Наҷот №37

«...Бешубња, њизби Худо ѓолиб хоњад буд»,

Ќуръон: сураи Моида, ояти 56

Расидан ба истиќлолияти миллї шурўъ аз даврони бехудої зањмати зиёд доштааст.

НАШРИЯИ

њИЗБИ

НАњЗАТИ

ИСЛОМИИ

ТОљИКИСТОН

№ 37 (807) Панљшанбе, 11 - уми сентябри соли 2014 -и милодї, мутобиќ ба 16 - уми Зулќаъда, соли 1435 - и њиљрии ќамарї

Озодї ва истиќлолият Ин ду мафњум аз љумлаи арзишњои аслиеанд, ки ба мантиќи онњо танњо инсони озода расида метавонад. Њамин аст, ки ин гуна мафњумњо шарњу тафсири хешро не, балки таъвил пайдо карда, онњоро ба љонибе бастагї медонанд. Пас озодї ва истиќлолият ба ном вуљуд доранд ва таќвияти ин мафњумњо тавассути њарфњои болохонадор њадафманд буда наметавонад. Тавре мегўянд, шинохти истиќлолиятро дар матне бояд љуст, ки то куљо расидани озодии тасмимгиранда эњсос шавад, инчунин дар бисёре аз масоили дигар њам, ки ба эњёи њайсияту њувияти миллат ва шакл гирифтани он дар рамузи зиндагї ба таври мустаќим ошкору њувайдо бошад. Бубинед, дар бисёр маврид ба таври ишора њарфу мафњумњое гуфта мешаванд, вале ин ишорањо њаќиќатро ошкор сохта наметавонанд, чунки мушкилоти дохилї ва хориљї имкони ошкор кардани ин гуфтањоро намедињад. Яъне тасмимгирињои мо зоњирї буда, дастнигари дигаронем, то бароямон тасмим бигиранд. Дар чунин шароит мавќеъ ва фазойи мустаќил будан эњсос намешавад ва тасмимгирифтан њам хеле мушкил мегардад. Барои ин гуна корњо бояд фазоро таѓйир дод, вале мутаассифона, гуфторамон «демократї»-сту амал бошад шўравимаоб, њатто дар баъзе њолатњо гоње зўргўёна ва гоње илтиљоомез. Ин тарзи бархурд њељ гоњ мафњуму мантиќи истиќлолиятро шакл дода наметавонад ва њар шањрванди кишвар пояи озодї ва мустаќилиятро дар дарёфти маводи ѓизої ва ором будан мебинаду бас. Бале, иќтисоди устувор ва кишоварзии ба илму техноложї такякарда, фазои матлуби зањмат кашиданњо ва таъмини имконоту шароити бењи зиндагианд заминаи аввалини истиќлолияти як инсон, вале ба њиљ сурат муњољират истиќлолу истиќлолиятро дар фањми љомеъа эљод намекунад. Ба вуљуд омадани нињодњои солими амалкунанда ва аз њама муњим шаклгирифтани фазои њуќуќї, сиёсї ва фарњангии матлуб имкони муносибатњои баробар ва озодро муњайё месозад. Вале дар мо њоло њам мардумро ба таври сунъї ва сохта муттањид карданианд, њатто аз созишномаи сулњ, ки заминасози вањдати миллист, сиёсатсозї кардаву онро арзиши як љониби хос медонанд. Сиёсати истиќлолмаоб ва воќеъиро танњо дар фазои солим шинохтан мумкин мегардад, њоло ин раванд то куљо њаќ аст, шакл пайдо кардани онро њам идеоложики роњандозишудаи элитаи сиёсї муайян мекунад. Мутаассифона, ваќте мисли миллатњои дигар возењу рушан барои истиќлолият мубориза набурдем, њатто талоши лозимеро анљом надодем, омадани он ба Тољикистон, мисли «туњфа» ба назар мерасад ё тасодуфан афтидан болои кишвару миллат бошад. Бубинед, ваќте аз сулњу созиш аз минбарњои баланд суњбат мешавад, аз чї бошад, ки дар мавриди њамдигарбахшиву ваъдањои лафзї ва расмї ишораи хурде њам сурат намегирад, ки ин як гуна беэњтиромиест нисбати мустаќилияти љониби дигар дар раъйи хеш. Њамин аст, ки рафтори гурўње болотар аз ќонунро мемонад ва натанњо хилофи ќонун, балки бар хилофи тамоми арзишњо дар муќобили гурўњи дигар сиёсат меронад, њатто љониберо аз сиёсат дур кардан мехоњад. Хулоса, озодї ва истиќлолро гурўње, ки аз ќабл истиќлолхоњонро дар мањдудият ќарор додан мехосту онро чашми дидан надошт, имрўз моли худ дониста, танњо ба шиъорпартої машѓул асту саногуфтанњо. Ин гуна истиќлолияте, ки аксарияти миллат дар муњољирату дарбадарист, љои ифтихор њам надорад ва набояд истиќлолият барои як гурўњ хизмат кунаду барои аксарият танњо њамчун орзу боќї монад, он њам истиќлолхоњони асл. Њикматуллоњ Сайфуллоњзода

