Dit is een commerciële uitgave verspreid met De Telegraaf. De redactie van De Telegraaf heeft geen betrokkenheid bij deze productie.
Lees meer op www.planethealth.nl
Deze uitgave gaat over maag-, darm- en leveraandoeningen
Maag Darm Lever
Tamara de Weijer “Voor zover wij nu kunnen vaststellen, is het zo dat je jezelf letterlijk blijer kunt eten” 04
Darmkanker Moleculair onderzoek van belang bij uitgezaaide darmkanker
06
FODMAP-dieet Kom erachter welke voedingsstoffen klachten kunnen geven
Rijk aan vezels
Minder koolhydraten
07
Biosimilars MDL-arts Frank Hoentjen legt de waarde van biosimilars uit
0% toegevoegde suikers
Kijk voor inspiratie op TastyBasics.nl
Verkrijgbaar bij
2
MEDIAPLANET
Lees meer op www.planethealth.nl
IN DEZE UITGAVE
VOORWOORD
04
Eet je blij en gezond
Uitgezaaide darmkanker Kennis over fouten in het DNA van de tumor moet eraan bijdragen dat de patiënt de meest effectieve behandeling krijgt.
Ongemakken van IBD De impact van een chronische darmontsteking is dagelijks merkbaar: van pijn, ongemak, tot en met gevoelens van schaamte.
06 FODMAP-dieet Het zogeheten FODMAP-dieet is een methode om erachter te komen welke voedingsstoffen klachten geven.
Project Manager: Jerry Putters Business Developer: Cleo Hutting Managing Director: Rebecca Nicholson Content & Production Manager: Liselotte Sevat Digital Manager: Willem-Jan Persoons Designer: Vratislav Pecka Gedistribueerd door: De Telegraaf, september 2020 Drukkerij: Rodi Media Fotocredits cover: Stijn Hoekstra Dit is een bijlage bij De Telegraaf. De inhoud van deze bijlage valt niet onder de hoofdredactionele verantwoordelijkheid van De Telegraaf. Copyright Mediaplanet Publishing House: Volledige of gedeeltelijke verveelvoudiging, openbaarmaking of overname van deze publicatie is slechts toegestaan met toestemming van de uitgever, met bronvermelding.
Hoe komt het dat er zoveel mensen zijn met MDL-problemen?
FOTO : ST I J N H O EKST R A
05
Ruim 3,7 miljoen mensen hebben maag-, darm- en leverproblemen. “Het zijn vooral welvaartsziekten”, stelt huisarts Tamara de Weijer. “Op die aandoeningen kunnen wij zelf heel veel invloed uitoefenen.”
Tamara de Weijer Huisarts Auteur van het boek ‘Eet beter voor je maag en darmen’
“Dat komt door de manier waarop wij leven en eten. MDL-problemen ontstaan vaak door verkeerde voeding, te veel stress, te veel alcohol en te weinig beweging. Nu wordt het ons ook wel heel makkelijk gemaakt. Meer dan 70 procent van alle voedingsmiddelen in de supermarkt is meer vulling dan voeding en niet bepaald goed voor ons maag-darmkanaal. Daarnaast weten we te weinig over gezonde en ongezonde voeding en wat het met ons lichaam doet. Een derde punt is dat we het liefst niet praten over MDL-problemen. Wat er in het kleine kamertje gebeurt, is nog een groot taboe.”
Waarom praten we daar niet over? “In onze westerse wereld vinden we dat niet correct. Best vreemd eigenlijk omdat MDL-problemen heel veel voorkomen. Toch praten we zelfs in gezinsverband niet over poepen of winderigheid. Dat taboe moet wat mij betreft direct de wereld uit want we praten er ook niet over met onze huisarts of een diëtist. Terwijl juist die prima adviezen kunnen geven. Communicatie met je partner, gezin, vrienden en met je huisarts is de eerste stap naar een betere gezondheid.”
Wat zijn de meest voorkomende MDL-problemen in Nederland?
