Наҷот №30

«...Бешубња, њизби Худо ѓолиб хоњад буд» (Моида, 56)

НАШРИЯИ

њИЗБИ

НАњЗАТИ

ИСЛОМИИ

ТОљИКИСТОН

№ 30 (800) Панљшанбе, 24 - уми июли соли 2014 -и милодї, мутобиќ ба 27 - уми Рамазон, соли 1435 - и њиљрии ќамарї

Баёнияи Шўрои сиёсии ЊНИТ Шўрои сиёсии Њизби Нањзати Исломии Тољ­ икистон љинояти зиддибашарии режими ишѓол­гари Исроилро, ки чанд рўзи ахир ин режими ишѓолгар ва таљовузкор бо зери по гузоштани тамоми ќонунњои байналмилалї мардуми бедифоъи Фластинро дар навори Ѓазза аз замину осмон оташборон мекунад, ќотеъона мањкум намуда, њимояти худро аз мардуми мазлуми Фаластин эълон менамояд. Шўрои сиёсї аз созмон­њои байналмилалї ва кишварњои бонуфуз талаб менамояд, ки љиноёти режими таљовузкори Исроилро мањкум намуда, њуќуќи мардуми Фаластинро барои зиндагї дар сарзамин ва кишвари худ таъмин намоянд.

Сайид Абдуллоњи Нурї: Бале, ман гузашт кардам

“Муъљиза”-њои демократї

Садриддин Айнї; рўшанфикри тољик ва мухолифони имрўзаш

2

24 июли соли 2014

www.nahzat.tj

хабар

Бонки љањонї ба «ќазияи Роѓун» нукта гузоштанист

Ин созмони молии љањонї, бо ризоияти љонибњои бањс ва пуштибонии кишварњои кудратманд намояндагони худро вориди омўзиши «ќазияи Роѓун» сохта буд ва лоињаи сохтмонро аз нигоњи фанниву зистмуњитї ва дигаре аз љанбањо мавриди омўзиш ќарор дод. Дар тўли чанд соли ахир 4 нишасти коршиносонаро бо ширкати намояндагони љомеъаи шањрвандии кишварњои Осиёи Марказї ва дигаре аз љонибњои зидахл ва њавасманд доир кард. Таври маълум, даври чањорум ва нињоии омўзиши лоињаи сохтмони «Роѓун» дар Олмаато баргузор гардид ва њафтаи гузашта ба кори хеш анљом бахшид. Бонки љањонї, ки тамоми ин даврањо зери назорати он доир мегардиданд, иттилоияи хешро дар ин маврид пахш сохта, эълон дошт, ки дар њамоиши Олмаато намояндагони Тољикистону Узбакистон, Ќазоќистону Ќирѓизистон ва Туркманистону Афѓонистон лоињаи хулосаи нињоии хешро дар мавриди «Роѓун» тањия сохтанд. “Лоињаи хулосаи нињої дар мавриди асоснокии техникї-иќтисодии «Роѓун»ро ширкати «Coyne & Bellier» ва љанбаи экологї-иљтимоъиро бошад «Poyry Energy Ltd» тањия кардаанд. Иштирокдорони њамоиш масоили вобаста ба амнияти садди Роѓун, идораи захирањои обї ва истифодаи обанбор, тањдидњои экологї ва дигар пайомадњои эњтимолии нерўгоњро низ мавриди баррасї ќарор додаанд», омадааст дар иттилоияи мазкур. Анна Берде, мудири Бонки љањонї оид ба стротежї дар Аврупо ва Осиёи Марказї мулоќоти Олмааторо нуќтаи нињоии омўзиши мустаќили нерўгоњи Роѓун дар давоми 4 сол арзёбї карда, таъкид доштааст, ки ташхиси нерўгоњ бо истифода аз пешрафтатарин таљрибаи љањонї амалї шудааст.

Хулосаи расмї ва нињоии ташхиси байналмилалии «Роѓун» моњи август баъди тањлилу барррасии пешнињодњое, ки дар Алмаато ироа гаштанд, ба нашр мерасад. Бонки љањонї бо ишора ба лоињаи хулосаи нињоии тањияшуда дар Олмаато гуфтааст: Бо дарназардошти њисоботи коршиносони байналмилалии мустаќил, сохтмон ва истифодаи нерўгоњ имконпазир аст, агар дар ин раванд меъёрњои байналмилалї риоя ва пешнињодњои дахлдори коршиносон ба назар гирифта шаванд. “Лоињаи аввалия такмил дода шуда, низоми назоратие тањия гардад, ки аз замони сохтмон то истифодаи нерўгоњ фаъолият кунад”, таъкид шудааст дар иттилоия. Дар неругоњи «Роѓун» насби 6 чарха бо иќтидори 600 МВт ба наќша гирифта шудааст. Баландии сарбанди он бояд 335 метрро ташкил дода, њаљми обанбор ба 13,3 километри мукааб баробар мешавад. Љои тазаккур аст, ки дар воќеъ сохтмони «Роѓун» як лоињаи иќтисодї буд, вале аз сабаби риъоя нашудани назокатњои хос, ба як лоињаи сиёсї табдил ёфт ва бањси љиддиеро ба вуљуд овард, ки бозингароне дар сатњи минтаќа ва љањон вориди он гаштанду манфиатхоњон паси якдигар ќарор гирифтанд. Њоло љомеъаи Тољикистон интизор дорад, ки бањси тўлонии «ќазияи Роѓун» баъд аз ташхису баррасии шароити бунёди неругоњи пурмољаро ба охир мерасад ва Тољикистон идомаи сохтмони онро бемамониат оѓоз мебахшад. Агар «Роѓун» тибќи лоињаи пешбинишуда сохта шавад, Тољикистон аз кишвари ниёзманди энержї ба содиркунандаи он табдил мегардад. Вале бунёди «Роѓун» дарбадариву сарсонии мардумро анљом бахшида наметавонад, чунки тараќќиёт дар сатњи љањонї бо суръат пеш меравад, аммо мушкилоти иќтисодиву иљтимоъии кишвари азизи мо беш аз пеш печидатар гаштаанд. Њангомасозињои бамавриду бемаврид ва љамъ шудани дороиву дигар имкониятњо дар ќабзаи як гурўњ дарди миллатро афзоиш бахшидааст. Аз ин хотир, «Роѓун» бояд моли миллат боќї монда, сохтмони он зери назорати пайвастаи комиссияи мардумї ќарор дода шавад ва њар сокини Тољикистон тибќи имконоти худ дар сохтмони ин неругоњи бањсї сањм гирифта тавонад. Ба њар њол, њамшарикии кишварњои њамсоя дар бунёди «Роѓун» барои муносибат ва њамкорињо дар дурнамо нињоят муњим аст, бахусус бо Узбакистон.

Таъсиси ММТ- муќобила бо фасод. Вале боз фасод? Хабаре, ки дар ВАО ахиран матрањ гардид, номи Маркази миллии тестии назди Президенти ЉТ-ро дар гумони даст доштан ба фасод рўи сањифањо љилва медињад ва воќеъияти њадафи таъсиси чунин як нињодро љињати рафъи комили фасод, он њам дар назди Президенти ЉТ зери суол ќарор медињад. Бале, ваќте аз таъсиси ММТ сару садоњо баланд шуданд ва Вазорати илму маориф њам онро бењтарин иќдом дар самти решакан кардани фасод дар раванди имтињоноти ќабул ба донишгоњњо арзёбї кард, аз чї бошад, ки баъди расмият касб карданаш итоъатпазирии онро ба дастгоњи Президенти ЉТ лозим донистанд ва ин ба маънои назорати мустаќим аз сўи дастгоњи сарвари давлат фањмида мешуд, яъне «сипар»-и мустањкаме гузоштан дар муќобили фасод дар раванди имтињонсупорињо. Аммо боздошти ассистенти Донишгоњи тиббии кишвар аз сўи Ољонсии мубориза алайњи фасод мањз бо ќасди фасод, эњтимолияти тавонмандии «сипар»-ро ба шиддат поин бурд, дар њоле ки ду даври санљиши тестї анљом гирифтаву довталабон натиљагирии ММТ-ро интизор доранд. Њоло тафтишоти ин амалкард ба хотири пайдо кардани омилони дигари љиноят аз сўи Ољонсї љараён дорад, вале ММТ инсонеро зери номи «Неъмат», ки њамчун корманди ин нињод ва ширкаткунандаи амалиёти љиної гуфта мешавад, ќабул надорад ва вуљуд доштани ўро дар ММТ рад мекунад. Ба њар њол, шоњиди фасодкор, аз чанд марњалаи суњбаташ бо корманди Донишгоњи тиббї ба хотири даќиќ кардани назокатњои таслими маблаѓи ришва ба Ољонсї баёнот додааст ва номи «Неъмат» ба њайси корманди ММТ аз забони корманди донишгоњ садо дода, ки бояд барои ў њаќ ќоил шуд. Пас масъулияти Ољонсист, ки барои ба донишгоњ дохил кардани як довталаб њар нафари масъули зирабт аз чї роњњое истифод карда метавонанд ва ин гуна амалњо то куљо бо ММТ рабт доранд? Аммо аз чї

бошад, ки ММТ њамагуна пайванд додани кормандонашро ба фасодкорї рад карда, мегўяд, тамоми имтињонњо дар як низоми сарбастаи дохилї љараён мениранд ва амали бо рамз љараёнгирифтаро гўё имкони рахна кардан аз тарафи шахсони «бегона» вуљуд надорад. Њамчунин амнияти тамоми маводњои имтињонотї, аз љумла вараќањои посухи довталаб комилан махфї коркард шуда, посухи онњо чандин марњилаи техноложиро мегузарад ва шадидан њифз карда мешавад. Пас суоле матрањ мегардад, ки агар ин гуна марњалањои сиррї ва шадидан њифзшаванда вуљуд дошта бошанд, корманди донишгоњи мазкур аз кадом василаву имкониятњо истифода мебарад ва ба довталабе дар заминаи пардохти маблаѓи дархостї ваъдаи дохил шудан ба донишгоњро медињад? Посух ба ин суолро танњо тафтишоти мунсифонаи Ољонсї даќиќ мекунад, ки ММТ-и назди Президети ЉТ бо ин гуна шароиту имкониятњои бартараф кардани дахолат аз берун, яъне истифода аз камерањои назоративу насби мониторњо ва кормандони интизомиву амниятї то куљо амалњои фасодкориро аз байн мебарад?! Ба њар њол, лоињаи пиёдашуда аз љониби корманди Донишгоњи тиббї ва «шарикон»-и номаълумаш, агар сохтаи худи Ољонсї набошад, љанбањои норушанеро дар ин раванд рўшан месозад.

Шуњрат Ќудратов, вакили Зайдуллоњ дар боздоштгоњ Шўњрат Ќудратов, вакили мудофеи Зайдуллоњ имрўз, 21-уми июл аз сўи Ољонсии мубориза бо коррупсия боздошт гардид. Вакили мудофеъи нафаре, ки ташаббускори њизби “Тољикистони нав” аст ва бо иттињоми сохтаву бофта дар паси панљараи мањбас ба сар мебарад. Гуфта мешавад, ки маќомот Ќудратовро бо иттињоми “пора” пешнињод кардан ба яке аз судяњои шањри Душанбе дастгир кардаанд ва маъмурон ўро дар мањалли корї, воќеъ дар бинои “Соњибкорон”, кўчаи Л.Шералї боздошт намуда, њамроњ бурданд. Масъулони Ољонсї њам ин њодисаро тайид карда ва гуфтаанд: боздошти ишон аз сўи гурўњи зудамал сурат гирифтааст. Таври маълум, ин бори дувум аст, ки вакилони мудофеъи Зайдуллоњ аз сўи Ољонсї боздошт мешавад. Моњи март њам Фахриддин Зокиров, дигаре аз вакилони Зайдуллоњро маќомот бо иттињоми ќаллобї ва напардохтани ќарзи бонкї боздошт карданд. Ахиран бо пардохти кафолатпулї аз мањбас берун шудаасту

бас. Аммо боздошти Ш. Ќудратовро ба пахши номаи ў ба созмонњои байналмилалї ва сафоратњои муќими Тољикистон, инчунин ВАО-и дохилу хориљї бастагї медонанд, ки дар он тамоми раванди боздошт ва љузъиёти дигари тафтишоту бањсњои судиро дар мавриди Зайдуллоњ рўи ќозаз овардааст. Аз љонибњои мурољиъатшуда талаб пеш гузошта буд, ки нисбат ба ќазияи Зайдуллоњ бетарафї зоњир накунанд. Чунин ба назар мерасад, ки барои боздошти Ќудратов «љарима» шуданаш аз сўи суд дар пасманзари шикояти зане бо номи М. Бобораљабова, ки њамчун “љабрдида” аз таљовуз дар парвандаи сохтаву бофта дар нисбати Зайдуллоњ матрањ сохтанд ва вакили мудофеъро ба пардохти 200 њазор сомонї љуброни зарар мувољењ сохт, маќомот василаи дигаре ќарор додаанд. Файзинисо Воњидова, њуќуќдони шинохтаи кишвар, аз боздошти Ш. Ќудратов изњори нигаронї карда, гуфтааст: Агар ин боздошт бо иттињоми ошкор сохтани сирри парвандањои зерњимояи Шуњрат бошад,

комилан ѓайриќонунист” Хонум Воњидова афзуда, ки њоло аз љузъиёти боздошт огоњ нест ва танњо аз расонањо хондааст, ки гўё Ќувватовро барои ошкор намудани сирри парвандањои Зайдуллоњ дастгир намудаанд. “Ќонунгузорї пешбинї намудааст, ки дар мурофиъаи судї, агар љонибњо дастхат гузоранд, ки сирри парвандаро ошкор намекунанд, бояд то содир шудани њукми додгоњ ошкор накунанд. Вале баъд аз эълони њукм ин санади имзошуда ањамияти худро гум мекунанд”. Ба њар њол, Шуњрат Ќудратов мавриди боздошти Ољонсии мубориза бо коррупсия ќарор гирифтааст, вале љанбањои боздошт, бахусус сиёсї будани онро ваќт ошкор мекунад.

www.nahzat.tj

24 июли соли 2014

рамазонї

3

«Облава»-и љавонони намозхон

Дуъо камоли ибодат Бо соњибистиќлол шудани Тољикистони азиз шодию хурсандии мардуми мазлум ва мусалмонро њадду канор набуд. Охир, 70 соли расо ин миллати соњибтамаддун тањти фишору тааддии низоми лодинї ќарор дошт ва интизор мерафт, ки бо омадани истиќлолият дар анљоми амалиёти динї садгузорињо аз байн мераванд. Вале тавре мушоњида мешавад, ин умед то љое бепоя баромад. Бо гузашти солњо аз рўзи истиќлолият зимомдорони давлат њоло њам тамоми ноамниву ќафомонии љомеъаро ба эътиќоду пойбандии мардум ба Ислом медонанд, њатто ќонуну ќарорњоеро ба тасвиб мерасонанд, ки билкул ба фармудањои ин дини мубин муѓоират доранд. Бо ин њам ќаноъат накарда, тавассути ВАО-и худ пайваста сањнањои тањќиру тавњинеро ба намоиш мегузоранд, ки дар онњо шахсиятњои мазњабї њадаф ќарор гирифтаанд. Чунин ба назар мерасад, ки доирањое мехоњанд чењраи Исломро бад нишон дода, мардумро аз иљрои аркону ањкоми динї дур созанд, амри бемаънї ва иљронашавандае, ки низоми абарќудрат барои аз зењнияти мардуми мусалмон нест кардани ин дини пок солњо љони сиёњ канд, вале оќибат сари худро хўрд. Љои тазаккур аст, ки тањияи «Ќонуни масъулияти волидайн дар таълиму тарбияи фарзанд» санади бад нест, балки ваќтї ва зарурї њам њаст. Вале љой додани як моддаи нолозим ќурбу манзалати онро ба шиддат коњиш додааст, он њам манъ доштани љавонони то 18-сола ба масљид, ки хеле њайратовар аст. Ин моддаи ќонун ноодилона аст, балки оќибатњои фољиабор дорад. Охир, масљид на танњо љои ибодат, балки мањзани нуру зиёст, дар он љо инсон њам тарбия мегираду њам таълим. Бењуда шоир нафармудааст: Њар кї аввалбин бувад, аъмо бувад, Њар кї охирбин, чї бомаъно бувад.

Таври маълум, дар «таљрибаи нодир»- дар кишвар роиљ гардидааст зери номи «облава» ва њама медонанд, ки дар кадом марњала аз он кор гирифта мешавад. Љавононе барои халосї ёфтан аз «облава» роњи гурезро пеш мегиранд, ки гоњо ин «гурехтан»-њо бо фољиъа анљом меёбанд. Њоло маќомот «облава»-и навро оѓоз бахшидаанд, он њам боздошти љавонони намозхон аз масољид.

Шуруъ аз моњи майи соли 2013, баъд аз боздошту ба мањбас бурдани Зайдуллоњ Саидов, ки ин кор дар заминаи туњмату сохтакорињои бемисл анљом гирифт, кормандони ШКД-и ноњияи Нуробод дараи Муљахарф, зодгоњи Зайдуллоњро «охурља»-и худ ќарор дода, назоратро аз болои мардуми ин мањал нињоят пурзўр сохтаанд ва волидайни љавонони зиёдеро, ки ба масљид мерафтанд, љаримабандї карданд. Мардуми љамоъати Муљахарф худро тасаллї медоданд, ки шояд маќомот дар моњи шарифи Рамазон, ки ба рўзњои таътили мактаббачањо рост омадааст, онњоро ором гузоранд. Вале баръакс шуд, дар нимаи дуюми ин моњи шариф њангоми намоз намояндагони маќомот ба масљиди дењаи Шодмонї, ки бо ташаббус ва маблаѓгузории Зайдуллоњ сохта шудааст, «облава» ташкил намудаанд. Љавононе, ки чандин бор волидайни онњо «љаримабандї» шуда буданд, аз тарс худро ба њар љое рост омад, њаво доданд. Баъди чанд фурсат онњо бо сару рўи захмин ва дасту пои хунсор ба хонањои худ баргаштанд, ки ин њолат волидайну дигаре аз сокинони ин дењаро ба эътироз водоштааст ва алайњи «муњофизони тартибот» ба шўр омада, байни тарафњо руёрўї ва занозанї њам сурат гирифтааст. Њоло намедонем инро бадбахтона гўем ё хушбахтона, ба њар њол ягон нафаре аз падару модар ва онњое, ки зидди бенизомињои «њомиёни низом» ќиём кардаанд, аъзои Њизби Нањзати Исломии Тољикистон набудаанд, вагарна як «ќиёмат»-и дигареро дар он љо барпо медоштанд. Дар воќеъ, косаи сабри мардум њам дар њоли лабрез шудан аст, фикр мекунам, сабру тањаммул њам њадду андоза дорад. Гуфта мешавад, ки љавонони њузарб мошини хизматии «њомиёни тартибот»-ро аз дасташон гирифтаанд ва онњо худро бо њар тарзе ба маркази ноњияи Нуробод расониданд. Њоло мишмиш аст, ки сардори ШКД-и ноњия аз мардум дархост намудааст, ки мошини кормандонашро баргардонанд. Шайх Саъдї мефармояд: Ваќти зарурат чу намонад гурез, Даст бигирад сари шамшери тез.

