ :‬من َ‬ ‫دةلَيم َثيويستة‬ ‫تاكيكى كورد لة هةرضوار ثارضةى‬ ‫هةموو َ‬ ‫هينانى‬ ‫بةدةست‬ ‫بؤ‬ ‫بكات‬ ‫خةبات‬ ‫كوردستان‬ ‫َ‬ ‫ئازادى كوردستان‪ ،‬ئةو خةباتةش َثيويستى‬ ‫شتيكى زؤر‬ ‫بةقوربانى دانء خويَن هةية‪ ،‬وة َ‬ ‫طرينطيش ئةوةية‪ ،‬كة َثيويستة شةريعةتى‬ ‫ئيسالميش بكةنة ِريَبازى خؤيان‪ ،‬ضونكة‬ ‫بةبى ئيسالم بكريَت‬ ‫من َثيم واية‬ ‫َ‬ ‫هةرشتيك َ‬ ‫نابيت‪.‬‬ ‫سةركةوتو َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬سةبارةت بة ِرةوشى كورد لةباكوور‪،‬‬

‫بةداخةوة بؤاليةنى‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتدار لةهةريمَ ى‬ ‫كوردستان‪ ،‬كة‬ ‫لةخزمةتى َ‬ ‫خةلكةكةو‬ ‫كوردنني‪َ ،‬‬ ‫بةلكو زياتر‬ ‫لةخزمةتى طريفانء‬ ‫َ‬ ‫مال ث ِركردنى خؤيانن‬

‫واتا كوردستانى توركيا ضؤنة؟‬ ‫محةمةد ئؤجةالن‪ِ :‬رةوش��ى كورد َليرة‬ ‫تائيستا َ‬ ‫ناتوانيت‬ ‫خةلك بةئازادى‬ ‫َ‬ ‫زؤر خراثة‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫بةكوردى قسة بكات‪ ،‬ب��ةردةوام خةلك‬ ‫بةبيانووى َبى ماناو َبى بنةما دةطيريَتء‬ ‫دةكوذريَت‪َ ،‬ئيستا بةهةزارةها َ‬ ‫خةلكمان هةية‬ ‫بةبى تاوان‬ ‫لةزيندانةكانى توركياى زؤردار‬ ‫َ‬ ‫دةست بةسةرن‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ِ :‬رةوش��ى ك��ورد لة باشوور‪ ،‬واتة‬ ‫كوردستانى َعيراق ضؤن دةبينيت؟‬ ‫محةمةد ئؤجةالن‪ :‬سوثاس بؤخوا‪ ،‬كةوا‬ ‫بةئازادى دةذي��ن‪ ،‬وة ل��ة ِرووى مادديةوة‬ ‫َ‬ ‫خةلكةكةى باشة‪َ ،‬‬ ‫بةالم بةداخةوة بؤاليةنى‬ ‫دةس� َ‬ ‫�ةالت��دار لة هةريَمى كوردستان‪ ،‬كة‬ ‫خةلكةكةو كوردنين‪َ ،‬‬ ‫لةخزمةتى َ‬ ‫بةلكو زياتر‬ ‫لةخزمةتى طيرفانء َ‬ ‫مال ث ِركردنى خؤيانن‪،‬‬ ‫من َثييان َ‬ ‫دةلَيم وة ئاطاداريان دةكةمةوة‪ ،‬كةوا‬ ‫َثيويستةلةخزمةتى كورد دابن‪ ،‬وة خزمةتى‬ ‫كوردستان بكةن واز لةطيرفانيان َبينن‪ ،‬ضونكة‬ ‫لةوانةية ئةو دةرفةتةى َئيستا بؤيان هاتؤتة‬ ‫َثيش لةوانةية ِرؤذَي��ك َبيت ئةو دةرفةتة‬ ‫نةمي َنيت‪ ،‬كة لةدةستيش ضوو بةئاسانى‬ ‫َ‬ ‫ناطة ِريَتةوة‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬دوا وتةت بؤ كؤى كوردانى هةر ضوار‬ ‫ثارضةى كوردستان ضي ية؟‬ ‫محةمةد ئؤجاالن‪ :‬لةكؤتايدا سوثاستان‬ ‫دةكةم‪ ،‬بةضاوى خؤتان َ‬ ‫مالى براى سةرؤك‬ ‫ئاثؤتان بينى‪ ،‬كة لةطونديَك دةذين دوور‬ ‫لةظيالو‬ ‫لةئةو ِروثاو شارة خؤشةكان‪ ،‬وة دوور َ‬ ‫خانووى ضةند قات‪ ،‬وة دوور لةحةسانةوةو‬ ‫ثالدانةوة‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو بةردةوام كارى باخةوانى جيا‬ ‫لةو كةسانةى كةبةناوى كوردايةتيةوة خويَنى‬ ‫ميللةتى كورد دةخؤن‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪19‬‬


‫َ‬ ‫َ‬ ‫وتةب َي��ذي كـؤمـةل��ي ئيس��ــالمي دلـ‬

‫ماكوان كةريم‬ ‫بانطيهشت كردني‬ ‫لة سةروبةندي‬ ‫َ‬ ‫ثارتة سياسيةكاني كوردستان بؤ توركيا‬ ‫لة كؤنطريةكي طرنطي ثارتي دادو طةشة‬ ‫بانطيهشت‬ ‫زؤرب��ةي ثارتة سياسيةكان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل ئيسالميء‬ ‫كراوبوون‪ ،‬جطةلة‬ ‫بزوتنةوةي طؤ ِران‪ ،‬بزوتنةوةي طؤ ِران بة‬ ‫ئاشكراو ِراستطؤيانة ووتيان َئيمة بانط‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلي ئيسالمي‬ ‫ب��ةالم‬ ‫نةكراوين‪،‬‬ ‫دةضيت شةرم بكات لةوةي كة بانط‬ ‫َثي َ‬ ‫دةيةويت بؤ ِرايطشتي وا نيشاني‬ ‫نةكراوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بدات كة خؤيان نةضون‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلي ئسالميء شةرم كردني‬ ‫جيطاي ئاماذية َليدوانةكةي‬ ‫ئةوةي كة َ‬ ‫َ‬ ‫كاك محةمةد حةكيمي كؤمةلي ئيسالمية‪،‬‬

‫‪20‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةم (‪)2012‬‬

‫كؤمةلنيوزدا َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت «درةنط‬ ‫لة سةرةتادا لة‬ ‫دةعوةتنامةكةمان بةدةست طةيشتوة‪ ،‬لة‬ ‫ِراستيدا وانةبوو»‪.‬‬ ‫رؤذنامةنوسيكي‬ ‫لة دواي ئةوةي كة‬ ‫َ‬ ‫ووري��ا زوو دركي بةم ناراستية كرد لة‬ ‫ثةيضي خ��ؤي لة فةيسبووك وةك‬ ‫كؤمنتيك َ‬ ‫بالوي كردوة‪ ،‬كاك محةمةد‬ ‫َ‬ ‫حةكيم دةستةكةي ئاشكرا بوو‪ ،‬دواي‬ ‫هينايةوة ل��ة ثةيجي ئةو‬ ‫ث��اس��اوي َ‬ ‫رؤذنامةنوسةدا‪َ ،‬‬ ‫دةلَيت‪ « :‬من قسةم بؤ‬ ‫نةبيت ئةويش‬ ‫كؤمةلنيوز نةكردوة بؤ َ‬ ‫ئاوينة َ‬ ‫َ‬ ‫وسةرقال بوم وةوتم َئيمة‬ ‫كؤريك بوم‬ ‫لة َ‬ ‫دؤستيكةوة‬ ‫دةعوةت نةكرابوين لة ريي‬ ‫َ‬ ‫ثرسيارمان كرد وتيان لة يادمان كردوة‬ ‫ودرةنطيشة و طةر ثيان باشة وا دةعوةتيان‬ ‫وئيمةش ثيمان باش نةبوو تازة‬ ‫ئةكةين َ‬

‫جا ئةم شيرة بؤ داثيرة بؤ ئاوينة نة دةكرا‬ ‫بةتفييل َ‬ ‫شيوازةش وتوة‬ ‫بيلين وة نة بةو َ‬ ‫وا َ‬ ‫كة دابةزيوة وئيمةش زؤر المان طرنط‬ ‫نية بةشداربين يان نا وثرسةمان بؤ ئةو‬ ‫بابةتة نةطيراوة وئةوةي جنابتيش كة بة‬ ‫سةعاتي دةطةيتة تركيا وانية ثيت خوشة‬ ‫برؤ تاقي كةرةوة بزانة بو سةعاتي ثليت‬ ‫دةبريت و بطةيتة تركيا تؤش شتي بلي‬ ‫هةنديك‬ ‫لة عقل جي بيتةوة»‪َ ..‬تيبيني‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلةي ِرَينوسي َتيدابوو َ‬ ‫‪،‬بةالم بة هؤكاري‬ ‫ئةمانةتي رؤذنامةنوسي دةستكاريمان‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل‬ ‫ووتةبيذي‬ ‫نةكرد داوادةكةين لة‬ ‫َ‬ ‫بتوانيت ئيماالكةي باش بكات‪ ،‬ضونكة‬ ‫كة َ‬ ‫دةنوسيت‪.‬‬ ‫زؤر رةكيك‬ ‫َ‬ ‫ووتةبيذي‬ ‫قسةيةك لةسةر ووتةكاني‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلي ئيسالمي‪..‬‬


‫ـني��ا نيي��ة لةوتةكـــان��ي‬

‫ئوسلبيكي ديبلؤماسي وانية‬ ‫يةكةم‪ :‬هيض‬ ‫َ‬ ‫دةبيت لة‬ ‫كة لة ِرَيطاي دؤستيكةوة َ‬ ‫بكريت‪َ ،‬‬ ‫دامء دةزطاي فةرمي ئةو ِريكخراوة ياخود‬ ‫ضوارضيوةي‬ ‫ناضيتة‬ ‫َ‬ ‫حيزبةوة َبيت‪ ،‬ئةويش َ‬ ‫دةعةوت وةك خؤت دةفةرموي‪َ ،‬‬ ‫بةلكو‬ ‫ئةوة بانطي خاترانةيةو وةك َ‬ ‫دةولةمةنديك‬ ‫فةقيريك بانط باكاتة سةر سفرةكةي‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل زؤر نزيك‬ ‫دةضيت‬ ‫دووةم‪َ :‬ثي َ‬ ‫كريكار‬ ‫َبيت لة َئيرانةوة‪ ،‬وةك مامؤستا َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت «ئيوة َئيرانيزمن بؤية بانط‬ ‫نةكراون‪ ،‬زياتر شكاونةتةوة بةالي َئيراندا‪.‬‬ ‫ئاوينة داوة‬ ‫سييةم‪ :‬ئةطةر َليدوانت بؤ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلنيوز بؤ ئاماذةي َثينةكردوة‪ ،‬ئةميش‬ ‫ئيشكاليةتيكي رؤذنامةوانيةو‬ ‫بؤ خؤي‬ ‫َ‬ ‫وانابيت‪.‬‬ ‫رؤذنامةواني‬ ‫ئةمانةتي‬ ‫ثاراستني‬ ‫َ‬ ‫حيزبيك‌ و‬ ‫ووتبيذي هةر‬ ‫ض��وارةم‪:‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬

‫دةبيت زؤر تةندروستانة‬ ‫كخراويك‬ ‫ِرَي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ووتةبيذي‬ ‫ضونكة‬ ‫بداتةوة‪،‬‬ ‫ثرسيار‬ ‫مي‬ ‫وةال‬ ‫َ‬ ‫دةضيت لة‬ ‫َ‬ ‫هةستياريكي زؤر دذوارة َثي َ‬ ‫َ‬ ‫ووتةبيذةوة دذواريء‬ ‫ِرَيطاي وةالمدانةوةي‬ ‫َ‬ ‫دةبيت‪ ،‬بؤية‬ ‫كاري ناثةسةند دروس��ت َ‬ ‫دةبيت كاك محةمةد حةكيم ئاطاداري‬ ‫زمانيء ثؤستةكةي َبيت‪.‬‬ ‫َثينجةم‪ :‬جا كة دةعةوةت نةكرابوون‪،‬‬ ‫زانياتان دةعوةت نين‪ ،‬بؤ بةدواي ئةوةدا‬ ‫بكرين‪ ،‬ئةميش ماناي‬ ‫طة ِراوان دةعةوةت َ‬ ‫َ‬ ‫دةطةينيت‪ ،‬كة كؤمةل رةسمياتي نية‬ ‫ئةوة‬ ‫َ‬ ‫هةريمدا بةدةر لة َئيران‪.‬‬ ‫لة دةرةوةي َ‬ ‫شةشةم‪ :‬ئةوةي كة جةنابت فةرموتة‬ ‫«شيرة بؤ داثيرة»‌ تةنها دوو َديرة‪ ،‬ئةوةي‬ ‫كة َ‬ ‫ئةسلي باسةكة نية َثينج َديرة‪ ،‬واتا‬ ‫ووتةكةي جةنابت شيرة بؤ داثيرة‪َ ،‬‬ ‫بةالم‬

‫َ‬ ‫ئةسلي ووتةكة زؤر كورت و ثوختة ِراستي‬ ‫َ‬ ‫بةالم جةنابت نةتووتوة كة‬ ‫لةويداية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بانطيهشت نةكراون‪.‬‬ ‫حةوتةم‪ :‬لةدواي ئةوةي كة ثرسيارمان‬ ‫كرد لة «توركش ئايةر» كؤمثنيايةكي‬ ‫عيراق‬ ‫فرؤكةي توركياية لة‬ ‫َ‬ ‫هةريم و َ‬ ‫سليمانيء‬ ‫هةموو َ‬ ‫رؤذيك لة فرؤكةخانةي َ‬ ‫هةوليرو بةغدادو كةربةالو نةجةف زؤر جار‬ ‫َ‬ ‫هةريمةوة رؤذانة دوو فرؤكة‬ ‫عيراقء‬ ‫َ‬ ‫لة َ‬ ‫عيراقء بة‬ ‫َديتء دةروات لة توركياوة بؤ َ‬ ‫َثيضةوانيشةوة‪ ،‬كةواتة من بؤ خؤم تاقيم‬ ‫كردؤتةوة ئةوةندة قورس نية زؤر ئاسانة‬ ‫سةعاتيك‬ ‫كاك محةمةد حةكيم بة ضةند‬ ‫َ‬ ‫دةطةيتة توركيا‪.‬‬ ‫هةشتةم‪ :‬ضونة ناو ئةو كؤنطرةية زؤر‬ ‫ثارتيكي ئيسالمي ء سوني‬ ‫طرنطة‌ بؤ‬ ‫َ‬ ‫كاتيكدا َثيطةي‬ ‫مةزهةب بةتايبةتي‪ ،‬لة َ‬ ‫توركيا لة ناوضة عةرةبيء ئةورثي و‬ ‫تةنانةت جيهانيش زؤر طرنطة‪ ،‬ئةطةر‬ ‫طرنط نةبواية ضؤن سةرؤكي هةريمء‬ ‫نوينةرى سةرؤك كؤمار بةشداري دةكةن‪،‬‬ ‫َ‬ ‫يةكطرتو ئامادةي خؤي نيشان دةداتء‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل‬ ‫بة رةسمي بانط كراوان‪ ،‬تؤ َبلَيى‬ ‫َ‬ ‫بؤ ِرازي كردني َئيرانة َ‬ ‫وادةلَيت كة دةلَيت‬ ‫بةالمانةوة طرنط نية‪ ،‬لة ِراستدا ئةم قسةية‬ ‫لة ووتةي َ‬ ‫ناضيت‪،‬‬ ‫خةلكي سياسيء هؤشيار َ‬ ‫يان هةر ثاساوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫حيزبيكي كاريطةر‬ ‫نؤيةم‪ :‬ئةطةر كؤمةل َ‬ ‫بواية ئةوا توركيا لة بيري نةدةكرد‪ ،‬ئةم‬ ‫جيطاي َتي ِرامانة‬ ‫ووتةي جةنابت زؤر سةيرة َ‬ ‫خةلكي سياسي َ‬ ‫ضؤن َ‬ ‫َ‬ ‫«وال َتيكي‬ ‫دةلَيت‬ ‫طةورةي وةك توركيا لةبيري كردوة‪ ،‬لة‬ ‫دةزانيت ضةند جؤر طذوطياو‬ ‫كاتيكدا توركيا َ‬ ‫َ‬ ‫ضةند ئةشكةوتء ضةند َ‬ ‫دةولةمةندو ضةند‬ ‫زانياري ووردي هةية لةسةر طة ِرةك‬ ‫هةريم و دةزطايةكي‬ ‫شوينةكاني‬ ‫و‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ميتي توركي بةناوبانطة لةناوضةكةدا لة‬ ‫َ‬ ‫دةكؤلَيتةوة‪ ،‬بةووتةي جةنابت‬ ‫ووردودرشت‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل لةمانة هةمووي بضوك ترة كة‬ ‫كرابيت‪ ،‬بة ِراستي سةيرة َ‬ ‫طولم‪.‬‬ ‫لةبير َ‬ ‫وتلك عشرة كاملة‪..‬‬ ‫كاك محةمةد حةكيم شتي وا َبل َي كة‬ ‫جيطةي َبيتةوة‪َ ،‬‬ ‫لة َ‬ ‫خةلكي ب ِرواي‬ ‫ئةقلدا َ‬ ‫َ‬ ‫خير كؤمةلي ئيسالمي‪.‬‬ ‫َثيبكات‪ ..‬دانيشن بة َ‬

‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪21‬‬


‫مَ‬ ‫هةريى كوردستان‬ ‫ئايدن مةعروف بةرثرسى بةرةى توركمانى لة‬

‫ئةو ليستة توركمانيانةي لةثةرلةماني‬ ‫كوردستانن بةمةرجةعيان نازانني‬ ‫ديدارى‪ِ :‬رَيطا‬ ‫لة ديدارَيكى تايبةتى طؤظارى ِرَيطادا‬ ‫ئايدن مةعروف بةرثرسى بةرةى توركمانى‬ ‫لة هةرَيمى كوردستان تيشك دةخاتة سةر‬ ‫دؤخى هةرَيمى كوردستانء تورمانةكان‪.‬‬ ‫هاوكات توركمانةكانى هةرَيمى كوردستان‬ ‫هةوليرى ئةوانى تر بة‬ ‫جطة لة ليستى‬ ‫َ‬ ‫نازانيت‪.‬‬ ‫داكؤكى كار لة مافى توركمان َ‬ ‫ِرَيطا‪ :‬هؤكاري نةمانى بارةطاكانى‬ ‫هةولير ضؤن بوو‪ ،‬وة‬ ‫بةرةى توركمانى لة‬ ‫َ‬ ‫لةشة ِري ناوخؤدا بؤضي داخرا؟‬ ‫ئايدن م��ةع��روف‪َ :‬ئيمة لةبةرةي‬ ‫هةولير بوو يةك‬ ‫توركماني بارةطامان لة‬ ‫َ‬ ‫ئامانجي َئيمة ئةوةبوو بؤ بةرطري لةمافي‬ ‫عي ِراق وة‬ ‫توركمانةكان لةسةر ئاستي َ‬ ‫ِر َؤلَيكي بالاَ ي هةبوو لةئؤثؤزسيؤن بووني‬ ‫عيراقي لةواشنتؤنء ئةنكةرةو نيؤرك‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ثاشان لة سالى ‪ 1995‬تا سالى‪ 2000‬ثاشان‬ ‫‪2005‬يش لة سةرةتاى دروستبوونى بةرةى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت‬ ‫لةطةل هةردوو حيزبى‬ ‫تةركمانى‬ ‫ثةيوةنديمان زؤر باش بوو‪ ،‬سياسيةتى‬ ‫هيناوة‪،‬‬ ‫َبياليانةمان لة شة ِرى ناوخؤدا بةكار َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتى ثةيوةنديمان باش بوو‪،‬‬ ‫لةطةل‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كيشانةى‬ ‫بةالم َئيمةو ثارتى ثاش ئةو َ‬ ‫هةولير‬ ‫لة َنيوانمان دروست بوو لة شارى‬ ‫َ‬ ‫بةهؤى يةكتر َ‬ ‫قبول نةكردن بوو‪ ،‬دواتريش‬ ‫مةسةلةى حكوم ِرانى بوو‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬واتة َئيوة مونافيسى ثارتى بوون؟‬ ‫كيشةمان‬ ‫ئايدن مةعروف‪ :‬ئةو كات َ‬ ‫هةبوو‪َ ،‬ئيمة داواكاريمان هةبوو لةسةر‬ ‫خوَيندنى توركمانى لة قوتابخانةكانء‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثارتى ئةوكات‬ ‫كيشةى سياسى‬ ‫َ‬ ‫ئ��ةو مةسةلةية ِرووي���دا‪ِ ،‬رؤذ بة ِرؤذ‬

‫‪22‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةم (‪)2012‬‬

‫ثةيوةندييةكانمان بةرةو خراثى دة ِرؤيشت‬ ‫هةولير كة‬ ‫سييةميش لة شارى‬ ‫َ‬ ‫اليةنى َ‬ ‫َ‬ ‫دةطي ِرا لة‬ ‫حيزبى بةعس بوو ِرؤلَيكى خراثى َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل توركيا‬ ‫دذى َئيمة‪ ،‬بةرةى توركمانى‬ ‫شيوة بؤية‬ ‫زؤرباش بوو‪ ،‬ثارتيش بة هةمان َ‬ ‫حيزبى بةعس دةيويست ثةيوةندى َئيمة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثارتى بةرةو َئالؤزى ببات‪ ،‬دواتريش‬ ‫سةركةوتوو بوو‪ ،‬ثاشان بارةطاكانى بةرةى‬ ‫توركمانى لة َ‬ ‫سالى ‪ 2005‬دةستى بةسةردا‬ ‫طيرا‪ ،‬لةاليةن هةنديَك كةس‪ ،‬كةلةناو‬ ‫بةرةى توركمانى بوون بة هاوكارى ثارتى‪،‬‬

‫حيزبى بةعس دةيويست‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ثةيوةندى ئيَمة‬ ‫ثارتى بةرةو َ‬ ‫ئالؤزى‬ ‫ببات و سةركةوتووش‬ ‫بوو‬ ‫ضونكة ئةطةر ثارتى دةرفةتى نةدابووناية‬ ‫ئةوة ِرووي نةدةدا‪ ،‬ئةوبوو ئةو ثةيوةنديية‬ ‫ثض ِرا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬لة سالى ‪ 1996‬هاتنى بةعس بؤ‬ ‫هةولير َئيوة ضةند كاديرَيكتان دةستطير‬ ‫َ‬ ‫كرا‪ ،‬ئايا ئةو ِرووداوة ضؤن بوو؟‬ ‫ئايدن مةعروف‪ :‬كةلة َ‬ ‫سالى ‪ 2005‬بة‬ ‫كةسيك لةناو بةرةى‬ ‫هاوكارى ثارتى ضةند َ‬ ‫توركمانى بارةطاكمانمان دةستى بةسةر‬ ‫داطيرا‪ ،‬كة َئيستا بززوتنةوةى ضاكسازى‬ ‫توركمانى لةاليةن ثارتى دروست كراوة‪،‬‬

