wo 23 mrt 2016 serie piano Grote Zaal / 20.15 uur
Till Fellner Quasi una fantasia
PROGRAMMA
wo 23 mrt 2016 serie piano Grote Zaal / 20.15-21.50 uur DUUR: ca. 40 minuten voor de pauze ca. 35 minuten na de pauze
Till Fellner
Quasi una fantasia Till Fellner piano
Robert Schumann (1810-1856) Papillons op. 2 (1829-1831) Introductie in D. Moderato Wals in D Wals in Es. Prestissimo Wals in fis Wals in fis Polonaise in Bes Wals in d Wals in f. Semplice Wals in cis Wals in bes. Prestissimo Wals in C. Vivo Polonaise in D Finale in D Luciano Berio (1925-2003) Cinque Variazioni (1952/53, herziene versie 1966) Ludwig van Beethoven Sonate in Es op. 27 nr. 1 ‘Quasi una fantasia’ (1801) Andante Allegro molto e vivace Adagio con espressione Allegro vivace PAUZE Robert Schumann Fantasie in C op. 17 (1836-38) Durchaus phantastisch und leidenschaftlich vorzutragen Mässig. Durchaus energisch Langsam getragen. Durchweg leise zu halten
toelichting Op verzoek van Ludwig van Beethoven verschenen de woorden Quasi una fantasia op de titelpagina van de sonate die vanavond wordt gespeeld. Hij deed dat omdat hij, recalcitrant als hij was, in dit werk afwijkt van de toen geldende regels over de opbouw van een sonate. En hij probeerde met die woorden, die zoiets betekenen als ‘eigenlijk meer een fantasie’, critici de mond te snoeren. Beethoven vond deze vormvoorschriften blijkbaar te knellend voor wat hij te melden had. Heidelberg. Vooral in die laatste stad genoot hij met volle teugen van het studentenleven. Ook de mooie omgeving en de wijn uit de Pfalz spraken hem erg aan.
Robert Schumann begreep Beethovens problemen met de vormvoorschriften maar al te goed en hij heeft veel werken radicaal anders opgezet. Vaak deed hij dat door een verzameling korte impressies te componeren, zoals in de vanavond te spelen Papillons. Maar ook in langere stukken als zijn Fantasie, die na de pauze klinkt, is hij afgeweken van de toen voor de sonate geldende conventies.
Schumann maakte veel vrienden en een van zijn professoren organiseerde geregeld zangavonden. Muziek speelde een hoofdrol in zijn leven en hij bezocht veel concerten. Op een van de vele adressen waar hij woonde stond een piano waar hij altijd op mocht spelen op voorwaarde dat hij pianoles gaf aan de zoon van zijn hospes. Zo nu en dan gaf hij huisconcerten. Hier kwam hij langzamerhand tot de beslissing om niet verder te gaan met de rechtenstudie maar zich met kunst bezig te gaan houden. Hij had twee talenten: hij kon goed schrijven en virtuoos pianospelen.
En of het volgende toeval is weten we niet. Maar, zoals we in de toelichting bij Papillons kunnen lezen, spelen broers een rol in het verhaal dat aan deze muziek ten grondslag ligt. De Cinque Variazoni van Luciano Berio zijn gebaseerd op een thema uit een opera met als tekst ‘fratello’, het Italiaanse woord voor broer.
Robert Schumann
Tijdens deze periode begon hij te componeren en Papillons is de allereerste compositie waarin hij zich liet inspireren door literatuur. Schumann las veel en liep weg met Flegeljahre, een ‘Bildungsroman’ van de satirische Duitse schrijver Jean Paul over een poëtische jongeman op zoek naar de zin van het leven.
