Klimaat

Deze uitgave is gepubliceerd door Mediaplanet. Mediaplanet is hierin eindverantwoordelijk voor de content.

2019 / 2020 PLANET-CAUSE.NL

Klimaat Madeleen Helmer

“We moeten er echt werk van maken om gezamenlijk oplossingen te bedenken”

Extremely Safe just got even safer… for the environment www.emmasafetyfootwear.com

2 PLANET-CAUSE.NL

MEDIAPLANET

LEES MEER OP PLANET-CAUSE.NL

Kennis Je eigen CO2-afdruk verminderen

Inzicht Het belang van waterveiligheid

P4

P6

Event Energie Opslag & Distributie 2020 (Delft) 6 februari

Klimaatadaptatie vooral op lokaal niveau Klimaatverandering vraagt aanpassingen met name op lokaal niveau. Madeleen Helmer legt dit uit. Zij is projectleider klimaatadaptatie bij Klimaatverbond Nederland, een vereniging van gemeenten, waterschappen en provincies.

Door Kees Vermeer

H

itte, droogte, stormen, hoosbuien en overstromingen. De gevolgen van klimaatverandering zijn al volop te merken. Vooral op lokaal niveau zijn er steeds grotere risico’s voor de samenleving. Nederland moet zich daarom aanpassen aan nieuwe omstandigheden. Het Klimaatverbond heeft bijgedragen aan de Nationale Klimaat-adaptatie Strategie (NAS), die in 2016 verscheen en meer dan honderd klimaatrisico’s beschrijft.

“Iedereen krijgt daarmee te maken”, stelt Helmer. “Vanwege stijgende temperaturen verschijnen bijvoorbeeld andere insecten in Nederland, zoals de tijgermug, nieuwe soorten teken en de eikenprocessierups. Daar hebben we steeds meer last van, met risico’s voor onze gezondheid.”

Gevolgen van hitte Afgelopen zomer werd het al meer dan 40 graden. Zulke extreme temperaturen zullen vaker voorkomen. De gevolgen van hitte zijn een belangrijk aandachtspunt bij klimaatadaptatie. “Ouderen lopen hierbij het meeste risico”, zegt Helmer. “Gelukkig weten mensen steeds beter wat zij moeten

Blijf op de hoogte:

“We moeten er echt werk van maken om gezamenlijk oplossingen te bedenken” Madeleen Helmer Projectleider klimaatadaptatie bij Klimaatverbond Nederland

doen bij hitte, namelijk voldoende blijven drinken en zorgen voor verkoeling. Toch zijn er de afgelopen zomer in die hete week 400 mensen, meer dan normaal, overleden. We moeten met name thuiswonende eenzame ouderen nog beter in de gaten houden.”

Ook zullen in de toekomst clusterbuien vaker voorkomen. Die zijn kort, hevig en heel lokaal. In Brabant vielen in juni 2016 hagelstenen zo groot als tennisballen boven een glastuinbouwgebied, met in korte tijd ruim een half miljard aan schade.

Helmer vreest vooral extreem weer boven een evenemententerrein, zoals al is gebeurd bij onder andere Pinkpop. “We overleggen hierover met evenementenbureaus. Die doen al wat ze kunnen, maar van zo’n bui weet je pas een half uur van tevoren waar die precies valt. Dan kun je niet

facebook.com/MediaplanetNL

@MediaplanetNL

meer evacueren. We willen het bewustzijn vergroten dat het kan gebeuren. We zoeken daarom ook contact op met burgemeesters en veiligheidsregio’s.”

Behoefte aan koelte Een nieuw aandachtspunt, gezien de stijgende temperatuur, is er toenemende behoefte aan koelte. In warme zomers zullen meer airco’s en ventilatoren aanstaan.

Maar dat heeft gevolgen voor lokale energiesystemen. “Dit moet onderdeel worden van de warmtevisies die nu worden gemaakt vanwege de energietransitie”, benadrukt Helmer. “Want anders kunnen de verkeerde investeringen worden gedaan.

Maar momenteel zijn gemeenten hier nog nauwelijks mee bezig. We moeten er echt werk van maken om gezamenlijk oplossingen te bedenken.”

Mediaplanet Nederland

Papier gemaakt van gerecycled materiaal

Project Manager: Donja Hoorn Business Developer: Laura Lommen Managing Director: Rebecca Nicholson Content & Production Manager: Liselotte Sevat Digital Manager: Willem-Jan Persoons Designer: Vratislav Pecka. Copyright Mediaplanet Publishing House: Volledige of gedeeltelijke verveelvoudiging, openbaarmaking of overname van deze publicatie is slechts toegestaan met toestemming van de uitgever, met bronvermelding.

