Raam en Deur 2015-1 by MIXpress

design | techniek | toepassing | productnieuws | regelgeving

jaargang 17, 2015

Vakblad voor gevelopeningen, beveiliging, raam- en deurtechniek

bouwbeslag kozijn/raam-& deurtechniek beveiliging beglazing tochtwering & ventilatie

RenD_2015-01-25_1.indd 1

20-01-15 09:35

Brandwerend tot 30 min. tot 90 min.

uw ie N !

FireMax ‘ZR’ Brandwerend ventilatierooster

> Tweezijdig brandwerend > Bij glasplaatsing: Klasse E(W) 30 > Bij compacte kalfplaatsing: Klasse E(W) 90

Ook geschikt voor glasplaatsing!

> Minimale glasaftrek

Brandwerend tot 30 min. tot 90 min.

DUCO @ WEEK VAN DE BOUW 2015 Bezoek ons in HAL 3, STAND A.012/A.020 van 9 tot en met 13 februari 2015

We inspire at www.duco.eu

26062009_DUCO_RaamEnDeur.indd 17 RenD_2015-01-25_2.indd 2

HOME OF OXYGEN

> Geschikt voor hoogbouw (tot 40 m)

info@duco.eu - Handelsstraat 19 - 8630 Veurne - Belgium - tel +32 58 33 00 33 - fax +32 58 33 00 44

15/12/14 11:03 20-01-15 15:43

VOORWOORD

Samenwerken a la Jeroen Vlak voor de Kerstdagen sidderde de hangen sluitwerksector. Jeroen Boumans (52) was tragisch om het leven gekomen tijdens een familievakantie. Als een lopend vuurtje ging het door de sector, concurrenten waren even geen concurrenten meer. Iedereen was geschokt en leefde mee met Jeroens familie en zijn medewerkers. Voor degenen die hem niet kenden: Jeroen was bestuurslid van de ABHS maar - professioneel gezien - vooral het gezicht van zijn familiebedrijf HMB Profit Locks & Tools. Steeds op zoek naar commerciële kansen en naar slimme technische oplossingen. En dat deed hij in meerdere opzichten heel knap. HMB speelt tussen de linies: niet als pure fabrikant, ook niet als typische groothandelaar, maar als probleemoplosser. Die positie bereikte Jeroen door in goede harmonie met alle schakels in de bouwkolom met elkaar te verbinden. Vriendelijk en gemoedelijk, maar zeker ook rechtdoorzee. Alles ten dienste van de beste oplossing voor zijn klanten. Geen wonder dat HMB in Nederland een hele grote speler is op het gebied van hangen sluitwerk. In meerpuntssloten misschien wel groter dan de meeste a-merken. Dat bereikte hij vooral door samen te werken. Met fabrikanten aan de ene kant en met klanten en wederverkopers aan de andere kant. Want hij had de gave om slimme producten te bedenken en te laten maken. Zorgen dat ze markt veroverden, kon hij ook als de beste. Die samenwerking is misschien wel grootste inspiratie die ik opdeed bij Jeroen. Als de hele markt nou eens zo zou samenwerken, zouden we met zijn allen sneller innoveren, minder faalkosten hebben, klanten beter helpen en zeker ook meer geld verdienen. Eén zo’n gebied waar samenwerking een rol speelt, is die van de desi gn | tech niek | toepassi ng | prod uctn Vakb lad voor ieuws | rege geve lope ning lgev ing en, beve iligin g, raam - en deur tech niek

certificering. SKG beproeft hangen sluitwerk op inbraakwerendheid. Maar in de wandelgangen is de werkwijze van de

jaargang 17, 2015

Stichting niet onbesproken. Wij leggen in deze Raam en Deur de vinger op de zere plek. Om samen beter van te worden. Want een situatie waarin fabrikanten wel mopperen, maar zich in de openbaarheid niet durven uit te spreken, staat ver van de samenwerking zoals ik die hierboven besprak. En dan noem ik maar één van de artikelen uit deze Raam en Deur waar u hopelijk uw voordeel mee kunt doen. Marc Nelissen Hoofdredactie Raam en Deur

bouwbeslag kozijn/raam-& deurtechniek

PS: De redactie van Raam en Deur twittert er tegenwoordig op los.

beveiliging

Volg ons op @RD-redactie

beglazing tochtwering & ventilatie RenD_2015-01-

25_1.indd 1

20-01-15 09:35

Tips voor de redactie? Mail ze naar raamendeur@mixpress.nl.

raam en RenD_2015-01-25_3.indd 3

21 / 2014 2015

20-01-15 15:39

inhoudsopgave Colofon

inhoudsopgave

Raam en deur Vakmagazine voor raam-, deuren geveltechniek, van ontwerper tot verwerker.

EPC-eisen sinds 1 januari weer omhoog

Redactie Hans Fuchs Louis Jongeleen Johan van Leipsig Marc Nelissen Hein Stienstra Joop Wilschut

De lat ligt weer een stukje hoger: sinds 1 janu-

Uitgever Marc Nelissen Vormgeving Inpladi bv, bureau voor idee en creatie, Cuijk

ari is de EPC verder aangescherpt. Voor woningen is de EPC-eis nu 0,4. Ook de Rc ging omhoog, al zijn de teugels voor ramen en deuren wat gevierd. De U-waarde van 1,65 W/m2K blijft staan. Ir. Harm Valk, senior adviseur bij Nieman Raadgevende Ingenieurs: “Maar nu mag officieel gemiddeld worden met alle transparante delen in een gebouw.”

Uitgave MIXpress BV Rosmalen Redactie-adres Raam en Deur postbus 55, 5240 AB Rosmalen tel. 073.503.43.47 fax 073.503.81.53 e-mail: raamendeur@mixpress.nl

Voiles uit glas in hoofdkantoor AGC

een optimale daglichttoetreding; dat waren enkele van de eisen aan het Europese hoofdkantoor van AGC. Architect Philippe Samyn gaf de nieuwbouw rondom glazen lamellen. Emaille strepen op de lamellen zorgen voor

Abonnementsvoorwaarden check www.mixpress.nl/abo

zonwering met optimale daglichttoetreding, in een kantoorpand waar daglicht de belangrijk-

Stopzetten abonnement Opzeggingen (uitsluitend schriftelijk) dienen 8 weken voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn.

Omslagfoto AGC Hoofdkantoor Brussel Reportage op pagina 14 Close-Up Advertorial

Innovatief glasgebruik, Breeam Excellent en

Abonnementen losse nummers €14,50 jaarabonnement €72,– buitenland €87,– MIXpress BV (zie redactie-adres)

Advertenties Molijn Sales Support, Edgar Molijn postbus 61, 5258 ZH Berlicum tel. 073.503.35.44 fax 073.503.11.95 e-mail: raamendeur@molijnsalessupport.nl

ste bouwsteen is voor het welzijn van de werknemers.

Kies juiste brandwerendheid

Is 60 minuten brandwerendheid het dubbele van 30? En hoe zit het dan met 90 en 120? Wordt een 30 minuten brandwerende deur van 4 cm dik dan 16 cm dik voor een 120 minuten versie? Expert Baerselman bespreekt de materie onder andere aan de hand van een brandproef.

Copyrights Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, op welke wijze dan ook of worden opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ISSN 1389-6873

Luchtdichtheid beïnvloedt ook de brandveiligheid

22 Als we onze woonhuizen rigoureus isoleren en zeer luchtdicht maken, verhogen we daarmee de kans op gevaarlijke brandscenario’s. Die waarschuwing klinkt mee bij de uitkomsten van recent onderzoek van bouwfysici en veiligheidskundigen. Vooral de toepassing van isolerend meerlaags glas speelt een cruciale rol. Hoog tijd voor vragen aan de betrokken onderzoekers.

K E U R M E R K

1 / 2015

RenD_2015-01-25_4,5.indd 4

21-01-15 10:42

Open over eisen

Postbox Berichten uit de markt

Vanuit de ramen- en deurenbranche klinken vragen, bedenkingen en kritiek op de SKG. Marktpartijen verwijten de cer-

Vaktueel

tificeringsinstelling in Wageningen een gebrek aan

Nieuwe EPC-eisen

transparantie, meten met twee maten en het opwerpen van

drempels om producten in Nederland op de markt te brengen. Hoe zit dat? En hoe zit het met de SKG en Europa?

Gevelarchitectuur

Raam en Deur vroeg het aan Charles Wallert van de SKG.

AGC Brussel

Deur in Deur uit

Wie is er bang voor Polen?

Het Nederlandse kunststofkozijn heeft zich in het laatste decennium ontwikkeld tot een volwassen kwaliteitsproduct

Brandwerende deuren

Productnieuws

Vaktueel Het Detail

met diepte en uitstraling. Dat belooft wat voor de toekomst.

Inside

Of moeten we vrezen dat goed geoutilleerde kozijnprodu-

SKG onder de loep

centen uit Oost-Europa de Nederlandse markt infiltreren met `voordelige gevelproducten’? Raam en Deur vraagt het aan vier kenners van de binnenlandse en buitenlandse markt.

Raamwerk Import uit Polen

Productnieuws

Sluitstuk

Kerntrekbeslag of SKG***?

Productnieuws

Kerntrekkerij

Woningcorporaties voldoen graag aan de voor-

Luchtdicht

waarden van het politiekeurmerk als ze voor-

Do’s and Don’ts

deuren van bestaande woningen beter willen beveiligen tegen inbraak. Maar weten ze wel

Close Up

hoe? Beschikken ze over voldoende kennis om

Duco

een keuze te maken op basis van de beste prijs/

kwaliteit afweging?

Branchepagina’s NBvT

VKG

VMRG

Luchtdicht bouwen vergt nieuwe vaardigheden

`Luchtdicht bouwen’ is onlosmakelijk verbonden met duurzaam bouwen. Het staat voor een uitgewerkt systeem van regels, berekeningswij-

Buiten de deur Bouwbeurs

Vaktueel Websites

zen en uitvoeringsrichtlijnen om luchtlekken in de gebouwschil te dichten. Maar hoe ziet de hui-

Buiten de Deur

dige praktijk van het luchtdicht bouwen er

Beurzen en evenementen

eigenlijk uit?

Op de Mat Vakboeken, catalogi

1/ 2015

RenD_2015-01-25_4,5.indd 5

21-01-15 10:42

Dankwoord

Beste relaties, Langs deze weg willen wij u hartelijk danken voor de vele blijken van medeleven na het overlijden van mijn broer, zakenpartner en onze commercieel directeur Jeroen Boumans. De vele reacties in de vorm van onder andere telefoontjes, e-mails, kaarten en bloemen waren overweldigend. Ook de grote opkomst tijdens zowel de condoleance als uitvaart hebben diepe indruk gemaakt. Vanwege de grote belangstelling is het voor ons onmogelijk u allen persoonlijk onze oprechte dank te betuigen. Het is een fijne en troostrijke gedachte dat Jeroen met velen van u goed contact had. Wij gaan ons uiterste best doen deze warme contacten te waarborgen.

Hartelijke groet, Margreet Oudshoorn - Boumans & team HMB profit locks & tools

IJsselstein, 27 januari 2015

HMB profit locks & tools Einsteinweg 17-19, 3404 LH IJsselstein (U) T: +31 (0)30 687 7940 F: +31 (0)30 687 5688 E: hmb@hmb.nu W: www.hmb.nu

2015_003_HMB_Adv Raam&Deur_dankwoord.indd 1 RenD_2015-01-25_6.indd 6

13-01-15 15:41 12:34 20-01-15

postbox 100 woningen in 100 dagen Met de realisatie van woningbouwproject Lourdeskade in Tilburg is de 100ste in-één-dag-

Nieuwe manager key accounts Velux

gebouwde-woning een feit. VolkerWessels heeft op verschillende plekken in het land in recordtempo woningen gebouwd. Dit is mogelijk door de nieuwe bouwstandaard van VolkerWessels: MorgenWonen. Woningen worden onder geconditioneerde omstandigheden in de fabriek gebouwd en op locatie binnen een dag in elkaar gezet. Door gebruik te maken van 25 slimme uitwisselbare platformelementen kan er ongekend snel gebouwd worden. Op locatie worden de onderdelen in 1 dag geassembleerd. Dit garandeert volgens de bouwer een hoge kwaliteit, betrouwbare en snelle levering en beperkt hinder en bouwafval op de locatie tot het minimum. Binnen 10 dagen nadat de fundering is gelegd, is de woonklare oplevering.

Nieuwe manager key accounts Velux Gaby Jansen is bij Velux Nederland in dienst getreden als manager key accounts. Binnen deze functie is hij verantwoordelijk voor het aangaan van nieuwe en het onderhouden van bestaande contacten met relaties van Velux in heel Nederland. Hij volgt in deze functie Raymond Weenink op, die vanuit zijn nieuwe functie als projectmanager woningbouw met relaties mee gaat denken over de juiste toepassingen van Velux producten in projectmatige woningbouwprojecten.

Linktrusion

Glass Award voor AGC AGC heeft met het project Glazen Boerderij de Glass Award 2014 gewonnen. AGC nam onlangs samen met glasdak-specialist Brakel Atmos uit Uden de prestigieuze prijs in ontvangst. Het ontwerp van Winy Maas van MVRDV uit Rotterdam heeft geresulteerd in een 14 meter hoge boerderij waarbij de print de schaalvergroting volgt. AGC heeft met zijn fabriek AGC Mirodan Industries in Heule (België) één van de weinige printers in Europa die hele grote ruiten met email kan bedrukken. Na harding komt de uiteindelijke kleur van de bedrukking naar voren. Daarbij verloopt de print van 0 procent naar 100 procent transparantie op de plaatsen waar de etalages komen. Omdat het pand niet alleen energiezuinig maar ook transparant en veilig moet zijn, is er zowel dubbel glas als gelaagd glas geplaatst. Deceuninck heeft met Zendow#neo en de toepassing van de Linktrusion-technologie de internationale innovatieprijs voor hybride kunststoffen gewonnen. Tom Debusschere van Deceuninck nam de internationale Innovation Award of the Society of Plastic Engineers in de categorie Hybrid Products in ontvangst uit handen van Europees Parlementslid Martina Dlabajová. De Society of Plastic Engineers (SPE) is wereldwijd de grootste en bekendste ingenieursvereniging in de kunststoffenindustrie, met 20.000 leden in 70 landen. Het verdict van de jury luidde: "We zijn erg onder de indruk van de complexiteit van de Linktrusiontechnologie en van de schitterende resultaten die Deceuninck ermee behaalt op het gebied van thermische performantie en duurzaamheid."

1 / 2015

RenD_2015-01-25_7,9,11.indd 7

20-01-15 15:40

IN MEMORIAM Jeroen Boumans

â&#x20AC; Sai Yok, 24 december 2014

Benschop, 4 januari 1962

Op kerstavond 2014 bereikte ons het intens verdrietige bericht dat ons zeer gewaardeerd en gerespecteerd ABHS-bestuurslid Jeroen Boumans op 52-jarige leeftijd, tijdens zijn vakantie in Thailand, door een noodlottig treinongeval om het leven was gekomen. De wereld stond stil!

Ruim 10 jaar maakte hij deel uit van ons dagelijks ABHS-bestuur en was hij vanuit deze positie gedelegeerd bestuurslid van Stichting Beveiligingscentrum. Jeroen had tevens zitting in het CVD van SKG en was druk bezig met het organiseren van allerlei activiteiten voor de gehele branche.

In de hangen sluitwerkbranche was Jeroen een grote bekende. Hij was commercieel directeur en mede-eigenaar van het familiebedrijf HMB profit locks & tools in IJsselstein. Op beurzen was hij altijd actief met het presenteren van zijn HMB Tools. Dit gebeurde onder grote belangstelling van veel bezoekers en Jeroen was altijd passievol aan het demonstreren.

De ABHS is Jeroen heel veel dank verschuldigd voor al het goede en vakkundige werk dat hij voor de vereniging en de branche heeft verricht.

Jeroen heeft vanaf de oprichting van HMB met grote toewijding en intensiteit gewerkt en bijgedragen aan een prachtig en gezond bedrijf. In de afgelopen 2 jaar konden wij getuige zijn van de opening van het nieuwe pand en de viering van het 25-jarig bestaan. Jeroen stond te midden van de vele gasten te glimmen van trots.

Wij zullen Jeroen heel erg missen!

Door zâ&#x20AC;&#x2122;n grote vakkennis was Jeroen ook een zeer gewaardeerd en gerespecteerd bestuurslid van de Algemene Branchevereniging van Hang- en Sluitwerkfabrikanten (ABHS).

ABHS.indd 1 RenD_2015-01-25_8.indd 8

Met het overlijden van Jeroen verliest de branche een grote persoonlijkheid, bijzonder goed vakman, een nuchter en bekwaam bestuurder, maar bovenal een heel goed en warm mens.

Het bestuur van de ABHS wenst zijn vrouw en kinderen, familie en de medewerkers van HMB heel veel kracht en sterkte met het verwerken van dit enorme verlies. Met respect- en eervolle groet, namens het ABHS-bestuur, Ernst Germann Secretaris

15-01-15 15:41 11:13 20-01-15

POSTBOX Opleiding Passiefhuis Vakman

Naamsverwisseling

Stichting Kern start in februari een nieuwe 3-daagse opleiding Passiefhuis Vakman in Ede, voor

In de vorige Raam en Deur publiceerden we

wie uitvoerend betrokken is bij energieneutraal bouwen of renoveren. De combinatie van weten-

een bericht van Kerridge Commercial Systems.

schap en bouwpraktijk geeft aannemers en installateurs de juiste basis om de hoogste standaard

Per ongeluk vermeldden wij daarin de bedrijfs-

op het gebied van gezond wonen, betaalbaar comfort en energie-efficiency te realiseren. Wie

naam onvolledig. Nu wel goed: Kerridge

slaagt ontvangt het internationaal erkende en gewaardeerde certificaat Passiefhuis Vakman. "Als

Commercial Systems is de enige echte.

je het doet, doe het dan goed en geef de detaillering bij het bouwen de volle aandacht", is de leidraad die cursist Mons Stolper, zelfstandig adviseur energie & milieu, goed in zich heeft opgenomen. "De cursus heeft mij de bouwtechnische en bouwfysische bagage gegeven om de

Nieuwe app van AGC

passiefhuis-methodiek goed te kunnen toepassen."

AGC heeft een nieuwe app ontwikkeld, de AGC Besparingscalculator. Een handige app waarmee de energiebesparing berekend kan worden als glas vervangen wordt door een beter isolerende beglazing. De app is heel gebruiksvriendelijk, aldus AGC. Door het aantal vierkante meters enkel of dubbel glas van het gebouw of woning in te geven en het nieuwe type glas te kiezen, bijvoorbeeld Thermobel Top 1.1, wordt direct de besparing gas in kuubs en euro's op jaarbasis weergegeven. Hierbij wordt gerekend met het prijspeil van gas dat Senter Novem aanhoudt. Het resultaat van de energiebesparing kan naar een zelf gekozen emailadres gemaild worden en de bijbehorende datasheets met de energetische en fotometrische waarden kunnen worden gedownload.

Ronde toren in Mali Met het winnen van de Reynaers Projectprijs met de renovatie van Nedinsco in Venlo, moest diederendirrix architecten op zoek naar een goed doel waar de prijs aan gedoneerd zou worden. De keuze viel op de Stichting DjennĂŠ die in Mali werkt aan een campus waar vakgericht onderwijs centraal staat. Het geld wordt gebruikt voor de bouw van een computerlokaal voor vakmensen van de toekomst. De architectuur en lokale bouwmethoden van DjennĂŠ zijn bijzonder. Het bouwen met lokale materialen zoals het mengsel van onder meer leem en stro, de eigen middelen en stijlkenmerken, willen wij als architectenbureau graag ondersteunen. Het ontwerp is gemaakt in samenwerking met lokale ontwerpers. Het wordt een ronde toren omdat men nog nooit een rond gebouw gerealiseerd heeft. "Bovendien zullen we een nieuwe steen van geperst leem gebruiken. Daarbovenop komt het computerlokaal waarvoor we de projectprijs inzetten", vertelt een woordvoerder van het architectenbureau.

Nieuwe cursus KCG Het Kennis Centrum Gevelbouw (KCG) heeft enkele compacte en snelle cursussen opgezet. De Gevel reeks speelt hier op in. Nieuw hierin is de cursus Gevel Algemeen Deel I die vanaf dit jaar zal starten. Bij positief resultaat ontvangt de deelnemer het Certificaat Gevel. De gehele cursus werkt men vanuit een case. Aan de orde komen ontwikkeling in de gevelbouw, VMRG kwaliteitseisen en adviezen, weten regelgeving en de toekomst in de gevelbouw. De cursus mikt vooral op leidinggevend, voorbereidend of ontwerpend personeel en heeft als doel goed opgeleide functionarissen af te leveren, die in staat zijn om vanuit een bedrijf met een gedegen voorbereiding de productie aan te sturen.

1 / 2015

RenD_2015-01-25_7,9,11.indd 9

21-01-15 10:44

Intelligente technologie voor meer comfort

Met zijn nieuw system van elektromechanische meerpuntssluitingen biedt Roto nu een intelligent alternatief voor het lastig en omslachtig hanteren van sleutels. De nieuwe ontwikkeling van de raam en deur specialist, de “Eneo CC” opent en sluit deuren automatisch.

   

onzichtbare elektromechanische ont- en vergrendeling automatisch openen en sluiten van deuren en ramen elektronische indicatie van de stand van ramen efﬁciënte inbraak beveiliging

Roto Doorsafe ENEO CC met DoorDrive Roto Frank SA

RenD_2015-01-25_10.indd 10



Rue du Bosquet 1, 1400 Nijvel



+32 67 89 41 40



info.west@roto-frank.com

20-01-15 15:42

postbox Repair Care-gecertificeerd

Boon CES-directeur

Met het oog op de Participatiewet zoekt ook de schilders- en renovatiebranche naar kansen om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt succesvol in te zetten. Dat dit mogelijk is, bewijst een uniek project in het Nijmeegse Nebo-klooster. Een team van langdurig werklozen realiseert hier een grootscheepse renovatie. Een poos geleden zaten zij nog met problemen thuis. Nu zijn ze assistent-schilder en zelfs gecertificeerd voor houtrotreparatie met Repair Care. Aan de basis van dit traject ligt een uitgebreide opleiding. De kern is een basisopleiding tot schilder. Ook zijn er allerlei aanvullende cursussen, zoals houtrotreparatie met Repair Care. Maar naast een vak leren de werknemers ook werknemersvaardigheden. Van op tijd komen tot inzet tonen en samenwerken. Het gaat om mensen die al jaren zonder werk zitten, veelal van jongs af aan. Door dit project krijgen mensen weer ritme, regelmaat en zelfrespect, zo denken de initiatiefnemers. Ronald Boon is per 1 november 2014 benoemd tot directeur CESnederland. Vanaf de oprichting in 2008 is Boon werkzaam geweest als verkoopadviseur en is hij in de afgelopen jaren doorgegroeid naar commercieel manager. Met zijn 25 jaar ervaring en inhoudelijke kennis in de wereld van het hangen sluitwerk, is zijn benoeming tot directeur een belangrijke stap binnen de organisatie, zo laat hij weten.

Gevelplan naar Gevelbeheer Nederland

Verweij is Hofleverancier Verweij Houttechniek heeft het predikaat Hofleverancier ontvangen. Ruud Verweij: "We zijn ongelooflijk trots om het predikaat Hofleverancier te mogen voeren." Verweij benadrukt dat de inzet en betrokkenheid van de medewerkers van Verweij door de jaren heen heeft bijgedragen aan het succes van de onderneming. De onderneming voert sinds jaar en dag een actief beleid om medewer-

Gevelbeheer Nederland neemt de kunststof-

kers lange tijd aan het bedrijf te binden. "We zijn er van overtuigd dat passie, expertise en

en aluminiumactiviteiten onder de merknaam

vakmanschap de noodzakelijke ingrediĂŤnten zijn om de kwaliteit van de onderneming te waarbor-

EsenO over van GevelPlan. EsenO is van oor-

gen", aldus Verweij. De komende jaren ligt de focus nog meer op samenwerking, het reduceren van

sprong een gevelonderhoudsbedrijf dat gevels

onderhoudskosten en verduurzaming. Vanwege de stijgende marktvraag naar geprefabriceerde

plaatst, onderhoudt en renoveert in heel

wanden zal het bedrijf investeren in de productielijnen voor deze wanden.

Nederland voor opdrachtgevers uit de zakelijke utiliteits- en woonbranche. De overgenomen activiteiten van GevelPlan sluiten aan bij de core business van Gevelbeheer Nederland; het adviseren en uitvoeren van onderhoud, service en revitalisatie van gevels. Samen met de zusteronderneming binnen de Rollecate Groep kan Gevelbeheer Nederland daar ook het advies en de uitvoering van nieuwbouw aan toevoegen. Door het overnemen van de kunststof en aluminium activiteiten onder de merknaam Eseno versterkt Gevelbeheer Nederland haar positie in de markt, zo denkt het bedrijf. "Wij zijn blij dat wij in deze tijd een sterke merknaam en de bijbehorende activiteiten kunnen overnemen", aldus Roland van Slooten, directeur Gevelbeheer Nederland.

1 / 2015

RenD_2015-01-25_7,9,11.indd 11

20-01-15 15:40

VAKTUEEL

Door Hans Fuchs

Middelen mag, rekenen is beter

EPC-eisen sinds 1 januari weer omhoog De lat ligt weer een stukje hoger: sinds 1 januari is de EPC verder aangescherpt. Voor woningen is de EPCeis nu 0,4. Ook de Rc ging omhoog, al zijn de teugels voor ramen en deuren wat gevierd. De U-waarde van 1,65 W/m2K blijft staan. Ir. Harm Valk, senior adviseur bij Nieman Raadgevende Ingenieurs: "Maar nu mag officieel gemiddeld worden met alle transparante delen in een gebouw." Nog maar vijf jaar te gaan, en dan geldt voor nieuwbouw de Europese eis

EPC- eisen sinds 1 januari Woonfunctie

0,4

Bijeenkomstfunctie

1,1

Gezondheidszorgfunctie met bedgebied

1,8

Gezondheidsfunctie overig

0,8

Kantoorfunctie

0,8

Logiesfunctie / logiesgebouw

1,0

Onderwijsfunctie

0,7

Sportfunctie

0,9

Winkelfunctie

1,7

om (bijna) energieneutraal te bouwen. Op weg naar die norm zijn de eisen aan EPC en Rc begin dit jaar weer iets omhoog gegaan. Bij de EPC voor

verliezen is. Daar helpt isoleren. Maar je hebt ook met andere componen-

woningen ging de EPC twee tiende punt omhoog, van 0,6 naar 0,4. En ook

ten te maken, bijvoorbeeld het tapwatergebruik en een vaste waarde

de grenswaarden voor utiliteitsbouw zijn strenger geworden (zie tabel).

voor verlichting. In de energieprestatie kun je een aantal factoren bein-

Volgens Harm Valk is de nieuwe regelgeving op zichzelf niet complex:

vloeden - warmtewinst door glas, isolatie - maar er zit een grens aan."

"Maar de impact voor de praktijk is groot. Een sprong van twee tiende

Voor woningen ligt die grens volgens Valk bij de nieuwe EPC van 0,4:

punt is numeriek misschien niet veel. Maar procentueel moet iedereen

"Momenteel halen we die score nog via onder meer de isolatie van de

een steeds groter deel terug. Voor utiliteitsbouw verlangt de overheid

schil. Maar om onder die 0,4 te komen, moet je gebouwgebonden duur-

nu een energieprestatie die vijftig procent beter is dan in 2007."

zame energie gaan opwekken, in de vorm van PV, een windmolen op de

Voor de utiliteitsbouw is de aanscherping volgens Valk lastiger dan voor

hoek van de wijk of een vorm van biomassa, zoals een pelletketel. Dat

woningbouw, omdat er minder eenduidig uitspraken over te doen zijn:

wordt op termijn plicht; vanaf 2020 moeten we duurzaam energie

"Een kantoor heeft een andere energiebehoefte en andere besparings-

opwekken om te kunnen voldoen aan de Europese eis van (bijna) ener-

mogelijkheden dan bijvoorbeeld een ziekenhuis."

gieneutrale gebouwen. En dan nog gaat het alleen om het gebouwgebonden energiegebruik, dus nog niet eens de stroom voor de televisie

Grenzen in zicht

en de wasmachine."

Op zichzelf vindt Valk de aanscherping van de EPC een goede zaak. Maar voor bepaalde EPC-componenten komen de grenzen in zicht, aldus de

Zwaardere kozijnen

senior adviseur van Nieman: "De EPC-berekening bestaat uit een aantal

Voor de ramen- en deurenbranche heeft de aanscherping sinds 1 januari

componenten, waarvan de bekendste de berekening van de transmissie-

consequenties, stelt Valk. Volgens hem zal allereerst meer triple glas

1 / 2015

RenD_2015-01-25_12,13.indd 12

21-01-15 10:47

PV als aflaat In de bouwwereld klinkt de laatste tijd de nodige kritiek op de EPC. Volgens Harm Valk van Nieman komt die kritiek in hoofdlijnen op twee dingen neer: “In de eerste plaats gaat EPC alleen over de gebouwgebonden energieprestatie. En de uitkomst van de EPC is slecht te vergelijken met de feitelijke getallen op de energierekening.” Daarnaast is er een meer principieel bezwaar. Valk: “De EPC is een stapeling van maatregelen: de thermische schil, dan alle installaties en eventueel de toegepaste duurzame opwekking. In principe kun je een thermisch slecht huis bouwen en vervolgens met een dak vol PV toch een goede EPC scoren. In de praktijk kun je ook al zien dat daar gebruik van gemaakt wordt. Er zijn woonhuizen met identiek EPC-resultaat met twaalf vierkante meter PV op het dak en woningen waar twintig of dertig vierkante meter PV op het dak ligt. Die speelruimte was bij de introductie van EPC een welbewuste keuze. Maar het gaat nu wringen. Voor de toekomst hebben we die daken nog nodig voor ons huishoudelijk verbruik, het is jammer als dat nu gebruikt wordt om een matige gebouwschil te compenseren.”

Aflaatbrief Volgens Chris Zijdeveld, voorzitter van de Stichting Passiefbouwen, is met de EPC allang het punt bereikt dat de wal het schip keert: “De EPC is vanaf het begin fout geweest, omdat het het casco van een woning op één hoop gooit met de installaties. Terwijl de levensduur van een casco lang is en die van installaties veel korter. Het casco moet goed zijn, wil je een goede energieprestatie halen.” Maar de EPC faciliteert de inzet van installaties, aldus Zijdeveld: “Ik worden ingezet: "Triple glas is een voor de hand liggende en effectieve

heb in een column over EPC het gebruikt van PV als eens een

keuze voor het verlagen van de EPC. Maar het betekent ook; zwaardere

'aflaatbrief' genoemd. Het toppunt van deze manier van denken en

kozijnen, zwaarder hangen sluitwerk en extra aandacht voor de mon-

werken is natuulijk de Energiesprong. En uiteindelijk is de huurder

tage en de uitvoering, vanwege het toegenomen gewicht van het kozijn.

de sigaar, omdat de prestaties te optimistisch worden voorgespie-

Men moet hier ook aan ARBO-eisen blijven voldoen."

geld.”

Daarnaast gaat de industrie meer luchtdicht bouwen, verwacht Valk: "De branche gaat kozijnen afplakken op het casco. Dat zien we nu al, en dat

Alternatief

zal steeds breder worden toegepast. Want goed luchtdicht bouwen

Er is volgens Zijdeveld een beter alternatief: “Bouwfysisch rekenen

levert een flinke slag op naar de EPC van 0,4."

en het energieverbruik nauwkeurig voorspellen. De PHPP-methode voorspelt goed, geënt op bouwfysische berekeningen, met correc-

U-waarde: middelen mag

tiefactoren.” Volgens Zijdeveld is de EPC de waan van de dag: “De

Niet alleen de EPC is aangescherpt: sinds 1 januari 2015 gelden ook

Nederlandse raam- en deurbranche moet in de breedte heel kri-

andere eisen voor de thermische schil. Tot 1 januari 2014 gold een

tisch kijken naar de eigen producten, als in de toekomst aparte

Rc-waarde van 3,5 m2K/W voor de schil als geheel. Die eis is nu gediffe-

eisen gesteld gaan worden aan het casco. De kozijnen moeten beter

rentieerd per onderdeel van de schil: vloer, gevel en dak. Voor vloeren

scoren. Dat kan, bijvoorbeeld met passief kozijnen. Als de

blijft een Rc van minimaal 3,5 m K/W gelden. Bij gevel en dak liggen de

Nederlandse raam- en deurenbranche niet over de volle breedte

Rc-waardes bij minimaal 4,5 m2K/W respectievelijk 6,0 m2K/W. Deze

van de branche handelt, dan overspoelen over drie à vier jaar de

gedifferentieerde Rc-eisen vervangen de oorspronkelijk geplande

Duitse en Oostenrijke kozijnen de markt.”

waarde van 5,0 m2K/W voor de hele schil. Voor transparante constructies (ramen en deuren) is de Rc-eis versoepeld, zonder dat daarbij de Rc-waarde van 1,65 W/m2K is veranderd. Valk:

Rekenen is beter

"Voorheen was onduidelijk hoe men de U-waarde mocht bepalen. Nu is

Overigens is het feit dat men mag middelen niet per se een reden tot jui-

sinds 1 januari gewoon formeel duidelijk: middelen mag. Voorheen gold de

chen, aldus Valk: "Tot 2020 laat de EPC speelruimte voor het middelen

U-waarde van 1,65 W/m K voor elk kozijn. Nu mag men deze U-waarde als

van de energieprestatie tussen maatregelen aan de schil, installaties en

gemiddelde nemen van alle transparante delen van een gebouw. Voor

duurzame opwekking. Maar in de toekomst wordt - zo is het voornemen -

individuele kozijnen mag de U-waarde daarbij echter niet hoger uitvallen

een aparte eis gesteld aan het casco; het wordt dan een eis in twee stap-

dan 2,2 W/m2K, mits het gemiddelde van het bouwwerk maar lager dan

pen. Ook nu heeft het al zin om nauwkeurig te rekenen, met name bij

1,65 blijft. Ramen met HR++ en een normaal houten of kunststof kozijn vol-

projecten met veel glas, want die scoren in het algemeen beter dan 1,65

doen aan de gestelde eis. Deuren, heel kleine kozijnen (een wc-raampje)

W/m2K. De U-waarde van glas is namelijk beter dan de U-waarde van het

en sommige aluminium kozijnen komen moelijker aan die 1,65 W/m2K."

kozijn."

1 / 2015

RenD_2015-01-25_12,13.indd 13

21-01-15 10:47

Gevelarchitectuur

Door Hans Fuchs

High tech lamellen aan de gevels

Voiles uit glas in hoofdkantoor AGC

Innovatief glasgebruik, Breeam Excellent en een optimale daglichttoetreding; dat waren enkele van de eisen aan het Europese hoofdkantoor van AGC. Architect Philippe Samyn gaf de nieuwbouw rondom glazen lamellen. Emaille strepen op de lamellen zorgen voor zonwering met optimale daglichttoetreding, in een kantoorpand waar daglicht de belangrijkste bouwsteen is voor het welzijn van de werknemers.

Projectgegevens Opdrachtgever: AGC Glass Europe Architect: Philippe SAMYN and PARTNERS bvba, architects & engineers i.s.m. BEAI sa, architects Aannemer: Van Roey

Geen stolp, maar volgens Peters, bij AGC projectmanager Benelux voor architectonisch en industrieel glas, is het nieuwe kantoor van AGC wel een paradepaardje als het gaat om innovatief glasgebruik. Dat innovatieve glasgebruik is op verschillende plekken in het gebouw terug te vin-

Een kantoorpand uit glas; voor veel opdrachtgevers en architecten het

den. Bijvoorbeeld in het hardbaar glas voor de whiteboards die op de

summum als het gaat om het uitdrukken van status en schoonheid. Maar

kantoren worden gebruikt. Of in het gekleurde glas dat bezoekers en

mensen laten werken achter gevels uit glas, dat brengt ook ook de

gebruikers binnen wegwijs maakt; in het kleurenschema dat architect

nodige problemen met zich mee. De hoge warmtelast vraagt installaties

Philippe Samyn ontwierp voor het interieur, kreeg elke afdeling een

om de gebouwkoeling op orde te krijgen. En glas aan de gevel is ook niet

eigen kleur, om de oriëntatie te optimaliseren.

altijd optimaal als een werkomgeving vrij moet blijven van hinderlijke zonne-instraling.

Glazen lamellen

Toch is uitgerekend glas de belangrijkste bouwsteen aan de gevel van

Maar het meest opmerkelijke voorbeeld van innovatief glasgebruik is te

het nieuwe Europese hoofdkantoor

vinden aan de gevels van het AGC kantoor. De rechthoekige nieuwbouw

van AGC Glass. De nieuwbouw staat op een bedrijvenpark in Louvain-la-

heeft aan alle vier façades een vliesgevel, voorzien van dubbele begla-

Neuve, aan de rand van de Brusselse congomeratie. Begrijpelijk, al dat

zing van extra-blank glas met superisolerende coatings en zonwering.

glas, want de huurder doet tenslotte 'in glas'. Maar in Louvain-la-Neuve

Vóór de vliesgevels staat een beeldbepalende tweede gevel, uit glazen

staat geen spiegelend kantoorpand met gladde glasfaçades. Om het in

lamellen. Die glazen lamellen zijn voorzien van witte, geëmailleerde lij-

de woorden van Anton Peters van AGC te zeggen: “In het hele pand is

nen die afwisselend op de binnen- en buitenzijde zijn gezeefdrukt.

13.000 vierkante meter glas verwerkt, maar je hebt totaal niet het

Met die lamellen reguleert AGC de daglichttoetreding. Peters: “Aan de

gevoel dat je in een glazen stolp zit.”

oost- en westgevel zijn de lamellen verticaal aangebracht, aan de zuid-

1 / 2015

RenD_2015-01-25_14,15,16,17.indd 14

21-01-15 10:48

en noordgevel horizontaal. De noordgevel is, voor de vorm, een gespie-

Perfecte lijnen

gelde kopie van de zuidgevel. De lamellen passen hun stand automatisch

De glazen lamellen volgen gedurende de dag automatisch de beweging

aan de bewegingen van de zon aan en optimaliseren zo de inval van dag-

van de zon. Daarbij worden de lamellen centraal aangestuurd. Bewogen

licht, zijn zonwering en bieden thermisch comfort.” De horizontale

worden de lamellen door hydraulische buismotoren, uit het zicht geplaatst.

lamellen houden in de zomer de felle hoge zon buiten, terwijl in de win-

De aansturing van de lamellen is bovendien gesplitst: op zichthoogte is de

ter het licht van de laagstaande zon maximaal kan toetreden. De verti-

aansturing afgestemd op comfort voor de werknemers, bij het bovenste

cale lamellen aan de oost- en westgevel weren het licht van de

deel van de lamellen heeft een optimale daglichttoetreding prioriteit.

opkomende en ondergaande zon.