‫كة ضوونة دةرةوة ئاسايية‪َ ،‬‬ ‫بةالم دةستطرتن‬ ‫بةسةر بارةطاكانماندا نا قانونية‪َ ،‬ليرة َئيمة‬ ‫ِرةخنةمان لة ثارتى طرت‪ ،‬ضونكة ئةطةر‬ ‫يةكيتى‬ ‫سليمانى ِرووبدات َ‬ ‫ِرووداويَك لة َ‬ ‫هةولير ثارتى بةرثرسيارة‪،‬لة‬ ‫بةرثرسيارة ‪،‬لة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سالى (‪ )1996-1995‬شة ِرَيكى زؤر ِروويدا‬ ‫يةكيتى‪َ ،‬‬ ‫بةالم لةو شة ِرةدا‬ ‫لة َنيوان ثارتىء َ‬ ‫يةكيتى زةرةر مةندنةبوون‪،‬‬ ‫تةنها ثارتىء َ‬ ‫بةلكو هةموو َ‬ ‫َ‬ ‫خةلك زيانى َثيطةيشت‬ ‫ضونكة شة ِريَكى َبى بنةمابوو‪ ،‬هةردووال‬ ‫كاتيك ثارتى‬ ‫تاوان باربوون‪ ،‬ئةوة بوو َ‬ ‫َ‬ ‫هةولير‬ ‫يةكيتى لة‬ ‫هةوليربوو‪،‬‬ ‫داخلى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةرضوو‪ .‬كؤنت ِر َ‬ ‫ؤل لة دةست كةس نةمابوو‪،‬‬ ‫َ‬ ‫نيزامء ياسا نةبوو لة‪31‬ى ئابى ‪ ،1996‬بةالم‬ ‫لة ‪2‬ى ئابى‪1996‬ى هةمان َ‬ ‫سال بارةطاكانى‬ ‫بةرةى توركمانى دةستى بةسةر داطيرا‬ ‫لةاليةن حيزبى بةعسةوة‪ ،‬كة لة ِراستيدا‬ ‫َ‬ ‫لةوى‬ ‫َئيمة َبياليةن بووين‪ ،‬ئةوانةشى‬ ‫بوون تةنها ثاسةوانى بارةطاكان بوون‪،‬‬ ‫هةندَيكيان ئةندامى مةكتةبى سياسىء‬ ‫سةركردايةتى بوون‪ ،‬كة ‪ 38‬كةس بوون‪،‬‬ ‫تائيستا ناديارن‪.‬‬ ‫َبيسةرو شوَين كراونء َ‬ ‫كى بةرثرسيارة لة َبيسةرو‬ ‫ِريَطا‪َ :‬ليرةدا َ‬ ‫هةولير؟‬ ‫شوَين بوونى كاديرانتان لة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثارتى‬ ‫ئايدن مةعروف‪ :‬ئةوكات‬ ‫َ‬ ‫يةكيتى‪،‬‬ ‫قسةمان كرد‪ ،‬دواتريش‬ ‫لةطةل َ‬ ‫كة بةداخةوة ثارتى دةبواية لة ‪31‬ى‬ ‫ئاب ثاريَزطارى لة َئيمة بكرداية‪َ ،‬‬ ‫بةالم‬ ‫هيض َ‬ ‫وةال َميكى مةنتقيمان وةرنةطرتةوة‪،‬‬ ‫ئةوكات منيش َ‬ ‫لةوى بووم‪ ،‬كة بةرثرسى‬ ‫قوتابيان بووم لة بةرةى توركمانى‪َ ،‬‬ ‫بةالم‬ ‫َ‬ ‫ضؤل كرد‪ ،‬كة‬ ‫هةر زوو شوَينةكةمان‬ ‫دةبوواية ثارتى ثارَيزطارى لة َئيمة بكرداية‪،‬‬ ‫هةولير بوو‪َ ،‬ئيستا ‪َ 16‬‬ ‫سال‬ ‫ضونكة لةناو‬ ‫َ‬ ‫دةبيتء مافى‬ ‫بةسةر ئةو ِرووداوة َتيثة ِر َ‬


‫َبيسةرو شوَينةكانمان وةرنةطرتؤتةوة‪ ،‬بة‬ ‫طوَيرةى قانوونى َني َ‬ ‫َ‬ ‫لةكوى‬ ‫ودةولةتيش‬ ‫َ‬ ‫ئةوى‬ ‫ِرووداوَي��ك ِرووب��دات بةرثرسانى‬ ‫بةرثرسن‪َ ،‬ئيمة ثارتى بةبةرثرسيارى يةكةم‬ ‫دةزانين‪ ،‬ضونكة نةيتوانى ثاريزطاريمان َلى‬ ‫يةكيتى لة ‪31‬ى‬ ‫بكات‪ ،‬دواتريش ئةوةى َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل َئيمة‪ ،‬كة ‪2‬ى ئةيلول‬ ‫ئاب جياوازة‬ ‫َ‬ ‫ِرووداوةكانى َئيمة بوو‪ ،‬كة كؤمةلةيةكمان‬ ‫كهينا بةناوى كوذراوانى (‪2‬ى ئةيلول)‬ ‫َثي َ‬ ‫تائيستا قةرةبوو نةكراوينةتةوة ‪ ،‬داوامان‬ ‫كة َ‬ ‫لة ثارتى كردووةو حكومةتى هةريَميش‬ ‫خيزانةكانيان بكاتةوة‪.‬‬ ‫دةبيت قةرةبووى َ‬ ‫َ‬ ‫ِرَيطا‪ :‬زؤر جار َئيوة بةاليةنى توركى‬ ‫تؤمةتبار دةكرَين‪ ،‬بةتايبةتى دةزطاى ميت‬ ‫َ‬ ‫لةطةل توركيا ضؤنة؟‬ ‫‪،‬ئايا َئيوة ثةيوةنيدتان‬ ‫ئايدن مةعروف‪ :‬يةكةم شت َئيمة َليرة‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتمان نية‪ ،‬ضةندين ِريَكخراويى‬ ‫َني َ‬ ‫ودةولةتي ئةطةر بيانةويَت َبينة هةريَمى‬ ‫َ‬ ‫كوردستان لة ِرَيطةى دةسةالتةوة دين‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل توركيا‬ ‫هةوالطريمان‬ ‫ثةيوةندى‬ ‫يةكيتى هةيانة‪،‬‬ ‫ثارتىء‬ ‫ضؤن‬ ‫وةك‬ ‫هةية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫زؤر زؤر ئاسايية توركيا هاوكارى توركمان‬ ‫بكات سياسةتى توركيا لة هةريَمى‬ ‫سياسةتيكى َبياليةنة‪،‬‬ ‫عيراق‬ ‫َ‬ ‫كوردستانء َ‬ ‫كردبيت‬ ‫توركيا ضةند هاوكارى كوردى‬ ‫َ‬ ‫ئةوندةش هاوكارى توركمانى كردووة‪.‬‬ ‫عيراقيتان بة‬ ‫ِريَطا‪َ :‬ئيوة ثاشطرى َ‬ ‫عيراق وةك‬ ‫حيزبةكةتانةوة لكاندووة‪ ،‬ئايا َ‬ ‫َثيكهاتةيةكى توركمانيش دةزانن كة زياتر‬ ‫عةرةبء كورد هاوبةشن؟‬ ‫ئ��اي��دن م��ةع��روف‪َ :‬ثيشتر ئةو‬ ‫نيزامانةى هاتنة سةر حكوم هةردةم‬ ‫ن��ةت��ةوةى توركمانيان ل��ة ع�َ�ي��راق‬ ‫عيراق بةكةمة‬ ‫ضةوساندؤتةوة‪،‬توركمان لة َ‬ ‫نةتةوة ئةذمار كراوة تا ِرووخانى ِرذيَمى‬ ‫تائيستا لة هةرَيمى كوردستان‬ ‫بةعس َ‬ ‫عيراقى حيسابى‬ ‫نةتةوةى توركمان وةك َ‬ ‫بؤ ناكريَت‪َ ،‬ئيمة زؤرينةمان لة كةركوكء‬ ‫لةسى ثاريَزطاكةى‬ ‫ناوضةكانى ترة جطة‬ ‫َ‬ ‫هةرَيمى كوردستان لة (تةلةعفةرو موسلَ‬ ‫و دوز‪َ )...‬ئيمة لة هةرَيمى كوردستان َ‬ ‫قبول‬ ‫ناكةين بة كةمة نةتةوة حيساب بكريَين‪،‬‬ ‫عيراق بةنةتةوةى سةرةكى َ‬ ‫قبول‬ ‫مادام لة َ‬ ‫كراوين‪ ،‬بؤضى لة هةرَيمى كوردستان بة‬ ‫كةمة نةتةوة دابنريَين؟‪.‬‬

‫سى ليستى توركمانى لة هةريَمى‬ ‫ِريَطا‪َ :‬‬ ‫كى مةرجةعى‬ ‫كوردستان ه��ةن؟ ئايا َ‬ ‫توركمانةكانة لة هةرَيمى كوردستان؟‬ ‫ئايدن مةعروف‪ :‬ئةو ب��رادةران��ةى‬ ‫ه� َ‬ ‫�ةل��ب��ذَي��ردرانء ضوونةتة ثة ِرلةماني‬ ‫كوردستان لة (‪ )2009/7/25‬ئةو كات‬ ‫بةرةي توركماني بارةطاكاني لة هةريَمي‬ ‫َ‬ ‫لةهةلبذاردن‬ ‫كوردستان نةبوو بةشداريشي‬ ‫ن��ةك��رد‪ ،‬ئ��ةو ليستة توركمانيانةي‬

‫ئايدن مةعروف‪َ :‬ئيمة تةحةدا دةكةين‬ ‫لةسةر فيكرو ئايدؤلؤذ جيانةبووينةتةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو لةسةر بةرذةوةندي بوو مةسةلةكة‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي نية ئةطةر بزووتنةوةى ضاكسازي‬ ‫تائيستا‬ ‫توانيبيتي ضاكسازي بكات‪ ،‬كة َ‬ ‫َ‬ ‫نةيتوانيوة ض لةناو خؤي ض ل��ةدةرةوة‬ ‫ثي‬ ‫ضاكسازي بكات‪ ،‬دي��ارة هيضيان َ‬ ‫�ي و َني َ‬ ‫ودةولةتي‬ ‫نةكراوة اليةني دراوس� َ‬ ‫بةرةي توركماني بةاليةني يةكةم دةزانن‪،‬‬

‫لةثةرلةماني كوردستان بةمةرجةع نازانينء‬ ‫ل��ةزؤر مافي توركماني َبيدةنط بوون‪،‬‬ ‫لةئاستي خؤياندا بةرطري لةتوركمان‬ ‫هةوليري توركماني‬ ‫ناكةن جطة لةليستي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َستيكي‬ ‫نةبيت ئةواني تر نةيانتوانيوة هةلوي َ‬ ‫َ‬ ‫َبياليةن وةربطرن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي‬ ‫ِرَيطا‪ :‬ئايا بةرةي توركماني‬ ‫َتيكةوتبوو‪ ،‬بؤية ئةو حيزبانةي َلي جيا‬ ‫بوونةتةوة؟‬

‫َ‬ ‫لةهةلبذاردني ‪ 2010‬دا هةشت كورسيمان‬ ‫سي‬ ‫عيراقي بةدةست َ‬ ‫لةثةرلةماني َ‬ ‫هينا َ‬ ‫وةزارةتمان هةية سةركردايةتي بةرةي‬ ‫توركمانيش تا َئيستا ب ِرياري نةداوة بةذداري‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنةكاني ثةرلةماني كوردستان‬ ‫لاَ‬ ‫بكات‪ ،‬بة م لة هةرَيمي كوردستان ‪18‬‬ ‫هينا‪ ،‬كةضى‬ ‫هةزار دةنطمان بةدةست َ‬ ‫َ‬ ‫نةطةيشتينة ِرَيذةي كورسيةك خةلكي‬ ‫هةولير َئيمةيان َ‬ ‫قبوولة‪.‬‬ ‫توركماني‬ ‫َ‬ ‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪23‬‬


‫رَ‬ ‫هةولي دادةثؤش َيتةوة‬ ‫ترس و تؤقاندن‬ ‫تايبةت بةرَيطا‬ ‫دوا بةدواى ثةستطيركردنى ياساى ئةنجومةنى‬ ‫ئاسايشى هةريَم لة (‪)2011/7/8‬دا ِراطةيانرا‪،‬‬ ‫بة طويَرةى ياساى ذمارة ‪4‬ى ‪ ،2011‬دةزطا‬ ‫ئةمنيةكانى هةولَير دةستيان كراوةتربووة بؤ‬ ‫طرتنى َ‬ ‫هاوالتيانء ِرؤذنامةنووسانء خويَندكاران‬ ‫بةشَيوةيةك ئةم دةستطيركردنء َ‬ ‫هةلكوتانة سةر‬ ‫َ‬ ‫مالى َ‬ ‫هاوالتيان تؤمةتى تيرؤريان بؤ دروست‬ ‫دةكريَت‪ ،‬ئةمةش نيطةرانى ترسء َدلة ِراوكَيى‬ ‫لة َدلى َ‬ ‫هاوالتيانى هةريَمى كوردستان بةتايبةتى‬ ‫هةولَير دروست كردووة‪.‬‬ ‫لةكاتى هةر سةفةريَكى مةسعود بارزانى‬ ‫بؤ دةرةوةى َ‬ ‫والت كاردانةوةوى سلبى بةدواى‬ ‫خؤيدا هَيناوة‪ ،‬ئةمةش بة ِريَذةيةكى بةرضاو‬ ‫هةستى ثَيكراوة‪.‬‬ ‫لةم ماوةيةدا دةزطا ئةمنيةكانى ئاسايشى‬ ‫ثارتى‪ ،‬تا ئامادة كردنى ئةم ِراثؤرتة‪ ،‬ضواردة‬ ‫كةسيان دةستكير ك��ردووة بة بيانوى تيرؤر‪.‬‬ ‫ثةرلةمانتاريَكى ليستى كوردستانيش ئةم‬ ‫ِرةشبطيريية بة هؤكارى َئالؤزبوونى زياترى‬ ‫بارودؤخى هةريَمى كوردستان دةزانَيت‪.‬‬ ‫ل��ةم ب��ارةي��ةوة د‪.‬دان���ا سةعيد سؤفى‪،‬‬ ‫ثةرلةمانتارى يةكَيتى لةليستى كوردستانى‬ ‫ثةلةمانى كوردستان لةلَيدوانَيكى تايبةتى‬

‫‪24‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةم (‪)2012‬‬

‫طؤظارى ِريَطا وتى «ئةو دةستطيركردنةى َ‬ ‫خةلك‬ ‫لة هةولَيرو هةنديَك ناوضةى ترى هةريَمى‬ ‫كوردستان بؤتة هؤى نيطةرانىء ترسء َدلة‬ ‫اوكي‪ ،‬لةوانةية ببَيتة هؤى ناسةقامطيرى لة‬ ‫ِر َ‬ ‫هةولَيرو َبي متمانةيى»‪.‬‬ ‫ئ��ةو ثةرلةمانتارةية وتيشى «ئةطةر‬ ‫تؤمةتبار هةبَيت دةبَيت بة شَيوةيةكى مةدةنى‬ ‫دةستطيربكريَت‪ ،‬ض لةاليةن ئاسايش يان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫هَيزةكانى تر بة ب ِريارى دادطا‪ ،‬ناكريَت‬ ‫َ‬ ‫هاوالتيانى خؤتدا كار بكةيت‪ ،‬ضونكة لةبةردةم‬ ‫ياسادا ثَيويستة هةموومان يةكسان بين‪ ،‬نةك‬ ‫ثاش ِرفاندن دوات��ر نةزانين ئةو كةسة لة‬ ‫كويَية؟»‪.‬‬ ‫د‪.‬دانا دةثرسَيت «كة ئةطةر ئةو كةسانة‬ ‫تاوانبارن ثَيويستة ئَيمةش بزانين‪ ،‬ئةو َ‬ ‫هاوالتيانة‬ ‫لةسةرضى دةستطيردةكريَن؟ ئايا خيانةتة يان‬ ‫شتى تر؟ ئةوانةى دةستطير كراون كةسانى تاكن‬ ‫نةك طروثبنء جَيى مةترسى بن»‪.‬‬ ‫لةدةربارةى ئةنجومةنى ئاسايشى هةريَمى‬ ‫كوردستانيشةوة ئةو ثةرلةمانتارة بؤ ِريَطا وتى‬ ‫«من تَيبينيم لةسةر ياساكةو‪ ،‬هةم ئةنجومةنةكةو‬ ‫هةم ئةو بودجةيةى بؤى تةرخان كراوة هةية‪،‬‬ ‫دةنطيشيم ثَيى نةداوة‪ ،‬كة بة ِراستى مةسةلة‬ ‫َ‬ ‫ثرؤفيشنالى‬ ‫خزمايةتيةكان دةبَيتة هؤى ئةوةى‬ ‫لة دةست بدةين لة كاروبارةكاندا‪ ،‬كة ثَيويستة ئةو‬

‫شَيوازة ثةي ِرةو بكةين لة خزمةتى َ‬ ‫خةلك بَيت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫نةك ئةوةى ئَيستا هةية لة حوكمى بنةمالةيي»‪.‬‬ ‫لةدريَذةدا ئةو ثةرلةمانتارة هاوكات سةرؤكى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةى مةدةنية لة ثةرلةمانى‬ ‫لَيذنةى‬ ‫كوردستان ئةوةشى وت «ب��ةداخ��ةوة نةك‬ ‫ئةنجومةنى ئاسايشى هةريَمى كوردستان‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو ل��ةزؤرب��ةى جومطةكانى حكوم ِرانى‬ ‫َ‬ ‫هةريَمى كوردستان ثةيوةندى بنةمالةيىء‬ ‫دةسةالتى َ‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةيى تائَيستا ثانتاييةكى فراوانى‬ ‫داطيركردووة‪ ،‬لة ناو حيزبةكانيشدا هةمان‬ ‫دةسةالتى َ‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةيى شؤ ِر بؤتةوة»‪.‬‬ ‫ب��ةو ثَييةى قؤرخكردنى ئ��ةو ج��ؤرة‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتداريية لة كؤنت ِر َؤلكردنى دةزط��ا‬ ‫ئةمنيةكان لة نَيوان باوكء كو ِرو مامء برازاو‬ ‫ئامؤزاكان مؤديَلَيكى بةسةرضووى حوكم ِرانيةو‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتة ديكتاتؤرةكانة‪ ،‬لةم‬ ‫ِريَك هاوشَيوةى‬ ‫بارةيةوة دكتؤر دانا سؤفى ثَيى واية «بة داخةوة‬ ‫دةسةالتة َ‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةيية لة حيزبةوة طوازراوةتةوة‬ ‫ئةو‬ ‫بؤ دامء دةزطانى حكومةتى هةريَم»‪.‬‬ ‫ئةو دةستطيركردنةى َ‬ ‫هاوالتيان لة دواجار‬ ‫َ‬ ‫تةمةن‪27‬سال بوو بةثَيى‬ ‫عةبدولقادر نةجمةدينى‬ ‫ب ِرطةى ‪ 7‬لة ياساى بةرةنطاربوونةوةى تيرؤر لة‬ ‫ئَيوارةى (‪ )2012/9/3‬مةترسى طةورةى بةدواى‬ ‫ثي‬ ‫خؤيدا دةهَينَيت ئةطةر بةو شَيوازة دريَذةى َ‬ ‫بدريَت‪.‬‬


‫ثارتيء يةك َييت يةكرت تؤمةتباردةكةن‬ ‫بةدانةمةزراندني كاد َيرةكانيان لة سنوري يةكرتدا‬ ‫ِراثؤرتى‪ :‬كاروان موحةمةد‬ ‫ساآلنيكة لة دواي ِراثة ِرينةوة هةريَمي‬ ‫َ‬ ‫كوردستان بةسةر دوو ئيدارةيي دابةشبووة‬ ‫(يةكيتيء‬ ‫لةنيوان دوواليةني دةسةآلتدار‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ث��ارت��ي) ئ��ةم داب��ةش��ب��وون��ةش لةمياني‬ ‫َ‬ ‫هةلطيرساني شة ِريَكي خويَناوي هاتة ئاراوة‪،‬‬ ‫ئيتر لةثاأل زيانة م��اديء مةعنةويةكاني‬ ‫هيندةي تريش‬ ‫سةركردةكاني ه��ةردووالدا‪َ ،‬‬ ‫ئةندامانء اليةنطراني ه��ةردووال بةهؤي‬ ‫حيزبي بوونيانةوة ناتوانن بة ئاساني دابمةزريَن‪،‬‬ ‫دادةنين دوو‬ ‫بةرثرساني هةردووالش دان بةوة َ‬ ‫ئيدارةيي لة هةريَمي كوردستاندا بووني هةية‪،‬‬ ‫يةكيتي لةسنوري ثارتي خؤي َ‬ ‫بةزولم َليكراو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةزانيتء ثارتيش دةلَيت «راستيةكي تاأل‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي غةدرمان لةكاديرانمان‬ ‫هةية‪َ ،‬ئيمةو َ‬ ‫لةهةوليرو بادينانء ئةوانيش‬ ‫كردووة‪َ ،‬ئيمة‬ ‫َ‬ ‫لةسليمانيء طةرميان»‪ .‬لةبارةي ئةو دوو‬ ‫َ‬ ‫هةوليرو‬ ‫ساآلنيكة يةخةي‬ ‫ئيدارةييةي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سليماني طرتووةو تاكي هاوآلتي باجةكةي‬ ‫َ‬ ‫ئةنداميكي سةركردايةتي جةخت لةوة‬ ‫دةدات‪،‬‬ ‫َ‬