Сокини љамоъати Муљахарф

“Ваќте ки бандагонам аз ту дар бораи Ман бипурсанд, (бигў) Ман (ба онњо) наздикам ва дуои дуъокунандаро, ваќте ки Маро бихонад, мепазирам, пас онњо низ бояд даъвати Маро бипазиранд ва ба Ман имон оранд, бошад ки роњи њаќро ёбанд”. (Сураи Баќара, ояти 186). Ин оят, ки ба таври муљаз аз пазириши дуъоњои бандагон хабар медињад, дар миёни ояњое омадааст, ки мавзўи бањсашон рўзаи моњи мубораки Рамазон ва ањкоми он мебошад. Ин худ ишораест бар он ки моњи мубораки Рамазон мавсимест хоси ибодат ва дуъову ниёиш. Худованд барои бандае, ки дар анљоми ибодати рўза зањмат мекашад, иљоза дода, ки Ўро бихонад ва бо ў сухан бигўяд ва розу ниёзи хешро бо Парвардигораш дар миён гузорад ва ин дар њаќиќат аз бузургтарин фазилатњои Худованд барои бандагон аст. Аз шеваи баёни оят бармеояд, ки ёрони Паёмбари гиромї дар мавриди Худованд ва бо Ў таъоло чї гуна дуъову ниёиш ва розу ниёз кардан пурсидаанд ва дар посух ин оятро нозил фармуда, ба мўъминон итминон медињад, ки дар мавриди барќарор намудани иртибот бо Ў њељ монеъе вуљуд надорад. Аз ин љост, ки бо инояту мењрубонї ва калимоти саршор аз мењру муњаббат мефармояд.“Ваќте ки бандагонам аз ту дар бораи Ман бипурсанд, (бигў) Ман (ба онњо) наздикам”. Ояти 16 сураи Ќоф низ наздикии Худовандро ба бандагон бо шеваи равшану гўё тасвир намудааст: “... Ва Мо ба инсон аз раги гарданаш наздиктарем”. Яъне Худованд ба инсон аз худи инсон наздиктар аст. Шайх Саъдї мефармояд: Дўст наздиктар аз ман ба ман аст, В-ин аљаб, ки ман аз вай дурам. Дар ин љо манзур аз наздик будани Худованд на наздикї аз лињози масофаи маконист, зеро дар мавриди Худованд дурию наздикии маконї барои инсон тасаввуршаванда нест. Ин љо ишора ба камоли илму огоњии Худованд аст ба ањвол ва кору кирдор ва гуфтори бандагон. Худованд бо ин хабар таваљљуњи бандагонашро ба масъалаи огоњии Хеш аз њамаи аъмол ва афъоли эшон љалб ва ташвиќ менамояд, то пайваста худашонро дар мањзари Офаридагор бубинанд, аз љумла дар дуъо ва ниёиш: “Дуъои дуъокунандаро мепазирам”. Ќалби бандаи мўъмин аз мазмуни ин ибораи зебо саршор аз муњаббату ризо ва яќини итминонбахш мегардад. Дар идомаи оят баъди мужда додан ба пазируфтани дуъои бандагон ононро ба пазируфтани даъвати Хеш ва имони ба Ў, ки ба сўи рушду њидоят рањбарї мекунад, мехонад: “Пас онњо низ бояд даъвати маро бипазиранд ва ба Ман имон оранд, бошад ки роњи њаќро ёбанд”. Пазируфтани дуъои онњо ба пазируфтани даъвати Худо аз тариќи Паёмбар (с) ва доъиёни дигар ва имону тоати эшон пайванд мехўрад. Манзур аз пазируфтани банда тасдиќи њаќ ва итоат аз он ва амалан ба он пойбанд ва дар тамоми умур таслими амри илоњї будан аст. Маънои рушд амалан гом нињодан ба роњи њаќ аст ба масолењи дину дунё. Ояти 60 сураи Ѓофир низ аз ваъдаи пазириши дуъо аз љониби Худованд иттилоъ медињад: “Ва Парвардигоратон гуфтааст: “Маро бихонед, то шуморо иљобат кунам”. Дар ояти 55 сураи Аъроф мефармояд: “Парвардигори худро ба зорию нињонї бихонед”. Паёмбари гиромї хабар додааст: “Њамоно Худованди таъоло шарм медорад аз он ки банда ба сўи Ў дастонашро бардорад ва аз Худо хайреро дархост намояд, дастони ўро ноумед баргардонад” (ривояти Абудовуд, Тирмизї, Ибни Моља). Бадењист, ки машаќќати рўза ва зањмати њар таклифе аз таколифи дигар дар партави ин муњаббат ва дар партави ин ќурб осон мегардад. Ваќте ки дар вуљуди инсон эњтиёље падид ояд ва воќеан хосту талаб дар дилаш пайдо шавад ва барои бароварда шудан ниёзњояш банда танњо аз роњи дуъо робитаашро бо Худованд барќарор карда, аз Ў мадад металабад. Ин гуна дуо, ки як њолати рўњонияти нињоят олї дорад, ибодат аст ва монанди дигар ибодатњо ба дили инсон бедории бештар бахшида, пайванди ўро бо мабдаи вуљуд устувортар мегардонад ва дар тарбияи инсон наќши муњим мебозад. Дуъо њамчунин шарту шароити пазируфташавї дорад, ки ин љо зикри онњоро зарур намебинем. Аз тафаккур ва андеша дар мазмуни ин оят ва ояњои мушобењи он бармеояд, ки аз дили њар инсон бо мабдаи вуљуд роње њаст ва даре ба сўи Худованд ба таври њамеша боз аст, вале гоњо пардаи гуноњ ва нофармонињо онро мепўшонад ва ин робитаро тира месозад. Банда танњо бо пазируфтани даъвати Худованд ва имону Ислом ва истиќомат варзидан дар ин љода пардаро бармедорад ва иртиботашро бо Худованд барќарор намуда, њама хоњишот ва орзуњои дили худро бо Парвардигори хеш дар миён мегузорад ва бо боварии тамом ба иљобат Худо, ки ба рањмати беинтињои Ў бовар дорад, розу ниёз мекунад. Ба роњи њаќ ва ба масолењи дину дунё њидоят ёфтани инсон ба њамин њаќиќат гирењ мехурад. Зубайдуллоњи Розиќ

4

24 июли соли 2014

www.nahzat.tj

мушкилот

Њар сол баробари фаро расидани марњалаи гармо мушкилињои зиёде, аз ќабили тозагии кўчањои пойтахти кишвари азиз, Тољикистон ба назар мерасанд. То ќабули ќарори шањрдорї оид ба манъи парвариши њайвоноти хонагї дар манзилњои зист дар пойтахти кишвар, боќимондањои хўрока ва порањои тарбузу харбузаро соњибони њайвоноти хонагї, њатто аз ќуттињои партобгоњњо љамъ оварда, њамчун хўроки чорво истифода мекарданд, бахусус дар тобистон. Дар њоле ки дигаре аз чорпоён, мисли саг дар кўчаву атрофи партобгоњ бемалол гашту гузор намуда, дар баъзе њолатњо ба шањрвандон њуљум низ мекунанд. Феълан дар мањаллањои пойтахт ќуттињои партобгоњ, бахусус дар мањаллаи Ниссор Муњаммад дар аввали гузаргоњ гузошта шудаанд ва дар кўтоњтарин муњлат лабрез шуда, њар чизе патофта мешавад, дар рўи замин мерезад. Дар 3-4 рўз як маротиба ќуттињоро пок мекунанд, ки

рафтам. Холмурод Алиљонов, мутаассифона, дар кадом амалиёт (рейд)-е ширкат мекардааст, ки аз омадану наомаданаш дар ин идора чизе гуфта натавонистанд. Барои њамин, мурољеъ шудам ба мудири шуъбаи њамин марказ Зоиршоњ Ишратов, вале ишон камбудињои мављудро такзиб карда, аз камфаъолиятии раиси мањалла ва раиси бахши муњити зисти ноњия Хушбахт Ќодиров ёдовар шуд, ки бояд онњо назорати ин масъаларо ба зимма дошта бошанд. «Далел»-и љаноби Х. Алиљоновро ба инобат гирифта, назди Хушбахт Ќодиров рафтам, вале ў низ дар дафтари кориаш њузур надошт. Тавассути телефон ишонро пайдо кардаму масъаларо дар миён гузоштам, аммо дар посух гуфт, феълан њамроњ бо корманди прокуратураи ноњия дар «Ховарон» ќарор дошта, аз вазъияти кўчаи номбурда хабар надорад. Хоњиш кардам, ки дар бозгашт ба кўчаи Ниссор Муњаммад, гузари 4 сар бизанад ва ба

баб камбуди маблаѓ аст. Вале љаноби Ю.Њаќќулов айбро бештар ба сокинони мањаллањо марбут дониста, гуфт, онњо партовњои худро дар асоси рељае, ки дар ќарори шањрдорї аз 1.04.10 нишон дода шудааст, ба партовгоњњо намерезанд, њатто дар њолати набудани ќуттињо дар партовгоњ њам партобњояшонро ба замин мерезанд, ки ин амал бисёртар аз тарафи кўдакон ба мушоњида мерасад. Гўё шањрнишиноне низ, ба гуфти ин масъул њастанд, ки маблаѓи хидматрасониро, ки 2 сомониву 20 дирамро ташкил медињад,бо њар бањона пардохт намекунанд ва ин гурўњ 30%-и сокинони пойтахтро ташкил медодааст. Ў дар идомаи суњбат иќрор кард, ки агар њангоми љамъоварии маблаѓ моро кормандони њукумати ноњия њамроњї намоянд, маблаѓи зиёдтаре љамъоварї мегардад. Дар акси њол рўзе нест, ки кормандони мо њангоми љамъоварии маблаѓи хидмат аз тарафи мардум њарфи ќабењ нашунаванд.

чунин партобњоро бидуни пардохти маблаѓ берун мебаранд ва маблаѓи пардохтшуда аз љониби сокинони биноњои бисёрманзила ба ин идора интиќол намеёбад. Сардори КВД мегўяд, дар ин хусус бо мактуб ба њукумати ноњияи Шоњмансур ва шањрдорї низ мурољиат карда бошанд њам, посухе дарёфт накардаанд. Бо таваљљуњ ба радду бадалњои масъулини соња ва шароити зисти мардум дар кўчаи Н. Муњаммад- 40 бо Солењ Њомидов, сокини њамин кўча суњбат доштем. Ишон гуфт, нуќтаи партобњо дар назди манзили зисти ўст ва бегоњї аз шиддати бўи ѓализ дар сањни њавлї нишаста наметавонанд. Бо сабаби баланд будани ќуттињои партобгоњ, њатто калонсолон њам партобњоро ба дохили ќуттињо рехта наметавонанд. Њамаи ин вазъиятро ба мушоњидаи коршиносона гирифта, Њомид Солењов пешнињод менамояд, ки партофтани партобњоро ба таври истисно мардум дар фасли гармо дар як ваќти муайян ба наќлиёти хос бирезанд ва берун бурдани онњо мустаќим анљом бигирад. Ин тарзи кор ба манфиъат аст, бахусус барои соки-

Убайдуллоев масъулини бемасъулро ислоњ карда метавонад ё айбгузорињои масъулини нињодњои хидматрасон нисбати якдигар

боиси пањн шудани бўї ѓализ дар њудуди мањалла мегардад. Гузашта аз ин, бо сабаби безарар нагардонидани ќуттињои партовгоњ аз сўи Маркази назорати давлатии санитарию эпидемиологї дар ноњияи Шоњмансур, миќдори зиёди њашароти гуногун, мисли пашшаву хомушакњо љамъ омада, вориди манзили зист мешаванд, ки дар эљоди касалињои инфексионї таъсир дошта метавонанд. Банда, аз 2-юм то 17-уми июл амали КВД-и ноњияи мазкурро зери назорат гирифтам ва ба мушоњида расид, ки баровардани ќуттињо аз партобгоњ дар 2-3 рўз як маротиба сурат мегирад, он њам бидуни безараргардонии куттињо. Вале дар асоси ќарори №186-и раиси шањри Душанбе, аз 1.04.10 оиди тартиби љамъоварї, баровардан, коркард ва безарар гардонидани партовњои сахти маишї дар њудуди марзиву маъмурии шањр, фаъолияти шахсони њуќуќиву воќеъиро дар ин маврид танзим менамояд, ки баровардани партовњои сахти маишї ва безараргардонидани љои онњо њамарўза бояд аз соати 4 то 8 амалї гардад. Рўзи 16-уми июл ба хотири ислоњи камбудињои љойдошта назди раиси Маркази назорати давлатии санитарию эпидемиологї дар ноњияи Шоњмансур

вазъияти баамаломада шинос шавад. Њамин тавр барои ба маълумоти њукумати ноњияи Шоњмансур расонидани вазъият рафтам назди Усмон Ќурбонов, раиси дастгоњи њукумати ноњия. Ишон, хушбахтона, кўмакам кард, то ќарорњои дар боло зикршударо аз мудири бахши манзилї- коммуналї, Алишер Муродов дастрас намоям. Зимни шиносої Алишер Муродов аз шароити вазнини кор дар ин соња шикоят намуда, иќрор кард, ки барои безарар гардонидани ќуттињои партобгоњ маблаѓи зиёд лозим аст, яъне харидории мањлулњои химиявї. Ў коргузории Маркази санитарї-эпидемиомологиро шарњ дода иќрор кард, ки онњо аз њисоби худмаблаѓгузорї фаъолият менамоянд ва имкони безарар гардонидани чунин миќдори зиёди ќуттињои партобгоњњоро надоранд. А.Муродов зери назорат ќарор додани ќуттињои партобгоњро аз љумлаи мушкилоти соња дониста, хоњиш кард, ки рафта аз наздик ба фаъолияти КВД- и наќлиёти махсуси партовњои сахти маишї шинос шавам. Банда, ин хоњишро низ мисли хоњишњои дар боло ишора шуда ба инобат гирифта, рафтам назди сардори КВД-и наќлиёти махсуси партовњои сахти маишї, Юсуф Њаќќулов. Ў зимни суњбат тайид кард, ки баровардани ќуттињои партобгоњ дар 2-3 рўз як маротиба сурат мегирад ва са-

Њамин аст, ки сокинони ноњияи Шоњмансур, ба гуфти љаноби Ю.Њаќќулов, новобаста бо тариќи љаримабандї ситонидани маблаѓи хидмат боз њам сокинони ноњия аз њамин идора 400 њазор сомонї ќарздоранд. Феълан КВД ба мушкилот мувољењ аст, аз 16 наќлиёти партобкаш 10-и он омодаи коранду боќї коршоям нестанд. Моњи ноябри соли 2013 гўё зимни тафтиши фаъолияти корхона аз сўи прокуратураи ноњия, КВД рўйхати шахсони ќарздорро ба прокуратура пешнињод кардааст. Сардори ин идора гиламандона мегўяд, агар сокинони пойтахт маблаѓи истифодаи ќувваи барќро сари ваќт пардохт накунанд, истифодаи барќ барои онњо ќатъ мегардад, КВД-и обу корез њам чунин корро карда метавонад, њатто ќубури обро мебанданд. Вале дар њолатњои маљбурї њам мо аз чунин усул истифода карда наметавонем. Имрўз вазъияти КВД хеле сангин аст ва бо сабаби истифодаи сўзишвории дигар идорањо ба миќдори 600 њазор сомонї ќарздор мондааст. Барои берун бурдани як ќуттии партобњо 700 сомонї масраф мешудааст. Атрофи хонањои баландошёнаро кормандони хољагии коммуналї поксозї мекунанд ва онњо њам партобњои љамъоварї кардаи худро ба ќуттињои партобгоњ мерезанд, ки масъулини КВД

нони шањр, чун бо ин васила онњо имкони нафаси тоза гирифтанро пайдо мекунанд. Акмал Абдуллоев, дигаре аз сокинони хонаи 40-и кўчаи номбурда мегўяд, зарари партобњо, ки чандин рўз дар љои худ мемонанд, беш аз њама ба саломатии ањли хонаводањои атрофи партовгоњ мерасад ва аз шиддати бўї бад кўдакону калонсолон њам дилбењузур мешаванд. Тавре дар боло ишора рафт, тибќи ќарори шањрдорї бояд партобњо њаррўза бароварда шавад, вале боре нашудааст, ки чунин ќарорњо таври лозим риъоя шаванд. Аз ин хотир, муаллифи маблаби мазкур њам ба пешнињоди њамсояи хеш, акои Солењ њамфикрам ва аз мири шањр хоњиш менамоем, ки тибќи имкон чунин тарзи корро дар пойтахт роњандозї намояд, бахусус дар тобистон ва рељаи рехтани патобњоро сокинони пойтахт љиддан риъоя намоянд. Саъдуллоњ Абдуллоев, истиќомат­ кунандаи кўчаи Ф. Аттор- 53/35 мегўяд, ростї дар њамин рўзњо барои онњо ва њамсояњояш, ки дар назди партовгоњ ба сар мебаранд, хеле вазнин гардидааст. Аммо баъди баланд шудани сару садо аз љониби њамсояњо, рўзи 17-уми июл масъулини нињодњои зирабт партобњоро аз кўчаи мазкур бароварданду ќуттињоро бо мањлули хлордор безарар гардониданд, ки кори онњо хандаовар ба назар мерасад. Дуруст аст, ки бўйи бади партобгоњ камтар шудааст, вале ваќте партобгоњ шуста намешавад, бўй боќї мемонад. Ба ин хотир, бори дигар пешнињоди бародар Солењро мантиќї мебинам ва аз шањрдорї хоњиш мешавад, ки ба ин масъала љиддан таваљљуњ намояд. Хулоса, дар ин чанд рўзе, ки дунболи роњи њал пайдо кардани мушкили мазкур мегаштаму сар ба идорањои зирабт мезадам, масъулини њар кадоме аз онњо айбро болои масъулини дигар гузошта, худро аз масъулият канор мегирифтанд. Дар њоле ки њамаи онњо бояд дар хидмати мардум ќарор дошта бошанд. Тавре мардум мегўяд: њар нафаре камбудии хешро намепазирад, ислоњшаванда нест. Умед мекунем, љаноби Мањмадсаид Убайдуллоев чунин масъулини бемасъулро ислоњ карда метавонад. Р. Раљаб, сокини ноњияи Шоњмансур

www.nahzat.tj

5

24 июли соли 2014

дањшат

ДУШМАНОНИ ХУДО ЧИ БИСЁРАНД… Ба Худое, ки халќ иќроранд, Ба Худое, ки дўст медоранд. Андарин гетї, гетии фонї, Ба Худо, бо Худо ба пайкоранд.

Бо пули душманони Пайѓамбар(с), Дар Ватан тухми хасм мекоранд. Дари масљид ба халќ мебанданд, Аз намозу ниёз безоранд.

Душманї бо Расули Ў варзанд, Санг бар дўстони ў боранд. Бо Яњудо канор биншинанд, Ба Фаластин зи дил намезоранд.

Худ мусулмону душмани ислом, На насоро, на ањли куффоранд. Њайратам мекушад, намедонам… Душманони Худо чи бисёранд! Исфандиёри Назар

Ѓаззаи хунин Ѓазза, рамзи суботу устуворї имрўз хунин аст. Оњи доду шевони њамширањо модарон,фарёди кўдакон, нолаи пирон, гўши фалакро кар кардааст. Дар Ѓазза ќиёмат ба по шудааст ва мусалмонони љањон даст баста ба мотам нишастаанд. Вале њукуматњои кишварњои исломї сармасту ѓофил бодаи нанг ба сар мекашанду оташи Ѓаззаро тамошо мекунанд. Оњ, чї дунёест имрўз. Дуруд бар ту, эй Ѓаззаи хунин ва рамзи пойдориву субот! Бо тулўъи хуршеди тобони Ислом, Байтулмуќаддас ќиблаи аввали мусалмонон шуд, сипас бо њодисаи «исроъ ва меърољ»-и Расули акрам(с) љойгоњ ва муњаббати он дар ќалби мусалмонон хос гардид. Дар тули таърихи Ислом Ќудс дамосанљи ќудрати мусалмонон буду њаст. Њаргоњ бихоњї вазъи сиёсї, вањдату њамбастагї ва ќудрати мусалмононро дар њар давраи он баррасї намої, кофист бидонї, ки дар он давр Байтулмуќаддас чигуна будааст. Њар гоњ мусалмонон чун як љисм бо њам инсиљому њамоњангї доштаанд ва фитна дар љомеъаи онњо камранг гаштааст, Байтулмуќаддас мањди амнияту осоиш будааст. Аммо њаргоњ мусалмонон мисли имрўз ба хуни њамдигар ташна ва занљири ѓуломї дар гардан доштаанд, масењиёну яњуд ва имрўз сањюнистњо Ќудсро маркази тохтутози худ ќарор дода, ба хоку хун кашидаанд. Имрўз љањони ислом дар сукути маргбор фуру рафта, моту мабњут шоњиди боронњои тирест, ки бар сари кўдакон ва занону пирони бедифоъи Ѓазза фуру мерезанд.

