Dit is een commerciële uitgave verspreid met de Telegraaf. De redactie van de Telegraaf heeft geen betrokkenheid bij deze productie.
WWW.PLANETHEALTH.NL
2019
OPVLIEGERS OP SAFARI IN JOUW THEATER! Win kaartjes voor de leukste vriendinnencomedy van het jaar: Opvliegers op Safari! Stuur een mail naar info@rep.nu en maak kans op twee gratis kaartjes. WWW.REP.NU
MEDIAPLANET
2 PLANETHEALTH.NL IN DEZE UITGAVE
VERDER LEZEN? KIJK OP PLANETHEALTH.NL
INZICHT Invloed van de overgang wordt nog vaak onderschat
TIPS Praat met je partner als je minder zin hebt in seks
P4
P6
VAGINALE KLACHTEN? Silk’n Tightra helpt! Nú exclusief 10% korting met de code PROMO via www.ss ilkn.eu Geldig tot 1 maart 2020. Meer info op de pagina hiernaast.
OVERGANG GEEN ONDERGANG:
“Je hoeft het niet alleen te doe In Nederland zijn bijna twee miljoen vrouwen in de overgang. Voor veel vrouwen een verwarrende levensfase. Isa Hoes (52) en Medina Schuurman (50), auteurs van de boeken Te Lijf, Het I’M Lijfboek en eigenaar van het onlineplatform isamedina.com weten alles van de overgang af. Zij vertellen hoe zij zelf deze fase aanpakken als een opstap naar een mooie tweede helft van hun leven. Door Marjolijn Westerlaken
Ik voelde mij op een gegeven ogenblik steeds onzekerder en angstiger worden. Ik dacht dat ik dingen uit het verleden niet had verwerkt en ben weer in therapie gegaan, maar ik ging mij steeds slechter voelen, ” vertelt Isa. In die periode was zij samen met Medina bezig aan een boek over mooi oud worden. Uiteindelijk werd het een heel ander boek toen ze er tijdens gesprekken met een overgangsconsulente achter kwam dat ze in de overgang bleken te zitten. Isa: “De schellen vielen van onze ogen. We voelden ons enerzijds opgelucht, omdat al die vage klachten en die veranderingen die we wel voelden, maar eerder niet konden duiden, op hun plek vielen. Maar we waren ook verdrietig dat we zo lang zijn blijven aanmodderen in onwetendheid.”
Blijf op de hoogte:
Dat je al vanaf je veertigste overgangsklachten kunt krijgen was voor Isa en Medina een eyeopener. Medina: “Je staat middenin het leven en hebt alles lekker op de rit. Dat past niet bij het gevoel van ineens slechter in je vel zitten. Bovendien is er in je opvoeding weinig over gesproken hoe je hier mee om moet gaan. Ook het feit dat wij vrouwen eigenlijk weinig kennis van onze eigen lichaam hebben, was voor mij een shock.” Black-out Opvliegers zijn de bekendste symptomen van de overgang. “Bij mij begon het met ’s nachts zweten,” vertelt Isa. “Ik dacht dat ik koorts had, totdat ik er ook overdag last van kreeg. Tijdens een opvlieger gaat je hele systeem in een black-out. Je weet niet waar je bent en wat je net hebt gezegd. Als je dan middenin een presentatie staat, is dat heel heftig.” Medina heeft tegenwoordig meer
facebook.com/MediaplanetNL
“Voor je veertigste zorgt je lichaam voor jou. Na die tijd moet je het zelf doen” last van ‘voetenopvliegers’. “lk neem dan een koud voetenbadje”. De overgang kenmerkt zich door veel klachten, waaronder ook minder bekende. Zelf merkten de vriendinnen onder andere veranderingen in hun huid en haar. Minder en dunner hoofdhaar en haar op plekken waar ze dachten dat het nooit zou komen, evenals broze nagels, droge huid en ogen. Ongewenst urineverlies is ook een klacht waar niet graag over wordt gesproken. Hebben ze daar ook last van? Medina: “Jazeker, als ik bijvoorbeeld op de trampoline sprong met mijn zoon of ineens heel hard moest lachen.”
@MediaplanetNL
Bespreekbaar maken Vaginale klachten is eveneens een onderwerp waar vrouwen niet graag over praten. Medina merkte, toen zij een relatie kreeg, dat zij last had van vaginale droogheid. “Vrijen werd ineens pijnlijk. Er niet over praten, maakt het alleen maar erger. Gelukkig kan glijmiddel hierbij helpen.” De vriendinnen hadden allebei ook last van stemmingswisselingen. Het bespreekbaar maken van klachten zorgt voor meer begrip en scheelt een hoop stress vinden de vriendinnen. Voor jezelf zorgen Voor je veertigste zorgt je lichaam voor jou. Na die tijd moet je het zelf gaan doen, hebben Isa en Medina ervaren. Een overgangsconsulente kan je heel goed op weg helpen met allerlei tips en hulpmiddelen over voeding, voedingssupplementen en geschikte lichaamsbeweging zoals yoga en wandelen. Isa: “Ik ben via
Mediaplanet Nederland
@mediaplanet.nl
de overgangsconsulente gestart met hormoontherapie. Binnen drie weken sliep ik beter, had ik minder last van opvliegers en werd mijn haar dikker. Gun jezelf een bezoek aan een consulent en ga samen op zoek naar wat bij jou past.” Ook is lief zijn voor jezelf is heel belangrijk in deze levensfase. Medina: “Dat heeft onze generatie nooit geleerd. Stress is een keuze. In onze maatschappij zijn we geneigd om steeds te racen. Zelf mediteer ik iedere ochtend en Isa past in de avond voor het slapen gaan Yoga Nidra toe. We merkten in onze omgeving dat het bedrijfsleven nog niet is in gespeeld op de vrouw in de overgang. Vandaar dat wij bezig zijn met de ontwikkeling van een online coachingspakket voor werkgevers. Hiermee hopen we tools te bieden om de werkende vrouw in de overgang beter te begrijpen en ondersteunen.”
Papier gemaakt van gerecycled materiaal
Project Manager: Nina van Hasselt Business Developer: Cleo Hutting Managing Director: Rebecca Nicholson Content & Production Manager: Liza Rijken Designer: Vratislav Pecka Foto’s Isa en Medina: Mark Uyl Gedistribueerd door: De Telegraaf, oktober 2019 Drukkerij: Rodi Media Dit is een bijlage bij De Telegraaf. De inhoud van deze bijlage valt niet onder de hoofdredactionele verantwoordelijkheid van De Telegraaf. Copyright Mediaplanet Publishing House: Volledige of gedeeltelijke verveelvoudiging, openbaarmaking of overname van deze publicatie is slechts toegestaan met toestemming van de uitgever, met bronvermelding.
Hello Carin, goodbye leaks! Oopsie Heroes is een leuke en eenvoudige plaswekker voor kinderen. Het combineert een app met een kleine sensor die kinderen leert hoe ze ’s nachts op tijd naar het toilet kunnen gaan. Tot ziens Oopsie-momenten! Speciale lezersactie! Van € 79.95 nu tijdelijk voor € 17.95
Carin helpt vrouwen om de bekkenbodemspieren te versterken en controle te krijgen over jouw blaas in 6-8 weken. Ben jij benieuwd hoe Carin werkt?
CARIN
Kijk dan snel op carin-draagt-zorg.nl
“Ontdek wat Carin en Oopsie Heroes voor jou en jouw kind kan betekenen!” “Binnen enkele weken van ongewenst urineverlies af!” oopsieheroes.com
NIEUW: vaginaverstrakking in de thuisomgeving en verzwakte vaginawand, verminderd seksueel genot, droogheid, urineverlies of hangende schaamlippen kunnen bij vrouwen in de overgang leiden tot zorgen en onzekerheid. De revolutionaire Silk’n Tightra brengt klinisch geteste en bewezen Hɣ HFWLHYH HQHUJLH XLW ELSRODLUH UDGLRIUHTXHQWLH YRRU YDJLQDYHU strakking voor het eerst bij u thuis, waardoor deze symptomen kunnen worden verbeterd zonder dat opereren nodig is.
