Do 19 okt 2017 Grote Zaal 20.15 uur
Donderdag avondserie
Asko|SchĂśnberg +Â Cappella Amsterdam Revolutie, Russen en Reinbert Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale programmaboekje is een extra service ter voorbereiding op het concert. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie tijdens het concert te raadplegen via uw mobiele telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de andere concertbezoekers. Bij voorbaat dank.
Programma
Donderdag avondserie Serie Asko|Schönberg
Asko|Schönberg + Cappella Amsterdam Revolutie, Russen en Reinbert Reinbert de Leeuw dirigent Katharine Dain sopraan Alexander Skrjabin (1872 - 1915) Achtste sonate op. 66 (1913) bew. Nikolai Korndorf (1991) Sofia Goebaidoelina (1931) Concordanza (1971) Galina Oestvolskaja (1919 - 2006) Octet (1950) I, II, III, IV, V Pauze Dmitri Kourliandski (1976) Innermost man (2002)
Do 19 okt 2017 Grote Zaal 20.15 - 22.10 uur ca. 55 minuten voor de pauze ca. 40 minuten na de pauze
Inleiding Foyerdeck 1 19.15 – 19.45 uur Musicoloog Michel Khalifa in gesprek met dirigent Reinbert de Leeuw, muziekredacteur Josee Voormans en de componisten Alexander Khubeev en Valery Voronov Dit concert is mogelijk gemaakt door Fonds Podiumkunsten en Gemeente Amsterdam
Valery Voronov (1970) Aus dem stillen Raume (2010)* Alexander Khubeev (1986) The Codex of thoughtcrimes (2017)** * opdracht Festival d’Automne à Paris, Het Concertgebouw Amsterdam en Asko|Schönberg ** opdracht Gaudeamus 2
Bent u niet vergeten uw mobiele telefoon uit te zetten? Dank u wel.
Toelichting Reinbert de Leeuw ontdekte de eigenzinnige muziek van Alexander Skrjabin al tijdens zijn studie aan het Muzieklyceum; hij wijdde zijn afstudeerscriptie aan diens vermaarde ‘synthetisch akkoord’. In 1989 plaatste het Holland Festival Russische componisten centraal, die grotendeels onder de radar werkten van het officiële regime. Reinbert dirigeerde er voor het eerst muziek van Galina Oestvolskaja en Sofia Goebaidoelina en werd zo gegrepen door de radicaliteit van de eerste en de fijnzinnigheid van de tweede, dat hij zich opwierp als hun onvermoeibare pleitbezorger. Dat niet lang na dit ‘Russische’ Holland Festival de Sovjet-Unie in elkaar zou storten, was niet te voorzien, maar maakte de weg vrij voor een vruchtbare uitwisseling tussen Oost en West. Zo knoopten Reinbert en zijn Schönberg Ensemble relaties aan met jongere generaties Russen, die net als hun oudere collega’s onverschrokken nieuwe compositorische wegen bewandelen.
Alexander Skrjabin Achtste sonate op. 66 Alexander Skrjabin was een uitzonderlijk begaafd pianist, die al tijdens zijn studie aan het Conservatorium van Moskou opviel vanwege zijn subtiele pedaalgebruik en legato spel. Toen hij door overmatig studeren zijn rechterhand blesseerde, ging hij zijn linkerhand trainen. Hij ontwikkelde hiermee een virtuoze soepelheid, die we herkennen in zijn latere pianocomposities. Tussen 1892 en 1913 schreef hij tien pianosonates, die vanwege hun enorme complexiteit en visionaire, bijna atonale harmonieën wel gelden als de twintigsteeeuwse evenknie van de baanbrekende
sonates van Beethoven. Skrjabin voltooide zijn Achtste sonate als laatste, maar zou deze nooit publiekelijk uitvoeren. Het eendelige stuk geldt als extreem lastig, vanwege de vele, vernuftig in elkaar grijpende thema’s die tot op wel drie, of zelfs vier balken zijn genoteerd. Ondanks het dichte notenbeeld heeft de sonate een meditatief karakter. Stijgende en dalende notenslierten over licht dissonante akkoordformaties creëren een beeld van ruisende watervalletjes in een zonovergoten bos. De serene rust wordt soms doorbroken met onstuimige ritmiek en dynamiek. Zo ontstaat een geëxalteerd-tragische sfeer, die getuigt van Skrjabins hang naar mystiek. De ensembleversie van Nikolai Korndorf benadrukt de inherente extase en het laatromantische karakter van de muziek.