‫دةكاتةوة «دواي شة ِري ناوخؤو دوو ئيدارةيي‬ ‫اليةنيك ئةنداماني خؤي‬ ‫لةهةريَم‪ ،‬هةر‬ ‫َ‬ ‫دادةمةزراند هةر لةبة ِريَوةبةرة طشتيةكانء‬ ‫بة ِريَوةبةري قوتابخانةو دامء دةزطاكان يةك‬ ‫اليةن بوون لةسنوري هةردووالدا‪.‬‬ ‫نةرمين عوسمان ئةندامي سةركردايةتي‬ ‫يةكيتي بةريَطاي وت «دوو ئيدارةيي َكيشةي‬ ‫َ‬ ‫طةورةي دروستكردووةو‪ ،‬ضارةسةركردنيشي‬ ‫وا ئاسان نية‪ ،‬حكومةتي هةريَميش بةردةوام‬ ‫بة دوو ئيدارةييةوة َ‬ ‫دةنالَي َنيت‪ ،‬كة َثيويستي بة‬ ‫َ‬ ‫بةهيز هةية‪ ،‬لةدواي سالي(‪)2007‬‬ ‫ئيرادةيةكي َ‬ ‫كاتيك ريَككةوتني ستراتيذي َنيوان ثارتيء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي مؤر كرا بةسةرثةشتي تالةبانيء‬ ‫َ‬ ‫بارزاني ِرايانطةياند» ئيدي دوو ئيدارةيي‬ ‫كهيناني هةر‬ ‫يةكي طرتؤتةوة‪ ،‬هةر لةدواي َثي َ‬ ‫كابينةيةكي تر ئةو قةوانةيان تةقاندؤتةوة‪،‬‬ ‫بةآلم هةر تةنها قسة بووةو تةنانةت نةبؤتة‬ ‫بةجي‬ ‫جي َ‬ ‫مةرةكةبي سةر كاغةزيش ‪ ،‬ض جاي َ‬ ‫بكريَن بةردةواميش بيانوو بة دؤخي ناهةموار‬ ‫ديَننةوة‪ ،‬لةيةكطرتنةوةي دوو ئيدارةيي‬ ‫لةحومةتي هةريَمدا»‪.‬‬

‫وتةبيذي ئةنجومةني‬ ‫لةاليةكي ديكةوة َ‬ ‫سليماني َثيي‬ ‫سةركردايةتي ثارتي لة َ‬ ‫واية»ب ِريار هةبووة لةوآلتة َثيشكةوتووةكان‬ ‫َ‬ ‫بةجي كردني‪ ،‬ئةي‬ ‫جي َ‬ ‫(‪)20‬سالي خاياندووة بؤ َ‬ ‫لةهةريَمي كوردستان ضةند َ‬ ‫سالي بويَت؟»‬ ‫وتةبيذي ئةنجومةني‬ ‫عةبدولوةهاب عةلي َ‬ ‫سةركردايةتي ثارتي بؤ طؤظاري ِريَطا وتي‬ ‫دةبيت‬ ‫«دوو ئيدارةيي ِراستيةكي َتالةو َ‬ ‫دابنيين‪ ،‬ضونكة شة ِريَكي‬ ‫هةموومان داني َثي َ‬ ‫يةكيتيء‬ ‫لةنيوان‬ ‫َ‬ ‫براكوذي قورس هةبوو َ‬ ‫ثارتيدا‪ ،‬هيضمان َثيي سةربةرز نين»‪.‬‬ ‫ئ��ةو ب��ةرث��رس��ةي ث��ارت��ي دةرب���ارةي‬ ‫رةخنةكانيشةوة لةحكومةتي هةريَم رايطةياند‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي هةية‪ ،‬بةآلم‬ ‫«راستة كةمء كو ِريء‬ ‫َ‬ ‫ئةوانةي ِرم َ‬ ‫هةلدةدةنء دةلَين حكومةت‬ ‫هيضي نةكردووة‪ ،‬ئةوة نةزانيء نةفاميء‬ ‫َ‬ ‫دةولةتداري‬ ‫نا ِرؤشنبيريية‪ ،‬بةآلم ك��وردو‬ ‫دووشتي لةيةكتر نامؤن‪ ،‬كورد لةوتةي هةية‬ ‫ذيَر دةستة بووةو ضةوساوةتةوة»‪.‬‬ ‫ث���اش ئ���ةو ن��ارةزاي��ي��ةي ن��اوخ��ؤي‬ ‫لةبةرامبةر‬ ‫يةكيتي‬ ‫ِريَكخستنةكاني‬ ‫َ‬ ‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪25‬‬


‫‪26‬‬

‫نةرمني عومسان‪:‬‬ ‫ئيَمة نةمانتوانيوة‬ ‫بةسةر كيَشة‬ ‫حيزبيةكامناندا َ‬ ‫زالبني‬

‫عةبدولوةهاب عةلي‪:‬‬

‫لةبادينان‬ ‫كةس لةسةروو‬ ‫ئيَمةوة نية‬

‫ثةراويَزخستني كاديرانء ئةندامانيان بةتايبةتي‬ ‫دوا راثؤرتي ئةنجومةني ناوةندي ئةو حيزبة‬ ‫يةكيتي ئةوةي‬ ‫ئةندامةكةي سةركردايةتي َ‬ ‫روون كردةوة «ئةطةر بة ذمارة قسة بكةين‪،‬‬ ‫ئةوا ئةو ذمارانة خراونةتة بةر دةستي حكومةت‪،‬‬ ‫كة بةداخةوة لةرووي راويَذكارو بة ِريَوةبةرة‬ ‫يةكيتي َ‬ ‫زولمي َليكراوة»‪.‬‬ ‫طشتيةكان َ‬ ‫ه���ةروةه���ا ل���ةب���ارةي دةس��ةآلت��ي‬ ‫هةوليرو دهؤك‬ ‫دامةرزاندنيشةوة لةسنوري‬ ‫َ‬ ‫وتي «ئةو دياردانة زؤرن كة باس لةدامةزراندني‬ ‫هةوليرو‬ ‫يةكيتي دةكةن لةسنوري‬ ‫َ‬ ‫كاديراني َ‬ ‫دهؤك‪ ،‬كة زؤر جار ر ِيَكخراويَك لةسنوري‬ ‫هةولير ئةطةر بيةويَت َ‬ ‫دةربهي َنيت‪،‬‬ ‫مؤلةت‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫تةطةرةي زؤري بؤ دروست دةكةن‪ ،‬بةآلم‬ ‫ئةطةر ريَكخراوةكة هي ثارتي َبيت ئاسانكاري‬ ‫بؤ دةكريَت‪َ ،‬‬ ‫بةل َي َئيمة بةو دياردةيةوة‬ ‫َ‬ ‫دةنالَينين»‪.‬‬ ‫وتةبيذي ئةنجومةني‬ ‫لة ِرويةكي ديكةوة َ‬ ‫لةسليماني ئةو جؤرة‬ ‫سةركردايةتي ثارتي‬ ‫َ‬

‫دةزانيتء ِراي واية‬ ‫دابةشكردنة بة ئيستيحقاق َ‬ ‫هةوليرو دهؤك ضةند دةنطي‬ ‫يةكيتي لة َ‬ ‫«ئايا َ‬ ‫سليمانيء طةرميان ضةند‬ ‫هيناوةو ثارتيش لة َ‬ ‫َ‬ ‫هيناوة؟ َبيطومان هةردووال ريَذةي‬ ‫دةنطي َ‬ ‫دةنطةكانمان كةمة»‪.‬‬ ‫عةبدولوةهاب عةلي وتيشي «ئةو‬ ‫شتيكي‬ ‫سيستةمةي َئيستا لة دامةزراندن َ‬ ‫باشة‪َ ،‬بيطومان كةمء كو ِري َتيداية‪ ،‬بةآلم‬ ‫يةكيتي غةدرمان‬ ‫دةبيت‪ِ ،‬راستة َئيمةو َ‬ ‫ضاك َ‬ ‫لةكاديراني يةكتر كردووة‪َ ،‬ئيمة لةناوضةكاني‬ ‫لةسليمانيء‬ ‫هةوليرو بادينان‪ ،‬ئةوانيش‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طةرميان‪ ،‬كة كاتي ماوة ئاسةواري شة ِري‬ ‫براكوذيء دوورة ثةريَزي هةبووة»‪.‬‬ ‫هاوكات وتيشي «قؤرخكردني دةسةآلتء‬ ‫ناوضة طةرايي كاتي دةويَ��ت ئةو برينانة‬ ‫ببيت‪ ،‬بةآلم َ‬ ‫بةلَينمان داوة ضاكسازي‬ ‫ساريَذ َ‬ ‫بكةين‪ ،‬ب��ةآلم بة َثيوانةي بيرو ِراي ئةو‬ ‫ئةندامةي ثارتي‪ ،‬كةضي نةرمين عوسمان‬ ‫يةكيتي َثيي واية «لة‬ ‫ئةندامي سةركردايةتي َ‬

‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةم (‪)2012‬‬

‫يةكيتي‪،‬‬ ‫دهؤك بة ِريَوةبةريَكي ثارتي بكريَتة َ‬ ‫كاريَكي ئاسان نية‪ ،‬جطة لة َكيشةكاني‬ ‫حكومةتي هةريَم هاوآلتيش َ‬ ‫قبول ناكات‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةهةراليةنيك‬ ‫كؤمةلَيك َثيشمةرطة‬ ‫ثاشان‬ ‫َ‬ ‫دام��ةزراوةو قؤرخكردني دةزطا ئةومنيةكان‬ ‫حيزبيكي سنورةكةوة‪،‬‬ ‫لةسنوريَكدا لةاليةن‬ ‫َ‬ ‫ديسانةوة نازانريَت ئةو دةزطا ئةمنية بؤ ض‬ ‫اليةنيك كاربكات؟»‬ ‫َ‬ ‫لةطةأل ئةوةشدا بةرثرسةكةي ثارتي‬ ‫َ‬ ‫«ئيمة لةسةر بابةتة ستراتيذيةكان‬ ‫دةلَيت َ‬ ‫كةسانيك‬ ‫يةكيتي كؤكين‪ ،‬بةآلم‬ ‫َ‬ ‫لةطةأل َ‬ ‫َليرةو َ‬ ‫شتيك‬ ‫لةوي بةزانين َبي‪ ،‬ياخود زاناية َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي‬ ‫دةلَيت ئةوة بؤضووني خؤيةتيء بةراي َ‬ ‫وتةبيذي مةكتةبي‬ ‫نازانين‪ ،‬جطة لةمام جةاللء َ‬ ‫سياسي حيسابي بؤ ناكةين»‪.‬‬ ‫باسيشي لةوةشكرد «لةبادينان كةس‬ ‫لةسةروو َئيمةوة نية‪ ،‬لة َ‬ ‫موسلةوة تا خانةقين‬ ‫ئؤثؤزسيؤن سفرة»‪ ،‬لةبارةي نا ِرةزايةتي‬ ‫كاديراني ثارتيشةوة بةداخوازيةكانيان‬ ‫عةبدلوهاب عةلي وتي «ئ��ةوةي زؤر زؤر‬ ‫لةثارتي دوور بكةويَتةوة دةنط بة طؤ ِران‬ ‫نادات‪ ،‬ضونكة َئيمة َ‬ ‫لةسالي (‪ )1964‬ئةزمونمان‬ ‫نةوشيروان مستةفا هةية‪ ،‬دةزانين ئةوة‬ ‫لةطةل َ‬ ‫يةكيتي لةيةكتر‬ ‫انء‬ ‫ر‬ ‫طؤ‬ ‫هةرضةندة‬ ‫َكيية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫جياوازن‪ ،‬بةآلم َثيشتر لةيةك سةرضاوةبوون‬ ‫كاريطةريان لةسةر يةكتر هةية»‪.‬‬ ‫دةربارةي ئةو جؤرة َ‬ ‫مامةلة حيزبيانةي َنيوان‬ ‫يةكيتي‪ ،‬هةروةها دابةشبووني بةسةر‬ ‫ثارتيء َ‬ ‫دوو ئيدارةييدا‪ ،‬نةرمين عوسمان ئةندامي‬ ‫يةكيتى لةدريَذةي َليدوانةكةيدا‬ ‫سةركردايةتي َ‬ ‫«ئيمة نةمانتوانيوة بةسةر َكيشة‬ ‫بؤ ريَطا وتي َ‬ ‫حيزبيةكانماندا َزالبين‪ ،‬راستة ئاسان نية‪ ،‬بةآلم‬ ‫َ‬ ‫مةحاليش نية»‪.‬‬ ‫هةروةها ئةوةي بة دةرديَكي كوشندة ناوبرد‬ ‫يةكيتي‬ ‫‪ ،‬كة لةسةر ئةساسي حيزبايةتي ثارتيء َ‬ ‫َ‬ ‫خةلك دابمةزريَنن‪ ،‬لةثلة تايبةتةكانيشدا‬ ‫حيزبةكان دةستكاري دامةزراندن دةكةن‪،‬‬ ‫شيوازةكةي بطؤ ِريَت ئةطةرنا‬ ‫دةبيت َ‬ ‫ئةوةش َ‬ ‫شتيك بكريَت سودي نية‪.‬‬ ‫هةر َ‬ ‫لةكؤتايي ل�َ�ي��دوان��ةك��ةي��دا ئةندامي‬ ‫يةكيتي جةختي لةوة كردةوة‬ ‫سةركردايةتي َ‬ ‫«دةب� َ�ي��ت دام��ةزران��دن لةسةر ئةساسي‬ ‫َليهاتووييء سيظي َبيت‪ ،‬نةك حيزبيء‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةيي‪ ،‬وة لةسةر ئاستي ثلة تايبةتةكانيش‬ ‫يةكيتي ريَذةكةي زؤر كةمترة»‪.‬‬ ‫َ‬


‫د‪.‬ساالر باسرية‪:‬‬ ‫هؤكارى شةخسى لة ثشت‬ ‫داواكةى بارزانيةوةبوو بؤ‬ ‫ل َيسةندنةوةى‬ ‫متمانة لةماليكى‬

‫ديداري‪ :‬كَيوان كةالري‬ ‫ِريَطا‪ :‬خويَندنةوةي بة ِريَزتان بؤ دؤخي سياسي‬ ‫ئَيستاي عَيراق‪ ،‬تاضةند ئةوة ِراستة كةوا عَيراق بؤ‬ ‫حوكمَيكي تاك ِرةوانة هةنطاو دةنَيت؟‬ ‫د‪.‬س��االر باسيرة‪ :‬هةرضةندة هةنديَك‬ ‫طؤرانكاري رويداوة لة عَيراقي دواي بةعسةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوةشدا دؤخي ئَيستاي عَيراق لةاليةني‬ ‫َ‬ ‫ملمالنَيي مةزهةبيء كؤمةاليةتيةوة هةر‬ ‫هَيشتا رةنطدانةوةي واقيعي عَيراقي رابوردوة‬ ‫نةك عَيراقَيكي َ‬ ‫نوي‪ ،‬هةربؤية دؤخَيكي ثر‬ ‫َ‬ ‫تةماويء ضارةنوسَيكي ناديار بالي بةسةر‬ ‫عَيراقدا كَيشاوة‪ .‬ديموكراسيةت لة عَيراقدا‬ ‫نةبؤتة كلتور‪ ،‬ثَيكهاتةكاني عَيراق ئامادةي‬ ‫ثَيكةوة ذيانيان هَيشتا قورس دةبينن‪ ،‬سيستةمي‬ ‫َ‬ ‫فيدرالي ئارةزومةندانة نيةو اليةنةكان نيةتي‬ ‫ثراكتيزة كردنيان نية‪ ،‬دةمارطيري مةزهةبيء‬ ‫ناسيؤناليزمي عةرةبيء ثَيكهاتةي تائيفيء‬ ‫َ‬ ‫بنةمالة بة كوردستانيشةوةو دةستَيوةرداني‬ ‫هَيزة دةرةكيةكان‪ ،‬هةموو ئةمانة عَيراقي‬ ‫بةرةو ديكتاتؤريةت بردوة‪ ،‬عَيراق َ‬ ‫دةولةتَيكي‬ ‫دةستكردي ثينةوثةرؤيةو بةم شَيوةيةي ئَيستةي‬

‫ئةطةر نةبَيتة سيستةمَيكي ديموكراتيء ئةقالني‬ ‫ئةوا تةنيا ضارةنووسي لةيةكتر ترازاندنة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كؤنترؤل كردني زؤرب��ةي جومطة‬ ‫ِريَطا‪:‬‬ ‫لاَ‬ ‫سةرةكيةكاني دةسة ت لةاليةن نوري ماليكي‬ ‫سةرؤك وةزيرانء كوتلةكةيةوة مةترسي بؤ سةر‬ ‫ئايندةي عَيراق دروست ناكات؟ ئةطةر مةترسي‬ ‫دروست ئةكات ديارترين ئةو مةترسيانة ضين؟‬ ‫د‪.‬ساالر باسيرة‪ :‬لةديارتريني ئةو مةترسيانة‬ ‫ريطا طرتن دةبَيت لة دروستبووني ديموكراسي‪،‬‬ ‫ولاَ تيش َبي بووني ديموكراسي و ئازادي ض‬ ‫واتايةكي بؤ دةمينَيتةوة‪ .‬نةبوونء بروانةبون‬ ‫بةم ثرةنسيث واتا بروا نةبوونة بة ضارةسةري‬ ‫ئاشتيانةي فرةنةتةوةييش لة عَيراق‪ ،‬بة مافي‬ ‫َ‬ ‫فيدرالي‪ ،‬بة طةشةكردن و بةرةو ثَيش ضووني‬ ‫َ‬ ‫والت‪ .‬هةموو ئةمانة ناكؤكي مةزهةبيء سياسيء‬ ‫َ‬ ‫دةكري‬ ‫نةتةوةيي لَيدةكةويتةوةو شةرو جةنط‬ ‫ئةنجامةكاني بن‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬لة دواي ِروخاني ِرذيَمي بةعسةوة‬ ‫بةبةردةوامي كَيشةو َئالؤزي لةنَيوان شيعةو سونةدا‬ ‫هةبووة‪ ،‬ثَيت واية كورد توانيويةتي سود لةو‬ ‫كَيشانة وةربطريَت؟ يان هيض نةبَيت توانيويةتي‬ ‫بَياليةنانة َ‬ ‫مامةلة بكات؟ ئةطةر بَياليةن نةبوبَيت‬ ‫اليةنطيري كورد هيض دةسكةوتَيكي نةتةوةيي‬

‫هةبووة؟‬ ‫َ‬ ‫د‪.‬ساالر باسيرة‪ :‬كَيشةو ئالؤزي نَيوان شيعةو‬ ‫سونة لة عَيراق ثيش ميذووي خؤي هةية كة‬ ‫ثَيش روخاني رذيمي بةعسيش بةردةوامة‪.‬‬ ‫دياردةيةك كة بؤتة هؤي ناسةقامطيري َ‬ ‫دةولةتي‬ ‫عَيراق كة هةميشة باش يان خراث رةنطدانةوةي‬ ‫هةبووة لةسةر كورديش‪ .‬بةهؤي ئةوةي كة كورد‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫كيشةي مةزهةبي نية لة نَيوان خؤيداو‬ ‫عةرةبيشدا‪ ،‬هةربؤية ئةطةر بيشيةوي بكةويَتة‬ ‫نَيوان ئةم دوو اليةنةوة َ‬ ‫بةالم بي مةرجء َبي‬ ‫دةستكةوت نةبَيت ئةوة واقيعي ذياني سياسةتة‪.‬‬ ‫ب� َ‬ ‫�ةالم بةرذةوةنديةكان نةتةوةيي بن نةك‬ ‫تاكرةوي‪ ،‬نةك يةك اليةنة بؤ سوودي تاكء‬ ‫َ‬ ‫بنةمالة دةسةلاَ تدارةكان بَيت‪َ .‬‬ ‫بةالم كورد هةتا‬ ‫ئَيستة نةيتوانيوة سوود لةم ناكؤكيء ملمالنييانة‬ ‫وةربطريَت‪َ ،‬تالةباني اليةني ماليكي و شيعةي‬ ‫طرتووة‪ ،‬بارزانيش اليةني عَيراقيةو توركياو خةتي‬ ‫سونة‪ ،‬ئةم دوو اليةنة وةك دوو َ‬ ‫دةولةتي جودا‬ ‫َ‬ ‫مامةلة دةكةن لة نَيو هةريَمَيكدا كة بةخؤي‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت خاوةني يةك حكومةتء يةك ثةرلةمانة‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬بة ِراي بة ِريَزتان هةنطاوةكان شكستي‬ ‫نةهَيناوة لة لَيسةندنةوةى متمانة لة نوري‬ ‫ماليكي؟ بؤضي كورد بوو بةاليةنَيكي ديار لة‬ ‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪27‬‬


‫لَيسةندنةوةي متمانة لة ماليكي؟ كورد لةو ياريية‬ ‫سياسيية شكستي بةنسيب نةبووة؟‬ ‫د‪.‬ساالر باسيرة‪ :‬ئةوة طةلي كورد نةبوو داواي‬ ‫ليسةندنةوةي متمانة لة نوري ماليكيء هةرةشةي‬ ‫كشانةوة لة حكومةتةكةي كرد‪َ ،‬‬ ‫بةلكو ئةوة يةك‬ ‫اليةنانة بارزاني بوو‪َ ،‬‬ ‫بةالم هؤكارةكاني سياسيء‬ ‫نةتةوةيي نةبوو َ‬ ‫بةلكو شةخسي بوو‪ ،‬لةسةر‬ ‫كَيشةي نةوتء ثارة بوو‪ ،‬ئةطةر وابواية دةكرا‬ ‫اليةني كوردي لةسةر ماددةي ‪ 140‬و ناوضة‬ ‫دابراوةكان ثَيشتر هة ِرةشةي كشانةوةي بكرداية‬ ‫لة حكومةتةكةي ماليكي‪ ،‬بارزاني سةركةوتو‬ ‫نةبوو لة لَيسةندنةوةي متمانة لة نوري ماليكي‪،‬‬ ‫دةيويست هاوثةيمانة كوردةكانيشي بهَينيتة‬ ‫سةرخةت بؤ ئةم مةبةستة‪َ ،‬‬ ‫بةالم سةركةوتو‬ ‫نةبوو‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬زؤرجار دةوتريَت نوري ماليكي بةرةو‬ ‫تاك ِرةوي و ديكتاتؤري هةنطاو دةنَيت ئةم قسةية‬ ‫زؤر جار سةرؤكي هةريَم َ‬ ‫ئةيلَيت ئةطةر ماليكي‬ ‫بؤ ديكتاتؤريةت هةنطاو بنَيت كوردو سةرؤكي‬ ‫هةريَم بةشَيك نين لةو تاك ِرةوي و ديكتاتؤريةتة؟‬ ‫لةبةر ئةوةي ئةوان ماليكيان كردةوة بةسةرؤك‬ ‫وةزيران ؟‬ ‫د‪.‬ساالر باسيرة‪ :‬لَيرةدا ثرسيارةكة كةمتر‬ ‫لةوةداية ماليكي ديكتاتؤررة يان نا‪َ ،‬‬ ‫بةلكو ئةوةية‬ ‫كة بارزاني لةاليةكةوة بةشويَن ويناي دوذمندا‬ ‫دةطةريَت بؤ مةبةستي شاردنةوةي ديكتاتؤريةتي‬ ‫َ‬ ‫سةرقال كردني‬ ‫خؤي لة هةريَمةكةدا‪ ،‬هةروةها بؤ‬ ‫َ‬ ‫خةلكيي بة شويني ترةوة‪ .‬دوو كةس يةكتري بة‬ ‫ديكتاتؤر تؤمةتبار دةكةن و مةنتقيشي تيداية‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬ئةطةر كوتلة كوردستانيةكان يةك‬ ‫َ‬ ‫هةلويَستء يةك دةنط نةبن نابَيتة هؤكاريَك‬ ‫بؤ الوازبوني ثَيطةي كورد لة ِرووي ثةرلةمانييةوة‬ ‫؟ زؤر جار لةاليةن كوتلة كوردستانيةكانةوة‬ ‫دذايةتي داواك��اريء خواستةكاني بزوتنةوةي‬ ‫طؤ ِران دةكريَت‪ ،‬وة زؤرجار داواكاريةكانيشيان‬ ‫دة ِرواتة ضَيوارضَيوةي بةرذةوةندية نةتةوةييةكان‬ ‫هؤكاري ئةم دذايةتية بؤضي دةطة ِريَتةوة؟‬ ‫د‪.‬ساالر باسيرة‪ :‬كوتلة سياسية كورديةكاني‬ ‫نَيو ثةرلةماني بةغدا بريتين لة ئةحزابةكاني نَيو‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتء‬ ‫هةريَمي كوردستان‪ ،‬كة ئةحزابي‬ ‫ملمالني و‬ ‫ئؤثؤزيسيؤنيشي ت��ي��دان‪ ،‬ئ��ةو‬ ‫َ‬ ‫ناكؤكيانةي كة لةسةر ئاستي هةريَم لةنيوانياندا‬ ‫هةن رةنطدانةوةي خؤي هةية لةسةر ئاستي‬ ‫ثةرلةماني ئيتحاديش لة بةغدا‪َ ،‬‬ ‫بةالم هةروةك‬ ‫لة هةريَم‪ ،‬لةسةر ئاستي بةغداش طرنطة وةك‬ ‫ثرةنسيث هةموو ئةو دياردانةي رةهةندي‬