PLANET-CAUSE.NL 3

MEDIAPLANET

Bedrijven worden zelf regisseur in energieopwekking Duurzame energietransitie staat bij het bedrijfsleven en de overheid al jaren hoog op de agenda. Het operationaliseren hiervan mag echter geen gedeeld besef blijven. Het vraagt om visie, doorzettingsvermogen en het durven innoveren.

Door Joost Reijnierse GESPONSORD

“Plaats energieduurzaamheid in het hart van de organisatie”

H

et bedrijfsleven staat voor de uitdaging om duurzaamheid ook écht te definiëren als milieutechnisch en economisch thema. Met decentrale energieopwekking en een flexibele omgang met energiebeheer kunnen bedrijven maatregelen nemen om hun CO2-uitstoot te verminderen. Daarnaast eist ook de kritische maatschappij dat bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen voor duurzame en maatschappelijke energieoplossingen.

Eigen regisseur “Consumenten kiezen steeds vaker voor leveranciers met een lage milieubelasting”, licht Arno van Mourik, General Manager van Centrica Business Solutions Benelux, toe. “Verander dus oude denkwijzen over energie en beschouw dit, naast een sociale en milieuverantwoordelijkheid, ook als strategisch middel om concurrentievoordeel te behalen. Plaats energieduurzaamheid in het hart van de organisatie. Onze tweede editie van het onderzoeksrapport ‘Trends in decentrale energie’ (februari 2019) bevestigt dat Europese bedrijven steeds meer een regie willen verkrijgen over hun energieverbruik. Wij zijn daarin zelf een voorloper.

Arno van Mourik General Manager van Centrica Business Solutions Benelux

Daarom willen wij in 2025 onze eigen CO2uitstoot met twintig procent verlagen.”

Intelligent gebruik van energie Ondanks de hogere prioriteit voor het onderwerp toont het trendonderzoek anderzijds dat in 2019 slechts één op de acht bedrijven voldoet aan alle classificaties van het duurzaam bedrijfsmodel. “Dat aantal moet omhoog. Met dit model kunnen bedrijven gemakkelijker een bijdrage leveren aan het milieu, externe trends begrijpen, voortdurend innoveren en eigen talent laten ontwikkelen. De volgende stap in Nederland is de introductie van onze Demand Side Response methode (red: DSR), na succesvolle implementatie in landen als Groot-Brittannië en België. Het realtime kunnen aanpassen van de energievoorziening zorgt ervoor dat bedrijven een veilig, duurzaam, flexibel en betaalbaar elektriciteitssysteem verkrijgen”, legt Van Mourik uit.

Energie als unique selling point DSR is een manier voor organisaties om waarde te creëren door flexibel te zijn in de manier waarop ze hun energie gebruiken,

met interessante commerciële voordelen.

Wereldwijd gebruiken al veel grote energieverbruikers DSR om het net te helpen een evenwicht te creëren tussen vraag en aanbod. Het net betaalt gebruikers voor deze flexibiliteit - of ze nu op bepaalde tijden hun energieverbruik verminderen, energie terugleveren aan het net of het verbruik verhogen op momenten dat het net een overcapaciteit heeft. Bewezen CO2-emissiereductie wordt behaald met decarbonisatie, decentralisatie en digitalisering. “Om bedrijven voorop te laten lopen, ondersteunen wij hen met het toekomstgericht maken van hun energievoorziening. Uitgangspunt hierbij is dat bedrijven hun economische en milieutechnische prioriteiten succesvol in evenwicht kunnen brengen. Mijn advies voor ieder bedrijf: verbeter je resultaten met energieoptimalisatie”, besluit Van Mourik.

Centrica Business Solutions ondersteunt bedrijven, zoals Van der Valk, Albert Heijn, TU Delft en ArcelorMittal om duurzamer te worden door het aanbieden van vooruitstrevende energieoplossingen, waarmee zij ook een economisch voordeel behalen.

Voor meer informatie ga naar www centricabusinesssolutions.nl

4 PLANET-CAUSE.NL

MEDIAPLANET

Eigen CO2-voetafdruk Klimaatakkoord halveren vereist korte én lange termijnstrategie Je eigen CO2-voetafdruk verkleinen? Dat kan, vertelt Puk van Meegeren. Hij is programmamanager Energie in huis en Mobiliteit bij Milieu Centraal, de organisatie voor voorlichting over duurzaamheid.

