Do 20 nov 2014 donderdagavond serie serie asko|schรถnberg sax14 Grote Zaal / 20.15 uur
asko|schรถnberg + gasten
Composition with Red, Yellow and Blue
PROGRAMMA
do 20 nov 2014 donderdagavond serie serie asko|schönberg sax14 Grote Zaal / 20.15-22.15 uur
Asko|Schönberg + gasten
DUUR: ca. 55 minuten voor de pauze ca. 45 minuten na de pauze
Composition with Red, Yellow and Blue
inleiding
Etienne Siebens dirigent Ties Mellema saxofoon Fanny Alofs spreekstem
foyerdeck 1 / 19.15-19.45 uur
Aurelia Saxofoon Kwartet Artvark Saxophone Quartet Silbersee
Hans Haffmans in gesprek met Arno Bornkamp, Leo van Oostrom en JacobTV met muzikale bijdrage van Artvark Saxophone Quartet
Dit concert wordt opgenomen door Omroep MAX en live uitgezonden op Radio4 en op webcast via www.nporadio4.nl
Partners Donderdagavondserie:
Tekst toelichting: Thea Derks Eindredactie: Elmer Schönberger i.o.v. Asko|Schönberg
Openingswoord door Emile Roemer Franco Donatoni (1927-2000) Hot (1989) JacobTV (Jacob ter Veldhuis) (1951) Tipperary Concerto (2014) In opdracht van Stichting Adolphe Sax Revisited, financieel mogelijk gemaakt door het Fonds Podiumkunsten. Tipperary Concerto is opgedragen aan het Aurelia Saxofoon Kwartet.
Peter van Onna (1966) Clash of Cultures (2000) PAUZE Artvark Saxophone Quartet Improvisations on ‘Facing Death’ by Louis Andriessen (2014) Half Turk Shuffle (2013) Charles in Detroit (2013) Louis Andriessen (1939) De Stijl (1985)
Dit concert is onderdeel van het saxofoonfestival SAX14 dat van 20 t/m 23 november plaatsvindt. SAX14 is een initiatief van de Stichting Adolphe Sax Revisited in samenwerking met Muziekgebouw aan ‘t IJ, Bimhuis, Conservatorium van Amsterdam, Nederlands Kamerorkest, Asko|Schönberg en vele anderen.
Dit concert wordt mogelijk gemaakt door Fonds Podiumkunsten en Gemeente Amsterdam
Adolphe Sax
TOELICHTING
Musicus en instrumentbouwer Adolphe Sax werd onsterfelijk dankzij het door hem ontworpen koperinstrument dat wordt aangeblazen via een klarinetmondstuk.
Franco Donatoni
In 1842 speelde Sax een prototype van de ‘saxophone’ voor aan componist Hector Berlioz. Die werkte zijn Chant sacré om tot een sextet van door Sax gebouwde instrumenten: twee trompetten, een bugel, twee klarinetten en de baritonversie van diens saxofoon. Chant sacré beleefde in 1844 zijn première, met Adolphe Sax spelend op zijn eigen instrument. Rossini introduceerde het direct op het conservatorium van Bologna, maar het werd nooit opgenomen in de standaardbezetting van het orkest. Toen John Philip Sousa – naar wie de ‘sousafoon’ werd genoemd – het instrument eind negentiende eeuw meenam naar Amerika, werd het daar omarmd door jazzmusici. Tegenwoordig is de saxofoon hét symbool voor jazzmuziek – die in de composities van vandaag nooit ver weg is.
Hot
Franco Donatoni werd aanvankelijk geïnspireerd door de muziek van Béla Bartók en Goffredo Petrassi. Dat veranderde toen hij de avant-gardist Bruno Maderna leerde kennen. Maderna raadde hem aan de invloedrijke Ferienkurse für neue Musik in Darmstadt te bezoeken. Daar maakte hij kennis met componisten als Boulez en Stockhausen, wier seriële compositietechnieken hij ook zelf ging toepassen. In 1989 componeerde hij Hot voor de Franse saxofonist Daniel Kientzy, voor sopraan- en 4
TOELICHTING
tenorsaxofoon, klarinet, trompet, trombone, slagwerk en piano. Het stuk opent met een jazzy ‘walking bass’, ondersteund door puntige accenten van piano en roto-toms, waarna een gestopte trompet en dito trombone aangehouden noten spelen. Dan mengt ook de klarinet en vervolgens de saxofoon zich in het discours, dat steeds levendiger en polyfoner wordt en uitmondt in een opzwepende climax, die de sfeer van free jazz ademt. Hierna keert de rust terug met zacht ruisende bongo’s en geplukte noten van de contrabas. Maar dan zetten felle ritmische motieven op de roto-toms de eindspurt in, waarna Hot abrupt eindigt met een virtuoze maar korte cadens van de tenorsaxofoon.
Kwartet, waarmee Ter Veldhuis een sterke band heeft. Terwijl hij zijn eerste schetsen maakte, hoorde hij dat Johan van der Linden en Willem van Merwijk het kwartet na dertig jaar gingen verlaten, wat de bij wijlen elegische sfeer verklaart. Deze wordt versterkt doordat Ter Veldhuis zich liet inspireren door het Ierse volksliedje It’s a Long Way to Tipperary, dat geallieerde soldaten zongen tijdens de Eerste Wereldoorlog vanuit heimwee naar hun vaderland. Na een uitgesponnen adagio waarin de vier saxofonisten zoveel mogelijk klankkleuren aan hun instrument moeten ontlokken – van zoetgevooisde boventonen tot onderaards gegrom – komt het stuk na zo’n tien minuten in een stroomversnelling. Snelle, hoketusachtige figuren creëren een meeslepende drive en er ontstaat een ‘liquid’ blues, met glissandi op blue notes. Aan het slot keert de elegische klankwereld van het begin terug.
JacobTV
Tipperary Concerto, ensembleversie Hoewel enkele generaties jonger dan Donatoni, kreeg ook Jacob ter Veldhuis te maken met de seriële dogmatiek, die aan Nederlandse conservatoria lange tijd opgang maakte. Maar vanuit zijn achtergrond in de rockmuziek streefde hij van meet af aan naar verstaanbaarheid.
Peter van Onna Clash of Cultures
Waar JacobTV inspiratie zoekt in popmuziek, haakt Van Onna aan bij uiteenlopende componisten als Debussy, Bach, Ligeti en Adams. Maar ook hij streeft naar verstaanbaarheid en communicatie.
Tijdens een lezing in 1992 in Darmstadt, het epicentrum van het serialisme, vroeg hij retorisch: ‘Waar is de spontane vulgariteit in de nieuwe muziek?’ Hij vond die in popmuziek en samples van donderprekende Amerikaanse televisiedominees.
Peter van Onna studeerde compositie en orkestratie bij onder anderen Louis Andriessen en maakte al jong furore met zijn negendelige ‘schilderijen-cyclus’. Zonder te vervallen in goedkoop effectbejag weet hij
Het Tipperary Concerto, waarvan vandaag de ensembleversie zijn première beleeft, is gecomponeerd voor het Aurelia Saxofoon 5
TOELICHTING
hierin doeken van Mondriaan, Van Gogh en Dali muzikaal te vangen in een gelaagde en kleurrijke taal.
Speelden ze toen nog van blad, hierna werd de muzieklessenaar in de ban gedaan en werd uitsluitend nog uit het hoofd gemusiceerd. In 2013 maakten ze hun vijfde cd, Bluestories, geïnspireerd op de bluesmuziek. Vanuit hun zoektocht ‘naar verhalen die zich het beste door saxofoons laten vertellen’ maakten ze veertien korte nummers met beeldende titels. In Half Turk Shuffle combineren ze een duistere Chicago shuffle met een Turkse melodie in kwarttonen. Charles in Detroit verwijst naar het energieke, bluesy spel van de legendarische contrabassist Charles Mingus.
In 2000 schreef Van Onna zijn Clash of Cultures voor twee saxofoonkwartetten, voor een tournee van het Aurelia Kwartet en het Japanse Trouvère Kwartet. De componist werd verzocht het verschil tussen de twee culturen duidelijk hoorbaar te maken, hetgeen de titel verklaart. Voor het concert van vandaag maakte Van Onna een versie voor twee saxofoonkwintetten. Deze zitten aan weerszijden van het podium, in een ‘duel-opstelling’.
Hiervoor presenteert Artvark Improvisations on Facing Death, vrij naar het strijkkwartet Facing Death van Louis Andriessen. Het stuk, in 1991 voor het Kronos Kwartet gecomponeerd, is een ode aan de saxofonist Charlie Parker. Andriessen trachtte de razendsnelle beboploopjes die Parker in het aangezicht van de dood produceerde, te vertalen naar de strijkers. Artvark vatte Andriessens adagium ‘links wat lenen, rechts wat stelen’ letterlijk op. Mete Erker benadrukt: ‘Het is geen arrangement, maar een geheel nieuw door ons gecomponeerd stuk op basis van twee contrasterende thema’s uit het origineel: een thema met een jazzkarakter en een thema met een hedendaags karakter, twee werelden die we proberen te laten samensmelten.’
Clash of Cultures opent met het eerste kwintet, dat met zijn glissandi, parallelle kwarten en stereotype versieringen aanhaakt bij de Japanse traditionele muziek. Pas na vijfendertig maten mengt het tweede kwintet zich in het betoog, dat met zijn wervelende tangoritmiek de westerse cultuur vertegenwoordigt. Gaandeweg nemen de twee ensembles elementen van elkaars materiaal over, zodat uiteindelijk een balans ontstaat – de botsing der culturen is geneutraliseerd.
Artvark Saxofoonkwartet
Improvisations on Facing Death, Half Turk Shuffle en Charles in Detroit
Louis Andriessen
Tijdens dit concert vieren we ook het tienjarig bestaan van saxofoonkwartet Artvark. Dit maakte zijn entree tijdens het Jazzfestival Amersfoort, waar Rolf Delfos, Bart Wirtz, Mete Erker en Peter Broekhuizen een programma presenteerden met eigen muziek.
De Stijl
Van Onna’s vroegere docent is maar één generatie jonger dan Franco Donatoni en studeerde onder anderen bij diens land- en 6
TOELICHTING
leeftijdgenoot Luciano Berio. Net als JacobTV is hij wars van dogma’s en heeft hij affiniteit met Amerika. Dankzij zijn oudere broer Jurriaan leerde hij al jong de jazzmuziek waarderen, waaruit hij elementen ging incorporeren in zijn eigen muziek. Met de Russische Amerikaan Igor Stravinsky deelt hij een voorkeur voor heldere lijnen, ferme slagakkoorden en blaasinstrumenten. En met zijn herhalende patronen haakt hij aan bij het minimalisme van Steve Reich. In 1985 schreef Andriessen De Stijl, het derde deel van zijn opera De Materie. Dit stuk voor vier sopranen, groot ensemble en reciterende danseres is in zijn eigen woorden een ‘muzikale beelding’ van het schilderij Compositie met Rood, Geel en Blauw van Piet Mondriaan. Hierin speelt Andriessen met verschillende dansvormen, van stampende disco tot de ietwat hinkende boogiewoogie – Mondriaan hield veel van jazz en danste graag. De zangeressen, blazers en slagwerkers creëren een opwindend weefsel van hoekige ritmes en luide, oordoorborende samenklanken, dat halverwege verstomt. Dan begint achterin de zaal een ‘boogiewoogiepiano’ te spelen, terwijl de danseres een herinnering aan Mondriaan reciteert van Maaike van Domselaer-Middelkoop, een goede vriendin van Mondriaan. Na dit intermezzo keert de opzwepende muziek korte tijd terug, waarna de furieuze slagakkoorden afzwakken en wegsterven in een herhaald motief van vier tonen, es-d-f-c.
7
liedtekst Louis Andriessen
Danseres (gesproken) In die dagen kwam er bericht van Piet Mondriaan, dat hij in Holland was en niet naar Parijs terugkon. Mevrouw Hannaert vroeg hem te logeren en toen ik op een middag binnenkwam, zat hij bij haar aan tafel. Hij maakte een merkwaardige indruk op me door zijn aarzelende manier van spreken en het nerveuze trekken met zijn mond. In de zomer van 1915 is hij in Laren gebleven en huurde een klein atelier aan de Noolse weg. ’s Avonds gingen we vaak naar Hamdorf omdat Piet dol op dansen was. Wanneer hij met een (liefst héél jong) meisje had afgesproken, was hij voelbaar in een goed humeur. Hij danste rechtop, met zijn hoofd schuin naar boven en maakte ‘gestileerde’ passen. De Larense artiesten hadden hem dan ook spoedig de ‘dansende madonna’ gedoopt!
De Stijl
Koor Een volstrekte cirkellijn (is) geen volstrektheid van eerste orde. Een volstrekte cirkellijn is volstrekt als lijn. Maar zij is niet volstrekt zonder eenige beperking, zij is niet volstrekt als oneindige lijn, zij is geen volstrektheid van eerste orde, zij is niet de volstrekte lijn. De volstrekt-rechte lijn is ‘de’ volstrekte lijn. Waarom? Omdat alléén zij als lijn een volstrektheid is van eerste orde. Ook haar straal, de volstrektoneindige straal, is volstrektheid van eerste orde. De volstrekt-oneindige straal is ook ‘de’ volstrekte straal. Want alléén hij is als straal een volstrektheid van eerste orde.
In ’29 was ik een middag bij hem in Parijs en trof de Hoyacks op zijn atelier. Na een tijdje zette hij, zonder iets te zeggen, een klein grammofoontje aan (dat precies zo als een zwart vlakje op een wit tafeltje onder een schilderij stond, dat het er de ruimtelijke voortzetting van leek) en begon rustig en afgemeten met mevrouw Hoyack door het atelier te steppen. lk nodigde hem uit om nogeens als vanouds ergens samen te gaan eten. Lopend op de Boulevard Raspail had ik ineens het gevoel dat hij kleiner was geworden.
De kruisfiguur. De figuur, die de begripvoorstelling van het paar volstrektheden van eerste orde objectiveert, is de figuur der volstrekte rechthoekigheid of: de kruisfiguur. ’t Is de figuur, die straal-en-lijn voorstelt, herleid tot volstrektheid van eerste orde. Zij karakterizeert de verhouding der volstrektheden van eerste orde als een volstrekt rechtehoekige verhouding, een ‘kruis’verhouding. Deze figuur is wezenlijk ‘open’. 8
liedtekst
’t Was een vreemde gewaarwording. In de métro namen we afscheid; toen we het fluitje hoorden, legde hij even zijn hand in mijn arm en omhelsde me. Ik zag hem langzaam naar de uitgang lopen, zijn hoofd enigszins opzij gebogen, in zichzelf teruggetrokken, eenzaam.
Bronnen Koor: Delen uit: Dr. M.H.J. Schoenmakers, Beginselen der beeldende wiskunde, C.A.J. van Dishoeck, Bussum (1916) Danseres: Delen uit: M. van Domselaer-Middelkoop, Herinneringen aan Mondriaan, Maatstaf (1959/1960)
Dat was onze laatste ontmoeting. Koor Een ‘kruis’-verhouding. We kunnen haar trekken dóórtrekken naar alle zijden zoover we willen, zonder haar wezenlijk karakter te veranderen, en hoe ver we de trekken dier figuur ook dóórtrekken, zij krijgt daardoor nooit een ‘omtrek’, ze wordt daardoor nooit ‘gesloten’, ze is geheel en wezenlijk onbegrensd, en daadwérkelijk onbegrensd: ze sluit alle begrenzing uit. Omdat die figuur geheel vanzelf uit onze begripvoorstelling geboren wordt, karakterizeert zij de begripvoorstelling van volstrekte tegendelen van eerste orde, als een begripvoorstelling van het wezenlijk ‘opene’, het wezenlijk en daadwerkelijk ‘onbegrensde’.
9
BIOGRAFIEﾃ起 COMPONISTEN Franco Donatoni De Italiaanse componist Franco Donatoni (1927-2000) begon op zevenjarige leeftijd viool te spelen, maar betrad de conservatoria van Milaan en Bologna als student compositie. Ook studeerde hij enige tijd bij Ildebrando Pizetti aan de Accademia Nazionale di Sante Cecilia in Rome. Later was hij als docent compositie aan de conservatoria van Milaan en Rome verbonden. Tot zijn leerlingen behoren onder anderen Pascal Dusapin, Magnus Lindberg en Esa-Pekka Salonen. Donatoni begon zijn componistenloopbaan onder invloed van het naoorlogse serialisme. Door het werk van John Cage raakte hij in een muzikale identiteitscrisis en ging hij op zoek naar nieuwe wegen. Die vond hij in een idioom waarin expressiviteit, opzwepende lyriek, modaliteit en virtuositeit de overhand hebben. 10
biografie
JacobTV
JacobTV vond in de jaren negentig zijn draai met sampletechnieken en ritmische manipulaties van met name tekstfragmenten uit de Amerikaanse media. Deze zogenaamde ‘boomboxcomposities’ vormden de basis voor grote internationale erkenning. Jacob ter Veldhuis bedient zich van een direct, soms provocerend idioom waarin nauwelijks nog plaats lijkt te zijn voor de dissonant. Verreweg het grootste deel van Ter Veldhuis’ oeuvre bestaat uit kamermuziek en orkestwerken. Bijna al zijn werk is programmatisch. Zijn fantasievolle thematiek varieert van politiek geëngageerd
Foto: Mark van Vugt
De Nederlandse componist JacobTV (Jacob ter Veldhuis, 1951) begon als rockmuzikant en studeerde compositie en elektronische muziek. Zijn composities verkregen steeds meer bekendheid en werden gekenmerkt door een mix van klassieke en elektronische instrumenten.
(bijvoorbeeld Postnuclear Winterscenario), komisch (Fanfare voor een middeleeuwse stoomtrein) tot sprookjesachtig (De Bremer stadsmuzikanten, The Sultan and the Snake, Victory over the Sun). 11
biografie
Peter van Onna Peter van Onna (1966) studeerde compositie bij Theo Loevendie en Louis Andriessen aan het Conservatorium van Den Haag.
Foto: Teo Krijgsman
In de jaren 1993 tot 2005 schreef Van Onna een cyclus van werken voor orkest waarbij hij zich liet inspireren door schilderijen van bekende kunstenaars. Na het afsluiten van deze cyclus schrijft hij in een stijl die hij zelf ‘Imbroglio’ noemt (Italiaans voor bedrog). Van Onna was composer in residence bij Het Gelders Orkest tijdens het seizoen 2000-2001 en bij het Brabants Orkest in 2006-2007. In 1998 ontving hij de NOG Jonge Componistenprijs voor zijn compositie The Mondrian Equilibrium.
12
biografie
Louis Andriessen
Ondanks zijn opleiding in het hart van de muzikale avantgarde ontwikkelde Andriessen al snel een geheel eigen stijl waarin invloeden uit de jazz en de pop en de minimal music een rol spelen. In eerste instantie kwam hij naar buiten met politiek getinte werken en legde hij met de oprichting van Ensemble de Volharding en Hoketus de basis voor de Nederlandse ensemblecultuur. Met werken als Hoketus, Mausoleum, De Staat en De Tijd legde hij de basis voor wat als de Haagse School bekend zou worden, vanwege de verbondenheid aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. In de jaren tachtig schreef Andriessen film-, en theatermuziek, onder anderen voor Peter Greenaway, en kwam hij met zijn eerste opera De Materie. Later volgden
foto: Francesca Patella
Louis Andriessen (1939) komt uit een zeer muzikale familie. Hij werd geboren in Utrecht en kreeg zijn eerste muzikale onderricht van zijn vader Hendrik Andriessen. Hij studeerde vervolgens bij Kees van Baaren en bij Luciano Berio.
Rosa, Writing to Vermeer en La Commedia. De laatste jaren laat Andriessen meer lyrische elementen toe in zijn werk.
13
biografie
Etienne Siebens
foto: Marco Borggreve
Dirigent
Nederland, Italië, Oostenrijk, Frankrijk en Spanje volgden. Van 1992 tot 2008 was Etienne Siebens artistiek leider en dirigent van het Prometheus Ensemble, dat op vele Europese podia speelde. Zijn passie voor het hedendaagse repertoire uit zich in de nauwe samenwerking die hij heeft met componisten als Kurtág, Kagel, Harvey, Birtwistle, Andriessen en Van der Aa. Siebens werkte met solisten als Barbara Hannigan, Jean-Yves Thibaudet, Christianne Stotijn, Quirine Viersen, Jean-Guihen Queyras, Claron McFadden en Pieter Wispelwey.
Etienne Siebens, met ingang van seizoen 20122013 vaste gastdirigent van Asko|Schönberg, studeerde orkestdirectie bij onder anderen Lucas Vis. Al snel werd hij uitgenodigd voor gastdirecties bij het Residentie Orkest, Radio Kamerorkest, Amsterdam Sinfonietta, het Nederlands Blazers Ensemble, Asko|Schönberg, Ensemble Musikfabrik, het Koninklijk Filharmonisch Orkest van Vlaanderen en de Vlaamse Opera. Uitnodigingen in Engeland, Duitsland,
Ties Mellema Saxofoon
foto: Marco Borggreve
UITVOERENDEN
Op achtjarige leeftijd begon Ties Mellema met saxofoonspelen. Hij studeerde aan het Conservatorium van Amsterdam bij Arno Bornkamp, aan de Koninklijke Hogeschool voor Muziek in Stockholm en volgde daarnaast lessen bij cellist Anner Bijlsma. Mellema won tal van toonaangevende prijzen, waaronder de Nederlandse Muziekprijs (2010) en de Vriendenkrans van het Concertgebouw en Concertgebouworkest. Zijn muzikantschap kenmerkt zich door zijn drang naar exploratie en grenzeloosheid. Niet
14
biografie
Fanny Alofs
kan zingen. Fanny spreekt ook regelmatig audioboeken in en verricht werkzaamheden als voice-over.
Spreekstem
foto: Floris Leeuwenberg
alleen bracht hij composities in première die voor hem werden geschreven, ook is hij een fanatiek bewerker van muziek uit alle stijlperiodes en continu op zoek naar nieuwe cross-over vormen met jazz-, pop-, wereldmuziek, theater en dans. Dit leverde hem samenwerkingen op met onder anderen Gustavo Dudamel en het Simon Bolivar Jeugdorkest, the Four Baritones en Hans Dulfer. Naast een succesvolle carrière als muzikant is Mellema hoofdvakdocent saxofoon aan het Fontys Conservatorium in Tilburg, medeoprichter van het Amstel Quartet en het label Amstel Records.
De alt/mezzosopraan Fanny Alofs is een muzikaal avonturier. Begonnen als jazz-zangeres kwam ze door een samenwerking met Steve Reich in aanraking met hedendaags klassiek repertoire. Ze maakte de omslag naar klassieke zang en specialiseerde zich bij Silbersee in hedendaags klassiek werk. Daarbij komen haar improvisatievaardigheden, erfenis uit de jazz, haar nog regelmatig van pas. Ook schrijft ze nog steeds eigen chansons die ze met enige regelmaat vertolkt. Fanny is een van de zeldzame zangeressen die evengoed klassiek als jazz 15
foto: Bonnita Postma
biografie
Aurelia Saxofoon Kwartet Het internationaal vermaarde Aurelia Saxofoon Kwartet is opgericht in 1982. Het kwartet werd bekend door de bewerkingen van de strijkkwartetten van Ravel en Sjostakovitsj en was het eerste klassieke Nederlandse ensemble, dat een project wijdde aan de ‘Tango Nuevo’ van Piazzolla.
elkaar samen. Het kwartet trad op in vele landen in Europa, Noord-Amerika en Azië (Thailand, Indonesië en Japan). Femke IJlstra sopraansaxofoon Niels Bijl altsaxofoon, bassaxofoon Arno Bornkamp tenorsaxofoon Juan Manuel Dominguez baritonsaxofoon
Inmiddels heeft het kwartet menig componist geïnspireerd tot het schrijven van nieuw repertoire, onder meer Louis Andriessen, Martijn Padding en Perry Goldstein. Een heel speciale band heeft ‘het Aurelia’ met JacobTV en sinds 1998 werken zij nauw met 16
foto: Lenny Oosterwijk
biografie
Artvark Saxophone Quartet Artvark Saxophone Quartet staat voor vernieuwende eigen composities, eigenzinnige solisten en de avontuurlijke groove van vier saxofoons. Het kwartet speelde in een kerktoren met het carillon, in een machinekamer met een rockband en in een huiskamer met een dichter.
sopraan Claron McFadden. Onlangs kwam de 5de cd Bluestories uit waarvan vanavond een deel te horen is. In seizoen 2014/15 bestaat Artvark 10 jaar en dat wordt gevierd met een concertserie met een verscheidenheid aan inspirerende gasten: Kasper van Kooten, flamencogitarist Eric Vaarzon Morel, singersongwriter Ntjam Rosie en Asko|Schönberg. www.artvarksq.com
Ook speelde Artvark op grote internationale festivals als het North Sea Jazz Festival, het Caïro Jazz Festival, het Bohemia Jazz Festival in Praag en toerde door Ierland, Turkije en Zuid-Afrika. Artvark speelde met jazzlegende Peter Erskine, Senegalese meesterdrummer Doudou n’Diaye Rose en
Rolf Delfos altsaxofoon Bart Wirtz altsaxofoon Mete Erker tenorsaxofoon Peter Broekhuizen baritonsaxofoon
17
biografie
foto: Hans van den Bogaard
Zangers: Fanny Alofs (ook spreekstem), Els Mondelaers, Mijke Sekhuis, Francine Vis
Silbersee Silbersee (voorheen VocaalLAB) maakt lijfelijke opera. Met een groep veelzijdige performers schept het zintuiglijk en muzikaal theater dat betovert, schokt, opzweept of verstilt. Theatermaker, zanger en dirigent Romain Bischoff zet artistieke samenwerkingen op touw tussen componisten, choreografen, zangers, acteurs en andere kunstenaars, van het klassieke domein tot urban culture. Daarmee is Silbersee de plek waar kunststromen uit alle windrichtingen kunnen samenvloeien, om vervaarlijke wervelingen op te wekken, om hevige deining teweeg te brengen, en om
uiteindelijk alles te vermengen tot een zilveren kunstvorm. Silbersee onderzoekt en ontwikkelt actuele vormen van opera. Dat genre hoeft geen bastion van traditie te zijn, maar kan bestaan als een zinnenprikkelende en grensverleggende theatervorm van het heden. Naast de projecten die Silbersee zelf initieert, gaat het coproducties aan met organisaties die verwantschap voelen met Silbersee’s artistieke visie of die een beroep doen op de ontwikkelde expertise. Silbersee bespeelt een wijd spectrum van internationale podia, van schouwburgen tot kerken en van Oerol tot het Holland Festival.
18
foto: Gerrit Schreurs
biografie
Asko|Schönberg Asko|Schönberg, toonaangevend ensemble voor nieuwe muziek, voert muziek van de twintigste en eenentwintigste eeuw uit. Deze muziek is niet alleen van grote, gevestigde namen als Louis Andriessen, Sofia Goebaidoelina, Mauricio Kagel, György Kurtág, György Ligeti, Wolfgang Rihm en Karlheinz Stockhausen, maar ook van jongere componisten als Michel van der Aa, Martijn Padding, Jörg Widmann en Rob Zuidam. Speciale aandacht is er voor langjarige relaties en samenwerking met grote, betekenisvolle componisten, voor onbekend en gloednieuw werk van hoge kwaliteit.
Concerten vinden plaats in series in Muziekgebouw aan ‘t IJ en Het Concertgebouw, in gastoptredens in het Holland Festival, De Nederlandse Opera en in co-producties. Het ensemble treedt op in een keur aan concertzalen en festival in binnen- en buitenland. Ook het jongere publiek wordt niet vergeten: er zijn educatieve projecten voor diverse leeftijden. Asko|Schönberg is ensemble in residence bij Muziekgebouw aan ’t IJ. www.askoschoenberg.nl
19
Musici Marieke Franssen fluit Jana Machalett fluit Rob van Dord fluit Hans Colbers klarinet/ esklarinet David Kweksilber tenorsaxofoon Frank Braafhart trompet Eline Beumer trompet Saleem Khan trompet Bianca Egberts trompet Toon van Ulsen trombone Koen Kaptijn trombone/ bastrombone Joost Geevers trombone Sebastiaan Kemner trombone Pauline Post piano Cees van Zeeland piano Gerard Bouwhuis elektrische piano Saskia Lankhoorn synthesizer Joey Marijs slagwerk Ger de Zeeuw slagwerk Patricio Wang elektrisch gitaar Pete Harden elektrisch gitaar Joseph Puglia viool Jan Erik van Regteren Altena viool Liesbeth Steffens altviool Hans Woudenberg cello Jelte van Andel contrabas/ basgitaar
VERWACHT
do 27 nov 2014 donderdagavond serie serie amsterdam sinfonietta grote zaal / 20.15 uur
Amsterdam Sinfonietta + Isabelle Faust Hirs & Bartók
Na voltooiing van het levenslustige Divertimento ontvluchtte Bartók Europa voor het oprukkende nazisme. Hij bleef hopen op een terugkeer naar zijn vaderland, maar hij stierf doodongelukkig aan het eind van de Tweede Wereldoorlog in New York. Hartmann schreef Concerto funèbre aan het begin van de oorlog. Hij schetst hierin, zoals hij het omschrijft ‘de intellectuele en spirituele uitzichtloosheid die heerste in die periode’.
20
foto: Patrick Post
De Nederlandse componist en dichter Rozalie Hirs schreef in opdracht van Amsterdam Sinfonietta een nieuw werk. In een hedendaags commentaar op het Divertimento voor strijkers brengt ze een eerbetoon aan haar grote inspirator, componist Béla Bartók. De gevierde violiste Isabelle Faust speelt het schrijnende Concerto funèbre van de Duitse componist Karl Amadeus Hartmann.
Rozalie Hirs
VERWACHT
do 5 mrt 2015 donderdagavond serie serie asko|schönberg grote zaal / 20.15 uur
Asko|Schönberg
Tintelfrisse reïncarnaties De Duitse waaghals componist Hans Zender sleutelt onbetwiste meesterwerken om tot eigentijdse klankwerelden. Geen oude wijn in nieuwe zakken maar tintelfrisse reïncarnaties. Alom geprezen werd zijn Winterreise. Met slagwerk, accordeon en trompet bewijst Zender hoe inspirerend en vooral vernieuwend Beethovens Diabelli-variaties nu nog steeds zijn. Veteraan Frederic Rzewski maakte furore als uitvoerder van zijn sociaal bewogen pianomuziek. Woede over onrecht ventileerde deze New Yorker met Poolse roots in opruiend pianospel met een geweldige drive. Neergestreken in België kreeg hij vanaf 1977 een band met musici en ensembles uit onze regio. De Belgische pianist Daan Vandewalle tekent voor de première van Rzewski's tweede pianoconcert in korte tijd. Asko|Schönberg is ensemble in residence
21
Frederic Rzewski
VERWACHT
november do 20 - zo 23 nov
SAX14 Internationaal saxofoonfestival zie voor het volledige programma www.muziekgebouw.nl/festival/ sax2014
zo 23 nov / Kleine Zaal / 11.00 uur
vr 28 nov / 20.15 uur
Niels Bijl + René Groothof De rijke bramenplukker (Kinderconcert 6+)
Amsterdam Sinfonietta Isabelle Faust za 29 nov / 15.00 uur
zo 23 nov / 15.00 uur
Internationale saxofoonstudenten o.l.v. Vincent David Fantastique!
zo 30 nov / 20.15 uur
zo 23 nov / 21.00 uur
Cross-Linx Presents: Kintsukuroi Spinvis & Saartje van Camp
Candy Dulfer Slotconcert
december
vr 21 nov / 12.30 uur
Raaf Hekkema Bach en Paganini
De IJ-Salon Oud en nieuw
vr 21 nov / 20.15 uur
Nederlands Kamerorkest The saxophone now and then
di 25 nov / 12.30 uur
ma 1 dec / 20.30 uur
za 22 nov / 11.00 uur
Lunchconcert Ism Conservatorium van Amsterdam
Tina Dico Paradiso presenteert in het Muziekgebouw
Paquito D’Rivera Recital
di 25 nov / 20.15 uur
di 2 dec / 20.15 uur
Vesselina Kasarova + Hansjörg Albrecht Wagner en Berlioz
Orkest van de 18e Eeuw Fireworks
za 22 nov / 14.00 uur
Marinierskapel Der Koninklijke Marine + gasten Met o.a. Claude Delangle, Allard Buwalda en Otis Murphy
wo 3 dec / 20.15 uur wo 26 nov / 20.15 uur
Nederlandse Bachvereniging Wervelende Orkestsuites
A Love Unsung The Stolz Quartet do 4 dec / 20.15 uur
za 22 nov / 20.15 uur
do 27 nov / 20.15 uur
Vincent David + James Carter + Lars Mlekusch The hallucinating world of the saxophone
Amsterdam Sinfonietta + Isabelle Faust Hirs & Bartók 22
Nieuw Ensemble Het leven begint Geheimtips Bijzondere concerten die je niet mag missen
Muziekgebouw aan ‘t IJ / foto: Erik van Gurp
MUZIEKGEBOUW AAN ’T IJ Piet Heinkade 1 / 1019 BR Postbus 1122 / 1000 BC Amsterdam Kaartverkoop T 020 788 2000 ma t/m za 12.00 -18.00 uur Kantoor T 020 788 2010 F 020 788 2020 E post@muziekgebouw.nl Zakelijke evenementen T 020 788 2023
Restaurant Zouthaven bevindt zich op de begane grond van het Muziekgebouw. Voor een heerlijke start van uw concertavond. Openingstijden en reserveren www.zouthaven.nl of T 020 788 2090 WORD VRIEND Steun het Muziekgebouw al vanaf € 75 per jaar. Lees meer op : muziekgebouw.nl/steunons
PARTNERS De activiteiten van het Muziekgebouw aan ’t IJ komen tot stand door steun van:
Gelieve te zorgen dat uw mobiele telefoon uit staat tijdens het concert. Camerabeeld- en geluidsopnamen alleen toegestaan met toestemming vooraf.
Mediapartner:
Pauzedrankje (indien inbegrepen) serveren wij op tafels bij de uitgang van de zaal.
Druk binnenwerk:
EARLY BIRD TICKETS Voor jongeren tot 30 jaar, bijna alle concerten € 10. Wees snel: hoe eerder, hoe meer kans. Lees meer op: www.muziekgebouw.nl/earlybirds
Reserveren en openingstijden restaurant Zouthaven: www.zouthaven.nl. Centraal Station (10-15 min lopen) is met tram 26 bereikbaar tot 00.00 uur. Taxicentrale Amsterdam: T 020 677 7777. De Piet Heinparkeergarage onder Muziekgebouw aan ’t IJ is 24 uur per dag open. Informatie + online kaarten bestellen www.muziekgebouw.nl. Ook voor onze nieuwsbrief.