Sofia Goebaidoelina Concordanza Skrjabin zag zichzelf als een Messias, die met zijn muziek een nieuwe, kosmische wereldorde zou bewerkstelligen. Bij Sofia Goebaidoelina komt elke noot 3
Toelichting
voort uit haar diepgewortelde geloof in de verbondenheid van de mens met het universum. Dit spreekt meteen al uit de titel Concordanza voor vijf blazers, vier strijkers en slagwerk, die zoveel betekent als ‘overeenstemming’ of ‘harmonie’. Zij componeerde dit stuk in 1971 en het ging datzelfde jaar in première tijdens het festival Praagse Lente. De Russisch-Tataarse componist weeft als een muzikale sjamaan bezwerende, magische structuren uit breekbare, vaak niet eerder gehoorde klanken. Zij weet met behulp van subtiele speelaanduidingen instrumenten anders te laten klinken dan wij gewend zijn. Zelf zegt ze dat ze haar muziek ‘opkweekt uit de stilte’; deze varieert van bijna onhoorbaar, breekbaar geritsel tot fortissimo geraas. Dat geldt bij uitstek voor Concordanza. Het werk opent met een tere toon van de fluit, die wordt overgenomen en omspeeld door de overige instrumenten. Zij lijken geheel met elkaar te versmelten, maar al snel wordt de schijnbare eendracht verstoord door wilde capriolen van de houtblazers en beukend slagwerk. Al even plotseling keert de etherische rust terug, met fluisterzachte unisoni van de strijkers, tinkelende cimbaaltjes en lyrische soli van hoorn en fagot. Dit spel van contrasten vormt wel degelijk een organisch geheel, als de vele vertakkingen van een exotische plant. Het ruim tien minuten durende stuk heeft een poëtische en emotionele zeggingskracht die perfect aansluit bij de titel. 4
Galina Oestvolskaja Octet Galina Oestvolskaja componeerde alleen als zij in een ‘staat van goddelijke genade’ verkeerde. Anders dan Goebaidoelina deed zij echter niet aan subtiele klankverkenningen, maar had zij een voorkeur voor onopgesmukte rechttoe-rechtaan klanken, veelal in een eenvoudige ritmiek. Zoals in haar Octet voor twee hobo’s, vier violen, pauken en piano uit 1950. In vijf titelloze delen voert Oestvolskaja ons door een troosteloos, kaal en uitgebeend soort maanlandschap. De piano plaatst met spaarzame akkoorden piketpaaltjes; de hobo’s spannen hiertussen prikkeldraad met schelle klanken en schurende dissonanten; de strijkers blazen in langgerekte lijnen een ijzige poolwind door de ongenaakbare vlakte. Het trage, voornamelijk in kwartnoten voortschrijdende tempo maakt enkele malen plaats voor meer beweeglijke, door elkaar krioelende lijnen, die een geagiteerde sfeer creëren. Het geheel wordt doordesemd met luide paukenslagen. Zij evoceren de gepassioneerde, wanhopige hartenklop van een mens die uit het diepst van de afgrond roept tot God. Dit monomane gehamer stond haaks op de sovjet-esthetiek; het Octet ging pas twintig jaar na voltooiing in première en veroorzaakte flink wat opschudding.
Toelichting
Dmitri Kourliandski Innermost man Ook de muziek van Dmitri Kourliandski is bepaald niet behaagziek. In 2003 won hij de Gaudeamus Award met Innermost Man voor sopraan en vier instrumentgroepen. ‘Een nieuw en onorthodox geluid in de hedendaagse muziek’, oordeelde de jury. Kourliandski koos regels uit de satirische romans Chevengur en The Foundation Pit van Andrej Platonov uit 1929 en 1930. Hierin wordt het leven op de hak genomen onder de door Lenin ingevoerde Nieuwe Economische Politiek; in het groteske Utopia blijkt enkel de moorddadige geheime politie efficiënt georganiseerd. De sopraan spuugt in verbrokkelde lettergrepen teksten uit als: ‘De mens is geen geest, maar een lichaam vol gepassioneerde pezen, met bloed gevulde kraters, heuvels, openingen, pleziertjes en vergetelheid.’ De instrumentalisten ‘spreken’ met haar mee in felle, percussieve erupties, waarvan niet eens de toonhoogte genoteerd is. Geregeld onderbreken zij haar met een oorverdovende kakofonie van de meest onwaarschijnlijke klanken. Zij slaan op hun mondstuk, ratelen met kleppen, spelen gierende multiphonics vol microtronen, produceren onheilspellend gebrul en krassen met hun nagels over de snaren. De sopraan probeert zich hiertegenover al neuriënd staande te houden. Gaandeweg worden
de woeste interrupties korter en minder frequent en lijken de musici zich aan haar aan te passen. Zo krijgt de muziek een meer menselijke maat; een treffend equivalent van de tekstregel ‘Een mens vond zichzelf vanuit ergens, op eigen kracht.’
