2014 03 01 serie piano website

za 1 mrt 2014 serie piano Grote Zaal / 20.15 uur

Ralph van raat + HĂ…kon austbĂ˜ Een visionaire Messiaen

PROGRAMMA

za 1 mrt 2014 serie piano Grote Zaal / 20.15-22.00 uur

Ralph Van Raat + Håkon Austbø

DUUR: ca. 35 minuten voor de Pauze ca. 50 minuten na de pauze

Een visionaire Messiaen Ralp van Raat piano Håkon Austbø piano

Claude Debussy (1862-1918) Six épigraphes antiques (1914) 1. Pour invoquer Pan 2. Pour un tombeau sans nom 3. Pour que la nuit soit propice 4. Pour la danseuse aux crotales 5. Pour l’égyptienne 6. Pour remercier la pluie au matin Claude Debussy En blanc et noir (1915) 1. Avec emportement 2. Lent. Sombre 3. Scherzando PAUZE Olivier Messiaen (1908-1992) Visions de l’Amen (1943) 1. Amen de la création 2. Amen des étoiles, de la planète à l’anneau 3. Amen de l’agonie de Jésus 4. Amen du désir 5. Amen des anges, des saints, du chant des oiseaux 6. Amen du jugement 7. Amen de la consommation

Tekst toelichting: Håkon Austbø

TOELICHTING Dit programma draait om een van de belangrijke assen van de twintigste-eeuwse muziek: die van Claude Debussy tot Olivier Messiaen. Laatstgenoemde was meer geïnspireerd door Debussy dan door welke andere componist dan ook. geschiedenis van een jonge Griekse vrouw uit de antieke tijd.

Wat de twee componisten verbindt, is een mystieke bewondering voor de natuur en een fascinatie voor klankkleur. Daarnaast gaat het bij beiden om ritmische vrijheid, die bij Messiaen meer gecalculeerd is, maar toch beoogt de starheid van het traditionele Europese ritmegevoel te doorbreken; en hier ook in slaagt. In het repertoire uit de vorige eeuw voor twee piano’s vormen Messiaens Visions en Debussy’s En blanc et noir twee mijlpalen, die Ralph en ik ook samen hebben opgenomen op cd. In dit concert brengen we daarnaast de Six épigraphes antiques, een naar ons inziens, veel te weinig gespeeld vierhandig werk, dat ook op twee piano’s uitgevoerd kan worden.

De voor die tijd gewaagde teksten, die ondermeer saffische liefde omvatten, werden aanvankelijk geaccepteerd omdat het om Oudgriekse teksten zou gaan. Zodra deze echter als een vervalsing werden ontmaskerd en Louÿs zelf de auteur bleek te zijn, werden ze teruggetrokken. Pas in 1970 werden de teksten weer uitgegeven, na jaren clandestien te hebben gecirculeerd, ook in Engelse vertaling. Debussy had echter interesse opgevat voor de gedichten en schreef in 1897 de drie liederen Chansons de Bilitis. In 1901 toonzette hij twaalf andere gedichten als melodrama’s met een ongewone bezetting: spreekstem, twee fluiten, twee harpen en celesta. De partituur van deze cyclus is verloren gegaan en is later gereconstrueerd door de Franse componist Darius Milhaud. De muziek van die versie diende vervolgens als basis voor deze zes stukken voor vier handen uit 1914. De titel refereert aan de vermeende antieke oorsprong, maar de composities zijn geheel nieuw, met thema’s en materiaal uit de verloren cyclus. De zes beknopte stukken met hun ingehouden poëtische sfeer vormen een hoogtepunt in het repertoire voor quatre mains.

Claude Debussy

Six épigraphes antiques De ‘zes antieke inscripties’ hebben een bonte geschiedenis. In 1894 publiceerde de Franse dichter Pierre Louÿs (1870-1925) de gedichtenbundel Chansons de Bilitis, zogenaamd overgeleverd van op Cyprus gevonden manuscripten (inscripties) uit de oudheid. Deze beschrijven de erotische 3

TOELICHTING

Claude Debussy

Een overwinning die slechts in Debussy’s dromen bestond, en die hij nooit zou meemaken; drie jaar later zou de kanker op hém zegevieren. Wat men ook moge denken van zijn chauvinisme of van het feit dat hij zijn partituren met Claude de France ondertekent, de werken die hij in deze zomer van 1915 schreef, maakte hem tot een groot voorloper van ontwikkelingen die pas veel later hun weerslag zouden vinden. Zijn nieuwe, pointillistische en scherp geprofileerde stijl is vooral in het derde stuk hoorbaar: de opvatting van muzikale tijd is hiermee eens en voor altijd veranderd.

