Do 24 jan 2019 Grote Zaal 20.15 uur
Serie Oude Muziek
Pygmalion Monteverdi’s Mariavespers Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale programmaboekje is een extra service ter voorbereiding op het concert. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie tijdens het concert te raadplegen via uw mobiele telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de andere concertbezoekers. Bij voorbaat dank.
Programma
Serie Oude Muziek Do 24 jan 2019 Grote Zaal 20.15 - 22.00 uur
Pygmalion Monteverdi’s Mariavespers
ca. 105 minuten zonder pauze
Lea Desandre sopraan Eva Zaïcik sopraan Lucile Richardot alt Olivier Coiffet tenor Emiliano Gonzalez Toro tenor Zachary Wilder tenor Nicolas Brooymans bas Renaud Bres bas Geoffroy Buffière bas Raphaël Pichon dirigent
Dit concert wordt live uitgezonden door de NTR op NPO Radio 4
Bent u niet vergeten uw mobiele telefoon uit te zetten? Dank u wel.
2
Programma
Claudio Monteverdi (1567 - 1643) Mariavespers (Vespro della Beata Vergine) (1610) ·· Incipit ·· Invitatorium, versciulum & responsorium ·· Antiphon ·· Psalm I (Dixit Dominus) ·· Antiphon repetatur ·· Antiphon ·· Psalm II (Laudate pueri Dominum) ·· Antiphon repetatur ·· Antiphon ·· Psalm III (Laetatus sum) ·· Antiphon repetatur ·· Antiphon ·· Psalm IV (Nisi Dominus) ·· Antiphon repetatur ·· Antiphon ·· Psalm V (Lauda, Jerusalem) ·· Antiphon repetatur ·· Sonata sopra ·· Capitulum ·· Hymnus ·· Versiculum ·· Antiphon ·· Canticum Magnificat ·· Conclusio
3
Toelichting Net als in onze tijd was Venetië al in de zestiende en zeventiende eeuw door haar ligging een van de belangrijkste handelscentra van Europa. Door de tolerante en democratische politiek van de stad zochten hier vele binnen- en buitenlandse kunstenaars onderdak. Zij gaven Venetië de pracht en praal die nog steeds toeristen uit de hele wereld aantrekt. Zelfs hevige pestepidemieën, die grote delen van de bevolking het leven kostten, hebben de vele buitenlanders er niet van weerhouden de ‘Serenissima Reppublica di Venezia’ te blijven bezoeken. Zij deden zich tegoed aan de ontelbare kunstschatten van beroemde kunstschilders als Titiaan, Tintoretto en Veronese en de talrijke kerken en paleizen met hun adembenemende mozaïeken. Er waren niet alleen kunstschatten te zien, maar ook te horen. Want de muzikale pracht en praal in de lagunenstad deed niet onder voor de andere kunsten. De stuwende krachten achter het grootse Venetiaanse muziekleven van die tijd waren achtereenvolgens de Zuid-Nederlander Adriaan Willaert (1490 - 1562), zijn leerling Andrea Gabrieli (ca. 1530 - 1586) en diens neef Giovanni Gabrieli (ca. 1555 - 1612). In 1613 werd Claudio Monteverdi benoemd tot kapelmeester van de San Marco. Hij zou dat blijven tot zijn dood in 1643. Monteverdi was een van de belangrijkste componisten uit de vroege barok. Hij was een groot vernieuwer op het gebied van de muzikale zeggingskracht en ontwikkelde in zijn muziek, madrigalen en opera’s, een totaal nieuwe manier van musiceren. Als zestienjarige was hij al een ervaren organist, speelde hij viool en had hij een reeks madrigalen uitgegeven. Met zijn geestelijke muziek verspreidde hij in heel Europa een klinkende naam. Als de 4
renaissancecomponist Josquin Desprez met Michelangelo of Leonardo da Vinci kan worden vergeleken, dan is Monteverdi’s bijdrage aan de barokmuziek van dezelfde orde als die van William Shakespeare aan de literatuur.
‘Muziek zo verrukkelijk, dat ze alle luisteraars ontroerde’ Thomas Coryat, een Engelse toerist die begin zeventiende eeuw het feest van San Rocco bijwoonde – de beschermheilige die Venetië moest behoeden voor de pest – heeft door zijn verslag een levendig beeld gegeven van wat er muzikaal te genieten viel bij kerkelijke feesten. Hij hoorde ‘muziek, zowel vocaal als instrumentaal, en zo goed, zo verrukkelijk, zo zeldzaam, zo wonderlijk en zo allerfraaist, dat ze alle luisteraars ontroerde en deed verstommen. Hoe anderen erdoor geraakt werden kan ik niet zeggen, ik kan alleen van mezelf zeggen, dat ik me naast de heilige Paulus in de derde Hemel waande. Soms zongen er zestien of twintig stemmen tegelijk, met een dirigent die hun zang in goede banen leidde. En terwijl ze zongen, speelden er instrumenten mee. Soms speelden zestien instrumenten tegelijk, tien trombones, vier zinken en twee
Toelichting
viola da gamba’s, een majestueus geheel.’ Deze beschrijving geeft een indruk van de schitterende en grootschalige kerkmuziek zoals die in en rond de San Marco en andere Venetiaanse kerken tijdens grote kerkelijke feesten geklonken heeft. Speciale gebeden voor Maria Ook bij de kerkelijke feestdagen ter ere van Maria werd er in Venetië groots uitgepakt. De monniken in de rooms-katholieke kerk zongen speciale gregoriaanse gebeden voor haar. Ook tijdens hun avondgebed, de zogenoemde vespers. In Venetië werden aan dat gregoriaans nog andere soorten muziek toegevoegd: voor vocale solisten, meerstemmig koor, maar ook voor diverse instrumenten. Het bekendste voorbeeld daarvan zijn de Mariavespers van Monteverdi. Dit werk schreef Monteverdi al eerder, in 1610. Hij droeg het op aan paus Paulus V en reisde ermee naar Rome om te solliciteren naar een muzikale functie aan het pauselijke hof in Rome. Die opzet lukte echter niet, maar later stak hij het werk in zijn koffer als een soort visitekaartje dat goed in de smaak bleek te vallen bij de bestuurders van de San Marcobasiliek in Venetië. De Mariavespers zijn gecomponeerd in een voor die tijd moderne stijl, vol dramatiek, contrasten, vele klankkleuren, afwisseling van solisten, koor en instrumentale stukken. Bovendien maakte Monteverdi gebruik van de ruimtelijke mogelijkheden van de San Marco, door de muzikanten op verschillende plekken verspreid in de kerk op te stellen. Daardoor ontstond een soort stereo-effect dat een Venetiaanse specialiteit werd.