Ѓаззаи ќањрамон дар чанд соли гузашта, дар муњосираи иќтисодии нангин ќарор дошт. Дар њоле ки дар канорашон мусалмонони Мисру Урдун бодаи мастї ба сар мекашиданд, њатто дар ин муњосира шарики душманони бародарони худ буданд. То љое, ки доду фарёди мардуми мусалмони Ѓазза баланд буд, аммо фарёдрасе набуд, афсус…. Ин миллати муљоњид маънои шуљоъат ва сабру устувориро бори дигар зинда кард. Хотироти усваи худ, Расули акрам(с)-ро, ки дар шеъби Абутолиб дар муњосира буд, ба тасвир кашид, то мо ба ёди он бошем. Ин миллат бидуни силоњ, вале бо ќалби саршор аз имон камари душмани кинатузи башарро дар њам шикастааст. Солњост, ки давлати номашруъи Исроил бар сари ин мардум оташ мерезад ва ќатли тифлони бегуноњи Ѓазза обрўи муддаиёни дурўѓини њуќуќи башарро кайњо бурдааст. Суолам аз муддаиёни дурўѓини адолат ва њуќуќи башар ин аст, ки оё хуни кўдакони шумо аз хуни кўдакони Ѓазза рангинтару бартар аст? Оё њуќуќи шумо ва мардумњоятон аз мардуми Ѓазза болотар аст? Оё сукут дар баробари ин љиноят, худ љиноят нест? Оё њанўз фикр мекунед, мардум ба дурўѓњои шумо бовар доранд? Њаргиз! Мусалмонон дигар на танњо бовар надоранд, балки нафрати онњо нисбат ба шумо афзудааст. Бидонед, он рўз расиданист ва мо аз њуќуќњои худ дифоъ мекунем, вале шумо дар назди виљдони худ, дар назди Парвардигори њакиму доно љавобгў хоњед буд. Аммо, эй рањбарони кишварњои исломї, оё шумо мусалмону мард њастед? Оё шумо инсон њастед ва аз ин њама зиллату хорї безор нашудаед? Охир он њама аслињаро барои чї

љамъ кардаед, барои истифода бар зидди мардум ва дифоъ аз манофеи душманони дини худ? Охир чаро сукут, магар маргро фаромўш кардаву ба Растохез бовар надоред? Лаънат бар ѓуруру мардонагї ва андомњои фарбењу каллањои бемаѓзу вуљуди беотифаи шумо, лаънат бар ќалбњои муњршуда ва бар маснади њукуматдориатон бод! Имрўз агар барнамехезед, фардо навбати шумост. Огоњ бошед, ќиёмат омаданист ва барои њар лањзаи сукут љавоб хоњед гуфт. Ѓазза имрўз озмоишгоњи имон, тарозуи мардонагиву рашодати мусалмонон ва давлатњои онњост, Ѓазза дарди дили њар мусалмон аст…. Ѓазза имрўз зери пои шайтон асту фарёд мезанад: Во Салоњиддино,

во Салоњиддино! Аммо афсус… Гўшњо њама кару чашмњо кўр ва ќалбњо њама санг… Эй Ѓаззаи рамзи шуљоъату далерї ва муќовимату мардонагї, дуруд бар шуљоъату мардонагї ва салом бар имону устувориат! Дастњоямон ба ниёиш баланд, вале ќалбњо доѓдору чашмњо пур аз ашк, љуз ин њељ чизе бароят надорем…. Эй Ѓаззаи муљоњид, шармсорему бибахшо моро, ки бебанд бастаем… Моро бибахш, ки пурдард мондаему дар рўзгори нанг омадаем. Эй Ѓазза, мазњари имон ва ийсору шањодат, мардонагиву шуљоъат, моро бибахш!

Умари Салоњиддин

6

24 июли соли 2014

www.nahzat.tj

тавњин

“Муллоситезї”-и асроромез Нафаре, ки дар ноњияи Ќумсангир худро “ситорашинос ва домулло” муаррифї мекард, њафтае пеш ба иттињоми дастдарозї ба муштариёнаш муттањам шуд. Пайвандони Ќиёмиддин Ѓиёсов аз ў ба унвони як рўњонии донишманд ном мебаранду мегўянд, вай мавриди туњмат ќарор гирифтааст. Ва ин бор, Саидљони Сорбонхўља, сархатиби масљиди марказї дар вилояти Хатлон њам маљбуран эътирозомез гуфтааст, “њатто дар замони Шўравї нисбат ба муллоњо ва рўњониён то ин њад бењурматї набуд, вале њоло як нафаре, ки кори бад мекунад, мулло муъаррифї мешавад”. Бале, таи 1 соли ахир филмњои “Муллои љодугар”, “Нури нањзат 1”, “Нури Нањзат 2”, “Муллои њисорї”, “Муллои панљакентї” ва ѓайра аз тариќи телевизионњои давлатї ба намоиш гузошта шуданд, ки ќариб аксари онњо дар худ сањнањои фањшу ѓайриахлоќї доштанд, ки забон аз шарњи он ољиз аст. Љои савол аст, ки чаро мањз зиноњои муллоњо ошкор мешавад ва иддаеро узви Њизби Нањзати исломии Тољикистон муаррифї мекунанд? Њуринисо Ѓаффорзода, раиси созмони «Оштии миллї” пахши навори муллоњои зинокорро кори дасти нињодњои махсус медонад, ки берун аз Тољикистон амал мекунанд. Бархурди носолими равияњои навине њастанд, ки љомеъаи исломии Тољикистон барои муќобилиятпазирї тайёр нест ва мактаби илмии устувори исломї њам дар муќобили ин шиддати тахрибсоз вуљуд надорад. Ин наворњоро набояд ба ЊНИТ мутааллиќ донист, ЊНИТ як њизби сиёсист, ки раќибонашон бояд бо равандњои сиёсї дар раќобат бошанд. Љиноятњо дар тамоми ќишрњои љомеъањо ва миллату ќавмњо, инчунин динњо њастанд. Њар хатокоре, ки бо роњи фисќу фасод меравад, ўро наметавон диндор гуфт, Ислом дини шарафу покизагист. “Аз тариќи телевизионњо нишон додани ин гуна бешарафињо зарбаест бар ахлоќи љомеъаи мо. Магар дар љомеъа мушкилоти дигаре аз ин муњимтару заруртар надорем, ки атрофи онњо бањсу муколамањои љолибу фоидабахши илмї ва асоснок дар садою симо дошта бошем? Љомеъа ниёз ба муколамаи созанда дорад. Ин гуна љиноёт њељ рабте ба Нањзати Исломии Тољикистон надоранд. Мутаассифона, дар кишвари мо олимони бо илму созан-

да ва пешвоњои исломие нестанд, ки мардум онњоро барои худ рањнамои комил ќабул дошта бошад”, гуфт дар идомаи суњбати хеш Њуринисо Ѓаффорзода. Ба гуфтаи раиси созмони «Оштии миллї”, бархурди феълї бо намояндагони ањли рўњоният далолат бар он медињад, ки рўз то рўз љомеъаи Тољикистон мазњабитар шуда истодааст ва ин гуна наворпахшкунињо амалкардест барои эътибори мардумро нисбат ба уламо ва дин шикастан. Ба аќидаи коршиносон новобаста аз будани Нањзати Исломї, агар њукумат эњсос намояд, ки таваљљуњу ихлоси мардум ба муллоњою масљид зиёд шудааст, тадриљан тадбирњои зарурии манфиъатхоњонаро љўё мешавад. Вале бењтарин амал набояд мањдуд сохтани шањрвандон аз анљоми фарзи мусулмонї, балки ба вуљудоварии шароити мусоид барои шуѓли шоистаи мардум дар ин

самт бошад. Шокирљон Њакимов, муовини раиси ЊСДТ дар ин бора мегўяд, мањз бекорї ва мушкилињои иљтимоъию иќтисодї шањрвандонро водор менамояд, ки ба дин таваљљуњи бештар бидињанд. Њамзамон мавриди зикр аст, ки то њол ягон нафар бо аризаи шикоятї ё даъво дар ин гуна мавридњо ба маќомоти њифзи њуќуќ мурољеъ нашудааст. Дигар, тањлили наворњои телевизионї аз он гувоњї медињанд, ки ин сабтњо ѓайрирасмї ва бо љалби занони музофотї тањия шудаанд. Љузъиёти муќарраркардаи ќонунгузории марбута низ риъоя намешавад ва бар хилофи усули эњтимолияти бегуноњї, гумонбарњоро њамчун љинояткор эълон менамоянд. Бо дар назардошти сатњи пасти зиндагї ва дониши њуќуќї, бекорї ва шумораи зиёди муњољирон, ки асосан мардњо мебошанд, шахсони дорою мансабдор низ бо чунин амалњои ношои-

ста машѓуланд, вале кирдори онњоро ба намоиш намегузоранд. Ваќте сатњи фаросати сиёсї паст аст, аксарияти шањрвандон ба муллоњо ва дигар падидаю зуњуроти манфї бо иштироки рўњонї, њамчун амали бо ЊНИТ рабтдошта мутаваљљењ мешаванд, ба хусус баъди он ки чанд нафари онњо муносибаташонро бо ин созмони сиёсї тасдиќ кардаанду боиси сару садоњои зиёд дар нашрияњои кишвар шуд. Вале асл доштану надоштани тасдиќи онњо бањси дигар аст. Дар давлати демократї асоси муайян намудани эътибори њукумат ва мањбубияти мардум ба давлат интихоботи маќомоти намояндагии њокимияти давлатї ва раиси љумњур аст. Охири соли равон маъракаи пеш аз интихоботї ба Маљлиси олї оѓоз мешавад ва шояд чунин тарзу усули муборизаи сиёсї ба манфиати доирањои муайян бошад. Ин њам дар њолест, ки

Иззат Амон, рањбари Иттињоди љавонони тољик дар Русия мегўяд, аввалан пањшкунандагони ин наворњо њадафи мушаххасро дунбол доранд, ки он сиёњ нишон додани чењраи аъзо ва рањбарияти Нањзати Исломист. Сониян, маълум шуд, ки пахшкунандагони ин гуна наворњо дар паи пиёда кардани њадафњои нопоки худ аз њиљ разолате даст намекашанд. Солисан, ба кўру кар ва гунг њам маълум аст, ки пахши ин наворњо бар зидди Нањзат равона шудааст. Агар Нањзат намебуд, фикр намекунам чунин наворњои фањш аз тариќи телевизиони давлатї ба нашр бирасанд. Вале боз њам суоли матрањ ин аст, ки оё чунин як раванди бадномсозии миллат ба рањбарияти кишвар хушоянд бошад ё ин кори доирањои берун аз назорат аст?

Шуњрат Набиев

www.nahzat.tj

24 июли соли 2014

Дидгоњ

7

3. “Муъљиза”-и СММ аст. Дар тамоми барномањову санадњои байналмилалї, агар гурўњ ё кишваре ба кишвари дигар њамла кунад, кишвари мавриди њамла ќарор гирифта, њуќуќ дорад аз худаш дифоъ кунад. Њамчунин дар тамоми ин санадњо куштори занону кўдакон љинояти сангини љангї дониста мешавад. Аммо дар сарзамини Фаластин як гурўњ аз кишварњо љамъ шуда, ин сарзаминро ѓасб карданд. Соњибмулкњоро аз хонањояшон берун карда, номи Фаластинро ба Исроил иваз карданд. Соњибони ин сарзамин барои дифоъ аз сарзамин ва молу љони худ ба по хестанд, вале террорист эълон шуданд. Даъвогарони демократия ва СММ имрўз мегўянд: Исроил њаќ дорад аз худаш дифоъ кунад. Аммо савол ин аст, ки куљост он мањдудае, ки марзњои ин давлати ѓосибро нишон медињад, он њам бар асоси ќатъномаи СММ? Саволи дигар ин аст, ки магар фаластинињо ба дигар сарзамин њуљум кардаанду онро ѓасб кардаанд ё ин исроилињоянд ѓосибу таљовузгар? Аслан њамлагар

“Муъљиза”-њои демократї Бањс сари мафњуми демократия ва воќеъияти чунин як низом дар љомеъаи кишвари мо беш аз пеш шиддат касб кардааст. Агарчи маъмулан демократияро як низоми муваффаќ ва дастоварди нави башар мегўянд, низоме, ки дар идораи кишварњо то њудуде муваффаќ ва дорои меъёру арзишњои хоси худ мебошад. Яке аз ин меъёрњо, интихобот ва истифода аз сандуќњои раъй мебошад. Меъёри дигари демократия ин пайравии аќаллият аз аксарият ва эњтиром гузоштани аксарият ба хоставу гароишњои аќаллият мебошад. Аммо дар мењварияти арзишњо озодии баён ва вуљуди ањзоби сиёсии мухталиф ќарор гирифтааст. Барои Ѓарб таќаллуб дар интихобот амри нописанду мардуд дониста мешавад, зулму диктатура аслан ќобили ќабул нест. Касе њаќ надорад, ки озодии баён ва ё масоили эътиќоди дигаронро мањдуд созад. Ѓарбро мањди демократияву озодї ва сарзамини мутамаддину пешрафта њам мегўянд, мањз ба хотири аз нигоњи рафоњи иљтимоъї дар сатњи баланд ќарор доштани мардум. Бештарин даромадро мардуми кишварњои озоду демократї ба худ ихтисос додаанд. Пешрафтатарин технологияи дунё њам моли онњост. Илму маориф њам дар сатњи баланд ќарор дорад. Хулоса, агар аз мусибатњои ахлоќї ва маънавиашон бигзарем, дигар њама чиз дар онљо хубу олї ба назар мерасад. Тамоми ин хубињо зодаи демократия дониста мешаванд, яъне демократия боиси рушду тараќќиёт нишон дода мешавад. Аммо дар муќобил диктатура ва авторитаризм бешак мояи аќибмондагї, фаќр, бесаводї ва

нооромии кишварњо мебошад. Низомњои диктатурї ё авторитарї тавассути кудатои низомї, љанг, интихоботњои дурўѓин ва ѓайра ќудратро ба даст мегиранд ё нигоњ медоранд, ин аст меъёрњои чунин як низом. Дар чунин режимњо озодии баён ва аќида, адолати иљтимоъиву баробарї, рифоњи умумї, мардумсолорї ва ќонунмењварї аслан маъное надоранд ё фаќат дар шиор вуљуд доранд. Ин гуфтањо дар бархе кишварњо то њудуди зиёде ба воќеъият табдил шудаанд. Аммо дар чанд соли охир “муъљиза”-њои демократии аљибе њам рух медињанд, ки њамаро њайрон гузоштааст. Барои мисол, чанд намунаи онњоро зикр мекунем: 1. “Муъљиза”-и нав дар меъёрњои демократия, интихоботи Миср бо пирўзии Ихвонулмуслимин, ки онро равиши демократї ќабул накарданд ва кудатои низомї, ки онро меъёри барќарории демократия ќарор дониста шуд. Ба ин маъно, ки як гурўњ омада њазорон нафарро ќатли ому дањњо њазори дигарро зиндон карданд, тамоми расонањои озодро баста, њуќуќи мардумро поймол сохтанд, вале инро њомиёни демократияву озодихоњ ном гирифтанд. Масъала шикасти исломгароњо нест, балки хиёнат ба арзишњо ва таѓйири меъёрњост. Яъне агар Муњаммад Мурсї президенти мунтахаби мардуми Миср дар кадом тасмимгирии худ хато њам карда бошад, бояд мисли дигар кишварњо аз тариќи сандуќњои раъй шикаст мехўрд, дар њоле ки танњо як сол аз пирўзии ў пур мешуд. Суоли матрањ ин аст, ки чаро ваќте мањбубияти Обама ё президенти ќаблии ИМА коњиш ёфт, Пентагон онњоро бо кудато барканор накард, балки то тамом шудани давраи раёсати њар кадоме сабр карду мекунад? Пас масъаларо бояд танњо

бо раъйи мардум дар чањорчўбаи интихобот муайян кард. Вале дар Миср демократия ва муддаъиёнаш ончунон муъљизае карданд, ки «демократия»-ро аз роњи кудатои низомї пиёда сохтанд, на бо раъйи мардум. Аввалин муъљизаи демократия ин буд, ки дар кишварњои исломї интихоботро бо кудато ва сандуќњоро бо тўпу тонк иваз карду кудатогарон дигар диктатор нестанд. Кор ва амалкарде, ки тибќи хостањои элитањои сиёсї дар Осиёи Марказист, чун агар интихобот ва президенти мунтахабро эътироф накарданд, вале њар кадоме аз онњо сарвари табаддулоти низомиро дар пай ба расмият шинохтанд.

2. “Муъљиза”-и дигар, ин интихоботи бе ѓолиб аст. Маъмулан, њар як интихобот ѓолибу маѓлуби хешро дорад, аммо интихоботи чанд рўз пеш дар Афѓонистон ѓолибу маѓлубро ошкор накард. Шояд ин аввалин интихобот дар таърихи чандсолаи демократия бошад, ки ѓолиб надорад. Ба аќидаи аксари соњибназарону коршиносон Абдуллоњ Абдуллоњ дар њамон даври аввали интихобот пирўз шуда буд, вале бархењо ќасдан интихоботро ба даври дуввум кашонданд. Дар даври дуввум номзаде, ки дар даври аввал хеле поинтар аз доктор Абдуллоњ раъй ба даст овард, баранда эълон шуд. Вале таќаллубњои интихоботии ошкор шуда дар ин љо њам ба об рўи муддаъиёни демократия шадидан латма ворид кард. Њатто бархе аз таќаллубкорон шармандавор аз кишвар фирор карданд, аммо сенориёнависони бешарм аќиб нанишастанд. Дар њамин њол, муъљизае рух дод ва њарду номзадро пирўз эълон карданд. Агарчи њифзи оромиву субот муњим аст, вале бањс сари воќеъияти бархурд бо интихоботист, ки яке аз меъёрњои аслии демократия дониста мешавад.

киву дифоъкунанда кист? Масъалаи баъдї ин аст, ки агар дар њар куљое аз дунё як шахси ѓайри низомї кушта шавад, СММ њамчун мудофеъи њуќуќи башар садо баланд мекунад. Аммо дар муддати 10 рўз Исроил дар Ѓазза 30 зан ва 62 кўдакро вањшиёна ба ќатл расонидааст, вале СММ мегўяд: Исроил њаќ дорад аз худаш дифоъ кунад ва гўё њуќуќи башар танњо моли Ѓарбу Исроил будаву мардуми Фаластин бењуќуќанд ё башар нестанд. Чунин ба назар мерасад, ки муъљизаи СММ ин куштори 62 кўдак ва 30 зан барои дифоъи ин созмон аст. Хулоса, мутаассифона, демократия њам мисли атом дар якљо ба нафъи мардум истифода мешавад ва дар љои дигар бар алайњи он. Ќудратњое дар дохили кишвари худ аз атом барои сохтани васоили пизишкї истифода мекунанду техноложиашонро таќвият мебахшанд ва ба нафъи мардум истифода мебаранд, вале боз дар љои дигар атомро бар зидди мардуми кишмари дигаре истифода карданд. Чунин як истифода имрўз аз демократия сурат мегирад, мисли атом. Агар намехоњанд кишварњои исломї соњиби энержии њастаї шаванд, ба шакли каме мутафовиттар кишварњоеро дорои як низоми демократии солим њам дидан намехоњанд. Зеро агар атом кишварњоро аз нигоњи низомї пурќудрат намояд, демократия ва мардумсолорї онњоро аз нигоњи иќтисодиву иљтимоъї ва сиёсї пешрафта ва мутараќќї месозад. Пас мутмаинан ин “муъљиза”-њои демократї тасодуфан ба вуљуд наомадаанд.

Бобољони Ќаюмзод

8

24 июли соли 2014

www.nahzat.tj

аз дафтари хотирот

(Идома аз шумораи гузашта) - Ман њамчун нозир аз як гўша истода мегўям, агар Њизби нањзати исломї ба ќудрат бирасад, ман фикр намекунам, Достиев ё Убайдуллоевро чї хеле ки имрўз масалан, давлат ноиби Шумо — Шамсиддин Шамсиддинову Мулло Ќосиму дигар нафаронро, ки дар њабс њастанд, њизби шумо ба њабс кашад, барои баќои ќудрати худ. Ё иштибоњ мекунам ва Шумо метавонед, онњоро ба њабс кашед, барои њимояи манфиатњои њизби худ?

