Mensport - nr. 5 - 2014 by Media Primair

MenSport VA K B L A D V O O R M E N N E R S - N E D E R L A N D & B E LG I Ë

JULI/AUGUSTUS 2014, 30 e JAAR, NR. 5, € 5,95

Beloftevolle Belgen 30

jaar

MenSport

• Ben Gosschalk: neutraal met een visie • Cesar Millan over honden bij paarden • Zuidelijk menparadijs in Nuth

HigHligHts van juli op Horse & Country tv

TELEVISIE VOOr PAArDEnLIEfHEBBErS

Mustangs: Living Legends

Première: zondag 6 juli om 21:00 uur Vijfhonderd jaar geleden kwamen ze naar Europa waarbij deze wilde paarden een belangrijke rol speelden in de kolonisatie van Noord-Amerika. Het programma verteld het verhaal van drie Mustangs die in 2012 naar Oostenrijk kwamen.

Fei nations CuP 2014 FroM rotterdaM

Première: donderdag 3 juli om 21:00 uur Zie hoe ‘s werelds beste springruiters voor hun land strijden in de FEI Nations Cup 2014 tijdens CHIO Rotterdam. Horse & Country TV is dé televisiezender voor liefhebbers van paarden en het buitenleven. Horse & Country TV brengt 24 uur per dag de beste internationale hippische sportwedstrijden, programma’s over topruiters en -trainers, documentaires en nog veel meer bij jou in de huiskamer.

HorseandCountrytv.nL

FaCebook.nL/HorseandCountrynL

DEALERS NEDERLAND Hado Midden Nederland Harskamperweg 82 3774 JR Kootwijkerbroek (Gelderland) www.hadomidden.nl Stobben-Stables Stobbenweg 8 8251 PX Dronten (Flevoland) www.stobbenstables.nl Imanse Techno Center Witteweg 5 1431 GZ Aalsmeer (Noord Holland) www.imanse.nl

Kroeger Mensport Baarderbuorren 20 8822 WR Arum (Friesland) www.kroegermensport.nl

Steeghs aanhangwagens BV Keup 1B 5987 NB Helden (Limburg) www.steeghsaanhangwagens.nl

R.Treur Geesbrug BV Handelsstraat 11 7917 RC Geesbrug (Drenthe) www.treurgeesbrug.nl

DEALERS BELGIË AUMAN Dirk Gentse Steenweg 203 9160 Lokeren (België) www.auman.be

Peters Aanhangwagens V.O.F. Bosschebaan 80 5384 VZ Heesch (Brabant) www.petersaanhangwagens.nl

Koets & Co Houtmolenstraat 133 3900 Overpelt (Belgie) www.koetsenco.be

www.excellent-site.nl

MenSport nr. 5 2014

MenSport

JULI/AUgUstUs 2014 - 30e JAArgAng - nr. 5

Interview Ben Gosschalk Toon Voskens

........................................................................................................................................................ 8

....................................................................................................................................................... 30

Instructie Leidseldruk meten

.......................................................................................................................................... 12

Praktijk Cesar Millan over honden bij paarden

......................................................................................... 16

Kringloop in de paardenhouderij ....................................................................................................... 22 Verslag Ondernemersdag Outdoor Gelderland

..................................................................... 41

Authentiek Stalhouderij Teun Reedijk

........................................................................................................................ 26

MenRoute Nuth en omgeving (Zuid-Limburg)

................................................................................................. 32

MenVereniging Driving Event Zuid-Limburg

................................................................................................................. 36

Wedstrijdverslaggeving CAI-A Saumur (Frankrijk)

.......................................................................................................................... 52

En verder... Koetserwaals ............................................................................................................................................................ 6 MenSport actueel, aankondigingen en regiowedstrijden

............................................ 42

Belgisch nieuws ...................................................................................................................................................53 Agenda ........................................................................................................................................................................ 58

Op de cover: De Belgische enkelspanmenner Willy Verbeeck in de marathon van Saumur (6 tot en met 9 juni 2014). Foto: Marie de Ronde-Oudemans MenSport 6, 2014, ligt op 21 augustus in de winkels.

MenSport Nederland & BelgiĂŤ Uitgave: MenSport B.V. Uitgever Rob Mekelenkamp Hoofd- en eindredacteur Marjet Bosma Bureauredactie Magda Coppoolse, redactie@mensport.nl, www.mensport.nl. Redactiesecretariaat Carmen Nagtegaal, tel. (0031) (0)6 21 574 676 Aan deze MenSport werkten mee Bert Heeren, Marie de Ronde-Oudemans, Paul Peters, Lenus van der Broek, Magda Coppoolse, Karen Stork, Willy Meerts, Margriet Markerink, Janine Verschure, Marja Herfst-Kaan, Willo van Berkel, Wilco van Driessen, Clemens Brughuis en Brenda Andeweg Advertenties Media Primair BV, Tel.: (0342) 400 279, advertenties@mediaprimair.nl Spinnekopjes Carmen Nagtegaal, tel. (0031) (0)6 21 574 676

MenSport nr. 5 2014

Erkenning

allynoe Castle RM is een eventingpaard, goedgekeurd bij het Irish Draught Sport Horse en de nummer 1 in de World Breeding Federation Sport Horses (WBFSH, stand juni 2014). Hij is momenteel de beste in de samengestelde paardensport onder het zadel. Het gaat om een kruising tussen een Belgische warmbloed (Ramiro B) en een Iers gefokte merrie. Onder zijn voorouders zitten ook Holsteiners, Thoroughbreds, Hannoveranen en Engelse volbloeden. In de Top 10 van de hengsten, de paarden die de beste genen voor een paardensportdiscipline doorgeven, staat echter Heraldik XX, een Tsjechisch gefokt paard, op nummer 1 voor de eventing. Door zijn aderen stroomt het bloed van Duitse, Franse, Amerikaanse, Russische en Italiaanse voorouders. De mensport heeft geen WBSFH ranking. Omdat het geen Olympische discipline is? Stel dat de dressuur, springen en samengestelde sport onder het zadel, of één van deze disciplines, hun Olympische status verliezen -en die discussie wordt al gevoerd-, worden dan de WBSFH rankings opgeheven? Ik acht de kans heel klein. In zijn huidige vorm is de mensport jong maar zeker niet minder professioneel. Topmenners weten precies welk paard je nodig hebt. In 2011 werden in MenSport interviews geplaatst met Anne Okkema, Peter Chardon en György Bardos. Dit drietal ment en probeert door te kruisen paarden te fokken die goed in de mensport (gaan) presteren. Vanaf dit podium besteedde MenSport al vaker aandacht aan het ‘ideale’ menpaard, hoe dat exterieurmatig eruit moet zien en hoe je dat in de fokkerij kan bereiken. De Talentencompetitie voor jonge menpaarden- en pony’s in Nederland, vorig jaar door MenSport geïntroduceerd, is een extra stap naar professionaliteit omdat je via beoordelingen zicht op bloedlijnen en bruikbaarheid krijgt. Vlak voordat deze MenSport naar de drukker moest, maakte de FEI bekend dat er een wereldkampioenschap voor jonge menpaarden komt. Dat is fantastisch nieuws en een erkenning van de sport die wij allemaal een warm hart toedragen. Nu nog een WBSFH ranking ...

Marjet Bosma, hoofdredacteur MenSport

Abonnementen Tel.: (0031) (0)6 51 573 018 ma. t/m vr. 8.30 - 12.30 uur MenSport Postbus 154 7240 AD Lochem abonnementen@mensport.nl www.mensport.nl Abonnementsprijs 2013 € 49,90 (9 nummers) voor Nederland en België. Rest Europa € 75,00 Buiten Europa € 100,00 Bank Rabo Nunspeet rek. no. 1342.29.703 IBAN NL 28 RABO 0134229703 BIC RABO NL 2U België KBC Bank 733-0474461-64 Er geldt een opzegtermijn van zes weken voor het einde van de abonnementsperiode. Bij te late opzegging loopt het abonnement nog drie maanden door. Lezersservice + Shop Bank: Rabo Nunspeet rek. no. 1430.79.220 Tel. (0031) (0)6 51 573 018 www.mensport.nl Vormgeving Martin van de Heg, Media Primair B.V., Barneveld Druk Drukkerij Ten Brink, Meppel Verspreiding MenSport is los verkrijgbaar bij de boek- en lectuurhandel. Distributie Nederland VMBpress Distributie België AMP © Copyright 2014 MenSport Barneveld, Nederland

MenSport nr. 5 2014

Super rijdende Belg

Foto: Janine Verschure

Foto: Esther Klok

Koetserwaals

Aan het lijntje

ijn naam kom je niet vaak tegen maar tijdens de Slabroekse Paardendagen (9 tot en met 11 mei 2014) liet vierspanmenner Jan Vandenberghe zijn visitekaartje achter. Hij won in een deelnemersveld van zeven vierspannen, waaronder landgenoot Bruno Taverniers, de dressuur in de klasse 4 en behaalde zowel in de marathon als vaardigheid een derde plaats. Goed voor een derde plaats in het overall klassement.

Foto: Marie de Ronde-Oudemans

aardenmensen zijn vaak ook de (gelukkige) bezitters van één of meer honden. Nou ja, gelukkig...? De communicatie tussen paard en hond kan ook op een ramp uitlopen waarbij één van de twee de pester is en de andere wordt gepest. Hoe je dat in goede banen kunt leiden, lees je vanaf pagina 16. MenSport mocht de bekende 'hondenfluisteraar' Cesar Millan interviewen.

Gouden team

n ja hoor! Het Oranje team kwam, zag en overwon, deze keer in Saumur. Niet alle Nederlandse WK-kandidaten waren in de alom gerespecteerde wedstrijd aanwezig maar de vreugde was er niet minder om. In de landenwedstrijd stond het drietal op de hoogste trede van het podium. Van links naar rechts: Edwin van de Graaf, Koos de Ronde, Theo Timmerman en bondscoach Harry de Ruyter.

MenSport nr. 5 2014

Betrokken

an Nijs mag dan de wedstrijdleidsels aan de wilgen hebben gehangen, hij is en blijft betrokken. Niet in de laatste plaats omdat zijn zoon Nathan nu de menpistes wil veroveren. Bijgaande foto is gemaakt in Saumur (4 tot en met 8 juni 2014). Hier geeft Nijs sr. de MenSport Wisseltrofeewinnaar van 2012, Denny Schuddinck, enkele tips.

Foto: Esther Klok Foto: Esther Klok

E D

Samen verkennen

e wedstrijd in Uden/Veghel werd door de Nederlandse bondscoaches Ad Aarts en Harry de Ruyter aangegrepen om het Perspectieventeam te begeleiden. Een belangrijk onderdeel is het gezamenlijk verkennen. Iedereen geeft aan welke lijnen er kunnen worden gereden en daarna worden de opties uitgebreid besproken en gelopen. Op deze wijze leer je alle opties te bekijken en leer je ook veel van elkaar en van de bondscoaches.

Gevleugeld publiek

sther Klok was door redactie MenSport gevraagd om als back up foto's te leveren van de Slabroekse Paardendagen in Uden/Veghel. Maar het regende de hele dag en ze moest geregeld schuilen zodat haar lens niet door het water werd vertroebeld. Bij hindernis 2 stond ze onder een bosje en werd door een duif, die op haar kroost zat, gadegeslagen. Moeder duif bleef gewoon zitten en leek zeer geïnteresseerd in het verloop van de marathon.

Sociaal contact

Geen kik

E Foto: Esther Klok

nkelspanrijder Frank van de Vegt had het zwaar te verduren in Uden/Veghel. Op het moment dat Van de Vegt zijn dressuurproef in de regen reed, lag zijn zoon Rens in de kinderwagen, weliswaar onder een doorschijnend regendek, maar het kindje heeft geen kik gegeven. Het zit hem in de genen: menners zijn diehards ...

Foto: Esther Klok

Even naar de wc...

et is niet de eerste keer dat de Slabroekse Paardendagen in een modderpoel veranderen. Mensen hebben overal invloed op behalve op het weer. Voor de grote en kleine boodschap bleken laarzen écht noodzakelijk.

et is één van de belangrijkste voorwaarden om paarden en pony's gelukkig te houden: sociaal contact tussen soortgenoten. Alhoewel je daar als nieuwbakken paardenhouder ook voorzichtig mee moet zijn omdat niet alle paarden, zeker als dominantie een rol gaat spelen (foto 1), elkaar even aardig vinden. Elkaar krauwen (foto 2) is één van de non-verbale communicatiemogelijkheden. En dat lukt niet als je de hele dag in een box staat waar alleen spijlen je het zicht op collegae niet ontnemen.

MenSport nr. 5 2014

Interview > Voorzitter Technische Commissie Mennen Ben Gosschalk

Neutraal met een visie ‘W

at leuk, maar je bent wel snel!’, reageert Ben Gosschalk (36) verrast. ‘Ik weet het zelf maar net, we zijn als commissie nog niet eens bij elkaar gekomen.’ Uit zijn hartelijke ontvangst en enthousiasme blijkt hoeveel zin de Epenaar heeft in de functie èn om weer actief te zijn in de wedstrijdsport, al is het nu vanuit deze bestuurlijke functie. Want veel menners herinneren zich nog de vrij plotselinge keuze na zijn Nederlandse overwinning eind 2012 om te stoppen met de wedstrijdsport. Een begrijpelijke stap, met twee hele jonge kinderen en de mede-verantwoordelijkheid voor het familiebedrijf Gosschalk: ‘s Avonds na het werk moest ik snel eten en dan meteen weer trainen met de paarden. Veel aandacht gaat ook uit naar het bedrijf, want we moeten er bovenop zitten. Dan komt het gezin achteraan en dat wilde ik niet. Half werk kan niet in de topsport. Bovendien: de paarden zijn hobby en het bedrijf moet staan.’

Technische Commissie

werd internationaal parcoursbouwer, organisator en Technisch

Gosschalk wist dat in de KNHS organisatorisch alles op de schop ging. Op een dag belde Maarten van der Heijden (technisch directeur KNHS, red.) met de vraag of hij voorzitter wilde worden van de nieuw te vormen Technische Commissie. ‘Ik vind het een hele eer! Helemaal leuk, ik heb er een paar dagen over nagedacht en zei dat ik het graag doe maar ik wil wel resultaat wil zien. Als dat niet zo is, ben ik zwaar teleurgesteld.’ Gosschalk is voor drie jaar aangesteld, met drie mogelijke verlengingen. Op mijn vraag of hij voldoet aan de eigenschappen die zijn genoemd in de ‘vacaturetekst’ antwoordt hij lachend: ‘Ik ken die tekst niet, wat stond erin dan?’ Serieus: ‘Ik heb altijd goed contact gehad met de bondscoaches, steek mijn mening niet onder stoelen of banken en ben altijd reëel, helder, recht door zee en eerlijk. Ik wil alles goed doen, maar ik geef wel mijn visie. We hebben altijd veel gepraat over het beleid en waar het met de sport naartoe moet. Dat is blijkbaar opgepakt. En ik praat niet alleen voor eigen parochie.’

Afgevaardigde Jeroen Houterman als commissielid aangesteld.

Taken

Ben Gosschalk met één van zijn tweespanpaarden, Woody (KWPN, v. Sir Sinclair).

Achter de schermen werkte de KNHS al een tijd aan de herstructurering van het aantal overlegorganen die elk een hippische discipline vertegenwoordigden. Dit jaar werd het doel naar buiten gebracht. Het moet allemaal eenvoudiger en de lijntjes korter. Voor elke discipline komen een technische commissie en forum. Eind mei 2014 werd bekend gemaakt wie er zitting heeft in de Technische Commissie Mennen. Naast de twee bondscoaches Ad Aarts en Harry de Ruyter

Oud-internationaal tweespanmenner Ben Gosschalk is de kersverse voorzitter. Een energieke man met ambities en een aantal in topconditie verkerende paarden, zo blijkt.

MenSport nr. 5 2014

De Technische Commissie is een adviesorgaan, geen beslissingsorgaan. Alles dat de FEI bedenkt aan regels vertaalt de commissie met een advies aan de KNHS en vice versa. Gosschalk: ‘De commissie is gericht op topsport en toekomst. Wij adviseren, maar de KNHS beslist. Naast regelgeving

Familie Gosschalk adviseren wij bijvoorbeeld ook over de toe wijzing NK’s. En we verzorgen de communi catie naar het Menforum. Daarnaast zullen we nieuwe dingen ontwikkelen voor de toe komst, met input vanuit het Menforum en de commissie zelf. Ik gaf wel aan dat ze met sterke argumenten moeten komen om onze adviezen niet op te volgen.’ Over zijn colle ga’s in de commissie: ‘Jeroen (Houterman, red.) heeft een gigantische brok aan ervaring als parcoursbouwer, TA en groom. Hij weet verschrikkelijk veel over wedstrijdorganisa tie en regelgeving. En beide bondscoaches hebben enorm veel ervaring, nationaal en internationaal. Ze zijn beiden recht door zee, helder en staan voor honderd procent achter hun beslissingen.’ Over zijn voorzittersrol is hij duidelijk: ‘Mijn kracht moet liggen in het samensmelten van drie visies. Die moeten een gezamenlijke visie worden. Ik wil een neutrale voorzitter zijn die alle input serieus neemt waardoor we samen tot een welover wogen advies komen. Ik weet heel goed waarover we praten. Die kennis neem ik uiteraard mee. Omdat ik op dit moment niet rijd, vind ik dat ik neutraal moet zijn.’

Visie Neutraal of niet, Gosschalk heeft wel dege lijk een eigen visie over de mensector en wat hij wil bereiken: ‘De mensport staat te wei nig op de kaart. Daar wil ik verandering in! Voor mij is de hamvraag: hoe houden we de sport jong en aantrekkelijk voor het publiek? We hebben zo’n mooie sport maar het is nog te onbekend. En dat is zó zonde. Het is een veeleisende sport met veel facetten. Hoe krijg je dat bekender bij het publiek, zodat er meer aandacht komt en dus meer spon soren? De Wereldbeker indoor marathons zijn wat publiciteit betreft een goed initiatief. Daar komen de mensen wel kijken en waar om niet bij een samengestelde wedstrijd? Het moet zorgvuldig want het kan snel nega tief worden g eïnterpreteerd.

‘Dichterbij de paardensporter’ is de naam voor de nieuwe organisatiestructuur van de KNHS. De paardensportbond wil toeganke lijker zijn voor haar leden door het reduce ren van een flink aantal commissies. Door het instellen van disciplinefora wil de KNHS haar leden actief laten meebeslissen in de ontwikkelingen van de paardensport. De besluitvorming wordt sneller, de regio’s krij gen meer invloed en de adviesstructuur wordt vereenvoudigd. Om dat te realiseren, verdwijnen sommige zaken en komen er andere voor in de plaats. Per discipline komt er een Technische Commissie en een forum. Het heeft als consequentie dat de Topsport en Disciplinecommissie mensport verdwij

Tweespanmenner Ben Gosschalk in Heijenrath 2012. Ben Gosschalk woont met zijn vrouw Sirith, dochter Jill (5) en zoon Dylan (2) aan de rand van het bos, naast zijn ouderlijk huis waar de paarden verblijven. Jill heeft een Welsh A pony waar ze mee rijdt en ment, de volgende generatie aan de leidsels. In het dagelijks leven geeft Gosschalk mede leiding aan het familiebedrijf Gosschalk. Overgrootvader Gosschalk startte na de oorlog met de koeien en varkensslachterij in Epe. Samen met drie neven vormt Gosschalk de vierde generatie en directie van het vleesverwerkende bedrijf, één van de grootste van Nederland. Ben Gosschalk is verantwoordelijk voor de logistiek en het dochterbedrijf Nauwxs, een grossierbedrijf in vlees voor de nationale markt. Het wedstrijdteam klonk altijd als een klok en bestond uit minimaal acht personen: vader en moeder Gosschalk, schoonouders, broer Jacob en schoonzus en natuurlijk Sirith, zijn vrouw. Ieder had zijn eigen taak: ‘Voor mij was het bijna vakantie, ik hoefde alleen maar te verkennen en te rijden en dat was heerlijk.’ De hele familie genoot van die weekenden en dat sociale aspect wordt gemist. Gosschalk benadrukt het belang van een goed team: ‘Het gaat niet alleen om goede paarden, als het team goed is en de paarden zijn niet top of the hill, dan kan je toch tot hele goede prestaties komen.’

Diervriendelijkheid is een belangrijk aspect. De mensen die deze sport praktiseren, heb ben het beste met hun paard voor en de marathon kan wel eens een verkeerde indruk wekken. Maar kijk naar Harrie Verstappen, die rijdt met hele hoge snel heden, zonder het hout te raken en het is zó vloeiend. Die menkennis moet beter worden

Meebeslissen nen. De vier KNHS Mendistricten blijven (en zijn vertegenwoordigd in het Menforum) en voor de klasse 4 menners, organisaties en officials komt er een vijfde district, waarin het huidige BVM (Belangen Vereniging Mennen) opgaat. Het huidige Menplatform wordt een Menforum. Wat houdt dit forum precies in? Arjen Coppoolse, KNHS discipline verantwoordelijke mennen, legt uit: ‘De Technische Commissie houdt zich hoofdza kelijk bezig met het sporttechnische beleid aan de bovenkant van de sport (klasse 4) en de internationale ontwikkelingen (FEI). Het Menforum is verantwoordelijk voor het

benut. De snelheden worden steeds hoger, technieken en paarden steeds beter. Hoe houd je de sport voor de buitenwereld mooi en interessant. Hoe houd je het veilig? En hoe krijgen we de dressuur spannender? Dat kan bijvoorbeeld met techniek veel visueler worden, met schermen, of bijvoorbeeld de te rijden lijnen digitaal in beeld brengen.

totale breedtesport beleid aangaande de dis cipline mennen. Uiteraard zullen zij onder ling nauwgezet contact onderhouden zodat er een goede aansluiting is tussen de breed te en topsport. Los van de onderlinge con tacten is de verbindende factor de discipline verantwoordelijke binnen de KNHS die zitting heeft in beide commissies en zo goed weet wat er speelt en iedereen aangesloten kan houden. Deze verbinding was er in de oude situatie tussen Disciplinecommissie en Topsportcommissie niet waardoor er wel eens misverstanden ontstonden. Ook deze betere communicatielijnen moeten bijdra gen tot een efficiëntere samenwerking bin nen de discipline.’

MenSport nr. 5 2014

Wordt dit jouw baan? Ieder paard verdient het beste transport! Een trailer van Imanse

Altijd een stap vooruit!

paardentrailers

KNHS opleiding tot instructeur van passie naar vakmanschap

Kijk voor meer info op: www.knhs.nl/opleidingen

DE NIEUWE OLYMPIC, VOLOP IN AKTIE!

Tuigen van o.a. Zilco, Arden, Imperial, Ideal 10

MenSport nr. 5 2014

Dan wordt het duidelijker voor het publiek. Hoe kunnen leken een dressuurproef beter beoordelen? Juryleden vinden het al lastig.... Het zou objectiever moeten zijn. Daar zit een uitdaging.' 'Kijk hoe weinig klasse 4 wedstrijden er zijn. Ga je daarvoor zeven dagen in de week trainen? Wellicht kunnen we helpen bepaalde wedstrijden door te laten groeien naar de klasse 4. En wat betreft spotlight: waarom komen alleen de vierspanners bij Studio Sport? De enkelen tweespannen moeten er net zo veel voor doen en zijn net zo interessant!’ Daarnaast wil de voorzitter meer duidelijkheid en synchroniciteit bewerkstelligen tussen de regels van de FEI en de KNHS.

Paarden ‘Je bent zo sterk als je zwakste paard’, vindt menner Gosschalk. Zijn topper Pablo overleed in 2010 na het WK in Kecskemét in 2009. Hij had niet verwacht weer snel aan de top mee te kunnen rijden maar begin 2011 kwam Woody. Het paard had wat negatieve ervaringen. Desondanks boekte Woody veel progressie in dat jaar zodat Gosschalk eind 2012 in Deurne uitstekend presteerde en de Nederlandse titel pakte: ‘En die progressie zit er nog steeds in. Misschien wel dankzij het wegvallen van wedstrijddruk. Het tweespan wordt steeds meer een blok.’ Gosschalk wordt sinds jaar en dag naar volle tevredenheid getraind door de eveneens in Epe wonende Tjeerd Velstra (oud-directeur NHB Deurne, jurylid, voormalig bondscoach en vierspanmenner). ‘Laatst reden we samen met mijn span in het bos. Hij vroeg of ik dit span ooit zo goed aan het lopen heb gehad. Nee dat klopt, in het wedstrijdseizoen heb ik ze nooit zo goed aan het lopen gehad als nu!’

Ben Gosschalk in het wereldkampioenschap 2009 te Kecskemet: ‘Hoe kunnen leken een dressuurproef beoordelen? Jury's vinden het al lastig ...’ regelmatig over, maar ik doe het alleen als ik voldoende tijd heb om te trainen. De kinderen vinden het prachtig, maar moeten iets groter zijn. Maar ja, volgend jaar is een WK jaar hè, wie weet....’ Hij heeft weinig wedstrijden bezocht, maar volgt alle ontwikke-

Toekomst Aan alle kanten begint het te kriebelen om weer wedstrijden te rijden. Maar het moet allemaal wel passen: ‘We hebben het er

Tekst: Karen Stork

Palmares van Ben Gosschalk

Mencarrière Ben Gosschalk is opgegroeid met paarden want zijn ouders waren ruiters en reden aangespannen. Op zijn achtste reed hij al zijn eerste samengestelde menwedstrijd op Texel en won. Op zijn dertiende werd hij Nederlands kampioen enkelspan paard, toen hij vijftien jaar was met een tweespan paarden. Beide weliswaar in de breedtesport maar het natuurtalent ontwikkelde zich verder, ook in de klasse 4. Internationaal reed hij zich snel naar de top en was vijf keer onderdeel van het Nederlandse team op WK’s voor tweespannen. Gosschalk reed nu twee seizoenen geen wedstrijden maar de paarden zijn in topconditie. Vader Gosschalk rijdt ze veel in enkelspan, zoon Ben rijdt meestal tweespan en zo blijven de relatief jonge paarden goed in vorm.

lingen op de voet. Eén ding is zeker: we zullen de innemende Ben Gosschalk in de toekomst weer regelmatig op wedstrijden zien, in welke hoedanigheid dan ook.

1991 Nederlands kampioen enkelspan bij VSWM tevens dagkampioen (dertienjarige leeftijd) 1993 Nederlands kampioen tweespan bij VSWM tevens dagkampioen (vijftienjarige leeftijd)

Wereldkampioenschappen 2001 Riesenbeck: 2e team, 13e individueel 2003 Jardy: 3e team, 12e individueel 2005 Salzburg: 5e team, 17e individueel 2007 Warka: 3e team, 4e individueel 2009 Kecskemét: 1e team, 4e individueel (foto)

Nederlandse Kampioen schappen klasse 4 2000 - 3e 2002 - 3e 2005 - 2e

2006 - 2e 2007 - 5e 2008 - 2e

2009 - 1e 2011 - 5e 2012 - 1e

Internationale wedstrijd menwedstrijd Beekbergen 2000 - 3e 2003 - 1e

2004 - 4e 2005 - 2e

2007 - 1e 2008 - 1e

De paarden Naam: Geboortedatum: Kleur/geslacht: Stamboek:

Mike (v. Lavaletto) 06-06-2000 Bruin/ruin Holsteiner

Naam:

Washington (v. Sir Sinclair) Roepnaam: Woody Geboortedatum: 13-5-2003 Kleur/geslacht: Bruin/ruin Stamboek: KWPN Naam: Roepnaam: Geboortedatum: Kleur/geslacht: Stamboek:

Kingstone King (v. Farmer) 29-5-1992 Bruin/ruin KWPN

MenSport nr. 5 2014

I n s t r u c t i e > Le idse ldruk me te n

Eyeopener voor menner en

De teugeldrukmeter laat in een grafiek op een laptop zien hoe hoog de druk tussen teugels ofwel handen van de amazone/ruiter en het bit is. Erkend paardendierenarts Menke Steenbergen ontwikkelde het systeem. Nog nooit werd het toegepast in een aanspanning. Tot heden want onder het alziend oog van instructeur en jury Peter Bonhof werd de teugeldrukmeter aan de leidsels van Jeannette Veldboom uit Zeewolde geplaatst. Daarom heet de teugeldrukmeter in dit artikel leidseldrukmeter.

n de discipline dressuur onder het zadel is de teugeldrukmeter al meerdere malen getest. Daarnaast paste een Duitse onderzoekerster het systeem toe bij ruiters en amazones die hun paarden in de discipline western riding uitbrengen. De leidsels zijn het belangrijkste communicatiemiddel tussen de menner en zijn paard(en) of pony('s). Een ervaren menner

MenSport nr. 5 2014

voelt hoe hoog de druk op de leidsels en het bit zijn en hoe hij of zij die druk kan verhogen of verlagen. Maar klopt dat gevoel met wat de leidseldrukmeter feitelijk waarneemt? En wat kunnen menners en koetsiers daaruit leren?

Trainingssessie Als Jeannette Veldboom met Risk in de baan

Met de informatie over de ongelijke druk op de leidsels wist Jeannette Veldboom een gelijkmatige druk te creĂŤren waardoor Risk op eigen benen ging lopen en mooi in balans galoppeerde.

komt, krijgt de combinatie een kwartiertje de tijd om los te rijden. Daarna wordt begonnen met metingen. Risk wordt op zijn moeilijke rechterhand gereden. Zeker in het begin is er meer druk zichtbaar op het rechter- dan op het linkerleidsel. Dat beeld is zowel linksom als rechtsom zichtbaar in de grafiek op de laptop en wordt in de galop zelfs nog duidelijker. Het verschil in leidseldruk komt voort uit de neiging van Risk om over zijn linkerschouder te vallen. Veldboom vangt het probleem op met iets meer druk op het rechterleidsel en een bewust iets lagere druk op het linkerleidsel. Als Steenbergen vraagt om de druk op links en rechts om te draaien, lukt dat in eerste instantie nog niet. In de loop van de training wordt aan deze bewustwording gewerkt.

instructeur Het begin

Stap

In het begin van de training draaft de combinatie op de rechterhand. De groene lijn is het linkerleidsel, de rode lijn het rechterleidsel. Pieken en dalen in die lijnen worden veroorzaakt door het paardenhoofd dat bij iedere pas op en neer beweegt. In deze grafiek zie je dat de druk op het rechterleidsel hoger is dan op het linkerleidsel.

In stap blijkt Jeannette Veldboom goed in staat om bewust meer druk op het linkerleidsel (op het meetmoment het buitenleidsel) te houden. Ze wordt zich al bewuster van haar leidselvoering en kan daarin nu bewust overstappen. Veldboom: 'Ik weet wat ik nu doe: mijn buitenhand is leidend en begrenzend, mijn binnenhand vraagt aanleuning.'

Jeannette Veldboom wil in de getoonde wending meer druk op het buitenleidsel dan op het binnenleidsel. Uit de meting blijkt dat dit niet het geval is. Op de foto draaft de combinatie aan de korte zijde van de rijbaan. Wat de grafiek nu weergeeft, is dan ook zichtbaar: het buitenleidsel (links) is losser dan het binnenleidsel (rechts). Op het moment dat de camera klikt, loopt Risk weg over de buitenschouder.

In de stap rechtuit komen de druk in linker- en rechterleidsel dichter bij elkaar te liggen.

