2016 01 07 Brodsky Quartet + Loren Lixenberg

do 7 jan 2016 donderdagavond serie grote zaal / 20.15 uur

Brodsky Quartet + LorĂŠ Lixenberg Bomen, muren, steden

PROGRAMMA

do 7 jan 2016 donderdagavond serie Grote Zaal / 20.15-22.00 uur DUUR: ca. 40 minuten voor de pauze ca. 40 minuten na de pauze

Brodsky Quartet + LorĂŠ Lixenberg Bomen, muren, steden

inleiding

Daniel Rowland viool Ian Belton viool Paul Cassidy altviool Jacqueline Thomas cello LorĂŠ Lixenberg mezzosopraan

foyerdeck 1 / 19.15-19.45 uur

Philip Ruitenberg in gesprek met Ian Ritchie, Theo Verbey en Yannis Kyriakides Dit concert is mede mogelijk gemaakt door

Dit concert wordt live uitgezonden door Omroep MAX op NPO Radio 4

Toelichting: Paul Janssen

Joaquín Turina (1882-1949) La Oración del Torero (1924) Giacomo Puccini (1858-1924) I Crisantemi (1890) Javier Álvarez (1956) Metro Chabacano (1988) Osvaldo Golijov (1960) Tenebrae (2002) PAUZE Nigel Osborne (1948), Christopher Norby (1983), Jocelyn Pook (1960), Theo Verbey (1959), Søren Nils Eichberg (1973), Gerald Resch (1975), Isidora Žebeljan (1967), Yannis Kyriakides (1969), Habib Hanna Shehadeh (1974), Nigel Osborne (1948) Trees, Walls, Cities (2013; Nederlandse première) 1. Prelude. Jerusalem to Derry Nigel Osborne 2. ‘Once There Was an Island’ (Derry~Londonderry) Christopher Norby 3. Interlude. Derry to London Nigel Osborne 4. ‘Pyramus and Thisbe’ (London) Jocelyn Pook 5. Interlude. London to Utrecht Nigel Osborne 6. ‘Der Garten des Paracelsus’ (Utrecht) Theo Verbey 7. Interlude. Utrecht to Berlin Nigel Osborne 8. ‘Just outside’ (Berlin) Søren Nils Eichberg 9. Interlude. Berlin to Vienna Nigel Osborne 10. ‘Wien, Flakturm Esterhazy-Park’ (Vienna) Gerald Resch 11. Interlude. Vienna to Dubrovnik Nigel Osborne 12. ‘When God was creating Dubrovnik’ (Dubrovnik) Isidora Žebeljan 13. Interlude. Dubrovnik to Nicosia Nigel Osborne 14. ‘Walls Have Ears’ (Nicosia) Yannis Kyriakides 15. Interlude. Nicosia to Jerusalem Nigel Osborne 16. ‘Song of Songs’ (Jerusalem) Habib Shehadeh Hanna 17. Postlude. Jerusalem to Derry Nigel Osborne

TOELICHTING

Trees, Walls, Cities is een indrukwekkende liedcyclus, mede geïnitieerd door het Brodsky Quartet en geschreven door verschillende componisten. Het basisthema is ommuurde steden; steden met muren die niet alleen in vroeger tijden ontstonden om de stadsbewoners te beschermen tegen invloeden van buitenaf, maar ook om mensen moedwillig te scheiden zoals de Berlijnse muur.

De zeer diverse liederen bieden zo niet alleen een blik op steden met eeuwenoude wortels, maar ook op steden die op verschillende manieren lijden onder geweld. De andere werken op het programma die de vorm hebben van een gebed of klaagzang, zoals de stedelijke impressie van de Mexicaanse componist Javier Álvarez, geven deze liederen een kader en vormen zo een contemplatieve inleiding op de Nederlandse première van een bijzondere liedcyclus.

Turina kon dankzij Albéniz in Parijs studeren bij Vincent d’Indy en vermengde zijn Spaanse tongval met invloeden van onder anderen Debussy en Ravel. Met het eendelige La Oracíon de Torero op. 34 schreef Turina in 1924 een van zijn tot op heden meest geliefde werken. Dankzij de ‘impressionistische’ elementen en de op de flamenco en de rol van de gitaar daarin gebaseerde klanken is niet alleen de invloed van de Fransen goed hoorbaar, maar geeft Turina ook duidelijk zijn wortels bloot. Het werk laat zich beluisteren als een beknopt ‘symfonisch gedicht’ over een stierenvechter die zich met reflectie en gebed voorbereidt om de arena te betreden.

De verwijzingen naar de gitaar zijn niet zo ver gezocht: Turina schreef de oorspronkelijke versie voor een bevriend luitkwartet. Later bewerkte hij het stuk voor strijkkwartet en er bestaat ook nog een versie voor strijkorkest.

