Наҷот №50

«...Бешубња, њизби Худо ѓолиб хоњад буд»,

Ќуръон: сураи Моида, ояти 56

ЊНИТ на танњо кафили сулњу субот, балки рушди минбаъдаи кишвар аст

НАШРИЯИ

њИЗБИ

НАњЗАТИ

ИСЛОМИИ

ТОљИКИСТОН

№ 50 (820) Панљшанбе, 11- уми декабри соли 2014 -и милодї, мутобиќ ба 19 - уми сафар, соли 1436 - и њиљрии ќамарї

- Мо ба хотири фардои нек дасту ќавли љавонмардона додем. Вале барои расидан ба љомеъаи њуќуќбунёду демократї ваќту замон муайян карда намешавад. Агар низомњои њоким заминаи рушд ва имкониятњои рў овардан ба љомеъаи воќеъан мардумсолориро муњаё созанд, расидан ба ин маќсад ваќти зиёдро намегирад, аммо агар онњо монеъи ин кор шаванд, дар 50 сол њам чунин љомеъа сохта намешавад- устод Муњаммадшариф Њимматзода

Баланд шудани садои миллат аз афзоиши ноадолатињост

Ноназаргирии буњрон ва ислоњнопазирї нуќтаи таммати њукумат аст

Ќонуншиканињои ошкори ЊХДТ-ро бояд ислоњ кард

Пайдоиши коинот

2

11 декабри соли 2014

www.nahzat.tj

хабар

Бохтар: Конфронси њисоботї-интихоботии ЊНИТ

Бахши Њизби Нањзати Исломии Тољикистон дар ноњияи Бохтар рўзи 8-уми декабр конфронси њисоботї – интихоботии худро баргузор намуд ва вакилон гузориши раёсати бахшро мавриди муњокима ќарор доданд . Раванди омодагї ба интихоботњои ќарибулвуќуъ, ќабули аъзо, инчунин фаъолияти ташкилотњои ибтидої аз љумлаи дигаре аз мавзўъоти ин нишаст

ќарор доштанд. Абдулвосеъ Абдуљалилов, раиси бахши њизб аз он изњор намуд, ки бо вуљуди мушкилињои афзоянда аз тарафи маќомот, бахши ноњиявии њизб фаъолияти худро дар асоси барномаи хеш идома дод. Мавсуф зимни суханронї ишора аз гирифтани утоќи корї кард. Агарчи расман аз маќомоти иљроияи њокимияти давлатї хоњиш шуда, ки бо назардошти хеш утоќеро дар ихтиёри бахши њизб бигузоранд, вале ин кор анљоми хешро наёфтааст. Умед карда мешавад, ки ин масъала њалли худро пайдо менамояд. Баъд аз бањсу баррасињо вакилони конфронс раёсати бахши ноњиявї ва А.Абдуљалиловро аз нав раиси бахши мазкур интихоб карданд. Њамчунин Абдуллоњ Муродов раиси Комиссияи тафтишотии бахши њизб интихоб гардид. Дар кори кофронс беш аз 30 нафар вакил ширкат варзиданд.

Мурољиъати Зуњуров ба КМИР ва вокушини ањзоб нисбати он

Шукурљон Зуњуров, раиси Маљлиси намояндагон аз Комиссияи марказии интихобот ва раъйпурсї даъват кард, то ба ширкати фаъоли шањрвандон, аз љумла дар берун аз кишвар шароити мусоид фароњам оваранд. Таври маълум, 9-уми декабр, палатаи поёнии парлумон њайати КМИР-ро барои интихоботи парлумонї тасдиќ кард. Ва зимни љаласа Раиси парлумон бо мурољиъат ба Шермуњаммади Шоњиён, раиси КМИР гуфт: Нишон дињед, ки рўз ба рўз, сол ба сол љамъияти мо демократї мешавад, њамон тавре Раисиљумњур дастур дод, интихобот бояд шаффофу озод гузарад. Тибќи иттилои Вазорати мењнат, муњољират ва шуѓли ањолї теъдоди шањрвандони муњољир наздик ба 1 миллион нафар мебошанд, вале ин раќамро коршиносони мустаъќил ба маротиб бештар медонанд. Аммо иддае аз намояндагони ањзоби сиёсї нисбати КМИР беэътимодї изњор медоранд. Дар њоле ки њайати он аз суи љаноби Эмомалї Рањмон пешнињод гардид. Ба гузориши як пойгоњи хабарї, ба наќл аз сайти «TopTJ”, раиси Њизби коммунист гуфтааст, њељ эроде ба ташкили њайати нави КМИР надорад, зеро ин комиссия кадом наќше дар натиљагии интихоботњо надорад. Љаноби Шабдолов мушкили аслии интихоботро набуди нозирон ва намояндагони ањзоби сиёсї дар ќитъа ё участкањои интихоботї ва шумориши овоз дар ин љойњо дониста, гуфтааст, сарнавишти интихобот дар ин љойњо мушаххас мешавад. Яъне набудани назорати мустаъќими ањзоби сиёсї ба раванди баргузории интихобот ва шумориши оро дар участкањои интихоботї заминаро

барои натиљагирињои таќалубона фароњам месозад. Рањбари коммунистњои Тољикистон њамчунин гуфта, ки ањзоби Коммунист ва Нањзати Исломї борњо тарњи ислоњи интихоботи парлумониро бо њадафи таъмини њузури нозирон ва намояндагони ањзоби сиёсї дар ќитъањои овоздињї љињати пешгирї аз таќаллуб дар шумориши оро ироъа кардаанд, вале њукумат онро ќабул накард. Дар њамин њол, Шокирљон Њакимов, муъовини раиси ЊСДТ низ муътаќид аст, ки бештари аъзои КМИР ќаблан ва имрўз њам корманди идороти њукуматї буданду њастанд ва танњо аз манфиъатњои њукумат дифоъ хоњанд кард. Аз тарафи дигар, ба гуфтаи ишон дар парлумони феълї 80% аз курсињои вакилї дар ихтиёри аъзои ЊХДТ ќарор доранд ва маълум аст, ки њарфи асосї дар ин нињоди ќонунгузориро онњо мегуянд. Ахиран Маљлиси намояндагон њайати нави КМИР-ро барои назорат ва натиљагирии интихоботњол дар марти соли 2015 таъйид кард.

Орумбекзода: Арзишу таълимоти Ќуръон роњ ба сўи инсони комил Шамсиддин Орумбекзода, вазири фарњанги Тољикистон дар доираи як сафари расмї ба Љумњурии Исломии Ирон, дар суњбат бо хабаргузории “Ирна” гуфтааст: “Давоми 70 соли њукумати коммунистї таблиѓоти манфї алайњи Ислому Ирон ба њадде сахт буд, ки мо ин Иронро як кишвари ифротї ва мутаассиб медонистем”. Ба гуфтаи ишон, менависад «Озодагон» баъд аз рањо шудани тољикњо аз банди коммунизм ва огањї ёфтан аз њаќиќати таъриху арзишњо таѓйир ёфта, дигар бањсу ихтилофњои бемаънои “Фирдавсї аз кисту Рўдакї ба кадом кишвар мутааллиќ мебошад” поён ёфтаанд ва “Ирону Тољикистон аз лињози динї, забонї ва ќавмї бисёр ба њам наздиканд. Тољикњо ориёї ва 99% мусалмонанд”. Вазири фарњанги Тољикистон аз расонањои љањони Ислом даъват карда, ки дар баробари таблиѓоти густурдаи дурўѓини Ѓарб алайњи Ислом ба муаррифии њаќиќат ва омўзањои он пардозанд. “ВАО-и кишварњои исломї бояд дар баробари баъзе ворунасозињои Ѓарб, њаќиќати Исломро, ки ќоил будан ба сулњу созандагї ва эњтиром ба арзишњои инсонист, баён кунанд”. Ишон њамчунин иќрор карда, ки дар Ѓарб баъзењо аз Ислом як дини хушунатгарову таассуби кўркўрона ва наќзкунандаи њуќуќи инсон, аз љумла занон нишон доданианд. “Ислом волотарин ва нобтарин омўзањоро барои

Холид Машъал: Исроил низоъи нав ташкил мекунад Раиси дафтари сиёсии «Њамос” ба Исроил њушдор дода, ки идома додани њаракатњояш дар Ќудси ишѓолї, минтаќаро ба ошуфтагї ва низоъи нав ворид хоњад кард. Ба гузориши хабаргузории «Форс”, Холид Мишъал дар бораи бурузи ошуфтагї ва таниш дар минтаќа њушдор дода, њамчунин таъкид бар он дошта, ки Исроил дар ваъда ва гуфтањои худ собит нест ва њамеша гуфтору кардааш таѓйир доранд, ки боиси афзоиши таниш дар минтаќа мегардад. Ин сиёсатмадори фаластинї дар идомаи суњбат дар бораи сиёсатњои дохилии Фаластин ва оштї шудан

бо ФАТЊ таъкид карда, онро як амри зарурї донист. «Миллати Фаластин бояд амалан якљо ва бо њам бошанд», гуфтааст Холид Мишъал.

Маскав маљрои газро барои Украина боз кард

Коммиссия лату кўби “облава” – ро тањќиќ мекунад кулли вазорат чанде ќабл ба Панљакент сафарбар кард. Тибќи иттилоъи Вазорати мудофиъа, њайати мазкур ќазияи лату кўби Сайдалї Њаќбердиевро, ки њангоми даъват ба хизмати њарбї сурат гирифтааст, мавриди тањќиќ ќарор медињад. Њамзамон ин манбаъ гуфтааст, пас аз тањќиќи ќазияи мазкур хулосаи он тавассути ВАО пахш хоњад шуд. Лозим ба ёдоварист, ки тибќи гуфтаи худи даъватшаванда Саидалї Њаќбердиев ва наздиконаш, ў рўзи 4 – уми ноябр њангоми «облава” аз љониби кормандони комиссариати њарбии Ба гузориши «news.tj”, бо супориши шањри Панљакент боздошт ва мавриди вазири мудофиъаи Тољикистон Шералї лату кўб ќарор гирифта, љароњат барМирзо коммиссияи махсуси ситоди доштааст.

тамоми пањлуњои зиндагии инсон дар њама давру замонњо ироъа мекунад. Аммо душманон аз љањлу нодонии худи пайравони ин дин, ки решаи аслии мушкилот ва нокомиашон дар он аст, сўиистифода карда, манофеъи худро пиёда мекунанд. Арзишу таълимоти Ќуръон, роњи расидан ба як инсони комилро нишон дода, адабу хирад, бузургдошти донишмандон, амалу афкори созанда ва пўёро барљаста мекунанд”, гуфтааст ў. Вазири фарњанги Тољикистон дар мавриди гурўњњои ДОЪИШ ва Ал-Ќоида изњор дошта, ки амали онњо њељ рабте ба Ислом надорад ва Ќуръону равиши зиндагии Муњаммад (с) олитарин намуна ва бењтарин далел барои исботи дини муњаббату сулњофар будани Ислом аст.

Русия баъди ним сол дигарбора интиќоли газро ба Укроин шурўъ кард. Дар ин бора Максим Белявский, раиси ширкати «Укртрансгаз», рўзи 9-уми декабр хабар додааст. Ба гуфтаи ў, Укроин бояд то охири њамин моњ

рўзона таќрибан 43 миллиону 500 њазор метри мукаъаб гази табиъї бигирад. Ширкати давлатии Газпром низ гуфт, ки баъди пешпардохти 378 миллион доллар барои 1 миллиард метри мукаъаб барои моњи декабр, маљрои газро барои Укроин боз кардааст. Баъди сарнагунии Виктор Янукович, президенти собиќи Укроин ва њамроњ кардани Ќрим ба Русия, ин кишвар интиќоли газро ба Укроин ќатъ кард. Газпром бо зикри ќарзњои чандмиллиардолларї талаб кард, ки Укроин пули газро пешпардохт кунад. Рўзи 30-уми октябр, Маскав ва Киев бо миёнљигарии Брюсел созишнома дар бораи аз сар гирифтани содироти газро имзо карданд.

www.nahzat.tj

3

11 декабри соли 2014

хабар

СММ: 2014 бадтарин сол барои кўдак Созмони Милали Муттањид дар остонаи оѓози соли 2015 эълом кард, ки соли 2014 бадтарин сол барои кўдакон буд. Бар асоси омори СММ дар тўли соли гузашта наздик ба 15 миллион дар љангњои Љумњурии Африќои марказї, Ироќ, љануби Судон, Фаластин, Сурия ва Украина овора шуданд. Дабири кулли ЮНИСЕФ гуфтааст, бо назардошти солњои гузашта, њељ соле ба монанди соли мазкур ингуна зулм алайњи кўдакон дар љањон вуљуд надоштааст. Ба гуфтаи вай, кўдакон дар њоле ки бояд дар синфхонањо машѓули дарс бошанд, онњо ба ќатл расиданд, бархеи онњо овора шуданд, мавриди шиканља ќарор гирифтанд. Бар асос ва гуфтаи ЮНИСЕФ, дар њоли њозир 230 миллион нафар аз кўдакони љањо дар кишварњое зиндагї мекунанд,

ки ин кишварњо ором нестанд. Њамзамон љанги 50 – рўзае, ки дар Ѓазза гузашт 54 њазор кўдакро бехонумон кард ва 538 кўдаки дигарро ба ќатл расонид. Њамзамон тибќи тањќиќоти зикршуда чанд кишвари дигар ба њисоб гирифта нашудааст, њоло он ки ѓайри кишварњои зикргардида боз њастанд давлатњое, ки ноороманду кўдакон дар он кишварњо вазъи хуб надоранд.

Созишномаи нав ва 35-солаи Душанбе бо Пекин

Порлумони Тољикистон созишнома дар бораи усулњои асосии њамкории байни Њукумати ЉТ ва Ширкати муштараки «Trans-Tajik Gas Pipeline Company Ltd»-ро барои 35 сол дастгирї кард. Ин созишнома муносибат бо созишномањои дигар, манфиъатњои иќтисодии дав-

лат, идоракунии сармоягузорї, интиќоли газ, тасдиќи њуќуќї, ўњдадорињои дорои хусусияти умумї, андозњо, воридоту содироти асъор, иљрои намояндагони ваколатдор, масъулияти сармоягузорї, њифзи сармоягузорї, њалли бањсњо, огоњнома ва монанди инњоро дар бар мегирад. Мувофиќи моддаи 2-и созишномаи мазкур аз санаи эътибор пайдо карданаш ба мўњлати 35 сол амал мекунад. Созишнома дар асоси созишномаи байнињукуматї ба имзо расида, љалб ва њифзи сармоягузориро њадаф ќарор медињад. Сохтмони ќубури газ аз њисоби сармояи оинномавии ин лоиња ва маблаѓњои ќарзи бонкї аз љониби сармоягузори он маблаѓгузорї карда мешаванд.

Вазорат маъоши 4-моњаи муњољиронро рўёнд

Вазорати мењнат, муњољират ва шуѓли ањолї дар рўёнидани 4 милион рубли маъоши муњољирони тољик дар Санкт-Петербург кўмак кард. Бино ба иттилои расмї, Муњиддин Мањмадов бо ариза ба вазорати мазкур аз номи 34 сохтмончии тољик, шањрвандони Тољикистон мурољиъат карда, «барои мусоидат љињати рўёнидани 4 милион рубл аз ЉДММ «Полимент»- и шањри Санкт-Петербург» кўмак хостааст. Намояндагии ин вазорат дар Русия гуфтааст, ќарзи ширкати мазкур аз муњољирон аз њисоби пардохт накардани музди мењнат давоми 4 моњи охир ба 4 милион рубл мерасад. Дар асоси мурољиъати сохмтончиёни тољики муњољир, намояндаи вазорат Ќурбоналї Расулов бо роњбарияти ширкати «Полимент»

вохўрї анљом додааст ва маъмурияти ин ширкат сабаби сари ваќт пардохт накарани музди корро дар љой доштани мушкили молиявї арзёбї кардааст. Маблаѓи музди кори муњољиронро дар њаљми 4 милион рубл ин ширкат баъди мулоќот бо намояндаи расмии Тољикистон пардохт намудааст.