Muzikale variatie in het avondgebed De vespers vormen het belangrijkste deel van het gezongen avondgebed (avondofficie) van de monniken in de rooms-katholieke kerk. Gewoonlijk bestaat deze dienst uit vijf psalmen en het canticum (Magnificat, de lofzang van Maria), die ieder worden voorafgegaan door een antifoon (gregoriaanse inleiding tot de psalm) en worden gevolgd door de herhaling van diezelfde antifoon. Andere onderdelen van de vespers zijn versicula, responsoria en een hymne (lofzang), die aan het Magnificat voorafgaat. Wanneer de vespers niet onmiddellijk gevolgd werden door de aansluitende completen, werd de dienst afgesloten met een Maria-antifoon. In het zeventiende-eeuwse Italië werd het de gewoonte om de herhaling van de antifoon na de psalm te vervangen door kort orgelspel, een kerksonate uitgevoerd door een instrumentaal ensemble of, wat gebruikelijker was, een motet (een geestelijke meerstemmige vocale compositie). Deze praktijk van antifoonsubstitutie, die overigens nooit door de Romeinse kerkelijke autoriteiten officieel werd bekrachtigd, resulteerde in een drievoudig patroon van contrast tussen de gregoriaanse antifoon, de formelere psalmvertoningen en de vrijere, meer emotionele motetten. Het invoegen van instrumentale stukken leverde uiteraard een nog contrastrijker geheel op. Tekst toelichting: Clemens Romijn
5
Liedteksten Claudio Monteverdi Mariavespers Incipit Pater noster, qui es in caelis, Sanctificetur nomen tuum; Adveniat regum tuum, Fiat voluntas tua, Sicut in caelo et in terra, Panem nostrum quotidianum dona nobis hodie, Et dimitte nobis debita nostra, Sicut et nos dimittimus debitoribus nostris, Et ne nos inducas in tentationem, Sed libera nos malo, Amen.
Onze Vader die in de hemel zijt, Uw naam worde geheiligd. Uw koninkrijk kome. Uw wil geschiede, op aarde zoals in de hemel. Geef ons heden ons dagelijks brood. En vergeef ons onze schulden zoals ook wij onze schuldenaars vergeven. En leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze. Amen.
Ave Maria, gratia plena, Dominus tecum, Benedicta tu in mulieribus, Et benedictus fructus ventris tui, Jesus!
Wees gegroet, Maria, vol van genade. De Heer is met U. Gij zijt de gezegende onder de vrouwen, En gezegend is Jezus, de Vrucht van Uw schoot. Heilige Maria, Moeder van God, Bid voor ons, zondaars, Nu en in het uur van onze dood. Amen.
Sancta Maria, Mater Dei, 
 Ora pro nobis, peccatoribus, Nunc, et in ora mortis nostrae. Amen. Invitatorium, versciulum & responsorium Deus in adjutorium meum intende Domine, ad adiuvandum me festina. Gloria Patri et Filio et Spiritui Sancto, sicut erat in principio et nunc et semper et in saecula saeculorum. Amen. Alleluia.
God kom mij ter hulp! Heer, haast U mij te helpen. Eer aan de Vader en de Zoon en de Heilige Geest. Zoals het was in het begin, nu en altijd en in de eeuwen der eeuwen. Amen. Halleluja. Psalm 69
6
Liedteksten
Antiphon Assumpta est Maria in cælum: gaudent Angeli, laudántes benedicunt Dominum.
In de hemel wordt Maria ontvangen: de engelen jubelen lofuitingen en zegenen de Heer.
Psalm I (Dixit Dominus) Dixit Dominus Domino meo: Sede a dextris meis, Donec ponam inimicos tuos, scabellum pedum tuorum. Virgam virtutis tuae emittet Dominus ex Sion: dominare in medio inimicorum tuorum. Tecum principium in die virtutis tuae in splendoribus sanctorum, ex utero ante luciferum genui te. Juravit Dominus, et non poenitebit eum: Tu es sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech. Dominus a dextris tuis, confregit in die irae suae reges. Judicabit in nationibus, implebit ruinas, conquassabit capita in terra multorum. De torrente in via bibet: propterea exaltabit caput. Gloria Patri et Filio et Spiritui Sancto. Sicut erat in principio et nunc et semper, et in saecula saeculorum. Amen.
De Heer spreekt tot mijn heer: ‘Neem plaats aan mijn rechterhand, ik maak van je vijanden een bank voor je voeten.’ Uit Sion reikt de Heer u de scepter van de macht, u zult heersen over uw vijanden. Uw volk staat klaar op de dag dat u ten strijde trekt. Op de heilige bergen, uit de schoot van de dageraad, komt tot u de dauw van uw jeugd. De Heer heeft gezworen, en komt op zijn eed niet terug: ‘Je bent priester voor eeuwig, zoals ook Melchisedek was.’ De Heer aan uw rechterhand verplettert koningen op de dag van zijn toorn. Hij berecht de volken, verplettert hoofden, overal op aarde, lijken stapelen zich op. Hij drinkt onderweg uit de beek en dan heft hij zijn hoofd. Eer aan de Vader en de Zoon en de Heilige Geest, zoals het was in het begin, nu en altijd en in de eeuwen der eeuwen. Amen. Psalm 110/Nieuwe Bijbelvertaling
7
Liedteksten
Antiphon repetatur Nigra sum, sed formosa, filiae Jerusalem. Ideo dilexit me rex et introduxit me in cubiculum suum et dixit mihi: Surge, amica mea, et veni. Iam hiems transiit, imber abiit et recessit, flores apparuerunt in terra nostra. Tempus putationis advenit.
Al ziet mijn wezen er donker uit, ik ben toch schoon, o dochters van Jeruzalem; daarom heeft de Koning mij bemind en mij binnengeleid in de bruidskamer. En Hij zei tot mij: Sta op, mijn vriendin en kom. Reeds is de winter voorbij, de slagregen is over en verdwenen, bloemen zijn verschenen op onze aarde. De tijd voor het snoeien is gekomen.
Antiphon Maria Virgo assumpta est ad ĂŚthereum thalamum, in quo Rex regum stellato sedet solio.