- Њељ неъмате хуштар аз истиќлол нест…, аз даргоњи Худованди Карим хоњони онам, ки кишвар ва мардуми шарафманди онро аз балои вобастагї дар њифз ва паноњи худаш нигоњдор бошад. Худованд душманони озодї ва истиќлоли моро хору забун бигардонад, омин! (Иќтибос аз суханрони устод Сайид Абдуллоњи Нурї)

Адолат хоси подшоњон аст

Огоњї дар муќобила бо љањлу фаќр аст, на бо дину диндорон ё “бињишт”-и ѓарбї ва “дўзах”-и шарќї

2

11 сентябри соли 2014

www.nahzat.tj

хабар

Дафтари бахши ЊНИТ дар Мастчоњ низ баста шуд

Бале, бахши Нањзати Исломии Тољикистон дар ноњияи Мастчоњ аз дафтари кории худ мањрум монд. Пўшида нест, Нањзати Исломи Тољикистон аз ќабл беш аз дигар ташкилоту нињодњои њукуматї ба ќонун ва ќонунгузорињои кишвар пойбанд буду њаст, гуфт Илњом Беков, раиси бахши ЊНИТ дар ноњияи Мастчоњ ва афзуд, ки њоло бояд ёдовар шуду ба самъи дўстону њаводорони њизб расонид, ки моње ќабл прокурори ноњияи Мастчоњ амре ирсол дошт ба бахши ЊНИТ дар ноњия дар мавриди катъи фаъолият дар ќароргоњи худаш. Раёсати

бахши ЊНИТ дар ин ноњия пањлуњои ќонунии ин амрро мавриди баррасї ќарор дода, ба хулоса расид, ки он моњиятан дуруст аст ва дар ваќти таъинотї бояд ин амрро иљро карду расман посухе ирсол дошт ба љониби амрдињанда. Хулоса, кор ба љое расид, ки ќароргоњи бахши ноњиявии њизб дар Мастчоњ ба соњиби ќаблии ин бино, Исматуллоњ Боймуллоев бозпас гардонида шуд ва бародарони масъули ин бахш тамоми ашё ва њуљљатњои њизбиро ба љои дигар интиќол медињанд.

Кобул: КМИ натиљаи интихоботро эълон медорад

Истиќлол неъмати Худовандист Туро расад ба чањон сарварї ба

истењќоќ Туро расад ба љањон њочагї ба

истиќлол Устод Сайид Абдуллоњи Нурї, истиќлолро пайваста дар њама суњбату мањфилњое, ки доири ин масъала баргузор мегардиданд, неъмати Худовандї мегуфтанд ва агар ин њарфро касе эътироф намекунад, куфрони неъмат шудааст. Дар таърихи 8-уми сенябр дар дафтари бахши Нањзати Исломии Тољикистон дар шањри Исфара бахшида ба Рўзи Истиќлолият конфронси илмї доир гардид. Сараавал, раиси бахш, Наиљон Самеъзод аз ашхосе, ки барои касби истиќлоли миллату кишвар хизматњои шоиста, њатто ширинтарин неъмат- љони азизи хешро дар ин роњ нисор кардаанд ва бархе њоло њам дар ин чода фаъолият

доранд, ёдовар шуданд, аз љумла аз устодони равоншод Сайид Абдуллоњи Нурї, Муњаммадшариф Њимматзода, Ќорї Муњаммадљон, Ота­хон Латифї, Тоњири Абдуљаббор, Аслиддин Соњибназаров,