Дарахти пок “Оё надидї Худованд чї гуна масал задааст: сухани пок монанди дарахти поке аст, ки решаи он (дар замин) устувор ва шохааш дар осмон аст. (Ва) меваашро њар дам ба изни Парвардигораш медињад ва Худо ин масалњоро барои мардум мезанад, шояд мутаваљљењ шаванд”. (Сураи Иброњим, ояњои 24-25). Бояд гуфт, аз тариќи масал задан ба маънои матлуб расондани инсонњо яке аз услубњои тарбиявии Ќуръон мебошад. Худованд барои дар зењнњо њаќиќати муњими маънавиеро ба таври равшану возењ маълум ва ќобили фањм гардондан ва ба дарки маънои матлуб расондани инсон, ба ашёи эњсосшаванда масал мезанад. Чунки идрокоти њавос ба маркази маълумоти инсон дар навбати аввал аз умури эњсосшаванда хабар медињад, баъд аз он умури маънавї барои ў ќобили фањм мегардад. Аслан маънои масал задан зикри як намунаест аз ашёе, ки мухотаб дар мавриди он маълумот дорад, то он намуна бар чизи бузурге, ки мавриди назари гўянда аст, далолат кунад ва ё зикри як њаќиќати равшан аст, то ба василаи он як њаќиќати нињонї ошкор шавад. Дар ин оят Худованд дар идомаи ќиссаи бархурди мункирон бо паёмбарони илоњї бо овардани як масали љолиб ва ташбењ додани њаќиќати сухани осмонї ва аќидаи тавњидї, ки асоси даъвати эшонро ташкил медињад, ба дарахти бобаракате, ба њаќиќати бањси ояњои ќаблї равшании бештар меандозад: “Оё надидї Худо чї гуна масал задааст: сухани пок монанди дархти поке аст”. Худованд баъдан ба баёни хусусиятњои ин “дарахти пок” мепардозад, ки зењни инсон дар оинаи онњо тасвири хусусиятњои “сухани пок”-ро ба таври равшан мебинад ва ба дарки воќеъии “сухани пок” мерасад. Яке аз он хусусиятњои “дарахти пок” ин аст, ки асли он дар умќи замин љой гирифта, реша давондааст: “решаи он (дар замин) устувор ва шохааш дар осмон аст”. Зеро “дарахти пок” аз љумлаи наботот аст ва барои њифзи њаёт ва таъмини сарсабзию хуррамияш ногузир аз замин бояд ѓизо гирад. Решаи он дар умќи замин фурў рафтааст, ки аз он њам ѓизои дилхоњашро гирифта, шохањояш сар ба осмон мекашанд ва њам дар баробари бодњои тунд тавони муќовамат карданро дорад. Ояти баъдї хусусияти пурбаракатии ин дарахти покро васф менамояд, ки мевадињии он мавсимї намебошад, балки ба изни Парвардигор ва бар асоси суннати илоњї дар тамоми фаслњои сол аст: “(Ва) меваашро њар дам ба изни Парвардигораш медињад”. Ин љо манзур танњо меваи он нест, балки тамоми манфаатњое, ки инсонњо ва дигар мављудоти зинда аз ин дарахт мебардоранд, дар назар аст. Монанди тару тозагии шукуфањояш, накњати гулњои он, сояаш, бордор кардани он дигар дарахтонро, хосияти шифобахшияш, њаворо пок карданаш ва монанди инњо манофеъи зиёде, ки мардум аз он бањравар мешаванд. Дар ин масал манзур аз “дарахти пок” дарахти фарзиест, ки ба унвони намуна зикр шудааст, ки масал задан ба ин гуна дарахти фарзї дар асли маъно ва маќсуди масал халал ворид намекунад. Ин гуна масалњо дар адабиёти олам зиёданд, ки чизеро ба чизи дигар масал мезананд, ки танњо дар тафаккур ва андеша метавон тасаввур кард. Дар ин масал маќсуд фањмондани њаќиќати “сухани пок” ва нишон додани наќши он дар њаёти њар фард ва умуми љомеъаи башарї ва тамоми мављудоти олами њастї мебошад. Бо таваљљуњ ба хусусиятњои “дарахти пок” ин вижагињоро дар њаќиќати маънавии “сухани пок” ба равшанї метавон маълум кард, ки маќсуд аз “сухани пок”, ки решањояш собиту устувор ва шохањои тару тозаи он дорои осори њаётї аст ва ба таври њамешагї мева медињад, ин пойдевори аќидаи сањењ ва ахлоќи нек, калимаи тавњид, яъне “Ло илоња иллалоњ” аст. Калимае , ки дар заминаи аќоиди њаќќае, ки реша дар умќи ќалб ва дар нињоди гўянда дорад. Инсонњо ва љомеъаи башарї дар партави тавњид ва эътиќод ба Худои ягона ва амал намудан ба муќтазои он, ба хайру баракоти зиёд ноил мешаванд. Шохањои маъорифи њаќ, аъмоли солењ ва ахлоќи писандида, монанди каромату шарофат, иффату таќво, амонату ростї, эњсону дурусткорї, азхудгузарию фидокорї, сулњу салом бо халќи Худо, адолату риъояи њуќуќи башар ва њама умуре, ки ба унвони фазилати башарї шинохта мешаванд ва кулли ќавму миллатњо аз он ќадр мекунанд, аз ин асли имонї сар мекашанд. Ва дар поёни оят ба маќсади аслї ишора мешавад: “Худо ин масалњоро барои мардум мезанад, шояд мутаваљљењ шаванд”. Яъне мисдоќи масалњои ќуръонї воќеъиятњои заминиест, ки фитрати инсон дар бораи он маълумот дорад, вале љараёни ранљу кулфатњо ва шўру ѓавѓои зиндагї бархеро аз он ѓофил мегардонад. Худованд ба хотири ба ёди онњо овардани он воќеъиятњо ин гуна масал мезанад, то шояд таваљљуњ намоянд ва дар мавриди он тасмими дуруст бигиранд. Дар партави ин масал ба дарки як воќеъияти исботшуда дар зиндагии инсоният метавон расид ва ин воќеъият он аст, ки дарахти љомеъаи як миллат ваќте дорои асли собиту устувор, шохањои рў ба осмону боровар, мевањои ширину гуворо гашта, аз равнаќу пойдорї бархўрдор ва аз заволу нестї мањфуз мемонад, ки решаи тавњидї ва имонї дошта бошад ва бар он истиќомат варзад.

Зубайдуллоњи Розиќ

4

11 декабри соли 2014

www.nahzat.tj

дурнамо

Буњроне, ки дар Русия оѓоз шудааст, зарбаи сахттар ба Тољикистон хоњад зад ва эњтимол як доллар баробар ба њафт сомонї дар аввали бањор ва дањ сомонї дар тирамоњ бирасад. Ин њадди камтарин ќурбест, ки ба сомонї расонида мешавад. Зеро иќтисоди Тољикистон ба иќтисоди Русия ва сомонї ба рубл сахт пайванд мебошанд. Агарчи иќтисоди Русия ќудрати муќовимат ба ин буњронро дорад, вале дар мо тахминан иќтисод њам вуљуд надорад. Гардиши иќтисоди Тољикистон асосан ба пули муњољират вобастааст, ки аз рўи маълумоти бонкњо њар сол њудуди 4 миллиард доллар ворид мешавад. Феълан танњо аз њисоби ќурби рубл ин маблаѓ аллакай 30% кам шуд. Агар ихрољи феълии 100 њазор муњољирро аз Русия зам намоем, шояд вуруди маблаѓ ду баробар кам шуда бошад. Аввалин таъсири он аллакай эњсос шудааст, вале ин дар аввали бањор бештар эњсос хоњад шуд. Замоне ки захирањои як миллион муњољир ба камтарин њад расиданд, онњо ба сарфакунї оѓоз мекунанд. Аввалин таъсири ин сарфакунї ба бозори ѓайри хўрока хоњад расид, ки њудуди 30%-и ин гуна тољирон шояд то тирамоњ муфлис шаванд. Бозори мошин аллакай ба буњрон ворид шудааст. Бозори хўрока њам дар тобистон ба мушкил рў ба рў хоњад шуд, махсусан молњои ниёзи аввалия (орд ва равѓану биринљ). Бо муфлисшавии ќисме аз тољирон, воридот њам кам мешавад ва дар натиља пардохти бољи гумрукї ва андоз, ки даромади аслии буљаи кишварро ташкил медињанд, ба њамин андоза, њатто бештар аз он коста хоњад шуд. Барои пур кардани холигии пайдошуда дар буља фишори њукумат болои ќисми боќимондаи тиљорат бештар мешавад, ки ба муфлисшавї ва фирори боз як ќисми он мебарад. Тирамоњ нархи хона поён хоњад рафт ва сохтмони манзил, ки алъон ављ гирифтааст, ба камтарин њад хоњад расид, ки натиљааш бекор мондани боз њазорњо нафари дигар мегардад. Дар натиљаи беќурбшавии сомонї имкони зиндагии кормандони буљавї њам ду баробар кам мешавад, ки ин ба рушди фасод ва зиёдшавии сафи муњољирон (агар Русия вориди љанг нашавад ё дарњояшро ба рўи муњољирон набандад) мебарад. Тирамоњ мактабњо ба сабаби њиљрати ќисме аз муаллимон ба норасоии кадр рў ба рў хоњанд шуд. Буњронњои соњавї зарбаи дигаре ба буља Камшавии захирањои пулї ва сарфакории аз њад зиёд, муфлисшавии 30% туљљори молњои ѓайри хўрокворї ва баъдан хўрокворї, беќурбшавии пул, буњрони шадиди бозори мошин, бозистодани сохтмонњои хурду бузург ва ѓайра ба камшавии талаботи маводи сўхт оварда мерасонад, ки дар натиља воридоти он њам кам мешавад ва ин зарбаи дигарест ба буља. Ба воридоти маводи сўхт таъсири дигар ба ихтисори хатсайрњои њавої байни Русияву Тољикистон хоњад гашт, ки дар натиљаи гум кардани ќобилияти харидории чипта аз тарафи муњољирони корї пеш меояд. Ин ихтисоршавї ба камшавии даромади фурудгоњњову дањњо хадамоти дигари ин соња, ки миллионњо сомонї андоз месупоранд, боис мешавад ва ин њам бар зарари буља тамом хоњад шуд. Зарбаи дигари ба иќтисоду тиљорат воридшаванда, пастшавии нархи меваи хушк бо сабаби беќурбшавии рубл ва заъфи тавони харидории харидорони аслии он аст. Арзонии меваи хушк ин ворид нашудани боз садњо миллион доллар, заъфи тавоноии харидории дањњо њазор нафар, бозистодани азхудкунии заминњои наву суст шудани коркарди заминњои корам дар шимоли кишвар ва барои чанд соли дигар ба ќафо афтодани рушди коркарди меваи хушк дар љануб мебошад. Низоми бонкї ќудрати муќовимат ба буњронро надорад Иљро нашудани наќшаи даромади буља њукуматро водор месозад, ки сохтмонњои бузург аз ќабили Роѓунро боздорад ё људосозии маблаѓро ба њадди минималї расонад. Норасоии маблаѓ дар буља њатман ба таъхирандозии пардохти маоши пеш аз њама муаллимон оварда мерасонад ва ин раванд њиљрати онњоро метезонад. Сохтмони мактабу бунгоњњои тиббии навро њам метавон барои чанд сол фаромўш кард. Ин њама камшавии љои кор аст. Камшавии вуруди пул бонкњоро њам ба мушкил рў ба рў месозад, ду баробар камшавии интиќоли пул ба њамин адад камшавии гардиши он ва пасандози мардум дар бонкњост. Дар навбати худ ин ба заъфи тавоноии ќарздињии бонкњо ва баланд шудани фоизи ќарз оварда мерасонад, ки зарбаи дигаре ба тиљорат мегардад. Низоми бонкии Тољикистон

ќудрати муќовимат ба буњронро надорад ва ин буњрон низоми шаклгирифтаистодаи бонкии моро метавонад ба њам занад. Муфлисшавї ё заъфи молии бонкњо ба коњиши дубораи боварии мардум нисбат ба онњо оварда мерасонад, ки ин шикасти љуброннопазири низоми бонкї ва умуман иќтисоди кишвар хоњад буд. Фишори давлат болои тиљорат барои пур кардани холигии пайдошуда дар буља ба фирор ё њадди аќал ба соя рафтани он оварда мерасонад, ки зарбаи дигар ба низоми бонкї мешавад. Инчунин муфлисшавии туљљор ва коњиши нархи хона, манзилу камшавии харидор њазорњо нафарро аз ќобилияти пардохти андоз берун меку-

ислоњот дар кўтоњтарин муддат аз як кишвари ќафомондаи пасошўравї ба кишвари пешрафтаи аврупої табдил шавад. Таљрибаи ин кишвар њам нав аст ва тамоми онњое, ки он ислоњотро ба роњ андохта, кишварро наљот доданд, сари коранд. Сипас, Тољикистон бояд ољилан барномаи рањоии иќтисодиву сиёсиро аз зери таъсири Русия омода ва роњандозї намояд. Алъон, ки Русия дар буњрони

Ноназаргирии буњрон ва ислоњнопазирї нуќтаи таммати њукумат аст над ва дар натиља бонкњо ќарзи додаашонро баргардонида наметавонанд. Муфлисшавии зиёди туљљор ва фурўши гаравњои гузоштаи онњо аз тарафи бонкњо зарбаест њам ба нархи хонаву манзил ва њам ба бовари мардум нисбати бонкњо. Колапс ё сакта Буњрони иќтисодї, тазъифи низоми бонкї, бидуни њељ даромад мондани садњо њазор оила (депортшудагон аз Русия) ва то 30% коњиш ёфтани даромади буља барои яке аз ќашшоќтарин кишварњо чизе љуз коллапс ё сакта нест. Њукуматро лозим аст, ки ољилан (њарчанд ин баъид ба назар мерасад) аз паи илољи воќеъа шавад. Зеро таъхир дар ин кор ба низоми давлатдорї ва мављудияти кишвар тањдид мекунад. Иќтисод ва ќурби пулро бо роњи фишор нигањ доштан номумкин аст, баръакс ин тарзи коргузорї уфти онро метезонад. Танњо озодии комил ва шаффофият иќтисодро наљот медињад. Албатта, њукумат мекўшад то интихобот ќурби сомониро бо њар роњ то њадде нигоњ дорад, аммо ин кор баъид ба назар мерасад, њатто то рўзи интихобот њам. Баъд аз интихобот мо шоњиди «афтодани озод»-и сомонї хоњем гашт. Пас чї бояд кард? Имкони пешгирии буњрон, албатта, аз даст рафтааст, аммо ба назари мо метавон таъсири онро то њадде кам кард. Пеш аз њама њукумат бояд мардумро бовар кунонад, (агарчи ин хеле мушкил аст), ки мехоњад ва метавонад кишварро аз коллапс ё сакта наљот дињад. Зеро воњимаи буњрон ин њолатро шиддат мебахшад. Зарурати љалби мутахассисони гурљї Агар дањшати ногузирии буњрон мардумро фаро гирад, он танњо амиќтар мешавад. Барои ин як ислоњоти бузург ва таѓйироти кадрии воќеъї ва саросарї зарур аст. Танњо азхудгузаштагї ва овардани кадрњои воќеъан тавонову мардумї метавонад мардумро бовар кунонад, ки њукумат аз паи ислоњот аст. Баъдан љалби мутахассисони хориљї, масалан гурљї зарур аст. Гурљистон тавонист бо роњандозии

амиќ фурў рафта истодааст, бењтарин фурсат барои ин кор вуљуд дорад. Албатта, рањо кардани дўстон њангоми гирифторї кори хубе нест, аммо назари шахсии банда ин аст, ки Русия он ќадар дўст њам нест ва пайваста аз заъфи мо истифода кардаасту мекунад. Барои ин кор њам метавон аз таљрибаи гурљињо истифода кард. Агарчи рањоии куллї аз Русия, њатто дар як дањсола њам имкон надорад, вале бояд њатман аз паи он бошем. Агар њамин барнома масалан 5-10 сол пеш роњандозї мешуду њадди аќал барои ними муњољирон кишвари дигаре барои кор пайдо мегашт, имрўз то ин њад ба рублу ба иќтисоди Русия пойбанд намешудем ва буњрони Русия буњрони мо ќарор намегирифт. Роњандозии ислоњот ба замми љалби бовари шањрвандон, бењтарину осонтарин роњи љалби сармоя аст, бахусус сармояе, ки аз Русия дар њоли фирор аст. Роњи дигари бовар кунонидани мардум ба ислоњот ва љалби сармоя, баргузоркунии интихоботи воќеъан шаффоф ва рўи кор омадани парлумони мардумист. Барои дар кўтоњмуддат костани шиддати буњрон ва беќурбшавии пули миллї чанд миллиард доллар зарур аст. Албатта, њељ кишваре чунин ќарз намедињад. Роњи ягонаи дарёфти чунин маблаѓ, њарчанд афсонавї ба назар расад њам, маљбуран баргардонидани пулњои дуздидашуда аз тарафи вазиру кабир аст. Ислоњоти иќтисодї чи гуна ва бо кадом роњ бояд гузарад, албатта дар салоњияти иќтисоддонњост, ки бовар дорам дар кишвар кам нестанд. Агар кам њам бошанд, љалби онњо аз хориљ кадом кори мушкиле низ нест. Шахсан ба ин боварам, ки пеш гирифтани роњи ислоњот њатмист. Аммо ваќте кишвар дар вазъияте ќарор дорад, ки аз рўи ќоидаи муайянкардаи Ленин «ќишри поёнї дигар чунин зиндагї кардан намехоњад ва нухбагон дигар идора карда наметавонанд», нодида гирифтани буњрон ва аз паи ислоњот нашудан нуќтаи таммат гузоштан ба њукумати худ аст.

