Наҷот №47

«...Бешубња, њизби Худо ѓолиб хоњад буд»,

Ќуръон: сураи Моида, ояти 56

Ширкати Нањзат дар интихобот бурди миллат хоњад буд

НАШРИЯИ

њИЗБИ

НАњЗАТИ

ИСЛОМИИ

ТОљИКИСТОН

№ 47 (817) Панљшанбе, 20- уми ноябри соли 2014 -и милодї, мутобиќ ба 27 - уми муњаррам, соли 1436 - и њиљрии ќамарї

Њукумат ваъдаи интихоботи шаффофро дод, вале онро бояд бо амали мушаххас нишон дињад, ки ин ваъдаи холї нест. Мо њам бо ширкати фаъоли худ дар чањорчубаи ќонун барои пирўзї ва дилгармии мардум талош меварзем. Њар ќадаре интихобот шаффофу озод бигзарад, њамон ќадар ба суботу амният таъсири мусбат мегузорад ва њар ќадаре ѓайридемократї бигзарад, ба њамон миќдор хидмате хоњад буд ба неруњои ифротї - Муњиддин Кабирї Озодї ё мањдудсозї

Масъалаи умдае, ки мавриди бањси доирањои тањлилї ва коршиносии љомеъаи кишвар ќарор дорад, дурнамои озодии матбуъот ва андеша аст, бахусус дар арафа ва баргузории интихоботи парлумонї. Интихоботе, ки љойгоњи он ба чигунагии дурнамои низоми давлатдорї ва љомеъасозї нињоят муњим ва љиддист. Ин дар њолест, ки талошњои масъулини вазорати адлия љињати ворид кардани таѓйирот ба Ќонун дар бораи љомеъаи шањрвандї ошкоро ба маънии мањдуд кардани фаъолияти нињодњои шањрвандї, бахусус матбуъоти мустаъќил дониста мешавад. Яъне њукумат дастрасии љомеъаи шањрвандиро ба кўмакњои созмонњои хориљї мањдуд сохтанист. Чунин ба назар мерасад, ки талошњои њукумат танњо ба як маќсад равона шудаанд, ба дасти хеш гирифтани њамгуна кўмакњои воридшаванда ба кишвар, аз љумла ба рушди љомеъаи шањрвандї. Дар ин маврид корњои зиёде аз ќабл анљом гирифтаанд ва њукумат аксари кулли кўмаку грантњоро мутамарказ кардааст, њоло масъала ин аст, ки фаъолияти молии тамоми нињодњои љомеъаи шањрвандиро њам зери контрол дошта бошад. Яъне иќдомоти дар ин самт пешнињодшаванда њам, танњо бо иљозаи њукумат бояд амалї гарданд, ба он нињодњои љомеъаи шањрвандие, ки њукумат мехоњад. Вале ин амал ба таќвияти љанбаи бюрократии њукумат ва мањдуд сохтани фаъолияти созмонњои иљтимоъї, њатто ќатъи онњо равона гашта метавонад. Дар њоле ки чандин пешнињоди нињодњои љомеъаи шањрвандї љињати маблаѓгузории фаъолияти онњо аз љониби њукумат нодида гирифта шудааст. Бале, маблаѓгузорињое аз сўи њукумат барои иддае аз нињодњои љомеъаи шањрвандї љой дорад, агар онњо лоињањоеро амалї кунанд, ки њукумат њавасманд бошад. Ба њар њол, тањаввулоту њаводис дар Шарќи Миёна ва Наздик, инчунин кишвари Укроин рањбарияти кишварњои Осиёи Марказї, бахусус Тољикистонро нигарон кардааст. Вале роњи дар канор мондани ин кишварњо ва њифзи манофеъи низомњои давлатдориро, ки аксари коршиносону тањлилгарон онњоро худкома ва диктаторї арзёбї мекунанд, дар мањдуд сохтани њамагуна фаъолиятњои берун аз контроли худ мебинанд, бахусус дар озодии баён ва андеша, ки бештар ба наќзи њуќуќи рўзноманигорон анљом мегирад. Дастури Президенти ЉТ љињати дастрасї ба иттилоъот чанд сол боз амал дорад, вале рўзноманигорон ба таври таъљилї дар мавридњои хеле њассос ва зарурї иттилоъи лозимро дарёфт карда наметавонанд. Масъалаи дигаре, ки ба мањдудсозии њуќуќи озодии матбуъот мустаќим рабт дорад, ин масудуд кардани сомонањои интернетист, вале дар њељ маврид нињоди зирабти ин масъала аз даст доштани худ дар ин маврид иќрор накардааст. Дар њоле ки коршиносон ошкоро мегўянд, љуз хадамоти алоќаи њукумат ин корро каси дигар карда наметавонад. Пас чаро муќаррароти ќонунгузории кишвар ва меъёрњои байналмилалї ва њуќуќи дастарасии шањрвандон ба иттилоъот рўирост поймол мешавад. Дар робита ба ин мушкилот тавсияњое ба њукумати ЉТ дар њамоиши “Озодии ВАО дар Тољикистон - Конфронс барои љомеъаи шањрвандї” пешнињод гардиданд, ки рўзи 18-19-уми ноябр доир гардида ва маънии танзимкунї ва барќарории озодии матбуъот ва андешаро дар Тољикистон дошт. Ба њар њол, ин масъала дар арафаи ворид шудан ба маъракаи муњими сиёсї, интихоботи парлумонии кишвар возењу рўшан мешавад, ки њукумат ба тавсияњои ин нишаст таваљљу зоњир кард ё раванди мамнуъиятгузорињои хешро шиддат мебахшад.

Устод Нурї гуфт, љанг зинњор ба шимоли кишвар кашида нашавад

«Ангур аз ангур ранг мегирад», њамсоя аз њамсоя панд

Сугворї барои Мењроб

2

20 ноябри соли 2014

хабар

Сафири љадиди Ирон ба Душанбе омад

Пас аз гузашти як сол, яъне пас аз анљоми маъмурияти сафири ќаблї, Њуљљатуллоњи Фаѓонї, сафири нави ЉИИ вориди Тољикистон шуд ва бо њамин мушкилоти адами сафирии ин кишвари дўст ва бародар поён ёфт. Тавре ќаблан иттилоъ дода будем, љаноби оќои Фаѓонї то пазируфтанаш ба ин маќом, раёсати ситоди Афѓонистонро дар ВУХ-и Ирон анљом дод. Ќабл аз ин њам коршиноси муъовинати њуќуќї ва байналмилал, муъови-

нати идораи нињодњои аврупої, коршиноси муъовинати Аврупо ва Амрико ва идораи кишварњои њамсуд дар ин ВУХ ва фаъолият дар намояндагии Ирон дар Брюселу Гурљистон низ будааст. Њуљљатуллоњи Фаѓонї ва намояндагони ВУХ-и Тољикистон рўзи 15-уми ноябр дар дидор бо якдигар ибрози умедворї карданд, ки: «бо њузури сафири нав заминањои муносибтаре барои тавсеъаи њамкорињои миёни ду кишвар фароњам шуданд». Сафири Ирон дар аснои вуруд ба Душанбе гуфта, ки: «ба далели њамзабонї ва муштаракоти бисёр фаровоне, ки миёни мардуми Ирону Тољикистон вуљуд дорад, эњсос намекунам, ки вориди кишвари хориљие шуда бошам. Иродаи давлати ЉИИ мубтанї бар тавсеъаи њамкорињо бо Тољикистон аст ва дар мулоќоте, ки бо раисиљумњурии Ирон доштам, ишон тавсия карданд, то аз њадди аксари талошњо барои рушди муносибот бо ин кишвари дўсту бародар бањра гирем». Интизор меравад, ки љаноби оќои Фаѓонї дар рўзњои наздик ба манзури таќдими эътимоднома бо вазири умури хориља ва сипас Раисљумњурии Тољикистон мулоќот хоњад кард.

Эъломи љиддии њимояти Маскав ва Бишкек Пас аз изњороти љанљолбарангези сафири ИМА дар Ќирѓизистон, ки таъкид бар зарурати фосила гирифтани Бишкек аз сиёсатњои Русияро дар худ дошт, вазири дифоъи Русия дар дидор бо њамтои ќирѓизи худ бар њимояти њамаљонибаи Маскав аз Бишкек таъкид кардааст, навиштааст хабаргузории Форс. Вузарои дифоъи Русия ва Ќирѓизистон дар мулоќоти хеш бар зарурати њамкорї дар муќобили нуфузи эњтимолии ифротгарої, њамзамон бо давраи хуруљи низомиёни хориљї аз хоки Афѓонистон таъкид кардаанд. Сергей Шойгу гуфтааст: «Ќирѓизистон дар мубориза бо ифротигарої шароити хос дорад ва Маскав аз мавозеъи Бишкек дар мубориза бо ифротигароиро вазифаи худ медонад. Яъне ин гуна њимояткунињо дар заминаи он аст, ки њафтаи гузашта сафири ИМА дар Ќирѓизистон афзоиши њамкорињои Бишкек ва Маскавро барои манофеъи Вашингтон як чолиш арзёбї карда гуфтааст: Ќирѓизистон бо ќарор гирифтан дар ињотаи низомњои диктатории мутлаќ ва то њадди зиёд вобастагии

сиёсиву иќтисодї ба Русия, дар» бозии бузург «-и Маскав дар минтаќа ба навъе наќши пиёдакунандаи онро бар ўњда дорад. Изњороти сафири ИМА дар њоле матрањ шуд, ки ба эътиќоди коршиносон, мавзўи Афѓонистон ва эњтимоли ташдиди чолишњои сиёсиву амниятї аз ин кишвар, давлатњои Осиёи Марказиро мутамоил ба њамкорињои наздик бо Маскав кардааст.

Исроил: Масљидулаќсо ба оташ кашида шавад Тазоњуркунандагони ифротии исроилї роњпаймоиеро љониби Масљидулаќсо бо шиорњои «Масљид хоњад сўхт ва ба љояш ибодатгоњи нав месозем” роњандозї намуданд. Ифротгароёни яњудї љониби дарвозаи Масљидулаќсо роњпаймої намуданд, вале пулис аз вуруди онњо ба дохили масљид љилавгирї кардааст. Ба њар њол, онњо гуфтаанд: Мо дар њама љо роњпаймої мекунем ва аз касе њарос надорем. Рў љониби Маъбади кўњии муќаддас роњпаймої намуда, макони ибодатгоњи сеюми худро он љо месозем, изњор доштааст яке аз ташкилкунандагони ин тазоњурот. Лозим ба тазаккур аст, ки моњи оянда дар яке аз канисањои Исроил љињати таќсими Масљидулаќсо миёни мусалмо-

www.nahzat.tj

нон ва яњудињо раъйпурсї ба амал меояд, навиштааст islamnews. Њамаи ин дар њолест, ки тайи њафтаи ахир миёни муътаризони фаластинї ва артиши Исроил задухўрде ба амал омада, наздик ба 1300 тан аз неруњои пулиси Исроил барои пешгирии он равона карда шуда буданд.

Интиќодпазирї омили муваффаќият Шуъбаи вилоятии ЊНИТ дар Суѓд њар њафта мањфили адабї ва фарњангиеро барои њаводорони чунин як мањфил баргузор месозад ва нишасти навбатї њам, ки рўзи 11-уми ноябр доир гардид, бо номи худ, «Равзанаи нур” сазовор буд. Масъули фарњанг ва иршоди шуъбаи мазкур, дар робита ба яке аз ањодиси мубораки Расули акрам (с): «Мўъмини ќавї бењтар ва дўстдоштатар аст назди Аллоњ аз мўъмини заъиф ва дар њар дуяшон некї вуљуд дорад”, гуфт, ба њар амале, ки манфиати ту дар он њаст, њарис бош ва аз Аллоњ ёрї бипурсу ољизї нишон мадењ. Агар бароят мусибате бирасад, пас магў, ки агар чунон буд, чунин мешуд. Сипас таъкид намуд, ки ќавї будан танњо мањдуд ба ќуввати љисмонї нест, балки тамоми љанбањои шахсиятро дарбар мегирад. Инсон аз лињози илмї бояд ќавї бошад ва дар мусибатњо ќудрати тањаммули зиёд дошта бошад. Инсони ќавї тањаммули интиќод ва ислоњро њам дорад. Бинобар ин, инсони ќавї дар ин љо мањдуд ба ќудрати љисмонї

набуда, љанбањои рўњиву эњсосиаш низ дарназаранд. Бинобар ин, њар як аъзои Нањзат бояд барои таќвияти шахсияти худ дар њама љанбањо талош намояд. Пеш аз њама талош кунад, ки тавоноиашро дар ќабули интиќоди дигарон боло бурда, фарњанги гузашту исорро таќвият бахшад. Зеро инњо омилњои аслии муваффаќият дар фаъолиятњои сиёсианд.

Душанбе њамкорињо дар мубориза бо пулшўиро мусбат арзёбї кард

«Мо шоњиди онем, ки пулшўї ва маблаѓгузории терроризм беш аз пеш шаклњои нав пайдо карда, ба суботи љањон тањдид мекунад», гуфтааст Абдуљаббор Ширинов, мудири Бонки миллии Тољикистон дар як нишасти хосе, ки Гурўњи Авруосиё љињати љиноятњои молї ва маблаѓгузорї ба терроризм љаласаи 21-уми хешро дар Душанбе баргузор карда, дањ соли фаъолияти хешро натиљагирї кард. Бале, чунин як нишаст рўзњои 10-14-уми ноябр баргузор гардид, ки дар кори он намояндањо аз 9 кишвар: Тољикистону Узбакистон, Ќазоќистону Ќирѓизистон, Туркманистону Арманистон ва Русия, инчунин Чину Њинд ширкат намуда, дар мавриди корњои анљомдодаи хеш тибќи ин барнома дар самти пулшуї ва маблаѓгузорї ба терроризм гузориш доданд. Љаноби Абдуљаббор Ширинов, ки дар рўзи дувуми кори ин нишаст суњбат ва кори ин гурўњро ќонеъкунанда арзёбї кардааст, асли ќаноъатмандии ин маќомдори молї дар он буда, ки Financial Action Task Force on Money Laundering ё «Гурўњи кории амалиёти молї барои љилавгирї аз пулшўї ва маблаѓгузории терроризм» номи Тољикистонро аз радифи кишварњои мавриди нигаронї дар ин самт хориљ кардааст. “Ба замони кўтоњ нигоњ накарда метавон гуфт, кори ин гурўњ муассир зоњир мешавад ва шоњиди онем, ки пулшўйї ва маблаѓгузории терроризм беш аз пеш шаклњои нав пайдо карда, ба суботи љањон тањдид мекунад ва талошњои Гурўњи Авруосиё муњим боќї мемонад.

Мањз бо машварати ин гурўњ дар соли 2010 дар Бонки Миллии Тољикистон бахши назорати молї таъсис ёфт, ки вазифааш анљоми љосусии молист”, таъкид доштааст љаноби Ширинов. Аммо инро низ бояд тазаккур дод, ки чанде ќабл, моњи августи соли равон «Мудирияти давлатии Базели Шведсариё ё Basel Institute for Governence Тољикистонро шомили 5 кишвари хатарзотарини љањон медонист.

Вале «Гурўњи кории амалиёти молї барои љилавгирї аз пулшўйї ва маблаѓгузории терроризм» Тољикистонро рўзи 24-уми октябр дар љаласаи худ дар Порис аз рўйхати кишварњои тањти назорати шадид берун карда, гуфтааст: Аз он љо ки ќонунгузории Тољикистон ба тавсияњои FATF мутобиќ ва амалї мешаванд, ин кишвар аз тартиби назорати шадид бароварда шуда, ба љумлаи кишварњое ворид мешавад, ки ба усули FATF љавобгўянд. Вале боз њам дар ин маврид иттилоъи диќиќе на аз сўи ин гурўњ ва на аз сўи Бонки миллї ошкор намешавад.

www.nahzat.tj

20 ноябри соли 2014

хабар

Хидмат ва самимона дўст доштани Ватан сабаби љалби мардум

Дар ќароргоњи шуъбаи вилоятии ЊНИТ дар минтаќаи Кўлоб, 12.11.14 бо ширкати масъулини мањаллии њизб дар ин минтаќа љаласаи омўзишї љињати баланд бардоштани ангезаи онњо, инчунин тањкими фаъолияти самаранок дар марњалаи омодагирињо ба маъракаи муњими сиёсї, интихоботи парлумонии соли 2015 баргузор гардид. Раиси шуъбаи мазкур Муњаммад­шариф Набизод бо таъкид аз дастуру супоришњои рањбарияти њизб гуфт, њар яки моро лозим аст, ки дар чањорчўбаи ќонунњои љорї бо тамоми нерў ва ангеза фаъолияти хешро густариш бахшем.

Мавсуф инчунин дар робита ба вижагињои номзадњои пешнињодшаванда дахл намуда изњор дошт, ки чорабинињои сиёсии ќабл аз интихоботї дорои хусусиёти фарќкунандаанд ва шинохту пешнињоди номзад дар мењварияти ин чорабинињо бояд ќарор дошта бошад. Мањз интихоби дурусти номзад ва љасорати ширкат дар интихобот њар њизберо ба пирўзї мебарад. Муњаммадшариф Набизод илова намуд, ки то њол тибќи омори расмї 50% -и участкањои интихоботї бо аъзо ва нозир пўшиш ёфта, барои њавзањои интихоботї ба маљлисњои мањаллї атрофи 60% ва барои њамаи њавзањои якмандата ба Маљлиси намояндагон номзадњо 100% омода шудаанд. Миёни ширкатдорони љаласа дар мавриди чигунагии раванди таблиѓот ва љалби мардум табодули афкор доир гардид ва њама бар ин бовар буданд, ки хидмати содиќона ба мардум ва самимона дўст доштани Ватан омили аслии мањбубияти њар њизбу созмон аст. Бинобар ин, дар баробари дўстдории кишвар ва эњтиром ба мардуми он бо сарбаландии том барои расидан ба мурод бояд талоши пайгирона ба харљ дињем, таъкид кард раиси шуъбаи ЊНИТ дар минтаќаи Кўлоб

Муколамаи Отамбоев ва Расулзода, мењварияти амнияти суботи марзї

Вазъи амну субот дар марзњои Тољикистон ва Ќирѓизистон дар мењварияти гуфтугуи љаноби Отамбоев ва Расулзода ќарор дошт, ки зимни сафари кории сарвазири Тољикистон ба Бишкек доир гардид. Бишкек ба таќвияти амнияти муштарак дар марз ва њарчи зудтар анљом додани умури марбут ба аломатгузории онро таъкид кард. Ба њар њол, љонибњо ањамияти рушди муносибатњои дуљониба ва додугирифти иќтисодиро муњим шуморида, изњори омодагї аз њамкорињои энергетикиву наќлиётї кардаанд. Чун дар нишасте, ки њайатњои ду тараф доштанд, изњори таассуф аз кам шудани гардиши мол миёни ду кишвар ба миќдори 5 баробар шудааст. Љаноби Ќ. Расулзода Бишкекро ба таѓйири ин њолат даъват намуда гуфта, ки Ќирѓизистон нахустин кишварест, ки ишон њамчун сарвазир ташриф овардаанд ва «ин баёнгари он аст, ки равобит байни Ќирѓизистону Тољикистон» барои Душанбе ањамияти зиёд дорад. Љои тазаккур аст, ки гузаштагони

Ќоњир Расулзода аз Исфараанд ва ишораи ишон мањз дар њамин поя асос ёфтааст, чун аз фарњанги њамзистии мардуми ин минтаќа ба хубї огоњ мебошад. Ин дар њолест, ки бахшњои мушаххаснашудаи марз мояи асосии низоъњо будаанд ва Бишкеку Душанбе њар кадоме амалї шудани масоили марзиро ба харитањои алоњидаи тањияшуда дар замони Шўравї мебинанд ва дар њардуи он њам «Ворух» дар мењварият ќарор дорад. Заминаи дигар бањси љонибњо заминњоеанд, ки дар њамон замон љумњурињои “дўсту бародар” аз њамдигар иљора мегирифтанд, ки феълан таќрибан 143 000 га аз Тољикистон дар Ќирѓизистон ва 2600 га аз Ќирѓизистон дар Тољикистон мондаанд. Вале Душанбеву Бишкек тайи 23 соли соњибистиќлолї хатти нињоии марз миён ду кишварро даќиќ карда наметавонанд. Пас суоли матрањ ин аст, ки Душанбеву Бишкек тибќи талаби мардуми хеш тасмим гирифта наметавонанд ё ин љо кадом ѓаразњои дигаре асл доранд?

