World Minimal Music Festival 2017 programmaboek

Achtergrond - woe 5 april - Dutch Matters

wo 5 t/m zo 9 april 2017

WORLD MINIMAL MUSIC FESTIVAL

Programma

In 5 steps to minimal heaven

Muziekgebouw 1

Achtergrond - woe 5 april - Dutch Matters

2

Inhoud

Features Stamboom minimal music Interview Reinbert de Leeuw Interview Moor Mother Interview Midori Takada Achtergronden per dag

p. 4 p. 8 p. 15 p. 26 p. 7, 19, 25, 35, 45

Programma Woensdag 5 april – Dutch Matters Donderdag 6 april – All American Vrijdag 7 april – World Roots Zaterdag 8 april – Trance Zondag 9 april – Meditation

Doorlopende activiteiten Programmaoverzicht Bio’s uitvoerenden en componisten Tickets Colofon

3

p. 52 p. 54 p. 58 p. 69 p. 72

p. 6 p. 18 p. 24 p. 34 p. 44

Introductie

La Monte Young

In 5 steps to minimal heaven 4

Welkom

Vijf dagen lang minimal music vanuit vijf verschillende invalshoeken: die maximale ervaring biedt het World Minimal Music Festival 2017. Ervaar de rijkdom van Arvo Pärts spirituele koormuziek of de allerbeste polderminimal van Louis Andriessen en Simeon ten Holt. Natuurlijk is ook de Amerikaanse traditie goed vertegenwoordigd, met werk van de minimal-mastodonten Terry Riley, Steve Reich en Philip Glass. Speciale vermelding verdient de zelden gehoorde droommuziek van La Monte Young.

Minimal in al zijn diversiteit

Maar er is veel meer. Mark Ernestus’ Ndagga Rhythm Force brengt opzwepende roots-minimal uit West-Afrika, en de Japanse Midori Takada tovert met percussie en belletjes een tinkelende sprookjeswereld tevoorschijn. Iedere dag staat een andere invalshoek in de spotlight, om minimal in al zijn diversiteit te kunnen ervaren.

De vijf thema’s zijn: Dutch Matters, All American, World Roots, Trance en Meditation.

Rondom de tien concerten in de Grote Zaal is een uitgebreid programma van warm-ups en afters. De beste dj’s en live-acts laten de invloed van minimal op vooruitstrevende elektronische muziek horen.

5

Er zijn vergeten parels als Femenine van de AfroAmerikaanse alleskunner Julius Eastman en een sneak preview van het nieuwe werk Porcelain van Kate Moore. Als eerbetoon aan de vorig jaar overleden icoon Pauline Oliveros bieden we een deep listeningworkshop aan, een kennismaking met haar levenswerk. Je kunt je zelfs op minimal music laten masseren!

Luister live naar pulserende meesterwerken. Ontdek de innerlijke logica van minimal in sprankelende colleges. Of dompel je gewoon onder in geestverruimende klanktrips van de bovenste plank. Vijf dagen lang is het Muziekgebouw Minimal Heaven.

Achtergrond

Stamboom van de Amerikaanse minimalisten Minimal music is niet meer weg te denken uit onze muziektraditie. De invloed strekt zich uit van concertzaal tot club.

Het begon een halve eeuw geleden met een groepje jonge Amerikaanse componisten die meer affiniteit hadden met jazz en wereldmuziek dan met Beethoven.

Hoe radicaal de uitgesproken ideeën van Terry Riley, Steve Reich en Philip Glass waren, is nu bijna niet meer voor te stellen. Hun werk veranderde de koers van de muziek en inspireerde collega’s als John Adams en Frederic Rzewski, en alle volgende generaties. Ook componisten als Bryce Dessner, bekend van The National, en producer James Holden zijn schatplichtig aan de minimal van het eerste uur.

La Monte Young (1935) Twee noten en die heel lang aanhouden: met dat simpele idee zette La Monte Young in juli 1960 een revolutie in gang. Minimal music heeft niet één begin, maar in de ontstaansgeschiedenis is Youngs extreme reductie van middelen cruciaal. Het ging hem niet om melodie, maar om de schoonheid van de klank zelf.

Twee noten slechts – of vier, zoals in The Second Dream of the HighTension Line Stepdown Transformer.

Om zijn baanbrekende drone-muziek te spelen vormde Young het Theatre of Eternal Music, met onder meer zijn vrouw, lichtkunstenares Marian Zazeela.

Iconische werken Compositions 1960, #7 The Second Dream of the HighTension Line Stepdown Transformer The Well-Tuned Piano Zie ook concert zo 9 apr / 15.00 uur / Grote Zaal

Terry Riley (1935) Minimal music gaat over patronen en herhaling. Terry Riley voegde daar een spicy ingrediënt aan toe: improvisatie. Zijn legendarische In C (1964) bestaat uit één bladzijde met korte motiefjes, die de musici zo vaak mogen herhalen als ze zelf willen.

Iedere uitvoering is daardoor anders, steeds hoor je iets nieuws. Riley haalde zijn inspiratie uit jazz en Indiase muziek. Luister maar naar A Rainbow in Curved Air (1969), het album dat Riley maakte door eindeloos toetsenpartijen over elkaar op te nemen.

Het resultaat is een mijlpaal in de elektronische muziek.

Iconische werken In C A Rainbow in Curved Air Cadenza on the Night Plain (voor Kronos Quartet) Zie ook concert do 6 apr / 20.15 uur / Grote Zaal

6

Achtergrond

Steve Reich (1936) Twee geluidsbanden herhalen tegelijkertijd steeds hetzelfde stukje muziek, maar de ene tape loopt íets sneller dan de andere: dat effect heet fase. Steve Reich ontdekte het muzikale potentieel van zulke langzaam verglijdende herhaling en exploreerde dat met live instrumenten in zijn hypnotiserende Phasestukken. Maar Reich, innovator pur sang, liet het daar niet bij. Afrikaanse inspiratie verwerkte hij in ritmisch rijke composities als Drumming. En in de jaren 70 verruimde hij het minimalpalet met grootse akkoorden-progressies en exuberante instrumentatie.

Philip Glass (1937) Philip Glass had in Parijs gestudeerd maar worstelde met het Europese modernisme. De eerste keer dat hij Reichs Piano Phase hoorde betekende een doorbraak voor hem: herhaling, eenvoud, welluidende samenklank.

Zo kon het ook! Glass’ zoektocht culmineerde in het monumentale Music in 12 Parts – wat hijzelf meteen beschouwde als het einde van zijn minimalperiode. Met regisseur Robert Wilson maakte hij de episch-statische opera Einstein on the Beach, later verdiepte hij zich in klassieke harmonieleer en componeerde hij in traditionele genres (twee symfonieën baseerde hij op David Bowie-albums).

Een mega-publiek bereikte Glass met filmmuziek, zoals voor The Hours.

Iconische werken Piano Phase Drumming Music for 18 Musicians Different Trains Daniel Variations Zie ook concert do 6 apr / 20.15 uur / Grote Zaal

Iconische werken Music in Similar Motion Music in Twelve Parts Einstein on the Beach Glassworks Symfonie nr. 1, “Low” Zie ook concert do 6 apr / 20.15 uur / Grote Zaal zo 9 apr / 11.00 uur / Grote Zaal

7

John Adams (1947) John Adams is een post-minimalist: tien jaar jonger dan de pioniers hoefde hij het wiel niet opnieuw uit te vinden.

Met zijn brede blik op de muziekgeschiedenis klinkt Adams soms behoorlijk maximaal, al is zijn idioom altijd toegankelijk en geworteld in herkenbare minimal-ideeën. Adams’ politieke opera’s deden veel stof opwaaien en het 9/11-herdenkingsstuk On the Transmigration of Souls is een moderne klassieker.

Iconische werken Shaker Loops Short Ride in a Fast Machine Nixon in China On the Transmigration Of Souls The Death of Klinghoffer

woensdag 5 april

Achtergrond - wo 5 april - Dutch Matters

Dutch Matters Heeft minimal music impact gehad in Nederland? In een land waar er even achteloos wordt gesproken over ‘de Canto’ (Canto Ostinato van Simeon ten Holt) als over ‘de Negende’ (Symfonie nr. 9 van Beethoven) is die vraag eigenlijk overbodig.

Wat wel blijft, is de vraag hoe die Nederlandse varianten van minimal music dan wel klinken.

- Door Maarten Beirens -

Daarnaast staat Louis Andriessens aanpak voor een hardere, dissonantere, bij momenten zelfs agressieve taal.

Hoketus en De Staat zijn muzikale mokerslagen. Minimalistische systematiek ontmoet daar de dissonantie van het modernisme. De zonnige sfeer van veel Amerikaanse werken krijgt zo meteen een veel donkerder Europees antwoord.

Welke componist is er beter geschikt om enkele kenmerken van de Nederlandse minimal-benadering te tonen dan Louis Andriessen? Hij staat te boek als een van de eerste Europese componisten die enthousiast de inspiratie van zijn Amerikaanse minimalistische generatiegenoten overnam, wat leidde tot klassiekers als De Volharding en De Staat. Als compositiedocent trok hij bovendien een heleboel internationale studenten naar Nederland, die de snedige power van Andriessens stijl op hun beurt koesterden. Zonder hem was postminimalisme van de jongere (Amerikaanse) generatie zoals dat van David Lang of Michael Gordon dus ondenkbaar geweest.

Amerikaanse minimal mag dan aanvankelijk een importproduct zijn, via Andriessen is de verdere ontwikkeling ervan meteen ook weer internationaal geëxporteerd.

Beide componisten tonen ook bijzonder veel belangstelling voor elementen uit het verleden: de romantische toets bij Ten Holt, de recentere erfenis van het modernisme bij Andriessen, maar evenzeer de neiging om te citeren uit de hele muziekgeschiedenis. Met enige zin voor overdrijving zou je kunnen stellen dat Amerikaanse minimal aanvankelijk meer gefocust was op nieuwe ideeën en niet-westerse inspiratie: de geest van de ontdekkingsreiziger. Europese minimalisten blijven zich sterker bewust van het gewicht van de (muziek)geschiedenis.

Hoe eigen de Nederlandse invalshoek is, is minder eenduidig. In Simeon Ten Holts iconische Canto Ostinato plooien de minimalistische gebroken akkoorden zich naar smachtende melodische flarden en duikt er midden in het werk zelfs een onverhulde romantische melodie met Chopin-achtige allures op.

9

Interview - wo 5 april - Dutch Matters

Louis Andriessen 10

Interview - wo 5 april - Dutch Matters

Interview met Reinbert de Leeuw over De Materie van Louis Andriessen

De complete Louis - Door Joep Stapel -

Louis Andriessen inspireerde een hele reeks jongere Amerikaanse componisten

Als er iemand is die De Materie van Louis Andriessen van haver tot gort kent, is het Reinbert de Leeuw wel.

Niet alleen dirigeerde De Leeuw in 1989 de première van het magnum opus van zijn boezemvriend, hij leidde ook talloze hernemingen, van Rotterdam tot New York en van Londen tot Los Angeles. Misschien kent De Leeuw het werk inmiddels wel beter dan Andriessen zelf.

Die suggestie bagatelliseert De Leeuw (1938) onmiddellijk, tijdens een gesprek bij hem thuis in Amsterdam.

Maar Andriessen vertrouwt hem volledig, geeft hij toe, en De Leeuw weet precies hoe Andriessen zijn noten wil horen. ‘Ik heb met heel veel componisten gewerkt’, zegt 11

De Leeuw, ‘maar met niemand zo intens als met Louis. Wij kennen elkaar inmiddels 55 jaar. Ik heb hem al die tijd van nabij gevolgd en talloze stukken van hem gespeeld.’

Hoe zou u Louis Andriessen als componist omschrijven?

‘Het mooie aan Louis is dat hij volkomen zichzelf is in zijn muziek.

Die muziek reflecteert zijn volledige persoonlijkheid. Hij componeert iedere dag, met ijzeren discipline. Hij durft enorme risico’s te nemen, kiest nooit de voor de hand liggende oplossing. Daar heb ik grote bewondering voor.

Interview - wo 5 april - Dutch Matters

Geen gevoeligheden, geen vibrato, en vooral messcherp articuleren.

Asko|Schönberg heeft dat geïnternaliseerd. Bij andere orkesten, zelfs de Los Angeles Philharmonic – wat een fantastisch orkest is, dat veel voor Louis’ muziek heeft gedaan – is dat nog weleens lastig.

‘Zijn hele familie maakte muziek, zijn broer en zijn vader waren componist.

Ik denk dat toen Louis acht was het al duidelijk was dat hij componist zou worden. Voor mij is het een worsteling geweest om me te kunnen wijden aan de muziek, maar voor Louis was dat vanzelfsprekend. Dat vind ik jaloersmakend. Het gemak waarmee hij componeert is verbluffend, in alle genres en bezettingen.

‘De grootheid van Louis is dat hij ondanks dat gemak een geheel eigen signatuur heeft ontwikkeld. Dat grote gemak kan namelijk ook een valkuil zijn. Hij is zelfs een jaar gestopt met componeren, om zich te bezinnen: wat wil ik nou echt? Dat leidde uiteindelijk tot de radicale werken van de jaren 70 en 80. Dat zijn stuk voor stuk statements: De Volharding, De Staat, Hoketus, De Tijd, De Snelheid, De Materie. Daarin vond hij niet alleen muzikaal zijn draai, ook zijn maatschappelijke en politieke engagement kreeg een plek.’

Wat kenmerkt dat eigen geluid van Andriessen?

‘Er is een filmpje waarin Stravinsky van achter een staande piano vertelt dat hij zijn muziek het liefste op dat instrument hoort: nauwelijks boventonen, een en al attack. Stravinsky was Louis’ grote held, waarschijnlijk al vanaf zijn vijfde, en die fascinatie met attack en articulatie deelt hij.

‘Het knappe van Louis is dat je al zijn grote muzikale liefdes terughoort in zijn eigen muziek, zonder dat het pastiche wordt. Ook daarin lijkt hij op Stravinsky – die heeft in totaal verschillende stijlen gecomponeerd, maar je pikt hem er na twee seconden uit. In Louis’ geval is er de voorliefde voor Franse muziek, die hij van huis uit heeft meegekregen, en een gevoeligheid voor de jazz en pop die kwamen overwaaien uit de VS. Sowieso waren wij gek op Amerikaanse muziek. Wij zijn van de generatie die werd opgezadeld met de idealen van de naoorlogse avant-garde, die we als zeer dwingend ervoeren. Er mocht zoveel níet. De ontdekking van Amerikaanse componisten als Ives en Cage was indertijd een enorme bevrijding.

‘En in de jaren 60 kwam daar de muziek van Steve Reich en Terry Riley bij. Dat was wat, hoor! Alsof er een bom afging. Zij wilden niks met de Europese modernisten te maken hebben. Zij stonden helemaal los van die traditie en schreven muziek die alleen maar in Amerika geschreven kon worden. Ik heb in die tijd Reichs Piano Phase uitgevoerd, samen met Maarten Bon. Dat zijn maar acht noten, geloof ik, maar daar hebben we eindeloos op gerepeteerd.’

12

Is het logisch dat Andriessen klinkt in een festival voor minimal music?

‘De invloed van Amerikaanse muziek op Louis is zonneklaar. Maar de term minimal music slaat vooral op de innovaties uit de jaren 60, zoals In C van Riley en de Phasestukken van Reich. Componisten hebben zich daar vervolgens op heel individuele wijze door laten inspireren. De Staat [Andriessens internationale doorbraakstuk uit 1976, JS] is een goed voorbeeld. Louis stak niet onder stoelen of banken dat hij naar Steve Reich had geluisterd. Maar hij zette die invloed meteen naar zijn hand. Uit zeer heterogene elementen maakte hij iets nieuws dat onmiskenbaar zijn stempel droeg. “Componisten zijn kleptomanen”, is een bekende uitspraak van Stravinsky, en Louis zegt hem dat na.

‘Het leuke is dat De Staat de hele wereld over ging, óók naar Amerika.

Daar werd Louis als een held onthaald. Hij inspireerde op zijn beurt een hele reeks jongere Amerikaanse componisten, zoals John Adams en de groep van Bang on a Can [collectief opgericht door Julia Wolfe, David Lang en Michael Gordon, JS].

Van al die componisten kun je zeggen dat ze beïnvloed zijn door minimal music, maar hun werk is heel divers en heeft ook andere invloeden ondergaan.’

Wat maakt De Materie zo bijzonder?

‘Het is een machtig werk, vier van die massieve blokken – de vorm doet denken aan een enorme symfonie, maar de muziek is tegelijk heel theatraal, gemaakt voor het operahuis.