– (Бо табассум) Хуб, дигар… Ман ин масъаларо каме аз њам људо мекунам ва яку якбора њамаашро њукуматї эълон намекунам. Аввалан, дар воќеъ, мо њаргиз ин корро намекунем. Бо онњое, ки сулњ кардему даст додем ва бо онњое, ки дар сари як дастархон нишастем, њаргиз ин корро раво намедорем. Масалан, ман намекунам ва розї њам намешавам. Аммо шояд одамоне низ њастанд, ки фаразан, бо Достиев ё Убайдуллоев кадом ѓаразе доранду ќарор нашинанд. Барои мисол, агар дар маснади додситон бошанд ё дар

Сайид Абдуллоњи Нурї: ягон маќоми дигари баланд кор кунанд, фаќат дунболи њамин чизњо мераванду коњњои кўњнаро бод мекунанд ва аз миёни онњо ягон чиз меёбанд. Аслан аз низоми, њоло бигўем љаноби оќои Рањмонов дар њамин коре, ки нисбати Мавлавї Муњаммадќосим ё эшони Шамсиддинхон шудааст, сахт норозиям. Албатта, барои ман њазорон бор бењтар буд, ки ба љои онњо худи маро њабс мекарданд. Чун ман худам њабс мешудам, дигар ба њамон обрўи худам будам, вале дар озодї натавонистам онњоро, ки бо тўњмат рафта пушти панљара бурданд, наљот дињам. Ин амал бароям бисёр мушкил буд ва њанўз њам мушкил аст. Фикр намекунам, ки њама чиз бо дас­тури љаноби Рањмонов шуда бошад ё њама чизро ў гуфта бошад, барои Рањмонов њуљљатњо омода месозанд. Онњое чунин њуљљат омода месозанд, ки намехоњанд ин ду гурўњ бо њам муттањид бошанд, намехоњанд ин ду гурўње, ки сулњ карданд, њамин хел сулњу вањдат ва якпорчагию њамдигарфањмияшон идома пайдо кунад. Њар рўз як дасиса, амал ва њилае созмон дода, онњоро расмї, “ќонунї” месозанд. Њазор кодекси љиноиро љамъ карда, моддањои мухталифро истифода мебаранд… Ман ваќте дар бораи худам мехонам, тааљљуб мекунам. Дар баъзе парвандањои љиної маро низ њамроњ кардаанд. Ваќте онњоро мехонам, тааљљуб мекунам, ки чї ќадар соатњои даќиќу иттилоъи даќиќ…ва офарин мегўям ба ин мардум, ки њанўз њам аз мо бовар доранд. Ба дараљае даќиќ, ки бо зикри макону баёноти шоњидњо навиштаанд, њатто худи инсони «гунањкор» њам бовар мекунад, ки шояд кадом ваќте њангоми хобаш чунин љиноятеро содир карда бошад. Ин хел њуљљатњоро пеши љаноби оќои Рањмонов мебаранд. Агар ў ќабул њам накунад, бовар дорам эњтиром мекунаду мегўяд, ин Шамсиддинхон муъовини домулло Нурист, инро фикр

кунед, ки дуруст аст ё на?! Онњо дар заминаи «далел»-њои сохтаи худ боз њам шифоњї љаноби Рањмоновро мутаќоъид месозанд, ки ин шахс чунин љиноятро кардааст. Дигар ў хилофи ќонун рафта наметавонад, ин хел чизњо њаст.

– Аммо, устоди арљманд! Шумо мегўед, бояд масъалаи сулњро аз ин масъалањо људо кард? Ин кор ношуданист. Ёд дошта бошед, яке аз бањсњои сахттар дар гуфтушунидњои сулњ ин буд, ки тарафи давлат намехост њизберо, ки бар пояи дин таъсис ёфтааст, иљозаи фаъолият бидињад. Дар худи КОМ њам њангоми баррасии тарњи ќонуни њизбњои сиёсї ва ё дар Ќонуни асосї сари вожаи “давлати дунявї” ин бањсњо идома кард. Гуфта мешуд, њизби сиёсии динї ба дунявияти низом муѓойир аст. Дуруст аст, ки Шумо дар масъалањои њалнашаванда ва ё масъалањои дигаре аз лињози таъмини сулњ њалкунанда набуда њам гузашт мекардед. Оё дар бањс атрофи њизби сиёсии динї лањзањое шуда буд, ки Шумо фикр карда бошед, хуб, агар илољи дигар нест, мешавад дар ин масъала њам ба хотири сулњ гузашт кард?

– (Пас аз сукути давомдор) Бале, мо ба ростї то ба чунин лањза нарасида будем. Дар КОМ танњо бањсњое буданд сари вожаи “дунявият”. Дар бораи фаъолияти њизби характери динидошта мушкили зиёд љо надошт. Мо созишнома дар ин мавридро дар Бишкек имзо кардем ва масъала танњо ба раванди итѓоми низомињо вобастагї дошт, яъне афроди мусаллањи ИНОТ, дигар њељ мушкиле набуд. Вале мушкил дар калимаи “дунявї” љо дошт. Мо мехостем Ќонуни асосиро таѓйир бидињем ва калимаи “дунявї”-ро аз он берун кунем. Љанљолњои байни мову онњо рўи њамин масъала то 8 моњ идома кард. Њар боре ба бањси масъалањои дигар мерафтем, пешрафт доштем, вале бањси ин масъала њамеша боќї монда

буд. Нињоят чун дидем, ки аз љониби муњтарам гузаштњо дар ин бора нест, мо худамон роњњое пайдо кардем, ки дар њолати дунявї будан њам њељ гуна мушкиле дар фаъолияти њизби динї пеш наояд. Агарчи тарафдорони мо ба ин роњи њал мухолиф буданду мегуфтанд, мављудияти чунин истилоњ дар Ќонуни асосї ба маънии он аст, ки њизби сиёсии динї наметавонад фаъолият дошта бошад. Вале бо мутолиъаи санадњои байналмилалї ва дигар ќатъномањо дарёфтем, ки ин ба кори мо мухолифат надорад, тасмим гирифтем бо ин гурўње, ки моро фањмидан намехоњад, сари як калима кашокаш накунему аз он даргузаштем. Вале, ба ростї дар бораи њизби исломї чунин мухолифати зиёд набуд, мо ба он сарњад нарасидем, ки ончи дар саволи Шумо матрањ мешавад, љавоб дињем, оё дар њамон љо њам Шумо гузашт мекардед ё намекардед?! Ба њар њол, он ваќт ман дигар будам, њоло дигар шудам. Аз ин хотир, наметавонам бигўям, ки дар он ваќт чї тасмиме гирифта метавонистам. Агар гуфтушунидњо имрўз љараён медошт ва аз ман њамин чиз талаб мешуд, мегуфтам, барои хотири сулњ, барои он ки мардум тинљу ором бошанд, аз ин њам гузашт кардем.

– Дарозтарин коршикании њайати ИНОТ дар КОМ чањор моњ давом кард ва он бастагї дошт ба масъалаи кумисюнњои интихоботї. Пешнињоди ИНОТ ин буд, ки 20%и курсињо дар ин кумисюнњо аз боло то поён, њатто дар хурдтарин ќитъањои интихоботї, ба намояндагони ањзоби мухолиф дода шавад. Фикр мекунам, ин талаб њам иљронашуда монд, зеро баъдан аз ягон манбаъ дар бораи ќабули чунин ќарор хабаре нашр нагашт. Пас оё ин талаб иљро шуд ё на?

– Њоло на њама чиз рўшан дар ёдам мондааст, зеро масъалањо њам зиёд буду бањсњо њам. Фикр мекунам, дар њамин давра ман сафаре доштам

ва дар њалли бањс набудам ва ин мавзўъро дар Ќонуни асосї љой надоданд, зеро бо вуљуди ањамияташ як чизи љузъї шумурда мешуд. Тасмим ин буд, ки масъала дар ќонуни конститутсионии интихобот љой дода шавад, фикр мекунам, њамин чиз буд он љо.

– Аммо дар интихоботњое, ки баъдан барпо шуданд, намояндагони оппозисюн ба кумисюнњои интихоботї роњ дода нашуданд. Оё ду интихобот: президентї ва порлумонї ба он шевае, ки барпо шуданд, таъсире ба раванди сулњ доштанд? Оё сулњро таќвият мекарданд ва ё баръакс тазъиф ва оё наќши давлат дар интихоботњо эътимоди тарафњои сулњкунандаро афзоиш медод ва ё баръакс тухми нобоварї мекошт?

– Воќеан, ман њамчун касе, ки иддаъо дорам, бештар аз дигарон барои тањкими сулњ ѓам мехўрдаму мехўрам, њама чизро хеле бо њассосият ќабул мекардам. Воќеъан, ин чизњо таъсири баде доштанд ба раванди сулњ, таъсири манфї. Масалан, ваќте ќонунњо иљро намешуданду бозињое сурат мегирифтанд, ки њамдигарфањмї аз байн мерафт, гумонњо пайдо мешуд аз њарду тарафу нобоварї ба миён меомад. Аз сўи дигар мо дар бунёди сулњ он ќадар амиќ рафта будем, ки агарчи инњо зараррасон буданд ва дар њоли такрор шудану зиёд шуданашон метавонистанд ба сулњ зарба зананд, вале пуштибонии мардум аз сулњ, таваљљуњи созмонњои байналмилал ва кишварњои нозир ба дараљае буд, ки аз чунин тањаввулот пешгирї кардан мумкин буд. Ин чизњо тањдидњои вазнину калон буданд, вале на ба андозае, ки сулњро аз байн баранд. Њатто мушкилоте, ки дар сабти номи номзади мо, Давлати Усмон њам ба миён омад, наметавонист вазъиятро комилан таѓйир дињад ва муносибати њукумату оппозисюни собиќро тахриб созад, чунки асли мушкил дар дохили худи мо буд. Шарте гузошта буданд,

www.nahzat.tj

24 июли соли 2014

аз дафтари хотирот ки агар он шартњо намешуданд, ба комиссия њам рафта намешуд ва фаъолияти он њам бо њамин ќатъ мешуд. Дар он сурат, раванди сулњ, агар аз байн намерафт, заъиф мешуд. Роњи баромадан аз бўњронро надоштем. Хуб, дар бораи Давлат Усмон, мо натавонистем њамон миќдори зарурии имзоњоро љамъоварї кунем ва ин воќеъият буд. Вале онњо ўро ѓайриќонунї, бидуни њамоњангї бо мо, бо вуљуди он ки шифоњану расмї эълон кардем, ки омода шуда натавонистем, онњо номзадии Давлат Усмонро ба ќайд гирифтанд, яъне кореро карданд, ки мо розї набудем. Як рўз пеш мо љаласа доштем дар ситоди оќои Давлат Усмон ва љаласа њудуди 5 то 8 соат давом кард. Њама чизњои марбут ба КОМ ва интихоботу номзадии Давлат Усмон њам баррасї мешуд. Аммо он љониб барои он ки мабод интихоботро тањрим ё бойкот эълон кунем, барои пешгирї аз чунин иќдом маќомот моро ба гуфтушунид даъват намуданд. Дар ситод суњбат кардему ба њамин хулоса расидем, ки талаб кунем он чизе, ки мебоист ба мо дар КОМ дода мешуд ва њоло дода

9

Бале, ман гузашт кардам нашудааст, бидињанд ва аз тањдиди тањрими интихобот мегузарем. Дар як љаласаи васеъи панљ-њаштсоата мо талабњои ба таъхир афтодаи фаъолияти КОМ-ро муфассал навиштем ва аз оќои Давлат Усмон хостем, ки худаш биравад барои суњбат кардан, аммо он кас нарафтанд. Мо њамроњ бо устод Њимматзода рафтем ва аз соати 10 то 12-и шаб нишастем, он чизе ки дар протоколи КОМ гўё мо, њамчун кормандони ситоди оќои Давлат Усмон пешнињод кардем, президент њамаи онњоро ќабул кард ва роњи фаъолияти КОМ боз шуд. Дархостњое, ки доштем, то як андоза мавриди иљро ќарор гирифтанд ва мувофиќи ќароре, ки дар ситод гирифта шуд ва дар љавоб ба пазириши талабњои КОМ оќои Давлат Усмон њаќ надошт, ки бойкот эълон кунад. Њама розї буданд, ки агар ин протокол имзо шавад, фардо дар интихобот ширкат мекунем. Протокол њамон шаб имзо шуд, агарчи соат аз яки шаб њам гузашта буд, эълон кардем, ки дар интихобот ширкат мекунем. Яъне њар касе хост, овоз медињад, нахост, кори ў. Ман њам рўзи дигар, дар поёни рўз рафтам ва раъй додам. Ин љо дигар чизи бузургу фитнаангез њам вуљуд надошт ва масъалањо бо тафоњуми њамдигарї њал шуданд.

– Аммо чаро дар натиља љаноби Давлат Усмон аз Њизби нањзати исломї хориљ шуд?

– Не, оќои Давлат Усмон то њолї њозир њам аз Њизби нањзати исломї хориљ нашудааст, балки баъд аз вазифа барканор шуданаш омаду гуфт, ки барои таќвият додани љињатњои иќтисодии худ як сол-ду сол рухсатї мехоњад. Хуб, њоло бо корњои худаш машѓул аст. Чанд бор суњбатњое њам, ки доштем, гуфт, ман њоло аз њизб набаромадаам, фаќат фаъолиятамро боздоштам.

– Дар давоми ин њама мушкилот ва шебуфарозњо, Шумо бо афроди гу-

ногуне рўбарў шудеду њамкорї кардед. Яке аз аввалин ашхосе, ки бо Шумо аз имкони сулњи Тољикистон њарф зад, љаноби Евгений Примаков буд. Оё мешавад, аз он мулоќот ёд кард? Таассуроти Шумо чист аз ў дар пайванд ба сулњи Тољикистон?

– Воќеъан, љаноби Примаковро дар ќиёс бо дигар афроди русу русзабон як гуна дигартар дарёфтам ва њис кардам бо мардуми мусулмон алоќмандии бештар дораду хуб мефањмад ва бомутолиъа аст. Ба фикрам, дар робита ба њамаи мардуми мусулмон, на танњо тољикон кўшиш мекард, ки масъалањои мављударо њал кунад ва ё ба њалли онњо кўмак расонад. Аввалин мулоќоти мо њамин таассуротро эљод кард ва дидам, ки як одами нармгуфтор асту суханаш аз дохили дилаш меояд, барои некї, на барои ба бероњагї кашидан ё мунњариф кардан. Њис кардам ба тољикон некї мехоњад ва ќадр мегузорад ба он ки тољикону русњо солњои зиёде бо њам зиндагї карданд. Паёми вай ин буд, ки љангро ќатъ кунем ва бо роњи дигар ба њадафњои худ бирасем. Дар љараёни гуфтушунидњо низ ба натиљањо расидан хеле сахт буд, гоње натиљае ба даст намеомад ва намояндагони Русия дар гуфтушунидњо тавре рафтор мекарданд, ки кас фикр мекард, онњо ба масъала љиддї муносибат намекунанд. Вале аз он ваќте Примаков вазири умури хориљии Русия таъин шуд, мо дар фаъолияти намояндагони Маскав дар музокироти Тољикистон дигаргунињоро мушоњида кардем. Акнун шахсиятњое аз Русия намояндагї мекарданд, ки љиддитару тавонмандтар буданд ва њадафдортар. Дар њамин давра буд, ки музокирот њам ба натиља расид ва сулњ њам нуќтаи охирини худашро гузошт. Њангоми суњбат дар Маскав дар рўзи имзои созишномаи сулњ он кас ёдовар шуд, ки мо хишти аввалро дар ваќташ дар Кобул гузоштем, имрўз хишти нињоиро дар Маскав мегузорем. Воќеъан, метавон гуфт, ки сањми ин одам дар расидани тољикон

ба сулњ бузург аст, ба монанди сањми оќои Вилоятї, вазири корњои хориљии Ирон, ки бештар бо оппозитсия сари кор дошт ва бо тамоми љиддият талош мекард. Яъне Примаков бо њукумати Тољикистон ва Вилоятї бо мо њамкорињои наздик доштанд.

– Чун сухан аз шахсиятњое рафт, ки ба сулњи тољикон хидмат кардаанд, аммо дар бораи мадади Ањмадшоњи Масъуд ва Бурњонуддини Раббонї чї гуфта метавонед?

– Наќши оќои Масъуд ва устод Раббонї дар сулњи Тољикистон наќши калидї буд. Гуфтугўњои мо бо онњо дигар бидуни сиёсат буданд. Њоло дар бораи ашхосе, ки дар сулњи Тољикистон сањм доранд, суњбат кардем, онњо ва бисёри дигарон зимни манфиатњои сиёсии худ ба сулњи Тољикистон кўмак мекарданд, вале Масъуд ва Раббонї манфиатњои сиёсї надоштанд дар он шабурўз. Дар он ваќт аз њама зиёдтар, ба фикрам, манфиатњои миллиашон онњоро таќозо мекард, ки барои сулњи Тољикистон талош кунанд. Масалан, аз њамон рўзњои аввале, ки бо устод Раббонї, ба ќавли мову шумо як домулло, суњбат мекардем, ин гапу таблиѓи ў буд, ки биравед сулњ кунед, љанг даркор нест, ман рафтаму дидам, ки мардуми Тољикистон мусулмонанд, рањбарони имрўзааш њам ба мусулмонї алоќамандии зиёд доранд. Ин гуна таблиѓотњо аз тарафи устод Раббонї њамеша буданд, њамчунин аз тарафи Масъуд њам. Вале Масъуд ба тарзу шакли дигар моро ташвиќ мекард. Дар мошинаш савор мешудем ва моро кўча ба кўчањои Кобул мегардонд, њама харобазор. Њамонњоро ба мо нишон медоду мегуфт, кўшиш кунед, ки Тољикистон њаминљўрї нашавад ва Душанбеи шумо монанди Кобули мо набошад. Масъуд мегуфт, ин љангњои бемаънї аввалу охир надоранд. Ваќте љилав дар дасти бегонањо бошад, њар ваќте онњо мехоњанд, љанг мекунї, њар ваќте нахоњанд, љанг намекунї. Аслан дар ихтиёри худат нестї, ки њар

ваќте хостї, љанг бикунї ва њар ваќте нахоњї, љанг накунї ва ё сулњ бикунї. Вале модоме масалан, Афѓонистон дар ќабзаи дигарон афтодааст, мо њељ коре карда наметавонем. Агарчи мехоњем, аммо ба љое намерасем. Њоло шумо кўшиш кунед, ба љое нарасед, ки шумо њам дар ќабзаи дигарон бошеду рўзе шавад, ки дигар њељ кор кардан аз дастатон наояд. Бинобар ин, бо њар роње набошад, шумо бояд њамдигарро бифањмеду сулњ кунед. Ман њам бо онњо суњбат мекунам, то љойгоњи шумоёнро дар он љо муайян кунанду бозгардед ба ватан, мегуфт Ањмадшоњи Масъуд. Хулоса, таблиѓоти онњо дигар тарз буданду суњбатњо њам. Суњбатњои гўё худмонї бо онњо мешуд, ки гоњо мухолифат мекардему гоње мувофиќат. Дар охир њамин буд, ки ваќте ман љиддан тасмим гирифтам, ки сулњ мекунам, устод Раббониро дар кўчаи як дењае ёфтам. Ин замоне буд, ки баъд аз суќи давлаташ дар Кобул ва берун рафтан аз Кобул буд. Дар њамон кўчаи дења љое нишастему суњбат кардем. Ба он кас бигуфтам, Шумо биравед ва ба оќои Рањмонов бигўед, ки ман сулњ мекунам. Баъди њамин суњбат шурўъ шуд, яъне амал оѓоз ёфт. Музокирот давом дошт, вале њама ба тарзу услуби сиёсї, пеш мерафтему аќиб менишастем, чун њанўз тасмими љиддї ва нињої нагирифта будем. Барои њамин нишастњо гоњ бонатиља ва гоње бенатиља буданд. Баъд аз њамин пофишорињое, ки онњо карданд, тасмимгирї шуд ва аввалин касе, ки паёми сулњро расондааст, устод Раббонист. Аввалин протоколи бисёр содда ва дастнависе, ки воќеъан имзои дигар созишномањоро њам ба вуљуд овард, дар Хостдењ, як дараи тангу торики Афѓонистон ба вуљуд омадааст. Хайр, баёдмонданист, охир….

– Бале, њатман. Ва боз агар аз шахсиятњо бигўем, Шумо ягона сиёсатмадори Тољикистон њастед, ки бо

(Идома дар сањ. 12)

10

24 июли соли 2014

www.nahzat.tj

забон ва фарњанг

Шаст сол пеш дар торихи 15-уми июл адиби бухороие дар шањри Душанбе даргузашт, ки ўро ба шеваи рањбарони Шўравї бо шиква ва пурљамоъат ба хок супурданд. Тамоми форсизабонони Осиёи Миёна дар сўги ў доѓдор шуданд. Марде, ки дар ањди амири Бухоро ба хотири њамроњї бо љунбиши «Љадидия» ба чўб хўрдан мањкум шуд, вале баъд аз иљрои њукми 75 зарбаи чўб љон набохт ва ба бадтарин зиндони марги Бухоро андохта шуд. Сиёњчоли зеризаминї, ки рўйи захмњои пушти ў роњ мерафт ва мадфуъи њамбандонаш бар уфунатњои ў меафзуд. Аммо ў бењуш ва нимњуш зиндониёнро ба бовар ва умед даъват мекард, ки ин рўзњо базудї поён хоњад ёфт: ирода ва умеди худро аз даст надињед.