Муносибат бо муњољирони тољик мисли инсон нест

Дар як навори видеої, ки тариќи шабакаи иљтимоъии «ютюб» чанд рўз ќабл пахш гардид, дида мешуд, ки муњољири тољике аз љониби корманди маќомоти интизомии Русия, даќиќтараш пулиси Маскав мавриди лату кўб ќарор мегирад. Пулиси Маскав дар метрои пойтахти овозадори ин кишвари ќудратманд, ки худро муаррифї кардан намехоњад, љавони тољикро дар маърази ом зада ба замин меафтонад ва ба дастони ў завлона зада, бо худ мебарад. Илова бар ин дар ин навор гуфта мешавад, ин љавон гўё барои надоштани чипта барои наќлиёти љамъятї ба ин њол гирифтор шудааст, ки тибќи ќонунгузории Русия барои бечипта ворид шудан ба наќлиёти љамъиятї, аз љумла нишастан дар ќаторањои барќии зеризаминї љарима таъин шудааст. Нафари ин сањнаро ба навор гиранда, агарчи кўшиш бар харљ медињад, ки пулис ному насаб ва вазифаашро иќрор шавад, вале ў аз гуфтани ному насаби хеш худдорї меварзад. Пас суоле ба миён меояд, ки чаро бо шањрванди Тољикистон дар Русия, шарики стротежиаш мисли инсон муносибат намекунанд? Талабшоњ, як муњољири тољик бе ягон дудилагї мегўяд: Пуштибон надорем, танњо рў ба рањми Худоем. Бинобар ин њар тарзе хоњанд муносибат менамоянд. Њамчунин русњо табиъатан як гуна худхоњї ва бузургманишии миллї дошта, то љое даѓалмиљоз њам њастанд, ки њангоми дидани камтарин иштибоњ аз љониби миллатњои ѓайрирус ин њиссиёти манфур бештар мегардад. Њусейн Саломов, яке аз дигар муњољирони тољик бар ин аст, ки «шањрванди Тољикистон дар ватани худ ќадру ќиматеро сазовор нест. Ваќте пулиси худї нисбати ў чунин рафтор мекунад, бегона ин корро намекунад? Ба гуфтаи ин муњољир дигар сабабњое низ њастанд, ки муњољирон аз тарафи пулиси Русия ранљ мебаранд, аз љумла надонистани њуќуќњои худ, надонистани забони русї ва фарњанги шањрнишинї. «Аммо дар мавриди ин навор њаминро бояд гуфт, ки ин кор аз беодобию бе фарњангии худи муњољир сар задааст, на чизи дигар. Ваќте њама ќоидаю ќонуни мардуми тањљої ва Русияро риоя ва талаботи маќомоти ин кишварро иљро кунем, њељ гоњ ба чунин њолат рў ба рў намешавем”, мегўяд Њ.Саломов, муњољири тољик. Коршинос Шуњрат Латифов, ки бо муњољирон сару кор дорад, дар ин маврид иброз медорад, ки масъалаи зўроварї нисбати муњољирон дар Русия солњои пеш аз тарафи «натсионалистон» сурат мегирифт, вале ахиран ин падидаи манфї аз тарафи маќомоти кудратї ва интизомї сурат гирифта истодааст. Чунин беадолатї нисбати муњо­ љирон­ро муњтарам Латифов дар чанд омил мебинад, аз љумла бетараф будани маќомоти ќудратї - тафтишотии Русия нисбати он нафароне, ки ба ин љиноят даст мезананд. Њама медонанд, ки маќомоти тафтишотии ин кишвар кўшиш мекунанд, то бо њар бањона ин гуна љиноятњоро рўйпўш намоянд. Бефаъолиятї ва пайгирї накардани њалли ин мушкилот аз љониби сафоратхонаи Тољикистон, балки дигар љамоњири пасошўравии Осиёи Миёна омили дигари ин бадрафторињост.

3

«Таври маълум, таи ду се соли ахир сафоратхонаи мо норозигиеро эълом медораду халос. Њоло нашунидаам, ки яке аз он љиноятњоро то охир пайгирї карда бошаду касе сазовори аъмоли кирдораш ќарор бигирад. Ин њам норасмияткунонии муњољират дар Русия аст, ки рўз аз рўз ќонунгузорињо ва шарту шароитњоро мањдуд мегардонанд ва ин мањдудиятњо муњољиронро ба фаъолияти ѓайрирасмї тела медињад. Яъне фаъолияти расмї доштан дар ин кишвар ќариб ноимконпазир гаштааст, агарчи муњољир ќоидањои будубошро дар Русия медонаду мехоњад, ки чунин бошад», гуфт коршиноси муњољир. Вале як муњољири дигар бо номи Саид сабаби муносибати бади корманди маќомоти русро дар худи тољикон мебинад. Зеро ба гуфтаи ў, тољикон дар Русия њамфикр нестанд ва мањалгарої карда, гурўњњои худро доранд. Яке аз сабабњои дигари бадрафтории маќомоти Русия бо шањрвандони Тољикистон аз бесоњибии мост, мегўяд ин муњољир ва суол мегузорад, ки чаро маќомоти Русия бо як муњољири арманї ё гурљї ва шањрванди дигар кишварњо чунин муносибат намекунад? Чунки рањбарияти кишварњои соњибирода вокуниши шадид нишон медињанд. Вале барои поймол шудани њуќуќи намояндаи миллати тољики бесоњиб, касе садо баланд намекунад, русњо њар коре хоњанд, бо мо мекунанд. Бовар дорам, он корманди пулис њам дидаву дониста бо шањрванди Тољикистон муомилаи бад мекунад ва аз ин кирдори ў касе њам парво надорад. Илова бар ин љавони муњољири тољик суол мекунад, ки чаро 500 њазор нафар шањрванди Тољикистон даъво мекунанд, ки шањрвандии Русияро доранду касе онњоро чизе намегўяд, њадди аќал ба хотири тољик буданашон эътирозе намекунанд? Ё ин ки чаро ваќте як шањрванди Тољикистон кушта мешавад, тољикон њадди аќал 1000 нафар дар назди маќомоти пулис љамъ намешаванд? «Аз пулис сар карда то депутати Думаи давлатї аз бесоњибии миллати тољик истифода мебаранд. Агар муњољирони мо 5-6 маротиб љамъ шуда, эътироз кунанд, шояд ин гуна корњо дигар такрор нашаванд. Вале на роњбариятро парвое њасту он муњољир њам парвои љони худро надорад”, мегўяд Саид. Ба гуфтаи ин љавон мардуми рус бо ягон миллат ингуна бадрафторї намекунад ва миллати дигаре њам иљозат намедињад, ки русњо нисбати онњо чунин рафтори бад кунанд. «Миллати тарсу ва бесоњиб фаќат моем”, шадидан таъкид мекунад ин муњољири тољик. Аз сомонаи Nahzat.tj

4

20 ноябри соли 2014

www.nahzat.tj

назар ва Шўъбаи љавонони Њизби Нањзати Исломии Тољикистон мулоќоти навбатии љавононро бо рањбари њизб, Муњиддин Кабирї рўзи 15-уми ноябр баргузор намуд. Маъмулан рањбари ЊНИТ дар мавриди чанд мавзўъи ба њам рабтдошта ва рўзмара диду назар ва мавќеъи хешро изњор дошта, баъдан ба суолњои матрањшуда посух мегуяд. Мулоќоти навбатї њам бо чунин тарз доир гардид ва мавзўъе, дар мењварияти сўњбат ќарор гирифт ба маърифатнокии як љавони мусалмон ва мантиќи ширкати ў дар чорабинињои сиёсї, бахусус интихоботњо буд. Бале, маърифат мафњуми васеъ аст, дар зоњир маънои маъорифу донишро дарбар дорад, балки аз ин маъноњо њам болотару васеътар аст. Онро метавон ба як њарф, шинохт дар њама чизу њама кор тафсир кард. Аксари мо, мусалмонњо мутаассифона на худро шинохтаем, на дину рисолат ва на љойгоњи худро дар њар нињоди алоњида, дар маљмуъ дар ин љањони пурталотум. Њамин аст, ки мусалмонон бештар мавриди суистифода ва бозињои дигарон ќарор мегиранд, яъне аз ноогоњии мусалмонон истифода мешавад.

М. Кабирї: Ширкати Нањзат дар интихобот Маърифат ва интихобот М. Кабирї бо њамин маънї сўњбати хешро оѓоз бахшида, њозиринро даъват ба амал овард, ки «биёед масъаларо ба таври кул тасаввур намоем, ки чаро имрўз дар дунё гурўњи аз њама аќибмонда мусалмонон ва кишварњои исломиянд? Аз њама фаќир мусалмононанд, вале боз њам дар миёни онњо њаст ќишри фаќиртарин, ки бештар мутадайину пойбанд ба шиъорњои исломианд. Албатта, њастанд дар байни мусалмонњои мутадайину пойбанд ба аркони исломї дорову уламо, донишманду рањбарони сиёсї ва давлатї, алњамдулиллоњ. Вале шуморашон дар маљмўъ камтар аст ва дар муќоиса бо дигар миллатњо ва дину кишварњо љањони ислом аќибмонда мебошад. Аксари инќилобу табаддулотњо њам дар љањони Ислом рух медињанд. Љангу бесуботї ва аз њама низомњои саркўбкунандаи авторитариву диктаторї низ дар љањони Ислом боќї мондаанд, интихоботњои ѓайридемократї њам дар њамин мањдуда ба чашм мехўранд. Хулоса, агар имрўз ба дастовардњои башарият, илмию техникї, фарњангиву иљтимоъии он таваљљуњ намоем, аксаран моли ѓайримусалмонон мебошанд, агарчи дар пайдоиши ин дастовардњо ва рушди онњо дар тўли таърих ва имрўз њам мусалмонњо сањм доштанду доранд. Хоразмиву Берунї, Синову Хайём, аз љумлаи асосгузорони љадиди ин илмњоянд, ки баъдан ин илмњо дар Аврупо рушд пайдо карда, мардуми ин минтаќа бештару хубтар аз ин дастовардњои

илмї истифода мебаранд. Аз худ намепурсем, ки чаро чунинем? Бале, дастоварду пешрафтњо моли дигарон гардид, вале мушкилоти дунё, аз љумла аќибмондагї, фасодзадагии кул ва камбизоъатї моли мусалмонон ќарор гирифтааст. Бисёрињо дар худ љасорат надоранд, ки ошкор омили аслиро иќрор кунанд, ки ин љо оё дин ё вањй гунањкор аст? Оё мо мусалмонњо гунањкорем? Он маърифати дар боло ишора шударо надоштему надорем, ки он маърифати Ќуръон аст. Бинобар ин, Аллома Иќбол тариќи назм хеле хуб гуфта, ки мазмуни он њоло њам рўзмарра мебошад:

Мусалмон фоќамасту

жандапўш аст,

Зи кораш Љибриил андар хурўш аст, Биё тарњи дигар миллат бирезем, Ки ин миллат љањонро бори

дўш аст! Яъне мушкилоти мусалмонњо бори дигарон шудааст. Кўмаки башардўстона ва техникаву таљњизоти зиёдеро аз дигарон мегирем, вале боз њам љангу љидол дар ќаламрави мост ва боз дигаронро гунањкор медонем, ки онњо моро љанг андохта истодаанд. Вале њиљ гоњ фикр намекунем, ки чаро моро бо њам љанг андохта метавонанд? Чаро метавонанд алайњи якдигар бишўронанд? Мо љавњари

аќлониву фикрї надорем, ки вирус аз дигар љо моро зери таъсир ќарор медињад. Бояд љасорат дошта бошему ба худ ин суолро бидињем ва роњи њалро пайдо кунем, ба гуфти Аллома Иќбол тарњи як миллати љадидро бирезем. Ин њарфњо ба маъное нестанд, ки аз њама чизњои гузашта даст бикашем. То он ваќте љањони Ислом сарбаланду азиз буд, мусалмонњо роњи ростро ихтиёр доштанд. Биёед тан бидињем, ки олами Ислом асрњои тиллої дошт, бахусус дар замони Муњаммад (с), њатто дар марњилањои баъдии худ њам. Иддае аз рањбарону уламо тавонистанд мардумро тарзе тарбия кунанду љомеъа бисозанд, ки Ислом пешрафт дошт, мусалмонњо зин-

www.nahzat.tj

5

20 ноябри соли 2014

мавќеъ дагии бокаромат доштанду ба дигарон дарс меомўхтанд. Агар мушкил дар Ќуръон ва Ислом мебуд, мусалмонњо дар њиљ давру замон сарбаланд намебуданд. Акнун ваќти он расида, ки фикр кунем, чаро имрўз љавонони мо аз ояндаву илм, аз расидан ба як љомеъаи маданї ноумед шуда, ба ифротгарої рў оварданд?! Чаро як љавони тољик дурнамои худро дар силоњ ва муборизаи низомї мебинад? Гунањкор кист? Боз њам суол ин аст, ки оё инро дар Ислому Ќуръон биљўем ё дар њукумату созмонњо ва масъулони давлатї? Дирўз хабаре дар расонањо чоп шуд, ки дар асоси пажуњиши ахир муњољирони тољики муќими Русия дар аввали соли 2014, 18%-и љавонони тољик аз омодагии даст задан ба силоњ тарафдорї кардаанд. Одаме, ки силоњ гирифтан мехоњад, ба пажуњишгар инро ошкор намекунад, вале пажуњишгар 18%-ро кашф кардааст, ки эњтимол ин омор бештар њам бошад, мутаассифона. Пажуњишгарон ба хулосае омадаанд, ки ин раванд рў ба афзоиш аст. Чаро чунин шуда, оё

гар љо мегирад. Њоло суоли калидї ин аст, ки мардуми рў ба Сурия оварда, барои пул он љо рафтаанд? Ба ин њарф бовар надорам, ў фирефта шуд ва фикр кард, ки дар он љо љињод аст. Вале нафањмид, ки љињоди имрўз љињоди фикриву фарњангї ва иќтисодиву илмист. Инро касе ба ў нафањмонид, ки љињод чї маънї дорад, ба ин љавон љињодро фаќат сайту шабакањои экстремистї фањмониданд. Исломи Муњаммадиро заъиф карданианд Имрўз фарогири як воќеъияти талхем ва њоло суол ин аст, ки ДОИШ-ро кї ба вуљуд оварду боз онро кињо саркўб мекунанд, бешак саркўб њам мешавад, иншоаллоњ, албатта њамон ваќте ки наќши худро анљом дод, ки онро анљом њам додааст. Касоне онро ба вуљуд оварданд, њатман саркўбаш мекунанд, њамон тавре Толибону Алќоидаро ба вуљуд оварданду саркўб карданд. Албатта, онњоро пурра нест намекунанд, чун барои баъзењо лозиманд. ДОИШ њам кореро анљом

дро баъдан дар муќобили гурўњњои террористї хоњанд дид. Њоло мутаассифона, бо баъзе шинохтњои ѓалат роњкорњоеро амалї карда истодаанд, ки њам бар зарари худи онњо ва њам бар зарари миллату Ислом аст. Зарбаи асосиро пеш аз њама Ислому мусалмонњо мебинанд. Исломи Муњаммадї, ки заъиф шуд, љои онро гурўњњои террористиву экстремистї мегиранд ва аз номи Ислом истифода мебаранд. Тољикистон омодаи як интихоботи шаффофу демократї њаст, агар… Масъалаи дигаре, ки мехоњам матрањ намоям, ба интихобот рабт дорад, масоили интихоботиро барои он дувум гуфтам, ки дар мавриди интихобот дар мулоќоти ќаблї мавќеъи худро ошкор гуфта будем. Њоло онро каме равшантару васеътар такрор карданиам, ки интихобот як фурсати бисёр нодир ва мусоидкунанда барои оѓози кор буда метавонад. Мо бояд ба љавонон ва дар умум ба љомеъа чанд паёме бояд

ва бояд он шаффоф ва демократї баргузор шавад. Албатта, ин дастур дар интихоботи ќаблї њам буд, вале шояд таъкиди мушаххас љой надошт, яъне таъкиде барои масъулин. Ин дафъа онњо супориш гирифтанд, дигар вазифаи Президент, парлумон ва њамаи њизбњои сиёсист, ки иљрои ин супориш ва татбиќи онро аз сўи масъулин дар минтаќањо назорат намоянд. Ин интихобот дигар аз интихоботњое нахоњад буд, ки мансабу курсињои парлумон байни њизбњо таќсим шаванду халос, як њизб фалон миќдор ва њизби дигар ду ё се курсї бигирад. Баъд аз интихоботи соли 2015 интихоботи дигареро надорем, на президентї ва парлумонї, то соли 2020. Пас њамин интихобот муайян мекунад, ки насли баъдї дар 5 соли оянда бо чї умеде зиндагї мекунад. Оё ба ќонуну Конститутсия, инчунин интихобот њамчун механизми ќонунї ва ширкати мусолиматомез дар њаёти љамъитї бовар мемонад ё не? Агар ин интихобот демократї ва шаффоф гузашт, паёми мо барои 5 сол ба мардум ќавї уфтод