“Zo’n 10 tot 20 procent van de Nederlanders heeft last van gevoelige darmen. Ongeveer 10 procent voldoet aan de criteria van het Mediaplanet @planethealth.nl prikkelbare darmsyndroom. Ruim drie miljoen mensen slikken maagbeschermers of @mediaplanet.nl @MediaplanetNL maagzuurremmers en 1,2 miljoen mensen DEF_Kerutabs_advertentie_Telegraaf_266x133_x1a-2003.pdf 1 25-08-2020 15:08 gebruiken laxeermiddelen. Daarnaast hebGeschreven door Papier gemaakt van gerecycled materiaal ben tachtigduizend mensen colitis ulcerosa Petra Lageman
Wat er in het kleine kamertje gebeurt, is nog een groot taboe” en de ziekte van Crohn. Als laatst heeft naar schatting een op de vijf mensen een nietalcoholische leververvetting. Het gaat om enorme aantallen.”
Kun je zelf iets doen om daar minder last van te hebben? “Meer bewegen en anders eten. Leefstijl is plan A, medicatie plan B. Pak eerst je voeding aan en pas als dat niet helpt, kun je nadenken over medicatie. Eet groente op meerdere momenten van de dag, bijvoorbeeld bij je ontbijt, je lunch, als tussendoortje en bij je avondeten. Neem voldoende fruit. Eet het liefst dagelijks noten, zaden en pitten en gebruik olijfolie. Kies eens voor vette vis en eet minder vlees maar wel van goede kwaliteit. Drink voldoende water. Wees je eigen onderzoeker en probeer uit te vinden wat voor jou het beste werkt. Hou bijvoorbeeld een klachtendagboekje bij zodat je na verloop van tijd weet waar jij je het beste bij voelt en wat je lekker vindt.”
Heeft dat ook nog effect voor je mentale gezondheid? “Er wordt veel onderzoek gedaan naar de verbinding tussen je buik en je brein. Negentig procent van serotonine, het geluksstofje, bevindt zich in je darmen. Voor zover wij nu kunnen vaststellen, is het zo dat je je letterlijk blijer kunt eten.”
Lees meer op www.planethealth.nl
3
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
LEKKER GENIET EN DOE J E MET MAZA Heerlijke hoemoes met gedroogde tomaatjes en basilicum en met wat minder zout! Kijk voor lekkere recepten op www.maza.nl @MASMASMAZA
4
MEDIAPLANET
Lees meer op www.planethealth.nl
INTERVIEW Mensen die de diagnose uitgezaaide darmkanker krijgen kunnen bij hun arts informeren naar de eigenschappen van hun ziekte.
FOTO : G E T T Y I M AG ES
Is het genetisch profiel van uw tumor onderzocht? Bij de diagnose uitgezaaide darmkanker hoort een moleculair onderzoek, stelt internistoncoloog Miriam Koopman van het UMC Utrecht. Kennis over fouten in het DNA van de tumor moet eraan bijdragen dat de patiënt de meest effectieve behandeling krijgt. Hoe vaak komt darmkanker voor? “Het is een van de meest voorkomende kankersoorten. Jaarlijks krijgen rond de 14.000 Nederlanders de diagnose darmkanker. Bij ongeveer vijf procent van deze mensen is de ziekte erfelijk. Een aangeboren fout in het DNA zorgt ervoor dat ze een grotere kans hebben op kanker, waaronder darmkanker. Al ontwikkelt darmkanker zich veel vaker door veranderingen in het DNA die pas in de loop van een mensenleven ontstaan. Dan is er dus geen sprake van een aangeboren, erfelijke afwijking in het DNA.”
Wat gebeurt er na de diagnose? “Dat is afhankelijk van het stadium van de ziekte. In het algemeen geldt dat hoe eerder de ziekte ontdekt wordt, hoe groter de kans op genezing is. Veelal luidt de eerste vraag of
de tumor, en daarmee de ziekte, kan worden verwijderd en valt de keuze op een operatie. Die kan worden gecombineerd met een aanvullende behandeling. Een deel van de patiënten krijgt chemotherapie om de terugkeer van de ziekte zo veel mogelijk te voorkomen. Er zijn verschillende behandelopties voor patiënten met darmkanker. Voor het maken van de beste keuze moeten we zoveel mogelijk weten over het type darmkanker van de patiënt. Inmiddels weten we dat er heel veel soorten zijn.”