Bij de lamellen worden de krachten afgedragen aan een hangende staalconstructie uit rvs. De constructie is doorgekoppeld naar de vliesgevel

Voile-effect

achter de lamellen. Tussen de de vliesgevel en de lamellen zijn looproos-

In gesloten toestand weren de lamellen de zon optimaal - maar houden

ters aangebracht, voor onderhoud en als vluchtweg. De vluchttrappen

dan ook het daglicht volledig tegen en maken naar buiten kijken onmo-

zijn uit carrosseriestaal, in verband met de gewichtsbesparing. Peters:

gelijk. In alle andere standen zorgen de geëmailleerde streepjes op de

“Daardoor is minder draaimoment nodig in de verstevigingsconstruc-

lamellen voor een voile-effect en laten een blik op de buitenwereld toe.

tie.” De lamellen zelf zijn uit gelaagd glas, in verband met de vluchtweg.

Peters: “De hinderlijke instraling van de zon wordt dan geweerd, maar

Het lamellensysteem is in het werk ontwikkeld. Peters: “De dikte van de

het doorzicht blijft behouden en het daglicht kan naar binnen stromen.

emaille-lijnen moest perfect zijn, dat was streng vastgelegd. En de lijnen

Dat daglicht willen we in ons kantoor optimaal benutten om de leefkwali-

moesten perfect horizontaal zijn. Aangezien het menselijk oog horizon-

teit binnen te verhogen. Hoe minder daglicht we via de zonwering uitfil-

taal is georiënteerd, merken we de kleinste afwijkingen meteen op. Onze

teren, des te beter voor de biologische klok en zo voor het welzijn van de

lamellen moesten dus perfect uitgelijnde, superscherpe lijnen krijgen.

mensen die in het gebouw werken. Daarom hebben we aan de gevels

Om dat te bereiken hebben we de bevestigingsgaten in het glas gebruikt

ook het allerhelderste glas ingezet, Thermobel TopN+ Clearvision, dat

als hulp bij het uitlijnen, voor zowel het zeefdrukken als het lamineren

bovendien goed scoort op thermische isolatie en kleurweergave. Zo

van het glas.”

besparen we op de inzet van kunstlicht. Kunstlicht genereert warmte in

In de gevels mocht daarnaast geen circum solar radiance voorkomen, de

een gebouw, ook LED-licht. Die hogere warmtelast wilden we vermijden,

buiging van het zonlicht als gevolg van deeltjes in de atmosfeer. Peters:

om ook op de gebouwkoeling te besparen. Daglicht op de goede plek in

“Bij circum solar radiance zie je bruine strepen in de zonwering, aan de

de juiste hoeveelheid, dat was het streven. Met als filosofie; aan het

randen van de zeefdrukken, aan de binnenzijde. Om dat te vermijden

begin van het traject - aan de gevel - goed beginnen, voor een maximale

reden moesten de emaille streepjes iets breder gemaakt worden dan we

impact op de totale energiehuishouding.”

aanvankelijk hadden berekend.”

1/ 2015

RenD_2015-01-25_14,15,16,17.indd 15

21-01-15 10:48

Uw ramen en deuren moeten perfect functioneren. Onze producten bieden zekerheid. BEZOEK ONS OP GEVEL 2015 TIJDENS DE WEEK VAN DE BOUW

9 t/m 13 februari

Jaarbeurs Utrecht Hal 4, stand A.020

Kom naar onze stand op GEVEL 2015 en ontdek BUVAâ&#x20AC;&#x2122;s innovatieve oplossingen voor de bouwwereld. Wij ontwikkelen, produceren en leveren de juiste oplossingen voor nieuwbouw en renovatie: hangen sluitwerk, hardglas ramen, BUVA-IsoStone glasvezelversterkte onderdorpels, woonhuisventilatie en aluminium profielen. Voor GRATIS TOEGANGSKAARTEN voor GEVEL 2015 gaat u naar buva.nl.

RenD_2015-01-25_14,15,16,17.indd 16 BUVA.indd 1

21-01-15 15-01-15 10:48 11:14

15 11:14

Gevelarchitectuur

Geen triple glas

Onder andere dankzij een warmtepomp en 870 PV panelen op het dak is

Achter de lamellengevels bevinden zich vliesgevels. Peters noemt ze

het nieuwe kantoorpand bijna energieneutraal; wat het kantoorpand

“redelijk basis”. Maar ook hier schemert de filosofie van Samyn over het

met zijn Breeam Excellent aan energie verbruikt, wordt nagenoeg volle-

belang van daglicht door, aldus Peters: “Zo basis als de gevel, er is wel

dig opgebracht door de warmtepomp en de PV panelen. In de kantoren

extra-blank glas ingezet met superisolerende coatings en zonwering. We

wordt daarnaast betonkernactivering ingezet en is en lage temperatuur-

wilden hier geen triple glas, om te voorkomen dat we door de extra coa-

verwarming en -koeling in het plafond geïnstalleerd. Airconditioning ont-

ting bij triple glas toch verlies aan daglicht zouden hebben. Met wat

breekt in het hele kantoorgebouw. In het hoofdkantoor van AGC wordt

meer focus op de detailleringen van de randen - we hebben gebruik

uitsluitend gebruikt gemaakt van natuurlijke ventilatie. Consequentie: in

gemaakt van extra isolerende profielen van Schüco - konden we hier toe

de winter kan de temperatuur dalen tot minimaal 19 graden Celsius, in de

met dubbel glas.

zomer oplopen tot maximaal 26 graden Celsius. Werken met een

De vliesgevel is een semistructurele constructie met “doorgedreven

bewustzijn van de seizoenen, zo typeerde architect Samyn dat.

details”, aldus Peters: “Je kunt in de gevels heel goed de passie van Samyn herkennen om helder en logisch te construeren en daarin een

Het nieuwe werken

esthetisch eindresultaat te bereiken. Op de glasranden is bijvoorbeeld

Als onderdeel van de gebouwtechniek verlangde AGC ook een kantoor

een witte bies gezeefdrukt die de aanzichtbreedte van de gevelprofielen

waarin glas innovatief gebruikt zou worden. Peters: “Het glas nam in het

zo ver mogelijk reduceert. De architectuur is enorm consequent in zijn

PVE een prominte plek in. Maar een vastomschreven toepassing was

details, en dat overigens niet alleen aan de gevels.”

niet vastgelegd. Glas moest innovatief worden toegepast, we formuleer-

De vliesgevels zijn dankzij aluminium, inox en staal licht en high tech.

den dat verder heel open. Daaruit ontstond bij Samyn de oplossing met

Verticaal is de vliesgevel structureel, eronder bevindt zich een shadow-

de geëmailleerde lamellen.”

box met isolatie, met een enkele geharde ruit buiten en een geharde

Een andere eis uit het PVE: in het gebouw moest het Nieuwe Werken wor-

Lacobel T ruit binnen.

den geïmplementeerd. Peters: “We verlangden een gebouw dat zou uitnodigen tot informele ontmoetingen, om zo voor een deel weg te komen uit

Prijsvraag

de officiële vergadercultuur. In een informele ontmoeting van vijf minuten

Op de officiële opening van het AGC kantoor, op 14 september 2014,

kun je soms veel meer regelen dan in een ellenlange vergadering.”

noemde dr. David Strong, professor aan de Universiteit van Nottingham

Dat Nieuwe Werken zit diep verankerd in de lay-out van het gebouw. Het

en het Oxford Instituut voor Duurzame Ontwikkeling, het ontwerp van

hoofdkantoor van AGC bestaat uit een galerij van twee verdiepingen die

Samyn een “celebration of daylight, een volgende stap in duurzaaam

geflankeerd wordt door vier gebouwvleugels. De galerij is de centrale

bouwen, vanwege de aandacht die in het gebouw besteed is aan het

ruimte in het gebouw; open, informeel en multifunctioneeel, inclusief een

belang van daglicht voor mensen”.

traptribune die gebruikt wordt voor bijeenkomsten. De kantoren zijn nage-

Die 'viering van het daglicht' ontstond uit een besloten prijsvraag,

noeg volledig open ruimtes zonder vaste werkplekken. Overleg achter

namens AGC georganiseerd door een externe partij, later met AXA als

gesloten deuren kan alleen nog in enkele overleg- en concentratieruimtes.

opdrachtgever/verhuurder. De prijsvraag kende een stevig PVE, aldus Peters, die zelf zitting had in de jury die de prijsvraaginzendingen beoor-

Wadi's

deelde: “In het PVE was onder andere de eis opgenomen dat het gebouw

Aan de prijsvraag zat ook een stuk stedenbouw vast. Het AGC kantoor

energieneutraal moest zijn. Daarnaast verlangden we een BREEAM

ligt in een glooiend park dat integraal is mee-ontworpen, inclusief wadi's

Excellent en wilden we dat gebouwd zou worden volgens de C2C filoso-

voor een grijswatercircuit. Peters: “In het PVE was vastgelegd dat het

fie.”

park moest worden opgezet als een biotoop die aansluit op de

Bij dat alles werden hoge eisen gesteld aan de feitelijke onderbouwing

bestaande natuur - dus niet als een mediterrane tuin met exoten of iets

van de technische prestaties en de budgettaire uitwerking. Peters: “We

dergelijks.” Het glooiende landschap is zelfs verwerkt in de bestrating

wilden graag precies weten waar we aan toe zouden zijn. Het plan van

van de parkeergarage, gesitueerd onder het met kolommen opgetilde

Samyn vulde het PVE het beste in en het ontwerp was veruit het beste

kantoorpand. De vloer uit klinkerstenen is niet egaal vlak, maar volgt de

gekwantificeerd.”

lichte hoogteverschillen onder het gebouw.

1/ 2015

RenD_2015-01-25_14,15,16,17.indd 17

21-01-15 10:48

DEUR IN DEUR UIT

Expert wijst de weg in regelgeving

Kies juiste brandwerendheid

Tijdens het bepalen van de vlamdichtheid, ook wel E-criterium of integriteit genoemd, wordt als belangrijkste, en ook eenvoudigste, met het oog gekeken of er vlammen door de constructie komen of niet. Het zichtbaar zijn van vlammen dient daarnaast dan wel gedurende 10 seconden ononderbroken plaats te vinden. Brand het gedurende bv 8 seconden aan de niet-verhitte zijde en dooft het dan, dan spreken we nog steeds van vlamdicht. We noemen dit fenomeen ook wel “lekvlammen”, waarbij “het criterium vlamdichtheid niet is bereikt”.

Het allerbelangrijkste aspect bij de mate van brandwerendheid is de

Verloop van brandproef

combinatie van eigenschappen in een deurset: materialen die snel rea-

Het ontstaan van lekvlammen kan zich gedurende de gehele test voor-

geren tijdens de eerste 10 heftige minuten en materialen die zorgen

doen, waarbij er wel een verschil in oorzaak is aan te geven. Aan het

voor een lang uithoudingsvermogen. We krijgen zeer regelmatig vragen

begin van een brandproef zijn vaak opschuimende materialen nog niet

over de verschillen in brandwerendheid, daarom delen we in dit artikel

actief, waardoor er op verschillende plaatsen nog lucht, en daarmee

graag onze kennis over deze materie.

vlammen, naar buiten kunnen ontsnappen. Aan het begin van een test of

Zoals al eerder uitgelegd wordt brandwerendheid van een scheidings-

een echte brand varieert de druk in de ruimte ook meer dan na verloop

constructie, dus ook van een deur-kozijncombinatie, op een aantal

van tijd zodat overdrukpulsen ook zorgen voor lekvlammen naar buiten.

manieren bepaald. Het aantal manieren is afhankelijk van de criteria

Dit zijn vaak maar zeer korte momenten van vuur, waardoor er weinig

waaraan de set in een bepaald land moet voldoen.

problemen te verwachten zijn. Aan het eind van een test echter ontstaan lekvlammen vaak doordat “het eind in zicht is”. Dit ontstaat dan doordat

Vlamdichtheid en warmtestraling

de brandbare delen van de constructie opgebrand zijn of doordat er

In Nederland zijn er voor deuren twee criteria, namelijk vlamdicht en

door extreme vervorming opeens meer ruimte ontstaat waar het vuur

warmtestraling. Het is inmiddels gebleken dat de warmtestraling bij deu-

doorheen kan. Deze lekvlammen zijn dus wel vervelend en kondigen

ren, zelfs bij deuren met grote glasopeningen, nooit boven de toege-

veelal het eind van de vlamdichtheid aan.

stane grens en zelfs niet in de buurt hiervan komt. Door deze wetenschap kunnen we ons concentreren op de vlamdicht-

Bepalen vlamdichtheid

heid. Wat is nu precies vlamdicht en vooral wanneer is de set niet meer

Behalve zichtbare vlammen zijn er nog een paar methoden die ook de

vlamdicht?

vlamdichtheid kunnen bepalen. In de testnorm wordt onder andere een

1 / 2015

RenD_2015-01-25_18,19.indd 18

20-01-15 15:36

tweetal kalibers voorgeschreven. Deze kalibers zijn eigenlijk niets meer

een lang uithoudingsvermogen hebben of beide. Als vergelijking met de

dan ronde stalen pennen met een diameter van 6 en van 25mm. Indien

hardloopsport zou je je een wedstrijd kunnen voorstellen waarin je eerst

er tijdens een test een opening ontstaat van 25 mm doorsnede waar het

een recordtijd op de 100 meter moet lopen om vervolgens door te lopen

grote kaliber doorheen kan, dan is dat het einde van de vlamdichtheid,

tot marathon afstand. Deze twee uitersten samen leveren een bepaald

evenals het kaliber van 6 mm dat over 15 cm verplaatst kan worden in

eindresultaat op wat niet zonder elkaar kan ontstaan.

een ontstane opening. In het geval van een ernstige zwartverkleuring van het oppervlak aan de

Cruciale 10 minuten

niet-vuurzijde of zelfs gloed zichtbaar kan door middel van een watten-

De eerste 10 minuten van een brand verlopen altijd hetzelfde, maar om

proef gedurende de test ook worden bepaald of het criterium vlamdicht-

dit te doorstaan heb je een basisniveau nodig (deurdikte, opschuimende

heid is bereikt. Deze test wordt letterlijk met een stuk watten van 10x10

materialen, isolatie in de deur etc.). Wil je daarna verder, dan hoef je dus

cm uitgevoerd door dit op korte afstand van de kritische plek te houden

niet lineair op te waarderen, maar kun je bijvoorbeeld met een deurdik-

en vervolgens na 30 seconden te kijken of de watten gloeien of zelfs

tetoename van 40 naar 54 mm de brandwerendheid verdubbelen van

branden. In dat geval is dit ook het einde van de vlamdichtheid.

30 naar 60 minuten. Een deur die 2 uur moet doorstaan hoeft dan ook niet vier keer zo dik te zijn als een deur van een half uur. “Hoe lang de

Snel en langzaam

brand ook duurt, de eerste 10 minuten komen maar 1 keer voor.”

Om een draaiend deel brandwerend te maken hebben we te maken met

De ervaring aan de niet-vuurzijde van een brandproef is bij een deurset

een factor die bij andere scheidingsconstructies niet voorkomt en dat is

eigenlijk altijd het zelfde: eerst hectiek, dan een hele tijd een rustige sta-

het “bewegen”. Hierdoor wordt de oplossing vaak anders en zijn er ook

biele situatie, dan een plaatselijke aankondiging van een zwakke plek en

dynamische factoren die een rol spelen bij het al dan niet brandwerend

tot slot het falen van een criterium (vaak op die zwakke plek, maar kan

zijn van een deurset.

ook op een verrassende plaats zijn).

Bij zowel een half uur als een twee uur oplossing zullen de materialen samen het gat dicht moeten houden. Hierbij is het bekend dat de eerste 10 minuten van een brand heel heftig zijn en ook een veel grotere temperatuurstijging laten zien dan de daarop volgende minuten of zelfs uren.

Expert

Door deze wetenschap is het noodzakelijk om in een deurset een combi-

Auteur Joost Baerselman is Hoofd Technische

natie van eigenschappen toe te passen; materialen die heel snel kunnen

Productontwikkeling bij Limburgia Utiliteitsdeuren.

reageren op het ontstaan van een brand en daarnaast materialen die

1 / 2015

RenD_2015-01-25_18,19.indd 19

20-01-15 15:36

Wood Naturally

WOOD FINISHES PPG Industrial Coatings BV | Postbus 920 3900 AX Veenendaal | T 0318 567 800 [M] industrial-coatings-emea@ppg.com | [W] www.ppg.com â&#x20AC;˘ www.industrial-coatings.com

RenD_2015-01-25_20.indd 20

20-01-15 16:01

PRODUCTNIEUWS

Doorontwikkelde scharnieren

App voor controle deuren en hekken

Buva heeft het programma Atlas schar-

Met de nieuwe

nieren doorontwikkeld. Zo is de afstand

BiSecur-app van

tussen de bledden vergroot naar 2,6 mm.

Hörmann kunnen

Hierdoor is een vaste hangnaad van 2 mm

eindklanten hun

te realiseren. Met deze verbetering zijn

voordeur, garage-

de hangen sluitnaden op de gewenste

deur, industriedeur

afstand te krijgen. Ook is de vormgeving

en inrithek vanaf nu

van het lager geoptimaliseerd. Deze ver-

via hun smartphone

betering vergemakkelijkt het afhangen/

en tablet overal ter wereld bedienen en controleren. Het radiosysteem

dichtleggen van het raam of de deur. Belangrijk is dat de oude (Atlas) en

gebruikt een voor aandrijvingen nieuwe en tegelijk extreem veilige code-

de nieuwe (Atlas V3) uitvoeringen niet door elkaar worden gebruikt.

ring, vergelijkbaar met coderingen van onder meer online banking-sys-

Daarom krijgt de nieuwe uitvoering andere artikelnummers en zijn de

temen. Behalve een forse vooruitgang op het vlak van veiligheid, boekt

bledden voorzien van een markering (stip/punt in elk bled).

het systeem ook qua comfort progressie. Met een druk op de knop van

Buva, Barendrecht, 0180.69.75.00, www.buva.nl

de handzender, waar ook ter wereld, zien gebruikers of de garagedeur, het inrithek of de industriedeur geopend dan wel gesloten is.

Hörmann Nederland, Barneveld, (0342).42.94.00, www.hormann.nl

Brandcompartimenten In het Bouwbesluit is voor subbrandcompartimenten een E20

Innovatieve hefschuifdeuren

eis opgenomen. Hoefnagels

Wat tot voor kort technisch nog

Branddeuren heeft een brand-

niet haalbaar was heeft Schmidt

scherm ontwikkeld dat inspeelt

met de nieuwe QuinLine74 hef-

op deze eis: Firescreen Flame.

schuifdeur gerealiseerd. De

Hoefnagels Branddeuren heeft

warmtedoorgangscoëfficiënt

het Firescreen Flame brandwe-

(Uf-waarde) is beduidend beter

rende rolscherm succesvol laten testen door Peutz. Het scherm voldoet

dan die van alle andere 70er sys-

aan brandklasse A1. Het Firescreen brandwerend rolscherm is een oprol-

temen en daardoor uitstekend toepasbaar bij energiezuinige

bare, brandwerende afsluiting. Bij brand zorgt het rolscherm voor directe compartimentering. Openingen in de brandwanden worden afge-

woningen. De glasdikte is tot maximaal 46mm en dat bij een vleugel-

sloten, waardoor verspreiding van de brand naar aangrenzende ruimtes

diepte van slechts 74mm. De deur kent een standaard lage opstap en is

wordt voorkomen. Het Firescreen Flame brandwerend rolscherm is door

dus rolstoelvriendelijk. Voor het bestaande QuinLine84 systeem heeft

het geringe gewicht en de minimale inbouwmaten toepasbaar in diverse

Schmidt een compleet nieuwe elektrische aandrijving, de evomatic.

sectoren zoals zorg, onderwijs, kantoren en industrie.

Deze is volledig onzichtbaar in het profiel geïntegreerd en te bedienen

Hoefnagels Branddeuren, Tilburg, 013.46.25.959, www.hoefnagels.com

via druktoetsen op de schuifvleugel en/of met een afstandsbediening.

Schmidt, Sittard, 046.40.09.103, www.schmidtbv.nl

Deur wint prijs Slimste Exterieurproduct De zowel optisch fraaie

Slot met PINpad voor dubbele beveiliging

als technologisch interes-

Assa Abloy introduceert een PINpad-

sante houten buitendeur

variant van het draadloze Aperio L100

Weekamp TriComfort is

slot. Dit batterijgevoede slot maakt het

uitgeroepen tot het

eenvoudig om veiligheidsdeuren te inte-

Slimste Exterieurproduct

greren en de beveiliging op te waarderen

van 2014. De Weekamp

in een (bestaand) toegangscontrolesys-

TriComfort is ontwikkeld

teem. Het L100-slot vervangt het

door deurenfabrikant

bestaande slot en communiceert draad-

Weekamp Deuren in Dedemsvaart. De TriComfort is een vlakke, super

loos en real-time over de deurstatus van

gladde houten buitendeur die zich kenmerkt door een dekplaat van

en naar het toegangscontrolesysteem. De

Medite Tricoya, die zorgt voor een hogere vormstabiliteit en een zeer

PINpad-variant van Aperio biedt een

glad af te werken oppervlak. Verder beschikt de deur over een extra

hoger beveiligingsniveau door een combinatie van kaartlezer én PINpad.

hoge isolatiewaarde en een extreem hoge duurzaamheid; de TriComfort

De combinatie tussen kaart en pincode geeft security managers de

is standaard FSC-gecertificeerd.

mogelijkheid om naast bestaande kaarten en codes deuren extra te

Weekamp Deuren, Dedemsvaart, 0523.62.54.64,

beveiligen en nog flexibeler om te gaan met tijdelijk toegangsbeheer.

www.weekamp-deuren.nl

Assa Abloy, Raamsdonksveer, 088.639.46.00, www.assaabloy.nl

raam en deur RenD_2015-01-25_21.indd 21

1 / 2015

20-01-15 15:35

Het Detail

Door Louis Jongeleen

Onverwachte consequenties van Luchtdicht Bouwen

Luchtdichtheid be nvloedt ook de brandveiligheid Als we onze woonhuizen rigoureus isoleren en zeer luchtdicht maken, verhogen we daarmee de kans op gevaarlijke brandscenario's. Die waarschuwing klinkt mee bij de uitkomsten van recent onderzoek van bouwfysici en veiligheidskundigen. Vooral de toepassing van isolerend meerlaags glas speelt een cruciale rol. Hoog tijd voor vragen aan de betrokken onderzoekers. Als we onze woonhuizen rigoureus isoleren en zeer luchtdicht maken, verhogen we daarmee de kans op gevaarlijke brandscenario's. Die waarschuwing klinkt mee bij de uitkomsten van recent onderzoek van bouwfysici en veiligheidskundigen. Vooral de toepassing van isolerend meerlaags glas speelt een cruciale rol. Hoog tijd voor vragen aan de betrokken onderzoekers. Dat je met het dichten van lekken en kieren in het huis de warmte binnen houdt en de energiekosten beperkt, is gemakkelijk te begrijpen. En dat in een woonhuis met een hoge luchtdichtheid een goede ventilatie noodzakelijk is, is aannemelijk. Al iets moeilijker voorstelbaar is het gegeven dat de mate van luchtdichtheid ook samenhangt met het

Gesmoord

geluidsniveau. Maar dat een hogere luchtdichtheid grotere risico's ople-

Van Herpen: “In een huis met goede luchtdichting zijn de gevolgen van

vert voor de brandveiligheid, daar zou je niet zo maar op komen. Toch is

brand heel anders dan in een traditionele woning. Bij een beginnende

juist dat laatste verschijnsel de laatste jaren onderwerp van onderzoek,

brand in een matig geïsoleerde woning zien we dat vlammen meestal vrij

voor bouwfysici en voor wetenschappers die zich bezighouden met

snel `overslaan' naar alles wat brandbaar is, in de brandruimte en soms

brandpreventie. Wat heeft luchtdichtheid precies te maken heeft met

zelfs daarbuiten. In een hedendaags huis met goede luchtdichting en

brandveiligheid? Ruud van Herpen kan dat uitleggen in begrijpelijke

thermisch goed isolerend glas, is er vaak geen sprake van zo'n flash-

taal. Behalve technisch directeur van Nieman Raadgevende Ingenieurs,

over. Want voordat het zover kan komen, is de brand al gesmoord.”

is hij als fellow fire safety engineer aan de TU/e en lector brandveilig-

Des te beter, zou je zeggen. Dan gaat de brand toch gewoon uit? Van

heid aan de Hogeschool Saxion actief op het gebied van brandveiligheid

Herpen: "Ja, uiteindelijk wel, maar een gesmoorde brand verbruikt in

en bouwfysica.

korte tijd alle zuurstof en brengt meteen zeer giftige gassen, rook en

Het verband tussen glasuitval en temperatuur (links) en glasuitval en energie (gasdruk)

1 / 2015

RenD_2015-01-25_22,23.indd 22

21-01-15 10:51

de gevaarlijker gesmoorde of `zuurstof beheerste brand' die een explosie kan veroorzaken als er zuurstof bij komt. Bij de brandweer bestaat altijd nog een achterstand in de kennis van die verschillende brandscenario's."

Het glas Verdergaand onderzoek naar verschillen brandscenario's bij energiezuinige woningen en conventionele woningen concentreert richt zich onder andere op het gedrag van de beglazing. Bij bouwfysische analyse werd vastgesteld ( R. Huizinga, R. van Herpen, TU/e, 2013), dat glasuitval en daarmee de toevoer van zuurstof een cruciale rol speelt voor de brandontwikkeling. Mechanische ventilatie en luchtdichtheid zijn blijkbaar van ondergeschikt belang. Met dat gegeven startte Ronald Huizinga in het kader van zijn afstudeeronderzoek aan de TU/e en serie testen van meervoudige beglazing. Hij onderzocht het gedrag van isolerend dubbelglas en triple glas bij verhitting in een brandoven (Peutz, Mook 2013). De belangrijkste conclusies: het risico op een gesmoord brandscenario wordt groter bij toepassing van meerlaags glas (zowel triple als dubbel). En het beslissende moment van glasuitval wordt bepaald door de hoogte van de temperatuur maar vooral ook door de drukopbouw van de gassen in de brandruimte. En die neemt vooral toe bij een goede luchtdichtheid van de woningschil. Dit laatste fenomeen Temperatuurverloop bij brand in een traditionele woning (beneden) en in een (zeer luchtdicht) passiefhuis (boven)

werd dit jaar onderzocht bij experimenten

koolmonoxide in de lucht. Bovendien wordt bij een snelle brandontwik-

WRB op de locatie van TroNed (Trainings- en

keling een extreem hoge druk opgebouwd door gassen die uitzetten.

Oefencentrum brandweer Oost- Nederland) bij

Daardoor kun je bijvoorbeeld een voordeur niet meer open trekken.

de vliegveld Twente.

Bovendien bestaat bij zo'n gesmoorde brand de kans dat er een explosie

Expert Ruud van Herpen constateert dat deze

of back-draft optreedt zodra hulpverleners een deur of een raam openen

experimenten veel werk in het zicht brengen

of inslaan. Door de plotselinge toevoer van zuurstof staat dan in één

voor de bouwfysici , veiligheidskundigen en

klap het hele huis in brand."

glastechnologen. "Bij zeer luchtdichte wonin-

onder verantwoordelijkheid van TU/e, IFV en

gen is snellere alarmering door CO-detectie of

Fataal

gekoppelde rookdetectie, maar ook het instal-

Hoe gevaarlijk is een brand in een zeer luchtdichte woning'? Bestaan er

leren van woningsprinklers zijn aan te bevelen.

cijfers over slachtoffers? Als die ergens te vinden zijn, dan is dat bij het

En we zullen nog veel meer testen met brand-

Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) in Arnhem. René Hagen, lector

scenario's moeten uitvoeren."

Brandpreventie van het IFV, laat bij navraag weten dat die cijfers niet bestaan en hij geeft daar ook een reden voor. Hagen: "Bij een gesmoorde brand neemt het koolmonoxide-gehalte in een dichte ruimte zeer snel toe. Dat is voor mensen die zich in de brandruimte bevinden

Het detail

meestal fataal. De brand is vaak al uit als de brandweer komt. Zijn er

'Het detail' is een zesdelige serie, waarmee Raam en Deur aandacht

slachtoffers dan is een doodsoorzaak meestal niet meer exact vast te

vraagt voor de schijnbaar kleine oorzaken van grote bouwfouten. In

stellen. Brandweerlieden en hulpverleners rekenen zo'n 'opgesloten

elke aflevering gaan we in op de bouwfysische achtergrond van een

brand' tot de grootste risico's van hun vak, naast het bezwijken van con-

bouwdetail en geven we aan hoe bouwgebreken kunnen worden

structies en onverwachte reacties van aanwezige kunststoffen. Zij

voorkomen. 'Het detail' komt tot stand in samenwerking met Nieman

maken onderscheid tussen een 'eerlijke brand' of 'brandstof beheerste

Raadgevende Ingenieurs.

brand', waarbij hitte, rook en giftige gassen naar buiten verdwijnen en

1 / 2015

RenD_2015-01-25_22,23.indd 23

21-01-15 10:51

InsIde

Auteur: Hans Fuchs en Arie Grevers

Leveranciers eisen uitleg over ongerijmd heden en gebrekkige communicatie

Open over eisen Vanuit de ramen- en deurenbranche klinken vragen, bedenkingen en kritiek op de SKG. Marktpartijen verwijten de certificeringsinstelling in Wageningen een gebrek aan transparantie, meten met twee maten en het opwerpen van drempels om producten in Nederland op de markt te brengen. Hoe zit dat? En hoe zit het met de SKG en Europa? Raam en Deur vroeg het aan Charles Wallert van de SKG.

De SKG meet met twee maten, het is één van de geluiden uit de markt*. Meer specifiek: wanneer certificeringseisen veranderen, mogen oude producten, getest volgens oude certificeringseisen, gewoon nog worden toegepast. Zo ontstaat de situatie dat nieuwe producten aan de nieuwe eisen moeten voldoen, terwijl oude producten niet opnieuw worden getest volgens die nieuwe eisen. Dat is niet fair, stelt de markt: gelijke monniken, gelijke kappen. De markt refereert ook aan voortschrijdend inzicht in de

dustrie. Wanneer woningen worden opgeleverd volgens de PKVW-

aanvalsmethodiek. De SKG ontdekte bijvoorbeeld dat men een

richtlijn, dan verrichten PKVW-erkende CI's steekproeven.

scharnier met een schroevendraaier kon forceren. De fabrikant

Daarnaast geldt: een woning moet altijd voldoen aan het bouwbe-

moest een scharnierbeveiliging aanbrengen. Bij eerder geteste

sluit. Bouw- en woningtoezicht controleren dat. Op detailniveau zal

scharnieren met hetzelfde probleem werd dat niet verlangd. Waar

de overheid qua controle misschien tekortschieten. De overheid

is hier het gelijkheidsbeginsel, vraagt de markt zich af?

zegt ook: dek het risico af met een kwaliteitsverklaring. Dat is aan

"De certificeringseisen ontwikkelen zich, dat klopt. Veranderingen

de gevelbouwer. Die moet leveren wat hij belooft. Maar dat neemt

worden gepubliceerd op de SKG-site en gecommuniceerd aan de

niet weg dat een blokje er in de praktijk altijd uitgeschroefd kan

certificaathouders. Als producten niet aan de nieuwe eisen voldoen,

worden."

moet men het product aanpassen. Gebeurt dat niet, dan vervalt de certificatie. We hanteren daarbij een overgangstermijn. Die is

De markt vindt de SKG niet altijd transparant in zijn

afhankelijk van de zwaarte van de wijziging en bedraagt maximaal

informatieverstrekking over certificeringseisen en tests. De kritiek

een jaar."

luidt: "Vraag je bij de SKG naar de manier van testen en hertesten, kopen. Waarom zetten ze het niet gewoon duidelijk op papier?"

sluitwerk wordt in de praktijk niet altijd gemonteerd volgens de

"De tests gebeuren aan de hand van certificatiecriteria zoals die

specificaties van de afgegeven certificering. Kijk naar

zijn vastgelegd in de Beoordelingsrichtlijn BRL 3104, producteisen

afstandblokjes in kunststof kozijnen. Met die blokjes kun je met

zoals vermeld in diverse normen zijn samengevat op diverse check-

minder veiligheidssluitpunten toe. Producten worden mét die

listen, die gewoon beschikbaar zijn. Het punt is: in het verleden wer-

blokjes getest en gecertificeerd. Maar de blokjes worden in de

den meer producteisen gesteld (een schoot moet zo lang en zo

bouwpraktijk nog wel eens achterwege gelaten. Dan voldoet het

sterk zijn), tegenwoordig vragen we een prestatie. Het gaat om een

product niet meer aan de afgegeven SKG-certificatie. Zo verkoop

te realiseren inbraakwerendheid, gewaarborgd door een juiste mon-

je schijnveiligheid. Daar is erg weinig controle op. Goed naleven

tage op basis van de gecertificeerde montagehandleiding. Het kan

betekent dat de kwaliteit overeind blijft.

zijn dat certificatie vragen oproept. Het is om die reden dat wij altijd

"De gevelbouwer is verantwoordelijk voor het conform de montage-

openstaan om de betreffende certificatierichtijn, de BRL 3104, toe

voorwaarden toepassen van gecertificeerd hangen sluitwerk, SKG

te lichten. Misschien kan de informatieverstrekking nog beter, maar

ziet hierop toe in de kunststof en metaalbouw, SKH in de timmerin-

uiteindelijk is het certificeringstraject op zichzelf transparant. "

1 / 2015

RenD_2015-01-25_24,25,26.indd 24

" "

dan komt men met verwijzingen naar normen en die kun je dan Een ander kritiekpunt: het zou schorten aan de naleving. Hang- en

20-01-15 15:32

De SKG test hangen sluitwerk aan de hand van de NEN 5089 en aanvullend op een referentiegevelelement. Waarom? "De SKGcertificatie - de sterren - doet uitspraak over de relatie tussen inbraakwerende gevelelementen en inbraakwerende producten. Als een product op dat referentiegevelelement drie of vijf minuten inbraakwerend is, krijgt het resp. 2 of 3 sterren. Als je die producten monteert volgens de bijbehorende handleiding, kun je een gevelelement maken dat voldoet aan RC2. In Duitsland legt men die relatie niet. BRL 3104 wordt bepaald door het College van Deskundigen van de SKG. Het college is een afspiegeling van de marktpartijen, met de Vereniging van hang en sluitwerk fabrikanten (VHS), de Glasbranche Organisatie (GBO), de Algemene Branche Hang en sluitwerk (ABHS), maar ook het Nederlands Politie Instituut (NPI), het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV), het Verbond van Verzekeraars, de Stichting Keuringsbureau Hout (SKH), het Nederlands Sleutel- en Slotenspecialisten Gilde (NSSG) en NL Ingenieurs. Wij voeren het secretariaat en stellen een voorzitter aan het college voor. Het college bepaalt de certificatie-eisen. De certificatierichtlijn wordt dus niet door het testinstituut gemaakt, maar door de marktpartijen. Er zijn industrieën die een norm willen voor producten, zoals een slot of cilinder, en er is ook een industrie die een norm wil voor een gevelelement. Wij doen uitspraak doen over de toepassing van hangen sluitwerk, over het geheel van product en gevelelement." Maakt dat Nederland niet tot een eiland in een Europa dat steeds verder harmoniseert? Er wordt tussen leveranciers toch ook gesproken over harmonisatie, op Europees niveau? "De harmonisatie speelt zich louter af op productnormalisatieniveau. Er is een norm voor cilinders, sloten et cetera. De certificatieOok een vraag vanuit de markt: waarom hanteert de SKG extra

richtlijn legt de relatie tussen inbraakwerende gevelelementen en

eisen voor certificering, bovenop Europese certificeringseisen? Die

de producten."

extra eisen maken het lastig om producten met een certificaat van bijvoorbeeld een Duits testcentrum over te zetten naar een

Zou Nederland dat Europees kunnen inbrengen?

Nederlands certificaat. Merkwaardig, stelt de markt, in een

"Dat is op zichzelf misschien zinvol, maar (private) regelgeving

Europese Unie waar men zich conformeert aan Europese regels.

wordt door de landen zelf bepaald."

Een concreet voorbeeld van zo'n extra eis is volgens de markt dat de SKG een test-element zelf definieert. Waar in Duitsland een

De SKG zou de marktwerking belemmeren, stellen sommige

draaikiepraam wordt ingespannen en getest, moet bij het SKG dat

marktpartijen. De SKG werpt drempels op voor buitenlandse

draaikiepraam worden getest in een opstelling met een glasvlak

bedrijven die de Nederlandse markt willen betreden, beweren zij.

ernaast en eronder. De SKG vaart hier een eigen koers, aldus

De SKG verlangt bijvoorbeeld dat bedrijven het SKG-logo (met de

stemmen uit de branche.

sterren) onuitwisbaar in een product aanbrengt. Dat moet worden

"Waarom ontstaan deze vragen? Omdat mensen door de bomen het

ingestanst, geëtst of meegegoten. In andere landen volstaat een

bos niet meer zien. Wij testen aan de hand van de BRL 3104 voor

aluminium sticker. Voor buitenlandse bedrijven is dat stansen en

hangen sluitwerk. Daarin wordt primair verwezen naar de

etsen een extra productiegang en dus een kostenverhogende

Nederlandse NEN 5089. Deze norm kent een aantal productgroe-

factor, voor een afzetgebied dat relatief klein is.

pen waarbij tevens wordt verwezen naar eisen uit Europese pro-

"De BRL zegt inderdaad dat sterren onuitwisbaar moeten worden

ductnormen, bijvoorbeeld 12209 voor sloten. DE Europese norm

aangebracht. Stickers zijn altijd te verwijderen zonder dat er schade

zegt heel weinig over inbraakwering. Het is geen kwaliteitsnorm-

aan het product ontstaat en dat leidt altijd tot discussie achteraf;

maar een testnorm. De Europese norm voor hangen sluitwerk doet

was het product nou gecertificeerd of niet? Men moet ook een pro-

uitspraken over bijvoorbeeld corrosiewerendheid, duurzaamheid,

ductlogo onuitwisbaar voeren, om te kunnen traceren wie verant-

brandwerendheid. Bij elk van die thema's kun je een bepaald niveau

woordelijk is voor een product."

halen. De Nederlandse norm haalt de krenten uit die Europese norm Bedrijven zeggen dan: dat vergt een extra productiegang. Dan

doen aan dat niveau, en bij cilinders voor die norm aan dat niveau.

doen we het maar niet.