Papillons op. 2
Schumann was negentien toen hij de eerste schetsen van Papillons op papier zette. Omdat zijn moeder zo aandrong was hij rechten gaan studeren, eerst in Leipzig en daarna in 4
toelichting
Het een na laatste hoofdstuk speelt zich af tijdens een gemaskerd bal. Er zijn twee broers, de daadkrachtige Vult en de dromerige Walt. (Later had Schumann het er vaak over dat hij deze twee tegenstrijdige eigenschappen in zichzelf verenigde en hij noemde ze Florestan en Eusebius.) Vult en Walt zijn allebei verliefd op hetzelfde meisje, Wina. Als Walt slaapt trekt Vult diens carnavalskostuum aan en maakt Wina het hof. Ze belooft met hem te trouwen. Maar dan komt hij erachter dat zij hem voor zijn broer houdt en dat zij echt alleen maar van Walt houdt. Dus besluit hij zijn heil elders te zoeken en hij verlaat al fluit spelend de stad. Toen Schumann dit hoofdstuk had gelezen en achter de piano zat kwam bij hem spontaan de ene na de andere Papillon naar boven. Hij bedacht in eerste instantie een reeks van tien miniatuurtjes, gedeeltelijk gebaseerd op die scène. Maar later kwamen daar nog twee stukjes bij die niets met het boek te maken hebben.
In de finale citeert Schumann de zogenoemde ‘Grossvatertanz’, die altijd werd gespeeld aan het eind van een bal. Hij combineert dit thema meesterlijk met de openingswals die een aantal malen terugkomt en steeds verder wordt bewerkt. Terwijl de muziek wegsterft horen we ook nog in de verte de kerkklok zes keer slaan.
Luciano Berio Cinque Variazioni
Berio was een van de belangrijkste Italiaanse componisten van de tweede helft van de twintigste eeuw. Hij werd gezien als een van de voormannen van de internationale avant-garde. Telkens weer lukte het hem om zich ondanks experimenten niet van het concertpubliek te vervreemden. Net als Schumann ging hij eerst rechten studeren. Maar tegelijkertijd kreeg hij ook compositieles. Tijdens zijn studie leerde hij de hoogst originele Amerikaanse stemkunstenares Cathy Berberian kennen. Ze trouwden en gingen op huwelijksreis naar Amerika. In Tanglewood ontmoette Berio zijn beroemde landgenoot Luigi Dallapiccola, die daar les gaf. Van hem leerde Berio om te werken met het twaalftoonsysteem, zoals we dat kennen bij Arnold Schönberg, Alban Berg en Anton Webern. De Cinque Variazioni, geschreven in 1952/53 en herzien in 1966, zijn een uitvloeisel daarvan. Als uitgangspunt voor de vijf variaties gebruikte Berio een themaatje uit een opera van Dallapiccola, Il prigioniero. Het motief bestaat uit drie noten op het woord ‘fratello’ (broer). Berio heeft het werk ook opgedragen aan Dallapiccola.
De naam Papillons (vlinders) is erg goed gekozen omdat bijna alle stukjes gedaantewisselingen ondergingen voordat ze hun definitieve vorm kregen. Naast de literaire grondslag van Papillons is er ook de invloed van Schuberts polonaises en walsen die Schumann maar al te graag speelde. Het zal dus niemand verbazen dat de reeks opent met een wals. Daarna laat Schumann de luisteraar alle hoeken van de concertzaal zien. Hij springt van de hak op de tak en het was ook zijn bedoeling om ons in verwarring te brengen. Dit componeren in brokstukjes was volkomen nieuw in die tijd en niet iedereen was er blij mee. Maar om toch een zekere eenheid te creëren bedient hij zich vaak van de toonsoort D groot. En hij grijpt zo nu en dan terug op eerder gebruikte thema’s. 5
toelichting
Ludwig van Beethoven
qua vorm was deze sonate revolutionair. Het gaat eerder om een verzameling losjes geconstrueerde stukken, die zonder pauze achter elkaar gespeeld worden, dan om een pianosonate. Beethoven had een deel van zijn reputatie te danken aan zijn fabelachtig improvisatievermogen. Deze sonate geeft ons daarvan een indruk.
Sonate op. 27 nr. 1 ‘Quasi una fantasia’ Beethovens twee Sonates op. 27 ontstonden in 1801. Over nummer twee uit dat opus, in cis klein, bijgenaamd Mondschein, is meer gezegd en geschreven dan over al zijn andere composities. Op den duur kreeg Beethoven daar zelf ook genoeg van.
Om een sonate te beginnen met een Andante was rond 1800 al ongehoord. Het gaat naadloos over in een pittig Allegro met soms tegendraadse accenten. Dan keert het Andante weer even terug en leidt ons via een coda naar een hier en daar nogal demonisch scherzo. Daarna volgt een vredig en diepzinnig Adagio. De briljant geconstrueerde finale is het langste deel van de sonate. Na verloop van tijd wordt de vaart plotseling stilgelegd voor een korte terugblik naar het Adagio. En de sonate wordt op een briljante manier afgesloten met een kort maar krachtig presto.