U pleit voor een moleculair onderzoek voor patiënten met uitgezaaide darmkanker, vrij snel na de diagnose. Wat houdt dat precies in? “Nog voor de eerste behandeling start, is het landelijke advies om bij patiënten met uitgezaaide darmkanker een zogenoemde moleculaire bepaling uit te voeren. Hierbij brengen we met weefselonderzoek van de tumor een belangrijk deel van het DNA in kaart. We vergaren informatie uit het tumor-DNA dat relevant is voor de diagnose en behandeling van darmkanker. Dit vertelt ons meer over de agressiviteit van de tumor en hoe deze zich vermoedelijk zal ontwikkelen. Daarnaast kunnen we ook de effectiviteit van een behandeling beter voorspellen.”
Waarom is dit zo belangrijk? “Omdat mede op basis van de uitkomsten van de moleculaire bepaling de arts in samenspraak met de patiënt veel beter en ook eerder kan toewerken naar een behandeling op maat. Ontbreekt die kennis van het DNA, dan bestaat de kans dat je als arts een patiënt behandelopties onthoudt. Mogelijk zijn dat juist opties die meer kans bieden op een goed effect voor het kankertype in kwestie,
FOTO : T H O M AS D O B B ER
Geschreven door Marjolein Straatman
Jaarlijks krijgen rond de 14.000 Nederlanders de diagnose darmkanker”
Miriam Koopman Internist-oncoloog UMC Utrecht
zoals immunotherapie. In situaties waarin er bijvoorbeeld sprake is van een agressieve vorm van darmkanker kies je wellicht voor een uitgebreide behandeling met verschillende soorten medicijnen. Een keuze waartoe je wellicht minder bent geneigd als je de aard van de kanker niet kent, vanwege de zwaardere bijwerkingen. Kort gezegd: als moleculair onderzoek niet (tijdig) wordt ingezet, krijgt mogelijk niet iedereen de behandeling die optimaal is in zijn of haar situatie. Hier is ruimte voor verbetering.”
Welke rol ziet u hierin voor de patiënt? “Mensen die de diagnose uitgezaaide darmkanker krijgen kunnen bij hun arts informeren naar de eigenschappen van hun ziekte. Dat betekent dat ze ook kunnen vragen om de resultaten van de moleculaire bepaling. Het bespreken van de verschillende behandelopties van darmkanker moet een vast onderdeel zijn in het gesprek tussen patiënt en arts. De moleculaire bepaling helpt hen. Zo krijgen hopelijk meer mensen een behandeladvies op maat waardoor ze weloverwogen een keuze kunnen maken.”
Lees meer op www.planethealth.nl
TAKING CARE, LIVING BETTER
DARMKANKER DARMKANKER
MELANOOM MELANOOM
BORSTKANKER BORSTKANKER
LONGKANKER LONGKANKER
STAMCELSTAMCELTRANSPLANTATIE TRANSPLANTATIE
20200497
Wij ondersteunen mensen in nood Door innovaties, samenwerking en onze Pierre Fabre stichting Met unieke wereldwijde expertise Opgericht door een visionair
Lees meer op www.planethealth.nl
INZICHT
Darmen als stoorzenders van seksleven
FOTO : G E T T Y I M AG ES
man oloog
MEDIAPLANET
IBD (Inflammatory Bowel Disease) is een verzamelnaam voor chronische darmontstekingen. De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn de meest voorkomende vormen. Antoinette is een van de 90.000 Nederlanders met IBD. Geschreven door Angelina Hammond
D
e impact van een chronische darmontsteking is dagelijks merkbaar: van pijn, ongemak, tot en met gevoelens van schaamte. Vooral dat laatste wil Antoinette meer bespreekbaar maken. Zij heeft sinds haar tienerjaren geworsteld met colitis ulcerosa, waardoor ze niet altijd controle heeft over haar darmen. Antoinette: “Het is zeker niet gemakkelijk in zo’n onzekere puberfase, wanneer de hormonen door je lijf gieren. Ik was mij extreem bewust van mijn situatie, want een ongelukje zit in een klein hoekje: darmen die plotseling ontlasting laten lopen. Het overkomt je dan gewoon, zowel bij spanning als bij ontspanning.”