Interview - wo 5 april - Dutch Matters

Reinbert de Leeuw

De interne logica en samenhang zijn onontkoombaar. Maar de grote innovatie van De Materie is toch wel het tweede deel, Hadewijch. Ik herinner me nog goed dat ik de partituur voor het eerst zag. Ik was zeer onder de indruk, en tegelijkertijd dacht ik: nu hebben we de complete Louis. De furieuze hamermuziek van het eerste deel, de swingende boogiewoogie van het derde deel, De Stijl, die maakten al deel uit van zijn palet. De lyriek en intimiteit van Hadewijch voegden daar een nieuw aspect aan toe. In De Materie kwam voor het eerst alles samen.’

het nooit helemaal gelijk. Dat is iedere keer weer een uitdaging. Ik heb bij een repetitie weleens geroepen: “Het is helemaal niet moeilijk, je moet gewoon niet in de rusten spelen!”

Dat is een beetje een gevleugelde uitdrukking geworden. Maar iedereen slaat op tilt bij die muziek. Het is loodzwaar.

‘Verder is Louis een componist bij wie je niet aan het tempo moet morrelen – wederom net als Stravinsky. Het tempo moet goed zijn, anders werkt het niet. Die vier monolithische blokken van De Materie hebben niet alleen allemaal een eigen onderwerp, maar ook een eigen tempo. Ze duren allemaal ongeveer even lang, en telkens moet je gedurende 25 minuten

Is het moeilijke muziek om uit te voeren?

‘Die eerste 144 hamerslagen zijn eenvoudig, die versnellen gelijkmatig – maar daarná! De muziek is zo buitengewoon onregelmatig, je krijgt 13

dat juiste tempo vasthouden. Zo erg als De Snelheid en De Tijd is het niet, dat zijn stukken waar ik nog iedere keer als een berg tegen opzie. Terwijl het fantastische muziek is. Bij De Materie geldt: als je dat eerste deel maar gehad hebt, dan gaat de rest vanzelf – min of meer.

‘Louis’ latere opera’s, zoals La Commedia en Theatre of the World, zijn in muzikaal opzicht veel narratiever, minder conceptueel dan die vroegere radicale stukken. Het klinkt nog steeds helemaal als Louis, maar beweeglijker en minder rigide. Dat hij zichzelf is blijven ontwikkelen en vernieuwen en dat hij die souplesse heeft bereikt, dat vind ik ongelooflijk knap. En toch, De Materie – daar kijk ik altijd weer naar uit.’

Programma - wo 5 april - Dutch Matters

Warm up

Openbare repetitie De Materie 16.30 - 18.30 uur / Grote Zaal Het is het magnum opus van de grootste levende Nederlandse componist: De Materie (1984 - 1988) van Louis Andriessen. Dit fascinerende vierluik is zelden te horen. Omdat het avondconcert is uitverkocht, vindt er een openbare generale repetitie plaats tegen gereduceerd tarief. Hierin worden de vier delen van De Materie o.l.v. dirigent Reinbert de Leeuw doorgenomen. De dirigent geeft de laatste aanwijzingen met mogelijk korte onderbrekingen.

Slagwerk Den Haag

Festivalopening Sneak preview Porcelain van componist Kate Moore door Slagwerk Den Haag 19.30 - 19.45 uur / Entreehal / gratis Speciaal voor de opening van het WMMF speelt Slagwerk Den Haag een sneak preview van Porcelain, het langverwachte nieuwe werk van Kate Moore (1979), dat tijdens November Music 2017 in première gaat. Moore heeft als componist een bijzondere blik op de muziekgeschiedenis: ze is gefascineerd door de materialen die klank mogelijk maken. Zonder hout geen viool, immers. Porselein heeft een unieke, heldere, bel-achtige klank, die Moore eerder uitbuitte in haar prachtige installatie Bone China. Moore ging niet over één nacht ijs – ze deed drie maanden onderzoek in het Europees Keramisch Werkcentrum in Oisterwijk om instrumenten te bouwen. Met de veelbelovende post-minimalcomponist Moore opent het World Minimal Music Festival met de blik op de toekomst.

Maarten Beirens

Warm up

Food for Thought Dutch Matters: college door Maarten Beirens 18.30 - 19.00 uur / Atriumzaal / gratis De in minimal music gespecialiseerde musicoloog Maarten Beirens neemt het publiek iedere festivaldag mee in de wereld van minimal music met vijf minicolleges. Een verrijkende stoomcursus van dertig minuten met voldoende Food for Thought om de concerten deze festivaldag nóg intenser te beleven. Ieder college sluit aan bij de themadagen in dit festival. Vandaag Nederlandse minimal music.

Bestaat er zoiets als polderminimal?

14

Programma - wo 5 april - Dutch Matters

Asko|Schönberg + Ensemble Academie i.s.m. Koninklijk Conservatorium De Materie 20.15 uur - 22.00 uur / Grote Zaal ca. 110 minuten zonder pauze Het is het magnum opus van de grootste levende Nederlandse componist: De Materie van Louis Andriessen.

Dit fascinerende vierluik is maar zelden in Nederland te horen en deze eenmalige uitvoering is een unieke kans.

De Materie is een muzikale reflectie op de verhouding tussen geest en materie, maar ook op mens en maatschappij en op leven, liefde en dood. Andriessen gebruikt een veelheid aan teksten, van middeleeuwse mystiek tot een scheepsbouwhandboek uit de Gouden Eeuw. De muziek is zowel rauw en recht-voor-zijn-raap als verstild. De Andriessen-sound is onmiskenbaar: een mix van minimal, Stravinsky en gevoeligheid voor populaire muziek.

Het snelle derde deel, De Stijl, is het oudst en was voor de première van De Materie al eens eigenstandig uitgevoerd.

Een swingende boogiewoogierif wordt ingezet als passacaglia (herhaald basschema). De vorm is verder geënt op kleurgebruik en verhoudingen in de abstracte schilderkunst van Mondriaan. Diens danskwaliteiten worden bezongen in een tekst van M. van Domselaer-Middelkoop, de echtgenote van De Stijl-componist Jacob van Domselaer (van wie zaterdag 8 april muziek klinkt in het Weeshuis van de Nederlandse Muziek).

De langzaam opbloeiende, monumentale slotdans van het naamloze laatste deel is gebaseerd op de Pavane voor piano (1927) van Hendrik Andriessen, de vader van Louis. Er klinkt noodlotszwangere poëzie van Willem Kloos, en aan het einde komt de muziek tot stilstand voor een aangrijpende gesproken monoloog van Nobelprijswinnaar Marie Curie, die de dood van haar geliefde echtgenoot Pierre gedenkt.

Aan de muzikale architectuur van De Materie liggen strenge regels en getalsverhoudingen ten grondslag, die paradoxaal genoeg als klinkend resultaat de suggestie van vrijheid en exuberantie wekken. Tegelijkertijd voel je als luisteraar heel duidelijk hoe dwingend en onontkoombaar de geluidsrivier is waardoor je wordt meegesleurd. De vier delen duren allemaal ongeveer 25 minuten en hebben elk een eigen thema, een eigen tempo en een eigen toonsoort.

(In de vier gronddrieklanken zitten opgeteld overigens precies alle twaalf tonen van het octaaf).

Grote bezetting De Materie is geschreven voor een grote, ongewone bezetting van vocale solisten, koor en groot ensemble.

De uitvoering gaat in samenwerking met de Ensemble Academie, een educatietraject van het Koninklijk Conservatorium Den Haag i.s.m. het Muziekgebouw, Korzo en ensembles Asko|Schönberg, Slagwerk Den Haag, Calefax, Ensemble Klang en New European Ensemble, waarin getalenteerde musici en componisten zich voorbereiden op de beroepspraktijk. De muzikale leiding is in handen van Reinbert de Leeuw, de specialist die in 1989 de première van De Materie leidde en het werk sindsdien al vaak ten gehore bracht.

Scheepsbouw, visioenen, boogiewoogie en Marie Curie Het naamloze eerste deel handelt het meest letterlijk over ‘materie’: hierin gaat het over scheepsbouw, er is een duet voor hamers die op stalen dozen slaan en de jonggestorven zeventiende-eeuwse filosoof Gorlaeus oreert over de Griekse atoomleer. De openingstekst is het Plakkaat van Verlatinghe, waarmee de Staten-Generaal zich in 1581 losmaakten van de Spaanse kroon.

Het langzame tweede deel, Hadewijch, is een uitgesponnen sopraanaria op tekst van de dertiende-eeuwse mystica en dichteres Hadewijch, die in haar visioenen de erotisch geladen mystieke eenwording met God bezingt. De muzikale structuur is afgeleid van de proporties van de (eveneens dertiende-eeuwse) kathedraal van Reims.

Reinbert de Leeuw dirigent / Kristina Bitenc sopraan Georgi Sztojanov tenor / Nina van Essen spreekstem Elsie de Brauw spreekstem PROGRAMMA Louis Andriessen (1939) / De Materie (1984 - 1988)

15

Programma - wo 5 april - Dutch Matters

After

WMMF x Subbacultcha Met Sjamsoedin, Moor Mother en Ron van de Kerkhof 22.00 - 01.00 uur / Kleine Zaal + Foyerdeck 1 Sjamsoedin – Nederlands vooraanstaande modulair synthesizer speler bekend van het succesvolle Nobody Beats The Drum – is een ware wizard op zijn zelfgebouwde modulaire synths. Op verzoek van Subbacultcha en het World Minimal Music Festival speelt hij deze avond een op minimal music geïnspireerde set.

Een ‘compromisloos statement van persoonlijke en historische waarheid,’ oordeelde Rolling Stone in 2016 jubelend over het debuut van de artiest Moor Mother, Fetish Bones. Laat de term ‘debuut’ niet misleiden: Moor Mother is het pseudoniem van dichter, kunstenaar en activist Camae Ayewa, die al jaren internationaal furore maakt met haar installaties over geweld, onrechtvaardigheid en wat het betekent om zwart te zijn in de VS. Met haar nieuwste project, Returning Potter’s Fields, komt ze naar het Muziekgebouw. De titel slaat op de armenbegraafplaatsen waarin talloze slaven naamloos zijn verdwenen. Velen van hen droomden van een laatste rustplaats in het land van herkomst, en Moor Mother richt in Returning Potter’s Fields alsnog een thuis voor hen op om naar terug te keren. Haar explosieve mix van noise, ambient, gebed en poëzie is urgent en aangrijpend en een vooruitblik op het Amerikaanse festivalthema van donderdag 6 april.

De Amsterdamse dj Ron van de Kerkhof draait de avond aan elkaar.

Sjamsoedin

22.00 uur 22.30 uur 23.15 uur 00.00 uur

Op vertoon van een kaartje voor het concert in de Grote Zaal op deze festivaldag is de toegang gratis.

Ook gratis voor Subbacultcha-leden. Overige bezoekers betalen € 5,-.

16

Ron van de Kerkhof (dj) Moor Mother – Returning Potter’s Fields Sjamsoedin (live modular improv set) Ron van de Kerkhof (dj)

Interview - wo 5 april - Dutch Matters

Amerikaanse musicus en artiest over het belang van community’s

Moor Mother - Gebaseerd op een interview met Zofia Ciechowska -

Musicus en activiste Camae Ayewa a.k.a. Moor Mother uit Philadelphia doet al jaren buurtwerk en weet dankzij dit werk met haar protestliederen een nieuw publiek te bereiken.

Haar overtuiging is dat buurtwerk zelfs de kern zou moeten zijn van het werk van iedere musicus.

Artiesten moeten meer doen om bewustzijn te creëren en mensen erbij te betrekken

In een interview met journaliste Zofia Ciechowska voor het muziekblad Subbacultcha verklaart ze zich nader.

Zoals ze zelf zegt: ‘Ik wil mijn verhaal niet alleen op internet vertellen. Ik heb veel te zeggen, en mijn specifieke perspectief is niet altijd duidelijk.’

Ze refereert aan de lange tijd die het haar gekost heeft om als zwarte vrouwelijke artiest, opgegroeid in armoede en opdoemend sociaal 17

onrecht, gehoord te worden. ‘Ik ben op zoek naar mensen die naar muziek willen luisteren die niet uitsluitend over make-up en seks gaat.’

Geloof je dat mensen tegenwoordig meer dan vroeger bereid zijn om de boosheid van een vrouw te willen ervaren?

‘Vrouwen zijn altijd boos geweest.

De boosheid van vrouwen is vaak handelswaar. Het is alleen een bepaald soort vrouw die nu op dit moment boos mag worden. In de VS wordt iedere 15 seconden een vrouw thuis aangevallen door iemand die van haar houdt. Dit gebeurt de hele dag door en niemand zegt iets! Over wiens woede hebben we het? Ik heb het over positieve woede.’

Interview - wo 5 april - Dutch Matters

Je zegt dat jouw stem als die van een black woman verschilt van die van de mainstream black women die we doorgaans horen. Jij weet je stem op een creatieve manier uit te drukken.

Wat moet er gebeuren om het voor elkaar te krijgen dat meer vrouwen zoals jij gaan doen wat jij doet?

‘We moeten het over sociale klasse gaan hebben. Niemand heeft het over klasse. Neem nou bijvoorbeeld Solange.

Hoe lang is Solange al rijk? Haar zusje zat al als 15-jarige in Destiny’s Child.

Ze is opgegroeid in rijkdom en roem, oogstte die privileges. Wat is dat voor perspectief? Welke rol speelt sociale klasse bij haar hoe zij als mens is, bij het album dat ze heeft gemaakt, bij de black issues die ze ter sprake brengt?’

‘De mensen hebben het over Bernie Sanders die in Washington protesteert.

Mensen zeggen dat ze in Ferguson hebben geprotesteerd. Wat zegt dat, dat je de middelen had om daar te gaan protesteren? Dat je toegewijd bent aan de strijd? Ik spreek geen kwaad van mensen met geld, het is alleen gek dat sociale klasse niet in de context van kunst en muziek wordt aangekaart. Het is zo duur om musicus te zijn. Zelfs voor deze tournee heb ik geld nodig, geld om op tournee te kunnen gaan. Sommige mensen kunnen gewoon gaan optreden, zij hebben een vangnet.’

Hoe heeft het afgelopen jaar jouw kunst, muziek en activistenwerk gevormd?

‘Het verbaast me om te merken dat veel musici geen buurtwerk doen, ze laten zich gewoon boeken en treden dan op. Ik ontmoet mensen die hun eigen shows niet boeken om met andere artiesten in hun eigen buurt op te treden. Ze boeken geen locatie in een ruimte in een buurt, gaan niet naar een middelbare school. Het schokt me om te zien hoe weinig buurtwerk ze doen. Ze voelen zich prettiger in hun studio dan buiten op straat.’

Geloof je dat jouw muziek tot leven komt als het direct in verband staat met de gemeenschap? Waar zouden we muziekoptredens moeten organiseren?

‘Ik geloof dat we al ons uiterste best doen. Vlakbij mijn huis is een groep die drumt. Er zijn huisoptredens vlakbij. Ik vind allerlei locaties leuk.

Het meeste gebeurt in West Philly.

Noord Philly is gevaarlijker, veel armer, in deze buurt zijn niet veel optredens. Dus, wat gaan we doen?

Gaan we naar de veilige hippieplekken? Of gaan we naar de plekken waar mensen het zwaar hebben? Het is moeilijk.’

‘We moeten naar de worsteling van de mensen kijken. We moeten ons bewust zijn van het feit dat van sommige mensen de ‘vervaldatum’ echt nadert. Artiesten moeten meer doen om bewustzijn te creëren en mensen erbij te betrekken – stop met jezelf te verschuilen achter modewoorden en een online identiteit.’

18

Er zit in je optreden een live element dat jouw muziek tot zijn recht doet komen, iets dat er niet helemaal is in je opnamen.

‘Vergeleken bij mijn opnamen, ben ik live het coolst. Mijn album Fetish Bones is ontstaan dankzij het feit dat ik een beurs won waarmee ik mijn materiaal kon betalen. Ik moest zelf leren hoe ik mijn album moest opnemen. Zelf een album maken en de dingen die je niet weet op het internet vinden, is moeilijk. Ik heb veel gehuild. Maar het is me gelukt, dus dat is cool! Ik vind het niet prettig als ik live opgenomen word omdat het nooit vastlegt wat er echt gebeurt.

Ervaar het gewoon; als je vrienden er niet zijn, vertel ze om volgende keer te komen.’

Lees het volledige interview op: subbacultcha.nl/2017/03/09/ moor-mother

Interview - wo 5 april - Dutch Matters

Moor Mother 19

donderdag 6 april

Achtergrond - do 6 april - All American

All American Met minimal music gebeurde wat geen enkele andere twintigste-eeuwse klassieke muziekstijl is overkomen: ze kreeg plots een brede belangstelling van een verrassend talrijk publiek.