Абдуманнон Шералиев , аз н. Ашт

www.nahzat.tj

5

11 декабри соли 2014

мавќеъ

ЊНИТ на танњо кафили сулњу субот, балки рушди минбаъдаи кишвар аст (Матни суханронии Муњиддин Кабирї дар форуми “Њамгироии АвруОсиё: дастовард ва мушкилот”)

Хонумон ва љанобон, муњтарам иштирокдорони форум! Бо иљоза аз ташкилкунандагони ин чорабинї барои даъват ва фароњам сохтани суханронї ташаккур мекунам. Соли дуввум аст, ки Њизби Нањзати Исломии Тољикистонро дар ин анљуман муаррифї мекунам ва инро барои худ ифтихор медонам. Чун дар ин нишаст намояндагони ањзоби сиёсї ва љомеъаи шањрвандии кишварњои пасошўравї рушду мушкилоти тарњњои њамгироии минтаќаиро муњокима мекунанд. ЊНИТ бо дарназардошти манфиати давлату миллат талошњои Тољикистонро барои узви фаъоли созмонњои њамгироии минтаќавї будан дастгирї мекунад. Муносибатњои устувори иќтисодии Тољикистон бо кишварњои дигари минтаќа мувофиќи хости мардуми мост. Дар як назарсанљї њам муайян шуда, ки дар Осиёи Марказї тољикњо беш аз дигарон тарафдори равандњои њамгироии минтаќа мебошанд. Њамзамон мо даъват мекунем, ки натиљаи манфии таъсису шикасти дигар созмонњои минтаќаї, мисли ИДМ ба назар гирифта шавад. Ин созмон аз ўњдаи иљрои маќсаду њадафњои худ баромада натавонист. Тољикистон бо маќсади бењтар кардани амнияти иќтисодї барои ширкат дар чунин лоињањо талош меварзад, сиёсати гуногунљабња ва дарњои бозро эълон карда, барои нигоњ доштану таќвият бахшидани як сиёсати хориљии мутавозин аз имкониятњои худ истифода мебарад. Њамчунин роњбари кишвар њамеша ишора бар он мекунад, ки кишварњои минтаќа дар сиёсати хориљии худ авлавият медињанд, ба хусус бо Русия. Агарчи Тољикистон бо сабабњои объективї њанўз узвият дар Иттињоди гумрукї ва Авруосиёро ба даст наовардааст, вале роњбари давлат борњо таъкид карда, ки масъалаи њамроњшавї ба ин созмонњо дар њоли омўзиш ќарор доранд. ЊНИТ аз мавќеъгирии роњбарияти кишвар барои даќиќ омўхтани ин масъала љонибдорї мекунад. Мо ба ин назарем, ки ќадам ба ќадам њамроњ шудан бо «АвруОсиё» љавобгўи талоши мардуми тољик њаст, чун бо мардумони мањдудаи ин созмон таърих ва таљрибаи њамзистї дорад. Албатта, њар кишваре, ки узв ва ё иштирокчии лоињањои ин иттињод њаст, бештар манфиатњои худро дар назар мегирад, дар ин маврид Тољикистон истисно буда наметавонад. ЊНИТ бар ин назар аст, ки яке аз масъалаи аслии омодашавї

барои њамроњ шудани Тољикистон ба Иттињоди иќтисодии АвруОсиё бояд масъалаи муњољират бошад. Њамгирої барои мо, натанњо њаракати озоди сармояву мол ва хадамот, балки манбаи мењнат ва вазъи њуќуќии муњољирон аст. Мо комилан њавасманди ин бандњо њастем, чун њамасола аз њисоби муњољират ба иќтисоди кишвар то 5 миллиард доллар ворид мешавад. Њудуди 2 миллион шањрванди мо, ки 50%-и нерўи кориро ташкил медињанд, дар Русия ва Ќазоќистон кор мекунанд. Мо ба ин боварем, ки натиљаи мусбати њамроњшавии Тољикистон ба Иттињоди иќтисодии АвруОсиё ва гумрукиро ќабл аз њама онњо эњсос хоњанд кард. Бо таваљљуњ ба тиљорат набояд аз мављудияти хатар сарфи назаро

намоем, ки ин маводи мухаддир, тундгароии сиёсї ва динї, харобшавии вазъ дар Шарќи Наздик ва Афѓонистон мебошанд ва барои минтаќаи мо таъсиргузоранд. Аз сабаби он, ки аксарияти ањолии кишварњои Шарќи Наздик ва Осиёи Марказиро мусалмонон ташкил медињанд ва масоили марбут ба људоихоњии динї ба њизби мо таъсири бевосита дорад. Чун ягона њизби динии расмї дар минтаќа њастем. Пас аз гузаштани як давраи вазнини рушд дар кишвар ЊНИТ пешнињод мекунад, ки барои мардуме, ки дар асоси арзишњои динї ва миллї хостори фаъолияти сиёсиву иљтимоъї њастанд, бояд як роњи расмии алтернатив фароњам оварда шавад. Фаъолияти расмии њизби мо на танњо кафили хотимаи љанги шањрвандї, балки барои рушди минбаъдаи кишвар дар

рўњияи њамдигарфањмиву њамкорї бо Њукумат, мардум ва нерўњои асосии сиёсї бояд пеши ин роњро бигирад. Масъалаи мубориза бо тундгарої имрўз њамаи моро ба ташвиш меорад, аз љумла, ањзоби сиёсии минтаќаро. ЊНИТ омодаи њамкорї бо кулли њавасмандон љињати тањияи як санади дурнамои чигунагии кумак ба њукумат ва сохторњои марбута барои коњиши сатњи хатароти марбут бо тундгароист. Њамзамон ба ин фикрем, ки танњо бо истифода аз нерўи низомї ин мушкилро бартараф кардан имконнопазир аст. Роњандозї кардани роњњои сиёсї, њуќуќї ва фарњангї низ заруранд. Густариши њуќуќњои сиёсї, иќтисодї ва фарњангии њар як шањрванд бояд њамчун омили муњими пешгирї аз тундгароии сиёсиву динї дар назар дошта шавад.

6

11 декабри соли 2014

www.nahzat.tj

дидгоњ

Наќши ВАО дар эњёи одобу ахлоќи шарќиёна

Бе шубња асри XXI асри пешрафти техноложї ва навоварињо мањсуб мешавад. Имрўз техноложияи навин бо анвои гуногунаш рушду инкишоф ёфта, кори инсониятро басо осон намудааст, чунончи њаёти имрўзаро бидуни компутару интернет ва дигар шабакањои иљтимої тасаввур кардан ѓайриимкон аст. Ќобили зикр аст, ки ин пешравињо ба соњањои гуногуни илму фан таъсири худро расонидааст, ки ВАО низ аз ин истисно нест. Дар замони муосир ВАО яке аз соњањои муњим буда, оинаеро мемонад, ки барои мардум симои тамаддуну пешрафт ва воќеъоту табаддулотро аз гўшаву канори олам инъикос менамояд. Њамчунин ВАО яке аз воситањои фарњангиву таълимї низ мебошад, ки тавассути рўзноманигорї ва радиову телевизион ривољу равнаќ ёфтааст. Њоло ба ВАО тамоми кишварњои дунё, алалхусус кишварњои абарќудрат ањамияти љиддї дода, онро барои њадафњои иќтисодиву сиёсї, баъзан нопоку ѓаразноки худ истифода мебаранд. Њамчуноне ки дар арафаи љанги дуюми љањонї ва баъд аз он аз ин васила ба таври васеъ истифода намуда, то љое ба манфиатњои ќобили мулоњиза њам дастёб шуданд. Профессор Љовид Муќим дар китобаш ба унвони “Сиёсат ва љанги иттилоъотї” ќайд мекунад, ки дар авоили љанги љањонї дар амалї намудани њадафњои геополитикї наќши ВАО хело бузург арзёбї мешуд ва теъдоде аз кишварњо аз маълумоти бардурўѓ ё дезинформатсия хело хуб корбурд намуданд. Масалан, Љопон он замон бо 22 забони хориљї тавассути радио иттилои дурўѓ пањн карда, ИМА-ро бовар кунонд, ки нерўњояш ягон амалиётеро тарњрезї намекунанд. Ба ѓайр аз масоили фавќуззикр ВАО барои дигар њадафњо низ истифода мешавад, масалан, барои таблиѓ, ки аксари кишварњои абарќудрат фарњанг ва урфу одатњои миллї ва диниашонро ба кишварњои заъиф ё ќафомонда бо ин васила ва дигар шабакањои иљтимоъї ба намоиш гузошта, таблиѓ менамоянд, ки албатта ин хатари љиддиро ба дунбол дорад, ба урфу одат, забон ва анъанањои он кишвар таъсири манфї мерасонад. Таври маълум, ин мушкил дар Тољикистони мо низ вуљуд дорад. Имрўз аксари ќишрњои љомеъа, ба хусус љавонон муќаллиди Аврупо гаштаанд. Дар тамоми рафтору кирдор, аз љумла дар либоспўшиву ба истилоњ маданият аз олами ѓарб пайравї намуда истодаанд, ки ин боиси коста шудани урфу одатњои шарќиёна ва

одобу ахлоќи мусулмонии мо мегардад. Дида мешавад, ки шумораи занњои либоси аврупої дошта, аз занњое, ки либоси миллї ба бар доранд, зиёд аст ва то рафт теъдоди онњо меафзояд. Сабаб чист? Фикр мекунам, яке аз сабабњо таќлиди кўркўрона ва бадахлоќ гаштани љавонон дар умум мањз аз телевизионњои моњворагї, филмњои ѓарбї ва баъзе аз шабакањои иљтимоъист. Гуфтанї нестам, ки љавонон аз омўзиши техноложии нав даст кашанд, баръакс бояд онро омўзанд, ин хеле муњим аст. Вале ин њама имконотро бояд аз роњи дуруст истифода намоянд, на аз ботил. Имрўз мутаассифона, аксари наврасону љавонон мафњуми интернетро танњо дар тамошои навору суратњо ё “одноклассник” мефањманду халос. Онњо ваќтњои пурќимати хешро бањри чизњои бефоида сарф месозанд, ки басо нигаронкунанда аст. Гузашта аз ин, озодона интернет фароњам сохтан барои наврасону ноболиѓон, бахусус оќибати беназорат гузоштани онњо хатари љиддї дорад. Бинобар ин, эшон аз љониби волидайн ва масъулин бояд назорат шаванд. Мисоли рушани њамаи инро метавон аз шабакањои ТВТ бозгў кард, ки имрўзњо мушоњида менамоем. Ќисмате аз хонаводаи тољик, алалхусус шањрнишинњо ќариб шабакањои телевизионии кишварро тамошо намекунанд, аксаран ру ба шабакањои телевизионии Русия овардаанд ва фарзандони онњо низ аз хурдї ба ин мутобиќ гашта, дигар дар бузургсолї њам майл ба дидани барномањои телевизионии тољикї пайдо намекунанд. Шояд мањз њамин чиз сабаб шудааст, ки њоло акса-

ри донишљўён, њатто бархе аз устодон низ ба забони тољикї хуб њарф зада наметавонанд, вале дар гуфтори забони русї душворие намекашанд. Аз ин њам сангинтару нанговарро вохўрдан мумкин аст, хонаводањое, аз љумлаи тољикњо байни худ бо забони русї муошират карда, аз расму оинњои миллї ва динї худро канор бурдаанд. Феълан дар шабакањои телевизионии кишвар барномањои хуби ислоњиву тарбиявї пахш мегарданд, вале ќонеъкунанда нестанд. Аз ин рў, таќрибан болои боми аксари хонањоро мављќабулкунакњои моњвораї фаро гирифтааст. Шабакањои телевизионии моро зарур аст, ки барномаву филмњоеро ба намоиш гузоранд, ки муфиду диданї, бо ангезаву анъанањои шарќиёна бошанд. Хусусан шабакаи “Бањористон”, ки махсуси кўдакон мањсуб мешавад, бояд намоишу барномањояш мувофиќ ба зењну фањм, шавќ ва мафкураи кўдакону наврасон бошад. Илова бар ин, зарур аст, ки бештари ин барномањо бо забони давлатї сурат бигиранд. Билохира, бояд кўшиш ба харљ дод, ки фазои иттилоъотии кишвар њамаљониба таъмин гардад, дар акси њол ин фазоро расонањои хориљї “ѓасб” мекунанд ва мардум хоњу нохоњ рў ба онњо меоранд. Ба њар њол, суоле матрањ аст, ки чаро аз аѓлаби барномањои телевизионии мо натанњо ќаноъатмандї њосил намешавад, балки дилгиркунандаанд ва иллат дар чист? Дар њоле ки дар Афѓонистони љангзада ва ноором зиёда аз 40 шабакаи телевизионї фаъолият доранд, ки барномањои онњо воќеъан љолибу диданї ва муфид њам

њастанд, дар мо њамаги 6-7 шабака, вале... Инчунин дар ин кишвари њамсоя, ки онро ќафомонда арзёбї мекунем, рўзномањое њастанд, ки њар рўз бо хабару маќолањои тоза ба нашр мерасанд. Вале ин навъ аз рўзнома то њол дар мо нест. Табиист, ки њамаи ин барои таъмини фазои иттилоъотии кишвар наќши муњим мебозад. Фикр мекунам, барои ислоњи љавонон, роњнамоии ишон ба сўи илму маърифат , эњёи анъанањои милливу динї ва одобу ахлоќи шарќиёна наќши ВАО басо муњим аст. Ќазия доманадор аст. Аз ин рў, бояд ањли илму адаб ва коршиносоне, ки ангезаи миллї ва мусалмонї доранд, таваљљуњи бештар зоњир сохта, пайи ислоњи ин мусибат иќдом намоянд. Дар охир бо овардани мисраъњои пандомези Аллома Иќбол ба матлаби худ нуќта мегузорам: Ќуввати Маѓриб на аз чангу рубоб, Не зи раќси духтарони бењиљоб, Не зи сењри соњирони лоларўст Не зи урёнсоќу на аз ќатъи мўст. Мањкамї ўро на аз лодинї аст, На фурўѓаш аз хати лотинї аст. Ќуввати Маѓриб аз илму фан аст В-аз њамин оташ чароѓаш

равшан аст. Њикмат аз ќатъу буриди љома нест, Монеъи илму њунар аммома нест. Илму фанро, эй љавони шўхшанг Маѓз мебояд, на малбуси фаранг.

Юнуси Юсуфзод, магистри факултаи журналистикаи байналхалќї.

www.nahzat.tj

11 декабри соли 2014

оќибат шаи Алексей Малашенко, коршиноси Маркази маскавии Карнегї, ба самти ифротгарої рушд пайдо карда истодааст. «Ба наздикї аз Тюмен баргаштам, минтаќае, ки дар он тољикон ба таври ќобили мулоњиза ба сар мебаранд. Муњољирони тољик дар тамоми ќисмати љанубии Сибир, Урал, њатто дар Якутск пањн гаштаанд, ки воќеъан њамаи онњо њаводорони ЊНИТ мебошанд. Агар имкони овоз додан дошта бошанд, ЊНИТ аксари курсињоро дар парлумон ба даст оварда метавонист. Нуфуз ва эътибори М.Кабирї, рањбари њизб њам миёни онњо хеле баланд аст. Њукуматдорон беЊукуматдорони Тољикистон дар интихоботи ќарибулвуќуъи парлумонї шумораи ќитъањои интихоботиро дар ќаламрави Русия аз 24 то ба 3 кам карданианд, ки аз 1 миллиону 200 њазор муњољири дар Русия буда, камтар аз 20 њазор нафар раъй дода метавонад. Чунин як иќдом ба хотири коњиш пайдо кардани интихобкунандагони эътирозист ва ба ин тартиб дарёфти натиљагирии интихобот ба хостањои њукумат. «Кам кардани шумораи ќитъањои интихоботї дар хориљро таѓйироти воридшуда дар ќонунгузории Тољикистон боис гардид. Тибќи таѓйироти нав ќитъањои интихоботї танњо дар намояндагињои расмии ин кишвар таъсис дода мешаванд», гуфтааст А.Додобоев, роњбари дастгоњи КМИР-и Тољикистон. Мутаносибан ин ќитъањои интихоботї дар сафорат дар Маскав ва ду консулгарї: Уфа ва Екатеринбург буда метавонанд. Тољикистон ба истиснои Русия дар 26 кишвари дигар њам сафоратхона дорад. Барои муќоиса: дар интихоботи президентии соли 2013 Тољикистон ќитъањои интихоботиро дар 24 шањри Русия таъсис дода буд, ки дар њар ќитъаи интихоботї наздик ба 3 њазор интихобкунанда овоз дода метавонист. Аммо дар амал тахмин ними шањрвандони фаъоли Тољикистон дар ин интихобот ширкат карда натавонистанд, акнун вазъ бадтар шуд. Дар Тољикистон 8 њизби сиёсї сабти ном шудааст, аз он љумла 5-тои он њизби парлумонї ба њисоб мераванд. Дар ин нињоди ќонунгузор њизби оппозитсионии Нањзати Исломї ду курсї дорад. Аммо дар интихоботи гузаштаи соли 2010, тибќи омори расмї, ин њизб 10%-и овозњоро ба даст оварда буд. Дар њоле ки нањзатињо беш аз 30%-и раъйро барои худ тайид мекунанд. «Агар интихоботи феълї шаффоф ва боадолат баргузор

Тољикистон шикаста шавад, ин бесуботї тамоми Осиёи Марказиро фаро мегирад. Дар њоле ки Узбакистон ба давраи интихоботї ворид мешавад, дар моњи декабр интихоботи парлумонї ва дар моњи апрели соли оянда интихоботи президентї». Тавре коршиносон бањогузорї мекунанд, мухолифини феълї дар Тољикистон беш аз пеш афзоиш ёфта истодаанд ва њукумат њам иќтисодро аз буњрони амиќ берун кашида натавонист. Вазъи иљтимоъии мардум сол ба сол бадтар мегардад. Тањримњои Ѓарб алайњи Русия ин вазъиятро печидатар

Режими Рањмон худро дар маърази зарба ќарор медињад

шавад, ЊНИТ ними раъйи мардумро ба даст оварда метавонад», гуфт М.Кабирї, рањбари ЊНИТ. Аммо, ба гуфти ў, њиљ нишоне вуљуд надорад, ки њукумат интихоботи воќеъї баргузор карданист, «танњо умед ба президент аст, ки чанде ќабл аз мављудияти тамоми имкониятњои интихоботи воќеъї дар кишвар њарф зад. Аммо ин гуна ваъдањо ќаблан њам буданд, ки ба иљро нарасиданд. Феълан дар минтаќа, аз љумла дар Тољикистон авзоъ хеле мураккаб аст. Фикр намекунам, ки њукумат риск намуда, интихоботе бо улгуњои демократї баргузор намояд». Коршиносон ба ин боваранд, ки њукумати Тољикистон дар интихоботи парлумонї барои муњофизати худ аз майдатарин хатар њам омодагї мегирад. Шарњу тавзењи мантиќии таѓйирот дар ќонунгузорї љињати коњиш додани ќитъањои интихоботї дар Русия ва дар умум дар хориљ мањз њамин аст. Айни њамин вазъият дар интихоботи парлумонии нави Молдова ба мушоњида расид. Њукуматдорони ин кишвар мардумро барои интихоби аврупоии самти рушд ташвиќ карданд ва тарс аз авзоъи русиягї доштани мардум онњоро ба коњиш додани шумораи ќитъањои интихоботї дар Русия бурд. 700 њазор шањрванди молдовагї дар Русия ба сар мебаранд, аммо 15 њазори онњо овоз дода тавонистанду халос, чунки миќдори вараќаи овоздињии фиристодашуда аз Кишинёв ба сафорати ин кишвар њамин шумораро ташкил мекард. Авзоъ дар Тољикистон, ба анде-

Ў дар аввал забонаи оташи банохост аланга задаро бо дами бодбезак хомўш кард ва зуд зарфи мањлули сиркодорро ба даст гирифта, ба рўи лахчањо кам-кам пошиду баъдан бо як чолокии хос сихњои кабобро рў гардонд. «Маќсад, ин неъмати олї - ѓизои бойхўрак, сўхта ва ба як мушт зуѓол мубаддал нагардад» Дуди сафедчае сар кашида, бўйи хуши кабоб дар панљаи шамоли форами шомгоњї ба атроф пар кушод. Ин замон марди фаќире аз роњ мегузашт ва лањзае дар назди кураи кабобпазї таваќќуф намуда, дуди иштињоангези кабобро њарисона бўй кашид ва чашмонаш роѓ-роѓ рафта, дубора њавои хушбўйро ба машом гирифту гуфт: «Бай ба-ай…»! Ва дар баробари даст задан ба кисањои ѓариби худ табъаш ба тамом хира гашт. Ночор аз ин манзил пой берун бурдан мехост, ки кабобпаз аз остинаш дошту гуфт: Пули кабобро кї медињад? «Ман кабоби туро нахўрдам», гуфт марди фаќир. «Чи хел, дудашро бў кашидї ё не, суоломез пурсид кабобпаз

7

- Бале.