Gelijke druk Na de eerste metingen start Bonhof met oefeningen om de druk op beide leidsels gelijk te krijgen. Bonhof: â&#x20AC;&#x2DC;Het is heel belangrijk om op beide leidsels evenveel druk te hebben. Om het paard na te laten geven, ontspan je de binnenhand. Maar als het paard nageeflijk is, pak je weer gelijke druk op.â&#x20AC;&#x2122; Ook een volte wordt zo mogelijk met gelijke druk op beide leidsels gereden. Wanneer je continu meer druk op het buitenleidsel houdt, went het paard eraan en heb je geen middel meer om de buitenschouder te begrenzen wanneer het paard daarover, naar buiten toe, wegvalt. Je houdt het paard scherper op het buitenleidsel als je gelijke druk houdt zodat je kunt begrenzen, indien nodig. Zodra het paard de goede reactie geeft, neem je de hulp (de extra druk) weer weg, bij wijze van beloning.

De druk op beide leidsels is al veel gelijkmatiger. In het begin moest Risk wel even wennen want zijn rechtersteun, de leidende, is weg en hij moet nu op twee leidsels een houding aannemen. Tijdens het fotomoment droeg Risk zijn hoofd nog wat hoog. Later in de training zakte hij lekker door de hals en ging op eigen benen lopen.

MenSport nr. 5 2014

Oefening lichtere hulpen

Galop

Bonhof vraagt Jeannette Veldboom halt te houden. Opvallend is dat de druk niet toeneemt voor de overgang. Risk reageert volledig op de stemhulp van de menner. Als beloning laat zij het leidsel los. In het begin reageert ze pas na drie seconden met haar beloning,maar naarmate de training vordert, reageert Veldboom sneller met ontspanning in de leidsels en bij Risk treedt meer ontspanning op omdat het voor hem duidelijker wordt wat de bedoeling is van de hulpen.

In de eerste helft van de training vraagt Bonhof een galopje op de rechterhand. Jeannette Veldboom steekt haar linkerhand naar voren bij het aangalopperen. Valkuil: Aangalopperen bij een ongelijke druk op de leidsels, leidt tot tegen de hand zijn.

Meer druk

Halthouden vanuit stap

Bij het aangalopperen (tussen 2019 en 2022 seconden) steekt Jeannette Veldboom haar handen naar voren zodat ze, als Risk in galop is, weer meer druk kan geven. Jeannette Veldboom ontspant de leidsels snel. Dat maakt het voor het paard gemakkelijker om de link tussen de juiste reactie en beloning te leggen, de beloning waardoor paarden snel en licht aan de hulpen worden.

Draf Bonhof vraagt Jeannette Veldboom om aan te draven. Omdat Veldboom het paard op het rechterleidsel corrigeert, is dat ook direct te zien in de metingen waarbij de rode lijn duidelijk hoger ligt. Bonhof vraagt Veldboom om Risk recht te richten: ‘Houd links er meer aan en vraag rechts een keertje duidelijk door. Zodra Risk naar rechts inbuigt kun je rechts ook ontspannen aannemen zodat je paard op twee gelijke leidsels de wending doorloopt.’ Vervolgens vraagt Bonhof een uitgestrekte draf over de diagonaal. In de metingen bij 1243 – 1249 seconden (zie de metingen onder Uitgestrekte Draf) valt op dat de druk gedurende de uitgestrekte draf toeneemt. Uit metingen in de dressuur heeft Steenbergen geleerd dat een toenemende druk een aanwijzing is dat het paard van het achterbeen afkomt. Bonhof helpt de combinatie met een betere voorbereiding van de middendraf. Die begint al in de wending voor de diagonaal. Opvallend is ook dat de druk op beide leidsels niet gelijk is. Bonhof, die de combinatie recht van voren beoordeeld, concludeert: ‘Het paard loopt wel recht.’

Uitgestrekte draf

In de uitgestrekte draf wordt de leidseldruk weer ongelijker maar optisch gezien loopt het paard op dit moment recht. De witte lijnen geven het moment aan waarop de druk op de leidsels tijdens de uitgestrekte draf toeneemt.

MenSport nr. 5 2014

Oefening rechtrichten Bonhof vraagt of Jeannette Veldboom de druk op beide leidsels gelijk wil maken om het paard recht te krijgen. Voor haar gevoel heeft Veldboom dan meer druk op links maar het positieve resultaat is zichtbaar bij Risk. Het basiscontact wordt constanter en uit de grafiek op de laptop blijkt dat beide leidsels qua druk een gelijkmatiger beeld geven. Risk reageert hierop door op eigen benen te gaan lopen, meer van achteren uit door te treden en hij toont meer afdruk.

Dezelfde druk

Linker- en rechterleidsel hebben nagenoeg dezelfde druk.

Menke Steenbergen is naast Jeannette Veldboom op de wagen gaan zitten om direct feitelijke feed back uit de metingen te kunnen geven. Als de leidsels op gelijke druk komen, reageert Risk hierop door beter door het lichaam te bewegen en zijn bovenlijn beter te gebruiken.

De informatie van de leidseldrukmeter geeft voldoende stof tot nadenken. Tijdens de trainingssessie werd dan ook veel overlegd.

Interessante feedback De leidseldrukmeter is een handig hulpmiddel bij het recht rijden van het paard. Rechtgerichtheid is noodzakelijk, wil je goede basisgangen ontwikkelen, verzamelen en strekken en is de basis voor de ontwikkeling naar moeilijker oefeningen. Maar je

paard recht kunnen rijden, is ook het behoud van het paard. De directe feedback van de metingen helpt om het tempo waarin de hulpen moeten worden gegeven, te verbeteren waardoor er een nog betere communicatie tussen menner en zijn paard ontstaat. Steenbergen: ‘Het mooiste van zo’n trai-

ningssessie is als je een instructeur en menner of ruiter hebt die de informatie oppakt en direct vertaalt in een aanpassing in de rijtechniek. Als zo’n paard dan rechter, lichtvoetiger en meer gedragen gaat lopen, ben je al een heel eind op weg.’ Bonhof: ‘Het is een mooie manier om te testen of hetgeen je ziet ook daadwerkelijk een feitelijke grondslag heeft. Het is als instructeur heel waardevol om dergelijke informatie te krijgen. Een instructeur kan dan nog concreter met verbeterpunten aan de slag. Uit deze trainingssessie concludeer ik dat de tijd tussen reactie van het paard en de beloning nog korter zou moeten. Met het oog is dat niet zo snel waar te nemen, maar Risk liet zien dat het voor een paard heel belangrijk is om reactie en beloning supersnel op elkaar aan te laten sluiten.’ En wat vond Veldboom van de training? ‘Ik sta er altijd voor open om iets te leren en ben ook heel kritisch op mezelf. Ondanks dat ik al vele jaren menervaring heb, ben ik door deze sessie in ieder geval nog alerter geworden op mijn valkuil: dat ik steeds probeer het paard te corrigeren, in plaats van dat ik het minder druk geef en het paard de kans geef zelf te gaan lopen. Door deze sessie zal ik vaker proberen om ‘te voelen’.’ Kortom, de leidseldrukmeter geeft feitelijke informatie waar je als menner op kunt inspelen. Van belang is wel dat ook de instructeur open staat voor de feitelijke informatie van de leidseldrukmeter en dat hij/zij er ook op in gaat spelen. Pas dan kun je, met de leidseldrukmeter als backup, je rijkunst verfijnen. Tekst: Marja Teekens Foto's: Wilco van Driessen Afbeeldingen: Menke Steenbergen

Informatie De teugel- alsook leidseldrukmeter is een product van Centaur, een bedrijf dat in p a a rd g e r i ch t m a n ag e m e n t is gespecialiseerd waaronder screening van individuele paarden en pony's tot aan bedrijfsbezoeken, voederadvies, stalklimaatanalyses en desgewenst adviseert bij stallenbouw. Menke Steenbergen is tevens de auteur van het boek 'Paardsignalen'. www.centaurtrainology.com. E-mail: info@centaur.pro. Telefoon: 0031-(0)6-24460384. Dr. Starckelaan 10, 3734 XB Den Dolder, Nederland. De leidseldrukmeter is in de praktijk te zien tijdens Paard&Koets in het Nederlands Hippisch Centrum te Ermelo (Nederland, 1 en 2 november 2014).

MenSport nr. 5 2014

P ra k t i j k > Paarde n e n hond e n

Cesar Millan: ‘No touch, no talk,

Informatie

Honden en paarden lijken in alle takken van de mensport onlosmakelijk met elkaar verbonden. Toch is het niet vanzelfsprekend want de hond is van oorsprong een roofdier en paard of pony een vluchtdier. (Foto: Margriet Markerink)

Heel vaak zijn paardenmensen ook hondenmensen en niet zelden nemen menners gezellig hun hond mee op de koets. Veel paarden zijn best gesteld op het gezelschap van zo’n blaffend roofdier maar er zijn er ook met een bloedhekel aan, of doodsangst voor honden. Hoe komt dat eigenlijk en kan jij als paarden- en hondenliefhebber bijdragen aan een gemoedelijk samenleven met vluchten roofdier? MenSport vroeg het ‘hondenfluisteraar’ Cesar Millan.

MenSport nr. 5 2014

Cesar Millan is in Nederland en België live met honden aan het werk te zien. Op 20 september 2014 presenteert hij de show Cesar Millan Leader of the Pack Live in de Heineken Music Hall in Amsterdam. Een week later (27 septem ber 2014) komt hij naar de Stads schouwburg in Antwerpen. Kaarten zijn niet goedkoop. Ze variëren in prijs van € 130, (Antwerpen) en € 104,50 (Amsterdam) tot € 69,00 (Antwerpen) en € 42,90 (Amsterdam). Info: www.heinekenmusichall.nl of www.ticketsbelgie.be.

no eye-contact’ ‘I

n principe ziet de hond het paard als een prooi en zijn veel paarden geneigd op de vlucht te slaan als een hond ze benadert. Maar ze kunnen ook een warme vriendschapsband met een paard opbouwen. Dat is niet alleen goed voor het paard, maar ook voor de hond.' Aan het woord is de Amerikaanse hondenfluisteraar Cesar Millan. MenSport krijgt de kans deze man te spreken als hij in Nederland is ter promotie van de show die hij op 20 september 2014 in de Heineken Music Hall geeft. Cesar Millan is onder andere bekend van zijn tvprogramma’s op National Geographic waarin hij op niet altijd even conventionele manier honden heropvoedt. De methodes die Millan hanteert worden door sommige hondenliefhebbers en gedragstherapeuten verfoeid omdat de man niet schuwt om honden een tik(je) of schop(je) te geven. Maar los van deze discussie, kregen wij de kans hem te spreken, en natuurlijk kwam daarin ook de relatie tussen honden en paarden aan bod, en de mooie dingen die zij voor elkaar kunnen doen. Millan vervolgt: 'Ik zie beduidend minder problemen bij honden die op het platteland leven dan bij ‘stadshonden’. Honden die veel loslopen, die contact hebben met andere diersoorten en die de vrijheid hebben om – in bepaalde mate – hun instinctieve gedrag te vertonen, zitten vaak veel beter in hun vel dan stadshonden die hun dagen voornamelijk aan een riempje doorbrengen.'

Instinct Millan: 'Hoewel de verschillen tussen hond en paard legio en fundamenteel zijn, zijn er weldegelijk raakvlakken. Dieren maken gebruik van hun instinct; ze doen hetgeen dat van nature het beste voor hen is. Iets dat mensen vaak allang vergeten zijn. Mensen die een hond zien, zijn geneigd hun hand uit te steken, de hond aan te kijken, toe te spreken en liefst ook te aaien. Veel honden ervaren dat als uitermate onprettig of zelfs bedreigend. In principe is het heel onbeleefd om een hond direct te benaderen: een paard doet dan niet als hij een hond niet kent. Ik leer mensen, als ze een vreemde hond ontmoeten, altijd te handelen volgens mijn motto: 'No touch, no talk, no eye-contact’. Een principe dat het merendeel van de paarden van nature zal hanteren. Er zijn slechts weinig paarden die, als ze een vreemde hond zien, direct contact zoeken. Meestal negeren ze hem een tijdje, en dat is verreweg de beste strategie.’

Samen spelen?

Er zijn paarden die, in een speelse bui, best te verleiden zijn tot een stukje spelen met de hond. In het weiland vrolijk bokkend achter de hond aanrennen, terwijl een paar tellen laten de rollen zijn omgedraaid en de hond gezellig in de staart van het paard hangt. Als zowel paard, maar vooral ook je hond je lief zijn, is het advies: niet doen! Stel dat het jouw paard lukt om in zijn goedbedoelde joligheid de hond te raken met een tand of erger nog: een hoef, betekent dat in veel gevallen einde verhaal voor de hond. Mocht je zien dat paard en hond daadwerkelijk met elkaar gaan spelen en ravotten in de wei, is het - hoe leuk het ook is om naar te kijken - verstandig om direct een einde te maken aan het spel.

Herder-etende Welsh Maar inderdaad: er zijn ook uitzonderingen. 'Als mijn Welsh pony Marik een hond ziet, vliegt hij hem aan', vertelt Hanneke de Vries. 'Ik heb geen idee wat er ooit is gebeurd maar Marik haat honden. Het maakt niet uit hoe groot hij is. Als een hond het durft om in de buurt van het weiland te komen, vliegt Marik er met de oren in de nek op af, en bespringt hij de hond. Letterlijk. Wij hebben twee grote Duitse herders. Die jagen iedereen hier van het erf maar Mariks weitje is heilige grond. Daar durven ze nog niet in de buurt te komen!' Als een paard dergelijke agressie tegen honden heeft ontwikkeld, is er eigenlijk nog

maar één strategie mogelijk: de zaak laten zoals het is. Ongetwijfeld zal er een vervelende gebeurtenis ten grondslag liggen aan het gedrag van deze pony. Hij heeft geleerd om zijn oorspronkelijke angst voor honden om te zetten in agressie: iets dat je bij paarden niet heel vaak ziet. Dit gedrag is echter effectief want er zullen maar weinig honden rustig blijven staan als er een woedende pony op hen afstormt. De pony heeft in de loop der jaren geleerd dat dit gedrag helpt om honden op afstand te houden. En de honden van familie de Vries weten dat er in de ponywei niets goeds te halen valt. Als de dieren het daar over eens zijn, heeft het weinig zin om energie te steken in een herziening van de oorlogsverklaring.

MenSport nr. 5 2014

Rasgroepen in de hondenwereld Rasgroep 1 Herdershonden en veedrijvers behalve Zwitserse Sennenhonden. Omvat honden die gefokt zijn om de mens te helpen bij het hoeden, drijven of beschermen van vee. Voorbeelden: Duitse Herdershond (hoeden), Border Collie (drijven), Kuvasz (beschermen). Geschikt als paardenvriend? Meestal wel. Mits goed opgevoed en gesocialiseerd.

Rasgroep 2 Pinschers, Schnauzers, Molossers en Zwitserse Sennenhonden. Omvat Pinschers en Schnauzers die werden gebruikt om ongedierte te bestrijden. Molossers die vaak een functie hadden als waak- en verdedigingshond en Zwitserse Sennenhonden: veedrijvers. Voorbeelden: Dobermann, Dwergschnauzer, Mastino Napoletano, Berner Sennenhond. Geschikt als paardenvriend. Erg afhankelijk van het gebruiksdoel. Veel molossers zullen zich weinig interesseren voor paarden, terwijl schnauzers fel kunnen zijn. Sennenhonden zijn van nature veedrijvers en daarom vaak wel prettig paardengezelschap.

Rasgroep 3 Terriërs. Omvat felle honden die werden gebruikt om ongedierte te bestrijden en soms ook om te vechten. Voorbeelden: American Staffordshire Terrier, Jack Russell Terrier. Geschikt als paardenvriend? Alleen als je zijn aangeboren felheid onder controle kunt houden. Omdat een terriër in de regel veel beweging nodig heeft, is hij in principe op een stal wel op zijn plaats.

Rasgroep 4 Dashonden. Omvat Teckels, honden die gebruikt werden om ondergronds (in holen) te jagen. Geschikt als paardenvriend? Omdat veel teckels laagbenig en niet erg snel zijn, kunnen ze gevaar lopen in de buurt van paarden.

Rasgroep 5 Spitsen en oertypes. Omvat ‘natuurrassen’ die teruggaan op oude rassen en typen honden. Bijvoorbeeld poolhonden, Noorse rassen, jachthonden uit het verre oosten, keeshonden. Voorbeelden: Alaska Malamute, Dwergkeeshond, een aantal naakthondenrassen. Geschikt als paardenvriend? Deze rasgroep omvat veel verschillende honden. De vraag is lastig te beantwoorden, maar voor het

MenSport nr. 5 2014

merendeel van de rassen geldt dat ze niet echt geschikt zijn om bij paarden te houden.

Rasgroep 6 Lopende honden, zweethonden en verwante rassen. Omvat voornamelijk Brakken: jachthonden die gebruikt werden om wild op te sporen. Dol op ruiken, wild, blaffen en rennen. Voorbeelden: Beagle, Basset, Dalmatische hond. Geschikt als paardenvriend? In de regel niet. Brakken staan niet bekend om hun bereidheid te luisteren en dat is in de nabijheid van paarden vaak niet handig. Voor aanverwante rassen als de Rhodesian Ridgeback en de Dalmatische Hond geldt dat ze meer geneigd zijn tot luisteren.

Rasgroep 7 Staande honden. Omvat honden die doordat ze roerloos staand het wild bekijken, de jager laten zien waar het wild zich bevindt en ook apporteren. Voorbeelden: Duitse staande hond, Weimaraner. Geschikt als paardenvriend? Vaak wel, mits je zijn jachtpassie kunt beteugelen.

Rasgroep 8 Retrievers, Spaniels en Waterhonden. Omvat: jachthonden die wild apporteren of opstoten voor de jager. Voorbeelden: Cocker Spaniel, Labrador Retriever. Geschikt als paardenvriend? Meestal wel, omdat deze honden relatief rustig zijn, mensgericht en zeer geneigd tot luisteren.

Rasgroep 9 Gezelschapshonden. Omvat: honden die gefokt zijn als kameraad voor de mens. Voorbeelden: Chiuhuahua, poedels. Geschikt als paardenvriend? Qua karakter heel vaak wel: gezelschapshonden zijn wat hun naam al verraadt: gezellig. Nadeel zou hun formaat kunnen zijn: het zijn vaak kleine hondjes die gevaar kunnen lopen als een paard geneigd is toenadering te zoeken.

Rasgroep 10 Windhonden. Omvat: snelle jongens die jagen op zicht. Voorbeelden: Afghaanse windhond, Whippet. Geschikt als paardenvriend? Vaak niet. Windhonden staan niet altijd positief bekend om hun bereidheid tot luisteren en bovendien zijn het vaak gepassioneerde jagers.

Moeder Natuur Maar wat als de situatie omgekeerd is? Wanneer honden ‘zoals moeder natuur het bedoeld heeft’ paarden najagen? Dan heb je als ‘paardenmens’ een probleem. Veel menners kunnen zich de situatie voorstellen: Je rijdt rustig in het bos en plots komt er een hond uit de bosjes die het op jouw paard heeft voorzien.' 'Mijn paard heeft er een heus trauma aan overgehouden”, vertelt Frédérique Verschuur. 'Ik was aan het mennen op een bospad toen er een hond achter ons aankwam. In de verre omtrek geen baasje te bekennen. Ik ging stappen en hoopte dat de hond vanzelf weg zou gaan, maar dat deed hij niet. Ik schreeuwde tegen de hond dat hij weg moest gaan, maar ook daaraan gaf hij geen gehoor. Hij bleef maar blaffen, achter ons aan lopen en op een gegeven moment beet hij mijn paard in zijn hak. Mijn paard sloeg, bokte en begon te rennen. Daar schrok de hond zo van, dat hij het hazenpad koos. Gelukkig liep het goed af, ik kon mijn paard aan het einde van het bospad weer terugnemen voordat er sprake was van daadwerkelijk ‘op hol slaan’ maar sinds die dag is hij

len, de hond als het ware kunnen ‘vertellen’ dat ze geen prooi zijn. Wanneer jij als mens rechtop staat, met fiere pas loopt en als jouw houding kracht uitstraalt, weten honden instinctief dat jij boven hen staat. Sterker nog: ook paarden zullen dan veel eerder geneigd zijn naar je te luisteren. Ook zij accepteren vrij makkelijk het leiderschap van iemand die rust, vertrouwen en kracht uitstraalt. En net als bij mensen, werkt dat ook voor paarden twee kanten op. Een paard dat niet bang is, dat ‘kalm en assertief’ gedrag vertoont, de hond negeert, blijft grazen en niet terugdeinst, heeft vaak weinig te duchten van een hond. Pas als een paard laat merken dat hij zich daadwerkelijk prooidier voelt, is de kans groot dat hij wordt gebeten of nagejaagd.'

Najagen

Tandem van Urbain Vandervoorde in het traditioneel gerij.

bang voor honden. Als hij er in de verte eentje ziet, durft hij eigenlijk niet verder, en moet ik van de bok af om hem door te laten lopen. Een stukje in het bos rijden is nu een stuk minder leuk. En dat allemaal door dat rotbeest.'

Stilstaan en vertrouwen bieden Wanneer jouw paard wordt lastiggevallen door een vreemde hond, kun je het beste stil gaan staan. Dan verdwijnt bij de hond de prikkel tot najagen en is de kans dat de rust terugkeert veel groter dan wanneer het paard in beweging blijft. Stap van de bok af en ga bij je paard staan. Het is heel waarschijnlijk dat jouw nabijheid hem het vertrouwen biedt de ‘aanval’ van de hond het hoofd te bieden. Ga in geen geval schreeuwen naar de hond, vaak wakkert dat de lust tot aanvallen en bijten alleen maar aan en bovendien zal je paard er niet rustiger van worden. Steek je energie in het kalmeren van je paard: hoe rustiger die blijft, hoe groter de kans is dat de hond zijn ‘spel’ staakt. Als er echt wordt gebeten, kan het noodzakelijk zijn de hond met gepast geweld te verjagen, maar wees hier buitengewoon

(Foto: Margriet Markerink)

Honden die agressief zijn naar paarden of die paarden najagen horen aan de riem: dat moge duidelijk zijn. Helaas is niet elke hondenbezitter van deze wijsheid overtuigd. Op de instinctieve angst die veel paarden voor honden hebben, kun je als paardenliefhebber eigenlijk nauwelijks invloed uitoefenen. Maar toch kun je, met het nodige geduld, de meeste paarden wel leren om honden in hun nabijheid te dulden. Wanneer een paard echter daadwerkelijk bang is voor een hond, moet je er niet vanuit gaan dat het tot echte liefde komt. Als het jouw eigen hond is die de paarden najaagt, is de gebruikelijke strategie om dat af te leren: de hond belonen als hij niet najaagt en de paarden ‘netjes’ negeert. Helaas zul je er bij sommige honden vanuit

voorzichtig mee en vermijd dat je zelf wordt gebeten. Maak, als het je lukt met je mobiele telefoon foto’s van de hond of vraag iemand het incident te filmen. Het verzamelen van bewijslast kan het veel gemakkelijker maken om later eventuele schade op de eigenaar van de hond te verhalen.

Wilde honden Cesar Millan vertelt dat bij honden die paarden najagen, vaak een soort oerinstinct loskomt dat te vergelijken is met het gedrag van wilde of verwilderde honden. 'Ik was laatst in Indonesië', vertelt hij. 'Om moslims te leren hoe ze met honden moeten omgaan. In Indonesië beschouwen de meeste mensen honden als onrein. Ze blijven liefst zo ver mogelijk weg van de straathonden en benaderen ze niet. In principe is dat prima, maar zodra er aan de kant van de mens angst bij komt kijken, zie je vaak dat honden gaan bijten. Dan zien ze de mens plotseling als een prooi, eigenlijk precies wat er gebeurt als een paard bang is voor een hond. Wat ik de mensen in Indonesië leerde, is dat ze door een andere houding aan te nemen, door kalme en assertieve energie uit te stra-

Jaren geleden waren Jack Russels enorm populair bij paardenhouders maar van oorsprong is het ras heel levendig. Je moet hem, om bij paarden te kunnen houden, goed onder controle houden.

MenSport nr. 5 2014

De hele zomer korting op overjarige modellenÂ wagens en tuigen

TUIGEN IN ALLE MATEN EN DIV. KLEUREN. ENKELSPAN LICHTGEWICHT PONY-MARATHONWAGEN Om te bouwen naar tweespan

NIEUW MODEL ENKEL EN TWEESPAN WEDSTRIJDWAGEN MET DIV. OPTIES.

HUIFWAGENS IN ALLE MATEN EN MET DIVERSE OPTIES LEVERBAAR.

Wij hebben ca. 150 wagens in voorraad, een groot assortiment tuigen, enkel-, twee- en vierspan, in alle maten en diverse kleuren. Tevens onderdelen en reparaties.

Gerrit-Jan van Boven Watermolenweg 5, 7478 PV Diepenheim, tel. (0547) 351949, 06 51220493, E-mail: gerritjanvanboven@home.nl

www.gerritjanvanbovenwagenbouw.nl

MenSport nr. 5 2014

neem een expert in de hand, bijvoorbeeld een hondengedragstherapeut. Vraag uitgebreid voorlichting over het correctiemiddel dat je gaat gebruiken en wees je bewust van de risico’s en de gevaren ervan.

Will to please Paarden moeten leren dat honden al lang geen rauw paardenvlees meer eten. Honden die paarden najagen moeten leren dat de baas daar niet blij van wordt. De hond moet leren dat blaffen in de buurt van paarden tot een minimum moet worden beperkt en dat happen naar staart of hakken uit den boze is. En laten we eerlijk zijn: het is niet te garanderen dat je dat bij elke hond gaat lukken. De kans op succes hangt voor een groot deel af van de hond zelf, van het doel waarvoor hij ooit gefokt werd. Honden die van nature behept zijn met een will to please, die het dus prettig vinden om de mens te gehoorzamen, zullen ons in de regel ook best het plezier willen doen om onze paarden te tolereren of er zelfs gezellig mee om te gaan. Maar honden die van nature meer ‘op zichzelf’ zijn, die niet heel erg de neiging hebben tot luisteren of die erg druk zijn, zouden een probleem kunnen vormen in combinatie met paarden.

Verzorgen versus najagen

Honden die op het platteland leven en veel contact met andere dieren hebben, zitten volgens Cesar Millan beter in hun vel dan stadshonden.

moeten gaan, dat het najagen weer begint zodra jij uit het zicht bent. Straffen tijdens het najagen is haast onmogelijk omdat de hond op dat moment iets doet waar hij nu eenmaal dol op is. Daar komt bij dat jij in de regel op veilige afstand bent en jouw hond heel goed weet dat jij hem toch niet bij kunt houden. Er zijn hondeneigenaren die in zulke gevallen hun toevlucht nemen tot bijvoorbeeld een stroomband. Dat is een halsband waarmee je de hond op afstand kunt straffen door hem een stroomstoot toe te dienen. Tegenstanders van dit soort middelen hebben gelijk op een aantal punten: Ten eerste is het maar de vraag of de hond, als hij een stroomstoot krijgt, de link legt tussen

jouw boosheid over zijn gedrag en de stroomstoot. Als het dier voor zijn gevoel zomaar uit het niets wordt ‘gestraft’ door middel van stroom, is de kans groot dat hij hier erg onzeker van wordt of dat de straf hem een trauma oplevert. Bovendien kun je met zo’n band alleen maar straffen en zoals wij paardenmensen weten, bereik je in de regel met belonen véél meer dan met straf. Er zijn echter hondeneigenaren voor wie het gebruik van ‘straf op afstand’ het enige redmiddel is om te voorkomen dat de hond moet worden herplaatst. Zorg er wel voor dat je dergelijke hulpmiddelen niet ongeschoold gebruikt. Ga niet op eigen houtje experimenteren met een stroomband maar

Zo is de Jack Russel Terrier, een hondenras dat we veel zien in paardenstallen, eigenlijk ‘van nature’ niet bepaald in de wieg gelegd als paardenhond. Terriërs zijn gepassioneerd en fel. Ze werden, in het geval van de Jack Russell, ooit gefokt om ongedierte te bestrijden. Deze kleine felle rakkers schuwen een beetje verbaal geweld niet, en doen niets liever dan ratten, muizen, mollen en desnoods ook katten of paarden najagen. Als een Jack Russell eenmaal paarden najaagt, is het vaak moeilijk af te leren omdat dit ras nu eenmaal ooit op de wereld werd gezet om ‘na te jagen’. Vaak zijn herdershonden beter geschikt om maatjes te worden met paarden, omdat deze rassen ooit werden bedacht om ‘te zorgen’ voor vee. Ze weten instinctief dat ze niet mogen bijten en dat ze ervoor moeten zorgen dat er rust blijft in de kudde. Rashonden worden onderverdeeld in verschillende rasgroepen. Die rasgroepen kunnen je veel vertellen over het fokdoel van een hond, en dus ook of hij ‘van nature’ geschikt is om met paarden om te gaan. Maar natuurlijk is het niet alleen de rasgroep waartoe je hond behoort die iets zegt over zijn capaciteit om een paardenhond te worden. Opvoeding en socialisatie zijn hierbij ook erg belangrijk. Een Jack Russel die is opgegroeid tussen de paarden, zal in de meeste gevallen een betere paardenmaat zijn dan een Duitse Herder die op volwassen leeftijd vanuit het asiel tussen de paarden terechtkwam. Tekst en foto's: Janine Verschure

MenSport nr. 5 2014

Een weide voor paarden en pony's bestaat uit een gevarieerd aanbod van grassen en kruiden.

P ra k t i j k > K r i n gloop rond , paard ge z ond (1)

Van bodem naar grassen 'Net als mensen kwakkelen steeds meer paarden met hun gezondheid. Vage klachten, intoleranties, allergieën, acute aandoeningen en chronische kwalen zijn aan de orde van de dag', aldus Ron Hofman. 'Dit ondanks welzijnsbevorderende maatregelen, speciaalvoeders en supplementen...' Wanneer en hoe is die neerwaartse spiraal ingezet en is er een weg terug?

iërre Bens en Ron Hofman geven precies aan wat er loos is: er gapen knollen van gaten in de natuurlijke kringloop. Als gevolg daarvan valt op veel weilanden voor paarden weinig hoogwaardigs aan voedingsstoffen meer te halen. De vitale bodems van weleer zijn verworden tot substraatbodems waar van alles op en in gaat om voldoende productie te kunnen maken. De kwaliteit van het op deze wijze geproduceerde laat zich raden. Reden voor een doorgewinterde paardenman en een dieetkok om de handen ineen te slaan en zich sterk te maken voor de herintroductie van het aloude kringloopdenken. Ze doen dat middels lezingen in landen tuinbouwkringen,

MenSport nr. 5 2014

culinaire kringen, veehouderij, paardenhouderij en paardgerelateerde opleidingsinstituten.