In Duitsland hebben ze de VDS, in Engeland de Secured by Design:

"Er staat nergens op papier dat het móet. De SKG is puur privaat-

die doen dat ook zo."

rechtelijk; iedereen kan zijn eigen gang gaan. Maar het PKVW-

" "

en zegt: op gebied van corrossie van 12209 moet je bij 2 sterren vol-

RenD_2015-01-25_24,25,26.indd 25

1 / 2015

20-01-15 15:32

InsIde keurmerk schrijft gecertificeerd hangen sluitwerk voor. Stans of

richtlijn stelt een wettelijk verplichting om een CE aan te brengen

ets je het logo er niet in, dan valt je product niet onder de werking

op producten waarvoor een geharmoniseerde Europesche norm

van het keurmerk. In feite is het een simpele rekensom; je moet als

van kracht is , bijvoorbeeld panieksloten. Voor inbraakwerendheid

fabrikant gewoon afwegen of je rendement haalt op de Nederlandse

geldt dit niet."

markt. Als het geld niet wordt terugverdiend, moet je er vooral niet aan beginnen."

Wat is dan de meerwaarde van de SKG? "Met het voldoen aan deze productcertificatie ziet SKG toe op de

"StEl DAt DE MARKt NiEt MEER OM StERREN VRAAGt EN AllEEN MAAR OM EuROpESE NORMEN, DAN zijN Wij GEWOON NOG MAAR ééN VAN DE CERtifiCERENDE iNStElliNGEN."

wijze waarop producten geproduceerd worden en de manier waarop een bedrijf omgaat met kwaliteitsbewaking. Producten komen hierdoor in aanmerking voor toepassing in projecten in het kader van het PKVW, en er wordt voldaan aan de regelgeving in de bouw (het Bouwbesluit). Aanvragen voor bouwvergunningen kosten minder tijd en geven afnemers en controlerende instanties voldoende zekerheid over de prestaties van het product. Onder aan de streep is dit sterrensysteem een initiatief van de marktpartijen zelf.

Zeggen buitenlandse bedrijven dan niet: "Speciaal voor de

De marktpartijen willen deze certificering! Stel dat de markt niet

Nederlandse markt moet ik mijn producten verbeteren"?

meer om sterren vraagt en alleen maar om Europese normen, dan

"Ja. Maar blijkbaar bezit het SKG-label toch wel enige marketing-

zijn wij gewoon nog maar één van de certificerende instellingen. De

kracht. In DL wordt de SKG vaak al als verkoopargument ingezet.

sterren zijn geen verplichting, maar in de praktijk ontkom je er niet

Kijk eens, zegt men dan, het is al eens op een element getest dat

aan."

voldoet aan RC2 of RC3. Als zij met zo'n product naar een gevelbouwer gaan, dan weet die dat dat product zich al eens bewezen heeft

Het is en blijft een marktdingetje dus?

en gebruikt kan worden in een inbraakwerende gevel. Dan is het

"Ja."

risico geringer dat het product in eigen land door de mand valt. Resultaten worden over en weer wel geaccepteerd. Maar de toepassingsfilosofie verschilt per land. En die acceptatie van productniveau naar gevelelement is er niet." Het College van Deskundigen van de SKG bepaalt dat het logo in producten gestanst, geëtst of gegoten moet worden. Kom je dan niet toch in een grijs gebied, protectionisme? De Nederlandse industrie heeft er toch een belang bij? "Niet de industrie bepaalt dat het logo in producten gestanst, geëtst of gegoten moet worden, maar de marktpartijen. De producenten zijn onderdeel van het college, maar de afnemers zitten er ook bij: politie, verzekeraars. Die willen dat merkteken graag zien." Leidt dat niet tot minder aanbod op de Nederlandse markt, minder keuze voor de consument? "Nee, absoluut niet. Er is voldoende aanbod op de markt. Met al het gecertificeerde hangen sluitwerk dat voorhanden is, kun je eigenlijk alles realiseren." En stel nou dat men in Duitsland gaat testen als de SKG. Dan voldoen producten aan dezelfde eisen. Heeft men dan niet één op één zonder meer toegang tot de Nederlandse markt? "Dan zou men in Duitsland onze BRL moeten overnemen, want daarin staat het hele certificatieproces beschreven." Wat als Europa op een gegeven moment zegt: "Wij zitten hier voor het belang van de eindgebruiker. Al die verschillende certificaties kosten geld, aan de kant ermee. We maken alles eenvoudig en inzichtelijk met één norm Europawijd"? "Dat heeft Europa ook gezegd, maar belangrijk is wel; dat zijn eisen

Off the record

ten aanzien van persoonsveiligheid. Europa zegt: "Wij vinden niet

De fabrikanten die Raam en Deur voor dit artikel sprak, geven er

alle certificeringen belangrijk, maar wel die op gebied van brandwe-

de voorkeur aan niet met naam en toenaam in de tekst vermeld

ring, vluchten, et cetera. Dat is geregeld in een Europese bouwpro-

te worden.

1 / 2015

RenD_2015-01-25_24,25,26.indd 26

" "

ducten richtlijn, de Construction Products Regulation (CPR). Deze

20-01-15 15:32

argenta

opening doors

VARIANT® VX Stijl en techniek in één. Voor projectdeuren.

argenta® invisidoor DL Onzichtbaar aluminium kader voor binnendeuren met onzichtbare designscharnieren

optimale draaieigenschappen, belastbaarheid en elegantie maken het variant vX scharnier een scharnier van een hoogwaardige kwaliteit. inzetbaar voor extreme toepassingen in b.v. brandwerende deuren tot 300 kg.

Project scharnier voor hoge belasting • Tot 300 kg belastbaar • Comfortabele 3 D verstelbaarheid • Onderhoudsvrij • Inzetbaar voor houten, stalen en aluminium kozijnen • Ook voor brand en inbraakwerende deuren • Verschillende oppervlakte uitvoeringen

Fon +49 (0)5242/ 413- 0

RenD_2015-01-25_27.indd 27

simonswerk.nl

nv Argent Alu sa | Bankstraat 2, 9770 Kruishoutem - Belgium T +32 (0)9 333 99 99 | F +32 (0)9 333 99 90 info@argentalu.com | www.argentalu.com

20-01-15 15:30

RaamweRk

Door Louis Jongeleen

Nederlands kunststof kozijn wekt trots en bezorgdheid

Wie is er bang voor Polen? Het Nederlandse kunststofkozijn heeft zich in het laatste decennium ontwikkeld tot een volwassen kwaliteitsproduct met diepte en uitstraling. Dat belooft wat voor de toekomst. Of moeten we vrezen dat goed geoutilleerde kozijnproducenten uit OostEuropa de Nederlandse markt infiltreren met 'voordelige gevelproducten'? Raam en Deur vraagt het aan vier kenners van de binnenlandse en buitenlandse markt. Wie via internet zoekt naar kunststof kozijnen, zou gemakkelijk de indruk kunnen krijgen dat aanbieders uit Oost-Europa bezig zijn om de Nederlandse markt te bestormen. Alsof de kozijnenbouwers aldaar in de gaten hebben dat er in Nederland veel werk in het zicht komt bij renovaties. Een nieuw afzetgebied voor 'voordelige' kunststof kozijnen uit Polen, Estland, Roemenië, Tsjechië en Servië? Een geheel ander beeld komt naar voren uit de cijfers. Uit recente gegevens over import van kunststof deuren en kozijnen naar Nederland (zie kader) blijkt dat wij vooral invoeren vanuit België en Duitsland. En de export van bijvoorbeeld Polen is in hoofdzaak gericht op Duitsland, Italië en Frankrijk (zie kader B). Op de vraag of hij iets merkt van groeiende concurrentie van-

Winnaar van de VKG-Architecuurprijs ,categorie Nieuwbouw 2014-2015; Plein 1944, Nijmegen, ontwerp: Soeters Van Eldonk architecten, Amsterdam

uit Oost-Europa op de Nederlandse markt voor kunststof gevel producten, antwoordt directeur Albert Zegelaar van branchevereniging VKG in ontkennende zin. "Nee, voor een toenemende concurrentie van die kant

doen, zou dat heel slecht zijn voor het imago van het kunststof kozijn als

heb ik geen concrete aanwijzingen. Van tijd tot tijd vang ik wel geluiden

kwaliteitsproduct. Als de Europese spelregels en de inkoopvoorwaarden

op van Nederlandse kozijnproducenten over concurrentie uit Polen en

niet overal op dezelfde manier worden nageleefd, kan de marktsituatie

Duitsland. Dat zijn dan meestal fabrikanten uit de streken die grenzen

voor Nederlandse kunststof kozijnen-, ramen en deurenindustrie ver-

aan Duitsland."

slechteren."

'Grijs circuit'

'Vergeet de bezorgdheid'

Toch ziet de VKG-directeur niet uitsluitend wolkenloze luchten als hij

Bert Lieverse, is als directeur en voorzitter van de brancheorganisatie

praat over het toekomstperspectief van het Nederlandse kunststofko-

voor metalen gevels en gevelelementen belangenbehartiger voor de

zijn. Zegelaar: "De grenzen in Europa gaan steeds verder open. Dan

Nederlandse industrie. Daarbij heeft hij ook een scherpe kijk op wat er

krijg je vanzelfsprekend meer concurrentie met het buitenland. Dat is

bouwbreed aan de hand is met gevelproducten, ook buiten de lands-

geen probleem als iedereen zich aan EU-regels houdt, aan de verplichte

grenzen. Hij signaleert trends in de internationale markten en baseert

CE-markering en de bijbehorende DoP-verklaring (Declaration of

daarop een toekomstvisie. Lieverse: "Internationalisering is de trend.

Performance) waarin staat dat een product voldoet aan opgegeven

Daarom is het voor de VRMG-bedrijven en ook voor andere producen-

prestatie-eisen. Het nakomen van die verplichtingen zal gecontroleerd

ten van gevelelementen zaak om op elk moment klaar te zijn om te

moeten worden. Met ingang van januari 2015 mogen we verwachten dat

leveren en te rekenen om te kunnen voldoen aan de vraag. Of het nu

de handhaving streng zal zijn. Of dat zal gebeuren, moet ik nog zien. Het

een eenvoudig kozijn is of een hoogwaardig gevelelement met verschil-

lijkt me niet gemakkelijk voor de Inspectie ILenT* om alle importkanalen

lende functionaliteiten. De Nederlandse gevelelementenindustrie zal de

in de gaten te houden. Controle op Nederlandse producten is een stuk

komende tijd rekening moeten houden met vier heersende trends: de

eenvoudiger. Daarvoor hoeven de inspecteurs alleen maar naar de

vraag naar duurzame kwaliteit; de noodzaak in de bouw en in de maak-

kozijnfabrieken te rijden. De kans bestaat dat import van kozijnen uit

industrie om mee te bewegen met wensen van de klanten en hen te

een 'grijs circuit', niet gecontroleerd wordt. Als kunststof kozijnen uit

leveren wat bij hen past, los van de prijsdiscussie. Verder blijft voortdu-

Oost-Europese landen niet in alle opzichten aan de verplichte eisen vol-

rend innoveren een must en is het zaak om weerstand te bieden aan de

1 / 2015

RenD_2015-01-25_28,29.indd 28

21-01-15 10:53

verleiding om je steeds te laten leiden door de bewegingen op de

Nederland, want de investeringen in machines zijn vergelijkbaar en de

internationale markten. Juist dat laatste moet je vooral niet doen.

transportkosten komen er extra bij. Ook in Nederland zijn goed geoutil-

Grondstoffen, halffabricaten en eindproducten zullen kriskras over de

leerde fabrieken die kunnen concurreren met import kozijnen. Om

aardbol gaan, maar wij moeten geconcentreerd blijven op onze eigen

Nederlandse profielvormen te kunnen verwerken moeten machines aan-

kwaliteit. Dan kun je je voorsprong behouden op de concurrentie.

gepast zijn en dat is voor de meeste buitenlandse fabrieken een belem-

Vervang de beduchtheid voor de concurrent door de overtuiging dat je

mering voor de relatief kleine Nederlandse markt. Ik verwacht dat de

de slag uiteindelijk kan winnen. Wij hebben het vertrouwen in onze lid-

invloed uit Oost Europa gering blijft in Nederland."

bedrijven, dat ze de concurrentie aankunnen. We zullen daarvoor wel moeten blijven rennen. Wij hebben in Nederland de tools, zoals het

'Méér dan de prijs'

VMRG-keurmerk, die we kunnen benutten en vernieuwen. Ons parool is

"Of ik merk dat er steeds meer voordelige kunststof kozijnen uit Oost-

'strijdvaardigheid.'

Europa op de Nederlandse markt verschijnen? Natuurlijk, dat hoor ik ook wel. Alleen voel ik dat niet als bedreiging", zegt Jos van der Ploeg,

'Typisch Nederlands'

directeur van Ploeg kozijnen uit Nieuw-Vennep.

Voor de Veka Groep, een van de hoofdrolspeler op de wereldmarkt voor

Van der Ploeg: "Ik constateer dat sommige aanbieders uit het buiten-

kunststofprofielen, is het van levensbelang om op de hoogte te blijven

land, onder de prijs doorgaan. Maar concurrentie op prijs is er altijd

van de bewegingen in vraag en aanbod van kunststof kozijnen, ramen en

geweest. Bij ons gaat het om méér dan een lage prijs. Wij willen vooral

deuren. Adriaan Hakkert, de Nederlandse vertegenwoordiger van Veka,

het juiste product leveren, van de juiste samenstelling, dat past op de

bespeurt een toenemende activiteit van Oost-Europese kozijnenmakers

juiste plek en dat voldoet aan alle gestelde regels. Onze relaties vragen

richting West-Europa. Maar hij ziet daarin geen bedreiging voor de

ons of we al in de beginfase van een project mee willen denken over de

marktpositie van de Nederlandse kozijnenbouwers. "Het valt best mee

uitvoering. Niet iedereen werkt zo. Dat buitenlandse partijen, zoiets in

met die concurrentie. De Nederlandse bedrijven produceren voor de bin-

Nederland voor elkaar boksen, zie ik niet zo gauw gebeuren."

nenlandse markt. Dat wil zeggen dat ze de typisch Nederlandse kozijnen

"Het kunststof kozijn gaat het de laatste jaren steeds beter doen in ver-

produceren met profielen met die kenmerkende dieptewerking. Die spe-

gelijking met aluminium en hout. De techniek van kunststof raam- en

ciale profielen worden in België en Duitsland geproduceerd voor de

deursystemen is verbeterd, het materiaal heeft een hogere isolatie-

Nederlandse verwerkers. De Nederlandse kozijnenmakers zijn nu inno-

waarde en de lage onderhoudskosten beginnen iedereen op te vallen.

vatief bezig met speciale machines die bij uitstek geschikt zijn voor de

Tegelijkertijd volgen de ontwikkelingen van nieuw samengesteld materi-

verwerking van die typisch Nederlandse profielen. Mijn conclusie is dat

aal elkaar steeds sneller op. De exclusieve kwaliteiten van het kunststof

goede kozijnen die voldoen aan Nederlandse eisen in principe overal

kozijnen gaan zich steeds duidelijker bewijzen. En er komen steeds meer

gemaakt kunnen worden. Ook in Polen. Het klopt dat kozijnfabrieken in

architecten die graag kiezen voor de mogelijkheden van kunststof in de

Oost-Europa te maken hebben met lagere personeelskosten, maar dat

vormgeving van hedendaagse gebouwen. Kijk maar eens naar de win-

veroorzaakt geen gigantisch prijsverschillen met bijvoorbeeld

naars van de VKG-architectuurprijzen van de afgelopen tien jaar."

1 / 2015

RenD_2015-01-25_28,29.indd 29

21-01-15 10:53

PRODUCTNIEUWS

Bescherming beglaasde en afgelakte kozijnen

Nieuw paneel bespaart energie Het is een bekend element in oudere woningen: de plaat van hout of kunststof die in de borstwering van het kozijn is aangebracht. Nu is hiervoor een energiebesparend alternatief beschikbaar: een paneel dat zijn warmte aan de woning afgeeft. Ideaal voor een renovatie waarin kunststof kozijnen met Veka profielen worden aangebracht. Het nieuwe paneel bestaat uit een zwarte film met marmerstructuur die op het glas wordt geĂŤtst. De warmte die op het paneel ontstaat, wordt direct in de binnensituatie benut. Dat resulteert in een aantrekkelijke besparing op de stookkosten.

Veka, Heesselt, 0344.65.22.34, www.veka.com

De Vinprotec 2.0 is een nieuwe versie voor het beschermen van afgelakte en beglaasde kozijnen en na een jaar ervaring wordt dit priduct al veelvuldig toegepast. Het voordeel van vinProtec 2.0 is dat het beduidend minder tijd kost om de beschermfolie te verwijderen en het risico op beschadigingen is vele male minder groot dan in de 1.0-versie.

Van de Vin, Heeze, 040.22.41.999, www.vandevin.nl

Verticaal schuivende ramen

Nieuwe versie FAB-Window Itannex en Van de Vin hebben een unieke koppeling ontwikkeld voor het maken van realistische kozijnmodellen in Revit. Tot nu toe werden vaak ingewikkelde Revit Families gebruikt, welke nogal star waren in mogelijke kozijnvorm, detaillering en uitwerking. Met FAB-Window worden al deze beperkingen opgeheven. Het unieke concept is samen met ontwerpers, Revit specialisten, programmeurs en fabrikanten ontwikkeld. De workflow van ontwerp naar uitwerking, fabricage en gebruik in een BIMomgeving is bij de ontwikkeling het belangrijkste uitgangspunt. Het uitwisselen van gegevens gebeurt op basis van een open XML uitwisselstandaard.

Van de Vin, Heeze, 040.22.41.999, www.vandevin.nl

MethermoXL verticaal schuivende ramen bieden maximale beleving voor ontwerpers ĂŠn bewoners. Het innovatieve raamsysteem vormt in open stand een balustrade. De schuifrichting, de eenvoudige slanke belijning en de grote afmetingen, zorgen voor een uniek gevelbeeld met optimale transparantie en uitzicht. Omdat het MethermoXL verticaal schuivende raam elektrisch wordt bediend, zijn zeer grote afmetingen tot wel 3.500 millimeter breed mogelijk. Door de slanke aluminium profielen biedt dit systeem ongekend veel transparantie voor grote gevelopeningen.

Metaglas, Tiel, 0344.75.04.00, www.metaglas.nl

1 / 2015

RenD_2015-01-25_30.indd 30

raam en deur 21-01-15 10:53

PRODUCTNIEUWS

Verticale keersleutel CESnederland, actief in mechanische en elektronische sluitsystemen, introduceert een verticaal keersleutelsysteem: het WD-systeem. Het is de eerste verticale 3D-keersleutel die de fabrikant introduceert op de markt en is een technisch hoogstandje die aan de nieuwste technieken en laatste normeringen (bijvoorbeeld SKG***) voldoet. De nieuwe verticale keersleutel is gebruiksvriendelijker, omdat de sleutel recht in de

Luchtdicht bouwen? Natuurlijk met DEVENTER Profielen!

cilinder gestoken kan worden en dat geeft ergonomisch gezien minder problemen met draaien. Het syteem WD biedt een actieve beveiliging tegen kopiëren, manipuleren en inbraakpogingen. CESnederland, Apeldoorn, 055.52.66.890, www.ces.eu

Sleutelloos toegangssysteem Lips komt met de Smartair, het echt haalbare `sleutelloze' toegangssysteem. Met Smartair brengt Lips moderne elektronische deurbediening met pasjes én pincodes nu ook binnen bereik van kleinere gebouwen,

DEVENTER dichtingsprofielen voldoen aan de

zoals bedrijfsverzamelgebouwen, groepspraktijken, zorgcentra, vakan-

zwaarste klasse 3 ‘Passiefhuis’ van SBRCURnet

tieparken en kleinere hotels. Tot dusver was elektronisch toegangsbe-

luchtdicht bouwen en dragen bij aan jarenlang

heer hier vaak niet haalbaar vanwege de hoge investerings- en licentiekosten. De haalbaarheid van het concept zit in de snelle installa-

comfort en energiebesparing. Download de

tie, het eenvoudige beheer en de licenties per deur, in plaats van per

kwaliteitsverklaring op:

gebruiker. Ongeacht het aantal gebruikers betaalt men altijd hetzelfde lage bedrag.

deventer-profielen.nl | 076 541 69 00

Assa Abloy, Raamsdonkveer, 088.639.47.61, www.assaabloy.nl

Wind

“Voor een comfortabele winter. DEVENTER Profielen.”

Water Rook Brand Geluid Maatwerk

RenD_2015-01-25_31.indd 31

20-01-15 15:19

SLUITSTUK

Door Arie Grevers

Kennis over het Politiekeurmerk Veilig Wonen beperkt

Kerntrekbeslag of SKG***? Woningcorporaties voldoen graag aan de voorwaarden van het politiekeurmerk als ze voordeuren van bestaande woningen beter willen beveiligen tegen inbraak. Maar weten ze wel hoe? Beschikken ze over voldoende kennis om een keuze te maken op basis van de beste prijs/kwaliteit afweging?

Kerntrekken: schroef in de cilinder...

blijkt onvoldoende inhoudelijke kennis in huis om onderscheid te kunnen maken met welke productcombinaties het meest optimale resultaat wordt bereikt. Als er voldoende kennis aanwezig zou zijn, is het voorstelbaar dat de keuze voor het specifieke inbraakwerende product overgelaten wordt aan de huurder. Deze mag dan bepalen met welke optie hij het beste uit de voeten kan. Opties uiteraard, die allemaal voldoen aan de richtlijnen van het PKVW. Omdat de verbetering van de inbraakveiligheid meestal onderdeel is van een bredere renovatie zal de woningcorporatie de prestatie-eis van

Wie aanspraak wil maken op het Politiekeurmerk Veilig Wonen (PKVW),

het keurmerk opnemen in het aanbestedingscontract en de product-

moet er onder meer voor zorgen dat de cilinder een trekkracht van 15kN

keuze overlaten aan de uitvoerende partij. Deze op zijn beurt zal onge-

kan weerstaan en dat het hangen sluitwerk in staat is om ten minste

twijfeld te rade gaan bij zijn hangen sluitwerkleverancier. Het is de

drie minuten stand te houden tegen het geweld van inbrekers. Het keur-

vraag of je via deze route uitkomt bij de meest optimale keuze of bij de

merk geeft een minimale prestatierichtlijn, dus men kan zelf bepalen hoe

keuze die het beste past bij de individuele huurder.

men dat invult, zolang de criteria van de richtlijn maar gehaald worden. Het PKVW heeft een status in de markt verworven en woningcorporaties willen er graag aan voldoen; met name voor de woningen uit de bestaande voorraad. Maar hoe? Hebben ze enig idee welke hangen sluitwerk er aan de voordeur moet? Valt de keuze op een SKG**-slot voorzien van kerntrekbeslag en sluitkom, op een SKG*** of gewoon op twee bijzetsloten elk met ĂŠĂŠn SKG-ster? En zo zijn er nog enkele combi's die voldoen aan de PKVW-criteria. In alle gevallen wordt uiteraard een deugdelijk stel scharnieren toegepast.

Richtlijnen Een beperkte belronde langs corporaties bevestigt de sterke positie van het keurmerk. Ook wordt duidelijk dat men door de bank genomen niet precies weet welke producten in een gegeven situatie het best kunnen worden toegepast. Op de vraag of men de voorkeur geeft aan een antikerntrekbeslag of een cilinder met SKG***, kwam steevast het antwoord dat er volgens de richtlijnen van het PKVW wordt gewerkt. Er

Kenmerkende plaatje voor de cilinder geeft kerntrekbeveiliging.

1 / 2015

RenD_2015-01-25_32,33.indd 32

20-01-15 15:28

Hoe zit het eigenlijk met het klopsleutelen? Op de site van het Politiekeurmerk Veilig Wonen (PKVW) zoek je onder inbraakmethoden tevergeefs naar de klopsleutelmethode. Wel is er sprake van de slagsleutelmethode. Dat is exact hetzelfde, maar een minder gebruikelijke aanduiding voor de methode, waarbij je door zachtjes kloppen op een iets ingekorte en verdiept uitgefreesde sleutel een cilinderslot kunt openen. De methode wordt dus wĂŠl genoemd, maar nauwelijks serieus genomen als het gaat om de gelegenheidsinbraken en dat is het type inbraken waar het Politiekeurmerk Veilig Wonen zich op richt. Vele mensen zijn zich daar waarschijnlijk niet van bewust en het is ook eigenlijk een beetje merkwaardig. Het PKVW suggereert hier dat de professionele inbreker zich onderscheidt van de gelegenheidsinbreker onder meer, doordat hij de klopsleutelmethode toepast. Bovendien is de vraag gerechtvaardigd of er wel zo'n duidelijke scheiding is aan te brengen tussen beide typen inbrekers. Kerntrekken en de Bulgaarse methode, flipperen en het hanteren van een breekijzer, zou men immers ook kunnen aanmerken als professionele methoden. Toch staan er adviezen op de PKVW-site hoe je deze methoden het best ... poelietrekker er op en weg is de beveiliging.

kunt voorkomen.

Particulieren

kunststof en aluminium deuren gaat; bij een houten deur willen ze het

Particuliere huiseigenaren hebben die keuze in ieder geval. Zij kunnen

karwei zelf nog wel eens ter hand nemen. Het is natuurlijk het meest

zich laten informeren door een PKVW-bedrijf. Dat kan een sleutelser-

verstandig om in alle gevallen het werk over te laten aan een vakman.

vicebedrijf, een ijzerhandel of een beveiligingsbedrijf zijn, althans als ze beschikken over een PKVW-erkenning. Voor de samenstelling van dit

Antikerntrekbeslag

artikel zijn er vier gebeld om te vragen naar hun ervaringen en het

De PKVW-bedrijven zijn ook unaniem over de meest effectieve aanpas-

advies dat ze geven als klanten hun voordeur beter willen beschermen

sing. Primo: een antikerntrekbeslag. De gelegenheidsinbreker ziet van

tegen inbraak. Het blijkt, dat hun antwoorden tamelijk eensluidend zijn.

verre, dat het geen zin heeft aan de slag te gaan met zijn kerntrekge-

Ze vragen de klanten eerst naar het materiaal waarvan de voordeur

reedschappen. Hij zal eieren voor zijn geld kiezen en elders proberen zijn

gemaakt is. Bij particulieren heb je in hoofdzaak te maken met houten

slag te slaan. Als je alleen de oude cilinder vervangt door een SKG***ÂŽ,

voordeuren. Bij bedrijfspanden kom je ook regelmatig aluminium en een

dan zal de inbreker toch zijn schroef in de cilinder draaien. Waarschijnlijk

enkele keer kunststof deuren tegen. In principe is er voor elk materiaal

zonder succes, maar ondertussen heeft hij wel het cilinderslot vernag-

wel een inbraakwerend product aanwezig. Consumenten wagen zich

geld. De vervangingskosten zijn dan doorgaans weliswaar te verhalen

echter zelden aan vervanging van het hangen sluitwerk als het om

via de verzekering, maar je hebt er wel een hoop gedoe mee.

Ook oplegsloten kun je beveiligen tegen kerntrekinbraak.

Diverse fabrikanten hebben ook anti-kerntrek-cilinders.

1/ 2015

RenD_2015-01-25_32,33.indd 33

20-01-15 15:28

Luchtdicht

Door Louis Jongeleen

Luchtdichtheid, sleutel tot duurzaamheid en wooncomfort

Luchtdicht bouwen vergt nieuwe vaardigheden 'Luchtdicht bouwen' is onlosmakelijk verbonden met duurzaam bouwen. Het staat voor een uitgewerkt systeem van regels, berekeningswijzen en uitvoeringsrichtlijnen om luchtlekken in de gebouwschil te dichten. Maar hoe ziet de huidige praktijk van het luchtdicht bouwen er eigenlijk uit? Veel deskundigheid en ervaring op het gebied van 'Luchtdicht Bouwen' kwam afgelopen najaar bij elkaar om dat vast te stellen. Een verslag. Op de drempel van een nieuw bouwjaar riep de Nieman Groep een groot gezelschap van architecten, bouwkundigen, bouwers en fabrikanten bij elkaar voor een conferentie in Cinemec in Ede over luchtdicht bouwen. De 'Praktijkdag' op 6 november 2014 leverde een helder beeld op van de ontwikkeling van een succesvolle werkwijze bij luchtdicht bouwen. Het mag voor sommige bouwers en bouwkundigen nog een relatief nieuw begrip zijn, luchtdicht bouwen bestaat al zo'n 35 jaar.

Luchtdoorlatendheid

Potentiële luchtlekken bij bedrijfsdeur

Met het doel om tochtklachten en energieverlies door ongecontroleerde luchtstromen te kunnen voorkomen, werden in de jaren '80 in

gebouwen. Peter Kuindersma heeft, als samensteller en mede-auteur

Scandinavië en de USA al metingen verricht van de luchtdoorlatendheid

van het handboek 'Luchtdicht bouwen' en als bouwkundig adviseur bij

van woningen. In die tijd waren in Nederland TNO en Bouwfonds er ook

Nieman-Kettlitz Gevel- en Dakadvies, jarenlang geijverd voor een zorg-

al mee begonnen. In de jaren daarna formuleerde een Nederlandse

vuldiger uitvoering van bouwdetails die bepalend zijn de voor de lucht-

normcommissie een meetmethode voor de luchtdoorlatendheid (NEN

dichtheid. Hij gaf aan hoe de theorie en praktijk van luchtdicht bouwen

2686-1988) en normen voor de luchtdoorlatendheid van gebouwen

zich heeft ontwikkeld. Kuindersma: “Luchtdichtheid ging tien jaar gele-

(NEN 2687-1989) en gebouwdelen (NEN 2690-1991 voor b.g.g.-vloer). De

den nog in hoofdzaak over energiezuinigheid.

eerste wettelijke bouwvoorschriften voor luchtdoorlatendheid verschij-

Daarbij stond de functie van het gebouw helaas nooit centraal. Die aan-

nen in het Bouwbesluit van 1992.

dacht verschuift de laatste jaren gelukkig steeds meer naar andere

De mate van luchtdichtdoorlatendheid wordt uitgedrukt in qv;10 -waarde.

aspecten zoals 'het voorkomen van tocht', 'waterdichtheid', 'geluidwe-

De maximale luchtdoorlatendheid voor alle gebouwen wordt dan vastge-

ring', 'verbetering van het comfort', etc. Want ook voor deze aspecten is

steld op een luchtstroom van maximaal 200 dm3 luchtvolume per

luchtdicht bouwen belangrijk.

seconde, bij een drukverschil tussen binnen en buiten van 10 Pascal (Pa).

Tegenwoordig denken we al in de ontwerpfase na over de luchtdichting

Er zijn drie luchtdichtheidsklassen (zie kader).

van gebouwen, bouwdelen, bouwelementen, gebouwonderdelen en

Met het Bouwbesluit 1995 wordt de EPC ingevoerd en de eerste EPC-

bouwdetails. Een benadering 'van groot naar klein en van grof naar fijn'.

berekening. Daarbij is de luchtdoorlatendheid een cruciale factor.

En daarbij staat de functie van het gebouw steeds centraal.

'Luchtdicht Bouwen, theorie, ontwerp en praktijk' is de titel van een uit-

We letten nu op de grootte en de lengte van luchtlekken, op de aard van

gave uit 1996 van SBR die wel het eerste professionele handboek voor

de materialen waarop afdichtingsmiddelen moeten hechten en op de

luchtdicht bouwen genoemd kan worden. Dit naslagwerk is voortdurend

speciale afdichting die nodig is bij specifieke aansluitingsdetails. We

bijgewerkt en afgestemd op nieuwe regels en technieken. De meest

moeten nog leren denken in potentiële luchtlekken.”

recente versie (SBRCURnet, 2013) verscheen in het voorjaar van 2014.

In de nabije toekomst zal volgens Kuindersma de aandacht steeds meer

Dan leven we al met het vooruitzicht dat we volgens de Europese

uitgaan naar nauwkeuriger meting van de luchtdoorlatendheid (van

Richtlijn (EPBD) in 2020 alleen nog maar woningen zullen bouwen die

gebouw, maar ook van bouwdelen en bouwelementen zoals gevels) en

'bijna-energieneutraal' zijn.

naar de specifieke kwaliteit en de levensduur van afdichtingsproducten. Van afdichtingsmaterialen zoals tapes, banden, kleefstroken en kitten en

Potentiële luchtlekken

spuit-en kwastbare dichtingen zal beter de hechting worden onderzocht

In de afgelopen decennia ontbrak het in de bouwpraktijk dikwijls aan de

op verschillende ondergronden en bovendien zal de hechtkracht worden

vereiste kennis en nauwkeurigheid bij het dichten van luchtlekken in

getest na verouderingsproeven.

1 / 2015

RenD_2015-01-25_34,35,36.indd 34

21-01-15 10:56

West, 32 flats Nieuwkuijk +Haarsteeg, De Veilige Veste/Leeuwarden en Molenstraat/ Vught. Volgens architect Andries Laane van VillaNova vormen passiefhuizen van nu, de sociale woningvoorraad van morgen. Laane: “Bouwfysisch veroudert een passiefhuis niet meer. Als je de juiste materialen gebruikt en details goed zijn uitgevoerd, hoef je niet opnieuw te renoveren, alleen te onderhouden. Daar hoort toekomstgericht gebruiksgemak bij. Materialen en details gaan na een passiefhuisrenovatie 40 -50 jaar mee. Als je wilt kun je alle ramen open zetten, oneindig warm water gebruiken, genieten van maximaal daglicht en de indeling levensloopbestendig maken.” Vijf jaar geleden was het dus al mogelijk om in ons land huizen van 100 jaar oud om te bouwen tot zeer energiezuinige en comfortabele woningen zonder daarmee ernstige schade aan te richten aan milieu en klimaat.

Stapsgewijs Welke fouten kun je maken bij luchtdicht bouwen en hoe kun je ze vermijden? Bij bouwbedrijf Goossens Te Pas Bouw, dochterProject De Sleephelling: zeer hoge warmteweerstand en zeer geringe luchtdoorlatendheid

onderneming van Volker Wessels, besloot de bedrijfsleiding om die vragen te beantwoor-

Footprint

den tijdens een concreet bouwproject. Het bedrijf leverde in 2012 in de

Als we in deze wereld op dezelfde voet doorgaan met produceren van

wijk `Velve Lindenhof' in Enschede een project op van 211 zeer energie-

onze levensbehoeften en van afval, hebben we per jaar een oppervlakte

zuinige woningen, waaronder 82 passiefhuizen. Tot dan toe waren er in

van anderhalve aarde nodig. Het besef begint de laatste tien jaar door te

Nederland nog niet op zo'n grote schaal passiefhuizen gebouwd. De

dringen dat de bouw een groot aandeel heeft in onze vervuilende voet-

mate van luchtdichtheid (uitgedrukt in de luchtdoorlatendheid of qv;10

sporen of de ecologische footprint van de mens op aarde. Dat wil zeggen

-waarde)van passiefhuizen valt in de hoogste luchtdichtheidsklasse met

dat we met bouwen en met gebruik, onderhoud, sloop en vernieuwing

een maximale waarde van qv;10 = circa 0,15 dm3/s.m2..

van onze gebouwen onze footprint flink kunnen verkleinen. Dat gegeven

Projectleider Maikel Groters van Goossens Te Pas Bouw legde in Ede uit

betekent dat een radicale omslag nodig is in de manier van ontwerp en

hoe die strenge luchtdichtheidseis bij 'Velve Lindenhof' gehaald werd

uitvoering van nieuwbouw en bestaande bouw. Die ommekeer is een

met een stapsgewijze aanpak. Groters: “ Stap 1 is de instructie aan de

tiental geleden al gemaakt door VillaNova architecten in Rotterdam. In

werknemers van de producent van de HSB-panelen over het waarom en

de zomer van 2008 begeleidde het architectenbureau de uitvoering van

het hoe van luchtdicht en passief bouwen . Stap 2 gaat over de controle

renovatieproject De Sleephelling , een woningblok van zeven panden

in de fabriek van de prefab HSB-panelen voordat ze 'gesloten' worden en

van 100 jaar oud op het Rotterdams Noordereiland. Volgens berekenin-

eventueel dichten (stap 3) van luchtlekken. Essentieel is stap 4, de

gen zou het energiegebruik van de woningen na de renovatie maximaal

instructie van het bouwplaatspersoneel over het 'waarom' van lucht-

25 kWh/m2vloeroppervlak bedragen. Die ambitie werd ook waarge-

dichting en passief bouwen en over de verschillen met traditioneel

maakt. Daarmee heeft De Sleephelling een pioniersfunctie, als het eer-

bouwen. Instructie over luchtdicht tapen door de leverancier is stap 5.

ste passiefrenovatieproject van Nederland.

Om beschadiging van de luchtdichting te voorkomen (stap 6) hangen we

Met het, van oorsprong Duitse, Passiefbouwen kan zonder actieve ener-

waarschuwingen op. Stap 7 staat voor de registratie en controle van de

gieopwekking toch een zeer minimaal energieverbruik gerealiseerd wor-

luchtdichting op het werk door een externe deskundige en de rappor-

den en tegelijkertijd een hoog wooncomfort. Die resultaten werden

tage van de getroffen maatregelen door de uitvoerder. Dan volgt de

bereikt door toepassing van rigoureuze isolatiemaatregelen (langsge-

tussentijdse meting van de luchtdichtheid (stap 8) met een blowerdoor-

vels met Rc 8-9 m2K/W), toepassingen van hoogwaardige gevelelemen-

test of infrarood-fotografie, op een moment waarop de luchtdichting

ten (kozijnen, Ukozijn 1,0 W/m2K) en een zeer lage luchtdoorlatendheid

nog kan worden bijgestuurd. Ten slotte volgt de eindtest met dezelfde

(ongeveer qv10 ≤ 0,15 dm3/s.m2)

meettechnieken.” Het eindresultaat van de blowerdoortest toonde aan

De Sleephelling zette een standaard neer voor een hele reeks van pas-

dat de luchtdichtheid van de 211 woningen beter was dan de gestelde eis.

siefhuisrenovaties in Nederland: Binnengasthuizen / Zwolle, De

Met deze aanpak won het Velve Lindenhof- project de Passief Bouwen

Kroeven/Roosendaal, Groenewoud/Tilburg, passiefrenovatie Kerkrade

Award 2013.

1 / 2015

RenD_2015-01-25_34,35,36.indd 35

21-01-15 10:56

Luchtdicht Werkproces Luchtdicht Bouwen of het beperken van de luchtdoorlatendheid is wezenlijk voor energiebesparing, verbetering van comfort, voorkomen van vocht- en tochtproblemen, het realiseren van goede geluidwering en brandwerende gebouwen. En het is van belang voor de hygiëne en het voorkomen van geurhinder. Bij een zorgvuldig ontwerp, aandachtige uitvoering en controle met behulp van metingen, kan de gevraagde luchtdichtheid tegenwoordig goed gerealiseerd worden. Sander van der Tol, adviseur van Nieman Raadgevende Ingenieurs vat het totale werkproces van luchtdicht bouwen als volgt samen: • Ga na welke bouwkwaliteit nodig is voor de gewenste levensduur, functie en duurzaamheidsambitie van het gebouw, rekening houdend met het budget; • Stel vast welke qv;10 -waarde hoort bij die ambities; • Deze waarde invoeren in de EPC-berekening; • Ga na hoe luchtdicht gevel, dak en vloer moeten zijn; • Bepaal de lijn van de luchtdichting, geef op de details de luchtdichting aan, stem de dichting af op de naad en let op de werkvolgorde; • Tijdens de werkvoorbereiding kwaliteit van luchtdichting in het ontwerp controleren en stem keuze van dichtingsmateriaal af op 'bewegingen' in bouwdelen; • Instrueer het bouwplaatspersoneel (wat goed begrepen wordt, komt meestal goed); • Controleer de luchtdichtheid bij de gevel- en daksluiting; • Controleer de luchtdichtheid bij oplevering; Potententiële lekken bij gevelopeningen en ankers

• Draag het opleverdossier met alle gegevens en bewijsstukken over de luchtdichtheid over aan de opdrachtgever met het oog op beheer en onderhoud.

Integrale aanpak

Zo is het tegenwoordig mogelijk om nauwkeurig te voldoen aan de

Bij de intensieve concentratie op alleen een zorgvuldige luchtdichting

behoefte van de gebruikers van een gebouw.

bestaat de kans dat het doel ervan buiten beeld verdwijnt. Dat doel is volgens Gerton Starink, adviseur bij Nieman Raadgevende Ingenieurs, niet het halen van een bepaalde getalswaarde. Met enkele aansprekende voorbeelden uit de adviespraktijk laat Starink zien dat luchtdicht bouwen geen doel op zich kan zijn. Starink: “Het doel blijft het realiseren van comfortabele, energiezuinige, robuuste en veilige woon- en werkomgevingen. Dat wil zeggen dat je luchtdichtheid niet los kunt zien van energiebesparing, comfort en tocht, voorkomen van vochtschade, realiseren van waterdichtheid, akoestiek, brandveiligheid, hygiëne, stofdichting en het voorkomen van geurhinder. Luchtdicht bouwen is een integrale aanpak.” Starink geeft het voorbeeld van het belang van luchtdichtheidsmetingen bij het bepalen van de noodzaak van een rookscheiding tussen patiëntenkamers en een gang van het Amphia Ziekenhuis in Breda. Daar fungeerde luchtdichtheidsmetingen als input voor een simulatiemodel voor rookverspreiding onder brandcondities. Daarmee is vastgesteld hoe lang de gangen rookvrij zullen blijven bij brand in een patiëntenkamer.

Luchtdoorlatendheidsklassen

Het opsporen van luchtlekken in de gevel van een accountantskantoor

• Klasse 1 Basis qv;10 > 0,6 dm3/s.m2 voldoet aan het Bouwbesluit,

werd een begin van de oplossing van tochtproblemen en een hoge energierekening. De thermografische opnamen toonden precies waar de luchtlekken zaten. Van een ander kantoor was een spreekkamer voorzien van een extra interne geluidwering. Toen die maatregel onvoldoende effect had, bleek bij nader onderzoek dat het geluid zich voortplantte via de doorvoeringen van kabelgoten. Die waren niet luchtdicht afgewerkt. Starink concludeert dat de adviespraktijk hem heeft geleerd dat fouten en afwijkingen in de luchtdichting vaker worden veroorzaakt door informatieverlies bij overdracht van ontwerp naar uitvoe-

geen bijzondere eisen • Klasse 2 Goed qv;10 tussen 0,3 en 0,6 dm3/s.m2 = energiezuinig bouwen • Klasse 3 Uitstekend qv;10 < circa 0,15 dm3/s.m2 = passief bouwen of andere vormen van zeer energiezuinig bouwen. Voor Passief bouwen wordt vaak een n50-waarde van 0,6 h-1 aangehouden. Indien dit wordt vergeleken met een `standaard' woning, komt dat overeen met een qv;10 van circa 0,15 dm3/s.m2). (Bron: www.nieman.nl/eisen-luchtdicht-bouwen)

ring dan door uitvoeringsfouten.

1 / 2015

RenD_2015-01-25_34,35,36.indd 36

21-01-15 10:56

CLOSE UP

'Isolatie is goed, ventilatie moet'. Een waarheid als een koe volgens Duco Ventilation & Sun Control. Voor een gezond binnenklimaat is goede ventilatie een must. Deskundig advies, voortdurende innovatie en een totaalpakket met modulaire opbouw in kleine stapjes maken de fabrikant een partij om op te bouwen.

Aandacht voor ventilatie loont

De DucoMax 'ZR' dempt nu nog meer geluid.

"Geld is relatief goedkoop, energie duur. Investeren in energiezuinig-

rendheid biedt dan de alternatieven in de markt. Een nog beter

heid van woningen is dus een logische stap. In nieuwbouw, maar zeker

voorbeeld zijn de nieuwe geluiddempende roosters. Regels zijn aange-

ook in renovatie", aldus Richard Geraerts, verkoopleider Nederland

scherpt, geluidshinder is toegenomen. Dus was er behoefte aan geluid-

voor Duco. Alleen valt het hem op dat ventilatie niet altijd de aandacht

dempende roosters met betere prestaties. Die ontwikkelde Duco door

krijgt die het onderwerp verdient. "Naarmate woningen meer en meer

beter geluiddempend materiaal toe te passen. Tegelijkertijd werd de

potdicht worden ge誰soleerd, wordt ventilatie steeds belangrijker voor

zelfregelende klep verplaatst naar de binnenzijde van het rooster. Deze

een gezond binnenklimaat. Eigenlijk zou het verplicht moeten worden.

roosters zijn verplicht in nieuwbouw. In renovatie nog niet, al leveren ze

Zo wezenlijk is deugdelijke ventilatie voor gezond en prettig wooncom-

ook daar hun meerwaarde. Door de zelfregelende klep naar binnen te

fort."

verplaatsen, voorkomt Duco dat hij gaat klepperen onder bepaalde windbelasting. Bovendien loopt hij inwendig in het rooster tegen een

Gezondheid en verdiensten

aanslag aan waardoor hij nog beter luchtdicht afsluit. "Zulke details

Logisch dat Duco de aandacht vestigt op het onderwerp van ventilatie.

maken het verschil als je echt luchtdicht wilt bouwen en dat wil combi-

De fabrikant is een van de grootste totaalaanbieders op dit gebied en

neren met een gezond binnenklimaat. Als we dat uitleggen, snappen

ziet dat aandacht voor het onderwerp leidt tot bewustwording. En die

opdrachtgevers het ook. Laatst in Helmond besloot een woningcorpora-

bewustwording weer tot aanschaf van goede ventilatievoorzieningen.

tie bijvoorbeeld op het laatste moment toch zelfregelende roosters te

Neem het isolatiebedrijf Pluimers uit Rijssen. Die komen met 43 verte-

laten monteren in een renovatieproject. Omdat hij nooit eerder de voor-

genwoordigers aan keukentafels in het hele land om spouwmuurisolatie

delen van die producten had begrepen."

te verkopen. Sinds ze ventilatie meenemen in hun gesprekken, verkopen ze ook glas en roosters. Geraerts wil maar zeggen: ventilatie is niet

Onafhankelijk advies

alleen goed voor de gezondheid van de eindgebruikers, ook voor de ver-

Als totaalaanbieder kan Duco in iedere situatie een oplossing bieden.

diensten van de hele bouwkolom.

Van product tot advies en van rooster tot ventilatiebox. Geraerts: "Het mooie: we kunnen al helpen vanaf een heel voordelig instapniveau en

Innovatie met meerwaarde

kunnen het in kleine stapjes modulair opbouwen tot het compleetste

Duco doet er dan ook veel aan om de productgroep te blijven vernieu-

van het compleetste. Inclusief een gedegen advies van begin tot het

wen. Neem de brandwerende Firemax 'ZR' die een hogere brandwe-

eind. Opdrachtgevers die ons in het begin van een project samen aan tafel plaatsten met hun aannemer en installateur, willen voortaan niet anders meer. Soms zijn mensen bang dat we uit commercieel oogpunt over-adviseren. Het tegendeel is echter waar. Laatst ontdekten we dat een architect in en renovatieproject van 128 woningen twee roosters per woning te veel had voorgeschreven. Wij willen graag roosters verkopen,maar die twee hebben we afgeraden en zo een besparing van duizenden euro's gerealiseerd."

Renoventilatie Op de Week van de Bouw (Bouwbeurs) introduceert Duco heel wat nieuwe ventilatiesystemen, specifiek voor zowel nieuwbouw-, renovatie- als vervangingsmarkt. Ook de noviteiten uit deze Close-Up zijn De 'ZR'-klep bevindt zich voortaan aan de binnenzijde van het rooster.

er uiteraard `live' te zien.

1 / 2015

RenD_2015-01-25_37.indd 37

20-01-15 15:26

Uniek in deursluittechniek, sinds 1932 fabrikant van geruisloze deursluitoplossingen ALS LENGTE ER WEL TOE DOET, KOMT U MET ONZE NIEUWE DEURVASTZETTER ZE-160, BESLIST NIET TE KORT

DICTATOR deurvastzetter ZE-160 met een slag van maar liefst

16 cm !

Voor het vastzetten van bijvoorbeeld openslaande (terras-) deuren waarbij de bestrating fors lager ligt.

    Deze noviteit is ook te bewonderen en uit te proberen tijdens de Bouwbeurs 2015 op onze stand 10.A030



Compact design Voetbediend Eenvoudige montage Verzonken bevestigingsgaten, torx schroeven meegeleverd Verende constructie in de voet, altijd goed contact met de (gladde) vloer

16 cm

DICTATOR Productie B.V. Emmeloord T +31 (0)527 613456 F +31 (0)527 698420 E-mail: info@dictator.nl of bezoek onze website: www.dictator.nl

RenD_2015-01-25_38.indd 38

20-01-15 15:24

NBvT Nederlandse Branchevereniging voor de Timmerindustrie Nieuwe 's Gravelandseweg 16, Postbus 24, 1400 AA Bussum t: 035.694.70.14, w: www.nbvt.nl De informatie op deze pagina is afkomstig van de NBvT en kwam tot stand buiten de verantwoordelijkheid van de Raam en Deur-redactie

KVT volledig openbaar Sinds 1 januari 2015 stelt de Nederlandse Branchevereniging voor de Timmerindustrie (NBvT) de publicatie 'Kwaliteit van houten gevelelementen - Omschrijvingen materialen en halfproducten en voorwaarden voor de samenstelling' (afgekort 'KVT') volledig kosteloos voor iedereentabbeschikbaar. De branchevereniging is van mening, dat het van groot belang is, dat de gehele industrie houten gevelelementen produceert volgens dezelfde hoge kwaliteitseisen.

Geen licentie meer nodig

De KVT

Voor ontwerpers, voorschrijvende instanties en opleidingen was de KVT

De KVT is een uniek document, nergens ter wereld wordt qua details en

al vrij beschikbaar. Sinds 1 januari 2015 heeft u ook geen licentie meer

prestaties zoveel geregeld als in de KVT. Het document is voldoende als

nodig om de inhoud van de KVT, alsmede de externe onderbouwing voor

onderbouwing voor bijvoorbeeld het KOMO-attest-met-

de prestaties die in de katernen van de KVT zijn opgenomen, te gebrui-

productcertificaat Houten gevelelementen op basis van de BRL 0801.

ken in het kader van uw KOMO-attest en kwaliteitsverklaring Houten

In de Nationale Beoordelingrichtlijn 0801 "Houten gevelelementen" zijn

gevelelementen op basis van de BRL 0801. Hiermee is de KVT gratis

de voorwaarden voor het verkrijgen van de kwaliteitsverklaring aange-

beschikbaar voor de gehele bouwkolom.

duid als KOMO-attest-met-productcertificaat voor houten gevelelementen vastgelegd. De BRL 0801 geeft, naar aanleiding van de

KVT digitaal beschikbaar

prestatie-eisen vanuit het Bouwbesluit en de bepalingsmethoden, de

De KVT is nu nog, in de vorm van losse katernen als pdf, te downloaden

wijze aan waarop attesteringsonderzoek wordt uitgevoerd. Bovendien

via de NBvT-website (www.nbvt.nl/services/kvt). Op dit moment werkt de

wordt o.a. ingegaan op de eisen aan producten en halfproducten en de

NBvT hard aan het verder digitaliseren van de KVT. Binnen een half jaar

beproevingsmethoden.

mag u een nieuwe versie van de KVT verwachten. Wilt u op de hoogte

Een KOMO-attest-met-productcertificaat houten gevelelementen op

blijven van alle ontwikkelingen? Â Meldt u zich dan aan voor de kvt-info.

basis van de BRL 0801 is een, door het ministerie van BZK, erkende kwa-

Dat kan via de NBvT-website (www.nbvt.nl/services/kvt/de-kvt-info).

liteitsverklaring. De KVT kan door producenten van houten gevelelementen worden gebruikt als onderbouwing voor de eisen, zoals opgenomen in de BRL 0801.

1 / 2015

RenD_2015-01-25_39.indd 39

20-01-15 16:07

VKG NIEUWS Postbus 1496, 3430 BL Nieuwegein T: 030.750.98.01, E: info@vkgkozijn.nl, I: www.vkgkozijn.nl

De informatie op deze pagina is afkomstig van VKG en kwam tot stand buiten de verantwoordelijkheid van de Raam en Deur-redactie

City Pads van Magis Architecten bekroond VKG ARCHITECTUURPRIJS RENOVATIE 2014/2015 Architectenbureau Magis Architecten uit Eindhoven moest van een voormalig kantoorgebouw in de Amsterdamse wijk Buitenveldert studenten- en startersstudio's ontwikkelen. De structuur van het complex is intact gebleven door in het ontwerp nieuwe kunststof gevelelementen en kozijnen toe te passen.

Transformatie naar 354 studio's

sterke bestaande architectuur een

Het pand heeft een uitgesproken

bescheiden benadering te verkiezen

architectuur van horizontale banen

is.

op de verdiepingen en verticale accenten op de begane grond. Dit is behouden met de nieuwe kunststof gevelelementen, ondanks dat de achterliggende indeling compleet veranderde en niet meer overeenstemde met het bestaande grid van de hoofddraagconstructie. Tevens was de eis een hoogwaardige thermische en akoestische buitenschil te ontwerpen, een absolute uitdaging om dit tot in

VKG Architectuurprijs De VKG Architectuurprijs wordt toegekend aan nieuwbouw- en renovatieprojecten waarin kunststof gevelelementen (kozijnen, ramen en deuren) op duurzame en esthetische wijze deel uitmaken van het ontwerp. Doel van de prijs is kunststof gevelelementen te promoten als integraal onderdeel van het ontwerp. Door de prijs

het kleinste detail tot stand te kunnen brengen. Een duurzame renova-

in twee categorieĂŤn uit te reiken, onderstreept de uitschrijver zowel

tie, met een hoge kwaliteit en lange levensduur, ook als de bewoners er

nieuwbouw als renovatie te zien als een architectonische opgave. De

slechts tijdelijk wonen. Met de keuze van kunststof kozijnen is daar zeker

prijs is in december 2014 voor de tiende maal uitgereikt.

aan bijgedragen. Dit project laat voor een meerderheid van de jury zien

Heeft u een renovatie of nieuwbouw project dat deze prijs verdient?

dat een totale make-over niet altijd de beste keuze is en dat bij een

Mail naar info@vkgkozijn.nl voor meer informatie.

1 / 2015

RenD_2015-01-25_40.indd 40

20-01-15 15:23

VMRG NIEUWS Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche Einsteinbaan 1, Postbus 1496, 3430 BL Nieuwegein T: 030.605.36.44, F: 030.605.32.60, E: info@vmrg.nl, I: www.vmrg.nl De informatie op deze pagina is afkomstig van de VMRG en kwam tot stand buiten de verantwoordelijkheid van de Raam en Deur-redactie

De Gevelcommunity We zijn geneigd om heel onze samenleving op te delen in categorieën en groepen. Als reactie

Nieuws onder de zon

daarop, maar ook nog om andere redenen, klinkt door onze moderne samenleving de wens om meer te individualiseren. De samenleving wordt echter niet door individuen bestuurd maar door groeperingen, door maatschappelijke organisaties en politieke partijen. Omdat deze zogenaamde instituties een structureel karakter hebben en niet zoals individuen vanuit direct persoonlijk eigen belang of emotie reageren en acteren, geven deze instituties onze samenleving stabiliteit en structuur. Binnen de bouwnijverheid is ook zo'n structuur te vinden, een uitgebreid geheel van institu-

VMRG Zonwering is de nieuwe naam van bedrijven op het gebied van zonwering die voldoen aan de VMRGKwaliteitseisen.

ties, partijen, maatschappelijke- en belangenorganisaties met eigen regels en wetten. Dit vinden velen ook gemakkelijk. Met name overheden delen de sector graag op in een viertal groepen met wie ze dan namens de hele sector overleggen. Dit is een grove miskenning van de echte werkelijkheid en een voedingsbodem voor schijnoplossingen en fouten. Dit geheel geeft stabiliteit aan de sector, maar ook een grote mate van starheid en inflexibiliteit. Juist in een tijd waarin nieuwe “marktwetten” gelden en nieuwe product-marktcombinaties aan de orde zijn, is dat institutioneel geheel van onveranderbaarheid een hindernis naar een succesvolle toekomst. Ook roepen velen dat de goede oude tijden maar snel terug moeten komen, dan klopt het allemaal weer, zo redeneert men ten onrechte.

Sinds januari 2015 zijn in de VMRG-

Als je goed kijkt, dan zie je in de economie van de bouwmarkt een groot aantal structurele

Kwaliteitseisen en Adviezen eisen (www.

wijzigingen die terugkeer naar de succesformules van weleer onmogelijk maken. De sector

vmrgkwaliteitseisen.nl) opgenomen op

moet dus het lef hebben om haar eigen structuur ook ter discussie te stellen en de economi-

het gebied van zonwering. Alle VMRG

sche structuur van organisaties en bedrijven kritisch te bezien. Begrijp me goed, niet in

Zonwering bedrijven, te herkennen aan

debatten en congressen, want dit is ook een onderdeel van het oude institutionele geheel.

het gelijknamige logo, zijn gekeurd en

De VMRG wil de industriële gevelbouw vertegenwoordigen en realiseert zich dat zij een

voldoen gegarandeerd aan deze eisen.

evenwicht moet realiseren tussen vele individuele belangen. Zij richt haar beleid en dienst-

Een gevelbouwer met het VMRG-

verlening dus meer op het erkennen van en ruimte geven aan meer verschillende specialis-

Keurmerk levert gegarandeerde kwaliteit

men. Het meer stimuleren van afzonderlijke specialismen, zoals zonweringbedrijven en

die voldoet aan de VMRG- Kwaliteitseisen.

fabrikanten van paneelconstructies binnen de totale gevelbouw is daarvan een voorbeeld.

Als dit bedrijf zonwering betrekt via een

Dit geldt ook voor partijen buiten de gevelbouw en daarbij kiest zij graag het platform van

VMRG Zonwering bedrijf is het er zeker

Slimbouwen met haar filosofie om nieuwe samenwerkingsvormen te ontwikkelen en te

van dat dit zonweringsbedrijf ook aan

demonstreren met andere “bouw” partners. En dus niet in de bouwketen die iedereen star

deze eisen voldoet. Deze bedrijven zijn

en inflexibel bindt, maar flexibel en steeds weer anders. De gevelindustrie werkt dus naar

allemaal door een onafhankelijke organi-

binnen en naar buiten toe aan haar flexibiliteit en toekomst gefundeerd op de integrale des-

satie, SKG-IKOB Certificatie, gekeurd.

kundigheid en vakmanschap van de gevelbouwbedrijven en al hun specialistische collegabedrijven. En deze laatsten zijn alle bedrijven in en om de gevelindustrie dus ook ontwerpers, architecten , gebouwexploitanten en andere disciplines. Een mooi palet van bedrijven met meerdere kleuren geeft immers meer kleur dan een palet met vier kleuren die zich niet laten vermengen.

Foto: Hunter Douglas

Actueel De VMRG verwelkomt als nieuwe partner De Mors BV www.demors.nl

1 / 2015

RenD_2015-01-25_41.indd 41

20-01-15 15:22

BUITEN DE DEUR Bouwbeurs wordt Week van de Bouw

Bouwvakevenement voor álle doelgroepen De Bouwbeurs brokkelde de laatste jaren snel af. De slechte bouwconjunctuur had zijn weerslag op het vakevenement, waarvan het aantal deelnemers de afgelopen edities daalde tot een bedenkelijk niveau. Vier beurzen onder één dak moeten een sterk en branchebreed fundament leggen onder de Week van de Bouw.

Als er één sector stormachtige jaren heeft doorgemaakt, dan is het de bouw wel. Een decennium geleden nog maar groeiden de bomen tot in de hemel, maar zodra het begint te waaien, vangen die in de regel ook de meeste wind. Nieuwbouw werd schaars, de huizenprijzen kelderden en ook de renovatiebedrijven, in de regel nog wel stormbestendig, kregen het lastig. Met alle toeleverende kolommen van dien. Logisch dat hét nationale bouwevenement, de Bouwbeurs, daar ook onder te lijden had.

Kennis- en informatiebron De editie van 2011 was voor de verantwoordelijken aanleiding om het evenement eens serieus tegen het licht te houden. "Onder druk ga je innoveren", blikt marktmanager Martijn Carlier terug. "We moesten veranderen en we willen veranderen. Wat doe je dan? Een hoop beurzen op een hoop gooien? Oude wijn in nieuwe zakken? Nee, er is meer aan de hand. We moeten een andere manier zoeken om de markt te bedienen. Voor de bezoeker moet er iets te halen zijn: kennisoverdracht, nieuws, informatie." Het resultaat is de Week van de Bouw, een paraplunaam waaronder alle

"Het consumentenvertrouwen trekt aan, de bouwsector doet het weer

schakels van de bouw en vastgoed geclusterd worden. Het evenement

langzaam beter, de huizenmarkt komt een beetje in beweging en de hui-

vindt plaats van 9 t/m 13 februari in de Utrechtse Jaarbeurs. Carlier:

zenprijzen klimmen uit het dal. Het wordt weer leuk in de bouw! En natuurlijk verandert de markt. De woningvoorraad groeit, renovatie wordt gedragen door het energievraagstuk, duurzaamheid en vergrijzing en je ziet een verschuiving van ambachtelijk naar industrieel: procesinnovatie, prefab, robotisering en het denken in concepten en totaaloplossingen zijn maar een greep uit die veranderingen en die moet je zien tijdens de Week van de Bouw."

Gesegmenteerd per doelgroep Het evenement trekt dus verschillende doelgroepen aan, die allemaal door het segment van hun gading aangetrokken worden, maar zich zeker ook aangesproken voelen door de rest van het aanbod. Zo zal het Bouwbeurs-gedeelte in de belangstelling staan van de uitvoerende bouw en productsegmenten als gereedschappen en bevestigingsmiddelen herbergen. Het Bouw- en ICT-Theater (seminars en symposia), het zzpplein, het Bouwbeurs-café of het strobouwplein (inspiratie door bouwen met stro en leem) zijn slechts een greep uit de vele activiteiten. Creatieve professionals zullen zich thuis voelen op de Material

1 / 2015

RenD_2015-01-25_42,43.indd 42

20-01-15 15:22

Experience waarop ook een breed aanbod floors te vinden zal zijn. Gevel verhuist voor deze gelegenheid van Rotterdam naar Utrecht en houdt dezelfde uitstraling als de `losse' gevelvakbeurs. Voor woningcorporaties, -eigenaren en opdrachtgevers is Renovatie & Transformatie bijzonder interessant. De Renovatie-arena is het kloppend, leerzame hart, terwijl ook de Conceptenboulevard en de Kennistafel voorbeelden zijn van interessante, brancherelevante activiteiten.

VAN IDEE TOT REALISATIE

Eigen stekkie Al met al zullen er zo'n 800 deelnemers aan de start verschijnen, maar door het evenement in verschillende clusters op te delen, heeft iedere

Beursdetails

doelgroep zijn eigen stekkie. "Eigenlijk stap je van de ene in de andere

De Week van de Bouw vindt plaats 9 t/m 13 februari, dus van maan-

wereld, waarin elk sub-event zijn eigen beleving heeft. Zo zal er bijvoor-

dag t/m vrijdag. De zaterdagopening is komen te vervallen. In prin-

beeld op de Bouwbeurs genoeg reuring zijn en staat op Renovatie &

cipe is de beurs van 9.30 tot 17.30 uur geopend, maar op donderdag

Transformatie kennisoverdracht centraal. Bezoekers gaan dat ervaren.

kunnen bezoekers tot 20.30 uur terecht. Onlineregistratie vooraf

De verschillende werelden zullen ook met een eigen campagne werven.

levert voordeel op.

Zelf ben ik blij dat we deze stap gezet hebben en ons gevoel wordt door

Naast de reguliere beursactiviteiten biedt de Week van de Bouw

de reacties van de exposanten bevestigd. En natuurlijk is het altijd span-

een uitgebreid, zeer interessant randprogramma.

nend hoe het uitpakt, maar we hebben er alle vertrouwen in", besluit

Kijk op www.deweekvandebouw.nl voor meer informatie.

Carlier.

1 / 2015

RenD_2015-01-25_42,43.indd 43

20-01-15 15:22

VAKTUEEL

Raam en Deur scant interessante websites

Online op de hoogte Internet biedt informatie in alle soorten en maten. Maar je moet het wel weten te vinden. Raam en Deur selecteert regelmatig interessante websites. Speciaal om u te helpen bij uw werk.

Luchtdichtheid

www.utwente.nl/ctw

Onderzoekers van de Universiteit Twente brengen momenteel de luchtdichtheid van Nederlandse woningen in kaart. Dat doen ze met meer dan honderd rapporten van blowerdoortests uit de markt en zelf uitgevoerde tests. Met de verzamelde informatie wil de universiteit gemeenten en bouwpartijen aanbevelingen doen op het gebied van luchtdichtheid. Waarom ze dat doen? Sinds 1995 worden er eisen gesteld aan de energieprestatie van woningen. De ventilatie moet uiteraard goed zijn, maar buiten het ventilatiesysteem moet de woning eigenlijk zo dicht mogelijk zijn, zodat er geen comfortklachten ontstaan of onnodig energieverlies optreedt. Niemand lijkt op dit moment een overkoepelende check uit te voeren of daarin de vereiste of gewenste luchtdichtheid wordt bereikt. In de praktijk zijn er nog diverse lekken in woningen. Met de verzamelde data en eigen tests willen de onderzoekers van de Universiteit Twente bestaande tests aanpassen zodat ze gedetailleerder en betrouwbaarder worden.

www.bwtinfo.nl

Gewijzigde regelgeving 2015

Per begin 2015 is in de bouwregelgeving weer het één en ander gewijzigd. Een paar worden er hier genoemd waarbij voor uitgebreide informatie op de website kan worden doorgelinkt. De energieprestatie eis is voor bijna alle gebruikscategoriën uit het Bouwbesluit aangescherpt. Voor woningen gaat de EPC van 0,6 naar 0,4 en voor bijvoorbeeld kantoren van 1,1 naar 0,8. Ook is artikel 1a van de Woningwet gewijzigd. Doel hiervan is het verder verduidelijken van de zorgplicht van eigenaren/gebruikers van bouwwerken inzake de veiligheid en gezondheid van hun bouwwerk. Nieuw is hierin dat het bevoegd gezag een onderzoek naar de kwaliteit van woninginstallaties kan eisen. Nieuw is ook dat dankzij de wijziging van de Wet gemeenschappelijke regelingen Gemeenten, provincies en waterschappen makkelijker met elkaar kunnen samenwerken. Geen wijziging maar een verlenging van een maatregel, namelijk de tijdelijke btw-verlaging op renovatie, herstel en tuinonderhoud bij woningen is verlengd tot 1 juli 2015.

www.bouwregelwerk.org

Onafhankelijke ondersteuning

Dit is de website van de Expertisecentrum Regelgeving Bouw (ERB), een stichting opgericht met het doel de markt en de overheid op onafhankelijke wijze ondersteuning te bieden bij het interpreteren en toepassen van de bouwregelgeving. De inspanningen van ERB zijn gericht op het bevorderen van innovatie en het stimuleren van kwaliteitsverbetering van de bouwregelgeving. Om dit proces van voortdurende vernieuwing te stimuleren geven zij zowel op verzoek als op eigen initiatief advies aan de overheid en markt. Met de ERB-bijdragen wordt getracht nieuwe inzichten en visies aan te reiken, ontleend aan eigen onderzoeken en gesignaleerde vraagstukken, voor de vernieuwing van het systeem van de bouwregelgeving. Interessant zijn de ERB-beschouwingen op actuele onderwerpen zoals onder Nieuws: Kwaliteitsborging in het rijk der nevelen , of onder Helpdesk: Afmetingen deur naar buitenberging. In de bouwwereld is ERB bekend als deskundige in het opstellen van gelijkwaardigheidsverklaringen.

1 / 2015

RenD_2015-01-25_44.indd 44

raam en deur 20-01-15 15:21

bUITEN DE DEUR Safe Security Amsterdam Het duurt nog even, maar toch alvast

Agenda

aandacht voor Safety Security Amsterdam (SSA). SSA is een toon-

EcoBuild

aangevende vakbeurs in de Benelux

3-5 maart

voor professionals op het gebied van

Ecobuild is 's werelds grootste beurs en

beveiliging- en (brand)veiligheid. Van

conferentie op het gebied van modern en

22 tot en met 24 september komen

duurzaam bouwen. De beurs biedt bezoe-

bezoekers in contact met installateurs,

kers het meest complete overzicht van

system integrators, distributeurs,

innovatieve en duurzame bouwmateria-

adviseurs, security managers, eindge-

len en -methoden, van ontwerp tot

bruikers en vertegenwoordigers van

afbouw. Dit evenement wordt van 3 tot 5

de publieke sector (als politie, brand-

maart gehouden in Londen en trekt archi-

weer, overheid). Hét trefpunt voor vei-

tecten, voorschrijvers, ontwikkelaars en

ligheid. Gedurende 3 dagen komen alle segmenten uit de branche samen onder één dak. Op de

aannemers, als ook publieke opdrachtge-

beursvloer tonen exposanten hun nieuwste producten, oplossingen en diensten op het gebied van

vers uit het Verenigd Koninkrijk.

bouwkundige/elektronische beveiliging, CCTV & surveillance, IP networks & integrated systems,

www.nbcc.co.uk

security solutions, life safety/fire prevention. Meer informatie: www.safetysecurityamsterdam.nl

Luchtdicht bouwen 12 maart Luchtdicht bouwen is geen vrijblijvende

Building Holland

zaak meer, maar wordt vastgelegd in

Van 31 maart tot en met 2 april staat Building Holland weer op de agenda. Building Holland

gebouwprestaties die ook daadwerkelijk

brengt daarmee ook in 2015 alle schakels in de bouw en vastgoed samen. Deelnemers doen tij-

gerealiseerd moeten worden. In deze cur-

dens het evenement inspiratie op, delen kennis en maken gebruik van uitgebreide netwerkmoge-

sus leert u ontwerpen, tekenen en reke-

lijkheden. Een inhoudelijk programma met topsprekers, een toonaangevend netwerk van

nen aan luchtdichtheid, maar ook wordt

participanten en all-in catering zorgen ervoor dat deelnemers afkomstig uit de gehele vastgoed

getoond hoe u afdichtingsmaterialen als

en bouw op hun wenken worden bediend.

PUR-schuim en kitten zorgvuldig kunt

Meer informatie: www.buildingholland.nl

aanbrengen. www.bouwforum.nl

Interieurbouw & Hout Vakbeurs 24-26 maart 2015 De Interieurbouw en Hout & Kunststof Vakbeurs (IHK) wordt omgedoopt in de Interieurbouw & Hout Vakbeurs (IHV) en heeft een nieuwe huisstijl gekregen. Het resultaat moet beter aansluiten op de wensen van de exposanten en de behoeften van de bezoekers. De Interieurbouw &

Batibouw 2015

Hout Vakbeurs gaat op 24, 25 en 26

Van 26 februari tot en met 8 maart is

maart 2015 van start in de

de Brussels Expo weer het toneel van

Evenementenhal Hardenberg.

Batibouw, de editie van 2015 alweer.

www.evenementenhal.nl

De grootste (ver)bouwbeurs van België en haar bijna 1000 exposanten nodi-

Bouwbesluit daglicht en ventilatie

gen u uit om de nieuwste trends en

2 april

materialen te ontdekken. Batibouw is

In de cursus staat het maken van de bere-

dé beurs voor zowel vaklui als consu-

kening centraal. Na een uitleg over hoe

menten in de bouwsector. De beurs

deze tot stand komt, welke gegevens u

lokt op een oppervlakte van 120.000

moet verzamelen en wat de minimale uit-

vierkante meter elke editie eind febru-

komst moet zijn, gaat u aan de slag met

ari, begin maart zowat 300.000

het maken van een berekening. U rekent

bezoekers (waaronder 75.000 bouw-

zelf waardoor er tegen knelpunten en

professionals), gespreid over 11 beursdagen. De eerste 2 dagen van de beurs zijn exclusief voorbe-

onduidelijkheden aangelopen wordt, die

houden voor de professionele bezoeker, vanaf de derde dag kent de beurs een gemengd publiek.

plenair besproken worden.

Meer informatie: www.batibouw.be

www.bouwforum.nl

1 / 2015

RenD_2015-01-25_45.indd 45

21-01-15 10:58

op de mat Rekenen op herbestemming

Slimme Steden

Het duurzame ontwerpproject

Het huidige stedenbouwdiscours is doordrongen van het smart city-concept. De smart city gaat uit van innovatieve stedelijke planning, gebaseerd op slimme technologieën die steden niet alleen veiliger en schoner maken, maar vooral efficiënter. Maar worden steden er daadwerkelijk beter van? In dit boek houden Maarten Hajer en Ton Dassen (Planbureau voor de Leefomgeving) een pleidooi voor een slimme stedenbouw en bieden daarmee een tegenwicht tegen het kritiekloos omarmen van de smart city. De slimme stedenbouw moet oplossingen vinden voor wat in de 20ste eeuwse stedenbouw is vergeten: het metabolisme van steden - de grote variëteit aan in en uitgaande stromen die het stedelijk leven verbinden met de natuur. In 50 infographics wordt dit metabolisme inzichtelijk gemaakt. Zo krijgt de lezer antwoord op vragen als: waar leven steden van; wat nemen ze op aan water, voed-

Steeds meer organisaties nemen het initiatief

Herbestemming wordt steeds meer de regel

sel, bouwen andere materialen; wat voeren ze

om duurzaam te bouwen. "Het duurzame ont-

en is steeds minder uitzondering. Maar hoe

daarvan weer af; en hoe doeltreffend is die

werpproject" levert de bouwstenen voor het

pak je herbestemming van oude panden aan

stofwisseling? Dit boek roept op tot een "mon-

voorbereiden en uitvoeren van het duurzame

ten tijde van crisis? Sommigen zoeken het in

diale-netwerkstedenbouw", waarin technolo-

ontwerpproject. De eerste en noodzakelijke

nieuwe verdienmodellen, slimme financiering

gie geen wondermiddel is, maar is verankerd

stap in een duurzaam ontwerptraject is de

of ontwikkelend beheer, anderen het in orga-

in sociale vernieuwingen. Het boek is te koop

duurzame projectambitie scherp te formule-

nisch ontwikkelen of bottom-up benadering. In

bij Nai010 publishers en kost

24,90.

ren. Vervolgens is er aandacht voor de organi-

25 actuele herbestemmingsprojecten wordt

satie van het creatieve ontwerpproces. De

voorbij gegaan aan de modewoorden. De initi-

voor- en nadelen van duurzame ontwerpstra-

atiefnemers komen aan het woord en geven

tegieën zoals Cradle to Cradle worden op een

een vrijpostige kijk in de ontwikkelkeuken en

rij gezet. Ook het stimuleren van de gezamen-

zijn - en dat is uniek - bereid de cijfers met de

lijke inspanningen die nodig zijn om een inte-

lezers te delen. Deze projecten bieden een blik

graal duurzaam ontwerp te maken, komt aan

op wat de nieuwe toekomst van het vastgoed

bod. Het duurzame ontwerpproject is rijk geï–

lijkt te gaan worden: herbestemming en

llustreerd met praktijkvoorbeelden en geeft

gebiedstransformatie als reguliere projectont-

per onderwerp concrete richtlijnen. Daarmee

wikkeling naast de noodzakelijke nieuwbouw.

biedt het een praktisch toepasbare handrei-

De helden van dit verhaal zijn de initiatiefne-

king voor opdrachtgevers, architecten en

mers die het aangedurfd hebben om hun boe-

adviseurs die werken aan duurzame ontwerp-

ken te openen. Het boek is te koop bij Nai010

projecten. Het boek is te koop bij uitgeverij

uitgevers en kost

34,50.

Boom en kost

25,90.

Gevels "Gevels" is alweer een tijdje uit, maar is zeker de moeite waard nog eens onder de aandacht te brengen. Het is een educatief en instructief boek met voorbeelden en mogelijkheden van zowel dragende gevels als vliesgevels. Daarbij komen ook materialen en constructies aan bod. De laatste 15 jaar hebben gevels een grotere complexiteit gekregen. De zogenaamde "intelligente" gevels bijvoorbeeld, passen zich continu aan klimaatveranderingen en licht condities aan. Het boek toont de principes van gevelconstructies en geeft richtlijnen voor een goede detaillering. Het boek beschrijft systematisch en gedetailleerd de meest voorkomende geveltypes, zoals een dragende gevel, corridorgevel of de dubbele gevel. De tekeningen zijn speciaal voor dit boek gemaakt, en laten de constructieprincipes van verschillende typen gevels zien. Het boek kost 32,50 en is te bestellen bij uitgeverij Boom.

1 / 2015

RenD_2015-01-25_46.indd 46

raam en deur 21-01-15 11:02

Comfort beleven met HAUTAU schuifsystemen voor elk kozijn een passend beslag

Als specialist voor schuifoplossingen heeft HAUTAU voor elke aanvraag een passend systeem. Een HAUTAU ATRIUM schuifsys teem biedt met een barrièrevrije doorgang en eenvoudige bediening een grenzeloos komfort. De ventilatiefunctie en inbraakwerendheid bieden nog meer veiligheid. U zult het merken wanneer het HAUTAU is.

www.HAUTAU.de

RenD_2015-01-25_47.indd 47

20-01-15 15:19

GEEF INBREKERS GEEN KANS!

KERNTREKBEVEILIGING

Benieuwd naar de mogelijkheden? Scan de QR code of ga naar www.themans.nl/assortiment

Hunneperkade 62, 7418 BT Deventer +31(0)570 662 580 i n f o @ t h e m a n s . n l | w w w. t h e m a n s . n l

RenD_2015-01-25_48.indd 48

20-01-15 15:19