Valery Voronov Aus dem stillen Raume Een fraai contrast met de hectiek van het stuk van Kourliandski vormt Aus dem stillen Raume dat Valery Voronov in 2010 componeerde in opdracht van Asko|Schönberg, het Concertgebouw en Festival d’Automne. Net als zijn collega toont hij zich maatschappelijk betrokken. Aus dem stillen Raume is geïnspireerd op teksten die gevangenen van de Gestapo tijdens de Tweede Wereldoorlog op de muren van hun cellen krasten. Vaak worden daarin liederen geciteerd, zoals Lili Marleen; de titel is ontleend aan de openingsregel van het laatste couplet. Het stuk opent met de overbekende melodie, voortgebracht door een speeldoosje. Het thema is echter zo uit elkaar getrokken, dat je het nauwelijks herkent: het mechanische instrument staat op een pauk met ingedrukt pedaal, waardoor de tonen verlengd en vervormd worden. Deze worden omkleed met aarzelende klanken van viool en fluit, terwijl de pianist zijn snaren beroert met een eetlepel en nauwelijks hoorbare 5
Toelichting
glissandi produceert. Bevend op de snaren stuiterende strijkstokken creëren ritselen ruisklanken, korte glissandi lijken op ingehouden angstkreten. In combinatie met wollige, geplukte noten van een contrabas en laag dreunende multiphonics van de houtblazers ontstaat een duistere, geheimzinnige sfeer. Zo voert Voronov ons naar eigen zeggen mee naar ‘een soort stille kamer, van waaruit je als luisteraar de melodie zelf actief moet gaan horen’.
Alexander Khubeev The Codex of thoughtcrimes Belichten Kourliandski en Voronov misstanden uit het verleden, de zestien jaar jongere Alexander Khubeev sluit in The Codex of thoughtcrimes aan bij de actualiteit. De titel verwijst naar mensen die vanwege hun gedachten worden veroordeeld.
kartonnen kokers voor hun mond houden, die hun stemmen vervormen. Ook de overige instrumenten klinken anders dan we gewend zijn: de blaasinstrumenten hebben mondstukken van berenlokfluitjes; de snaarinstrumenten zijn voorzien van plastic linialen; de pianosnaren zijn afgeplakt. We horen slechts een onaards gezucht, geknars, gepiep en gegrom, dat soms griezelig apocalyptisch klinkt, alsof we regelrecht in de werkplaats van de hel zijn beland. De aanzwellende en afnemende klankgolven lijken eerder te ontspruiten aan geavanceerde elektronica dan aan fysieke instrumenten. Ongeveer halverwege horen we zacht joelende stemmen, als van weeklagende geesten. Een gigantisch crescendo roept associaties op met een walvis die zich uit de oceaan verheft. Steeds amechtiger hijgend en puffend blaast deze schijnbaar zijn laatste adem uit. – Zijn de ‘misdadige’ gedachten definitief ten grave gedragen, of duiken zij weer onder de radar? Tekst toelichting: Thea Derks
De teksten komen van historische figuren als Thomas More, Rosa Luxemburg en Alexander Solzjenitsyn, maar Khubeev citeert ook Edward Snowden. Tevens put hij uit recente posts op Russische sociale media, die leidden tot veroordelingen en gevangenisstraf. Khubeev componeerde zijn stuk voor Asko|Schönberg en Cappella Amsterdam, maar wie zich verheugt op opruiende teksten, komt bedrogen uit. Deze zijn namelijk onverstaanbaar omdat de zangers 6
Liedteksten Dmitri Kourliandski Innermost man Tekst: Andrej Platonov (1899 - 1951)
Tchelovek eto ne smysl, a telo, polnoye strastnykh sukhozhyliy, uscheliy s krov’yu, kholmov, otverstiy, naslazhdeniy i zabveniya.
The Man is not a mind, but a body packed with passionate tendons, blood-filled canyons, hills, openings, pleasures and oblivion.
Chevengur
Ongepubliceerde vertaling door R. & E. Chandler
Gromadniy, opukhshiy ot vetra i gorya goliy tchelovek, umiral po melkim chastiam na khudo zhizni.
A huge naked man, puffed up from the wind and his own grief, was dying but by little bit, as his life went by.