Signalen lezen Bens, woonachtig in Heesch, heeft een adviespraktijk in paardenverzorging en prestatieverbetering van mens en paard. Heel zijn methodiek en de daaraan gerelateerde producten zijn op holistische leest geschoeid. Hij is er namelijk van overtuigd dat mens en paard alleen kunnen floreren, presteren en gezond blijven als hun leef- en werksituatie in lijn is met de motor van het ecosysteem: de natuurlijke kringloop. 'Een paard is over het algemeen een afspiegeling van wat het te eten krijgt, onder welke omstandigheden

het leeft en hoe het wordt belast. Bijna alle gebreken laten zich herleiden tot een verstoord bodemleven dat verstoorde voedingsgewassen voortbrengt. Bij consumenten leidt dat tot verlies van vitaliteit en gezondheid. Paarden in natuurgebieden leven op vitale voedingsbodems waar ze hun eigen menu samenstellen. Gedomesticeerde paarden zijn op alle fronten afhankelijk van de paardenhouder. Hij of zij kan onmogelijk weten hoeveel echte levenskracht er nog in de paardenweide, het ruwvoer, krachtvoer, de vitaminecomplexen en de supplementen zit die aan de paarden of pony's worden gevoerd. De meeste gedomesticeerde paarden hebben dan ook een chronisch tekort aan essentiële voedingsstoffen en krijgen van weer andere voedingsstoffen te veel. Ze geven signalen af die hierop duiden: stress, langs ijzer of muren likken, de wijze van urineren en mesten... Alles wat een paard niet nodig heeft voor zijn directe energieverbruik of niet kan omzetten, slaat het op of scheidt het af. Het paardenlijf is een indicator, bijvoorbeeld de vacht. Een glanzende vacht betekent echter niet automatisch dat je paard blaakt van gezondheid. Het is wel een indicatie. De glans kan ook ontstaan zijn door een overvloed aan oliën, vaak gevoerd

Piërre Bens

Ron Hofman

Piërre Bens is paardenman in hart en nieren. Na een succesvolle loopbaan als internationaal springruiter –in 1985 is hij de beste toernooiruiter op de Europese Young Riders kampioenschappen in Dounaueschingen- gaat hij in 1987 innovatieve, zelf ontworpen trainingsmolens verkopen onder de naam Belebro. In 1996 richt hij Bens Equifort BV op, een ontwikkelings- en proefbedrijf voor de paardenhouderij dat de wereldwijde distributie van kennis en producten bevordert. Bens omschrijft zijn huidige beroep als 'adviseur voor gezondheidsbevordering en prestatieverbetering'. Hij is specialist in natuurgerechte paardenhouderij en helpt mensen hun paarden gezond en fit te houden waarbij hij zijn aanpak afstemt op de natuur, aard van het paard en de mogelijkheden van de paardenhouder. Info: www.belebro.nl.

Ron Hofman was jarenlang werkzaam als dieet- en restaurantkok in binnen- en buitenland. Als hij een poosje een kudde IJslanders in een natuurgebied mag beheren, valt hem op hoe groot het contrast in geestelijk en fysiek welzijn is tussen deze natuurlijke kudde en gedomesticeerde paarden. Hij verdiept zich erin, besluit zijn inzichten en kennis te delen met paardenhouders en gaat onder de naam Bio-Ron natuurgerechte paardenvoeding produceren. Hofman omschrijft zijn huidige bezigheden als 'gezonde voeding leveren voor de bodem en dieren in kennis en producten'. Zijn uitgangspunt: paarden hun gezonde, vitale en natuurlijke uitstraling teruggeven. Hierdoor wordt het samenzijn en -werken met mensen voor gedomesticeerde dieren eerlijker en dus ook plezieriger. Info: www.bio-ron.com

om verstoppingskoliek te voorkomen. Oliën mogen dan de kans op koliek verminderen, ze verlagen wel de opnamecapaciteit van de darmen. Overtollige vetten worden uitgezweet en dat geeft een vettige, ook glanzende vacht.

Stress Stress verraadt zich eveneens fysiek. Als je naar een paardenbuik kijkt, zie je vaak over de zijkant zo'n lijntje lopen. Betast je dat lijntje dan voel je dat het spieren zijn. Zeker de helft van de paarden op een concours heeft dat lijntje, dus denken we dat het normaal is. Dat is het niet. Het is een verkramping die te wijten is aan een teveel aan kalium. Paardenhouders proberen geregeld een teveel of een tekort aan essentiële voe-

dingsstoffen uit te balanceren middels speciaalvoeders en supplementen. Overschotten en toxische belastingen kun je te lijf gaan met allerlei reinigingskuurtjes- maar dat is dweilen met de kraan open. Je bent bezig met symptoombestrijding. Inzicht in het proces dat de verstoringen veroorzaakt, geeft het ook niet. Je kunt er ook voor kiezen de natuurlijke cyclus bodem-gewas-voerpaard-mest-bodem te herintroduceren.'

Rust Hofman, woonachtig in Doornspijk, is eigenaar van een bedrijf dat zich specialiseert in het positief ondersteunen van een gezond leefmilieu voor dieren, met name paarden.

NPK-kunstmest

Tot ongeveer 1940 was de organische mest, die bovengronds op het land werd gebracht, voedend voor het bodemleven en dus ook voor mens en dier. De kringloop was gesloten. Nu had de Duitse chemicus Justus von Liebig (foto) jaren daarvoor ontdekt dat planten sommige elementen in minerale vorm uit de bodem opnemen en dat je mengsels van minerale zouten kunt samenstellen die als kunstmest kunnen dienen. Experimenten in zijn laboratorium brachten aan het licht (boem!) dat je er ook explosieven van kon maken. Experimenten op eigen land wezen

We treffen Hofman en echtgenote Sylvia tijdens een lezing Natuurgerechte Paardenvoeding, georganiseerd door Hippo Sofia Academie. De lezing gaat vooraf aan de excursie 'Paarden Ervaren', die plaatsvindt aan de rand van de Klompenwaard, een 110 hectare groot nieuw natuurgebied bij Doornenburg. Dit is het 'vrije' leefgebied van een kudde Konikpaarden. Voor Hofman is het een interessante biotoop want al vijftien jaar lang laat de mens de vegetatie hier met rust. 'Rust: dat is precies wat de natuur nodig heeft om te regenereren', aldus Hofman. 'Als we straks het veld ingaan, zul je zien hoe groot de verscheidenheid aan planten, struiken, grassen, kruiden en bomen is. Je ziet hoe paarden van nature eten. De hele dag door nemen ze hapjes van datgene wat ze

uit dat planten er inderdaad explosief van gingen groeien. Later in zijn leven keerde Von Liebig zich tegen zijn uitvinding omdat hij erachter kwam dat deze eenzijdige bemesting het bodemleven juist schaadde maar toen was de hele machinerie al op gang gekomen. Na de Tweede Wereldoorlog zijn er grote tekorten en moet er op grote schaal voeding worden geproduceerd. Mensen grepen gretig naar de kunstmest, aangemoedigd door industrie en overheid die deze nieuwe afzetmarkt voor het kaliumnitraat uit de grote hoeveelheden niet verschoten kruit wel ziet zitten. Vanaf 1960 neemt het gebruik

van kunstmest een enorme vlucht. En ook de veel te eenzijdige bemesting met alleen stikstof, fosfor en kalium. Gevolg: de bodem krijgt een tekort aan andere mineralen, metalen en sporenelementen die we overigens nog lang niet allemaal kennen! De grond verzuurt en wordt daardoor steeds onleefbaarder voor micro-organismen die de omzetting van mineralen in opneembare plantenvoeding verzorgen. Hierdoor verzwakken de voedingsgewassen en worden ze gevoelig voor ziekten en plagen, net als de mensen en dieren die ervan eten...

MenSport nr. 5 2014

Boekenshop Binnenkomen bij A In de MenSport is een serie onder de titel “Binnenkomen bij A” gepubliceerd. De serie is gebundeld in een gelijknamig en handig boekje. Puntsgewijs worden de dressuurproeven klasse 1 voor enkelen tweespannen besproken. Van € 9,95 voor € 6,95 + € 3,00 verzendkosten

Enjoy the ride De KNHS heeft mooie routes door het hele land gebundeld in een ordner: Enjoy the Ride. De kaarten zijn geplasticificeerd en daardoor ideaal om mee te nemen op de wagen.

Over Koetsjes & Tandems Op een luchtige en speelse wijze maakt de lezer kennis met de rijke geschiedenis van het aangespannen paard. Het boek telt maar liefst 320 pagina’s en 550 illustraties. Het boek geeft uitgebreide informatie over gebruik, gewoonten en stijl van wat we hedendaags het authentieke gerij noemen.

Paard en Landschap Het boek neemt de lezer mee naar paardenbedrijven verspreid over heel Nederland, en geeft voorbeelden van paardenbedrijven aan de kust en het binnenland, van open naar besloten landschappen. Prachtige foto’s en heldere beschrijvingen tonen hoe mens, paard en landschap een natuurlijk geheel vormen, waarbij het welzijn van het paard voorop staat.

Van € 65,00 voor € 55,00 + € 7,00 verzendkosten International Horse Show Over coaching, de oorsprong van de marathon, tuigpaarden en meer. Het is het verhaal van de International Horse Show, Olympia Londen, dat werd verwekt op de lijnen van een dergelijke ongekende elegantie, dat Olympia in een keer het centrum van de trendy Londense werd op het hoogtepunt van het seizoen. Van € 45,00 voor € 37,50 + € 7,00 verzendkosten

MenSport nr. 5 2014

Van € 24,95 voor € 17,95 + € 3,00 verzendkosten

Van € 29,50 voor € 20,00 + € 7,00 verzendkosten Verzamelband Een bewaarmap voor één jaargang met een donkergroene gladde buitenkant. Inclusief boekbindersspelden. € 6,50 + € 3,00 verzendkosten Bestel via

www.mensport.nl/.be

op dat moment nodig hebben. Wat een paard vandaag nog laat staan, eet het misschien morgen wel. Dat noemen we selectief eetgedrag. In een natuurlijke setting weten paarden instinctief dat de bodem bepaalde informatie heeft en die overdraagt aan de gewassen. Is voor ons alle gras groen, in de bodem vinden processen plaats die maken dat het hapje hier op dit moment voedzamer of heilzamer is dan het hapje daar. Paarden die in onze ogen voldoende goed voer te eten krijgen maar toch schransen en voernijd vertonen, doen dat omdat het aangeboden voer te weinig essentiële voedingsstoffen bevat.'

Kwaliteit De bodem waarop plantaardige voedingsmiddelen tot wasdom komen, is de belangrijkste schakel in de kringloop, het zogenoemde planetaire ecosysteem. Door menselijk toedoen is de vitaliteit er grotendeels uit verdwenen. Hofman somt de factoren op die verantwoordelijk zijn voor de degeneratie van de bodem: zware machines die de grond inklinken, NPK-kunstmest (stikstof, fosfor en kalium), injecteren met drijfmest, pesticiden, larviciden, hybride c.q. genetisch gemodificeerde gewassen, residuen -via de mest- van antibiotica, anticonceptiepil en medicijnen, et cetera...' Er valt een diepe stilte. 'Wij paardenhouders doen het eigenlijk best goed', vervolgt Hofman op positievere toon. 'Steeds meer paardenhouders richten hun blik op andere manieren van paarden houden waarbij ze zich ook steeds meer verdiepen in bodembeheer. Piërre en ik ondersteunen dit transformatieproces. Feit: kwaliteit begint met

In een natuurlijke habitat stellen paarden en pony's hun eigen menu samen. Dat kan van tot dag verschillen. Instinctief weten ze waaraan hun lichaam op welk moment nodig heeft.

een gedachte, de boer die besluit op wat voor manier hij met zijn land omgaat, welke gewassen van welke rassen hij op welke wijze gaat verbouwen en hoelang deze

gewassen de tijd krijgen om op een natuurlijke manier af te rijpen.'

Kringloop rond, paard gezond (2) In de volgende MenSport wordt dieper ingegaan op voor paarden geschikte grassen, hooiproductie en verantwoord voeren. Dat alles beredeneerd vanuit de kringloopvisie. Zoek je informatie over opleidingen die zich op natuurgerechte paardenvoeding richten, surf dan naar www.hipposofia.com.

Drijfmest

Rond 1970 stappen veehouders massaal over van potstallen op ligboxen. Het is gedaan met het oude systeem van mest-metstro composteren in de buitenlucht en urine apart opslaan. Voortaan komen mest en urine samen in ondergrondse kelders waar geen zonlicht en maar weinig zuurstof bij kan. Wanneer je mest en urine samenvoegt in een zuurstofarm milieu, gaan er allerlei processen plaatsvinden waarbij giftige stoffen ontstaan waaronder cyanide (blauwzuurgas), methaan, lachgas, ammoniak en zwavelwaterstof. Voeg daaraan toe de stoffen die erin komen door antibiotica, ontsmettingsmiddelen en medicijnen en je krijgt een bijzonder kwalijke cocktail. Zo kwalijk

Tekst en foto's: Margriet Markerink

voor het milieu dat de overheid in 1993 bepaalt dat deze mest niet langer bovengronds mag worden uitgereden. De injector doet zijn intrede. Het is één van de onverstandigste beslissingen ooit want wat gebeurt er als je drijfmest de grond injaagt? Doordat er geen zuurstof bij kan

die de toxische gassen onschadelijk maakt, komen deze rechtstreeks en in sterk geconcentreerde vorm in de bodem terecht waar de daar aanwezige zuurstof ermee aan de slag moet. De hier levende beestjes en micro-organismen komen in ademnood en worden vergiftigd.

Een boer die op deze manier mest uitrijdt en tevreden naar de meeuwen kijkt die hem volgen, ervan uitgaande dat zijn grond gezond is omdat er zoveel wormen in zitten, heeft het mis. De wormen vluchten de vergiftige grond vol stervende microorganismen uit. Daar komt nog bij dat de combinatie mest/ urine zo zout is dat deze eerst door voldoende vocht moet worden verdund voordat het bodemleven de slachting overleeft en er iets mee kan. Aangezien drijfmest ook onder zomerse omstandigheden wordt uitgereden -de kans op verbranding is immers niet meer aan de orde- neemt hierdoor de kans op vervluchtiging of uitspoeling toe.

MenSport nr. 5 2014

Teun Reedijk en zijn zoon Cees.

Met hart

& ziel

Tra d i t i o n e el Ge rij > Te un Re e dij k Achter een huis waarbij een bordje ‘stalhouderij' staat, vind je in de regel een weiland, stallen, een mesthoop, wat bijgebouwen en in veel gevallen een hond. Zo ook achter het huis van Teun Reedijk van de gelijknamige stalhouderij in Tienhoven. In de schuren achter het huis van familie Reedijk staan echter niet voornamelijk hooi, stro, tractoren en paardenboxen. Daar staan vooral ook rijtuigen. Heel veel rijtuigen die met hart en ziel zijn gerestaureerd.

MenSport nr. 5 2014

ngeveer vijftig antieke koetsen en arrensleden. De meeste door Teun Reedijk zelf of door zijn zoon Cees gerestaureerd. Lijk wagens uit Tsjechië met levensgrote uit hout gesneden engelen; boerenwagens met vro lijk beschilderde bloemen en prachtig hout snijwerk; arrensleden met fluwelen chester field kussens; bladgouden versieringen en ornamenten; verzilverde koetslampen; paar dentuigen met allerlei soorten bellen, ver sieringen of opgenaaide schelpjes. Trouw koetsen, rouwkoetsen, brikken uit alle provincies, baksledes (looikes) in alle soor ten en maten. Antieke kleding, antieke kof fers, antieke lampen, een oude bakkers wagen met de lederen portemonnee nog op het bokkussen. Zeggen dat je je ogen uitkijkt in de schuren achter stalhouderij Reedijk, is een understatement.

Pracht en praal

gen, menlessen geven, trouwerijen en rouwkoetsen rijden. Met name het restaureren van rijtuigen nam een vlucht. Geregeld werden hem oude rijtuigen aangeboden en toen hij in Tienhoven de ruimte had, hoefde Reedijk niet zo vaak meer ‘nee’ te zeggen: 'Het restaureren van een oud rijtuig is prachtwerk. Zoveel mogelijk doe ik zelf, altijd met de hand. Bladgoud aanbrengen doet een collega, met een klein penseeltje nerfjes op een blad schilderen doe ik zelf, net als kleuren mengen, tuig repareren, hout buigen, snijden, schilderen. Stofferen kan ik ook, maar de lastige klussen besteed ik meestal uit. Het hele traject van wrak tot glimmende koets, alles met je eigen handen maken: Ik vind het geweldig.'

Een beetje duizelig van alle pracht en praal vragen we Teun Reedijk of hij niet bang is voor inbrekers. 'We hebben een beveiligingsinstallatie', zegt hij. En dan wijst hij lachend op zijn Hollandse Herder. 'Zie je die? Nu vraagt hij je of je zijn balletje weg wil gooien maar ’s avonds of als wij niet thuis zijn, wordt het een heel andere hond. Dan grijpt hij iedereen die hier op het erf komt.' Met hernieuwd respect aai ik de hond over zijn kop en vervolgen we onze weg over het erf van stalhouderij Reedijk. Op naar de volgende schuur vol verrassingen.

Ongeluk Teun Reedijk werd 65 jaar geleden geboren als boerenzoon. 'Ik was de tweede van vier jongens', vertelt hij. 'Hoewel ik heel graag boer wilde worden, kon ik niet op de boerderij blijven.' Reedijk werd tuinder maar wel eentje die altijd bleef dromen van een boerderij en veel paarden op stal. Tot hij zeventien jaar geleden een ernstig ongeluk kreeg. 'We hadden een tweespan voor de wagen waarvan er eentje vrij nieuw was', vertelt hij. 'Die begon te vervelen en ik zei tegen mijn groom: Laten we het uitspannen, het gaat niet. Wat er precies gebeurde, weet ik niet meer maar voor ik het in de gaten had, sprong het span naar voren en kreeg ik de spinnenkop dwars door mijn lichaam. En daar hing ik toen, tussen de paarden. Ze hebben mijn handen van de bakstukken los moeten wringen om me naar het ziekenhuis te brengen.' Reedijk heeft geluk gehad. Zijn longen waren losgescheurd van zijn ribben, vier ribben op meerdere plaatsen gebroken en een been waarvan ze, om het met Reedijks woorden te zeggen: ‘De botjes weer bij elkaar hebben moeten zoeken.’ Maar hij wás er nog.

Boerderij Reedijk: 'Toen ik thuiskwam, zat ik tot mijn middel in het gips. Ik ben ruim een jaar uit de roulatie geweest toen ik weer kon lopen. Ik ging aan het werk in de tuinderij maar dat lukte niet meer. Op doktersadvies, én op dringend advies van mijn vrouw, ben ik toen gestopt.' 'Teun wilde altijd al een boerderij', vertelt Pleunie, de vrouw van Reedijk. 'Dus toen zei ik: Waarom gaan we daar niet naar op zoek?' En zo kwamen Teun en Pleunie Reedijk met hun zoon Cees zeventien jaar geleden terecht in hun grote boerderij aan de Lekdijk in Tienhoven. Met een ruim woonhuis, een boerenerf, weilanden en ... schuren. Genoeg ruimte om verder te bouwen aan Reedijks privécollectie antieke koetsen en sleden, en ook om daar bedrijfsmatig ‘iets’ mee te gaan doen. Hij ging paarden betui-

Vaak kregen koetsen dezelfde kleur (boven) van de luiken van een huis of boerderij. De biezen (onder) worden door Teun Reedijk met de hand geschilderd.

Teun Reedijk: 'Het restaureren van een koets (op de foto een boerenwagen) is één grote ontdekkingsreis.'

Toen Cees Reedijk voor zijn werk bij een boerderij kwam, zag hij daar onder een hoop stof iets blauws. Het bleek een oud sleetje, de zijboorden nog helemaal gaaf: 'Nu ligt het hier in de schuur. Daar gaan we een prachtig looike van maken.'

Contrast Waar Reedijk, toen hij nog tuinder was, slechts hobbymatig en op kleine schaal oude rijtuigen restaureerde en daarmee reed ('Als ik vijf minuten over had, dan stond ik aan een rijtuig te werken'), had hij in Tienhoven de mogelijkheid én de tijd om een heuse collectie op te bouwen. Met die koetsen rijdt hij onder andere trouwerijen of brengt hij mensen naar hun laatste rustplaats. 'Een groter contrast kun je je haast niet voorstellen', zegt Reedijk. 'Bij trouwerijen is het één en al vrolijkheid. Hoewel je de stress bij het bruidspaar op zo’n dag ook niet moet onderschatten. Bij begrafenissen is de sfeer heel anders. Maar voor beide doelgroepen valt hier genoeg te kiezen uit koetsen en aanspanningen. Veel bruidsparen kiezen voor een traditionele witte trouwkoets maar er zijn er ook die het mooier vinden om te trouwen op een boerenwagen of in een brik. Daarnaast hebben ze de keuze uit schimmels – ik heb een wit rijpaard met wat Gronings bloed, twee Lipizzaners en twee Welsh pony’s – en natuurlijk zwart: de Friezen. Laatst hadden we hier nog een Joodse familie die op zoek was naar een rouwkoets. Ze liepen de chique gerestaureerde lijkwagens voorbij en kozen voor een simpele houten boerenwagen. Omdat het beter paste bij de overledene en de manier waarop hij had geleefd. Ook heb ik een keer een begrafenis gehad van een jonge vent, ongeveer dezelfde leeftijd als mijn zoon. Dat was moeilijk hoor. En onlangs heb ik een klein ponywagentje gerestaureerd. Daar zou een van onze Welsh pony’s voor kunnen lopen. Op aanraden van mijn vrouw heb ik het zachtroze geschilderd, met bloemetjes. Een mini-rouwkoetsje voor kinderen. Heel mooi, maar ik hoop dat we het nooit hoeven te gebruiken.'

Het wiel uitvinden Op de vraag waar Reedijk zijn kennis vandaan haalt, antwoordt hij: 'In elk geval niet

MenSport nr. 5 2014

Eiken planken, afkomstig uit een oude school waar het ooit schoolbanken waren. Je ziet nog hoe de kinderbillen in de loop der jaren de vorm van het hout hebben veranderd.

Schuren, plamuren, schuren, plamuren, verven, weer schuren. Het kost nogal wat manuren voordat een koets er ‘als nieuw’ uitziet. Volgens Reedijk is één plekje op de rouwkoets niet goed geschilderd. Dat moet opnieuw.

De engelen op deze Tsjechische rouwkoets werden door Teun Reedijk met de hand gerestaureerd en geschilderd.

MenSport nr. 5 2014

van collega-wagenbouwers. Vroeger was het al zo dat koetsenbouwers hun gezel, tegenwoordig heet dat een stagiaire, niet alles lieten zien omdat ze bang waren dat hun kennis zou worden verspreid. Als ze een moeilijk klusje hadden, werd de gezel de straat op gestuurd omdat ze bang waren dat ze geheimen zouden prijsgeven. Eigenlijk is dat nauwelijks veranderd. Veel wagenbouwers zijn, enkele uitzonderingen daargelaten, zó bang dat iemand anders dingen gaat doen die zij bedacht hebben, dat ze alles voor zichzelf houden. Er wordt nauwelijks kennis gedeeld en daarom moet iedereen die koetsen restaureert, zelf het wiel uitvinden. Ik vind dat zonde. Ik maak alles zelf en dat heb ik geleerd door mijn ogen en oren te gebruiken.'

Het bladgoud op de koetsen van Teun Ree dijk is 23,5 karaat: 'Alleen op de gouden koets mag 24 karaats Wij gewone mensen moeten het doen met iets mindere kwaliteit.'

Hout Reedijk: 'Ik ben geen timmerman maar ik maak wel zelf de bomen voor een antiek damesrijtuig. Van hout, zonder ijzer erin. IJzer veert niet, daar kun je niet mee rijden. Ik maak bomen het liefst van essenhout uit Nederland. Dat is schaarser en duurder dan hout uit Polen maar het veert, breekt niet en is gemakkelijk te buigen. In Polen heb je geen essenhout zoals wij dat hier hebben. Of ik geen eiken gebruik? Natuurlijk wel, graag zelfs. Maar niet voor een wagenboom. Eiken is keihard maar essenhout veert, dat buigt zonder te breken. Vroeger konden ze uit één stuk essenhout een wiel maken, zo ver kun je dat buigen. Prachtig is dat. Wilgenhout is ook mooi spul, dat is ook buigzaam maar het gaat sneller kapot. Tegenwoordig gebruiken ze ook veel hickory. Daar worden hameren bijlenstelen van gemaakt en spaken van wielen. Maar dat hout moet je importeren.'

Teun Reedijk: 'Zie je die nerfjes op dat blad? Allemaal met de hand erop geschilderd.'

Verf Reedijk gebruikt het liefst verf van ‘oude’ merken, en altijd op oliebasis: 'Sikkens of Sigma, maar er zijn steeds meer merken die overgaan op synthetische verven. Die zijn snel droog, maar je moet ze verdunnen. Met olieverf kun je een mooie dikke laag aanbrengen en dat ziet er veel authentieker uit. Je kunt dat effect ook krijgen door een laag blanke lak over synthetische verf aan te brengen maar toch blijf je het zien. Synthetische verf moet je aanpassen aan de temperatuur, olieverf kun je gewoon ‘dik’ schilderen. Dat het zo langzaam droogt, is dan wel een nadeel maar om te restaureren moet je geduld hebben. Tot je iets precies zo gemaakt hebt als het moet zijn, tot je precies de juiste kleur verf gemengd hebt, tot je weet hoe je die bies moet aanbrengen of tot je een bepaald onderdeel hebt kunnen vinden. Of inderdaad: tot de verf droog is. Ik had het vorige week nog: een prachtige slede

Schelpjes op een hoofdstel.

Als je goed kijkt, zie je nog waar het hout van deze arrenslede afgebroken was. En hoe vakkundig het gerepareerd werd.

helemaal mosterdgeel geschilderd. In de schuur, het zag er prachtig uit. Alleen de blanke lak moest er nog op en omdat het zulk mooi weer was, deed ik dat buiten. En toen begon het te waaien, allemaal zand in de verf: net schuurpapier. Die kan dus helemaal opnieuw.' Teun Reedijk en zoon Cees bezoeken regelmatig beurzen. Ze kijken naar kleuren en bieswerk. Welke kleur moet een wagen krijgen, welke bies moet erop, hoe breed en in welke kleur? Reedijk: 'Heel vaak is dat natuurlijk een persoonlijke keuze, een kwestie van smaak. Ik heb hier een aantal gele koetsen staan en waarschijnlijk hebben die ooit dezelfde kleur gekregen als de luiken van het huis van de eerste eigenaar van die koets. Voor een sjees was ik een okergele kleur aan het mengen. ‘Dat is toch geen gezicht’, zei mijn vrouw. ‘Dat geel.’ Maar toen er eenmaal vijf lagen lak op zaten, steeds meer kleur door de grondverf zodat je steeds dichter bij de definitieve, okergele kleur komt, vond ze het toch wel wat. ‘En wacht nou maar eens tot de biezen erop zitten’, zei ik. Die schilder ik met de hand, met een dun kwastje.' 'En?', vraag ik aan Pleunie. 'Hoe is ‘ie geworden?' 'Prachtig', zegt ze. 'Echt waar. Later heeft Teun nog meer koetsen in die okergele kleur gemaakt en dat ziet er echt heel mooi uit.'

Alles dat ik nodig heb… 'Wat ook lastig is', zegt Cees. Áls je zelf verf mengt, gewoon op goed geluk een scheutje zwart door het bruin om een donkerbruine ebbenhouten kleur te krijgen. En als je dan eindelijk vindt dat de kleur precies goed is, ga je schilderen. Als dan blijkt dat je nét niet genoeg verf hebt gemaakt, lukt het je nooit meer om precies diezelfde kleur bij te maken. Dan kan alles opnieuw.' 'Ik heb hier een rouwkoets staan uit Tsjechië. Die hebben we daar laten spuiten en dat ziet er echt heel gelikt en strak uit. Té gelikt. Door dat spuitwerk verlies je de authentieke uitstraling die mijn vader met een kwast en olieverf wel kan bereiken. Het zou goed kunnen dat we hem met de hand gaan overschilderen.' 'Dat is het mooie van dit werk', zegt Reedijk. 'Dat je met je handen maakt wat je met je hoofd bedenkt. Vaak weten we pas als een koets bijna af is, welke kleur hij moet krijgen. Dan vinden we ergens onder op een bokkussen een restje verf en dan zegt Cees: Kijk, vroeger was hij donkergroen. Zullen we dat doen? Het restaureren van zo’n koets is één grote ontdekkingsreis en die is vaak zo boeiend, dat ik helemaal niet op vakantie hoef. Ik heb alles wat ik nodig heb hier om heen. Op dit erf en in deze schuren.' Tekst en foto's: Janine Verschure

MenSport nr. 5 2014

I n t e r v iew > Toon Voske ns

Faya met aan de leidsels Toon Voskens. Groom: Elma Heuvel.

Afscheid van een belhamel 'Het is even slikken', zegt Toon Voskens (76) als hem wordt gevraagd hoe hij het afscheid van de competitieve mensport ervaart. De enkelspanrijder uit Tilburg reisde naar de Menwedstrijden in Horst aan de Maas om zijn collegae vaarwel te zeggen. 'Maar ik heb een mooie mencarriĂ¨re achter de rug', relativeert hij even later. Mijn concurrenten in de klasse 4 waren ook mijn vrienden. Door (overkoepelende) organisatoren werd ik weleens lastig bevonden. Ik heb dan ook een verschrikkelijke hekel aan bureaucratie, ik ben een echte belhamel.'

MenSport nr. 5 2014

erantwoordelijkheidsgevoel, een paardenvakman en een duidelijke mening over zin en onzin: dat is Toon Voskens ten voeten uit. Hij was het derde kind in een boerengezin van negen maar wél de oudste zoon. Zijn twee oudere zusters zaten op kostschool. Van de jonge Toon werd verwacht dat hij na de landbouwschool het melkveebedrijf zou overnemen. 'Vader kon melken zoals een ander kan fietsen', vult Voskens aan. 'Hij deed er zes in de tijd die ik voor één koe nodig had.' Vader Jac roemde paardentractie. In het begin werden Groninger kortstaarten als paardenkrachten ingezet, later kreeg hij een voorkeur voor het iets elegantere Gelderse type. De kinderen Voskens mochten -weliswaar onder toeziend oog van vader en nadat ze hun twaalfde verjaardag hadden gevierd- paardrijden. 'Ik zorg voor goed materiaal', zei Jac Voskens. 'Jullie onderhouden het.' Het koper moest glimmen, het leder ingevet en gepoetst. De lat lag hoog want als het niet naar de zin van vader Jac was, werden de jonge Voskens' teruggestuurd. Een standpunt dat Toon ook bij zijn vier kinderen huldigde. Binnen de paardensport is Jenny Voskens de bekendste. Zij presteerde niet onverdienstelijk in de eventing en springsport. Kleindochter Britt lijkt het stokje te hebben overgenomen, nu nog met pony's onder het dressuur- en springzadel. 'Britt krijgt het beste materiaal', zegt Voskens met enige trots. 'Maar ook haar spullen moet je door een ringetje kunnen halen. Dat kost overigens geen enkele moeite, hoor. Voor Britt is dat vanzelfsprekend.'