En blanc et noir

Het jaar erna, in 1915, schreef Debussy het driedelige En blanc et noir voor twee piano’s, nog een hoogtepunt uit de pianoliteratuur.

Hoewel ook met grote finesse geschreven, ademen ze een heel andere geest uit; indringend, niet wars van grootsheid.

Inmiddels is het oorlog. Debussy, zwaar lijdend aan kanker, zoekt rust om te kunnen werken in Pourville aan de Normandische kust vlakbij Dieppe.

Boven op de rotsen hoort hij de zee, maar ook de kanonnen van het front dat op zo’n 100 km afstand ligt. Na jarenlang bijna niets te hebben voltooid, schrijft hij nu het ene na het andere meesterwerk: twaalf etudes voor piano, drie sonates (van een geplande reeks van zes), en En blanc et noir. Het werk draagt duidelijk het stempel van de oorlog.

Vooral in het tweede deel is dit goed merkbaar. Het heeft een vers uit François Villons Ballade contre les ennemis de la France als motto:

Olivier Messiaen Visions de l’Amen

Weer zijn wij in een oorlog beland, dit keer de Tweede Wereldoorlog. Messiaen, terug uit krijgsgevangenschap, heeft in zijn aldaar geschreven Quatuor pour la fin du temps de muzikale tijd op zijn kop gezet met een aantal geheel nieuwe ritmische concepten.

Car digne n’est de posséder vertus Qui mal vouldroit au royaume de France.

Hij bekleedt een post als harmonieleraar aan het Conservatoire in Parijs en onder zijn studenten bevindt zich een zeventienjarig, razend begaafd meisje, Yvonne Loriod, die elke pianistische uitdaging blijkt aan te kunnen.

Zelf een uitstekende pianist, besluit hij een werk voor hun beiden te schrijven. Het werd een gigantische cyclus, die ze vaak in de komende jaren en over de gehele wereld samen zouden uitvoeren. Hun samenwerking leidde in 1961 zelfs tot een huwelijk tussen hen.

(Want hij is het niet waard dat men hem loont, Die kwaad smeedt tegen ‘t koninkrijk der Fransen.)

Vanuit het pastorale begin, waarin het klaroensignaal, symbool van de Franse geest, weerklinkt, breekt de strijd uit. De Duitsers – hier gekenmerkt door het koraal ‘Zo vast een burcht is onze God’ – moeten zich uiteindelijk gewonnen geven en plaatsmaken voor het triomfantelijk en unisono (eenstemming) gespeelde klaroenthema.

In vele opzichten waren deze stukken revolutionair. Het bijna een uur durende werk 4

TOELICHTING

bevat religieuze connotaties, gecombineerd op bijna schaamteloze wijze met erotisch getinte passages. Dit wekte reacties op die het begin inluidden van de affaire Messiaen – hij bleef tot 1959 getrouwd met violiste Claire Delbos – een schandaal dat hem jarenlang zou achtervolgen.

Het effect is een van kosmische dimensies, vanuit de donkerte oprijzend in nr. 1 (de schepping) of uitgeslingerd in extatische vreugde in nr. 7 (de volbrenging). De kosmos is ook aanwezig in nr. 2 (de sterren en de planeten), dat begint met een brutale en wilde dans van de planeten in de tweede piano, later doorgewerkt tegen ritmische voortgangen in de eerste piano. In nr. 3 wordt door drie elementen het beeld opgeroepen van de lijdende Jezus: een dissonerend klokgeluid dat Gods vloek weergeeft, een schreeuw van pijn, en een klaagzang op vier noten in over elkaar geschoven ritmes. In het vierde stuk komen twee soorten verlangens tot uiting. Het ene is de volkomen kalmte, de extase van het Paradijs; het andere de vleselijke begeerte, de dorst van de liefde. Beide thema’s worden door de tweede piano gespeeld, vervolgens omspeeld in de eerste piano door ornamenten en ritmische canons.

Ook de vogelgeluiden beginnen in deze tijd een steeds grotere rol te spelen in de muziek van Messiaen. Hij noteerde ze in de natuur en zette ze om naar menselijke dimensies, speelbaar op instrumenten. In het vijfde stuk zet hij ze tegenover de zang van de engelen en de heiligen, unisono als refreinen gespeeld. Ten slotte wordt de hardheid van het Oordeel op de vervloekten in nr. 6 tot uiting gebracht voordat de vreugde in nr. 7 losbreekt.

Messiaen schreef Vision de l’Amen voor zijn leerlinge Yvonne Loriod Wat ons vandaag echter belangrijker lijkt, is de manier waarop Messiaen hier met twee begrippen omgaat: ritme en kleur. Hij bouwt de nieuwe inzichten, gevonden in zijn werk Quatuor pour la fin du temps, uit en combineert die met een concept dat hij al meer dan tien jaar hanteert, gebaseerd op de koppeling van harmonie en kleur. Zo is het hoofdthema van de cyclus geschreven in A groot met een overheersende kleur blauw in een omgeving van blauw-paars met gouden en roze reflecties – tenminste in zijn eigen, hoogst persoonlijke, zintuigelijke beleving.

Parallel hieraan zet Messiaen op logische wijze zijn ritmische vernieuwingen voort. Zijn uitgangspunt is dat ritme een kleuring is van de tijd. Het blauw-paars thema – in de tweede piano gewoon in vierkwartsmaat gezet – wordt omsloten door ritmische procedés in de eerste piano. Dit spel van steeds veranderende en van de maatstrepen onafhankelijke ritmes gehoorzaamt aan bepaalde wetmatigheden. De klokachtige geluiden roepen de Indonesische gamelan op, die Debussy al in 1889 hoorde op de Wereldtentoonstelling en die op Messiaen veel invloed had.

Messiaen brengt zo in zeven stukken de vier betekenissen van het woord ‘Amen’ tot uiting: - Amen, het zij zo! De schepping.

- Amen, ik onderwerp me en aanvaard. Moge Uw wil geschieden!

- Amen, de wens, het verlangen, dat het zo zij, dat U zich aan mij geeft en ik mij aan U! - Amen, het is zo, alles staat voor altijd vast, volbracht in het Paradijs.

5

TOELICHTING

De twee piano’s hebben duidelijk gescheiden functies. Melodische en expressieve elementen zijn aan de tweede piano toebedeeld (Messiaens partij), terwijl bijna alles dat helderheid, percussie en ritmische ontwikkeling bevat in de eerste piano (Loriods partij) gehoord wordt. Zo wordt de dualiteit tussen de twee componenten van zijn stijl – de kleur en de tijd – op logische wijze in het gebruik van de instrumenten weerspiegeld. Visions de l’Amen is een monument in het oeuvre van Messiaen en voor de muziek van de twintigste eeuw.

6

Olivier Messiaen met Yvonne Loriod

7

BIOGRAFIEËN COMPONISTEN Claude Debussy

Claude Debussy (1862‑1918) stapte op zijn tiende het Parijse conservatorium binnen om een pianovirtuoos te worden. Acht jaar later gooide hij het roer om en ging compositie studeren.

Zijn leraren vonden dat hij een ‘te sterke hang naar het ongewone’ had, maar toch won hij met een cantate de Prix de Rome en ‘moest’ naar Rome, waar hij in de Villa Medici twee jaar lang terugverlangde

naar zijn geliefde in Parijs. Hij ging verder op het pad van het ‘ongewone’ en interesseerde zich voor de renaissancemuziek, voor de Javaanse gamelan die hij hoorde op de Parijse Wereldtentoonstelling in 1889, en voor Wagner. Al deze inspiratiebronnen droegen ertoe bij dat Debussy zich steeds meer verwijderde van de klassieke regels. Hij schafte het idee af van de ‘ontwikkeling’ in de klassieke sonatevorm waarin tegengestelde thema’s een conflict met elkaar aangaan, waarna aan het slot alles weer goed komt. Bovendien creëerde hij een ‘zwevende’ harmonie, subtiele en rijke klankkleuren en een vrije stijl die leek op een improvisatie. In 1893 schreef hij zijn enige strijkkwartet en een jaar later ging zijn orkestwerk Prélude à l’après midi d’un faune in première. Het grote succes daarvan betekende zijn doorbraak. Hij schreef één opera (Pelléas et Melisande), grote orkestwerken (La Mer, Images), balletten, pianomuziek en liederen. Tegen het einde van zijn leven keerde hij terug 8

naar de kamermuziek met een project van zes sonates waarna hij er slechts drie voltooide (1915-17). Hij stierf in 1918 aan darmkanker.

biografie

Olivier Messiaen

Olivier Messiaen (1908-1992) begon op z’n zevende te componeren. Op zijn tiende kreeg hij de partituur cadeau van Debussy’s opera Pelléas et Melisande. Dit werk gaf de doorslag: hij wilde componist worden.

Aan het conservatorium in Parijs studeerde hij vanaf 1919 orgel en compositie.

Het geloof was rond zijn tiende jaar zijn persoonlijke ontdekking en zijn hart ging uit naar het katholieke geloof en de kerkmuziek. In 1930 werd hij aangesteld als organist van de SainteTrinité, een functie die hij ruim veertig jaar vervulde. Op het conservatorium hadden zijn

leraren Maurice Emmanuel en Paul Dukas zijn belangstelling gewekt voor de muziek van andere culturen dan die van West-Europa, maar ook voor die van de oude Grieken. Al tijdens zijn studietijd schreef hij – mede door zijn grote inspirator Debussy – werken waarin hij afstand deed van de gangbare majeur- en mineurtoonladders. Maar hij ging nog een stap verder dan Debussy en hij creëerde een volledig eigen systeem van toonladders, toonsoorten en ritmes dat hij vastlegde in zijn boek Technique de mon language musical uit 1944. Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd Messiaen in 1940 als dienstdoende soldaat door de Duitsers opgepakt en getransporteerd naar het kamp Görlitz (Silezië). Na zijn vrijlating in 1941 begon Messiaen les te geven, eerst privé en later tot 1978 aan het Parijse conservatorium. Hij was een begenadigd leraar en vooral zijn analyselessen waren beroemd. Hierin behandelde hij op indringende wijze niet alleen twintigsteeeuwse muziek maar ook klassieke en romantische werken. Een stroom van belangrijke instrumentale 9

en vocale werken ontstond (de Turangalîla symfonie, Visions de l’Amen, Couleurs de la cité Céleste) terwijl Messiaen tegelijkertijd zijn werk als leraar en organist zijn intense aandacht gaf. De natuur en de zang van vogels waren voor Messiaen een bron van inspiratie. Hij legde het vogelgezang in notenschrift vast en verwerkte het in verschillende composities (Oiseaux exotiques, Catalogue d’oiseaux).

biografie

UITVOERENDEN Ralp van Raat Piano

Voor zijn ontwikkeling als pianist waren vooral zijn verdere studies bij Claude Helffer in Parijs, Ursula Oppens in de Chicago en Pierre-Laurent Aimard in Keulen van belang.

Zijn bijzondere aandacht voor de muziek van de twintigste en eenentwintigste eeuw viel al snel op. Deze resulteerde in prijzen bij onder andere de Internationale Ferienkurse fĂźr Neue Musik te Darmstadt (1998), het Internationale Gaudeamus Vertolkers Concours (1999) en de VSCD Klassieke Muziekprijs (2005).

In 2006 had Van Raat bij de NPS op Radio 4 een eigen serie over moderne muziek en de toegankelijkheid ervan. De

Foto: Marco Borggreve

De Nederlandse pianist en musicoloog Ralph van Raat (1978) studeerde zowel piano aan het Sweelinck Conservatorium bij Ton Hartsuiker en Willem Brons als Muziekwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam.

Beide studies sloot hij cum laude af.

pianist bracht verschillende cd’s uit en heeft sinds 2006 een exclusief contract met Naxos.

Voor dit label nam Van Raat de complete pianowerken op van Louis Andriessen, John Adams, Magnus Lindberg en Sir John Tavener. Ook de opname van The people united will never be defeated van Rzewski was een international succes.

Ralph van Raat is als docent hedendaagse pianomuziek verbonden aan zowel het Utrechts Conservatorium als het Conservatorium van Amsterdam.

10

biografie

Håkon Austbø Piano

De Noorse pianist Håkon Austbø (1948) maakte zijn debuut op veertienjarige leeftijd als solist bij het Filharmonisch orkest van Bergen en met een recital in Oslo. Daarna studeerde hij aan het Conservatoire National en de Ecole Normale de Musique in Parijs, aan de Juilliard School in New York, aan de Staatliche Hochschule für Musik te München, en in Londen bij Ilona Kabos en Peter Feuchtwanger.

In 1972 kwam Håkon Austbø voor het eerst naar Nederland voor een optreden met het Koninklijk Concertgebouworkest onder leiding van Bernhard Haitink.

Twee jaar later vestigde hij zich in Nederland van waaruit hij tournees door heel Europa, Amerika en Azië ondernam.

Recentelijk keerde hij weer terug naar zijn vaderland.

Met zijn belangwekkende repertoire en zijn ongewone veelzijdigheid heeft hij zich inmiddels een geheel eigen plaats in het muziekleven veroverd. Olivier Messiaen noemde hem ‘de ideale

vertolker’ van zijn muziek.

Zijn talrijke platen, gemaakt voor diverse labels, genieten internationale waardering. Zo bracht hij in 1994 bij NAXOS de complete Vingt Regards sur l’Enfant-Jésus van Messiaen uit, die bekroond werd met de Noorse platenprijs en bovendien door Classic CD als beste opname van dit werk werd uitgeroepen. De complete Catalogue d’Oiseaux werd in 1998 bekroond met een Edison. Onlangs voltooide hij het complete piano-oeuvre van Messiaen. Zijn nieuwste grote 11

project is het opnemen van het complete pianowerk van Debussy. Håkon Austbø ontving in 1989 de prijs van de Noorse muziekcritici en ontving in 2003 de prestigieuze Griegprijs. Hij is hoofdleraar en sectiehoofd aan het Conservatorium van Amsterdam. Verder is hij eerste vicepresident van het internationale Scriabin Society, Moskou en de drijvende kracht achter het LUCEproject dat een realisatie van de kleurenpartij in Skrjabins symfonisch gedicht Prometheus behelst.

VERWACHT

wo 2 apr 2014 serie piano grote zaal / 20.15 uur

Alexander Melnikov + Andreas Staier Schubert vierhandig

Het lijkt een beetje uit het zicht geraakt: vierhandig piano – twee pianisten achter één piano. In de 19e eeuw was deze mooie vorm van spelen een van de meest geliefde manieren van musiceren. Dat wist ook Franz Schubert. Hij schreef er veel voor, zoals de schitterende Fantasie in f. Schuberts quatremains vanavond op fortepiano: een speciale wens van artist in residence Alexander Melnikov.

Dit concert heeft iets broederlijks. Alexander Melnikov en Andreas Staier zijn leerling en meester. Bij Staier stak Melnikov zijn licht op aan de pianoacademie in Como, overigens nadat hij al op z’n twaalfde had gedebuteerd met niets minder dan het Eerste pianoconcert van Rachmaninov. Sindsdien betreden de twee regelmatig samen het concertpodium.

Alexander Melnikov is artist in residence

12

Franz Schubert

biografie

VERWACHT

wo 23 apr 2014 serie piano grote zaal / 20.15 uur

Reinbert De Leeuw + Vera Beths De kruisgang van Franz Liszt

‘Ik denk dat je een lang leven achter de rug moet hebben om zoiets geconcentreerds te kunnen componeren,’ vertelt De Leeuw. In zijn late jaren werd Liszt steeds experimenteler, wat ook blijkt uit La lugubre gondola. Uitgebeende stijl, vrije tonaliteit: en dat voor muziek uit 1882. Reinbert de Leeuw, de ‘grand old man’ van de moderne muziek, haalt zijn hart op. Met de cd-opname van dit werk won De Leeuw in september 2013 een Edison Klassiek. NRC Handelsblad gaf de cd vijf sterren: ‘Deze late partituur van Liszt is hem op het lijf geschreven.’

13

Foto: ANP - Kippa (1992)

Bezoek je de woning in Boedapest waar Franz Liszt ooit woonde, dan valt vooral de bidstoel in de hoek op. Het pianogenie Liszt was een gelovig man; hij ontving zelfs de lagere priesterwijdingen. ‘Mijn fascinatie voor de Via Crucis van Liszt is bijna obsessief,’ aldus Reinbert de Leeuw, die het verrassend moderne werk over de kruisgang van Jezus recent op cd zette.

Reinbert de Leeuw en Vera Beths

VERWACHT

Maart zo 2 mrt / 15.00 uur

Studentenorkesten Koninklijk Conservatorium en Codarts Bron voor minimal music

do 13 mrt / 20.30 uur / Kleine Zaal

do 20 mrt / 20.15 uur

PAN Label Night Bill Kouligas, Helm + Helena Hauff

Amsterdam Sinfonietta Cabaret & Ernste Gesänge vr 21 mrt / 20.15 uur

vr 14 mrt / 20.15 uur

Ives Ensemble Alvin Lucier

do 6 mrt / 20.15 uur

Asko|Schönberg + Slagwerk Den Haag Oost en West

zo 23 mrt / The Art of the Trio za 15 mrt / 15.00 uur

De IJ-Salon Huis-tuin-enkeukenconcert

vr 7 mrt / 20.15 uur

Birgit Remmert + Stefan Irmer Het Duitse Lied za 8 mrt / 20.15 uur

Arditti Quartet + Sarah Maria Sun Aan het front van de hedendaagse muziek

14.00 uur

Cappella Pratensis + Goeyvaerts Strijktrio Hommage

zo 16 mrt / 15.00 uur

Nederlandse Bachvereniging Cantates voor het stadsbestuur

16.30 uur

zo 16 mrt / 20.15 uur

20.15 uur

The Tallis Scholars Veertig jaar The Tallis Scholars

Osiris Trio Kunst van het trio

zo 9 mrt / 11.00 uur / Kleine Zaal

Susanne Kujala + Ere Lievonen 4 voeten, 4 handen

ISH + VOCAALLAB DJ Moz’ART

Rembrandt Frerichs Trio Jazz op fortepiano

ma 24 mrt / 20.15 uur di 18 mrt / 20.15 uur

o/Modernt ensemble Monteverdi ontmoet Schönberg

Jack DeJohnette + Joe Lovano + Esperanza Spalding + Leo Genovese The Spring Quartet

zo 9 mrt / 15.00 uur

Wende Wat is het geheim van de stem? (8+)

wo 19 mrt / 20.15 uur

Amsterdam Sinfonietta Metamorphosen

14

Geheimtips Bijzondere concerten die je niet mag missen

Muziekgebouw aan ‘t IJ / foto: Erik van Gurp

MUZIEKGEBOUW AAN ’T IJ Piet Heinkade 1 / 1019 BR Postbus 1122 / 1000 BC Amsterdam Kaartverkoop T 020 788 2000 ma t/m za 12.00 -18.00 uur Kantoor T 020 788 2010 F 020 788 2020 E post@muziekgebouw.nl Zakelijke evenementen T 020 788 2023

Restaurant Zouthaven bevindt zich op de begane grond van het Muziekgebouw. Voor een heerlijke start van uw concertavond.

Openingstijden en reserveren www.zouthaven.nl of T 020 788 2090 WORD VRIEND Steun het Muziekgebouw al vanaf € 50 per jaar. Lees meer op : muziekgebouw.nl/steunons

PARTNERS De activiteiten van het Muziekgebouw aan ’t IJ komen tot stand door steun van:

Gelieve uw mobiele telefoon tijdens het concert uit te schakelen.

Camerabeeld- en geluidsopnamen alleen toegestaan met toestemming vooraf.

Mediapartner:

Pauzedrankje (indien inbe­grepen) serveren wij op tafels bij de uitgang van de zaal.

Druk binnenwerk:

EARLY BIRD TICKETS Voor jongeren tot 30 jaar, bijna alle concerten € 10. Wees snel: hoe eerder, hoe meer kans. Lees meer op: www.muziekgebouw.nl/earlybirds

Reserveren en openingstijden restaurant Zouthaven: www.zouthaven.nl.

Centraal Station (10-15 min lopen) is met tram 26 bereikbaar tot 00.00 uur. Taxicentrale Amsterdam: T 020 677 7777.

De Piet Heinparkeergarage onder Muziekgebouw aan ’t IJ is 24 uur per dag open.

Informatie + online kaarten bestellen www.muziekgebouw.nl. Ook voor onze nieuwsbrief.