‫‪28‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةم (‪)2012‬‬

‫نيشتيمانييان هةية بة تةوافوق بَيت لة نَيوان‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتء ئؤثؤزيسيؤندا‪ ،‬لةوانة كة ثةيوةندي‬ ‫بةئاسايشي نةتةوةييء نيشتيمانييةوة هةية‪،‬‬ ‫شتي تر هةن كة ئةم يةك ريزية لةم هةريَمة‬ ‫تَيك ئةدات‪ ،‬بؤ نمونة مةسةلةي دروستبووني‬ ‫ئةنجومةني ئاسايشةكةي هةريَم‪ ،‬ضونكة‬ ‫رةهةندي ئةنجومةنَيكي ئاسايشي نةتةوةييء‬ ‫نيشتيماني ثَيوة ديار نية‪ ،‬دةبواية بة تةوافوقي‬ ‫نَيوان دةس� َ‬ ‫�ةالتء ئؤثؤزيسيؤن بواية‪ ،‬هةمان‬ ‫شت بؤ بابةتةكاني بودجةو دةستوريشة‪ ،‬كةواتة‬ ‫ضؤن دةكريَت ئةطةر هةريَمي كوردستان‬ ‫لةديدي دةسةلاَ تةوة لةمةترسيدا بَيت ‪ ،‬يان بؤ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت خؤي يان‬ ‫بةرذةوةنديةكاني خودي‬ ‫ئةطةر اليةنَيكي دياري كراوي نَيو دةسةالت‬ ‫بكةونة مةترسيةوة‪ ،‬يان كَيشةكة ئاراستةيةكي‬ ‫شةخسيي هةبَيت ئةوا دةبَيت كوتوثر هةموومان‬ ‫يةك و يةكطرتوبين‪َ ،‬‬ ‫بةالم بؤ ئةو رةهةندة‬ ‫َ‬ ‫دةس��ةالت مةبةستي‬ ‫نيشتيمانيانةي تر كة‬ ‫نةبَيت داواي يةكريزي نةكريَت‪ ،‬وةك ئةوة‬ ‫واي��ة حيزبَيك ئيتر ئؤثؤزيسيؤن بَيت يان‬ ‫دةسةلاَ ت بؤ ئةوةي بطات بة دةسةلاَ ت يان‬ ‫لةسةر دةسةلاَ ت بمينَيتةوة داوا لة طةلةكةي‬ ‫بكات َ‬ ‫هةليبذيَريَت‪ ،‬بةلاَ م دواتر حيساب بؤ‬ ‫داواكاريء بةرذةوةنديةكاني طةلةكةي نةكات‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةالم داواي يةكريزي لَيبكات بؤ مةبةستَيكي‬ ‫سبةيني ثشتطيريت ناكةم‬ ‫دياريكراو‪ ،‬ئةوا منيش‬ ‫َ‬ ‫لة داواكاريةكةتدا‪ ،‬ئةطةر لة بةغدا ئؤثؤزسيؤن‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت ريَطريت لَيدةكات نةخريَيتة‬ ‫ببينَيت‬ ‫َ‬ ‫لاَ‬ ‫نَيو كؤميسيؤني با ي هةلبذاردنةكانةوة ئةوا‬ ‫ئةويش ثَيت َ‬ ‫دةلَيت منيش ثشتطيريت ناكةم لة‬ ‫سياسةتةكاني تؤدا‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬لةمةسةلةي كةركوكدا كورد توانيويةتي‬ ‫سياسةتَيكي حةكيمانةي بؤ بةكاربهَينَيت؟‬ ‫َ‬ ‫هةلويَستي سياسيانةي سةركردايةتي كورد‬ ‫َ‬ ‫بةرامبةر كةركوك ضؤن هةلدةسةنطَينيت؟ كاري‬ ‫جدي بؤ ئةكريَت؟ بؤضي كورد زؤر جدي نيية‬ ‫لةسةر طة ِرانةوةي ناوضة داب ِراوةكان بؤ سةر‬ ‫هةريَمي كوردستان‪ .‬ئايا كورد توانيويةتي بؤ‬ ‫ئةو ناوضانة كاريَك بكات كة هاولاَ تياني ِرازي‬ ‫بن بةطة ِرانةوةي ناوضةكةيان بؤ سةر هةريَمي‬ ‫كوردستان؟‬ ‫لاَ‬ ‫د‪.‬ساالر باسيرة‪ :‬من واي نابينم دةسة تي‬ ‫ك��وردي حةكيمانة ك��اري لةسةر دؤسيةي‬ ‫كةركوك كردبَيت‪ .‬ه��ةروةك لة هةريَمي‬ ‫كوردستان لة كةركوكيش بة ضاوي حيزبيء‬ ‫مامةلةي َ‬ ‫هةلويَستي دوو ئيدارةيي َ‬ ‫بة َ‬ ‫لةطةلدا‬

‫كراوة‪ ،‬كورد سوودي لة دةرفةتةكان نةبيني‬ ‫سةبارةت بة كةركوك‪ ،‬نةيتواني ببَيتة مؤديليكي‬ ‫باش بؤ ثَيكهاتةكاني كةركوك‪ ،‬لةسةر حيسابي‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت كةركوك‬ ‫دةستكةوتي نةوت و ثارة بؤ‬ ‫َ‬ ‫ثشتطوي خرا‪ ،‬كورد بةو هةموو دةسةالتة زؤرةي‬ ‫لة بةغدا هةيةتي نةيتواني بؤ كةيسي ناوضة‬ ‫دابراوةكان بة كةركوكيشةوة بضَيتة ثَيشةوة‪.‬‬ ‫سياسةتي بةغدا واي كردوة كة كورد ئةو ناوضانة‬ ‫جيبهَيَلنء روو لة هةريَمي كوردستان بكةن‪.‬‬ ‫كلتورو زماني كوردي دةضةوسَينريَتةوة‪ ،‬كورد لةو‬ ‫ناوضانةدا دوضاري جينؤسايدكردني كةلتوريء‬ ‫كؤمةاليةتيء ئابوري و نةتةوةيي بؤتةوة‪.‬‬ ‫رَي��ط��ا‪ :‬ض��ارةس��ةري طونجاو بؤ كَيشة‬ ‫سياسيةكاني ئَيستاي عَيراق ضية؟‬ ‫د‪.‬ساالر باسيرة‪ :‬من خؤم كارم لةسةر دة‬ ‫مؤديلي سياسي كردوة بؤ ئايندةي عَيراق‪ ،‬بة‬ ‫هةريَمي كوردستانيشةوة‪ ،‬بةلاَ م دوو مؤديل‬ ‫دوا رؤذي عَيراق دياري دةكات كة بريتين‬ ‫لةوةي يان عَيراق دةبَيتة سيستةمَيكي َ‬ ‫فيدرالي‬ ‫راستةقينة بؤ نمونة مؤديلةكةي بةلجيكا‬ ‫َ‬ ‫فيدراليةوة (ئةنجومةني‬ ‫بةبووني ئةنجومةنَيكي‬ ‫هةريمةكان)‪ ،‬يان عَيراق لةيةكتر دةترازيَتء‬ ‫دةبَيتة دوو َ‬ ‫دةولةتي عةرةبيء كوردي‪ ،‬بةلاَ م‬ ‫ئةطةر بمانةويَت عَيراقء باشوري كوردستانيش‬ ‫َ‬ ‫فيدراليزم‬ ‫نةبَيتة ديكتاتؤر ئةوا ثراكتيزةكردني‬ ‫ثَيويستة‪ ،‬ضونكة ئةم مؤديلة دذ بة سيستةمي‬ ‫سةنتراليزمةو ديموكراسيةتء سةقامطيري تييدا‬ ‫باشتر دروست دةبَيت‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬دوا ثرسيارم ئةوةية سةركردايةتي‬ ‫سياسي كورد لةكَيشةكاندا بؤضي قةد ناطة ِريَتةوة‬ ‫بؤ ثرسكردن بةميللةتء هةر خؤيان ب ِريار ئةدةن‬ ‫ئةطةر كَيشةكةش كورد تَييدا دؤ ِرا بةهؤي‬ ‫سياسةتي ضةند كةسَيكةوة دةبَيت هةموومان‬ ‫باجةكةي بدةين؟ مةبةست لةنةطة ِرانةوة بؤ‬ ‫ميللةت ضيية؟‬ ‫د‪ .‬ساالر باسيرة‪ :‬نةطةرانةوة بؤ طةل واتاي‬ ‫بروا نةبوونة بة ديموكراسيةت‪ ،‬بروانة دةستوري‬ ‫هةريَم بة شَيوةيةكي ناشةرعي تيثةريَنراو‬ ‫راثرسيشي لةسةر نةكراوة‪ ،‬بةواتا طةل دةنطي‬ ‫لةسةر ن��ةداوة هةربؤية دةستورةكة ناكريَت‬ ‫دةستوريَكي شةرعي بَيت‪ ،‬طةل كة دةنطي دابة‬ ‫تؤ تؤش دةبَيت حيساب بؤ داواكاريء دةنطةكاني‬ ‫بكةيت‪ ،‬نةكردني ديكتاتؤريةت دةسةلمينَيت‪،‬‬ ‫هةريَمي كوردستان ئَيستا بةم ديكتاتؤريةتةدا‬ ‫طوزةر دةكات‪.‬‬


‫ميوانداري��ي ي��ان ل َيثرس��ينةوة؟‬ ‫ئةوة كورد نةبوو داواي البردني ماليكي دةكرد‪،‬‬ ‫بةلَكو بارزاني بوو‬ ‫ثةرلةمان تةنها توانيويةتي‬ ‫بةيةك َيك لةئةركةكاني هةست َيت‬ ‫ئةويش ياسا دةركردنة‬

‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪29‬‬


‫ِراثؤرتى‪:‬ئةنوةرحةمةغةريب‬ ‫لةئيستادا دةنطؤى ئةوة هةية كةثة ِرلةمانى‬ ‫َ‬ ‫كوردستان لةبةرنامةيداية هةفتانة وةزيريَكى‬ ‫حكومةتى هةريَمى كوردستان بانط بكاتة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ناوهؤلى ثة ِرلةمانء َليثرسينةوةى‬ ‫بكريَت‪ ،‬ب��ةآلم ئ��ةم هةنطاوة لةاليةن‬ ‫ئؤثؤزسيؤنء دةسةآلتةوة بةجياواز دةبينريَت‪،‬‬ ‫طؤظارى ِريَطا لةم ِراثؤرتةدا َليدوانى ضةند‬ ‫ثة ِرلةمانتاريَكى لة فراكسيؤنة جياوازةكان‬ ‫وةرطرتووةء سةرةتاش ثرسيارى تةوةرةى‬ ‫حسين‪ ،‬ئةندامي ثة ِرلةماني‬ ‫ئاراستةى بةفراو َ‬ ‫كوردستان لة فراكسيؤني حيزبي سؤسيالست‬ ‫دوانيكيدا لةمة ِر‬ ‫ديموكراتي كوردستان لة َلي َ‬ ‫ئةو هةنطاوةي ثة ِرلةمان بؤ ميوانداري‬ ‫كردني وةزيرةكاني حكومةتي هةريَم بؤ‬ ‫طؤظاري ِريَطا وتي «ثة ِرلةماني كوردستان‬ ‫جيطاي باوة ِرو متمانةي َ‬ ‫خةلكي كوردستانةو‬ ‫َ‬ ‫هةر لةويَشةوة ئيرادةو متمانةي وةرطرتووة‪،‬‬ ‫بةرهةمي خةباتء خويَنء قوربانيداني دةيان‬ ‫َ‬ ‫شطي ِريء ِرزطاري‬ ‫سالةي بزووتنةوةي شؤ ِر َ‬ ‫َ‬ ‫هةولء كارةكاني‬ ‫كوردستانة‪ ،‬بؤية ناكريَت‬ ‫ثةرلةمان ناديدة بطرينء بة زة ِرةبين ِراكة‬ ‫ِراكة َبيت بة دواي شتي َبي مانادا‪ .‬هاتني‬ ‫وةزيرةكانيش بؤ ثةرلةمان كارو هةنطاويَكي‬ ‫باشة بةئاراستةي ئيجابيداو لةم ريطايةوة‬ ‫ئةبيت بؤ ثةرلةمانتارانء‬ ‫بةرضاو رووني زياتر َ‬ ‫َ‬ ‫هاوالتيان دةربارةي كارةكاني وةزارةتةكانء‬ ‫طرفتء ئاستةنطء َ‬ ‫هةولء كارو بةرنامةيان بؤ‬ ‫خزمةتى َ‬ ‫خةلكي كوردستان‪ ،‬هةرضةندة كة‬ ‫دةبوو زووتر ئةم هةنطاوة بنرايةو جؤريك لة‬ ‫درةنطي َثيوة ديارة‪ .‬هةروةها هةق واية هيض‬ ‫َ‬ ‫نةبيت‬ ‫سلةمينةوةيةك يان دوورة ثةريَزيةك َ‬ ‫بةكارهيناني دةستةواذةي بانطهيشت‬ ‫لةسةر‬ ‫َ‬ ‫شتيك نية‬ ‫كردن لة بري ميوانداريكردن‪ ،‬كة َ‬ ‫لة ثةيرةوي ناوخؤي ثةرلةمان َثيى بووتريَت‬ ‫يةكيك لة ئةركء كارةكاني‬ ‫ميوانداري‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ضوارضيوةي بة دواداضوونء‬ ‫تة‬ ‫دةضي‬ ‫َ‬ ‫ثةرلةمان َ‬ ‫َ‬ ‫جيبةجي‬ ‫ثرسيارو َليثرسينةوة لة دةسةالتي َ‬ ‫كردن‪ ،‬بؤية ئةركةكاني ثةرلةمان ضوارضيوةي‬ ‫ثيناسةي ميوانداري لة خؤناطريَت»‪.‬‬ ‫فراكسيؤنى سؤسياليست‬ ‫ئةو ئةندامةى‬ ‫َ‬ ‫ل��ةدرَي��ذةى قسةكانيدا ل��ةوب��ارةوة وتيشى‬ ‫ئةنداميكي ثةرلةمان سةرنجم‬ ‫«من وةك‬ ‫َ‬

‫‪30‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةم (‪)2012‬‬

‫شيوازي ئامادةبووني وةزيرة‬ ‫لةسةر ئاليةتء َ‬ ‫بةريَزةكان هةية لة ثةرلةمان دا‪ ،‬بة َثيي ئةو‬ ‫بةرنامةيةي كة دانراوة رؤذيك لة هةفتةيةك‬ ‫دا دةست نيشان كراوة بؤ ئةم مةبةستةو‬ ‫هةرئةنداميك بة َثيي ِريذةي فراكسيؤنةكةي‬ ‫َ‬ ‫ذمارةيةكي دياري كراو ثرسيار ئاراستةدةكات‪،‬‬ ‫كة هةم ذمارةي ثرسيار كةمة هةم ماوةي‬ ‫خولةكيك َبيت بؤ‬ ‫دةبيت‬ ‫َ‬ ‫ثرسيار كردن كة َ‬ ‫هةر ثرسياريَكء َثينج خولةك بؤ وةآلم دانةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ئةمةش جؤريك لة نا ِريَكيء دذ يةكي‬ ‫ثةيرةوي ناوخؤدا دروست ئةكات‪ ،‬ئةندامي‬ ‫ثةرلةمان بؤي هةية ثرسياري زارةكي بكات‬ ‫خولةكيك َ‬ ‫بةلكو دة خولةك دياري‬ ‫نةك‬ ‫َ‬ ‫كراوة لة ثةيرةودا‪ ،‬ئةطةر بةوةش كيفايةت‬ ‫ئةتوانيت ثرسياري نووسراو ئاراستة‬ ‫نةبوو ئةوا‬ ‫َ‬ ‫بكات‪ ،‬ئةمةش وادةكات كةمي ماوةكة بؤ‬ ‫ثرسيارو َ‬ ‫وةالمي ثرسياري نووسراو جؤريك‬ ‫َ‬ ‫ثةلةثروزي بة بة ِريَوةضووني دانيشتنء‬ ‫لة‬ ‫دةرةنجامةكاني ثرسيارو وةآلمةكان بة دي‬ ‫بكريَت‪ ،‬بةآلم ئةطةر هاتوو وةزيرة بةريَزةكان‬ ‫لة ب��ارةي بةرنامةو ئيشء ك��ارو طرفتي‬ ‫وةزارةتةكانيانةوة وةآلمي ث ِر بة َثيستيان بؤ‬ ‫ثرسياري ثةرلةمانتاران هةبوو بة َثيضةوانةوة‬ ‫نةك َبي متمانةي َ‬ ‫بةلكو ثةلةمانء حوكمةت‬ ‫زياترو زياتر متمانةدار دةبن ‪.‬‬ ‫خةليل عوسمان‪ ،‬ئةندامى ثة ِرلةمانى‬ ‫كوردستان لةليستى كوردستانى لةمة ِر‬ ‫بانطهيشتكردنى وةزيرةكانى حكومةتء‬ ‫َ‬ ‫دوانيكيدا‬ ‫لةلي َ‬ ‫ئيرادةى ثة ِرلةمان بؤ َليثرسينةوة َ‬ ‫«بانطهيشت يان ميوانداري‬ ‫بؤ ِريَطا وتى‬ ‫َ‬ ‫بةثيي‬ ‫حكومةت‬ ‫�ي‬ ‫�‬ ‫�ان‬ ‫�‬ ‫�رةك‬ ‫�‬ ‫كردني وةزي‬ ‫َ‬ ‫بةرنامةيةك بووة كة سةرؤكايةتي ثةرلةمان‬ ‫داي ِرشتووة بؤ وةلاَ مدانةوةي ئةو ثرسيارانةي‬ ‫كة لةاليةن ئةنداماني ثةرلةمانةوة ئاراستةي‬ ‫وةزي��رةك��ان ك��راوةو وةلاَ م ن��ةدراوةت��ةوة‪،‬‬ ‫ياخود وةلاَ م دراوةتةوةو ئةنداماني ثةرلةمان‬ ‫قةناعةتيان بة وةلاَ مةكة نةهاتووة‪ ،‬يان‬ ‫شيوازة‬ ‫ِروونكردنةوةي زياتريان َثيويستة‪ ،‬ئةم َ‬ ‫بانطهيشتكردنةش نيطةرانيةكي زؤري الي‬ ‫َ‬ ‫ئةنداماني ثةرلةمان دروست كرد بةوةي كة‬ ‫بةثيي بةرنامةكةي سةرؤكايةتي ثةرلةمان‬ ‫َ‬ ‫ذم��ارةي تةرخانكراوي ثرسيارةكانء ئةو‬ ‫كاتةش كة بؤ ثرسياركردن تةرخان كرابوو‬ ‫بانطهيشتكردنء ئةو‬ ‫كةم بوو‪ .‬ئةم جؤرة لة‬ ‫َ‬ ‫ضؤنيتي بة ِريَوةضووني‬ ‫ميكانيزمةش كة بؤ َ‬