Stamboekpapier Met de groei van het boerenbedrijf, nam het aantal functies in het maatschappelijk en verenigingsleven toe. Eerst vader Jac, later zijn kinderen. Het gezin Voskens was nauw betrokken bij Tavenu dat voor Tot Aangenaam Vermaak en Nuttige Aanspanning staat, één van de oudste clubs die toentertijd onder de Nederlandse Katholieke Bond van Landelijke Rijverenigingen en Ponyclubs (NKB) viel. De boerderij aan de Reeshofweg 20 in Tilburg bestaat niet meer. Het grondgebied is verkaveld maar ooit stond er op het veebedrijf ook een hengstenstation met KWPN'ers. Toch zegt 'het papier' bij paarden Toon Voskens niets: 'Ik kijk er nooit naar. Het meest ideale menpaard is een rijpaard met tuigpaardenbloed. De gangen vind ik heel erg belangrijk. Ze moeten goed vanuit de schouder kunnen bewegen. Mijn eerste menpaard -een bruinekocht ik in Appeltern. Toen viel de mensport nog onder de Nederlands Bond voor Verenigingen van het Aangespannen Paard (NBVAP). Het was een KWPN'er, we noemden hem Lex en hij was een jaar of twaalf, dertien oud. De aankoop verliep nogal chaotisch. De eigenaar wilde er per direct vanaf,

ondanks het steeds lagere bod. Omdat mijn paardenbox niet klaar was, stalde ik Lex bij mijn broer Piet. Wat heb jij voor knol gekocht, zei hij. Die kan niet lopen. Ik moet zeggen dat ik schrok toen ik hem zag bewegen. Hij was verkeerd ingereden. Maar het is allemaal goed gekomen. Dressuur, marathon, over de trap, in de waterbak, de vaardigheid: Lex deed het allemaal. Hij is 25 geworden.'

nen verstaan. Dat kan alleen als je goed op elkaar bent ingespeeld. Het begint thuis, daarna onderweg en vervolgens in de wedstrijd. Ik zie de zin van een extra presentatiewagen niet in.' Voor de bondscoach was Voskens' duidelijke mening echter geen bezwaar om hem met het A-kader te laten trainen maar de internationale wedstrijden gingen aan Voskens voorbij.

Top

Waterbanden

'Na Lex kwam KWPN'er Joey (Misty Brown, red.), het eventingpaard van Jenny', vervolgt Voskens. 'Ik heb de schimmel maar een jaar voor de wagen gehad, omdat twee paardensportdisciplines wat teveel van het goede waren. De KWPN-ruin Kirby, nu 22, kwam in 2000. Het was in de sport een wat rillerig paard met veel bloed maar ook hij was fijn te rijden. Hij geniet van zijn pensioen. Faya is in 2007 gekocht en is nu twaalf jaar. Het is een basistype merrie maar een heel fijn menpaard. Buiten de opleiding tot meninstructeur in Deurne, in de begin zestiger jaren vorige eeuw, heb ik weinig lessen gehad. Toch zijn al mijn paarden door mij samen met mijn grooms naar de top gereden. Toen ik begon was klasse 3 het hoogste dat je kon rijden. Nu, in de klasse 4, sta ik bekend als vaardigheidspecialist. Dat vind ik ook het leukste: foutloos én snel.' Voskens vindt de enkelspandiscipline de moeilijkste tak van de mensport alhoewel hij zegt ook veel respect op te kunnen brengen voor de vierspannen. 'Hoe die tegenwoordig door de hindernissen gaan ... Zo kort ... Ongelooflijk! Dan is het rijden met een enkelspan voor de menner eenvoudiger maar voor het paard juist niet. Hij heeft namelijk geen steun aan een ander paard. Een enkelspanmenner moet volledige controle over zijn of haar paard hebben en moet goed kunnen sturen.'

In nationale, lokale en de zogenoemde 'wilde' wedstrijden kreeg hij op het dressuurprotocol steevast tien strafpunten extra, vanwege de luchtbanden onder de marathonwagen. Voskens: 'Ik moest een wedstrijd in Breda rijden, pluisde alle reglementen na en kwam op het idee de luchtbanden van de marathonwagen thuis met water te vullen. Niemand die het wist, behalve mijn groom natuurlijk. Op weg naar de wedstrijd moesten we de auto met aanhanger heel rustig over de weg sturen, want de marathonwagen stuiterde bij de minste of geringste hobbel. Ik won de dressuurproef maar er stonden wel tien strafpunten genoteerd omdat er luchtbanden onder de menwagen zouden zitten. Naar het secretariaat. Ik heb geen luchtbanden, ik heb waterbanden! De jury begreep niet waarover ik het had en kwam kijken. Ik liet een beetje water uit de banden stromen. Die tien strafpunten zijn onterecht, zei ik. Want nergens staat geschreven dat menners een dressuurproef niet met waterbanden mogen rijden. Maar de jury weigerde de beoordeling te herzien.' Een beetje verontwaardigd: 'Ja, ik mocht 75 euro betalen om in hoger beroep te gaan. Nou, dat heb ik niet gedaan.'

Grooms Het samen op pad zijn, is voor Toon Voskens heel belangrijk. De relaties met zijn grooms zijn hecht. Van 1994 tot en met 1998 groomde Claudine, vanaf 1998 is Elma Heuvel zijn steun en toeverlaat in de mensport. Het teamwork begon al bij het vertrek vanuit huis. Dat kwam hem duur te staan want om aan internationale wedstrijden te mogen deelnemen, moet je in de dressuur en vaardigheid een presentatiewagen rijden. Voskens bleef aan zijn principes vasthouden: 'In de auto, naar de wedstrijd toe, wil ik graag naast de groom zitten. Ik moet met mijn groom kunnen praten. Zie je het voor je? Een marathon- en presentatiewagen plus een paard. Dan voldoet een trailer met één auto niet meer of je moet een vrachtwagen aanschaffen. Je vormt een team. Zonder een woord te veel te gebruiken, moet je elkaar bij het verkennen van de hindernissen kun-

Koets Zo trouw als Voskens aan zijn grooms is (en andersom), zo is hij dat ook aan zijn koetsenbouwer. Heel vroeger reed hij een wagen van Wijkmans die, volgens Voskens, veel aan de evolutie van menwagens heeft bijgedragen. 'Bijvoorbeeld de grotere wielen met grotere luchtbanden', zegt hij. 'En de speciaal ontwikkelde velgen.' Momenteel zegt hij te kunnen lezen en schrijven met rijtuigenbouwer Peter de Laat: 'Op mijn verzoek heeft hij de achterwielen uitschuifbaar gemaakt', licht Voskens toe. 'Uiteraard is de gestelde regelgeving het uitgangspunt. Als je iets verandert aan de menwagen moet je daarbinnen blijven. Maar nog steeds heb ik maar één kar: voor de training, recreatief mennen of de samengestelde wedstrijden. Ik eindigde altijd bij de beste vijf of zes. Ik heb een mooie tijd gehad.' Tekst: Marjet Bosma Foto: Archief Toon Voskens

MenSport nr. 5 2014

MEN ROUTE

Al bij het eerste golfje in het landschap begint er ergens een vakantiegevoel te kriebelen, en zodra de heuvels serieus beginnen te glooien, krijg je zin in vlaai, zoervleisj en Limburgs bier. Zuid-Limburg is Bourgondisch, het is vakantie, en je kunt er nog mennen ook!

Me n n e n rond om Nuth

Het ultieme vakantiegevoel L

ei Linders is regioconsulent van de KNHS en hij kent praktisch alle menroutes in Nederlands Limburg. 'Dat is een van de leuke bijkomstigheden van het werk van een regioconsulent', vertelt hij. 'Nou ja: vooral als het mooi weer is. Ik geloof dat ik ze allemaal heb gereden. Ik woon zelf bij Venlo en als ik ga mennen, ga ik meestal met een collega mee. Ik zit als regioconsulent dus geregeld op de koets. Meestal rijden we rond Horst of we pakken de auto en trailer en rijden naar Nationaal Park De Maasduinen. Dat is een bos- en heidegebied in Noord-Limburg. Als je zuidelijker gaat, is met name het routenetwerk bij Nuth heel mooi, maar ook in het uiterste zuiden is het prachtig. Als je een kijkje neemt op de site van de KNHS, krijg je een mooi overzicht van de menroutes in Middenen Zuid-Limburg. Op dit moment ligt er zo’n achthonderd kilometer route in de provincie. We hebben hier weinig problemen met bij-

MenSport nr. 5 2014

voorbeeld de bodem. In Limburg heb je veel zandgrond en paarden lopen fijn op zandpaden. De meeste routes zijn zowel onder de man als met de menwagen goed te berijden.'

Verre van een straf De ‘geboorte’ van een menroute vindt vaak plaats in nauwe samenspraak met plaatselijke ruiter- of menverenigingen. Leden van die clubs weten waar het mooi is, waar je fijn kunt rijden, of de route compleet is, of er bordjes staan en of je tijdens een rit gevaarlijke situaties kunt tegenkomen. Linders: 'Het grootste deel van mijn werk bestaat uit het onderhouden van contacten. Praten met ruiters en menners, terreineigenaren en met vertegenwoordigers van lokale overheden. Maar gelukkig breng ik ook behoorlijk wat tijd door met het rijden van menroutes. En geloof me: dat is met name in Limburg verre van een straf.'

Menroute Nuth Lei Linders noemde al de menroutes rondom Nuth en navraag bij de VVV Zuid-Limburg leert dat de omgeving van voornoemde gemeente een pareltje moet zijn. Op de site van de KNHS vind je vijf men- en ruiterroutes bij Nuth. Het is duidelijk: Nuth heeft het echt. Kronkelende ruiterpaden, wisselende uitzichten, heel veel natuur en het allermooiste: menroutes die je geregeld de adem benemen. Nuth is een echte ruitergemeente. Er zijn in Nuth en omstreken veel maneges, pensionstallen en paardenliefhebbers. Je kunt er op veel plaatsen lekker eten en drinken of overnachten.

Manege De Blauwe Steen Een van de pleisterplaatsen langs de routes is manege De Blauwe Steen in Wijnandsrade. Het bedrijf ligt aan de rand van het dorp middenin een gebied vol bos, landerijen en menroutes. De Blauwe Steen is pleisterplaats

Paardenbedrijven in Nuth en omgeving

Nuth en omgeving liggen in een glooiend landschap maar niet zo heuvelachtig als in het uiterste zuiden van Nederlands Limburg zodat recrecreatief mennen goed te doen is met paarden of pony's die heuvelachtig terrein niet gewend zijn.

voor ruiters en aanspanningen. Als we aan Wilma Meijer van Manege De Blauwe Steen vragen waarom Zuid-Limburg en met name de omgeving rondom Nuth zo mooi is, blijft het even stil. 'Tja… waar moet ik beginnen? De omgeving is prachtig, het landschap is heel bijzonder. Ik hoor veel mensen zeggen dat ze hier echt een vakantiegevoel krijgen en het is gewoon heel gezellig in deze streek. Kijk: mooie natuur heb je op meer plaatsen in Nederland, maar ons glooiende heuvellandschap is toch wel uniek. Dat geeft een heel bijzondere sfeer aan een rit met je paard. Er leggen hier heel veel menners aan die de route aan het rijden zijn en die even stoppen voor een hapje en een drankje. Dat kan bij ons, maar ook op veel andere plaatsen langs deze ruiter- en mentrajecten.'

Ervaringsdeskundigen Voor wat de menroutes van Nuth betreft, is tweespanmnenner Jo van Kant ervarings-

• Stal Bemelmans: Wissengrachtweg 45, 6336 TG Hulsberg telefoon 0031-(0) 6-53384934/ 0031-(0)45-4053842. Internet: www.stalbemelmans.nl. • Herberg ‘In den Haversack’: Putstraat 58, 6361 DK Nuth telefoon 0031-(0) 6-51324571/ b.g.g. 0031-(0)45-5245671. Internet: www.haversack.nl. • Manege Ravensbosch: Putweg 3, 6336 PC Arensgenhout (Nuth) telefoon 0031-(0)45-4051606. • Hagenbeck Stables: Kersboomkesweg 66, 6363 CC Wijnandsrade telefoon 0031-(0)45-5245610. Internet: www.hagenbeck-stables.nl. • Manege Vaesrade: Vaesrade 4, 6361 HH Nuth telefoon 0031-(0)45-5241545. Internet: www.bemelmansnooitvangehoord.nl. • Manege de Blauwe Steen: Blauwe Steen 11a, 6363 CB Wijnandsrade, telefoon 0031-(0)45-5241811. Internet: www.manege-blauwe-steen.nl. Bron: VVV Zuid-Limburg

KNHS regioconsulenten Bij de regioconsulenten van de KNHS mag je knelpunten of praktische problemen melden die je tegenkomt tijdens het buitenrijden. Denk aan een onveilige situatie in het verkeer, een spoorwegovergang die afgesloten wordt zodat je het bos niet meer in kunt of een slecht onderhouden ruiter- of menpad. De regioconsulent is het aanspreekpunt voor onder andere gemeente, provincie, waterschap en terreineigenaren en kan jouw melding dus bespreekbaar maken. Tot de taken van de regioconsulenten behoren onder andere: • De natuur openhouden voor de paardensport. • Als meldpunt fungeren voor problemen met ruiter- en menpaden. • Terreineigenaren ondersteunen bij de aanleg van ruiter- en menroutes • Lobbyen voor veiligheid van ruiters en menners in het verkeer bij lokale overheden. • Onderhouden van contacten met lokale terreineigenaren, gemeenten en andere overheden. Info: www.knhs.nl/regioconsulent

MenSport nr. 5 2014

VVV Zuid-Limburg richt zich ook paardenliefhebbers. Op haar website staan zelfs tips voor menners en ruiters zodat alle vormen van actief toerisme geen hinder van elkaar ondervinden. (Foto: VVV Zuid-Limburg)

deskundig. Hij woont er en is met zijn tweespan Friezen vaak op de menroutes rondom Nuth te vinden. 'Het is mooi hier!', vertelt hij. 'Ik reed hier al toen er nog helemaal geen

routes waren aangelegd. Een jaar of vier geleden werd er over gesproken en ben ik bij de ontwikkeling van het routenetwerk betrokken geweest. In Nuth en omgeving is

Overnachten in Nuth • Camping Mareveld: Mareweg 23, 6333 BR Schimmert, telefoon 0031-(0)45-4041269. Internet: www.campingmareveld.nl. • Camping 't Hemelke: Klimmenerweg 10, 6336 AV Hulsberg, telefoon 0031-(0)45-4051386. . Internet: www.hemelke.nl. • Hoeve de Binnenplaets: Oensel 10, 6333 EN Schimmert, telefoon 0031-(0)45-4040525. Internet: www.hoevedebinnenplaets.nl. • Scheltema’s B en B: Keelkampstraat 64, 6361 XG Nuth, telefoon 0031-(0)45-5241093. Internet: www.scheltema-benb.jouwweb.nl. • Hotel Hof van Hulsberg: Klimmenerweg 8, 6336 AV Hulsberg, telefoon 0031-(0)45-4052620. Internet: www.hofvanhulsberg.nl/ www.hotelzuidlimburg.nl. • Hotel Garni Le Petit Pension: Raadhuisstraat 15, 6336 VH Hulsberg, telefoon 0031-(0)45-4054109. Internet: www.le-petit-pension.nl. • Vakantieappartement Hoeve Kees: Dorpstraat 49, 6361 EK Nuth, telefoon 0031-(0)455242692. • Appartementen Nieuwhuis: Maastrichterweg 14, 6361 DS Nuth, telefoon 0031-(0)455243452. Internet: www.appartementennieuwhuis.nl. • Gastenverblijf Haasdal: Klein-Haasdal 78, 6333 AL Schimmert, telefoon 0031-(0)4542942634. Internet: www.haasdal.nl. • Pingerhoeve B&B: Pingerweg 11, 6361 AL Nuth, telefoon 0031-(0)45-5778517. Internet: www.pingerhoeve.nl. • De Wiltenburght, Aalbekerweg 69, 6336 XN Hulsberg, telefoon 0031-(0)6-24688480. Internet: www.dewiltenburght.nl. Bron: VVV Zuid-Limburg

MenSport nr. 5 2014

wel degelijk bos, maar het voert niet de boventoon. Het landschap is heuvelachtig, maar niet zo erg als in het uiterste zuiden van Limburg. Bij Heijenrath bijvoorbeeld,

heb je veel meer heuvels dan hier. Het mooie van Nuth zijn de vele veldwegen. Een deel van de routes voert door fruitplantages. Dat is prachtig hoor. Bij Nuth heb je, in tegenstelling tot vele andere gebieden in Limburg, kleigrond. Dat wil zeggen dat de menpaden lekker stevig zijn. Bij droog weer hebben de paarden het vrij gemakkelijk maar als het regent, kun je wel last van de modder krijgen. Ik ben lid van de menvereniging ZuidLimburg en wij rijden regelmatig ook recreatieritten in Heijenrath. Dan merk je wel dat de paarden, met name die van mij die recreatief worden gereden en de heuvels van Nuth gewend zijn, het zwaar hebben. Of er ook nadelen zijn aan het mennen in Nuth? Jazeker. Dat de routes niet wat langer zijn, want als je hier eenmaal aan het rijden bent, krijg je er zomaar geen genoeg van.' Henk van Driel uit’s Hertogenbosch was dit voorjaar in Nuth en hij vond het geweldig. 'Met het hele gezin en de twee Haflingers', vertelt hij. 'We hebben genoten, reden er een kleine week. Wij logeerden bij vrienden maar er zijn daar in de buurt zoveel hotels, campings, maneges en paardenbedrijven dat het geen enkele moeite zal zijn om een plaats voor jezelf en je paarden te vinden. Prachtige omgeving, heel paardgericht, vriendelijke mensen, mooie routes, goed eten. We hebben het enorm naar ons zin gehad en zijn vast van plan volgen jaar minstens weer een keer die kant op te gaan.' Tekst en foto's: Janine Verschure

Meer weten over Zuid-Limburg • VVV Zuid-Limburg: www.vvvzuidlimburg.nl. • Gemeente Nuht: www.nuthheefthet.nl. • KNHS ruiter- en menroutes: www.knhs.nl/paard-en-recreatie/routes-en-ritten. • Manege De Blauwe Steen, Wijnandsrade: www.manege-blauwe-steen.nl. • Petitie ‘Red de buitenrit!’: http://petities.nl/petitie/red-de-buitenrit.

Gulden regels voor het buitenrijden • Respecteer de voetganger en/of fietser. Ook zij kunnen soms gebruik maken van het pad. • Houd je aan de verkeersregels. Achter het paard behoor je tot de categorie bestuurders die gebruik moet maken van de rijbaan. • Wijk op 80 km wegen buiten de bebouwde kom gerust uit naar het fietspad als de verkeersveiligheid dat naar jouw mening vereist. Ruiters en menners geven fietsers op die plaatsen altijd voorrang. • Kom niet op voetpaden en nooit op auto(snel)wegen. Mijd als het even kan drukke verkeerswegen. • Passeren van ruiters of andere recreanten moet altijd stapvoets gebeuren en met voldoende ruimte. De andere gebruikers zijn je daar dankbaar voor. • Geef het veranderen van richting tijdig aan en kijk altijd even over je schouder. • Steek voorzichtig een weg over door je zo op te stellen dat je de weg naar beide zijden kunt overzien. • Op openbare wegen moeten rijtuigen achterop altijd een rode reflector in de vorm van een afgeknotte driehoek hebben plus twee rode retro reflectoren. Draag reflecterende kleding als er weinig licht is. • Vraag bestuurders van zware voertuigen langzamer te rijden door je arm langzaam op en neer te bewegen. • Draag een veiligheidshelm om hersenletsel bij ongevallen te voorkomen. • Ga niet met aanspanning naar een ven om het paard te laten drinken. De vaak zeldzame vegetatie langs de oever is zeer kwetsbaar voor vertrapping. • Houd rustpauzes bij voorkeur niet bij een picknickbank. Paarden en hun ontlasting trekken vliegen aan en dat is niet prettig voor degene die na jullie komt. • Medeweggebruikers stellen het zeer op prijs, zeker op verharde wegen en fietspaden, dat je de mest van het paard opruimt. • Sta in geen geval toe dat je paard van de beplanting eet. Dit kan slecht zijn voor het paard en brengt de beplanting schade toe. Bron: VVV Zuid-Limburg

MenSport nr. 5 2014

MEN VERENIGING

Driving Event Zuid-Limburg biedt dit jaar voor het eerst een internationale samengestelde menwedstrijd voor ponyaanspanningen met deelnemers uit Nederland, België, Duitsland, Noorwegen, Oostenrijk, Zwitserland en Frankrijk.

D r iv i n g Eve nt Zuid Limb urg

Aaibaar Heijenrath Eens per jaar wordt het Limburgse Heijenrath, een gehuchtje

straten van Heijenrath. En de oorspronkelijke inwoners van

klasse 3. In Heijenrath rijdt hij echter dit jaar zelf niet mee. 'Te druk', zegt hij. 'We hebben echt alle handen nodig bij de organisatie, dus ik sla een jaartje over.' De marathon gaat Moors toch beleven als ware het een wed strijd. Die vindt namelijk plaats in zijn ach tertuin, op de weilanden waar zijn pony’s lopen. 'Heijenrath is een geweldig evene ment', vertelt hij. 'Het is echt mooi om te zien hoe onze wedstrijd in de loop der jaren vorm heeft gekregen, is gegroeid. Daar zijn we als bestuur trots op.'

Heijenrath? Die vinden het prachtig.

Kloppend hart

waar zo’n vijftig gezinnen wonen, omgetoverd tot een bruisend mensportcentrum. Dan houdt Menvereniging Zuid Limburg haar Driving Event oftewel de samengestelde menwedstrijd Heijenrath. Het inwoneraantal verdrievoudigt in dat weekend. Elk hotel in de omgeving zit vol en er ligt paardenmest in de

‘O

nze wedstrijd is voor het dorp een enorme happening’, zegt Wiel van Wersch, voorzitter van Men vereniging Zuid Limburg. ‘Het mooie is dat de Heijenrathers, ondanks dat ze heus wel wat overlast van ons hebben, het evenement op handen dragen.’ Vicevoorzitter Ger Moors: ‘Als er in het dorp een bord omwaait, zetten de mensen het zelf weer recht. Ze blijven ervoor thuis en komen allemaal even kij ken.’

MenSport nr. 5 2014

Achtertuin MenSport is aanwezig bij een van de vele besprekingen in voorbereiding op de wed strijd die in de volksmond ‘Heijenrath’ heet. Naast voorzitter Van Wersch en vicevoorzit ter Moors is ook secretaris Ron Wijsen pre sent. In totaal bestaat het bestuur uit zes mensen, voor het grootste deel recreatie menners. Ger Moors is momenteel de wed strijdmenner binnen het bestuur. Hij rijdt met zijn tweespan New Forest pony’s in de

Het moge duidelijk zijn: de menwedstrijd in Heijenrath lééft. Het kloppend hart van dit evenement wordt gevormd door het bestuur van Menvereniging ZuidLimburg en de pas sie voor ‘hun’ wedstrijd spat van het gesprek af. 'Onze vereniging ontstond in 2001', ver telt Ron Wijsen. 'We hebben ongeveer veer tig leden maar het mooie is, dat als een menner lid is van een menvereniging, meestal zijn hele gezin de sport bedrijft. De partner en de kinderen gaan mee en dat maakt veel menverenigingen, en die van ons zeker, zo gezellig. Mensport is een familie

sport. In je eentje doe je niks. Niet als menner, maar ook niet als vereniging.' Van Wersch: 'Het zijn met name die gezinsen familieleden die ervoor zorgen dat wij met een relatief kleine club dit evenement op de kaart konden zetten. Iedereen helpt mee en iedereen doet het met plezier. Over vrijwilligers hoeven wij niet te klagen en dat maakt het organiseren van zo’n wedstrijd een stuk gemakkelijker en wel zo gezellig.' Moors: 'Mensen uit de omgeving zijn er graag bij. Ze bellen vaak zelf al op: Zal ik dit jaar weer parkeerwacht zijn? Natuurlijk doen wij als bestuur ook wel wat om die binding te creëren. We verzorgen onze vrijwilligers goed, ze krijgen op tijd een drankje en een hapje.' Van Wersch: 'En natuurlijk de feestavond. Als er iets voor binding zorgt, dan is het wel de zaterdagavond van Heijenrath! We zorgen ervoor dat iedereen die betrokken is bij ons evenement, op zondag met een goed gevoel weer naar huis gaat.”

Geografische ligging

Heijenrath ligt bovenop het Plateau van Crapoel bij Slenaken in het Gulpdal (Nederlands Zuid-Limburg). Het gehucht is vooral bekend vanwege de Loorberg, een van de zwaarste en langste beklimmingen in de wielerklassieker Amstel Gold Race. In de omgeving van Heijenrath liggen verschillende hellingbossen zoals het Groote Bosch (westen), Roebelsbos (zuiden), Onderste Bosch (zuidoosten) en De Molt (oosten). Een van de vakwerkboerderijen aan de Heijenratherweg dateert uit de eerste helft van de negentiende eeuw en is een rijksmonument. Dat geldt ook voor de Wegkapel aan de Grote Bosweg (bouwjaar 1875).

Leuk Traditioneel vond de wedstrijd plaats in de eerste week van juli, maar vanwege het Limburgse Schuttersfeest, dat in hetzelfde weekend losbarst, is Heijenrath op de kalender een week opgeschoven. 'Het Schuttersfeest is echt een happening hier in de omgeving’, vertelt Van Wersch. 'Daar gaan bussen vol mensen naartoe. Daarom vindt onze menwedstrijd dit jaar plaats op 11, 12 en 13 juli. Op die manier zitten we ook niet de internationale wedstrijd in Aken in de weg. Op het CHIO rijden de vierspannen op 16, 17 en 18 juli en ook daar nemen veel menners graag een kijkje.' Wijsen: 'Je kunt nog zo veel doen om publiek te trekken, maar als het regent ben je wel mooi de pineut. Wat de belangstelling van het publiek betreft, hebben we in Heijenrath niet te klagen. Veel mensen maken er een dagje uit van. Er van alles te zien en we zijn heel attent op diervriendelijk mennen. Vorig jaar is er bijvoorbeeld speciaal gelet op het voorkomen van overmatig zweepgebruik, want mensen die komen kijken, moeten vooral meekrijgen dat paardensport leuk is, ook voor het paard. Paardvriendelijke sport, daar gaan wij voor.' Van Wersch: 'Om ervoor te zorgen dat er voor de bezoekers veel te zien is, laten we de menners hun paarden uitstappen langs de openbare weg. De kinderen worden geanimeerd, er is een springkussen en ze kunnen geschminkt worden. Dit jaar organiseren we een politiehondenshow en zo zijn we elk jaar op zoek naar iets nieuws.'

er zeker dertig te veel hebben. Dan komt de vraag: wie moet je teleurstellen? In april blijft het rustig en elk jaar in mei, komen de afmeldingen. Vervolgens gaan we ons zorgen maken, en dan komen er vlak voor de sluitingsdatum altijd weer aanmeldingen van menners die zich op het laatste moment inschrijven. Die onzekerheid is wel vervelend, dat geeft best wat stress voor het secretariaat maar aan de andere kant weten we inmiddels wel hoe het reilt en zeilt.'

Levend en aaibaar In aanloop naar de wedstrijd, vergadert het bestuur elke maand en alle leden van de club doen mee aan de voorbereidingen. 'Dat is geen verplichting, maar een vanzelfsprekendheid', zegt Van Wersch. 'Iedereen doet gewoon mee. Dit jaar organiseren we voor het eerst een internationale menwedstrijd voor de pony’s. We hebben nu 41 inschrijvingen en er komen menners -uiteraard- uit

Nederland, België en Duitsland maar ook uit Noorwegen, Oostenrijk, Zwitserland en Frankrijk. Er starten best wat grote namen, daarmee wordt ons evenement naar een hoger niveau getild.' Wijsen: 'Het mooie van onze sport is dat die ‘grote namen’ net zo gewoon menner zijn als de recreatiemenners in ons bestuur. Er is geen afstandelijkheid. Een menner springt niet na de wedstrijd van de koets om zijn paarden af te geven. Die stapt zelf zijn paarden uit. Blijft erbij om te kijken of ze goed herstellen na de marathon. In onze sport draait alles om respect voor de paarden maar ook voor elkaar. De mensport is toegankelijk en het saamhorigheidsgevoel is groot. Wij zeggen altijd: als je de sport levend wil houden, moet je toegankelijk zijn, aaibaar. En als er iets aaibaar is, dan is het wel ‘Heijenrath’!’ Tekst: Janine Verschure

Inschrijvingen Ger Moors: 'We hebben elk jaar rond de honderd deelnemers. Dat is het maximale dat we kunnen behapstukken. Dat blijft lastig: van eind december tot eind maart schrijven we 135 mensen in en dan weten we dat we

Het bestuur van Driving Event Zuid-Limburg, van links naar rechts: Wiel van Wersch, Ron Wijsen en Ger Moors.