- Маъќулат шуд?

- Хеле иштињоангез ...

- Пас, њаќќашро бидењ, бо исрор гуфт кабобпаз. Марди фаќир як дам даступо хўрда, рухсорааш сурху сафед њам шуд ва худро дар њоли ногуворе дида, чи кор карданашро намедонист. Сарашро хам карда, ба фикр фурў рафт, кисањояшро аз нав таку рў намуда, як каф танга ёфт ва онњоро ба чашми кабобпаз наздиктар оварда, гуфт: Мебинї?

- Албатта, посух дод кабобпаз. Марди фаќир тангањоро бо кафњои дастонаш афшонд, ки љиринг-љиринг садо доданд. Баъд аз лањзае ду бора пурсид: Шунидї?

рун аз Тољикистон раванди раъйдињиро дасткорї карда наметавонанд, аз ин хотир, онњо даст заданд ба кам кардани њаводорони ЊНИТ», гуфт Малашенко. Агар натиљагирии интихобот љаълї сурат бигирад ва барои ворид шудани њизб ба парлумон овоз камї кунад, пас дар њизб таѓйирот ба вуљуд меояд, то ба табдили роњбари он Кабирї. Аллакай барои аз њад зиёд мањбубият зоњир кардан нисбат ба њукумат ўро мавриди сарзаниш ќарор медињанд ва рафтанаш зимнан санљиши сангине хоњад буд барои режими Э.Рањмон. «ЊНИТ бо рафтани М.Кабирї пароканда ва зери роњбари ифротї эњё мегардад, номзадњо њам њастанд. Дар ин миён азнавшаклгирии њизб сурат гирифта, исломињои аслии ифротї ба сафи пеш мебароянд, мањз он ваќт режими Рањмон зери зарба ќарор мегирад. Тањдид танњо аз исломгароёни ватанї не, балки аз бародарони «ДОЪИШ»-ии онњо низ пеш меояд», мегўяд Малашенко. Ба андешаи ў, маќомот бояд бо Кабирї гуфтугў намоянд ва барои ба даст овардани дањњо курсї дар парлумон халал нарасонанд, дар сурати шиддат ёфтани њаракатњои эътирозї њам фирефтаи кўмаки пойгоњи њавоии Русия нашаванд. «Бале, бояд ба он таваљљуњ кард, ки Кабирї дар давраи роњбари ЊНИТ буданаш њамаи корњоро кард, то иљтиноби мувољиња дар Тољикистон сурат нагирад, маќомот метавонистанд садама бубинанд, мегўяд Малашенко, агар субот дар

сохта, даромади муњољирин ба шиддат коњиш пайдо мекунад, њамчунин дурнамои таѓйирот дар низоми ворид шудан ба ќаламрави Русия ташвишовар аст, дар њоле ки муњољирини тољик амалан љои бозгашт надоранд. Дар чунин њолат дигар маълум аст, ки интихобкунандагони эътирозї аз мухолифини сиёсї фаъолияти муассиртарро таќозо мекунанд. «Мардум чунин њисоб мекунанд, ки на њукумат ва на мухолифин тавони њалли мушкилотро надоранд, ба ин хотир, алтернативаи дигар лозим мегардад, ки мушкилоти онњоро њал карда тавонад. Ва ба ин сифат ифротињоро мебинанд, ки бисёр чизњоро ваъда медињанд, аммо табиист, ки раванди сиёсиро ба бунбаст мебаранд», гуфт Муњиддин Кабирї дар суњбат бо мухбири «Независимая газета». Ба андешаи ў, маќомоти Тољикистон то ба имрўз сиёсати њадафмандонаро љињати берун рафтани љавонон аз кишвар љонибдорї ва бо ин ду масъаларо гўё њал кардаанд: яке дарёфти маблаѓ ба будља, дигаре халос шудан аз шарри љамъияти фаъол. Аммо бо дарназардошти бад шудани вазъияти иќтисодї дар Русия, бозгашти ним миллион љавони нерумандро интизор бояд дошт, ки аксари мутлаќи онњо дар ватан љои кор пайдо карда наметавонанд. Ба гуфти Кабирї, тасаввур кардан мумкин аст, ки чигуна ифротињо ин љамъиятро дасткори хеш ќарор дода, чи хатареро барои маќомот ба вуљуд оварда метавонанд. Бознашр аз «Независимая газета»

Посухи олї

(Латифае аз мардум)

Шунидам, тасдиќомез ва њайратзада гуфт кабобпаз. «Агар шунида бошї, бигир,

њалолат бод», гуфт марди фаќир ва тангањоро ба љайб заду роњи худро идома дод.

8

11 декабри соли 2014

www.nahzat.tj

мусоњиба

Мусоњиби навбатии хабарнигори мо, Шавкати Муњаммад, масъули бахши Њизби Нањзати Исломии Тољикистон дар ноњияи Ашт мебошад, чанде ќабл ин симматро ифтихормандона бар душ гирифтааст ва аз љумлаи љавонони соњибандеша ва муборизи фаъоли њизб ба шумор меравад.

Шавкати Муњаммад:

Баланд шудани садои миллат аз - Шумо аз кай ба ЊНИТ пайвастед ва сабаби пайвастан чї буд?

- Бисмиллоњир рањмонир рањим. Баъд аз хатми мадрасаи мутавасситаи исломии ноњияи Ашт дар соли 2004, ба ЊНИТ пайвастам, заминањои пайвастан ба ин њаракати сиёсї вуљуд доштанд, он њам муњаббати самимї бо ин њизб. Гузашта аз ин, бо аъзо ва фаъолони Нањзат рафту омад доштам ва дар ваќтњои фориѓ аз дарс њамчун дастёр фаъолият мекардам. Вале танњо як сол баъд аз хатми мадраса бо ЊНИТ пайвастам. Ин узвият тањрики ќуръонї њам њаст, бахусус ояти охирини сураи «Муљодала”, ки Худованд дар он мефармояд: ”Ќавмеро нахоњї ёфт, ки ба Худо ва рўзи охир имон дошта бошанд ва бо касоне дўстї кунанд, ки бо Худо ва Расули Ў мухолифат мекунанд, агарчи он касон падарон, ё писарон, ё бародарон, ё хешовандони онњо бошанд. Онњо касонеанд, ки Худо дар дили онњо имонро навиштааст ва ба онњо ба файзи ѓайбї аз љониби Худ ќувват додааст; ва онњоро ба бўстонњое дарорад, ки зери он љўйњо меравад, дар њоле ки дар он љо љовидонанд. Худо аз онњо хушнуд шуд ва онњо аз Худо хушнуд шуданд. Онњо гурўњи Худоянд. Огоњ шав, ба дурустї ки гурўњи Худо растагоронанд”. Ин оят рўњу ќалбамро тасхир кард ва бо нишондоди он кам-кам ба мубориза алайњи ноадолатињое, ки мушоњида мекардам, даст задам. Дар танњої мубориза кардан имкон надорад, муборизаро бояд дастаљамъона

пеш бурд, албатта, бо роњи осоишта ва нишондоди Худованд. Дар ин љода ЊНИТ-ро муваффаќ ёфтам, ки бар пояи ќонун амал мекунад.

- Манзури Шумо аз ноадолатї чист, яъне чиро ноадолатї медонед?

- Дар он марњалае ки ба ЊНИТ пайвастам, нисбати худам ноадолатињои зиёдеро медидам. Њафтае набуд, ки бесабаб, њатто бо бањонањои бофтаву ночиз ба идораи амният, ШКД ва худи њукумати ноњия даъват накарда бошанд. Бо њар роњу васила ва ишорањои пинњону ошкор садди роњи ихтиёркардаам мешуданд, то фаъолияти динї анљом надињам, аз тадрис ва амри маъруфу нањйи мункар мунсариф бишавам. Азбаски таљриба ва малакаи кофии сиёсиву њуќуќї надоштам, бароям мушкил буд ва ранљ мекашидам. Баъди хатми мадраса, ваќте љиддан ба ЊНИТ рў овардам, бароям рўшан гардид, ки ин њизб дар воќеъ як институти сиёсиву њуќуќист ва инсон метавонад дар он њуќуќњои худро бишиносаду аз сиёсат огоњ бошад. Хонаводаатон ба фаъолиятњои диниву сиёсии Шумо чї назар доштанд?

- Банда, дар як хонаводаи одї таваллуд ёфтаам. Модарам диндор буда, њамаи аъзои хонавода ањли намозу рўзаанд. Њанўз ќабл аз замони тањсил дар мадраса, ваќте 21 сол доштам, падарам аз дунё рафтанд. Даъват дар оилаи мо ба таври демократик пеш ме-

рафт. Модарам фаќат як хоњиш дошт, њар њарфу талаби диние, ки њаст ва риоя шудани онро аз аъзои хонавода талаб дораму онро ба рукни устувор мубаддал кардан мехоњам, бояд тавассути модар сурат бигирад. Ў мегуфт: Масалан агар бихоњї, ки хоњарат бояд сатр бигирад, биё, бо њам менишинем сари як дастурхон ва ту аз боби ањамияту муњиммияти сатр дар асоси ояту њадис сўњбат бикун, ман дар пањлуят истода, ёрї мерасонам. Дар ин њолат бидуни сўитафоњум ва ранљиш ба натиљаи мусбат мерасем. Тавре дар боло ишора рафт, њамаи аъзои хонаводаи мо аз Ќуръону суннат бохабар ва њама узви ЊНИТ мебошанд.

- ЊНИТ феълан дар Ашт чї ќадар аъзо дорад?

- Нањзат дар ноњияи мо беш аз якуним њазор аъзо дорад, тахминан 1100 нафари онњо љавонанд ва шумораи бонувон наздик ба 500 нафар мерасад.

- Ячейкањои ибтидоии њизб дар саросари ноњия амал мекунанд?

- Бале, дар њамаи љамоъатњои дењот созмонњои аввалияи њизб амал мекунанд. Дар 60%-и рустоњо низ созмонњои ибтидої дорем. Фарз кардем, агар дар ноњия 50 дења бошад, дар наздик ба 30 дења ячейкањои аввалияи њизб фаъолият менамоянд. Умуман бахши ноњиявии ЊНИТ 30 ташкилоти ибтидої дорад. Муносибати маќомоти мањаллї феълан бо Шумо чи-

гуна аст, оё фишору тазъиќ намеоранд?

- Гуфта наметавонам, ки фишор болои мо њамчун масъули њизби мухолиф вуљуд надорад, њамон фишору бархурдњое њастанд, ки аз дигар минтаќањои вилоят фарќ надоранд, локин дар мо муомилањо каме фарќ мекунад. Фикр мекунам, ин тарзи бархурд каме огоњ будани мо аз љанбањои сиёсї ва њуќуќии масъала аст. Бахши ноњиявии њизб аз тарафи њукумати ноњия бо ќароргоњ таъмин карда шудааст. Агарчи чанд маротиба дари онро бастанд, вале огоњињои сиёсї ва њуќуќии масъулини њизбї даст дод, ки ќароргоњ дар ихтиёри мо бимонад. Ба њар њол, мушкил боќист ва шояд дар марњалаи дигар онро аз дасти мо бигиранд. Вале муносибати маќомот на дар он пояест, ки шикоят кунем.

- Рўњияи мардум имрўз чигуна аст? Чун дар ноњияи Шумо мардум нисбатан фаъол ва озодандешу озодихоњ буданд. Дар замони фурупошии Шўравї раиси «Растохез”, Тоњир Абдуљаббор ба раѓми он њама фишорњое, ки њизби коммунист дошт, дар интихобот намояндаи маќомотро шикаст дода, депутати Шўрои Олї интихоб гардид. Њоло ин гуна раќобатњои солим вуљуд доранд?

- Он озодињое, ки дар замони устод Тоњир Абдуљаббор фарогири афкори мардум буданду бо њазорон шукр аз файзи он бањра мебурданд, онро то љое коњиш додаанд.

www.nahzat.tj

9

11 декабри соли 2014

мусоњиба Мардум дар он замон дар интихоботи Шўрои Олї бо баландгўякњо сари баландињо баромада, аз устод Тоњир Абдуљаббор пуштибонї мекарданд, шеърњои бедорї месуруданд, вале мутаассифона, имрўз инро дидан имкон надорад. Мутассифона, мудирияти носолим ва ношаффоф мардумро ба зиллат бурдааст. Њоло ба љуз аз андешаи пайдо кардани нони ба серї андешаи дигаре нест. Мардум пайдо кардани нонро њам дар рафтан ба муњољират мебинанд. Дар омади гап, нуктаеро дар ин маврид зикр кардан мехоњам. Банда фалсафаи ин сиёсати њукуматро нафањмидам, ки мардуми худро ба муњољират мефиристаду аз Чин кишоварз кироя мекунад. Оё ин љо чї сире нуњуфта бошад?

- Имрўз домулло Абдурањимро баъд аз бунёди масљиди хеле зебо ањсант мехонанду бо некї ёд мекунанд. Аммо то љое хабар дорем, он кас низ дучори

- Расмист, аммо њамчун масљиди љомеъ хизмат намекунад. Масалан, масљиди љомеъ мадрасаву омўзишгоњ ва дигар корњои илмиву тадрисиро бояд дошта бошад. Ба масљид набояд мисли музей муносибат кард, маконе нест, ки сайёњон дидан кунанд. Масљиди љомеъ маконест барои фатво гирифтан ва маслињату машварат додан, мардум тавассути он мушкили динии худро бартараф намояд. Дар масљиди љомеъ амри маъруф бояд садо дињад, на шукронаи рањбарияти кишвару бурду бохти њукумат ва дигару дигар. Мутаассифона, ин гуна њолатњоро на танњо дар масољиди ноњияи Ашт, балки дар тамоми кишвар ба мушоњида мегирем, ки ин салб кардани рисолати масљиди љомеъ ва табдил додани он ба як муассисаи лекторони њукуматист.

- ЊНИТ тўли 40 соли фаъолияти пинњониву алании худ чанд наслеро тарбият кард, ки

ни ЊНИТ ба шумор мерафтанд ва миёни онњо яке аз љавонњои мубориз Абдуманнон Шералиев низ буданд. Агарчи ЊНИТ дар он замон расман сабти ном нашуда буд, аммо бо марказ иртиботи ќавї дошт. Бале, нафаронеро, ки зикр кардам аз аввалин фаъолони ЊНИТ дар ноњияи Ашт буданд.

- Шумо дуруст ќайд кардед, ки насли имрўза як насли њамасамтааст. ЊНИТ дар оѓоз барои њифзу тањкими маорифи динї дар он даврони бехудої барномањоеро пиёда месохту алайњи њар гуна хурофотњо мубориза мебурд. Яъне тавассути корњои омўзишиву маърифатї мардумро ба Ислом љалбу љазб месохт. Вале њоло ба унвони як њизби тавоно ва нерўманд ба корњои давлату сиёсат иртибот мегирад, ду намоянда дар нињоди олии ќонунгузор низ дорад. Ба ин тартиб, њизб ба умури дунё ба унвони як ташаккули сиёсї дар доираи њуќуќњое, ки ќонун пешбинї

дум кайњо рўзгор ва зиндагии хубро соњиб мегаштанд.

