Overijssels volkslied in dialect

In aflevering 4 van MijnStadMijnDorp schreef Wim Huijsmans in 2010 over het Overijssels Volkslied dat al sinds 1952 bestaat, maar nog steeds vrijwel geheel onbekend is; zelfs na de cd-opname in 2000 met meer dan vijfhonderd amateurzangers uit de hele provincie en het Orkest van het Oosten onder leiding van Jaap van Zweden. Misschien wordt het eens tijd voor een nieuw volkslied, was de strekking van het verhaal.

’t Oaveriessels lied

Er blijkt echter al een alternatief Overijssels volkslied te bestaan, een streektalige variant: ’t Oaveriessels lied. Volgens een artikel in de Zwolsche Courant van 9 januari 1954 is het zelfs al veel ouder dan het lied uit 1952. Het werd gezongen door Overijsselaars die lid waren van de Overijsselse Kring in Amsterdam. De tekst ervan is geschreven door A.J. Vos Jzn en de erevoorzitter van de Kring, B.H. Schurink, zette het lied op muziek, nadat het lange tijd werd gezongen op de melodie van het Gymnastenlied. De tekst luidt:

1

Ik hold van ut land, dat de Iessel umzoomt, Ut land, waor de Vecht en de Regge deurstroomt. Van greunende velden, met heuvels en hei, Ut land, det mien altied zo trots maekt en bleij.

Refrein Vroagt men haar naem, wel dan zeg ik ut voort, Ut is Oaverissel, mien dierboar oord. Ut land met de vlag van ut rood, geel en blauw, Ut land, dat ik deur ’eel mien leeven blief trouw.

2

Ik hold van den es met ut goldgeele graon, En ’t land waor ut vee deur ut grösland kan gaon, Van nievere steden met groot industrie, Ut land, woar ik steeds nog un toekomst in zie. Refrein

3

Ut land woar de arbeid de deugd begeleidt, En in ut roondumme, veel zegen verspreidt, Hetzij in ‘t Twentse- of Sallandse land, Men warkt an haar bleui met un krachtige hand. Refrein Op die tekst valt wel het nodige aan te merken. De woorden lijken één op één uit het Nederlands vertaald en daardoor komt het Sallands in een keurslijf te zitten dat die taal niet past. De regels moesten rijmen: hei rijmt op bleij (strofe 1). Dat is wel zo in het Nederlands, maar niet in het Sallands! Daar zegt men wel hei (in sommige plaatsen heed overigens) maar niet bleij. Het Sallandse bliej, of bli’j, waarin we een ie + een j of een i (van pit) + een j, horen, rijmt niet op hei. De rijmdwang in de derde en vierde regel van het refrein is bijzonder storend, ook in het Nederlands trouwens: ‘Het land dat ik door heel mijn leven blijf trouw’ kan net zo min door de beugel als de Sallandse zin. Woorden die absoluut ongebruikelijk zijn in het Sallands zijn: veel (r. 10), hetzij (r. 11), men (r. 12, refrein r. 1). Gekunsteld klinken met name: dat de Iessel umzoomt (r. 1), woar de arbeid de deugd begeleidt, en in ut roondumme, veel zegen verspreidt (r. 9-10), mien dierboar oord (refrein r. 2). Al met al is dit Oaveriessels lied dus geen aanvaardbaar alternatief voor de Nederlandstalige versie.

Een groep meisjes maakt rond 1965 een vaartochtje door de Weerribben; op eigen kracht, in een tijd waarin fluisterboten nog niet bestonden.

Een meer authentieke versie

Het werkverband dialecten van de IJsselacademie, een groep streektaalliefhebbers uit het westen van de provincie, heeft eens bekeken of de taal van het Oaveriessels lied niet zou kunnen worden omgezet in een meer authentiek dialect. Iedereen probeerde het lied in zijn of haar eigen taal te vertalen. De drie meest geslaagde vertalingen volgen hierna. De versie uit Kampen blijft dicht bij het origineel, maar loopt veel beter; de versies uit Genemuiden zijn vrijer en eigentijdser en lopen óók veel beter.

Misschien kan een van de nieuwe streektalige versies wel een aanvaardbaar alternatief zijn voor het plechtstatige Nederlandstalige Overijssels volkslied dat niemand kent. En als het volkslied de Overijsselse identiteit moet benadrukken: de taal zet dan meteen de toon! Wie weet, raken ook anderen geïnspireerd door deze tekst en de varianten er op. Wie weet, ontstaat er zo een nieuw Overijsselse volkslied:

Overiessels lied

1 De grond die eur naeme an d’ Iessel ontlient, de plaek van ons allen, van man, vrouw en kiend. Gelegen in ‘t oosten van mooi Nederlaand, bevolkt in de steden en op ‘t plattelaand.

Refrein Door woon ie nog in de vri-je netuur. Door vien ie alles an kunst en cultuur en door wil ek waerken zo lang als ek leev’, ons mooi Overiessel woor ‘k zo umme geev’. 2 Ek ol van de Kop met zien waeter en riet. Ek olie van Sallaand, een prachtig gebied. De Vaechtstreek en Twente ge-iel in ‘t stramien. Et löt ons et leven van de Oosterling zien. Refrein

3 Ier vien ie nog akkers met goldgolvend graon. Ier zie-j nog et vee in de weilaanden staon. Rivieren en beken, de bossen de ei, de euvels, de vlakte, et zaand en de klei. Refrein

Riek van der Wulp Genemuiden

Overiessels volkslied

1 Ek olle van weilaand, een koe en een sloot, rivieren en oevers met ruut en een boot, van Weerribben, Wieden met riet, rank en raacht, van lessel en Dinkel, van Reegge en Vaecht!

Refrein ‘t Laand van de wieden, van waeter en wei, met baergen en bos en met euvels en ei, met steden en staedties, een dorp en een vlaek: dat is Overiessel en dat is mien plaek!

2 Ek olie van euvels met bos en met ei, de kruin van de Kroezeboom, gruun as in mei, de Lemelerberg en et Staphorster bos, et laandgoed van Twickel met oltwal en mos! Refrein

3 Ek olle van steden, de centra van waerk, van kunst en cultuur, met een plein en een kaark’, d’ istorie van Deventer, Stienwieks staduus, van Engelo, Ommen, Rouveen en de Sluus! Refrein

4 Ek olle van meinsen, bedachtzem en stoer, de nievere kunstenaar, nuchtere boer, de Kaamperse domeneer, Twentse pastoor, van Kooraepen, Blauwvingers, Tukkers uut Goor. Refrein

Jannie Bakker-Rietman Genemuiden