MenSport nr. 5 2014

CURSUSSEN

INSCHRIJVEN

Voor de volgende cursussen is het nog mogelijk in te schrijven:

Onder de Kastanje, Kootwijkerbroek Tel: (0031) (0)342 44 30 92

Stalhouderij Hanemaaijer, Zoetermeer Tel: (0031) (0)79 321 13 80 / (0)6 51 09 46 20 informatie@stalhouderijhanemaaijer.nl www.stalhouderijhanemaaijer.nl Tevens privéles koetsiersbewijs

Leo Paauwe, Nisse Tel: (0031) (0)113 64 92 12/ (0)6 53 54 99 78

Manege Hillegom Tel: (0031) (0)252 52 03 73 www.manegehillegom.nl

Wouter Hazeleger, Otterlo Tel: (0031) (03)18 59 19 13 www.trouwkoetsen.com info@trouwkoetsen.com

Mennerij ‘de Haverkist’, Hoenderloo Tel: (0031) (0)55 378 11 82 Enkel-/twee- en langspan Veiligmennen Gonny van den Broek, Uithoorn Tel: (0031) (0)6 21 20 44 73 / (0)297 52 29 06 www.veiligmennen.nl gonny@veiligmennen.nl Leonne van Gestel Tel: (0031) (0)40 294 03 21 info@meninstructie.nl www.meninstructie.nl Meninstructie voor paard & koetsier Tinkerstables de Woltershof, Vierpolders Meninstructeur niveau 4 Enkel-, twee- en langspan (0031) (0)6 22 69 91 22 info@woltershof.nl www.woltershof.nl Nico Avezaath, Maurik Tel: (0031) (0)344 69 24 64 www.nicoavezaath.nl Enkel-/twee- en langspan Bert van Woudenberg, Usquert Tel: (0031) (0)6 36 16 62 33 Manege de Cannenburgh, Vaassen Tel: (0031) (0)6 50 49 09 08 Enkel-/tweespan RV&PC Oostermoer, Gieten Geert Kreeft Tel: (0031) (0)599 56 46 38 schuurmansrs@planet.nl Enkel-/tweespan

MenSport nr. 5 2014

J. Tuin, Heemskerk Tel: (0031) (0)6 10 49 86 22 j.tuin47@hetnet.nl Tandems, enkelen tweespan

Steenhof Stables, Oirschot Bert Brans Tel: (0031) (0)499 57 15 38 / (0)6 25 15 05 57 www.steenhofstables.com Stal van`t Grönneger Laand, Hornhuizen Tel: (0031) (0)6 10 45 54 60 pi.landman@planet.nl Bart Kroon info@hetexloosgerij.nl Enkel-/tweespannen Rimburgerhoeve BV, Landgraaf www.rimburgerhoeve.nl Enkelspan/koetsiersbewijs, twee- en meerspan. Menschool Soest Marieke Hilhorst-Smeeing Tel: (0031) (0)6 51 54 44 42 info@menschoolsoest www.menschoolsoest.nl Enkel-/tweespannen Menpark Den Hil, Roosendaal Tel.: (0031) (0)165 54 07 17/ (0)6 11 04 81 13 vantiggelen@concepts.nl www.menparkdenhil.nl Enkel-/tweespan Greetje de Konink Tel. (0031) (0)6) 28 58 12 18 / (0032) (0)472 97 35 20 boshutbelgie@hotmail.com Vierspan, Weekmencursus (Ned.) De Hinnikwagen, Tienhoven Tel. (0031) (0)6 53 27 10 10 www.dehinnikwagen.nl Enkel-/ twee en langspan

Stal Smalltown Tel. (0031) (0)6 23 44 64 58 info@stalsmalltown.nl www.stalsmalltown.nl Enkel-, tweespan en tandem

Hezel Stables Mensportbegeleiding Hilversum Tel. (0031) (0)6 22 15 25 96 www.hezelstables.nl Enkel-, twee- en langspan

Aanspanning Nicolaes, Maastricht Tel. (0031) (0)6 52 06 33 97 Mail@AanspanningNicolaes.be www.AanspanningNicolaes.be Cursus koetsiersbewijs in: Maastricht, Stein, Kessel-eik FNRS menopleiding in: Stein

Stalhouderij Nieuw-Moscou, Hollandscheveld Tel. (0031) (0) 6 29 21 84 98 www.stalhouderijnieuwmoscou.nl info@stalhouderijnieuwmoscou.nl Enkel-/tweespan

G. Haakmeester, Albergen Tel. (0031) (0)546 82 32 09 Enkel-/twee- en langspan

BELGIë:

De Hooghe Acker mensport Tel. (0031) (0)6 11 22 22 40 info@dehoogheacker.nl www.dehoogheacker.nl Paardeninstructie De Vijfsprong, Barchem Tel. (0031) (0)6 22 56 86 85 info@ruiterenkoetsier.nl www.ruiterenkoetsier.nl Enkel- en tweespan, privéles koetsiersbewijs Jaap de Vries, Nij Beets Tel. (0031) (0)6 20 77 64 93 jaap@mentrainingen.nl www.Mentrainingen.nl Stal Veldhoeve, Lunteren Tel: (0031) (0)6 51 17 20 31/(0)6 13 56 94 53 Stichting de Menacademie, Scheemda Tel. (0031) (0)6 29 28 36 66 www.menacademie.nl Enkel-, twee- en langspan Menstal Jochems, Etten-Leur Tel. (0031) (0)76 502 07 48/ (0)6 20 87 93 07 menstaljochems@kpnplanet.nl Christiaan Provoost Tel. (0031) (0)6 53 79 06 80 prohin@zeelandnet.nl Paardensportcentrum De Dijkgraaf/Edwin van der Graaf Tel. (0031) (0)6 50 24 39 33/ (0)6 15 26 76 19 www.pscdedijkgraaf.nl info@pscdedijkgraaf.nl

Danny Geraerts Tel: (0032) (0)475 38 85 04 danny.geraerts@belgacom.net Cursussen in Lommel en Wolvertem Mario Renaer Tel: (0032) (0)496 25 43 97 (na 17 uur) http://users.telenet.be/ MDRenaer Vierspan start: in overleg NAC & TPV Tel. (0032) (0)477 37 16 42 nele@nacvzw.be www.nacvzw.be Cursus in heel Vlaanderen Wim De Poorter, Halestra “Ruitershof” Tel. (0032) (0)486 23 00 31 www.mencursus.be Frédéric Deltour Tel. (0032) (0)474 8419 71 f.deltour@telenet.be ‘t Perdegedoe Tel (0032) (0)477 49 23 36 t_perdegedoe@skynet.be www.tperdegedoe.be Equi-Pura, St. Niklaas Tel. (0032) 495 34 49 76/ 476 57 37 41 www.equi-pura en www.nodeschfarm.be

Opgave mencursussen: tel. (0031) (0)6 51 57 30 18 of e-mail: info@mensport.nl.

Waarom ruiters en menners in Twente gerust een ritje van 500 km kunnen maken

MenSport jas Olijfgroen, kleine maat + gratis MenSport pet

In Twente vind je de mooiste ruiter- en menpaden die kilometers lang slingeren door het landschap. Net zo uniek als onze overnachtingsmogelijkheden, waar jij en je paard uitstekend worden verzorgd. Of je nu graag in het zadel zit op een paard of liever op de bok van je koets de teugels in handen hebt, het fraaie en afwisselende Twentse coulisselandschap biedt een keur aan prachtige routes. Kijk op paardrijdentwente.nl

Nu € 65,00 *

MenSport jas

In de kleuren donkerblauw en bruin. Ook in grote maten + gratis MenSport pet

Nu € 99,00 * * Verzendkosten € 7,-Zolang de voorraad strekt

Bestel via www.mensport.nl/.be MenSport nr. 5 2014

Zet uw aanspanning op bewegend beeld! MenSport schrijft een wedstrijd uit voor menners die hun aanspanning graag filmen. In elke editie van het magazine worden enkele inzenders in het zonnetje gezet. Zij dingen mee naar een nominatie in de eindranking die in MenSport 9, 2014, bekend wordt gemaakt. De winnaars krijgen een prijs toegestuurd. Er zijn vier categorieën: • Recreatie. • Dressuur/ Kür op muziek. • Marathon/ vaardigheid. • Traditioneel Gerij. De filmpjes worden beoordeeld op de kwaliteit van de beelden en het welzijn alsook omgang met paard(en) en pony (‘s). In de competitieve takken van de mensport speelt ook de moeilijkheidsgraad een rol. Stuur het filmpje via een internetlink naar redactie@mensport.nl en volg daarna de ontwikkelingen op www.mensport.nl/be, de MenSport Facebookpagina en in MenSport magazine. Vergeet niet naam en telefoonnummer te vermelden zodat de redactie of jury u zo nodig kan bellen.

MenSport nr. 5 2014

MENSPORT

Ondernemersdag Outdoor Gelderland

ACTUEEL

Economisch denken en samenwerken De organisatie van de ondernemersdag tijdens Outdoor Gelderland (5 juni 2014) was in handen van LTO Noord, Vereniging Eigen Paard en de Groene Kennis Coöperatie. Drie ondernemers, die geen van allen hun hoofdinkomen in de paardenwereld verdienen maar wel vanuit liefhebberij betrokken zijn, gaven hun visie op ‘kansen voor professionalisering in de hippische sector’.

Onder leiding van dagvoorzitter Wim Blokland, voorzitter LTO Noord Paardenhouderij, gaf Jan de Vries als eerste zijn visie. De Vries is oprichter van BMC en voorzitter van Outdoor Gelderland. Hij maakte direct een statement: ‘Alleen met echt ondernemerschap red je het nog in de paardensector. En met echt ondernemerschap bedoel ik dat een ondernemer zijn klanten moet kennen, af en toe zijn bakens durft te verzetten, leiding moet geven aan zijn bedrijf en daarbij zijn eigen zwakten moet kennen en tenslotte beslissingen kan nemen op economische gronden.’ De Vries schetste voorbeelden aan de hand van drie typen hippische ondernemers: de topsporter annex ondernemer, primaire ondernemers die een pension- of manegebedrijf exploiteren en tenslotte de afgezwaaide agrariërs die nog wat geld willen verdienen in de paarden. ‘Stel dat je een topsportondernemer bent. En je hebt enkele leerlingen die goed presteren en enkelen die minder presteren. Durf je dan van de minder goed presterende leerlingen afscheid te nemen? Vanuit ondernemersoogpunt biedt dat namelijk ruimte voor nieuwe leerlingen, die wel super zouden kunnen presteren en uiteindelijk zijn die leerlingen je visitekaartje. IJsbrand Chardon vind ik een voorbeeld van een ondernemer die daarin keuzes maakt en je ziet hoe dat voor hem werkt,’ aldus De Vries. Hij vervolgde: ‘ Inventariseer je eigen zwakke(re) punten, dan kun je je omringen met mensen die dat aspect beter in de vingers hebben dan jijzelf en daar wordt je bedrijf uiteindelijk sterker van.’ De Vries bleef ook hameren op de klant. Je moet hem kennen om de klant zo goed mogelijk van dienst te zijn: ‘Maak een omschrijving van je klanten, zo gedetailleerd mogelijk. Neem alle aspecten in die beschrijving mee: of ze zelf een paard hebben of juist niet, tot hoeveel geld ze te besteden hebben en wat ze in de paardensport ambiëren. En dan match je de wensen van de klant met het product dat je levert.’

Frank Kloppert

Tweede spreker Frank Kloppert, eigenaar van Pelican Media, wees vooral op samenwerking. ‘Samenwerking betekent een goede communica-

tie en afstemming in de keten. De keten bestaat primair uit merriehouders, hengstenhouders, opfokbedrijven, trainingsstallen, sportstallen en handelsstallen. Daaromheen zijn nog secundaire bedrijven betrokken, zoals hoefsmeden, dierenartsen, voerleveranciers en adviseurs.’ Kloppert vindt het belangrijk dat de ondernemer zijn eigen positie in de keten goed in beeld heeft: ‘Pak eens een wit papier en teken het deel van de keten waarin je actief bent. En noteer ook de bedrijven die jou input leveren en die jouw output afnemen. Als je dat duidelijk in beeld hebt, kun je opschrijven wat de kwaliteit is die de input moet hebben. Vervolgens noteer je welke waarde je zelf toevoegt aan het product en omschrijf je jouw prijs/kwaliteitverhouding. Tenslotte beschrijf je je output, je daarbij afvragend hoe hoog de eisen zijn die worden gesteld aan het product dat jij levert.’ Om een dergelijke afstemming in de keten te realiseren, is veel en goed netwerken noodzakelijk, aldus Kloppert.

Jorien van den Heerik

Oud-Feyenoordvoorzitter Jorien van den Heerik mocht de middag afsluiten. Zijn insteek was de stelling: ‘Het imago van de paardenhouderij behoeft verbetering.’ Van den Heerik vroeg de zaal, met daarin meer dan 120 aanwezigen, wie dat met hem eens was en wie niet. Slechts een enkeling was het met hem eens, of tenminste, stak de hand op. ‘De mensen die het niet me met eens zijn, zijn een tikje arrogant, want zeg nou zelf: je kunt toch nooit tevreden zijn?’ Als relatieve buitenstaander krijgt Van den Heerik via de media wel het gesteggel mee over het wel of niet opruimen van paardenmest op de openbare weg door een aanliggende manegehouder. ‘Ik zou zeggen: regel dat gewoon. Dat gesteggel over wie uiteindelijk verantwoordelijk is, beschadigt het imago van de sector. Zorg dat je als sector en als bedrijf aan de verpakking van je product werkt. Hippische ondernemers zijn vooral vakgericht, maar zouden mijns inziens het product aantrekkelijker moeten maken door ook de buitenkant mee te nemen. Een simpel voorbeeld is: houd je erf, stallen en kantine schoon. Maar ook: ruim het

erf op en houdt toezicht op gebruikers zodat ook zij zich netjes gedragen. Als jouw klanten altijd hun auto’s en trailers schots en scheef parkeren, geeft dat een slordige uitstraling. Vraag hen om gewoon netjes op een rij te gaan staan. En willen ze dat niet, wees dan ook gewoon duidelijk. Het is jouw bedrijf en jij bent verantwoordelijk. Zelf noem ik dat een autoritaire democratie: als ondernemer luister je naar iedereen, maar uiteindelijk neemt de ondernemer de beslissing. En durf daarin ook duidelijk te zijn want uiteindelijk gaat dat alleen maar voor je werken.’ Van den Heerik is voorstander van meer structuur in de sector: ‘De paardenhandel is een voorbeeld van gebrek aan structuur. Vaak wordt niet eens een overeenkomst opgesteld, terwijl dat ongeveer de enige grondslag is waarop je juridisch kunt aantonen dat een paard jouw eigendom is. Zelfs een paspoort heeft die juridische waarde niet. Vaak wordt gezegd: Dat deden we nooit. De mondelinge afspraak is daardoor heilig geworden. Maar de handel liep vroeger grotendeels tussen handelaren die elkaar in meer of mindere mate kenden en wisten in hoeverre ze op elkaar aan konden. Tegenwoordig is de handel heel sterk veranderd en zijn ook de eindgebruikers betrokken in de handel. Door deze toegenomen hoeveelheid ‘handelaars’ is het onmogelijk om het oude systeem, dat op vertrouwen berustte, in ere te houden. Ik zou aanraden een voorbeeld te nemen aan de voetbalwereld: een klinische keuring, aangevuld met röntgenologisch en bloedonderzoek. Pas dan weet je precies wat je met je aankoop in huis haalt.’ Tenslotte wees Van den Heerik nog op het belang van planmatig werken: ‘Bij de KNHS op de site heb ik een meerjarenbeleidsplan gevonden. Dat zag er keurig uit. Wat ik miste, was een jaarlijkse evaluatie: Wat is behaald en waar moet nog aan worden gewerkt. En een beschrijving hoe daaraan gewerkt zal gaan worden. Ik zou elk bedrijf en elke organisatie aanraden een meerjarenbeleidsplan te schrijven om daar een jaarlijks plan uit te halen dat na het verstrijken van het jaar ook wordt geëvalueerd.' In de afsluitende vragenronden benadrukten de sprekers dat het tijd is om out of de box te denken. ‘Vergeet de werkwijze van vroeger en nu, maar kijk naar de toekomst’, aldus Van den Heerik. Jan de Vries gaf de goede raad mee om altijd vol te houden: ‘Natuurlijk is het eenvoudiger om met de wind mee te fietsen dan tegen de wind in, maar uiteindelijk wint de aanhouder.’ Tekst en afbeelding: Marja Teekens

Input van secundaire bedrijven: hoefsmid, dierenarts, instructeur, veevoedingsleverancier, diverse adviseurs, et cetera.

Merriehouders

Hengstenhouders

Opfokbedrijven

Trainings- en Sportstallen

Handelstallen

Pensionstallen/maneges

Output aan klanten: wat is de klantvraag en wat lever je?

MenSport nr. 5 2014

MENSPORT

ACTUEEL Column

Stom?

Nieuws KNHS benoemt nieuwe technische commissies

Kwiatek in FEI Driving Committee

Per discipline komt er een technische commissie en een forum. De technische commissies ontwikkelen sporttechnisch beleid en bestaan uit de bondscoaches van de desbetreffende discipline, een aantal andere experts en een onafhankelijk voorzitter. Ze houden zich vooral bezig met Topsport, daarnaast adviseren ze de fora ook over verbeteringen in de breedtesport. In de Technische Commissie Mennen zitten Ben Gosschalk (voorzitter), Harry de Ruijter (bondscoach vierspan en tweespan paarden), Ad Aarts (bondscoach enkelspan paarden en enkel-, twee en vierspan pony’s) en Jeroen Houterman. In de Technische Commissie Parasport, dressuur en mennen, hebben Hanneke Gerritsen (voorzitter), Joyce Heutink (bondscoach paradressuur), Ad Aarts (bondscoach paramennen) en Joop Stokkel zitting.

De Poolse enkelspanrijder Bartlomiej Kwiatek kreeg via de online verkiezingen de meeste stemmen en maakt na de General Assembly van aanstaand najaar deel uit van het FEI Driving Committee. De andere kandidaten waren Joanna Attenborough, Melanie Becker en Chester Weber. Kwiatek wordt aan de FEI Driving Committee toegevoegd als de Athlete Representative. In totaal bestaat de Driving Committee straks uit zes leden. De huidige leden zijn Karoly Fugli uit Hongarije (president; 20112015), Australiër Boyd Exell (vicepresident; 20102014), Duitser Klaus Christ (member; 2013-2017), Mark Wentein uit België (member; 2012 – 2016) en Ed Young uit de Verenigde Staten (member; 20112015).

Mest opruimen

'Volgens de bondscoach van ons nationale voetbalelftal bestaan er zulke stomme vragen dat hij er niet op wenst te antwoorden. Anderen beweren dat er geen stomme vragen bestaan, alleen stomme antwoorden en dan komt de openingszin in een ander daglicht te staan. Voor de influenzaprik, die alle wedstrijdpaarden verplicht moeten krijgen, geldt iets vergelijkbaars. Het is op het eerste gezicht stom als een sporter zich in de nesten werkt omdat zijn paard niet correct is gevaccineerd. Maar is dat wel zo stom? Zou het ook aan de warrige regels kunnen liggen dat er zoveel fout gaat met die entingen? Bij mendurancewedstrijden leiden die fouten zelfs vaak tot een startverbod. Bij elke wedstrijd wordt daar tijdens de voorkeuring nauwgezet op entingen gecontroleerd en dikwijls is er iets mis met het tijdschema of de vermeldingswijze in het paspoort. Jammer van inschrijfgeld, vervoerskosten en voorpret. Het lijkt kinderachtig dat een dag overschrijding van een bepaalde termijn al zo'n vervelend gevolg heeft, maar in de praktijk is het de enige oplossing. Het hellend vlak is immers geboren als één week te laat wel wordt geaccepteerd en twee weken niet, of geknoei in de gegevens soms wel en soms niet... Bovendien is gesjoemel niet eerlijk tegenover andere deelnemers die zich alle moeite getroosten hun entschema netjes op orde te hebben. Maar hoe krijg je het voor elkaar dat elk paard op juiste wijze zijn prikken krijgt, met name tegen influenza en tetanus? Eén duidelijk protocol dat uniform wordt gecommuniceerd en gehanteerd door alle instanties – vaccinfabrikanten, KNHS, FEI, buitenlandse paardensportbonden– zou ideaal zijn. Ook richting dierenartsen die lang niet allemaal de betreffende wedstrijdregels goed kennen. Zolang dat ene protocol een utopie is, zal toch elke wedstrijdsporter zelf moeten zorgen precies de regels te weten en ernaar te handelen.' Ineke Westers, freelance auteur over paarden in de breedste zin van het woord

MenSport nr. 5 2014

WK vierspannen 2016 De Fédération Equestre Internationale (FEI) besloot op 10 juni 2014 het wereldkampioenschap vierspannen paarden 2016 aan Outdoor Brabant toe te wijzen. Landgoed de Prinsenhoeve in Breda vormt dan het wedstrijdterrrein. Voor Outdoor Brabant is het toekennen van de twee WK’s, ponymennen 2015 en vierspan paarden in 2016, een erkenning van het evenement. Als grootste outdoor en veelzijdig hippisch evenement met vier sportdisciplines trekt het evenement jaarlijks zo’n vijftigduizend bezoekers.

Europees onderzoek naar welzijn De gemeente Veere, onlangs in MenSport nog uitgelicht vanwege de opening van een mennetwerk, stelde een commissie in die met voorstellen moet komen om het vraagstuk ‘paardenpoep op de weg’ op te lossen. Vanuit fietsers, wandelaars, stads-en dorpsraden wordt met enige regelmaat het paardenpoepvraagstuk aan de orde gesteld. Op zich ook niet vreemd. De echte ‘Zeeuwse knollen’ laten soms een behoorlijke boodschap achter. Op diverse plaatsen zoals strandovergangen, kruispunten, smalle voeten fietspaden, waar paarden soms wat nerveus van worden, wordt weleens mest gevonden. Een tijdje geleden reed er een tractor rond die de wegen schoon hield. Die is niet meer actief. De wethouder laat zich nu informeren door paardenbezitters, manegehouders en handhavers.

Start netwerk routes Roerdalen Bij Rijstal Venhof in Herkenbosch was op 28 mei 2014 de startbijeenkomst voor de realisatie van een knooppuntennetwerk van ruiter- en menroutes in de gemeente Roerdalen. VVV Midden-Limburg en het Routebureau Noord- en Midden-Limburg nodigden, in overleg met de gemeente Roerdalen, bestuurders, ondernemers en gebruikers uit om mee te praten over de aanleg van het netwerk. Het routenetwerk moet in 2015 klaar zijn. De Gemeente Roerdalen is de eerste gemeente die start met de aanleg van het knooppuntennetwerk als onderdeel van het GOML-project dat tot doel heeft achthonderd kilometer ruiter- en menroutes in MiddenLimburg te realiseren. Dit project wordt door VVV Midden-Limburg getrokken en in samenwerking met Routebureau Noord- en Midden-Limburg en KNHS Regioconsulent Lei Linders uitgerold. Het GOML-project is mede mogelijk gemaakt door het Limburgs Paardensportplan.

Eurogroup for Animals en World Horse Welfare doen onderzoek naar het welzijn van paarden. Ook de Dierenbescherming is bij het onderzoek betrokken. Het onderzoek moet uitwijzen of een effectievere aanpak van de welzijnsproblemen binnen de Europese paardensector mogelijk is. In Europa worden ongeveer zes miljoen paarden gehouden, maar er is geen uniforme wetgeving om het welzijn van de dieren te beschermen. Koepelorganisatie Eurogroup for Animals, waarbij ook de Nederlandse Dierenbescherming is aangesloten, organiseerde op verzoek van de Europese Commissie een bijeenkomst. Er werden presentaties gegeven door paardensportorganisaties, internationale overheidsorganisaties, dierenwelzijnsorganisaties en onderzoekers. Het was tevens de start van het genoemde onderzoek. Eind 2014 wordt een rapportage verwacht.

Oude paarden Veel eigenaren van oude paarden doen hun best om hun paard soepel te houden. Veelal met gebruik van voedingssupplementen. Toch blijkt meer bewegen effectiever. Onderzoekers van de faculteit Diergeneeskunde, de Universiteit Gent en de University of Montreal onderzochten de werking van een supplement, bestaande uit glucosamine, chondroitinesulfaat en MSM (methylsulfonylmethaan). Hiervoor onderzochten ze gedurende drie maanden paarden in de leeftijd van 25 tot 34 jaar. Eén groep kreeg het voedingssupplement, de andere groep een placebo. De gang van de paarden werd aan het begin en aan het eind van deze periode beoordeeld. Wat bleek? De paarden die het supplement kregen toegediend, werden niet beter dan de controlegroep. Wel was het zo dat alle paarden soepeler gingen lopen, waarschijnlijk omdat ze gedurende dit onderzoek regelmatig beweging kregen. Regelmatige beweging is dus ook voor oudere paarden belangrijk. Bron: Levende Have en Faculteit Diergeneeskunde

Wereldruiterspelen 2018 naar Canada

Het FEI Bureau besloot unaniem om de organisatie van de Wereldruiterspelen 2018 toe te kennen aan Bromont nabij Montreal in Canada. Het Bromont Olympic Equestrian Park, waar in 1976 de hippische onderdelen van de Olympische Spelen werden gehouden, vormen het decor voor de wereldkampioenschappen van alle paardensportdisciplines, waaronder de vierspannen. Het is de tweede keer dat de Wereldruiterspelen buiten Europa worden gehouden. In 2010 organiseerde Lexington in Kentucky (USA) dit grootse evenement. Lexington had zich overigens ook kandidaat gesteld voor de organisatie van de Wereldruiterspelen 2018. De eerstvolgende Wereldruiterspelen zijn van 23 augustus tot en met 7 september 2014 in het Franse Normandië.

Enquête paard en management

Zetten paardeneigenaren in Zweden hun dieren vaker op stal dan eigenaren in Nieuw Zeeland? Wat voor voedsel geven Franse eigenaren aan hun paarden? En Nederlanders? Gebruiken Engelse ruiters hetzelfde harnachement als in Australië? De universiteit van Sydney en International Society for Equitation Science (ISES) wil graag allerlei overeenkomsten en verschillen in beeld brengen en ontwierp een enquête die in zeven talen beschikbaar is. De vragenlijst gaat over voeding, gedrag, harnachement en informatiebronnen die gebruikt worden door paardeneigenaren. Doe mee met de de enquête via de link in het gelijknamige nieuwsbericht van 26 mei 2014 op www.mensport.nl/.be

Kastelenrit Doorn afgelast De werkgroep Kastelentocht besloot de voorbereidingen voor de Kastelentocht Doorn, die haar 49e editie zou hebben, te stoppen. Het evenement, dat gepland stond voor augustus, kan dit jaar geen doorgang vinden omdat door de huidige economische situatie roet in het eten gooit. De organisatie krijgt de begroting niet rond. De vereniging zou een te groot financieel risico lopen om dit mooie evenement op een verantwoorde manier te organiseren.

Wolvenschade niet altijd gedekt

SGMW Slingeplas afgelast

Woon je in een Nederlandse regio waar vandaag of morgen wolven zich gaan verspreiden, dan kun je de paarden en/of pony's als eigendom beter onderbrengen in een bedrijf. Staatssecretaris Sharon Dijksma deelde mee dat de schade aan bedrijfsmatig gehouden dieren, mits bewezen dat de schade door een wolf is veroorzaakt, voor de volle honderd procent van de getaxeerde waarde wordt vergoed. Dijksma acht de kans groot dat de wolf naar Nederland komt omdat in Duitsland, dichtbij de Nederlandse grens, wolven zijn aangetroffen. Ook vanuit Frankrijk kunnen wolven via België in Nederland terechtkomen. Schade door wolven aangebracht, moet binnen 24 uur worden gemeld. Het kadaver moet op de vondslocatie blijven zodat sporen niet worden uitgewist. Via sectie op het kadaver, sporenonderzoek of een DNAanalyse wordt bepaald of paard, pony of veulen inderdaad het slachtoffer van een wolf is. Pas daarna wordt een schadebedrag uitgekeerd. De Europese Commissie erkent op dit moment dat de herintroductie van grote carnivoren, zoals wolven, bruine beren en lynxen, in West-Europa tot sociale conflicten kan leiden. Op Europees niveau is daarom een platform opgericht waar landbouwers, natuurbeschermers, jagers, landeigenaren en wetenschappers nadenken over de wijze waarop de West-Europese lidstaten met deze grote roofdieren kan samenleven. In de huidige situatie zijn in twee EU-lidstaten bruine beren, wolven, lynxen of veelvraten gespot. De Belgische landbouwkoepel Copa-Cogeca is één van de acht Europese federaties die deelneemt aan het EU-platform. 'Vee-eigenaren, met name schapenhouders, worden momenteel steeds vaker geconfronteerd met aanvallen op hun dieren', aldus Copa-Cogeca. 'De economische schade loopt op en voorzorgsmaatregelen lijken weinig uit te halen. Bovendien verliezen wolven hun angst voor de mens en dat resulteert in aanvallen overdag en ook dichter bij de boerderij.' Copa-Cogeca wil een aanpassing van de Europese wetgeving verdedigen omdat de oorspronkelijke regelgeving niet meer realistisch is.

De samengestelde menwedstrijd van De Koetsiers Aalten-Dinxperlo bij de Slingeplas in Bredevoort, gaat dit jaar niet door. De wedstrijd was gepland op zaterdag 20 en zondag 21 september 2014. Er is een andere eigenaar gekomen van het recreatiegebied de Slingeplas en er zijn nieuwe gebruiksregels voor het terrein, waardoor de organisatie het niet verantwoord acht om de wedstrijd nog op deze locatie te houden. Voor dit jaar blijkt de tijd te kort om een andere locatie te vinden voor de wedstrijd, maar voor volgend jaar wordt naarstig gezocht naar andere terreinen.

Bloedtest SME ontwikkeld Bij de allergische reactie, die paarden vertonen na een beet van een knut, zijn acht specifieke eiwitten in het spel. Met behulp van deze zogeheten allergenen is een bloedtest ontwikkeld waarmee kan worden aangetoond of een paard aanleg heeft voor staart- en maneneczeem. De allergenen kunnen ook kunstmatig worden geproduceerd en dat biedt kansen voor een immuuntherapie voor staart- en maneneczeem. Deze therapie is echter nog niet beschikbaar. Vijf jaar onderzoek door Wageningen University en de faculteit Diergeneeskunde, met steun van technologiestichting STW, Vereniging Koepel Fokkerij en Artu Biologicals, leverde veel kennis over staart- en maneneczeem op. Zo is vast komen te staan dat staart- en maneneczeem voor ongeveer twintig procent wordt bepaald door erfelijke factoren. Geen enkele andere factor, naast blootstelling aan knutten, heeft een dergelijk grote invloed. De overerving is echter complex en wordt niet bepaald door één enkel gen maar door een samenspel van meerdere genen. Een DNA onderzoek wordt voortgezet in een onlangs door de Europese Commissie gefinancierd project genaamd ‘HORSEGENE: Genomic tools for breeding against heritable diseases in horses’.

Nieuwe versie hand reiking Paardenhouderij De Sectorraad Paarden (SRP) publiceerde op 2 juni 2014 ‘De Paardenhouderij in het omgevingsrecht, handreiking voor de praktijk’. Deze publicatie is tot stand gekomen in samenwerking met de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). Het is een nieuwe versie van de eerdere publicatie ‘Paardenhouderij en Ruimtelijke Ordening, herziene handreiking voor de praktijk’. De nieuwe versie van de handreiking is digitaal beschikbaar en voor iedereen te downloaden op de website van de Sectorraad Paarden, www.sectorraadpaarden.nl. Een directe link vind je in het gelijknamige nieuwsbericht van 3 juni 2014 op www.mensport. nl/.be.

www.mensport.nl/.be • In de mensport zijn jaarlijks diverse speciale trofeeën te winnen, zoals de Horsefood 'the best' MenSport Wisseltrofee, de MenSport Wisseltrofee België en nog enkele andere: kijk voor een overzicht op het tabblad ‘Op de bok’/ Trofeeën. • Iedere maandag brengt MenSport een nieuwsbrief uit met daarin de belangrijkste actualiteiten en berichten uit Nederland en België. Via de homepage kunt u zich gratis en vrijblijvend aanmelden voor de wekelijkse MenSport Nieuwsbrief.

MenSport nr. 5 2014

MENSPORT

Aankondigingen

ACTUEEL Districtskampioenschap Oost De Sterruiters nam de organisatie van het Districtskampioenschap Oost op haar schouders. De dressuur- en vaardigheidswedstrijd wordt op 23 augustus 2014 in Haaksbergen gehouden. Opgeven: dv@sterruiters.nl.

Prinsenrit Nassaustad Breda

Mendag Grave Stichting Hippisch Festijn Grave houdt op 6 juli 2014 een mendag in Grave. Je mag komen kijken naar dressuur- en vaardigheidswedstrijden en een Kür op muziek. Ook wordt een menrit aangeboden over het knooppuntennetwerk in de gemeenten Grave, Mill en Sint Hubert. Onderweg kan een vaardigheidsparcours en een marathonhindernis worden gereden. Inschrijven voor de menrit, waarbij u kunt kiezen voor een afstand van vijftien, twintig, 25 of dertig kilometer, kan nog tot 5 juli 2014. Hippisch Festijn Grave Mennen vormt de afsluitende dag van twee weekenden paardensport op het sfeervolle paardensportterrein ’t Raamdal in Grave. Internet: www.hippischfestijngrave.nl. Inschrijven: eva_eigenhuijsen@yahoo.com.

Nachtrit Hoofdstad Aanspanning

Toertocht Maren-Kessel

Tijdens de regionale Gildefeesten in Maren-Kessel is er op 20 juli 2014 een Trekpaardenkeuring en een Toertocht voor Trekpaarden. Inschrijven kan tot 30 juni 2014 via 0031-(0)6-13740207 of 0031(0)6-48726257.