‫دانيشتنةكة تةرخان كرابوو ب��ةدةرة لةو‬ ‫شيوازةي كة لةثةي ِرةوي ناوخؤي ثةرلةماني‬ ‫َ‬ ‫كوردستاندا دياري كراوة‪ ،‬ضونكة لة ماددةكاني‬ ‫كارثيكراودا ِريَوشويَني‬ ‫(‪)70-60‬ي ثةي ِرةوي َ‬ ‫لاَ‬ ‫ضؤنيتي وة مدانةوةي‬ ‫ئاراستةكردني ثرسيارو َ‬ ‫لةاليةن وةزيرةكانةوة ِريَكخراوة بةجؤريَك‬ ‫ئةنداميكي ثةرلةمان ثرسياريَكي‬ ‫كاتيك‬ ‫َ‬ ‫كة َ‬ ‫نوسراو ئاراستةي وةزيريَك دةكات‪ ،‬وةزير‬ ‫دةبيت وةلاَ مي ثرسيارةكة بداتةوة‪ ،‬بةلاَ م‬ ‫َ‬ ‫لاَ‬ ‫ئةطةر وة مي ثرسيارةكةي نةدايةوة يان‬ ‫وةلاَ مةكة موقنيع نةبوو بةالي ئةندامةكةي‬ ‫بانطهيشتي ثةرلةمان‬ ‫ثةرلةمانةوة ئةوا وةزير‬ ‫َ‬ ‫دةكريَتء هةمان ثرسياري َليدةكريَتةوة‪،‬‬ ‫ئةطةر ئةمجارةش وةلاَ م��ةك��ةي نةبووة‬ ‫جيطةي قةناعةتي ئةنداماني ثةرلةمان ئةوا‬ ‫َ‬ ‫بة طويَرةي ماددةي (‪ )70‬ي ثةي ِرةوي ناوخؤ‬ ‫سيي ئةنداماني‬ ‫دةشيت بةدةنطي دوو لةسةر َ‬ ‫َ‬ ‫ثةرلةمان متمانةي َليبسةنريَتةوة‪.‬‬ ‫سليمان‪ ،‬س��ةرؤك��ى ليستى‬ ‫ه��اذة َ‬ ‫ضاكسازىء عةدالةتى كؤمةآليةتى لةبارةى‬ ‫لةنيوان‬ ‫بانطهيشتى وةزيرةكانى حكومةت َ‬ ‫َ‬ ‫ميواندارى كردنء ئيرادةى َليثرسينةوةى‬ ‫دوانيكيدا بؤ ِريَطا وتى «ئةو‬ ‫لةلي َ‬ ‫ثة ِرلةماندا َ‬ ‫دةس��ةآلت��ان��ةى كة ث��ة ِرةم��ان هةيةتىء‬ ‫يةكيك َ‬ ‫لةخالةكانى ناو‬ ‫ئةركى ثة ِرلةمانيشة َ‬ ‫دةبيت‬ ‫كة‬ ‫ئةوةية‬ ‫لةمان‬ ‫ثةي ِروى ناوخؤى ثة ِر‬ ‫َ‬ ‫َربيت بةسةر دامء دةزطاكانى‬ ‫ثة ِرلةمان ضاودي َ‬ ‫حكومةتةوة‪ ،‬ئةو هةنطاوانةى ثةرلةمان‬ ‫بينيت بؤ ئ��ةوةى كة وةك ضاوديَريَك‬ ‫َ‬ ‫ببينيت‬ ‫بةجي كردنةوة َ‬ ‫بةسةر دةسةآلتى َ‬ ‫جي َ‬ ‫بانطهيشتكردنى وةزيرة‬ ‫ئةوةية كة لة ِريَطةى‬ ‫َ‬ ‫بة ِريَزةكانة بؤ ثة ِرلةمانى كوردستان بؤئةوةى‬ ‫ئةندامانى ثة ِرلةمان هةموو ئيشء كارةكانى‬ ‫وةزارةتةكانيان لةال ِروون َبيت‪ .‬سروشتى‬ ‫بةثيى ثةي ِرةوى ناوخؤ دووجؤر لةهاتنى‬ ‫َ‬ ‫يةكيكيان ئةوةية وةزيرى‬ ‫هةية‪،‬‬ ‫وةزيرةكان‬ ‫َ‬ ‫بة ِريَز ديَت لةسةر ئيشء كارى وةزارةتةكةى‬ ‫ئامادةدةبيت‪ ،‬وة باس‬ ‫خؤى لة ثة ِرلةمان‬ ‫َ‬ ‫لةئيشء كارى وةزارةتةكةى دةكات‪ ،‬ئةوكاتة‬ ‫ئةندامانى ثة ِرلةمان مافى ئةوةيان هةية‬ ‫هةربابةتيك‬ ‫كةثرسيارى َليبكةن لةسةر‬ ‫َ‬ ‫كة لةاليةن بؤتةثرسيار ياخود ِروون نية‪،‬‬ ‫يةكيكى تر ئةوةية كة وةك َليثرسينةوةية‬ ‫َ‬ ‫كاتيك كة ثة ِرلةمان ياخود‬ ‫ئةو َليثرسينةوةية َ‬ ‫بابةتيكةوة‬ ‫ئةنداميكى ثة ِرلةمان كة لةمة ِر َ‬ ‫َ‬


‫ثرسيارى الدروست بووة ياخود كة َ‬ ‫بةلطةى‬ ‫َ‬ ‫طةندةلى‬ ‫لةوةزارةتيك‬ ‫لةبةردةست هةبوو كة‬ ‫َ‬ ‫هةية‪ ،‬كةموكو ِرى هةية‪ ،‬تةبيعى وةزارةتيش‬ ‫كةسى يةكةم لة وةزارةتةكان كة وةزيرة‬ ‫ئةوكاتة بةرثرسياريَتى لةئةستؤى ئةوانداية‬ ‫بؤية مافى ئ��ةوةى هةية كة ثة ِرلةمان‬ ‫بةشيوةكى طشتى‬ ‫ياخود ئةندامى ثة ِرلةمان َ‬ ‫بانطهيشتى وةزيربكات‪ ،‬وة َليثرسينةوةى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةلدا بكات لةسةر ئةو ثرسانةى كة‬ ‫ِروونء ئاشكرانين لةاليةن ئةندامانى‬ ‫ثة ِرلةمان‪ ،‬ئةوةى َئيستاكة ئةو هةنطاوةى‬ ‫كة ثة ِرلةمان لةم خولةدا ناويةتى لة ِراستيدا‬ ‫هةنطاويَكى باشة‪َ ،‬ثيويست بةوة دةكات كة‬ ‫هةموو ئةندامانى ثة ِرلةمان ئاطادارى هةموو‬ ‫ئيشء كارةكانى حكومةت بن‪ ،‬ئاطادارى‬ ‫ئيشء كارى هةموو وةزارةتةكان بن‪،‬الى‬ ‫هةموو ئةندامانى ثة ِرلةمان ِروون َبيت كة‬ ‫وةزارةتةكان ض هةنطاويَكيان ناوة بؤئةوةى‬ ‫كةلةم كابينةيةدا كاربكةن ياخود لةسةر‬ ‫بابةتى بوجة ئةومينحةيةى كةتةرخان كراوة‬ ‫بؤ وةزارةتةكة ضؤن كاريان لةسةر كردووةء‬ ‫سةرفكراوة‪ ،‬بةآلم لةهةمانكاتدا لة ِراستيدا من‬ ‫وةك خؤم ِرةخنةيةكم هةبوو لةسةرؤكايةتى‬ ‫ثة ِرلةمان ئةويش ئةوةية سنورداركردنى‬ ‫ثرسيارةكان بؤ ليذنةكانى ناو ثة ِرلةمان‪ ،‬كة‬ ‫بةثيى كورسيةكانى ثة ِرلةمان‬ ‫لة ِراستيدا َ‬ ‫ثرسيارةكان سنورداركراوة‪ ،‬بؤنمونة‪ :‬ليستى‬ ‫كوردستانى كةليستى زؤرينةية‪ ،‬هةشت‬ ‫ثرسيارى َثيدراوةو طؤ ِران ضوار ثرسيارى‬ ‫َثيدراوة‪ ،‬وة تاديَتةخوارةوة‪َ ،‬ئيمة كورسيةك‬ ‫يان دوو كورسيمان هةية تةنها مافى ئةوةمان‬ ‫هةية يةك ثرسيار بكةين‪ ،‬كة لة ِراستيدا‬ ‫نابيت ِريَطرى لةئةندامانى ثة ِرلةمان بكريَت‬ ‫َ‬ ‫بتوانيت ثرسياربكات‪،‬‬ ‫بةوشيوةية‪ ،‬كةضؤن‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كةموكو ِريةكانى‬ ‫َكيشةكانء‬ ‫ضونكة‬ ‫وةزارةتةكان ئةوةندةزؤرن َثيويست دةكات‬ ‫كةلةالى ئةندامانى ثة ِرلةمان ِروون َبيت‪،‬‬ ‫ضونكة َئيمة نويَنةرى َ‬ ‫خةلكى كوردستانين‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةئيمةوة دةكات كة‬ ‫خةلكيش ثةيوةندى َ‬ ‫ئةو كةموكو ِريانةى كةهةيةء َثيمان َ‬ ‫دةلَين‪،‬‬ ‫بؤية من َثيمواية يةك ثرسيار زؤر زؤر كةمة‬ ‫كة سنورداركراوة‪ ،‬دةبواية زياتر ِريَطةبدريَت‬ ‫بةئةندامانى ثة ِرلةمان كة بتوانن ضةند‬ ‫ثرسياريَك بكةن‪ ،‬وةك َئيستاش كة كات‬ ‫دياريكراوةء يةك خولةك دياريكراوة بؤ‬

‫ثرسياركردن‪ ،‬كة دةتوانرا ضةند ثرسياريَك‬ ‫هةبيت بيكات‪ ،‬لةوة‬ ‫بؤ ئةندامى ثة ِرلةمان‬ ‫َ‬ ‫نةبيت‪ ،‬بؤية بة ِراستى من ئةوة‬ ‫زياتر مافى َ‬ ‫بةجؤريَك لة ِريَطرى دةزانم لة ئةندامانى‬ ‫ثة ِرلةمان كة ضؤن ئاراستةى ثرسيارةكان‬ ‫بكةن‪ ،‬بةآلم لةهةمانكاتدا ئةمة هةنطاويَكى‬ ‫باشةء هيوادارين لةو كاتةى كةوةزيرةكان‬ ‫ديَنة ثة ِرلةمان بتوانين وةآلمى ثرسيارةكنمان‬ ‫َلييان وةربطرينةوة‪ ،‬بؤئةوةى َئيمةش بتوانين‬ ‫ئةو َكيشةو كةموكورتيانةى كة هاوآلتيان‬ ‫دةيطةيةننةالى َئيمة بؤضارةسةركردن وةزيرة‬ ‫بة ِريَزةكان وةآلمى دروستمان بدةنةوة»‪.‬‬ ‫ل��ةوةآلم��ى ئ��ةو ث��رس��ي��ارةش��دا كة‬ ‫س��ن��وردارك��ردن��ى ك��اتء ثرسياركردنى‬ ‫ثة ِرلةمانتاران بؤخؤى ثاساوى سةرؤكايةتى‬ ‫ثة ِرلةمان نية بؤئةوةى لةوةزيرةكان نةكةونة‬ ‫سليمان لةوةآلمدا‬ ‫ذيَربارى َليثرسينةوةوة‪ ،‬هاذة َ‬ ‫وتى «مافى ثة ِرلةمانتارانة كةثرسياربكةنء‬ ‫ئةو ِر َؤل��ةى كةثة ِرلةمان وةك ضاوديَر‬ ‫بةجيكردن‬ ‫جي َ‬ ‫دةتوانيت ضاوديَرى دةسةآلتى َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيت لةوةى‬ ‫كاريطةرتر‬ ‫ةى‬ ‫ؤل‬ ‫ر‬ ‫ئةو‬ ‫بكات‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫كةثرسياربكات‪َ ،‬ئيستا ئةو هةنطاوةى كةنراوة‬ ‫هةنطاوى ترى ب��ةدواوة دَي��ت‪ ،‬بؤ نمونة‬ ‫لةئيستادا توانرا ئةوة تةحديد بكريَت‬ ‫ئةطةر َ‬ ‫هةبيت‬ ‫لةوانةية ئةطةر دةرةنجامى باشيشى َ‬ ‫بةدوادابيت‪،‬‬ ‫دةتوانريَت هةنطاوى جديترى‬ ‫َ‬ ‫َئيمة دةستخؤشى لةو هةنطاوةى سةرؤكى‬ ‫كةبانطهيشتى وةزيرةكانى‬ ‫ثة ِرلةمان دةكةين‬ ‫َ‬ ‫كردووة بؤثة ِرلةمان»‪.‬‬ ‫َثيشةوا تؤفيق‪ ،‬ئةندامى ثة ِرلةمانى‬ ‫كوردستان لة فراكسيؤنى طؤ ِرانيش لةسةر‬ ‫ئةو ميوانداريكردنةى وةزيرةكان لةاليةن‬ ‫ثة ِرلةمانةوة بؤ طؤظارى ِريَطا دواو وتى‬ ‫«ثة ِرلةمانى كوردستان وةك دامةزراوةيةكى‬ ‫فةرمى لة كوردستان بةدريذايى تةمةنى‬ ‫وات��ة لة َ‬ ‫سالى (‪ )2012- 1992‬تةنها‬ ‫بةجى‬ ‫يةكيك لة ئةركةكانى َ‬ ‫توانيويةتى َ‬ ‫جي َ‬ ‫بكات لةكوردستان‪ ،‬ئةويش دةركردنى‬ ‫ياساكان بووة بةطشتى‪ ،‬بةآلم لةضاوديَرى‬ ‫كردنى كارةكانى حكومةتء َليثرسينةوة لة‬ ‫سةروةكى حكومةتء‪ ،‬وةزيرةكانى حكومةت‬ ‫هةستيت بونمونة‬ ‫نةيتوانيوة بة ِر َؤلى خؤى‬ ‫َ‬ ‫تائيستاثة ِرلةمان نةيتوانيوة سةرؤكى حكومةت‬ ‫َ‬ ‫بانطهيشتى‬ ‫يان وةزيرةكانى حكومةت‬ ‫َ‬ ‫ثة ِرلةمان بكات بؤ ثرسيارو َليثرسينةوةو‬

‫َ‬ ‫طةندةلىء ناعةدالةتىء‬ ‫محاسبةكردنيان لةسةر‬ ‫َ‬ ‫بةهةدةردانى سامانى وآلتء كؤمةلَيك‬ ‫بابةتى ترى طرنك كةثةيوةنديان بةذيانى‬ ‫ئةركيكى طرنطى‬ ‫هاوآلتيانةوةية كةئةمة‬ ‫َ‬ ‫ثة ِرلةمانى كوردستانة‪.‬‬ ‫كاتيك سةرؤكايةتى ثة ِرلةمانى كوردستان‬ ‫َ‬ ‫بةبي ئاطادارى فراكسيؤنةكانى ناو ثة ِرلةمانى‬ ‫َ‬ ‫كوردستانء ثة ِرمانتارانء بةدةر لةثةي ِرةوى‬ ‫ناوخؤى ثة ِرلةمانى كوردستان بةرنامةيةك‬ ‫دادةنيت بؤ ميوانداريكردنى وةزيرةكانى‬ ‫َ‬ ‫حكومةت بؤ ئةوةى وةزيرةكانء كارةكانى‬ ‫وةزارةتةكةيان بخةنة ِروو بؤثة ِرلةمانتاران‪ ،‬كة‬ ‫ئةمةش تةواو َثيضةوانةى ئةركى ثة ِرلةمانةو‬

‫ثةرلةمانتار َيك‪:‬‬ ‫ئةم ميواندارى كردنةى‬ ‫وزيرةكانى حكومةت‬

‫لةاليةن ثةرِلةمانةوة ِر َيك‬ ‫وةك ئةوة وايةكة ثةرِلةمان‬ ‫َ‬ ‫هؤليَك بيَت بؤخستنةرِووى‬ ‫ضاالكيةكانى وةزارةتةكان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سةرقالكردنى‬ ‫هةولَيكة بؤكات بة ِريَكردنء‬ ‫َ‬ ‫سةرقالكردنى‬ ‫ثة ِرلةمان بةكاريى َبيسودو‬ ‫بةبي ئةوةى سوديان َثيبطات‪.‬‬ ‫هاوآلتيان َ‬ ‫ئةم ميوانداريكردنةى وزيرةكانى حكومةت‬ ‫لةاليةن ثة ِرلةمانةوة ِريَك وةك ئةوة وايةكة‬ ‫ثة ِرلةمان َ‬ ‫هؤلَيك َبيت بؤ خستنة ِرووى‬ ‫دةبيت‬ ‫ضاالكيةكانى وةزارةت���ةك���انء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫(لةطةل ريَزم بؤ هةمويان) زؤر‬ ‫ثة ِرلةمانتاران‬ ‫َ‬ ‫بةئاقلى دابنيشنء طويَبطرن لة وةزيرةكان تا‬ ‫بةبي ئةوةى هيض لةمةسةلةكان‬ ‫تةواو دةبن َ‬ ‫َ‬ ‫بطؤ ِريَت‪ .‬بؤية ئةمة طالتةكردنة بةثة ِرلةمانء‬ ‫ك��ارى ثةرلةمانىء َبي ِريَزية بةرامبةر بة‬ ‫َ‬ ‫هاوالتيان» ‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪31‬‬


‫قةيس بلَباس‪:‬‬

‫لة ئؤسلؤ بة مةال بةختيارم وت تؤ‬ ‫وةرزشةوان نيت‪ ،‬تكاية سياسةت بكةو‬ ‫كورسييةكةي وةرزش ج َيبه َي َلة‬

‫ديدارى‪ :‬هةرَيز خالد‬ ‫ِريَطا‪ :‬دةمانةويَت لة بة ِريَزتان بثرسين‬ ‫بيرؤكةي نؤرواي كوث لةكويَوةو ضؤن سةري‬ ‫َ‬ ‫هةلدا ؟‬ ‫َ‬ ‫قةيس بلباس‪ :‬سةبارةت بؤ ثرسيارةكةت‬ ‫بةهؤي ئةوةي كة هةموو ذيانم بة وةرزشء‬ ‫ثي تةرخان كردووة و هةروةها‬ ‫بة تايبةت تؤثي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كةسيك بووم هةولم داوة ساالنة‬ ‫بةردةوام‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ةوانيتيية بكةم كةلة مانطي‬ ‫سةيري ئةم ثال َ‬ ‫حةوتي هةموو َ‬ ‫ثي دةكاتء‬ ‫سالَيك دةست َ‬ ‫لةسةرةتاي مانطي هةشت كؤتايي ديَت‬ ‫ئامادة ببم و ضاوم ب ِريوةتة ياريزانة طةنجةكاني‬ ‫كورد‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ةوانيتيية ضؤنةو‬ ‫ِريَطا‪َ :‬ميذووي ئةم ثال َ‬ ‫ئامانجي ضي ية؟‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ةوانيتي ية لةسالي‬ ‫قةيس َبلباس‪ :‬ئةم ثال َ‬ ‫‪ 1972‬بؤ يةكةم جار بة ِريَوةضوو‪ ،‬تاك َئيستاش‬ ‫َبي داب ِران بةردةوامة‪ ،‬واتة ‪َ 40‬‬ ‫سال تةمةنييةتي‪،‬‬ ‫َ‬ ‫منداالنء َميرد‬ ‫ئامانجيشمان تةنها ئةوةية كة‬ ‫منداالنء الوان��ي َ‬ ‫َ‬ ‫والتةكةمانء هةروةها‬ ‫شيوة دةيانةويَت ئةم‬ ‫نةرويجيش بةهةمان َ‬ ‫بطهينن‪ ،‬هةموو ئةم َ‬ ‫والتانةش‬ ‫ضينء تويَذة َثي َ‬ ‫َ‬ ‫ةوانيتيية كةلةو‬ ‫خؤيان ئامادة دةكةن بؤ ئةم ثال َ‬ ‫تةمةنانةوة تا دةطاتة تةمةني خوار بيست‬ ‫َ‬ ‫سالي ‪.‬‬ ‫والتاني تر وةك َ‬ ‫ِريَطا‪َ :‬‬ ‫هةلبذاردةي الوان‬ ‫بةشدار دةبن ؟‬ ‫َ‬ ‫نةخير ثالةواني (نؤرواي‬ ‫قةيس َبلباس‪َ :‬‬ ‫كوث) تةنها بؤ يانةكاني ناوخؤي نةرويجةو‬ ‫يانةكاني دةرةوةش��ن بؤ نموونة يانةي‬ ‫(كارانظا)ي بةرازيلي ئازادة الواني يانةكةي‬ ‫بنيريَت وةك ضؤن لةم َ‬ ‫والتانةش يانةكاني‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫(هؤلؤرينطا) ئازادة منداالني ثانزة سال يان‬

‫‪32‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةم (‪)2012‬‬

‫سال يان نؤزدة َ‬ ‫شانزة َ‬ ‫بنيريَت‪ ،‬لة‬ ‫سالي َ‬ ‫َ‬ ‫والتي َئيمةش يانةكانمان ئازادن بؤ نموونة‬ ‫هةولير يان هةر يانةيةكي تر َبيت‬ ‫يانةي‬ ‫َ‬ ‫بنيرن‪ ،‬وة بؤ كو ِرو‬ ‫دةتوانن الواني يانةكةيان َ‬ ‫كضةكانيش هةمان ياساية كة بتوانن لة‬ ‫َ‬ ‫والتاكةي خؤيانةوة َبين بؤ َئيرة بةشداري لةم‬ ‫َ‬ ‫ةوانيتيية بكةن ‪.‬‬ ‫ثال َ‬ ‫َئيمة لةناو َ‬ ‫هةلبذاردةي َ‬ ‫والت بةشدار‬ ‫َ‬ ‫دةبين‪ ،‬بة ِراستي وةك كورد دةلَيت «ئةم‬ ‫ميللةتيكين‬ ‫شيت» َئيمة‬ ‫َ‬ ‫دةكي َ‬ ‫هةويرة ئاو زؤر َ‬ ‫زولم َلي كراوةو بةردةواميش َ‬ ‫َ‬ ‫زولممان َلي‬ ‫دةكرَيت‪ ،‬لةبةرئةوةي كةس ئامادة نيية َ‬ ‫ئاالي‬ ‫َ‬ ‫ببينيت‪ ،‬بؤية َدلنيام‬ ‫ووالتةكةمان بة بةرزي َ‬ ‫ئةطةر َئيمةش وةك نةتةوة سةير بكريَين بؤ‬ ‫ةونيتيية بضوكة َ‬ ‫ئةم َ‬ ‫ناهينينء‬ ‫هةلبذاردن َ‬ ‫ثال َ‬ ‫دةنيرن ‪.‬‬ ‫يانةكان خؤيان ياري زانةكانيان َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬بةشداربووني كورد كةي بوو‌ لةم‬ ‫َ‬ ‫ةوانيتييةدا؟‬ ‫ثال َ‬ ‫َ‬ ‫قةيس بلباس‪ :‬بة ِراستي َثيش هةموو‬ ‫دةبيت‬ ‫شتيك ئةوة ثرسياريَكي َميذووييةو َ‬ ‫َ‬ ‫بة ويذدانةوة َ‬ ‫وةالم بدريَتةوة‪ .‬من بيستوومة‬ ‫دةتوانم َبلَيم ثانزة بؤ بيست َ‬ ‫سال بةر لة ئةم ِرؤ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك كوردي خويَن طةرم َليرة‬ ‫دةلَين‬ ‫بةشدار بوونء ئةوةش تا ضةند ِراستة نازانم‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬ئةوةي َئيمة ئاطاداربين بة ِريَزتان بؤ‬ ‫يةكةم جار بةشدار بوون لة َ‬ ‫ةونيتي نؤرواي‬ ‫ثال َ‬ ‫كوث ؟‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫قةيس بلباس‪ :‬بةل َي لة سال َي ‪ 2009‬بة‬ ‫كارطي ِري يانةكةمانء‬ ‫هاوكاري دةستةي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ضةند َدلسؤزيَكي تريش هةولمان دا بةتةنها‬ ‫كورد كؤبكةينةوة لة هةموو نةرويج بة‬ ‫تايبةتي لة ئؤسلؤو دةوروب��ةري‪ ،‬بة ِراستي‬ ‫كاريَكي زؤر زةحمةت بوو‪َ ،‬‬ ‫بةالم َميذووي‬ ‫كوردي دةرخست لة نةرويج وة بةتايبةت‬ ‫ئةو طةنجانةي بةشدار بوون كة توانيمان‬