- Њамкории ЊНИТ-ро дар Ашт бо ањзоби дигар чї гуна арзёбї мекунед?

- Куллан ба ин боварам, ки дар ноњия ба љуз аз ЊНИТ дигар кадом њизбе амал намекунад, њатто ЊХДТ, ки аз 5 њазор узв доштани худ мегўяд, фаъолияти њизбии онро эњсос намекунем, чун њамаи онњо ба таври иљборї узвият доранд. Дар тамоми навоњї маќомоти њукуматианд амалкунанда, на ин њизб. Аз ин хотир, аъзои ЊХДТ дар байни мардум њамчун њизб не, балки њамчун њукуматињо шинохта мешаванд. Бале, банда, раиси ЊСДТ, ЊДТ-ро дар ноњия мешиносам, њамчунин медонем, ки њизби аграрї ва ислоњоти иќтисодї низ дар ноњия гўё вуљуд доранд. Аммо онњоро њамчун афрод бояд шинохт, на њизб. Мо онњоро дар нишасту мањфилњо даъват мекунем, аммо иштирок намекунанд.

афзоиши ноадолатињост мушкилињои зиёде шудаанд. Оё аз вазъи ишон чизе гуфта метавонед? Ишон бо чи кор машѓуланд ва сабти номи масљиду таъсиси мадраса чї шуд?

- Масљиди домулло Абдурањим бо як шукўњу шањомат ва зебоии бењамто ќомат афрохтааст. Метавон гуфт, ки яке аз зеботарин масљидњои Осиёи Миёна аст. Лекин њамон рисолатеро, ки як масљиди љомеъ бояд дошта бошад, надорад. Дар пањлуи масљид як бинои дуошёнаи боњашамати зебо барои мадраса њам бунёд ёфтааст, ки бењтарин хобгоњи муњассилинро дорост, бо таљњизоти муосири таълиму тадрис. Лекин се сол боз дари худро ба рўи шогирдон боз карда наметавонад. Саломатии худи Домулло хуб аст. Ишон дар оѓози фаъолият яке аз муборизони Нањзат буданд, феълан узви шўрои уламои ноњия ва имомхатиби масљиди љомеъи «Нури имон”-и дењаи Понѓоз мебошанд. Дар масљиде, ки ишора шуд, асосан рўзи љумъа намоз баргузор мешавад ва он кас бештар дар сафаранд. Агар њузур дошта бошанд, дар намозњои панљваќта ширкат меварзанд. Вале ба такрор гуфтаниам, ки масљиди мазкур феълан тибќи рисолаташ фаъолият надорад.

- Яъне масљид њамчун масљиди љомеъи расмї нест?

њамдигарро иваз карданд. Феълан насли љавони тозанафасу тозафикре, мисли Шумо рўи сањна омадаанд. Оё тафовути пешиниёнро бо насли имрўза дар чї мебинед? Дидгоњњо бо њам мувофиќанд ё фарќ доранд?

- ЊНИТ мисли сангест, ки онро об аз баландињо то ба водї оварда, дар ин маљро дар бархурд бо дигар љисмњо суфта њам кардааст. Бемуњобот ЊНИТ ба њамин гуна санг ё як лаъли кўњсор шабоњат дорад, ки тўли ин солњо беш аз пеш суфта, пухта ва обутоб ёфта, таљрибаву малакаи хешро комил карда истодааст. Агар солњои ќабл барномаи Нањзат ба эњёи Исломи асил ва зинда кардани рўњияи исломиву имонии мардум равона шуда бошад, феълан кадрњои он фаъолияти чандсамта доранд. Яъне њам рўњияи диниашон ќависту њам аз равандњои имрўза огоњї доранд, њизб дањњо афроде дорад, ки ба њайси як сиёсатмадори воќеъї ва дилсўзи миллату кишвар шинохта мешаванд. Њадди аќал њаминро гуфта метавонам, ки дар вилояти Суѓд кадрњои Нањзат дар огоњии сиёсї ва њуќуќї нисбати масъулину маќомоти њукуматњои мањаллї яксару гардан болоанд.

- Нањзат дар ноњияи Ашт ќабл аз љангњои дохилї амал мекард?

- Соли 1991 худи домулло Абдурањим, домулло Рустамљон Эшматов, домулло Љалолуддин, Њољї Нурмуњаммад аз фаъоло-

кардааст, расидагї мекунад. Акнун дидгоњњо низ табдил ёфтаву муосир шуда, фарогири љомеъа гаштаанд. Дар ин маврид чї гуфта метавонед?

- Бале, дуруст ќайд кардед. Новобаста аз фишору монеъагузорињо ЊНИТ мавќеъи хосеро дар љомеа касб карда, дар дили мардум бештар љо пайдо мекунад. Нањзат масоили диниро људо аз умури дунявї намењисобад ва яке аз ормонњои њизб њам боло бурдани сатњи зиндагии мардум аст. Њизб талош мекунад, ки мардуми ин сарзамин мисли дигарњо пешрафта ва зиндагии шоиста дошта бошад, инсон соњиби иззату манзалат бошад, ѓуломи мулки дигар набошад. ЊНИТ бовар дораду мутмаин аст, ки хоку оби ин диёр мардумашро ба навъи ањсан хўронида ва пўшонида метавонад, агар мудирият дар дасти афроди њирфаї ва воќеъан дилсўз бошад, сарвату сармояи онро на як гурўњ, балки њама бо њам бубинанд, адлу дод риъоят бишавад. Барои сатњї набудани ин њарфњо, мисоли тозаеро аз фаъолияти ЊНИТ матрањ месозам. Вакилони Нањзат дар парлумон тарњи наверо ба ќонун дар бораи хидмати аскарї пешнињод карданд, ки бо ќабули он тамоми мушкилоти ин арса, аз «облава” то ѓизои сарбозону маоши афсарон њал мегардид. Аммо, ваќте маќомоти баландрутба аз мављудияти чунин шароит манфиъат мебинанд, онро ќабул накарданд. Агар Нањзат дар парлумон њадди аќал 15-20 вакил медошт, эътимоди комил дорам, ки мар-

Дар ёд надорем, ки ин ањзоб дар ноњия ягон нишасту мањфиле баргузор карда бошанд. Бубинед, тибќи тавон чанде пеш дар робита ба як мушкилии доѓи вилоят, худкушии љавонон конфронсеро бо ширкати масъулини ноњия, намояндагони бонувон, коршиносон, маќомоти њифзи њуќуќ доир кардем, вале намояндагони ањзоби сиёсї ширкат надоштанд.

- Соли љорї чанд нафар узвияти ЊНИТ-ро дар ноњия ќабул карданд?

- Аз аввали соли 2013 то ба имрўз 180 нафар ба ЊНИТ шомил шуданд.

- Дар пеш интихобот ба Маљлиси Олї ва маљлисњои мањаллї меистад. Омодагии созмони ноњиявии Нањзат ба ин маъракањо чи гуна аст?

- Ба ин интихоботњо аз як сол ба ин сў љиддан тайёрї дида истодаем. Номзадњои эњтимолї барои вакилї, нозирони њизбї, шахсони боэътимод, гурўњњои таблиѓї аз њамин њоло маълуму омодаанд, иншоаллоњ.

- Шахсан дар интихобот ширкат хоњед кард?

- Мутаассифона, маълумоти банда олии нопурра аст. Аммо маќомоти зирабт эълон медоранд, ки дар ин маврид таљдиди назар сурат мегирад, агар ин гуфтањо амалї шаванд, шояд шахсан барои дарёфти курсии вакили парлумон талош варзам.

Мусоњиб Абдуќаюми Ќаюмзод

10

11 декабри соли 2014

www.nahzat.tj

назар

Бисёрњизбї ва гуногунаќидатии сиёсї яке аз дастовардњои муњим ва собиткунандаи низоми мардумсолорї ва њуќуќбунёдии кишвар ба шумор мераванд, ки Конститутсия, санади олии њуќуќии Тољикистон онро кафолат додааст. Вале чунин ба назар мерасад, ки бо гузашти 20 сол аз ќабули ин санади олии њуќуќї бархе аз зиёиён, донишмандон ва мансабдорон ё ба моњияти ин мафњумњо сарфањм нарафтаанд ё огоњона мардуми соддаро гўл мезананд.

Ќонуншиканињои ошкори ЊХДТ-ро бояд ислоњ кард Дар ин раванди љањоншумулї ва инкишофу густариши иттилоотї тангназарї ва хурофоти сиёсии ин тоифа аз чењрасозони миллат боиси таассуф аст. Аз касе пўшида нест, ки онњо намояндагон ва љонибдорону балегўёни њизби њокими кишваранд, ки бо чопи маќолахои «илмию тањлилї» перомуни фаъолияти раќибони сиёсї дар расонањои давлатї ва пахши наворњои «фошкунандаи бадахлоќї»-и рўњониён ба муќаддасоти беш аз 90%и сокинони кишвар бозї мекунанд. Чунин равиши «мубориза» бо дигарандешон боварии мардумро ба волоияти ќонун, бахусус меъёрњои конститутсионї беш аз пеш коста, обрўву эътибори роњбарият ва дар умум кишварро дар арсаи љањон поён бурда истодааст. Агар дањ сол ќабл дар расонањои хориљї дар бораи Тољикистон маќолањо дар мавриди камназирии сулњ менавиштанд ва озодии баёну андешаро ситоиш мекарданд, феълан маводњои интиќодї оиди худкомагиву фасод, мањдудиятњои њуќуќї ва озодињои шањрвандї ба чоп мерасанд. Љавонон ба кишварњои мухталиф сафар карда, аз дараљаи зиндагии оламиён огоњї пайдо мекунанд ва истифода аз чунин васоили примитив ва ѓайриахлоќию ѓайриќонунии муносибат бо онњо боиси гароиши бархе аз онњо ба аќоиду гурўњњои ифротї гашта метавонад. Хавфи афзоиши теъдоди норозиёнро дар баробари вазъи суботу амнияти кишвар шояд касе инкор накунад.

Пас чаро онњое, ки таъмини амнияту суботи кишварро бар дўш доранд, ба љои пешгирии ин раванди номатлуб баъзан худашон пешоњанги ин «мусобиќа»-и бадномсозии дигарандешон мешаванд? Солњои охир дар љаласањои расмии марказї ва мањаллии гуногун низ гоњу ногоњ бадномсозињое нисбат ба ањзоби мухолиф ва афроди саршиноси онњо ба анъана даромадааст. Кор то ба љое расида, ки роњбарони онњоро бидуни овардани камтарин далел, хатто «душман ва хоинони миллат» ном мебаранд, њатто моњияти низоми дунявияти давлатро њамчун атеистї шарњ медињанд. Ба ибораи дигар, ифротигарии дунявї аз ифротгарии мазњабии бархењо тангназартар реша давондааст. Фазои њамдигарфањмию њамдигарбахшї, сулњу ризоияти миллии баъд аз амалї шудани созиши сулњ, имрўз андак-андак дар њоли тирашудан аст, ки ба нафъи њељ љонибе нест. Дар назари аввал, шояд аз ин гуфтори банда тазоде эњсос шавад, вале воќеъият чунин аст. Кам нафароне пайдо мешаванд, ки байни њукумат ва њизби њоким фарќе ќоил шаванд. Аз як љињат чунин њам њаст, анќариб кулли мансабдорон аз марказ то мањалњо намояндаи ЊХДТ-анд ва тамоми дастовардњои кишварро расонањои расмї ба онњо мансуб медонанд, гўё дигарон дар пешрафти Тољикистон сањме надоранд. Дар ин маврид интиќоди мо табиист, ки ба онњо равонааст.

Дар ин соли љашнгирии 20-солагии ќабули Сарќонун муќарраротеро ёдрас карданием: «Дар Точикистон њаёти љамъиятї дар асоси равияњои гуногуни сиёсї ва мафкуравї инкишоф меёбад. Мафкураи њељ як њизб, иттињодияи љамъиятї, динї, њаракат ва гурўње наметавонад ба њайси мафкураи давлатї эътироф шавад», моддаи 8. «Шањрванд њаќ дорад дар ташкили њизбњои сиёсї, аз љумла њизбњои характери демократї, динї ва атеистї дошта иштирок намояд», моддаи 28. Оё чопи маќолањои иѓвоангезу беасосе, чун «љавононро аз ЊНИТ эњтиёт кунед», («Љавонони Тољикистон», №38), «Наќшањои пинњонии ЊНИТ», («Љумњурият», №163) ва бознашри онњо дар нашрияњои маќомоти иљроияи шањру навоњии кишвар магар ќонуншикании мањз ва сўистифода аз озодии баён нест? Билохира даъвои олимони Академияи улум, «мо вазифадор њастем, ки дар бораи фазосозии ѓайримиллй, ѓайридунявї ва ѓайриилмї… љомеаро огоњї дињем… ин њизб (ЊНИТ) бояд барваќт аз фазои сиёсии Тољикистон барканор мешуд…, мо набудани њизбњои диниро дар љомеъаи имрўз ва оянда низ пайгирї мекунем…» (Шодибой Атоев, корманди Маркази омўзиши равандњои муосир ва оянданигарии илмии Академияи илмњои ЉТ). Чунин густохона нодида гирифтани муќаррароти Конститутсияро аз љониби кормандони нињоди марка-

зии илмї чї тур бањо бояд дод? Тибки муќаррароти моддаи 4-и Ќонуни ЉТ дар бораи њизбњои сиёсї, «дар маќомоти њокимияти давлатї, мактабњои миёна ва олї таъсис додан ва фаъолият кардани ташкилоти ибтидоии њизбњои сиёсй мумкин нест». Вале ЊХДТ озодона дар чунин муассисањо, њамчунин дар аксари кулли ташкилотњои дигари зертобеъи њукумат, маќомоти худидораи мањаллї ва дигаре аз муассисањои таълимї бе мамониат созмонњои аввалияи хешро таъсис дода, устодони донишгоњ бо истифода аз мавќеъи худ шогирдонро ба ЊХДТ «љалб» месозанд. Дар њоле ки ба намояндагони ањзоби мухолиф њатто љињати њамкорињои созанда дарбандї сурат мегирад. Ин гуна ќонуншиканињоро Прокуратураи генералї, њамчунин нозир ва ислоњкунандаи иљрои ќонунњо гўё намебинад. Ѓараз аз овардани ин мисолњо фаќат интиќоди ЊХДТ нест, балки дар арафаи маъракаи муњимтарини сиёсї, ки интихобот ба Маљлиси Олї ва маљлисњои мањаллї мебошад, ислоњи вазъ асту бас, то ба волоияти ќонун бовари мардум барќарор шавад. Дар акси њол, ин гуна ќонуншиканиву нодидагирињо оќибати хуб надоранд.

Кошифи АСРОР, шањри Хуљанд.

www.nahzat.tj

11 декабри соли 2014

ќуръон ва илм Аз даврањои ќадим то ба имрўз инсоният дар бораи пайдоиши олам, гардиши сайёрањо, ивазшавии шабу рўз андешаронї мекунад. Албатта, дарёфти њикмати аслї тавассути нерўи аќлонї сурат мегирад, ки дар љањони муосир ин раванд љараёни тозаеро касб намудааст. Кайњон, олами материалї буда вобаста ба ваќт таѓйир меёбад. Андешаи олимон дар бораи ин олам ба ду равияи бо њам зид гурўњбандї мешавад: материалистї ва идеалистї. Аслан илм офаридаи Худованд буда, ба инсон мувофиќи талошу зањматаш дода мешавад. Олимон ин фарзияи илмиро њамчун фарзияи исботшуда дониста, тањќиќу баррасии онро зарур намедонистанд, чун ба андешаи онњо дунё ягона материяест, ки беоѓозу беанљом ва азаливу абадист. Ин тасаввурот модели “дунёи карахт” ё “собит” унвон гирифта буд. Њамин тариќ, мафњуми “офариниши Офаридгор” аз мадди назарњо дур монд ва абадияти беоѓозу беанљом асоси љањонбинии материалистиро ташкил дода, фањмишеро, ки Худованд оламро аз њељ офаридааст, инкор мекард. Хушбахтона, рушди босуръати илму техноложї дар асри бистуми милодї андешањои содалавњона, абадияту собитияти коинотро шикаст дод, ки асоси фалсафаи материалистї буданд. Олимони соњаи физика ва астрономияи муосир дар натиљаи тањќиќу озмоишњо, назорату тањлилњои бешумор собит намуданд, ки коиноти бекарон замоне аз њељ дар натиљаи як таркиши бузург ба вуљуд омадааст. Гузашта аз ин, исбот шуд, ки олам карахту нољунбон ва собит набуда, њамеша дар њолати њаракату васеъшавї ќарор дорад. Имрўз ин фарзия дар олами илм эътироф шудааст, агарчи њазору чањорсад сол пеш Худованди мутаъол дар Ќуръон аз асрори офариниши олами кабир чунин дарак дод: “Ў офаринандаи осмону замин аст ...”, (сураи “Анъом”, ояти 101). Маълумоте, ки аз љониби Худованд ба инсоният дар бораи офаридани кайњон ирсол шуда буд, комилан ба кашфиёти илми муосир мувофиќат мекунад. Далелњои муътамади илмї олимони дунёро ба чунин хулоса овард, ки олам ба андозањои моддию замонї дар як ваќт дар натиљаи таркиши бузург ба вуљуд омадааст. Мувофиќи назарияи “Таркиши бузург” донишмандон исбот намуданд, ки дунё 15-17 миллиард сол ќабл ба вуљуд омадааст. Дар бораи васеъшавии коинот оятњои Ќуръони карим гувоњї медињанд: “Ва Мо бо ќудрат осмонро бино кардем; дар њаќиќат Мо тавоноем ва заминро густуронидем ва некў густуронанда њастем”, (сураи “Зориёт”, оятњои 47-48). Калимаи “осмон”, ки дар ин оят омадааст, дар аксари оятњои ќуръонї ба маънои “кайњон” ё “олами кабир” њам истифода мегардад. Хулосае, ки илми кайњоншиносии муосир болои он таъкид менамояд, комилан ба ояти мазкур