E
HELPT VAGINALE ONGEMAKKEN TE VERHELPEN ZONDER OPERATIE Sommige vrouwen hebben last van verminderde gevoeligheid of een veranderd uiterlijk van hun intieme delen; wat kan komen door een bevalling, ouderdom of om andere redenen. Voor sommigen kan het daardoor moeilijk en pijnlijk zijn om strakke NOHGLQJ WH GUDJHQ WH ¿ HWVHQ WH VSRUWHQ RI WH JHQLHWHQ YDQ LQWLHPH PRPHQWHQ ,V HHQ operatie dan de enige oplossing? Silk’n denkt van niet! RESULTATEN KLINISCHE STUDIE
EEN VAGINA DIE JONGER VOELT EN ER JONGER UITZIET Een wetenschappelijke doorbraak voor de intieme gezondheid van de vrouw! De wetenschappers van Silk’n hebben een apparaat voor thuisgebruik ontwikkeld dat energie uit bipolaire radiofrequentie gebruikt en bekend VWDDW RP ]LMQ NOLQLVFK EHZH]HQ H̆ HFW RS ZHHIVHO PHW FROODJHHQ 'H HQHUJLH XLW ELSRODLUH UDGLRIUHTXHQWLH NDQ GH binnen- en buitenkant van de vagina, evenals de bekkenbodemspieren, verstrakken en verstevigen. De vrouwen die Silk’n Tightra hebben geprobeerd en hun partners melden een algehele verbetering in seksualiteit en genot. Ze zijn vaak ook gelukkiger en zelfverzekerder over het uiterlijk van hun intieme delen.
BIPOLAIRE RADIOFREQUENTIETECHNOLOGIE: VEILIG VOOR THUISGEBRUIK Bipolaire radiofrequentietechnologie wordt al algemeen gebruikt door artsen om vrouwen te behandelen en ter vervanging van een operatie. Tijdens deze behandeling wordt het vaginale weefsel vernieuwd, de bloedstroom vergroot, nieuwe elastine- en collageenvezels gevormd, de bekkenbodemspieren versterkt en de schaamlippen worden verstrakt en verstevigd. Silk’n is erin geslaagd deze technologie te vertalen naar Silk’n Tightra. U kunt dus nu de Tightra zelf gebruiken; kostenbesprarend, veilig en vertrouwd bij u thuis. Silk’n Tightra is bovendien volledig pijnloos.
KLINISCH GETEST EN BEWEZEN EFFECTIEF
Inwendig gebruik
Uitwendig gebruik
Silk’n heeft het gebruik, de veiligKHLG HQ GH H̆ HFWLYLWHLW YDQ 6LONœQ Tightra uitvoerig gestest. Tijdens de laatste klinische studie (ProDerm, 2019) lag de focus op de verbetering in vaginale problemen zoals stressincontinentie, seksuele functionaliteit, vaginale laxiteit, andere vaginale ongemakken en het uiterlijk van de vulva. 27 moeders tussen de 25 en 65 jaar voltooiden de studie. De proefpersonen voerden de behandelsessies voor zelfgebruik zowel intern (in de vagina) als extern (op de buitenste schaamlippen) uit: drie keer per week 20 minuten, vier weken lang. De resultaten waren uiterst positief.
Ervaringsverhalen
Timmie (36 jaar) “Na gebruik van Silk’n Tightra merkte ik al vrij snel dat mijn bekkenbodemspieren steviger werden en dat alles van binnen zeg maar weer strakker voelde. Daardoor was de seks met mijn partner eigenlijk weer zoals voorheen en voor ons beide prettiger, omdat het gevoel weer helemaal terug was.�
Hela (77 jaar) “Ik ben Silk’n Tightra gaan gebruiken en het heeft mijn leven veranderd. Ik kan mijn kleinkinderen weer optillen en weer lange wandelingen maken, zonder urineverlies. Ik had zelfs een betere nachtrust, omdat mijn slaap niet telkens werd onderbroken, doordat ik naar de wc moest. Ik raad dit apparaat aan al mijn vriendinnen aan.�
Onze expert aan het woord
Dr. Liora Levi Directeur Regelgeving & Klinisch Onderzoek Silk’n
Bent u benieuwd geworden naar dit product en wilt u verdere informatie of meer reviews lezen? Kijk dan op silkn.eu/nl/silkn-tightra
*De klinische studie (2019) werd uitgevoerd door proDERM: een onafhankelijk internationaal onderzoekscentrum in Duitsland. De studie werd in opdracht van Home Skinovations Ltd (Silk’n) uitgevoerd.
“Vrouwen kunnen verschillende ongemakken ervaren, zoals een verzwakte vaginawand, urineverlies, droogheid en minder zin in seks. Minstens 75% van de vrouwen heeft last van ĂŠĂŠn of meer van zulke symptomen. Er is dan ook een toenemende vraag naar niet-invasieve behandelingen zonder hormonen. Silk’n Tightra biedt hiervoor een oplossing. Dit product is in meerdere klinische studies getest en vrouwen die hieraan deelnamen, waren zeer tevreden met het resultaat ĂŠn met het gemak van het thuisgebruik.â€?
MEDIAPLANET
4 PLANETHEALTH.NL INZICHT
Symptomen van de overgang
Invloed overgang nog vaak onderschat Zelfs huisartsen weten vaak niet dat hartklachten, gewrichtsproblemen, vergeetachtigheid en ‘niet lekker in je vel zitten’ veel voorkomende klachten zijn van vrouwen in de overgang.
Tijdens de overgang gebeurt er veel in het lichaam. Er zijn veel zichtbare symptomen waar je de overgang aan kunt herkennen, maar ook veel onzichtbare symptomen. De Engelse illustratrice Berni Parker besloot na de overgang de meest voorkomende symptomen vast te leggen in een reeks schetsen die haar ervaring met de overgang weergeven.
Gewichtstoename
Duizeligheid
Door Petra Lageman
GESPONSORD
Vrouwen worden dan doorverwezen naar de cardioloog, de reumatoloog of de psycholoog”, weet overgangsconsulente José-Marie ter Haar. “De cardioloog en reumatoloog kunnen vanzelfsprekend niets vinden en de psycholoog kan wel tips geven hoe je beter met stress om kunt gaan, maar je wordt er niet echt beter van. Het gaat immers om een verandering in je hormoonspiegel. Er is veel meer kennis nodig over de overgang. Waardoor ontstaat het, wat gebeurt er in je lichaam, wat heeft dat voor gevolgen en wat kun je eraan doen?” Psychische klachten Zodra de productie van oestrogeen, het vrouwelijk hormoon, afneemt, worden androgenen, de mannelijke hormonen, relatief dominanter. Dat heeft grote gevolgen. Opvliegers en nachtzweten zijn symptomen die iedereen wel kent. Toch zijn dat volgens Ter Haar niet de meest voorkomende of de meest ernstige klachten. “Dat je als vrouw het gevoel hebt dat je jezelf kwijtraakt, dat je anders reageert dan voorheen en veel minder kunt hebben dan vroeger, dat vinden vrouwen nog het moeilijkste. Niet alleen het lichaam verandert onder de invloed van hormonen, ook je hersenen worden beïnvloed door het feit dat je steeds minder oestrogenen aanmaakt.”
