Dit is een commerciële uitgave verspreid met New Scientist. De redactie van New Scientist heeft geen betrokkenheid bij deze productie.
Lees meer op www.planet-cause.nl
FUTURE OF FOOD Robert Graveland “Als dat allemaal kan, is er enorme potentie om de wereld op verantwoorde wijze te voeden.”
LEES MEER OVER Duurzame aardappel Nederland is wereldspeler in de teelt van duurzame aardappelrassen Pagina 3 De langzaam groeiende kip Deze kip kan efficiënter worden geproduceerd Pagina 4-5 De toekomst is dichtbij Weten hoe én waar de producten in de schappen geproduceerd zijn is de toekomst Pagina 6-7
2
MEDIAPLANET
Lees meer op www.planet-cause.nl
VOORWOORD
De vruchtbare voedingssector van Nederland
IN DEZE UITGAVE
04 Pluimveeketen Nederland is wereldmarktleider in de pluimveeketen.
Waarom heeft Nederland zo’n sterke positie in de voedingssector? Hans Van den Heuvel, algemeen directeur van de Land- en Tuinbouworganisatie (LTO) Nederland, vertelt er meer over.
06 De consument bepaalt De consument heeft vandaag de dag veel invloed op hetgeen wat in de schappen bij de supermarkt ligt. Hans Van den Heuvel Algemeen directeur Land-en Tuinbouworganisatie (LTO)
online
Hoe gaat de sector om met veranderende eisen?
Plantenveredeling Professor Dr. Ir. Luisa Trindade (WUR) over de rol van plantenveredeling om tot een circulaire bio-economie te komen.
Project Manager: Rosemarie de Ferrante Business Developer: Cleo Hutting Managing Director: Rebecca Nicholson Content & Production Manager: Liselotte Sevat Digital Manager: Willem-Jan Persoons Designer: Vratislav Pecka Gedistribueerd door: New Scientist, september 2020 Drukkerij: Rodi Media Dit is een bijlage bij de New Scientist. De inhoud van deze bijlage valt niet onder de hoofdredactionele verantwoordelijkheid van de New Scientist. Copyright Mediaplanet Publishing House: Volledige of gedeeltelijke verveelvoudiging, openbaarmaking of overname van deze publicatie is slechts toegestaan met toestemming van de uitgever, met bronvermelding.
@planetcause.nl
Mediaplanet
@MediaplanetNL
@mediaplanet.nl
Papier gemaakt van gerecycled materiaal
De voedingssector in Nederland is al heel lang toonaangevend en van bijzonder goede kwaliteit. Er gaan al jaren deskundigen en bedrijfsvertegenwoordigers uit de sector mee op buitenlandse missies. Dit is omdat wij een goede prijs-kwaliteit verhouding hebben, veilig voedsel produceren en innovatief zijn. Bovendien weten we dat goed naar voren te brengen in het buitenland. Dankzij een sterke primaire sector exporteert Nederland hoogwaardige producten, machines en kennis. Driekwart blijft op de interne Europese markt, waarvan het grootste deel naar onze buurlanden gaat. Er is lang en hard aan gewerkt om de kwaliteit te behalen én te behouden die we nu kunnen bieden. Daar mogen we best trots op zijn.”
Geschreven door Corry Daalhof
“Samenwerking is belangrijk voor de gehele sector en door de hele keten heen. Dat inzichtelijk maken is misschien nog wel belangrijker. Er is een mechanisme tussen consument, supermarkt, levensmiddelenindustrie en de boer. De eisen van de consument worden steeds hoger. Denk daarbij aan biodiversiteit, milieu en dierenwelzijn. Om aan al die eisen te kunnen voldoen, moeten boer en tuinder fors investeren. Dat is niet erg, Maar het is wel een probleem als we investeringen doen die niet in de prijs terugkomen, of als het vanwege veranderende wet- en regelgeving na enkele jaren alweer allemaal anders moet. Onze inzet voor de komende verkiezingen is daarom: niet weer een nieuwe visie vanuit een nieuw kabinet, maar handen uit de mouwen om alle plannen in de praktijk te kunnen brengen.”