бурди миллат хоњад буд як шањрванди тољик муњољиратро ихтиёр мекунад барои ёфтани рисќ ва баъдан силоњ ба даст мегирад? Кї ўро маљбур кардааст? Ман тарафдори он нестам, ки гунањкорро љустуљў кунем ва масъулиятро ба ин ё он тараф партоем, баръакс, тарафдори он њастам, ки пеш аз њама айбро дар худ пайдо кунем ва муњољиронро бегона насозем, фарзандони мо экстремист шуда истодаанд. Дар њиљрат инсон табиатан ба Худову дин наздикї мељўяд, чун аз њама љо кандааст, дигар пуштибоне, мисли падару модар ва хешу табор надорад, ягона пуштибонаш Худост, ягона љое, ки ўро ором мекунад, масљид аст. Барои њамин гароиши љавонон ба дин дар њиљрат бештар аз дигар марњалањост. Мушкилот дар адами маърифати исломист Мутаассифона, муњољири тољик Исломро аз интернет меомўзанд, гурўњњои ифротгаро шабу рўз бо навору даъватњо љавононро ба худ љалб карда истодаанд. Пас ин љо айб дар масљид нест, дар бемаърифатист ва масъала ин аст, ки чї бояд кард? Оё манъ кардани як љавон аз рафтан ба масљид дар Тољикистон ба хотири ифротгаро нашудани ўст? Оё дарс надодан ба ин љавон ба хотири тарсест, ки дарси зиёди исломї ўро ба ин роњ мебарад? Мутмаъин бошед, касоне Ќуръон ва Исломро хуб медонанд, инро хуб дарк карда метавонанд, ки Ќуръон чї мегўяд, ин гуна љавон њатман як инсони муътадил аст. Худованд ваќте мегўяд, мо шуморо уммати миёна ва муътадил гардонидаем, пас ин манъгузорињо табиист, ки ин љавон маълумотро аз ди-

дод, вале барои љавонони тољик кї бояд фикр кунад ва пеши роњи онњоро бигирад? Љавоне, ки ояндаи худро намебинад, роњи њалли осонро дар гароишу ифротї шудан мебинад. Њукуматњо дар Осиёи Марказї, мутаассифона, тамоми нерўи худро сарф карданд дар мубориза алайњи гурўњу созмонњои расмї ва муътадил. Чун фикри онњо ин аст, ки раќиби асосї дар интихоботу барномањои иќтисодї ва сиёсї мо, гурўњњои сиёсї њастем. Гуруњњои ифротї дуранду мубориза бо онњо осон аст, вале бо ин Нањзату гурўњњои расмї кор душвор аст. Инњо нашинохтанду фикр карданд, ки дар дарозмуддат ин кор ба нафъи онњост, вале ху-

фиристем тавассути интихобот, ки якеи он дар мавриди фаъол будани ќонунњои кишвар ва аз њама муњим Конститутсия, њуќуќу озодињоест, ки дар ќонун нишон дода шудаанд. Инњо ба хотири фиреб додан ва хок пошидан ба чашми касе нестанд, балки меъёрњоеанд, ки бояд дар зиндагї ба таври мустаќим татбиќ шаванд. Албатта кор карда истодаанд, вале бо душворї. Пас мардум бояд амалї шудани ин паёмро дар интихобот ба хубї эњсос кунанд. Президент дар суханроние, ки ба муносибати таљлил аз 20-солагии Конститутсия дошт, дар бораи интихобот бо чанд љумлае таъкид дошту ошкоро ба масъулин супориш њам дод, ки Тољикистон омодаи як интихоботи шаффофу демократист

ва нишон дода тавонистем, ки дар Тољикистон бо роњи ќонунї ва ширкати фаъол дар интихобот ба њадаф расида мешавад. Он касоне, ки даъват ба тањрими интихобот ва мардумро ноумед месозанд, яъне аз интихобот фоидае нест, ин як фиребу спектакл аст, њатто Нањзатро њам муттањам ба он мекунанд, ки дар ин спектаклњо ширкат мекунад, ноумед мешаванд. Бигузор интихобот 100% шаффоф њам набошад, 50% шаффофу демократї баргузор гаштани он, аллакай ќадамест ба сўи пеш ва паёми ќавї барои тамоми мардум. Њоло тасаввур кунед, ки интихо-

(Идома дар сањ. 6)

6

20 ноябри соли 2014

www.nahzat.tj

назар ва мавќеъ

(Идома аз сањ. 5)

Ширкати Нањзат

дар интихобот бурди миллат аст боти соли 2015 низ мисли интихоботи 2010, Худое нокарда баргузор шавад, мо дар он ваќт ба мардум чї паём фиристода будем њамаи љонибњои ширкаткунанда дар интихобот?! Гуфта будем, ќонун кор намекунад, интихобот дурўѓ аст. Пас њарфи њамон гурўњу њаракатњое, ки интихоботро тањрим карданианду даъват ба тањрим шудани онро мекунанд, њарфи онњо дуруст будааст ва Нањзату дигар њизбњои сиёсии Тољикистон иштибоњ мекунанд, ки дар интихобот ширкат мекунанд. Њоло кадоми инњоро ќабул кунем, аввалиро, яъне паёми ќавї

лозим, бахусус љавонононро. Њоло аз шумо як хоњиш дорам, њамон хоњише, ки дар суњбати ќаблї гуфтам, дар ин интихобот ширкати фаъол дошта бошем, ба ширкати фаъоли љавонон ниёз дорем, махсусан ба ширкати фаъоли хоњарон. Љавонон дар воќеъ бояд фаъол бошанд, шарт нест, ки инро танњо бо ЊНИТ, балки бо дигар њизбњо низ нишон бидињанд, ки љавонон бештар тарафдори ширкат дар интихоботњоянд ва ба интихоб умеду бовар доранд. Вале ширкати холї барои вонамуд кардан ба касе даркор нест. Ширкат кардану

ваќт сарф мешаваду њам асабњо ором мемонанд.

расондан тавре Президент гуфт ё љонибдор аз њарфу гуфтањое бошем, ки интихоботро тањрим карда буданд? Ин суолест, ки њам равонаи Нањзат аст ва њам ба масъулину њукумат дахл дорад. Мо бояд дар якљоягї коре кунем, то мардум ноумед нашавад, баръакс онњо дилгарм бошанд. Тавре мегўянд, дар охири туннел равшаниеро бубинанд. Ин равшанї њаст, шахсан бовар дорам, ки њаст. Чун аќли солим мегўяд, бояд њамин хел бошад. Касе ин миллату ватанро дўст медорад, бояд њамин тавр фикр кунад.

раъй додан, таблиѓ кардану раъйи худро њимоят кардан аст муњимтар аз њама. Њимоят аз раъй, соњибї кардан аз раъйи мардум масъалаи нињоят сангин ва љиддист. Таќдири интихоботњо дар комиссияњои мањаллии интихоботї њал мешавад. Соли 2010 љавонон бисёр хуб кор карданд. Ёдам њаст ваќте дар њамин толор раќамњо эълон мешуданд, аз чашми аксари онњо ашк мерехт, писарону духтарон, њама гиря мекарданд. Онњо ноумед шуда буданд, њайрон аз он буданд, ки натиљаи њамаи корњои анљомдода, орзую умеде, ки доштанд, њама ба сифр бародар шудааст. Чаро имсол дар сафи хоњишмандони ширкат дар интихобот љавонон камтаранд, оё инро мушоњида кардаем? Барои он ки онњоро дар интихоботи соли 2010 ноумед кардем. Агар натиљаи кори худро медиданд, дар интихоботи навбатї ширкати фаъол мељустанду њарфи созмонњои берунї барои онњо таъсир намекард. Вале имрўз сухани берунињо таъсири бештар гузоштааст, њатто дар дохили Нањзат њам баъзе бародарону хоњарон мегўянд: ширкат кардан дар ин маърака манфиате надорад ва оё бењтару хубтар тањрим кардани он нест, њам пулу

раќибони интихоботист. Бигузор онњо њам агар истифода карданду фоидае ба даст оварданд, љойи бадї надорад. Пас дар маљмуъ аз ширкати мо дар интихобот миллат бурд мекунад ва дасти касоне кўтоњ мешавад, ки мехоњанд вазъиятро аз ин бештар ноором кунанд. Мо дар интихобот ширкат мекунем, агарчи аксарият ба ин боваранд, ки он бо таќаллубу фишор доир мегардад. Вале аз мо њам вобастагї дорад, бояд бо љасорату дироят, вориди маъракаи интихоботї шавем, њадди аќал нишондодњои соли 2010-ро такрор намоем, ки иншоаллоњ, такрор хоњанд шуд ва бењтар аз он Тахтабанди марњала. ЊНИТ масъулияти худро анљом миёни чор дарёем Аз тарафи дигар шароитро тав- додааст ва иншоаллоњ, мардум ре сохтаанд, ки аксарияти мар- раъйи худро хоњанд дод. Бовар додум ба доир шудани интихобот бо рам, фишору тавтиъањое, ки болои таќаллубу фишор бовар доранд. ЊНИТ буданду њастанд, таъсири баръакси хешро гузоштаанд. МарЯъне: Дар миёни чор дарё тахтабандам дум сиёњу сафедро шинохта мета кардаї, вонад ва бештар огоњ шудааст. ДиБоз мегўйї, ки доман тар макун, гар вазифаи мо, бахусус љавонон ин аст, ки ширкати фаъолтар до њушёр бош. ЊНИТ дар миёни чор дарё тахта- шта бошем дар интихобот ва рабанд шудааст, агар ширкат накард, ъйи мардумро њифз намоем. гурўње шояд аз он розї шаванду «Наљот» бигўянд, офарини Нањзат бо ин кораш, яъне ба интихобот бовар на-

Даъвои якљонибаи ватандўстї иштибоњ аст Вале худро патриот гирифтану дигаронро танќид кардан ин роњи њал нест. Њељ кас њаќќи ин даъворо надорад, танњо ватандўст ўст, чи дар њукумат ва чи дар оппозитсия. Дигарон њам ин дўстдориро ба њар тарзе доранд, њатто онњое, ки дар хориљи кишваранд. Дар суњбатњои ќаблї гуфта будам ва њоло низ мегўям, аксарияти онњо аз ноилољї гирифтори фитнањо шудаанд. Бинобар ин, дар оянда коре бояд кард, ки ин рўњияи манфї аз байн биравад, мардумро дилгарм сохтан

Ширкат накардан ба маънии адами бовар ба низом аст Вале ин љавонони тарафдорони тањрим фикр намекунанд, ки ширкат накардани ЊНИТ дар интихобот маънии тањримро дорад. Яъне гуфтанием, ки ба ин низоми давлатдорї ва интихоботї аслан бовар надорем. Албатта, гуфтанї нестам, ки бародароне ки чунин тасаввур доранд, куллан иштибоњ мекунанд,

то љое њаќ ба љониби онњост, чунки ноумедашон кардем. Њоло манзури мо системаи интихоботї гуфтан танњо ЊНИТ нест, балки љониби њукумат, комиссияњои интихоботї, масъулони мањаллии њокимияти давлатианд. Вале ЊНИТ дар як њолати нињоят душвор ќарор дорад, мо наметавонем бо ин далелњое, ки имрўз вуљуд доранд, интихоботро тањрим кунем ё ширкат накунем. Чун айнан њамон маъноеро хоњад дошт, ки тарафдори механизмњои мусолиматомези ширкат дар сиёсат нестем ва аз инќилобу гирдињамої ва дигар корњо љонибдорї мекунем.

дораду зидди сиёсатњои њукумат кор кард. Дар њоле ки ин њадафу ин маќсадро надорем. Агар ширкат кардему боз таљаллубу фишор љой дошт, мегўянд, дидед, ЊНИТ донишу саводи казої надорад ва намедонист, ки интихобот бо фишор баргузор мегардад ва рафтанду худро дар интихобот шарик карданд. Онњоро фиреб дода, таќаллуб карданду овозашонро гирифтанд. Дар њар ду сурат, ЊНИТ бозанда асту бурде надорем, вале миллату кишвар аз ширкати мо дар интихобот бурд хоњад кард. Фикр накунед, ки ширкати мо танњо ба фоидаи

www.nahzat.tj

20 ноябри соли 2014

вокуниш

Њар як шумораи газетаи дўстдоштаи хеш, «Наљот»-ро бесаброна интизор шуда, њар сат­ ри онро то ба охир мехонам. Аммо аз хондани матлабе, ки аз вохўрии раиси ЊНИТ, Муњиддин Кабирї бо љавонон зери сарлавњаи «Пояњои истиќлолиятро бояд дар мустаќилияти миллї ва фардї дид» рўи сањифа омада буд, хеле писандам омад, ки оид ба мавќеъгирии Њукумати Ќирѓизистон ва Тољикистон ибрози назар кардааст. Њоло мехоњам дар мавриди чигунагии пайдо шудани њукумат ва президенти нави он дар Ќирѓизистон чанд нуктаеро рўи сафња биёрам. Дар замони президентии А. Оќоев, озодии комил вуљуд дошт, вале ин раванд барои гурўњњои манфиатхоњ муносиб набуд ва оќибат мардумро тањрик доданд ба сарнагунии њукуматаш. Ў хунрезиро нахост ва Ќирѓизистонро тарк гуфт, агарчи метавонист артишу дигар нерўњоро бар зидди халќ истифода барад. Ќ. Боќиев, ки яке аз тањрик­ дињандагони сарнагунии њоким­ ияти Оќоев буд, њукуматро гирифту баъдтар онро ба оилавию авлодї табдил дод ва иќдомоташ торафт ба сўи худкомагї шакл мегирифтанд. Ќишри бедори мардуми ќирѓиз диданд, ки ў Ќирѓизистонро ба куљо тела медињад. Шояд мардуми ќирѓиз аз сиёсатњои дохилии норушан дар Тољикистон тарсиданд, ки рўзе Бишкек њам ќарору ќонунњоеро дар мавриди «иттињодияњои динї…», «Масъулияти падару модар дар тарбияи фарзанд», «протоколи 32-20» ќабул, роњњоро пулакї ва дар мавридњои хос аз тиру туфанг истифода мекунад. Ба њар њол, бо роњбарияти ваќт ояндаи худро торик дида, илољро дар табаддулоти навбатї диданд: бигузор бо хун бошад њам, аз диктатор миллатро халос бояд кард. Онњо бо роњбарии Роза Отун­б аева,

7

«Ангур аз ангур ранг мегирад», њамсоя аз њамсоя панд зани пешќадами ќирѓиз њукуматро сарнагун карданд ва Боќиев њам Ќирѓизистонро тарк кард. Ним сол дар шароите, ки нигоњњои дўсту душман ба Ќирѓизистон хуб набуданд, Отунбаева њукуматро роњбарї кард. Ин масъулият бардошти зиёд ва риск мехост, вале ин зани матинирода тавонист кишварро ба интихоботи нав омода намояд ва расман изњор бидорад, ки вазифаи худро дар халос кардани миллат аз низоми диктаторї мебинад. Дар воќеъ ин њарфи худро бо сарбаландї анљом дода, њатто номзадии худо ба маќоми президентї лозим надид. Ин тарзи бархурд ва ин њодиса ба мардуми ќирѓиз зиракии сиёсї бахшид. Дар натиља Алмосбек Отамбоев бо аксарияти овозњо президент интихоб шуд. Аз суханронии М. Кабирї даќиќ кардам, ки дар воќеъ њукумати ќирѓиз мустаќил асту ба фикри миллати хеш гўш мекунад. Бубинед, ин њукумат маблаѓи њангуфте аз њузури пойгоњњои низомии ИМА ва Русия ба даст овард. Аз шабакаи хабарии телевизиони Ќирѓизистон хондам, ки «Русия њама пешнињоду талаби Њукумати Ќирѓизистонро ќабул кард». Яъне ин њукумат пешнињоду талаби ягон ташкилоти байналмилалї, њатто кишвари ќудратмандеро бар за-

рари миллаташ ќабул надорад ва ин гуна маъниро дар љумлањои Кабирї њам пайдо кардам: Ваќте масъули ќирѓиз мегўяд: ман намедињам ё розї нестам, далел дорад, яъне миллат намехоњад. Боз њам дар мавриди тасдиќ ёфтани суханњои Кабирї, рўзи 4-уми ноябр, дар шабакаи 24 КЗ-и Ќазоќистон вохўрии Отамбоевро бо рўзноманигорон намоиш доданд, ки ў њарфзаниро бо номи Худо оѓоз карда, ба саволњо бо забони ќирѓизї љавоб дод. Оиди муносибати ду кишвари Ќирѓизистону Ќазоќистон, дурнамои нерўгоњи барќии «Ќамбарота» ва дигаре аз масъалањо хеле шаффоф суњбат кард. Пас ваќте дар њар кишваре табаддулот рух медињад, пеш аз њама айбро дар њукумати он кишвар бояд дид. Сиёсати хато ва зиддимардумї косаи сабри мардумро лабрез мекунад ва мисли «бањори араб» њодисањо рух медињанд. «Мо кўшиш мекунем, ки воќеъан дар хидмати мардум бошем, чунки бовар карда, овоз доданд», мегўяд љаноби Отамбоев. Суол ин аст, ки оё ин гуна президенту њукуматро мешавад орзу накунам?! Ваќте дар кишвари ман ба арзишњои сулњ ва ниёзњои дигари мардум нодидагирї сурат мегирад

ва беш аз пеш табаќабандињо: дорою нодор рушан мешаванд ва бо њар бањонае арзишњои исломї мавриди тавњину тањќир ќарор мегиранд, дилсардї дар афкору рафтори мардум зиёд мешавад. Дар њоле ки аксаран мардум дар дохил ва хориљ сарсону саргардонанд. Њарфи дигари М. Кабириро, ки хеле ошкор ва љиддист, тайид мекунам: «њатто ба ин боварам, ки дар худи њукумати Тољикистон 90%-и маќомот ба ин њарфњо шариканд» ва ба мавќеъгирии рањбарияти ЊНИТ дар мавриди гирдињамої мувофиќам, бояд дар чорчўбаи ќонун ин гуна корњоро пиёда кард ва маќомот бояд амнияти тазоњуркунандагонро таъмин намоянд, зеро ин вазифаи мустаќими онњост. «Ангур аз ангур ранг мегирад», мегўяд мардум, пас бояд аз равандњои носолим ва оќибати онњо ибрат гирифта, сиёњро аз сафед фарќ кард. Дар рўзи мабодо њамин ќишре, ки њоло онро сиёњ мебинанд, мањз њамонњо дар дифоъи кишвару давлати хеш рост меистанд. Бо умеди тавфиќ ва дарки тарси Худованди маннон

Иќболи Бухорої, аз Истаравшан

8

20 ноябри соли 2014

www.nahzat.tj

мусоњиба

Ин навбат матлаберо манзури хонандаи азиз мегардонем, ки аз суњбат бо Убайдуллоњи Файзуллоњ, масъули шуъбаи назорату омори ЊНИТ, як тан аз собиќадорони фаъоли ин њаракати сиёсї ва сањмгир дар таъсиси бахшњои он дар вилояти Суѓд рўи сањфа омадааст. Муњтарам Убайдуллоњи Файзуллоњ, бигўед, ки ташкили ЊНИТ дар вилояти Суѓд чї гуна сурат гирифт ва кай ба сафњои он пайвастед?