De Maagd Maria is ontvangen in de heilige bruidskamer waar de Koning der koningen zit op zijn hemelse troon.
Psalm II (Laudate pueri Dominum) Laudate pueri Dominum, laudate nomen Domini. Sit nomen Domini benedictum ex hoc nunc et usque in saeculum. A solis ortu usque ad occasum laudabile nomen Domini. Excelsus super omnes gentes Dominus et super coelos gloria ejus. Quis sicut Dominus Deus noster, qui in altis habitat, et humilia respicit in coelo et in terra? Suscitans a terra inopem, et de stercore erigens pauperem ; 8
Loof, dienaars van de Heer, loof de naam van de Heer. De naam van de Heer zij geprezen van nu tot in eeuwigheid. Van waar de zon opkomt tot waar zij ondergaat, zij geloofd de naam van de Heer. Verheven boven alle volken is de Heer, verheven boven de hemel zijn luister. Wie is gelijk aan de Heer, onze God, die hoog daar boven zijn woning heeft, die zijn oog richt naar beneden, wie in de hemel en op de aarde? Hij verheft uit het stof wie berooid is, uit het vuil tilt hij op wie alles ontbeert.
Liedteksten
Ut collocet eum cum principibus populi sui. Qui habitare fecit sterilem in domo, matrem filiorum laetantem. Gloria Patri et Filio et Spiritui Sancto. Sicut erat in principio et nunc et semper et in saecula saeculorum. Amen.
Hij laat hem wonen bij hooggeplaatsten, bij de hoogsten van zijn volk. De onvruchtbare vrouw laat hij wonen in het huis, een vrolijke moeder van kinderen. Eer aan de Vader en de Zoon en de Heilige Geest, zoals het was in het begin, nu en altijd en in de eeuwen der eeuwen. Amen. Psalm 113/Nieuwe Bijbelvertaling
Antiphon repetatur Pulchra es, amica mea, suavis et decora filia Jerusalem. Pulchra es, amica mea, suavis et decora sicut Jerusalem, terribilis ut castrorum acies ordinata. Averte oculos tuos a me, quia ipsi me avolare fecerunt.
Schoon zijt gij, mijn vriendin, zoet en bekoorlijk, dochter van Jeruzalem, Schoon zijt gij, mijn vriendin, beminnelijk en verschrikkelijk als Jeruzalem, als een gerichte slagorde. Wend uw ogen van mij af, want zij hebben mij doen vluchten.
Antiphon In odorem unguentorum tuorum currimus: A dolescetulae dilexerut te nimis
We rennen naar de geur van je parfums: meisjes strijden met je om liefde.
9
Liedteksten
Psalm III (Laetatus sum) Laetatus sum in his, quæ dicta sunt mihi: In domum Domini ibimus. Stantes erant pedes nostri, in atriis tuis Jerusalem. Jerusalem, quae aedificatur ut civitas: cujus participatio ejus in idipsum. Illuc enim ascenderunt tribus, tribus Domini: testimonium Israel ad confitendum nomini Domini. Quia illic sederunt sedes in judicio, sedes super domum David. Rogate quae ad pacem sunt Jerusalem: et abundantia diligentibus te: Fiat pax in virtute tua: et abundantia in turribus tuis. Propter fratres meos et proximos meos, loquebar pacem de te: Propter domum Domini Dei nostri, quaesivi bona tibi.
Verheugd was ik toen ik hoorde: ‘Wij gaan naar het huis van de Heer,’ verheugd ben ik, nu onze voeten staan binnen je poorten, Jeruzalem. Jeruzalem, als een stad gebouwd, hecht en dicht opeen. Daar komen de stammen samen, de stammen van de Heer, om Israëls plicht te vervullen, te prijzen de naam van de Heer. Daar zetelt het gerecht, daar troont het huis van David. Vraag om vrede voor Jeruzalem: ‘Dat rust hebben wie van je houden, dat vrede heerst binnen je muren en rust in je vesting.’ Om mijn verwanten en vrienden zeg ik: ‘Vrede zij in jou.’ Om het huis van de Heer, onze God, wens ik je al het goede.
Gloria Patri et Filio et Spiritui Sancto.
Eer aan de Vader en de Zoon en de Heilige Geest, zoals het was in het begin, nu en altijd en in de eeuwen der eeuwen. Amen.
Sicut erat in principio et nunc et semper, et in saecula saeculorum. Amen.
Psalm 122/Nieuwe Bijbelvertaling
Antiphon repetatur Duo Seraphim clamabant alter ad alterum: Sanctus Dominus Deus Sabaoth. Plena est omnis terra gloria ejus. Tres sunt qui testimonium dant in coelo: Pater, Verbum et Spiritus Sanctus. Et hi tres unum sunt. 10
Twee serafijnen riepen elkander toe: Heilig is de Heer God Sabaoth, vervuld is de gehele aarde van zijn heerlijkheid. Drie zijn er, die getuigen in de hemel: de Vader, het Woord en de Heilige Geest en deze drie zijn één.
Liedteksten
Sanctus Dominus Deus Sabaoth. Plena est omnis terra gloria ejus.
Heilig is de Heer God Sabaoth, vervuld is de gehele aarde van zijn heerlijkheid.
Antiphon Benedicta filia tua Domino: Quia per te fructum vitae communicavimus
Gij, dochter, bent de gezegende van de Heer: want door u hebben wij deel aan de vrucht van het leven.
Psalm IV (Nisi Dominus) Nisi Dominus aedificaverit domum, in vanum laboraverunt qui aedificant eam. Nisi Dominus custodierit civitatem, frustra vigilat qui custodit eam. Vanum est vobis ante lucem surgere: surgite postquam sederitis, qui manducatis panem doloris. Cum dederit dilectis suis somnum: ecce hereditas Domini filii: merces, fructus ventris. Sicut sagittae in manu potentis, ita filii excussorum. Beatus vir qui implevit desiderium suum ex ipsis: non confundetur cum loquetur inimicis suis in porta. Gloria Patris et Filio et Spiritui Sancto. Sicut erat in principio et nunc et semper, et in saecula saeculorum. Amen.
Als de Heer het huis niet bouwt, vergeefs zwoegen de bouwers; als de Heer de stad niet bewaakt, vergeefs doet de wachter zijn ronde. Vergeefs is het dat je vroeg opstaat, je laat te ruste legt, je aftobt voor wat brood – hij geeft het zijn lieveling in de slaap. Kinderen zijn een geschenk van de Heer, de vrucht van de schoot is een beloning van God. Als pijlen in de hand van een schutter, zo zijn kinderen, verwekt in je jeugd. Gelukkig de man wiens koker is gevuld met pijlen zoals zij. Hij staat niet te schande als hij zijn vijanden aanklaagt in de poort. Eer aan de Vader en de Zoon en de Heilige Geest, zoals het was in het begin, nu en altijd en in de eeuwen der eeuwen. Amen. Psalm 127/Nieuwe Bijbelvertaling
11
Liedteksten
Antiphon repetatur Audi, coelum, verba mea, plena desiderio et perfusa gaudio. – audio. – Dic, quaeso, mihi : Quae est ista, quae consurgens ut aurora rutilat, ut benedicam ? – dicam. – Dic nam ista pulchra ut luna electa, ut sol replet laetitia terras, coelos, maria – Maria. – Maria virgo illa dulcis praedicata de propheta Ezechiel porta Orientalis – talis. – Illa sacra et felix porta, per quam mors fuit expulsa, introduxit autem vita – ita. – Quae semper tutum est medium inter homines et Deum pro culpis remedium – medium. – Omnes hanc ergo sequamur, qua cum gratia mereamur vitam aeternam. Consequamur – sequamur. – Praestet nobis Deus, Pater hoc et Filius et Mater, cujus nomen invocamus dulce miseris solamen. – Amen. – 12
Hoor aan, hemel, mijn woorden vol van verlangen en doorstroomd van vreugde – ik hoor. – Zeg mij, vraag ik, wie is zij, die daar opstaat en rossig is als de dageraad, opdat ik haar zalig prijze? – ik zal het zeggen. – Zeg mij, of zij schoon als de maan, uitgelezen als de zon vervult zij de aarde en hemel van vreugde, Maria is – zij is Maria. – Maria is dus die zoete maagd, als de poort van het oosten, voorzegd door de profeet Ezechiël. – zo is zij. – Zij is de geheiligde en gelukzalige poort waardoor de dood werd verdreven en die het leven binnenvoerde. – ja zeker. – Steeds is zij geweest een veilige middelaarster tussen mensen en God, delgster van onze schuld. – middelaarster. – Laten wij allen dan haar volgen, door wier genade wij het eeuwige leven deelachtig worden. Laten wij volgen – laten wij haar volgen. – Moge ons dit verschaffen God, de Vader en de Zoon en de Moeder wier naam wij aanroepen als zoete troost voor de ongelukkigen. –Amen. –
Liedteksten
Benedicta es, virgo Maria, in saeculorum saecula.
Gezegend zijt gij, Maagd Maria, in de eeuwen der eeuwen.
Antiphon Pulchra es et decora, filia Jerusalem, Terribilis ut castrorum acies ordinata.
Schoon zijt gij en bekoorlijk, dochter van Jeruzalem, geducht als een leger in slagorde.
Psalm V (Lauda, Jerusalem) Lauda, Jerusalem, Dominum: lauda Deum tuum, Sion. Quoniam confortavit seras portarum tuarum: benedixit filiis tuis in te. Qui posuit fines tuos pacem: et adipe frumenti satiat te. Qui emittit eloquium suum terrae: velociter currit sermo ejus. Qui dat nivem sicut lanam: nebulam sicut cinerem spargit. Mittit cristallum suam sicut buccellas: ante faciem frigoris ejus quis sustinebit? Emittet verbum suum, et liquefaciet ea: flabit spiritus ejus, et fluent aquae. Qui annuntiat verbum suum Jacob: justitias et judicia sua Israel. Non fecit taliter omni nationi: et judicia sua non manifestavit eis. Gloria Patri et Filio et Spiritui Sancto. Sicut erat in principio et nunc et semper, et in saecula saeculorum. Amen.
Prijs, Jeruzalem, prijs de Heer, loof, Sion, loof je God. Hij heeft de grendels van je poorten versterkt, het volk binnen je muren gezegend. Hij geeft je vrede en veilige grenzen, met vette tarwe stilt hij je honger. Hij zendt zijn bevelen naar de aarde, vlug als een renbode gaat zijn woord. Hij laat het sneeuwen als wol, rijp strooit hij uit als stof, hagel werpt hij in brokken neer, wie is tegen zijn koude bestand? Hij zendt zijn woord en alles smelt, hij stuurt zijn adem, de wateren stromen. Hij maakt zijn woorden aan Jakob bekend, zijn wetten en voorschriften aan IsraĂŤl. Met geen ander volk heeft hij zich zo verbonden, met zijn wetten zijn zij niet vertrouwd. Eer aan de Vader en de Zoon en de Heilige Geest, zoals het was in het begin, nu en altijd en in de eeuwen der eeuwen. Amen. Psalm 147/Nieuwe Bijbelvertaling
13
Liedteksten
Antiphon repetatur Sancta Maria, succurre miseris, iuva pusillanimes, refove flebiles, ora pro populo, interveni pro clero, intercede pro devoto femineo sexu; sentiant omnes tuum iuvamen, quicumque celebrant tuam sanctam commemorationem. Amen.
Heilige Moeder, help de ongelukkigen, help de angstigen, troost de rouwenden, bid voor de mensen, pleit voor de geestelijkheid, bemiddel voor uw trouwe vrouwelijke geslacht; mogen allen die uw heiligheid herdenken de macht voelen van uw hulp. Amen.
Sonata sopra Sancta Maria, ora pro nobis.
Heilige Maria, bid voor ons.
Capitulum In omnibus requiem quaesivi, Et in hereditate domini morabor Tunc praecepit et dixit mihi Creator omnium: Et qui creavit me, requievit in tabernaculo meo. Deo gratia
In alles heb ik rust gezocht, en in de woning van de Heer zal ik vertoeven. Dan gaf de Schepper van alle dingen mij zijn bevel: en die mijn geschapen heeft, heeft in mijn tent gerust. Ere zij God.
Hymnus Ave maris stella, Dei mater alma, atque semper Virgo, felix coeli porta. Sumens illud Ave Gabrielis ore, funda nos in pace, mutans Evae nomen.
Wees gegroet, sterre der zee, voedende Moeder Gods, en altijd Maagd, zalige poort des hemels. Gij die dit Ave uit de mond van GabriĂŤl mocht vernemen, grondvest ons in de vrede door de naam van Eva om te keren.
Solve vincla reis, profer lumen caecis,
Slaak de boeien van de zondaars, schenk het licht aan de blinden,
14
Liedteksten
mala nostra pelle, bona cuncta posce. Monstra te esse matrem, sumat per te precem, qui pro nobis natus tulit esse tuus.
verdrijf onze kwalen en verwerf ons alle goeds. Toon dat Gij moeder zijt; moge Hij, die voor ons geboren is, en zich verwaardigd heeft uw Zoon te zijn, door U onze gebeden aanvaarden.
Virgo singularis, inter omnes mitis, nos culpis solutos mites fac et castos. Vitam praesta puram, iter para tutum, ut videntes Jesum semper collaetemur.
Maagd zonder weerga, boven allen zachtmoedig, verlos ons van onze schuld en maak ons zachtmoedig en kuis. Geef ons een rein leven, bereid ons een veilige weg, opdat wij Jezus aanschouwend ons eeuwig samen mogen verblijden.
Sit laus Deo Patri, summo Christus decus, Spiritui Sancto tribus honor unus. Amen.
Lof zij aan God de Vader, roem aan Christus de Allerhoogste, en aan de Heilige Geest; aan alle drie gelijke eer. Amen.
Versiculum Diffusa est gratia in labiis tuis propter ea benedixit te Deus in aeternum.
Genade is uitgestort in Uw lippen; daarom heeft U God gezegend in eeuwigheid.
Antiphon Virgo prudentissima, Qui progrederis, Quasi aurora valde rutilans? Filia Sion, tota formosa Et suavis es, pulchra ut luna, Electa ut sol.
Meest wijze Maagd, waar ga je heen, schijnend zo helder als de dageraad? Dochter van Sion, je bent heel sympathiek en barmhartig, mooi als de maan, uitverkoren als de zon.
15
Liedteksten
Canticum magnificat Magnificat anima mea Dominum. Et exultavit spiritus meus in Deo salutari meo. Quia respexit humilitatem ancillae suae : Ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes generationes. Quia fecit mihi magna qui potens est: et sanctum nomen ejus. Et misericordia ejus a progenie in progenies timentibus eum. Fecit potentiam in brachio suo: dispersit superbos mente cordis sui. Deposuit potentes de sede, et exaltavit humiles: Esurientes implevit bonis: et divites dimisit inanes. Suscepit Israel puerum suum recordatus misericordiae suae. Sicut locutus est ad patres nostros, Abraham et semini ejus in saecula. Gloria Patri et Filio et Spiritui Sancto. Sicut erat in principio et nunc et semper et in saecula saeculorum. Amen.
Mijn ziel prijst en looft de Heer, mijn hart juicht om God, mijn redder: hij heeft oog gehad voor mij, zijn minste dienares. Alle geslachten zullen mij voortaan Gelukkig prijzen, ja, grote dingen heeft de Machtige voor mij gedaan, heilig is zijn naam. Barmhartig is hij, van geslacht op geslacht, voor al wie hem vereert. Hij toont zijn macht en de kracht van zijn arm en drijft uiteen wie zich verheven wanen. Heersers stoot hij van hun troon en wie gering is geeft hij aanzien. Wie honger heeft overlaadt hij met gaven, maar rijken stuurt hij weg met lege handen. Hij trekt zich het lot aan van IsraĂŤl, zijn dienaar, zoals hij aan onze voorouders heeft beloofd: hij herinnert zich zijn barmhartigheid jegens Abraham en zijn nageslacht, tot in eeuwigheid. Eer aan de Vader en de Zoon en de Heilige Geest, zoals het was in het begin, nu en altijd en in de eeuwen der eeuwen. Amen. Lucas 1:46-66/Nieuwe Bijbelvertaling
16
Liedteksten
Conclusio Domine exaudi orationem meam Et clamor meus ad te veniat Benedicamus Domino Deo gratias. Fidelium animae per misericordiam Dei Requiescant in pace. Alleluia!
Heer, hoor mijn gebed, laat mijn hulpkreet u bereiken. Laten wij de Heer zegenen, Ere aan God. Dat de zielen der overleden gelovigen door de barmhartigheid van God rusten in vrede. Halleluja.
17
Biografieën Componist Claudio Monteverdi Claudio Monteverdi (1567 - 1643) werd geboren in Cremona. Al op zijn zestiende was hij een bekwaam organist en violist en publiceerde hij zijn eerste bundel geestelijke muziek. In 1590 kwam hij in dienst van de hertog van Mantua en maakte hij in diens gevolg militaire veldtochten naar de Oostenrijkse landen en Vlaanderen. In 1600 hoorde hij in Florence de allereerste opera, Euridice van Jacopo Peri, die hem inspireerde tot Orfeo, het eerste echte muziekdrama in de geschiedenis. Kort na de triomf van Orfeo overleed zijn vrouw en de componist bleef achter met twee zoontjes. Na de dood van de hertog in 1612 verliet Monteverdi Mantua; een jaar later werd hij kapelmeester van de San Marco in Venetië. Hier schreef hij talloze composities die hem in heel 18
Europa beroemd maakten. 1630 was zijn rampjaar; tijdens de Oostenrijkse belegering van Mantua gingen twaalf van zijn opera’s verloren en in Venetië brak de pest uit. Monteverdi liet zich kort daarop tot priester wijden. Toen echter in 1637 het eerste Venetiaanse operahuis werd geopend, hernieuwde hij zijn activiteiten als
operacomponist en schreef hij nog Il ritorno d’Ulisse in patria en zijn meesterwerk L’incoronazione di Poppea. Hij overleed in 1743, één jaar na de première van laatstgenoemde opera, in Venetië. Naast de opera’s zijn Monteverdi’s belangrijkste werken acht bundels met madrigalen (1587-1651) en de schitterende Mariavespers (1610).
Biografieën
Uitvoerenden Lea Desandre Sopraan
foto: Christine Ledroit Perrin
De Frans-Italiaanse mezzosopraan Lea Desandre studeerde zang in Parijs en Venetië, waaronder bij Sara Mingardo, en volgde daarnaast een balletopleiding. In 2017 ontving Desandre als nieuwkomer in de opera een prijs van Victoire de la Musique Classique. In 2016 ontving ze al de HSBC prijs
van het Festival d’Aix-enProvence en in 2018 de prijs voor ‘young soloist’ van Les Médias Francophones Publics. Haar internationale debuten maakte ze onder leiding van William Christie waar ze deel uitmaakte van Le Jardin des Voix. In 2017 maakte ze haar debuut in de Opéra-Comique in Parijs in de titelrol Alcione (Marin Marais) en maakte ze onder andere een Monteverditournee in Washington DC en New York. In 2018 zong ze in de Osterfestspiele Salzburg en de Salzburger Festspiele in La Périchole (Jacques Offenbach) en L’Incoronazione di Poppea (Claudio Monteverdi) en in Praag La Clemenza di Tito (Wolfgang Amadeus Mozart). Dit seizoen geeft ze samen met Cecilia Bartoli een galaconcert in Salzburg en onder andere een Vivaldi recital met het Jupiter Ensemble en recitals met luitist Thomas Dunford.
Eva Zaïcik Sopraan De mezzosopraan Eva Zaïcik was in 2018 ‘Révélation lyrique’ van de
Victoires de la Musique Classique en won de derde Prijs van de prestigieuze wedstrijd Voix Nouvelles.
foto: Christine Ledroit Perrin
In 2016 behaalde Zaïcik haar master zang aan het Conservatoire National Superieur de Musique et de Danse de Paris. Eva Zaïcik nam deel aan de achtste editie van de Jardin des Voix van les Arts Florissants van William Christie, met wie zij op wereldtournee ging. Ook dit seizoen doet zij verschillende tournees: als lid van de Voix Nouvelles 2018, en met Les Arts Florissants, Orchestre des Champs Elysées en Insula Orchestra. Verder zingt ze onder andere de titelrol van 19
Biografieën
La Tragédie de Carmen, in Monteverdi’s L’Orfeo met het I Gemelli ensemble en in Ariane et Barbe-Bleue van Dukas.
Lucile Richardot Alt
foto: Igor Studio
De Franse alt en mezzosopraan Lucile Richardot studeerde in Parijs aan de Maîtrise de Notre-Dame. Zij specialiseerde zich in de oude muziek en in 2011 richtte zij haar eigen ensemble op, Tictactus, bestaande uit haarzelf en twee theorbespelers. 20
Hoewel ze gespecialiseerd is in barokmuziek zingt Lucile van middeleeuws tot hedendaags. Ze zingt regelmatig met diverse Franse ensembles zoals Les Solistes XXI, Correspondances, Pygmalion en Les Arts Florissants. Met deze laatste groep onder leiding van Paul Agnew werkte ze mee aan de integrale uitvoering van alle madrigalen van Claudio Monteverdi. Door deze zelfde Paul Agnew werd ze uitgenodigd om met het Liverpool Symphony Orchestra de Johannes Passion van Bach uit te voeren. Lucile Richardot zong rollen in barokopera’s van Lully, Purcell, Mazzochi en anderen. Daarnaast is ze ook regelmatig te horen met hedendaags repertoire op allerlei festivals in Frankrijk. Ze geeft liedrecitals en zingt solo’s in oratoria en passies o.a. bij Collegium Vocale Gent onder leiding van Philippe Herreweghe.
Olivier Coiffet Tenor
foto: R. Bockler
Olivier Coiffet studeerde Management en Cultuur aan het Institut d’Etudes politiques de Paris / Sciences Po Paris. Van 2002 tot 2004 studeerde hij zang aan het Conservatoire Supérieur de Paris. Sinds 2004 zingt Olivier Coiffet in verschillende toonaangevende Franse vocale ensembles, waaronder Poème Harmonique, Doulce Mémoire, Huelgas Ensemble, Jacques Moderne, Musicatreize, Chœur de
Biografieën
Chambre Accentus (onder leiding van Laurence Equilbey), Pygmalion (onder leiding van Raphaël Pichon). Daarnaast treedt hij ook op als solist.
Emiliano Gonzalez Toro Tenor
maakte naar zang. Hij volgde lessen bij Marga Liskutin, Anthony Rolfe Johnson, and Ruben Amoretti. Hij is gespecialiseerd in barokmuziek en werkte met William Christie en Les Arts Florissants, Marc Minkowski en Les Musiciens du Louvre, Christina Pluhar en L’Arpeggiata, Hervé Niquet en Le Concert Spirituel, Christophe Rousset en Les Talens Lyriques en met Raphaël Pichon en Ensemble Pygmalion. Hij is een veelgevraagde vertolker van het repertoire van Monteverdi.
het Théâtre de Gennevilliers en stond het jaar daarop op het Festival d’Aix-en Provence in Händels Acis and Galatea. Een opname van Charpentiers opera La descente d’Orphée aux enfers, waarop de tenor te horen is met het ensemble van het Boston Early Music Festival, kreeg in 2015 een Grammy.
Zachary Wilder Tenor
foto: Julien Benhamou
Emiliano Gonzalez Toro is de zoon van Chileense ouders en geboren in Genève. Daar zong hij in het kinderkoor. Emiliano studeerde eerst hobo voordat hij de overgang
De Amerikaanse tenor Zachary Wilder begon zijn studie in R ochester, New York. In 2013 verhuisde hij naar Frankrijk, op uitnodiging van dirigent William Christie om deel te nemen aan Le Jardin des Voix. Daarvoor maakte hij in 2010 zijn Europese debuut in de opera Armide van Lully in
foto: Teddie Hwang
Naast de tour met ensemble Pygmalion is hij dit seizoen onder andere te zien in Frank Zappa’s 200 Motels met het Strasbourg Symphony Orchestra, de Matthäus Passion met Orchester Wiener Academie, de 21
Biografieën
Messiah met het Bach Collegium Japan en op het Boston Early Music Festival.
Nicolas Brooymans Bas
ensemble Aedes onder leiding van Mathieu Romano dat gespecialiseerd is in hedendaagse muziek. Sinds 2013 zingt hij regelmatig met Ensemble Correspondances onder leiding van Sebastian Dauce, waarmee hij voornamelijk het Franse zeventiende-eeuwse repertoire zingt. Vanaf 2015 maakt hij deel uit van Pygmalion onder leiding van Raphaël Pichon. Als solist was hij te horen in onder andere de passies van Bach, de requiems van Mozart en Verdi en het Stabat Mater van Rossini.
Descente d’Orphée aux Enfers en Histoires sacrées van Marc-Antoine Charpentier uitvoerde en het dansspektakel Ballet Royal de la Nuit.
Renaud Bres Bas Nicolas Brooymans voltooide eerst zijn studie fysiotherapie en richt zich sinds 2011 volledig op zang. Als kind zong hij al in het kinderkoor van de Opéra de Paris. In 2013 studeerde Brooymans af in zang op het conservatorium Sophie Hervé in Parijs. Van 2007 tot 2014 was hij lid van het 22
Na het behalen van zijn diploma aan het Centre de Musique Baroque in Versailles studeerde Renaud Bres verder bij Elene Golgevit, Mariam Sarkissian, Mireille Alcantara en Lionel Sarrasin. Bres werkt samen met Ensemble Correspondances, waarmee hij onder andere
Bres is te zien op het Festival Europäische Kirchenmusik in Gmund onder leiding van Benjamin Perrot en Florence Bolton (La Rêveuse) en treedt op als solist, naast de tour met het ensemble Pygmalion, met Cris de Paris (Geoffroy Jourdain), Capriccio Stravagante (Skip Sempé), het Concert Spirituel (Hervé Niquet), het Galilei Consort (Benjamin Chénier) en Tempête van Simon-Pierre Bestion.
Biografieën
Geoffroy Buffière Bas
opnam. Steeds vaker werd hij gevraagd voor het vertolken van repertoire uit de barok, onder andere bij Arts Florissants, het Concert d’Astrée en Concert Spirituel. Zijn veelzijdigheid en repertoire groeide met de jaren en zong hij bijvoorbeeld ook in de opera The Birthday Cake van Tim Benjamin.
De Franse bas Geoffroy Buffière studeerde geschiedenis en kunstgeschiedenis aan de Maîtrise Notre-Dame in Parijs. In 2008 studeerde hij af in oude muziek aan het Conservatorium in Parijs. Aanvankelijk zong Buffière vooral repertoire uit de middeleeuwen en renaissance met ensembles als het Ensemble Clément Janequin, A Sei Voci en het Huelgas Ensemble, waarmee hij diverse cd’s 23
Raphaël Pichon Dirigent Raphaël Pichon (1984) studeerde zang, viool en piano aan het Conservatoire de Rayonnement Régional en het Conservatoire National Supérieur de Musique in Parijs. Als countertenor zong hij onder leiding van Jordi Savall, Gustav Leonhardt en Ton Koopman, maar ook Geoffroy Jourdain. Pichon staat bekend als groot Bachkenner. In 2006 richtte hij het ensemble Pygmalion op, bestaande uit een koor en orkest, voor uitvoering van repertoire voor authentieke instrumenten. Met het ensemble, dat verbonden is aan de Opera van Bordeaux, werd Pichon voor verschillende Franse festivals gevraagd. Op het Festival d’Aix en Provence bracht hij een bijzondere uitvoering van Bachs muziek in het programma Trauernacht met regie van Katie Mitchell. Andere opzienbare projecten waren Orfeo van Luigi Rossi in 2016 24
en de Vespro della Beata Virgine van Monteverdi. Voor Harmonia Mundi nam Pichon sinds 2014 meerdere cd’s uit waarvoor hij diverse prijzen ontving, waaronder de Gramophone Award 2016, en de Best Classical Recording 2016 van Forbes.
25
foto: Francois-Sechet
Biografieën
Pygmalion In 2006 is Ensemble Pygmalion opgericht door Raphaël Pichon voor het Europa Bach Festival. Het repertoire omvat de muzikale erfenis van Bach tot Mendelssohn, van Schütz tot Brahms en van Rameau tot Glück of Berlioz. Pygmalion is in residentie van de Opéra National de Bordeaux en verschijnt regelmatig op toonaangevende podia in Frankrijk (Philharmonie de Paris, Opéra Royal de Versailles, Aix-en-Provence, Beaune, Toulouse, Saint-Denis, La Chaise-Dieu, Royaumont, Nancy) en internationale 26
podia (Keulen, Frankfurt, Amsterdam, Londen, Beijing, Hong Kong, Shenzhen, Barcelona, Brussel). Recente veel gewaardeerde projecten van Pygmalion zijn de Köthener Trauermusik en de passies van Bach, de late versies van Rameau’s Tragédies lyriques, Mozarts Mis in c, het programma Mozart & the Weber sister, Elias van Mendelssohn en een koortrilogie gewijd aan de canon van het romantische tijdperk tot de twintigste eeuw. Voor Harmoni Mundi namen zij onder andere de Missae breves van Bach, Rameau’s Castor et Pollux, Rheinmädchen en dit programma Stravaganze
d’Amore op. Mozart & the Weber Sisters met Sabine Devieilhe is uitgegeven door Erato. Pygmalion is in residentie in de Opéra National de Bordeaux. Het wordt ondersteund door Direction régionale des affaires culturelles de NouvelleAquitaine en de stad Bordeaux. Pygmalion is associate ensemble van de Opéra Comique (2017-19) en krijgt steun van EREN Groupe, de Fondation Bettencourt Schueller, Mécénat Musical Société Générale en het Région Îlede-France. Pygmalion is in residentie van de Fondation Singer-Polignac.
Biografieën
Koor:
Orkest:
Sopranen Ulrike Barth, Adèle Carlier, Anne-Emmanuelle Davy, Perrine Devillers, Alice Foccroulle, Armelle Froeliger, Ellen Giacone, Maud Gnidzaz, Nadia Lavoyer, Marie Planinsek
Jérôme Van Waerbeke, Louis Creac’h viool Lucile Boulanger*, Salomé Gasselin*, Julien Leonard* viola da gamba Antoine Touche* vioolbas Josh Cheatham* violone Thomas De Pierrefeu* contrabas Julien Martin, Marine Sablonniere fluit Evolène Kiener fagot Lambert Colson, Emmanuel Mure, Anna Shall cornet Olivier Dubois, Stéphane Muller, Franck Poitrineau trombone Arnaud De Pasquale* orgel, klavecimbel Matthieu Boutineau* orgel Pierre Gallon* klavecimbel Miguel Henry*, Thibaut Roussel*, Diego Salamanca* theorbe Marie-Domitille Murez* harp
Alten Corinne Bahuaud, JeanChristophe Clair, Floriane Hasler, Tobias Knaus, Stéphanie Leclercq, Marie Pouchelon, Aline Quentin, Yann Rolland Tenoren Tarik Bousselma, Olivier Coiffet, Constantin Goubet, Guillaume Gutierrez, Olivier Rault, Randol Rodriguez, Baltazar Zuniga Bassen Alexander Ashworth, Nicolas Boulanger, Geoffroy Buffiere, Jean-Michel Durang, Guillaume Olry, Louis-Pierre Patron, René Ramos Premier, Emmanuel Vistorky
* continuo
Pygmalion bedankt hartelijk De Nationale Opera en Holland Festival, die in 2017 een door Pierre Audi geënsceneerde versie van de Mariavespers programmeerden. .
27
Steun het Muziekgebouw
Met een schenking of nalatenschap helpt u het Muziekgebouw bijzondere artistieke programma’s te realiseren én projecten mogelijk te maken op het gebied van educatie en talentontwikkeling. Vriendschap Iedere bijdrage is van harte welkom; u kunt eenmalig doneren of structureel, door middel van een Vriendschap. Vanaf een jaarbijdrage van € 50,= bent u Vriend van het Muziekgebouw en ontvangt u verschillende tegenprestaties, zoals uitnodigingen voor speciale evenementen en de Vriendennieuwsbrief. Nalatenschap Het is ook mogelijk het Muziekgebouw op te nemen in uw testament. Dankzij de ANBI-status is het Muziekgebouw volledig vrijgesteld van erfbelasting, waardoor de schenking vanuit een erfenis volledig aan de doelstelling ten goede komt. Wilt u hierover meer weten, neem dan a.u.b. contact met ons op. Informatie? Meer informatie vindt u op www.muziekgebouw.nl/steunons. Neem voor vragen contact op met ons kantoor via vrienden@ muziekgebouw.nl of 020-7882010. 28
foto: Adam Mork
Verwacht
Serie Oude Muziek Wo 6 feb 2019 Grote Zaal 19.00 uur College 20.15 uur Concert
Holland Baroque + Dorothee Mields + Marco Ambrosini Barok met een Zweeds tintje. Met college. Holland Baroque deelt graag het podium met vrije geesten, zoals de Italiaan Marco Ambrosini. Hij speelt nyckelharpa, een Zweeds strijkinstrument met toetsen en resonantiesnaren dat vooral gebruikt wordt in de volksmuziek. Ambrosini voelt zich als een vis in het water in de barokmuziek. Met zijn vederlichte toon en schilderachtige improvisaties is hij de uitgelezen muzikale partner van de betoverende stersopraan Dorothee Mields. Met muziek uit 17e-eeuwse kroegen en kastelen laat Holland Baroque horen dat oude tradities nieuwe verhalen kunnen voortbrengen. Dat leidt tot schilderachtige muzikale momenten. Het concert wordt vooraf gegaan door een college van Xavier Vandamme: Barokmuziek anno 2018: kunst of kitsch?
Marco Ambrosini foto: Manfred_Kiesant
Programma: Werken van Heinrich Ignaz Franz Biber, Henry Purcell, Anthony Holborne en traditionals
29
Verwacht
Januari vr 25 jan / 20.15 uur Elisabeth Leonskaja Beethovens laatste pianosonates za 26 jan / 14.15 uur De IJ-Salon Mysterie van de tango za 26 jan / 20.15 uur Brodsky Quartet In Memoriam Kijk Muziek! zo 27 jan 13.30 + 15.30 uur / Kleine Zaal (2-4) Maya zingt de wereld rond Samba Salad 13.30 + 15.30 uur Flamenco 4 Kids: El Árbol con Alas | De Boom met Vleugels (5+) Compañía Anabel Veloso wo 30 jan / 20.30 uur Insomnio Zappa’s Yellow Shark 30
do 31 jan / 20.00 uur / Muziekgebouw aan de Ring Jerusalem In My Heart + discourse (fwd: gher space) do 31 jan / 20.15 uur Nederlands Blazers Ensemble Symmetries
Februari Flamenco Biënnale Nederland vr 1 t/m za 3 feb Zie voor de volledige programmering: www.muziekgebouw.nl/ flamenco wo 6 feb / 20.15 uur Holland Baroque + Dorothee Mields + Marco Ambrosini Barok met een Zweeds tintje + COLLEGE do 7 feb / 20.15 uur Herz Ensemble x gen x vr 8 feb / 20.15 uur Weilerstein, Barnatan, Khachatryan, Currie & friends Transfigured nights
YPF Piano Competition za 9 + zo 10 feb za 9 feb 20.15 uur A Tribute to Youri Egorov Onvergetelijk recital van zes meesterpianisten zo 10 feb 11.00 uur / Kleine Zaal Junior Finale YPF Piano Competition 2019 Meesterproef van de allerjongsten (t/m 14 jaar) 14.00 uur Grote Finale YPF Piano Competition 2019 De drie beste pianisten van Nederland (t/m 28 jaar)
Huil van de Wolff Elke 22e van de maand klinkt om 20.00 uur het geluidsmonument Huil van de Wolff. Martijn Padding componeerde deze interactieve geluidsinstallatie ter herinnering aan oprichter van het Muziekgebouw Jan Wolff (1941 - 2012). Zie voor meer informatie muziekgebouw.nl/ huilvandewolff Geheimtips Bijzondere concerten die je niet mag missen
Foto: Erik van Gurp
Grand café 4’33 Kom voor het concert eten in Grand café 4’33. Reserveren: 020 788 2090 of 433grandcafe.nl.
Rondom het concert - Na aanvang van het concert heeft u geen toegang meer tot de zaal. - Zet uw mobiele telefoon uit voor aanvang van het concert. - Het maken van beeld- of geluidsopnamen in de zaal alleen met schriftelijke toestemming. - Algemene Bezoekersvoorwaarden zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Bij de prijs inbegrepen Reververingskosten en garderobe zijn bij de kaartprijs inbegrepen. Ook een pauzedrankje, tenzij anders vermeld op uw concertkaartje. Bij concerten zonder pauze staan drankjes klaar na afloop van het concert.
Steun het Muziekgebouw Inkomsten uit kaartverkoop dekken ten dele onze kosten. Word vriend of doneer: met uw extra steun kunnen we concerten op het hoogste niveau blijven organiseren. Meer informatie: muziekgebouw.nl/steunons
Op de hoogte blijven? Blijf op de hoogte van nieuw geboekte concerten of ander nieuws. Volg ons via onze e-nieuwsbrief (aanmelden op muziekgebouw.nl), Facebook, Twitter of Instagram. Dank! Wij kunnen niet zonder de steun van onze vaste subsidiënten en Vrienden van het Muziekgebouw. Wij zijn hen daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
31