Puk van Meegeren Programmamanager Energie in huis en Mobiliteit bij Milieu Centraal

“Het realiseren van de klimaatdoelstellingen vereist niet alleen de inzet van hernieuwbare en duurzame energiebronnen als zon en wind. Ook aan de opslag van deze energie moet worden gewerkt.”

Prof. dr. ir. Richard van de Sanden Directeur van het Nederlands Instituut voor Funderend Energieonderzoek (DIFFER)

Door Kees Vermeer

Hoe groot is de CO2-voetafdruk van een gemiddeld huishouden?

Zo’n 20.000 kilo CO2 per jaar. Het aandeel van alle huishoudens samen in de totale uitstoot van CO2 is groot.

Welke aspecten dragen daar aan bij?

Dat zijn vooral het energiegebruik in huis, mobiliteit, voeding, voedselverspilling en het kopen van kleding of andere benodigdheden. De productie en het vervoer daarvan zorgen voor veel CO2-uitstoot.

Hoe kun je daarin al stappen zetten?

Koop tweedehands of minder spullen, en vlieg minder. Een vliegretour Thailand geeft evenveel CO2-uitstoot als het gasverbruik van een huishouden voor één heel jaar.

Door Petra Lageman

D

at stelt prof. dr. ir. Richard van de Sanden, directeur van het Nederlands Instituut voor Funderend Energieonderzoek (DIFFER) en hoogleraar aan de TU Eindhoven. DIFFER onderzoekt en ontwikkelt oplossingen voor het wereldwijde energievraagstuk en was onder meer betrokken bij de opstelling van de missiegedreven programma’s volgend uit het klimaatakkoord.

Hoe belangrijk is de isolatie van je woning?

Betere isolatie scheelt veel CO2-uitstoot. Het beperkt je energieverbruik en verhoogt je wooncomfort. Er is subsidie mogelijk, waarmee woningbezitters ongeveer 20 procent van de kosten terug kunnen krijgen. Spouwmuurisolatie plus vloerisolatie verdient zich dan in circa drie jaar terug. Overigens draagt vloerisolatie ook bij aan je gezondheid: een warmere en drogere vloer zorgt voor minder huisstofmijt die allergie of luchtwegklachten kan veroorzaken. Vooral voor mensen met tapijt of losse vloerkleden is het extra verstandig om de vloer te isoleren.

Energietransitie “Om de energietransitie binnen de gestelde tijdspaden te realiseren, moeten nu echt stappen zetten”, stelt Van de Sanden. “Zonneen windenergie kunnen op korte termijn worden uitgerold. Het probleem is dat deze bronnen niet constant zijn. Afhankelijk van de windsnelheid en de hoeveelheid zon wisselt het elektriciteitsaanbod. Om aan de vraag te kunnen voldoen, moeten wij werken aan de opslag ervan. We kunnen bijvoorbeeld elektrische baterijen inzetten voor dag/nacht variaties en synthetische brandstoffen voor seizoenvariaties. Dat laatste vereist de conversie van elektriciteit naar chemische bindingen. Die synthetische brandstof kun je vervolgens gebruiken als de vraag naar duurzame energie groter is dan het aanbod. Ook kan dit worden ingezet als duurzaame kerosine voor de luchtvaartsector.”

Hoe ver kan iemand de CO2-voetafdruk terugbrengen?

Wie z’n best doet, kan de voetafdruk bijna halveren. Je voetafdruk naar nul brengen lukt alleen als de energievoorziening helemaal duurzaam is en alle producten helemaal duurzaam zijn gemaakt. Maar iedereen kan al flinke stappen zetten.

Nucleaire energieopwekking “Een optie die zeker ook onderzocht moet worden is nucleaire energieopwekking. De bouw en het opstarten van een nucleaire reactor heeft echter zo’n 20 tot 25 jaar nodig en is daarom te laat om bij te dragen aan de klimaatdoelen van 2050.”

PLANET-CAUSE.NL 5

MEDIAPLANET

Dynamische prijzen puzzelstuk in energietransitie Traditionele energiecontracten zijn een rem op verduurzaming, bij NieuweStroom en easyEnergy gaat dat anders. Algemeen directeur Remko ten Barge vertelt meer over hun unieke en geldbesparende concept.

Remko ten Barge Algemeen directeur, NieuweStroom FOTO: MARCEL KRIJGER

Twee scenario’s: Energietransitie zonder dynamische prijzen

Pieken in verbruik nemen toe (vervanging gas door stroom)

De huidige energiemarkt kan de duurzame groei niet aan. Zonder verandering moet Nederland miljarden investeren in het stroomnet. Gelukkig kunnen we die investeringen minimaliseren door over te stappen op dynamische prijzen.