In navolging van de Prinsen van Oranje wordt op 31 augustus 2014, alweer voor de 22e keer, de Prinsenrit verreden in Breda en omgeving. Aan de rit, die natuurlijk ook een defilé heeft, zijn enkele behendigheidsproeven toegevoegd. Deelnemers krijgen de kans zich te laten jureren onder het reglement van de NVTG. De individuele start is vanaf 10.00 uur op het terrein van Pony en Paarden SportVereniging Princenhage. De route loopt via het kasteel van Breda naar het Mastbos, waar een lunchstop is gepland. Daarna verplaatst de stoet zich door de omgeving van Rith en Effen. Teruggekomen op het starten finishterrein kan een vaardigheidsparcours worden gereden waarin de rijvaardigheid van de koetsier en wendbaarheid van de paarden op de proef worden gesteld. Internet: www.debrabantseaanspanning.nl.

Tubbergse men- en ruiterdagen

MenSport nr. 5 2014

Foto: Clemens Brughuis

Zo’n vijftig authentieke rijtuigen maken op zaterdag 12 juli 2014 een uitgebreide tour door de binnenstad van Amsterdam waarbij alle mooie grachten en pleinen van de hoofdstad worden aangedaan. Natuurlijk dragen de koetsiers en hun passagiers kleding die past bij het type rijtuig. Vertrek om 21.00 uur, onder deskundige begeleiding van motorverkeerregelaars. Als het gaat schemeren, zo rond 21.30 uur, worden de lantaarns ontstoken in het Vondelpark. Alvorens de deelnemers daarna de Jordaan inrijden, is er om 22.30 uur een uitgebreide stop op de Noordermarkt. Daar is het met vrolijke harmonicamuziek, een drankje en hapje, haring en een sigaartje goed toeven. Het tweede deel van de tocht voert de deelnemers via een mooie route terug naar de inspanplaats, waar de rijtuigen rond 0.30 uur worden terugverwacht. De organisatie van deze jaarlijks terugkerende nachtrit is in handen van Hoofdstad Aanspanning. Info: www. hoofdstadaanspanning.nl.

Tijdens de Tubbergse men- en ruiterdagen op 5, 6 en 7 augustus 2014 mogen menners en ruiters genieten van drie, grotendeels over onverharde wegen, uitgepijlde tochten door het mooie Twentse en Duitse coulisselandschap. Lange zandpaden, kleine landweggetjes en kronkelige bospaden voeren de deelnemers door bossen, over essen en langs heidevelden. De routes zijn tussen de 25 en dertig kilometer lang en worden onderbroken door een aantal gezellige pleisterplaatsen waar deelnemers en hun paarden kunnen genieten van een welverdiende pauze. Voor de lunchstop kunnen deelnemers vooraf een lunch bestellen. De deelnemers zijn ook welkom om het programma van de Tubbergse Paardendagen te volgen, zoals het Schröder Masterclass springconcours, een braderie en een pony-opstap-dag. Info: www.tubbergsemenenruiterdagen.nl.

Foto: Ron Woering

Vorstelijk Slochteren

De geschiedenis van de Fraeylemaborg in Slochteren gaat terug naar de goede connectie met Koning-Stadhouder Willem III, die tussen 1650 en 1702 er als hartstochtelijk jager zeer regelmatig vertoefde. Omdat het Nederlandse koninkrijk tweehonderd jaar bestaat en Nederland voor het eerst na 123 jaar weer een Koning heeft, is de achttiende Fraeylema Koetsentocht op 6 september 2014 met Koninklijke allure, bijzondere rijtuigen en veel spectaculaire belevenissen omgeven. De achttien kilometer lange tocht start om 10.30 uur in manege De Woldstreek in Schildwolde. De lunch om 12.00 uur is gepland bij zorgcentrum Het Ufkenshuis in Siddeburen. Rond 16.00 uur volgt de prijsuitreiking op het voorterrein van de Fraeylemaborg. Internet: www.fraeylemakoetsentocht.nl.

Oefenmarathon Kuinderbos

Meijldijk rally

Het Kuinderbos in Kuinre is op zondag 21 september 2014 het decor voor een oefenmarathon. De wedstrijd staat open voor deelnemers in alle rubrieken: beginnende en gevorderde menners maar ook ruiters. De rubrieken onder het zadel en aangespannen starten wel apart. De attractie van de wedstrijd is de waterbak. Die is vernieuwd waardoor deelnemers naar verwachting nog meer snelheid kunnen maken. Toeschouwers mogen gebruik maken van vervoer tussen het hoofdterrein en de hindernissen in het Kuinderbos. Inschrijven: www.menverenigingdeburcht.nl.

De Meijldijk Rally is een oriëntatierit door de omgeving van Heeze en Geldrop en wordt op 19 oktober, tussen 10.00 en 18.00 uur, voor de 25e keer verreden. Start, lunch en finish op de manege. Info: meijldijkrally@hotmail.com.

Altenafair De Aangespannen Dag Gilze viert op 30 en 31 augustus 2014 het twintigjarig bestaan. Daaromheen wordt de Altenafair georganiseerd. Dat is een fair met circa veertig stands waar streekproducten worden verkocht en bezoekers oude ambachten mogen bewonderen. Voor kinderen is er een kinderanimatieteam. Vanwege het grote succes vorig jaar is de Altenafair 2014 nu twee dagen lang. Ondernemers en andere mensportliefhebbers die hun product of dienst willen laten zien, kunnen tegen hele schappelijke kosten een stand of tafel huren. Wil je meer weten? Bel dan naar Miriam Bastiaansen, telefoon 0031-(0)630583737. E-mail: altenafair@gmail.com.

Jonge paardenwedstrijd Hilvarenbeek ontvangt op 10 augustus 2014 een impulswedstrijd voor jonge menners en jonge paarden. Er is ook een oefenwedstrijd voor wedstrijdmenners. De samengestelde wedstrijd telt vier hindernissen. Info: www.menwedstrijd.nl. (afbeelding district kampioenschap)

Horsefood “the best”

MenSport Wisseltrofee Nederland Al meer dan 20 jaar de competitie voor de beginnende menner!

MenSport nr. 5 2014

MENSPORT

Regiowedstrijden

ACTUEEL

Foto: Harm Huisjes

Mede door de regen en kou waren er duidelijk minder toeschouwers bij de impulsmarathon op 10 mei 2014 in Oenkerk. Maar de deelnemers maalden er niet om. Er kwamen maar liefst 65 aanspanningen aan de start en veertien amazones onder het zadel. In en rond Oenkerk waren acht hindernissen opgebouwd, inclusief een vaardigheid, met vooraf een dressuurproef. Eén van de deelnemers was Simon Marinussen uit Bant, lid van Menvereniging De Burcht. Hij ment inmiddels vier jaar, samen met zijn vader Jan die zijn vaste groom is. Het dubbelspan pony’s heeft veel plezier in de marathon. Simon werd derde in zijn categorie, maar had wel steeds de snelste tijd op alle hindernissen. Bij de dressuur liet hij het wat afweten en kreeg daardoor extra strafpunten.

De rit Om Ommen, georganiseerd door de Vechtdalkoetsiers, trok dertig deelnemers die al om 08.00 uur werden ontvangen met krentenwegge. Om 10.00 uur werd het sein voor vertrek gegeven en begon de rit om Ommen. Op het industrieterrein, waar de gemeente Ommen een aantal percelen heeft liggen die voor een mooie rustpauze geschikt zijn, was de sherrystop. Na het tweede gedeelte van de ochtendrit kwam de stoet rijtuigen aan bij de oudheidkamer naast de molen waar een heerlijke lunch werd genuttigd. De middagrit bracht de deelnemers richting Vilsteren. Bij Huize Het Laar werd een mooie foto van elke aanspanning gemaakt waarna de stoet voor het defilé naar het centrum van Ommen terugkeerde. Erik Eshuis, professioneel explicateur, gaf uitleg over al het moois aan paarden, rijtuigen en koetsiers met hun passagiers.

De marathoncommissie Gersloot hield op 17 mei voor de zesde maal een impulsmarathonwedstrijd, als onderdeel van de zomercompetitie Friesland. Deze marathon zomercompetitie verloopt over elf wedstrijden. Op 30 augustus 2014 is de finale in Burgum. Onder ideale weersomstandigheden werden in Gersloot zeven hindernissen genomen. Schoolkinderen hielpen de organisatoren bij het versieren van het parcours. In het traject was er een verplichte rustpunt. Hier werden de aanspanningen gecontroleerd en was er koffie voor de deelnemers. Na deze korte rust volgde het vaardigheidsonderdeel wat vooral op snelheid ging. Eén van de deelnemers was menner Sido Kloosterman uit Hallum, met zijn zus Jenny als groom. Hij ment nu zes jaar, waarvan vijf jaar met een dubbelspan pony en dit jaar voor het eerst met een tandem. Niet alleen de menner en groom zijn familie van elkaar, ook de pony’s Black Boy en Black Beauty van elf en twaalf jaar zijn broers.

Foto: Lenus van der Broek

Om Ommen

Impulsmarathon wedstrijd Gersloot

Foto: Lenus van der Broek

Impulsmarathon Oenkerk

Districtskampioenschap Oost

MenSport nr. 5 2014

Loman (district West) was met zijn tweespan KWPN’ers Adelaar en Amarreto de beste van de groep tweespan paarden, maar Jan Greve kreeg de kampioenseer en prolongeerde daarmee zijn titel. Een spannende strijd bij de vierspan pony’s, waar Wout Jan van Veluw en Gerco van Tuyl om de beste titels streden. Van Tuyl legde een goede basis in de dressuur, reed een foutloze vaardigheid en sloot de wedstrijd winnend af. Kampioenen: Enkelspan pony klasse 1: Sander van Velthoven, reserve: Anneloes Kleinbussink; Enkelspan pony klasse 2: Marcel van de Kamp, reserve: Hanno van Kalkeren; Enkelspan paard klasse 2: Elsbeth Broekhuis, reserve: Ad van Zandwijk; Enkelspan paard klasse 3: Arie Dibbits, reserve: Joop Gommers; Tweespan pony's klasse 1: Arjen Holties, reserve Frank Bolt; Tweespan pony's klasse 2/3: Melanie van de Bunt, reserve: Aart Jan Jansen; Tweespan paard klasse 1: Steven van Manen, reserve: Jan Testerink; Tweespan paard klasse 2/3: Jan Greve, reserve: Jan Kosters; Vierspan pony's klasse 3: Gerco van Tuyl, reserve: Wout Jan van Veluw.

Foto: Jos Peerlings

Smokkelrally Budel

Foto: Karen Stork

Topper van het kampioenschap samengesteld mennen in District Oost (Kootwijkerbroek, 9 en 10 mei 2014) was Marcel van de Kamp. Als betrekkelijke nieuwkomer zette hij de beste punten van de wedstrijd neer. De Nijkerker is dit jaar in klasse 2 ingestroomd, nadat hij zijn Welsh pony tot M niveau had opgeleid. Dit was zijn derde samengestelde wedstrijd en hij werd meteen tot districtskampioen gekroond bij de enkelspan pony’s. Hanno van Kalkeren werd reservekampioen. Anouk de Geijter sloot haar derde klasse 3-wedstrijd enkelspan pony mooi winnend af met haar Welsh Gijs na een eerste plaats in de dressuur, de beste vaardigheid en een tweede plaats in de marathon. Helaas geen kampioenstitel voor haar want er werd niet voldaan aan de eis van minimaal vier deelnemers uit district Oost per rubriek. Elsbeth Broekhuis reed een sterke wedstrijd met haar blikvangende schimmel Phiero en werd districtskampioen van de grote groep enkelspan paard, klasse 2. Ad van Zandwijk werd fraai tweede. Bij de enkelspan paarden klasse 3 werd het een nek-aan-nek race tussen Joop Gommers en Arie Dibbits. Dibbits startte voor de tweede keer met zijn jonge paard Dynamo en zette de beste dressuurproef van de groep neer. Beiden legden de vaardigheid foutloos af en in de marathon was Gommers met Bandit een fractie sneller, maar net niet voldoende voor de overwinning. ‘Ik had dit echt niet verwacht,’ vertelt Dibbits blij. ‘Eigenlijk wilde ik gewoon goede punten rijden, zodat ik met drie goede wedstrijden naar het Nederlands kampioenschap zou mogen maar nu heb ik het ticket al meteen en dat is super!’ Melanie van de Bunt uit Lunteren won met haar Welshjes met ruime voorsprong de gecombineerde rubriek tweepan pony klasse 2 en 3. Aart Jan Jansen kreeg het reservekampioenslint omgehangen. Paul

Voor alweer de negende keer werd op 18 mei 2014 in Budel de jaarlijkse Smokkelrally gehouden. De belangstelling was dit jaar verrassend groot. Meer dan honderd inschrijvingen van zowel ruiters als van enkelen meerspannen. Met paard (en wagen) werd het Nederlands-Belgische grensgebied verkend. Bijzonder aan de Smokkelrally is het defilé door het centrum van Budel. Verenigingen en winkeliers hadden een uitgebreide evenementendag georganiseerd met als aftrap de doortocht van de Smokkelrally. Al vroeg stonden drommen mensen langs de kant. Een veelheid aan rassen in alle maten en kleuren trok aan het publiek voorbij. Vooral de trekpaarden met hun klassieke paardentuig, gerinkel van bellen en gekletter van grote hoeven op de weg maakten indruk. De meeste combinaties namen deel aan de uitdagende dertig kilometer lange puzzeltocht. Vooral de trekpaarden kozen voor de iets kortere toertocht. Dit jaar lag het grootste deel van het traject in België en waren speciaal voor de rally enkele natuurgebieden opengesteld.

Bijzondere competitie Noordwolde

Foto: Lenus van der Broek

Bij manege Sanninghoeve in Oudega hield Fokvereniging It Fryske Hynder op 31 mei 2014 de eerste selectiewedstrijd in de KFPS Outdoor Mencompetitie. Er worden deze zomer in totaal zeven selectiewedstrijden verreden: in juni, juli en augustus. De finale is in Drachten tijdens de keuring van het KFPS. Er wordt gereden in de mendressuur klasse B, L, M, Z en ZZ en er is een rubriek voor rijders zonder startkaart. Deelnemende paarden dienen ingeschreven te zijn bij het KFPS. In de B klasse werd Sietse Algra met Hester v.d. Hofstad (foto) eerste met 199,5 punten. Hij is lid van de menvereniging PSV Klaverkampruiters. De rubriek B-menners is dit jaar gelukkig beter gevuld dan in 2013 toen er uiteindelijk slechts een selectiedeelnemer bleek te zijn. In Oudega startten vele oude bekenden die vorig jaar ook meededen, maar nagenoeg alle menners zijn een klasse hoger gepromoveerd en staan dus fris in de competitie.

Foto: Lenus van der Broek

Menvereniging Noordwolde organiseert dit jaar voor haar leden een bijzonder competitie. Om clubkampioen te worden en een bijzondere prijs in ontvangst te mogen nemen, moet aan meerdere onderdelen worden deelgenomen. De onderdelen zijn een openingsrit, twee onderdelen dressuur, minimarathon, puzzelrit, vaardigheid en een sluitingsrit. Voor alle onderdelen kunnen punten worden verdiend. Naast het sportieve element levert dit ook een band en sociale contacten op in de menvereniging.

SMW Herwijnen

KFPS Outdoor Mencompetitie

Mendurance To finish is to win was op 24 mei 2014 de slogan bij de zevende editie van de Mendurance Drents Friese Wold in Wateren. De achttien combinaties kwamen uit heel Nederland en één uit Duitsland. De organisatie bestond uit een samenwerking tussen de Alberthoeve in Wateren, waar de start en finish waren, Staatsbosbeheer Drents Friese Wold en de gemeente Westerveld. Uithoudingsvermogen, samenwerking, vertrouwen en verzorging zijn de sleutelwoorden voor succes bij Mendurance. Niet alleen de tijd waarin het parcours wordt afgelegd is belangrijk, maar ook de conditie van het paard bij de veterinaire controles. Winnaars in de verschillende rubrieken zijn: Klasse 2 paarden: Vincent Boland; Klasse 2 pony’s: Bertus Fokker; Klasse 1 paarden: Marët Hopman; Klasse 1 pony’s: Ginny Oosterhof; Impuls paarden: Camille Fermans en Impuls pony’s: Ilona de Snoo. De Snoo vormde een leuke verschijning: de kleine mini Shetlanders zetten met hun kleine beentjes een prima prestatie neer en behaalden een winstpunt.

Bixiewedstrijd voor jeugd

Menwedstrijd Delfzijl Deelnemers en vrijwilligers stonden reeds in de vroege ochtend van 31 mei 2014 te trappelen om te beginnen aan de samengestelde menwedstrijd Delfzijl op Sportpark Uitwierde. De bouwploeg had weinig tijd, want slechts een maand tevoren was het licht voor de wedstrijd op groen gegaan. In het marathontraject had parcoursbouwer Oene Bosma zes hindernissen opgenomen die er prachtig uitzagen. Vooral de eerste hindernis, een prachtige brug, en de waterhindernis waren een lust voor het oog. De weergoden waren de organisatie ook gunstig gestemd. De extra ‘waterhindernissen’ droogden tijdig op en waar toch nog wat modder lag werd het terrein met houtsnippers begaanbaar gemaakt om paarden en publiek te behoeden voor ongewenste slippartijen.

Foto: Lenus van der Broek

MenVereniging Waal&Linge vreesde in eerste voor slecht weer op 24 mei 2014, de dag waarop hun onderlinge samengestelde menwedstrijd zou worden gereden. Maar de donkere wolken dreven over en daarna werd het een stralende dag en werden in de ochtend de dressuur en de vaardigheid verreden en in de middag de marathon. Dit alles op het mooie landgoed van Piet en Dita Kaldenberg.

Foto: Lenus van der Broek

Klassementsrit in het Westerkwartier

De klassementsrit traditioneel gerij met zestien prachtige rijtuigen, klederdrachten en zeer verzorgde paarden trok op de route in het Westerkwartier van de provincie Groningen op 25 mei 2014 veel belangstelling. De weersomstandigheden waren ideaal. De start was in de HJC Manege te Tolbert waar ook de jurering voor het klassement plaatsvond. In Nuis, Zevenhuizen en Leek mochten de aanspanningen even rusten. Koetsiers en medereizigers werden er op versnaperingen getrakteerd. De organisatie was in handen van Gerda Bruintjes en Sietze Nicolaas, in samenwerking met vrijwilligers van de Club van Rijden & Glijden Noord Nederland. In de categorie 1 Authentiek werd de familie Heres uit Toornwerd eerste met een Haflinger voor een vierwielige dogkar (eerste aanspanning op foto). In de categorie 2 Replica won familie Goudeket uit Hoornsterzwaag, met een Dartmoor voor een damespheaton.

Ondanks de grote hoeveelheid regen in mei 2014 was de bodem voor de dressuur- en vaardigheidswedstrijd van Stichting MenSport Nienoord op Hemelvaartdag toch droog. Er kwamen ruim zestig combinaties aan de start. Zij mochten elk twee dressuurproeven rijden en werden over vier ringen verdeeld. Om de jeugd een kans te geven om het mennen in wedstrijdverband onder de knie te krijgen, was er een bixieproef uitgeschreven. Patrick Trijbels (foto) uit Boven-Pekela was de jongste deelnemer van de dag. Hij is nog maar acht jaar en reed zijn eerste wedstrijd, de A-proef, samen met zijn moeder Martina Trijbels. De twintigjarige schimmelpony heeft de toepasselijke naam Amerigo en wordt ook onder het zadel gereden. Patrick Trijbels werd zowel bij de dressuur als de vaardigheid tweede, achter Olav Bourgonje. Patrick leert het mennen van zijn moeder die ruim tien jaar ervaring heeft en lid is van Menvereniging Onstwedde. Met dezelfde pony reed Martina Trijbels in de M klasse een proef. Ze werd zesde en eerste in de Kür op muziek.

MenSport nr. 5 2014

MENSPORT

Regiowedstrijden

ACTUEEL Deelnemers aan de clinic, georganiseerd door paardensportvereniging Voorne-Putten, mochten in Rockanje op 18 mei 2014 een dressuur-, vaardigheid- of marathontraining meerijden. Tijdens de lunch was er voor iedereen soep en broodjes. De lessen werden verzorgd door Christiaan Provoost. De menners kregen les in groepjes van maximaal drie aanspanningen. Provoost gaf een uur lang aanwijzingen in de verschillende onderdelen. Elke menner werd individueel begeleid en kreeg persoonlijke adviezen. Om de motivatie onder de menners te stimuleren, werd bij het rijden van de hindernis de tijd waargenomen. In een groep met drie Tinker-aanspanningen veroorzaakte dat enige concurrentie. De menners reden, met de adviezen van Provoost in gedachten, vol enthousiasme steeds sneller en vloeiender door de marathonhindernis. Aria Robijn reed uiteindelijk het snelst de hindernis door. Theo Wal (foto) werd tweede in de spontaan opgezette onderlinge Tinkercompetitie. Op 30 augustus 2014 wordt in Rockanje nogmaals een clinicdag gehouden. Provoost is wederom instructeur. Info: psvvoorneputten.nl.

Mooi weer, prachtige locatie, goede organisatie, prima sfeertje onder de menners, leuk strodorpje en een boeiend flankerend programma, wat wil je nog meer? Voor de negende keer bouwden de Stichting Benefiet Evenementen SchouwenDuiveland en de Fok- en Menvereniging Schouwen-Duiveland een snel parcours. Het evenement wordt ondersteund door Rotaryclub Schouwen-Duiveland en Rotaryclub Zierikzee. In de waterbak hield niet iedere combinatie het droog. Zo moest Edwin Dellebeke te voet verder. Christiaan Provoost zette met Maestro een prima prestatie neer. Ook Bram Chardon startte in Oosterland. Een publiekstrekker natuurlijk. Totaal onverwacht verscheen zijn vader met een vierspan in de ring. IJsbrand Chardon had Saumur moeten afzeggen vanwege blessures bij zijn paarden. In Oosterland reed hij een nieuw paard voorin. 'Wat we nu nodig hebben, is klappend publiek en een speaker om de nieuweling ermee vertrouwd te maken', aldus Chardon sr. Hij zei veel waardering te hebben voor deze benefiet menwedstijden: 'Ik kom hier heel graag.' Totaal telde het Menevenement Oosterland 78 combinaties en het werd door ongeveer vierduizend mensen bezocht. De opbrengst van dit evenement (18.500 euro) gaat naar 'Zeeland helpt Cambodja' en diverse goede doelen op Schouwen-Duiveland.

De Paard&Leven dag is een doedag waar alle paardensportdisciplines zijn vertegenwoordigd. In deze tweede editie op het KNHS Centrum werden twee nieuwe programmaonderdelen gepresenteerd: horse agility en vrijheidsdressuur. Uiteraard was ook de mensport weer vertegenwoordigd met een dressuur- en vaardigheidles en een marathonclinic. Ongeveer tweehonderd deelnemers reisden op Hemelvaartdag af naar Ermelo om mee te doen aan de vele clinics, workshops en lessen. Liefhebbers mochten zich inschrijven voor meerdere lessen zodat er aan verschillende disciplines kon worden geproefd. Er waren bijvoorbeeld lessen dressuur, longeren en obstakeltraining. Voor mensen zonder paard was het mogelijk mee te doen aan een workshop ruiterfitness, voltige of een clinic paardenfotografie van de bekende fotograaf Arnd Bronkhorst. Naast de clinics was er ook een gezellig strodorp geplaatst waar van alles te beleven was. Zo stonden er diverse kramen en was het mogelijk om kosteloos mee te doen aan ringsteken en een hondentraining. Voor de allerkleinsten stonden er enkele pony`s klaar voor een ritje. De dressuur- en vaardigheidsles op de Paard&Leven dag werd gegeven door Paul Versluis. In groepjes van vier werd een uur lang aandacht besteed aan een probleem waar de deelnemer aan wilde werken. Behalve de aanwijzingen, die het aangegeven probleem moesten verhelpen, gaf Versluis tips over het verbeteren van de aanleuning. De marathonclinic werd gegeven door Ad Aarts op het terrein waar de vaste hindernissen van het KNHS Centrum staan. Aarts controleerde bij alle deelnemers de aanspanning en gaf aanwijzingen over het tuig of de wagen. Deze aanwijzingen waren voornamelijk gericht op de veiligheid van de aanspanning. Vervolgens werd een drietal hindernissen gereden. Een technische hindernis tussen houten palen, een grote brug met heuvels en de waterbak. Aarts voorzag de deelnemers van commentaar zodat zij vloeiend en met tempo de hindernissen doorkwamen.

Foto: Brenda Andeweg

Oosterland top

Paard&Leven Dag

Foto: Brenda Andeweg

Clinic menvereniging Voorne-Putten

Nat pak bij Bucephalus Tijdens de jaarlijkse menmarathon op Hemelvaartdag in Barsingerhorn werkte het weer niet helemaal mee. Het water bleef maar uit de lucht komen en de organisatie moest daardoor een stuk uit het traject schrappen. Door de regen was het onbegaanbaar. Toch was de sfeer op de dag zelf goed en kwamen de menners gewoon naar Barsingerhorn toe om vol goede moed aan de wedstrijd te beginnen. Veel regenpakken in de dressuurring en een blubberspoor in de vaardigheid maar het mocht de pret niet drukken. Het eerste stuk van het traject door de landerijen was geschrapt dus kwamen alle aanspanningen eerder in de hindernissen waar altijd het spektakel begint. Omdat er dit jaar een regendouche was gebouwd en geen waterbak, was de gedachte dat de menners met hun grooms redelijk droog zouden blijven. Niets was minder waarâ&#x20AC;Ś Door de vele regen was het nat genoeg. De regendouche stond weliswaar uit. Bovendien was hindernis 5 gepromoveerd tot waterbak omdat het regenwater gewoon niet weg kon. Toeschouwers werden op spektakel getrakteerd! De organisatie kan terug kijken op een geslaagde dag, mede door de inzet van vele vrijwilligers en de mensen die hun land ter beschikking stelden. Wat kan een beetje regen dan ook schelen, het echte wedstrijdgevoel is veel belangrijker! Zie voor de uitslagen www.mensport.nl.

's Ochtends, op de eendaagse samengestelde menwedstrijd van de Stad- en Landeruiters (7 juni 2014), waagden de deelnemers zich aan de dressuur- en vaardigheidsproeven op het mooie concoursterrein â&#x20AC;&#x2DC;t Harde. Het wegtraject werd 's middags gereden en voerde langs de luxueuze villa`s van Blaricum. Het aansluitende marathontraject bestond uit zes hindernissen waarvan er drie op het concoursterrein lagen. De overige hindernissen lagen in het nabij gelegen natuurterrein. Het was een afwisselende rit met natuurlijke obstakels. Een van de hindernissen was een heuvel, die meerdere keren op en neer moest worden gereden. Pony's en paarden hadden er een hele kluif aan. Aan het einde van de dag volgde de prijsuitreiking waaronder de overhandiging van de Cor Vos Wisselbokaal aan de deelnemer met het laagste aantal strafpunten. Cor Vos stond aan de basis van de mensport in 't Gooi. De Wisselbokaal bestaat sinds 1997. Vorig jaar won Hanno van Kalkeren met zijn tweespan pony`s de felbegeerde prijs. Hij mag de bokaal een jaar langer houden omdat hij nu met een enkelspan pony in de klasse 2 het laagste aantal strafpunten scoorde.

MenSport nr. 5 2014

Foto: Brenda Andeweg

Samengestelde menwedstrijd Blaricum

Concours Hippique Sneek

Dressuur en vaardigheid Rhoon

Het grootse Concours Hippique Sneek (6 tot en met 9 juni 2014) te IJsbrechtum, dat haar 25-jarig jubileum vierde, verliep niet van een leien dakje. Met man en macht moest 500.000 liter water worden afgevoerd. Om de conditie van het weiland te waarborgen, werden de wedstrijden op de donderdag afgelast. Op zaterdag 7 juni werd voor de zevende maal de dressuurwedstrijd mennen op de CH gehouden. Ruim dertig deelnemers konden twee proeven afleggen. Eén van de deelnemers in de B-dressuur was Bas Nijenhuis (foto), lid van het bestuur CH Sneek, afdeling mennen. Hij reed voor de vierde maal de dressuurproef met de tienjarige Fries Nanne. Nijenhuis ment sinds vijf jaar en daarvoor reed hij onder het zadel. Nijenhuis had zijn tweelingzus Jessica als voorlezer op de wagen. ‘Sturen doe ik beroeps- en hobbymatig; in het dagelijks leven ben ik buschauffeur’, aldus mensportliefhebber Bas Nijenhuis. Foto: Lenus van der Broek

In de tweede dressuur- en vaardigheidswedstrijd van paardensportvereniging Rhoon e.o. werd verschenen ongeveer 25 deelnemers in beide onderdelen. De dressuurproeven werden 's ochtends in twee ringen gereden. Daarna werd het vaardigheidsparcours opgebouwd. Koos van de Vooren behaalde in de klasse B de hoogste dressuurscore. Samen met zijn paard Cerunique noteerde hij maar liefst 216 punten. In de vaardigheid werden maar weinig foutloze rondes gereden. Een van de vier foutlozen kwam op naam van Josefien Krijgsman. Zij zette dan ook met haar tweespan Welshjes, de tweespan ponyrubriek op haar naam. Tijdens de prijsuitreiking werd de wedstrijdsecretaris Sjaan Bode (foto) in het zonnetje gezet. Zij was op de wedstrijddag jarig. Bode zet zich al jaren in voor de mensport en hielp verschillende verenigingen met het wedstrijdsecretariaat. Inmiddels zet zij zich al weer een aantal jaren voor PSV Rhoon in.

Foto: Bert Heeren

een borrelstop op het landgoed van tuigmakerij Van der Wiel ging de tocht weer naar Borkel en Schaft voor een tweede defilé met aansluitend de prijsuitreiking. Ton Maat uit Ulvenhout won met een mail-phaeton, bespannen met twee Friese paarden, de eerste prijs. C. Christoffels uit het Belgische Lanaken reed ook een tweespan Friezen, maar dan voor een roof seat break van bouwers Brewster uit New York. Christoffels verdiende met zijn aanspanning de tweede prijs. De welbekende fotograaf H. Huisjes uit Oirschot pakte de derde prijs met zijn tweespan KWPN'ers voor een Clarence demi-d’Orsay. De Chr. Van de Heuveltroffee werd toegekend aan familie Vrolix uit Elen-Dilsen die een Friese sjees reden, bespannen met een tweetal Friezen. De puzzelrit werd gewonnen door familie Bos uit Valkenswaard. De publieksprijs was voor P. Kwinten uit Borkel en Schaft die een Oostenrijkse marktwagen met een Fries paard reed. De beste geklede dame en heer waren respectievelijk mevrouw Frans uit het Belgische Nijlen en de heren De Meuter uit Ternat (België). De Pinksterrit eindigde waar het begonnen was, op het startterrein. De organisatie was in handen van de Hippische Vereniging St. Servatius.