Садриддин Айнї;

ќобили дарку фањми фаврии он бошад. Дар замоне, ки сарватмандон, атрофиёни амири Бухоро ва охундњои замон мухолифи босавод шудани мардуми оддї ва тавзеъи китобњое, ба ѓайр аз Ќуръон буданд, Садриддин Айнї ва њамроњонаш рўзномаи «Шуълаи инќилоб»-ро чоп ва аз тариќи писарбачањои мадориси хонагии худ байни хонаводањо тавзеъ мекарданд. Писарбачањое, ки метавонистанд ин рўзномањоро барои мардону занон бихонанд ва шарњ дињанд. Садриддин Айнї ва њамроњонаш барои ин мардум, ки аз онњо бо ановини халќи ранљбар ва ситамдида ёд мекарданд, мардуме, ки бархеи онњо њануз «барда» буданд, аз озодї ва њаќќи интихобу эътироз мегуфтанд. Бањсњое, ки ин рўзњо доман гирифта, дар даврони Айнї низ шунида мешуд. Байни љадидињои он даврон ва маъорифпарварони баъдї ин бањс вуљуд дошт, ки дониши мардумро бояд иртиќо дод ё

њоли њозир низ дар љомеъаи тољик рўшанфикрон њанўз барои мардуми оддї ва бо њамон шеваи ќадими ќарни нуздањ менависанд, вале робитаи лозим бо мардум надоранд. Чун мардуми имрўза мисли ќабл дигар бесавод ва бетаваљљуњ ба сиёсати кишвару минтаќа њам нест. Мардуми одї дар даврони Айнї ба унвони раъият ва ё «фуќаро» ёд мешуд. Аммо мардуми имрўза, ба хусус анбўњи муњољирони кории он, љањонбинї ва таљрибањои васеътаре аз рўшанфикрони тољик доранд, ки дар ватан бо ними нони хушк ќаноъат кардаанд. Имрўз мардуми оддї дигар фуќаро нестанд, мардумони печида, боалоќаву дониш ва орзуи баланд, омодаи кашфи дунё ва љањонњои дигаранд. Рўшанфикрони имрўза, адибону шоирони муњтарами тољик бояд рањнамову њидоятгари ин мардум бошанд ва забони онро сайќал дода, барояшон адабиёт бинависанд. Навиштањои Садриддин Айнї ва дигар адибони он даврон бешак ниёзњои мардуми имрўзи тољикро бароварда наметавонад. Аммо онњо њанўз барои њамон Одинаву Дохунда ва Гулнорњое менависанд, ки устод Айнї бо онњо њамсоя буд. Маориф ва фарњанги тољик имрўз њам мисли даврони Айнї омехта бо сиёсат ва фурсатталабињои сиёсат-

рўшанфикри тољик ва мухолифони имрўзаш Дар ин рўзњои сахти зиндагонї Сад­ риддин Айнї њамчунон ислоњталаб буд ва бовар дошт, ки бо роњи ислоњот вазъияти сиёсї ва иљтимоии Иморати Бухороро бењбуд бахшидан мумкин аст. Айнї, ки тоза ба љунбиши «Љадидия» пайваста ва худро пойбанди назарияњои Ањмади Донишу Садри Зиё медонист, танњо замоне аз ислоњталабї даст кашид, ки бародари ў ба ќатл расид. Он замон ў ба артиши рус пайваст. Садриддин Айнї беш аз ин ки адибу шоир ва рўзноманигор бошад, сиёсатмадор буд. Ў дар дохили кишвар њамроњ бо мардум буданро ба тарки кишвар тарљењ дод ва тамоми умри худро дар роњи босавод кардани мардуми нодор ва ситамдида сарф кард. Айнї дар «Ёддоштњо» аз васияти падар менависад, ки гуфта буд: Ба њиљ ваљњ мулло машав, охунд машав, мударрис бишавї майли худат. Васияте, ки Айнї то охири умр дунбол кард ва тамоми фаъолияти худро ба омўзиш ва фарњангу маърифат ихтисос дод. Аммо дар даврони ў њамаи инњо њамроњ бо сиёсат буд ва ночор сиёсатмадорї низ мекард. Сиёсаташ яке ба наъл ва яке ба мех задан буд ва ё ба ќавли тољикон, тавре рафтор мекард, ки њам лаъл ба даст ояду њам ёр наранљад. Ёр давлати Шўравї буд, аммо борњо ранљањ дод, агарчи ба хотири нуфуз ва эътибори ў байни мардум аз муљозоти роиљ, мисли табъид ва зиндон дар њаќќи ў худдорї мешуд. Айнї то охири умр ба ин сиёсати худ идома дод, яъне навиштани асарњои таърихї. Муњимтарин навиштаи ў «Намунаи адабиёти тољик» мебошад, ки решањои адабиёти клоссикиро ба шаффофтарин шева муаррифї кардааст, борњо мамнуъ шуд. Аммо Айнї бо ин ки маљбур буд дар ихтирои миллати љадиде ба номи тољик ва роњандозии хати сириллик бо сиёсати рўз њамкорї кунад, бо навиштани ин китоб мехост бигўяд: «Об агар садпора гардад, боз бо њам ошност». Шаст сол баъд дар соњили ороми имрўз Баъд аз фурўпошии Шўравї дигар

на њамаи ин саргузаштњои Садриддин Айнї ва њамроњони ў дар ёдњост ва на шароити он даврон, шароите, ки ин гурўњи рўшанфикронро маљбур ба гирифтани тасмимњои душворе мекард, ки шояд дар шароити ором ва муътадил онњоро ба зењни худ роњ намедоданд. Айнї агарчи чорчўби шеърро шикаст ва ба наср рў овард, аммо дар шикастани чорчўби давлати рўз на тавонашро дошт ва на метавонист љонбозї кунад. Яке аз сиёсатњои дигари ў ин буд, ки бояд зинда монд ва муфид буд на ин ки кушта шуд ва мардумро танњо рањо кард. Аммо њоло беш аз бист сол мегузарад, ки Тољикистон дигар љумњурии Шўравї нест ва фарњангистону замини мустаќил дорад, бисёрињо ўро муќассир медонанд, ки гўё боиси мањдуд шудани забони тољикии форсї ба сатњи мањаллї шуда, дар ќатъи робита бо форсии Ирону Афѓонистонро замина чидааст. Биёед баргардем ба замоне, ки Сад­ риддин Айнї ва гурўњи рўшанфикрони тољик, ки худро дар авохири ќарни нуздањ дарсомўхтагони мактаби Ањмади Дониш ва Садри Зиё медонистанд. Ин ду чењраи шинохташудаи он даврон бо истифода аз нуфузи худ байни мардум ва њам байни охундњо ва њам марги Бухоро аввалин гомњои ислоњталабиро бармедоштанд. Забон онест, ки мардум бифањманд Бањсеро, ки Ањмади Дониш дар бораи ба чолиш кашидани забони муѓлаќ ва пур аз муболиѓаву мадњсароёнаи он даврон шуруъ кард, ба фаъолиятњои амалии Садриддин Айнї баъд аз ду дања анљомид. Забони навиштории тољикони он даврон мањдуд буд ба асноди расмии моливу мулкї ва номанигорињои давлатии аморати Бухоро. Шеър ва тазкирањое, ки мардуми оддї хонда наметавонис­ танд. Дар солњое, ки Садриддин Айнї ва дигар љадидињо (ки дертар худро маъорифпарварон номиданд) шабу рўз барои босавод кардани мардуми оддї ва роњандозии мадориси сабки љадид талош мекарданд, забони халќро асос гирифтанд ва ба мардум навиштану хондани забонеро омўзонданд, ки

сатњи нигоришу баёни рўшанфикронро пойин овард. Ин навъи бањсњо маъмулан ба ин натиља меанљомид, ки бояд аввал аз мардум миллат сохт ва баъд барои он илму дониш ва маърифат омўхт. Мардуме, ки наметавонад исми худро бинависад, мардуме, ки њаќќи интихоби замони хўрду хоби худро надорад, чї гуна бояд Бедил, Ањмади Дониш ё «Тањзибуссибён», «Заруриёти диниё» ва «Тартил-ул-Ќуръон» бихонад? Ин китобњои дарсї буданд, ки дар дањаи аввали ќарни нуздањ барои мадориси усули љадид навишта шудаанд. Ин тањаввулоти давронро Муњам­ мадљон Шакурї, донишманди фаќид, мутаассир аз инќилоби соли 1905-и Русия медонад ва њамин тавр мутаассир аз рўзномањои нисбатан озоди русї ва туркї, ки аз тариќи Озарбойљон ба Бухоро мерасиданд.

Барномањои нотамоми маорифпарварони тољик Барномаи баъдии маорифпарварони тољик дар ду дањаи баъд иртиќои дониш ва сатњи фарњангу маорифи мардуми оддї буд, то ба таъсиси Тољикистон дар соли 1929 расид. Њоло, ки талошњои онњо самар дода, баъди њудуди панљ соли марзбандињои тоза дар Осиёи Миёна аз љониби русњо кишвари љадид ва кўчаке ба номи Тољикистон сар бардошта буд, замони идомаи бењбуд додани сохтори омўзишї буд. Аммо ин барнома бо фаро расидани љанги љањонии нав базудї нотамом монд. Нотамом мондани ин барномаи маорифпарварон боис шуд, ки раванди рушди фарњангї ва торихии тољикон мутаваќќиф шавад. Бешак агар идома пайдо мекард, њоло фосилае ба ин бузургї байни се шохаи аслии забони порсї мављуд набуд. Агар он барнома идома пайдо мекард, мардуми оддї дигар мисли ќабл сода ва осонпараст намемонд ва табаќаи мутавассите эљод мешуд, ки љойи холии ашрофзодагон ва муњаќќиќони улуми диниву дунявї бо мурури замон пур мешуд. Таѓйири фарњанги мардум Чунин ба назар мерасад, ки дар

мадорон аст. Њамин аст, ки адибону рўшанфикрон ва шоирони тољик гўшагир ва танњо хор шудаанд. На навиштаи худро мехоњанд мунташир кунанд ва на дарёфтаи љадидеро мехоњанд бо дигаре бањс кунанд. Нерўи зиёде надоранд, азбас кисањо холист. Ѓами нон њасту гўши муштоќе њам нест.

Айнї муќассир буд? Бо ин њол, чунин ба назар мерасад, ки чашмњои бисёре аз фарњангиёни тољик њамчунон баъд аз як ќарн ба дунболи нимаи холии пиёла аст. Ба дунболи нимаи кандашуда ва резу пошхўрда, нимае, ки дигар шояд њељ ваќт љузъе аз Тољикистон нахоњад шуд. Пурсиши аслї ин аст, ки ин фарњангиён барои он нимае, ки ба таври расмї ва ќонунї аз они тољикон аст, чї коре кардаанд ё ќарор аст анљом дињанд то вазъи забон ва фарњанги тољикї рў ба бењбуд оварад? Чї касоне метавонанд кумак кунанд, ки дур аз сиёсат ва ќудрат мондаанд ва тавони талошу имкони таъсиргузории худро дубора чун дар даврони Айнї, њатто дар даврони Лоиќ Шералї ба даст оваранд? Нуктаи дигар ин аст, он рўшанфикроне, ки имрўз аз соданигории Айнї меноланд ва ўро боиси аќибмондагии имрўзии тољикон медонанд, бояд худ ба ин савол посух дињанд, ки чаро аз њамбастагї бо решањои худ, ки Ирону Афѓонистон аст, метарсанд? Чаро аз вожаву таъбироти тењронї ва кобулї њарос доранд? Агар забони тољикї заъиф ва нокоромад аст, пас чї бояд кард? Русї навиштанро идома дод ё њамин забонро љуръаљуръа бо пазируфтани вожањои роиљи форсии Ирону Афѓонистон боз дубора ѓанї кард?

Ислоњталабони забони тољикии имрўз Шаст сол аз марги Садриддин Айнї мегузарад, шаст сол фурсат доштем то барномањои маорифпарварони тољики ќарни нуздањро идома дињем, ки надодем. Љанг, фаќр, истибдоди Шўравї, озори њамсояњо ва нигаронињои зиёде аз Ислом ва исломгароњо вуљуд дорад, аммо бањонањои мушобење дар даврони (Идома дар сањ. 14)

11 Њаќиќат ва фарќияти сарвату моликият дар иќтисоди исломї www.nahzat.tj

24 июли соли 2014

покї

Худованди мутаъол холиќ ва офаридгор, њамчунин молики њаќиќии осмону замин ва тамоми дигар чизњоест, ки байни осмону замин ќарор доранд. Худованд дар ин маврид мефармояд: “Он чї дар осмонњо ва он чї дар замин аст, аз они Ўст, он чї дар миёни онњост ва он чї зери хок аст”, (сураи “Тоњо”, 6). Яъне Њаќ таъоло молик ва мудаббири њамаи онњост. Аз ин лињоз, сарвату мол ва дорої дар Ислом бар њар шакле, ки бошад, аз офаридањои Худованд дониста шуда, мулки Ў таъоло ба шумор мераванд. Он чи ки инсон зоњиран дар ихтиёр дорад, бахшишу атоест барояш аз љониби Худованд ва ё ба таъбири дигар, моликияти мардум истихлофист. Яъне инсон ба ниёбат аз Худованд дар онњо њаќќи тасарруфро пайдо кардааст. Худованд дар ин маврид мефармояд: ” Ба Худованд ва паёмбараш имон биёваред ва аз он чи, ки шуморо дар он љойнишин сохтааст, инфоќ кунед...”, (сураи “Хадид”, 7). Худованд дар сураи “Нур”, ояти 33 ба ин амр возењу равшан ишора намудааст: ”Ва бидињед барои зердастони худ аз он моле, ки Худованд барои шумо додааст”. Парвардигори оламиён сабаби инро дар љои дигар чунин тавзењ медињад, инсон барои боровар гардонидани чизе, љуз талош барои рафъи монеъањо, вазифаи дигаре надорад. Самараи талоши инсон ва пайдо намудани натиљаи он ба дасти Худост. Вазифаи инсон танњо ин аст, ки донаро дар замин кишт мекунад, неш задану табдили он ба растанї ва ё дарахт бо ќудрати Худованд сурат мегирад. Сураи Ал-воќеъа, ояњои 6364: ”Оё шумо меруёнед онро“ ё ки Мо (ба ќудрати хеш) рўёнандаем онро?”, дар ояти 71-и аз сураи “Ёсин”: ”Оё надиданд (инсонњои бебасар), ки офаридем ба ќудрати хеш барои манфаъати онон чањорпоёнро, ки молики он чањорпоёнанд”. Ин оёти ќуръонї њаќиќати сарвату моликиятро бароямон баён намуда, ки ин њама дар њар шакле, ки зуњур намояд, молики њаќиќиаш Худованд аст. Аммо Худо онро барои инсон ато намудааст, то дар он тасарруф намуда, эњтиёљоти зиндагиашро таъмин ва заминро обод созад. Дар сурате ки њамаи сарвату дорої дар њаќиќат мулки Худоанд, пас инсон бояд онро бо роњу равишњое ба даст орад, ки Худованд барояш муайян намудааст. Зеро њаќќи тасарруф дар онро барои инсон Худованд додааст ва инсон бояд дар тасарруфоташ мутеъу пайрави ањкоми Худо бошад. Инсон бояд дониста бошад, ки Худованд њатман ўро дар мавриди молу дороияш муњосаба хоњад кард, ки онро бо чи васила ва аз куљо ба даст овардаву дар чи роње ба масраф расонидааст. Расули Худо(с) мефармоянд: “Дар њаќиќат дунё ширину сарсабз аст ва Худованд шуморо љонишини Худ дар он гардонидааст, пас муроќиб ва му-

нозири шумост, то бубинад чи гуна аъмол анљом медињед”. (Ривояти Муслим) Инсон аз ин љињат молик ва соњиби сарват мешавад ва дар он тасарруф мекунад, биноъан озодии мутлаќ дар тасарруф ва истифода аз онро надорад, балки бар ў лозим аст, тобеъи ањкоми Худо бошад ва ќавонини Ўро итоъат намуда, марзњое, ки Худованд муайян намудааст, риъоя намояд. Сарватро дар љое ба харљ расонад, ки Худованд дастур додааст ва аз харљи он дар љое, ки Худованд манъ намудааст, худдорї намояд. Худованд ин мазмунро дар ояти 77-и сураи “Ќасас” баён намудааст ва ин оят ба фалсафаи мулкият дар Ислом равшанї меандозад, ки аз он ин ањком хулоса мешавад: 1. Њар ќадар сарват ва дорої, ки инсон дорад, ато ва бахшиши Худованд аст.

2. Инсон набояд њангоми истифода аз сарват, њадафашро, ки охират аст, фаромўш намояд.

3. Сарват чун атои Худост, бояд инсон мутобиќ ба дастуроти Ў таъоло дар он тасарруф намояд, бад-ин сурат, ки агар Худованд инсонро дастур бидињад, ки аз моли худ барои дигарон харљ бикун, бар инсон иљрои ин дастур лозим ва вољиб аст. Зеро Худованд барои инсон эњсон намуда, ўро молики амволи худ гардонидааст. Пас ин њаќро њам дорад, инсонро амр намояд, то аз моли худ ба дигарон бидињад. Дигар, агар инсонро аз харљ намудани мол дар љое манъ намояд, инро ночор бояд бипазирад. Зеро Худованд сарф шудани молро дар љое иљоза намедињад, ки сабаби мафосиди иљтимоъї ва ё фасод дар замин гардад. Ин аст фарќи намоёну бориз байни иќтисоди исломї, сармоядорї ва иштирокият. Таври маълум, меъёр дар низоми сармоядорї дар воќеъ ва амал, суд ва фоида аст. Зеро дунявият, ки пояњои асосии он модда, манфиъату лаззат мебошад, асоси низоми сармоядориро ташкил медињад. Тайсиру баъзи ањкоми-л-буюъ ва-лмуомилоти-л-молия, 1/1. Сармоядорон бар ин назаранд, ки инсон дар робита бо дороияш, озодии мутлаќ дорад, бидуни ин ки ќувваи дигаре дар тасарруф ва истифода аз он сарват бо ў шарик бошад. Яъне инсон њаќ дорад, ки дар дорої ва сарваташ, чи гунае мехоњад, тасарруф намояд. (Ниг: Ал-иктисоду-л-исломи ва-л-казоё ал-фикхияти-л-муосира Дуктур Алї Ахмади Солус). Ќуръони карим ин андеша ва назарияро њангоми аз ќавми њазрати Шуъайб (а), дар сураи “Њуд”, ояти 87 њикоят намуданаш мазаммат намуда, рад мекунад. Зеро эътиќоду боварашон ин буд, ки молики њаќиќии сарват њастанд, на ин ки каси дигаре ин сарватро барои онњо дода бошад. Бинобар ин, калимаи “Амволино” (яъне ин дорої аз они худи мост)-ро истифода намуда, иддаъо мекарданд, ки њаќќи

тасарруфи мутлаќ дар ин амволро доранд ва молики њаќиќии он мебошанд. Ин андеша ва назарияи ќавми њазрати Шуъайб, рўњи аслии иќтисоди сармоядорист. Ќуръони карим ин худгарої, сармоядориро бо ин назария ва андеша, ки молу сарват дар воќеъ мулки Худост, иваз мекунад, агарчи онро ба инсон нисбат дода мешавад. Худованд дар сураи “Нур”, 33 мефармояд: ” Ва бидињед барои зердастон (мухотабон)-и худ аз он моле, ки Худованд барои шумо додааст”. Инчунин бад-ин васила решаи иќтисоди сотсиалистиро, ки моликияти фардиро дар васоили тавлидї намепазирад, мехушконад. Ин гуфтањои боло ба мо имкон медињанд, ки иќтисоди исломиро аз сармоядорї ва иштирокият, дар робита ба мол ва дорої, људо намуда, ба таври хулоса баён намоем: 1. Сармоядорї, эътирофи моликияти хусусї њам дар амволи истињлоќї ва њам дар васоили тавлидї. Афрод дар ин низом озодии мутлаќ доранд ва ба њар роњу василае, ки мехоњанд, дар дороии худ меафзоянд. Талош ва саъйи намудан барои њосил кардани фоидаи зиёд ва наќд, асос ва пешбарандаи иќтисод дар низоми сармоядорист, (нигаред: Алфиќњу-л-исломї ва адилатуњу 7/3 Дуктур Вањбаи Зуњайлї). Яке аз асосгузорони ин низом, Адам Смит мегуяд, њар як шахсият табиатан худпараст буда, кўшиш мекунад, ки доимо боигариашро афзоиш бидињад. Вале ин камбудї набуда, балки баръакс љамъиятро ба некуањволї мерасонад, (нигаред: Назарияи иќтисодї, Рањимов Р.К. сањифаи 20) 2. Иштирокият. Поя ва асоси иштирокият ин аст, ки бояд замин, корхонаву дигар василањои тавлидї дар

ихтиёр ва махсуси давлат бошанд. Зеро бар ин боваранд, ки њама гуна фасод ва мушкилоти иќтисодї аз ноњияи моликияти хусусї ба вуљуд меояд, (ниг: Мавсуату-л-арабия алоламия, сањ.1). Аммо ба гуфтаи Ленин таваљљуњ фармоед, ки чї гуфтааст: “Бисёре аз мардум дучори иштибоњ шудаанд. Зеро бар ин боваранд, ки ќонунњо бад-ин хотир вазъ карда мешаванд, то озодии мардум таъмин карда шавад. Аммо дар хаќиќат ва воќеъ ќонунњо ба хотири химоя ва хифзи давлат вазъ карда мешаванд. Бояд донист коргаре, ки дар корхона кор мекунад соњиби нафси худаш нест, балки корхона молик ва сохиби ўст”. Ва ё ба гуфтаи Иосиф Сталин: “Рањбарони корхонањо маслињати коргаронеро, ки бо њизби коммунист мухолифанд, њимоя нахоњанд кард», (ниг: “Ал-иќтисоду-л-исломи ва-лказоё ал-фиќњияти-л-муосира”, сах: 36, доктор Алї Ањмади Солус).