Dat is duurzamer en kostenbesparend.

Duurzame energie duurzaam afnemen We stappen gelukkig over op zonneen windstroom. Zon en wind zijn echter weersafhankelijk en minder voorspelbaar. Gas wordt steeds vaker vervangen door stroom (warmtepompen, elektrisch vervoer etc.). Die combinatie is theoretisch duurzamer, maar leidt praktisch tot een wisselvalliger aanbod van stroom en grotere verbruikspieken.

Acuut gevolg: ons stroomnet is uit balans. Zonder balans blijven gas- en kolencentrales bijspringen én moeten we miljarden investeren in het net. Ten Barge: “We moeten onze stroomvraag daarom beter afstemmen op het aanbod.

Alleen zo lukt de energietransitie zonder dat we daar samen een onnodig hoge prijs voor betalen.”

Dynamische beursprijzen Wij berekenen de dynamische beursprijzen 100% transparant door aan onze klanten. Dat geeft een doorlopend prijsvoordeel van 10-25%. Dynamische prijzen werken op basis van vraag en aanbod en hebben óók een maatschappelijke functie. Tijdens de goedkope uren is het (steeds duurzamere) aanbod van energie relatief groot en de vraag klein. Gebruik je stroom tijdens deze uren, dan betaal je niet alleen minder geld, maar maak je óók duurzamer gebruik van de beschikbare energie. Dat is goed voor je beurs én het milieu.

Energietransitie met dynamische prijzen

Besparen op energierekening Door lager prijsrisico én stroom te verbruiken in goedkope uren.

Bijvoorbeeld elektrisch vervoer, verwarmingssystemen, fornuizen etc.

Pieken in verbruik nemen af

Gas- en kolencentrales moeten blijven bijspringen om pieken op te vangen

Betere balans op stroomnet Gebruik op goedkope momenten zorgt voor betere spreiding op het stroomnet en duurzamer gebruik van duurzame energiebronnen.

Het stroomnet raakt overbelast

Miljardeninvestering Het stroomnet moet worden verzwaard om de duurzamere toekomst aan te kunnen.

De energietransitie vertraagt en stroom wordt duurder Alle burgers en bedrijven betalen mee aan de miljardeninvestering.

Deze pagina is financieel mogelijk gemaakt door NieuweStroom

Deze infographic is tot stand gekomen aan de hand van verschillende bronnen. Er kunnen geen rechten ontleend worden aan deze voorstelling van informatie.

Miljardenbesparing Nederland hoeft beduidend minder te investeren in een uitbreiding van het stroomnet. Zo loopt de energietransitie geen vertraging op.

Steeds beter inspelen op fluctuaties Er komen steeds meer slimme apparaten en technieken (warmtepompen, slimme laadpalen, wasmachines e.d). Alleen in combinatie met dynamische prijzen realiseren gebruikers financiële voordelen en balans op het stroomnet maximaal.

6 PLANET-CAUSE.NL

MEDIAPLANET

Veelomvattend Deltaplan houdt rekening met klimaatverandering De Nederlandse politiek besloot tien jaar geleden al maatregelen te nemen tegen de te verwachten klimaatveranderingen. Deltacommissaris Peter Glas vertelt meer over deze maatregelen nu en in de toekomst.

Door Corry Daalhof

Als Deltacommissaris is het mijn taak om elk jaar een Deltaprogramma op te stellen en toe te zien op de realisatie daarvan. Ik heb een verbindende rol tussen alle betrokken overheden en andere stakeholders. Het is een wettelijke taak, voortvloeiend uit het advies van de tweede Deltacommissie.”

Glas stelt dat Nederland de veiligste Delta ter wereld is. “We zijn er natuurlijk al sinds de watersnoodramp in 1953 mee bezig. Dijken en waterkeringen zijn op orde, maar het werk aan de primaire keringen is nooit af. Met het Hoogwaterbeschermingsprogramma zorgen we ervoor dat alle primaire waterkeringen in 2050 aan de wettelijke normen voldoen die in 2017 werden vastgelegd in de Waterwet. Dat betekent dat we de komende dertig jaar gemiddeld één kilometer dijk per week versterken. En nu komen er weer nieuwe ontwikkelingen op ons af waar we goed op voorbereid moeten zijn. Het Deltaprogramma startte tien jaar geleden en kijkt ver vooruit naar de periode 2050, 2100 en verder. We bereiden ons voor op nog onzekere factoren. Wanneer de zeespiegel stijgt, stijgt ook het waterpeil in de rivieren. De waterveiligheid is van groot

Peter Glas, Deltacommissaris

“Het werk aan de primaire waterkeringen is nooit af” belang, dus we bekijken nu al hoe we rivieren en de kust kunnen beschermen tegen de mogelijke hogere waterstand. Dat doen we door continu te monitoren en te toetsen.