“De overgang heeft voor zowel de lichamelijke als de geestelijke gezondheid grote gevolgen”
“Weet wat je kunt verwachten en wat je kunt doen om klachten te verminderen”
José-Marie ter Haar Overgangsconsulente
Minder stress Meer begrip voor de situatie, van zowel de partner, de werkgever, de maatschappij en de vrouw zelf is belangrijk. “Stress verergert namelijk de situatie”, legt Ter Haar uit. “Je bijnieren zijn in staat om in en na de overgang een stofje te produceren dat oestrogenen aanmaakt. Dat is maar een fractie van wat je vroeger produceerde maar het is in ieder geval een basis. Als je echter erg last hebt van stress, gaan je bijnieren stresshormonen aanmaken en dan is er geen ruimte meer voor oestrogeenaanmaak. Dat maakt de situatie nog erger. Zorgen dat je minder stress ervaart, lief zijn voor jezelf en iets doen waar je blij van wordt, is dus heel erg belangrijk voor je geestelijke en je lichamelijke gezondheid. Hoe minder stress, hoe meer ruimte voor oestrogeenproductie.” Advies Overgangsconsulenten zijn speciaal opgeleid om te adviseren welke mogelijkheden er zijn om minder last te hebben van de overgang. “Ik zou er voorstander van zijn dat vrouwen al voor de overgang eens langskomen bij de overgangsconsulent. Door uitleg te geven over de overgang en over de mogelijke klachten worden vrouwen minder overvallen door wat er gebeurt. Dat neemt veel onrust weg. Huisartsen kunnen vaker vrouwen doorverwijzen naar een overgangs-
Vermoeidheid d
Opvliegers
consulent. Helaas leggen zij vaak niet direct het verband tussen de leeftijd, de verschillende klachten en de overgang. Op dit moment komen vrouwen vooral bij ons via Google, via de helpdesk van hun zorgverzekeraar of op advies van andere vrouwen.” Behandelmogelijkheden Meer kennis en begrip leidt vaak tot minder stress en dat alleen kan al helpen om de klachten te verminderen. “Verandering van leefstijl helpt ook”, weet Ter Haar. “Gezonder eten, minder alcohol, niet roken, meer bewegen, doen wat goed voelt en waar je blij van wordt, dat helpt om je beter te voelen. Verder is er voor ernstige klachten ook de mogelijkheid van hormoontherapie. Doordat er vrouwelijke hormonen worden toegediend, verminderen de klachten dan aanzienlijk.” Goed voor jezelf zorgen Onderdeel van goed voor jezelf zorgen is ook aandacht voor het uiterlijk. “Tijdens de overgang hebben veel vrouwen last van huidklachten. De huid wordt droger, ziet er wat dof uit, is niet meer zo strak en straalt niet meer. Ook het haar wordt vaak een beetje futloos. Een goede verzorging helpt. Je voedt je huid van binnenuit en kunt dat ondersteunen door producten te gebruiken die de huid beschermen tegen invloeden van buitenaf. Gebruik bijvoorbeeld een vochtinbrengende crème. Het is naar mijn ervaring zo dat er echt goede producten zijn voor de iets rijpere of iets oudere huid. Doe wat goed voelt. Dat helpt sowieso om weer te stralen. Want de overgang is niet alleen een eind, het is ook een nieuw begin.”
Incontine entie
Jeuk
Spierpijn
Slappere huid
MEDIAPLANET
PLANETHEALTH.NL 5
Laat de overgang je niet stoppen
Je huid tijdens de overgang
De huid tijdens de overgang verslapt door een afname van collageen en elastine vezels in de dermis, waardoor de huid dunner, minder stevig en minder elastisch wordt. Vichy Laboratoires onderzoekt al sinds 1992 in samenwerking met dermatologen en gynaecologen de effecten van de overgang op de huid. Deze effecten worden vooral veroorzaakt door een afname in het ‘jeugdhormoon’ DHEA wat in een oudere huid flink afneemt. De Neovadiol lijn is uit dit onderzoek ontstaan en is zo geformuleerd om de effecten van dit proces zo goed mogelijk tegen te gaan.
In de overgang en last van een slappe huid? De overgang is een periode waarin deze wel wat extra zorg kan gebruiken, zegt dermatoloog Ellen Liberton. “Zowel vanbinnen als vanbuiten.”
NEOVADIOL SUBSTITUTIEF COMPLEX DAGVERZORGING Neovadiol Substitutief Complex is specifiek geschikt voor vrouwen tijdens de overgang. Het bevat actieve ingrediënten die zorgvuldig zijn geselecteerd op basis van hun complementaire werking en effect op de zichtbare gevolgen van huidveroudering. De formule bevat Hedione, HEPES en Hydrovance gecombineerd met Pro-Xylane. Dit unieke complex helpt om de huiddichtheid te verbeteren, haar te verstevigen en te voorzien van hydratatie.
Door Marjolein Straatman
In de overgang kun je te maken krijgen met een slappe huid en een verandering van het model van je gezicht. Dat zijn meestal de eerste tekenen. De meest voorkomende problemen in de overgang zijn een drogere huid als gevolg van een verminderde talgproductie en een huid die sneller geïrriteerd raakt”, zegt Ellen Liberton van het Elkerliek Ziekenhuis. In de overgang daalt het oestrogeenpeil en daarmee, zo vervolgt Liberton, nemen ook de stoffen collageen en elastine die de huid stevig houden af. “Een veranderde hormoonbalans draagt bij aan huidveroudering. Je ziet ook dat schade door factoren zoals de zon, roken en luchtverontreiniging meer zichtbaar wordt. Roken vergroot de kans op huidirritatie in de overgang en we weten sinds kort dat er een samenhang is tussen luchtverontreining en de vorming van pigmentvlekken in deze periode. Suiker kan daarnaast bijdragen aan een minder elastische huid.”
NEOVADIOL SUBSTITUTIEF COMPLEX NACHTVERZORGING Neovadiol Substitutief Complex Nacht heeft naast de ingrediënten die we terugvinden in de dagverzorging een geheime toevoeging: De Aquakeep technologie. Deze technologie zorgt ervoor dat bij het aanbrengen op de huid, je direct een intens gevoel van frisheid ervaart. De nachtverzorging helpt dus niet alleen bij het verbeteren van huiddichtheid en het volume, maar verkoelt de huid ook met max. 2,7C*. *Thermografische test, 26 vrouwen, gemeten 1 minuut na het aanbrengen
NEOVADIOL PHYTOSCULPT Neovadiol Phytosculpt is de eerste crème van Vichy die specifieke verslapping van hals- en kaaklijn tegengaat. De formule vermindert zichbare tekenen van huidverslapping, verbetert elasticiteit en verstevigt de huid van de hals- en kaaklijn. Neovadiol Phytosculpt is te combineren met elk ander product uit de Neovadiol lijn.
NIEUWSGIERIG GEWORDEN?
Je vindt de producten van Vichy Neovadiol bij jouw dichtstbijzijnde apotheek of online bij één van de aangesloten Vichy webshops.
€7,50 korting op alle Vichy Neovadiol gezichtsverzorging bij jouw apotheek of bij een goedgekeurde Vichy webshop met de code OPVLIEGER*.
7.50
€
KORTING*
Meld je aan voor onze nieuwsbrief voor leuke acties en het laatste nieuws**:
Voeding De dermatoloog adviseert vrouwen zichzelf te beschermen tegen die factoren. “Om de huid zo goed mogelijk in conditie te houden, gebruik je altijd een goede zonbescherming, rook je niet en hanteer je een gezonde levensstijl met bijvoorbeeld voldoende groenten, fruit en noten. Aan selenium, zink, omega-vetzuren en biotine worden positieve eigenschappen toegeschreven, dus kun je voeding nemen die deze stoffen bevat. De huid heeft namelijk extra zorg nodig in de overgang, al kun je deze adviezen ook preventief in acht nemen. Wanneer je vervolgens in de
Naam:...................................................................................................................................... G Geboortedatum: ..................................................................................................................... E-mail: ....................................................................................................................................... Ja, ik wil de Vichy nieuwsbrief ontvangen Deb. Nr. Apotheek: ............................................................................................................... D (inn te vullen door de apotheek)
*Deze coupon is eenmalig geldigg van 1-10-2019 tt/m 31-01-2020, bij een besteding vanaf €18, uitsluitend in deelnemende apotheken in Nederland of webshops via Vichy.nl. Niet geldig in combinatie mett andere acties. ***Om je in te schrijven dien je minstens 16 jaar te zijn. Jouw gegevens worden dan opgenomen in het Cosmétique Active databestand (onderdeel van L’Oréal Nederland). De Nederland) Deze eze gegevens zulle zullen en worden gebruik gebruikt voor marketingdoeleinden en analyses. Voor meer informatie over de herroepingsplicht en ons privacybeleid, ga naar www.vichy.nl/privacy
1857
“Een veranderde hormoonbalans draagt bij aan huidveroudering”
Ellen Liberton Dermatoloog
“Gebruik geen huidproducten voor twintigers als je zelf vijftig bent”
overgang raakt, is de kans dat je huid in een betere conditie verkeert groter en dat is natuurlijk beter dan wanneer je er al roofbouw op hebt gepleegd.” Huidproducten Een aanrader is het volgens Liberton daarnaast om voor het slapen gaan elke avond de huid goed te reinigen, óók als je geen make-up gebruikt. “Verder raad ik vrouwen aan ’s ochtends en ’s avonds te smeren met een crème die bij de huid past; dus geen huidproducten voor twintigers als je zelf vijftig bent. Laat je er eventueel over voorlichten. De gouden tip? Overweeg eens een consult bij de dermatoloog als je vragen hebt over je huid. Mensen denken soms ten onrechte dat die er alleen is voor ernstige kwalen, maar je kunt er ook advies inwinnen. Wellicht bespaar je jezelf er de nodige miskopen mee in de toekomst.”