- Door Maarten Beirens -

radicaal en compromisloos was. Ze vertellen over componisten die hun eigen ensembles oprichtten omdat ze anders geen kansen kregen om hun ongewone muziek te laten horen. Ze roepen de sfeer op van undergroundconcerten in New Yorkse kunstenaarslofts, galerijen of universiteitscampussen. Ze herinneren aan de zeer onartistieke baantjes die de componisten hadden om de huur te kunnen betalen. Zo vertelt Philip Glass in zijn autobiografie over zijn leven als loodgieter, verhuizer en taxichauffeur (niet zonder enige trots, overigens – de evolutie van de moeizame beginjaren naar het succes van de grote doorbraak heeft immers een groot ‘American Dream’-gehalte).

De doorbraak van minimal music kwam pas vanaf het einde van de jaren 70, met een extra piek in het midden van de jaren 80. De filmmuziek voor Koyaanisqatsi van Philip Glass en zijn voor de commerciële platenmarkt bedachte Glassworks-album waren tegelijk werken die het brede publiek lieten kennismaken met de minimal én projecten die handig inspeelden op het commerciële potentieel van dat plotse succes.

Al dat publieke succes kwam op een moment waarop de meeste Amerikaanse minimalisten de extreme, radicale minimalistische ideeën van hun begindagen al achter zich hadden gelaten. De Philip Glass van na Einstein on the Beach of de Steve Reich van na Music for 18 Musicians klonken wat gematigder, kleurrijker, subtieler en daarom ook wel toegankelijker dan in hun wilde jonge jaren.

Het is naar die radicale vroege gedaante van de minimal music dat deze tweede festivaldag teruggrijpt: de inspirerende energie van de vroege minimal, die fris, origineel, extreem en om al die redenen fascinerend klinkt.

Een herkenbare, vaak elektronische, Amerikaanse sound, die resoluut de confrontatie met het establishment aanging.

Ook politiek, trouwens, zoals blijkt uit de militante strijdbaarheid van Frederic Rzewski’s Coming Together.

De snoeiharde, wervelende patronen van Glass’ Music in Similar Motion (1969) of de obsessieve, systematische afwikkeling van een doorgedreven muzikaal proces in Reichs Violin Phase (1967), vertellen een heel ander verhaal. Ze tonen een muziekstijl die experimenteel,

21

Programma - do 6 april - All American

Warm up

Food for Thought All American: college door Maarten Beirens 18.30 - 19.00 uur / Atriumzaal / gratis De in minimal music gespecialiseerde musicoloog Maarten Beirens neemt het publiek iedere festivaldag mee in de wereld van minimal music met vijf minicolleges. Een verrijkende stoomcursus van dertig minuten met voldoende Food for Thought om de concerten deze festivaldag nรณg intenser te beleven. Ieder college sluit aan bij de themadagen in dit festival. Vandaag Amerikaanse minimal music.

Hoe ontstond dit genre en wie zijn de boegbeelden van minimal music?

Warm up

Warm up

WMMF x 22tracks Met Nosedrip a.k.a. Ziggy Devriendt 18.30 - 19.00 uur / Foyerdeck 1 / gratis

Tom Johnson

Tom Johnson: Nine Bells Door slagwerker Maikel Claessens i.s.m. Conservatorium van Amsterdam Warm up

19.00 - 20.00 uur / Entreehal / gratis

Philip Glass: 1+1

Minimal music vergt soms maximale inspanning. Dat is het geval bij het roemruchte Nine Bells (1979) van Tom Johnson (1939). De negen klokken hangen in een raster van drie bij drie. Slagwerker Maikel Claessens beweegt volgens precieze instructies tussen de klokken door, nu eens wandelend, soms rennend en bijna dansend, en slaat ze onderweg aan. In het negendelige stuk lijkt zo de tijd te worden opgerekt. Voor luisteraars duurt Nine Bells ongeveer een uur, maar voor de speler bijna vijf kilometer.

Bijzonder is dat het stuk in het WMMF wordt uitgevoerd op de originele klokken, die Johnson in permanente bruikleen aan het Conservatorium van Amsterdam heeft geschonken.

Uitvoering van het allereerste genoteerde stuk van Philip Glass 19.00 - 20.00 uur / Goederenlift Atrium / gratis Philip Glass schreef 1 + 1 voor 1 slagwerker en tafel. Twee ritmische patronen worden volgens een voorgeschreven opeenvolging afgewisseld, naar eigen inzicht van de speler. Een van de meest minimale minimal music stukken uit de geschiedenis.

Fedor Teunisse tafel

22

Programma - do 6 april - All American

Ensemble Klang, Nieuw Amsterdams Peil + Lavinia Meijer

door vier violisten wordt gespeeld – heel lastig, maar extra speciaal. Philip Glass koos een andere weg: hij verrijkte zijn repetitieve melodieën juist door ze op een andere toonhoogte te verdubbelen. Music in Similar Motion (1969) is de onbetwiste klassieker van deze techniek. Lavinia Meijer speelt ook een bewerking van een piano-etude uit Glass’ late periode.

Coming Together 20.15 - 22.30 uur / Grote Zaal ca. 50 minuten voor de pauze / ca. 60 minuten na de pauze

Tellen en improviseren Terry Riley (in 2015 nog als special guest op het festival) maakte de wereldberoemde minimal-klassieker In C. Maar hij bleef zichzelf vernieuwen. In de jaren 80 begon hij een langdurige samenwerking met het Kronos Quartet, waarvoor hij talloze stukken schreef. In Sunrise of the Planetary Dream Collector (1980) speelt improvisatie eveneens een grote rol. Het is een kleurrijk, catchy werk dat niet voor niets populair is geworden.

De eigenzinnige Tom Johnson en Frederic Rzewski gaven een heel eigen draai aan de minimal-uitgangspunten. Zo zette Johnson in Narayana’s Cows (1989) een eeuwenoud wiskundig probleem uit India om in een geniaal groovend riff – als iedere koe jaarlijks een kalf krijgt, hoeveel koeien zijn er dan na zeventien jaar? Muziek over het tellen van koeien, inderdaad. Rzewski bouwde zijn hypnotiserende Coming Together (1971) op rond een authentieke brief van een gevangene.

Bryce Dessner, ook bekend van zijn filmmuziek (The Revenant) en als gitarist van de band The National, laat met een nieuw werk voor Lavinia Meijer horen dat de minimal-invloed ook tot de jongste generatie Amerikaanse componisten reikt.

Minimal music heeft de hele wereld veroverd, maar begon ooit als een Amerikaanse aangelegenheid. In de jaren 50 groeide paddenstoelenzoeker en toevalskunstenaar John Cage uit tot de spil van wat de New York School wordt genoemd. Deze groep experimentele componisten, waaronder Morton Feldman en Christian Wolff, sloeg een totaal andere weg in dan hun Europese collega’s.

Van stekelige modernistische complexiteit moesten de Amerikanen niks hebben. Kunstenaars als Jackson Pollock en Philip Guston vormden een grote inspiratiebron – Feldman maakte bijvoorbeeld grafische partituren. Cage componeerde zijn beroemde 4’33” stilte. De Amerikanen zochten het in een reductie van middelen, in muziek met een performance-achtige kwaliteit. Muziek als happening.

De New York School viel al snel uiteen. Maar aan de westkust van de VS schoten de ideeën wortel. En uit de kruisbestuiving met jazz, Indiase muziek en elektronische muziek ontstond in het zonnige Californië begin jaren 60 minimal music.

In dit concert wordt de fascinerende ontwikkeling van het genre gevolgd. Van de aartsvaders – Reich, Glass en Riley – via de generatie na hen (Tom Johnson, Frederic Rzewski) tot de jongere componist Bryce Dessner. Zo toont het geheel Amerikaanse programma de diversiteit van de vijf decennia omspannende minimal-traditie, met een rol voor de harp van Lavinia Meijer.

Lavinia Meijer harp / Keir Neuringer spreekstem PROGRAMMA Steve Reich (1936) / Violin Phase (1967) Bryce Dessner (1976) / Suite for Harp (2016) Tom Johnson (1939) / Narayana’s Cows (1989) - PAUZETerry Riley (1935) / Sunrise of the Planetary Dream Collector (1980) Philip Glass (1937) / Etude nr. 17 (1994) bewerkt door Lavinia Meijer voor harp solo / Music in Similar Motion (1969) Frederic Rzewski (1938) / Coming Together (1971)

Phasing en verdubbeling Steve Reich experimenteerde in de jaren 60 met phasingtechniek, waarbij twee bandopnames van dezelfde muziekfrase geleidelijk uit elkaar gaan lopen. Zo hoor je in de interactie steeds nieuwe vormen en melodieën. Reichs Violin Phase (1967) was een mijlpaal in de procesmatige muziek. Bijzonder aan deze uitvoering is dat het stuk live

Dit concert wordt live uitgezonden door Omroep MAX op NPO Radio 4

23

Programma - do 6 april - All American

After

WMMF x 22tracks Met Steve Hauschildt en dj Nosedrip 22.30 - 01.00 uur / Foyerdeck 1 De Amerikaanse producer Steve Hauschildt was een van de oprichters van het elektronische trio Emeralds. Maar ook solo gooit hij hoge ogen. Zijn laatste album Strands maakte diepe indruk, met sereen meanderende klankrivieren. Hauschildt bouwt zijn tracks van gelaagde ritmes kalm op, of laat de schoonheid van het geluid voor zich spreken. Muziek om bij weg te dromen. 22tracks combineert Hauschildt met de duistere vibes van de Belgische dj Nosedrip. Nosedrip (alias Ziggy Devriendt) heeft een eigen show op het Londense undergroundradiostation NTS en staat garant voor een fantastische selectie exotica, lo-fi en andere gems. Nosedrip is vanaf het begin betrokken bij 22tracks.

Steve Hauschildt

Op vertoon van een kaartje voor het concert in de Grote Zaal op deze festivaldag is de toegang gratis.

Overige bezoekers betalen â‚Ź 5,-.

22.30 uur Nosedrip (dj) 23.00 uur Steve Hauschildt 00.00 uur Nosedrip (dj)

24

vrijdag 7 april

Achtergrond - vr 7 april - World Roots

World Roots In 1965 studeerde Philip Glass in Parijs bij Nadia Boulanger – de grande dame van de muziekpedagogie, die haar (vooral Amerikaanse) studenten een streng dieet van discipline voor klassieke harmonieregels en adoratie voor de neoklassieke stijl van Stravinsky oplegde.

Zijn grote vonk van inspiratie kreeg Glass echter niet in de lessen van Boulanger, maar tijdens een klein klusje om als compositiestudent wat zakgeld te verdienen.

- Door Maarten Beirens -

Glass werd ingehuurd om muziek te transcriberen voor de Indiase sitarvirtuoos Ravi Shankar, die op dat moment in de studio zat om met klassieke muzikanten de soundtrack op te nemen voor de film Chapaqqua van Conrad Rooks. Voor Glass was de kennismaking met Indiase muziek en dan in het bijzonder met de voortdurend wisselende ritmische patronen erin een ware openbaring.

Dezelfde ervaringen zie je in die periode bij zowat alle minimalisten opduiken. De jaren 60 waren immers een tijd van enthousiaste ontdekkingen van niet-westerse muziek. Steve Reich trok naar Ghana om traditionele percussie-muziek te bestuderen. Terry Riley en La Monte Young gingen Indiase zang uit de Kirana-traditie studeren bij Pandit Pran Nath. Algemeen groeide het bewustzijn dat voor de essentiële ingrediënten van minimal music er buiten de klassieke muziek heel inspirerende tradities bestonden: doorgedreven herhaling, hypnotische patronen, kernachtig materiaal. Of het nu een Indiase raga, Afrikaanse polyritmische patronen, Indonesische gamelan of – zoals op deze festivaldag – de Marokkaanse trance van de Master Musicians of Jajouka is.

Meteen daarna begon hij zijn eigen muzikale taal volledig om te gooien en zocht hij naar een systeem om de ritmische bouwsteentjes die hij zo fascinerend vond in de Indiase muziek op zijn eigen manier te gebruiken. Daarmee was het fundament gelegd voor de minimalistische stijl waar Glass de rest van zijn carrière mee zou opbouwen. Het klinkt bijzonder globaal: een Amerikaanse componist vond in Europa Oosterse bronnen. Maar die bronnen toonden hem wel een heel rijke alternatieve traditie. Ze stelden hem in staat om de beginselen van de westerse muziek helemaal anders te benaderen.

27

Interview - vr 7 april - World Roots

Midori Takada

28

Interview - vr 7 april - World Roots

Oorsprong van de minimal music

Interview met Midori Takada - Door Jo Kali -

Alles koerst uiteindelijk af op absolute stilte

De Japanse componiste en percussioniste Midori Takada is een legende in de wereld van ambient en experimentele muziek. Zij deed solo-optredens, speelde in verschillende groepen en werkte mee aan theaterproducties.

In de jaren 80 en 90 legde Takada zich met veel succes toe op traditionele Afrikaanse en Aziatische percussie, met haar klassieke album Through The Looking Glass (1983) als hoogtepunt. Hierop liet zij horen dat de elementen van minimal music geen nieuwe uitvinding zijn, maar een herijking op ideeën die over de hele wereld ten grondslag liggen aan muziek.

29

Takada’s contemplatieve composities spreken zeer tot de verbeelding en roepen levendige taferelen op – een maanreis, vallende sterren, een tocht onder water of een wandeling door de tuin. Takada: ‘Mijn muziek gaat over geluid en over het lichaam. Wanneer ik aan klank en de menselijke stem denk, dan vraag ik me af waar die vandaan komen en waarheen ze verdwijnen.

Mijn muziek is een oneindig klein moment tussen twee stiltes. Alles blijft in zekere zin gelijk. Het idee van dominantie of onderscheid bestaat niet, noch in geluid, noch tussen mensen. Niets in deze wereld is eeuwig, alles koerst uiteindelijk af op absolute rust: de stilte.’

Interview - vr 7 april - World Roots

Takada ervaart minimal music eerder als een houding dan als een genre.

Het gaat haar om een versimpeling van muzikale parameters – een enkel akkoord, een melodie van slechts een paar klanken, eenvoudige opbouw, herhaling en langzame veranderingen.

De oorsprong van minimal music kan teruggevoerd worden van de Amerikaanse pioniers uit de jaren 60 naar Afrikaanse drums, Balinese gamelan, Indiase klassieke muziek en zelfs naar John Cage’s omarming van het zenboeddhisme.

In 1981 bracht Takada met het Mkwaju Ensemble twee albums uit die getuigen van fascinatie voor muziek van over de hele wereld. De ritmische meerstemmigheid en de metalige ‘ping’ van de marimba’s op de lp Ki-Motion duiden op grote Afrikaanse invloed. De combinatie van traditionele Afrikaanse percussie-instrumenten en een laag van lange monotone klanken creëert een exotische muzikale wereld. Over haar belangstelling voor Afrikaanse percussietechnieken zegt Takada: ‘De structuur van Afrikaanse ritmes bestaat uit veel verschillende patronen die gelijktijdig klinken. Toch bezit elk ritme een autonome individualiteit, met een verfijnde architecturale schoonheid.’

Dat is precies hoe componist Steve Reich luisteren naar minimal music ooit omschreef: ‘het is als kijken naar de grote wijzer van een klok – je ziet pas dat hij beweegt als je er een tijdlang naar hebt gekeken.’

Daarnaast vindt Takada inspiratie in Aziatische muziek: ‘Daarin gebruikt men tonaliteit en klank om kleuren en seizoenen uit te drukken. Bovendien wordt de informatie die in één enkele klank aanwezig is teruggesnoeid tot de essentie. Wat overblijft is het strikt noodzakelijke. Daarmee kun je vervolgens iets nieuws creëren.’

Takada’s klassieke album Through The Looking Glass is een goed voorbeeld van de ‘autonome individualiteit’ en de ‘informatie die in één enkele klank aanwezig is’. De op het eerste gehoor eenvoudige percussie blijkt bij goed luisteren toch ingewikkelder te zijn. De etherische melodieën vallen langzaam uiteen en vormen loops. Met hun afbrekende en pulserende ritmes nodigen ze de luisteraar geleidelijk uit een andere wereld te betreden.

30

Takada’s Through The Looking Glass – een prijzig collectors item dat dit jaar eindelijk opnieuw wordt uitgebracht – is vergelijkbaar met de ambient-klankwerelden van prominente westerse musici als Jon Hassell en Brian Eno. Omdat Takada haar stukken opbouwde door performances op verschillende instrumenten over elkaar op te nemen, is het moeilijk om de ritmische dynamiek van het album live te vertolken. Wat kunnen wij van Takada’s optreden verwachten? ‘Het zal een interactie van woorden, muziek en ruimte zijn, die voortdurend naar een hoogtepunt voert en dan weer uitvloeit.’