Op zondag 8 juni werd de Pinsterrit gereden die georganiseerd was door de Hippische Vereniging St. Servatius. Tegenwoordig voert de Pinksterrit Valkenswaard door de prachtige omgeving van Borkel en Schaft, zowel over Nederlands als Belgisch grondgebied. Op 8 juni arriveerden al voor 8.00 uur de eerste koetsiers met hun rijtuigen en paarden op het inspanterrein. De vijf aanspanningen, die zich lieten jureren, werden beoordeeld. De start was om 10.30 uur. Het defilé van de 28 aanspanningen reed in Borkel en Schaft en bood tegelijkertijd een mooie pauze waarna 's middags de stoet weer begon te rijden. Na

Foto: Brenda Andeweg

Pinksterrit Valkenswaard

HF_logo nieuw.pdf

5/17/10

11:01:33 AM

Vijftienjarige leidt tussenklassement Wisseltrofee Het is hem met de paplepel ingegoten. Frank

wedstrijdveld veel indruk. Ambities zijn er ook: 'Ik zou graag, net als mijn vader, in de toekomst een vierspan pony's willen rijden.' 'Heel veel succes toegewenst', zegt MenSport bij het afscheid. 'We hopen dat je op die eerste plaats blijft staan.' 'Zal ik zeker doen', antwoordt Frank vastbesloten. Wordt vervolgd ...

Bolt heeft negen jaar menervaring en hij is pas vijftien. Momenteel staat Frank bovenaan het tussenklassement van de Horse Food 'the best'

Stimuleringsprijs

Frank is de zoon van vierspanmenner (met pony's) Dick Bolt. Zijn twee jaar oudere broer Jürgen is eveneens met het virus besmet en rijdt inmiddels met een tweespan pony's klasse 3. Een vader-en-zonen-hobby dus want als Frank zelf niet ment, groomt hij bij zijn vader en andersom. Vorig jaar pas -Frank was toen veertien- maakte hij zijn entree in de samengestelde menwedstrijdsport. 'Daarvoor reed ik af en toe indoors', vult hij aan. 'Onder andere in de Twente Cup.' Frank zit nog op school, in het voorlaatste leerjaar van de VMBO Gemengd Theoretisch (GL). Met zijn Welsh A-tjes Nancy en Falco, respectievelijk veertien en twaalf jaar oud, maakt hij op het

Foto: Wilco van Driessen

MenSport Wisseltrofee.

De MenSport Wisseltrofee wordt dit jaar voor de 22e keer uitgereikt aan een menner die aan het begin van zijn of haar mencarrière staat. Het is een stimuleringsprijs voor menners die nog nooit hoger dan de klasse 1, L of CAN* zijn gestart. Ook de paarden of pony's mogen niet hoger hebben gelopen. Sinds 2013 wordt de Nederlandse versie van de MenSport Wisseltrofee gesponsord door Horsefood 'the best' van Van Gorp Diervoeders uit Waalwijk. De naam van de menner, die het tussenklassement van de Belgische MenSport Wisseltrofee leidt, vindt u op pagina 55. Kijk voor alle uitslagen op www.mensport.nl/be.

MenSport nr. 5 2014

MENSPORT

Regiowedstrijden

ACTUEEL

René van Beek met Allstar (enkelspan paard klasse 3): zeventiende in het eindklassement.

tweede plek te rijden in de marathon. De rubriek enkelspan paard klasse 3 telde maar liefst negentien deelnemers. In de dressuurring waren beide juryleden het qua puntentelling niet helemaal met elkaar eens en dat resulteerde in grote plaatsingsverschillen. Onbegrijpelijk maar waar. Toch kwam er aan het eind van het weekend een winnaar uit. Jaap van der Horst won de rubriek, op de voet gevolgd door Johan van Zeeland, Kimberley van Ede en Paul Versluis. Marianne Wolters eindigde met Chic van de Woltershof onderaan: 'Het paard is onervaren en moet nog veel leren. De indrukken die hij als wedstrijdpaard moet opdoen, vinden we alleen in een wedstrijd. Ik zie dit dan ook als een goede oefening om weer verder te kunnen.' Bij de tweespan pony’s klasse 1/2 reed Frank Bolt zijn Nancy en Falco naar een eerste plek. Het prachtige span van Marieke Barmentloo (klasse 3), Fedor en Nick, liet er geen gras over groeien en won overtuigend. De hoogste eer in de rubriek tweespan paarden, altijd weer een genot om naar te kijken, ging naar Anouska de Vries (klasse 1/2). In de klasse 3 reed Hans Reitzema samen met Veder en Valco de minste strafpunten. Bij de vierspan pony’s bracht Coen ter Braak het tot en met de overwinning, mede door een goed gereden marathon en een foutloze vaardigheid. Met nog geen 0,12 punten verschil eindigde René Schuiling bij de vierspan paarden voor Harry Streutker op de eerste plaats.

Hoge temperaturen in Hellendoorn De klimaathermometer tijdens de samengestelde menwedstrijd op 7 en 8 juni 2014 in Hellendoorn liep bij de finish na de marathon naar hoge waarden op. Menig aanspanning moest voor een tweede controle bij de veterinair komen omdat de temperatuur en/of de hartslag te hoog was. De meeste paarden herstelden snel. Een enkeling kwam terug voor een derde keer. Vooral de ietwat koudbloedige rassen hadden het zwaar. Toch mocht het de pret niet drukken. Alleen maar lof over de prachtige hindernissen, het mooie doch zware traject en de strakke organisatie. Om 8.00 uur startte het dressuuronderdeel. De ringen lagen er zoals ieder jaar weer mooi verzorgd bij. Degenen die als eersten in de ring moesten verschijnen, hadden geluk. In de loop van de dag werd het zeer warm, zowel voor mens als dier. De hoogste score in de dressuur werd gereden door HC-rijder Antonie ter Harmsel. Hij reed 40,59 strafpunten, gevolgd door Markus Beerhues (enkelspan paard klasse 2) en Stefan van der Meijden (enkelspan paard klasse 3), met respectievelijk 50,08 en 50.88 strafpunten.

Vaardigheid

Parcoursbouwer Hans Bergboer wist op het niet al te grote vaardigheidsterrein een goedlopend

MenSport nr. 5 2014

parcours neer te zetten. Van de 102 starts bleven er uiteindelijk zeventien foutloos. Bij de enkelspan pony’s ging de eindoverwinning naar Fred den Elzen met Bart Blom (klasse 1) en Carolien Fischer met Sparkling Spikkel (klasse 2/3). Bij de enkelspan paarden werden de prijzen verdeeld over drie rubrieken. Klasse 1 werd gewonnen door Willeke Goudzwaard op korte afstand gevolgd door Inge Ranzijn. In de klasse 2 stond Markus Beerhues na één dag weer bovenaan. Deze plaatsing hield hij vast door een goede

Tandems

Van de vijf tandemponyaanspanningen reed Dianne Legemaat de minste strafpunten. Cora Poelman werd tweede. Het zal nog een mooie strijd worden tijdens de tandemkampioenschappen op 12 en 13 juli in Varsseveld 2014. In de rubriek tandempaard, klasse 1/3, ging Jaron Wolters samen met zijn Friese paarden Amarens en Egbert voor de eerste plek. Tekst en foto's: Marja Herfst-Kaan

Tweede sportcarriere Dvs Little Milton Speciale verschijning op de samengestelde menwedstijd in Hellendoorn was de elfjarige Connemara schimmelruin DVS (de VriesvanSomerenSpaan) Litlle Milton. De schimmel is in 2008 gekocht door Bert Spaan en paramenner Liske van Someren. Hij zou het bij de paramenners helemaal gaan maken. Van Someren ging met professionele hulp van Jan Berendijk aan de slag. Ze kreeg het voor elkaar deze zeer getraumatiseerde pony in de wedstrijdsport uit te kunnen brengen maar door gezondheidsproblemen moest zij voorlopig de wedstrijdsport vaarwel zeggen. Na een bezoek van de bondscoach, die vond dat Milton toch echt een keer mee naar het WK moest, besloot Bert Spaan, mede-eigenaar, hem opnieuw in de sport uit te brengen zodat Van Someren, als ze weer hersteld is van haar operatie, niet helemaal opnieuw moet beginnen. Milton gedroeg zich fantastisch in de wedstrijd. Door een niet herstelde fout in de hindernissen eindigde Bert Spaan samen met zijn groom Dieuwke de Vries onderaan.

mensport | ruitersport | Leverancier van Ideal Equestrian tuigen

www.fhkool.nl Middenweg 14, 8075 PM Elspeet Tel. 0577-492526, Email: f.kool@wxs.nl

Openingstijden: maandag 08-18h, dinsdag 08-18h, woensdag 08-16, donderdag en vrijdag alleen op afspraak, zaterdag 10-16h.

De kwestie van het juiste voer

Krijgt jouw paard voldoende zouten binnen?

De zomer is in aantocht en je paard kan flink zweten na een stevige training, misschien was hij zelfs al erg warm toen je hem uit de wei haalde. Maar wanneer heeft jouw paard extra zouten (elektrolyten) nodig? Kun je hem dit preventief voeren, zodat hij een voorraadje aanlegt of is het enkel een kwestie van tekorten weer aanvullen? Djilan Boelen van Pavo VoerAdvies wordt nu de zomer nadert overstelpt met dit soort vragen. “Omdat er relatief weinig zout zit in paardenvoer, heeft je paard bij warme omstandigheden wat extra nodig”, vertelt Djilan. “We spreken bewust over ‘extra’, omdat we ervan uitgaan dat ieder paard een liksteen tot zijn beschikking heeft voor de opname van extra zouten en mineralen.”

Foto: Christiane Slawik

Hoeveel? Paarden kunnen geen zoutvoorraadje in hun lichaam opslaan, maar je kunt wel voorkomen dat je met een tekort aan een wedstrijd begint. Wees je ervan bewust dat een paard per uur inspanning in draf en galop als snel 7 tot 10 liter zweet verliest. Heb je een zwaar wedstrijdweekend voor de boeg, waarin je paard een flinke proef moet rijden, een cross moet afleggen of een endurancerit maakt? Geef hem dan vanaf twee dagen voor de wedstrijd extra zout en ga hiermee door tot en met maandag. Geef je gewoon keukenzout? Houd dan – afhankelijk van het formaat van je paard – een hoeveelheid van 20 tot 40 gram aan. Ben je bang dat je teveel geeft? Dat kun je checken door te zien of je paard plots meer gaat drinken (en dus plassen). Het is belangrijk dat je dan snel mindert, want teveel zout is een belasting voor de paardenmaag. Extra zout kun je toedienen in verschillende vormen. Je kunt je paard dit via het voer geven of in een emmer met water. Zorg wel altijd dat je paard daarnaast ook een emmer water zonder zout tot zijn beschikking heeft. Is jouw paard al niet zo’n fan van zijn liksteen, dan zal hij tijdens het eten ook proberen het zout te mijden. In dat geval kun je het zout beter via een emmer water geven. Er bestaan ook kant-en-klare preparaten, zoals Pavo E’lyte. Aan dit soort mengsels met natrium- en kaliumchloride zijn over het algemeen ook nog calcium, magnesium en extra vitaminen toegevoegd. En sommige zijn glucose- of dextrosebasis om de opname van de zouten in de darmen te bevorderen. Van Pavo E’lyte mag je een groot paard (600 kg) 100 gram per dag geven, een pony (300kg) geef je de helft daarvan. Een tekort aan zouten zal zich enkel tijdens de warme zomerdagen manifesteren. Normaal is extra zout geven dus niet nodig.

Voor vragen over voeding en gezondheid kun je bellen met Pavo VoerAdvies: 0900-7227 336. Mailen kan ook: voeradvies@pavo.net

MenSport nr. 5 2014

DE LEUKSTE, MOOISTE EN SLIMSTE PONYSPULLEN VINDT U OP

Shopaanbiedingen: Menhandschoen

Deze exclusieve handschoen is deels gemaakt van sterk rundleder. Extra lang model met bedekte pols en klittenbandsluiting. In de kleur bruin.

Genoemde prijzen zijn exclusief verzendkosten.

Mennierdeken Pony, cob en full

Van € 30,00 voor € 25,00 + € 3,00 verzendkosten

Mensimulatorsysteem Encke

MenSimulator Enkelspan met eenvoudige leidsels. Het meest geavanceerde mentoestel, de MenSimulator, kan in- en afbuigen en ziet er bovendien heel leuk uit. (De MenSimulator wordt standaard geleverd met een bandleidsel. Een houten zitje is als losse accessoire verkrijgbaar en kost € 18,-)

Hou het droog deze zomer!

Tuigentas

Paraplu

Menschort

Geschikt voor twee tuigen

Omkeerbaar, skai en fleece

Van € 149,00 voor € 125,00 + € 7,00 verzendkosten

Bestel via www.mensport.nl/.be

www.ponywebwinkel.nl

info@ponywebwinkel.nl

06 236 440 62

Te verze vens kerin schad gswerk eclaim s

Den Akker 2 3781 MC Voorthuizen Tel. 0342 - 471273 www.wagenmakerijkoenders.nl

Het adres voor alles op het gebied van de mensport: • • • • • • • • • •

Het betuigen van uw paard/pony Corrigeren, Training en Menles Mentuin met diverse vaste hindernissen Grenzend aan ca. 100 km ruiter/menroutes in de Chaamse bossen Dealer van Ideal & Zilco tuigen In/verkoop en reparatie van Marathon- en Recreatiewagens Bijbehorende mensport artikelen Huifkartochten (ook geschikt voor rolstoelgebruikers) Verhuur van Rijtuigen (Bruiloft, Jubilea, Begrafenis etc. etc.) Bedrijfsuitjes en Teambuildingactiviteiten

Tilburgsebaan 30 5126 PH Gilze, www.geertsgilze.nl Tel: 0161 - 451 509 Adje: 06 - 50 862 320 Luke: 06 - 55 785 694

MenSport nr. 5 2014

marathon- en recreatiewagens Hagedoorn-linde uw specialist in menwagens. Als enige in Nederland officieel dealer van de LEON menwagens. Met 65 nieuwe wagens en 45 occasions op voorraad. Altijd diverse soorten en maten LEON wagens op voorraad. Voor iedere portemonnee een passende wagen.

Recreatie, wedstrijd, groot of klein... U moet bij Hagedoorn zijn.

Graag zien wij u op Linde (Dr.)

Adres Schrapveen 6, 7925 PH, Linde (Dr.) - www.hagedoorn-linde.nl Marc: 06 - 21 65 60 92 - Freddy: 06 - 53 55 88 74

CAI-A Saumur 2014 Goede graadmeter Dertig jaar Saumur, al werd het jubileum niet gevierd, de internationale menwedstrijd buiten de oude Loire-stad heeft altijd charme. De renbaan, het Cadre Noir, de wijn, de organisatie met ietwat Franse slag maar bovenal het wedstrijdterrein met de groenomzoomde dressuurring en de afwisselende hindernissen, vormden het decor van een wedstrijd van formaat. De Amerikaan Chester Weber sloeg zijn slag bij de vierspannen, de Franse enkelspanmenners waren te sterk op eigen bodem en mooie resultaten in de ponyrubrieken. Saumur heeft ’t en is een uitstekende graadmeter in een WK-jaar. De WK-koorts begint te stijgen, enkelen vierspannen scherpen hun degens in de aanloop naar hun WK’s. Voor de enkelspannen is dat eind september 2014 in het Hongaarse Izsák, de vierspannen hebben hun mondiale strijd als onderdeel van de Wereldruiterspelen begin september in Normandië. Is er in Nederland een redelijk duidelijke kopploeg van de vierspangiganten, in België ligt dat nog helemaal open en was Saumur een belangrijk meetpunt voor de keuzeheren. Echter: chef d’équipe Henk van der Wiel trok zich daags voor de Franse wedstrijd terug, voornamelijk wegens gezondheidsproblemen. Voorzitter van de Belgische Mencommissie, Mia Allo, is ernstig ziek en vicevoorzitter Félix Brasseur is niet objectief aangezien hij zelf druk doende zich in het equipe te rijden. Enkelspan chef d’équipe Benny Van Oudenhoven nam de taken waar maar stak zijn hoofd niet in het Belgische wespennest van politiek, selectieperikelen en vriendjespolitiek. Hij stond de menners alleen bij in praktische zaken en registreerde de resultaten.

Een goede dienst

De dressuur werd gewonnen door Chester Weber die wederom rijkelijk bedeeld werd door de juryleden, gevolgd door het Nederlandse duo Theo Timmerman en Koos de Ronde. Een uitstekende dressuurproef werd ook neergezet door Gert Schrijvers die daarmee op de deur klopte van de Belgische WK-selectie. Alleen Jan Vandenberghe en Eduard Simonet wisten zich eveneens in de Top 10 de plaatsen. De marathon bleek selectief. Glenn Geerts ging voortvarend van start na marathonwinst in Horst en Aken 2013 maar vond zijn Waterloo in de vijfde hindernis toen een voorpaard niet langs een hek ging maar er overheen sprong. Het was einde verhaal voor de jeugdige menner. ‘Gewoon balen. In de dressuur was het paard linksvoor veel te heet en ik was gebrand op een goede marathon. Het kan gebeuren, mijn paarden zijn er goed vanaf gekomen en dat is het belangrijkste’, aldus Geerts. Routinier Brasseur kreeg het daarentegen redelijk aan het lopen. In de technische hindernissen eindigde hij als beste Belg op de negende plaats en de tweevoudig wereldkampioen toonde zich voorzichtig positief: ‘Langzaam maar zeker komt het goede gevoel

Chester Weber kreeg in de dressuurproef de nodige punten cadeau maar won uiteindelijk wél verdiend de wedstrijd.

met deze paarden. Ik weet dat ik er nog lang niet ben, maar met Aken en eventueel nog een wedstrijd kan het alleen maar beter worden richting Normandië.’ Dat Brasseur zichzelf een goede dienst bewees, was duidelijk. In de afsluitende vaardigheidsproef zorgde slechts één afgereden balletje ervoor dat hij met een achtste plaats in de eindrangschikking wederom de beste Belg werd. Eduard Simonet brengt sinds vorig jaar het span Arabo-Friezen uit van de familie Groenen en imponeerde met name in de vaardigheid door een luttele tiende tijdsoverschrijding te noteren en werd negende. Schrijvers daarentegen sprokkelde veertien strafpunten bij elkaar en maakte het de keuzeheren in de KBRSF Mencommissie weer moeilijk. Al moesten Theo Timmerman en De Ronde Weber voor zich dulden in het eindklassement, Timmerman was tevreden over zijn nieuwe crack Casanova (v. Vincenzo) in de dressuur. Ook De Ronde had met Cupido (v. Unieko) een versterking van zijn dressuurspan en toonde zich heer en meester in de marathon die hij won voor Weber en de Fransman Benjamin Aillaud die de eer van het gastland hooghield. In het landenteam was het goud simpel voor Nederland, zilveer voor Frankrijk en brons voor Amerika.

Visitekaartje

Ook bij de Belgische enkelspannen –waar Saumur als observatiewedstrijd zwaar meetelde voor WK-selectie– werd wisselend gepresteerd. Guy Collette startte in de dressuur met zijn fijn bewegende bruine ruin en werd sterk vijfde, maar in de marathon zorgde een twintigste plaats voor een daling in het klassement. Willy Verbeeck –ooit tweespanrijder– zorgde voor het beste Belgische resultaat en kon zich net niet in de Top 10 plaatsen. Mark Wentein bewees zichzelf ook geen dienst door in de marathon een poort te vergeten en werd uitgesloten. De Bruggenaar nam nog wel sportief revanche door de vaardigheid met slechts twee tijdfouten te winnen. En wie heeft nu de beste kaarten in België voor een WK-ticket? Voor alle Belgische menners viel wat te zeggen. Volgende maand wordt meer duidelijk. De Franse

enkelspanrijders zijn favoriet voor WK-eremetaal en gaven vast in Saumur hun visitekaartje af, Marion Vignaud won de dressuur en de wedstrijd, de afgezette wereldkampioene van 2002 - Anne Violaine Brisou – kwam met twee paarden aan de start en werd tweede en derde, Renaud Vinck completeerde het Franse succes met een vierde plaats. Jacqueline de Groot-Apon werd beste Nederlander op de vijfde plek, Frans Hellegers volgde op een achtste.

Viel niet mee

Bij de tweespannen leek het Harrie Verstappen die simpel op de eindoverwinning afstevende. De man uit Eersel won zowel de dressuur als de marathon maar verslikte zich in de afsluitende vaardigheid en zakte naar zilver. ‘Dat viel niet mee, maar ik weet wat ik verkeerd heb gedaan dus dat overkomt me niet nogmaals’, was de reactie van de oud-wereldkampioen zonder een tipje op te lichten van het euvel. Frank Grimonprez was de laatste die lachte en won zijn eerste internationale wedstrijd in zijn carrière. Bij de ponyvierspannen werd Nathan Nijs lachende derde. Een paar jaar geleden nam de jeugdige menner de leidsels over van zijn vader Jan en met verve. In de dressuur leek hij nog tegen een schier onoverkomelijke achterstand aan te kijken van zestien punten op winnaar Olivier Thiriez maar de jongeling vocht zich terug in de marathon en schoof naar de derde plek. Een enkel balletje in de vaardigheid leek de druk te verminderen op de twee leiders, maar zowel Thiriez als landgenoot Gilles Arriat kregen twintig strafpunten aan hun broek en Nijs jr. schoof door. Vader Nijs was trots. ‘De manier waarop mijn zoon rijdt, fouten eerst bij zichzelf zoekt, gewoon top. Die komt er wel.’ Nog een Belgische menner die in de voetsporen van zijn vader treedt is Nico van Praet bij de ponytweespannen. Een evenwichtige wedstrijd met een bijna winst, helaas net iets te veel tijdsoverschrijding in de kegels en uiteindelijk een tweede plaats achter de Duitser Jakob Finck en voor de Francaise Karine Poentis. Tekst en foto: Marie de Ronde-Oudemans

MenSport nr. 5 2014

MENSPORT

Belgisch nieuws

ACTUEEL Reisfeuilleton

De Belgische paramenner Rhine Holzkens en haar groom alsook levenspartner Raymond Jetten kregen op vrijdag 30 mei 2014 een e-mail van KBRSF Mencommissielid Mark Wentein dat aan alle formaliteiten voor deelname aan het wereldkampioenschap paramennen in Sandringham (Groot-Brittannië, 27 tot en met 29 juni 2014) zijn voldaan en dat Holzkens als Belgische vertegenwoordigster paramennen staat ingeschreven. Maar een officiële bevestiging van de KBRSF Mencommissie blijft uit. Vooralsnog houdt Jetten het erop dat ze gaan. 'We spraken meerdere Mencommissieleden en zij zijn het er allemaal mee eens dat we in Engeland weldegelijk de Belgische driekleur kunnen verdedigen.' In een eerdere reactie ontzenuwde Jetten de bewering van chef d'équipe Myriam De Faudeur dat Holzkens pony, die zij in bruikleen heeft, fysiek een WK niet zou aankunnen. 'De teamveterinair onderzocht en observeerde de pony. Volgens hem is het dier kerngezond', aldus Jetten. De Faudeurs weerwoord: 'De teamveterinair heeft een adviserende taak. Het is de Mencommissie die beslist en die kon niet vergaderen vanwege ziekte van de voorzitster, Mia Allo.' De andere kandidaat, Freddy Soete, trok zich terug omdat zowel de Mencommissie als hijzelf twijfels hebben over de benodigde capaciteiten van zijn pony. Het Belgische tweetal reed ook in Horst aan de Maas (25 tot en met 27 april 2014). Holzkens werd achtste in een deelnemersveld van tien starters, Soete negende. Foto: Willo van Berkel

Een pelgrim met trekpaarden (5)

Raymond en Rhine klaar voor WK Paramennen

'22 Maart. De moeilijkste route tot heden want in de streek rondom de abdij Maredsous (1872, provincie Namen) zijn de hellingen steil. Het traject bleek thuis al een 'noodzakelijk kwaad'. Tegen 11.30 uur hield Jos halt aan het station van Maredsous. Tot dan was de route weliswaar sterk heuvelachtig maar te doen. De volgende uren beschouwden Jos en bijrijder Lode als de vuurproef voor de bergetappes. Na elke twee- of driehonderd meter werden tot vijfmaal blokken achter de wielen gelegd zodat de paarden tien minuten op adem konden komen voordat ze de 'Col' van Maredsous hadden bedwongen. In de loop van de middag werden nogmaals twee hellingen op deze wijze getrotseerd. Lode was trots op de trekpaarden: 'Imposant om te zien hoe ze hun stap vertraagden maar samen bleven trekken zonder eenmaal te haperen.' Ter hoogte van Serville, deelgemeente van Onhaye, trachtte Jos een slaapplaats te vinden. Hij ving bot maar toen de aanspanning Morville, deelgemeente van Florennes, passeerde sprak hij een dame van de kinderopvang aan ofwel: liet zijn kaarten zien. Toen de dame haar plannen ontvouwde om woonwagen en trekpaarden op de speelplaats te parkeren, kwam er een boerin langs die een paar woorden Nederlands sprak. Jos, Lode en de aanspanning waren welkom bij haar stallen. De pelgrims werden aangenaam ontvangen en mochten van alle wateren elektriciteitsvoorzieningen gebruikmaken. 's Avonds vonden Jos en Lode dat ze een pintje hadden verdiend maar het eerste café dat ze al wandelend tegenkwamen was dicht en het volgende vijftien kilometer verderop. Dan maar terug naar hun slaapplaats maar niet voordat ze de avondmaaltijd, die nauwkeurig door Jos' echtgenote José op papier was gezet, hadden klaargemaakt en opgegeten. Pekesstoemp met stoofvlees.' Wordt vervolgd... Jos Schelles maakte een pelgrimstocht naar Lourdes. Onderweg zamelde hij geld in voor de Vereniging voor Strijd tegen Mucoviscidose.

Gesves Het tweede weekend van mei werd in de Ecole Nationale d’Equitation te Gesves een internationale menwedstrijd gehouden, tezamen met een nationale wedstrijd. Deze wedstrijd werd door de bondscoach gebruikt als observatiewedstrijd voor het WK enkelspannen. Naast Belgische menners verschenen ook menners uit Duitsland en Luxemburg aan de start. Enkele rubrieken kenden een Belgische winnaar: Nicolas Deudon in de rubriek vierspan pony's, Guy Collette won de rubriek enkelspan paard, Filip Kindt was de beste in de rubriek tweespan paard en Felix-Marie Brasseur overwon in de rubriek vierspan paard.

Brochure rond het Mestdecreet Nitraat en fosfaat, twee stoffen die voorkomen in natuurlijke en kunstmatige mest, kunnen de kwaliteit van water ernstig aantasten. Om de aangerichte schade te beperken, werd het Mestdecreet opgesteld. Daarin worden de verplichtingen rond de productie en verwerking van mest, het bemesten van landbouwgrond en het transport en de opslag van meststoffen uiteengezet. De Mestbank, een afdeling van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM), volgt de regelgeving op. De Vlaams Landmaatschappij (VLM) publiceerde ook een uitgebreide brochure rond het Mestdecreet, specifiek voor paardenhouders. In deze uitgave geeft VLM de verklaring van diverse begrippen die bij de mestwetgeving komen kijken en ontdekt u alles wat paardenhouders moeten weten over de aangifteplicht, bemestingsnormen, het vervoer van mest, nitraatresidu, nutriëntenemissierechten, de dienst bedrijfsadvies en de beheerovereenkomsten. Een link naar de brochure vindt u in het gelijknamige nieuwsbericht van 18 mei 2014 op www.mensport.be.

Trainingen Leijten VLP-menclub Pajottenland organiseert dit jaar een aantal trainingen met de Nederlandse internationale menner en trainer Gerard Leijten. Bij het verschijnen van deze MenSport-uitgave zijn al twee trainingen geweest, maar er staan er nog drie op de planning: 27 juli, 10 augustus en 14 september. Inschrijven kan bij Marc Van Der Speeten via 0032- (0)474-588505.

MenSport nr. 5 2014

Diefstallen uit boerderijen In België zijn nog nooit zoveel landbouwwerktuigen uit hoeves, stallen en schuren of op akkerlanden, velden en weiden gestolen als in 2012. Het waren er 35. In 2010 en 2011 werden per jaar 21 landbouwvoertuigen ontvreemd. De cijfers van 2013 zijn nog niet bekend maar de minister van binnenlandse zaken, Joëlle Milquet, vermoedt dat het er minder zullen zijn. Ook het aantal diefstallen in en rond boerderijen steeg in de periode 2007-2011 bijna continu van 2505 in 2007 tot 2788 in 2011. In 2012 werd een lichte daling geconstateerd tot 2718 feiten. In de eerste helft van 2013 telde de politie 1219 aangiftes van diefstal. De meeste diefstallen zijn in 2012 vastgesteld in schuren (882) gevolgd door weilanden (819), boerderijen (428), stallen (187) en akkerlanden (132).

Rombach-Kutschen overgenomen Na het overlijden van haar man Erwin Rombach, vorig jaar in augustus, volgde er voor Christa Rombach een zware tijd waarin zij, naast haar eigen dagtaak, ook het koetsenbedrijf runde. Na enige maanden besloot Rombach het bedrijf te koop te zetten. Birgit en Hans-Willi Schophoven uit het naburige Simmerath, nemen RombachKutschen over en bieden hun klanten nu een totaal aanbod van rijtuigen en mensport toebehoren. Fahrsport Schophoven verdeelt het aanbod over twee lijnen: de Green Collection, dit zijn de gekende Rombachkoetsen, speciaal gebouwd voor de actieve wedstrijdmenners en de Bleu Collection. Bij die laatste gaat het om de betere recreatie- en trainingsrijtuigen.

Identificatie en registratie Naar aanleiding van de toenemende controles, informeert de VLP over de regelgeving rond een aantal cruciale thema’s. Deze informatie kwam tot stand dankzij de samenwerking tussen de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid en het Vlaams Paardenloket. De thema's zijn als volgt: • Identificatie: Drie onmisbare zaken alvorens een paard wettelijk in orde is met zijn identificatie en registratie als paardachtige op het Belgisch grondgebied: 1) chip, 2) paspoort, 3) registratie in centrale databank. • Vervoer van paarden: Voor commercieel of nietcommercieel transport gelden verschillende regels. • Bezit van geneesmiddelen op wedstrijd: Op wedstrijd heb je enkel een EHBO-kist met ontsmettingsmiddel nodig. Medicatie, supplementen en spuiten of injectienaalden horen daar in principe niet thuis. • Diergeneeskundige handelingen/ doping: Al wat het gebruikelijke verzorgen van het dier te boven gaat, zijn diergeneeskundige behandelingen en dus principieel voorbehouden aan dierenartsen. • Medicatie thuis: Paardeneigenaren mogen voor hun dieren enkel geneesmiddelen bezitten, afgeleverd door een dierenarts of een apotheker en vergezeld met een geldig voorschrift. In het gelijknamige nieuwsbericht op www.mensport.be, van 25 mei 2014 vind je u de PDF die de VLP samenstelde.

Sven Stuyk gaat tweespan rijden De Belgische menner Sven Stuyk, die voorheen succesvol was met het vierspan Arabo-Friezen van Louis Groenen (foto), en na het WK 2012 in Riesenbeck een vierspan Lipizzaners van Henk van der Wiel kocht, besloot onlangs een tweespan in de wedstrijdmensport te gaan uitbrengen. Eén of twee van de Lipizzaner-vierspanpaarden wordt/worden verkocht, de andere twee of drie blijven. 'Dit jaar beperk ik mij met mij tweespan tot de nationale wedstrijden in België', vult Stuyk aan. ‘De eerste wedstrijd van 2014 was in Hatrivalle (Provincie Luxemburg, 28 en 29 juni). Ik rijd op dit moment met een geleende dressuurwagen die niet helemaal is toegerust voor internationale wedstrijden maar heb wel degelijk ambities voor het wereldkampioenschap in 2015. Ik wacht nu op mijn eigen dressuurwagen. Die moet nog worden geleverd. In 2015 zal ik dan ook internationale wedstrijden starten.'