MEDIAPLANET
6 PLANETHEALTH.NL INZICHT
Je lijf, wie je bent en wat je kunt, verandert tijdens de overgang
Praat met je partner als je minder zin hebt in seks
Margriet is 52 jaar en werkt als projectleider bij een gemeente. Sinds twee jaar heeft ze veel last van overgangsklachten. De overgang heeft invloed op zowel haar werk als haar privéleven.
Tijdens de overgang stagneert de aanmaak van oestrogeen en oxytocine. Bij tien procent van de vrouwen daalt ook de aanmaak van testosteron. “Die veranderende hormoonspiegel zorgt vaak voor overgangsklachten en kan ook invloed hebben op je seksleven”, stelt gynaecoloog Dorenda van Dijken.
Door Petra Lageman
Het sluipt er langzaam in. Zo halverwege de veertig had ik ’s nachts dat ik ineens drijfnat wakker werd van het zweet. Na een paar maanden verdween het weer en dat gebeurde zo nog een paar keer. Het was, terugkijkend, het begin van de overgangsperiode. De overgang duurt echt jaren en in de loop der tijd worden de klachten steeds erger.” “Mijn menstruatie werd onregelmatig en steeds heftiger. Inmiddels is het zo erg dat ik ongeveer twee dagen en nachten maatregelen moet nemen om niet door te lekken. Dat betekent speciale nachttampons ook overdag gebruiken en dan natuurlijk in combinatie met het meest absorberende maandverband dat er is. En dan nog moet ik ’s nachts een aantal keer uit bed om te verschonen. Overdag voel ik soms dat ik ineens veel bloed verlies. Ook al heb ik dan net verschoond, dan nog is het zaak om zo snel mogelijk naar het toilet te gaan. Door dat hevige bloedverlies heb ik ook een ijzertekort opgelopen. Daar krijg ik nu pillen voor en dat helpt. Ik heb daardoor echt weer meer energie.” Toiletbezoek “Als ik een afspraak heb op locatie en ik ben ongesteld dan wil ik vooraf weten waar het dichtstbijzijnde toilet is. Laatst had ik een examen net in die periode. Ik zou 2,5 uur lang niet naar buiten kunnen. Toen heb ik van tevoren contact opgenomen met de organisatie en de situatie uitgelegd. Ik wilde per se examen doen, maar ik wilde ook tussendoor naar het toilet kunnen. Dat was geen enkel probleem maar ik vond het wel vervelend om uitleg te moeten geven. Het is immers best persoonlijk.” “Dat heftige bloedverlies is steeds maar één of twee dagen. Waar ik veel vaker last van heb, zijn de opvliegers en dan vooral dat daarbij ineens het zweet me uitbreekt. Niet alleen onder mijn oksels maar ook in mijn liezen, mijn nek en tussen mijn borsten. Natuurlijk gebruik ik deodorant op alle mogelijke plekken waar ik kan gaan zweten maar dat werkt alleen tegen de geur. Ik zweet nog steeds. Als ik dan net in een belangrijk overleg zit dan komt dat wel heel slecht uit. Ik
“Wie de overgang niet heeft meegemaakt, heeft geen idee wat het met je doet”
“Gelukkig heeft mijn leidinggevende echt begrip voor mijn situatie” benoem het wel vaak. ‘Ik heb het ineens zó warm’ zeg ik dan. Ik draag vaak een T-shirt en een shawl en als ik het dan zo warm heb, beweeg ik die om frisse ‘wind’ te maken. Of ik zwaai met wat papieren waar ik mee bezig ben. Ik probeer het voor mezelf zo makkelijk mogelijk te maken.” Opvliegers “In het begin zat ik ermee dat mensen zouden zien dat ik een opvlieger krijg, maar ik heb gemerkt dat in werkelijkheid bijna niemand het doorheeft. Eigenlijk zijn het alleen vrouwen die het zelf meemaken of hebben meegemaakt die dan vol begrip zeggen ‘neem maar even je tijd’. Verder denkt iedereen dat ik het inderdaad gewoon warm heb. Soms zeggen collega’s of mensen met wie ik vergader ook ‘het is ook best wel warm’. Dat ervaar ik dan als een opluchting. Want ik wil liever niet dat iemand het merkt en tijdens zo’n overleg heb ik dat begrip ook niet nodig. Dan wil ik namelijk gewoon mijn werk doen en goed presteren.” “Op mijn werk werd op gegeven moment een workshop gegeven over de overgang. Dat was een initiatief van de arbodienst. Ik ben zo blij dat ik daarnaartoe ben gegaan. Ineens merkte ik dat veel meer vrouwen er last van hebben. Ook werd verteld over Stichting Vuurvrouw, een platform voor vrouwen in de overgang. Daar had ik graag eerder over gehoord want dan had ik veel dingen niet zelf hoeven uitdokteren. Ik heb echt gezocht naar wat goede vitamines of voedingssupplementen zijn om te gebruiken. Dat had ik ook op die site kunnen vinden.” “Ik heb het geluk dat ik met mijn leidinggevende goed kan praten over mijn overgangsklachten. Hij helpt waar nodig en mogelijk zodat ik niet hoef te verzuimen. Ik raad vrouwen echt aan om het bespreekbaar te maken. Misschien dat het goed is om daarop in te steken als je overgangsklachten hebt. Geef aan dat je graag wilt blijven werken maar dat je tegen bepaalde dingen aanloopt. Vraag of je leidinggevende met je mee wil denken over oplossingen zodat jij zo goed mogelijk kan blijven presteren. Bij mij werkte die aanpak uitstekend.” Lees meer op www.vuurvrouw.nu
Door Petra Lageman
Is dat waarom veel vrouwen tijdens de overgang minder zin in seks hebben? “Inderdaad. Als je ’s nachts slecht slaapt en overdag niet lekker in je vel zit, kost het veel energie om je staande te houden. Dan komt seks al snel onderaan je lijstje te staan. Drijf je ’s nachts je bed uit, dan is het niet zo lekker als iemand gezellig tegen je aan komt liggen. Misschien heb je last van een droge vagina door minder zin en opwinding en doet vrijen zelfs pijn. Het komt ook voor dat je seksleven sowieso al een tijdje een sleur is en soms ligt het probleem in een verminderde aanmaak van testosteron. Dat hormoon maakt je gevoelig voor seksuele prikkels.” Kun je het probleem oplossen door een hormoonbehandeling met testosteron? “Dat helpt alleen als je inderdaad last hebt van een lagere testosteronspiegel. Vaak heeft het heel andere oorzaken als je minder zin hebt in vrijen. Dan kun je testosteron gebruiken, maar dat lost het onderliggende probleem niet op. Daarom is het ook zo belangrijk om naar je huisarts te gaan als je merkt dat je niet meer zo’n zin hebt om te vrijen.” Wat kan je huisarts voor je doen? “Als je uitlegt wat het probleem is, kan hij of zij adviezen geven of doorverwijzen naar bijvoorbeeld een seksuoloog of een gynaecoloog. Zij kunnen de oorzaak achterhalen door de juiste vragen te stellen en eventueel je bloed te laten onderzoeken. Daarna kun je aan die oorzaak gaan werken. Wat veel voorkomt, is bijvoorbeeld dat er sprake is van een verminderde doorbloeding van het vaginagebied. Dan kan een langer voorspel of directe stimulatie helpen. Belangrijke vragen zijn of vrouwen als ze op vakantie zijn of soloseks hebben wel zin hebben en wel tot een orgasme komen en of ze erotische dromen hebben. Is dat het geval dan is het probleem niet lichamelijk maar ligt het mogelijk op een ander vlak.”