Programma - vr 7 april - World Roots

Warm up

Food for Thought World Roots: college door Maarten Beirens 18.30 - 19.00 uur / Atriumzaal / gratis De in minimal music gespecialiseerde musicoloog Maarten Beirens neemt het publiek elke festivaldag mee in de wereld van minimal music met vijf minicolleges. Een verrijkende stoomcursus van dertig minuten met voldoende Food for Thought om de concerten deze festivaldag nóg intenser te beleven. Ieder college sluit aan bij de themadagen in dit festival. Vandaag World Roots. Wat fascineerde minimalisten in de jaren zestig in muziek uit Afrika, India en Indonesië?

Educatiecircuit

Presentatie minimalmusic-wave + presentatie workshop Ndagga Rhythm Force

Warm up

17.00 -17.30 uur / Entreehal / gratis

WMMF x Gonzo(circus)

In twee speciale lessen voorafgaand aan het festival maakten kinderen uit de talentgroepen van Muziekcentrum Aslan een muzikale minimal Wave. Deze middag presenteren ze die aan het publiek. Verschillende groepen kinderen vormen samen een lange muzikale ketting in het gebouw, waarbinnen ze steeds van positie veranderen: als een wave in een voetbalstadion spelen ze met elkaar minimal music, die ze zelf componeerden.

Aansluitend is de eindpresentatie van een workshop die de leden van de band Ndagga Rhythm Force op vrijdagmiddag gaven aan kinderen van naschoolse opvang A’DAM

Met Ben Bertrand 19.30 - 20.00 uur / Foyerdeck 1 / gratis De Brusselse basklarinettist Ben Bertrand maakt minimal ambient. Met zijn klarinet en een door hem bedacht apparaat creëert hij hypnotische loops van oude Pygmeemelodieën en minimal music klassiekers. Subtiele en fascinerend hypnotische muziek.

32

Programma - vr 7 april - World Roots

Dubbelconcert: The Master Musicians of Jajouka led by Bachir Attar + Midori Takada World Roots

The Master Musicians of Jajouka

20.15 – 22.45 uur / Grote Zaal ca. 60 minuten voor de pauze / ca. 80 minuten na de pauze De muziek van de The Master Musicians wordt gedomineerd door opzwepende trommelritmes en verschillende blaasinstrumenten. Die blazers creëren drones, improviseren met eenvoudige motieven en imiteren natuurgeluiden. Het resultaat is meeslepend. Niet voor niets werden de musici van Jajouka in vroeger tijden vrijgesteld van werk op het land: met de heilzame trance die zij teweegbrachten konden zij zieken genezen. The Master Musicians treden inmiddels over de hele wereld op en staan garant voor muzikale extase.

Je kunt gerust stellen dat minimal music de belangrijkste stroming is die de westerse klassieke muziek de afgelopen vijftig jaar gekend heeft. De invloed ervan is overal te beluisteren, in orkestwerken, pop en filmmuziek. Maar minimal ontstond niet uit het niets. En tot de voornaamste inspiratiebronnen van de pioniers behoorden jazz en niet-westerse muziek.

Je kunt het ook omdraaien. Als je op een iets andere manier naar de muziekgeschiedenis kijkt, lijkt de revolutie van minimal music juist een herwaardering van aloude elementen, die terug te vinden zijn in muziek van allerlei tijden en plaatsen. Herhaling, drones, bezwerende ritmiek, tonale melodieën, subtiele variatietechnieken – ze zijn door de eeuwen veelvuldig toegepast, van middeleeuwse kerk-gezangen tot Indiase improvisatiekunst. Vanavond klinken twee ongewone voorbeelden van minimal, uit hedendaags Japan en uit een tijdloos Marokko.

Midori Takada Voor de pauze klinkt er minimal van een heel andere orde bij het optreden van de Japanse percussioniste Midori Takada. Bij haar geen opzwepende dansen, maar ambient van een spectaculaire, meditatieve kalmte. Takada bereikte een cultstatus met haar album Through The Looking Glass (1983), waarop ze liet horen hoe je met minimale middelen grootse effecten bereikt. Belletjes, vogelgeluiden, subtiele fluiten en bovenal Takada’s geraffineerde spel op marimba en ander slagwerk creëren een mysterieuze, anderwereldse sfeer. De originele Through The Looking Glass is inmiddels een peperduur collectors item. Onlangs verscheen een langverwachte heruitgave, ter gelegenheid waarvan Midori vanavond live te bewonderen is. Schakel al uw apparaten uit en zweef.

The Master Musicians of Jajouka Beat poet William S. Burroughs noemde ze ‘een 4000 jaar oude rock & roll-band’: The Master Musicians of Jajouka geleid door Bachir Attar. Ze zijn afkomstig uit een klein dorpje in het Marokkaanse Rifgebergte waar al sinds mensenheugenis een soort minimal music wordt gemaakt.

Deze traditie is voortgekomen uit het soefisme (mystieke islam), en zou volgens sommigen zelfs teruggaan tot de legendarische riten van de bosgod Pan. Rolling Stonesgitarist Brian Jones was groot fan van de groep en reisde naar het Rif om hun muziek vast te leggen. De opname van Jones bracht The Master Musicians in 1971 wereldfaam.

Bachir Attar is de zoon van de toenmalige leider van de groep.

PROGRAMMA Midori Takada - PAUZE The Master Musicains of Jajouka led by Bachir Attar

33

Programma - vr 7 april - World Roots

After

Phurpa i.s.m. Gonzo (circus) & Red Light Radio 23.30 - 03.00 uur / Atriumzaal Gonzo (circus) host in de Atriumzaal Phurpa, een groep uit Moskou. Hun duister-mystieke boeddhistische klankritueel lijkt rechtstreeks uit een magische voortijd te komen. Met een soort zwarte imkerkappen over hun hoofd zitten de leden van Phurpa in de schemering tussen rokende schalen. Een indringend laag geluid doet de rillingen over je rug lopen: tantrische keelzang uit de Himalaya. Met handbekkens, lijsttrommels en schrille schalmeien roept Phurpa een experimentele ambientsfeer op die je niet snel zult vergeten.

After

WMMF x Strange Sounds from Beyond Met Mata Hari, Forma, twice upon a time en Tasker

Op vertoon van een kaartje voor het concert in de Grote Zaal op deze festivaldag is de toegang gratis.

Overige bezoekers betalen € 5,-.

22.45 - 03.00 uur / Foyerdeck 1 In lijn met het avondconcert voorziet festivalorganisatie Strange Sounds From Beyond de avond en nacht van linksdraaiende elektronische (live)muziek uit alle windstreken. Zoals het elektro-akoestische livetrio Forma uit Brooklyn, dat inspiratie put uit de ambient van Brian Eno, maar ook uit de experimentele minimal van Terry Riley, Michael Nyman en Pauline Oliveros. Tasker is als dj en oprichter van het befaamde Whities-label al jaren een factor van belang in de Londense muziekscene. Whities werd door Fact uitgeroepen tot een van de tien beste labels van 2016. Amsterdams duo twice upon a time zorgt voor een exotische mix. En dj Mata Hari – host van de wekelijkse Strange Sounds From Beyond-show op Red Light Radio – draait van dub tot wave de avond heerlijk dansbaar aan elkaar.

Phurpa

Op vertoon van een kaartje voor het concert in de Grote Zaal op deze festivaldag is de toegang gratis.

Overige bezoekers betalen € 5,-.

PROGRAMMA 22.45 uur Mata Hari 23.15 uur Forma (live) 00.00 uur twice upon a time 01.15 uur Tasker

34

zaterdag 8 april

Achtergrond - za 8 april - Trance

Trance Opzwepende ritmes, groovy patronen, eindeloze herhalingen en gestage opbouw: klinkt dat als oorspronkelijke minimal music? Ongetwijfeld, maar het zijn kenmerken die de minimal ook deelt met heel wat andere genres en tradities.

- Door Maarten Beirens -

De aantrekkingskracht die minimal music op een breed publiek bleek uit te oefenen, zou ook wel eens te maken kunnen hebben met het feit dat de meer tranceverwekkende aspecten heel herkenbaar zijn in heel andere hoeken van de muziekwereld. Allerlei Afrikaanse en Aziatische traditionele muziek was al een bron van inspiratie voor de minimalisten. Op het moment dat zulke grooves ook in de populaire muziek opduiken, worden de grenzen tussen wereldmuziek, verschillende populaire stijlen en minimal wel heel dun.

Fink interpreteert de trance van de lang uitgesponnen disco en de geleidelijk opgebouwde minimal niet als spiritueel of meditatief, maar als seksueel. Opwindend.

Hot. Dansbaar. Zinnelijk. Muziek die meer op de heupen dan op de hersenen mikt.

Zo is het huwelijk tussen popmuziek en minimal music steeds heel vruchtbaar gebleken. Disco en funk zochten dezelfde groovy roes op. Aan de andere kant inspireerden de minimalisten de zweverige ambient van Brian Eno. De opkomst van de elektronische muziek opende weer een brede waaier van echo’s van minimal in techno en verwante genres. De elektronische producers staan te dringen om Reich of Glass te remixen en omgekeerd laten de componisten zich ook verleiden om iets terug te doen: Glass werkte samen met Paul Simon, David Byrne, Laurie Anderson en – het opvallendst – baseerde twee symfonieën op nummers van David Bowie. Steve Reich smeet zich op gevorderde leeftijd plots op songs van Radiohead. In de gemeenschappelijke fascinatie voor dat groovy type van trance, biedt minimal music een opmerkelijke brug tussen concertpodium en club, tussen compositie en party.

In zijn boek over Amerikaanse minimal music besteedt musicoloog Robert Fink een heel hoofdstuk aan een vergelijking tussen minimal music en disco, wat hij uitwerkt in een lange analyse waarin hij Steve Reichs Music for 18 Musicians naast Donna Summer/Giorgio Moroders Love to Love You Baby legt. De vergelijking is best onthullend: historisch duiken beide stijlen rond dezelfde tijd op, maar veel interessanter is dat ze op vergelijkbare wijze een vaste beat koppelen aan het geleidelijk opstapelen van patronen die een zeer sexy groove vasthouden.

37

Programma - za 8 april - Trance

Bram van Sambeek + Fagotklas Koninklijk Conservatorium Rushes 13.00 - 14.00 uur / Grote Zaal ca. 60 minuten zonder pauze

Bram van Sambeek

Componist Michael Gordon, medeoprichter van het New Yorkse collectief Bang on a Can, blies ooit op een fagot en die ervaring bleef hem altijd bij: het sonore trillen en het diepe weemoedige geluid maakten diepe indruk op hem.

Aan die ervaring hebben we Rushes te danken, een monumentaal nieuw werk van Gordon voor maar liefst zeven fagotten.

Eindeloze cirkelbeweging Iets vergelijkbaars doet Gordon in Rushes. Zijn fascinatie met de fagotklank klinkt door in de pulserende, percussieve golfslag van het werk. De zeven fagottisten vallen vlak na elkaar in en zetten zo een eindeloze cirkelbeweging in gang. Als luisteraar kun je het best alle verwachtingen omtrent melodie of ritme loslaten en je overgeven aan de traag verschuivende patronen, aan de donkere bezwering die van het stuk uitgaat. Rushes begint kalm, maar het systeem van circulerend geluid wint soms op een bijna meteorologische manier aan kracht.

Rushes is een zeldzaamheid – voor de fagot bestaat nu eenmaal weinig nieuwe muziek. En dan is Rushes ook nog eens geen tussendoortje, maar een stuk van bijna een uur.

Hoe komt een componist bij zo’n radicaal ongewone bezetting? De aanleiding was een verzoek van dertig topfagottisten van over de hele wereld om een nieuw stuk te componeren. Een van hen was de Nederlander Bram van Sambeek, veelgevraagd solist, docent aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag en in een vorig seizoen Zielsverwant van het Muziekgebouw.

Componist Michael Gordon heeft een antenne voor nieuwe klankwerelden

Ontdekkingsreiziger Gordon nam de opdracht aan en vroeg om een overzicht van de invloedrijke fagotmuziek van de afgelopen eeuw.

Hij kreeg een klein mapje in zijn handen gestopt – meer is er niet. Gordon voelde zich als de ontdekkingsreiziger Magellaan, schrijft hij in een werktoelichting: hij begreep dat er nog hele werelden te ontdekken waren. Klankwerelden, welteverstaan. En daar heeft Gordon een antenne voor.

Rushes past in een reeks werken waarin hij specifieke klankeigenschappen van een instrument aan een diepgravend onderzoek onderwerpt. Een ander voorbeeld is het even omvangrijke Timber (2009), dat Gordon schreef voor Slagwerk Den Haag. Daarin timmeren zes percussionisten een uur lang op zes stukken hout – met overweldigend resultaat.

Bram van Sambeek voert Rushes vanmiddag uit met leerlingen uit zijn fagotklas van het Koninklijk Conservatorium, dat wereldwijd bekendstaat als een kweekvijver voor orkesten. Dat Van Sambeek en zijn leerlingen wel raad weten met monumentale stukken toonden ze aan tijdens de Red de Fagot-campagne, in en op initiatief van het Holland Festival 2016: toen vestigden ze een wereldrecord door voorop te gaan in een grandioze uitvoering van een stuk van Merlijn Twaalfhoven met in totaal 274 fagottisten in Het Concertgebouw.

PROGRAMMA Michael Gordon (1956) / Rushes (2012)

38

Programma - za 8 april - Trance

Invisible

Warm up

Warm up

Concert-installatie 14.00 - 16.00 uur / Atrium / gratis Maar liefst vijftig bellen hangen er in de installatie Invisible van geluidskunstenaar Hans van Koolwijk. Ze komen van over de hele wereld, van Birma tot Londen, en sommige heeft Van Koolwijk zelf gemaakt. De installatie is geïnspireerd op het boek De onzichtbare steden van Italo Calvino, waarin ontdekkingsreiziger Marco Polo in een poëtische dialoog met de grote Mongoolse heerser Koeblai Khan 55 fantastische steden beschrijft. Zoiets doet Van Koolwijk in Invisible ook, samen met het Schreck Ensemble. Tekstflarden in verschillende talen, film- en schaduwbeelden en de mysterieuze bellen wekken een droomstaat tussen illusie en realiteit op.

Record fair

Good Music Vinyl Market

Hans van Koolwijk geluidskunstenaar Caroline Erkelens zang Jan Kees van Kampen elektronica Hans van Eck klankregie Met dank aan Johan Vonk

markt voor nieuw en vintage vinyl 15.00 – 19.00 uur / Foyerdeck 1 / gratis Good Music Vinyl Market is een platenmarkt die een ode brengt aan een van de mooiste dingen aller tijden: vinyl.

Bevriende platenwinkels/labels met een oor en oog voor kwaliteitsmuziek verkopen er hun favoriete platen. Na enkele zeer succesvolle edities in Werkplaats van het Volkshotel, nu ook tijdens het World Minimal Music Festival.

Invisible Hans van Koolwijk

39

Programma - za 8 april - Trance

Weeshuis van de Nederlandse Muziek Parels uit de muziekgeschiedenis 15.00 – 16.00 uur / Kleine Zaal ca. 60 minuten zonder pauze Bach en Beethoven spreken voor zich, maar wie kent Jacob van Domselaer nog? Het lot dat de meeste componisten wacht is totale vergetelheid. Veruit de meeste muziek wordt één of twee keer gespeeld en verdwijnt dan in een archief. En dat is níet altijd terecht. In het Weeshuis van de Nederlandse Muziek worden zulke parels uit onze muziekgeschiedenis opgediept.

Jacob van Domselaer

met de trage, richtingloze fluistermuziek van de componist Morton Feldman – die een halve eeuw later geschreven werd.

Tafelgesprek Na de uitvoering van de Proeven leidt componist David Dramm een tafelgesprek over de muziek. Wat hebben we nu eigenlijk gehoord? Wat stond Van Domselaer voor ogen? Wat zijn de eigenaardigheden van het stuk, wat maakt het uitdagend en aantrekkelijk voor musici om te spelen? Op deze manier wordt de muziek op een toegankelijke manier dichterbij gehaald.

Onbekend pionierswerk bewerkt voor piano en kwartet Jacob van Domselaer was een componist uit de kringen van de beweging De Stijl (die dit jaar haar eeuwfeest viert), bekend van kunstenaars als Piet Mondriaan en Theo van Doesburg. Van Domselaer experimenteerde tijdens de Eerste Wereldoorlog als een van de eersten met wat je heel goed een vorm van minimal music zou kunnen noemen. Zijn Proeven van Stijlkunst voor piano uit 1916 zijn belangrijk, maar vrijwel onbekend pionierswerk. Hoog tijd dus dat pianiste Helena Basilova en het Dudok Kwartet het stof van deze muziek blazen. De bewerking voor piano en kwartet is van componist Guus Janssen.

En dan klinkt het stuk nog een keer. Want de tweede keer hoor je nu eenmaal meer. Alle oren moeten wennen aan nieuwe en onbekende muziek, en het zou zonde zijn als de gedolven parels direct weer wegzakten in vergetelheid. De sandwichformule van het Weeshuis van de Nederlandse Muziek geeft de kans om met gescherpte oren finesses te ontdekken die de eerste keer waren ontgaan – of om gewoon nog eens te genieten van die ene prachtige passage.

Klankstollingen Wat direct opvalt aan de Proeven van Stijlkunst is het kalme tempo, de afwezigheid van ritmische expressie. De muziek ontvouwt zich door schijnbare herhaling, met continu kleine variaties. De negentiende-eeuwse pianotraditie heeft duidelijke sporen nagelaten, maar met name in de delen 5 en 7 van de cyclus, die uiteindelijk negen delen zou tellen, klinken de abstracte akkoorden hun tijd ver vooruit.

Zulke akkoorden noemde Van Domselaer ‘klankstollingen’, en ze waren zijn manier om uitdrukking te geven aan de principes van De Stijl. Ook is er een opvallende gelijkenis

Dudok Kwartet Helena Basilova piano David Dramm presentatie I.s.m. Splendor PROGRAMMA Jacob van Domselaer (1890 - 1960) Proeven van Stijlkunst (1916) bew. Guus Janssen Dit concert wordt opgenomen door VPRO voor uitzending op NPO Radio 4

40

Programma - za 8 april - Trance

Toegankelijk experiment Een van de spraakmakendste Buchla-pioniers is de Italiaans-Amerikaanse Suzanne Ciani (1946). Haar even experimentele als toegankelijke concerten op de Buchla 200 uit de jaren 70 zijn legendarisch. Met de futuristische knoppen en pluggen van de Buchla exploreerde Ciani veertig jaar geleden al de live elektronica die vandaag de dag alomtegenwoordig is.

Suzanne Ciani Prima donna van de Buchla-synthesizer 16.30 – 17.30 uur / Bimhuis ca. 60 minuten zonder pauze

Suzanne Ciani blijft trouw aan de Buchla, een van de eerste synthesizers

Tegenwoordig kan iedereen op z’n laptop een programma draaien dat beats en geluidjes genereert. Heel behoorlijke digitale synthesizers zijn bij elke muziekhandel te koop.

Geluidssynthese is zo alomtegenwoordig dat je haast zou vergeten dat de techniek ooit niet bestond.

Ciani volgde een klassieke muziekopleiding, maar nadat ze de Buchla ontdekt had stortte ze zich met overgave in de wereld van sound design. Ze maakte muziek en geluidsontwerpen voor games, films en reclames. Zelfs wie Ciani niet kent, kent wel haar werk: zo creëerde ze de fameuze plop-en-klok-klank van een flesje Coca Cola die de hele wereld over ging. Wereldberoemd werd ze in de jaren 80 met kalmerende spacemuziek als The Velocity of Love en Seven Waves, in de jaren 90 gevolgd door romantische haardvuurpiano-cd’s. Maar liefst vijf keer werd Ciani genomineerd voor de Grammy Award voor het Beste New Age Album.

De vroegste experimenten gaan terug tot eind negentiende eeuw, toen bijvoorbeeld het Telharmonium werd gebouwd, een fantastisch en nogal bizar elektronisch toonwielorgel. Pas in de loop van de twintigste eeuw nam de techniek een vlucht, met onder meer de uitvinding van de theremin. Maar de echte doorbraak kwam in de jaren 60, toen Robert Moog gebruiksvriendelijke analoge synthesizers begon te maken.

De andere grote synthesizerbouwer was Don Buchla. Zijn doel was nadrukkelijk de creatie van nieuwe geluiden mogelijk te maken. Dat zie je terug in het design van Buchla’s vroege instrumenten: die hebben geen traditioneel keyboard, maar gebruiken innovatieve besturingssystemen, waaronder een soort touchpad. Zo’n historisch beladen klavier zou de verbeelding maar in de weg staan.

Oude liefde Rond 2010 keerde Ciani terug bij haar oude liefde: elektronische muziek. Wie haar opnames uit de jaren 70 kent, zal versteld staan van de richtingen die ze nu ontgint. Ciani is trouw gebleven aan de Buchla, al schuwt ze nieuwe technieken niet (tegenwoordig gebruikt ze de Buchla 200e, een hybride machine met digitale microprocessors).

Nog altijd treedt ze niet op zonder quadrafone geluidstechniek (surround sound), wat volgens haar leven blaast in de klank. En te midden van de hedendaagse lichteffecten blijft het grote visuele spektakel toch de aanblik van de wirwar van patchkabeltjes, geprojecteerd op groot scherm, waarmee Ciani als een futuristische telefoniste inbelt met de muziek van de toekomst.

Suzanne Ciani Buchla-synthesizer i.s.m.

Suzanne Ciani 41

Programma - za 8 april - Trance

Warm up

Warm up

Food for Thought

Deep Listening

Trance: college door Maarten Beirens

Ode aan het levenswerk van Pauline Oliveros

18.30 - 19.00 / Atriumzaal / gratis

18.00 - 19.30 uur / Kleine Zaal / gratis (vooraf reserveren verplicht)

De in minimal music gespecialiseerde musicoloog Maarten Beirens neemt het publiek iedere festivaldag mee in de wereld van minimal music met vijf minicolleges. Een verrijkende stoomcursus van dertig minuten met voldoende Food for Thought om de concerten deze festivaldag nóg intenser te beleven. Ieder college sluit aan bij de themadagen in dit festival. Vandaag trance. Opzwepen, bedwelmen, op zoek naar extase: het is de essentie van de clubcultuur. Welke parallel is er met minimal music?

‘Deep Listening’ is de naam die de recent overleden Braziliaanse componiste, schrijfster, weldoener en accordeoniste Pauline Oliveros koos voor haar compositorische praktijk en levenswerk. Het festival geeft in samenwerking met De School en Red Light Radio festivalgangers de kans om deel te nemen aan een twee uur lange ‘Deep Listening’ workshop, onder begeleiding van Sharon Stewart en Jo Kali. In de workshop verkennen deelnemers hun eigen opnemingsvermogen van geluid en krijgen zij meer bewustzijn tot aandacht tijdens het luisteren. Een workshop als kennismaking met ten minste een van de meest baanbrekende - op tekst gebaseerde scores uit Pauline Oliveros’ Sonic Meditations. Een unieke kans.

In 2011 werd Sharon Stewart samen met Pauline Oliveros, IONE en Heloise Gold gecertificeerd in ‘Deep Listening’.

Op dit moment is Stewart een van de hoofddocenten voor het online certificaatprogramma ‘Deep Listening’ bij ‘The Center for Deep Listening’, RPI.

Pauline Oliveros

42

Programma - za 8 april - Trance

Dubbelconcert: Mark Ernestus’ Ndagga Rhythm Force + Ensemble Klang Trance 20.15 - 22.45 uur / Grote Zaal ca. 60 minuten voor de pauze ca. 80 minuten na de pauze In avant-gardekringen kon je niet om hem heen: de AfroAmerikaanse componist, pianist en zanger Julius Eastman (1940-1990). In de jaren 70 in New York was Eastman een levende legende. Iedereen wilde met hem werken, van stemkunstenares Meredith Monk tot componist-dirigenten Pierre Boulez en Peter Maxwell Davies. Eastman was bovendien een activist en een provocateur, die de goegemeente graag in de gordijnen joeg met aanstootgevende titels als Evil Nigger en Gay Guerrilla. Helaas had Eastman zijn eigen tomeloze energie niet in de hand: hij vereenzaamde, werd dakloos, stierf jong en werd vergeten.

Mark Ernestus’ Ndagga Rhythm Force vergetelheid ontrukt: Femenine is een zinderend avontuur in vrijgevochten minimal music.

Populaire stadsmuziek Als westerse muziekstroming ontstond minimal music rond 1960 aan de westkust van de VS. Maar je zou kunnen zeggen dat het genre als muziekfilosofie al veel langer bestaat. De opzwepende virtuoze band Ndagga Rhythm Force wortelt in die traditie. De band van meesterdrummers werd opgericht door de Berlijnse technopionier en producer Mark Ernestus, die de beste musici uit de regio West-Afrika bijeenbracht. Hun energieke, trance-achtige optredens zijn in een paar jaar tijd legendarisch geworden.

Reconstructie Dat Eastman beter verdiend heeft, bewijst de huidige opleving van interesse voor zijn werk, waaraan Ensemble Klang bijdraagt met deze uitvoering van het ensemblestuk Femenine (1974). Voor zo’n uitvoering moeten overigens wel heel wat hindernissen worden overwonnen, want Eastman noteerde zijn muziek meestal dusdanig slordig dat hij in feite zijn eigen ruiten ingooide – geen musicus kan er wijs uit worden. Ook van Femenine bestaat slechts een schetsmatige partituur. Maar gelukkig is er nog een opname uit 1974 door het New Yorkse S.E.M. Ensemble, voor wie Eastman het stuk schreef, die onlangs opnieuw is uitgegeven. Door die opname nauwgezet te analyseren, en met behulp van getuigenissen van tijdgenoten, heeft Klang het werk gereconstrueerd.

Ndagga (ook wel mbalax) is populaire stadsmuziek uit Senegal en Gambia, bestaande uit een mix van tribale muziek en moderne elementen, zoals elektrische gitaar, keyboard en drumstel. Kenmerkend voor deze trancemuziek zijn de ritmische patronen die over elkaar heen schuiven en een groovend klankweefsel creëren – net als bij veel minimal, inderdaad. Daarbij beschikt Ndagga over een eyecatcher in de gedaante van de onstuimige danseres Fatou Wore Mboup.

Dat reconstructieproces klinkt een stuk academischer dan de muziek, die een organische mix is van dromerige melodieflarden en knisperende, groovende percussie. Eastman verbond gelaagde ritmes met een jazzy hang naar improvisatie. Zijn unieke signatuur wordt nu terecht aan de

PROGRAMMA

Julius Eastman (1940 - 1990) / Femenine (1974; Nederlandse première) - PAUZE -

Mark Ernestus’ Ndagga Rhythm Force

43

Programma - za 8 april - Trance

After

WMMF x De School Met o.a. Leafar Legov (live), Oceanic (live) en DJ’s Vladimir Ivkovich, Oceanic en Izabel 22.45 - 05.00 uur / Foyerdeck 1 + Atriumzaal De School, open sinds januari 2016, is opgericht door de mensen achter de voormalige club Trouw. Dankzij De School – met 24-uurs-licentie – heeft Amsterdam een club met internationale allure. Die spirit brengen ze deze avond naar het Muziekgebouw, met een interessante line-up op Foyerdeck 1 en in het Atrium. Denk aan de ambient en downtempo van Leafar Legov. En Oceanic, producer van talloze clubhits, zal zijn eerste live set ooit spelen. De Australische Izabel opereert vanuit Amsterdam, waar ze het label Lullabies for Insomniacs begon, gespecialiseerd in droom- en nachtmerriemuziek. Producer Vladimir Ivkovic is een grote naam van Belgrado tot Düsseldorf en de man achter het fijnproeverslabel Offen Music.

Een avond waarop de parallel van trance in minimal en clubavond hoorbaar en voelbaar is.

Vladimir Ivkovich

Atriumzaal Oceanic (live) Vladimir Ivkivic Leafar Legov Foyerdeck 1 Izabel (dj) Oceanic (dj) Luc Mast (dj)

Op vertoon van een kaartje voor het avondconcert in de Grote Zaal op deze festivaldag is de toegang gratis.

Overige bezoekers betalen € 5,-.

Tijden worden op de dag zelf bekend gemaakt.

44

zondag 9 april

Achtergrond - zo 9 april - Meditation

Meditation In een interview uit het midden van de jaren 70 stelde Robert T. Jones aan Philip Glass de vraag of hij een religieus of spiritueel man is. Merkwaardig genoeg ontweek Glass de vraag met ‘mijn muziek klinkt al behoorlijk vreemd, ik wil niet nog vreemder klinken’.

- Door Maarten Beirens -

Heel wat luisteraars ontdekten in minimal music een spirituele dimensie. Glass wilde er op dat moment misschien liever niet over praten, maar in zijn recente autobiografie Words Without Music maakt hij absoluut geen geheim meer van de spirituele inspiratie die voor hem al in de jaren 60 begon: zijn jaarlijkse reizen naar India, Nepal of Tibet, het beoefenen van yoga, meditatie en uiteindelijk het omarmen van het boeddhisme.

Enkele van Glass’ collega’s waren veel eerder open over de spirituele en zelfs transcendente inhoud van hun muziek.

La Monte Young dompelt je onder in zorgvuldig geselecteerde lang aangehouden tonen die door hun ‘reine’ intervallen een soort kosmische harmonie moeten oproepen.

Voor veel minimalisten is de invloed van Oosterse invloeden daarbij zeer tastbaar. Zo leerden Young en Terry Riley van hun Indiase guru Pandit Pran Nath veel méér dan enkel muziek maken. De fascinatie voor Zen, taoïsme, I Ching en allerlei andere Oosterse spirituele aspecten werd in het Westen in die periode een heuse hype en ook de minimalisten zijn daar een exponent van.

Maar terwijl de meesten zich op het Oosten richtten, vonden anderen hun spirituele inspiratie in zichzelf en in hun eigen culturele traditie. Arvo Pärt, Henryk Gorecki en zelfs John Tavener worden soms onder de noemer ‘holy minimalists’ beschreven. De meditatieve energie van minimalistische herhaling sluit immers even sterk aan op Russisch-orthodoxe of katholieke tradities. Als Pärt in Kanon Pokajanen de bezwerende meditatie van een RussischOrthodox ritueel oproept, maakt hij muziek die tegelijk uit de nieuwe bronnen van hedendaagse minimal put en teruggrijpt naar eeuwenoude, quasi tijdloze muzikale mystiek.

47

Programma - zo 9 april - Meditation

Lavinia Meijer Behind the Telescopes (6+) 11.00 - 12.15 uur / Grote Zaal ca. 70 minuten zonder pauze

6+ Lavinia Meijer

Het jonge meisje Lyra is uitverkoren om een reis te maken.

Net als de vele vluchtelingen die vandaag de dag over de wereld zwerven, gaat ze op zoek naar een beter leven.

Maar Lyra’s reis is wel een heel bijzondere: ze is op weg naar een verre planeet.

Lyra is de hoofdpersoon in Behind the Telescopes, de avontuurlijke familievoorstelling van harpiste Lavinia Meijer en animator Aimée de Jongh. Op haar reis wordt Lyra begeleid door spannende muziek. In de voorstelling wordt niet gesproken, de muziek en de schitterende animaties vertellen het hele verhaal. Maar gaandeweg rijzen er vragen. Is die verre planeet wel zo perfect? En wie is toch die mysterieuze harpiste die Lyra in de verte steeds hoort spelen?

Maar Lyra gelooft dat haar een beter leven wacht dan hier op aarde. Tijdens haar zoektocht komt ze in zware omstandigheden terecht en moet zij een levensbepalende beslissing nemen. En dan zal blijken of Mars daadwerkelijk de perfect planeet is waarop zij haar hoop had gevestigd.

Liefde voor minimal Dankzij de filmmuziek van Philip Glass (The Hours, Notes on a Scandal) en Yann Tiersen (Amélie) ontwikkelde harpiste Lavinia Meijer een grote liefde voor minimal music. Met Glass werkte ze de laatste jaren intensief samen. Onlangs nog bracht ze de dubbel-cd The Glass Project uit, waarop ze zijn muziek verbindt met stukken van jonge componisten die door hem beïnvloed zijn. Het kon niet anders of de muziek van Glass kwam ook in deze voorstelling terecht.

Daarnaast klinkt er muziek van componisten als Ólafur Arnalds en Nils Frahm – én van Lavinia Meijer zelf.

Beter leven In het najaar van 2015 trad Lavinia Meijer op voor Syrische vluchtelingen in Nederland. In diezelfde periode werd water op Mars ontdekt, wat de kans op eventueel leven op die planeet vergroot. Voor Meijer raakten die twee gebeurtenissen allebei aan de eeuwige zoektocht naar een beter bestaan, vandaag en in de toekomst. Ze vormden de inspiratie voor deze bijzondere muziekvoorstelling, waarin ze via Lyra (dat ‘harp’ betekent) een ontroerend, hoopvol verhaal vertelt.

Lavinia Meijer harp Arthur Antoine geluidsontwerp Aimée de Jongh animatie

Een eeuwige zoektocht naar een beter bestaan, vandaag en in de toekomst

PROGRAMMA Behind the Telescopes met muziek van Philip Glass, Ólafur Arnalds, Nils Frahm en Lavinia Meijer

Net als de tochten die vluchtelingen afleggen is Lyra’s ruimtereis niet zonder gevaar. Haar grootvader maakte ooit dezelfde reis, en dat werd hem fataal.

48

Programma - zo 9 april - Meditation

Warm up

Warm up

Horizon van Simeon ten Holt

Deep Listening 13.00 - 14.30 uur / Kleine Zaal / gratis (vooraf reserveren verplicht)

voor vier vleugels door Horizonkwartet Zie ook programma zaterdag 18.00 uur op pag. 40.

12.15 - 14.45 uur / Entreehal / gratis De naam Simeon ten Holt (1923 - 2012) is bijna synoniem met zijn allerberoemdste werk, Canto Ostinato (1973-1976).

De dromerige nostalgie ervan heeft miljoenen mensen diep geraakt – er is zelfs een film over gemaakt. Maar Canto Ostinato is niet Ten Holts enige monumentale compositie voor vier vleugels. Vanmiddag is er de unieke gelegenheid om Horizon (1983-1985) te beluisteren: veel minder bekend, maar minstens zo indrukwekkend. Ten Holt zwoer in de jaren 70 het stekelige modernisme af en ontwikkelde een eigen stijl die juist heel toegankelijk klinkt, met schitterende melodieën die bewegen tussen de piano’s en langzaam transformeren. Net als Canto Ostinato is Horizon een hoogtepunt uit Ten Holts oeuvre. Het Horizonkwartet ontstond in 2014 speciaal voor de uitvoering van dit stuk, en de vier enthousiaste jonge pianisten hebben het dan ook perfect in de vingers. Extra bijzonder bij deze uitvoering is dat de vleugels verspreid in het voorgebouw staan.

Deep Listening

Workshop Maak Minimal Music!

PROGRAMMA Simeon ten Holt (1923 - 2012) / Horizon (1983-1985)

(kinderen 7+ mét volwassenen) 13.00 – 14.30 uur / Atriumzaal

7+

In deze workshop maken deelnemers zelf een muziekstuk met zogenaamde field-recordings; een in de minimal music veel gebruikte techniek. Eerst ga je door het hele gebouw op zoek naar geluiden om op te nemen - van stappen op een trap tot de wind rond het gebouw. Vervolgens gebruik je die opnames – en een keuze uit een arsenaal aan opmerkelijke instrumenten – om een eigen minimal music stuk te creëren met het computerprogramma Garageband.

Op een toegankelijke manier ervaar je wat minimal music typeert en hoe het is om componist te zijn. Voorkennis is niet vereist.

(Om 16.30 uur is er ook workshop voor alleen volwassenen).

Simeon ten Holt

49

Programma - zo 9 april - Meditation

Lou Reed en Brian Eno zijn schatplichtig aan Young, iets wat ze nooit onder stoelen of banken hebben gestoken.

Young correspondeerde in de jaren 50 al met John Cage, de componist die het toeval en de stilte tot onderwerp van componeren had gemaakt. Bij Young transformeerden zulke ideeën tot het concept van ‘lang aangehouden noten’. En met lang bedoelde hij ook echt lang – zijn stukken uit deze periode, zoals het baanbrekende Composition 1960 #7, bestonden uit slechts enkele noten maar konden uren duren. Vandaar: Eternal Music.

Droomakkoord Vier tonen spelen de hoofdrol in The Second Dream of The High-Tension Line Stepdown Transformer. Samen vormen ze een zogenaamd dream chord. Dit ‘droomakkoord’ gaat terug op Youngs vroege jeugd: het is het geluid dat de wind maakte in de elektriciteitsdraden die op palen langs zijn ouderlijk huis liepen. Met dat beeld in gedachten klinkt de lange titel ineens ook iets minder cryptisch.

La Monte Young

The Theatre of Eternal Music Brass Ensemble

Het geluid van de wind in de elektriciteitsdraden langs de weg door acht trompettisten

The Second Dream 15.00 – 16.15 uur / Grote Zaal ca. 75 minuten zonder pauze La Monte Young (1935) is een van de grote Amerikaanse minimal-pioniers en toch wordt zijn muziek maar zelden gespeeld. Niet omdat die muziek niet aantrekkelijk is.

Maar Young geeft alleen musici die hij absoluut vertrouwt toestemming zijn werken uit te voeren, zoals de acht toptrompettisten die vanmiddag op het podium staan.

Young gebruikt in zijn werk de ‘reine stemming’: geen aangepaste intervallen, zoals op de piano, maar zuivere intervallen zoals die klinken in het natuurlijke boventonenspectrum. Door noten eindeloos aan te houden opent Young voor zijn luisteraars de innerlijke rijkdom van de klank. De muziek blijkt geenszins statisch, maar een voortdurend evoluerend spektakel van boventonen, dat de hele ruimte tot leven wekt en waar de musici op inspelen. De opstelling van de trompettisten, rondom het publiek, en de belichting dragen bij aan een bedwelmende ervaring. Het lichtontwerp is gemaakt door Youngs echtgenote, kunstenares Marian Zazeela, en vormt de perfecte visuele pendant van deze droommuziek.

Youngs delicate muziek valt of staat nu eenmaal met de kracht van de uitvoering – vandaar ook dat hij in de jaren 60 zijn eigen groep oprichtte, het Theatre of Eternal Music. Het maakt deze Nederlandse première van een van Youngs beroemdste stukken, met de adembenemende titel The Second Dream of The High-Tension Line Stepdown Transformer, bij voorbaat al uniek.

La Monte Young is weleens de invloedrijkste levende componist genoemd. Zulke claims zijn moeilijk hard te maken, maar feit is dat zijn klankexperimenten een cruciale stap in de ontstaansgeschiedenis van minimal music vormen. En zijn invloed reikte tot ver buiten de traditionele ‘klassieke muziek’. Een van de leden van het Theatre of Eternal Music was bijvoorbeeld John Cale, de violist die later naam maakte met The Velvet Underground. Ook musici als

PROGRAMMA La Monte Young (1935) The Melodic Version (1984) van The Second Dream of The High-Tension Line Stepdown Transformer uit The Four Dreams of China (1962) (Nederlandse première) Mede mogelijk gemaakt door Kunststiftung NRW

50

Programma - zo 9 april - Meditation

Warm up

WMMF x Red Light Radio Met Wolf Müller & Cass. (live) en Don’t DJ 16.15 – 20.15 uur / Foyerdeck 1 / gratis Red Light Radio brengt vanaf de Wallen de beste underground-radio van Amsterdam. Twee Duitse top-projecten nodigt RLR nu uit in het Muziekgebouw.

Wolf Müller (alias Jan Schulte) is een producer met een zintuig voor subtiele grooves, die elektronica met akoestische percussie combineert. Cass (alias Niklas Rehme-Schlüter) creëert juist dromerige soundscapes.

In 2016 brachten Wolf Müller & Cass. hun eerste gezamenlijke plaat uit, The Sound of Glades, en die was een schot in de roos. Hun live set van ambient en balearic belooft een relaxte subtropische vooravond in het Muziekgebouw. Don’t DJ uit Berlijn (alias Florian Meyer) schakelt vervolgens een tandje bij. Don’t DJ bouwt zijn experimentele tracks vaak op volgens wiskundige wetmatigheden, maar altijd met een scherp oor voor de juiste sounds. Okonkole Y Trompa is een muziekblog en radioshow van Satoshi Yamamura & PAM op het online radiostation NTS in Londen. Speciaal voor het World Minimal Music Festival duiken zij in de minimal en meditatie-trips uit hun collectie.

Wolf Müller & Cass.

16.15 uur 17.00 uur 18.00 uur 18.30 uur

51

Okonkole Y Trompa Wolf Müller & Cass.

Okonkole Y Trompa Don’t DJ

Programma - zo 9 april - Meditation

Workshop Maak Minimal Music! voor volwassenen 16.30 – 18.00 uur / Atriumzaal In deze workshop maken deelnemers zelf een muziekstuk met behulp van zogenaamde field-recordings; een in de minimal music veel gebruikte techniek. Eerst ga je door het hele gebouw op zoek naar geluiden om op te nemen - van stappen op een trap tot de wind rond het gebouw.

Vervolgens gebruik je die opnames – én een keuze uit een arsenaal aan opmerkelijke instrumenten – om een eigen minimal music stuk te creëren met een behulp van het computerprogramma Garageband. Op een toegankelijke manier ervaar je wat minimal music – voorkennis is niet vereist.

(Om 13.00 uur is er ook workshop voor kinderen mét volwassenen).

Warm up

Jan Kortie

Warm up

Food for Thought

Mantra’s zingen

Meditation: college door Maarten Beirens

o.l.v. Jan Kortie

18.30 - 19.00 uur / Atriumzaal / gratis

18.45 – 19.45 uur / Kleine Zaal / gratis (vooraf reserveren verplicht)

De in minimal music gespecialiseerde musicoloog Maarten Beirens neemt het publiek iedere festivaldag mee in de wereld van minimal music met vijf minicolleges. Een verrijkende stoomcursus van dertig minuten met voldoende Food for Thought om de concerten deze festivaldag nóg intenser te beleven. Ieder college sluit aan bij de themadagen in dit festival.

Vandaag meditatie. Wat fascineerde de minimalisten in de spirituele kant van muziek uit o.a. Azië?

Voor wie de spirituele dimensie van minimal music verder wil verkennen is er de mogelijkheid mantra’s te zingen.

‘Stembevrijder’ (en voorheen economiedocent) Jan Kortie helpt deelnemers het lied van hun ziel te ontdekken. Door het zingen van eenstemmige en eenvoudig meerstemmige mantra’s en andere mooie, gewijde melodieën uit zeer diverse religieuze en spirituele richtingen, in allerlei talen, ontstaat de bijzondere ervaring één te zijn met de klank.

52

Programma - zo 9 april - Meditation

Cappella Amsterdam Arvo Pärts Kanon Pokajanen 20.15 – 21.20 uur / Grote Zaal ca. 65 minuten zonder pauze De Estse componist Arvo Pärt (1935) is een icoon van de spirituele minimal music. Pärt is al jaren op rij de meest uitgevoerde levende componist ter wereld, maar zijn monumentale Kanon Pokajanen (1997) voor vierstemmig koor a capella is maar zelden te horen.

Arvo Pärt

Met simpele middelen creëert Pärt in dit meesterwerk een grote rijkdom aan mogelijkheden voor koor, van de daverende opening tot eenstemmige recitatieven en voluptueuze akkoorden. Pärt schreef het werk voor het 750-jarig bestaan van de Keulse Dom, waar het in 1998 in première ging.

Het paradoxale resultaat is muziek die vloeiend en intuïtief wil klinken, maar die ritmisch complex genoteerd is en daarom lastig uit te voeren. Het vergt experts als Cappella Amsterdam om die paradox optimaal tot leven te brengen.

De excellente zangers van Cappella Amsterdam bewezen eerder al de aangewezen vertolkers te zijn: hun uitvoering in het Jubileumweekend ‘10 jaar Muziekgebouw aan ‘t IJ’ in 2015 was een groot succes. De cd-opname uit 2016 kreeg vijf sterren in de Volkskrant, en Klassieke Zaken oordeelde: ‘Feilloos uitgevoerd: de weidse crescendo’s en diminuendo’s die de bijna zestig minuten durende Kanon als klankgeworden kruisribben op spanning houden.’

Een diepgelovige smeekbede om vergiffenis, maar bovenal schitterende muziek Het kostte Pärt twee jaar om de tekst op muziek te zetten.

Die intense omgang met de tekst heeft ertoe geleid dat hij Kanon Pokajanen als een van zijn dierbaarste composities beschouwd. Het is een diepgelovige smeekbede om vergiffenis, maar bovenal schitterende muziek.

Kanon Een kanon is een hymne uit het oosters-orthodoxe christendom, gebaseerd op negen Bijbelse ‘odes’ (Bijbelteksten die bedoeld waren om te zingen, afgezien van de psalmen).

De ‘Kanon Pokajanen’, de kanon der boetedoening, met de terugkerende smeekbede om goddelijke genade, ontstond in deze vorm in de zevende eeuw. Pärt is emotioneel nauw betrokken bij de tekst van deze boetekanon. Zelf zegt hij daarover: ‘Toen ik lang geleden voor het eerst in aanraking kwam met de traditie van de Russisch-Orthodoxe Kerk stuitte ik op een tekst die grote indruk op mij maakte, hoewel ik hem toen niet begreep. Het betrof de Boetekanon. Sindsdien heb ik deze verzen vaak herlezen, langzaam en toegewijd zoekend naar hun betekenis.’

Daniel Reuss dirigent PROGRAMMA Arvo Pärt (1935) / Kanon Pokajanen (1997)

After

WMMF x Red Light Radio

Paradox De muzikale structuur vloeit dan ook volledig voort uit de structuur van de tekst, die wordt gezongen in het Kerkslavisch.

Okonkole Y Trompa 21.30 - 00.00 uur / Foyerdeck 1 / gratis

53

Doorlopende activiteiten

Doorlopende activiteiten

Atrium Luisterwand Speciaal voor het WMMF hebben we i.s.m. 22tracks een minimal playlist samengesteld. Pak een draadloze koptelefoon, zoek een comfortabel plekje en ontdek de veelzijdigheid van minimal music.

Leestafel Strijk neer aan de lange leestafel en neus door de allerbeste boeken over minimal music. Laat je verrijken. I.s.m. de Openbare Bibliotheek en de Universiteit van Amsterdam.

Massage op minimal music Een combinatie van massage, music en beweging. Tijdens de Dansage wordt het ritme, de intensiteit en dynamiek van minimal music vertaald naar vloeiende massagebewegingen.

Tijden:

Prijzen:

wo 5 / do 6 / vr 7 apr: 17.00 - 20.00 uur, za 8 apr: 16.00 - 20.00 uur, zo 9 apr: 13.00 - 20.00 uur. € 10,- stoelmassage 20 minuten / € 15,- tafelmassage 30 minuten.

Reserveren ter plekke bij Dansage.

Atrium Café Een plek om te ontspannen en mensen te ontmoeten, dat is het Atrium Café.

Geniet van een drankje of bestel een authentiek gerecht bij de Japan Market special drink & food edition.

54

Doorlopende activiteiten

Minimale Salon Atriumzaal Hoe verandert een kleine, donkere ruimte je perceptie van minimal music? Hoe luister je als je er urenlang gaat liggen?

De Minimale Salon is een experimentele ruimte die uitnodigt om antwoorden op deze vragen te vinden.

Toegang is gratis en het programma verschilt per dag. i.s.m. Red Light Radio.

Tijden: Wo 5 apr: Do 6 apr: Vr 7 apr: Za 8 apr: Zo 9 apr:

19.00 - 01.00 uur 19.00 - 01.00 uur 17.00 - 20.00 uur 16.00 - 20.00 uur 15.00 - 20.00 uur

Entreehal Shifting Structures Matthijs Munnik & Joris Strijbos Shifting Structures is een kinetische lichtinstallatie waarbij zelfcorrectie de basis vormt voor een generatieve bewegingscompositie.

Door het verleggen van het zwaartepunt genereren de individuele lichtobjecten constante variatie. Uit deze ogenschijnlijke willekeur ontstaat een complexe choreografie, een steeds veranderend samenspel van balans, licht en ritme.

Foyerdeck 1

Concerto

Festivalcafé Geniet van optredens, DJ´s en wat lekkers te eten en te drinken in het Festivalcafé. De catering wordt verzorgd door restaurant Zouthaven dat tevens in het restaurant een speciaal festivalmenu presenteert. Ook zijn er speciale gerechten van de Japan Market verkrijgbaar.

55

Ook bij deze editie van het WMMF presenteert CD- en platenwinkel Concerto een collectie minimal music en aanverwante muziek. Neem de tijd om heerlijk rond te snuffelen in al dat moois. Elke dag voor en na afloop van de concerten.

Programmaoverzicht

Openbare repetitie De Materie

Food for Thought Dutch Matters

16.30 - 18.30 uur Grote Zaal

18.30 - 19.00 uur Atriumzaal

woensdag 5 april

Festival Opening

Dutch Matters Asko|Schonberg + Ensemble Academie 20.15 - 22.00 uur Grote Zaal

19.30 - 19.45 uur Entreehal

WMMF x Subbacultcha 22.00 - 01.00 uur Kleine Zaal + Foyerdeck 1

donderdag 6 april Tom Johnson: Nine Bells Food for Thought All American 18.30 - 19.00 uur Atriumzaal

19.00 - 20.00 uur Entreehal Philip Glass 1+1

Ensemble Klang, Nieuw Amsterdams Peil + Lavinia Meijer

19.00 - 20.00 uur Goederenlift Atrium

20.15 - 22.30 uur Grote Zaal

WMMF x 22tracks 18.30 - 19.00 uur Foyerdeck 1 WMMF x 22tracks 22.30 - 01.00 uur Foyerdeck 1

56

All American

Programmaoverzicht

concert grote zaal event overige locaties

Presentatie educatie workshops

Food for Thought World Roots

17.00 - 17.30 uur Entreehal

18.30 - 19.00 uur Atriumzaal WMMF x Gonzo (circus) 19.30 - 20.00 uur Foyerdeck 1

vrijdag 7 april World Roots

The Master Musicians of Jajouka + Midori Takada 20.15 - 22.45 uur Grote Zaal

Phurpa i.s.m. Gonzo (circus) + Red Light Radio WMMF x Strange Sounds from Beyond 22.45 - 03.00 uur Kleine Zaal + Foyerdeck 1

57

23.30 - 03.00 uur Atriumzaal

Programmaoverzicht

zaterdag 8 april

Bram van Sambeek Fagotklas Koninklijk Conservatorium 13.00 - 14.00 uur Grote Zaal

concert grote zaal event overige locaties

Concert-installatie Invisible 14.00 - 16.00 uur Atrium

Good Music Vinyl Market 1500 - 19.00 uur Foyerdeck 1

Weeshuis van de Nederlandse Muziek 15.00 - 16.00 uur Kleine Zaal

Suzanne Ciani 16.30 - 17.30 uur Bimhuis

WMMF x De School 22.45 - 05.00 uur Foyerdeck 1 + Atriumzaal

Food for Thought Trance 18.30 - 19.00 uur Atriumzaal

Trance

Mark Ernestus’ Ndagga Rythm Force + Ensemble Klang 20.15 - 22.45 uur Grote Zaal

58

Deep Listening 18.00 - 19.00 uur Kleine Zaal

Programmaoverzicht

zondag 9 april

Lavinia Meijer 6+ 11.00 - 12.15 uur Grote Zaal

WMMF x Red Light Radio

Horizon Simeon ten Holt

16.15 - 20.15 uur Foyerdeck 1

12.15 - 14..45 uur Entreehal

Meditation The Theatre of Eternal Music Brass Ensemble

Deep Listening 13.00 - 14.30 uur Kleine Zaal

Workshop Maak Minimal Music!

16.30 - 18.00 uur Atriumzaal

15.00 - 16.15 uur Grote Zaal Workshop Maak Minimal Music! 7+

Food for Thought Meditation

13.00 - 14.30 uur Atriumzaal

18.30 - 19.00 uur Atriumzaal

Mantra’s zingen 18.45 - 19.45 uur Kleine Zaal

WMMF x Red Light Radio 21.30 - 00.00 uur Foyerdeck 1

Cappella Amsterdam 20.15 - 21.20 uur Grote Zaal

59

Bio’s uitvoerenden & componisten

Uitvoerenden chronologisch per dag

Wo 5 april Maarten Beirens

Slagwerk Den Haag

Maarten Beirens is docent muziekwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam. Hij studeerde musicologie aan de KU Leuven, waar hij ook zijn PhD behaalde met een proefschrift over Europese minimal music. Van 1997 - 2014 was hij muziekcriticus voor De Standaard en diverse andere media. Vanaf 2014 is hij ook algemeen directeur van Festival 20/21 in Leuven, wat ook de artistieke leiding van het jaarlijkse Transit festival voor eigentijdse muziek inhoudt.

Slagwerk Den Haag

Maarten Beirens

Slagwerk Den Haag is gefascineerd door alles wat te maken heeft met geluid, puls en materialen als klankbron. De slagwerkers spelen op het traditionele instrumentenarsenaal, maar ook op porselein, paardenkaken, glas of 3D-geprinte instrumenten. In projecten met makers van nu reflecteren ze op de nieuwste ontwikkelingen. www.slagwerkdenhaag.nl

BEZETTING Pepe Garcia, Joey Marijs, Niels Meliefste, Fedor Teunisse, Frank Wienk slagwerk

Asko|Schönberg

Asko|Schönberg

Asko|Schönberg, toonaangevend ensemble voor nieuwe muziek, voert muziek van de twintigste en eenentwintigste eeuw uit. Speciale aandacht is er voor langjarige relaties 60

en samenwerking met grote, betekenisvolle componisten, voor onbekend en gloednieuw werk van hoge kwaliteit. www.askoschoenberg.nl

BEZETTING: Jeannette Landré fluit/ piccolo / Marieke Schut hobo/althobo / Hans Colbers klarinet / David Kweksilber basklarinet/contrabasklarinet/altsaxofoon/baritonsaxofoon / Serguei Dovgaliouk hoorn / Frank Braafhart trompet / Koen Kaptijn trombone / Gerard Bouwhuis piano / Jeroen Geevers slagwerk / Wiek Hijmans elektrische gitaar / Joseph Puglia viool / Liesbeth Steffens altviool / Hans Woudenberg cello / Quirijn van Regteren Altena contrabas

Ensemble Academie De Ensemble Academie is een talentontwikkelingstraject van het Koninklijk Conservatorium Den Haag i.s.m. het Muziekgebouw, Korzo en ensembles Asko|Schönberg, Slagwerk Den Haag, Calefax, New European Ensemble en Ensemble Klang waarin aankomende musici en componisten zich kunnen ontwikkelen en voorbereiden op de veelzijdige, dynamische beroepspraktijk. www.askoschoenberg.nl/talentontwikkeling

BEZETTING Dalma Süle sopraan / Tinka Pijpker sopraan / Carolina Luis alt / Enikö Gösi alt / Lars Corijn tenor / Rui Matos tenor / Jacob Gramit bas / Einar Guðmundsson bas / Nichaud Munday fluit/piccolo / Maartje Valk fluit/ piccolo / Bridie Bloor hobo / Ivan Cheng hobo/althobo / Anne-Marieke Zijlstra hobo/althobo / Daniele Zamboni klarinet / Jurr van Soest klarinet / Anna Fronczak klarinet / Marcelo Ramos da Silva klarinet

Bio’s uitvoerenden & componisten

/ Arno Rockler basklarinet / Bram Boesschen Hospers basklarinet / Matthew Rawlins altsaxofoon/ baritonsaxofoon / Emma Jones tenorsaxofoon / Ovidi Martí Garasa tenorsaxofoon / Benjamin Falces Vaquero baritonsaxofoon / Yerang Ko hoorn/ Seunghun Kim hoorn / Suengjin Kang hoorn / Ki Peum Lee trompet / Nadine Baer trompet / Sóley Einarsdóttir trompet / Jesús Medina Vallejo trombone / José António Ferreira Dias trombone / Pedro Martins Maia trombone / Fernando Cid Diaz tuba / Raquel Gárzás Garcia Pliego piano / Rutger Jansen upright piano / Michelle Chow synthesizer / Carlos Castro Matos synthesizer / Roelina Schouten harp / Iris van de Bos slagwerk / Jonathan Bonny slagwerk / Axel Dewulf slagwerk / Antoine Josselin slagwerk / Lodewijk Bles slagwerk / Reto Weiche elektrische gitaar / Murat Yatmaz basgitaar / Jesus Jimenez Abril viool / Abel Rodriguez Garcia viool / Laura Lunansky viool / Joe Nicholls altviool / Rogier Tamminga cello / Abraham Ramos Chodo contrabas

Conservatorium van Den Haag. In 2012 studeerde zij af van de Dutch National Opera Academy (DNOA).

Momenteel wordt zij gecoacht door Ira Siff and Brian Masuda.

Georgi Sztojanov De tenor Georgi Sztojanov werd in Bulgarije geboren, groeide op in Hongarije en behaalde zijn master aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Hij heeft een brede ervaring als zanger, van belcanto tot experimenteel, van oude muziek tot hedendaagse premières, zowel als solist als in ensemble en koor.

Reinbert de Leeuw

www.georgisztojanov.com

Nina van Essen Sopraan Nina van Essen (1994) studeerde summa cum laude af aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. In mei 2016 ontving zij de studiebeurs van de Stichting Miluška Duffková. Met deze beurs studeert zij nu verder bij Sasja Hunnego aan de Dutch National Opera Academy. www.ninavanessen.com

Moor Mother

Reinbert de Leeuw

Elsie de Brauw

Dirigent en pianist Reinbert de Leeuw (1938) is onvermoeibaar wanneer het gaat om het promoten van nieuwe muziek van nog onbekende of volgens hem te weinig bekende componisten. Hij ontving diverse prijzen en onderscheidingen voor zijn baanbrekende werk, waaronder de Edison Oeuvre Prijs in 2013.

Actrice Elsie de Brauw won twee maal een Theo d’Or (2006, 2011) en ontving in 2007 een Gouden Kalf. Ze maakte deel uit van Theatergroep Hollandia, ZT Hollandia, Toneelgroep Amsterdam en NTGent en speelde in diverse films en televisieseries.

Ze geeft dramalessen aan het Conservatorium van Gent. tga.nl/medewerkers/elsie-de-brauw

Kristina Bitenc De Sloveense sopraan Kristina Bitenc behaalde in 2011 haar masterdiploma met onderscheiding aan het Koninklijk

Lavinia Meijer 61

Bio’s uitvoerenden & componisten

Moor Mother

Maikel Claessens

Multitalent Camae Ayewa treedt op onder de naam Moor Mother. Ze is medeoprichter van het muziekfestival Rockers! Philly in Philadelphia en frontwoman van de punkband The Mighty Paradocs. phlassembled.net/futures/index/ camae_ayewa

De veelzijdige slagwerker en docent Maikel Claessens specialiseerde zich in kamermuziek, marimba en slagwerkeducatie. Hij speelt in verschillende ensembles waaronder Lunatree en Mallet Collective Amsterdam. In zijn soloconcerten toont hij zijn interesse in toegankelijke experimentele muziek, vaak in combinatie met elementen uit de minimal music.

Sjamsoedin Steve Hauschildt

Nederlandse wizard op modulaire synths. Zal voor WMMF een minimal music geĂŻnspireerde improv set spelen. Sjamsoedin speelde lange tijd in de succesvolle groep Nobody Beats the Drum. soundcloud.com/sjamsoedin

Ron van de Kerkhof Amsterdamse dj die lange tijd betrokken was bij het Amsterdamse label Knekelhuis.

The Master Musicians of Jajouka

Do 6 april Maarten Beirens

Ensemble Klang Het Haagse Ensemble Klang werd in 2003 opgericht door zes musici en een geluidstechnicus. Met als doel de energie en het klankbeeld van rock te combineren met de complexiteit van eigentijdse gecomponeerde muziek.

Het ensemble werkt graag met de jongste generatie componisten, die speciaal voor het ensemble schrijven. www.ensembleklang.com

BEZETTING Keir Neuringer spreker / Michiel van Dijk, Erik-Jan de With saxen / Anton van Houten trombone / Joey Marijs slagwerk / Saskia Lankhoorn piano / Pete Harden gitaren / Arne Bock geluid

(zie 5 april)

Nieuw Amsterdams Peil Nosedrip De Belgische dj Nosedrip alias Ziggy Devriendt staat garant voor fantastische selectie exotica, lo-fi en andere gems. Vanaf het begin is hij betrokken bij 22tracks en oprichter van online radio station Stroom.tv. strangesoundsfrombeyond.com/magazineitem/nosedrip

Forma 62

Nieuw Amsterdams Peil (NAP) werd in 2005 door Heleen Hulst en Gerard Bouwhuis opgericht met als doel een nieuwe impuls te geven aan ongedirigeerde kamermuziek van de twintigste en eenentwintigste eeuw.

De laatste jaren zijn de projecten van NAP meer gericht op muziektheater en samenwerkingen. www.nieuwamsterdamspeil.com

Bio’s uitvoerenden & componisten

BEZETTING Heleen Hulst, Josje ter Haar, Pieter van Loenen viool / Emma Breedveld (alt)viool / Mick Stirling cello

Vr 7 april Ndagga Rhythm Force (zie 8 april)

Lavinia Meijer Lavinia Meijer (1983), winnares van de Nederlandse Muziekprijs 2009, is een van de meest veelzijdige harpisten van deze tijd. Het is haar streven de toepassingen van de harp te vergroten.

Na haar debuut in Carnegie Hall in New York in 2007 wordt ze regelmatig uitgenodigd om als soliste op te treden in Europa, Azië en Amerika.

BEZETTING Bachir Attar rhaita, gimbri, fluit / Mustapha Attar rhaita, fluit / Abdeslam el Moudene rhaita, fluit / Ahmed El Ballouti rhaita, fluit / Ahmed Bahkat viool, percussie / Abdellah Bokhzar percussie / Mohamed el Attar percussie

Maarten Beirens (zie 5 april)

Mata Hari

Ben Bertrand De Brusselse basklarinettist Ben Bertrand studeerde aan het KASK Conservatorium in Gent.

Mata Hari host elke week de radioshow van Strange Sounds from Beyond op Red Light Radio.

twice upon a time

www.laviniameijer.com

www.facebook.com/ben.bertrand.161

Keir Neuringer

Midori Takada

Keir Neuringer is een uit Philadelphia afkomstige saxofonist, componist en schrijver. Hij werkt samen met artiesten en musici uit vrijwel alle genres: jazz, avant-garde, noise, klassiek, theater en dans. Zijn werk heeft een sociaal-politieke context.

De Japanse meesterpercussioniste Midori Takada heeft al een carrière van veertig jaar. Verkende ze in de jaren 80 vooral de traditionele muziek van Azië en Afrika, de afgelopen twintig jaar lag het zwaartepunt op muziektheater.

Forma

www.keirneuringer.com

qujunktions.com/artists/midori-takada

www.formasounds.com

Steve Hauschildt

The Master Musicians of Jajouka led by Bachir Attar

Tasker

De Amerikaanse Steve Hauschildt is electromusicus en kunstenaar. In 2016 bracht hij zijn vierde album Strands uit waarop hij vooral het accent legt op ritmeverschuivingen. www.kranky.net/artists/stevehauschildt. html

www.facebook.com/eciwt

The Master Musicians of Jajouka geleid door Bachir Attar. Ze zijn afkomstig uit een klein dorpje in het Marokkaanse Rifgebergte waar al sinds mensenheugenis bezwerende minimal music wordt gemaakt. Rolling Stones-gitarist Brian Jones bezorgde ze in 1971 wereldfaam. Bachir Attar is de zoon van de toenmalige leider van de groep. www.jajouka.com

63

Forma is een trio uit New York en in 2010 opgericht door Mark Dwinell.

Met multi-instrumentalist John Also Bennett en George Bennet op percussie maken zij uitgebreide improvisaties.

nictasker.com

Bio’s uitvoerenden & componisten

Za 8 april

Hans van Koolwijk

Bram van Sambeek

Hans van Koolwijk (1952) beschouwt klank als materie. Zijn vak is geluidkunst. Van Koolwijk geeft vanaf 1987 onder meer concerten in musea en houdt exposities in concertzalen.

Fagottist Bram van Sambeek (1980) ontving in 2009 de Nederlandse Muziekprijs. Na bijna tien jaar solofagottist te zijn geweest van het Rotterdams Philharmonisch Orkest, besloot hij in 2011 zich te richten op kamermuziek en solospel. Hij doceert aan het Koninklijk Conservatorium Den Haag. bramvansambeek.com

www.hansvankoolwijk.nl

Hans van Eck Hans van Eck is medeoprichter, artistiek leider en klankregisseur van het Schreck Ensemble, waarmee hij elektro-akoestische concerten in binnen- en buitenland geeft.

BEZETTING Judith van Driel viool / Marleen Wester viool / Lotte de Vries altviool / David Faber cello

Helena Basilova De Russische pianiste Helena Basilova trad op in projecten waarin haar pianospel werd gecombineerd met poëzie, beeldende kunst, jazz of dans.

Zij zoekt altijd naar nieuwe manieren en locaties om haar muziek tot leven te brengen. www.helenabasilova.com

Fagotklas Koninklijk Conservatorium

Caroline Erkelens

De fagotklas bestaat uit leerlingen van het Koninklijk Conservatorium Den Haag, het oudste conservatorium van Nederland. Het conservatorium staat al decennia lang garant voor topkwaliteit.

Klassieke gitaar, (flamenco)dans en kleinkunstacademie brachten Caroline Erkelens in de wereld van de klassieke zang. Steeds vaker maakt zij haar eigen muziektheatervoorstellingen.

David Dramm (1961) is een in Amsterdam wonend Amerikaans componist.

De internationale pers noemde Dramm een ‘Amerikaanse beeldenstormer’. Hij is een van de oprichters van Splendor, de muzikale club, werk- en ontmoetingsplek in Amsterdam.

www.koncon.nl

www.caroline-erkelens.nl

daviddramm.com

BEZETTING Andreea Viviana, Ben Zelinsky, Joe Qiu, Thomas Dulfer, Tzoulio Stefis, Cerys Ambrose Avans fagot

Jan-Kees van Kampen

Suzanne Ciani

Jan-Kees van Kampen (1975) studeerde Nederlands en filosofie aam de Universiteit van Amsterdam en Muziektechnologie aan de HKU, waar hij zich specialiseerde in computercomposities.

De Italiaanse geluidskunstenares Suzanne Ciani (1946) kreeg in Amerika een klassieke muziekopleiding, maar stortte zich in de jaren 70 in het sound design. Ze maakte muziek en geluidsontwerpen voor games, films en reclames.

Schreck Ensemble Het repertoire van het Schreck Ensemble bestaat uit instrumentale en elektro-akoestische muziek: muziek die tot klinken wordt gebracht door middel van traditionele instrumenten (en zang) in combinatie met elektronische -en computerapparatuur www.schreck.nl

David Dramm

0x56.net

sevwave.com

Dudok Kwartet Het Dudok Kwartet Amsterdam wil muziek dichtbij haar publiek brengen met ontwapenend spel en een open houding naar de luisteraar. Het kwartet studeerde in juni 2013 met de hoogste onderscheidingen af aan de Nederlandse Strijkkwartet Academie. dudokkwartet.nl

64

Maarten Beirens (zie 5 april)

Bio’s uitvoerenden & componisten

Sharon Stewart

Oceanic

De Amerikaanse pianiste Sharon Stewart woont in Arnhem, waar ze een pianopraktijk heeft. Daarnaast is ze workshopleider Deep Listening. deeplistening.org/site/content/ sharon-stewart

www.residentadvisor.net/dj/oceanic

Izabel

soundcloud.com/vladimir

Dj Izabel woont in Amsterdam en richtte het label Lullabies for Insomniacs op. www.residentadvisor.net/dj/izabel

Mark Ernestus’ Ndagga Rhythm Force De band van meesterdrummers werd opgericht door de Berlijnse technopionier en producer Mark Ernestus, die de beste musici uit de regio West-Afrika bijeenbracht. Hun energieke, trance-achtige optredens zijn in een paar jaar tijd legendarisch geworden. ndagga.com

BEZETTING Mbene Diatta Seck zang / Fatou Wore Mboup danser / Bada Seck sabar drums / Serigne Mamoune Seck sabar drums / Modou Mbaye talking drum / Ibou Mbaye keyboard / Mangone Ndiaye Dieng of Laye Lo drumkit / Assane Ndoye Cisse gitaar / Mark Ernestus producer

Vladimir Ivkoviv Geboren in Belgrado, Joegoslavië, verhuisde dj Vladimir Ivkovic begin jaren 90 naar Duitsland. Man achter het label Offen Music.

Leafar Legov

Don’t DJ

soundcloud.com/leafarlegov

Zo 9 april Lavinia Meijer (zie 6 april)

Arthur Antoine Arthur Antoine Theunissen werkt sinds 2002 als componist, muziekproducent en studio engineer. Hij was 8,5 jaar pianist bij de band Gare du Nord. Momenteel tourt hij samen met harpiste Lavinia Meijer en maakt gebruik van elektronica en live-effecten.

Oceanic

www.arthurantoine.com

Aimée de Jongh Ensemble Klang (zie 6 april) BEZETTING Michiel van Dijk, Erik-Jan de With, Keir Neuringer blaasinstrumenten / Anton van Houten trombone / Joey Marijs percussion / Saskia Lankhoorn piano / Pete Harden gitaren

Aimée de Jongh is animator, striptekenaar en illustrator. In de afgelopen tien jaar bouwde ze een oeuvre op met animaties, stripverhalen en kinder-boekillustraties. Voor Metro tekent zij de dagstrip ‘Snippers’. aimeedejongh.com

Jan Kortie 65

Bio’s uitvoerenden & componisten

Horizonkwartet

Don’t DJ

Vier jonge, enthousiaste pianostudenten van het ArtEZ conservatorium voerden in 2014 het werk Horizon van Simeon ten Holt uit en zo ontstond het Horizonkwartet. Het Horizonkwartet gaf verschillende concerten op uiteenlopende locaties en in verschillende settings.

dontdj.tumblr.com

Okonkole Y Trompa

Radioshow en muziekblog op het online radiostation NTS. okonkole-y-trompa.com

horizonkwartet.nl

Izabel

BEZETTING: Marte Gerritsma piano / Riëtte Olthof piano / Gan Sun piano / Ruben Tekelenburg piano

(zie 5 april)

Jan Kortie The Theatre of Eternal Music Brass Ensemble In de jaren 90 voerden Ben Neill en Stephen Burns The Second Dream of The High-Tension Line Stepdown Transformer van La Monte Young uit.

In 2014 is samen met Marco Blaauw een nieuwe groep gevormd van acht trompettisten voor een reprise.

Cappella Amsterdam

Maarten Beirens

BEZETTING: Marco Blaauw leiding, trompet / Ben Neill leiding, trompet / Stephen Burns trompet / Christine Chapman trompet / Matthew Conley trompet / Bob Koertshuis trompet / Nathan Plante trompet / Markus Schwind trompet

Jan Kortie is stembevrijder en ontwikkelde in de loop van de afgelopen 25 jaar een onorthodoxe, opgewekte benadering van zingen. www.jankortie.nl

Daniel Reuss Dirigent Daniel Reuss werd in 1990 artistiek leider van Cappella Amsterdam. Van 2003 tot 2006 was hij ook chef-dirigent van Rias Kammerchor in Berlijn. Vorig jaar is hij benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. www.danielreuss.com

Cappella Amsterdam Wolf Muller & Cass.

Wolf Müller (alias Jan Schulte) is een producer met een zintuig voor subtiele grooves, die elektronica met akoestische percussie combineert. Cass (alias Niklas Rehme-Schlüter) creëert juist dromerige soundscapes. janschulte.info / www.residentadvisor.net/dj/cass-de

Philip Glass 66

Om elke compositie te laten spreken, heeft Cappella Amsterdam zich zowel op moderne als op oude, authentieke zangtechnieken toegelegd. De nadruk in het repertoire ligt op die twee uitersten: oude meesters en moderne muziek. www.cappellaamsterdam.nl

Bio’s uitvoerenden & componisten

Doorlopende activiteiten Matthijs Munnik Matthijs Munnik studeerde in 2012 af aan de Koninklijke Academie Beeldende Kunst, Den Haag in de richting ArtScience. Munnik maakt audiovisuele installaties en performances. www.matthijsmunnik.nl

Joris Strijbos Joris Strijbos behaalde zijn bachelor ArtScience aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag en zijn master diploma aan het Koninklijk Conservatorium Den Haag.

Hij focust zich op de synesthetisch relatie en interactie tussen bewegend beeld en geluid. jorisstrijbos.nl

Componisten (alfabetisch)

de Amerikaanse indie rockband The National. Hij werkt veelvuldig samen met andere musici, onder wie Philip Glass, de Bang on a Can All-Stars en Glenn Kotche. www.brycedessner.com

Indiase muziek van Ravi Shankar kennen. Zijn opvattingen over melodie en ritme werden hierdoor sterk beïnvloed. Terug in de Verenigde Staten richtte hij het Philip Glass Ensemble op en legde de basis voor de minimal music. philipglass.com

Jacob van Domselaer Jakob van Domselaer (1890 - 1960) ontmoette in 1912 in Parijs de schilder Piet Mondriaan. In Laren sloten zij zich aan bij de groep rond theosoof Mathieu Schoenmaekers. Beiden zochten naar een gemeenschappelijke grondstructuur, die afzag van individuele expressie.

Tom Johnson De Amerikaanse componist Tom Johnson (1939) gebruikt voor zijn muziek formules en verschillende mathematische modellen. Hij schreef opera’s, een oratorium en radiowerken.

Sinds 1983 woont hij in Parijs. www.editions75.com

Julius Eastman Julius Eastman (1940 - 1990) was een Afro-Amerikaanse componist, vocalist en danser. Hij combineerde als een van de eerste musici minimal met elementen van popmuziek. Hij schreef muziek volgens een ‘organisch’ principe: elke nieuwe sectie bevatte ook het materiaal van een voorgaande sectie.

Louis Andriessen

Michael Gordon

Louis Andriessen (1939) is een telg van een roemrucht geslacht van musici en geldt als de invloedrijkste Nederlandse componist van zijn generatie. Hij zette zich van meet af aan in voor vernieuwing van de muziekpraktijk en speelde een belangrijke rol bij het ontstaan van de Nederlandse ensemblecultuur.

Het werk van de Amerikaanse componist Michael Gordon (1956) is zeer direct en wordt wel omschreven als post-minimalisme. Samen met zijn vrouw, de componiste Julia Wolfe, en de componist David Lang is hij de oprichter van het invloedrijke Bang on A Can.

Bryce Dessner

Philip Glass

Bryce Dessner (1976) is vooral bekend als gitarist en componist in

In Parijs leerde de Amerikaanse componist Philip Glass (1937) de

michaelgordonmusic.com

67

La Monte Young Het ging La Monte Young niet om melodie, maar om de schoonheid van de klank zelf. Twee noten en die heel lang aanhouden: met dat simpele idee zette La Monte Young in juli 1960 een revolutie in gang. Samen met zijn vrouw, de lichtkunstenares Marian Zazeela, werkte hij aan vele audiovisuele producties met een psychedelische inslag.

Kate Moore De Australische componiste Kate Moore (1979) werd geboren in Engeland en woont en werkt in Nederland. Zij ontving diverse prijzen zoals De Komeet Cultuurprijs en de Carlsbad Festival of Music Price. Ze werkt met akoestische en electro-akoestische media en heeft naast ‘gewone’ concertmuziek diverse installaties ontwikkeld. katemoore.org

Bio’s uitvoerenden & componisten

Arvo Pärt

Frederic Rzewski

De Estse componist Arvo Pärt (1935) verliet in 1980 Estland, vestigde zich in het Westen en groeide internationaal uit tot de belangrijkste levende componist van zijn land. Met zijn kenmerkende tintinnabulistijl die hij in de jaren zeventig ontwikkelde, maakte hij school en werd een voorbeeld voor vele landgenoten.

Frederic Rzewski (1938) is een Amerikaans componist, muziekpedagoog en pianist. Zijn pianowerken, die hij vaak zelf uitvoert, zijn opvallend toegankelijk en traditioneel van aard.

Zijn pionierswerk op het vlak van vrije improvisatie en elektronische muziek geldt als inspiratiebron voor componisten en improvisatiemuzikanten.

www.arvopart.ee/en

Simeon ten Holt Julius Eastman

De Amerikaanse componist Steve Reich (1936) is een van de grondleggers van de minimal music. In zijn composities zijn invloeden van Afrikaanse, joodse en islamistische muziek terug te vinden. In 2009 ontving hij de Pulitzer prize in Music voor zijn compositie Double Sextet.

Simeon ten Holt (1923 - 2012) studeerde bij Jakob van Domselaer.

Zijn bekendste werk, Canto Ostinato, beschouwde hij zelf als breekpunt in zijn oeuvre. De uitvoerenden kunnen het werk naar eigen inzicht eindeloos rekken waarmee de kracht van de repetitie alsmaar toeneemt. Die vrijheid was uitzonderlijk.

www.stevereich.com

www.simeontenholt.com

Steve Reich

Terry Riley

Kate Moore

De Amerikaanse componist Terry Riley (1935) was de hoofdgast op de vorige editie van het Word Minimal Music Festival. Zijn inspiratie haalt hij uit jazz en Indiase muziek. Zijn legendarische In C (1964) bestaat uit één bladzijde met korte motiefjes, die de musici zo vaak mogen herhalen als ze zelf willen. terryriley.net

Arvo Pärt 68

Achtergrond - woe 5 april - Dutch Matters

Ruim 200 concerten in 17/18 Violist Joseph Puglia zielsverwant

Bestel nu met korting tot 35%

Met dank aan:

69

Tickets

Tickets De prijs van concerttickets in het festival varieert van € 10,00 tot € 34,00. Prijzen zijn inclusief pauzedrankje, tenzij anders vermeld.

Veel pre- en aftershows zijn gratis toegankelijk op vertoon van een geldig concertticket van het avondconcert van die dag voor de Grote Zaal.

Stapelkorting

Geen concertticket voor de Grote Zaal en toch naar een aftershow? Losse tickets zijn € 5,-.

Bij aanschaf van 3 concerten of meer korting oplopend tot 35%. Hoe meer concerten, hoe voordeliger: • 3 t/m 5 concerten: 20% korting • 6 t/m 8 concerten: 25% korting • 9 concerten of meer: 35% korting

Voor sommige activiteiten is reserveren verplicht zoals mantra-zingen en deep-listening-workshop.

Kaartverkoop • Online via www.minimalmusicfestival.nl • Telefonisch bij de kassa (T 020 788 20 00: ma t/m za 12.00-18.00 uur) • Aan de kassabalie (Piet Heinkade 1, 1019 BR Amsterdam)

71

Achtergrond - woe Partners 5 april - Dutch Matters

Partners Traditiegetrouw programmeren wij dit festival samen met Amsterdamse muzikale partners

22Tracks

Gonzo(circus)

Online muziekjukebox die draait om het ontdekken van nieuwe muziek.

Verrassende playlists met 22 tracks uit verschillende genres, samengesteld door gerespecteerde curatoren wereldwijd. New music: the easy way.

Onafhankelijk Nederlands/Belgisch tweemaandelijks tijdschrift over vernieuwende muziek en cultuur.

Van hedendaags gecomponeerd tot metal, van elektronica tot experimentele pop en alles daartussen. En film, literatuur, beeldcultuur, media en maatschappij.

De School

Red Light Radio

Subbacultcha

Multifunctionele gelegenheid in Amsterdam-West met een nachtclub, concertzaal, kunstruimte, café, restaurant en sportschool. Sinds april 2016 organiseren De School en Muziekgebouw samen de concertserie Muziekgebouw aan de Ring.

Online radiostation dat uitzendt vanuit de Amsterdamse wallen.

Van black metal tot de nieuwste elektronica: zowel voor de Amsterdamse underground muziekscene als voor tourende bands en DJ’s een geliefde plek.

Amsterdams onafhankelijk, multidisciplinair muziek- en cultuurplatform ter promotie van cutting edge muziek. Met een gratis maandelijks muziektijdschrift, concerten en tentoonstellingen in Nederland en België en een label.

73

Strange Sounds From Beyond Kleurrijke festivalorganisatie en muziekplatform met een focus op onontdekt linksdraaiende elektronische en niet-westerse muziek.

Colofon

Colofon Het World Minimal Music Festival kwam mede tot stand met steun van: Turing Foundation Fonds21 Prins Bernhard Cultuurfonds Fonds Podiumkunsten Gemeente Amsterdam

Programmaredactie Maarten van Boven, Marc Breed, Shane Burmania, Hilde van Gurp, Silvester Pöll, Floortje Smehuijzen Redactie programmaboekje Nora Kim Braams, Shane Burmania, Nicole van Lint, Tobias Servaas, Floortje Smehuijzen, Joep Stapel.

Teksten Maarten Beirens, Zofia Ciechowska, Jo Kali, Joep Stapel Vertalingen Babette Masselink, Margriet Vissers

Met dank aan: UvA CvA Bimhuis Zouthaven Japan Market - special drink & food edition OBA (bibliotheek) Praaning & Roekens Concerto Dansage

Fotografie Françoise Bolechowski, Merlijn Doomernik, C.J. Harvey, Jung Hee Choi, Maeve-Stam, Margaretta Mitchell, Maarten Nauw, Johan Nieuwenhuize, Colette NoëlTen Holt, Francesca Patella, Andrew Rankin, Andrew Roth, Gerrit Schreurs, Martina Simkovicova, Hape Smeele, Rob Stevens en anderen.* Ontwerp Marieke van de Graft (www.mvdg.nl) Studio Crème (artwork) Drukker Gewadrupo (www.gewa.be)

www.concertomania.nl

Dit programmaboekje is een uitgave van Muziekgebouw aan ’t IJ, Postbus 112, 1000 BC Amsterdam © Muziekgebouw, april 2017

* De redactie heeft zijn uiterste best gedaan de bronnen van het beeldmateriaal te achterhalen. Wie meent in zijn recht te zijn geschaad kan met het Muziekgebouw contact opnemen.

74

Achtergrond - woe 5 april - Dutch Matters

75

Achtergrond - woe 5 april - Dutch Matters

WORLD MINIMAL MUSIC FESTIVAL

In 5 steps to minimal heaven Kassa / Box office Piet Heinkade 1 1019 BR Amsterdam +31 (0)20 - 788 2000 ma t/m za 12.00-18.00 uur

minimalmusicfestival.nl

partners |

met dank aan |

76