Joaquín Turina

La Oración del Torero In de tweede helft van de negentiende eeuw kreeg de Spaanse muziek weer een eigen klank dankzij componisten als Isaac Albéniz en Enrique Granados. Zij vormden de springplank voor de volgende generatie met Manuel de Falla en Joaquín Turina die de Spaanse nationale muziek de twintigste eeuw in droeg.

4

toelichting

Giacomo Puccini

laatste akte van Manon Lescaut waarin Manon uiteindelijk uitgeput sterft in de armen van haar geliefde Des Grieux.

I Crisantemi

Toen Giacomo Puccini in 1890 het eendelige strijkkwartet I Crisantemi schreef, was hij bij lange na nog niet de fameuze operacomponist die hij aan het begin van de twintigste eeuw zou worden. Hij had wat succes gehad met de eenakter Le Villi uit 1883, maar zijn eerste grote opera, Edgar uit 1889, was geen succes.

Javier Álvarez

Metro Chabacano Javier Álvarez is in eigen land en daarbuiten een van de belangrijkste componisten van dit moment. Hoewel hij dit jaar zestig wordt, staat hij met beide benen niet alleen in de traditie, maar ook in populaire culturen.

Vandaar misschien dat Puccini, die zijn zinnen wel degelijk op de opera had gezet, alle wegen openhield en in januari 1890 I Crisantemi schreef als een instrumentale klaagzang bij de dood van graaf Amadeo di Savoia, de Italiaanse edelman die zelfs korte tijd koning van Spanje was geweest.

De chrysant is in Italië traditiegetrouw de bloem voor rouw, vandaar de titel. Puccini laat zich in dit werk van zijn meest melancholische kant horen, al klinken zijn opera’s volop in de melodielijnen door. Dat is ook niet zo gek. Veel materiaal van dit strijkkwartet en wat eerdere fragmenten voor strijkkwartet die hij tijdens zijn studietijd had geschreven, vonden hun weg naar zijn derde opera en grote doorbraak, Manon Lescaut uit 1893. Het hoofdthema van I Crisantemi is bijvoorbeeld het belangrijkste orkestmateriaal in de vierde en

Zijn werk vertoont niet alleen invloeden van de moderne klassieken, met name de minimal music, maar leunt ook sterk op de stand van de muziektechnologie en de wereld van de dance. In het korte en atmosferische Metro Chabacano komen deze elementen samen in wat de componist een ‘korte verbeelding’ noemt van ‘cyclische reizen door voorbijgaand stedelijk landschap’. Metro Chabacano uit 1988 maakt met Metro Nativitas en Metro Taxqueña deel uit van wat Álvarez inmiddels de cyclus Linea 2 heeft genoemd. De stukken zijn geïnspireerd door het metronetwerk van Mexico City, maar zijn nadrukkelijk geen klinkende portretten van 5

toelichting

de genoemde stations. Het stuwende Metro Chabacano heeft ‘een constante beweging van achtste noten op een gemiddelde snelheid waaruit korte melodische solo’s van de verschillende instrumenten opduiken’, aldus de componist. ‘De repeterende noten geven een vals idee van eenvoud omdat, ondanks het feit dat de frases zeer regelmatig zijn, de ritmes, accenten en de vluchtige melodische fragmenten op een complexe wijze de flow van de ‘moto perpetuo’ tegenspreken.’

ik mijn zoon mee naar het nieuwe planetarium in New York, waar we de aarde konden zien als een prachtige blauwe stip in de ruimte. Ik wilde een stuk schrijven dat zich vanuit verschillende perspectieven kan laten beluisteren. Dat wil zeggen, als men er voor kiest er naar te luisteren van ‘veraf’ dan biedt de muziek een prachtig oppervlakte maar van ‘dichter bij’ kan men horen dat de muziek onder de oppervlakte vol van pijn is.’ Golijov liet zich inspireren door enkele melisma’s uit Couperins Troisième Leçon de Tenebrae die een bron vormen voor de doorgaande beweging. Golijov schreef het werk oorspronkelijk voor sopraan, klarinet en strijkkwartet en maakte later op verzoek van het Kronos Quartet een bewerking voor louter strijkkwartet.

Osvaldo Golijov Tenebrae

De Argentijnse componist Osvaldo Golijov studeerde enige tijd in Israël aan de Rubin Academy. Daaraan hield de voornamelijk in de Verenigde Staten levende componist een band met het land over dat ook de eerste inspiratie vormde voor Tenebrae uit 2002.

Tenebrae schreef Golijov als een reactie op de twee contrasterende werelden die hij kort na elkaar in september 2000 ervoer. ‘Ik was in Israël aan het begin van een nieuwe golf van geweld die tot op heden voortduurt, en een week later nam 6

toelichting

Diverse componisten

vrijheid. Een belangrijk aanknopingspunt daarbij was het lied Der Lindenbaum uit Schuberts Winterreise. De componisten kregen expliciet de vraag op een of andere manier te verwijzen naar Schuberts lied.

Trees, walls, cities

Trees, walls, cities is een unieke liedcyclus van negen componisten en acht dichters die geĂŻnitieerd is door Paul Cassidy, de altviolist van het Brodsky Quartet, en Ian Ritchie, directeur van het City of London Festival.

Acht componisten geven uiting aan de alles overstijgende helende kracht van muziek

Om uiting te geven aan de alles overstijgende helende kracht van muziek, het thema van het festival in 2013, ontstond het idee om componisten uit ommuurde steden een lied te laten schrijven en zo een cyclus te creĂŤren. Acht componisten uit Londonderry, de Noord-Ierse geboortestad van Cassidy op de grens van het protestantse noorden en het katholieke zuiden, Londen, Utrecht, Berlijn, Wenen, Dubrovnik, Nicosia en Jeruzalem schreven even zovele uiteenlopende bijdragen op teksten van dichters naar eigen keuze. De Engelse componist Nigel Osborne koppelde de liederen met een prelude, interludes en een coda aan elkaar en ook de overkoepelende thematiek zorgde voor eenheid.

Trees, walls, cities, dat vandaag zijn Nederlandse première beleeft, is zo niet alleen een getuigenis van de overstijgende kracht van muziek, maar het is ook een modern soort Winterreise, die van stad naar stad trekt. Ondanks de diversiteit in de liederen van de verschillende componisten, onder wie de Utrechter Theo Verbey en de in Nederland wonende Cyprioot Yannis Kyriakides, klinkt op indrukwekkende wijze de verbinding en vereniging.

In alle ommuurde steden spelen bomen een belangrijke rol; niet alleen als kenmerkende stadsbeelden, maar ook als symbool voor leven, 7

liedteksten Trees, Walls, Cities

Before long a scatter of trees grew wild All round the base of the city walls Their roots grew tangled and sturdy and fierce Twisting like the sinews of Samson Weaving a net in the earth A web of secret life Beneath the sterile walls of the city

Once There Was an Island (Derry~Londonderry) Tekst: Matt Jennings (1968)

Once there was an Island An Island of trees Of sacred oaks Of hermits and druids with stars in their eyes Wild in the dappled dark Then the fist of empire brought axes and fire Ages of war swept away the trees

And then one day after centuries of silent growing Of underground root twining Of stone cracking and earth clutching Of swelling with the weight of rain and blood These trees brought down the wall

A graveyard of power a forest of ashes The wilderness gave way to the kingdom of men A mighty wall was built wide, tall and strong So high no eye could see over it So wide no sound could pass through it It rose to block the world outside A citadel against the hordes of nature

The wall fell like a giant It collapsed into rubble In a landslide of freedom The triumph of chaos Scattering rocks like seed and flowers The walls sank back into the sand and soil New trees drew life from the crumbling ruin And the Island became a forest once again

The walled city was heavy and grey Like a mountain in the distance No life grew on this Island of walls That was not granted by decree But after a while, a tree began to grow At the foot of the outer wall Its roots grew strong and its branches spread wide 8

liedteksten

Pyramus and Thisbe (London)

Built by the workers for the few Not for the likes of me and you

Tekst: Richard Thomas (1987)

Times were hard, oh times were rough And the city mean and cold.

But we were young and full of light And our souls were not yet sold.

The rich remembered glorified The poor forgot, thrown aside Same old story, same old story, Not much hope and much less glory.

La la la la la

We played with joy and innocence, We were green as Spring.

And when the sun dropped out the sky Joyfully we’d sing.

My love is long since dead and gone, Not much to discuss.

We had it all for one brief smile, Then that was it for us.

Round and round the Mulberry bush Down by the London wall All you need is a little push And down, my friend, you’ll fall.

He was done in by bad luck, Some like to call it fate.

Just another way of saying Poverty and hate.

Built by the workers for the few Not for the likes of me and you.

La la la la la London wall.

Round and round the Mulberry bush Down by the London wall All you need is a little push And down, my friend, you’ll fall.

I met my boy, my one true love, And so my life began, We had to grow up oh so fast And soon he was a man.

Built by the workers for the few, I’m old, I’m tired and I miss you!

La la la la la la London wall.

He worked his trade as a builder And he was strong and fair And when he held me in his arms He answered every prayer.

Oh he knew how and he knew where, Oh he answered every prayer.

Oh God, oh God, I sing thy praise But show some mercy as I end my days, Please end my days.

La la la la la la hu hu hu Push me, watch me fall.

Push me, watch me fall, that’s all.

Round and round the Mulberry bush Down by the London wall All you need is a little push And down, my friend, you’ll fall.