“Praat erover met je huisarts, een seksuoloog of een gynaecoloog”
Dorenda van Dijken Gynaecoloog
“Minder zin in seks kan heel veel oorzaken hebben” Hoe belangrijk is de rol van de partner? “De rol van de man is net zo belangrijk als de rol van de vrouw. Daarom is het ook goed om samen naar een seksuoloog te gaan. Die kan je helpen om weer samen plezier te krijgen in vrijen. Verder kan de man ook last hebben van lichamelijke problemen zoals een verminderde doorbloeding van de penis. Dan is voorspel ook voor hem belangrijk. “Samen praten is altijd de eerste stap als het gaat om het oplossen van problemen.” Hebben alle vrouwen last van minder zin tijdens de overgang? “Gelukkig niet. Er zijn ook vrouwen die juist meer zin hebben in vrijen. Iedere vrouw is verschillend, iedere relatie is verschillend. Een probleem waarmee wel bijna iedere vrouw kampt is onzekerheid, omdat je lichaam verandert. Je raakt tijdens de overgang je taille kwijt en je krijgt, wat je ook doet, een buikje. Je voelt je dan minder aantrekkelijk. Sommige vrouwen zijn zelfs bang dat ze worden ingeruild voor een jonger, strakker exemplaar. Leg je dat idee voor aan mannen dan zijn ze verbaasd. Ze vinden vrijwel altijd hun vrouw nog heel aantrekkelijk en opwindend. Wat jij denkt is dus lang niet altijd de werkelijkheid. Weten dat je partner je nog altijd sexy vindt, maakt vaak dat je je ook weer sexy gaat voelen.”
MEDIAPLANET
PLANETHEALTH.NL 7 Deze infographic is financieel mogelijk door Gedeon Richter.
TEST
Hormonale subsitutie In de periode rond de menopauze vermindert de hoeveelheid oestrogeen die door het lichaam van een vrouw wordt geproduceerd. Dit kan verschillende symptomen veroorzaken en uw levenskwaliteit verminderen. Gelukkig bestaan er verschillende oplossingen, waarvan hormonale substitutietherapie er één van is. Het doel: natuurlijke hormonen vervangen wanneer het lichaam niet meer genoeg aanmaakt in de menopauze. Welke hormonen heb jij nodig ? Om deze vraag te beantwoorden, is het belangrijk om te starten met de volgende vraag: heb je nog steeds je baarmoeder?
“Hormoontherapie is mijn eerste keuze bij ernstige overgangsklachten”
Heb je nog steeds je baarmoeder? Nee
Baarmoeder operatief verwijderd
“Meer dan negentig procent van de vrouwen heeft last van de overgang”, stelt gynaecoloog dr. Henk Oosterhof. “Het overgrote merendeel van hen ervaart zodanig ernstige klachten dat het de kwaliteit van leven in grote mate beïnvloedt.”
alleen oestrogeen te nemen. Dit kan in de vorm van een pil, pleister, vaginale ovule of een spray.
Door Petra Lageman
Blijf er niet mee rondlopen maar ga naar je huisarts of overgangsconsulente en vraag eventueel een verwijzing naar een overgangskliniek. Er is echt iets aan te doen. Het is weliswaar een natuurlijk proces maar dat wil niet zeggen dat je de klachten maar voor lief moet nemen. Daar kunnen ze veel te ernstig voor zijn.” Invloed oestrogeen Tijdens de overgang, zo rond het 45e jaar, neemt de productie van vrouwelijke hormonen af. De menstruatie wordt onregelmatig en stopt uiteindelijk volledig. “Als je lichaam minder oestrogeen aanmaakt, heeft dat grote gevolgen”, legt dr. Oosterhof uit. “Oestrogeen heeft invloed op het functioneren van je lichaam, op je hersenen, je hart, je bloedvaten en je botten. Veel vrouwen hebben last van opvliegers en slapeloosheid, hebben minder zin in seks en vrijen doet soms pijn. Ook kun je je vaak moeilijk concentreren en komen depressieve gevoelens en stemmingsstoornissen veel voor. De overgang kan echt je leven beheersen.”
“De overgang heeft vaak een enorme impact op de kwaliteit van leven” Meest logische oplossing Het aanpassen van je levensstijl kan invloed hebben op hoe je de klachten
“Als je last hebt van de overgang, praat er dan over met je behandelend arts”
dr. Henk Oosterhof Gynaecoloog
ervaart. “Gezonde voeding, geen alcohol, niet roken, sporten, mindfulness of yoga kunnen zeker helpen. Maar de oorzaak is een hormoonprobleem en de beste behandelkeuze bij ernstige klachten is wat mij betreft dan ook hormonale substitutietherapie (HST)”, vindt dr. Oosterhof. “Helaas is er in het verleden nogal negatief gedaan over hormoontherapie. Ook nu nog zijn er artsen die vinden dat de overgang erbij hoort en dat je de klachten dus maar voor lief moet nemen. Vreemd genoeg wordt dat niet gevonden bij schildklierproblemen of diabetes. Terwijl er dan ook iets in je lichaam niet goed functioneert. Zo is het ook met de overgang. De hormoonproductie stopt en de meest logische oplossing is om dan hormonen op een andere manier toe te dienen.” Individuele aanpak Er zijn diverse vormen van hormoontherapie. “Als je last hebt van vooral vaginale klachten dan zijn er middelen die je vaginaal inbrengt. Verder zijn er pillen, pleisters, crèmes, één
Oestrogeen
spray en gels. Er is geen one size fits all. Het gaat echt om maatwerk. Iedere vrouw is immers anders en dus gaat het echt om een geïndividualiseerde aanpak. Daarbij wordt gekeken naar de gezondheid en naar klachten en ziektes die mogelijk in het verleden hebben gespeeld. Aan de hand daarvan wordt dan een behandelplan opgesteld.” Over het algemeen geeft dr. Oosterhof de voorkeur aan een pleister of een spray die op de huid wordt aangebracht. “Als je kijkt naar mogelijke bijwerkingen dan is er bij oraal gebruik een licht verhoogde kans op trombose. Die bijwerking zien wij niet bij opname door de huid.” Kwaliteit van leven Uit onderzoek blijkt dat de voordelen van HST groter zijn dan de mogelijke risico’s. “Behalve dat het de klachten van de overgang vaak grotendeels wegneemt, heb je als je vlak na de laatste menstruatie begint ook nog eens minder kans op hart- en vaatziekten en minder kans op darmkanker. Het is een heel goede oplossing voor een heel groot probleem. Artsen behoren vrouwen beter te informeren over de behandeling van overgangsklachten en eventueel de mogelijkheden van HST zodat iedere vrouw zelf de keuze kan maken voor een betere kwaliteit van leven.”
Ja
Intacte baarmoeder aanwezig
Tibolone
of
Oestrogeen + Progesteron
oestrogeen en progesteron gecombineerd in één product
of
Als jouw baarmoeder intact is, dien je tibolone of een combinatie van progesteron en oestrogeen te nemen. Oestrogeen en progesteron kunnen ofwel in een gecombineerd product genomen worden of in twee aparte producten (verschillende combinaties van toediening mogelijk).
Oestrogeen
+ Progesteron
levenorgestel spiraal
Legenda Orale toedieningsvorm
Transdermale toedieningsvorm
Spray 1 pil/dag (continu of discontinu) met een week van pauze
Intra-vaginale toedieningsvorm
Vaginaal Vaginale tablet (ovule) of crème direct ingebracht in de vagina KEDP/DAC563, date of creation 09/2019, Gedeon Richter Benelux.