11

Пайдоиши коинот мувофиќат мекунад. Бори нахуст назарияи пайваста васеъшавии кайњон аз љониби олимони рус Александр Фридман ва астрономи белжикї Георг Леметр пешнињод гардидааст. Соли 1929 дар расадхонаи Моунт Уилсон (штати Калифорния) воќеъ дар Амрико ба василаи озмоишу мушоњидањо ин назария тасдиќи худро ёфтааст. Астрономи амрикої Эдвин Хабл зимни назораи пайвастаи кайњон ба воситаи телескопи пуриќтидор ба ду кашфиёти бузург асос гузошт. Ў мушоњида намуда, ки ситораву галактикањо оњиста – оњиста аз њам, њамзамон аз сайёраи Замин фосила мегиранд. Ин кашфиёт дар таърихи илми астрономия сањифаи тозае боз намуда, гардиши куллиеро дар љањони илмї ба миён овард. Олимон бар ин назаранд, ки кайњон то њадди нињоии муќарраршуда расида, тањти таъсири ќувваи кашиш ба њолати аввала бармегардад, аз њељ офарида шуда буд, ба њељ табдил меёбад. Дар мањвшавии кайњон низ чун оѓоз шарфаи бузурге сурат мегирад, ки олимон онро “Пахтаи калон” унвон кардаанд. Мањвшавии кайњон маънои ќатъи њама гуна шаклњои мављудоти њаёту зиндагиро дар сайёраи Замин дорад. Дар Ќуръон низ ишорате њаст, ки 10% ба ин фарзия ё худ гипотезаи илмї мувофиќат менамояд: “Рўзе, ки осмонро чун тўморе навишта дарњам печонем. Ва чунонки нахустин бор биофаридем, офариниш аз сар гирем. Ин ваъдаест, ки бароварданаш бар ўњдаи Мост ва Мо чунон хоњем кард”, (сураи “Анбиё”, ояти 104). Дар ояти дигар њолати “олами кабир” тасвир ёфтааст: “Ва Худоро (ба андозаи) њаќќи шинохтани Ў нашинохтанд; ва рўзи ќиёмат њамаи замин якљо дар мушти Ў бошад ва осмонњо дар дасти рости Ў печида шаванд. Покї Ўрост, аз он чи шарики (Ў) муќаррар мекунанд, бартар аст”, (сураи “Зумар”, ояти 67). Тавре мебинем, кашфиёти олимони соњаи физика, пешнињодкунандагони фарзияи “Таркиши бузург”, инсонњоеанд, ки аз таълимоти Ќуръони маљид дуранд, вале назарияашон комилан бо каломи илоњї мувофиќат мекунад. Донишмандони муосир ба воситаи телескопњои замонавию пуриќтидор мушоњида намуданд, ки воќеъан, ситорањо аз газњо ва маљмўъи абрњои газолуди гарму сўзон таркиб ёфтаанд. Пайдоиши ситорањо аз газњои сўзон айнан ба офариниши кайњон шабоњат дорад. Ќуръони карим кашфиёти илмии олимонро тасдиќ менамояд: “Ва дар болои замин кўњњо пайдо кард ва дар он баракат нињод ва дар (баќияи) чањор рўз рўзии ањли онро андар он андоза кард, ки барои пурсандагон (ризќталабон) яксон аст. Сипас, ба сўи осмон пардохт ва он (монанди) дуд буд, пас, ба он ва ба замин (низ) гуфт: Ба хушї ё нохушї биёед! Њарду гуфтанд: Ба хушї омадем”, (сураи “Фуссилат”, оятњои 10 – 11). Калимаи “осмон”, ки дар ояти мазкур омадааст, дар забони арабї њамчун “само” талаффуз шуда, маънои тамоми коинотро дорад. Калимаи “дуд” дар арабї “духонун” талаффуз шуда, бисёр даќиќ, дуди гарму сўзони кайњониро ифода кардааст, ки олами кабир то њолати ба материя табдил

ёфтанаш ќарор дошту илм онро эътироф менамояд. Тавре мебинем, дар Ќуръони карим калимае, ки равшану даќиќ њолати физикии коинотро дар он марњала тасвир мекунад, истифода шудааст. Ин дар њолест, ки астрофизикњо аз маљмўъи газњои гарму сўзон таркиб ёфтани коинотро дар садаи бистуми милодї кашф намуданд. Ин тањќиќот бори дигар исбот менамояд, ки Ќуръон моломоли мўъљизањои илмист. Дар Ќуръон оятњои зиёде мављуданд, ки аз офариниши замину осмон ва њар чизе, ки миёни онњост, њикоят мекунад. “Мо осмонњову замин ва он чиро, ки миёни онњост, љуз ба њаќ наёфаридаем. Ва бешак, ќиёмат њатман фаро мерасад. Пас (эй паёмбар, аз беодобињои эшон), гузашт кун, гузаште некў”, (сураи “Њиљр”, ояти 85). “Аз они Ўст он чи дар осмонњову замин ва миёни онњост ва он чї дар зери замин аст”, (сураи “Тоњо”, ояти 6). “Мо ин осмону замин ва он чиро миёни он ду њаст, барои шўхиву бозї наофаридаем”, (сураи “Анбиё”, ояти 16). Донишмандон ба ин назаранд, ки

ро дорад. “Ва болои шумо њафт осмони устувор бино кардем ва чароѓи дурахшанда офаридем”, (сураи “Набаъ”, оятњои 12 – 13). Таври маълум, Хуршед ягона ва бузургтарин манбаъи рўшної дар низоми офтобист. Инкишофи техноложии замонавї имкон фароњам овард, то астрономњо муайян намоянд, ки Моњ манбаи нур ё равшанї набуда, балки танњо василаи инъикоси рўшноии Офтоб аст. Калимаи “чароѓ”, ки дар оят бо калимаи арабии “сирољ” ифода шудааст, Офтобро бисёр даќиќ ва њамчун манбаи нур ифода мекунад. Худованди мутаъол дар Ќуръони бузургаш дар бораи љирмњои осмонї ба монанди Моњу Офтоб ва ситорањо маълумот дода, вазифањои њар якеро мушаххас баён намудааст: “Ва дар миёни онњо Моњро фурўзанда ва Офтобро чароѓи (дурахшанда) сохт...”, (сураи “Нўњ”, ояти 16). Дар ин оят барои ифодаи вазифаи Моњ калимаи “нур”, барои Офтоб калимаи “сирољ” истифода шудааст, ки яке маънои инъикоси нур, дигаре сар-

дар оѓоз, баъд аз “таркиши бузург”, гази сўзону гарми бузургњаљм њолати фишурдаву карахтро дошта, сипас он пора – пора шуда материяву галактикањо, ситораву сайёрањоро ташкил дод. Ба ибораи дигар, замини мо пораест аз гази сўзони бузургњаљм ва яклахту якпорча. Њар бор, њангоми људошавии порае аз анбўњи бузургњаљми гази сўзон, љирми осмоние тавлид шуда, аз он ќисме боќї мемонад. Донишмандон онро галактикањои материявии байниситоравї меноманд. Материяи байниситоравї аз як дарсад заррачањои хурди материяњои ќутрашон 0,0001 – 0,001 мм, 60% гидроген, 38% гелий, 1% элементњои дигар иборат мебошад. Материяњои мазкур чунон тунуканд, ки онњоро дуд, газ ё ѓубор гуфтан љоизтар аст. Материяњои байниситоравиро олимон дар садаи бистуми милодї кашф намудаанд, вале дар Ќуръон оид ба мављудияти онњо њазору чањорсад сол пеш ишора рафтааст. Таъбири “байнањум”, ки дар ояти боло зикр шуд, мањз маънои мављуди байниситорави-

чашма ё манбаъро мефањмонад. Дар коинот бештар аз 100 миллиард галактика мављуд аст, ки њар яке ба њисоби миёна дорои 100 миллиард ситора мебошанд. Аксари онњо дорои сайёрањо буда, сайёрањо дар навбати худ радиф доранд. Миллионњо сол ин љониб њар яке аз ин љирмњои осмонї бо як низоми муайяну даќиќ аз рўйи мадорњои худ ва бо њамоњангии љирмњои дигар дар њаракатанд. Њамчунин кометањо (ситораи думдор) вуљуд доранд, ки аз рўйи мадорњои муќарраршуда њаракат мекунанд. Сайёраи мо бо њамроњии системаи Офтоб њар сол 500 миллион километр њаракат менамояд. Аз рўйи самти аниќ бо суръати аќлнопазир дигар галактикањо низ давр мезананд. Њайратовар он аст, ки дар љараёни њаракат миллиардњо љисмњои кайњонї на бо њам бармехўранду на аз роњи якдигар мебароянд. Мадорњои њаракати љирмњои осмонї аз рўйи њисобњои фавќулодда даќиќ сурат мегиранд. Таѓйирёбї њатто дар њадди милиметр сабаби халалёбии баро-

(Идома дар сањифаи 15)

12

11 декабри соли 2014

Рўзи байналмилалии њуќуќи инсон

Њуќуќи инсон, ќонунан таъмин намудани имконият барои ќонеъ сохтани талаботу манфиатњои зиндагии инсон аст, ки худро дар њама маврид комилан озод эњсос карда тавонад ва соњиби њуќуќу озодињои кафолатнок бошад. Њуќуќњое ба монанди њуќуќ ба мењнату истироњат, њифзи саломативу таъминоти иљтимоъї ва озодињое, ба монанди озодї дар моликият, виљдону дин, cухану матбуот ва ѓайра.

www.nahzat.tj

ину он

Хонандаи муњтарам, ба хотири рушду ташаккули дониши фарњангї ва тафрењи шумо нашрия тасмим гирифт, дар гўшае аз суњуфи худ суолњоеро њузуратон матрањ намояд. Худро санљед ва бањра гиред, хонандаи арљманд! Посухи даќиќи суолњо дар шумораи оянда мунташир хоњад шуд.

имтињон

1) Муњаммад (с) ќабл аз паёмбарияш ба кадоме аз ин кишварњо сафари тиљоратї кардааст? а) Сурия; б) Фаластин; в) Ироќ.

2) Мусъаб ибни Умайр (р) кадом сол ба шањодат расид? а) Соли 1-уми њиљрї; б) Соли 3-юми њиљрї; в) Ќабл аз њиљрат.

3) Анас ибни Молик (р) чанд сол мушарраф ба хидмати Паёмбар (с) буд?

Њар инсоне, дар ин дунё чашм мекушояд, дорои чунин њуќуќу озодињо буда, њамчун шањрванд, новобаста аз нажод, рангу пўст, миллат, љинс, забон, баромади иљтимоъї, љамъиятї, молумулкї, мансаб, аќида, муносибат ба дин, иштирок кардан ё накардан дар иттињодияи љамъиятї, љои истиќомат ва њолатњои дигар дорои њуќуќ ва озодињои баробаранд. Њуќуќ ва озодињои конститутсионии њар шахс набояд њуќуќу озодињои дигаронро поймол намояд, ба љамъият ва атрофиён зарар расонад. Декларатсияи њуќуќи инсон, рўзи 10-уми декабри соли 1948 дар иљлосияи сеюми Маљмаъи умумии СММ ќабул шудааст ва њар сол, шурўъ аз соли 1950 њамчун Рўзи байналмилалии њуќуќи башар ќайд карда мешавад. Њуќуќшиносон њуќуќ ва озодии инсонро ба 6 гурўњ таќсим менамоянд: 1. Њуќуќњои шахсй: Њуќуќњои шахсї њуќуќњои фитрии њар инсон новобаста аз љинсу миллат, нажоду дин ва синну сол аст ва барои муњофизати њаёт, шараф ва озодии инсон зарурианд. Ин њуќуќњо њуќуќ ба њаёт, маќоми зист, манъи гунањкор кардан бе њукми суд, манъи маљбурї кор фармудан, њуќуќ ба шараф ва интихоби дин мебошанд.

2. Њуќуќњои сиёсї: Њуќуќњои сиёсї њуќуќњои шарвандианд, ки баробарї дар назди ќонун (њам шоњу њам гадо), озодии сухану баён, иштирок дар љамъомадњо, дохил ё хориљ шудан ба (аз) њизбњои сиёсиро дар назар доранд.

3. Њуќуќњои иљтимоъї: Њуќуќњои иљтимоъї, њуќуќ ба мењнат ва интихоби касб, муњофизати оила ва таъминоти иљтимоъї, манзил доштан ва њифзи саломатианд.

4. Њуќуќњои иктисодї: Ба њуќуќњои иќтисодї, њуќуќ ба мењнат, озодии истењсолу савдо ва моликият, њуќуќ ба меросу соњиб шудан ва истифодаи замин дохил мешаванд.

5. Њуќуќњои маданї: Њуќуќњои маданї рушди рўњї ва мадании инсонро таъмин менамояд. Ба њуќуќњои маданї, њуќуќ ба омўзиш бо забони модарї, озодии машѓулият ба илму санъат, озодии таълим доданро дар бар мегирад.

6. Њуќуќњои экологї: Њуќуќи дастрасї ба муњити зисти мувофиќ ва ахбори даќиќ дар хусуси њолати муњити зист, њуќуќ ба љуброн дар њолати ќонуншиканињои экологї. Дини Ислом њам дар мавриди њуќуќи инсон

мавќеъ ва дидгоњњои худро дорад. Худованд дар ояти 13 – уми сураи «Њуљурот» мефармояд: «Эй одамон! Њаќќо, ки мо офаридаем шуморо аз як мард ва як зан, шуморо ба халќњо ва ќабилањо таќсим гардонидем, то њамдигарро бишиносед ва боиззаттарини шумо дар назди Худованд ботаќвотарини шумост. Дар њаќиќат, Худованд доно ва воќиф аст». Худованд ба њамаи мо бо нидои «Эй одамон» хитоб менамояд. Ў намегўяд, ки «эй мусалмонон, эй сафедон, эй сиёњон, эй арабњо» ва ѓайра. Яъне одамон, новобаста аз ранг ва пўсту мўй, љинсияту дорої, забону дин, аз њамдигар фарќ намекунанд ва Ислом барои њамаи инсонњо њуќуќњои баробар ќоил шудааст ва њељ подшоњу њоким ё каси дигаре њаќќи таѓйир даровардани онњоро надорад, каму зиёд њам карда наметавонад. Пайѓамбар (с) низ дар ин маврид мефармояд: Эй одамон! Шумо як Офаридгор доред ва бобокалони шумо низ як кас аст. Араб аз аљамї ва аљамї аз араб њељ фарќе надорад, сафедпўст аз сиёњпўст ва сиёњпўст аз сафедпўст њељ бартарие надорад, магар бо таќво. Дифоъ аз њуќуќи башарро шариати Ислом ба худи инсоният њавола кардааст. Чуноне ки Худованд дар Ќуръон мефармояд: «Эй касоне, ки имон овардаед, дар назди Худо гувоњї дода, адолатро пеша намоед, агарчи ин шањодати шумо бар зарари худи шумо ё волидайнатон ва ё наздиконатон бошад, (Шахсе, ки ба муќобилаш шањодат медињед, бой аст ё камбаѓал. Худо ба њар ду як хел наздик аст. Аз паи њавою њаваси худ шуда адлро сарфи назар накунед. Агар саркашї кунед, Худованд аз њар амали шумо огоњ аст», (сураи «Нисо», 135). Инчунин дар њадисе аз Паёмбар (с) мехонем: Касоне, ки дар ќарорњои худ нисбати оила ва зердастонашон адлро пеша менамоянд ва беѓаразона њукм менамоянд, дар пешгоњи Худо дар минбарњои аз нур офаридашуда љои худро ишѓол мекунанд. Дар Сарќонуни њар давлат, аз љумла дар боби дуюми Сарќонуни ЉТ (моддањои 14-47) дар хусуси њуќуќу озодии шањрвандон сухан меравад.

Бобои Шарофиддин

а) 10 сол; б) 15 сол; в) 7 сол.

4) Ду дарёи машњури кишвари Ироќ кадомњоянд? а) Нил ва Љайњун; б) Фурот ва Даљла; в) Фурот ва Сайњун.

5) Нахустин мактаб-интернат дар шањри Кўлоб кай сохта шудааст? а) 1945 мелодї; б) 1976 мелодї; в) 1923 мелодї.

6) “Тартиб-ул-мадорик ва таќриб-ул-масолик” асари кадом донишманд аст? а) Имом Шофеъї; б) Аллома Суютї; в) Ќозї Айёз.

7) Кадоме аз ин кишварњои авропої ба Бањри Сафед марз надорад? а) Италия; б) Олмон; в) Фаронса.

8) Маќбараи Мир Сайид Алии Њамадонї дар куљо воќеъ аст? а) Ноњияи Њамадонї; б) Ноњияи Восеъ; в) Шањри Кўлоб; 9) Љузъи 29-уми Ќуръони карим дорои чанд сура аст? а) 11 сура; б) 15 сура; в) 20 сура.