3. Ислом. Аммо иќтисоди исломї моликияти фардї ва умумиро ба таври мусовї мепазирад. Ислом мулкияти хусусиро эътироф намуда, барои он марзу њадњоеро муайян кардааст. Лаљоми онро комилан рањо намекунад, ки сабаби пањн шудани фасод дар замин шавад. Инчунин чањордањ аср пеш моликияти умумиро ба ќадри эњтиёљу ниёзе, ки љомеъа дар он замон дошт ва бо дарназардошти пешрафти иќтисодии њамонрўза муќаррар намуда буд. Ба унвони мисол, замину чарогоњњои чањорпоёни байтулмол, амволи ваќфї, масљидњо ва инчунин давлатї намудани моликиятњои хусусї ба хотири тавсеъаи онњо ва тасмими њазрати Умар (р) нисбат ба заминњои фатњшуда ва давлатї намудани онњо аз љумлаи моликиятњои умумист.

Исломиддин

(Давом дорад)

12

24 июли соли 2014

ину он

(Идома аз сањ. 9)

Сайид Абдуллоњи Нурї: Бале, ман гузашт кардам рањбари Толибон, Мулло Муњаммад Умар мулоќот кардаед. Ин чї хел мулоќот буд ва оё кўмаке карда ба Шумо?

– Бале, воќеъан ин чиз шуда буд. Як њайате аз намояндањои оппозисюн дар Ирон љамъ шудем ва аз Машњад тавассути њавопаймои СММ ба Ќундуз парвоз доштем. Дар васати роњи парвоз ду њавопаймои љангии Толибон моро маљбур карданд, ки ба замин фуруд оем. Илољи дигаре љуз фуруд омадан набуд. Дар фурудгоњи низомии Шиндон њапаймо фуруд омад ва намояндагони Толибон аз њар каси дар дохили њавопаймобуда њуљљату мадрак пурсиданд. Аз ман напурсиданд. Фикр мекунам, ваќте аз Ирон ба Ќундузу Толиќон тамоси радиої гирифтанд, ки устод дар фалон њавопаймо меояд, толибњо хаёл карданд, ки устод Раббонист он љо. Ба њамин хотир, онњо њавопаймои моро фуруд оварда буданд ва чун ин њол шуд, мо талаб кардем, ки њатман бо мулло Муњаммад Умар мулоќот дошта бошем. Хуб, шаб он љо мондем ва субњ оќои мулло Умар як њавопаймо равон кард ва моро гирифтанду бурданд ба Ќандањор ва дар он љо, дар фурудгоњи Ќандањор мо бо оќои мулло Муњаммад Умар суњбат доштем. Суњбати мо бештар љанбаи шиносої дошт, ки ба худи ман шинос шуданд ва аз ман пурсид, ки Шумо кистеду Нањзати исломии Тољикистон аз кай таъсис шудааст, чињо кардаву њозир чї кор мекунад. Атрофи њамин суолњо суњбат кардем ва дигар аз сулњ. Мулло Умар гуфт, ин њайъате ки сафар доред, бисёрашон риш надоштанду намояндањои демократия буданд ва дигар чизњо, инњо кињоянд? Хуб гуфтем, ки инњо киву кињо њастанд.

– Дигарон њам буданд дар суњбат?

– На, дигарон набуданд. Онњо љои дигаре нишаста буданд ва мо алоњида суњбат мекардем. Њамроњи ман оќои Давлат Усмон буд, вале ў њам дар берун монду ман танњо суњбат мекардам. Хуб, ин чизњо гуфта шуд ва омадем сари гуфтушуниди сулњи Тољикистону аз он гузаштем ба сулњи Афѓонистон. Ваќте дар бораи имкониятњои сулњи Тољикистон як соат саволу љавоб карданд, баъд ман гуфтам, биёед шумо њам сулњ кунед. Мо, гуфтам, бо њамин демократу коммунистњо якљоя шудем, барои хотири баќои миллати худ, барои он ки душманњо ватани моро аз байн мебаранду вайрону хароб мекунанд. Барои њамин мо сулњ мекунем. Шумоњо, ки њељ масъала надоред. Дар он тараф њам як мулло Раббонї њасту дар тарафи шумо њам як мулло Раббонии дигар, њама мулло њастед, бо њам биншинеду суњбат кунед. Ў гуфт, ин таљрибањо гузаштанду ин суњбатњо шудаанд. Ин рањбарон рафтанд дар худи хонаи Каъба, сари ќабри пайѓамбарон ќасам ёд карданд, вале ба кишвар омаданду савгандњоро ба фаромўшї супориданд ва ќазияи Афѓонистон роњи њалли сиёсї надорад. Ягона роњи њал низомист ва бояд њамаи ин рањбарони сиёсї ва фармондењони љињодї, ки њастанд, бояд ба љазои худ бирасанд. Бояд инњо набошанд ва мо бояд аз нав як давлати бидуни инњо бисозем. Роњи њал њамин аст, дигар роње нест. Мо аз фурсат истифода бурда, њарчанд ташвиќ кардем, ки ин тарзи масъалагузорї роњи њал буда наметавонад, ягона роњи њал сулњ аст. Вале онњо таљрибаи моро он ќадар ба назар нагирифтанд. Ба њар њол, мо гуфтем, дар Толиќону Ќундуз њељ гуна иртиботе бо гурўњњои Шумо надорем, њамчун муњољир истодаем ва мардум моро кўмак мекунанд. Њељ гуна мухолифат бо Шумо њам надорем,

www.nahzat.tj

њељ гуна коре бо љабњањои дигаратон низ надорем, ба сиёсатњои Афѓонистон њељ гуна кордор нестем. То рўзе њастем, њамин љо мемонем ва њамаи шумо барои мо бародаред. Ба њамин тарз бо онњо хайрухуш кардем ва њељ гуна осебу фишор ё тазйиќе набуд. Албатта, даъват карданд барои мењмонї, вале мо гуфтем, чун дар ихтиёри СММ њастем, моро бурданд ба дафтари СММ ва шабро он љо гузарондем. Сањар њавопаймо он љо омода шуд ва парвоз кардем ба самти Ќундуз. Мулоќоти мо бо Мулло Умар њаминтурї буд. Фикр мекунам, њамон ваќтњо 30 ё 34сола буд, љавоне буд бо як чашми ољиз… Дар он суњбати кўтоњ наметавонистам, њама чизи онњоро бифањмем, вале албатта, ў як сиёсатмадори варзидаи дурандеш ба назар намоён намешуд. Фаќат фикр мекунам ўро ба истилоњ як муљоњиди ѓаюре метавон гуфт, ки аз ихтилофот ва љангу хунрезињое, ки дар Афѓонистон идома дошт, безор шуда, бо гурўње аз дўстону њамфикронаш ошўб кардаанд ва ба бисёр корњое муваффаќ њам шудаанд. Вале бояд бигўям, ки дар ин маврид иттилооти даќиќ надорам. Чун баъд аз оне, ки онњо бархостанду ба бисёр корњое муваффаќ шуданд, аз пушти парда афроде њам шояд, аз инњо истифода карданд ва он рўњияи тозаи исломие, ки онњо доштанд, камкам ба мањаллу ќавм омехта шуд ва миллатгароии паштунї дар онњо боло гирифт. Ин чиз боис шуд, ки онњо дигар мавриди ќабули њамагон нагаштанд.

– Дар давраи кори КОМ, њатто пеш аз он низ бисёр чењрањои саршиноси Тољикистон террор шуданд. Шумо аз марњум Латифї ном бурдед, ќаблан Муњаммад Осимї, Моёншоњ Назаршоев, Баширхон Исњоќї, Минњољ Ѓуломов ва дертар намояндаи оппозисюн Бегиљон Собирљонов. Охирини силсила вазири фарњанги Тољикистон Абдурањим Рањимов дар рўзи 9-и сентябри соли 2001ум дар Душанбе кушта шуданд. Баъд аз омадани ИМА ба минтаќа чунин террорњо, фазли Худо ќатъ шуд. Шумо ягон њадсу тахмине доред, ки кї ин корњоро мекард? Њукумат њамеша оппозисюнро айбдор мекард, Шумо чї мегўед? Оё њамаи ин барои ноором кардани вазъ набуд? Њатто њамон бомбае, ки дар зери завраќи муљоњидони Шумо њангоми убури рўдхонаи Панљ… Њадсу тахмини Шумо чист, ин корњоро кї мекард?

– Ростї, далелу мадрак надорем, ки бигўем, ин корњоро кї мекард. Љиноятњои азиме буданд, њатман касе буд, ки ин корњоро кард. Ман нашунидаам, ки тањќиќи воќеъї ва љиддї шуда бошад ё касе масъулияти ин ќатлњоро ба гардан гирифта бошад. Ваќте далелњои раднашаванда дар даст надорем, наметавонем касеро даќиќан масъули ин љиноятњои кабира биномем. Фаќат њаминро метавонам бигўям, ки бале, буданд ва њанўз њам њастанд афроде, ки оромии Тољикистонро намехоњанд. Онњо вобаста ба манфиъатњои худ њамеша як ташаннуље эљод мекунанд. Ба ќавли маќомоти давлат, ки мегўянд як гурўњеро дастгир кардаанд, ки бо номи «Гурўњи 35-нафара» шинохта шудааст. Тањќиќи парвандаи онњо чандин сол идома кард. Гуфта мешавад, аъзои ин даста эътироф кардаанд, ки дар бисёр љиноятњое, ки баъд аз имзои созишномаи сулњ ба вуљуд омадаанд, даст доранд. Давлат тањќиќ мекунад ва чунин маълумот медињад. Шояд бо гузашти замон њаќиќати ин љиноятњо рўи об барояд.

Хонандаи муњтарам, ба хотири рушду ташаккули дониши фарњангї ва тафрењи шумо нашрия тасмим гирифт, дар гўшае аз суњуфи худ суолњоеро њузуратон матрањ намояд. Худро санљед ва бањра гиред, хонандаи арљманд! Посухи даќиќи суолњо дар шумораи оянда мунташир хоњад шуд.

имтињон

1) Оѓози вањй бар Паёмбар (с) ба кадом соли мелодї рост меояд? а) Соли 610 мелодї, б) Соли 622 мелодї, в) Соли 600 мелодї.

2) Дар љанги Бадр сардории мушрикинро кї бар дўш дошт? а) Абусуфён ибни Њарб, б) Утба ибни Рабиа, в) Абуљањл.

3) Зуннурайн ба кадом сањобаи Паёмбар (с) гуфта мешуд? а) Маоз ибни Љабал, б) Усмон ибни Аффон, в) Салмони Форсї.

4) Ибодат дар Шаби Ќадр ба ибодати чандсолаи мусалмон рост меояд? а) 70 сол, б) 100 сол, в) 83-84 сол.

5) Сарзамини Шом кадом кишварњоро дарбар мегирифт? а) Сурия, Урдун, Фаластин ва Лубнон, б) Ироќ ва Сурия, в) Миср ва Тунис.

6) Дар кадом сураи Ќуръон Худованд Паёмбарашро ба бузурграфторї васф кардааст? а) Сураи «Мулк», б) Сураи «Анъом», в) Сураи «Ќалам».

7) Ояти 6-уми сураи «Моида» дар кадом мавзўъ мебошад? а) Дар бораи намоз, б) Дар бораи вузў (тањорат), в) Дар бораи закот.

8) Испания дар даврони њукмронии кадоме аз хилофатњо фатњ шудааст? а) Аббосињо, б) Умавињо, в) Усмонињо.

9) Роњбари феълии њаракати Њаммосро дар њоли њозир кї ба душ дорад? а) Холид Мишъал, б) Исмоил Њания, в) Ањмад Ёсин.

10) Пойтахти кишвари Фаластин кадом шањр аст? а) Шањри Ѓазза, б) Шањри Ромуллоњ в) Шањри Ќудс.

Љавоби суолњои Шумораи гузашта: 1)б 2)б 3)а 4)а 5)в 6)б 7)а 8)б 9)б 10)в

www.nahzat.tj

24 июли соли 2014

мусоњиба

М.Файзмуњаммад:

ати шайтонї ё њайвонї. Оне ки самти малакутї аст аз љониби Парвардигор аст ва дигар самт љонибдори шайтониву њайвонї аст. Ваќте таассуроту васваса нисбати инсон кам шуд, пас маълум аст, ки дигар роњи малакутии инсон боло мешавад, яъне бо сабаби риёзат ва машаќќате, ки инсон дар ин моњ мекашад, ба Худо наздик мешавад. Ва њар ваќто ки ќурбати инсон ба Худои худ зиёд шуд, пас файзу баракат муваффаќиятњояш зиёд мешавад. Аз ин рў, ваќте ки Худованд гуфтааст, ки “рўза барои Ман аст ва Ман худ подоши онро медињам”. Яъне аљри гуруснагию ташнагии фарди рўзадорро худи Худованд медињад. Пас дигар атои Худованд табиист, ки баракати худро дорад. Њангоме ки инсон зањмат кашида нафси худро раёзат медињад, рањмати маѓфирати Парвардигорро ва дар ахир озодї аз оташи дузахро соњиб мешавад. Ин аст фазли Рамазон ва ато ва баракати он. Аз ин рў ин моњ фазилату аљри зиёд дорад. Ибодате, ки дар ин

ин амал суннати Паёмбар (с) аст. Эътикоф дар луѓат ба маънои сахт кор кардан, машѓул шудан, гўшанишин шудан буда, шаръан эътикоф ба ин маънї аст, ки фарди мусулмон аз њамаи корњои дунё фориѓ шуда, дар масљид ба тоъату ибодат машѓул мешавад ва аз он берун намебарояд, магар дар њолати зарурате, ки ѓайр аз баромадан чорае надошта бошад. Ва њамаи эњиёљоташ ба мисли таъому об ва ѓайра барояш дар масљид оварда мешавад. Хонадорї бо њамсари худ иљоза нест. Тиловати Ќуръон бештар дошта бошад, аз шунидани суханњои ботил ва мусиќию лањву бозињо худдорї бояд кунад. Паёмбар (с) њатто дар ваќти эътикоф нишастан њам бо мардум буданд, на ин ки иддае имрўз худро аз миёни мардум дур медоранд. Дар «Сањењ»-и Бухорї омадааст: «Пайѓамбар (с) дар дањаи охир эътикоф менишаст, то ин ки вафот ёфт ва сипас њамсаронаш пас аз вай эътикоф менишастанд».

13

аксарият донишмандон шаби 27 – умро шаби Ќадр медонанд.

- Ба чї далел шаби 27 – ро тахмин мезананд?

- Аслан ягон далели љиддие аз Ќуръону њадис вуљуд надорад ва иљмои бархе уламо аст, ки муътаќиданд шаби Ќадр дар шаби 27 – ум аст. Назарњои эњтимолї аст, ки шаби Ќадр шаби 27 – уми ин моњ аст. Агар бандаи Худо њамон шабро дарёфт кард бешубња савоби ибодати њазормоњаро ба даст меоварад.

- Пас дар ин дањња ибодат ва кори уммати муњаммадї бештар бошад то савоби зиёд гирад?

- Дар як ривояте њаст, иддае аз мардуми нодор, ки имкони хайр намудан надоштанд дар њузури Расули Худо (с) лаб ба шикоят бурданд, ки имкони хайр намудан надоранд. Онњо гуфтанд - дороњо хайру садаќа мекунанд аз мо зиёд мешавад. Аммо мо имкон надорем, ки садаќа намоем ба мардум ифтор бидињем. Љаноби Расулуллоњ

Рањматат бошад шафоъатхоњи ман Дар идомаи суњбатњои рамазонї, дар дањаи ахири моњи шарифи Рамазон бо чанд суоле тасмим гирифтем, ки бо Мавлавї Муњаммадалии Файзмуњаммад, раиси комиссияи тафтишоти Њизби Нањзати Исломии Тољикистон мурољеъ шуда, суњбате ороем ва фишурдаи онро пешкаши хонандаи азиз гардонем. Љаноби Муњаммадалии Файзмуњаммад, фарорасии дањаи маѓфират ва ворид шудани дањаи озодї аз оташи дузахро бароятон табрик мегўям. Ба унвони суоли аввал, ин моњи шариф аз дигар моњњои сол чи тафовуте дорад, чаро ин омўрзишњо, рањмату неъматњои Илоњї дар ин моњ аст?

- Бисмиллањир рањмонир рањим. Ассалоту вас салому ало ашрафил анбиёи вал мурсалин, Муњаммад- ибни - л - Мустафо саллаллоњу алайњи ва ъала олињи ва асњобињи аљмаъин. Зинда бошед. Банда аз фурсат истифода бурда, фарорасии дањаи дуввум ё дањаи маѓфират ва дохил шудани дањаи ахири моњи шарифи Рамазонро, ки озодї аз оташи дўзах мебошад, тамоми уммати муњаммадиро табрику муборакбод мегўям. Ва дуъогўи онам, ки Худованд кишвари моро аз офоту шарри бадхоњон дар амон нигоњ дорад ва доимо сериву пурї ва сулњу салоњро дар кишвари мо пойдор гузорад. Бале, воќеан, моњи шарифи Рамазонро Худованд баракат додааст ва инро моњи муборак гуфтааст. Ва ин фурсати муносибест барои шахсияти мусалмон љињати дарёфти савоби бештар ва хосса дањаи ахири моњ, ки дањаи озодї аз оташи дузах буда, шаби Ќадр дар ин рўзњои тоќи ин дањња рост меояд. Бояд гуфт, ки инсон ду душман дорад: Нафс (њавову њавас, шањват...) ва шайтон. Шоир гуфтааст: Нафсу шайтон зад Каримо роњи ман, Рањматат бошад шафоъатхоњи ман. Дар моњи Рамазон шаётин занљирбанд карда мешаванд. Пас ваќте яке аз душманњои ашадии инсон бо номи шайтон занљирбанд шуд ва касе инсонро васваса накард, пас аз ду роње, ки барои инсон вогузоштааст, яке табиати малакутї ва дигаре таби-

моњ анљом дода мешавад, яъне бо ёди Худо будану зикри Ўро намудан, боиси ќурбати Ў мешавад. Пас савобу баракат музоъафу дањчанд мешавад. Фазилати дигари ин моњ ин аст, ки ин моњ моњи нузули Ќуръон ва моњи нузули тамоми китобњои осмонї аст. Њамаи китобњои илоњї, ки барои њидоят ва рањнамоии мардум нозил шудаанд, мањз дар ин моњ барои мардум дастрас гардидааст. Ваќте нафаре Ќуръонро тиловат мекунад, њар њарфаш дањ њасана ва бештар аз он дорад. Худованд дар Ќуръон фармудааст, ки хондани ин китоб дар Рамазон монанди як донаи гандум, ки ба замин пошида мешаваду аз он њафт “сабъасанобил” хўша мерўяд ва дар њар хўшаи он, сад дона, ки њафтсад дона мешавад, савоб ѓунљоиш дорад. Аъмоли хайр бошад, то 700 савоб дорад. Дар шабњои дањаи ахири ин моњ шаби Ќадр аст...

- Дањаи ахирро “итќум минан нор” гуфтааст, яъне?