‫بةناوي كوردو َ‬ ‫والتة ثيرؤزةكةي كوردستانةوة‬ ‫بةشداري ئةم َ‬ ‫ةوانيتيية بكةين‪.‬‬ ‫ثال َ‬ ‫ِريَطا َئيوة ئامانجتان ضى بوو؟‬ ‫قةيس َبلباس‪َ :‬‬ ‫ئاالي كوردستان بةرز‬ ‫ك��راي��ةوة‪ ،‬بة ِراستي ئ��ةوةي من َليرةدا‬ ‫بةهاوكاري ياريزانةكان نيشاني جيهانم دا‪ ،‬بة‬ ‫شانازييةوة تا دوا ِرؤذي ذيانم شانازي َثيوة‬ ‫سي ياريزان‬ ‫دةكةم‪ ،‬سةرةتا لة طروثي خؤمان َ‬ ‫ياريمان كرد لة دوو ياري بةرامبةر بووينء‬ ‫لة يارييةكيش كة ضوينة طروثي ‪ 32،64‬تيث‬ ‫بوو كة‌ طروثةكةي خؤمان سةركةوتين ضوينة‬ ‫‪ ،32‬كة لةويَش سةركةوتين توانيمان لة‬ ‫يانةي (سارت) ببةينةوة (‪ )0*3‬دواي هيالك‬ ‫بوونيكي زؤر ئةوةندة لةتواناماندا بوو كة تاكو‬ ‫َ‬ ‫دةورةي ‪ 16‬ب ِرؤين بؤية َئيمة دؤ ِراندمان بؤية لة‬ ‫خولةكة هاتينة دةرةوة‪ ،‬بة نيسبةت َ‬ ‫ئاالكةش‬ ‫نةخير َئيمة بةناوي (كوردستان فؤتبول طروث)‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي تؤثي َثيي نةرويج‬ ‫بةشدار بووين‪َ ،‬‬ ‫ووتيان َئيوة لةذيَر َ‬ ‫ئاالي َئيمة دةذين بؤية‬ ‫ناتوانن َ‬ ‫ئاالكةتان بةرز بكةنةوة َليرة وةك هةر‬ ‫َ‬ ‫يانةيةكي تري ئةم والتة َئيوةش بةشدارن‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬ئةم بيرؤكةيةي هاتني َ‬ ‫هةلبذاردةي‬ ‫الواني كوردستان ضؤن سةري َ‬ ‫هةلدا؟‬ ‫قةيس َبلباس‪ :‬بة ِراستي ئةمة ثرسياريَكي‬ ‫زؤر طرنطة ئةطةر ِريَطام بدةن بة ِراستطؤييء‬ ‫بة وي��ذدان��ةوة باسي بكةم‪ ،‬دواي ئةو‬ ‫خةونة طةورةيةي كة بؤ يةكةم جار توانيم‬ ‫بةشداري ئةم َ‬ ‫ةوانيتيية بكةم لةناو‬ ‫ثال َ‬ ‫كوردستانء ئةنجامة باشةكةشمان واي َلي‬ ‫كردم ب��ةردةوام ببمء َ‬ ‫سالي ‪ 2010‬دووبارة‬ ‫بةشدار بووم‪َ ،‬‬ ‫بةالم لةبةر ئةوةي هيض حيزبء‬ ‫ِريَكخراويَكي ‌ن��اوةوةو دةرةوة هاوكارييان‬ ‫نةكردم نةمتواني بةشداربم بةداخةوة‪َ ،‬‬ ‫بةالم‬ ‫لةنيوان‬ ‫‪ 2011‬ثةيوةندييةكي تؤكمةو دروست َ‬ ‫يةكيتي تؤثي َثيي نةرويجء كوردستان بة‬ ‫َ‬


‫ياريزانيكي َدلسؤزي خؤم كةناوي‬ ‫هاوكاري‬ ‫َ‬ ‫خةلكي ئاكريَية َ‬ ‫هاوارو َ‬ ‫هةولي جديمان داو‬ ‫كاتي زؤرمان تةرخان كرد تا نةرويجمان‬ ‫ِرازي كرد لة كوردستانةوة َ‬ ‫هةلبذاردةي الوان‬ ‫َبين بؤ بةشداريكردن لةم َ‬ ‫ةوانيتييةدا‪،‬ثةيو‬ ‫ثال َ‬ ‫يةكيتي‬ ‫ةندييةكانمان زؤر باش بوو لةطةل َ‬ ‫تؤثي َثيي كوردستان بةتايبةتي سةرؤكي‬ ‫ثي كاك سةفين كانةبيء‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي تؤثي َ‬ ‫حسين لة كوردستان كارةكان‬ ‫سةالم‬ ‫كاك‬ ‫َ‬ ‫شتيكمان تةواو‬ ‫باش هاتن‪ ،‬وة َليرةش‌ هةموو َ‬ ‫يةكيتي تؤثي َثيي نةرويج قةناعةتي‬ ‫كردو َ‬ ‫ثي كرد كة كارةكان تةواو بوو ِرؤيشتين بؤ‬ ‫َ‬ ‫سةفارةتي نةرويجء لة دواين كات بةداخةوة‬ ‫شوظينيةكان َكيشةيان لةسةر ناوي‬ ‫عةرةبة َ‬ ‫نابيت‬ ‫كوردستان دروست كرد و ووتيشيان َ‬ ‫ئةو هةموو َ‬ ‫خةلكة واتة ‪ 33‬كةس ئةوةي‬ ‫لة شاندةكة َثيك هاتبوو لة ئوردنةوة بةناوي‬ ‫كوردستانةوة طةشت بكةن بؤ نةرويج ئةوة‬ ‫بةلَينم دا َ‬ ‫زؤر ئازاري دام َ‬ ‫سالي ‪ 2011‬ئةو‬ ‫ثةيوةنديية باشانةمان لةطةل َ‬ ‫والتي نةرويج‬ ‫دووبارة بكريَنةوة جاريَكي تر ثةيوةنديم بةو‬ ‫ئافرةتة بة ِريَزةوة كردةوة كة ناوي (مارية)ية‬ ‫يةكيتي تؤثي َثيي نةرويج بةرثرسي لة ِريَي‬ ‫لة َ‬ ‫ئينتةرنيتةوة كارةكاني بؤ ئاسان كراو طةيشتمة‬ ‫َ‬ ‫َئيرةو خةوني منء هةزاران كورديش هاتة‬ ‫دي كة َ‬ ‫ئاالي كوردستان لة نؤرواي كوث بةرز‬ ‫ِراطيرا بؤ يةكةمجار لة نةرويج ‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬كة هاتن ئةم ضاالكي ية بوو بة ناوي‬ ‫كةساني تر؟‬ ‫َ‬ ‫ثيرةميردي‬ ‫قةيس َبلباس‪ :‬بةل َي ِراستة‬ ‫َ‬ ‫شاعير َ‬ ‫دةلَيت لةكاتي جةنطدا كةس دةنطي‬ ‫ناية كة دوذمن شكا زؤر كةس ئازاية بة ِراستي‬ ‫ئةو كاتانةي من كاري خؤممء خويَندنء‬ ‫خيزانء َ‬ ‫دةهيشتء دواي‬ ‫مندالةكام جي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةو كارة دةكةوتم كةس دةنطي نةدةهات‬ ‫كاتيكيش خةونةكة هاتة دي دةيان كةسي‬ ‫َ‬ ‫نا وةرزشيء ماستاوضي ثةيدا بوون بةداخةوة‪.‬‬ ‫ِريَطا ‪ :‬ثةشيمان نيت لةوةي كردووتة؟‬ ‫نةخير‪ ،‬هةرطيز ثةشيمان‬ ‫قةيس َبلباس‪َ :‬‬ ‫نابمةوة لةو ساتةي هاتووم ضوومة ف ِرؤكةخانة‬ ‫بؤ َثيشوازي لة هةموو مةشقةكان هاوكاريان‬ ‫بووم لة طشت يارييةكاندا دةوريَكي َ‬ ‫باالم هةبوو‬ ‫لة كؤكردنةوةي هاندةر لة َ‬ ‫ةواني َتيكةش‬ ‫ثال َ‬ ‫ضوينة دةرةوة وةك دةستةي يانةي ضوار‬ ‫بانطهيشت كرد لة‬ ‫ضراي كورد هةموويانمان‬ ‫َ‬

‫باشترين ِريَستؤرانتي ئؤسلؤ دواي ئةوةش وةك‬ ‫ِريَزيَكي تايبةت يارييةكي دؤستانةمان ئةنجام‬ ‫لةطةل َ‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردةي‬ ‫دا بةناوي كوردةكاني َئيرة‬ ‫الواني َ‬ ‫والتةكةمان‪ ،‬وة لةدوايين ساتةكانيشيان‬ ‫لة بضوك تا طةورةيانمان لة باوةش طرد‪ ،‬وة‬ ‫لة طة ِرانةوةشيان خوا حافيزةمان َلي كردن‬ ‫بؤ طة ِرانةوةي نيشتيمان ضؤن ثةشيمان دة‬ ‫بمةوة مادام توانيم َدلي طةنجان خؤش بكةم‬ ‫ئةوة طةورةترين سةرمايةي منة لة ذياني‬ ‫وةرزشيمداو لة بيري نةتةوةيشمدا‪.‬‬ ‫ِريَطا‪َ :‬ثيت واية كةساني شياو وةرزشى لة‬ ‫جيطةي شياوي خؤيانن؟‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫قةيس بلباس‪ :‬ب��ة ِراس��ت��ي نةمزاني‬ ‫والت‪َ ،‬‬ ‫مةبةست َئيرةية يان ناوخؤي َ‬ ‫بةالم‬ ‫من َثيت َ‬ ‫نخير بةداخةوة كاتي خؤي‬ ‫دةلَيم َ‬ ‫َليرة لة ئؤسلؤ بة بة ِريَز مةال بةختيارم ووت‬ ‫تؤ وةرزش��ةوان نيت و ئةو كارةي تؤ نيية‬ ‫تكاية سياسةت بكة و كورسييةكةي وةرزش‬ ‫بتوانيت خزمةتي‬ ‫بهيَلة بؤ‬ ‫وةرزشوانيك تا َ‬ ‫َ‬ ‫جي َ‬ ‫وةرزش بكات ‪َ ،‬ليرة زؤرن ئةوانةي كة‬ ‫حكزمةتي كوردي بيان كات بة نويَنةري‬ ‫َ‬ ‫ثؤلؤمثي كورد لة نةرويج َ‬ ‫بةالم بةداخةوة‬ ‫برايةكيان كردؤتة نويَنةري َ‬ ‫ئؤلؤمثي لة ةرويج‬ ‫دةيناسيت و نة وةرزشةوانة و نة‬ ‫نة كةس‬ ‫َ‬ ‫ئارةزووي وةرزشيشي هةية بةداخةوة من ِريَزم‬ ‫بؤ ئةو بة ِريَزة هةية نامةويَت ناوةكةي ببةم‬ ‫لة داهاتوودا َ‬ ‫هةبيت من ئامادةم‬ ‫وةال َميكي َ‬

‫َ‬ ‫بةبةلطةوة هةموو شتةكاني لةسةر باس بكةم‬ ‫وة تاوانةكةش لة ئةستؤي ئةو نيية بة ِراي‬ ‫من تاوانةكة لة ئةستؤي حكومةتي كورديية‬ ‫دةبيت‬ ‫حكومةتي كوردي بة ويذدان َبيت َ‬ ‫ثرس بة َ‬ ‫كةسيكي‬ ‫خةلكةكةي َئيرة بكات و َ‬ ‫شياو َ‬ ‫ببيت بة نويَنةري‬ ‫هةلبذيَريَت بؤ ئةوةي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئؤلؤمثي كوردستان ضونكة لة منيش دلسؤزتر‬ ‫زؤرن َليرة مةبةستم خؤم نيية بؤ ئةوةي بة‬ ‫َ‬ ‫هةلة لة من نةطةن ‪.‬‬ ‫ِريَطا ‪ :‬لة كؤتاييدا َئيمة هيض ثرسياريَكمان‬ ‫شتيك ماوة‬ ‫نةما كاك قةيس ئةطةر جةناب َ‬ ‫َبيلَييت ؟‬ ‫قةيس َبلباس ‪ :‬من بة ِراستي سوثاسي‬ ‫َئيوة دةكةم و هيوادارم ئةو ويَنانةي التانة‬ ‫َ‬ ‫وةكو َ‬ ‫لةطةل قسةكانم بتوانن هةر‬ ‫بةلطة‬ ‫دابنين بؤ ئةوةي‬ ‫يةكةو لة شويَني خؤيان َ‬ ‫سالةهاي َ‬ ‫خةلك لة واقيعةتي ئةوةي َ‬ ‫َ‬ ‫سالة‬ ‫لة َ‬ ‫سالي ‪َ 2009‬ئيمة بةشداريمان كردووة‬ ‫َ‬ ‫بة َ‬ ‫بةلطةوة شتةكان بالو كةنةوة وة تا ئةو‬ ‫كاتةش كة من خوا حافيز بونم ليييان كردووة‬ ‫منيكي وةرزشةوان بة خويَن بة‬ ‫تا بزانن كة َ‬ ‫هةمووشيوةيةك ئامادةم كار بكةم‬ ‫طيان بة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بؤ ئةوةي وةرزش لة والتةكةم بةرةو َثيش‬ ‫ب ِروات دووبارة سوثاستان دةكةم سوثاسي‬ ‫طؤڤارةكةشتان دةكةم و سوثاسي خويَنةراني‬ ‫ئةم طؤڤارةش دةكةم هةر بذين و سةركةوتوو‬ ‫بن ‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪33‬‬


‫ئؤثؤزسيؤنء يةك َيتى دةتوانن كؤتايي بةحوكمى‬ ‫عةبدولرةحيم‬ ‫ئا‪ :‬ناسح‬ ‫ِ‬ ‫لةماوةى َ‬ ‫سالى ِراب���ردوودا بةهؤى ئةو‬ ‫َ‬ ‫طؤ ِرانكاريانةى كة لة ِرؤذهةالتى ناوة ِراست‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك‬ ‫بةشيوةيةك كة‬ ‫ِروي��ان��داوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتى بنةمالةيي كؤتاييان هاتء‬ ‫هةنديَكيتريان لة َليوارى كةوتنء لةدةست‬ ‫ضوونى دةس� َ‬ ‫�ةالت نزيك بوونةتةوة‪ ،‬ئةو‬ ‫بةشيوةيةك كة بووتة مةترسى‬ ‫شةثؤلة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بؤ دةسةالتى حوكم ِرانى بنةمالةى لة‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئةطةر َثيش بةهارى عةرةبىء‬ ‫َ‬ ‫ووالتانى ناوضةكة هةريَمى‬ ‫شؤ ِرشةكانى‬ ‫َ‬ ‫بةشيوةك لةاليةن دوو بنةمالةوة‬ ‫كوردستان َ‬ ‫بة ِرَيوة دةبراو هةموو ثؤستة سياديةكانء‬ ‫ثؤستة ئةمنىء سةربازىء ئيداريةكان‬ ‫َ‬ ‫وةبووبيت ئةوا‬ ‫بنةمالةى َثي‬ ‫مؤركى دوو‬ ‫َ‬

‫َ‬ ‫ووالتانى عةرةبى‬ ‫ل��ةدواى شؤ ِرشةكانى‬ ‫بةشيوةيةك‬ ‫كوردستان‬ ‫يةكيتى نيشتمانى‬ ‫َ‬ ‫شيوازة‬ ‫شيوةكان ثاشةكشةى كرد لةو َ‬ ‫لة َ‬ ‫حوكم ِراني يةو لةهةريَمى كوردستان‬ ‫بةشيوةيةكى َ‬ ‫شكلى دةستبةردارى زؤريَك‬ ‫َ‬ ‫لة ثؤستةكانى هةريَمى كوردستان بوو بؤ‬ ‫يةكيتى بةم‬ ‫ثارتى ديموكراتى كوردستان‪َ ،‬‬ ‫كارةى توانى ضاوى ميدياو دةنطى نا ِرةزاى‬ ‫َ‬ ‫خةلكى كوردستانء ناوةندة ِرؤذنامةوانيةكانى‬ ‫بةشيوةيةك‬ ‫دةرةوةش لةسةرخؤى البةريَت َ‬ ‫كة بةشدارني ية لة سيستمى حوكم ِرانى‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةتى لة هةريَمى كوردستاندا‪.‬‬ ‫ب� َ‬ ‫�ةالم ثارتى ديموكراتى كوردستان‬ ‫يةكيتى نيشتمانى‬ ‫ب��ة ث�َ�ي��ض��ةوان��ةى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوةى بةبةرضاوييةوة‬ ‫كوردستانةوة‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتانةى ناوضةكة كة سيستمى‬ ‫ئةو‬

‫َ‬ ‫بنةمالةيية يةك‬ ‫حوكم ِرانيان سةرؤكايةتىء‬ ‫ثي ديَت‪،‬‬ ‫كؤتاييان‬ ‫لة دواى يةك دةكةونء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةالم زياتر سور بوو َثيداطرى زياترى كرد‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةى‬ ‫لةسةر ئةوةى كة هةيمةنةى‬ ‫َ‬ ‫بارزانى نةك تةنها لة هةريَمى زةرد بةلكو‬ ‫ئةو هةيمةنةية بةسةر هةريَمى زةردو‬ ‫بسةثي َنيت‪،‬‬ ‫تةواوى هةريَمى كوردستاندا‬ ‫َ‬ ‫بةشيوةيةك بوو كة‬ ‫ئةم َثيداطريةى ثارتى َ‬ ‫َئيستا سةيرى هةريَمى كوردستان بكةيت بة‬ ‫ِروونى بؤت دةردةكةوَيت كة لةاليةن تاكة‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةيةكةوة بة ِريَوةدةبريَت‪ ،‬ئةم هةنطاوةى‬ ‫يةكيتى‬ ‫ثارتىء بةرزانى واى كرد كة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتى بنةمالةى‬ ‫نيشتمانى كوردستانء‬ ‫َتالةبانى ِرزطار كرد لة بةرثرسياريةتى حوكمى‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةيي و لةبةرضاوى ناووةو دةرةوةى‬ ‫هةرَيمى كوردستان دوور خستةوة كة َئيستا‬ ‫هةموو ِرةخنةكانء هةموو بةرثرسياريةتيةكى‬ ‫خراثى سيستمى سياسيء ئيدارى ِرووبة ِرووى‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةى بةرزانى دةكريَتةوة‪.‬‬ ‫يةكيتىء‬ ‫ئايا ِريَكةوتننامةى ستراتيذى َنيوان َ‬ ‫ثارتى َ‬ ‫دةوةشيتةوة؟‬ ‫هةل‬ ‫َ‬ ‫يةكيتى‬ ‫ثارتى ديموكراتى كوردستانء َ‬ ‫نيشتمانى كوردستان لة َ‬ ‫سالى ‪2007‬دا‬ ‫َكةوتنيكان مؤر كرد كة بة ِريَكةوتنى‬ ‫ِري‬ ‫َ‬ ‫ستراتيذى ناوبرا‪ِ ،‬ريَكةوتنى ستراتيذى‬ ‫يةكيتىء ثارتى كة لة تةمووزى‬ ‫َنيوان‬ ‫َ‬ ‫‪ 2007‬بؤ تةموزى ‪ 2013‬ئةم ِريَكةوتنة كة‬ ‫بةهةموو َثيوانةيةك ئةوةندةى ِريَكةوتنى‬ ‫َنيوان َتالةبانىء بارزانى بووة بؤ ثاراستنى‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةكانيان بةسةر هةريَمى‬ ‫هةيمةنةى‬ ‫كوردستانةوة ئةوةندة ِريَكةوتنى َنيوان دوو‬ ‫حيزبى سياسى نةبووة‪ ،‬ضونكة َتالةبانىء‬ ‫بارزانى زؤر َ‬ ‫هةولياندا كة ئةم ِريَكةوتنة‬ ‫شؤ ِر بكةنةوة بؤ خوارةوة‪َ ،‬‬ ‫بةالم نةك هةر‬ ‫بةلكو ِرؤذ لة دواى ِرؤذ َ‬ ‫نةيانتوانى َ‬ ‫كالتر‬ ‫بةشيوةيةك كة َئيستا تةنها خودى‬ ‫دةبيتةوة َ‬ ‫َ‬ ‫َتالةبانىء بارزانى خؤيان ماوون قسةلةسةر‬ ‫َ‬ ‫هةلوةشاندنةوةى ئةم ِرَيكةوتننامةية‬

‫‪34‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةم (‪)2012‬‬


‫َ‬ ‫بنةمالةيى به َينن لة كوردستان‬ ‫ى‬ ‫بكةن‪ ،‬ضونكة َتيك ِرا جةماوةرى ئةم دوو‬ ‫حيزبةو زؤريك لة سةركردايةتى هةردوو‬ ‫حيزبةكة بة ئاشكرا كار بؤ َ‬ ‫هةلوةشاندنةوةى‬ ‫ِريَكةوتننامةى ستراتيذى َنيوان ثارتىء‬ ‫يةكيتى دةكةن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لة ئةطةرى َ‬ ‫هةلوةشاندنةوةى ِريَكةوتننامةى‬ ‫هاوكيشةى سياسي هةريَم ضؤن‬ ‫ستراتيذى َ‬ ‫دةبيت؟‬ ‫َ‬ ‫يةكيتى نيشتمانى‬ ‫بوونةوةى‬ ‫ثاش نزيك‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كوردستانء بزووتنةوةى طؤ ِرانء هةولى‬ ‫خؤ ِرَيكخستنيان بؤ ئ��ةوةى لة ثرسة‬ ‫نيشتمانيةكانء ثرسى طة ِرانةوةى ثرؤذة‬ ‫ياساى دةستورى هةريَمى كوردستان بؤ‬ ‫ثةرلةمانى كوردستان ء دووبارة خويَندنةوةى‬ ‫بؤ بكريَـتء دةستكارى بكريَت‪َ ،‬ئيستا‬ ‫سي بةرة بووة‪.‬‬ ‫هةريَمى كوردستان دابةشى َ‬ ‫بةرةى ثارتى ديموكراتى كوردستان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل طة ِرانةوةى‬ ‫شيوةيةك‬ ‫كة بةهيض َ‬ ‫دةستوردا ني يةء َثيى باشة لة زووترين‬ ‫كاتدا بة َبيدةستكارىء طةرانةوةى بخريَتة‬ ‫ِريفراندؤمةوةو دةنطى لةسةر بدريَتء‬ ‫بةبةردةواميش كارى ك��ردووة بؤ ئةوةى‬ ‫ثي بكات كة دةستور‬ ‫َ‬ ‫هيزةكانيتر قةناعةت َ‬ ‫يةكيتى‬ ‫بخريَتة ِريفراندمةوة‪ ،‬هةرضى بةرةى َ‬ ‫نيشتمانىء بزووتنةوةى طؤ ِرانيش هةية‬ ‫ِرَيكةوتوون لةسةر طة ِرانةوةى دةستور بؤ‬ ‫ثةرلةمانء جاريَكيتر دةستكارى بكريَتةوة‬ ‫بةشيوةيةك كة سيستمى حوكم ِرانى لة‬ ‫َ‬ ‫سةرؤكايةتيةوة بكرَيت بة ثةرلةمانى كة‬ ‫هيَلى سورة لةالى ثارتى ديموكراتى‬ ‫ئةمة َ‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫لةنيوانةدا بةرةى‬ ‫ئةوةى كة ماوةتةوة َ‬ ‫ئيسالميةكانة بةتايبةتى يةكطرتووى‬ ‫َ‬ ‫هيزنء‬ ‫ئيسالمىء‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى كة دوو َ‬ ‫َئيستا لةسةر ئاستى جةماورةى خاوةن‬ ‫هاوكيشةى‬ ‫َثيطةى تايبةتنء دةتوانن‬ ‫َ‬ ‫لةنيوان ئةو دوو بةريةدا بةاليةكدا‬ ‫سياسى َ‬ ‫بخةن بضنة هةر اليةكيان ئةوا ئةو اليةنة‬

‫براوةن‪.‬‬ ‫لة ثرسى دةستورى هةريَمدا ئيسالميةكان‬ ‫َ‬ ‫خالى يةكالكةرةوةن‪.‬‬ ‫لةدواى يةكةمين َ‬ ‫هةلبذاردنى هةريَمى‬ ‫َ‬ ‫لةسالى ‪ 1992‬هةريَمى‬ ‫كوردستاندا‬ ‫كوردستان بةسةر دوو جةمسةرى سةوزو‬ ‫زةرد دابةش بوو‪ ،‬لةدواى َ‬ ‫سييةم‬ ‫هةلبذاردنى َ‬ ‫َ‬ ‫لةسالى هةريَمى كورستان دابةشى بةرةى‬ ‫َ‬ ‫ئؤثؤزسيؤنء ب��ةرةى دةس��ةالت بوو كة‬ ‫يةكيتى َثيكةوة لةبةرةى‬ ‫ئةمجارةيان ثارتىء َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتء يةكطرتووى ئيسالمىء كؤمةلى‬ ‫ئيسالمىء بزووتنةوةى ط��ؤ ِران لةبةرةى‬ ‫ئؤثؤسيؤن‪ ،‬لة دواهةمين طؤ ِرانكارىء‬ ‫عيراقء‬ ‫َثيشهاتةكانى سةر طؤ ِرةثانى َ‬ ‫ملمالنييةكانى َنيوان‬ ‫كوردستانء َكيشةو‬ ‫َ‬ ‫هةريَمء بةغدا جؤريَكيترى دابةشكارى كرد‬ ‫هيزة سياسيةكانى سةر طؤ ِرةثانى‬ ‫لة َنيوان َ‬ ‫بةشيوةية ه��ةروةك ضؤن‬ ‫كوردستان‬ ‫َ‬ ‫يةكيتىء ثارتى خستة دوو بةرةى دذ بةيةك‬ ‫َ‬ ‫هيزة ئؤثؤزسيؤنةكانى دوو‬ ‫شيوةش َ‬ ‫بةهةمان َ‬ ‫هيزة‬ ‫بةرةى‬ ‫سةيرى‬ ‫ئةطةر‬ ‫ستا‬ ‫ئي‬ ‫َ‬ ‫لةت كرد‪َ .‬‬ ‫سياسيةكان بكةيت بزووتنةوةى طؤ ِرانء‬ ‫يةكيتى نيشتمانى كوردستان لةبةرةيةكدانء‬ ‫َ‬ ‫لةبةرامبةردا ثارتى ديموكراتى كوردستان‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى‬ ‫يةكطرتووى ئيسالمىء‬ ‫َثيكةوة لةبةرةيةكدان‪.‬‬ ‫ئةطةرضى لةسةر ئاستى ِراطةياندنء‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت‬ ‫ثرؤذةى َثيشوترى ئؤثؤزسيؤن بؤ‬ ‫يةكيكة‬ ‫ثةرلةمان‬ ‫طة ِرانةوةى دةستور بؤ‬ ‫َ‬ ‫لة مةرجةكان‪َ ،‬‬ ‫بةالم دواى طؤ ِرانكاريةكانى‬ ‫عيراقء دؤسيةى لةسةركار‬ ‫ئةم دوايية َ‬ ‫هيزة ئيسالميةكان‪ ،‬واتة‬ ‫البدرنى ماليكى َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى‬ ‫يةكطرتووى ئيسالمىء‬ ‫بةشيوةيةكى ض��اوة ِروان نةكراو لة ثارتى‬ ‫َ‬ ‫ديموكراتى كوردستان نزيك بوونةتةوة لة‬ ‫يةكيتى نيشتمانىء بزوتنةوةى طؤ ِران دوور‬ ‫َ‬ ‫كةوتوونةتةوة‪.‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪35‬‬


‫ئايا ئةم جارةش ئيسالميةكان ثارتى ِرزطار‬ ‫دةكةن؟‬ ‫لةخولى دووةمى ثةرلةماندا يةكطرتووى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى لةسةرةتادا‬ ‫ئيسالمىء‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثرؤذة ياساى دةستورةكةدا نةبوون‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ب��ةالم ث��اش كؤبوونةوةيةكيان‬ ‫مةسعود بةرزانى ِرةزامةنديان دةرب ِرى لةسةر‬ ‫ثرؤذة ياساكة لة ثةرلةماندا‪ ،‬واتة ئةم ثرؤذة‬ ‫شمةكيشى‬ ‫دةستورةى َئيستا كة طةورةترين َكي‬ ‫َ‬ ‫هيزة سياسيةكانى هةريَمى كوردستانى‬ ‫َنيوان َ‬ ‫لةسةرة لة ثةرلةماندا بة دةنطى ئةندامانى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى‬ ‫ثةرلةمانى يةكطرتووى ئيسالمىء‬ ‫ئيسالمى َتيثة ِرينراوة‪ ،‬ثرسيارةكة ئةوةية كة‬ ‫نابيت‬ ‫ئايا ثارتى ديموكراتى كوردستان ئامادة َ‬ ‫كارتى مةسةلة ئاينيةكان بؤ بةرذةوةندى خؤى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى‬ ‫بهي َنيتء يةكطرتوو و‬ ‫بةكار َ‬ ‫َ‬ ‫شيتء بةلَينى ئةوةيان‬ ‫اكي َ‬ ‫بةالى خؤيدا ِر َ‬ ‫َنيت لةبةرامبةر‬ ‫َثيبدات كة ثارتى نةرمي دةنوي َ‬ ‫مةسةلة ئاينيةكانى دةستورى هةريَم ضةند‬ ‫بةمةرجيك‬ ‫سازشيك بؤ ئيسالميةكان دةكات‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هيشتنةوةى‬ ‫ئيسالميةكان لة مةسةلةى َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثارتى هاو‬ ‫سيستمى سةرؤكايةتى‬ ‫َ‬ ‫بةشيوةيةكة سيستمى حوكم ِرانى‬ ‫هةلويَست بن َ‬

‫يةكيتى‬ ‫نةطؤ ِردريَت بؤ ثةرلةمانى بةمشيوةية َ‬ ‫نيشتمانى كوردستانء بزووتنةوةى طؤ ِران لة‬ ‫دةستكارى كردنى ثرؤذة ياساى دةستورى‬ ‫هةريَمى كوردستان ثاشطةز بكاتةوة‪.‬‬ ‫طة ِرانةوةى دةستور لة خولى َئيستاى‬ ‫ثةرلةماندا‬ ‫لة خولى َئيستاى ثةرلةمانى كوردستاندا‬ ‫كة كؤى ‪111‬كورسى ثةرةلةمانى كوردستان‬ ‫ثارتى ديموكراتى كورستان خاوةنى ‪30‬‬ ‫كورسييةو ئةطةر كورسيةكةى حيزبى‬ ‫زةحمةتكيشانء‬ ‫شيوعىء كورسيةكةى‬ ‫َ‬ ‫دوو كورسيةكةى بزووتنةوةى ئيسالميش‬ ‫َ‬ ‫لةطةليدا َبيتء ه��ةر ‪ 11‬كورسيةكةى‬ ‫كةمةنةتةوةييةكانيش بضنة َ‬ ‫ثالى ئةوا َتيك ِرا‬ ‫هةموو َثيكةوة ‪ 45‬كورسى ثةرلةمانيان‬ ‫بةدةستةوةية كة ناتوانن ِريطرى بكةن لة‬ ‫طة ِرانةوةى دةستور بؤ ثةرلةمانى كوردستان‪.‬‬ ‫يةكيتى خاوةنى ‪29‬‬ ‫لة َئيستاشدا كة َ‬ ‫كورسى ثةرلةمانةو ئؤثؤزسيؤنيش خاوةنى‬ ‫‪ 33‬كورسيية‪ ،‬حيزبى سؤشيالستى كوردستان‬ ‫هيزةش‬ ‫خاوةنى ‪ 2‬كورسى ثةرلةمانة كة ئةم َ‬ ‫يةكيتى نيشتمانى كوردستانةوة نزيكة‪،‬‬ ‫لة َ‬

‫خشتةي ذمارة (‪)1‬‬

‫‪36‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةم (‪)2012‬‬

‫حيزبى ئايندةش خاوةنى يةك كورسي ية‬ ‫َ‬ ‫لةطةل طة ِرانةوةى‬ ‫ئةويش َئيستا ئؤثؤزسيؤنةو‬ ‫دةستورداية بؤ ثةرلةمانى كوردستان‪.‬‬ ‫يةكيتىء ئؤثؤزسيؤنء‬ ‫لة ئةطةرى ئةوةى َ‬ ‫هيزانة َثيكةوة ئيتفاق بكةن دةبنة‬ ‫ئةو َ‬ ‫خاوةنى ‪ 65‬كورسى ثةرلةمان‪ ،‬لة َئيستادا‬ ‫كة دةتوانن زؤر بة ئاسانى ثرؤذة دةستورى‬ ‫هةريَمى كوردستان بطة ِريَننةوة بؤ ثةرلةمانى‬ ‫كوردستانء جاريَكيتر خويَندنةوةى بؤ بكريَتء‬ ‫بةشيوةيةك سيستمى حوكم ِرانى لة‬ ‫داي ِريَذنةوة َ‬ ‫هةريَمى كوردستان لة سةرؤكايةتيةوة بطؤ ِرن‬ ‫بؤ ثةرلةمانى‪ .‬بةم َثييةش بةرةى طة ِرانةوةى‬ ‫دةستور بؤ ثةرلةمان دةبنة زؤرينةيةكى ِرةها‬ ‫بةشيوةيةك داريَذنةوة كة‬ ‫كة دةتوانن دةستور َ‬ ‫دةيانةوةيَت‪.‬‬ ‫لةخشتةي ذم��ارة (‪)1‬دا دةتوانين تا‬ ‫ِرادةيةك ضارةنووسى دةستور لةم خولةى‬ ‫ئيستادا دي��ارى بكةين كة دةطريَتةوة بؤ‬ ‫ثةرلةمانء جاريَكيتر خويَندنةوةى بؤ دةكريَت‬ ‫يان نا؟ ئةو بةرةيةى كة َثيى باشة دةستورى‬ ‫هةريَم بطة ِريَـتةوة بؤ ثةرلةمانى كوردستان‬ ‫لة ثةرلةمانى َئيستادا خاوةنى ‪ 65‬كورسي‬ ‫ية‪ ،‬هةرضى ئةو بةرةيةشى َثيى باش ني ية‬


‫دةستورى هةريَم بطة ِرَيتةوة بؤ ثةرلةمانء بة‬ ‫بةرةى ِرازى لة دةستور هةريَمى كوردستان‬ ‫ناو دةبريَت خاوةنى ‪ 35‬كورسى ثةرلةماننء‬ ‫هةرضى كةمة نةتةوايةتيةكانن كة خاوةنى ‪11‬‬ ‫جيطيرى تا ِرادةيةك‬ ‫كورسي ثةرلةمانن بة َ‬ ‫لةنيوان ئةم دوو‬ ‫نابيت َ‬ ‫هيض كاريطةريةكيان َ‬ ‫بةرةيةدا تةنها َ‬ ‫لةحالةتى ئةوةدا كاريطةريان‬ ‫َ‬ ‫دةبيت كة ئيسالميةكان برؤنةوة ثال بةرةى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثارتى دةتوانن ِريَطرى‬ ‫ثارتىء ئةوكات‬ ‫بكةن لة طة ِرانةوةى دةستور بؤ ثةرلةمانى‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫ضارةنووسى دةستور لة خولى داهاتوودا‪.‬‬ ‫هيزة سياسيةكانى‬ ‫َثيطةى جةماوةرى َ‬ ‫ه��ةرَي��م��ى ك��وردس��ت��ان ل��ة دواهةمين‬ ‫بذاردندا‪،‬بةثيى ئةنجامةكانى َ‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردن‬ ‫هةل‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ب���االى سةربةخؤى‬ ‫ك��ة كؤميسيؤنى‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنةكان ِرايطةياند‪ ،‬لة هةريَمى‬ ‫هينا‪،‬‬ ‫كوردستاندا‪ :‬ثارتى (‪ )671965‬دةنطى َ‬ ‫هينا‌‪،‬‬ ‫ليستى ط��ؤ ِران (‪ )425.793‬دةنطى َ‬ ‫يةكيتى (‪ )397.974‬دةنط‪،‬يةكطرتوى‬ ‫َ‬ ‫ئيسالمى كوردستان (‪ )214.218‬دةنط‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى (‪ )144.996‬دةنطى‬ ‫هيناو‬ ‫هيناو بزوتنةوةى ئيسالمى ‪َ 7481‬‬ ‫َ‬ ‫زةحمةتكيشانى كوردستان ‪ 4342‬دةنطء‬ ‫َ‬ ‫زةحمةتكيشانى سةربةخؤ ‪ 3463‬دةنطء‬ ‫َ‬ ‫حيزبى حيزبى سؤسيالست ‪ 10620‬دةنطء‬ ‫هينا‌‪.‬‬ ‫حيزبى شيوعى ‪ 12847‬دةنطى بةدةست َ‬ ‫ئةطةر كورسيةكانى ثةرلةمانى كوردستان بة‬ ‫َثيى َ‬ ‫هةلبذاردنى ‪7‬ى‪3‬ى‪ 2010‬كة دواهةمين‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنة لة هةريَمى كوردستان دةتوانين‬ ‫َ‬ ‫تا هةلبذاردنى داهاتوو وةك ِريَذةى دةنطى‬ ‫ثارتة سياسيةكانى هةريَمى كوردستان‬ ‫بةمشيوةية‬ ‫َليى ب ِروانين ئةنجامةكةشى‬ ‫َ‬ ‫دةبيت‪ ،‬ئةطةرضى لة َ‬ ‫هةلبذاردنى داهاتوودا‬ ‫َ‬ ‫طؤ ِرانكارى جةوهةرى لةو ِريذانادا ِروودةدات‬ ‫بةشيوةيةكى‬ ‫بةتايبةتى ِرووداوى ‪ 17‬شوبات َ‬ ‫هيزةكانى‬ ‫دةبيت لةسةر َ‬ ‫سلبى كاريطةرى َ‬ ‫َ‬ ‫دةس��ةالت بةتايبةتى ثارتى ديموكراتى‬ ‫َ‬ ‫كوردستان‪ ،‬هةروةها زالبوونى هةيمةنةى‬ ‫ثارتى لةسةر ساحةى كوردستانء ِرووبة ِروو‬ ‫كردنةوةى تةواوى َكيشةو طرفتةكانى َ‬ ‫خةلك‬ ‫بةرامبةر بة ثارتىء بوونى قةيران لةداوى‬

‫ثي‬ ‫قةيران كة ثارتى ديموكراتى كوردستانى َ‬ ‫تاونبار دةكريَت ئةمانةو ضةندين هؤكارى تر‬ ‫دةبيت لةسةر دابةزينى ئاستى‬ ‫كاريطةريان َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت‪،‬‬ ‫جةماوةرىء دةنطةكانى حيزبى‬ ‫يةكيتى َبيتة َ‬ ‫ثال‬ ‫لةئةطةرى ئةوةى َ‬ ‫ئؤثؤزسيؤن؟‬ ‫بةثيى ئامارى دةنطى اليةنة سياسيةكانى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كوردستان لة دواهةمين هةلبذاردن‬ ‫كة لة هةريَمى كوردستان ئةنجام درا‬ ‫يةكيتى نيشتمانى‬ ‫ل����ة‪7‬ى‪3‬ى‪2010‬دا‬ ‫َ‬ ‫هةرسي ثاريَزطاكةى هةريَمى‬ ‫كوردستان لة‬ ‫َ‬ ‫هةوليرو دهؤك توانى‬ ‫سليمانى‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كوردستان َ‬ ‫لة كؤى ‪ 1،893،658‬يةك مليؤنء هةشت‬ ‫سي ه��ةزارو شةش سةدو‬ ‫سةدو ن��ةوةدو َ‬ ‫ثةنجاو هةشت هةزار دةنطدةر ‪397،929‬‬ ‫سي سةدو نةوةدو حةوت هةزارو نؤسةدو‬ ‫َ‬ ‫بهي َنيت‪ ،‬كة‬ ‫بيستء نؤ دةنط بةدةست َ‬ ‫ِريَذةى دةنطةكانى دةكاتة ‪21%‬ى دةنطةكان‬ ‫ئةم ريَذةيةش ِريَذةيةكى وةها بةرضاوة‬ ‫هاوكيشةى سياسى هةريَمى‬ ‫دةتوانيت‬ ‫كة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةشيوةيةك ئؤثؤزسيؤنء‬ ‫كوردستان بطؤ ِريَت َ‬

‫يةكيتى َثيكةوة ِريَذةى ‪60%‬ى دةنطةكانى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةريَمى كوردستان لةطةليانداية‬ ‫َ‬ ‫بهي َليتء‬ ‫ئايا ثارتى ئامادةية‬ ‫جي َ‬ ‫دةسةالت بة َ‬ ‫َ‬ ‫ئؤثؤزسيؤنبوون قبول بكات؟‬ ‫ثارتى ديموكراتى كوردستان سورة‬ ‫لةسةر ئةوةى كة سيستمى حوكم ِرانى لة‬ ‫هةريَمى كوردستان سةرؤكايةتى َبيت نةك‬ ‫ثةرلةمانى بةبةردةواميش كارى لةسةر‬ ‫ئةمة كردووة تا َئيستاش ثةرلةمانى ناضار‬ ‫كردووة كة ضةندين ياسا دةربكات كة هةموو‬ ‫خزمةتكردنء ِريَخؤشكارى َبيت بؤئةوةى‬ ‫سيستمى سةرؤكايةتى لةهةريَمى كوردستان‬ ‫جيطةى قسة‬ ‫بضةسثي َنيت‪ ،‬ئةوةى َئيستا َ‬ ‫َ‬ ‫لةسةر كردنة كة ئةوةية ئايا ثارتى ديموكراتى‬ ‫كوردستان كوردستان َ‬ ‫قبولي دةك��ات كة‬ ‫سيستمى حوكم ِرانى لةهةريَمى كوردستان‬ ‫لة سةرؤكايةتيةوة بطؤ ِردريَت بؤ سيستمى‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةى‬ ‫ثةرلةمانى؟ ضارةنووسى ثارتىء‬ ‫دةبيت؟‬ ‫ضى‬ ‫بارزانى لةم طؤ ِرانكاريةدا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كاردانةوةكانى ثارتى لةبةرامبةر ئةم هةولةى‬ ‫يةكيتى نيشتمانى كوردستانء بزووتنةوةى‬ ‫َ‬ ‫دةبيت؟‪.‬‬ ‫طؤ ِران ضى َ‬

‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪37‬‬


‫ك����ؤل���� َي����ـ����را‬ ‫باران ئاريايي‬ ‫كؤليرا ضية؟‬ ‫هؤكاري توش بوون بة َ‬ ‫دةبيتة‬ ‫كة‬ ‫را)ية‪،‬‬ ‫كؤلي‬ ‫َ‬ ‫بةكترياي (ظيبريؤ َ‬ ‫هؤي هةوكردني ِر َ‬ ‫يخؤلةكان‪.‬‬ ‫باكتيراية لة َ‬ ‫سالي ‪١٨٥٤‬دا لة اليةن‬ ‫ئةم َ‬ ‫َ‬ ‫(فليثؤ ثاجيني)يةوة دؤزراي��ةوة‪ ،‬كة سالي‬ ‫ؤبيرت كوخ)ةوة‬ ‫‪ ١٨٨٣‬دوبارة لة اليةن ( ِر َ‬ ‫تةكيد كرايةوة كة ئةوة بةكترياي نةخؤشي‬ ‫كؤليراية‪ ،‬كة َ‬ ‫سالَيك َثيش ئةوة بةكترياي‬ ‫َ‬ ‫نةخؤشي سيلي دؤزيبوةوة‪.‬‬ ‫كؤليرا دةضيتة ناو سك‬ ‫بةكترياي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫و ِر َ‬ ‫دةبيتة‬ ‫يخؤلةوة‪ ،‬لةطةل خواردن كة َ‬ ‫هؤي توش بوون بة سكضوون و ِرشانةوة‪،‬‬ ‫دةبيتة هؤي لةدةست داني ئاويَكي‬ ‫ئةمةش َ‬ ‫زؤر و وشكبوونةوةي جةستةي مرؤظ‪.‬‬ ‫باكتيرياية خؤي َ‬ ‫دةواسيت بة‬ ‫هةل‬ ‫َ‬ ‫ئةم َ‬ ‫َ‬ ‫سكضونيك‬ ‫دةبيتة هؤي‬ ‫َ‬ ‫ديواري ِريخؤلةدا و َ‬ ‫كة زؤر جياوازة لة سكضوني ئاسايي‪ ،‬بةوةي‬

‫‪38‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةم (‪)2012‬‬

‫كة لةماوةي يةكةم ِرؤذي توش بوون بة‬ ‫نةخؤشيةكة كةسي توش بوو ب ِري ‪١٥-١٠‬‬ ‫ليتر ئاو لةدةست دةدات كة ئةمةش واي‬ ‫كؤليرا بة نةخؤشيةكي ترسناك‬ ‫كردووة كة َ‬ ‫بناسريَت‪.‬‬ ‫ئةطةر بة زوترين كات نةطةيةنرَيتة‬ ‫نةخؤشخانة وة ضارةسةري بؤ دانةنريَت‬ ‫ئ��ةوا ئةطةري مردني كةسةكة زؤرة‪،‬‬ ‫تةنها ضارةسةريش بؤ ئ��ةم نةخؤشية‬ ‫قةرةبووكردنةوةي ئةو ب ِرة زؤرة ئاوةية كة‬ ‫لةدةستي دةدات كةسي توشبوو‪ ،‬هةروها‬ ‫َ‬ ‫ئةو ب� ِرة خ� َ‬ ‫لةطةل‬ ‫�وي و شةكرةي كة‬ ‫دةبيت قةرةبوو‬ ‫ئاوةكةدا لةدةست دةدريَت َ‬ ‫دةبيت لة نةخؤشاخانة‬ ‫بكرَيتةوة‪ ،‬ئةمةش َ‬ ‫بكرَيت بةوةي كة ِراستةوخؤ ئاو بكرَيتة‬ ‫نةخؤشةكةوة لة ِرَيطاي دةماري خوَينةوة‪.‬‬ ‫كةسيكةوة بؤ‬ ‫ئايا ئةم نةخؤشية لة‬ ‫َ‬ ‫كةسيكي كة دةطوازرَيتةوة؟‬ ‫َ‬ ‫دةلَيين َ‬ ‫لةوةلاَ مدا َ‬ ‫بةل َي‪ ،‬ئةويش لة ضةند‬