CIAT Cuts In de categorie internationale traditie wedstrijden is CIAT Cuts een buitengewone wedstrijd. De achttiende editie liet deelnemers noteren uit elf Europese landen en zelfs traditiemenners uit Australië vonden hun weg naar het charmante kasteel in Cuts. De organisatie was in handen van Antoinette en Christian de Langlade. Algemene winnaar, voor het derde jaar op rij, werd de Belg Urbain Van de Voorde met zijn tandemaanspanning.

CARV 2 Zottegem geannuleerd De menwedstrijd CARV 2 Zottegem op zondag 13 juli 2014 gaat helaas niet door. De club beschikt wegens omstandigheden niet meer over de nodige terreinen. Een alternatief is momenteel niet voorhanden, maar Men- en Rijvereniging Egmont werkt alvast aan een oplossing voor volgend jaar.

Dressuurbekers voor Geraerts en Soeten Na de dressuur- en vaardigheidsproeven werden in Flémalle de winnaars 'beste dressuurpony’ en ‘beste dressuurpaard' gelauwerd. Zij ontvingen een speciale cup die door Anne en Guy Collette, die vlakbij het wedstrijdterrein wonen, beschikbaar was gesteld voor de hoogste dressuurresultaten. In de categorie enkelspan paard won Danny Geraerts met zijn Arabo-Fries Yk Dark Baron. Met zijn zesjarige ruin won Geraerts niet alleen in zijn reeks maar zette met het dressuurresultaat van 45,23 punten eveneens de beste dagscore neer over de ganse wedstrijd. Voor de categorie beste dressuurpony ging de hoogste eer naar Freddy Soete die deelnam in de categorie Para Equestrian. Soete zette met de bruine merrie Eveline een dressuurresultaat neer van 48,71 punten.

Welke wedstrijd wel en welke niet? Aan welke wedstrijden mag je deelnemen en wanneer? De VLP attendeert ook menners op de geldende regels. De algemene regel schrijft voor dat VLP-gelicentieerde sportbeoefenaars (licentie 02 en hoger) enkel aan officiële wedstrijden mogen deelnemen. Tijdens bepaalde periodes kan er ook worden deelgenomen aan onderlinge wedstrijden. Het officiële wedstrijdseizoen loopt van 1 januari tot en met 31 december. Tijdens die periode kunnen officiële wedstrijden worden georganiseerd. Bovendien bestaat de mogelijkheid om tussen 16 oktober van het ene jaar en 14 maart van het volgende jaar ook deel te nemen aan onderlinge wedstrijden. Een sportbeoefenaar kan daarnaast deelnemen aan clubwedstrijden van zijn eigen club. Officiële wedstrijden zijn wedstrijden erkend door Bloso erkende paardensportfederaties (VLP of LRV), opgenomen in de officiële kalender van deze federaties (of in het geval van VLP ook van de onderliggende provinciales en subprovinciales). Oefenwedstrijden zijn enkel toegelaten tussen 15 maart en 15 oktober indien er geen klassement of ranking wordt opgemaakt. Het staat een organisator altijd vrij om bijvoorbeeld een parcours ter beschikking te stellen om te oefenen, maar er mag geen enkele vorm van klassement of prijs aan verbonden zijn. Clubwedstrijden kunnen alleen maar ingericht worden als enkel eigen clubleden deelnemen. In dat geval zijn een klassement en prijsuitreiking wel mogelijk. Sportbeoefenaars die deelnemen aan wedstrijden die niet voldoen aan de hierboven vermelde punten kunnen en zullen worden gesanctioneerd.

MenSport nr. 5 2014

MENSPORT

Belgisch nieuws

ACTUEEL Kristof Tilly bovenaan tussenklassement Wisseltrofee In 2013 werd Kristof Tilly, die dit jaar zijn derde seizoen samengesteld mennen rijdt, al eens genoemd in de ranking van de MenSport Wisseltrofee, een stimuleringsprijs voor menners én paarden of pony's die niet eerder hoger dan de klasse 1, L of CAN* reden, respectievelijk liepen. Tilly stond toen als nummer twee vermeld. Hij lijkt nu revanche te nemen en leidt het tussenklassement (stand eind juni 2014). Tilly rijdt de Fjord-dekhengt Hjellar in enkelspan. Samen met zijn echtgenote is hij eigenaar van Stal De Waterhoek, een stoeterij voor Fjorden. Ze wonen in Poperinge. Op nummer 2, met slechts 0,8 punten verschil, staat Eline Dufossez. Ondanks de geringe schofthoogte is het Fjordenras uit Noorwegen een paardenras. Dufossez rijdt daarentegen een echte pony in enkelspan. De nummer 3, Pascale De Backer met een enkelspan paard, moet van goede huize komen, wil ze Tilly en Dufossez in kunnen halen, want haar puntenaantal bedraagt 2,4 punten minder dan nummer twee. Maar wat niet is, kan nog komen want een tussenklassement zegt niet alles. Ook al rijden deze drie enkelspannen: alle soorten aanspanningen mogen meedoen. In dit tussenklassement staan bijvoorbeeld twee vierspannen, één tweespan en een tandem vermeld. Alle toevalligerwijs met pony's maar paarden maken uiteraard net zoveel kans. Het hangt van hun menteam af hoe goed zij in de dressuuur van samengestelde menwedstrijden presteren. Want dát zijn de proeven die voor het klassement van de MenSport Wisseltrofee bepalend zijn. Daarnaast moeten de wedstrijden onder auspiciën van de KBRSF vallen. Meer info over de uitslagen vind je op www.mensport.nl/be.

Rallynieuws • 6 Juli in Bouwel: Zomerrit. Bestaat voor meer dan de helft uit onverharde wegen en is ongeveer dertig kilometer lang. Er is een stopplaats voorzien en je dient je eigen picknick mee te brengen. Vertrek: Zellestraat 30 te 2288 Bouwel. Jos Buys: 0032- (0)497-753744. • 6 Juli in Wingene. Walter Boelens richtte een klassieke rit van dertig kilometer in, voorzien van twee stops. Vertrek is vanaf de Beernemsteenweg 179. Deelnemen kost 8 euro per persoon en als je ook van het avondeten wilt genieten, betaalt ieder een tientje extra. Info: 0032- (0)479- 334583. • 12 Juli in Maldegem: Avondwandeling. Vertrek: tussen 17.00 en 19.00 uur. Lengte: 25 kilometer. De rit wordt onderbroken voor een culinaire stop waar onder andere verse mossels worden geserveerd. Reken erop dat u minstens drie uur onderweg bent. Chef d’équipe is Liselotte Rolly, bereikbaar op 0032- (0)50- 788653. De rit met de twee stops kost 9 euro per persoon en wil je achteraf eten dan kost het geheel 20 euro per persoon. • 27 Juli in Lille: Menk-Pavo zomerrally. De rit is een perfecte mix van weelderige natuurtrajecten door de mooie Kempische bossen en slimme vraagjes waarmee de passagiers zich kunnen amuseren. Corneel Guns en Frans Marcelis zijn zich al weken aan het voorbereiden. Vertrek: tussen 9.30 en 11.30 uur vanaf het LRV-terrein aan de Balsakker. Bereid je voor op een dikke dertig kilometer. Dankzij sponsoring van Pavo: praktische proeven met extra . Je betaalt nog slechts 8 euro per koets. Contactpersoon Willy Meerts is bereikbaar op 0032-(0)473-850175. • 27 Juli in Lennik: een licht heuvelachtig traject door het Pajottenland. De 27 kilometer lange rit

MenSport nr. 5 2014

is voor het grootste deel onverhard. Vertrek: tussen 10.00 en 12.00 uur in de Trontingenstraat. Belegde broodjes zijn onderweg te koop. • 27 Juli in Alveringem: een wandeling door de Westhoek van Karel Tillie. Kostprijs: 20 euro per persoon maar daar krijg je vanaf 9.00 uur ook een ontbijt voor, tijdens de rit een apératiefstop en achteraf een broodjesmaaltijd. Vertrek vanaf Hoeve Gitlirhof, Vaarstraat 44. Postcode: 8690. Start: vanaf 10.00 uur. Inschrijven via Karel.tillie@telenet.be. • 3 Augustus in Laakdal. De ritten van Félix Goos zijn inmiddels legendarisch. Maar haast je om te mogen meedoen want deze twintigste editie zal volgens Goos de laatste zijn. Je begint aan een dertig kilometer lange gepijlde tocht door het Kempische landschap. Er zijn twee rustplaatsen inbegrepen. Bij aankomst een complete friteskraam en een fuiftent met een vierkoppig live orkest. Vertrek en inschrijven tussen 8.30 en 12.00 uur in de Kattestraat 4 (Klein Vorst). • 3 Augustus in Oost-Eeklo. Eric Hanebalcke organiseerde een koetsentocht door het Meetjesland. Van oorsprong is het een Haflingertreffen maar iedereen is welkom. Vertrek: tussen 10.00 en 11.30 uur. Het traject is 35 kilometer lang met drie goed verzorgde stops. Vertrekplaats is Stuivenberg 1. Vooraf inschrijven. De prijs bedraagt 9 euro voor de rit en de stops, all-in prijs is 18 euro per persoon. Hanebalcke is bereikbaar via 0032- (0)925-81827. Ook bij Dirk Moerman kan je terecht voor informatie: 0032-(0)497- 975189. Let op: Op de kleine rallykalendertjes, die gratis via MENK werden verstrekt, staat dit jaar op 3 augustus een tocht te Oost-Eeklo én een tocht te Ertvelde. Dat is een en dezelfde tocht.

• 9 Augustus in Zonhoven: Teuttocht. De naam is niet gestolen, want organisator Luc Schoofs voert je door het natuurgebied Teut. Vertrekplaats is manege Zonnehoef te Basveld 8. Het traject bestaat uit twee lussen van vijftien kilometer. Info: 0032- (0)477-212034. • 9 Augustus in Bernem: Avondwandeling. Georganiseerd door Daniël Ceulenaere. Info: 0032- (0)477- 352823. • 10 Augustus in Merksplas. Start: Marcstraat 12. Je kan kiezen voor een lengte van vijftien of dertig kilometer. Deelnemen kost 8 euro per koets. Er is kleine catering ter plaatse. Info: 0032- (0)495-221442. • 10 Augustus in Heverlee. Start: vanaf 10.00 uur in de Waversebaan 99. Lengte: dertig kilometer vanuit Oud-Heverlee. Het traject is heuvelachtig en zwaar. Zet dus voldoende paarden voor de koets en minder volk erop. Catering aanwezig. Contact: 0032- (0)475523902 (Pol van Herck). • 15 augustus in Lille. Op Moederkesdag een rit met een stop. Vanwege de heuglijke dag overhandigen de Lilse Bosmenners de aanwezige moeders met een kleine attentie. Informatie: 0032- (0)496-703613 (Eddy Van Den Donck). • 15 augustus in Malderen: een nieuwe rit op de kalender, georganiseerd door Menclub ’t Mienhof. Keuze tussen twintig en veertig kilometer. Vertrek: tussen 09.00 en 11.00 uur vanuit de Blokstraat 72. Prijs, inclusief lunchpakket, is 8 euro per persoon. Wil je deelnemen aan een barbecue achteraf, dan betaal je 18 euro per persoon. Inschrijven voor 11 augustus 2014 via menclub.tmienenhof@gmail.com.

Aangeboden

Mooie BEIERSE COUPE, 2-span. Tevens 5-JARIGE RUIN, Rindert x Sape, super betuigd, (0031) (0)6 48 25 41 25

Spinnekopjes Advertenties in deze rubriek kunnen slechts schriftelijk worden opgegeven. Tarief: € 10,- tot en met 4 regels, elke regel meer € 2,50, foto € 11,50. Sturen naar: MenSport, Postbus 154, 7240 AD Lochem. Abonnees (mits particulier) mogen gratis adverteren (3x per jaar met gebruik van toegestuurde bonnen of via email naar info@mensport.nl o.v.v. uw abonneenummer) uitsluitend inzake het aangespannen rijden. Maximaal 4 regels per advertentie, elke regel meer € 2,50. Abonnees (mits particulier) mogen bij elke advertentie één foto gratis plaatsen (uitsluitend rijtuigen). Foto’s worden alleen geretourneerd indien daarom wordt verzocht en een postzegel is bijgesloten. Tarieven bedrijfsadvertenties op aanvraag. Advertenties voor nummer 6, 2014 moeten vóór 22 juli in ons bezit zijn.

Voor een degelijk Hollands kwaliteitsproduct

BOSRUBBER, alle soorten rubber voor uw stal, trailer, vrachtwagen, etc. Hoofddealer paarden drainage stalmat, (0031)(0)224 57 14 68, www.bosrubber.nl

SPAN BONTE SHETLANDERS, stokmaat ca. 105 cm, 1- en 2-span betuigd, (0031) (0)6 51 22 04 93, (0031) (0)547 35 19 49

HACKNEY TUIG met lakleder en opzet, voor kleine maat, (0031) (0)6 51 22 04 93, (0031) (0)547 35 19 49

ENKELSPANWAGEN (E-pony), Verdonckt Maarkedal, rijdt erg zacht, prijs n.o.t.k., ilse_v2@hotmail.com, (0032) (0)485 59 55 76 VICTORIA, 1875, 1- en 2-span, kleine paarden/grote pony’s, zeer goede staat, (0031) (0)6 30 82 65 48 DEENSE WAGONETTEPHETON, 1920, zeer goed onderhouden, kleur blauw/ zwart met blauw laken bekleding. (0031) (0)575 47 64 83

CONCOURSWAGEN, voor paard, in goede staat, vr. pr. € 425,-, (0031) (0)6 51 14 86 55

TE HUUR: Boerderijappartementen, 2-12 pers. Denekamp, HARTJE TWENTE in bosrijke grensstreek met prachtige Men- en ruiterroutes. Geniet van rust en ruimte. Tel. 0541 – 354028, www.dekleinehulst.nl SUAVE. Voor al uw men- en ruitervakanties in de Achterhoek. Eigen routes in zeer fraaie omgeving. www.Paardentoerismeachterhoek.nl, (0031) (0)544 37 53 92

RECREATIEMENWAGEN, Koenders, 1en 2-span, in hoogte verstelbaar, wielen 23 inch, i.z.g.st., € 1200,-, vanveldzicht@telfort.nl

KOETS, 1- en 2-span, voor grote pony’s of kleine paarden, vr.pr. € 2000,-, guyengreet@skynet.be

De VIERDORPENTOER, voor een geslaagd menweekend of een vakantietrip in gastvrij Brabant, (0031) (0)493 49 13 86

SPAN ZWARTBONTE SHETLANDERS, ruinen, grote maat, worden beleerd, jonge pony’s met stamboom, € 850,-, (0031) (0)6-52 46 61 24, info@schapenhoeve.nl

Prima onderhouden LANDBOUWWAGEN, 1957, type Miedema, € 450,-, p.suidman@ planet.nl , (0031) (0)595 42 27 41

MINI MARATHONWAGEN VOOR U OP MAAT Graag tot ziens bij:

Hans van der Mee Rijtuigen Kasteellaan 35 5175 BC Loon op zand E-mail: info@hansvandermee.nl Tel: 0416 - 365 155 of 06 - 22 663 605

www.hansvandermee.nl

MARATHONWAGEN, Kühnle Break PonyBauart, 2-span, stalen wielen 750/950 mm, spoorbreedte 1380 mm, achter schijfremmen, ± 280 kg, stokmaat vanaf 1.30 m, aanbiedingsnr . 046-Break PonyBauart, € 5.800,-, info@kuehnle.de, (0049) 7456 801

VERWAAIJEN Rijtuigen, voor al uw rijtuigen, onderdelen en accessoires, www.rijtuigen.com, (0031) (0)413 36 75 71 WAGONETTE, 1- en 2-span, 6 pers., aluminium, schijfremmen voor/achter, bladveren, € 2850,-, (0032)(0)475 54 36 44 MENVAKANTIE DRENTHE, gezellige groepsaccommodatie, met royale boxen/weidegang. Heerlijk mennen in het Drents-Friese Wold. Kijk op www. Oldendieverhof.nl, (0031) (0)521 59 48 46 TWEEWIELER, geschikt voor grote pony of klein paard, met verstelbare bok, (0031) (0)6 51 22 04 93, (0031) (0)547 35 19 49 Bij Drents-Friese Wold met veel ruiterpaden. HOTEL MET LUXE PAARDEN STALLING en voorzieningen. www.villa-nova.nl, (0031) (0)521 38 72 12

• • • •

Nette MARATHONWAGEN, Clever, 1- en 2-span, € 2250,-, brouwer_03@hotmail. com, (0031) (0)6 38 73 85 90 SPAN BRUINEN, 2006 en 2009, beide Corotino x Numero Uno, goed betuigd, braaf en verkeersmak, (0031) (0)6 54 31 77 10

Voor het beleren van aangespannen paarden/pony’s Trainen van aangespannen paarden/pony’s Menlessen Vakantie Mail: Tel.: Site:

info@vdbstables.nl 06 - 55 377 663 www.vdbstables.nl

MARATHONWAGEN, Kühnle D-Haiterbach, 2-span, 4 schijfremmen, wielen 800/750 x 40 mm, spoorbreedte 1260 mm, ± 320 kg, stokmaat vanaf 140 cm, aanbiedingsnr. 014-Marathonwagen-K308, € 10.300,-, info@kuehnle.de, (0049) 7456 801

www.mensport.nl/be MenSport nr. 5 2014

MENSPORT

ACTUEEL AGENDA NEDERLAND Data en locaties zijn veelvuldig onderhevig aan veranderingen; het verdient daarom aanbeveling dat u alvorens op weg te gaan telefonisch de juistheid van de informatie nagaat. Voor contactgegevens van KNHSwedstrijden wordt verwezen naar de websitekalender van de KNHS. EK's & WK's 27/29-6-2014 21/24-08-2014 24-8/27-9-2014 3/7-9-2014 26/28-9-2014 2/6-9-2015

WK paramennen, Sandringham (Groot Brittanië) EK Jeugd, Walbrzych (Polen) Alltech FEI World Equestrian Games in Normandië (Frankrijk) WK vierspan paard, Normandië (Frankrijk) Wereldkampioenschap enkelspan paarden, Izsák (Hongarije) WK Ponymennen, Breda (Nederland)

NK's 25/28-9-2014 NK vierspan, Breda 3/5-10-2014 NK tweespan paard, Deurne 31-07/2-08-2014 Nk enkelspan paard, Beesd, j.verkerk@knhs.nl Internationaal 19/22-6-2014 19/22-6-2014 27/29-6-2014 3/6-7-2014 3/6-7-2014 3/6-7-2014 15/20-7-2014 31-7/3-8-2014 7/10-8-2014 14/17-8-2014 19/21-9-2014 11/13-7-2014 12/13-7-2014 15-07-2014 16-07-2014 17-07-2014 18-07-2014 19-07-2014 20-07-2014 31-07-2014 01-08-2014 02-08-2014 03-08-2014 07-08-2014 08-08-2014 09-08-2014 10-08-2014 14-08-2014 15-08-2014 16-08-2014 21-08-2014 22-08-2014 23-08-2014 24-08-2014 17-08-2014

Dillenburg (Dillenburg, CAI-A Altenfelden (Oostenrijk), CAI-A Lipica (Slovenië), CAI-A Lähden (Duitsland, CAI-A Nebanice (Tsjechië), CAI-A Chablis (Frankrijk), CAI-A Aken (Duitsland, CAIO 4 Riesenbeck (Duitsland, CAI-A, CAIO 2 Piber Köflach (Oostenrijk), CAI-A Drebkau (Duitsland), CAI-B Topolcianky (Slowakije), CAI-A Heijenrath (Internationale ponyrubrieken) Heijenrath (Nationale rubrieken) Aken (Duitsland, CAIO 4 Aken (Duitsland, CAIO 4, secretariaat@ slabroeksepaardendagen.nl Aken (Duitsland, CAIO 4 Aken (Duitsland, CAIO 4 Aken (Duitsland, CAIO 4, keesvantuijl@planet.nl Aken (Duitsland, CAIO 4, chrisenmar@zeelandnet.nl Riesenbeck (Duitsland, CAI-A, CAIO 2, info@vierspannendeurne.nl Riesenbeck (Duitsland, CAI-A, CAIO 2 Riesenbeck (Duitsland, CAI-A, CAIO 2, menwedstrijdbronneger@hotmail.com Riesenbeck (Duitsland, CAI-A, CAIO 2 Piber Köflach (Oostenrijk), CAI-A, sgmw@sterruiters.nl, www.sterruiters.nl Piber Köflach (Oostenrijk), CAI-A Piber Köflach (Oostenrijk), CAI-A Piber Köflach (Oostenrijk), CAI-A Drebkau (Duitsland), CAI-B Drebkau (Duitsland), CAI-B, inez.dob@home. Drebkau (Duitsland), CAI-B, www.menevenementen.nl Bergem-Luxemburg Bergem-Luxemburg Bergem-Luxemburg Bergem-Luxemburg Drebkau (Duitsland), CAI-B

Samengestelde menwedstrijden 28-06-2014 Midden Nederland Cup Utrecht 28/29-6-2014 SGMW Nijkerkerveen Ruitersportcentrum Kraaij 28/29-6-2014 Samengestelde Menwedstrijd Leidschendam, www. eventingzuidholland.nl 11/13-7-2014 Heijenrath (Internationale ponyrubrieken) Menvereniging Zuid Limburg 12/13-7-2014 Heijenrath (Nationale rubrieken) Menvereniging Zuid Limburg 12/13-7-2014 Leek 19/20-7-2014 Maasdijk 09-08-2014 Ysselsteijn KNHS en onderlinge dressuur en/of vaardigheid 21-06-2014 Dressuur/vaardigheid Beesd 21-06-2014 Dressuur/vaardigheid Scherpenzeel 28-06-2014 Dressuur/vaardigheid Westendorp 28-06-2014 Dressuur/vaardigheid 't Zandt 28-06-2014 Dressuur/vaardigheid Voorthuizen

MenSport nr. 5 2014

Agenda 28-06-2014 29-06-2014 06-07-2014 13-07-2014 14-07-2014 16-07-2014 26-07-2014 26-07-2014 03-08-2014 09-08-2014 23-08-2014

Post Kogeko kampioenschap Balkbrug Dressuur/vaardigheid Poortugaal Dressuur/vaardigheid/kür op muziek - Stichting Hippisch Festijn Grave, eva_ eigenhuijsen@yahoo.com Dressuur/vaardigheid Poortugaal Dressuur/vaardigheid Hoogenweg Dressuur/vaardigheid Garderen Dressuur/vaardigheid Vrouwenpolder Dressuur Gelders Paard Hengelo Dressuur/vaardigheid Poortugaal Dressuur Boskoop Districtskampioenschap Oost Dressuur en Vaardigheid, De Sterruiters Haaksbergen, dv@sterruiters.nl, www.sterruiters.nl

Algemeen Nederland 20-06-2014 Outdoor mini marathon op het Excercitieveld in de binnenstad van Woerden - paardensportvereniging de Tournoyruiters 21-06-2014 Outdoor mini marathon op het Excercitieveld in de binnenstad van Woerden - paardensportvereniging de Tournoyruiters 21-06-2014 Enjoy the Sports - Ermelo - Nationaal Hippisch Centrum 21-06-2014 Duinrit (avond) Menvereniging Duin- en Bollenstreek, jac.mol@quicknet.nl, www. menverenigingdb.nl 21-06-2014 Koetsentocht Nunspeet, mentochten@ menverenigingnoordveluwe.nl 22-06-2014 Bosrit, www.hoofdstadaanspanning.nl 28-06-2014 KFPS Outdoor Mencompetitie 2014 Balkbrug 26-06-2014 Puzzelrit, marathon en vaardigheid Ponyclub Princenhage 29-06-2014 De Treek zomerrit - Maarn 29-06-2014 Oefenmarathon te Achtmaal - Menclub de Hangijzers, f.konings@ipsam.com, 0032 3 677 34 64 04-07-2014 Driedaagse Hippisch Kootwijk 05-07-2014 Driedaagse Hippisch Kootwijk 05-07-2014 Oudoor mennen Markelo, Menclub@hippischmarkelo.nl 05-07-2014 Enjoy the ride - Garderen LR de Garderruiters 05-07-2014 Westerschelde Zeedijkrit Ovezande Bevelandse Aanspanning 06-07-2014 Mendag Grave, eva_eigenhuijsen@yahoo.com 06-07-2014 Driedaagse Hippisch Kootwijk 06-07-2014 Outdoor mennen Markelo, Menclub@hippischmarkelo.nl 06-07-2014 Paard & Plezier Kootwijk - Vereniging Eigen Paard en N.V.V.R., strodorp@paard-plezier.nl 06-07-2014 Wandeling Traditioneel mennen Westende 12-07-2014 Nachtrit Hoofdstad Aanspanning, www.hoofdstadaanspanning.nl 12/13-07-2014 Tandemkampioenschap KNHS Varsseveld 13-07-2014 Gezelligheidsrit Menvereniging Duin- en Bollenstreek, jac.mol@quicknet.nl, www. menverenigingdb.nl 13-07-2014 KFPS Outdoor Mencompetitie 2014 Oldeholtpade 18-07-2014 KFPS Outdoor Mencompetitie 2014 Garijp 20-07-2014 Toertocht Trekpaarden Maren-Kessel 20-07-2014 Marathon Lonneker - Het Twentsche Veld, menclubtwentscheveld@hotmail.com 25-07-2014 KFPS Outdoor Mencompetitie 2014 Drachten 26-07-2014 Koetsentocht Boerendag in Wâlterswâld, gerdagrijpstra@live.nl 26-07-2014 Dag van het Gelderse Paard, info@marktvereniging.nl 03-08-2014 Impulsmarathon Horsedriving Wenum Wiesel 03-08-2014 Vestingrit - Hoofdstadaanspanningen, www.hoofdstadaanspanning.nl 05-08-2014 Ringsteken Rijnsburg Menvereniging Duin- en Bollenstreek, jac.mol@quicknet. nl, www.menverenigingdb.nl 05-08-2014 Tubbergse Men- en Ruiterdagen, info@tubbergsemenenruiterdagen.nl 06-08-2014 Tubbergse Men- en Ruiterdagen, info@tubbergsemenenruiterdagen.nl 07-08-2014 Tubbergse Men- en Ruiterdagen, info@tubbergsemenenruiterdagen.nl 09-08-2014 Shetlandmendag Voorst - Stichting Shetlandmendag Voorst 10-08-2014 Jonge paardenwedstrijd Hilvarenbeek 10-08-2014 Oude werktuigenmiddag Bathmen, doldemolle@live.nl 10-08-2014 KFPS Outdoor Mencompetitie 2014 Assen

15-08-2014 16-08-2014 17-08-2014 23-08-2014 24-08-2014 30-08-2014 30-08-2014 30-08-2014 31-08-2014 31-08-2014

NVTG 21-06-2014 29-06-2014 05-07-2014 06-07-2014 12-07-2014 19-07-2014 27-07-2014 02-08-2014 10-08-2014 23-08-2014 31-08-2014 06-09-2014 13-09-2014 14-09-2014 20/21-9-2014 27-09-2014

Mentocht Menclub 't Mienenhof, menclub.tmienenhof@gmail.com Midzomerrit ’s Heer Hendrikskinderen Bevelandse Aanspanning Ringsteken Wassenaar Menvereniging Duin- en Bollenstreek, jac.mol@ quicknet.nl, www.menverenigingdb.nl Districtskampioenschap Oost Haaksbergen, dv@sterruiters.nl KFPS Outdoor Mencompetitie 2014 Koudum Dressuur- Vaardigheid- Marathon training door C. Provoost Paardensportvereniging Voorne-Putten Dressuur- Vaardigheid- Marathon training door C. Provoost Paardensportvereniging Voorne-Putten Aangespannen dag Gilze Aangespannen dag Gilze De Prinsenrit Nassaustad De Brabantse Aanspanning, debrabantseaanspanning@planet.nl Menvereniging Noord Veluwe Nunspeet, mentochten@ menverenigingnoordveluwe.n Klassementsrit PLUS, Eefde, pr@achtertpeerd.com NH proef CTA-PLUS De Menacademie Westerwolde, info@menacademie.nl Het Wapenvelds gerij Wapenveld, jenalgera@kpnplanet.nl Het aangespannen recreatiepaard Hardenberg, authentiekhardenberg@hotmail.com Stichting Eschrit Tubbergen, hennywermers@hetnet.nl In het Gareel Santpoort Rijtuigendag, geest89@gmail.com In de Reep'n Kastelentocht Vorden, info@indereepn.nl Avondrit Zutphen, pr@achtertpeerd.com De Brabantse aanspanning Breda proef CTA Plus, debrabantseaanspanning@planet.nl Fraeylema Koetsentocht Slochteren, r.de.vries96@kpnplanet.nl Vorstelijk Baarnrit en NK, hennywermers@hetnet.nl Prinsenrit, www.woering.nl/nvtg/nieuw/ pg_agenda.html Twente proef CTA PLUS De koets'nKeerls, koetsnkeerls@gmail.com De Werfhorstruiters Elburg

Paardenmarkten 21-06-2014 Beusichem 24-06-2014 Oud IJsselmonde 23-07-2014 Alblasserdam 28-07-2014 Voorschoten 31-07-2014 Enter 04-08-2014 Loenen 26-08-2014 Gendt Powerhorsecompetition 5/6-7-2014 Alden Biesen (België) 19/20-07-2014 Boekel 2/3-08-2014 Noordwelle 30/31-08-2014 Halsteren

AGENDA BELGIë 28/29-6-2014 5/6-7-2014 13-07-2014 19/20-7-2014 03-08-2014 03-08-2014 03-08-2014 03-08-2014 15-08-2014 15/17-08-2014 10-08-2014 10-08-2014 10-08-2014 17-08-2014 15/17-08-2014 16/17-08-2014 30/31-08-2014

Hatrival A+B+C, CAN*, CAN**, Jun., Trekp. Merksplas A+C, CAN*, Jun. Recogne A+C, CAN*, Jun., Trekp. West-vleteren A+B+C, CAN*, CAN**, Jun., Trekp. Koetsenparade Bokrijk 7e Haflingertreffen met ruiter- en koetsentocht, 0497/97.51.89 Recrea-Men 7e Teuttocht in Zonhoven, 0477/21.20.34 20e Koetsentocht - Laakdaalse Menners, marina.goos@telenet.be, 0498/73.74.72 Recrea-Men tocht in Lille, 0495/52.95.68 Booischot A+B+C, CAN*, Jun., Trekp., CAN*** BK Recrea-Men Meerdalwoud Ruiter- en koetsentocht in Meldert, hermans.michel@telenet.be Rit Merksplas Recrea-Men Kortorentocht (Retie-Postel), 476352108 Belgische Kampioenschap Bornem A+B+C, CAN*, CAN**, Jun., Trekp. Paliseul, A+B+C, CAN*, Jun., Trekp.

Slagvast Onderhoudsvrij 10 jaar garantie Natuurlijke textuur Systematisch getest

STALPLANKEN DĂŠ ORIGINELE onderhoudsvriendelijke stalplank uit hoogwaardige, gerecycleerde KUNSTSTOF www.govaplast.com