1, 2 of 3 verstuiving(en)/dag op de huid
Pleister 1 of 2 huidpleisters/week (continu of discontinu) met een week van pauze
MEDIAPLANET
8 PLANETHEALTH.NL INZICHT
ONDERZOEK
“De overgang zit tussen uw oren, mevrouw!” Huisartsen willen vrouwen met overgangsklachten beter helpen. Door Saron Petronilia
“Zorg goed voor jezelf, JUIST NU ”
Het zit tussen uw oren, zei hij.” De zorg voor vrouwen met overgangsklachten moet veel beter als het aan de respondenten ligt van de onlangs afgenomen enquête ‘Huisarts en de Overgang’ van Stichting Vuurvrouw. Gelukkig vindt het Nederland Huisartsen Genootschap (NHG) dit ook. De huisartsen hebben nota bene gevraagd om de bevindingen van deze vrouwen. Om ervoor te zorgen dat er in de nabije toekomst meer aandacht in de spreekkamer is voor het perspectief van vrouwen met overgangsklachten, heeft de NHG aan Stichting Vuurvrouw gevraagd haar achterban hierover te consulteren. De huisartsen willen dit namelijk meenemen in hun herziening van de NHG-Standaard Overgang, zodat vrouwen in deze levensfase beter geholpen kunnen worden.
Door Petra Lageman
Communicatie
Tatjana Simic
FOTO: WILLIAM RUTTEN
Tatjana Simic, onder meer bekend van de films en tv-serie Flodder, is 56 jaar. Zo rond haar 52e kreeg ze last van stemmingswisselingen. Toen daar later ook opvliegers bij kwamen, realiseerde ze zich dat ze in de overgang was.
“Gouden tip: Draag een grote zonnebril en je ziet er gelijk beter uit”
“Ik kende mezelf niet meer. Nergens zin in hebben, neerslachtig en alleen maar moe zijn, dat was ik toch niet? Dertig jaar lang had ik altijd zo hard en met zoveel plezier gewerkt en ineens vond ik er helemaal niets meer aan. Ik begreep er niets van. Pas na een tijdje dacht ik ‘oh, dit is dus de overgang’. Het overkomt echt iedereen, ook Bekende Nederlanders en ook een voormalig seksbom.” “Buitenstaanders snapten er niets van als ik zei dat ik me zo rot voelde. ‘Maar Tatjana, jij ziet er juist altijd zo goed uit’, zeiden ze. “Maar dat is alleen maar de buitenkant. Aan de binnenkant voelde ik me somber en futloos. Ik koos er alleen voor om dat niet te tonen. Je kunt je nog zo slecht voelen, maar dat betekent niet dat je er ook slecht en onverzorgd hoeft uit te zien. Trek iets leuks aan. Maak je op of zet een mooie grote zonnebril op om je vermoeide blik en je wallen te verbergen. Het is een les die ik van mijn moeder heb geleerd. Wij hebben het nooit breed gehad toen ik jong was en toch zorgde mijn moeder er altijd voor dat zij en wij er goed verzorgd en netjes uitzagen. Ze zei altijd ‘Hoofd omhoog. Rug recht. Je bent een koningin. Dit kun je!’ De overgang is geen ziekte en van zelff medelijden wordt niemand beter. En dus geef ik mezelf af en toe een schop
onder mijn kont. Je staat er niet alleen voor. Miljoenen vrouwen zijn je al voorgegaan. Niet verslappen. Doorgaan!” Begrip
“De overgang heeft behoorlijk wat invloed op hoe je je voelt en dat heeft weer gevolgen voor je thuis- en je werksituatie. Daar mag je best begrip voor vragen en daar hoort begrip voor te zijn. Weet alsjeblieft dat je aan niemand verantwoording hoeft af te leggen over het feit dat jij in de overgang zit. Voel je dus niet schuldig en besef dat ook mannen in deze leeff tijdsfase hormonale veranderingen doormaken. Ze krijgen bijvoorbeeld vaak een buikje en gaan ook door een crisis heen. Mannen én vrouwen veranderen.” “Een van de vervelendste dingen aan de overgang vind ik opvliegers. Tegelijkertijd maken die opvliegers dat ik weet dat ik niet de enige ben die er last van heeft. Vroeger zag ik het niet maar nu zie ik waar ik ook ben, in de bus, het theater of het restaurant, vrouwen wapperen en zwaaien om zich koelte toe te wuiven. We hebben er allemaal last van. Wat mij trouwens helpt, is minder koffie drinken en minder brood eten. Ik heb dan veel minder en minder heftige opvliegers.”
Uiterlijke veranderingen
“Persoonlijk merkte ik in de periode van niet meer dan een jaar grote uiterlijke veranderingen. Het is niet alleen dat je weet dat je in de overgang zit, de uiterlijke kenmerken zie je ook. Je huid heeft eronder te lijden, je huidstructuur verandert. Ik werd in die periode ook zwaarder en wat ik ook deed, die kilo’s bleven. Daar kun je gefrustreerd door raken maar het is beter dat je het neemt zoals het is. Geef het de tijd, omarm het. Dat is beter dan ertegen te vechten. Want vechten maakt het leven alleen maar moeilijker. Bovendien verdwijnen die kilo´s mettertijd weer. Het komt echt weer goed. Langzaam maar zeker ga je je weer meer jezelf voelen.” “Vrouwen zijn soms zo hard voor zichzelf. Dat moet echt veranderen. Juist in deze zware periode in je leven moet je lief zijn voor jezelf. Je voelt je vaak heel kwetsbaar en onzeker maar je moet beslist niet denken dat je minder mooi, minder vrouw of niet goed genoeg bent. Zet jezelf op de eerste plaats en probeer te glimlachen en positief te blijven. Als jij positiever omgaat met hoe je je voelt, heeft dat ook invloed op hoe anderen met jou omgaan.” “Een beroemde uitspraak van Oprah Winfrey is ‘You teach people how to treat you’. Als jij boos of chagrijnig bent, dan krijg je vaak dezelfde reactie van anderen terug. Probeer er dus ondanks alles het beste van te maken. Neem van mij aan dat je je daardoor op den duur ook beter gaat voelen.”
De enquête gaat in op hoe de vrouwen de huisartsenzorg beleven. Hoe ervaren ze bijvoorbeeld de communicatie tussen patiënt en huisarts, wat vinden ze van de verstrekte informatie en de voorlichting die wordt gegeven over de behandelingsmogelijkheden bij overgangsklachten? Het kleine deel van de respondenten dat niet naar de huisarts gaat, vindt haar klachten niet ernstig genoeg, vreest dat ze niet de informatie krijgt die ze wil horen of wil geen medicijnen voorgeschreven krijgen. Ook denkt een deel niet serieus genomen te worden of heeft geen vertrouwen in haar huisarts. Er is ook een deel vrouwen die vindt dat de overgang gewoon bij het leven hoort.
Geen oestrogeen
“Overgangsklachten, zei mijn huisarts, daar geloof ik niet in”, antwoordt een van de respondenten die wel naar haar huisarts ging. Maar liefst 85% vindt dat het de huisarts aan kennis over de overgang schort. Vooral het gebrek aan kennis van psychische overgangsklachten, valt daarbij op. Ruim de helft van de respondenten noemt de informatie die ze krijgen slecht. Tevreden over huisarts
Uit de enquête blijkt dat vrouwen die zich serieus genomen voelen door hun huisarts vaker tevreden zijn. Opvallend is dat dit vaker voorkomt bij ervaren huisartsen die langer in het vak zitten, net afgestudeerd zijn of nog in opleiding. Vrouwen zijn ontevreden als ze het gevoel hebben dat de huisarts hun klachten ‘wegwuift’. Helaas kwalificeert ruimt 80% van de respondenten de aangeboden behandeling als matig tot slecht. De NGH is dankbaar voor de uitkomsten van de enquête van Stichting Vuurvrouw maar wil voorafgaand aan de publicatie van de herziene richtlijn ‘De Overgang’ niet in de media reageren op de ervaren knelpunten. Over het onderzoek In totaal kwamen negen vragen aan bod, die in de periode tussen 18 augustus en 19 september 2019 online zijn beantwoord. 278 vrouwen met overgangsklachten deden mee aan dit onderzoek. Ruim 90% van hen is met haar klachten naar de huisarts gegaan.