10) Пойтахти Љопон кадом шањр аст? а) Херосима; б) Сеул; в) Токио

Љавоби суолњои Шумораи гузашта: 1)а 2)б 3)в 4)б 5)а 6)в 7)б 8)а 9)в 10)в

www.nahzat.tj

11 декабри соли 2014

минтаќа

Кўлоб ва воќеъиятњои зиндагї дар он шањрдорї њайрати моро дањчанд кардааст. Барои бароварда сохтани ниёзи шањр заводи асфалт дорем, он њам берун аз шањр ва масолењаш ѓайр аз мум ба таври табиї таъмин. Аммо барои чї кўчањои шањр асфалтпўш намешаванд? Ањолї аз таъминоти обу барќ танќисї мекашанд, бахусус онњое, ки дар биноњои баландошёна зиндагї доранд. Метавон гуфт,

таърихї намуда, тањлили мантиќї дошта бошем, Кўлоб њамаваќт шањри оњангарон ва чармгарону косибон будааст, дар маљмўъ мардум шуѓлњои хос доштаанд. Дар замони Шўравии ќудратманд, бо туњмати кулак эълон кардани њунармандон ё “мулло” ном додани шахсиятњои босавод, рисолати шањр будани Кўлобро аз байн бурда натавонист. Њоло суол ин аст, чи шуд, ки дар зарфи 22 соли истиќлолият Кўлоб ба як ноњияи хурди музофотии назарногире мубаддал гашта истодааст? Аз истиќлолият дигаре аз шањрњои љумњурї аз рўи мушоњидањо бурде ба даст овардаанд. Масалан, Хуљанд бо њамсояњои тинљу осуда, Узбакистону Ќирѓизистон шукр пешравињое дорад. Ќўрѓонтеппа

њарфи хушке беш нестанд. Яъне ба рушду пешрафти ин шањр умед намондааст. Бењтараш агар аз дастамон коре биёяд, маљбуран барои дарёфти ризќ дар нуќтаи дигари олам онро ба манфиати бегонагон ба кор барем. Агар мехоњем кор ба ин њад нарасад, ба муболиѓаву комёбињои бепоя камтар дода шуда, аз њаќиќати вазъияти иќтисодї ва иљтимоъї ошкоро њарф бизанем. Тавре бародарон, дар ин гурўњи кўчаки рўшанфикрон андешаронї мекунанд, мо њуќуќи маънавї надорем, ки кишвар ва шањрњои хешро дар радифи кишвару шањрњои нерўманди манотиќи дигар бигузорем. Агарчи дар заминаи ѓуруру номуси миллї гуфтани њарфњои болохонадорро дўст медорем.

сокиноне, ки соли 2010 дар асари сел талафоти зиёд диданд, феълан дар мањаллањои 1-6 сукунат доранд, вале бо гузашти 4 сол рўи обро надидаанд, фаќат ваъда мешунаванду бас. Дар охир гуфтаниам, ки аз сокини ќатории шањр то ба раиси шањр барои сазовор баргузор намудани ин љашнњо камари њиммат баста, барои муњмонони дохилї ва хориљї як шањри зебою дилраборо пешкаш намоем. Њамчунин аз њамаи онњое, ки ба ин шањр дилбастагї доранд даъват меорем, биёед ин шањри ќадимаро аз љумлаи шањрњои барои зиндагї дилкаш табдил дињем ва ватандўстию бунёдкории худро ба исбот бирасонем. Аз нигоњи дигар, агар каме сайри

маркази вилояти Хатлон мебошад ва иќтидораш мураттаб. Хоруѓ аз њисоби доду гирифти тиљоратї бо њамсояи бузург, Чин иќтисодаш ба таври мусбат тараќќї карда истодааст. Кўлоб чї? Бо Афѓонистони нотинљ њамсоя буд, эњтимол аз ин рў дар вазъияти сарбаста мондааст. Заминаи дигари аќибмониаш маркази вилояти алоњида набудани Кўлоб аст. Њарчанд бигўем ё не, аллакаї љараёни устокорона ба дењот табдил додани Кўлоб оѓоз шудааст. Истеъдодњо ва мардуми касбу кори гуногун ин шањри бо дурнамои номаълумро тарк карда истодаанд, њатто бо ањли хонаводаи худ. Онњо хеле хуб дарк кардаанд, ки ин њангомасозињо аз минбарњои баланд, ки ба зиндагии хушбахтона мерасем, аз як

Бале, бо њалво гуфтан дањон ширин намешавад. Дастоварду ободињо танњо дар сурати эњтирому эътибор додан ба андешаву фикрњои њамаи љонибњо ва вањдати назар дар њадафу хостањо амалї мешаванд. Бояд истењсолоти саноатї ва коркарди ашёи хомро њарчи зудтар ба роњ монд, ин аст василаи аслии расидан ба як зиндагии шарафмандона. Ба такрор гуфтанием, ки бояд тамоман аз рамузи зиндагии сунъї даст бикашему аз муњоботу зиндабодгўињо хешро канор бигирем. Бо умеди тантанаи адолату њаќиќат!

Ин шањри бостонї дар арафаи баргузории љашнњои умумиљумњуриявї ва байналмилалї ќарор дорад, вале раванди воќеъиятњо аз чизи дигар бозгў мекунанд. Шањри Кўлоб дар миќёси љумњурї баъд аз шањрњои Душанбею Хуљанд маќоми хос дорад. Хонандаи закї эњтимол дар хотир дошта бошад, ки соли 2006 бо ќарори Њукумати ЉТ 2700-солагии он мутантану васеъ љашн гирифта шуд. Љои тазаккур аст, ки дар њудуди он корхонањои саноатї, монанди корхонањои нону шир, комбинати гўшту равѓан, пахтаву пойафзол, истењсоли таљњизоти техноложї, бетону дигарњо арзи вуљуд доранд. Ин корхонањо дар даврони Шўравї нињоят фаъол ва корашон мураттаб ба њисоб рафта, бо мањсулотњои худ номбардори Кўлоб буданд. Айни њол, ќисмате аз ин корхонањо ќариб аз фаъолият бозмонда, ба љуз як ё ду сехњои хурд, аз дигарњо дараке нест. Аз кўчаи собиќ Карл Маркс ва гардиши муљассамаи Шоњин то ба мањаллаи 9-ум бисёре аз ќитъањои роњ вайрону валангоранд. Кас ин њолати њузнангезро дида, табъаш коста ва дилмонда мегардад. Бахшида ба љашни 2700- солагии Кўлобшањр маљмаъаи љашниеро ба истифода доданд. Вале гумони ѓолиб ин аст, ки бо гузашти 8-9 сол ин маљмаъа аллакай таъмирталаб шудааст ва ин аз бесифатии ин гуна корњо дарак медињад. Дар ин маврид бояд шањрдорї фикр мекард ва нуќсњои кўњнаю навро бартараф месохт. Кохи фарњанг, ки он њам дар давраи љашнї навсозї шуда буд, намуди зоњирии он ниёз ба таъмир дорад. Симои зоњирї ва дохилии мењмонхонаи “Хатлон” бо талаботу фарњанги мизољон љавобгў нест. Атрофи бозори “Саховат”, истгоњи наќлиётї куллан бетартибанд. Њанўз аз даврони собиќ тартиботи лозим дар ин истгоњи наќлиётї риоя намешаванд. Агар масъулин дар ин нуќтаи серодам сари масъалаи сохтмони гузаргоњи зеризаминие фикр мекарданд, хуб мебуд. Тавре дар урфият мегўянд: илољи воќеъа пеш аз вуќуъ бояд кард. Аз хабарњо маълум мегардад, ки соли 2015 Кўлоб як ќатор љашнњои бошукўњро интизор аст. Сараввал 700- солагии мутафаккир ва нобиѓаи Шарќ Мир Сайид Алии Њамадонї, баъдан 70- солагии Донишгоњи Кўлоб ва таљлил аз пойтахти фарњангии ИДМ. Лекин авзоъи феълии шањр таъби одамонро хираю тира ва фориѓболии

13

Гурўње аз бошандагони Кўлобшањри бостонї.

14

11 декабри соли 2014

www.nahzat.tj вокуниш

Тољикистон аз рељаи стандартї ба рељаи муќаррарї

(Вокуниш ба ахбори њафтаномаи “Наљот” тањти унвони “Душанбе њамкорињо дар мубориза бо пулшўиро мусбат арзёбї кард”, аз 20 ноябри соли 2014) да шуд. Њамзамон дар љаласаи навбатии ФАТФ, ки моњи июни соли љорї баргузор гашт, њисоботи Тољикистон мусбат арзёбї гардида, љињати дар амалия дида баромадани ин талабот ќарор оиди ба Тољикистон равон намудани њайати махсуси ФАТФ ќабул гардид. Баъд аз хулосаи пешнињод­ гардидаи ин њайат, ки 24-25 сентябри соли љорї љињати санљиш ва омўзиши ин низом ба љумњурї ташриф оварда буданд, дар љаласаи навбатии ФАТФ моњи октябри соли 2014, ки дар шањри Парижи Фаронса баргузор гардид, Тољикистон аз рељаи мониторинги ќатъї бароварда шуд. Илова бар ин, дар љаласаи 21-уми пленарии Гурўњи АвруОсиё, ки 10-14 ноябри соли љорї дар шањри Душанбе баргузор гардид, бо дастгирии кулли иштирокдорони он, Тољикистон аз рељаи стандартї ба рељаи муќаррарї ворид карда шуд.

Воќеан њам бояд зикр намуд, ки соли 2008 аз тарафи Бонки Љањонї зимни бањогузории кишвар ва хулосаи Гурўњи АвруОсиё дар љаласаи 9-уми пленарї, ки дар шањри Москва баргузор гардид, Тољикистон дар соњаи муќовимат ба шустани пул ва маблаѓгузории терроризм дар рељаи “мониторинги ќатъї” ќарор дода шуда буд. Тибќи тартиби коргузории Гурўњи АвруОсиё Тољикистон њар нимсола доир ба корњои дар ин самт анљомдодаи хеш ва мутобиќ намудани ќонуну санадњои љумњурї ба тавсияњои Гурўњи татбиќи чорањои молиявии муќовимат ба шустани пул (ФАТФ) дар њар як љаласањои пленарии Гурўњи АвруОсиё ва ФАТФ њисобот пешнињод менамояд. Бо таќозои талаботи ин ташкилотњо Тољикистон тавонист дар давоми ду соли охир ќонунгузории худро ба талаботи тавсияњои ФАТФ мутобиќ намуда, амалияи онро аз љониби сохторњои марбута ба роњ монад.

Барои маълумот: Хулосањои ќабулшуда нисбати Тољикистон дар сомонањои расмии ФАТФ (http://www.fatf-gafi.org) ва Гурўњи АвруОсиё (www.eurasiangroup.org) нашр гардидаанд.

Вобаста ба ин пешравињо дар љаласаи 20-уми пленарии Гурўњи АвруОсиё, ки моњи июни соли 2014 дар шањри Москва баргузор гардид, Тољикистон аз рељаи махсус ба рељаи стандартї гузарони-

Хадамоти матбуоти Бонки Миллии Тољикистон

Њаќиќат талх аст, вале гуфтанаш ногузир Ман, Љўрахон Кабирї, дар таърихи 28-уми ноябри соли 2014, заррае аз ноадолатї ва нодида гирифтани фармону супоришњои Љаноби Олиро, ки дар њар баромади хеш таъкид мекунад, дар як маќолаи хеш зери номи “Сари роњи заминфурўширо гиред”, дар нашрияи “Наљот” изњор кардабудам. Ва умед доштам, ки баъди чопи ин маќола он вазироне, ки сарвари давлат бовар карда, масъулияти калонро ба онњо додааст, барои ислоњи масъала ба Кўлоб сафари корї анљом медињанд, хусусан Прокурори генералї, ки дар ваќти таъин ба ин масъулият аз имкониятњои Президенти ЉТ фаровон истифода кардааст. Афсўс то имрўз љавобњои бардурўѓ пешнињод карда, ба чашми кї хок мепошанд. Њамон суханони лаби об рост будаанд, ки аз онњо “мафия”-и кўлобињо метарсанд. Мисоли мушаххас, дар муддати як моњи охир, банда як шахси заминфурўшеро бо номи Љўрахон Муродов, ки нафари бовариноки раиси љамоъат мебошад, ду маротиба бо кормандони њифзи њуќуќ барои заминфурўшиаш рў ба рў кардам. Дар он рўзњо ў ва бародараш Њомид Муродов, нисбати ман суханњои ќабењу дурушти зиёд истифода карданд. Аз ин љо маълум мешавад, ки ќасам хўрдани кормандони њифзи њуќуќ, аз поён то боло дар мавриди бар зидди беадолативу ќонуншиканињо мубориза бурдан дурўѓ аст. Оё суханњои ќабењи бародарон Муродовњо барои шумо њам

дахл надошт? Оё баъди ин њама кирдорњо мо чигуна гуфта метавонем, ки њукумати конститутсионї дорем? Њоло суоли матрањ ин аст, ки барои чї заминњои корами обиро дар дењоти Кўлоб бароисохтмони манзили зист дода истоданд? Дар ин маврид дар нашрияи “Миллат” њам аз худсарињои раисон диду назари хешро навишта будам, вале то имрўз аз Кумитаи заминсозии Тољикистон посухеро дарёфт накардам. Шояд раиси ин кумита шахси бовариноки Љаноби Олї бошад?! Шахсоне, ки барои санљиш ба љамоъати дењоти Кўлоб сафар карда буданду супоришњои шифоњї доданд, ки заминњои корами обї бояд пас гардонида шаванд. Ваќте раиси шањри Кўлоб аз ин машваратњо ис-

тифода намебарад, пас пуштибони раисони љамоъат аст. Агар не, чаро заминфурўшї ќатъ намегардад? То ба имрўз ягон масъулеро наёфтем, ки тарафдори аслии ин масъала бошад. Дигаре аз корњои бардурўѓ аз љониби Раёсати ташкил ва сафарбаркунии шањрвандон ба нерўњои мусаллањи Тољикистон мебошад, ки шањодатномаи анљоми хидмати фарзандамро гирифташуда ќайд кардан аст. Чаро дар Вазорати дифоъ њам ба дурўѓгўї машѓул буда, киро фиреб медињанд? Фарзанди ман, њамчунин 11 нафар њамхизмати ў шањодатномаи њарбии хешро нагирифтаанд. Оё ин бемасъулиятї ва ќонуншиканї нест?

Машав ѓамгин, ки умед аз сањар

аст. То оне, ки њаќ ба њаќдор нарасад, ќиссањои ман давом хоњанд кард... Шояд баъди хондани ин маќолањо касе биранљад, вале банда бо мантиќи ин шеърњои бузургон, ки дар айёми мактабхонї аз ёд кардаам, то ба имрўз амал мекунам: Хоњї, ки шавад замона хуррам аз ту, Магзор нарасад ба њељ диле ѓам

аз ту. Аммо пайи исботи њаќ ар лозим

шавад, Бигзор биранљад дили олам аз ту. Бале, њаќиќат талх аст, вале бояд аз марг натарсиду онро гуфт.

Љўрахон Кабирї, Шаби њиљрон дарозай, ай марди аз Кўлоб

њаќ,

www.nahzat.tj

11 декабри соли 2014 ќуръон ва илм

(Идома аз сањифаи 11) барвазнии кайњонї ва шикасти система мегардад. Барои мисол, тањќиќоти астрономие пешнињод мегардад, ки “Замин беист дар атрофи Офтоб давр зада, баъди њар 25 км 2,8 милиметр аз хати рости њаракаташ берун мебарояд. Мадоре, ки Замин аз рўйи њаракаташ муайян намудааст, тўли тамоми мављудият ба миќдори як мўй дигар нашудааст, дар сурати акс њодисањои мудњиши табиї сурат мегиранд. Агар Замин аз хати мадораш 2,8 милиметр нею 2,5 милиметр берун барояд, мадор бузургтар мешавад ва њамаи мо аз хунукї мањв мешавем. Агар 2,8 милиметр нею 3,1 милиметр ба дохил каљ шавад, аз гармии тоќатфарсо нобуд мешавем. Хусусияти дигари љирмњои осмонї дар он аст, ки онњо на танњо аз рўйи мадорњои худ, балки дар атрофи худ низ давр мезананд. Яке аз оятњои ќуръонї ба таври њайратовар ба ин далели илмї ишора мекунад: “Ќасам ба осмони даврзананда (боборон)...”, (сураи “Ториќ”, ояти 11). Замоне ки Ќуръони маљид аз љониби Худованди мутаъол нозил шуд, одамон аз фазоњои астрономї, ки миллионњо километр кайњонро назорат мекунанд, бархурдор набуданд, фарзияњои донандагони физикаю астрономия низ дар бораи офариниши коинот содалавњона буданд. Дар яке аз оятњо зимни зикри Офтобу Моњтоб хабар дода мешавад, ки њар яке аз онњо ваќти њаракат хатти мадори даќиќ доранд: “Ва Ў он (Худо) аст, ки шабу рўз ва офтобу моњро офарид; ва њар яке (аз ситорањо) дар осмоне шино мекунанд” (сураи “Анбиё”, ояти 33).