- Бале, дањаи озодї аз оташи дузах. Бандаи муъмин агар дар ин моњ аз рўи савоб рўза дошта бошад, пас пок аз гуноњон мегардад. Ваќте ки Паёмбар гуфтааст, ки моњи Рамазон аввалаш рањмат, васаташ маѓфират ва дањаи ахириашро озодї аз оташи дузах гуфтааст, пас ин ваъдаи Ў аст, албатта бандаи муъмин аз гуноњону камбудињояш озод мешавад. Бубинед инсон дар ин моњ љисмаш нањифу нотавон мешавад, ин худи нишони он аст, ки аз гуноњон пок шудааст. Дар ин сурат аз оташи дузах халос карда, лоиќи бињишти анбарсиришташ мегардонад. Дар умум ин моњро Худованд фазл дода, барои бандагонаш имконият медињад, то савоби бештаре ба даст оваранд.

- Паёмбари Худо (с) дар дигар моњњо байни мардум фаъолият доштанд, вале дар дањаи ахири ин моњ дар масљид эътикоф нишаста ибодат мекарданд, барои чї дар дањаи ахири моњ ва эътикоф нишастан чї шартњо дорад?

- Паёмбар (с) дар дањаи ахири моњи Рамазон эътикоф, яъне хилватнишинї, ё бо Худои худ розу ниёз мекарданд, ки

- Шаби Ќадрро дар кадом рўзњо бояд љуст?

- Он Њазрат (с) мефармоянд шаби Ќадрро дар дањаи охири моњи Рамазон ва дар шабњои тоќи он љустуљў намоед ва расули гиромии Ислом (с) њамеша дањ рўзи ахири моњи мубораки Рамазонро дар масљид ба ибодату дуъо мепардохтанд ва аз хонаводаи хеш дурї љуста рўзу шаби худро дар масљид мегузарониданд, то шаби Ќадрро дарёбанд. Он Њазрат (с) њељ шаб аз шабњои тоќи охири моњи муборакро бар дигаре тарљењ намедоданд ва дар њамаи шабњо ба ибодат ва дуъо мепардохтанд. Барои фазилати ин моњ сура нозил шудааст, ки “Мо он (Ќуръон) - ро дар шаби Ќадр нозил кардем, Ва чи чиз туро дононд, ки эй Муњаммад чї аст шаби Ќадр? Шаби ќадр бењтар аз њазор моњ аст. Фариштагон ва Рўњ дар он шаб ба изни Парвардигорашон барои (таќдир) њар коре нозил мешаванд. Шабе аст саршор аз саломат (баракат ва рањмат) то тулўъи субњ”. Ишораи њамин ибодати якшаба баробари њазор моњ, ки баробари 83 - солу чор моњ аст худ далолат ба баракати ин моњ дорад. Ва савоби онро Худованд аз ин њазор моњ њам бештар аст, гуфтааст. Бо сабаби чунин њикмату фазилатњо моњи муборак ном гирифтааст. Даќиќ будани шаби Ќадрро њазрати Љабраил хост, ба Муњаммад (с) баён кунад. Вале он дам ду љавон дар дохили масљид бо њам гуфтугў ва муноќиша карданд, ки муноќишаи онњо баланд шуд. Дар ин њол Њазрати Љаброил баргашта рафт. Паёмбар (с) он љавононро сарзаниш намуда, ки барои чї шумо дар масљид садо баланд кардед, агар шумо ин муноќишаи худро намекардед, Љабраил барои хабар додани шаби Ќадр назди ман омада буд. Акнун ба сабаби муноќишаи шумо шаби Ќадрро даќиќ нагуфт. Аз ин рў шумо њамакнун дар дањаи тоќи ахири Рамазон шаби Ќадрро љустуљў намоед. Аз ин рў моро зарур аст, ки њамаи шабњои тоќи дањаи ахирро бо ибодат сипарї намоем то савоби шаби Ќадрро ба даст оварем. Масалан шаби 21 – ум, 23, 25, 27, 29-уми ин моњ бояд омодаи пазироии ин шабро дошта бошем. Ва

(с) гуфтанд, ки ман ба шумо амалеро таълим медињам, ки бо анљом додани он амал шумо низ баробари онњо савоб мегиред. Гуфтанд – чигуна? Он Њазрат гуфтанд, ки баъди њар намоз 33 маротиба Субњоналлоњ, 33 -бор Алњамдулиллоњ ва 34 маротиба Аллоњу акбар ва калимаи тавњидро гўед, дар ин сурат шумо баробари онњо савоб мегиред. Инњо њам рафта муддате бад боз омаданд, ки сарватмандон њам ин амалро иљро мекунад, пас Расули Худо гуфтанд, ки ин лутф ва фазли Худованд аст, ки касеро насиб кунад ва дигареро бенасиб гардонад. Аз ин рў Њабиби Худо (с) ба онњо маслињат доданд, ки шумо њам барои он ки савоби бештар ба даст оваред, бояд талоши бештар намоед. Роњи савоб гирифтан барои касе мамнўъ нашудааст.

-Љаноби Мавлавї, шаби Ќадр оё ягон аломате дорад?

- Аз Њабиби Худо (с) пурсида шуд, аломатњои шаби Ќадр кадом аст? Он Њазрат (с) гуфтанд, ки аломатњои он шаб ин аст, ки дар он шаб буйи хуше дар фазо пањн мешавад, агар шаби Ќадр дар сармои зимистон бошад, гарм ва мулойим мегардад ва агар дар гармои тобистон бошад хунук, муътадил ва нарм мегардад. Гўё дар он шаб осмон софу беѓубор аст чунон, ки гўй моњтоб дар осмон медурахшад ва офтоби субњи шаби Ќадр рост тулўъ менамояд ва шуъое надорад мисли моњтоби шаби чањордањум, ки равшан аст, аммо шуоъе надорад. Ва дигар аз нишонањои он шаб ин аст, ки Љабраили Амин (а) бо њар нафар мулоќот мекунад, то он њадде ки бандаи муъмин дарк мекунад, ки касе наздаш омадааст.

- Оё дар шаби Ќадр ягон дуъое Паёмбари Худо супориш додаанд?

- Бале аз модари муъминон њазрати Оиша (р) ривоят аст, ки он њазрат аз Расули Худо (с) пурсиданд, агар шаби Ќадрро дарёфтам чи дуъоеро бихонам? Расули акрам (с) фармуданд: бигў: “Аллоњумма иннака ъафуввун туњиббул ъафва ваъфу анно”. Тарљума: Худовандо ту бисёр бахшандаї ва бахшиданро дўст медорї, пас Маро бибахш. Умеди Сиддиќ

14

24 июли соли 2014

www.nahzat.tj

њидоят

(Идома аз сањ. 10)

Садриддин Айнї; рўшанфикри тољик

ва мухолифони имрўзаш

Айнї њам вуљуд дошт. Вале талошњое, ки дар он даврон анљом шуд, бо талошњои баъд аз фурўпошии Шўравї ќобили муќоиса нестанд. Баъд аз марги Лоиќ Шералї, ки бо њамроњонаш талош кард дубора вањдати миллии тољиконро мустањкам кунад, дигар чї иттифоќи љадид рух дода, ки тарњи барномарезї шуда ва даќиќе танњо дар роњи иртиќои забони тољикии форсї бошад? Танњо метавонам аз маљаллаи «Забони форсї» дар ин солњои охир ёд кунам, ки ба њиммати љамъи кўчаке аз љавонони тољик мунташир мешавад. Ин маљалла њамон кореро мекунад, ки рўзномањои Айнї ва њамроњонаш мекард: Босавод кардани мардум. Аммо ин бор на дар сириллик, балки порсї, њамон хатте, ки бо зўр гирифтанд ва пайванди моро бо њамзабонон ва торихамон гусастанд. Маљаллаи «Забони порсї» маљаллаи кўчакест ва чанд шуморае аз он бештар

мунташир нашуда, аммо оё медонед, ки чї ќадар бањсу таънањо пушти сари ин маљалла ба по мехезад, њар ваќте тавзеъ мешавад? Љадидон ва баъдан маорифпарварони аввали ќарни бист, гурўње аз рўзноманигороне буданд, ки аз тариќи Туркияи усмонї, имперотурии рус ва љумњурии Озарбойљон санъати рўзноманигорї меомўхтанд ва дар аморати Бухоро навгонињоеро пиёда мекарданд. Имрўз низ гурўње аз рўзноманигорони тољиканд, ки ин суннатро пай мегиранд. Аммо ин бор аз расонањои кишварњои њамзабони Ирону Афѓонистон ба пурсишњои худ посух мељўянд. Хушбахтона, дар Тољикистон, имрўзї касеро ба хотири ислоњталабї ва ё омўзиши хатти форсї муљозот намекунанд, аммо вазъият барои тољикони Узбакистон бешабоњат ба даврони Айнї нест. Донистани хатти форсї ва иртибот бо кишварњои форсизабон кофист,

ки бо барчасби «исломгароии ифротї» сар аз зиндони шабењи Бухоро дароваред. Аз ин аст, ки бўи ислоњталабї дар байни онњо шунида намешавад. Аммо дар Тољикистон бо вуљуди озодињои кўчак ва шароити иртибот бо расонањои дигари форсизабон мухолифат бо омўзиши хатти форсї ва баргашт ба хатти ниёкон дар ин бист соли гузашта коњиш наёфтааст. Талоши таку туки рўзноманигорон ва адибон бидуни барномарезии фарњангистони Тољикистон ба љое нахоњад расид. Хатти муваќќат ва фарњанги муваќќатї Ба унвони касе, ки бо навиштани ин маќола мумкин аст наздикони худро дар Узбакистон бо хатар мувољењ карда бошам, саволам аз онњое, ки Садриддин Айниро муќассири носаломатии забони тољикї медонанд, ин аст, ки бењтар нест ба љойи њамла ба марде, ки шаст соли пеш љон ба љонофарин дода ва аммо дар чорчўби бисёр мањдуди замон тавониста барои мо форсизабонон исму

хат ва кишвари љадиду адабиёти навин бисозад, ба фарњангистону давлати Тољикистон фишор биоваред, ки коре барои бењбуди вазъи забону адабиёти имрўзии тољикон анљом дињад? Айнї то охири умр бо хатти форсї навишт ва њиљ гоњ хатти сирилликро љиддї тамрин накард. Чун њамеша умед дошт, ки ин хат низ мисли хатти лотин муваќќатист. Бале, хатти сириллик барои мо форсизабонони Осиёи Миёна муваќќатист: часпидан ба хатти муваќќат њам фарњангу адабиёт ва њувияти муваќќатї ба њамроњ дорад. То кай муваќќатї ва иљоранишини аќидањои Шўравї бошем? То кай бо гузаштагони худ аз дур бо фосила ифтихор кунем, аммо њиљ гоњ ба мероси онњо барнагардему истифода накунем? То кай њарф бизанем ва амал накунем? Аз кадом 75 зарбаи чўб метарсем?

Шањзодаи Самарќандї, рўзноманигори тољик

Мењрубону инсондўст бошем «Аз они Худост он чї дар осмонњо ва замин аст. Ва албатта, ањли китобро, ки пеш аз шумо буданд ва шуморо низ супориш кардем, ки аз Худо битарсед, агар њам куфр варзед, боз њам он чї дар осмонњо ва он чї дар замин аст, аз они Худост ва Ўст бениёз ва лоиќи ситоиш»! (сураи «Нисо», 131) Тарси содиќона аз Худо яке аз эњсосоти гаронќимат ва њаяљонангезест, ки танњо мўъмини њаќиќї метавонад онро њис намояд. Таќво поя ва омили људоинопазир аз хубист. Худованд мефармояд, ки эй мардуми шариф огоњ бошед, ки рафтор ва хулќи наљиб њамвора асоси тамаддунњои бузурги гузашта будааст ва ин асос барои њамаи тамаддунњо то рўзи Ќиёмат боќї мемонад. Мањз њамин рафтору хулќи хуб аз љониби дини мубини Ислом талќин карда мешавад. Яке аз бузургтарин усули исломї, даъват ба мењрубонї ва инсондўстї нисбат ба дигар мусалмонон аст. Бешубња, чунин нигариш як масири мустаќим ба фатњи ќалбњои инсонњо мебошад. Набояд фаромўш кард, агар рањмат аз мардум нопадид гардад, вуљуди мусолиматомез низ аз байн меравад, ки бозгашт ба даврони гузаштаи љоњилият аст. Адами рањмат дар даврони љоњилият Таърих барои мо мисолњои зиёде аз берањмии ѓайриинсонї боќї гузоштааст. Чунин амалкард аз вижагињои бисёре аз мардуму миллатњо дар гузашта буд. Инро дар як мисол аз мардуми Хандаќ бубинем, чуноне Худованд ёдрас мекунад: «Марг ба соњибони он Хандаќ! Оташе афрўхта аз њезумњо, он гоњ, ки бар канори он (хандаќи пур аз) оташ нишаста буданд ва он чї бар сари мўъминон меоваранд, шоњид буданд (тамошо мекарданд). Ва њељ айбе дар онњо наёфтанд, љуз он ки ба Худои ѓолиби лоиќи ситоиш имон оварда буданд», (сураи «Буруљ», 4-8).

Шайх Абдуррањмон ас-Саъдї дар тафсири ин оятњо менависад: Як ваќтњо ќавме зиндагї мекарданд, ки ба паёми Худо имон наоварда буданд. Дар байни онњо мўъминон низ буданд. Кофирон аз онњо талаб карданд, ки ба мазњаби бобоии худ бозгарданд, аммо мўъминон ин талабро рад карданд. Сипас кофирон хандаќи чуќур канда, онро аз њезум пур намуда, оташ афрўхтанд. Дар атрофи он хандаќ истоданд ва аз мўъминон боз талаб карданд, ки аз динашон бозгарданд, вагарна онњоро ба оташ мепартоянд. Касонеро, ки аз динашон гаштанд, озод карданд ва боќимондањоро ба коми оташ њаво доданд. Ин як таљаллии бузурги душманї ба Худо ва мўъминон буд, барои њамин Худованд он халќро лаънат кард ва кофиронро нобуд сохт. Худо ба мо инчунин дар хусуси Фиръавн ва онњое, ки аз сабаби имондории худ дар замони њукмронии Фиръавн муљозот шуданд, хабар медињад: «Фиръавн дар он сарзамин бартарї љуст ва мардумашро фирќа-фирќа сохт. Фирќаеро хор медошту писаронашонро мекушт ва занонашонро зинда мегузошт, ки ў аз фасодкорон буд», (сураи «Ќасас», 4). Ва инчунин хабар медињад: «Ва ќавми Фиръавн, он дорандаи мехњо, онњо дар шањрњо аз њад таљовуз карданд ва дар онњо бисёр фасод карданд. Ва Парвардигори ту тозиёнаи азобро бар сарашон фуруд овард. Зеро Парвардигорат дар камингоњ аст» (сураи «Фаљр», 10-14). Ва Худованд таъкид мекунад: «Хонадони Фиръавн ўро (Мусоро) ёфтанд (ваќте модараш ўро бо вањйи Худованд ба дарё андохта буд), то душманонашон ва сабаби андўњашон гардад, Фиръавн ва Њомон ва лашкариёнашон хато мекарданд», (сураи «Ќасас», 8). Ва дар љои дигар мегўяд: «Ва ононро (Фиръавн ва ёронашро) аз он гуна пешвоёне сохтем, ки мардумро ба оташ даъват мекунанд ва дар рўзи ќиёмат касе ёриашон накунад. Дар ин дунё аз паяшон лаънат равона сохтем ва дар рўзи ќиёмат аз зиштрўёнанд», (сураи «Ќасас», 41-42). Худованд дар хусуси бани Исроил низ дар бисёр маврид ба мо хабар додааст: «Ва ба ёд оред (эй бани Исроил) он њангомро, ки касеро куштед ва бар якди-

гар бўњтон задед ва низоъ даргирифтед ва Худо он чиро, ки пинњон мекардед, ошкор сохт», (сураи «Баќара», 72). «Пас аз он дилњои шумо чун санг сахт гардид, њатто сахттар аз санг, ки аз санг гоњ љўйњо равон шаванд ва чун шикофта шавад, об аз он берун љањад ва гоњ аз тарси Худо аз боло ба нишеб фурў ѓалтад ва Худо аз он чї мекунед, ѓофил нест»! (сураи «Баќара», 74) Худованд лаънат шудани онњоро шарњ медињад: «Ва ањли китоб, љуз андаке аз онњо, чун паймонашонро шикастанд, лаънаташон кардем ва дилњояшонро сахт гардонидем. Калимотро аз маънии худ таѓйир месозанд ва аз он панд, ки ба онњо дода шуда буд, насиби хеш фаромўш кардаанд ва њамеша аз корњои хоинонаашон огоњ мешавї. Афвашон кун ва аз гуноњашон даргузар, ки Худо некўкоронро дўст медорад», (сураи Моида, 13). Пайѓамбар (с) ба он хотир фиристода шуда буд, ки ахлоќи моро такмил дињад ва инсониятро ба роњи рост бозгардонад. Хулќи Муњаммад (с) барои њамаи мо намунаи ибрат аст. Худованд дар бораи ахлоќи њабибаш гуфтааст: «Ба ростї, ки туро хулќе воло аст», (сураи «Ќалам», 4). Дар хусуси роњнамоии Муњаммад(с) дар Ќуръон чунин омадааст: «Ба сабаби рањмати Худост, ки ту бо онњо инчунин хушхўю мењрубон њастї. Агар тундхўву сахтдил мебудї, аз гирди ту пароканда мешуданд. Пас бар онњо бубахшой ва бар онњо омурзиш бихоњ ва дар корњо бо онњо машварат кун ва чун ќасди коре кунї, бар Худой таваккул кун, ки Худо таваккулкунандагонро дўст дорад», (сураи «Оли Имрон», 159). «Албатта, паёмбаре аз худи шумо бар шумо фиристода шуд, њар он чї шуморо ранљ медињад, бар ў гарон меояд. Сахт ба шумо дилбаста аст ва бо мўъминон мушфиќу мењрубон аст», (сураи «Тавба», 128). Боиси таассуф аст, ки бисёре аз инсонњо бо рўњияи Ислом шинос нашуда,

аз таълимоти асили он инњироф кардаанд. Онњо касонеанд, ки њар корро танњо барои манфиъати шахсии худ анљом медињанд. Чунин афрод танњо дар паи дарёфти ќадру ќимат ва манзалат, ифтихору ќудрат дар ин дунё мебошанд. Агар њар як мусалмон пеш аз он, ки дар хусуси худ фикр кунад, дар хусуси дигар муслимин фикр мекард, мо дар роњати комил ва амният зиндагї мекардем. Чуноне Расули Худо (с) моро даъват кардааст: «Мўъминоне, ки наздиконашонро дўст медоранд, муроќибат ва нигаронї дар мавриди онњо доранд, мењрубон ва дилсўзи якдигаранд, ба монанди узвњои як бадананд. Агар як ќисмати бадан дард кунад, тамоми бадан дардро эњсос мекунад», (Муслим). Дуъо мекунем, ки Худованд моро рањмдил ва инсондўст гардонад, ом­ин. Бобои Шарофиддин

www.nahzat.tj

24 июли соли 2014 тањќиќ

15

Шифои љисму љон аст намоз (Ислом ва илм) Бисмиллоњир Рањмонир Рањим Шукру сипоси бењад ба Парвардигори олам ва дуруди бепоён ба Пайѓамбари Ў, њазрати Муњаммад (с). Шукр аз истиќлолияти Тољикистони азиз, ки дар худшиносии воќеъии миллї, таърихї, фарњангї ва динию мазњабии худ беш аз пеш навгонињоеро шоњид мегардем. Баргузор гаштани љашнворањои Абўабдуллоњи Рўдакї, Љалолиддини Балхї, Имоми Аъзам ва тарљумаю чопи Ќуръони карим бо забони тољикї, фаъолияти масљиду мадрасањо аз љумлаи тадбирњои созандаеанд, ки пойдевори худшиносии миллиро истењком мебахшанд. Њисси таваљљўњи мардум ба омўзиши њаќиќати Ќуръони карим, суннати Муњаммади Мустафо (с) ва мероси илмї-фарњангии миллатро афзоиш мебахшанд. Дар баробари тараќќиёти илму техника, вобаста ба пешрафти аќлу идроки омма њаќиќатњои илмии Ќуръон ва фазилати намоз боз њам возењу ошкортар мешавад. Дар ин маќола шифои љисму љон ва василаи шукргузорї ба неъматњои бешумори Аллоњ будани намозро кўшиш кардем нишон бидињем. Кашфиёти бузург Солњои охир диќќати олимони дунё ба љанбањои психологиву физиологї ва санитарию покии намози мусулмонњо равона шудааст. Дар мавриди фазилатњои барпо доштани намоз назди Парвардигор ин љо чизе гуфтанї нестем. Аммо пайравони дини Ислом хуб медонанд, ки иљро намудани фарзу суннатњои намоз чї манфиъатњое аз нигоњи руњию љисмонї дорад. Фањмидани ин масъала барои ѓайримусулмонњо хеле мушкил аст.Онњо бештар ба мушоњидањои худ, тадќиќотњои илмї ва хулосаи олимон боварї доранд. Тадќиќотњои олимони соњањои гуногун, ки аксари онњо ѓайримусулмон мебошанд, бо ёрии асбобњои навтарини техникї нишон доданд, ки намоз на танњо ањамияти динї, балки барои бењтаршавии њолати рўњї ва саломатии инсон, пешгирї аз беморињо ва гузаронидани тарзи њаёти солим мусоидат мерасонад. Профессори инглис Уилям Пенфилд, доктори амрикої Њерберт Бенсон, профессори олмонї Франс Холбер, профессори рус Борис Алякринский ва дигарон дар асоси тадќиќотњои зиёди илмї бо истифода аз техникаи навтарин ба натиљаи љиддї ва њайратовар омаданд. Яъне ба хулоса омадаанд, ки: - Дар давоми як шабонарўз дар вуљуди инсон 5 маротиба баландшавї ва пастшавии њолатњои ритмикї ба амал меоянд. Дар њолати баландшавї дар ваќтњои муайян њамаи гирењу нуќтањои фаъоли биологии узви инсон, ки зери пўст љойгиранд, кушода мешаванд. Мањз дар њамин ваќт имконияти таъсир расонидан ба ин гирењу нуќтањои пайдошуда бисёре аз беморињоро табобат ё пешгирї намудан мумкин мегардад. Профессор Муњаммад Муњам­