MEDIAPLANET
Deze pagina is financieel mogelijk gemaakt door Aspen Farma.
PLANETHEALTH.NL 9
FOTO: SHUTTERSTOCK
FEITEN EN CIJFERS
Bijna een op de twee vrouwen in de (post) menopauze heeft last van urogenitale atrofie.
Schaam je niet voor overgangsklachten g
Volgens Amerikaans onderzoek heeft zestig tot zeventig procent van de vrouwen in de overgang last van urogenitale atrofie (UGA). Slechts tien tot vijftien procent van hen gaat met deze klachten naar de huisarts.
Het dalen van de oestrogeenspiegel veroorzaakt bekende klachten als opvliegers en nachtelijke transpiratieaanvallen. Wanneer de oestrogeenafname langer duurt, ontstaan vaak ook vaginale klachten zoals een droge en gevoelige vagina, afscheiding, jeuk en soms ook bloedverlies.
Door Petra Lageman
d Dat is ontzettend jammer”, stelt gynaecoloog dr. Bart van Aken. “Want er is absoluut iets aan te doen. “Het is, net als alle kandere overgangsklachten, een reacdtie van het lichaam op de dalende oestrogeenproductie.” t
Urogenitale atrofie
“Als gevolg daarvan kunnen vrouwen tijdens de overgang last krijgen van klachten onder en boven de gordel”, legt Van Aken uit. “Boven de gordel kun je denken aan opvliegers, nachtelijk zweten, slecht slapen, gewrichtspijnen, moeheid, hartkloppingen, psychische veranderingen en tfiguur- en gewichtsveranderingen. Onder de gordel zijn er ook klachten. Door de afwezigheid van oestrogeen nwordt de huid van de vagina, de plasbuis en de blaas droger en dunner. Dat heeft vaak grote gevolgen. Omdat de huid van de vagina veel kwetsbaarder is dan voorheen kan de vagina droog en branderig aanvoelen of kan vrijen pijnlijk worden. Er kan meer afscheiding, jeuk en soms bloedverlies voorkomen. Ook ontstaan makkelijker infecties in de vagina en in de blaas. Vrouwen moeten vaker plassen, ook e’s nachts, en kunnen urine gaan verliezen. Al die klachten vallen onder de noemer urogenitale atrofie.” Schaamte
Van alle vrouwen die last hebben evan UGA gaan maar tien tot vijftien procent naar de huisarts. “Over opvliegers en nachtzweten praat je makkelijker dan over pijn bij het vrijen of blaasklachten. Ik denk dat schaam-
dr. Bart van Aken Gynaecoloog
te een grote rol speelt. Helaas vragen huisartsen vaak niet door als vrouwen wel met overgangsklachten bij hen komen. Daardoor blijven de andere klachten vaak buiten beeld. Bijkomend probleem is dat als vrouwen er wel zelf over beginnen veel artsen niet weten dat er prima behandelmogelijkheden zijn. Er zijn zelfs artsen die nog altijd denken dat je overgangsklachten maar voor lief moet nemen. Als vrouwen dan niet heel duidelijk stellen behandeld te willen worden of doorverwezen te willen worden naar een gynaecoloog dan komen ze niet van die klachten af.”
Blaasontstekingen
Bijkomend voordeel van lokale oestrogenen is dat het blaasontstekingen helpt voorkomen. “Door die dunne en droge huid raakt de blaaswand snel beschadigd en makkelijk geïnfecteerd. Heb je vaak last van blaasontstekingen, dan kan de overgang daarvan de oorzaak zijn. Krijg je van je huisarts steeds antibiotica voorgeschreven dan ben je bezig met symptoombestrijding en pak je het probleem niet aan.”
Blijvende verandering
Urogenitale klachten verdwijnen meestal niet na de menopauze. “Het is een blijvende verandering van het weefsel”, legt Van Aken uit. “De enige manier om de huid weer te herstellen bij klachten is het regelmatig toedienen van lokale oestrogenen. Deze zorgen ervoor dat de huid en de slijmvliezen weer gedeeltelijk herstellen.” Hormoontherapieën
“Pijn bij het vrijen en plas- en blaasklachten zijn prima te behandelen met lokale hormoontherapie”
inderdaad zo dat wanneer je een aantal jaren oestrogeen toedient via pillen, pleisters, gel of spray op de huid er inderdaad sprake is van een licht verhoogd risico. Dat risico is vergelijkbaar met hetzelfde risico dat je loopt als je ongeveer één glas rosé per dag drinkt. En kies je voor lokale hormoonsuppletie, wat mijn voorkeur heeft, dan is er geen verhoogd risico. Dat komt omdat het gaat om een hele lage dosering, omdat je het lokaal aanbrengt en omdat je het maar twee tot drie keer per week hoeft te gebruiken om er baat bij te hebben. Niet voor niets noemt de nieuwe Guideline van de Dutch Menopause Society de lokaal laag gedoseerde hormoontherapie als eerste behandelkeuze voor urogenitale atrofie.”
Er zijn twee vormen van hormoontherapie: de systemische en de lokale die als crème of tablet in de vagina moet worden aangebracht. “De systemische therapie wordt over het algemeen gebruikt voor klachten boven de gordel maar werkt ook in het urogenitaal gebied. Er wordt gedacht dat de systemische therapie de kans op borstkanker zou verhogen. Nu is het
Feit en fictie
Zelfs al gaat het bij de systemische therapie slechts om een heel licht verhoogd risico dan nog zijn artsen en vrouwen vaak terughoudend met de keuze voor HRT. “Het komt doordat mensen denken dat borstkanker doodsoorzaak nummer één is. De realiteit is echter dat vier procent van de vrouwen sterft aan borstkanker en 25 procent aan hart- en vaatziekten. En laat het nu zo zijn dat oestrogenen voor een deel kan beschermen tegen hart- en vaatziekten. Heb je last van urogenitale klachten? Ga dan naar je huisarts en vraag om een behandeling of om een verwijzing naar een gynaecoloog.” Bron: Palacios et al. Update on management of genitourinary syndrome of menopause: A practical guide. Maturitas. 2015;82:308-13 Palma et al. Vaginal atrophy of women in postmenopause. Results from a multicentric observational study: The AGATA study. Maturitas. 2015 in press. Doi: 10.1016/j.maturitas.2015.09.001
veroorzaken tijdens het vrijen, maar ook tijdens bijvoorbeeld fietsen.
Door het blijvend tekort aan oestrogeen krijgen veel vrouwen last van urogenitale atrofie.
Vrouwen gaan, vaak uit schaamte, niet direct naar hun huisarts en proberen eerst allerlei niet-hormonale producten die je bij de drogist kunt kopen. Deze pogingen kunnen de klachten zelfs verergeren.
OESTROGEEN
Met behulp van oestrogeensuppletie kun je het microbioom beschermen en zelfs gedeeltelijk herstellen.