15

Пайдоиши коинот Ибораи шино кардан дар забони арабї бо калимаи “сабања” ифода шуда, маънои њаракат кардани Офтоб дар кайњонро дорад. Ин калима на њаракати бетартибона, балки њаракат дар атрофи мењвари муайянро дар назар дорад. Дар ояти дигар ба кадом самт њаракат кардани Офтоб баён шудааст: “Ва офтоб ба роње меравад, ки ќароргоњи вай аст, ин ба таќдири (Худои) ѓолиби доно аст”, (сураи “Ёсин”, ояти 38). Ин маълумоте, ки Худованд дар Ќуръон меоварад, аз љониби олимони соњаи астрономия дар садаи бистум кашф шудааст. Тибќи њисоби астрономњо дар мадоре, ки “Солар Апекс” унвон гирифтааст, љониби ситораи Вега бо суръати аќлнопазири 720 000 км/соат њаракат мекунад. Аз рўйи њисобњои техникї Офтоб тибќи суръати мазкур дар як рўз 17 миллиону 280 њазор км масофаро тай менамояд. Њамчунин дар баробари Офтоб њамаи љирмњои осмонї, ки дар њудуди таъсири ќувваи кашиши мадори Офтоб љойгиранд, хусусан радифњо, њамин масофаро пушти сар мекунанд. “Ба дурустї, Парвардигори шумо он Худое њаст, ки осмонњо ва заминро дар шаш рўз офарид, сипас ба Арш мустаќар шуд. Шабро ба рўз мепўшонад (яке дигарро), ба шитоб металабад ва Офтобу Моњу ситорањоро (офарид), ки ба фармони Ў ром шудаанд. Огоњ шав: Ўрост офариниш ва

фармонравої. Худо, Парвардигори (њамаи) оламиён баѓоят бузург аст”, (сураи “Аъроф”, ояти 54). Боз як санади нодири илмие, ки комилан ба оятњои Ќуръон ва кашфиётњои муосири илмї мувофиќат мекунад, ин синну сол ва умри коинот аст. Астрофизикњо њисоб карда, муќаррар намудаанд, ки умри коинот 15 – 17 миллиард солро ташкил мекунад. Дар Ќуръон таъкид шуда, ки Худованд оламро дар шаш рўз офаридааст. Аз нигоњи аввал пешнињоди олимон ба таъкиди Ќуръон наздикї надорад, дар асл бошад, њар ду фарзия дурустанд. Аниќтараш шаш рўзи ќуръонї баробар аст ба 16 – 17 миллиард соли солшумории мо. Дар ваќти офариниши коинот суръати љараёни ваќт дар ќиёс бо суръати ваќти имрўза миллион дар дараљаи миллион маротиба тезтар буд. Њамин тариќ, дар замоне ки мо дар Замин зиндагї мекунем, як даќиќааш баробар аст ба миллион дар дараљаи миллион даќиќаи ваќти коинот. Агар бо назардошти нисбї будани категорияи ваќт аз рўйи ченакњои Замин шаш рўзи кайњониро њисоб кунем, ба 6 миллион дар дараљаи 6 миллион ё 6 триллион рўз баробар аст. Чун суръати ваќти кайњонї аз суръати ваќти заминї миллион дар дараљаи миллион тезтар аст, пас 6 триллион рўзи заминї бо њисоби ваќти кайњонї ба 16 миллиарду 427 њазор сол баробар мешавад. Раќами дар боло овардашуда ба раќаме, ки олимон нисбати умри

коинот тахмин мезананд, баробар аст: 6 000 000 000 000 рўз /356,25 рўз =16 427 104 723 сол. Баъд аз “Таркиши бузург”, яъне оѓози коинот, њар ќадар андозаи олами кабир бузург мешуд, њамон ќадар суръати љараёни ваќт суст мегардид. Рўзи якуми офариниши олам (давраи якум) 24 соати кайњонї бо њисоби ваќти заминї ба 8 миллиард сол баробар буд. Рўзи дуюми офариниш бо њисоби замин 4 миллиард, рўзи сеюм ду баробар кам, яъне ду миллиард сол баробар буд. Њамин тариќ, рўзи чорум 1 миллиард, панљум 500 миллион сол, шашум-250 миллион солро ташкил медод. Хулоса, 6 рўзи офариниш ё шаш давра баъди баргардониш ба суръати љараёни ваќт аз рўйи ченакњои заминї 15 миллиарду 750 миллион солро ташкил медињад. Њарчанд дар ин бора донишмандон дар оѓози садаи бист ба хулосаи ягона омаданд, 1400 сол муќаддам Худованди мутаъол ин далели илмиро ба воситаи оятњои ќуръонї башорат дода буд. Њамин тавр, дар љањони муосир дар асоси оятњои ќуръонї инсоният ба дастовардњои бузурги илмї ноил гардида истодааст ва месазад, ки барои пешрафти илмњои даќиќ маълумотњои нодири ин китоби муќаддасро мавриди омўзиш ќарор дињем. Бањром Ѓуломов, донишљўи соли сеюми факултаи физика

Ислом-тарбиятгари инсон Дини Ислом њамчун дини тарбиядињандаву омўзанда ва инсонсоз буда, маќсаду мароми асосиро дар шакл гирифтани як шахси солим дар љомеъа мебинад. Шахсони дорои эътиќоду иродаи мустањкам аз љодаи ќонунњои исломї нањоњанд баромад. Зеро дар китоби муќаддаси Офардигори олам, Ќуръон нисбати бадахлоќї ва зулму адолат, кинатузиву номуросогї сухане ронда нашудааст, баръакс танњо ба покизагиву якдигарфањмї, некиву мењрубонї, рањму шафќат, њайру саховат, дастгирии мўњтољону бепарасторон ва омўзиши илм бештар сухан гуфта мешавад. Њадисе њаст бо ривояти Анас дар ин маврид, ки Паёмбари Худо (с) фармуд: «Талаб-ул-илми фариза ало кулли муслимин», талаб намудани илм бар њар мусалмон фарз аст. Њадиси мазкур баёнгари ин аст, ки талаб намудани илм аз љумлаи бузургтарин фарзњову вољибот бар дўши мусалмон мебошад. Маќсуд аз илми дар ин њадис зикргардида, донишест, ки тарс аз Худо, тавозўъ ва бурдбориро дар инсон эљод намуда, дар зиндагї ва пас аз марг ўро нафъ мебахшад. Чунончи дар Ќуръон омада: «Њамоно аз Худованд бандагони донишманд метарсанд», (Фотир: 28) ё дар њадисе омадааст: Аз гавњора то ба гўр дониш омўз! Барои њамаи мусалмонон фарзу зарур будани касби илму дониш яке аз муњимтарин таълимоти шариъати исломист. Дар иљрои ин амр наќш ва љойгоњи масљид бисёр бузург мебошад,

зеро аз оѓози Ислом яке аз наќшњои асосии масљид нашри илму дониш будааст. Анъанаи дар масљидњо ташкил кардани њалќањои дарсию маърифатї дар замони Паёмбари Ислом роиљ буда, худи љаноби Расулуллоњ, дуруд бар ў, гоњо њамчун муаллим ба чунин њалќањо мепайвастанд. Њадиси зерин ин воќеъиятро шањодат медињад: Аз Абдуллоњ ибни Амр омадааст, ки Расули Худо (с), рўзе аз яке аз њуљрањояш дохили масљид шуда, ду гурўњ аз мардумро дид, ки њалќавор нишастанд, яке Ќуръон хонда, дуъо мекарданд ва дигаре илм омўхта, таълим медоданд. Расули Худо (с) гуфт: Њамаи онњо дар роњи хайру савобанд, онњое, ки Ќуръон мехонанду дуъо мекунанд, агар Худо бихоњад, хостаашонро медињад ва агар хоњад бозмедорад. Аммо онњое, ки илм меомўзанд ва ман, ки њамчун муаллим фиристода шудаам (бо инњо мебошам). Пас њамроњи ин гурўњ бояд нишаст, («Сунани Ибни Моља», китоби «Ал- муќаддима», њадиси 225 ва «Сунани Дорамї», китоби «Ал- муќаддима», њадиси 325). Дар њадиси дигар, ки онро Абуњурайра аз Паёмбар (с) ривоят карда, дар мавриди омўзишу таълим дар масљид омадааст: Њангоме мардум дар хонае аз хонањои Худои таъоло љамъ мешаванд, китоби Худо (Ќуръон)-ро тиловат мекунанд ва бо њам онро меомўзанд, оромишу итминон аз љониби Худо бар онњо нозил мешавад ва рањмату мењрубонии Худо онњоро фаро мегирад, фариш-

тагон онњоро дар њалќаи худ мегиранд ва Худованд онњоро дар назди касоне, ки дар пеши Ў њастанд, ёд мекунад, («Сунани Абудовуд», китоби «Салот», њадиси 1243 ва «Сунани Дорамї», китоби «Ал- муќаддима», њадиси 325). Ин суннати неки исломї, яъне дар масљидњо баргузор кардани њалќањои дарсї дар тамоми таърихи Ислом идома дошта, дањњо олимони номдор тарбият ёфтаанд. Масалан, донишгоњи машњури Ал-Азњари Миср асрњо дар шакли масљид-донишгоњ фаъолият мекард, њалќањои дарсии устодони он дар атрофи сутунњои масљиди АлАзњар доир мегаштанд. Истифода аз ин анъанаи исломї имрўз низ метавонад дар баланд бардоштани маърифати динии мардуми тољик наќши муњим бозад. Тањлили вазъи феълии

љомеъаи мо нишон медињад, ки мањз камбуди саводу маърифати динї яке аз сабабњои каљравињои ахлоќию аќидатии бахше аз мардум гаштааст. Модоме ќонунгузории Тољикистон ташкили гурўњњои таълимиро дар назди масољиди љомеъ иљоза медињад, барои уламои исломї, хусусан, имомони масљидњо зарур аст, ки дар ин маконњои нуронї гурўњњои таълимї ташкил намуда, дар некўсозии ахлоќу маънавиёти љомеъа сањми амалї гузоранд. Чунин амал њам иљрои вазифаи имонї ва њам ба љо овардани масъулияти шањрвандист.

Љамил Валиев, муъовини сардори шўъбаи илмї-тањќиќотии Китобхонаи миллии Тољикистон

16

11 декабри соли 2014

www.nahzat.tj

НАСИЊАТ ГЎШ КУН, ЉОНО...

Панду андарз

Ман ошиќи сї пораи Ќуръони Ту бошам, Ман булбули шўридаи њиљрони Ту бошам. Атри гули ишќи Ту шамидам ба сањаргоњ, Як барги гуле аз гули гулдони Ту бошам. (Шайдо) Аз каломи Раббонї - Ва (њаргиз) монанди онњое мабошед, ки пароканда гаштанд ва пас аз он, ки далелњо (-и равшан) барояшон омад, ба ихтилоф пардохтанд ва барои онњо азоби бузургест (сураи «Оли Имрон», ояти 105).

- Он рўз, ки чењрањое сафед ва чењрањое сиёњ мегарданд. Он гоњ ба онњое, ки чењрањояшон сиёњ гаштааст, гуфта мешавад: Оё пас аз имонатон кофир гаштед? Пас ба сазои он куфре, ки меварзидед, азобро бичашед. Ва аммо онњое, ки чењрањои сафед доранд, дар рањмати Худо ќарор мегиранд (ва) онњо дар он (рањмат) љовидона боќї мемонанд (сураи «Оли Имрон», ояњои106-107). Аз ањодиси набавї - Аз Абдуллоњ ибни Аббос ривоят аст, ки Паёмбар (с) фармуд: Бењтарин садаќа ташнагонро об додан аст (ривояти Ањмад, Абўдовуд ва Насої).

- Аз Абўдардо (р) ривоят аст, ки Паёмбар (с) фармуд: Бењтарин касб тиљорати бе хиёнат ва амали шахсист (ривояти Ањмад, Табаронї ва Суютї) - Аз Абдуллоњ ибни Амр (р) ривоят аст, ки Паёмбар (с) фармуд: Бењтарини мўъминњо аз назари Ислом касест, ки мардум аз дасту забони ў саломат бошанд, бењтарини мўъминон аз љињати имон касест, ки хулќаш некў бошад, бењтарин муњољир касест, ки он чи Худои таъоло манъ намудааст, аз он дурї љўяд, бењтарин љињод он аст, ки инсон дар зоти Худои таъоло бо нафси хеш љињод намояд (ривояти Табаронї, Суютї ва Манновї). Ќавли ёрони Расули акрам (с) - Се чизро хуш дорам: яке дидани чењраи мубораки Шумо, дуввум масраф кардани мол ба хотири Шумо, саввум, духтари хешро дар никоњи Шумо дидан (њазрати Абубакр ба Паёмбар(с)).

- Илме, ки ба он амал намешавад, зоеъ аст (њазрати Умар (р)).

- Зиндагии дунёро барои мусофирати охират, монанди сарое бидонед, ки мусофир тўшаи худро худ мегирад ва ќасд надорад, ки дар он сарой њамеша бимонад (њазрати Усмон (р)).

- Љањони хешро ислоњ ва барои охират кўшиш намоед. Фикр кунед, ки фардо мемирам (њазрати Алї (р)).

- Марде назди Абдуллоњ ибни Масъуд (р) омаду гуфт: Дўст надорам, ки аз асњоби ямин бошам, балки дўст дорам аз муќаррабон бошам, бароям хуштар аст.

- Лекин ин љо мардест, ки дўст дорад, њар гоњ вафот ёфт, дубора зинда нашавад, гуфт Абдуллоњ. Ќавли бузургон - Ислом (ба маънои) таслим шудан ва гардан нињодан ба амрњои Худои таъолост. Аз назари луѓавї маънои имон аз Ислом фарќ мекунад. Вале њељ кадоми онњо бе якдигар, имон бе Ислом ва Ислом бе имон вуљуд дошта наметавонад ва њар ду ба манзалаи пушту шикам мебошанд (њазрати Имоми Аъзам (р)).

- Мубориза алайњи терроризм њамеша вуљуд дошт, вале њоло тамоми мамолики дунё бо услуби нав ба мубориза бархостаанд. Мо низ аз рўзи аввал эълом карда будем, ки ЊНИТ аз љумлаи ањзобест, ки њамеша бар зидди терроризм ќиём кардааст ва њоло њам терроризмро ба шиддат мањкум мекунад. Аммо мутаассифона, гоњо зимни тањлилу баррасии љараёни мубориза бар зидди терроризм, чунин ба назар мерасад, ки як гуна мубориза бар зидди Ислом бошад. Аз равиши воќеъањо дида мешавад, ки он як навъ мубориза алайњи Ислом, њаракатњо ва кишварњои исломист (устод С.А. Нурї).

- Азизи ман, зиндадилон на њар зиндаро зинда гўянд ва на њар мурдаро мурда. Наздики ишон зинда ва мурда будан тааллуќ ба муъомала дорад. Чунин гўянд, ки ваќте Љунайд (р) дар намози љанозае панљ такбир гуфт, ўро гуфтанд: бар мурда чањор такбир беш наёмадааст, ту панљум такбир аз (барои) чї гуфтї? Ў гуфт: чањор такбир бар ин мурда гуфтам ва панљум бар зиндањо, ки мурдатар аз ин мурдаанд (Зиёуддини Нахшабї) - Ибни Ќайим (р) мегўяд: Њар касе ба сабаби саргармї бо сиёсат ва аморат намозро тарк кард, бо Фиръавн мањшур хоњад шуд, њар касе ба сабаби саргармї ба молу дорої намозро тарк кард, бо Ќорун мањшур хоњад шуд, њар касе маќомаш ўро аз намоз боз дорад, бо Њомон мањшур хоњад шуд ва њар касе ба сабаби саргармї ба тиљорат намозро тарк кард, бо Убай ибни Халаф мањшур хоњад. Фароњамсоз Муњиддин Асозода

Таъзия -Раёсати олии ЊНИТ нисбати даргузашти амаки Мулло Аббос Раљабзода, раиси шуъбаи њизб дар вилояти Суѓд, ба ин бародари муборизи роњи Худо ва дигаре аз пайвандону наздикони марњум тасалият арз дошта, аз Худованди манон таманнои онро дорад, ки макони охирати марњумро љанатулфирдавс ќарор бидињад.

-Рањбарияти шуъбаи НТМ ва бахши ЊНИТ дар ноњияи Рўдакї бинобар даргузашти модари мењрубони Бањруллоњ Нуруллоњев, ба ишон ва ањли хонаводааш тасалият арз дошта, ба пайвандону наздикони марњум сабри љамил хоњон аст.

Нашрия дар сомонаи www.nahzat.tj ќобили дарёфт аст,

тел: 625-77-28

Њафтанома дар заминаи гуногунандешї маќолањоеро низ ба нашр мерасонад, ки хилофи мавќеи ЊНИТ ва нашрия мебошанд. Масъулияти дурустии аснод ва далели њамагуна маводи воридшуда ба дўши муаллифон аст. Дастхат ва аксњо баргардонида намешаванд. «Наљот» меъёрњои ахлоќии фаъолияти журналистиро дар Тољикистон эътироф намудаву менамояд. Нашрия аз гузориши хабаргузорињои «Авесто», «Tojnews», «Азия плюс», «Ozodagon», «Форс», «Islamnews/ru», сомонаи родиоњои «Озодї» ва «ВВС», истифода мекунад. Њафтавор тањти раќами 0104/рз дар Вазорати фарњанги ЉТ номнавис шудааст ва бо теъдоди 4300 нусха дар матбааи “Муаттар”-и ЊНИТ ба чоп мерасад. Супориши раќами 170. Нархаш шартномавї. Суратњисоби мо: 20402972316264, «Амонатбонк»

Нишонии идора: ш. Душанбе, кўчаи Борбад, хонаи раќами 1, дафтари марказии Њизби Нањзати Исломии Тољикистон, тел: 625-77-28