мадов аз Доѓистон бо далелњо исбот намуда, ки 5 ваќти њолати баландшавии ритмикї дар вуљуди инсони мусалмон ба 5 ваќт намози ў мувофиќ аст. Дар ваќти вузўъ њам ба њамаи нуќтањои фаъоли биологї таъсир расонида мешавад. Дар асоси ин кашфиётњо мо бењтару хубтар дарк мекунем, ки бесабаб дар Ќуръони карим ва дар њадисњои њазрати Муњаммад (с) оиди мукаммал ба љо овардани вузўъ, анљоми сариваќтии намоз, иљро намудани њамаи фарзу суннатњои дохили намоз ва дуъову тасбењњои баъди намоз таъкид нашудааст. Мо бо хондани намоз њам аљру савоб гирифта бандагиро ба љо меорему њам саломатии худро бењтар нигоњ медорем. Намоз моро аз њар балову офатњо нигањ медорад ва ба Худо наздик менамояд. Афсўс, ки њоло њамаи фазилатњои намоз ва таъсири он ба саломатии инсон ошкор нашудааст. Барои ин кор њазорњо тадќиќотњои илмї лозим мегардад. Дар њаќиќат Аллоњи мутаъол дар тамоми њолатњо намозро вољиб ва дар он тамоми њолатњои бењтаринро шарт ќарор додааст. Фард бояд бовузўъ бошад ва худро бо либоси муносиб зиннат дода, рў ба ќибла биистад. Яке аз умуре, ки бар азамати намоз далолат мекунад, ин ба таври мустаќим фарз гардониданаш барои Муњаммад (с) дар шаби меърољ болои њафт осмон аст. Њамин аст, ки намоз аз ањамият ва муњимияти бузург бархурдор аст. Аллоњи мутаъол аъмоли растагоронро бо намоз оѓоз намуда мефармояд: Онњое, ки њамаи намозњои худро (дар ваќташ беќазо кардан) адо мекунанд, онњо ворисони љаннат, ки (оќибати кор) ба даст оранд бињиштро ва љовиду абадї бошанд дар он. Пайѓамбари Худо (с) намозро бисёр дўст медошт ва пайравонашро доимо ба хондани намоз даъват мекард. Ў дар њадисњои гуњарбораш намозро сутуни дин, калиди љаннат, пардаи дўзах, нури ќалб, роњати бадан, обрўи мўъмин, дарозии умр, ризќи васеъ, мустањкамии имон, чароѓи ќабр, мушкилкушо, нишонаи мусулмонї, ќабулкунандаи дуъо, нишонаи бандагї, њуљљат ба пурсиши мункар ва накир, шифои беморон, поккунандаи гуноњњо, љой дар сояи Арш, вазнинии тарозуи аъмол, осонии кандани љон, халосї аз азоби ќабр ва ѓайрањо баён кардаанд. “Намоз намозгузорро шустушў менамояд”, мегўяд Пайѓамбар (с). Ривояте њаст аз Љобир (р), ки Расули акрам(с) фармуд: Намозњои панљгона, монанди ин аст, ки дарёи пуробе пеши дари хонаи яке аз шумо љараён дошта бошад ва шумо рўзона панљ маротиба дар он ѓусл намоед, (Муслим, 668). Инчунин Пайѓамбар (с) мефармояд: Калиди бињишт намоз аст ва калиди намоз вузў. Кашфиётњои бузургтарини илмї дар асрњои ХХ- ХХI дурустии гуфтањои Пайѓамбар(с)-ро оиди фазилату њикмати намоз ва омўхтани илм боз њам возењу равшан тасдиќ менамоянд. Олими

машњури фаронсавї Шарл Мисмар аз натиљањои илмии ба даст овардаи худ ба њайрат омада гуфтааст: Дар пайравони баъзе динњо зиёд шудани донишњои илмї эътиќодро ба дин кам менамояд, аммо дар дини ислом баръакс, илм эътиќодро зиёд мекунад. Мо мехоњем ба хонандагони азиз доир ба нуќтањои фаъоли биологї ва ритм ё зарби биологї каме маълумоти илмї пешнињод кунем, то фањмида шавад, ки онњо ба чї миќдор ба намоз робита доранд. Нуќтањои фаъоли биологї Худованд инсонро хеле мукаммал офаридааст. Илм то ба имрўз ин офаридаи Худовандро бо пуррагї наомўхтааст. Каму беш дар бораи њолати љисмонии инсон маълумот пайдо шуда бошад њам, дар бораи њолати рўњї маълумот хеле кам аст. То имрўз њамин ќадар маълум аст, ки инсон аз маљмўъи зиёди майдонњои электромагнитї, мередиану комплексњои биоэнергетикї, ритмњои биологї ва новаю торњои пайвасткунандаи узвњо ба пўст иборат аст. Илм исбот намудааст, ки дар вуљуди инсон ќариб 700 нуќтаи фаъоли биологї мављуд мебошад ва онњо дар зери пўст љойгиранду танњо бо ёрии заррабин ё микроскопњо онњоро дидан мумкин аст. Ин нуќтањо дар натиљаи бо њам пайваст шудани торњои асаб, ки аз узвњои гуногуни организми инсон омадаанд, њосил шудаанд . Дар ин нуќтањо рагњои хунгард бо њам печидаанд. Андозаи онњо якчанд милиметри квадратї буда, њангоми омўзиши электронї ва микроскопї маълум шуда, ки дар ин нуќтањо муќовимати электронии пўст нисбат ба дигар ќисмњои бадан кам аст. Таљрибањо нишон медињанд, ки њангоми таъсир расонидан ба ин нуќтањо бо тариќи мањс кардан, сўзан задан, бо об шустан дар узвњо гардиши хун бењтар, њисси дард камтар шуда, фаъолияти узвњо ба низом медарояд. Ѓайр аз ин, дар натиљаи мањс кардан њолати рўњии инсон бењтар гардида , тарсу њарос гум ва одам ором мешавад. Мутафаккири бузург Абўалї ибни Сино дар асарњои худ 66 нуќтаи хеле фаъоли биологиро нишон дода, ањамияти онњоро барои саломатї ва табобати беморон гуфтааст. Тањќиќоти олимони донишгоњи Њарвард: доктор Њерберт Бенсон ва профессор Уилям Пенфилд нишон медињад, ки Ибни Сино њанўз 1000 сол пеш доир ба нуќтањои фаъоли биологї маълумоти амиќи илмї доштааст. Олимони амрикої чанде ќабл бо асбобњои навтарини электронї нишон доданд, ки аз 66 нуќтаи фаъол 61-тои он дар ду даст ва ќисми болои гардан, сару рўйи инсон љойгиранд. % нуќтаи боќимонда аз нўги пой то зону мављуд мебошанд. Мо хуб медонем, ки дар замони њозира дар бисёр муассисањои тиббї аз мањсу сўзанзанї ба таври васеъ истифода мешавад, хусусан, дар тибби чинї аз ин усулњо бештар дида мешавад. Мувофиќи тадќиќоти Файзуллоњ

Саидов, номзади илмњои тиб ва табиби осоишгоњи «Зумрад»-и шањри Исфара, дар натиљаи таъсир расонидан ба нуќтањои фаъоли кафи даст бисёр беморињо, ба монанди дарди сар, гулў, гурдаву дил, миён, узвњои њозима ва бехобї табобат мешаванд. Бисёрињо хуб медонанд, ки агар инсон бо пойи луч дар рўи замин, болои алаф ё рег 15-20 даќиќа роњ гардад, дарди гулў ва сараш табобат ёфта, њолати равониаш бењтар мегардад. Яъне ин њолат дар натиљаи ба нуќтањои фаъоли пой таъсир расонидани замин рўй медињад. Дар ваќти ба љо овардани вузў пеш аз намоз ба нуќтањои фаъол таъсири обї (гидромассаж), њароратї ва љисмонї (физикї) расонида мешавад. Њангоми шустани рўй бо об њолати пўсти рўй бењтар гардида, ба системаи асаб, меъда, рўдаи ѓафс, роњњои пешоб таъсири мусбат расонида мешавад. Пўсти бо об таргашта њолати гузаронандагии хуб дорад, мегўянд олимон. Шустани дастњо то оринљ, ки дар онњо нуќтањои зиёди фаъоли биологї љойгиранд, ба дил оромї бахшида, гардиши хунро зиёд ва кори шушро мўътадил мегардонад. Шустани пойњо барои бењтар шудани фаъолияти устухонњо, системаи асаб, гардиши хун дар рагњо, буѓумњо, сутунмўњра, узвњои њозима ва ѓадудњои сипаршакл мусоидат менамояд. Ќисми зиёди нуќтањои фаъоли биологї дар нармии гўши инсон љойгиранд. Дар гўшњо 22 нуќтаи таъсиррасонист, ки бо ёрии онњо метавонем фишори рагњои хунгардро паст, дарди дандон ва гулўро кам ва фаъолияти узвњои даруниро мўътадил гардонем. (Идома дорад)

16

24 июли соли 2014

www.nahzat.tj

НАСИЊАТ ГЎШ КУН, ЉОНО...

Панду андарз

Чї шабе њаст, ки бењтар зи њазорон моњ аст, Кўш то ќисмати худро бирабої имшаб. Рамазоно, на агар хидмати мо лоиќ буд, Лаб ба шиква бари Довар накушої имшаб.

(Рустами Вањњоб) Аз каломи Раббонї Мо ин (Ќуръонро) дар шаби Ќадр нозил фармудем ва ту чї донї, (ай Муњаммад), ки шаби Ќадр чист? Шаби Ќадр, бешак, аз њазор моњ бењтар аст. (сураи «Ќадр» оёти 1,2,3) Нест бар ту (яъне бар зиммаи ту, ай Муњаммад) њидояти инњо, лек Худо њидоят мекунад њар киро, ки мехоњад. Ва он молеро, ки харљ кардед фоидаи он барои худи шумост. Лоиќ нест, ки сарфу харљ кунед, магар барои талаби хушнудии Худо. Ва он молеро, ки харљ кардед (дар роњи Худо) савоби онро дода шавад ба шумо ва мазлум нахоњед шуд (дар гирифтани аљру савоб) (сураи «Баќара» ояти 272) Ва нидо кунанд бињиштињо дўзахињоро, ки мо њаќ ёфтем он чї (љаннате) ки ваъда карда буд ба мо Парвардигори мо, пас оё шумо њам ба ростї ёфтед он чї (дўзаху азоби он) ки ваъда карда буд Парвардигори шумо? Гуфтанд (ањли дўзах) дар љавоб: оре! Пас садо кунад нидокунандае дар миёнашон, ки лаънати Худо бар он золимон аст (сураи «Аъроф» ояти 44) Касоне, ки сарфу харљ мекунанд молњои худро шабу рўз пинњону ошкоро (дар роњи Худо) пас барои онњост аљру савоб назди Парвардигорашон ва нест тарсу андўње бар онон. (сураи «Баќара», ояти 274) Аз ањодиси Набавї Ќиёми шабро бар худ лозим бигиред. Он рафтори солењони пеш аз шумо аст ва он ќурбате ба сўи Парвардигоратон, поккунандаи сайиот (бадињо), боздоранда аз гуноњ ва дуркунандаи дарду беморї аз бадан мебошад. Аз Абўњурайра (р) ривоят шудааст, ки Паёмбар (с) фармуданд: «Касе, ки ба њидоят даъват кунад, барои ў аљре њамонанди аљри пайравонаш дар он њидоят вуљуд дорад ва аз аљри онњо низ чизе кам намешавад ва касе, ки ба гумроњї ва гуноњ даъват кунад, гуноњаш мисли гуноњони пайравонаш дар он гуноњ аст ва аз гуноњи онњо низ чизе кам намешавад. (Муслим ривоят кардааст) Рўза ва Ќуръон рўзи ќиёмат ба шафоъати шахс (соњиби худ) бармехезанд. Рўза мегўяд: Парвардигоро! Рўзњо ман аз хўрдан (-у нўшидан) ва (рафъи дигар) хостањояш монеъ ме-

шудам, маро барои ў шафеъ гардон! Ва Ќуръон мегўяд: Ман шабњо аз хоби ў монеъ мегардидам, шафоъати маро дар бораи ў бипазир! Пас њардуяшон барои вай шафеъ гардонида мешаванд. Аз Маъоз ибни Љабал (р) ривоят шудааст, ки гуфт: ман дар тарки Паёмбар (с) бар пушти улоѓе савор будам, ки фармуданд: «Эй Маъоз! Оё медонї њаќќи Худо бар бандагон ва њаќќи бандагон бар Худо чист? Гуфтам: Худо ва Расули Ў донотаранд, фармуданд: «Њаќќи Худо бар бандагон он аст, ки Ўро бипарастед ва чизеро барои Ў шарик нагиранд ва њаќќи бандагон бар Худо он аст, ки касеро, ки барои Ў шарик ќоил нашудааст, азоб накунад», гуфтам: эй Расули Худо! Оё ба мардум мужда бидињам? Фармуданд: «На башорат надињед, зеро бар он такя ва таваккул мекунанд (ва амали хайр анљом намедињанд) (њадиси Муттафаќуналайњ) Аз Абўњурайра (р) ривоят шудааст, ки Паёмбар (с) фармуданд: «Ба таври ќатъ дар рўзи ќиёмат, њамаи њуќуќ ба соњибонаш баргардонида хоњад шуд, чунон ки барои гўсфанди бешох, аз гўсфанди шохдор, ќасос гирифта мешавад» (Муслим ривоят кардааст). Ќавли ёрони Расулуллоњ (с) Сухан гуфтани зиёд боиси фаромўшї мешавад, яъне суханони зиёд сабаби аз ёд рафтани якдигар мегарданд. Ба он рўзе гиря кун, ки аз умрат кам мешавад ва дар он Худованд (љ)-ро ёд накардаї (Абубакри Сиддиќ (р)). Ќуввату комёбии низоми њар давлате ба адолат, садоќат ва инсофи гардонандаи он марбут аст (њазрати Умари Форуќ (р)) Тааљљуб ба он касе, ки шайтонро душман медонад, боз њам аз он итоат мекунад. Тааљљуби тааљљуб ба он касе, ки Аллоњро њаќ медонад ва боз њам дигаронро итоат мекунад (њазрати Усмон (р). Пеш аз он ки гадо ва талбанда бихоњад, бидињед, зеро ончи дар натиљаи талбидан медињед, иззати љониби муќобил зери по мешавад (њазрати Алї (р)).

Ќавли бузургон Аз љумлаи роњнамоињои Ислом дар баробари тифл он аст, ки барои ў номи зеборо интихоб намоем, зеро њар номи зебо маънои худро дорад ва дар шахсияти тифл таъсир мерасонад. Паёмбар (с) аз падарон талаб мекард, то барои тифлони худ номи зебо интихоб намоянд ва аз номњои бад ва номњое, ки далолат ба маъноњои нолоиќ мекунад, худдорї намоянд (Имодуддин Ањмад). Бо нубуввати Муњаммад (с) таълимоти комили Ислом бар љањониён расонида шудааст. Аз ин сабаб дигар эњтиёље нест, ки бар он афзуда шавад ё чизе аз он коста гардад. Инчунин нуќсоне дар он вуљуд надорад, то барои ислоњи он, баъд аз ў (с) паёмбари дигаре биёяд (Абулаъло Мавдудї). Неъмати дигар (аз дастовардњои сулњ) њифзи баќои миллат ва Ватан аст. Дар сурати идома кардани љанг миллати мо муталошї мешуд ва истиќлолияту якпорчагии кишвари мо аз байн мерафт. Њоло ки мебинем аз файзи сулњ якпорчагии миллат боќї ва соњиби кишвари мустаќил аст. Ин њама аз натиљањои ќатъи љанг ва эљоди сулњу оромист. (устод, С.А. Нурї, аз китоби «Муљаддиди аср»). Оќоёни фарњанги миллї гумкарда ба сатру њиљоби занон эътироз намуда, мегўянд: ин либос занонро дар иљрои вазифањои корї ва иљтимоъияшон халал мерасонад. Ба ин оќоён гуфта мешавад, ки зани боиффат бо њиљоб ва сатр худро роњаттар њис намуда, њангоми фаъолияташ мутмаин аст, ки чашми бегона ва фољире ба андому зинати ў намерасад ва ба роњат ба кори худ машѓул мешаванд (устод Муњаммадшариф Њимматзода) Салом надодан ба бародари мусулмон, љавоби атсаашро надодан, ба даъваташ лаббайк нагуфтан, маслињат ва машварааш надодан, бемор гардад вайро хабар нагирифтан, дар љанозаи мурдааш ширкат накардан зулм дониста мешавад (домулло Мирзозода) Бењтарин далели њайвонияти башар љанг аст. Дороии бисёр мисли фаќру парешонї зиндагиро талху ногувор мекунад (Муњаммади Њиљозї). Кофиронро дўст медорам, аз ин ваљњ (далел) ки даъвии дўстї намекунанд. Мегўянд: -Мо кофирем, душманем (аз «Маќолоти Шамси Табрезї). Љавњари афродро (шахсиятњоро) шинохтану бар нафъи њамагон ва кишвар овоз баланд кардан-рисолати мардум аст (профессор Рањими Мусулмониён).

Фароњамсоз Муњиддин Асозода

ТАЪЗИЯ: Раёсати бахши ЊНИТ дар шањри Исфара нисбати даргузашти Марњабохон Абдуќодирова, масъули ташкилоти ибтидоии «Сари Љар» ба ањли оилааш њамдардї изњор дошта, аз Худованд масъалат дорад, ки макони охирати марњумро Љаннатулфирдавс ќарор бидињад.

Муњаррир: Њикматуллоњ Сайфуллоњзода sangvori@mail.ru Телефон: 918-66-98-46 Котиби масъул: Шоњ Абдї Хабарнигорон: Субњияи Њомид Умед Сиддиќшоњ

Нашрия дар сомонаи

www.nahzat.tj

ќобили дарёфт аст Телефон: 625-77-28 Њафтанома дар заминаи гуногунандешї маќолањоеро низ ба нашр мерасонад, ки хилофи мавќеи ЊНИТ ва нашрия мебошанд. Масъулияти дурустии аснод ва далели њамагуна маводи воридшуда ба дўши муаллифон аст. Дастхат ва аксњо баргардонида намешаванд. «Наљот» меъёрњои ахлоќии фаъолияти журналистиро дар Тољикистон эътироф намудаву менамояд. Нашрия аз гузориши хабаргузорињои «Авесто», «Tojnews», «Азия плюс», «Ozodagon», «Форс», «Islamnews/ru», сомонаи родиоњои «Озодї» ва «ВВС», истифода мекунад. Њафтавор тањти раќами 0104/рз дар Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистон номнавис шудааст ва бо теъдоди 4330 нусха дар матбааи “Муаттар”-и ЊНИТ ба чоп мерасад. Супориши раќами 170. Нархаш шартномавї. Суратњисоби мо: 20402972316264, «Амонатбонк»

Нишонии идора: ш. Душанбе, кўчаи Борбад, хонаи раќами 1, дафтари марказии Њизби Нањзати Исломии Тољикистон, тел: 625-77-28