- Бисмиллоњир-рањмонир-рањим. Банда дар оилаи рўњонї ва олими Ислом дида ба љањони фонї кушода, саводи ибтидоии диниро њанўз дар кудакї дар назди волидайн гирифтам ва њамин тавр аз раванди таълими динї канор нарафта, мисли дигарон мактаби миёнаро хатм кардам. Пас табиист, ки дар шароити ду дидгоњу мафкура тарбият ёфтаам, ду мафкураи дар њоли масофу пархош бо якдигар. Њамин буд, ба тамоми ашё ва муњити ињотакарда, назари дугона доштаму њамвора дар њоли ќиёсу муќобала будам. Даврони донишгоњиям низ бо њамин гуна бархурдњо сипарї шудааст. Устодони замони Шўравї ба вижа онњое, ки эътиќоди шадид ба љањонбинии моддигарої доштанд, тамоми талошњоро ба харљ дода, дар тафаккури шогирдон љойгузин кардани эътиќоди худро дунбол мекарданд.

ячейкаи Нањзатро дар Уротеппа таъсис медињем. Сонитар фањмидам, ки Нањзат дар Исфара њанўз соли 1988 ташкил шудааст ва аз ин кор домулло Маъруфљон огоњ будаву барои санљиш маро он љо фиристодааст.... Дар он љо пешнињод кардам, ки бояд дар Уротеппа ва Хуљанд њам созмонњои аввалия таъсис дода шаванд, то замина барои ташкили созмони вилоятї фароњам шавад. Ин пешнињод ба хушї истиќбол гардид ва дар ин маврид ќарор њам ќабул шуд.

- Машварату маслињат бо кї буд?

- Бо домулло Абдурауф, писари Набиюллоњ, ки масъули корњои фарњангии Нањзат дар Исфара буд, ки баъдан тариќи тазриќи сўзандору ишонро ба шањодат расониданд, Худо рањматаш кунад.

- Яъне дар њамон замон Нањзати Исломї дар Исфара шуъбаи фарњанг дошт? Бале, на танњо шуъбаи фарњанг, ваќте вориди ин њаракат шудам, аз мављудияти шуъбањои молу дорої, иршоду таблиѓ ва ашхоси дар

У. Файзуллоњ:

Устод Нурї гуфт, љанг зинњор ба Ин гуна талошњо, агарчи бо љиддият дунбол мешуданд, вале банда ба онњо муќобилият нишон медодам. Баъд аз хатми Донишгоњи политехникии Душанбе ба кор пардохта, то ба дараљаи сармуњандисї расидам. Аммо бо гузашти солњо љањонбинии моддигароиро он гунае њамсолону њамкурсон пазируфтанд, ќабул накардам, балки дар њар сўњбату бархурдњо, ки дар ин замина ба миён меомаданд, он чи аз бобои бузургвор аз бар кардам, изњор медоштам. Бале, бобоям як шахси рўњонї ва мухолифи низоми Шўравї буд, аммо дар љањонбинї ва љањоншиносї тангназар набуд, баръакс талош мекард, ки фарзанду наберањо аз улуми рўз њам бархурдор бошанд. Њамин буд, ки соли 1969 ману бародарамро барои дохил шудан ба донишгоњ то Душанбе њамроњї кард. Дар њоле ки ин гуна корњо аз љониби як мулло ва донишманди исломї кам иттифоќ меафтод, ки фарзанд ё наберааш дар донишгоњи Шўравї таълим бигирад. Њамин тавр бо пайдо шудани ањзоби дигарандеш ба фаъолияти онњо таваљљуњ зоњир карда, дар љаласањои њизби демократ, бахусус «Растохез», ки бародари калониам узви раёсати он буд, чанд навбат ширкат кардам, вале ин ташаккулњо бароям писанд науфтоданд, чунки ѓояи динї надоштанд. Дар ин марњалањо аз домулло Маъруфљон ва домулло Абдурањим (Худо рањматаш кунад) фањмидам, ки њизби исломї њам таъсис ёфтааст ва тавассути онњо дар соли 1989 бо нањзатињо ошної ва равуо пайдо кардам. Боре домулло Маъруфљон маро ба Исфара фиристод љињати ошної бо аъзои исфарагии Нањзати Исломї ва гуфт: Баъд аз ошної дар баргашт

рањбарияти марказии он буда низ огоњ шудам. Домулло Абдурањим дар алоќамандї бо Сайидумар (С. Њусайнї, муовини аввали раис) ва чанд нафари дигар аз марказ ячейкаи њизбро дар Уротеппа таъсис додем, ки дар ибтидо 6 нафар аз бародаронам ва чанд нафари дигар, ки њоло њам дар ќайди њаётанду дар арсањои мухталиф фаъолият доранд, аъзо будем. Онњо феълан бо њизб алоќае надоранд, аммо ботинан њамроњи моянд.

- Ба ин тартиб Шумо соли 1989 бо Нањзати Исломї пайвастед?

- Бале. Аммо соли 1991 бо дастури устод Муњаммадшариф Њимматзода ба раёсати вилоятии њизб пазируфта шудам ва баъд аз љаласаи муассисони Нањзат дар дењаи Чортути ноњияи Ленин, конфронси вилоятии он дар Хуљанд њам доир гардид, дар яке аз мактабњои пушти бозори «Панљшанбе». То ин замон аллакай созмонњои ноњиявї дар Исфара, Уротеппа, Ашт, Хуљанд ва Мастчоњ ташкил ва фаъолият доштанд. Дар конфронси вилоятї домуллоњои машњуру маъруфи вилоят ширкат доштанд, аз љумла домулло Абдурањим, эшони Абдурашид, эшони Мирзоюсуф, домулло Маъруфљон ва дигарњо. Баъзе аз ин домуллоњо аз 20 то 200 шогирд доштанд, ба ин хотир кадоме аз онњо масъулияти раисии шуъбаи вилоятии њизбро ба зимма гирифта наметавонист, чун имкони тавтиъа эљод шудан алайњи онњо аз љониби маќомоти ваќт вуљуд дошт ва ин кор бар зарари њизб анљом мегирифт. Аммо банда, симои зоњирии домуллогї надоштам ва маро ба раисии созмони вилоятї интихоб карданд. Дар воќеъ, ин аз дурандешї

ва зиракии устод Нурї гувоњї медод, ки аз њамон ваќтњо чењраи ЊНИТ-ро замонавї муаррифї кардан мехост. Аз тарафи дигар, домуллоњои маъруфу машњурро ба њизб тавре љалб мекард, ки њукумат камбуду иштибоње аз онњо наёбад. Такрор мекунам, ин аз сиёсатњои хирадмандонаи як марди сиёсат дарак медод. Аммо он ваќт бисёре аз муллоњо ба моњияти сиёсатњои зираконаи устод Нурї, ки хоси ў буданд, сарфањм намерафтанд . Њатто аз љониби баъзењо бо киноя шунида мешуд, ки «акнун галстук њам мебандем”. Аммо азамату шањомати бунёдгузорони Нањзати Исломї ва мактаби устодон Нурї ва Њимматзода биниши муллоњоро аз либос ба аќида ва аз зоњир ба ботин бурд.

- Баъд аз таъсиси шуъбаи вилоятии њизб ба чї корњо машѓул шудед?

- Пеш аз њама зиёд кардани аъзо, тарѓиби Исломи ноб бо дидгоњи муосир, дар тамоми навоњии вилоят созмон додани бахшњои њизбї ва њамин тавр омўзиш додани љонибдорони њизб аз илми муосир. Масъулияти бахши иршоду таблиѓ њамин буд, ки љавонони исломиро барои тањсил ба донишгоњ тарѓиб намояд, дар ин маврид курсњои ташвиќотї роњандозї шуданд.

- Баъд аз конфронси ишорашуда ва интихоби Шумо ба симмати роњбари вилоятии Нањзат, боз кињо чї масъулиятеро ўњдадор шуданд? Эшони Абдурашид, эшони Мирзоюсуф ва марњум эшони Шамсиддини Шамсиддин ва чанде аз бародарони дигар ба њар масъулияте пазируфта шуданд, ки аз Исфараву Мастчоњ ва Уротеппа буданд.

- Муносибати маќомот, ба вижа амниятињо бо Шумо чї тавр буд?

- Аслан онњо тањти таъсири сиёсатњои бозсозии горбачёвї зоњиран муносибати нек доштанд ва танњо то ташкил кардани шуъбаи вилоятї азоб доданд. Ба њар њол, толори мактаби ишорашударо барои баргузории конфронс онњо пешнињод намуданд, ки директори мактаб њам иљозат дод.

- Дар Анљумани муассисони ЊНИТ, ки дар Хонаи маорифи сиёсї (Кохи «Вањдат») барпо гардид, аз вилоят кињо иштирок карданд?

- Беш аз 50 вакил аз њамаи шањру навоњии вилоят ширкат карданд, аз љумла раисони бахшњои ноњиявї, ки бештари онњо муаллим буданд, муаллимњои намозхон ва аќидатї. Тавре дар боло гуфтам, Нањзат чењраи њизбро бо њамин тарз муаррифї мекард.

- Баъдан майдоннишинињо оѓоз ёфтанду нињоят љанги тањмилї пиёда гардид. Замони њиљрат ба чї кор машѓул будед?

- Бо истифода аз фурсат мехоњам ќиссаеро гўшзади хонандаи азиз намоям, ки шахсан шоњидаш будаму онро хеле муњим медонам. Масъала дар мавриди бењтару бештар шинохтани шахсияти устод Нурї ба унвони як сиёсатмадори мардумї ва ватандўсти асил аст. Оташи љанг дар совхози «Туркманистон» афрўхта шуда буд, хонањо харобу шуморе њам кушта гардиданд. Устод Сайид Абдуллоњи Нурї љаласаи раёсати њизбро дар њамин љо ташкил кард. Дар он љаласа се нафар, банда, њамчун раис ва бародари дигаре бо исми Саќоваддин аз Мастчоњ ва ронанда, ки баъдан шањди шањодатро чашиданд. Њоло Устод

www.nahzat.tj

20 ноябри соли 2014

мусоњиба њам ба шањодат расидаву шоњиди зиндаи ин суњбат ман мондаам. Устод Нурї љаласаро доир кард ва дар он њарфњо, радду бадал ва дастурњо дода шуданду љаласа пўшида эълон гардид, вале ў тарафи мо рўй оварда гуфт: мењмонњои хуљандї, шумо биистед! Моро бурданд ба як хонаи сўхташуда, аз он љо ба як хонае, ки хонумњо таљовуз шуда буданд ва нињоят ба хонаи дигаре, ки фарзандњои ин хонадонро кушта буданд. Баъди ин њама гуфтанд: бубинед, натиљаи љанг чист! Сипас омадем лаби як канал ва дар назди кате истодем, баъд аз андак сукут Устод рў ба мо оварду гуфт: Убайдуллоњ ва Саќоваддин, агар љанг шавад тару хушк месўзад, њоло бо чашмони худ дидед сухтани ин њамаро. Ман, домулло Абдуллоњ, ки мардум чї интизорињое аз ман доштанд, хоњарамро аз таљовуз ва бародарамро аз мурдан њифз карда натавонистам. Ин љо љанг аст, љангаш ана њамин аст. Дар назди хонаи сўхта ва хоњарони таљовузшуда таъсири ин њарфњо бисёр сангин меуфтад, он њам аз забони роњбар. Устод суханашро идома дода, ба Саќоваддин рў оварда гуфт: гуш кунед, њама биравед ба Русия, эњтимол то 100 касро ба зиндон афкананд, ки ин боке нест, агар умр боќист, мисли ман бармегардед, мањбас

Умуман аз забони ишон боре нашунидам, ки гуфта бошад, мо љанг мекунем, мо ин њукумат ва ин раисро сарнагун месозем. Эњтимол кадом инсони одие гуфта бошад ин њарфњоро , вале аз забони роњбар инро дар њиљ маврид нашунидам. Њамин тавр Устод баъди ба шањодат расонидани чанд љавон дар «Олий Совет» то бегоњ бо табъи хира мегашт ва хаёлаш парешон буд. Фардо субњ эшони Ќиёмиддин омаду гуфт: «э, ман хоб дидам» ва шурўъ кард ба њарф задан. Сипас Бозор Собир њам омада хеле тунду тез ва даѓалу дурушт доду фарёд бардошт ва њамаро тарсу хонда, «шуморо парронидан даркор, фалониро куштан даркор» ва њарфњои зиёди дигаре гуфту рафт. Ин гуна инсонњо бо њарфњои худ дигаронро ба љанг тањрик медоданду бас.

- Дар замони муњољират бо чї сарнавиште рўбарў шудед?

- Дар Душанбе куштори зиёде шуда буд ва ман њамроњ бо бародари бузургам ба Русия рафтем, ду рўз пеш аз омадани намояндаи устод Нурї ба вилоят. Баъдан фањмидам, ки амри устод Нурї низ њамин будааст: Њарчи сареътар берун рафтан аз кишвар. Њамроњ бо шиносњо ба Ленинград расидем ва баъд аз 6 моњ бародарони дигареро аз њизб он љо вохўрдем, аз љумла Љалолиддину Њомидхўља, Зайдуллоњу Асадуллоњ ва Абдума-

сат ва рањбар ягон ваќт ќатъ нашуда буд. Љаласањоро доир ва вазифањои умумї ва инфиродиро мушаххас мекардем. Он ваќт дар раёсати маскавии Нањзат, домулло Зубайдуллоњ, Зайдуллоњ, Муњиддин, Њомидхўља, Абдумалик, Асадуллоњ, Абдурауф, Љалолиддин, Назирмуњаммад, махсуми Саттор, банда ва боз чанд нафари дигар будем. Бале, хеле хуб эњсос мекардам, ки дар назди устод Нурї эътибор дорам, агарчи баъзе аз бародарон ба кору борам нодидагирї зоњир мекарданд. Аз ин ру, њама ваќт паси парда будам, вале худро дар њиљ маврид аз масъулият канор нагирифтаам. Устод Нурї њатман дар алоњидагї назари бандаро дар ину он масъала мепурсид, ки агар барои мисол, коре ба ин ранг шакл бигирад, дар вилоят чї таъсире хоњад дошт ва дигару дигар.

- Баъди имзои Созишномаи умумии сулњ ва ризоияти миллї дар чї вазъияте ќарор доштед ва аслан дар маросими имзои ин санад дар куљо будед? Њамчун намояндаи вилоят, узви шўрои маскавии ИНОТ будам. Соли 1994 аввалин бор ба Ирон даъват карданд, дар њоле љанг хеле шиддат пайдо мекард. Вале дар њамон ваќт рањбарият мегуфт, Тољикистон як роњ дорад, он њам сулњ аст. Музокирот миёни њукумат ва мухолифин оѓоз

9

чигунагии интихоби рањбари вилоятии Нањзат ба устод Нурї иттилоъ дод. Устод пурсид, ки Убайдуллоњ чї мегўяд? Дар посух банда гуфтам, эшони Мирзо куљову ман куљо? Иншоаллоњ, хизматашонро мекунам ва дар ќалбам кадом њарфи дигаре нест. Њамин тавр, баъди чанде эшони Мирзоюсуф истеъфо рафтанду эшони Шамсиддин љонишини он кас шуданд. Баъд аз шањодати эшони Шамсиддин дар мањбас, Додољон Ёќубов ба ин симмат интихоб шуданд ва рўзе расид, ки масъулияти рањбарии шуъбаи вилоятии њизб такроран ба уњдаи банда вогузор гардид, солњои 20042007.

- Чаро аз вилоят ба пойтахт омадед? Омаданам ба пойтахт бо амри роњбарияти њизб аст, бояд баъзе аз таљрибањои дохилињизбиро, ки дар вилоят андўхта будам, ин љо амалї мекардам.

- Айни замон корњо дар вилояти Суѓдро, ки гуфта мешавад, бахши ќавитарини њизб он љост, чи гуна арзёбї мекунед?

- Фаъолияти њизб дар вилояти Суѓд ба хубї пеш меравад. Ваќте њукумат бо тамоми нињодњояш муќобили як созмони сиёсї мубориза мебарад, ин худ аз мардумї будани ин созмон дарак медињад. Бубинед, як бародар ё

шимоли кишвар кашида нашавад одамро намекушад. Вале зинњор љанг ба шимоли кишвар кашида нашавад. Њамон одамеро, ки мегўяд, «бе љанг наметавонам», ўро озод бигузоред. Аммо тамоми кушишњоро ба харљ дињед, то аз вилояти шумо касе ин љо ба љанг наояд. Боќимондањо аз кишвар берун биравед. Набояд љанг ба шимол кашонида шавад, душманони дин вилоятеро, ки то як андоза рушдёфтааст ва имкониятњои иќтисодиву илмии бењтаре дорад, хароб кардан мехоњанд, афзуд устод Нурї. Барои расонидани ин дастури Устод баъзе ашхос то њоло манро хоин мегўянд, њатто дар рўям гуфтанд: «ты трус- ту хоин”. Вале ин амрро иљро кардам ва бачањои љамъшударо ба љануби кишвар нафиристодему њамаро пањну парешон кардем. Ин њамон сўњбате буд, ки дар бораи он зиёд андеша кардаму боре иќрор нашудам. Њоло бо ифтихор мегўям: Чи инсони бузурге буданд устод Нурї. Дар њоле ки дар вазъияти бад ќарор дошту муњтољи мадади ночизе буд, вале аз истифодаи як нерўи омода даст кашид. Бешак, барои ишон Худо сифати роњбариро ато карда буд, ки бо азхудгузаштагии бемислу боварнокарданї тасмимаш оќилона мебаромад. Воќеъаи дигареро низ ёдовар шуданиам, бори аввал дар соли 1992 дар «Олий Совет»-и ноњияи Ленин тирпарронї сурат гирифт ва чанд нафар ба шањодат расиданд. Ваќте ин хабар омад, назди Устод нишаста будам ва бори аввал оби дидаи ўро дидам, ки бо як нидои ба худаш хос, вале дарднок гуфт: «Оњ..., бадбахтњо моро кашиданд ба љанг! Набояд љанг шавад, љанг чї лозим!”...

ликро, ки онњо њам дар суроѓи мо будаанд ва тобистони соли 1993 моро оварданд ба Маскав. Њамроњи иддае аз бародарон корро шуруъ кардем миёни гурезањо. Ваќте бародар Љалолиддинро ба Комиссияи назорат ба оташбас даъват карданд, домулло Зубайдуллоњ њамроњи мо шуд. Дар њиљрат аз инсонњои саховатманд маблаѓ љамъоварї карда, ба ниёзмандон таќсим мекардем. Афроде, мисли Зайдуллоњ ба мардуми ниёзманд хеле зиёд кўмак мекарданд.

- Оё дар Маскав кадом таъќибу фишореро аз љониби маќомоти мањаллї эњсос кардед?

- Не, чизе набуд ва касе њам кордор намешуд. Солњои 1994-95 ба корхонањое, ки тољикњо кор мекарданд, рафта сўњбат мекардем ва аз авзоъи бархурдњои низомї дар дохили Тољикистон, инчунин вазъи Афѓонистон, ки муњољирон он љо зиёд буданд, маълумот медодем. Дар Маскав озодии комил вуљуд дошт, бисёре аз љавонон аз он љо њатто бо муљоњиддини тољик њамроњ мешуданд. Ба мардум мегуфтем, то кай дар ѓурбат ва мулки бегона мегардем, бояд сарбаландона ба Ватан баргашта, онро обод кунем. Њар ќадаре сулњ наздик меомад, бо њамон андоза одамњо шарик мешуданд.

- Замони њиљрат Шумо устод Нуриро намедидед, пас чигуна кору пайкор мекардед?

- Баръакс, медидем. Сари њар 3 ё 4 моњ мерафтем Тењрон ва мулоќот мекардем бо Устод. Ё намояндаашон њатман назди мо омада, дастуру пайѓомњоро мерасонд, њам шифоњї ва њам хаттї. Алоќа байни аъзои раё-

ёфта буд. Аз устод Нурї суханонеро нашунидем, ки гуфта бошад: онњоро задан даркор. Њамла ба заставаи 12 –ум истисност, чунки ин амалиёт ба хотири боло бурдани таваљљуњи Русия ба мушкилоти мардуми муњољир ва њушдор додан буд, ки мухолифин дар воќеъ нерўи низомии пурќувват дорад ва Русия набояд онро сарфи назар намояд. Дар воќеъ, ин як амалиёти басо ѓофилгирона ва бомуваффаќи мухолифин буд, ки Русияро водор ба иќдом ва тасмимгирї дар мавриди ризо кардани Душанбе ба сулњ кард.

- Баъд аз бозгашт, фаъолияти дубораи њизб дар вилоят чї тавр барќарор шуд?

- Соли 1996, чанде аз аъзои Нањзат дар вилоятро роњбарият даъват кард ба Тењрон, аз љумла домулло Маъруфљонро низ. Бо њар роње ба Тењрон омадем ва он љо гуфтанд, акнун барои сулњ хизмат бояд кард. Пешнињод шуд, ки домулло Маъруфљон раёсати созмони вилоятиро ба дўш бигирад, вале ў инро ќабул накард. Аз ман хостанд, ки роњбариро ба ўњда бигирам. Аммо дар ин маврид нофањмињое аз сабаби дурии роњ сурат гирифт ва як рўз ќабл аз баргашти банда ба Хуљанд бародарон љаласае баргузор карда, эшони Мирзоюсуфро раис интихоб карданд. Аз ин хотир, банда, ба њайси муовин пазируфта шудам. Домулло Зубайдуллоњ роњбарии Нањзатро дар Русия ва љамоњири пасошўравї ба уњда дошт, он кас аз чигунагии воќеъият дар кишвар огоњ буданд ва ваќте њамроњ дар Чимкент будем, дар тамоси телефонї бо Тењрон аз

шахси наздики дигареро зери фишору тањќир ќарор медињанд ва ў ноилољ омада мегўяд: биё мон, бас аст дигар, вале боз њам њизб аз по намеуфтаду љаласа доир месозад, њатто љавононеро ба узвияти хеш ќабул мекунад, ин аз истиќрор будани Нањзат дар роњи рост далолат медињад. Фикр мекунам, дар чунин шароити хафаќонии дилгиркунанда, ки фишору тазъиќдињињо идома доранд, вале њизб хастанопазирона ва мунсариф нашуда амал мекунад, ин аз ќањрамонї далолат менамояд....

Абдуќаюми Ќаюмзод Аз редаксия: Убайдуллоњи Файзуллоњ, мутаваллиди соли 1974 ва хатмкардаи Донишгоњи политехникии Тољикистон аст. Фаъолияти кориро аз коргари оддї шуруъ карда, то ба дараљаи сармуњандисии Комбинати консерви Истаравшан расидааст. Дар такмили фабрикаи љўроббофии Душанбе ширкати фаъол дошта, баъд аз санљиш ва ба њукумат супоридани он аз масъулият канор меравад. Дар ин ду корхонаи муњими саноатї њамроњ бо Абдувалї Комилзода, ки гурўњи азнавсозии корхонањои саноатиро рањбарї мекард (њоло раиси Кумитаи сохтмон ва меъмории Њукумати ЉТ), кор кардааст. Аммо соли 1991 бо сабаби дар корњои сиёсї ширкат варзиданаш гуфтаанд: Аризаатро навису аз кор рав. Албатта, Абдувалї Комилзода фаќат њаминро гуфтааст: ё масљидсозиро пеша кун ё бо мо бош, одамшавиро ё бо њукумат идома бидењ ё бо намозхонњо...

10

20 ноябри соли 2014

www.nahzat.tj

тањлил

Љойгоњи мактабњои исломї дар фарњангсозї

Бисмиллоњир рањмонир рањим Мардумони сарзамини Мовароуннањр аз ќадимулайём дорои илму маърифат, мактабу маориф буданд, вале баъд аз футуњоти Ислом ободии ин сарзамини форсизабон рушди хос пайдо карда, фарњанги хешро шакл бахшид. Суоле пеш меояд, ки чаро сохтмони масљиду мадраса ва китобхонаю дигар маконњои фарњангї мањз дар ин сарзамин рушд пайдо карданд? Аз раванди ќабули дини мубини Ислом дар ин минтаќа ба хулоса омадан мумкин аст, ки бо таваљљуњ аз илмдўстии форсизабонон густариши фарњангу тамаддуни исломї аз ин љо оѓоз ёфт. Албатта, масљидњои онваќта макони тањлил ва бањсу баррасии масоили давлатдорї буданд, на мисли имрўз, ки ќишрњои хосе њуќуќи ворид шудан ба ин гуна маконро надоранд. Пас бояд хулоса кард, мањз маконњои муќаддасу пок сабаби ба вуљуд омадани њазорњо олим гардид, ки бо дарёфти таълиму тарбияи Муњаммадї номашон дар сањифаи таърих боќї монд ва осорњои илмиву маънавии онњо адабиёту фарњанги моро бою ѓанї ва пурќувват гардонидаанд. Имрўз на танњо форсизабонон, балки тамоми дунё аз осори нодири Имоми Аъзаму Албухорї, Рўдакиву Фирдавсї, Саъдиву Њофиз, Мавлонову Замахшарї, Беруниву Сино, Саноиву Љомї, Бедилу Иќбол ва њазорони дигар истифода мебаранд, ки њама дар партави Ќуръон ва ањодиси набавї асар эљод кардаанд, албатта бо њамду санои Худованд ва наъте ба Расулаш (с). Ибни Сино дар соњаи тиб асарњои оламшумуле дар њамбастагї бо Ќуръон таълиф карда, ки ўро машњури олам гардониданд. Мавлоно Румї бо асарњои панду ахлоќї эњёкунандаи мактаби ирфонї ва тасаввуф буда, тавассути назм ишќи илоњиро сароидааст. Ин анъанаро дар таърихи илму фарњанги мо њазорњо абармардони илму њунар идома додаанд, ки воќеъан авлиёи Худо буданд. Дар ин радиф Ањмади Донишу Садриддин Айниро низ ном бурдан лозим ва зарур медонам. Аммо мутаассифона, Русияи империалистї ба ин сарзамин њуљум карда, мардумони онро зери тобеъияти худ даровард ва зарбаи шадиде ворид кард ба рушди мактабњои илмї ва фарњангї. Њукумати болшевикї ва пешвоёни он бошанд заминаро мусоид ёфта, сиёсати бединии худ­ ро таќвият бахшиданд ва мардуми мусулмонро аз фарњангу тамаддуни шаклгирифтаи хеш канор бурданд, њатто забону алифбояшро нолозим донистанд. Боз њам ваъдаи Худованд буд, ки бо зўри худ ин динро њифз кард ва мардони љоннисореро дар Мовароуннањр пайдо кунонид, ки забон, дину фарњанги волоро чун гавњараки чашм њифз карданд. Онњо тамоми заљру машаќќат, шиканљаву

мањбасро диданд, вале мероси динї ва миллиро бо њар роњу васила таълиму ташвиќ карданд. Мактаби Алломаи Њиндустонї Ќорї Муњаммадљони Андиљонї ё Мавлавии Њиндустонї њанўз аз хурдсолї оѓўши гарми волидонашро тарк гуфта, мисли гузаштагони хеш аз пайи дарёфти илму маърифати исломї мешавад. Њаёт ва рўзгори ишон мисли аксари бузургони илму адаб, бахусус шайх Саъдї гузаштааст. Ќорї Муњаммадљон барои сайќал додани илмаш, аз шањр ба шањре њиљрат карда, дар хидмати устодону пирони маърифат ќарор мегирад ва бо ноил шудан ба илму маърифати баланд, ба ватан бар мегардад, ки достонашро ба таври мухтасар дар тањќиќи рўзноманигори соњибќалам, Султони Њамад (“Дар пайрањаи нур”) хондам. Воќеъан, мутолиаи ин асар хеле муфид буда, ќалби хонандаи воќеъиро ба дард меорад. Ќорї Муњаммадљон бо тамоми машаќќату ранљњо барои тањсил ба шањрњои Бухорову Балх, Љалолободи Афѓонистону Аљмири Њиндустон, Маккаю Мадина сафар кардааст ва баъд аз хатми мадрасаи Усмонияи Њиндустон дар соли 1927, дар синни 35-солагї ба зодгоњаш бармегардад. Новобаста ба машаќќатњои айёми тањсил дар ѓарибињо, боз њам борњо дар гирдоби заљру азоби зиндонњои њукумати лодинии болшевикї меуфтад. Вале нияти хешро њаргиз тарк насохта, њадафмандона роњрави роњи мустаќим боќї мемонад, бо ќавли шоир: Тариќи ишќи љонон љуз бало нест, Замоне бе бало будан раво нест, Бало каш то лиќои Ў бубинї, Ки марди бе бало марди лиќо нест. Агар сад тир бар љони ту ояд, Чу тир аз шасти Ў ояд хато нест. Миёни сад бало хуш бош бо дўст, Худ он љо кўњ бувад, њаргиз

бало нест. Аз он љо њарчи ояд, рост ояд, Ту каљ мангар, ки дар каљбин

вафо нест. Ќорї Муњаммадљонро танњо ба хотири дар роњи паёмбарон буданаш, машаќќату ранљњои зиёде медињанд. Бале, роњи пайѓамбарони илоњист, ки шиканља ва ранљу машаќќатњо дорад. Ин марди хирад ба мушкилоти сахт ва пешорўи болшевикони бедин нигоњ накарда, кору касб омўхта, таълиму тарбияро идома мебахшад, вале эњтиёткорона. Ў бо усулу услубњои хоси бузургони гузашта, њамчунин тарзу усули аз

мадрасањои бонуфузи дунё дарёфт кардаро истифода бурда, мактаберо бо барномањои махсуси худ ташкил медињад, ки дар як муддати кўтоњ љавонони соњибирода ва боилмеро рўи кор овард. Ин идда аз љавонон дар чунин як марњалаи торикињои динї ва фишорњои њукумати бединї аз озодагиву озодихоњї њарф мезаданд. Мањз мактаби Алломаи Њиндустонї сабаб гардид, ки даъвату таблиѓи љавонони равшанзамир эњёи дубораи фарњанг ва тамаддуни миллатро оѓоз бахшид. Алломаи Њиндустонї шогирдони зиёдеро тарбия ва таълим додааст, аз љумла Аллома Сайид Абдуллоњи Нурї, устод Муњаммадшариф Њиммадзода, домулло Нуриддинљон Тураљонзода ва дигаре аз шахсиятњои маъруф, ки њар кадоме гурўњњои таълимии худро доштаанду доранд.

Усулу услубњои дарсии ин мактаб Мактабу даврањои таълимии дигар њам дар он ваќт буданд, ки яке зери иродаи Эшони Абдуррањмонљон, дигаре Эшони Абдухалилљон, савумї Эшони Тураљон ва дигару дигарон ќарор доштанд. Аммо њалќањои дарсии ин абармарди њаким, Мавлавии Њиндустонї бисёр собиру устувор ва аксари кулли шогирдон љасуру поктинат буданд. Фикр мекунам, усули дарсии њазрати Ќорї Муњаммадљон аз дигарон комилан фарќ дошт ва ин сабаб шуд, ки шогирдон њам дар заминаи услуби таълимии устоди хеш, вале њар кадоме бо фањму дарки хос њалќањои дарсии худро роњандозї карданд. Устод Сайид Абдуллоњи Нурї, яке аз шогирдони бовафо ва бењтарини Алломаи Њиндустонї буд, ки иќтибосе меорем аз фармудањояш: “Падари ман назди њазрати Мавлавї омада, аз ишон хоњишу илтиљои зиёде карду гуфт, фарзанди ман бояд назди Шумо таълим гирад. Мавлавї пурсид, фарзандатон чи хондааст? Он ваќт мо назди падар “Њидоя” хонда будем, аз “сарфу нањв”-у “Авомил” низ хонда будем. Мавлавї гуфтанд, бояд “Эълол”, услуберо, ки дар назди он кас хос буд, аз нав бихонад. Аз њамин сабаб яке аз шогирдони худашро, ки он љо нишаста буданд, њазрати домулло Сиёмиддинро муваззаф сохтанд, ки “Эълол”-ро ба ман дарс дињанд, “Эълол”, яъне илми сарф. Ва мо дар хидмати домулло Сиёмиддин будему “Эълол”ро пеши он кас хондем. Инњо дарсњои такрор набуданд, чизњое, ки хондем, љадид буданд, махсусан дар робита ба нањв. Њамзамон аз адабиёти исломї, ѓазалиёти Њофиз, “Бўстону”-у “ Гулистон”-и шайх Саъдиро бо шарњњои хос мехондем. Дарсњои Бедил, ки аз тарафи љаноби Мавлавї дода мешуданд, тавассути устодонамон њазрати Сиёмиддин ба мо интиќол меёфтанд. Ваќте ба зиёраташ мерафтем, дар пеши ў менишастему ба саволњои худ, масалан

аз илми нањв ва илмњои тафсиру њадис љавоб мегирифтем. Хоњиши аз худи њазрати Мавлавї дарс гирифтанро доштам ва онро бо як ѓазале баён кардам, ки феълан чанд мисраш ба ёдам мерасад: Маро як љуръа з-он лабњои

майгуни ту бас бошад, Таматтуъ аз њадиси ту дар ин

олам њавас бошад. Ба васлат ваъдаям додї, ки

барбандем мањмилњо, Аз онам дўстї оё ба овози

љарас бошад?.... Машав навмед, Абдуллоњ зи

даргоњи асалдорон, Намедонї магар, њар љо асал

бошад магас бошад. Устод Нурї дар идомаи ёдоварињо аз даврони толибилмиаш мегўяд: Бо ин ѓазал мехостам, худи њазрати Мавлавї, ки њамзамон як шоир буданду шеърњои зиёде њам доштанд, маро даъват кунанд. Бо иншои ин ѓазал ва рафту омади ман њазрати Мавлавї аз њоли дилам огоњ шуда, гуфтанд, мо дар ин хона шароит барои дарсгуфтани дастаљамъонаро надорем. Ваќте љои дарсї муайян шуд, њамон ваќт Шуморо даъват мекунем. Ман њам бо ишора ба њамин гуфтањои њазрати Мавлавї ин мисраъњоро навиштам: Ба васлат ваъдаям додї, ки

барбандем мањмилњо, Аз онам дўстї оё ба овози

љарас бошад. Яъне ишорае буд аз мунтазирї, ки кай љарас (занг) фарёд медорад, то барбандем мањмилњо. Илмњои таълимии ин мактаб Дар идома устод Нурї мегўяд, ки дарсњо дар мактаби њазрати Мавлавї гуногун будаанд. “Сарфу нањв” -ро бачањои љавонтар мехонданд. Дар “Адабиёти араб” аз адабиётшиносиву адабиётшиносони араби пеш аз Ислом маълумот мегирифтем, “Адабиёти дунё ва дин” ва “Маќомоти њарирї” буданд, китобе, ки дар љањони араб маъруф аст. “Маќолоти Замањшарї”, ки онро аллома Замањшарї навишта буд. Ин китобњо мавзўъњои ахлоќиро дар бар мегиранд. Баъдан “Атбоќ-уз-зањаб” буд, ки ин њам аз панду ахлоќ иборат аст, “Табаќњои тиллої”, суханњои ќиматдоштае баробари табаќи тилло. “Атвоќ-уз-зањаб” ва “Тавќи тиллої” - гарданбандњои тиллої, ки њама панду насињат ва суханони њикматомез буданд. “Муаллаќот-уссабъ”, китобест аз адабиётшиносии араб. Аз ин љо маълум мешавад, ки њазрати Мавлавї аз илми каломи бадеъу суханони мавзуни араб низ ба пуррагї бохабар буданд. “Муаллаќус-сабъ” як ќиссаи аљибу ѓарибе дошт, яъне дар эљодиёти шоирони араби даврони љоњилият ќоидае буда, ки ќиссаеро менавиштаанду ба

www.nahzat.tj

20 ноябри соли 2014

ину он

М. Файзмуњаммад: Њадаф аз омўзиш бењбуди фаъолият аст Дар њафтаи гузашта давраи омўзишии навбатї барои масъулини комиссияњои тафтишотии нињодњои мањаллии њизб баргузор гардид ва хабарнигори мо дар суњбате бо мавлавї Муњаммадалї Файзмуњаммад, раиси Комиссияи тафтишотии ЊНИТ аз ањамияти баргузории ин давраи омўзишї пурсон шуд.

- Устод, лутфан бифармоед, ки њадафи ин давра аз чї иборат буд?

- Воќеъан, даврае, ки барои масъулини комиссияњои тафтишотии њизб дар нињодњои мањаллии он доир гардид, ба хотири бењтар сохтани фаъолияти онњост. Ва њадаф аз корњои тафтишотї њам назорат аз болои ќарорњои ќабулшудаи нињодњои болої ва гардиши корњои молии њизб аст. Дар баробари ин, санљиши иљрои

талаботи оинномавї низ дар масъулияти комиссияи тафтишотист. Табиист, ки дар њар љое кор њаст, бе камбудї буда наметавонад, аз ин хотир љињати ошкор ва ислоњи онњо низ кор бурда мешавад. Пас барои боло бурдани огоњии масъулини марбута ин омўзишњо муфид мебошанд. Ин давраи омўзишро њамчунин такмили ихтисос гуфтан мумкин аст, дар њоле ки бо талаби худи ин бародарон сурат гирифтааст.

- Оё дар зимн омўзиши мавзўъњои дигаре низ мавриди назар њастанд?

- Бале, бо ишон дарсњои аќидатї низ баргузор мегарданд, њар як аъзои Нањзат аз аќидаву сиёсати њизб бояд огоњ бошад, бахусус масъулини он, ки сари њар ќадаме бархурдњои аќидатї ва сиёсї сурат мегиранд. Масъалаи омодагї ба интихоботи

ќарибулвуќуъ њам дар мењварияти ин давраи омўзишї ќарор дорад.

- Дар љараёни баргузории интихобот, масъулини ин бахши њизб кадом корњоеро анљом медињанд?

- Дар љараёни баргузории интихоботњо тафтишот аз иљрои корњоест, ки бахшњои мањаллии њизб љињати омодагї ба комиссияњои интихоботї анљом медињанд, яъне сатњи омодагии аъзову нозир ба комиссияњои интихоботї ва гурўњњои таблиѓї, инчунин раванди шинохт ва пешнињоди номзадњо ба маљлисњои мањаллї ва парлумон. Ќобили тазаккур аст, ки силсиладаврањои омўзишї дар

11

марказ ва манотиќ идома доранд ва назокатњои омодагии њизб ба интихботњо, ки дар моњи феврали соли 2015 баргузор мегарданд, дар мењварияти ин омўзишњо ќарор дорад.

-Ташаккур

Ќарздињии «Алиф сармоя» бо дарназардошти покии њадаф Беш аз ним сол боз дар Тољикистон як муассисаи молие фаъолият дорад, ки бо меъёрњои бонкдории исломї ба муштариён ќарз медињад, ќарзи бефоиз, ки шояд бисёрињо бовар накунанду бигўянд: «Алифсармоя» аз куљо фоида мегирад? Бале, чунин як муассисаи молї моњи апрел дар Тољикистон ба кор шурўъ кард, ки яке аз самтњои аслии кори он ќарз додан тибќи усулњои бонкдории исломист. Сандуќи ќарзии «Alif Capital” ё “Алиф Сармоя”, ки гурўње аз љавонони тољик таъсис додаанд, таќрибан 500 њазор доллар аст. Ва дар бораи фаъолияти «Алифсармоя» ва ояндаи бонкдории исломї дар Тољикистон «Озодї» суњбате дошта, бо Абдуллоњ Ќурбонов, мудири иљроияи ин муассиса, ки онро манзури хонандаи азиз зарур донистем. Шумо яке аз аввалин муассисањои ќарздињандаи молиед, ки бар асоси ќоидањои бонкдории исломї ќарз медињед ва дар Тољикистон ин чизи нав асту мардум зиёд огоњ нестанд. Оё дар ин њолат пайдо кардани мизољ мушкил нест ё Шумо аз њоло мизољи кофї пайдо кардаед?

- Ростї, њоло худро њамчун муассисаи маблаѓгузории исломї муаррифї намекунем. Пеша кардани бонкдории исломї, аввалан, барои виљдони худи мо, кормандони ташкилот аст. Хушбахтона, ба наздикї Ќонуни бонкдории исломї дар Тољикистон ба имзо расид ва мо мунтазири омода шудани дастурамал аз тарафи Бонки миллием, ки ба тамоми ташкилотњои ќарзї имкониятњои васеътар медињад, то ба бонкдории исломї машѓул шаванд. Феълан миќдори мањдуди хизматрасонињои бонкдории исломиро метавон пешнињод кард. Дигар ин ки пайдо кардани мизољ барои ќарз додан дар Тољикистон мушкил нест, хоњ маблаѓгузории исломї бошад ё маблаѓгузории анъанавї. Сабаб дар он аст, ки дар соњаи бонкдории Тољикистон маблаѓ нисбатан камчин аст. Талабот ба

маблаѓгузорї зиёд мебошад, вале пешнињодаш камтар. Аммо ин соња зуд рушд ёфта истодааст, аз рўи маълумоти Бонки миллї, сандуќи ќарзии ташкилотњои ќарзї аз аввали соли равон аллакай зиёда аз 20% афзоиш ёфта, ки нишонаи хуб аст.

- Метавон гуфт, ки дар кадом соњањо маблаѓгузорї кардаед ва миќдори хурдтарини маблаѓе, ки мизољон аз Шумо дархост карда метавонанд, чї миќдор аст? Дар њоли њозир, 72%-и маблаѓгузорї ба соњибкорон равона шудааст, 19% ба соњаи истеъмолї ва 9% барои хариди хона. Соњибкороне, ки маблаѓгузорї мекунем, аз соњањои гуногунанд, бархе бо тиљорат машѓуланду бархеи дигар бо истењсолот. Албатта, яке аз шартњои муњим он аст, ки фаъолияти соњибкор бояд љавобгўи шартњои ахлоќї ва динї бошад. Ба он фаъолиятњое, ки бо машрубот, тамоку, ќимор, бозињои саргармкунанда ва дигар молу хизматрасонињои ба саломатии инсон ё бо арзишњои умумиинсонї мухолифат доштаро маблаѓгузорї намекунем. Аксари маблаѓгузорие, ки мекунем, аз 10 њазор то 50 њазор долларро ташкил медињад. Аммо, дар баробари ин, ќарзњои хурди истеъмолї дар њамкорї бо баъзе маѓозањо низ медињем, масалан, маѓозаи мебели «Килим», маѓозаи љавоњироти «Тољик-Кристал», маѓозаи молњои техникии «Синон» ва якчанде дигар. Дар њолати харидорї кардани мол аз ин маѓозањо, мизољ метавонад аз Алиф-Сармоя маблаѓгузорї гирад ва дар давоми муњлати муайян метавонад онро бе пардохти ягон фоиз баргардонад. Чунин ќарзњои хурд аз 1000 сомонї то 50 000 сомонї низ мављуданд. Ба љои фоз мушорака ва мурабања - Бисёрињо дар Тољикистон суоле медињанд, ки бонкдории исломї чї гуна амал мекунад, ваќте бонк

аз ќарзаш фоиз талаб намекунад ва фоидаи он аз куљост?

- Дар бонкдории исломї хизматрасонї ва маблаѓгузорињои гуногун мављуданд, њар яке даромад ва хавфњои бонкии ба худ хос доранд. Дар як кунљи ин спектр, маблаѓгузории мушорака аст, ки дар он мизољу бонк якљоя маблаѓгузорї карда, њамчун шарики якдигар фоидаву зарарро њам бо якдигар таќсим мекунанд. Дар дигар кунљи ин спектр, маблаѓгузории мурабања аст, ки дар асоси он, моле, ки мизољ харидорї кардан мехоњад, онро бонки исломї харидорї мекунад, баъдан фоидаи худро илова карда, ба мизољ мефурўшад. Дар ин њолат, бонк масъулияти миёнаравиро анљом медињад.

- Ба фикри Шумо, бонкдории исломї дар Тољикистон оянда дорад?

- Бонкдории исломї дар тамоми љањон рушд ёфта истодааст ва Тољикистон истисно нест. Дар соли равон, активњое, ки ба усулњои молияи исломї љавобгўянд, зиёда аз 2 триллион долларро ташкил медињанд. Тибќи пешгўии ширкати аудитї ва машваратии Ernst & Young, ин раќам то соли 2018 дар њар сол ба њисоби миёна 19,7% афзоиш меёбад. Ба назари банда, сабаби асосие, ки бонкдории исломиро дар љањон љолиб мекунад, ин усулњои молияи исломї

ба усулњои ахлоќии умумибашарї такя кардан ва мизољро на њамчун манбаи даромад, балки њамчун шарик њисобидан аст. Дигар ин ки њар амалиёти бонкии исломї њатман ба ягон актив пайвастааст, яъне ягон моле бояд харида ё истењсол шавад. Ин низом пайдо шудани «пуфакњо»-и сунъии иќтисодиро, ки дар охир ба бўњронњои иќтисодї мубаддал мегарданд, мушкил мегардонад ва барои рушди устувори иќтисод кўмак мерасонад.

- Кормандони муассисаи Шумо, оё усулњои бонкдории исломиро хонданд ё таљрибаи ин корро доранд?

- Бале, ба аксарияти кормандон насиб гашта, ки собиќаи корї дар бонкро дар дохил ва хориљи кишвар пайдо кунанд. Масъулини роњбарикунанда, пеш аз баргашт ба Тољикистон, дар донишгоњњои Бритониё тањсил гирифта, дар Лондон дар соњаи молиявї, аз љумла дар бонки Швейтсарии UBS ва ширкати молиявии Oliver Wyman кор мекарданд. Дар бозгашт ќабл аз таъсиси Алиф-Сармоя» дар «Ориёнбонк» ва ширкати байналмилалии аудитии BDO собиќаи кории дохилї низ гирифтанд. Соњаи молияи исломиро дар донишгоњи INCEIF-и Малайзиё, яке аз марказњои бонкдории исломї ва тибќи дарсњои ETHICA, Институти бонкдории исломии Дубай омўхтаанд.

12

20 ноябри соли 2014

Љойгоњи мактабњои исломї дар фарњангсозї девори Каъба овезон мекарданд. Шоирони дигар онро хонда, љавоб менавиштаанд. Яъне шуъарои пеш аз Ислом њар кадоме ќасидае менавиштаанд дар њар мавзўъ, масалан, дар мавзўи ишќ, љанг ва дигару дигар ва овезон мекардаанд дар девори Каъба. Барои њамин онњоро ќасидањои муаллаќ- овезон мегуфтанд. Онњоро дигарон хондаву муњокима мекарданд. Баъдан шоири дигаре дар муќобили ин гуфтањо ќасидаеро эљод мекардааст, ки ин балоѓату фасоњати арабњо боло бурдааст. Њамин тариќ, њар як шоир дар љавоб ќасидае менавиштааст. Охируламр 7 ќасида дар девори Каъба боќї мондаанд, чун касе дар муќобили онњо љавоб гуфта натавонистааст. Бинобар ин, онњоро ном мондаанд “Муаллаќот-ус-сабаъ”- “њафт ќасидаи овезоншуда”. Агарчи мазмуни ќасидањо дар бораи њаёти пеш аз исломї бошад њам, хеле аљиб буданд. ИН китоб аз шеъру адаб хеле мураккаб буд, махсусан луѓатњои мушкиле дошт. Бинобар ин, ваќте аз фасоњату малоњати шеъри араб, ташбењоту истиороти шеърї шинос мешудем, хеле аљиб менамуд. Ин чизњо љањони одамро аз илму адаб, фасоњату балоѓати забони арабї бештар месозанд, на танњо аз забони арабї, балки дар њама соњањо. Адабиёти форсу тољик њам буд, тавре дар боло гуфтем, “Бўстон”-у “Гулистон”-и шайх Саъдї, ѓазалиёти безаволи Њофизро бо тафсираш мехондем. Тафсири Њофизу Бедил, ки чизи машњур аст дигар. “Ахлоќи Љалолї” буд, ки бо забони форсї буду онро њикмат мегуфтанд. Ин асар аз њама гуна љињат ба фалсафа шабоњат дошта, дар сатњи олї иншо шуда буд. Китоби дигаре, ки мутолиа мекардем, “Гулистони луѓот ва шабистони нукот” ном дошт. Ин китоб њам панду ахлоќї, балки фалсафї буд, ки њама чизњо бо муаммо гуфта мешуд. Бояд маъноро аз калимањо људо мекардем. Худи љумлањо тарзе банду бас шуда буданд, ки одам бояд зираку доно мешуд, Метавон онро асари тамсилї гуфт. Ин асар бо насри мусаљљаъ навиштаву зинат дода шуда буд. Албатта дарсњое аз мантиќ низ мегузаштанд. Мантиќ аз “Исохуљї” шуруъ мешуд ва “Нуќот” дар охир китоби “Суннат”, ки он њам аз илми мантиќ буд. Дарси “Суннат” бо хоњиши худам буд. “Тафсири Љалолайн”ро дар пеши устодам махдуми Сиёмиддин хондам. “Тафсири Ќозї Байзовї” дар пеши њазрати Мавлавї тадрис шуд. Ѓайр аз ин “Сањењи Бухорї” буд. Дар љањони ислом 6 китоби “Сањењ”-и машњур аст, ки яке аз онњо “Сањењи Бухорї”-ст, ки дар мактаби њазрати Мавлавї тадрис мешуд. Як дарси дигаре њам мехондем, ки “Њикмат-ул-ъайн” ном дошт. Ба толибилмон дарс мегуфтанд, ки бештар њавола мешуд бо њикмат осон кардани корњо, яъне бо сарфи ќувваи кам бардоштани чизи вазнин. Ин дарсњо аксаран бо забони арабї мегузаштанд ва шогирдони ин мактабро метавон шарќшинос њам гуфт. Њазрати Мавлавї аз илми тиб њам дарс медод, худи ишон як табиби њозиќ буданд, аз ин рў дар барномаи мактабаш илми тиб ба пуррагї тадрис мешуд. Як хислати ин марди шарифу њаким ин буд, ки дарсаш шифо дошт ва мардумро табобат мекард. Зеро аз тибби ќадиму миллї њам бохабар буданд. Асари машњури абармарди љањони ислом, шайхурраис Ибни Сино, “Ал-Ќонун” њам дарс гуфта мешуд.

Дарси дигар, “Мулло Љалол”, як китоби машњури дигар буд. “Мулло Љалол” ду китоб аст: яке масоили “Шарњи њаќоиќ”, ки ба илми аќида дохил мешавад ва китоби дигаре, ки дар мантиќ навишта шудааст, “Мантиќ ва њикмат”, воќеъан китоби хеле бањсталаб дар фалсафаи исломиву юнонист. “Шарњи њаќоиќ” дарси фалсафї буд, ки илми калом бо “Мулло Љалол» ва илми фиќњ бо “Њидоя” тамом мешуданд. Усули фиќх доштем, яъне истихрољи масъалањои фиќњї аз дохили чанд далел: Ќуръон, њадис, иљмоъи уммату ќиёс. Ба љуз инњо боз “Усули Шошї” низ буд, ки он њам аз фиќњ аст. Бо ташаббуси худи њазрати Мавлавї, “Нур-ул-анвор” њам ба барномаи таълимї дохил карда шуд, ки он њам дар усули фиќњ буд, Китоби дигар, “Тавзењ” буд, ки дар мадрасањои Бухоро дарс дода мешуд. Яъне дар он хатми илми усули фиќњ “тавзењ” мешуд ва онро њам њазрати Мавлавї дар барнома њамроњ карда буданд. Дар он љо “Нурул-ул-анвор” ва “Итмом-ул-вафо” – ро низ мехондем, ки хеле осонфањм буда, забони шево ва хусусияти таърихї низ доштанд. Баъд аз инњо “Риљол”-ро дарс мегуфтанд, ки аз “риљолу њавлаи Расулуллоњ (с)” бањс мекард. Як силсила барномаи дарси “Маъонї” ва дарси “Талхис” низ буд. “Талхис” маънояш баргузидаи бањсњост, яъне илми фасоњату балоѓат буд. Шеър ва илми ташбењу истиорот, њамаи ин чизњо дар њамин илм вориданд, ки шарњаш “Мухтасари маъонї” буд. Бо “Мухтасари маъонї” илми маъонї хатм мешуд... .. Аз ин гуфтањои устод Сайид Абдуллоњи Нурї ва њалќаи дарсии Мавлавии Њиндустонї маълум мешавад, ки барномаи дарсї ва омўхтани Ислом бо як тартиби хос тадрис мешудааст, ки толиб сарфањми андўхтани илмро меравад. Масалан, “Ќоидаи Баѓдодї”-ро нахонда, ба Ќуръон часпидан маънї надорад, вале бояд ин усулро ба назар гирифт, ки дар ибтидо чиро хонд ва дувум ба кадом китобе оѓоз кард. Барномаи таълимии Мавлавии Њиндустонї маводи таълимии хубест, ки Худо хоњад банда онњоро дар чорчўбаи тадрисї, тартиб хоњам дод. Ин услуб барои он мувофиќ омад, ки дар баробари дарсњои динї, улуми дигар њам таълим дода мешаванд. Тавре устод Сайид Абдуллоњи Нурї ишора мекунад, илми шеъру суханварї дар сайќал додани мафкураи толибилм бисёр муфид аст. Тамоми классикони мо, ки шеърњояшонро истифода мебарем, шеършинос ё адабиёт касби онњо набуданд, мутахассиси дигар соња, балки ба улуми даќиќ сару кор доштанд. Онњо шеърро барои ором кардани њолатњои рўњии хеш истифода кардаанд ва инро аз таърихи адабиёт хеле хуб медонем. Аз ин хотир, усул ва услуби дарсии ин мактаб бењтарин роњ аст. Ашъори шогирдони ин мактаб, хусусан аз устод С.А.Нурї дар бањри њазаљи мусаммани солим дар пайравии Њофиз эљод шудаанд ва ишон адабиётшиноси олї њам будаанд, ки ин чиз аз фасоњату балоѓати шеъраш маълум мешавад. Њамчунин донандаи хуби санъати маънавї ва каломи мавзун њам. Худо рањмат кунад ишонро.... Њомидуллоњи Иззатуллоњ

www.nahzat.tj

ину он

Хонандаи муњтарам, ба хотири рушду ташаккули дониши фарњангї ва тафрењи шумо нашрия тасмим гирифт, дар гўшае аз суњуфи худ суолњоеро њузуратон матрањ намояд. Худро санљед ва бањра гиред, хонандаи арљманд! Посухи даќиќи суолњо дар шумораи оянда мунташир хоњад шуд.

имтињон

1) Паёмбар (с) ќабл аз вафоташ ба Усома ибни Зайд, чї масъулият дод? а) Ўро сардори Мадина таъйин намуд; б) Ўро ба Тоиф сафир равон кард; в) Ўро сарлашкар таъйин кард.

2) Кадоме аз ин имомон наслашон ба насли Паёмбар (с) хотима меёбад? а) Имом Молик (р); б) Имом Шофеъї (р); в) Имом Ањмад ибни Њанбал (р).

3) Маќбараи Имом Шофеъї дар кадом кишвар љойгир аст? а) Миср; б) Ироќ; в) Фаластин.

4) Умар ибни Абдулазиз баъди вафоти кадом халифа, халифаи муслимин интихоб шуд? а) Сулаймон ибни Абдулмалик; б) Валид ибни Абдулмалик; в) Муњаммад ибни Абдулмалик.

5) Намози панљваќта дар кадом шаб фарз гардид? а) Шаби Барот; б) Шаби Ќадр; в) Шаби Меърољ.

6) Китобхонаи Баѓдод, ки аз љониби Аббосињо сохта шуда буд, чї ном дошт? а) Дор-ул-улум; б) Дор-ул-маърифа; в) Дор-ул-њикма.

7) Ќавми њазрати Мусо (а) аз чанд ќабила иборат буданд? а) 10 ќабила; б) 12 ќабила; в) 6 ќабила.

8) Кадоме аз ин кишварњои мусалмоннишин бо бањр њамсарњад нест? а) Тољикистон; б) Покистон; в) Яман.

9) Малайзий дар куљо љойгир аст? а) Дар љануби Осиё; б) Дар шарќи Осиё; в) Дар љануби шарќии Осиё.

10) Поётахти кишвари Туркия кадом шањр аст? а) Истанбул; б) Диёрбакр; в) Анќара.

Љавоби суолњои Шумораи гузашта: 1)в 2)а 3)а 4)б 5)а 6)б 7)в 8)б 9)а 10)в

13 Мушкилоти ифлосии пойтахт танњо дар дењотї будани сокинон нест www.nahzat.tj

20 ноябри соли 2014

мушкилот

Мегўянд, сокини пойтахт будан ифтихор ва ин орзуи њар фарди солим аст, ба вижа дар шароити кунунї ва бебарќї, ки танњо сокинони пойтахт аз ин неъмат бањраваранд, агар њодисаи дигаре ин љо њам рух надињад. Вале аз чї бошад, ки иддае аз ин неъмати бебањо ќадрношиносї мекунанд ва бар рисолати шањрнишинї аз пушти даст менигаранд. Пажўњишгарон бо тањќиќотњои илмии худ ба хулосае расиданд, ки партобњои пластикї манбаъи микроб буда, ќисме аз навъњои онњо зери нурњои Офтоб њатто анвоъи зањр тавлид мекунанд. Бубинед, Донишгоњи давлатии тиљорат, ки яке аз бонуфузтарин даргоњи дарёфти илму маърифат ба шумор меравад, вале њам донишљўёни ин макони маърифатї ва њам сокинони атрофи он љињати тозаву озода будани атрофи макон беањамиятї зоњир мекунанд. Дар њоле ки тавре дар боло ишора шуд, яке аз вижагињои шањрнишинї тозаву озода нигоњ доштани муњити хеш аст. Вале дар баробари мурур аз ка-

нори ин донишгоњ чашми кас ба партобгоње меуфтад, ки рисолати рўзноманигорї боло гирифту рў овардам фањмидани диду назари сокинони кўчањои Дењотї-42 ва Возењ-110, ки чаро покию тозагї дар ин љо риоя намешавад?! Ишон дар посух гуфтанд, аксари сокинони ин кўча дењотиянду аз фарњанги шањрнишинї дур. Ба онњо гуфтам, ин љониб дењотї ва аксари њаёти хешро он љо сипарї кардаам, дар мо њар субњу шом роњи назди хонањоро об ва љорўб мезананд. Гузашта аз ин, гузоштани хасу хокрўбаро дар роњгузар гуноњ мењисобанд, њатто сангеро аз роњ гирифтан савоб медонанд. Баъди шунидани ин њарфњо ночор чунин гуфтанд: ин камбуди масъулин аст, ки назорат намекунанд, то сокинон ба чунин амал даст назананд. Вале ба андешаи банда, камбуд дар афкору андешаи инсон аст, ки таљдиди назарро таќозо дорад. Чун ишон њавсалаи чанд ќадам гузоштану расидан ба назди партобгоњи хосро аз даст дода, гуноњро дар адами назорат мебинанд, ки ин роњи њал нест, роњи њал Худованди хешро нозир дидан асту бас, дар њоле ки фарњанги зисти

дењотї аз шањрнишин болотар аст. Таври маълум, дар саросари дунё муассисаву корхонањои зиёде арзи вуљуд доранду афзоиш меёбанд. Фаъолияти иддае њатто ба коркарди дубораи партобњои пластикї равона шудааст ва дар ин росто садњо намуди мањсулот њам тавлид мекунанд. Хуб мешуд, агар шањрдорї барои эљоди чунин корхонањо имтиёзи хос медод ва бо ин њам мањсулот тавлид мегардиду њам ќисмате аз мардуми сарсон љои кор пайдо мекард.

Вале боз њам ин роњи ягонаи њал нест, сокинони пойтахт фарњанги шањрнишиниро, ки фарњанги инсонист, бояд боло баранд ва дар фикри озодагии хешу диёр бошанд. Суоли матрањ ин аст, ки чаро ташкилоти ѓайридавлатие дар ин маврид фаъолияти хешро роњандозї намекунад? Чаро шабакањои телевизионї масъулияти хешро танњо дар пахши барномањои хос ва марњалаи хос мебинанд?

М. Асозода

Истифодаи наќлиёт муносиб ба пойтахт нест Бо вуљуди дархостњои зиёди сокинони пойтахт аз бењтар шудани фаъолияти мусофиркашонї, вазъият мисли ќабл боќист. Зоњиран теъдоди мусофиркашњо дар њоли афзоишанд, вале сифати хизматрасонї дањњо маротиба поинтар аз даврони рукуди Шўравист, ки комилан ба зиндагии шањринишинї мутобиќат надорад, махсусан барои ќишри осебпазири љомеъа, кормандони соњаи буљавї, донишљўёну муњассилин. Зеро ин њама дар асабу равон ва рафтору кирдори њар инсоне таъсири манфї мерасонад ва ўро аз фаъолияти босамар канор мебарад. Хатсайри раќами 17 аз љумлаи хатсайрњоест, ки ќишри осебпазир аз он истифода мекунад. Дар самти њаракати ин мусофирбарњо донишгоњњои зиёд, маркази калонтарини тиббї ва чандин муассисаи дигари давлатї ва таълимї ќарор доранд. Воќеъан аз субњ метавон мушоњида кард, ки мардум аз мањаллањои 83, 84, 103, 102, «Маяковский» бо чї машаќќат ба љои кору тањсил мерасанд ё не. Аксари донишљўёни Донишгоњи

тиббї мегўянд, гоњо барои дарёфти наќлиёт барои расидан ба донишгоњ маљбуран њаќќи ду тарафро пардохт мекунанд, дар бозгашт њамин тарзи пардохт сурат мегирад. Аз чунин вазъ шикоят доранд, ки ба сифати тањсил таъсиргузор аст. Дар њамин њол ронандањои мусофиркаши ин хатсайр њам аз мушкилоти зиёди худ њарф мезананд, гўё дар ин маврид дар корхонањои худ ба эътироз њам даст задаанд. Вале ба гуфти онњо вазъ кадом таѓйире пайдо накардааст ва масъулини зидахл гўё ин мушкилотро намебинанд ё намехоњанд кадом расидагие анљом дињанд. Ба гуфтаи як ро-

нандаи мусофиркаши №17, кирояи муќарраркаршуда хеле кам аст ва ронандањо дар ин хатсайр кадом фоидае ба даст намеоранд. Њамчунин дар роњ љаримањои нолозиме низ афзоиш ёфтаанд. Ронандањо бар ин назаранд, ки бештари љаримањо бо айби мусофирон рух медињанд, зеро аксарашон гўё намедонанд, ки дар назди дурбини роњ ё чароѓак пиёда шудан мумкин нест. Дар ин авохир љињати њалли мушкилоти мављуд дар ин самт шањрдорї чандин ќарори хос ва дастурњоеро нисбати ширкатњои хусусии наќлиётї содир кардааст, ки инњо ба зиёд кардани хатсайрњо

ва ба танзим даровардани нархи мусофиркашонї, њамчунин њолати техникии воситаи наќлиёт дахл доранд. Аммо дар њиљ наќлиёти мусофирбар теъдоди љои нишаст ва имконияти гирифтани афроди зиёд ба танзим дораварда нашудааст, сари њар чанд ваќте нозироне дар ину он љо пайдо шуда, гўё кореро дар ин маврид танзим мекунанд, вале амали онњо танњо зоњирист. Риоя накардани ќоидањои роњ аз сўи ронандањо мушкили дигари пойтахт аст, онњо танњо мусофир «шикор» мекунанд, ба ин хотир дар њар куљое рост омад манъ дошта, садо мезананд: Тезтар биё, ки рафтем, махсусан сањаргоњон ва бегоњирўзї ин гуна садокунї њолати «асри ароба»-ро ба ёд меоранд: фарёд задану рўи њам бор кардани мардум. Њамчунин онњо тибќи хостаи худ роњкиро ва самти њаракатро таѓйир медињанд. Хулоса, љињати шакл додани фарњанги хидмат дар наќлиёти пойтахт мушкилот хеле зиёданд, аммо расидан ба чунин фарњанг амрест муњол, чунки феълан нишоне аз он эњсос намешавад. Ваќте њамаи масъулин аз поён то боло аз минбарњо садо мекунанд, ки дар хидмати мардуманд, вале ин гуна мушкилот роњи њал пайдо намекунанд, пас ин чї хидмат аст?

14

20 ноябри соли 2014

www.nahzat.tj дурўѓ

(Идома аз шумораи гузашта )

“...Бинобар ин, маро маломат накунед, (балки) худатонро маломат кунед, (имрўз дигар) на ман метавонам ба фарёди шумо бирасам ва на шумо метавонед фарёдраси ман бошед. Њамоно аз шарик ќарор доданатон маро пеш аз ин (дар кори Худо) безорам. Дар њаќиќат ситамгорон азобе пурдард доранд”. (Сураи Иброњим, ояти 22). Шайтон дар идомаи суханаш худи онњоро мавриди сарзаниш ќарор медињад ва ба эшон бори дигар неши марговар зада, барои аз ў итоат карданашон сарзаниш намуда, мегўяд, ки санги маломат ба сари худашон зананд. Зеро касе бояд маломат шавад, ки ба роњи маъсият рафтааст, чун дар асл иллати азоб маъсият варзидан аст: “Бинобар ин, маро маломат накунед, (балки) худатонро маломат кунед”. Ин зарбаи маънавии нињоят дарднокро шайтон замоне ба пайравони хеш мезанад, ки кор аз кор гузаштаву дигар онњо наметаво-

шед”. Ин даъвоњои шумо агар ба хотири он бошад, ки ман ба фарёдатон бирасам ва ба шумо имдод расонам, инро бидонед, ки ман худ гирифтори азоби шадидам. Имрўз на ман метавонам ба фарёди шумо бирасам ва шуморо аз азоб бирањонам ва на шумо метавонед ба фарёди ман бирасед ва ба ман имдод намоед. Ин эъломи њамон шайтон аст, ки дар дунё корњои пайравони худро бо васваса дар назарашон зинат дода ва онњоро барангехта гуфт: “Имрўз касе аз ин мардум бар

Охирин хитоби

шайтон ба пайравонаш нанд ба вай љавоби рад бидињанд. Ин бахши оят парда аз рўи як њаќиќати собит мебардорад ва ин њаќиќат он аст, ки Худованд ба инсон озодии ирода бахшидааст ва озодии иродаи ўро ягон махлуќ, аз љумла шайтон наметавонад салб намояд. Кўтоњї аз худи инсон аст, ки дар сояи тамоюлоти нафси аммора ва њавову њавасњои шањвонї даъвати шайтонро ба сўи шарру бадї пазируфта, зимоми хешро ба дасти ў медињад. Афзун бар ин, шайтон ба њамаи касоне, ки дар дунё ба иѓвои ў даъвати паёмбаронро напазируфта, даст ба нофармонии Худованд задаанд ва дар тангнои азоби дарднок ќарор доранд, бо сароњат эълом менамояд, ки ў тавони ба доди онњо расиданро надорад ва ононро аз он тангно ва вазъи ногувор наљот дода наметавонад ва онњо њам наметавонанд ўро аз гирифторї берун оранд: “(Имрўз дигар) на ман метавонам ба фарёди шумо бирасам ва на шумо метавонед фарёдраси ман бо-

шумо пирўз нахоњад шуд, ман паноњдињандаи шумоям”. (Анфол, ояти 48). Ваќте рўзи Ќиёмат фаро расад ва ќавли Худованд дар он тањаќќуќ ёбад, ки фармуда буд: “Ту аз муњлатёфтагонї то рўзи ваќти муайян (дар назди Худо)”. (Њиљр, 37-38). Аммо он рўз њама чиз равшан мешавад ва дигар чизе аз назари мардум ва дигар махлуќоти зинда пўшида намемонад ва шайтон аз чашмњо пинњон шуда наметавонад, эъломи бечорагию дармондагї менамояд. Он рўз, ки дўстону пайравон ўро гирфтори азоби шадид диданд, рози нињонаш фош ва њељ кас набуданаш ошкор гашт, эълом менамояд, ки аз ширковарии онон безор аст: “Њамоно аз шарик ќарор доданатон маро пеш аз ин (дар кори Худо) безорам”. Азбаски дар дунё дар назари дўстону пайравонаш худро ба унвони неруи тавоно ва паноњдињанда љилва медод ва пайравонаш бо эътимоди комил

ба вай аз амру фармонњояш итоат намуда, даст аз итоати Худованди ќодиру тавоно бардошта буданд, ногузир аз шарики Худо ќарор додани пайравон эъломи безорї мекунад, дар сурате, ки онњоро худи ў бо васвасањояш ба ширк даъват мекард.

ин (дар кори Худо) безорам”, баъди ин гуфтугўи шайтон бо дўстону пайравонаш ва безорї љустани ў аз ширки онњо ва ќатъи робита бо эшон, фарљом сарнавишти тоифаи гумроњ чунин раќам мехўрад: “Дар њаќиќат ситамгорон азобе пурдард доранд”.

Ин гуна безорї љустан аз шарики Худованд ќарор додани пайравони худ, махсуси шайтон нест, балки њамаи пайравишудагони ботил аз пайравони худ ин гуна безорї мекунанд. “Онон, ки њукми азоб барояшон њатмї шуда, мегўянд: “Парвардигоро, инњоанд касоне, ки гумроњашон кардем њамон гуна ки худамон гумроњ шудем, (инак) ба Ту рў меорем ва (аз онњо) безорї мељўем. Онњо моро намепарастибанд, (балки худро мепарастиданд)”. (Ќасас, 63). Оят бо ин љумлаи кўтоњ хотима меёбад: “Дар њаќиќат ситамгорон азобе пурдард доранд”.

Бо андеша ва тафаккури амиќ ба муњтавои ин оят ва бо таваљљуњ намудан ба ин ишора, ки њељ кас бар инсон мусаллат нест, дармеёбем, ки ин љо манзури аслї фањмондани ин њаќиќат аст, ки њар инсон ба тамоми маъно бар аъмоли худ мусаллат аст ва худаш масъули корњои хеш буда, сазову љазои амал ба худи ў пайванд мехўрад, на ба ѓайри ў. Бинобар ин, њар ваќте надониста ва насанљида бо пайравї аз касе кореро анљом дињад, ки оќибат пушаймонї орад, ба љуз худаш касеро маломату сарзаниш накунад. Дар ояти ќаблї њам ба ин маъно ишора шуда буд.

Аз сиёќи оят чунин бармеояд, ки ваќте шайтон гуфт: “Њамоно аз шарик ќарор доданатон маро пеш аз

Зубайдуллоњи Розиќ

www.nahzat.tj

20 ноябри соли 2014 марсия

15

Сугворї барои Мењроб Дар хирмани коинот кардем нигоњ, Як дона муњаббат аст, боќї њама коњ. Њаёт ва таълимоти ибтидої Муродхоља Мирзоев маъруф ба Мењроби Мирзо 20 апрели соли 1968 дар дењаи Чилламазори ноњияи Вањдат, дар хонаи коргар, Мирзоев Пирмуњаммад чашм ба дунё кушод. Онњо дар оила чор хоњару чор бародаранд ва аз писарон фарзанди саввуми хонавода ба шумор меравад. Оиладор, соњиби ду фарзанд. Ёсири 17 сола ва Салмони 13 сола. Мењроб таълимоти ибтидоиро дар дењаи худ гирифта, пас аз он ба шањри Ќўрѓонтеппа меояд ва таълимоти диниро назди Абдуллоњ Хаттобов машњур ба Абдуллоњи хурдї фаро мегирад. Соли 1988 ба сафи Ќуввањои мусаллањ даъват мешавад ва дар кишвари Ќазоќистон ду сол адои хидмат мекунад. Ибтидои соли 1990 ба ватан бармегардад ва тањсили худро назди устод Муњаммадшариф Њимматзода идома медињад. Соли 1992 бо духтари устоди хеш, Њимматзода хонадор мешавад. Чун дар ин сол дар Тољикистон љанги шањрвандї оѓоз гардид, Мењроб ба кишвари Туркманистон њиљрат намуд ва дар ин љо 2 солу панљ моњ иќомат кард. Соли 1996 барои такмили дониш ва фарогирии тањсили илм ба шањри Риёз, пойтахти Арабистони Саудї меравад ва дар Донишгоњи Муњаммад бин Саъуд-ал-исломия тўли 2 солу 6 моњ маъњад (пажўњишгоњ)-и забони арабиро хатм мекунад ва баъд аз он ба факултаи Усули дин ва даъва дохил мешавад. Онро соли 2005 хатм намуда, сипас ба ватан бармегардад. Дар Донишгоњи миллии Тољикистон ба сифати магистр риштаи забони арабиро бо дифои рисолаи магистрї «Феъл аз дидгоњи забоншиносони араб” хатм мекунад. Дар ВАО (васоити ахбори омма), њамчунин дар шабакањои интернетї аз ќабили шабакаи иљтимоии Фейсбук зиёда аз сад маќолањои илмиву оммавии ў нашр гардидаанд. Мењроб сарпарасти 150 ятим Мењроби Мирзо дўстдор ва шефтаи асњоби паёмбар Муњаммад (с) буд ва дар соли 2009 дар шањри Душанбе муассисаи хайриявие бо номи «Асњоб”ро кушод, ки тавассути ин муассиса хидматњои шоёнеро ба мардуми камбизоат ва фаќир ироа намуд. Мисли инки зиёда аз 20 духтари тољикро барои фарогирии касбу кори дўзандагї даъват кард ва пас аз фаро гирифтани касби дўзандагї ва шарафёб гаштанашон бо сертификат ва бо мошинањои дўзандагї таъмин намуд. Чандин хонаводањои камбизоатро, ки аз лињози иљтимоїиќтисодї ранљ мебурданд (50 сар гови ширдењ, то аз он рўзии хеш дарёбанд), таъмин намуд. Сарпарастии 150 ятимро бар ўњда дошт. Чандин дењањои беобро бо кандани чоњи об (зиёда аз 100 чоњ) сероб намуд. Дар моњњои Рамазон ба хонаводањои камбизоат ифтори соим медод ва дар рўзњои ид кўдакони камбизоатро бо сару либос ва дар иди Азњо (Ќурбон) бо гўшти ќурбонї таъмин менамуд. Барои тармими чандин масољиди кишвар кўмак кардааст. Соли 2010 дар дењаи Чилламазор барои бинои сеошёнаи масљиди љомеъ бо номи

«Умари Форуќ” иќдом кард, ки 70 дарсади он масљид ба итмом расида ва худи ў аз тарафи Шўрои уламои Тољикситон ба њайси имомхатиби он масљид таъин гардид ва то рўзи вафот ин вазифаи

пуршарафи имониро бар дўш дошт. Чунин хидматњои хайрхоњонаи Мењроби Мирзо хеле зиёданд, ки њамаи онњоро бо ќалам васф намудан кам аст. Албатта ашхосе, ки аз хидматњои ў бањраманд гардидаанд худ шоњиди њоланд. Сафар ба Њаљ ва тарки дунё Мењроб моњи сентябри соли равон (2014) бо хонаводаи худ сафари њаљ намуд ва ин фаризаи илоњиро ба хубї анљом дод. Пас аз адои маносики њаљ ба пойтахти давлат шањри Риёз рафт ва он љо тўли ду њафта иќомат намуд. Дар њамин љо буд, ки вазъи саломатиаш бад шуд ва тибќи гуфти шоњидон дар беморхонаи ин шањр чанд рўзе табобат мегирад, баъдан ба давлати Кувейт сафар мекунад ва 1-уми ноябр ба ин љо мерасад, аммо пас аз ду рўзи иќомат дар Кувейт бемориаш шиддат мегирад ва ўро ибтидо ба беморхонаи Тайиба, пас аз он ба беморхонаи Субоњ-улкабир мебаранд ва ахиран дар беморхонаи Фарвония бистарї мегардад. Табибон пас аз ташхиси бемории Мењроб ба ин натиља расидаанд: «Синдроми заљри танаффусии њол (ОРДС, респираторный дистресс-синдром взрослых)”, ки мунљар ба марг мегардад. Табибон њарчанд барои бењбуди саломатии ў кўшиш кардаанд, бенатиља анљомид ва 13 ноябр, мутобиќ ба 20уми моњи муњаррам шаби љумъа соати 9:20 даќиќаи ваќти Кувейт Мењроб дар синни 46- солагї дори фониро падруд гуфт. Хотироте аз Мењроб (р њ) Бояд зикр намоям, ки банда Мењроби Мирзоро зиёда аз 20 сол аст, ки мешиносам. Ў шахсе буд арзанда, њама ваќт чењраи башшош ва хандоне дошт. Афкораш пайваста љадид ва хостори рушду инкишофи ин марзу бум буд. Мухолифи аќоид ва мазоњиби ботилу музахраф буд, зеро намехост љавонони

тољикро берун аз мазњаби ростини њанафї бинад. Бањсу муноќишаро дўст намедошт. Ба шеъру адаб ва ирфон майли хос дошт. Ашъори арабии зиёдеро њифз намуда, ашъори шуарои даврони Паёмбар Муњаммад (с) ва ќабл аз исломиро мисли Њассон ибни Собит, Абдуллоњ ибни Забирї, Амр ибни Маъдикарби Зубайдї, Каъб ибни Зуњайр ва амсоли инро хеле хуб аз бар карда буд. Фањмиши хубе дар тафсири оёти

барои хушнуд намудани Худованд ва комёб гаштан ба љаннатњои бекарони Ў таъоло, ки он адои маносики њаљ аст. Аз Абўњурайра (раз) аз Расули акрам (с) ривоят аст,ки фармуданд: « Аз умра то умра каффора(мањв созандаи гуноњон аст) ончи миёни ин дуст.Њаљљи мабрур(ќабули даргоњи њаќ гашта) нест подоши дигаре барои анљомдињандааш магар љаннат” (њадиси сањењ Мутафаќќун алайњ)

Ќуръон, њадис ва фиќњ дошт. Дар масоили фиќњї бо њам зиёд бањс мекардем. Метавонед барои хубтар шинохтани марњум ба сањифаи фесбукиаш «Мэроб Мерза” ворид гардед то аз афкору аќидаи волояш огоњї пайдо намоед Хотирањои хубе, ки аз Мењроб дорам, яке ин аст, ки: «Боре бо њам дар Кувейт ќарор доштем ва савори мошини таксї шудем,ки бангладешї буд. Дар аснои роњ бо ронанда њамсуњбат шудем ва аз ў пурсидем, номат чист? Гуфт: Воњидул-ќамар. Аз номи падараш пурсидем. Гуфт: Ањмад-ул-ќамар. Ва ахиран номи бародарашро пурсидем, гуфт: Акбарул ќамар. Мо бо Мењроб сахт хандидем ва барояш мошоаллоњ гуфтем. Ман, ки дар курсии пеш нишаста будам ба ќафо тарафи Мењроб нигаристам ва гуфтам Ња Мењроб-ул-ќамар!!! Хамин тавр хандида аз мошин пиёда шудем ва дар ин асно ронанда аз мо пурсид. Чаро механдед? Гуфтем: барои онки мо номњои зиёдеро мисли Нуриддин, Шамсиддин, Асњобуддин, яъне номњое, ки охирашон бо дин тамом мешаванд зиёд шунидаем, аммо бори аввал аст, номро бо тамом шудани ќамар мешунавем. Њамин тавр калимаи ќамар миёни ману Мењроб ба шакли муд даромад ва мо њамдигарро тўли 6 сол бо ќамар мисли Мењроб-ул-ќамар ва Муњаммадиќболул-ќамар садо мекардем”. Бояд гуфт, ки он њама хотирањое, ки бо Мењроб дорам наметавон њамаро ин љо сабт намуд, зеро хеле зиёданд. Дар фарљом мехоњам њаминро гўям, ки мо љумла дўстон дар ин лањазоти сахту мушкил барои хонаводаи Мењроб аз даргоњи Худованди Зулљалол сабри љамилро талаб дорем, Худованд сафари охираташро нек, ќабрашро фароху пурнур ва даричае аз даричањои Љаннатро барояш кушода гардонад ва њама корњои хайрашро ќабул фармояд. Имони комил дорем, ки пас аз ин сафари њаљ гуноњони ў бахшуда шудаанд, зеро ин бењтарин ва осонтарин роњест

Аллоњу акбар љаннатњое, ки фосилаи миёни онњо монанди осмонњо ва замин аст ва дар он љаннатњо он чи дилат бихоњад муњайё аст ва он чизеро, ки дар њаётат надидаї мебинї ва дастрасї дорї. Ин барои њама он бандагоне аст, ки њаљашон ќабули Даргоњ гардидааст. Хушо ба њолат бародари мо Мењроб. Таманнои онро дорем, ки рўњат ба сўи он њама нўшу неъматњои илоњї бишитобад. Бо сўгворї ва эњтироми хос, Муњаммадиќболи Садриддин

Њама аз Худоем

ва баргарданда ба суи Ў Чанде ќабл Мењроби Мирзо, домоди устод Муњаммадшариф Њимматзода, яке аз бародарони наздику муњиби Нањзат ва донишманди љавону шинохтаи илмњои исломї олами фониро тарк кард, ки хатмкардаи донишгоњи Риёзи Арабистони Саудї буду аз рисолњои илмиву тарбиявии донишмандони динї огоњ. Шуѓли дигаре, ки ин љавонмард анљом медод, расонидани кумакњои хайрия ба ниёзмандон буд. Дар канори навиштани рисолањову маќолањои илмиву тарбиявї аз таълими дигарон њам бехабар набуд. Бале, ишон чанд муддате ранљи беморї мекашид ва баъд аз адои маносики Њаљи имсола дар яке бемористонњои кишвари Кувейт бистарї буд, ки ба асари ин беморї аз мо људо шуда, руњаш ба олами малакутї пайваст. Рањбарияти Нањзати Исломии Тољикистон ва ањли эљоди нашрияи «Наљот» таъзия ва тасалияти хешро љињати фавти ин бародари азиз ба тамоми бозмондагону дўстонаш мерасонад. Худованд барои њамаи мо сабри љамил ато намояд. Љояш љаннат ва ќабраш пурнур бод!

16

20 ноябри соли 2014

www.nahzat.tj

НАСИЊАТ ГЎШ КУН, ЉОНО...

Панду андарз

сро низ савоб бидуни каму костагї аз савоби Њаст дузах њамчу сармои хазон, амалкунандагон расад. Њаст Кавсар чун бањори гулситон. Шахсе бидъати бадеро, ки Худову Паём Њаст дузах њамчу маргу чун фано, бар (с) розї нест, роиљ Њаст Кавсар нафхи сур аз Кибриё. намояд, њар гуноње, ки он (Мавлонои Румї) амалкунандагони бидъатро мерасад, он шахсро низ он гуноњ Аз Каломи раббонї - Љазои онњо (дар ин оят рўи сухан ба бидуни каму костагї аз гуноњи амалкунандагон сўи одамоне мебошад, ки пас аз имон, пас аз бирасад, (ривояти Тирмизї, Суютї ва Манновї).

мушоњидаи шавоњиди њаќќонияти Расули Худо (с) (ё пас аз эътироф ба њаќ будани рисолати ў) ва пас аз дарёфти далелњои равшане аз китоби Худо роњи куфрро дар пеш мегиранд ва дониста кофир мегарданд) ин аст, ки лаънати Худо, фариштагон ва њамаи мардум бар онњост, (сураи «Оли Имрон», ояти 87).

- Љовидона дар он мемонанд, (дар рўзи ќиёмат) на азоб аз онњо сабук карда мешавад ва на ба онњо (пеш аз вуруд ба оташ) мўњлат дода мешавад, (сураи Оли Имрон, ояти 88).

- Магар онњое, ки пас аз он (куфрашон) тавба ва ислоњ намуданд, пас Худо, дар воќеъ, омурзандаи мењрубон аст, (сураи «Оли Имрон», ояти 89).

- Албатта, онњое, ки пас аз имонашон кофир шуданд, он гоњ куфрашон (рўз ба рўз) зиёдтар гашт, њаргиз тавбаи онњо пазируфта намегардад ва дар воќеъ, њамонњоанд гумроњон, (сураи «Оли Имрон» ояти 90).

Аз ањодиси набавї - Аз Оиша (р) ривоят аст, ки Паёмбар (с) фармуд: Бобаракаттарини занњо онњоеанд, ки дар зиндагї шавњаронро харољоту нафаќаи бисёр намеандозанд, (ривояти Ањмад, Њоким ва Байњаќї).

- Аз Амр ибни Авф (р) ривоят аст, ки Паёмбар (с) фармуд: Эй Билол, бидон, касе яке аз суннатњоямро, ки баъд аз ман аз байн рафта бошаду онро дубора зинда гардонад, њар савобе, ки амалкунандагони он суннат мегиранд, он шах-

Ќавли ёрони Расулуллоњ (с) - Касе, ки дар корњои Аллоњ (љ) машѓул бошад, Худованд корњои ўро сарбароњ мекунад, (њазрати Абубакри Сиддиќ)).

- Бузургї ба дараљаи олї ба вуљуд намеояд, бидуни ољизї ва тавозўъ, (њазрати Умар (р)).

- Тааљљуб ба он касе, ки дунёро фонї медонад ва боз њам бо он муњаббат мекунад, (њазрати Усмон (р)).

- Бисёр мардуми хор ва њаќирро аќлу дониш иззатманд кардааст ва бисёр мардуми иззатмандро љањолату нодонї залил ва хор кардааст, (њазрати Алї (р)). Аз гуфтори бузургон - Њељ гоњ мусалмонеро ба сабаби (иртикоби) гуноње, њарчанд кабира њам бошад, ваќте онро љоизу њалол нашуморад, ба куфр нисбат намедињем ва номи имонро аз вай зоил намесозем, (балки) ўро ба ваљњи њаќиќат муъмин меномем ва дуруст аст, ки (ў дар ин њолат) муъмини фосиќу бадкора мебошад, вале на кофир.

- Њар гоњ яке аз бандагони гунањкори парешонрўзгор дасти инобат ба умеди иљобат ба даргоњи Њаќ љалла ва ъало бардорад, Эзид Таъоло дар вай назар накунад, бозаш бихонад боз эъроз кунад,(рўй гардонад) бозаш ба тазарруъ ва зорї бихонад. Њаќ субњонању ва таъоло фармояд: Эй фариштагони Ман, ба тањќиќ ќабул кардам дуъои бандаамро ва ўро ѓайр аз Ман каси ди-

гаре нест, пас ба тањќиќ маѓфират кардам ўро, даъваташ иљобат кардам ва умедаш баровардам, ки аз бисёрии дуъо ва зории банда њаме шарм дорам, (мазмуни њадиси шариф аз «Гулистон»-и Шайх Саъдї).

- Усулан њар василае, ки инсонро аз ёди Худо боз дорад, њаром аст. Бинобар ин, њар гоњ нигоњ кардан ба телевизион ё гўш додан ба радио ва амсоли он инсонро аз анљоми вољибе, ки Худованд бар бандагонаш муќаррар фармудааст, монанди намоз ва дигар вољибот боз дорад, њаром мебошад, (доктор Юсуф Ќарзовї) - Озодии матбуот барои касонест, ки душмани ин миллат набошанд, балки ѓамхори ин миллату кишваранд. Њар гоњ бубинанд, ки роњбар ё масъуле коре мекунаду манофеъи миллатро зери по мегузорад, бояд бо теѓи забону ќалам ўро саркўб кард. Дар чунин њолат танќид пулест барои наљот ва тараќќиёти миллат, (устод Сайид Абдуллоњи Нурї).

- Њар њаводисе, ки аз сари њар миллату кишвар мегузарад, дар таърих сабт аст. Њаргиз њељ нерўе таърихро тањриф карда наметавонад ва ё онро ба таври сунъї ба фоидаи худ нишон бидињад. Агарчи дар таљрибаи башарї ин аъмоли зишт љой дорад, вале баъди мурури садсолањо ниќоб аз чењраи онњо бардошта шуда, мардум њаќиќати њолро дарк кардааст, (устод Муњаммадшариф Њимматзода).

- Њар ваќт эњсос кардї, ки гуноњи касе он ќадар бузург аст, ки наметавонї онро бибахшї, бидон, ки аз бузургии гуноњи ў нест, ин аз кўчакии рўњи ту аст, (доктор Ануша) - Агар натвон шаби тираро равшан кард, метавон чароѓи хонаро афрўхт; агар дунё яксара хуррам нест, метавон маскани худро гулзор сохт, агар ба дарди њама натавонем расид, дилеро метавон ба даст овард…(Муњаммади Њиљозї).

- Мегўянд, ки дарахти њувияти одамї ду реша дорад: яке Ватан, дигаре забон. Аввалї бо њукми падар асту дуввуми бо њукми модар, ( Р. Мусулмониён). Фароњамсоз Муњиддин Асозода

Зиндаву љовид монд њар кї накўном зист

Рўзи саъиди љумъа, 7-уми ноябри соли 2014 мардуми шарифи Худгифи Болои Кўњистони Мастчоњ мотам доштанд, зеро онњо яке аз љавонмардони сахї ва хушхулќи дења, эшони Абдурашидро ба манзили охират гусел мекарданд. Эшони Абдурашид њамагї 42 сол дошт ва ў дар ин марњалаи кутоњ тавонист дар ин муддат бо ахлоќу рафтори инсонияш дар дилу дидаи мардум љойгоњи хосеро касб намояд. Оре, баракати умри инсон дар он нест, ки дар дунё 80 ё 100 сол зинда монад, балки баракати умри инсон бар он вобаста аст, ки чї андоза аз Худои бузург ва Расули Ў (с) итоъат ва пайравї намудааст. Эшони Абдурашид аз соли 2001 ба сафи ЊНИТ пайваст ва пайгирона барои амалї шудани барномаи њизб талош варзид. Банда дар маросими љанозааш ширкат доштам ва шоњиди он будам, ки њама барояш оби дида мерехтанд ва мисрањои шайх Саъдї ба хотир меомад:

Ёд дорам, ки ваќти зодани ту,

Њама хандон буданду ту гирён.

Њамчунон зї, ки баъди мурдани ту,

Њама гирён шаванду ту хандон. Худоё ќабрашро равзае аз равзањои бињишт ќарор дењ!

Холов Мирзоолим раиси бахши њизб дар н. К. Мастчоњ

Таъзия Раёсати бахши ЊНИТ дар шањри Панљакент таслияти хешро љињати даргузашти узви њизб Абдуњалими Мирзоалї баён намуда, барояш аз Аллоњи бузург рањмату маѓфират ва љаннатулфирдавсро хоњон аст! Раёсати бахши ЊНИТ дар шањри Исфара ба Абдумуњид Охунов, масъули ташкилоти ибтидоии њизб дар дењаи Навгилем нисбати даргузашти бародараш таслият ва таъзияи хешро баён медорад.

Нашрия дар сомонаи www.nahzat.tj ќобили дарёфт аст,

тел: 625-77-28

Њафтанома дар заминаи гуногунандешї маќолањоеро низ ба нашр мерасонад, ки хилофи мавќеи ЊНИТ ва нашрия мебошанд. Масъулияти дурустии аснод ва далели њамагуна маводи воридшуда ба дўши муаллифон аст. Дастхат ва аксњо баргардонида намешаванд. «Наљот» меъёрњои ахлоќии фаъолияти журналистиро дар Тољикистон эътироф намудаву менамояд. Нашрия аз гузориши хабаргузорињои «Авесто», «Tojnews», «Азия плюс», «Ozodagon», «Форс», «Islamnews/ru», сомонаи родиоњои «Озодї» ва «ВВС», истифода мекунад. Њафтавор тањти раќами 0104/рз дар Вазорати фарњанги ЉТ номнавис шудааст ва бо теъдоди 4300 нусха дар матбааи “Муаттар”-и ЊНИТ ба чоп мерасад. Супориши раќами 170. Нархаш шартномавї. Суратњисоби мо: 20402972316264, «Амонатбонк»

Нишонии идора: ш. Душанбе, кўчаи Борбад, хонаи раќами 1, дафтари марказии Њизби Нањзати Исломии Тољикистон, тел: 625-77-28