Wat is ervoor nodig? “We kunnen de voedselveiligheid, kwaliteit en duurzaamheid optimaliseren in de productieprocessen door ketenbreed goede samenwerkingsverbanden aan te gaan en hierbij gezamenlijk issues op te lossen. Duurzaamheid is een breed begrip en veel initiatieven kunnen onder de noemer ‘duurzaam’ vallen. Ook daarom zeggen wij: koester de diversiteit in de Nederlandse land- en tuinbouw. Stel het vakmanschap van de boer en tuinder hierin centraal. Nederland is een dichtbevolkte en vruchtbare delta waar we zuinig moeten zijn op de schaarse landbouwgrond.
Dit is omdat wij een goede prijskwaliteit verhouding hebben, veilig voedsel produceren en innovatief zijn” Boeren en tuinders zijn de hoeders van het landschap, en dat kun je vaak niet in de prijs van je product doorberekenen. De inzet voor bijvoorbeeld biodiversiteit, groen in onze omgeving en recreatiemogelijkheden heeft een prijs die moet worden terugverdiend. Dit betekent een eerlijke prijs die past bij het natuurinclusief produceren van de producten. Er mag wel wat meer waardering voor de sector komen. En wij moeten open blijven staan voor ontwikkelingen en de vraag naar voedsel in combinatie met maatschappelijk draagvlak.”
MEDIAPLANET
Lees meer op www.planet-cause.nl
3
INSPIRATIE
Nieuwe aardappelrassen kunnen de wereld voeden Nieuwe, duurzame aardappelrassen hebben grote potentie om de wereld te voeden. Robert Graveland, directeur van HZPC Research in Friesland, vertelt over de ontwikkelingen.
Geschreven door Kees Vermeer
N
ederland is een wereldspeler in de teelt, veredeling en handel van aardappelen. “Veertig procent van alle beschermde aardappelrassen wordt verhandeld vanuit Nederland”, vertelt Graveland. “Bedrijven en universiteiten werken samen in het onderzoek naar nieuwe kennis en betere veredelingsmethoden. Momenteel wordt er volop gewerkt aan de aardappel van de toekomst: een duurzaam geproduceerde aardappel met vrijwel alle voedingsstoffen die de mens nodig heeft. Deze kan klimaatbestendig groeien en wereldwijd worden geproduceerd.”
Duurzamer
Lees meer op www.planet-cause.nl
Aardappelrassen worden nu verhandeld als pootgoed: kleine knollen die telers in de grond laten groeien tot een aardappelplant. Dit pootgoed gaat nu de hele wereld over. Één van de grote ontwikkelingen voor
Er wordt volop gewerkt aan de aardappel van de toekomst”
snel verspreid kan worden, veel opbrengst oplevert, klimaatbestendig is en resistent tegen ziekten.” De transitie naar zaden zal in een aantal fasen verlopen. Momenteel worden zaden ontwikkeld en deze gaan naar verwachting in 2025 in Centraal-Afrika in de verkoop. In de volgende fase zullen boeren zelf gaan zaaien en pootgoed produceren om lokaal het eindproduct te laten groeien. En over twintig jaar zal de tussenstap met pootgoed niet meer nodig zijn, maar zullen zaden meteen uitgroeien tot het eindgewas. “Tegen die tijd kan dat ook op marginale gronden en kunnen meerdere gewassen per jaar worden geteeld”, aldus Graveland. “Als dat allemaal kan, is er enorme potentie om de wereld op verantwoorde wijze te voeden.
FEITEN OVER AARDAPPELEN De aardappel is na rijst en granen wereldwijd het derde belangrijkste voedselgewas voor de mens.
komende decennia is de overstap naar zaden. Dat is volgens Graveland veel duurzamer in de productie en de distributie. “Geen zeecontainer meer met knollen, maar een klein doosje met zaden. Dat scheelt enorm in CO2-uitstoot en geeft toegang tot nieuwe markten. Zaden versnellen bovendien de veredeling, met meer controle over de eigenschappen van de aardappel. Zo kunnen we van de aardappel een duurzaam gewas maken dat minder water nodig heeft,
Robert Graveland Directeur van HZPC Research
De aardappel is familie van de tomaat. In Zuid-Amerika is de aardappel al vanaf de Inca’s traditioneel voedsel en komen nog circa 1.000 wilde aardappelrassen voor. Aardappelen bevatten vitamine C. Ze gingen daarom vroeger mee op zeeschepen om scheurbuik te voorkomen. De herfstvakantie op scholen is ooit ingesteld omdat kinderen in het najaar thuis moesten helpen met de aardappeloogst.
POTATO DAYS 2020 LET’S CONNECT! Dit jaar presenteren wij PD20 Live; een interactief online evenement voor de aardappelsector. Maak kennis met onze nieuwste rassen, volg inspirerende presentaties en praat mee in onze virtuele studio. Zien we elkaar online? Schrijf je nu in op www.hzpc.com/pd20
4 NOVEMBER ‘20
4
Lees meer op www.planet-cause.nl
INZICHT
FOTO : G E T T Y I M AG ES
Nederlandse pluimveeketen is wereldmarktleider De Nederlandse pluimveesector produceert een veelvoud aan kipconcepten die voor iedere consument wat wils oplevert. Er zijn concepten die zich onderscheiden door een lage CO2-voetafdruk, de aandacht voor dierenwelzijn en alles wat ertussenin zit. Gert-Jan Oplaat, voorzitter van de Vereniging van de Nederlandse Pluimveeverwerkende Industrie, vertelt over de recente ontwikkelingen. Geschreven door Petra Lageman
EVERYTHING COUNTS Kip, kalkoen en eend zijn proteïnebronnen met een uitstekend toekomstperspectief. Dat komt mede doordat In de pluimveeverwerking van vandaag elk detail meetelt. Verdere automatisering en digitalisering zullen dit alleen nog maar versterken. Als thought leader speelt Marel hier een hoofdrol in, met oog voor: • Duurzaamheid • Diervriendelijkheid • Maximale vierkantsverwaarding • Datagedreven processen • Intelligente efficiëntie marel.com
MEDIAPLANET
MEDIAPLANET
Lees meer op www.planet-cause.nl
Gert-Jan Oplaat Voorzitter van de Vereniging van de Nederlandse Pluimveeverwerkende Industrie
“Dat heeft te maken met onze samenwerkingsverbanden door de keten heen. Broederijen, pluimveehouders, diverse toeleveranciers, slachterijen, hogescholen en universiteiten werken heel nauw samen om verbeteringen te ontwikkelen en te implementeren in alle aspecten van de bedrijfsvoering. Dat komt het welzijn van het dier ten goede. Bovendien ziet het ook toe op ontwikkelingen op het gebied van klimaat, circulariteit, diergezondheid en voedselkwaliteit.”
FOTO : N EP LU V I
Wat maakt de Nederlandse pluimveeketen zo succesvol?
2050 In 2050 zal de wereldbevolking groeien van 7 miljard naar 10 miljard mensen
Welke stappen zijn gezet als het gaat om dierenwelzijn? “In de Nederlandse detailhandel is alleen nog maar langzamer groeiende kip en biologische kip verkrijgbaar. Bij deze concepten hebben kippen meer ruimte in of buiten de stal en hebben zij een langere leefperiode. Er is in heel korte tijd een optimalisatieslag gemaakt naar nieuwe houderijsystemen waar het welzijn van het dier de hoogste prioriteit krijgt. Daarnaast zijn er in Nederland allerlei wettelijke en bovenwettelijke eisen op het gebied van dierenwelzijn die niet voor andere landen gelden. Het in Nederland verplicht moeten scoren op voetzoollaesies is hier een voorbeeld van.”
Lukt het dan ook om de CO2-voetafdruk te verkleinen? “Als je de CO2-voetafdruk wilt verlagen, moet je zo efficiënt mogelijk werken. Er is nu eenmaal een spanningsveld tussen het nog verder verruimen van het dierenwelzijn en de CO2-afdruk. Hiermee rekening houdend is de langzamer groeiende kip geïntroduceerd. Deze kip heeft meer ruimte dan de gangbare kip maar kan efficiënter worden geproduceerd dan de biologische kip. Het doel hierbij is om een zo goed mogelijke balans te vinden tussen de CO2-footprint en dierenwelzijn. Feit blijft dat de reguliere kip, het beste scoort als het gaat om de laagste impact op het milieu.”
Het doel is een zo goed mogelijke balans te vinden tussen de CO2voetafdruk en dierenwelzijn” Zijn er andere mogelijkheden om de efficiëntie te vergroten? “Dan kun je bijvoorbeeld kijken naar voeding. Vroeger was er voor 1 kg kip 2,5 kg voer nodig. Tegenwoordig is daarvoor nog maar 1,2 kg voer nodig. Ook belangrijk is het om de kip volledig te benutten. Waar wij in Nederland onze neus voor ophalen, de looppootjes van de kip bijvoorbeeld, is in Aziatische landen en Afrika een delicatesse. Echt ieder stukje van de kip wordt gebruikt om hiermee voedselverspilling te voorkomen. Ook dat is een manier om de verduurzaming van de keten te realiseren. Een andere manier om efficiënter te kunnen werken, is het gebruik van bijvoorbeeld geautomatiseerde camerasystemen. Als je bedenkt dat in Nederland twee miljoen kippen per dag worden geslacht, dan besef je dat je niet handmatig vier miljoen kippenpootjes kunt controleren. Met moderne geautomatiseerde controlesystemen is dat wel mogelijk op een efficiënte, duurzame en
veilige wijze. Op technologisch gebied staan Nederlandse machinefabrikanten enorm goed bekend. Onze pluimveesector is echt de mondiale koploper.”
Is dat belangrijk? “Absoluut. Tot 2050 zal de wereldbevolking groeien van 7 naar bijna 10 miljard mensen.
Van nog eens 2 miljard mensen zal de economische situatie dermate verbeteren dat ook zij zich vlees kunnen veroorloven. Pluimveevlees kun je efficiënter produceren dan vlees van welk ander dier dan ook. Wij zien het als onze verantwoordelijkheid om zo goed mogelijk in die stijgende behoefte te voldoen.”
5
6
Lees meer op www.planet-cause.nl
NIEUWS
Consument in de lead voor supermarkten Directeur Marc Jansen van CBL, de organisatie voor de belangen van supermarkten en foodservicebedrijven, voorziet een steeds intensievere samenwerking tussen leveranciers, producenten én consumenten. Geschreven door Angelina Hammond
D Marc Jansen Directeur CBL
e huidige keten, die ervoor zorgt dat de schappen in de supermarkten tijdig en continu gevuld zijn, is jarenlang een “simpel” een-tweetje geweest tussen de supermarkten en leveranciers. Maar de hedendaagse consument en de maatschappelijke druk rondom milieu, gezondheid en welzijn van mens en dier hebben een stempel gedrukt op verschillende sectoren. Inclusief de sector voor voedselvoorzieningen.
Negatieve consequenties van de huidige voedselketen Jansen: “De consument heeft vandaag de dag veel invloed op hetgeen wat in de schappen bij de supermarkt ligt. De 20e eeuw was de eeuw van de industrie, maar
de 21e eeuw is onmiskenbaar de eeuw van de consument die mondiger en kritischer is geworden. Zeker op het gebied van duurzaamheid en welzijn.” De hedendaagse voedselketen van bijvoorbeeld vlees en zuivel is als volgt verdeeld: 80% voor export en 20% voor binnenlandse consumptie. Daarbij wordt veevoer uit verre streken geïmporteerd zoals soja uit Brazilië. Jansen: “Tel daarbij op, dat we ook groenten en fruit importeren. Dan begrijp je dat bepaalde onderdelen uit onze voedselketen niet altijd overzichtelijk zijn en daarbij zelfs negatieve consequenties hebben.” Nederland is een hele grote speler op de wereldmarkt op het gebied van agri en food (landbouwproducten, groenten en fruit) én staan daarom op plek twee, nà de Verenigde Staten, als grootste voedselexporteur in de wereld.
Lees meer op www.planet-cause.nl
INZICHT
SUSTAINABILITY EN BEDRIJFSRESULTAAT GAAN HAND IN HAND! Geschreven door Petra Lageman
Dát spreekt de consument aan: weten hoe én waar de producten in de schappen geproduceerd zijn. De toekomst is dichtbij!”
Bijna een derde van al ons voedsel gaat verloren of wordt weggegooid. “Voedselverspilling kunnen wij ons zowel vanuit de klant als economisch gezien niet meer veroorloven”, stelt André Vriens, Managing Partner van EyeOn.
Hoe kun je verspilling voorkomen? “Ten eerste door beter te voorspellen wat de klantvraag zal zijn en hier door middel van planning beter op in te spelen. Daarnaast is het cruciaal om binnen de voedselketen beter samen te werken. Door slim om te gaan met grote hoeveelheden data kun je met bijvoorbeeld data analytics & modelering betere inzichten creëren. Die inzichten kun je vervolgens gebruiken om te optimaliseren.”
Welke vragen zijn van belang? “Het uiteindelijke doel is de juiste balans vinden tussen de beschikbaarheid van een product en de kosten die je daarvoor in de keten moet maken. •
Maar ook hier is er een keerzijde: (over)belasting van het milieu, de toenemende uitstoot van stikstof en het gebruik van bestrijdingsmiddelen.
Wat de consument wil
FOTO : C B L
Jansen: “Zowel vanuit commercieel als maatschappelijk oogpunt zullen supermarkten er alles aan doen om de voedselketens in de toekomst steeds korter te maken. We staan daarnaast voor de opgave om de consument te voorzien van steeds betere informatie. Supermarkten zullen steeds vaker en veel directer gaan samenwerken met tuinders en boeren uit de regio die veel meer inzicht kunnen bieden over hun productieprocessen en de (streek)producten zelf. Dát spreekt de consument aan: weten hoe én waar de producten in de schappen geproduceerd zijn. De toekomst is dichtbij!” In de toekomstige voedselketen zal de consument daarom nog veel centraler staan voor de supermarkten en hun leveranciers. Supermarkten weten wat de consumenten willen, hierdoor vervullen de supermarkten een cruciale rol als verbindende schakel tussen consumenten en leveranciers. Met laatstgenoemden maken supermarkten afspraken over de selectie van producten, maar vooral over de selectie van producenten zoals de boeren en tuinders. Jansen: “De wensen en behoeften van de consumenten vormen het inkoopbeleid van supermarkten. Door middel van big datasystemen wordt er informatie verzameld over het koopgedrag tijdens het online shoppen en in de fysieke winkels. Welke voorkeuren en welke vraag er is beheersen de dagelijkse boodschappen!” Deze waardevolle marktinformatie kunnen supermarkten weer gebruiken in hun samenwerking met leveranciers én producenten. Van de geleverde producten tot en met de criteria waaraan de leveranciers en producenten moeten voldoen. Jansen: “Deze strategische samenwerking zal steeds belangrijker én specifieker worden in de keten van supermarkt, leverancier, producent (inclusief supermarkten die zelf produceren) én de consument. Op die manier wordt de consument eigenlijk een co-producent, een sturende partner in de voedselketensamenwerking. Dat beschouw ik echt als een win-winsituatie voor alle betrokkenen.”
•
•
•
Is ruime voorraad van alle producten het risico waard dat een product te snel tegen of over de houdbaarheidsdatum zit? Wat betekent het voor de klanttevredenheid als een product er tijdelijk niet is? Hoe kun je voedselverspilling en onnodige kosten in de keten voorkomen? Wat is de balans tussen kosten, versheid, klanttevredenheid, omzet én duurzaamheid?
Door aan de voorkant de zaken optimaal te organiseren, hoef je aan de achterkant niet te compenseren door bijvoorbeeld onnodige opruimkortingen te geven.”
Kun je een praktijkvoorbeeld geven van zo’n optimalisatie traject? “Bij een van onze relaties hebben wij door data-analyse een fabrikant beter inzicht kunnen geven in welke voorraden echt nodig zijn bij diverse toekomstscenario’s. Hierdoor kan er worden voorkomen dat producten over datum raken. Het resultaat is een win-win situatie voor alle partijen. De fabrikant maakt minder kosten. De retailer krijgt versere producten en de consument wordt niet geconfronteerd met lege schappen. Dit levert een directe win-winsituatie op: Het is bedrijfseconomisch gezien bijzonder interessant én je voorkomt voedselverspilling. Onze ervaring is dat door een beter forecasting en planningsproces een gezond bedrijfsresultaat, een optimale klanttevredenheid en duurzaamheid hand in hand kunnen gaan.”
Wilt u door betere forecasting & planning voedselverspilling voorkomen? Neem dan een kijkje op de website www.eyeon.nl of bel 088 883 0000
André Vriens Managing Partner van EyeOn
Dit artikel is financieel mogelijk gemaakt door EyeOn B.V.
7