Als de zeewaterspiegel één meter zou stijgen, dan voldoet de huidige koers. Maar wat als dat twee, drie of vier meter wordt? Wat is er dan nodig om Nederland veilig te houden? Daar bereiden we ons met het Deltaprogramma de komende jaren ook op voor.”

Stresstest Het eerste Deltaplan uit 1953 is nu een veelomvattend programma waar veiligheid, de beschikbaarheid van zoetwater en klimaatadaptatie hand in hand gaan. “We meten de

hitte, de steeds vaker voorkomende extreme regenval. En wat dat voor effecten heeft.

De extreme omstandigheden vragen om adaptieve maatregelen. Elke gemeente in Nederland heeft een stresstest uitgevoerd waarbij de gevaren van overstroming, wateroverlast, hitte en droogte in kaart zijn gebracht. Daarop worden maatregelen in overleg met bewoners en betrokkenen genomen zoals het afkoppelen van regenwater van het riool. Dit voorkomt dat straten blank komen te staan én het zoete water wordt geborgen zodat het later ingezet kan worden om droogte te bestrijden.”

Ontwikkelingen Als er al sprake is van enige ‘dreiging’, dan is dat volgens Glas de onzekerheid. “We kijken nu tachtig jaar vooruit en baseren onze beslissingen op de wetenschap. Hoe ontwikkelt de temperatuur van het zeewater en de lucht zich? We gebruiken de laatste kennis en inzichten voor onze plannen.

Van acuut gevaar is nu nog geen sprake maar op politiek niveau is het bewustzijn er wel. In de samenleving moet er worden gewerkt aan een breder gedeeld besef van klimaatverandering.”

Wil jij meer weten over de staat van het klimaat?

Lees verder online op www.planet-cause.nl

Warmere vloer, meer comfort en gezondere woning TONZON, ANDERE TECHNIEK, BETER ISOLEREND EFFECT Vloeren verliezen vrijwel alle warmte door uitstraling naar de kruipruimtebodem en fundering. Andere soorten isolatie (zoals het in de nieuwbouw gebruikte EPS) beperken wel het warmteverlies door geleiding maar stralen de doorgelaten warmte aan de onderkant gewoon uit. Zo lekt 24 uur per dag warmte aan de onderkant weg, waardoor nieuwbouwwoningen met vloerverwarming nog niet echt energiezuinig zijn. Het unieke TONZON Thermoskussen reduceert deze warmtestraling trapsgewijs tot vrijwel nul. De vloer wordt sneller warm en de eindtemperatuur is hoger bij een lagere luchttemperatuur.

Meer comfort met minder energieverbruik.

“TONZON Vloerisolatie zorgt ook bij nieuwere woningen nog voor een stijging van het wooncomfort en een lagere gasrekening.”

DUURZAME KADOTIPS VOOR DE FEESTDAGEN Tonzon HR-Radiatorfolie bijvoorbeeld die direct achterop de radiator wordt geplakt zonder dat deze van de muur hoeft. Het doet zo onzichtbaar zijn werk en is binnen een jaar terug verdiend.

Ketelfolie, ook geschikt voor de close-in boilers en bespaar daar 60 tot 100 kWh per jaar. Herbruikbare warmtepads, handig om

SCHONE DROGERE KRUIPRUIMTE

mee te nemen tijdens een

Het wonen boven een vochtig gat in de grond is niet prettig en zelfs soms

wandeling of skivakantie.

ongezond. Door een onderdruk wordt constant vochtige lucht uit de kruipruimte de woning ingezogen. Dit vocht moet door ventilatie weer worden afgevoerd. Dit kost energie en daar willen we juist zo weinig mogelijk van gebruiken. TONZON Bodemfolie stopt de verdamping van vocht uit de bodem, remt het vrijkomen van schadelijk radongas en zorgt zo voor een schone, drogere kruipruimte. Misschien wel de meest duurzame maatregel voor veel Nederlandse woningen. In de gebruiksfase biedt het talloze voordelen waaronder energiebesparing. De Bodemfolie is overigens volledig recyclebaar.

Voor meer ideeën kijk op tonzon.nl Nu tijdelijk zonder verzendkosten in de webshop! ACTIE CODE: feestdagen2019