Tegen zijn leerling Czerny zei hij: ‘De mensen hebben het constant over de cis-klein sonate; ik heb toch echt wel betere werken geschreven’. Al die aandacht voor de Mondscheinsonate heeft ervoor gezorgd dat de zustersonate, die vandaag wordt gespeeld, een ondergeschoven kindje is geworden. Toen Beethoven de beide sonates componeerde ging het hem zakelijk gezien goed, hij kreeg meer opdrachten dan hij aankon. Maar zijn gezondheid speelde hem parten en wat hem vooral bezighield was zijn toenemende doofheid. Door zo hard mogelijk te werken probeerde hij zijn doemgedachtes op afstand te houden. ‘Ik leef helemaal in mijn muziek en zodra ik een compositie af heb begin ik aan een volgende. Dikwijls werk ik aan drie of vier stukken tegelijk’. Deze golf van energie werd ook gevoed door verliefdheid. Beethoven was nogal licht ontvlambaar en werd vooral verliefd op vrouwen die sociaal gezien voor hem onbereikbaar waren. Ditmaal ging het om een mooie, zeventienjarige leerlinge, gravin Giulietta Guicciardi. Net als bij de Mondscheinsonate gaf Beethoven zijn uitgever opdracht Opus 27 nr. 1 te voorzien van de titel ‘Sonata quasi una fantasia’. Dat deed hij om zich in te dekken tegen kritiek. Want
Robert Schumann Fantasie in C
Schumanns Fantasie wordt door veel mensen gezien als zijn meest persoonlijke en diep doorvoelde pianocompositie. Het driedelige stuk is gefaseerd ontstaan. Begin 1836 componeerde hij het eerste deel, later dat jaar voegde hij er nog twee delen aan toe. Daardoor werd het een stuk dat qua vorm wel op een sonate lijkt. Waarschijnlijk heeft Schumann deze losjes gehanteerde sonatevorm afgekeken van Beethovens twee Sonates op. 27. Schumann 6
toelichting
vond trouwens dat de sonatevorm zijn beste tijd wel had gehad. De Fantasie ontstond op een dieptepunt in zijn leven. Hij wilde trouwen met Clara Wieck, maar haar vader, Schumanns leraar, verzette zich met hand en tand. Hij verbood elke vorm van omgang, waardoor ze elkaar anderhalf jaar niet zagen. In een brief aan Clara schrijft Schumann: ‘Op de details na ben ik klaar met een driedelige fantasie. Het eerste deel is, denk ik, het meest gepassioneerde stuk dat ik ooit heb geschreven – een diepe weeklacht om jou’.
op recitals uit te voeren. Desondanks heeft Schumann het werk aan hem opgedragen. Ook Clara Schumann, die jarenlang tot de Europese pianotop behoorde, had eerst haar twijfels. Pas tien jaar na Schumanns dood zette zij de Fantasie op haar repertoire. Tekst toelichting: Thijs Bonger
In het coda van het openingsdeel citeert Schumann een melodie uit Beethovens liederencyclus An die ferne Geliebte. Deze verwijzing naar Beethovens lied was niet alleen zeer toepasselijk voor Schumanns verlangen, maar had ook een andere bedoeling. Via een soort crowdfunding avant la lettre vroeg een muziekuitgever een aantal componisten, waaronder Czerny, Liszt, Chopin, Mendelssohn en Schumann werken te schrijven waarvan de opbrengst ten goede kwam aan de oprichting van een monument voor Beethoven in zijn geboorteplaats Bonn. De hele onderneming had nogal wat voeten in de aarde en dat het monument er uiteindelijk is gekomen lag voornamelijk aan de vrijgevigheid van Liszt. Bij de plechtige onthulling in 1845 waren naast allerlei hoogwaardigheidsbekleders en componisten ook Queen Victoria en Prince Albert aanwezig, maar Schumann niet omdat hij ziek was. De Fantasie stelt technisch zulke hoge eisen aan de pianist – vooral in het coda van het tweede deel – dat Liszt eigenlijk de enige was die hem kon spelen. Hij vond het stuk ongeschikt om 7