‫ِرَيطايةكةوةية ئةوانيش‪:‬‬ ‫‪ -١‬ثاكو خاويَن ِرانةطرتني كةسي‬ ‫َ‬ ‫دةستليداني خواردةمةني ياخود‬ ‫هةلطر‪ ،‬بة‬ ‫َ‬ ‫ئاوي خواردنةوة ل��ةدواي هاتنة دةرةوة‬ ‫بةبي ئةوةي دةستي بشوات‪.‬‬ ‫لةسةرئاو َ‬ ‫باكتيريا كة لة ِريَطاي‬ ‫طواستنةوةي‬ ‫‪-٢‬‬ ‫َ‬ ‫هةواوة‪ ،‬ياخود ثيسايي و ِرشانةوةي كةسي‬ ‫توش بوو كة ئةمة زؤر دةطمةنة‪ ،‬ضونكة‬ ‫بضيتة ناو‬ ‫دةبيتة يةكةمجار َ‬ ‫باكتيرياكة َ‬ ‫َ‬ ‫بتوانيت‬ ‫تا‬ ‫بكات‬ ‫ئامادة‬ ‫خؤي‬ ‫خواردنةوة‬ ‫َ‬ ‫بطونجي َنيت لة جةستةي مرؤظدا‪.‬‬ ‫خؤي‬ ‫َ‬ ‫كؤليرا ضين؟‬ ‫نيشانةكاني نةخؤشي َ‬ ‫لةكاتي ضونة ناو جةستةو خؤطونجاندن‬ ‫باكتيرياكة تا دةركةوتني‬ ‫و طةشةكردني َ‬ ‫دةخايةنيت‪،‬‬ ‫يةكةم نيشانة ماوةي دوو ِرؤذ‬ ‫َ‬ ‫كة لة هةنديَك َ‬ ‫حالةتدا دةطاتة َثينج ِرؤذ‪.‬‬ ‫كةسيكةوة‬ ‫هةندَيك جار نيشانةكان لة‬ ‫َ‬ ‫كةسيكي ديكة دةطؤ ِرَيت‪ ،‬كة لةوانةية‬ ‫بؤ‬ ‫َ‬ ‫الي هةندَيك كةس هةنديَك نيشاي كةم‬ ‫سكضونيكي يةكجار‬ ‫دةربكةويَت بةلاَ م توشي‬ ‫َ‬ ‫ببيت‪ ،‬ياخود لةوانةية هيض نيشانةيةكي‬ ‫زؤر َ‬ ‫نةخؤشيةكةشي َلي دةرنةكةوَيت هةرضةندة‬ ‫َ‬ ‫باكتيرياكةش َبيت‪.‬‬ ‫هةلطري َ‬ ‫ديارترين نيشانةكاني‪:‬‬ ‫ بةسك َئيشةيةكي يةكجار زؤر‬‫دةست َثيدةكات‪.‬‬ ‫ بةرزبونةوةي ثلةي طةرما‪.‬‬‫ س��ك ض��ون ك��ة م���اوةي ضةند‬‫دةخايةنيت‪ ،‬وردة وردة كةم‬ ‫كاتذميرَيك‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيتةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ ِرشانةوة‬‫هؤكار ضية كةوا ئةم نةخؤشية َثيي‬ ‫دةوتريَت نةخؤشيةكي ترسناك؟‬ ‫بةهؤكاري ئةو ب ِرة زؤرة ئ��اوةي كة‬ ‫لةدةست دةدرَيت لة ِريطاي سك ضون و‬ ‫ِرشانةوةوة‪ ،‬كة ئةطةر قةرةبو نةكرَيتةوة‬ ‫دةبيتة‬ ‫ذيان دةكةوَيتة مةترسيةوة‪ ،‬ضونكة َ‬ ‫هؤي وشك بونةوةي َثيست‪ ،‬طرذ بوني‬ ‫ماسولكةكان‪ ،‬دةنط ط ِر بون بةهؤكاري‬


‫طرذ بوني ماسولكةكاني قورط‪ ،‬بورانةوةي‬ ‫نةخؤشةكة‪ ،‬بةهؤي ئةو بارة نايةكسانيةي‬ ‫دةبيت بةهؤي‬ ‫كة لة َنيوان خانةكادا دروست َ‬ ‫لةدةست داني ئاوي زؤر وة مانةوةي َ‬ ‫خوي‬ ‫لةخانةكاندا‪ ،‬كة هةنديَك جار ئةم َ‬ ‫حالةتانة‬ ‫َ‬ ‫دةبيتة هؤي توش بوون بة‬ ‫لة‬ ‫مندال دا َ‬ ‫َ‬ ‫بورانةوة (طةشكة)‪ ،‬ياخود وةستاني دل‪.‬‬ ‫كةسيك توشي ئةم نةخؤشية بوو‬ ‫ئةطةر َ‬ ‫ضي بكات؟ ياخود ضي ِرودةدات لة دواي‬ ‫توش بوو؟‬ ‫زؤرجار كةسةكة لةدواي ضةند ِرؤذيَك‬ ‫دةبيتةوة‪ ،‬ئةطةر ضارةسةري بؤ‬ ‫ضاك َ‬ ‫لاَ‬ ‫سييةم دا ِريَذةي‬ ‫جيهاني‬ ‫تاني‬ ‫و‬ ‫بكرَيت‪ ،‬لة‬ ‫َ‬ ‫كؤليرا ‪ ،٦٠%‬ئةو كةسانةي‬ ‫مردن بة نةخؤشي َ‬ ‫توش دةبن ئةطةر بةزوترين كات ثةيوةندي‬ ‫بة نةخؤشخانةوة بكةن و ضارةسةريان بؤ‬ ‫بكرَيت ضاك دةبنةوة‪.‬‬ ‫ضي بكةين كة خؤمان بثارَيزين لة‬ ‫توشبوون؟‬ ‫ثاك و خاويَن ِراطرتني دةستةكان‪ ،‬بة‬ ‫جوان شؤردنيان لةدواي هةموو سةرئاو‬ ‫ؤشتنيك‪َ ،‬ثيويستة بة سابون بشؤردريَن‪.‬‬ ‫ِر َ‬ ‫ث��اك و خ��اوَي��ن ِراطرتني خواردنو‬ ‫خ��واردن��ةوة‪َ ،‬ثيويستة ئ��اوي خواردنةوة‬ ‫َ‬ ‫بكولَينرَيت ياخود لة هةر ِرَيطايةكي ديكةوة‬ ‫باكتيرياية لة ثلةي‬ ‫ثاكبكرَيتةوة‪ ،‬ضونكة ئةم َ‬ ‫دةضيت‪ ،‬خواردنةوةي‬ ‫طةرماي بةرزدا لةناو َ‬ ‫ضا و قاوةي طةرم‪ ،‬خواردنةوةي ئاوي طازدار‪،‬‬ ‫َ‬ ‫سةهؤل بؤ ساردكردنةوة‪،‬‬ ‫بةكارنةهيناني‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةطةر تةئكيد نةبوي كةوا سةهؤلةكة لة‬ ‫ئاوَيكي ثاك دروستكراوة‪.‬‬ ‫خواردني طةرم بخوريَت ياخود باش‬ ‫طةرم بكرَيتةوة َثيش خواردن‪.‬‬ ‫نابيت خ���واردن ب��ؤ م���اوةي ضةند‬ ‫َ‬ ‫كاتذميرَيك لة هةواي ذوردا دابنريَت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ضونكة ئةطةري ئةوةي هةية كة ضةندين‬ ‫ببيتة هؤي‬ ‫باكتيرياي ديطة دروست بكات و َ‬ ‫َ‬ ‫توش بوون بة نةخؤشي ديكة‪.‬‬ ‫كولاَ ندني شير َثيش خواردنةوة‪ ،‬ثاك‬ ‫ك��ردن��ةوةي س��ةوزة و ميوة‪ ،‬كة باشتر‬ ‫واية هةموو ميوةيةك َثيستةكةي ياخود‬ ‫توي َ‬ ‫َكلةكةي َلي بكرَيتةوة ئةنجا بخوريَت‪،‬‬ ‫ياخود ميوةي نةطةيو نةخوريَت‪.‬‬

‫خؤ دورطرتن لة خواردني ماسي َ‬ ‫كال‪،‬‬ ‫ياخود هةر خواردنيكي دةرياي َ‬ ‫بةكالي‪.‬‬ ‫نةخواردني ئةو خواردنانةي كةلة سةر‬ ‫ضيشت‬ ‫عةرةبانةكان دةفرؤشرَين‪ ،‬ياخود ئةو َ‬ ‫خانانةي كة ثاك و خاويَن نين‪.‬‬ ‫بة ئةنجامداني ئةم كارانة نةك ئةطةري‬ ‫كؤليرا كةم دةكاتةوة‪ ،‬ئةطةري‬ ‫توشبون بة َ‬ ‫توشبوون بة ضةندين نةخؤشي ديكة كةم‬ ‫باكتيرياوة توش‬ ‫دةكاتةوة كة لة ِريَطاي‬ ‫َ‬ ‫دةبن‪.‬‬ ‫كوتان‪ :‬لة َثيشدا ئةو كةسانةي كة‬ ‫دةكوتران دذي ئةم نةخؤشية‪ ،‬تةنها ِريَذةي‬ ‫‪ ٥٠%‬ئةطةري توشبووني كةمدةكردةوة‪،‬‬ ‫بةلاَ م َئيستا ‪ ١٠٠%‬دةتثاريَزَيت لةئةطةري‬ ‫كؤليرا‪.‬‬ ‫توشبوون بة نةخؤشي َ‬ ‫ئايا ثزيشك ضؤن ضارةسةري كةسي‬ ‫توشبوو دةكةن؟‬ ‫دةبيت ثشكنيني ت��ةواو بكريَت بؤ‬ ‫َ‬ ‫ثيساي و ِرشانةوةي نةخؤشةكة تا َدلنيا‬ ‫كؤليراية‪ ،‬تا‬ ‫بن هؤكارةكةي‬ ‫باكتيرياي َ‬ ‫َ‬ ‫ضارةسةري تةواوي بؤ بكريَت‪.‬‬ ‫كةسي توشبو ضؤن ضارةسةر دةكريَت؟‬ ‫دةبيت لة نةخؤشخانة َبيت‪.‬‬ ‫زؤربةي جار َ‬ ‫ئايا َبيجطة لة ضارسةر لة ِريَطاي َتيكردني‬ ‫دةرمانيكي ديكة هةية بؤ ضارةسةر؟‬ ‫ئاوةوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لاَ‬ ‫لة وة مدا دةلَيين‪ ،‬بؤ كورت كردنةوةي‬ ‫م��اوةي نةخؤشيةكة و ِريطة طرتن لة‬

‫باكتيرياكة دةتوانريَت ئةنتي‬ ‫تةشةنةكردني َ‬ ‫بةكاربهينريَت بؤ نمونة (دؤكسي‬ ‫بايؤتيك‬ ‫َ‬ ‫سيكلين) ‪doxycyklin‬‬ ‫ئةو كةسانةي كة سةفةر دةكةن بؤ‬ ‫جيطايةك و َ‬ ‫كؤليرا‬ ‫لةوي توشي نةخؤشي َ‬ ‫دةبن ضي بكةن باشة؟‬ ‫ئةطةر نيشانةكاني نةخؤشيةكة دةركةوت‬ ‫باشترواية بة زوترين كات سةرداني ثزيش‬ ‫بكةن‪ ،‬ياخود ئةطةر نيشانةكاني زؤر قورس‬ ‫دةتوانيت ئةو ب ِرة ئاوةي‬ ‫نةبوون ئةوا خؤي‬ ‫َ‬ ‫لة دةستي داوة قةرةبوي بكاتةوة بةم‬ ‫شيوةيةي خوارةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئةم طيراوةية بطرَيتةوةو بيخواتةوة‪:‬‬ ‫‪ ١‬ليتر ئاوي َ‬ ‫كولَينراو‬ ‫‪ ٢‬كةوضكي خواردن شةكر‬ ‫‪( ١/٢‬نيو) كةوضك َ‬ ‫خوي‬ ‫سيويَك (كة‬ ‫ئاوي ليمؤيةك‪ ،‬ياخود َ‬ ‫ئةطةر خؤت لةمالةوة ئامادةي بكةيت‬ ‫باشترة)‪.‬‬ ‫دةبيتة هؤي‬ ‫بخواتةوة‬ ‫طيراوةية‬ ‫ئةم‬ ‫َ‬ ‫قةرةبوكردنةوةي ئةو ب ِرة ئاوةي لةدةستي‬ ‫دةدات‪.‬‬ ‫دةبيت ئةم طيراوةية بة ئةندازةي‬ ‫َ‬ ‫نابيت ِريَذةي‬ ‫ت‪،‬‬ ‫بي‬ ‫َر‬ ‫ي‬ ‫سو‬ ‫ضاو‬ ‫كي‬ ‫فرمي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيتة هؤي‬ ‫خوَيكةي زياد َبيت‪ ،‬ضونكة َ‬ ‫زياتر لةدةستداني ئاو‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪39‬‬


‫����ى دةب��� َي���ت���ة خ����اوةن����ى ث������رؤذةى‬ ‫ك� َ‬ ‫ك��������ارى ه����اوب����ةش����ى ئ���ي���س�ل�ام���ى؟‬ ‫كاميل مةحمود‬

‫ماوةيةكة اليةنة ئيسالمييةكانى‬ ‫كوردستان باس لة ك��ارى هاوبةشء‬ ‫َ‬ ‫طةآللةكردنى ثرؤذةيةك دةك��ةن كة‬ ‫هةموو ئيسالمييةكانى ئةم هةريَمة‬ ‫لةخؤبطريَت‪ ،‬كارةكةش وةآلمدةرةوةى‬ ‫ئ��ةم قؤناغة هةستيارةو لةئاستى‬ ‫ئةو طؤ ِرانكاريانةى ناوضةكةدا َبيت‪،‬‬ ‫دروستبوونى ئةم قةناعةتةش الى رةوتء‬ ‫ريَكخراوة ئيسالمييةكان دةرهاويَشتةى‬ ‫َ‬ ‫سةرهةلدانى‬ ‫ئةو بارودؤخة نويَيةى ثاش‬ ‫بةهارى عةرةبيية كة بةهاتنة َثيشةوةى‬ ‫ئيسالمييةكان دواج��ار رةوشةكة ناوى‬ ‫بةهارى ئيسالمى بةسةردا داب ِرا‪.‬‬ ‫ئيسالمييةكان كة َئيستا وةك بةديل‬ ‫لةزؤربةى وآلتانى جيهانى ئيسالميدا‬ ‫هاتوونةتة َثيشء بةدةرب ِرينة ئيخوانييةكة‬ ‫طةيشتوونةتة قؤناغى تةمكين‪ ،‬ناكريَت‬ ‫هةر بةميكانيزمة حزبيية كؤنةكة َثيشوازى‬ ‫لةم َئالوطؤ ِرة ضارةنووسسازة بكةنء ئةوةى‬ ‫بؤيان هاتووةتة َثيش لةدةستى بدةنء‬ ‫مامةلةى َ‬ ‫نةزانن ضؤن َ‬ ‫لةطةلدا بكةن‪.‬‬ ‫ئةوةى ئةم ِرؤ لةطؤ ِرةثانى ئيسالمى‬ ‫كوردستاندا لةرووى كارى ريَكخراوةييدا‬ ‫َ‬ ‫هةلسوو ِراوة (يةكطرتووى ئيسالمىء‬

‫‪40‬‬

‫(‪)2012‬‬ ‫يةكةمي(‪)2012‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)55‬ي تشريني يةكةم‬

‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمىء بزووتنةوةى ئيسالمى)‬ ‫ية‪ ،‬ئةمةش ناكاتة هةموو ئيسالمييةكانء‬ ‫طوزارشت لةتةواوى طؤ ِرةثانةكةو ِرابوونى‬ ‫ئيسالمى كوردستان ناكات‪َ ،‬‬ ‫بةلكو‬ ‫َ‬ ‫هةلسو ِراوانى ناو ئةم طؤ ِرةثانة جطة لةو‬ ‫َ‬ ‫سى اليةنة دةيان كةسايةتى كاراو خةلكى‬ ‫َ‬ ‫ئةكاديمى ئيسالمىء بانطخوازى ديارو و‬ ‫دةزطاو دامةزراوةو طروثى تايبةتمةندى‬ ‫ب��وارى ث���ةروةردةو دةع��وةو ضاالكى‬ ‫كلتوورىء ئيعالمي لةطؤ ِرةثانةكةدا بوونيان‬ ‫هةيةو هةنديَكيان بةرهةمء كاريطةرييان‬ ‫َ‬ ‫لةهةندى‬ ‫بةسةر دةوروبةرةكانيانةوة‬ ‫سى حيزبة ئيسالمييةكةش‬ ‫رووةوة َثيش َ‬ ‫كةوتووة‪.‬‬ ‫ئ��ةو ث��رؤذةي��ةى ئيسالمييةكانى‬ ‫دةبيت ئةو‬ ‫كوردستان لةخؤ دةطريَت َ‬ ‫حةقيقةتةى س���ةرةوةى َتيدا رةض��او‬ ‫َ‬ ‫هةولةكان بؤ كؤكردنةوةى‬ ‫كرابيتء‬ ‫َ‬ ‫لةضوارضيوةى‬ ‫توانا ئيسالمييةكان‬ ‫َ‬ ‫كارى هاوبةشدا هيض كةسء اليةنء‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيكى تيادا لةياد نةكريَتء بوونيان‬ ‫بةكةم تةماشا نةكريَت‪ ،‬بةداخةوة‬ ‫شيوةية باس لةكارى‬ ‫هةنديَك برا بةو َ‬ ‫هاوبةشى ئيسالمى دةك��ات كةخؤى‬ ‫دةبيت ئةوانةى‬ ‫ئةندازيارى ثرؤذةكةيةو َ‬ ‫لةم طردبوونةوة ئيسالمي يةدا هاوبةشى‬ ‫دابيت ئةو‬ ‫دةكةن ئةو مةرجانةيان َتي َ‬ ‫دايدةنيتء بةشدارى لةم ثرؤذة هاوبةشة‬ ‫َ‬ ‫لةسةربيت‪،‬‬ ‫ئيسالمييةدا رةزامةندى ئةوى‬ ‫َ‬ ‫ئةم نةفةسة ناتةندروستةى موخاتةبةو‬ ‫قسةكردن لةسةر ك��ارى هاوبةشى‬ ‫ئيسالمى لةاليةن ئةو برايانةوة طوزارشت‬ ‫لةكيبرو غرورو خؤبةزلزانىء رةتكردنةوةى‬ ‫ئةوانيترى ئيسالمى دةكاتء تا َئيستا جطة‬ ‫َ‬ ‫كيشانة‬ ‫لةزيان سوودمان لةم جؤرة‬ ‫خؤهةل َ‬

‫ناشةرعيانة وةرنةطرتووة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئةوانةى دةيانةويَت حالةتى ئيسالمى‬ ‫لةكوردستاندا بةرةو َثيشةوة ب ِرواتء كارو‬ ‫دةبيت‬ ‫بانطةوازى ئيسالمى يةكبخريَت‪َ ،‬‬ ‫يةكةمجار دةستبةردارى َ‬ ‫طرى دةروونىء‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ناكؤكييةكانى خؤيان ببن‬ ‫لةهاتنةثيشةوةيان‬ ‫براكانيانداو مةبةست‬ ‫َ‬ ‫بؤ يةكخستن و كؤكردنةوةى كارةكان‬ ‫لةناو ثرؤذةيةكى هاوبةشدا نمايشكردنى‬ ‫نةبيت‪َ ،‬‬ ‫بةلكو‬ ‫شكؤو طةورةيى خؤيان َ‬ ‫شكؤى ئيسالمء وةحدةتى كارى ئيسالمى‬ ‫طيرابيت‪.‬‬ ‫لةبةرضاو َ‬ ‫كارو َ‬ ‫هةلسو ِرانى اليةنء كةسايةتيية‬ ‫ئيسالمييةكانء خ��ودى كاراكتةرة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةهةلةو‬ ‫هةلسو ِراوةكانيش بةدةرنين‬ ‫يةكيك لةئامانجةكانى‬ ‫دةبيت َ‬ ‫ناتةواوىء َ‬ ‫َ‬ ‫هةولة هاوبةشةى ئيسالمييةكان‬ ‫ئةم‬ ‫ضارةسةرى ئةو ناتةواوىء كةموكورتيانة‬ ‫َبيتء لةناو ئةو بازنة هاوبةشةى كارة‬ ‫نويَيةكانياندا ببنة تةواوكةرى يةكتر‪.‬‬ ‫ئةو راستييةش لةبةرضاو بطرين‬ ‫كةئةوةى خاوةنى ئةم ثرؤذة ئيسالمييةى‬ ‫كارى هاوبةشى ئيسالمييةكانة بريتيية‬ ‫لةهةموو ئيسالمييةكانء خواستى‬ ‫لةميذينةى طشت َ‬ ‫موسلمانانيشة‪ ،‬بؤية باش‬ ‫َ‬ ‫نيية لةهةنطاوى يةكةمةوة اليةك منةت‬ ‫بةسةر ئةوانيتردا بكاتء مةرج بؤ براكانى‬ ‫دابنيت‪ ،‬ئةوةى مؤركى هاوبةش دةدات‬ ‫َ‬ ‫شيوةية بةشدارى‬ ‫بة ثرؤذة ئيسالمي لةم َ‬ ‫هةموو الي��ةنء رةوتء كةسايةتيية‬ ‫ئيسالمييةكانى كوردستانة‪ ،‬ئةطةر اليةنء‬ ‫بةشيك بكريَنة دةرةوة‪ ،‬ئةو كات ثرؤذةكة‬ ‫َ‬ ‫نابيتة كارى هاوبةشء طة ِرانةوةيةكى تر‬ ‫َ‬ ‫دةستثيكى َ‬ ‫دةبيت بؤ َ‬ ‫مالجيايىء‬ ‫خالى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ثةرتةوازةيى طؤ ِرةثانة ئيسالمييةكة‪.‬‬


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.