MEDIAPLANET
10 PLANETHEALTH.NL INZICHT
Doe iets aan die overgangsklachten! Door Corry Daalhof
De overgang bij vrouwen wordt maar zelden besproken en toch kampen de meeste van hen met klachten zoals gewichtstoename, opvliegers en vermoeidheid. Medisch bioloog Remco Verkaik is naast overgangsconsulent ook trainer van (top)sporters en ontwikkelaar van programma’s om mensen fit en gezond te houden. Hij werkte lang als onderzoeker, maar vond dat te abstract. Nu past hij zijn kennis toe in lifestyleprogramma’s. “Vanuit de stofwisseling verandert er tijdens de overgang van alles in een vrouwenlichaam. Het lichaam is als het ware zijn kompas kwijt en raakt ontregeld. Vanuit de hersenen komt er een signaal dat er geen eisprong meer is en de eierstokken stoppen dan met de productie van oestrogeen. Daardoor ontstaat er een tekort en de organen die dit hormoon nodig hebben, beginnen dan te protesteren. De meest voorkomende klachten in de overgang zijn stemmingswisselingen, gewichtstoename en opvliegers, maar dat is voor
iedere vrouw weer anders. Hoofdpijn en vermoeidheid zijn ook veelgehoorde klachten.” Verkaik stelt dat er organisaties zijn die vrouwen kunnen helpen met hun overgangsklachten. “Care for Women is er daar één van en Vereniging Verpleegkundig Overgangsconsulten (VVOC) is er ook. Consulten worden meestal vergoed door de zorgverzekeraar. Ik ben bij beide organisaties betrokken en ik merk dat veel vrouwen deze organisaties niet kennen. Zij krijgen vaak alleen te horen dat ze ‘ermee moeten leren leven’ of hormoonpillen moeten gaan slikken. Dat is echt niet nodig, er bestaan ook natuurlijke supplementen met als werkzame stof, Sali, maca, rozewortel en black cohosh ook wel zilverkaars genoemd, die verlichting kunnen bieden bij veel van de bekende overgangsklachten zoals bijvoorbeeld energieverlies, slapeloosheid en opvliegers.” Grote verandering in het lichaam Verkaik is ervan overtuigd dat voeding en beweging een enorm verschil kunnen maken bij over-
“Het lichaam raakt zijn kompas kwijt”
Remco Verkaik Medisch bioloog
veel verandering teweeg; cholesterol daalt, vetverbranding verbetert en er is minder kans op diabetes. Het lichaam anticipeert altijd op het soort voeding dat het binnenkrijgt. Veel mensen leven tegenwoordig in de ‘welvaartstand’, vooral zij reageren goed op een dergelijke verandering.”
gangsklachten. “Ik beschouw voeding niet alleen als eten om je maag te vullen. Voeding heeft een enorme impact op je lichaam, het is geen optelsom van calorieën, vitamines en mineralen. Een ander eetpatroon zorgt bijna direct voor verandering in het lichaam. Het mooiste voorbeeld is de Vegan Switch waar mensen 48 uur geen dierlijke producten eten. Dat brengt in je lichaam enorm
Vermijd snelle suikers Verkaik stelt dat vrouwen in de overgang hormoonschommelingen zoveel mogelijk zouden moeten beperken. “Dat kan door de inname van ‘snelle’ suikers te beperken. Deze zitten bijvoorbeeld in frisdrank, geen of weinig koffie en alcohol te drinken en niet teveel dierlijke producten te eten. “De Vegan Switch heeft bewezen dat minder dierlijke producten eten, zorgt voor meer energie. Maar
ook beweging is belangrijk om de overgangsklachten te verminderen. Het gaat om het zoeken naar de juiste balans en die is voor iedereen weer anders. Vrouwen die al voldoende bewegen, blijken met minder klachten door de overgang te komen. Maar omdat vrouwen zich door de overgang vaak moe voelen en spierpijn hebben, schiet het bewegen er vaak bij in. Ook hier kunnen de eerder genoemde supplementen de klachten verminderen. Daarnaast raad ik hen aan minstens een uur per dag te wandelen. Dagelijks dat uur bewegen is belangrijker dan twee keer per week ‘knallen’ in de sportschool. Het totaalplaatje Een overgangsconsulent of lifestylecoach doet meer voor een vrouw in de overgang omdat zij het totaalplaatje bekijken. “Zij richten zich niet op alleen overgewicht, maar letten ook op de aard van de persoon. Is het een vrouw met veel stress? Dan helpt yoga of een training Mindfulness waarschijnlijk beter bij haar klachten.”
MEDIAPLANET
PLANETHEALTH.NL 11
“Maak Maak er weer een feestje van” van Veel Veel vrouwen vrouwen in in de de overgang overgang hebben last van een droge vagina. “Vrijen kan dan pijn doen”, weet Eveline Eveline Bakker, Bakker, voorzitter voorzitter van Stichting Vuurvrouw, een organisatie voor vrouwen in de overgang. Door DoorPetra PetraLageman Lageman
Dat is absoluut niets om je voor te schamen. Tijdens de overgang verandert de hormoonspiegel en dat heeft onder meer gevolgen voor de vagina, de vulva en de slijmvliezen. De huid wordt, zowel uit- als inwendig, dunner en kwetsbaarder waardoor je sneller scheurtjes en infecties krijgt doordat de vagina droger wordt. Het is moeilijker om opgewonden te raken, moeilijker om klaar te komen en vrijen kan dan pijn doen waardoor je nog minder zin krijgt in seks; een vicieuze cirkel. Maar voor vrijen geldt: ‘use it or lose it’. Juist door te vrijen, stimuleer je de vagina, waardoor de doorbloeding verbetert. Als je niet meer vrijt, verdwijnt ook de lust om te vrijen en dat kan grote gevolgen hebben voor je seks- en je liefdesleven.” Biologische oorzaak Als vrouwen geen zin meer hebben in vrijen of onzeker raken, voelen zij zich vaak ‘minder vrouw’. “Wij horen veel vrouwen zeggen: ‘Nou laat maar hoor, voor mij hoeft het niet meer.’ Ze geven het als het ware op. Dat kan toch niet
“Praat erover met je partner en zoek samen naar oplossingen om vrijen weer leuk te maken”
middeltjes te gebruiken die daarvoor speciaal zijn ontwikkeld zoals glijmiddelen.” Belangrijk is om te kiezen voor kwaliteit. “Middeltjes op waterbasis trekken vaak snel in waardoor je er minder lang plezier van hebt. En pas op met geur- en smaakstoffen, ze kunnen een vagina die al droog en kwetsbaar is makkelijk irriteren en kunnen zelfs leiden tot infecties. Dat is niet waar je op zit te wachten. Goede en zuivere producten op siliconenbasis hebben, zo hoor ik van heel veel vrouwen, een uitstekende en langdurige werking en irriteren absoluut niet.”
andering van de vagina, de vulva en de slijmvliezen. “Klachten van een droge vagina gaan niet vanzelf over”, weet Bakker. “Maar je kunt er wel degelijk iets aan doen.”
ner, wat je wel lekker vindt. Probeer die angst voor pijn weer kwijt te raken door bijvoorbeeld te kiezen voor andere manieren om met elkaar te vrijen. Belangrijk is dat je vagina weer vochtig en soepel wordt. Daar zijn prima manieren en middelen voor.”
Zoek naar oplossingen Er zijn mogelijkheden om de problemen te verhelpen. “Je moet er weer een feestje van maken”, adviseert Bakker. “Leer je lichaam beter kennen en kijk, al dan niet samen met je part-
Glijmiddelen “Wees praktisch”, adviseert Bakker. “Als je vagina droog is, zorg dan dat die weer vochtig wordt. Dat kan door bijvoorbeeld spuug maar dat helpt vaak maar even. Veel makkelijker is het om
Geen huis-tuin-en-keuken middeltjes “Kies in ieder geval niet voor doe het zelven”, waarschuwt Bakker. “Massageolie is prima om te masseren en dat kan heel erotisch en opwindend zijn, maar het is geen product voor de intieme delen. Als je twijfelt, vraag dan aan je huisarts, of op een forum als www.vuurvrouw.nu, wat goede producten zijn. En blijf je last van pijn en/of andere klachten houden, ga dan terug naar je huisarts en vraag een verwijzing voor de gynaecoloog.”
zo zijn? Vrijen is een waardevol onderdeel van je leven en van je relatie. Wat is er nou mooier dan samen genieten van de liefde en van seks?” Praat met je partner Praten met je partner over wat je wel en niet fijn vindt en over wat jou blokkeert of juist doet klaarkomen, is in ieder stadium van je seksleven belangrijk. “Als je dat niet gewend bent, zul je dat nu toch echt moeten leren”, vindt Bakker. “Je mag begrip vragen voor het feit dat je lichaam verandert. Het overkomt iedere vrouw. Er is een kleine groep vrouwen die in de overgang juist meer zin krijgt in seks. Zij voelen zich volledig vrij om te genieten en hebben op dit gebied geen lichamelijke klachten. Een veel groter deel van de vrouwen in en na de overgang heeft echter wel problemen en het is hoog tijd dat daar meer aandacht voor komt.” Blijvende verandering Zodra er een nieuwe hormonale balans is ontstaan verdwijnen veel overgangsklachten na de overgang. Helaas is dat niet het geval met de ver-
Eveline Bakker Voorzitter Stichting Vuurvrouw