The Foundation Pit
Vertaling: R. Chandler & G. Smith, Harvill, 1996)
Tchelovek dobyl sebia otkuda-to svoimi odinokimi silami.
A man obtained himself from somewhere by his own solitary force.
Chevengur
Ongepubliceerde vertaling door R. & E. Chandler
7
Liedteksten
Alexander Khubeev The Codex of thoughtcrimes For men use, if they have an evil turn, to write it in marble: and whoso doth us a good turn we write it in dust.
Religious suffering is, at one and the same time, the expression of real suffering and a protest against real suffering. Religion is the sigh of the oppressed creature. It is the opium for the people. Karl Marx (1818 - 1883)
Thomas More (1478 - 1535)
A state of war only serves as an excuse for domestic tyranny.
the Man is a creator of God, and God is a concept and creation of a Man.
Alexander Solzjenitsyn (1918 - 2008)
Kazimierz Łyszczyński (1634 - 1689)
All truths are easy to understand once they are discovered; the point is to discover them.
Only in Russia poetry is respected – it gets people killed. Is there anywhere else where poetry is so common a motive for murder?
Galileo Galilei (1564 - 1642):
Osip Mandelstam (1891 - 1938)
Time takes all and gives all.
I want to burn with the spirit of the times.
Giordano Bruno (1548 - 1600):
Vsevolod Meyerhold (1874 - 1940)
Turing believes machines think Turing lies with men Therefore machines do not think
The biggest crime of a dictatorship is to eradicate human feelings from people. Ai Weiwei (1957)
Alan Turing (1912 - 1954):
The only true wisdom is in knowing you know nothing.
enormous, disgusting, a-hundred-maws and barking Alexander Radisjtsjev (1749 - 1802)
Socrates (ca. 469 v.Chr. - 399 v.Chr.)
Freedom is always the freedom of dissenters. Rosa Luxemburg (1871 - 1919)
The surest defense against Evil is extreme individualism, originality of thinking, whimsicality, even — if you will — eccentricity.
I do not want to live in a world where everything I do and say is recorded. That is not something I am willing to support or live under.
Joseph Brodsky (1940 - 1996)
Edward Snowden (1983)
Fjodor Dostojevski (1821 - 1881)
8
Taking a new step, uttering a new word, is what people fear most.
Liedteksten
Either we all live in a decent world, or nobody does. Unknown: Orthodoxy or death? George Orwell (1903 - 1950)
9
Biografieën Componisten Alexander Skrjabin
De Russische componist en pianist Aleksandr Skrjabin (1872 - 1915) werd geboren in een aristocratische familie. Al op vijfjarige leeftijd bleek hij een groot muzikaal talent te hebben, ook al kreeg hij pas vanaf zijn elfde serieus pianoles. Hij studeerde piano en compositie aan het Conservatorium van Moskou. Toen hij in 1892 zou afstuderen werd hij door 10
een conflict niet toegelaten tot het compositie-examen. Voor zijn piano-examen behaalde hij daarentegen een Gouden Medaille. Hij bouwde een goede praktijk op als componist en concertpianist. Hij was van 1892 tot 1902 pianodocent aan het Conservatorium van Moskou en leefde daarna als freelancecomponist en -pianist. Zijn composities lagen in eerste instantie in de lijn van Chopin, maar in het eerste decennium van de twintigste eeuw raakte hij in de ban van het mystieke gedachtengoed. Zijn composities werden atonaler en mysterieuzer. Zijn ‘Gesamtkunstwerk’ Mysterium moest de kroon op zijn werk worden; door zijn dood door een bloedvergiftiging bleef het onvoltooid.
Sofia Goebaidoelina
De Russische componiste Sofia Goebaidoelina (1931) studeerde eerst piano en compositie aan het conservatorium van Kazan en was daarna leerling compositie aan het conservatorium van Moskou bij Nikolai Peiko, de assistent van Dmitri Sjostakovitsj. Vanaf 1959 vervolgde Goebaidoelina haar studie bij de componist Vissarion Sjebalin. Sinds 1963 is zij actief als componiste. In 1975 richtte ze samen
BiografieĂŤn
met Viktor Soeslin en Vjatsjeslav Artjomov het Astreja Ensemble op dat zich specialiseerde in het improviseren met zeldzame Russische, Kaukasische, Centrale en Oost-Aziatische traditionele muziekinstrumenten. Dankzij de violist Gidon Kremer, die sinds begin jaren 80 haar werk promoot, en dirigent Reinbert de Leeuw, die veel van haar composities heeft gedirigeerd, wordt haar werk regelmatig in het Westen uitgevoerd. In 1992 verhuisde ze naar Duitsland en ging ze in de buurt van Hamburg wonen.
Galina Oestvolskaja
foto: Victor Suslin
De Russische componiste Galina Oestvolskaja (1919 2006) werd geboren in St. Petersburg en stond al snel bekend als een buitensporig muzikaal talent. In de tijd dat ze aan het conservatorium van haar geboortestad studeerde (van 1939 tot en met 1947), liet haar compositiedocent Dmitri Sjostakovitsj zich tegen zijn gewoonte zeer lovend over zijn leerlinge uit: ‘Ik ben ervan overtuigd dat de muziek van G.I. Oestvolskaja wereldwijd
erkenning zal vinden, gewaardeerd door allen die de waarheid in muziek van het grootste belang vinden.’ Hoewel ze later zelf aan het Conservatorium van St. Petersburg doceerde, leidde ze een zeer teruggetrokken leven en kwam die wereldwijde erkenning slechts mondjesmaat tot stand. Tot de val van de Sovjet-Unie werden haar compromisloze werken nauwelijks uitgevoerd. Pas in de jaren negentig werden haar eigenzinnige composities en massieve klankblokken mede dankzij de inspanningen van Reinbert de Leeuw vooral in Nederland opgepakt. Ze werd een graag geziene gast in Nederland, wat onder andere resulteerde in twee internationaal geroemde documentaires over haar werk van Cherry Duyns en Reinbert de Leeuw en van Josee Voormans.
11
Biografieën
Dmitri Kourliandski
De Russische componist Dmitri Kourliandski (1976) is in Moskou geboren. Hier studeerde hij af aan het conservatorium en voltooide een postdoctorale opleiding bij de componist Leonid Bobylev. Kourliandski was in 2008 artist in residence bij het Berliner Künstlerprogramm en in 2010 bij het 2E2M ensemble in Parijs. Sinds 2012 geeft hij masterclasses in onder andere Italië, Frankrijk, Israël en Nederland. Hij is oprichter 12
en artistiek directeur van de International Young Composers Academy in Tsjaikovski (stad). Hij is mede-oprichter van de Structural Resistance group (StRes) en muziekdirecteur van het Stanislavsky Electrotheatre. Sinds 2016 treedt Kourliandski samen met soundartiest Andrej Guryanov op als dance duo KGXXX.
Valery Voronov
Valery Voronov (1970) is geboren in Moskou. Hij volgde muziekopleidingen aan de Glinka Muziekschool en het Conservatorium in Minsk en studeerde met onderscheiding af. In 1995 volgde hij de compositieklas bij Krzysztof Meyer in Keulen en volgde lessen bij Georg Katzer, componist van elektronische muziek, in Schloss Reinsberg. In 2001 vervolgde hij zijn opleiding bij Hans Ulrich Humpert bij de Studio für elektronische
Biografieën
Musik in Keulen. Composities van Voronov worden bij talrijke muziekfestivals en symposia uitgevoerd. Tijdens het Festival der Nationen in 2004 was hij composer in residence. Hij schreef voor theater-, radio- en filmprojecten en won meerdere compositieprijzen, waaronder de eerste prijs bij de Internationalen Lutoslawski Kompositionswettbewerb (2001). In 2003 ontving hij een stipendium van de stad Tübingen.
Alexander Khubeev
in andere landen ontving hij onderscheidingen. Zijn composities worden wereldwijd uitgevoerd door ensembles als Nadar, Slagwerk Den Haag, Insomnio en Vortex. In 2011 was hij componist in residence bij het GAMensemble. Khubeev is lid van de componistenunie in Rusland.
De Russische componist Alexander Khubeev (1986) is geboren in Perm. Hij studeerde af aan het Conservatorium van Moskou in 2011 en voltooide de postdoctorale opleiding in 2014. Sinds 2014 is Khubeev coördinator van de International Academy of Young Composers in Tsjaikovski (stad). In 2014 volgde hij de zomercursus in Darmstadt en ontving in 2016 een beurs. In 2015 won hij de Gaudeamus Prijs. Ook 13
Biografieën
Uitvoerenden Reinbert de Leeuw Dirigent Vanaf de oprichting in 1974 is Reinbert de Leeuw vaste dirigent van het Schönberg Ensemble, tegenwoordig Asko|Schönberg. Daarnaast dirigeert hij ook een groot aantal andere ensembles en symfonieorkesten in binnen- en buitenland. De Leeuw dirigeerde onder andere het Koninklijk Concertgebouworkest, het Rotterdams Philharmonisch Orkest en diverse producties bij De Nationale Opera en de Nationale Reisopera. Zijn hele leven toont hij zich een fervent voorvechter van hedendaagse muziek en beijvert zich voor de uitvoering en ontsluiting van het repertoire. Hij was gedurende drie seizoenen verbonden aan het Sydney Symphony Orchestra als artistiek adviseur voor de series moderne en hedendaagse muziek. Ook was hij artistiek directeur van 14
het Aldeburgh Festival en van het Tanglewood Festival voor hedendaagse muziek in de Verenigde Staten. Als pianist is De Leeuw vooral bekend en gewaardeerd om zijn uitvoeringen van Satie. Hij ontving diverse prijzen en onderscheidingen voor zijn baanbrekende werk en verschillende cd’s werden bekroond met Edisons. Voor zijn enorme oeuvre en buitengewone verdiensten voor de Nederlandse muziek ontving hij de Edison Oeuvreprijs Klassiek 2013.
Biografieën
Katharine Dain Sopraan De Amerikaanse sopraan Katharine Dain is actief in zowel het concert- als het operarepertoire en is werkzaam in Europa en Noord-Amerika. Zij werd geboren in North Carolina, studeerde aan Harvard, Guildhall en Mannes College of Music en woont momenteel in Nederland. Ze debuteerde in Parijs en Brussel en was te zien in de bijzondere operaproductie Be With Me Now op verschillende podia in Europa. Dain maakte haar Italiaanse debuut in Nono’s Il canto Sospeso in Bologna onder dirigent Robert Abbado en was voorts te zien in Claude Viviers Kopernikus bij De Nationale Opera en een aantal andere hedendaagse opera’s bij onder meer Silbersee, Opera Company of Philadelphia, Operadagen Rotterdam en Opera Omnia. In 2018 zal ze debuteren als Konstanze in vijf Franse theaters. Katharine Dain trad op als
foto: Brain Halton
soliste en was te gast bij een groot aantal gerenommeerde orkesten en ensembles als Asko|Schönberg, Sinfonica di Teatro Comunale di Bologna, Cappella Amsterdam, American Symphony Orchestra, Collegiate Chorale en het Rebel Baroque Orchestra. Ook werkte Dain met de Mark Morris Dance Group en het New York City Ballet. Zij is daarnaast actief in de kamermuziek en een pleitbezorger van hedendaagse muziek. Dain is medeoprichter van het vocale kwartet Damask Ensemble dat vanuit Nederland opereert en van Lunatics at Large, een ensemble voor nieuwe muziek dat in New York is gevestigd. Zij is tot slot actief in de Piatigorsky
Foundation dat klassieke muziek presenteert in scholen, buurt- en bejaardentehuizen. www.katharinedain.com
15
Biografieën
Asko|Schönberg Asko|Schönberg is een toonaangevend ensemble voor nieuwe muziek. De hooggekwalificeerde en bevlogen musici spelen repertoire uit de twintigste en eenentwintigste eeuw in zeer uiteenlopende vormen. Deze muziek is niet alleen van de generatie van twintigste-eeuwse muziekvernieuwers met grote, gerenommeerde namen als Louis Andriessen, Sofia Goebaidoelina, Pierre Boulez, György Kurtág en György Ligeti. Ook werk van de huidige generatie als Michel van der Aa, Huang Ruo, Calliope Tsoupaki en Joey Roukens staat op de lessenaars. Het ensemble biedt kansen aan jong talent door jaarlijks compositie-opdrachten te verlenen aan jonge makers. Geregeld wordt onbekend en gloednieuw werk van hoge kwaliteit in première gebracht. Speciale aandacht is er voor relaties en intensieve samenwerkingen met grote, 16
betekenisvolle componisten én aanstormend jong talent. Dankzij deze intensieve samenwerking met de componisten zelf zijn de musici zeer gespecialiseerd in het uitvoeren van nieuwe muziek. Asko|Schönberg is vaste gast op de podia van Muziekgebouw aan 't IJ, Het Concertgebouw, bij het Holland Festival, November Music en Gaudeamus Muziekweek, in coproducties met De Nationale Opera en Noord Nederlands Toneel. Het ensemble bespeelt ook de international podia, van de RuhrTriënnale tot zalen in Parijs, Londen, Jakarta en New York. Naast dirigent Reinbert de Leeuw werkt het ensemble met gastdirigenten als Etienne Siebens en Bas Wiegers. Talentontwikkeling staat hoog in het vaandel. Asko|Schönberg biedt verschillende educatietrajecten voor talentvolle aankomende musici. Asko|Schönberg is ensemble in residence bij Muziekgebouw aan ’t IJ. www.askoschoenberg.nl
Musici: Ingrid Geerlings fluit, piccolo, altfluit Evert Weidner hobo Marieke Schut hobo, althobo David Kweksilber klarinet, sopraninosax, basklarinet Anna Voor de Wind klarinet, basklarinet, contrabasklarinet Margreet Bongers fagot Remko Edelaar fagot, contrafagot Jan Harshagen hoorn Mees Vos hoorn Arthur Kerklaan trompet Toon van Ulsen trombone Pauline Post piano, celesta Reinbert de Leeuw piano Dirk Luijmes klavecimbel Joey Marijs slagwerk Ernestine Stoop harp Marieke Hopman bayan Joseph Puglia viool Marijke van Kooten viool Merel Junge viool Liesbeth Steffens viool, altviool Rares Mihailescu cello Quirijn van Regteren Altena contrabas
BiografieĂŤn
foto: Gerrit Schreurs
17
Biografieën
Cappella Amsterdam Met een grote rijkdom aan stemkleuren bereikt kamerkoor Cappella Amsterdam zijn specifieke homogene klank. Sinds 1990 staat het koor onder artistieke leiding van chefdirigent Daniel Reuss. Onder zijn leiding ontwikkelde het koor zich van een semiprofessioneel ensemble tot een professioneel kamerkoor van internationale faam. Ook repertoire en expertise groeiden en reiken nu van stokoude tot gloednieuwe muziek. Cappella Amsterdam geeft regelmatig compositieopdrachten en brengt veel composities van Nederlandse en buitenlandse componisten in (Nederlandse) première. Het koor werkt samen met Nederlandse en internationale topensembles, waaronder het Orkest van de Achttiende Eeuw, Asko|Schönberg en Amsterdam Sinfonietta. Cappella Amsterdam werkt daarnaast multidisciplinair samen met gezelschappen 18
en organisaties als Muziektheater Transparant (België), Opera2Day, Opera van Keulen, Holland Festival, de Amsterdamse Cellobiënnale en Nationale Opera & Ballet. www.cappellaamsterdam.nl
Sopraan Martha Bosch Marijke van der Harst Maria Köpcke Marjo van Someren Alt Sabine van der Heijden Mieke van Laren Inga Schneider Suzanne Verburg Tenor Jon Etxabe Arzuaga Mattijs Hoogendijk Diederik Rooker Endrik Üksvärav Bas Jan Douwes Martijn de Graaf Bierbrauwer Angus van Grevenbroek Bart Oenema
BiografieĂŤn
foto: Marco Borggreve
19
Verwacht
Donderdag avondserie Do 26 okt 2017 Grote Zaal 20.15 uur
Spectra Ensemble Radicale eenlingen Radicaal, visionair en tot geen compromis bereid: dat waren zowel de Russische componiste Galina Oestvolskaja als de Belgische Karel Goeyvaerts. Het Vlaamse Spectra Ensemble brengt hun onvergelijkbare muziek samen in een aangrijpend programma. Hoewel Oestvolskaja in afzondering leefde, had Reinbert de Leeuw een bijzondere band met haar. Dies Irae is zelfs aan hem opgedragen. De Leeuw is als muzikale supervisor nauw bij dit project betrokken. Zoals Oestvolskaja brak met haar mentor Dmitri Sjostakovitsj – die haar bleef bewonderen –, zo brak Goeyvaerts op zijn beurt met vriend en collega Karlheinz Stockhausen, met wie hij in de jaren 50 aan de wieg van de stroming serialisme stond. In de jaren 80 creëerde Goeyvaerts in een aansprekend idioom de mega-opera Aquarius, over een utopische nieuwe tijd. Zum Wasserman, een deel uit de opera, wordt vrijwel nooit in deze vorm uitgevoerd. Programma: Galina Oestvolskaja Composition no.1 - Dona Nobis Pacem / Composition no.2 - Dies Irae / Composition no.3 - Benedictus, Qui Venit / Karel Goeyvaerts Zum Wasserman
20
Karel Goeyvaerts
Verwacht
Donderdag avondserie Serie Asko|Schönberg
Asko|Schönberg Spiegelpaleis
Do 30 nov 2017 Grote Zaal 20.15 uur
Spiegelpaleis is een avondvullend kamermuziekwerk met live-elektronica en spreek/zangstem. Klaas de Vries, een van de grote Nederlandse componisten van nu, liet zich leiden door de vraag ‘in welke richting de westerse gecomponeerde muziek zich zou moeten ontwikkelen’. Een onbeantwoorde vraag die dit werk actueel maakt. In Spiegelpaleis strijden twee tegengestelde richtingen met elkaar. De ene richting leidt naar steeds welluidender muziek en de andere naar steeds schrillere, dissonante klanken. Schuberts Octet speelt in het hele stuk een rol als object van verlangen. Door de tegengestelde ontwikkeling komen de twee richtingen in steeds groter contrast tot elkaar te staan en wordt het verlangen naar het tonale paradijs (Schubert) steeds sterker. De Vries legt hiermee op fraaie wijze een link tussen de laat-romantische en hedendaagse muziek. Het Parool prees het Spiegelpaleis, waarvan een deel eerder werd uitgevoerd, in een 5-sterrenrecensie als ‘een grootst monument voor de intelligentie, de fantasie, de eruditie, […] en de goede smaak’. U hoort in dit concert de première van het volledige stuk.
Klaas de Vries foto: Teo Krijgsman
Asko|Schönberg is ensemble in residence.
Programma: Klaas de Vries Spiegelpaleis 21
Verwacht
zo 29 okt / 15.00 uur Renadi Santoso Wat is het geheim van gamelan? (8+)
vr 10 nov / 20.15 uur Cello Biënnale Amsterdam 2018 Sneak Preview
November
za 11 nov / 20.15 uur Leif Ove Andsnes Idyll und Abgrund
Oktober zo 22 okt / 20.15 uur Quatuor Danel + Henri Demarquette Hartverscheurende intimiteit van Mantovani wo 25 okt / 20.15 uur Matthias Goerne + Alexander Schmalcz Brahms volgens Matthias Goerne do 26 okt / 20.15 uur Spectra Ensemble Radicale eenlingen vr 27 okt / 20.15 uur Matthias Goerne + Markus Hinterhäuser Schumann volgens Matthias Goerne za 28 okt / 20.15 uur Ralph van Raat Tan Dun: water en vuur za 28 okt / 20.30 uur / BIMHUIS Ex Eye Colin Stetson, Greg Fox, Toby Summerfield, Shahzad Ismaily 22
do 2 nov / 20.15 uur Ensemble intercontemporain + 33 1/3 Collective No More Masterpieces vr 3 nov / 20.15 uur Cappella Amsterdam Boetepsalmen - Het grootse gebaar van Schnittke
zo 12 nov / 15.00 uur Nederlandse Bachvereniging Jephte & Mirjams Siegesgesang zo 12 nov / 20.15 uur Taksim Trio Ahi
za 4 nov / 20.15 uur Calefax + Liza Ferschtman Ideale partners
Huil van de Wolff di 7 nov / 20.30 uur The Residents In Between Dreams
wo 8 nov / 20.15 uur Alina Ibragimova + Il Pomo d’Oro Focus op de jonge Mendelssohn do 9 nov / 20.15 uur Ives Ensemble Kreupele symmetrie
Elke 22e van de maand klinkt om 20.00 uur het geluidsmonument Huil van de Wolff. Martijn Padding componeerde deze interactieve geluidsinstallatie ter herinnering aan oprichter van het Muziekgebouw Jan Wolff (1941 - 2012). Zie voor meer informatie muziekgebouw.nl/ huilvandewolff Geheimtips Bijzondere concerten
Foto: Erik van Gurp
Restaurant Zouthaven Kom voor het concert eten in restaurant Zouthaven. Reserveren: 020 788 2090 of zouthaven.nl
Rondom het concert - Na aanvang van het concert heeft u geen toegang meer tot de zaal. - Zet uw mobiele telefoon uit voor aanvang van het concert. - Het maken van beeld- of geluidsopnamen in de zaal alleen met schriftelijke toestemming. - Algemene Bezoekersvoorwaarden zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Bij de prijs inbegrepen Reververingskosten en garderobe zijn bij de kaartprijs inbegrepen. Ook een pauzedrankje, tenzij anders vermeld op uw concertkaartje. Bij concerten zonder pauze staan drankjes klaar na afloop van het concert.
Steun het Muziekgebouw Inkomsten uit kaartverkoop dekken ten dele onze kosten. Word vriend of doneer: met uw extra steun kunnen we concerten op het hoogste niveau blijven organiseren. Meer informatie: muziekgebouw.nl/steunons
Op de hoogte blijven? Blijf op de hoogte van nieuw geboekte concerten of ander nieuws. Volg ons via onze e-nieuwsbrief (aanmelden op muziekgebouw.nl), Facebook, Twitter of Instagram. Dank! Wij kunnen niet zonder de steun van onze vaste subsidiĂŤnten en Vrienden van het Muziekgebouw. Wij zijn hen daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
23