BIOGRAFIEËN Robert Schumann
Robert Schumann (1810‑1856) was onder invloed van zijn vader in zijn jeugd vooral een gepassioneerde lezer van romans en gedichten. Piano speelde hij vanaf zijn zesde jaar, en in zijn gymnasiumtijd begon hij te componeren, aanvankelijk vooral voor zijn eigen instrument. Tijdens zijn pianostudie bij Friedrich Wieck forceerde hij
zijn linkerhand en moest hij zijn droom om pianovirtuoos te worden opgeven. Voor de dochter van Wieck, de jonge pianiste Clara, vatte hij een grote liefde op. Geniale pianowerken ontstonden in die tijd, maar in 1840, het jaar waarin Robert en Clara trouwden, kwam een kentering. Hij schreef nu haast alleen nog liedcomposities, daarna kwamen de andere genres aan bod: symfonieën, kamermuziek en één voltooide opera. Als dirigent en conservatoriumleraar in Leipzig was Schumann niet succesvol aangezien het steeds moeilijker voor hem werd om te communiceren met de medemens. Een als jonge man opgelopen syfilisinfectie maakte dat hij aan depressieve aanvallen leed en ‘stemmen’ hoorde. Na een zelfmoordpoging belandde hij in de kliniek van Endenich bij Bonn. Daar leefde hij nog enkele jaren in volledige afzondering, tot hij in 1856 stierf. 8
Luciano Berio
foto: Guy Vivien
COMPONISTEN
Luciano Berio (1925-2003) was een Italiaans componist. Hij was van 1950 tot 1964 getrouwd met de Amerikaanse sopraan Cathy Berberian, voor wie hij een aantal stukken gecomponeerde, waaronder Circles, Sequenza III, Visage en Récital. Berio richtte in samenwerking met Bruno Maderna in Milaan de Studio di Fonologia Musicale op voor elektronische muziek. Later werd hij professor aan de befaamde Juilliard School
biografieën
in New York. Zijn oeuvre omvat een breed scala aan vormen en vormexperimenten. Hij schreef zowel kamermuziek, composities voor groot orkest en vocalisten als elektronische muziek. Hij werkte zijn leven lang aan een reeks Sequenzas voor solo-instrumenten. Het gebruik van muzikale en literaire citaten en het incorporeren van allerlei soorten volksmuziek is kenmerkend voor zijn werk. Grote populariteit kreeg hij met zijn Folk Songs in 1964 en zijn voor de Swingle Singers gecomponeerde Sinfonia in 1968. Berio orkestreerde ook muziek van andere componisten. Rendering is zijn completering en orkestratie van schetsen voor een onvoltooide symfonie van Franz Schubert.
Ludwig van Beethoven
Ludwig van Beethoven (1770-1827) was in Bonn aanvankelijk hofmusicus van de keurvorst en leerling van Christian Gottlob Neefe. In 1792 vestigde hij zich in Wenen, eerst als leerling van Haydn maar al snel als zelfstandig musicus. Aanvankelijk werd Beethoven in Wenen vooral beroemd als pianist en fenomenaal improvisator. Hij verkeerde op gelijke voet met adellijke personen aan wie hij zijn 9
werken opdroeg. Toen hij in 1808 overwoog om Wenen te verlaten, besloten zijn adellijke vrienden hem een jaarlijkse toelage toe te kennen, om hem zo in Wenen te kunnen houden. Al rond zijn vijfentwintigste kreeg hij gehoorproblemen die uiteindelijk uitmondden in vrijwel gehele doofheid. Niet alleen door zijn vele brieven, maar ook door de ‘Konversationshefte’ die de dove componist hielpen tijdens gevoerde gesprekken, weten we veel over zijn leven en denken. Door zijn tijdgenoot E.T.A. Hoffmann werd hij beschouwd als een van de eerste romantici: ‘Zijn muziek wekt dat oneindige verlangen op dat het wezen is van de romantiek.’
biografieën
UITVOERENDE Till Fellner Piano
De Oostenrijkse pianist Till Fellner (1972) studeerde aan het conservatorium van Wenen bij Helene SedoStadler en vervolgde zijn studie bij Meira Farkas, Alfred Brendel, Oleg Maisenberg en Claus-Christian Schuster. In 1993 behaalde hij zowel de Eerste Prijs als de Speciale Nikita Magaloff Prijs op het Clara Haskil Concours in Vevey, en daarmee begon zijn internationale carrière. Tot de dirigenten met Fellner heeft samengewerkt, behoren Claudio Abbado, Vladimir Ashkenazy, Bernard Haitink, Nikolaus Harnoncourt, Sir Charles Mackerras, Kurt Masur, Kent Nagano, Jonathan Nott, Claudius Traunfellner en Hans Zender. Op het gebied van de kamermuziek verbindt hem een jarenlange samenwerking met de Britse tenor Mark Padmore met wie hij liedrecitals geeft in Tokio, Seoul en diverse plaatsen in Duitsland. Ook is hij uitgenodigd door het
jubilerende Belcea Quartet voor uitvoeringen van Brahms Pianokwintet tijdens een Europese tournee en een daaropvolgende cd-opname. In de afgelopen jaren hield hij zich intensief bezig met twee ijkpunten van het pianorepertoire: Bachs Wohltemperiertes Klavier en de 32 pianosonates van Beethoven. Deze complete Beethoven-cyclus presenteerde hij in 2008, 2009 en 2010 in New York, Washington, Tokio, Londen, Parijs en Wenen. Voor Till Fellner vormen zowel de Weense Klassieken als Liszt een zwaartepunt in het repertoire. Eigentijdse muziek behoort echter ook tot zijn vaste repertoire. Werken van Kit Armstrong, Harrison Birtwistle, Thomas Larcher en Alexander Stakovski beleefden hun wereldpremière met Fellner als solist. In 2012 trok hij zich voor een jaar van het concertpodium terug om nieuw repertoire in te studeren en zijn kennis over compositie, literatuur en film te verdiepen. Fellner neemt exclusief op voor het label ECM. Daar verschenen onder andere 10
het eerste boek van het Wohltemperiertes Klavier en de twee- en driestemmige Inventionen van Bach, Beethovens Vierde en Vijfde pianoconcert met het Orchestre Symphonique de Montréal onder leiding van Kent Nagano en een cd met kamermuziek van Harrison Birtwistle.
foto: Gabriela Brandenstein
biografieĂŤn
11
VERWACHT
VR 15 + ZA 16 APR 2016
SPECIAL
grote zaal / 20.15 uur
Olli Mustonen
De sonates van Prokofjev Alle negen pianosonates van de grote Russische componist Sergej Prokofjev: een unieke gebeurtenis. Verspreid over twee avonden speelt de Finse meesterpianist Olli Mustonen deze muziek, die binnen de pianomuziek van de 20e eeuw canonstatus heeft. De pers over Mustonen: ‘Wat betreft expressiviteit gaat hij grenzen over waarvan andere pianisten niet eens wisten dat ze bestonden’ (The Sunday Times). VR 15 APR PROGRAMMA: Sergej Prokofjev Sonate nr. 4 / Sonate nr. 2 / Sonate nr. 9 / Sonate nr. 6 ZA 16 APR PROGRAMMA: Sergej Prokofjev Sonate nr. 5 (versie 1923) / Sonate nr. 8 / Sonate nr. 1 / Sonate nr. 3 / Sonate nr. 7
12
Olli Mustonen
seizoen 2016-2017 serie piano
Het mekka voor de echte pianoliefhebber, dat is de pianoserie van het Muziekgebouw. Met dit seizoen acht belangwekkende pianisten. Rode draad zijn de gedurfde, zorgvuldig samengestelde programma’s. In avontuurlijke en vaak unieke recitals klinken hoogtepunten als alle Etudes van György Ligeti, miniaturen van György Kurtág, eigen werk van Fazil Say en de Tweede sonate van Carl Maria von Weber. vr 23 sep 2016 Boris Giltburg Etudes van Skrjabin, Liszt en Rachmaninov
za 11 feb 2017 Jean-Efflam Bavouzet De Franse slag van Beethoven
za 15 okt 2016 Pierre-Laurent Aimard Het verband tussen Kurtág, Schumann en Sweelinck
wo 1 mrt 2017 Ralph van Raat Alle etudes van Ligeti za 1 apr 2017 Abdel Rahman El Bacha 72 preludes van Bach, Chopin en Rachmaninov
vr 16 dec 2016 Fazil Say Improvisaties van Debussy en Say
wo 17 mei 2017 Paul Lewis Onmisbaar ijkpunt
za 14 jan 2017 Piotr Anderszewski Pianist van de nuance
13
VERWACHT
Maart
zo 3 april / 19.00 uur college +
za 9 april / 13.00 uur
20.15 uur concert
Calefax Goldbergvariaties
Nosferatu Insomnio
graindelavoix Broederschappen en devotie + college Antonius Abt
ma 28 mrt / 20.15 uur
ma 4 apr / 20.30 uur / Kleine Zaal
Dudok Kwartet The Pocket Passions
Anna Meredith The Rest is Noise
wo 30 mrt / 20.15 uur
wo 6 april / 20.15 uur
ELECTRA Rache
Cappella Amsterdam Feesten met Brahms
Unieke jubileumwandeling Muziekgebouw met app Curvices
do 31 mrt / 12.30 uur
do 7 t/m zo 10 apr
Lunchconcert Ism Conservatorium van Amsterdam
Nederlands Klarinetfestival
Speciaal voor ons 10-jarig bestaan maakte componiste Rosalie Hirs de poëzie- en klankinstallatie Curvices Amsterdam. Een unieke muzikale rondwandeling waarvoor u de gratis Curvicesapp kunt downloaden via de App Store, Google Play of iTunes. De app schakelt in zodra u rondom het gebouw een van de wandelzones betreedt. Een cadeautje van de componist waarvan u het hele jubileumseizoen kunt profiteren! Meer info: muziekgebouw.nl/ festival/10jaar
za 26 mrt / 20.15 uur
April vr 1 april / 20.15 april
Nederlands Kamerorkest Avontuur met Erik Bosgraaf
zie voor het volledige programma www.muziekgebouw.nl/klarinetfestival do 7 apr / 20.15 uur
Nederlands Blazers Ensemble Een reis door de tijd vr 8 april / 20.15 uur
Nieuw Ensemble + Dhruba Ghosh Het pad van Boeddha
Sabine Meyer + Quatuor Modigliani Meesterlijke kwintetten van Mozart en Brahms
za 2 apr / 22.30 uur / Splendor
vr 8 apr / 22.30 uur / Bimhuis
Het Weeshuis van de Nederlandse Muziek In Splendor
Joris Roelofs & Han Bennink
za 2 april / 20.15 uur
14
za 9 april / 15.00 uur / Bimhuis
Tango Factory Art = Tango
Geheimtips Bijzondere concerten die je niet mag missen
Muziekgebouw aan ‘t IJ / foto: Erik van Gurp
MUZIEKGEBOUW AAN ’T IJ Piet Heinkade 1 / 1019 BR Postbus 1122 / 1000 BC Amsterdam Kaartverkoop T 020 788 2000 ma t/m za 12.00 -18.00 uur Kantoor T 020 788 2010 F 020 788 2020 E post@muziekgebouw.nl Zakelijke evenementen T 020 788 2023
Restaurant Zouthaven bevindt zich op de begane grond van het Muziekgebouw. Voor een heerlijke start van uw concertavond. Openingstijden en reserveren www.zouthaven.nl of T 020 788 2090 WORD VRIEND Steun het Muziekgebouw al vanaf € 75 per jaar. Lees meer op : muziekgebouw.nl/steunons
PARTNERS De activiteiten van het Muziekgebouw aan ’t IJ komen tot stand door steun van:
Gelieve te zorgen dat uw mobiele telefoon uit staat tijdens het concert. Camerabeeld- en geluidsopnamen alleen toegestaan met toestemming vooraf.
Mediapartner:
Pauzedrankje (indien inbegrepen) serveren wij op tafels bij de uitgang van de zaal.
Druk binnenwerk:
EARLY BIRD TICKETS Voor jongeren tot 30 jaar, bijna alle concerten € 10. Wees snel: hoe eerder, hoe meer kans. Lees meer op: www.muziekgebouw.nl/earlybirds
Reserveren en openingstijden restaurant Zouthaven: www.zouthaven.nl. Centraal Station (10-15 min lopen) is met tram 26 bereikbaar tot 00.00 uur. Taxicentrale Amsterdam: T 020 677 7777. De Piet Heinparkeergarage onder Muziekgebouw aan ’t IJ is 24 uur per dag open. Informatie + online kaarten bestellen www.muziekgebouw.nl. Ook voor onze nieuwsbrief.
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX