Variatie in de vakken tijdens de ochtend, is dat nodig? Ik werk als onderwijsassistent en aan mij wordt wel eens de vraag gesteld: moet er niet meer variatie aan vakken komen in de ochtend? Mijn antwoord daarop is steevast: de lessen in de ochtend kennen voldoende variatie. Het werkgeheugen bepaalt voor een groot deel de verwerking van informatie en heeft daarmee ook veel invloed op hoe leerlingen leren. Het is dan ook belangrijk om hiermee in de lessen rekening te houden. Bijvoorbeeld in de roostering van het aantal vakken op een ochtend. Dat moeten er niet teveel zijn.
Concentratie kind Waarom is het juist geen goed idee voor de leerlingen en docenten om meer variatie in de vakken in de ochtend te krijgen? Allereerst , teveel variatie is niet goed voor de concentratie van het kind, omdat het dan in een korte tijd teveel van onderwerp moet veranderen. Dan krijgen de leerlingen te weinig tijd om al die verschillende stof ergens in hun hersenen een plekje te geven en goed op te slaan. Het werkgeheugen speelt daarin de belangrijkste rol en het belangrijkste om te weten over het werkgeheugen is dat het ontzettend beperkt is. Om iets te onthouden is het nodig om verbindingen te kunnen maken tussen de verschillende hoofdstukken van de lesstof en zelfs tussen de vakken en kennis die je hebt. Dat vraagt gewoon tijd. Dus in plaats van de variatie in een groot aantal verschillende vakken te zoeken, kun je de variatie beter zoeken in het tijd nemen voor het ophalen van eerdere lesstof, voor verschillende oefenvormen en voor het actief aan de slag gaan binnen een vak. Dus dat betekent niet dat je leerlingen heel lang op dezelfde manier laat werken aan een vak, maar wel dat je op een ochtend de tijd neemt voor afwisseling in de manier van werken binnen een beperkt aantal vakken.
Verplichte vakken Datzelfde werkgeheugen vraagt er ook om dat je de moeilijke vakken/verplichte vakken beter als eerste kunt doen, want aan het einde van de dag is het werkgeheugen wel zo’n beetje vol en heb je voor leren bovendien een stuk minder energie. Moeilijke vakken duren daarnaast meestal ook het langst, omdat ze meer uitleg en meer uitleg in stapjes nodig hebben. Gebruik daarom die tijd daarvoor in de ochtend. Uit mijn observaties blijkt ook dat leerlingen tijd nodig hebben om zich ergens volop op te kunnen richten of te kunnen focussen. Geef die leerlingen dan ook de tijd om een onderwerp of opdracht af te kunnen ronden. Zelf kan ik me ook beter focussen wanneer ik ergens wat langer de tijd in stop. Ergens kort aan werken en daarna nog een aantal keer er steeds weer aan werken is voor mij erg demotiverend en niet efficiënt. Als ik ergens aan begin, wil ik het zo snel mogelijk af hebben. Een tijd later er nog eens op terugkomen, de stof weer eens kort ophalen, is dan natuurlijk wel goed. Structuur en planning Teveel afwisseling is ook om nog een andere reden niet goed. Het biedt leerlingen te weinig structuur wanneer leerlingen vrij kunnen kiezen wat ze gaan doen. Ze zitten immers in een levensfase waarin het inplannen van taken nog niet optimaal is ontwikkeld. Nu hoor ik u al zeggen: “Het inplannen is toch juist goed voor de ontwikkeling van het kind?” Dat is waar, maar dat gaat slechts in bepaalde mate op. Want zoals aangegeven, lukt dat zelf kunnen plannen pas vanaf een bepaalde leeftijd in de ontwikkeling. Een compromis combineert de sterkte van sturen en loslaten. Om de structuur te behouden stel ik voor dat de leerlingen de verplichte vakken zelf op de ochtend mogen inplannen. Wanneer ze voor die dag de verplichte vakken hebben afgerond, dan pas mogen ze iets kiezen wat niet verplicht is om te doen. Zo leren ze plannen, behouden ze structuur en weet je zeker dat de belangrijkste stof de aandacht heeft gekregen die deze nodig heeft. Toekomst Tot slot samenvattend: ik ben niet voor een grotere variatie in het aantal vakken op de ochtend, want het leerklimaat van kinderen is gebaat bij rust en werktijd per vak. Dat vind ik beter en ook in de praktijk blijkt dat beter te zijn, omdat dit goed is voor de structuur van de leerlingen. De slag naar een welvarende toekomst waarin je een echt kennisland wilt blijven, maak je met een beperkt aantal vakken met voldoende variatie daarbinnen. Mo ---------------------------------------------------------einde-------------------------------------------------------------------------------
30