9

liedteksten

Der Garten des Paracelsus (Utrecht)

Just outside (Berlin)

Tekst: Peter Huchel (1903–1981)

Tekst: Søren Nils Eichberg

Meinem Sohn. Meinem Sohn.

I’ll probably never see again that Linden tree, Never those city gates.

So long ago.

So far the place.

I left to find my peace.

Wenn mittags das weiße Feuer Der Verse über den Urnen tanzt, Gedenke mein Sohn. Gedenke derer, Die einst Gespräche wie Bäume gepflanzt.

‘Come here to me and you’ll be free Come here to find your peace!’

Tot ist der Garten, mein Atem wird schwerer, Bewahre die Stunde, hier ging Theophrast, Mit Eichenlohe zu düngen den Boden, Die Wunde Rinde zu binden mit Bast.

Withering branches rustling call, You know, I can’t find peace.

Ein Ölbaum spaltet das mürbe Gemäuer Und ist noch Stimme im heißen Staub.

Sie gaben Befehl, die Wurzel zu roden.

Es sinkt dein Licht, schutzloses Laub.

Haunting me.

Wooing me.

Do you see me here, it’s me, Old friend, Linden tree!

I’m just outside those gates!

So far the place.

I come to find peace.

I come to find peace.

Just outside those city gates.

10

liedteksten

Wien, Flakturm Esterhazy-Park (Vienna) Tekst: Ferdinand Schmatz (1953)

Zerschmettert in Stücke im Frieden der Nacht Gebrochen was Macht ist der Wand Lücke schafft Zerpflückt die Hand Blumen Zu füllen die Leere mit Blüten zu sprießen aus Ritzen am Stück Zu summen mit Bienen im Saft Steigt der Baum an in uns verzweigt Baum mit Glück Schreibt so die Hand sacht Allen Raum weitend kracht Im Schatten das Helle geneigt Zerschmettert in Frieden die Stille der Nacht

11

liedteksten

When God was creating Dubrovnik (Dubrovnik) Tekst: Milan Miliši cˇ (1941–1991)

Najprije je dugo šetao Od Svetog Jakova do Kantafiga, Gledao strme litice, Pu cinu ˇ I žuku po padinama.

At first He took long walks From Saint Jacob’s Beach to Cape Kantafig Looking at the steep cliffs At the open sea At the Spanish broom blooming on the slopes.

Onda je našao nekakvog dje carca, ˇ Krhkog k’o koš cela, ˇ I dao mu solad da donese Vina i slanih srdela, Tako je po ceo ˇ rad.

Then He found some lad Fragile as a honeyberry sapling And gave him a coin To fetch some wine and salty pilchards So the work could begin.

Glatku bi ulicu cuknuo ˇ noktom, Oslušnuo je kako zvoni, Prije no što je udjene izmedu ¯ ku ca ˇ Kao kupu konalicu Izmedu ¯ dvije letve.

He’d tap a smooth street with His finger nail Listening to it resound Before inserting it between the houses Like a roof tile Between two beams.

S mirom kubizma, s kubicima mîra.

Bit’ ce ´ to sve citko ˇ s neba.

Istoku vrata isto cna, ˇ Zapadu zapadna, Za svaku cupicu ˇ lastavicu, Za svaku vatricu, Fùmar.

With the peace of cubism, with pieces of cubic walls It will be easy to see it all from the sky To the east the eastern gate To the west the western gate And for every downy swallow For every little fire A chimney.

I huj plamena u maslinicima.

I kule je dao na cinit’ ˇ Da budu za gledat’, Kao žene kad se Namjeste na prekuce. ´

And the sough of flames in olive groves.

Then he had some towers made For people to watch Like women Standing in their front-yards.

12

liedteksten

A kad bi Bog zastao, Sve bi oko njega zastajalo I stâlo k’o podne u caši ˇ ulja – Ni guda c, ni osica, ˇ Ni žiška u luminu Ne dahu se cuti, ˇ Samo zrikavci ludi zrikahu I svjetlice se palile i gasile Po moru.

And when God rested for a moment Everything nearby would stop too And stand still as a noon in a cup of oil – No fiddler or wasp Or spark from a candle Could be heard Only a cricket chirping wildly And stars flashing on and off At the sea.

Walls Have Ears (Nicosia)

Walls Have Ears (Nicosia)

Tekst: Mehmet Ya sin ‚ (1958) uit ‘Sava s‚ Zamani’ (Oorlogstijd)

Engelse vertaling: Taner Baybars en Linda Stark

˙ Içimden konu surdum i sitilmesin diye ‚ ‚ gören de bilgelik sezerdi sessizlig˘ imden!

Gizlenmesi gerekirdi çünkü tehlikeliydi Türkçe Elence desen kesinkes yasak.

Tetikte beklerdi birer makineli-tüfek gibi beni kurtarmak isteyen büyükler zaten o zamanlar gönüllü askerdi herkes.

Ve ders kitaplarının ince bıçak-açacag˘ ına benzeyen ˙ Ingilizce, ortada dururdu öyle, zorunlu durumlarda konu sulacak bir dil olarak ‚ özellikle de Elenler ile.

Hangi dilde ag˘ layacag˘ ımı bile sa çog˘ u kez ‚ sırırdım ‚ yabancı da deg˘ il, çeviri bir hayattı ya sadı ‚ g˘ ım anadilim ba skaydı, anavatanım ba ska ‚ ‚ ben derseniz bamba ska. ‚ Daha o karartma günlerinden görünmü stü ‚ hiçbir ülkenin sairi olamayacag˘ ım ‚ çünkü azınlıktım ve ‘özgürlük’ hiçbir ulusal sözlüg˘ e sıg˘ amayan bir sözcüktü...

En sonunda üç dil birbirine girdi siirlerimde ‚ ne Türkler duyabildi içimden geçenleri ne Elenler, ne de Öbürleri – Ama kınamıyorum onları, sava s‚ zamanıydı.

I used to talk within myself so that no one could hear me, and they all suspected wisdom in my silence!

Turkish was dangerous, must not be spoken, and Greek was absolutely forbidden...

My elders, who wanted to save me, were waiting, each one trigger-ready before a machinegun.

Anyway, everyone was then a willing soldier.

English remained right in the middle, a slender paper-knife for cutting schoolbooks, a tongue to be spoken at certain times especially with the Greeks!

I was often unsure in which language to shed tears, the life I lived wasn’t foreign, but one of translation – my mother tongue one thing, my motherland another, and I altogether different...

Even in those days of blackouts it became obvious I could never be the poet of any country, because I belonged to a minority. And ‘Freedom’‘s still a word uneasy in any nation’s lexicon...

Then in my poems, the three languages got into a wild tangle: Neither the Turks nor the Greeks could hear my inner voice, nor the Others...

But I don’t blame them, it was wartime.

13

liedteksten

Song of Songs (Jerusalem)

Song of Songs (Jerusalem)

Tekst: Koning Salomo (tiende eeuw na Chr.)

Arise my darling, my beautiful one, come with me See! The winter is past; the rains are over and gone.

Flowers appear on the earth; the season of singing has come, the cooing of doves is heard in our land.

Catch for us the foxes, the little foxes that ruin the vineyards, our vineyards that are in bloom.

My beloved is mine and I am his; he browses among the lilies.

Until the day breaks and the shadows flee, turn, my beloved, and be like a gazelle or like a young stag on the rugged hills.

I will get up now and go about the city, through its streets and squares.

Have you seen the one my heart loves?

I held him and would not let him go till I had brought him to my mother’s house.

Do not arouse or awaken love until it so desires.

14

liedteksten

Place me like a seal over your heart, like a seal on your arm; for love is as strong as death, its jealousy unyielding as the grave.

It burns like blazing fire, like a mighty flame.

Many waters cannot quench love; rivers cannot sweep it away.

If one were to give all the wealth of one’s house for love, it would be utterly scorned.

The Holy Bible - Song of Songs II:10-12, 15-17, III: 2-5, VIII:6- 7

15

BIOGRAFIEËN COMPONISTEN Joaquín Turina

Debussy en Maurice Ravel, wat zijn componeren een beslissende impuls gaf. Toch was het uiteindelijk Isaac Albéniz die hem op het spoor van de Spaanse folklore zette.

Vanaf de pianosuite Sevilla uit 1908 combineert Turina impressionistische elementen met de Spaanse volksmuziek.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog keerde hij terug naar Spanje waar hij in Madrid dirigent werd bij Teatro Real en docent aan het conservatorium.

als kerkorganist, maar besloot na het horen van Verdi’s Aida operacomponist te worden.

Hij studeerde vanaf 1880 aan het Conservatorium Giuseppe Verdi in Milaan en schreef in 1882 de eenakter Le Villi om mee te doen aan een compositiewedstrijd.

Giacomo Puccini De Spaanse componist, dirigent en muziekpedagoog Joaquín Turina (1882-1949) bleek al jong over muzikaal talent te beschikken.

Hij studeerde aan het conservatorium van Madrid en woonde van 1905 tot 1914 in Parijs waar hij bij onder anderen Vincent d’Indy studeerde.

Hij raakte bevriend met componisten als Claude

De Italiaanse componist Giacomo Puccini (1858-1924) werd geboren in een familie die al generaties lang in de muziek zat. Puccini leek ook voorbestemd om zijn vader op te volgen als Maestro di cappella van de kathedraal van Lucca. Het liep anders.

Toen Puccini zes jaar oud was overleed zijn vader en werd de familiecirkel doorbroken.

Puccini ging wel aan het werk 16

De opera won niet maar trok wel de aandacht van uitgeverij Ricordi. Na het matige succes van de opera Edgar brak Puccini in 1893 door met Manon Lescaut. Successen volgden met onder andere La Bohème, Tosca en Madame Butterfly. Puccini overleed in 1924 aan de gevolgen van

biografieën

Javier Álvarez

De Mexicaanse componist Javier Álvarez (1956) studeerde in Mexico klarinet en compositie en trok in de vroege jaren tachtig via de Verenigde Staten naar Engeland waar hij zijn studie voortzette aan het Royal College of Music in Londen. Álvarez bekwaamde zich in eerste instantie vooral in elektro-akoestische werken zoals Temazcal uit 1984 en

hij won in 1993 de Prix Ars Electronica. In veel van zijn werken spelen elementen uit Latijns-Amerikaanse volksmuziek en populaire dansen zoals de mambo een grote rol. In Engeland, waar hij jarenlang verbleef, ontpopte Álvarez zich als een begenadigd docent en doceerde hij compositie en computermuziektechnologie aan onder andere het Royal College of Music en de Guildhall School of Music.

In 2005 keerde hij terug naar Mexico waar hij zich vestigde als componist en waar hij hoofd werd van de Muziekafdeling van de Escuela Superior de Artes in Yucatán.

Osvaldo Golijov De Argentijnse componist Osvaldo Golijov (1960) werd geboren in La Plata, maar zijn familiewortels liggen in Roemenie en de Oekraïne.

Golijov werd met een moeder die pianodocente was al jong omgeven door klassieke muziek en kwam ook in aanraking met de joods liturgische muziek, klezmer en de tango’s van Piazzolla.

17

Na zijn studie piano en compositie aan het conservatorium van La Plata studeerde Golijov verder in Israël aan de Jerusalem Rubin Academie.

foto: Alejandro Golijov

keelkanker. Hij liet zijn laatste opera, Turandot, onvoltooid achter. Sinds 1930 wordt in Torre del Lago Puccini ter ere van de componist ’s zomers het Puccini Festival gehouden.

In 1986 trok hij naar de Verenigde Staten waar hij zijn opleiding afrondde bij George Crumb. In de Verenigde Staten groeide Golijov uit tot een van de gevestigde componisten van deze tijd en werd hij onder andere vaste componist van het Spoleto USA Festival en het Chicago Symphony Orchestra. In 2000 kreeg hij veel internationale aandacht nadat hij in opdracht van de Internationale Bachakademie Stuttgart voor het Bach herdenkingsjaar de Pasion segun San Marcos had geschreven.

biografieën

De Britse componist Nigel Osborne (1948) gaf les op de Universiteit van Edinburgh en in Hannover aan de Hochschüle für Musik, Theater und Medien.

Hij was een pionier op het gebied van muziektherapie, met een bijzondere interesse voor de helende werking van muziek bij oorlogsslachtoffers.

Hij won onder andere de Gaudeamusprijs en de Koussevitzky Award.

De Noord-Ierse componist Christopher Derby (1983) studeerde in 2011 af aan de Universiteit van Ulster, maar werkt al sinds 2007 als freelancecomponist voor concertmuziek, theatermuziek en muziek voor videogames.

Zijn werk wordt geregeld uitgevoerd door onder andere het Vanbrugh Quartet en het Brodsky Quartet, In het seizoen 2013-2014 was hij composer in residence van het AZ Pro Arte Ensemble.

De Engelse componiste pianiste en altvioliste Jocelyn Pook (1960) studeerde aan de Guildhall School of Music and Drama. Ze vond haar weg in de betere popmuziek en trad op met onder andere The Communards en Massive

Attack en richtte haar eigen kamerkwartet op: Electra Strings, later omgedoopt tot Briljant Strings. Haar carrière als film- en theatercomponist kreeg een boost nadat tracks van haar album Flood werden gebruikt voor Stanley Kubricks Eyes Wide Shut.

eerste composer in residence van het Danish National Symphony Orchestra en in 2014 zorgde hij in Londen met zijn opera Glare voor ophef.

De een noemde het onnodig gewelddadig, de ander de perfecte opera voor het digitale tijdperk.

Theo Verbey (1959) studeerde trompet aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag bij Peter Masseurs, maar stapte al na een jaar over naar compositie en muziektheorie. Hij studeerde onder anderen bij Peter Schat, Jan van Vlijmen en Diderik Wagenaar. Direct na zijn afstuderen werd Verbey zelf aangetrokken als docent aan het Koninklijk Conservatorium.

Hij ontwikkelde zijn eigen compositietechniek waarbij hij gebruik maakt van fractaltheorieën.

De Oostenrijkse componist Gerald Resch (1975) studeerde compositie aan de Hochschule für Musik und darstellende Kunst in Wenen.

Daarnaast studeerde hij muziekwetenschap, filosofie en kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Wenen. Hij is een van de grondleggers van de componistengroep Gegenklang. Sinds 2007 is hij muziekcurator van de Kunstvereins Alte Schmiede Wien en in 2011 was hij hoofdcomponist van het festival Wien Modern.

De Duits-Deense componist Søren Nils Eichberg (1973) studeerde piano, compositie en directie in Kopenhagen en Keulen. Nadat hij in 2001 de Koningin Elizabethwedstrijd voor componisten won concentreerde hij zich voornamelijk op het componeren. In 2010 was hij de

Isidora Žebeljan (1967) is een Servische componiste en dirigente. Ze studeerde aan de Muziekacademie van Belgrado en is daar sinds 2002 zelf compositiedocente.

Ze wordt internationaal uitgevoerd en staat vooral hoog aangeschreven voor haar muziektheaterwerken. In 2003

18

biografieën

vestigde ze de internationale aandacht op zich met de opera Zora D. die in Amsterdam in première ging.

Yannis Kyriakides (1969) werd geboren in Limassol, Cyprus uit Griekse ouders. Hij studeerde muziekwetenschap aan de Universiteit van York en trok vervolgens naar Nederland om aan het Koninklijk Conservatorium van Den Haag compositie te studeren.

Kyriakides heeft zich gevestigd in Amsterdam en schrijft regelmatig in opdracht voor vooraanstaande internationale ensembles. In 2014 won hij voor Words and Songs without Words de International Rostrum of Composers Prize.

Habib Shehadeh Hanna (1974) is een Palestijns componist en ud- en bouzoukspeler. Hij was enige jaren directeur van het Nationaal Conservatorium van Palestina en hij stichtte een muziekschool in Ramlah.

Hij werkt als componist en uitvoerend musicus met diverse ensembles en hij schrijft ook werk voor film, documentaires en theaterproducties.

UITVOERENDEN Loré Lixenberg Mezzosopraan

De Engelse mezzosopraan en regisseur Loré Lixenberg wist al op vijfjarige leeftijd na een bezoek aan een uitvoering van Capriccio van Richard Strauss in Glyndebourne dat ze het operavak in wilde. Al snel kwam daar een fascinatie voor hedendaagse muziek bij.

Na haar studie was Lixenberg dan ook snel te vinden in de actuele muziekscene. Ze was nauw betrokken bij het ontstaan van Jerry Springer – the opera van Richard Thomas en speelde van 2003 tot 2006 een van de hoofdrollen in deze 19

succesvolle productie. In 2011 maakte ze haar debuut bij het Londense Royal Opera House met de rol van Shelly in de opera Anne Nicole van Marc Anthony Turnage. Lixenberg treedt zowel in opera als op het concertpodium wereldwijd op. Daarnaast is ze ook actief als regisseur en heeft zich gespecialiseerd in twintigsteen eenentwintigste-eeuwse werken van componisten als Mauricio Kagel, John Cage, Arvo Pärt en Georges Aperghis.

foto: Benjamin Eolovega

biografieën

Brodsky Quartet Het Engelse Brodsky Quartet werd in 1972 opgericht en maakt sindsdien naam als een kwartet dat niet alleen het klassieke repertoire beheerst maar ook en vooral uitblinkt in hedendaagse en vooral vernieuwende kamermuziek.

Zo nam het kwartet, dat zijn naam ontleent aan de Russische violist Adolph Davidovich Brodsky, niet alleen werken van onder

anderen Beethoven, Janácek, Bartók, Britten en Sjostakovitsj op, maar ging het ook spraakmakende samenwerkingen aan met popmusici als Björk, Sting, Paul McCartney en Elvis Costello. Van de oorspronkelijke kwartetleden spelen celliste Jacqueline Thomas en violist Ian Belton nog steeds mee. Altviolist Paul Cassidy is sinds 1992 lid van het kwartet en sinds 2007 fungeert Daniel Rowland als primarius.

20

VERWACHT

do 14 jan 2016 donderdagavond serie grote zaal / 20.15 uur

Ives Ensemble What a ball

De ballroom- en latindansen veroverden aan het begin van de 20e eeuw het Europese continent. Ze brachten een hoop reuring en swing teweeg en wisten zelfs componisten bekend staand als bijzonder ernstig, te verleiden tot lichtvoetige ‘uitbundigheden’.

Stravinsky, Clementi, Hartmann en later ook Wolfgang Rihm en Joël Bons lieten zich verleiden tot een eigen versie van ragtime en wals. Het Ives Ensemble laat de swingende dansen in dit concert horen.

Componisten als Igor Stravinsky en Karl Amadeus Hartmann worden doorgaans niet tot de meest lichtvoetige componisten gerekend. Ook het Ives Ensemble staat bekend als een gezelschap dat zich bezig houdt met doorwrochte hedendaagse werken. Niets daarvan in dit programma: de swingende dansen die aan het begin van de vorige eeuw uit de Verenigde Staten overwaaiden, brengen vooral losbandigheid en plezier.

PROGRAMMA: Wolfgang Rihm Music Hall Suite / Igor Stravinsky Ragtime / Joël Bons Summer Dance / Karl Amadeus Hartmann Burleske Musik / Aldo Clementi Valzer su GESAA / Valzer su F.A.C. / Francis Poulenc Le Bal masqué

21

Francis Poulenc

VERWACHT

Januari

zo 17 jan / 15.00 uur

wo 27 jan / 20.15 uur

vr 8 jan / 20.15 uur

Score Collective At first light

Cappella Amsterdam Elegieën van Maria

Pierre-Laurent Aimard Beethoven en Stockhausen

di 19 jan / 20.15 uur

do 28 + vr 29 jan / 20.15 uur

za 9 jan / 20.15 uur

NJO Symfonieorkest Italiaanse Streken

Rosanne en Julia Philippens Meeting Point

Nederlands Blazers Ensemble Cuba

do 21 jan / 12.30 uur

za 9 jan / 22.30 uur / SPLENDOR

Het Weeshuis van de Nederlandse Muziek in Splendor

Lunchconcert i.s.m. Conservatorium van Amsterdam do 21 jan / 20.15 uur

za 9 jan / 23.00 uur / Kleine Zaal

Storioni Trio & friends Sextet van Penderecki

Hieroglyphic Being The Rest is Noise

vr 22 jan / 20.15 uur

zo 10 jan / 15.00 uur

Open je Oren: Benjamin Herman Wat is het geheim van de saxofoon (8+) do 14 jan / 20.15 uur

Ives Ensemble What a Ball

Nederlands Kamerorkest Lucas Jussen speelt Mozart en Bartók za 23 jan / 20.15 uur

Quatuor Diotima + Christian Poltéra Nieuw licht op Schuberts Strijkkwintet zo 24 jan / 15.00 uur

za 16 jan / 20.15 uur

Ests Filharmonisch Kamerkoor Boetepsalmen van Schnittke

Unieke jubileumwandeling Muziekgebouw met app Curvices

Nederlandse Bachvereniging Driekoningen

22

Speciaal voor ons 10-jarig bestaan maakte componiste Rosalie Hirs de poëzie- en klankinstallatie Curvices Amsterdam. Een unieke muzikale rondwandeling waarvoor u de gratis Curvicesapp kunt downloaden via de App Store, Google Play of iTunes. De app schakelt in zodra u rondom het gebouw een van de wandelzones betreedt. Een cadeautje van de componist waarvan u het hele jubileumseizoen kunt profiteren!

Meer info: muziekgebouw.nl/ festival/10jaar Geheimtips Bijzondere concerten die je niet mag missen

Muziekgebouw aan ‘t IJ / foto: Erik van Gurp

MUZIEKGEBOUW AAN ’T IJ Piet Heinkade 1 / 1019 BR Postbus 1122 / 1000 BC Amsterdam Kaartverkoop T 020 788 2000 ma t/m za 12.00 -18.00 uur Kantoor T 020 788 2010 F 020 788 2020 E post@muziekgebouw.nl Zakelijke evenementen T 020 788 2023

Restaurant Zouthaven bevindt zich op de begane grond van het Muziekgebouw.

Voor een heerlijke start van uw concertavond.

Openingstijden en reserveren www.zouthaven.nl of T 020 788 2090 WORD VRIEND Steun het Muziekgebouw al vanaf € 75 per jaar. Lees meer op : muziekgebouw.nl/steunons

PARTNERS De activiteiten van het Muziekgebouw aan ’t IJ komen tot stand door steun van:

Gelieve te zorgen dat uw mobiele telefoon uit staat tijdens het concert.

Camerabeeld- en geluidsopnamen alleen toegestaan met toestemming vooraf.

Mediapartner:

Pauzedrankje (indien inbe­grepen) serveren wij op tafels bij de uitgang van de zaal.

Druk binnenwerk:

EARLY BIRD TICKETS Voor jongeren tot 30 jaar, bijna alle concerten € 10. Wees snel: hoe eerder, hoe meer kans. Lees meer op: www.muziekgebouw.nl/earlybirds

Reserveren en openingstijden restaurant Zouthaven: www.zouthaven.nl.

Centraal Station (10-15 min lopen) is met tram 26 bereikbaar tot 00.00 uur. Taxicentrale Amsterdam: T 020 677 7777.

De Piet Heinparkeergarage onder Muziekgebouw aan ’t IJ is 24 uur per dag open.

Informatie + online kaarten bestellen www.muziekgebouw.nl. Ook voor onze nieuwsbrief.

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX