2017 12 17 Concerto Copenhagen

Zo 17 dec 2017 Grote Zaal 15.00 uur

Serie Oude Muziek

Concerto Copenhagen Authentieke barokke kerst Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale programmaboekje is een extra service ter voorbereiding op het concert. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie tijdens het concert te raadplegen via uw mobiele telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de andere concertbezoekers.

Bij voorbaat dank.

Programma

Serie Oude Muziek Zo 17 dec 2017 Grote Zaal 15.00 - 16.55 uur

Concerto Copenhagen Authentieke barokke kerst

ca. 55 minuten voor de pauze ca. 40 minuten na de pauze

Lars Ulrik Mortensen klavecimbel en muzikale leiding Alex Potter countertenor Concerto Copenhagen: Viool 1: Peter Spissky, Jesenka Balic Zunic Alison Luthmers Teyssier, Ida Lorenzen Viool 2: Hannah Tibell, Gabriel Bania Jens Solgaard, Stefanie Barner-Madsen Viola d’amore: Jesenka Balic Zunic Altviool: Joel Sundin, Marie Stockmarr Becker Cello: Thomas Pitt, Hanna Loftsdóttir Violone: Hen Goldsobel Fluit: Katy Bircher, Irene Spranger Fagot: Lisa Goldberg 2

Bent u niet vergeten uw mobiele telefoon uit te zetten?

Dank u wel.

Programma

Georg Philipp Telemann (1681 - 1767) Uit Ouverture in D TWV55:D23 ·· Ouverture ·· Sarabande ·· Plainte ·· Passacaille Jan Dismas Zelenka (1679 - 1745) Motetto Pro Nativitate: Dormi nate, dormi Deus ZWV 171 Anoniem Das neugeborne Kindelein, arr. Alex Potter Pietro Locatelli (1695 - 1764) Uit Concerto Grosso in f op. 1 nr. 8 ‘Fatto per la notte di natale’ ·· Largo ·· Grave ·· Vivace ·· Pastorale

Antonio Vivaldi (1678 - 1741) Nisi Dominus RV 608 ·· Nisi Dominus ·· Vanum est vobis ·· Surgite ·· Cum dederit ·· Sicut sagittae in manu potentis ·· Beatus vir ·· Gloria Patri ·· Sicut erat in principio ·· Amen Arcangelo Corelli (1653 - 1713) Concerto grosso in g op. 6 nr. 8 ‘Fatto per la notte di natale’ ·· Vivace/Grave ·· Allegro ·· Adagio/Allegro/Adagio ·· Vivace ·· Allegro ·· Pastorale

Anoniem Joseph, lieber Joseph mein, arr. Alex Potter naar Johann Walter (1544) Jan Dismas Zelenka Alma redemptoris mater ZWV 126 ·· Alma redemptoris mater ·· Succurre cadenti ·· Peccatorem miserere Pauze

3

Toelichting Als men zich vanuit het heden als een tijdreiziger zou kunnen laten terug slingeren in de tijd, bijvoorbeeld naar de kersttijd in het Europa van vroeger eeuwen, en het oor te luisteren zou leggen in kerken, kapellen, maar ook in huiskamers en op pleinen, dan zou de reiziger vrijwel zeker kerstmuziek horen.

In de open lucht zou hij misschien kringdansen zien met daarbij gezongen stemmige kerstliederen, zoals de geliefde ‘canzoni di Natale’ in Italië, de ‘carols’ in Engeland, de ‘noëls’ in Frankrijk of ‘Weihnachtsgesänge’ in Duitsland. Meestal eenstemmige liedjes zijn dat over Maria en haar kind, dansant en opgewekt, alsof er een vrolijke tijd aanbreekt vol nieuwe hoop en perspectief. Een nieuw seizoen waarin de bloemknoppen weer uitbotten en de velden rijke oogst gaan brengen.

Daarom zijn er vaak blije roepen te horen als ‘natale’ of ‘nowel nowel’ of ‘noël’, woorden voor ‘kerstmis’. Dat is in de christelijke wereld immers het feest waarin de komst van een nieuw tijdperk wordt gevierd, de verlossing uit de duisternis. En dat alles gebracht door een uitverkoren kind dat via zijn moeder Maria op de wereld is gezet en in een armoeiige voerbak is gelegd en wordt warm gehouden door de adem van het vee. Er komen drie wijze koningen uit het Oosten op bezoek en herders met hun schapen die spelen op fluiten en schalmeien. Die landelijk sfeer wordt wel ‘pastoraal’ genoemd, naar het Latijnse woord voor herder: pastor. Dat is ook de sfeer van dit concertprogramma. Het verbindt eeuwenoude kerstgezangen, met kerstmuziek uit de barok, uit het Italië en Duitsland van de zeventiende en achttiende eeuw.

4

Georg Philipp Telemann Ouverture in D De openingsmuziek is van Georg Philipp Telemann, een van de meest productieve en veelzijdigste componisten die Duitsland ooit gekend heeft. Hij heeft het lot van zoveel componisten: beroemd in hun tijd maar na hun dood snel weer vergeten.

Verworden tot het stof van de geschiedenis.

Telemann? Behoorde hij niet tot de beroemdste componisten van zijn tijd? Wat wij tegenwoordig aanduiden als het tijdperk van Bach, zou men destijds het tijdperk van Telemann hebben genoemd. Hij was net als Bach opgegroeid met het strenge barokke contrapunt, maar omarmde de toegankelijke en luistervriendelijke galante stijl uit Italië. Zo werd hij een van de grote vernieuwers van de achttiende eeuw en een wegbereider van de Weense klassieken.

Hoewel hij reislustiger was dan Bach en zelfs Parijs bezocht, heeft hij de meeste buitenlandse muziek toch zelf in druk moeten aanschaffen of met de hand gekopieerd. Met groot gemak zoog hij alle bekende en onbekende muziek in zich op en vermengde die met elkaar. Hij kon als het

Toelichting

ware zijn componeerpen dopen in Duitse, Italiaanse of Franse inkt, en zelfs Poolse.

En dat terwijl er in Frankrijk een hevige vete werd uitgevochten tussen aanhangers van de Franse en die van de Italiaanse stijl. Telemann was Europa’s grootmeester van ‘der gemischte Geschmack’. Zijn hier gespeelde Ouverture in D met zijn qua tempo en sfeer contrasterende delen is daar een mooi voorbeeld van.

Jan Dismas Zelenka Motetto Pro Nativitate: Dormi nate, dormi Deus / Alma redemptoris mater Jan Dismas Zelenka was een van de vele Boheemse musici die hun opleiding kregen aan Praagse Jezuïetencolleges en vervolgens hun heil elders zochten. Rond 1710 vestigde hij zich in Dresden en kwam in dienst bij Augustus de Sterke (16701733), de keurvorst van Saksen en latere koning van Polen.

Augustus de Sterke resideerde van 1694 tot aan zijn dood in 1733 in Dresden. Als mecenas en bevorderaar van de kunst maakte hij grote naam. Behalve de meest vooraanstaande kunstminnaar van zijn tijd was Augustus een vurig liefhebber van muziek en toneel. Onder zijn bewind en dat van zijn zoon en opvolger August III (vanaf 1733) floreerden de Italiaanse opera, de virtuoze orkestmuziek en de lutherse en katholieke kerkmuziek. En dat alles met een rijkdom en op een niveau, zoals dat nergens

elders in Duitsland geëvenaard werd.

Naast zijn post als violonespeler aan het hof van de Saksische keurvorst August de Sterke, had Zelenka de functie van kerkmuziekcomponist. Zelenka’s belangrijkste taak in Dresden was om samen met kapelmeester Johann David Heinichen de muziek te verzorgen voor de hofkerk. Door hun toedoen groeide Dresden vanaf 1720 uit tot het centrum van katholieke kerkmuziek in de Duitstalige landen. Het is ook daarom dat van de ongeveer honderdvijftig werken van Zelenka’s oeuvre het merendeel bestaat uit kerkmuziek. Daarvan zijn vanavond twee fraaie voorbeelden te horen. Eerst Motetto Pro Nativitate: Dormi nate, dormi Deus.

‘Motetto’ is een barokke aanduiding voor wat wij tegenwoordig een cantate noemen, en hier dus een kerstcantate. Ze bestaat uit slechts één recitatief en één aria voor alt (hier countertenor). Eveneens van de hand van Zelenka is het motet Alma redemptoris mater, gebaseerd op de gelijknamige Mariaantifoon uit het officie van de advents- en kerstperiode. Hier wordt Maria verheerlijkt en aangeroepen als voedende moeder en redder der wereld.

Anoniem Das neugeborne Kindelein / Joseph, lieber Joseph mein Twee kerstliederen uit oudere tijden op het programma zijn bewerkt door countertenor Alex Potter.

5

Toelichting

Het prachtige lied Das neugeborne Kindelein was oorspronkelijk alleen een koraalmelodie op de tekst van Cyriacus Schneegass. De Duitse componist Melchior Vulpius nam het op in zijn Ein Schön Geistlich Gesangbuch (Jena, 1609), maar dan in een zetting voor vier stemmen.

Ook Bach gebruikte de melodie voor zijn Cantate 122.

Joseph, lieber Joseph mein is een kerstlied dat in alle Duitstalige landen heel bekend is.

De melodie is ontleend aan een middeleeuws Latijns gezang Resonet in laudibus. De Duitse tekst wordt vaak aan de zogenaamde ‘monnik van Salzburg’ toegeschreven die het omstreeks 1400 beschreef. Ook in Engeland en Tsjechië werd dit lied bekend.

Pietro Locatelli Concerto Grosso ‘Fatto per la notte di natale’ Pietro Antonio Locatelli was een rondreizende Italiaanse viool- en fluitvirtuoos die zich voorgoed in Amsterdam vestigde. Daar richtte hij een collegium musicum op, was hij een veel gevraagd leraar en verzorgde hij vele uitgaven van andere componisten.

Daarnaast had hij een snarenwinkel aan de Prinsengracht. Zijn werken verschenen in Amsterdam tussen 1721 en 1762. Locatelli’s enorme virtuositeit oogstte bewondering en schrik bij zijn toehoorders. De Engelse bisschop Dampier, op bezoek in Amsterdam, omschreef het vioolspel van Locatelli als een aardbeving.

6

Locatelli’s twaalf Concerti grossi op. 1, zijn componistendebuut, verschenen in 1721 in Amsterdam bij de in heel Europa beroemde muziekuitgever Estienne Roger. De invloed van Arcangelo Corelli, zijn leermeester, heeft zich duidelijk laten gelden in deze concerten, zoals hoorbaar in het ernstige Concerto grosso in f op. 1 nr. 8. Hier klinkt de serieuze toon van een kerkconcert, met duistere dissonantrijke langzame delen, mooi ontwikkeld contrapunt, en een uitgebreide fuga. Een extra rijk vijfstemmig klankbeeld met fraaie middenstemmen realiseert Locatelli door de bezetting met vijf strijkers, met twee violen, twee altviolen en een baspartij.

Net als Corelli zette Locatelli dit achtste concert op als een ‘kerstconcert’, met als laatste deel een wiegende Siciliano, die het tafereel schildert van de herders in Bethlehem op weg naar de kribbe met het kerstkind. Zo galmden deze diepzinnige en landelijke Italiaanse klanken uit de ramen van de Amsterdamse grachten.

Antonio Vivaldi Nisi Dominus De omvangrijke psalmzetting Nisi Dominus RV 608 van Vivaldi is een voorbeeld van een kerkelijk werk dat tegenwoordig meer in de concertzaal te horen is dan in de kerk.

Oorspronkelijk had het natuurlijk haar plek in religieuze diensten, in missen en andere plechtige of feestelijke vieringen.

Toelichting

Lange tijd was de wereld vergeten dat Vivaldi ook kerkmuziek schreef. Het bleef tot 1939 een van de best bewaarde geheimen uit de muziekhistorie. Toen dook de componist Alfredo Casella vanwege een Vivaldiherdenkingsweek in de Nationale Bibliotheek in Turijn het manuscript van het Gloria van Vivaldi op. Sindsdien is dit werk het allerbekendste stuk kerkmuziek van Vivaldi gebleven. Sinds de jaren 50 zijn de circa vijftig vergeten partituren met Vivaldi’s kerkmuziek in de Nationale Bibliotheek van Turijn weer langzaam tot leven gekomen.

Het negendelige Nisi Dominus RV608 is Vivaldi’s meest omvangrijke psalmzetting en stamt vermoedelijk uit zijn vroege carrière.

Onduidelijk is tot nog toe of het bestemd was voor uitvoering in het Santo Ospedale della Pietà – het weeshuis voor meisjes waar Vivaldi werkzaam was – of voor elders.

Niet de partituur is bewaard, maar wel de partijen, waaraan zelfs Vivaldi’s vader nog heeft meegeschreven. De negen delen van deze zetting van psalm 127 contrasteren sterk qua stijl en bezetting. Er zijn twee eenvoudige aria’s met basso continuo, Vanum est vobis en Beatus vir, terwijl Sicut sagittae weer begeleiding heeft van strijkers. Twee delen, Nisi Dominus en Sicut erat in principio, zijn weer uitgebreidere kerkaria’s waar de zangstem levendige weerwerk krijgt van het orkest in de destijds populaire wedijverende stijl (concertato). In Cum dederit, waar ‘de Heer zijn vrienden het brood geeft in hun slaap’, heeft Vivaldi een wiegend siciliano-ritme ingezet en dalende chromatische lijnen als schildering van de slaap, zoals hij wel vaker

deed. Opvallend genoeg is het zevende deel, Gloria, niet van de jubelende en uitbundige soort, zoals gebruikelijk, maar eerder peinzend en verlaten. Hier is een heerlijke solo weggelegd voor de tedere en zilverige viola d’amore.

Arcangelo Corelli Concerto grosso ‘Fatto per la notte di natale’ In het jaar 1714 beleefde Amsterdam een groot muziekhistorisch moment. Toen verscheen een bundel met Twaalf concerti grossi op. 6 van de Romeinse componist Arcangelo Corelli.

Corelli had de uitgave nog wel kunnen voorbereiden maar was het jaar daarvoor overleden, op 18 januari 1713, bijna zestig jaar oud. De uitgave vond gretig aftrek.

Muziekliefhebbers waren destijds dol op dit soort aanschouwelijke muziek, waarin het complete orkest en een klein groepje solisten een vraag en antwoordspel spelen, elkaar ideeën toewerpen en de ander proberen te overtreffen in originele uitwerkingen daarvan.

Vanwege dit opus wordt Corelli wel de vader van het concerto grosso genoemd, al was hij er niet de uitvinder van. Vermoedelijk bevat de bundel muziek die Corelli al jaren eerder componeerde. Wereldberoemd werd het hier gespeelde achtste concert, het kerstconcert ‘Fatto per la notte di natale’ (gemaakt voor kerstnacht).

Tekst toelichting: Clemens Romijn

7

Liedteksten Jan Dismas Zelenka Motetto pro Nativitate Recitatief: O magnum mysterium, et admirabile sacramentum, ut animalia viderent Dominum natum, jacentem in praesepio.

O machtig mysterie en wonderbaar geheimenis, dat dieren zagen de Heer geboren, liggend in een kribbe.

Tacete, coeli et terra, reclinatus in faeno jacet, qui vos fecit.

Zwijgt, hemelen en aarde, neergevlijd in het hooi ligt hij die u gemaakt heeft.

Tu vero, cara anima mea, ut dormiat suavius, dulci modulo gratoque sibilo somnum augmenta.

En jij, mijn dierbare ziel, zorg dat hij zachter sluimert, wil met liefelijk gezang en aangenaam fluitspel zijn slaap bevorderen.

Aria: Dormi, Nate, dormi, Deus pace optima.

Slaap, kind, slaap, God, in volmaakte vrede.

Et, nostra grata pro te aptata, pro te sunt pectora.

Zie, dankbaar voor u toegerust, voor u zijn onze harten.

Felicibus auspiciis somni beate gratiis, o vitae anima.

Wil met een gelukkig begin weldadige slaap genieten, o ziel van het leven.

In corde delitesce, in pectore quiesce, cor plenum pietatis tam magna charitatis sunt grata praemia.

Schuil in ons hart, rust in ons innerlijk, hart vol van trouw, zo grote liefdeblijken zijn welkome geschenken.

8

Liedteksten

Anoniem Das neugeborne Kindelein Das neugeborne Kindelein, Das herzeliebe Jesulein, Bringt abermal ein neues Jahr Der auserwählten Christenschar.

Het nieuwgeboren kindeke, de lieve kleine Jezus brengt wederom een nieuw jaar aan de uitverkoren christenschare.

Des freuen sich die Engelein, Die gerne um und bei uns sein, Sie singen in den Lüften frei, Daß Gott mit uns versöhnet sei.

Daarom verheugen zich de engelen, Die graag om en bij ons zijn En zingen vrijuit aan de hemel Dat God met ons verzoend is.

Es bringt das rechte Jubeljahr, Was trauern wir dann immerdar?

Frisch auf, es ist itzt Singens Zeit!

Das Jesulein wendt alles Leid!

Het brengt het ware jubeljaar, waarom zouden wij dan voor altijd treuren?

Komaan, nu is het tijd om te zingen, het Jezuskind doet al het leed verdwijnen.

Joseph, lieber Joseph mein Joseph, lieber Joseph mein, hilf mir wiegen mein Kindelein, Gott, der wird dein Lohner sein im Himmelreich, der Jungfrau Sohn Maria.

Eia! Eia!

Lieve Jozef, mijn Jozef, help me het kindje te wiegen; God, het kind van de maagd Maria, zal je ervoor belonen in de hemel.

Heja! Heja!

Gerne, liebe Maria mein, helf ich dir wiegen das Kindelein.

Gott, der wird mein Lohner sein im Himmelreich, der Jungfrau Sohn Maria.

Eia! Eia!

Graag, mijn lieve Maria, help ik jou het kindje te wiegen; God, het kind van de maagd Maria, zal je ervoor belonen in de hemel.

Heja! Heja!

Süßer Jesu, auserkor’n, weißt wohl, dass wir war’n verlor’n, still uns deines Vaters Zorn, dich hat gebor’n die reine Magd Maria.

Eia! Eia!

Lieve Jezus, uitverkorene, weet dat wij waren verloren, laat jouw Vaders woede zwijgen, nu jij bent geboren uit de maagd Maria.

Heja! Heja!

9

Liedteksten

Jan Dismas Zelenka Alma Redemptoris Mater Alma Redemptóris Mater, quae pervia caeli porta manes, et stella maris,

Verheven moeder van de Verlosser, die altijd zijt de open deur des hemels en de ster der zee,

succúrre cadénti, Surgere qui curat populo: tu quae genuisti, nature mirante, tuum sanctum Genitorum Virgo prius ac posterius, Gabrielis ab ore Sumens illud Ave,

kom het volk te hulp dat valt en poogt op te staan.

Gij die tot verwondering van de natuur uw heilige Schepper hebt gebaard en maagd zijt gebleven; gij die door Gabriël zijt begroet,

peccatórum miserére.

ontferm u over ons, zondaars.

Antonio Vivaldi Nisi Dominus RV 608 1.

Nisi Dominus aedificaverit domum, in vanum laboraverunt, qui ædificant eam.

Nisi Dominus custodierit civitatem, frustra vigilat qui custodit eam.

1.

Als de Heer het huis niet bouwt, vergeefs zwoegen de bouwers; als de Heer de stad niet bewaakt, vergeefs doet de wachter zijn ronde.

2.

Vanum est vobis ante lucem surgere

2.

Vergeefs is het dat je vroeg opstaat,

3.

Surgite postquam sederitis, qui manducatis panem doloris.

3. je laat te ruste legt, je aftobt voor wat brood –

10

Liedteksten

4.

Cum dederit dilectis suis somnum, ecce hĂŚreditas Domini, filii, merces, fructus ventris.

4. hij geeft het zijn lieveling in de slaap.

Kinderen zijn een geschenk van de Heer, de vrucht van de schoot is een beloning van God.

5.

Sicut sagittĂŚ in manu potentis, ita filii excussorum.

5.

Als pijlen in de hand van een schutter, zo zijn kinderen, verwekt in je jeugd.

6.

Beatus vir, qui implevit desiderium suum ex ipsis: non confundetur cum loquetur inimicis suis in porta.

6.

Gelukkig de man wiens koker is gevuld met pijlen zoals zij.

Hij staat niet te schande als hij zijn vijanden aanklaagt in de poort.

7.

Gloria Patri. Patri et Filio.

Et spiritui Sancto

7.

Eer aan de Vader en de Zoon en aan de Heilige Geest.

8.

Sicut erat in principio, et nunc, et semper, et in saecula saeculorum.

Amen

8.

Zoals het was in het begin, en nu, en altijd en in de eeuwen der eeuwen.

Amen.

9.

Amen. Et in saecula saeculorum.

Amen

9.

Amen. En altijd en in de eeuwen der eeuwen.

Amen.

(Psalm 127, Nieuwe Bijbelvertaling, 2004)

11

Biografieën Componisten Georg Philipp Telemann Georg Philipp Telemann (1681 - 1767) ging na het gymnasium rechten studeren in Leipzig.

Zijn passie voor muziek was echter zo sterk dat hij binnen afzienbare tijd de spil van het studentenmuziekleven van Leipzig werd.

Telemann richtte er een collegium musicum op.

Het musiceren met en componeren voor dit soort amateurgezelschappen zou zijn leven lang een van zijn vaste bezigheden blijven, naast de kerkmuziek en opera. Hij werd tijdens zijn leven al beschouwd als de grootste Duitse componist, en meer gewaardeerd dan zijn vrienden Händel en Bach. Telemann liet zich inspireren door vele muziekstijlen, van Italiaanse opera via volksmuziek naar de Franse, instrumentale muziek. Het lijkt zijn doel te 12

zijn geweest om een groot publiek aan te spreken.

Hij bereikte dat doel door melodieuze en makkelijk in het gehoor liggende melodieën te schrijven.

Jan Dismas Zelenka Over het leven van de Boheemse componist Jan Dismas Zelenka (1679 -1745) is weinig bekend. Waarschijnlijk kreeg Zelenka zijn eerste muzieklessen van zijn vader, die cantor en organist was.

Vast staat dat hij Johann Sebastian Bach en zonen persoonlijk heeft gekend en dat Bach hem tot de belangrijkste componisten van zijn tijd rekende. Bach had grote waardering had voor de muziek van Zelenka, vanwege het gebruik van doorwrocht contrapunt, de gewaagde harmonieën, de grote expressiviteit en diepzinnigheid. Die uitdrukkingsvolle stijl had Zelenka ontwikkeld in zijn studiejaren in Wenen en Italië, bij zijn leermeesters Johann Joseph Fux en

Antonio Lotti. In Wenen gaf Zelenka zelf ook les in contrapunt aan Johann Joachim Quantz. In Dresden vanaf 1719 verzorgde hij samen met kapelmeester Johann David Heinichen de composities voor de nieuw gebouwde hofkerk van Augustus de Sterke.

Toen Heinichen in 1729 stierf, nam Zelenka al diens verantwoordelijkheden op zich. Hij stierf in 1745, ongehuwd, enkele dagen voor Kerstmis.

Pietro Locatelli De Italiaanse barokcomponist en violist Locatelli (1695 - 1764) studeerde in Rome bij Giuseppe Valentini. Na een aantal concertreizen door Frankrijk en Duitsland vestigde Locatelli zich in 1729 in Amsterdam, waar hij vioolles gaf, Italiaanse snaren verkocht en als muziekuitgever werkte.

Locatelli leidde in Amsterdam ook een Collegium Musicum, dat uit welvarende muziekliefhebbers bestond en voor wie hij ook componeerde.

Biografieën

Als violist en als componist verkende hij graag onbekende contreien: zo bewoog hij zich in de hogere en de hoogste registers van zijn instrument. Hij wilde het concerto een meer virtuoze vorm geven en verving de tot dan geldende vierdelige vorm door een driedelige.

Hierdoor heeft Locatelli wezenlijk bijgedragen tot de preklassieke ontwikkeling van de sonate.

Antonio Vivaldi De Venetiaanse componist Antonio Vivaldi (1678 - 1741) was een leerling van zijn vader die violist was aan de San Marco, en van Giovanni Legrenzi. In 1703 werd Vivaldi tevens tot priester gewijd.

Van 1713 tot 1740 was Vivaldi achtereenvolgens als vioolleraar, dirigent en componist verbonden aan het Conservatorio dell’Ospedale Pietà. Vivaldi’s naam is sinds jaar en dag onlosmakelijk verbonden met de ontwikkeling van het barokke en klassieke concerto als virtuoos

solowerk voor een of meerdere instrumenten met orkestbegeleiding. Hij stierf op 28 juli 1741. Van de eens zo succesvolle en redelijk welgestelde componist was weinig meer over. Hij werd in een Weens armengraf begraven.

haar troonsafstand. In 1700 stond hij aan het hoofd van de beroemde Accademia di Santa Cecilia. De laatste jaren van zijn leven leefde hij teruggetrokken in buien van neerslachtigheid.

Arcangelo Corelli Arcangelo Corelli (1653 1713) is geboren bij Ravenna in een van de rijkste families van de streek. Na de eerste muzieklessen bij een priester in Faenza werd Arcangelo op 13-jarige leeftijd naar Bologna gestuurd om viool te studeren bij Benvenuti.

Vier jaar later zat hij als een volleerd musicus reeds in de Academica filarmonica te Bologna. Hij bekwaamde zich in Rome verder in het vioolspel bij Simoncelli en werd in 1675 violist in het theaterorkest. In Rome genoot hij de hoge bescherming van machtige kardinalen en werkte in dienst van koningin Christine van Zweden, die zich in Rome gevestigd had na 13

Biografieën

Uitvoerenden Alex Potter Countertenor

discografie is omvangrijk.

Lars Urik Mortensen, dirigent van Concerto Copenhagen, nodigde hem uit mee te werken aan een opname van Bachs Hohe Messe. Dit werk zong hij ook in de Salzburger Festspiele, bij Collegium 1704 onder leiding van Václav Luks.

Voor zijn solo-cd Fede e Amor uit 2013, met Weense barokmuziek van onder andere Caldara, Fux, Ziani en Porsile, ontving Potter uitstekende recensies en werd hij genomineerd voor een International Classical Music Award.

Lars Ulrik Mortensen Foto: Annelies van der Vegt

Alex Potter geldt als van ’s werelds beste countertenors van dit moment. Als barokzanger werkte hij onder meer met de dirigenten Philippe Herreweghe, Peter Neumann, Jos van Veldhoven en Frieder Bernius.

Alex Potter zong als jongen in Southwark Cathedral, later studeerde hij in Oxford en Bazel bij Gerd Türk. Zijn 14

Klavecimbel en muzikale leiding Lars Ulrik Mortensen (1955) studeerde klavecimbel aan het conservatorium in Kopenhagen en vervolgde zijn opleiding bij klavecinist en dirigent Trevor Pinnock in Londen.

Tussen 1996 en 1999 was hij als docent verbonden aan de Hochschule für Musik in München. Hij staat hoog

aangeschreven als solist en vertolker van kamermuziek.

Recentelijk is hij steeds vaker werkzaam als dirigent.

foto: Francesco Galli

Na een lange verbondenheid met het European Union Baroque Orchestra als klavecimbeldocent en gastdirigent werd hij de nieuwe muzikaal directeur.

Sinds 1999 is Mortensen artistiek leider van Concerto Copenhagen en in 2004 volgde hij Roy Goodman op bij het European Union Baroque Orchestra. Voor zijn verdiensten als klavecinist en barokdirigent werd hij in 2007 onderscheiden met de Léonie Sonning Prijs.

Biografieën

foto: Thomas Nielsen

Concerto Copenhagen Concerto Copenhagen gaf haar eerste uitvoeringen in 1991 en werd al snel een van de leidende oude muziek ensembles van Scandinavië.

Op dit moment wordt het internationaal gezien als een van de interessantste en meest vernieuwende barokorkesten.

In 1999 werd Lars Ulrik Mortensen benoemd tot artistiek leider van het ensemble. De samenwerking tussen hem en Concerto Copenhagen heeft geresulteerd in een spannende muzikale

ontdekkingsreis, die door zowel publiek als critici met veel instemming is ontvangen.

In de afgelopen jaren heeft Concerto Copenhagen samengewerkt met internationaal gevierde musici, zoals Emma Kirkby, Andreas Scholl, Anne Sofie von Otter, Andrew Manze, Reinhard Goebel, Alfredo Bernardini en Andrew Lawrence-King, tevens eerste gastdirigent van het ensemble. Concerto Copenhagens cd-opnamen voor het Duitse label CPO, voor Deutsche Grammophon en voor BIS, hebben net als haar dvd-opnamen voor Harmonia Mundi en Decca, internationaal veel aandacht getrokken en

diverse, prestigieuze prijzen gewonnen. Dit heeft geleid tot uitnodigingen van vele van Europa’s toonaangevende concertzalen en festivals en tot uitgebreide tournees door de Verenigde Staten, Japan en Australië.

15

Serie Oude Muziek

Verwacht

Za 20 jan 2018 Grote Zaal 20.15 uur

Ensemble Zefiro Virtuoze sonates uit de barok Het Italiaanse Ensemble Zefiro van hoboïst Alfredo Bernardini, is wereldwijd dé referentie voor barokke blaasmuziek op historische instrumenten. In dit concert spelen ze het repertoire dat misschien wel het beste bij ze past: virtuoze en kleurrijke kamermuziek van barokmeesters Telemann, Quantz en Zelenka, gecomponeerd voor het keurvorstelijke hof in Saksen.

De muziek – voor twee hobo’s, fagot en basso continuo – is terug te leiden naar één persoon: de hoboïst Johann Christian Richter. Hij was in dienst van het Saksische hof en inspireerde rond 1720 de beste componisten van Duitsland en Italië om sonates te componeren voor twee hobo’s en fagot. De prachtige muziek vindt in Ensemble Zefiro vandaag zijn ideale uitvoerder.

I.s.m. Organisatie Oude Muziek

Programma: Johann David Heinichen Sonate in Bes / Georg Philipp Telemann Sonate in c / Johann Joachim Quantz Sonate in g / Antonio Lotti Echo in Bes / Johann Friedrich Fasch Kwartet in F / Gottfried Heinrich Stölzel Sonate in c / Jan Dismas Zelenka Sonate in g

16

Alfredo Bernardini Foto: Alex Ritter

Serie Oude Muziek

Verwacht

Vr 30 mrt 2018 Grote Zaal 20.15 uur

Concerto Copenhagen De passie van Händel In 1712 schreef de Duitse dichter Barthold Heinrich Brockes Der für die Sünden der Welt gemarterte und sterbende Jesus; het lijdensverhaal van Christus op bijzonder dramatische wijze verwoord.

Zowel Telemann als Händel zetten het verhaal direct op muziek. Vooral Händel maakte er een meesterwerk van vol aangrijpende aria’s. In dit concert in een wonderschone vertolking door Concerto Copenhagen, internationaal een van de meest interessante en vernieuwende barokorkesten.

Johann Sebastian Bach achtte Händels Brockespassie zeer hoog. Hij ‘leende’ er stukken uit en het werk was van grote invloed op zijn eigen Johannes Passion.

Met Concerto Copenhagen, het oudemuziekensemble van Lars Ulrik Mortensen, en fantastische solisten klinkt het lijden en de dood van Christus bijna als een meeslepende opera.

Georg Friedrich Händel portret: Balthasar Denner

Programma: Georg Friedrich Händel Brockespassie

17

Verwacht

Januari 2018 vr 5 jan / 20.30 uur FIBER X The Rest is Noise Alessandro Cortini + Demdike Stare & Michael England + Macular + Sabrina Ratté + Izabel

December 2017 di 19 dec / 19.30 uur Nederlandse Bachvereniging Weihnachtsoratorium wo 20 dec / 20.15 uur Noors Solistenkoor Rós - Kerstmis in Noorwegen vr 22 + za 23 dec / 19.30 uur za 23 dec / 16.00 uur zo 24 dec / 11.00 uur Nieuw Vocaal Amsterdam + Amsterdam Baroque Orchestra Kerstspel

za 6 jan / 20.15 uur Freedom o(r) speech I Solisti del Vento + Jan Decleir

wo 10 jan / 20.15 uur Christopher Maltman +Joseph Middleton The Soldier - from Severn to Somme do 11 jan / 20.15 uur Asko|Schönberg + Slagwerk Den Haag American Anthology

do 28 dec / 19.30 uur Calefax PAN 14

vr 12 jan / 20.15 uur Vanessa Benelli Mosell Italiaans pianotemperament

zo 31 dec / 19.30 uur / BIMHUIS Oud & Nieuw 2017 Grootser en diverser dan ooit, Oud & Nieuw in het BIMHUIS UITVERKOCHT

za 13 jan / 20.30 uur stargaze Composities van o.a. Boards of Canada, Nik Void en Qasim Naqvi

18

zo 14 jan / 11.00 uur / Kleine Zaal Ensemble SCALA De Kunst van ‘Nauwluisterendheid’ zo 14 jan / 12.00 uur / Hele gebouw Muziekgebouw Park Picknick do 18 jan / 12.30 uur Lunchconcert Ism Nationaal Muziekinstrumenten Fonds do 18 jan / 20.15 uur Het Gelders Orkest + Liza Ferschtman Serenade

Huil van de Wolff Elke 22e van de maand klinkt om 20.00 uur het geluidsmonument Huil van de Wolff. Martijn Padding componeerde deze interactieve geluidsinstallatie ter herinnering aan oprichter van het Muziekgebouw Jan Wolff (1941 - 2012).

Zie voor meer informatie muziekgebouw.nl/ huilvandewolff Geheimtips Bijzondere concerten

Foto: Erik van Gurp

Restaurant Zouthaven Kom voor het concert eten in restaurant Zouthaven. Reserveren: 020 788 2090 of zouthaven.nl

Rondom het concert - Na aanvang van het concert heeft u geen toegang meer tot de zaal.

- Zet uw mobiele telefoon uit voor aanvang van het concert.

- Het maken van beeld- of geluidsopnamen in de zaal alleen met schriftelijke toestemming.

- Algemene Bezoekersvoorwaarden zijn na te lezen op muziekgebouw.nl

Bij de prijs inbegrepen Reververingskosten en garderobe zijn bij de kaartprijs inbegrepen.

Ook een pauzedrankje, tenzij anders vermeld op uw concertkaartje.

Bij concerten zonder pauze staan drankjes klaar na afloop van het concert.

Steun het Muziekgebouw Inkomsten uit kaartverkoop dekken ten dele onze kosten. Word vriend of doneer: met uw extra steun kunnen we concerten op het hoogste niveau blijven organiseren.

Meer informatie: muziekgebouw.nl/steunons

Op de hoogte blijven?

Blijf op de hoogte van nieuw geboekte concerten of ander nieuws.

Volg ons via onze e-nieuwsbrief (aanmelden op muziekgebouw.nl), Facebook, Twitter of Instagram.

Dank!

Wij kunnen niet zonder de steun van onze vaste subsidiĂŤnten en Vrienden van het Muziekgebouw. Wij zijn hen daarvoor zeer erkentelijk.

Druk binnenwerk

19