Bespreekbaar maken Zelfs in deze moderne tijden waarin zoveel bespreekbaar is, blijven sommige onderwerpen toch lastig. “Ja, poep en pies roepen nog steeds walging of schaamte op. Daarvan heb ik natuurlijk erg veel last gehad. En velen met mij, bij het aangaan van relaties en tijdens seks.” Antoinette’s ongemak met haar aandoening zorgde ervoor, dat ze pas veel later een diepgaande relatie durfde aan te gaan met een man. “Bij seks is er
natuurlijk een enorme intensiteit, gevolgd door ontspanning. En juist dat ontspanningsmoment kan voor gênante situaties zorgen. Daarom durfde ik ook geen echte seksuele relaties aan te gaan. Ik had te veel remmingen. Hiernaast wilde ik ook mijzelf én de ander de schaamte besparen. Zo’n impact heeft IBD gehad op mijn leven.” Op haar 29e had Antoinette zoveel last en pijn, dat haar dikke darm eruit gehaald werd. Maar het probleem was daarmee niet opgelost. De impact op haar leven is dat ze er altijd rekening mee moet houden. “Een spontane vrijpartij op de bank is er helaas niet bij. Ik moet altijd eerst naar het toilet om mijn darmen goed te legen. Dat moment leid ik bijna altijd in met een grapje, omdat het toch hinderlijk blijft. Je probeert het een plek te geven, zodat het voor beiden minder ‘ongemakkelijk’ wordt.”
Relatie Antoinette is inmiddels al 26 jaar getrouwd met ‘haar eerste serieuze relatie’. “In het begin vertelde ik hem op een ietwat laconieke manier dat ik ziek was. De impact ervan dat merkte hij echter pas later. Maar hij is daar geweldig mee omgegaan, hij is echt een lot uit de loterij!”
Vlinders
Een spontane vrijpartij op de bank is er helaas niet bij” Antoinette vindt het heel belangrijk dat IBD uit de taboesfeer komt, zodat vooral jongeren er makkelijker over kunnen praten. “In de beginfase, de zogeheten ontstekingsfase, heb je enorme pijnen. Dat remt je al in je sociale leven. Vaak krijg je medicatie, dat je libido negatief beïnvloedt. Dat werpt dus nog een extra drempel op voor jongeren, die IBD willen bespreken bij de huisarts of met hun leeftijdgenoten. Daarom is het zo belangrijk, dat darmaandoeningen echt ‘bespreekbare onderwerpen’ worden.”
Pijn in mijn buik IBD kan impact hebben op je seksualiteit. Scan de code en lees waarom.
©Janssen-Cilag B.V. – EM-40839 – 10-sep-2020
5
6
MEDIAPLANET
Lees meer op www.planethealth.nl
NIEUWS FOTO : S H U T T ER STO C K
FODMAP-dieet kan helpen tegen darmklachten Bepaalde stoffen in ons eten kunnen klachten geven in onze darmen. Het zogeheten FODMAP-dieet is een methode om erachter te komen welke stoffen dat zijn. Sigrid van der Marel-Sluijter, diëtist en FODMAP-expert, legt uit hoe dit werkt. Geschreven door Kees Vermeer
O
ns eten bestaat uit allerlei voedingsstoffen, zoals vetten, eiwitten en koolhydraten. FODMAP’s zijn bepaalde koolhydraten die nauwelijks worden opgenomen in de dunne darm. Daardoor komen ze in de dikke darm terecht, waar bacteriën ze snel afbreken. Daarbij ontstaat gas en kan er een opgeblazen gevoel, winderigheid,een verstoorde stoelgang of diarree ontstaan.
Persoonlijk FODMAP-dieet Wie FODMAP’s in de voeding beperkt, zal minder darmklachten hebben. Dat is het idee achter de methode, die al in 2006 is ontdekt in Australië. Vooral mensen met een prikkelbare darm kunnen er baat bij hebben. Maar een FODMAP-arm dieet is niet bedoeld om langdurig toe te passen, legt Van der Marel-Sluijter uit. “Eerst moet je ervaren of het dieet als geheel de darmklachten vermindert. Dat kan binnen enkele weken. Sowieso moet deze eerste fase met het dieet niet langer duren dan twee maanden, want anders is er risico op een tekort aan voedingsstoffen.
Als het dieet werkt, moet je nagaan welke specifieke FODMAP’s bij jou persoonlijk darmklachten veroorzaken. Die moet je dan verminderen of vervangen. Zo kom je tot een persoonlijk FODMAP-dieet.” Dit proces vraagt geduld en toewijding. Het duurt immers een tijdje om uit te zoeken welke FODMAP’s klachten geven en welke niet. “Feitelijk zoek je naar de grenzen van wat je kunt eten”, legt Van der Marel-Sluijter uit. “Het advies is om dit met begeleiding van een specifiek opgeleide FODMAP-diëtist te doen. Want het is best ingewikkeld en vraagt doorzettingsvermogen. Wie het zelf wil doen, kan zich het best eerst goed voorbereiden door er informatie over te lezen.”
Supplementen Voor bepaalde groepen FODMAP’s kunnen ook enzym-supplementen helpen om die FODMAP’s te verteren. Bijvoorbeeld lactase-enzymen voor mensen met lactose-intolerantie, of enzymen die meerdere FODMAP’s kunnen helpen verteren. “We raden supplementen pas aan
Je moet nagaan welke specifieke FODMAP’s jouw darmklachten veroorzaken” als je weet welke FODMAP’s de klachten veroorzaken”, zegt Van der Marel-Sluijter. “Je moet uitproberen hoeveel je ervan nodig hebt en op welke momenten. Er komt gewoon veel kijken bij de aanpak van darmklachten. Vaak spelen persoonlijke omstandigheden mee, zoals medische aspecten, stress of leefstijl. Ook daar zal een diëtist aandacht voor hebben.”
“Wij willen mensen met een FODMAP voedingsintolerantie
WEER LATEN GENIETEN VAN ETEN!”
MEER INFORMATIE OF PROEFMONSTERS ONTVANGEN? W W W.D I S O L U T.C O M
I N F O@D I S O L U T.C O M
Onze diëtisten helpen u graag: +31 (0) 51 67 945 24
Sigrid van der Marel-Sluijter Diëtist FODMAP-expert & Eigenaresse Fodmap Foodies Auteur van het boek ‘Buik blij, jij blij! In 5 stappen van je buikijn af met de SMILEmethode’
M J I
L
Lees meer op www.planethealth.nl
7
INTERVIEW FOTO : S H U T T ER STO C K
der jter
MEDIAPLANET
Biosimilars: vergelijkbare werking, minder duur Biosimilars doen wat betreft de werking en de veiligheid niet onder voor gepatenteerde medicijnen. Er is echter wel een belangrijk verschil als het gaat om de prijs. MDL-arts Frank Hoentjen legt uit waarom biosimilars zo belangrijk zijn. Wat zijn biosimilars? “Zodra het patent van een medicijn is verlopen, mogen andere fabrikanten het ook maken. Dat geldt ook voor medicijnen die met levende cellen worden gemaakt, ‘biologicals’ genoemd, voorgeschreven door onder andere MDL-artsen. De biosimilars, vergelijkbare biologische medicijnen, die wij voorschrijven zijn wat betreft eigenschappen als werkzame stof, resultaat voor de patiënt en veiligheid vergelijkbaar met het originele product. Ze hebben alleen een andere naam en veel lagere prijs.”
Is die prijs belangrijk als je kiest voor een medicijn? “Absoluut. Je hebt immers maar een
xpert & beperkt budget tot je beschikking. Dat e geldt voor een zorgverzekeraar, voor een odies ziekenhuis maar ook voor de maatschappij het boek als geheel. Toen de eerste biosimilar voor blij! In 5 n je buikijn MDL-ziekten op de markt kwam, ging de prijs met twee derde omlaag ten opzichte MILE-
van het originele product. Als je voor een middel met dezelfde werking en veiligheid minder hoeft te betalen, kun je meer mensen helpen of het geld anders besteden binnen de gezondheidszorg. Vandaar dat
Biosimilars worden inmiddels op grote schaal gebruikt voor mensen met de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa” bijvoorbeeld in Noorwegen de overheid een coördinerende rol heeft genomen bij de inkoop van biosimilars en andere medicijnen. Je kunt simpelweg meer doen met hetzelfde budget.”
Worden biosimilars al met succes ingezet in de gezondheidszorg? “In het Radboud UMC hebben wij al in 2015 patiënten omgezet naar een biosimilar van infliximab. Dat gebeurde in overleg met de patiënten. De ervaringen zijn bijzonder
positief. Het medicijn had hetzelfde effect op de klachten en er werden weinig bijwerkingen gemeld. De biosimilars worden inmiddels op grote schaal gebruikt voor mensen met de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa.”
Twijfelen artsen of patiënten nog als het gaat om biosimilars? “Het stadium van de early adaptors zijn wij na ruim vijf jaar wel voorbij. Het merendeel van de artsen is overtuigd van de effectiviteit en het maatschappelijk nut van deze medicijnen. Er zijn echter altijd nog enkele artsen die meer terughoudend zijn. Hoewel inmiddels heel veel studies hebben aangetoond dat de werking vergelijkbaar is en dat er geen nadelige bijwerkingen zijn, is er de wens tot aanvullend bewijs. Toch ben ik ervan overtuigd dat ook zij op termijn zullen volgen. Als het gaat om nieuwe starters en om patiënten die van medicatie kunnen wisselen dan is het vooral een kwestie van goede voorlichting en goed overleg. Het is onze ervaring dat bij een zorgvuldig proces van shared decision making slechts enkelen bezwaar hebben tegen biosimilars.”
Geschreven door Petra Lageman Frank Hoentjen MDL-arts Radboud UMC
MEER DAN 10 JAAR ERVARING IN BIOSIMILARS* Biologische geneesmiddelen hebben een revolutie teweeggebracht in de behandeling van auto-immuunziekten. Sandoz investeert in de ontwikkeling van kwalitatief hoogwaardige en betaalbare biosimilars van deze geneesmiddelen, geproduceerd in Europa. Zo creëren wij samen met de ziekenhuizen ruimte in de gezondheidszorg, waardoor patiënten nu en in de toekomst toegang houden tot de behandeling en geneesmiddelen die zij nodig hebben.
Leer ons beter kennen! Kijk voor meer informatie op www.sandoz.nl
*Biosimilar is het begrip dat wordt gebruikt voor een versie van een biologisch geneesmiddel dat net zo werkt als en gelijkwaardig is aan een eerder goedgekeurd geneesmiddel waarvan het patent is verlopen. Sandoz B.V. Veluwezoom 22 1327 AH Almere. NL2009143397
Lees meer op www.planethealth.nl
ONMISBAAR VOOR EEN GOEDE VERTERING EN EEN OPTIMALE DARMFLORA!
enzymen, pre- en probiotica
Te veel ? C
M
Y
CM
MY
Te vol ?
Te vlug ? Te vet ?
CY
CMY
K
Inulac is 100% natuurlijk, heeft een lekkere smaak en wordt gebruikt na overmatig eten, bij een opgeblazen gevoel of na antibioticagebruik, ook bij kleine kinderen. Bovendien ondersteunt Inulac een goede vertering en een sterke immuniteit.
4 VOUDIGE WERKING: bij opgeblazen gevoel een rustige vertering een optimale darmflora een regelmatige stoelgang
Verkrijgbaar bij de betere drogisterij en bewustwinkelen.nl