Љўрабой Ниёзов, Ќадриддин Аслонов ва дигарон. Њамчунин аз онњое, ки ин роњро идома мебахшанд, мисли Њочї Акбар Тураљонзода, Абдунабї Сатторзода, Муњиддин Кабирї, Сайидумар Њусайни, Муњаммадалї Њаит ва амсоли онњо, ки дар дохили њизб ва берун аз он зиёданд, ќадрдонї гардид. Баъдан дар мавриди роњи таърихии тайнамудаи фарзандони баруманди миллат барои дастёбї ба истиќлолият, ки аз даврони Сомониён сарчашма мегираду дар нињоят дар рўзи 9.09.91 аз истиќлолияти сиёсии миллї ва давлатї эълон гардид, суњбате шуд тавассути масъули корњои сиёсии бахш. Масъули иршод ва таблиѓи бахши њизб А.Каримов перомони истиќлолият аз нигоњи дини мубини Ислом, њадду њудуди он ва ѓайра суњбати хотирмон анљом дод Дар поёни конфронс бањсу барра-

сии љанбањои мухталифи мавзўъњои матрањ гардида сурат гирифт, аз љумла А.Бобоев, Р. Шарофов ва чанде дигарон фикру андеша ва дархосту пешнињодоти худро иброз намуданд.

Маќолаи танќидї - 12000 сомонї

Комиссиюни мустаъќили интихобот дар Афѓонистон тасмим гирифта, ки имрўз, 9-уми сентябр натиљаи бозшуморї ва нињоии интихоботи президентиро эълон медорад, новобаста аз оне, ки номзади даъвогар ба маќоми президентї дар музокироту муколама ба тавофуќ мерасанд ё не, изњор медорад сардори ин комиссиюн Ањмад Юсуф Нуристонї. Таври маълум, музокирот миёни ду даъвогар дар мавриди таъсиси њукумати нави эътилофї бо мусоидати ИМА оѓоз ёфт. Вале ин ташаббус, ки умеди Афѓонистонро аз буњрони сиёсї берун кашидан дошт, ба нокомї анљомид. Бенатиља анљом шудани музокиротњо дар пай изњороти Абдуллоњ Абдуллоњро ба бор

овард, ки аз эътирофи натиљаи бозшумории овозњо сарпечї карда, худро ѓолиби интихобот эълон кард. «Агар номзадњо ба тавофуќ нарасанд њам, КМИ натиљаи интихоботро эълом медорад, миллат натиљагирии раъйи хешро интизор дорад», ќайд кардааст дар изњороти ахири худ сардори КМИ. Номаълум боќї мондани натиљаи маъракаи интихоботї, ки ќариб ним сол тўл кашид, маншаи нигаронии љониби НАТО ќарор гирифт, ки њавасманди ба имзо расидани созишномаи буду боши ќисмате аз низомиёнаш аз љониби сарвари тозаинтихоби Афѓонистон аст, њамчунин дар ќишрњои алоњидаи ин кишвар, ки нисбати дурнамои кишвари худ дар ташвишанд.

Нозироти андози ноњияи Шўрообод, раиси бахши ноњиявии ЊНИТ, Мадисо Љомиевро барои «ба ќайд нагирифтан»-и бахши њизб дар нозироти андоз ба 12 њазор сомонї љарима баст. Агарчи барои чунин амалкард далели ќонунї вуљуд надошта бошад њам, вале кормандони ин нињоди андозситон дар њайати чанд нафар ба хонаи ў барои рўёнидани љарима омада, тамоми хасу тапакњои ишонро ба њисоб гирифтаанд. Тавре дар сўњбати телефонї сардори ин идора, љаноби Муњаммадї Гулов иќрор кард, «дар нозироти андози ноњия чор њизби сиёсї сабти ном шудааст, вале ин кас (масъули ноњиявии ЊНИТ) баъд аз оне гуфтем, сабти ном шавад, баръакс аз болои мо дар рўзномаи «Самак» матлаби шикоятї навишт, дар интернет њам навиштааст. Барои њамин протокол ва љаримааш кардем». Тавре дар боло ишора рафт, «љиноят»-и Мадисо Љомиев ба дараљае хатарнок буда, ки имрўз, 4-уми сентябр њайате њамчун комиссияи хос, аз љумла Фаррух Олимов-иљрочии суд, Амирхонов ва Наљмиддин Рустамов- муовинини сардори идораи андоз, лейтенант Давлат Муъминов - нозири минтаќавї ба њавлии раиси бахши ноњиявии Нањзат њозир шуда, барои рўёнидани 12 њазор сомонї чораандешї карданд. Аммо М.Љомиев мегўяд, њизб дар ноњия дафтар надорад, аз ин хотир баъзе аз љаласањои њизбиро дар хона баргузор мекунем ва њоло «комиссия хонаро љустуљў дорад, вале намедонам чї ме-

кофта бошанд? Њамаи љои хонаамро бо милиса кофтуков карда истодаанд». Агарчи дар суњбат бо сардори нозироти андози ноњияи Шурообод љанбањои њуќуќии масъаларо ба бањс кашидему бепоя будани даъвои љаримабандиро як гуна њал карда бошем њам, мутаассифона, амбитсияи курсинишинї намегузорад, ки маќомдори ноњиявии андоз аз иќдоми пешгирифтаи хеш ќафо бигардад, яъне як инсони бегуноњро санад тартиб дода, водор ба пардохти љарима сохтаанд. Дар њоле ки М.Љомиев ягон фаъолияти тиљорї надорад ва андозсупори иљтимоъї њам ба њисоб намеравад. Ин аст њамон адолате, ки аз минбарњои баланд бо ифтихор дар борааш њарф мезананд. Ба њар њол, интизор меравад, ки маќомоти нозироти андоз тибќи воќеъият ба њизби сиёсї муносибат карда, масъалаи ночизро ба мурофиъаи судї табдил намедињанд.

www.nahzat.tj

11 сентябри соли 2014

хабар

Бо умеди истиќлолияти комил

Бо арзи салому паём ба тамоми сокинони кишвар, Тољикистони азиз! Ќаблан аз Аллоњ таъоло таманнои онро дорам, ки барои њамаи мо, бандагонаш дар дунё тавфиќи тоъат ва дар охират ноил гаштан ба ризомандиашро рўзї гардонад. Њама мардуми шарифи кишварро, аз хурд то бузург ба муносибати

расидан ба бисту сеюмин солгарди истиќлолияти милливу давлатї ва љашн гирифтани он табрик гуфта, хушињои дорайнро таманно дорам. Воќеъан рањої ёфтан аз чанголи ањримании низоми бехудоии комунистї боиси шукргузорист. Танњо ва танњо Аллоњ таъоло сазовори њамду сипосгузорї барои расидан ба ин неъмат ё дарёфти он аст. Албатта, хидматњои анљомдодаи гузаштагон ва баъзе касоне, ки то њол дар ќайди њаётанд, ќобили дастгирї ва сазовори ањсан гуфтан мебошад. Барои расидан ба истиќлолият мардони ин миллат шурўъ аз даврони бехудоии комунистї зањмати зиёд кашидаанд. Дар охир орзўи онро дорам, ки Худованд њарчи зудтар барои ин миллат истиќлолияти воќеъї ва комилро дар њамаи соњањои зиндагї: сиёсату иќтисод, афкору фарњанг, иљтимоъ ва дигару дигар муяссар гардонад.

Бурди сиёсати сабру тањаммул Рўзи 8-уми сентябр љаласаи иљроияи ЊНИТ дар дафтари марказии он бо ширкати масъулини шўъбањои иљроияи марказї ва минтаќавї баргузор гардид. Дар љаласа љанбањои фаъолияти њизб дар марказ ва минатќањо, омодагї ба интихоботи парлумонии 2015 ва роњњои таќвияти фаъолият мавриди баррасї ќарор гирифтанд. Муллоббос Раљабзода, иљро­ кунандаи вазифаи раиси шуъбаи њизб дар вилояти Суѓд ва Муњаммадшариф Набизод, раиси шуъбаи њизб дар минтаќаи Кўлоб дар мавриди фаъолияти ин ду шуъба гузориш ироъа доштанд, ки бештар аз идомаи фишору монеъагузорињои баъзе аз маќомот дар ин манотиќ гуфта мешуд. Масъули шуъбаи омор ва назорати њизб њам зимни гузориши хеш то ба ду баробар боло рафтани фишорњоро тайид кард. Вале таваљљуњ ба фаъолияти њизб аз тарафи ќишрњои гуногун, ба хусус, љавонон бештар гаштааст. Пайдо карда тавонистани василаву роњњои нави тамос бо ин гуна ќишрњо, аз љумла, истифода аз техноложии муосири иртиботї, самимият ва шаффофият дар амал ва парњез љустан аз ихтилофот омилони асосии пешрафти кор дар чанд моњи ахир будааст. Муњиддин Кабирї, роњбари ЊНИТ дар шарњи болоравии натиљањо ва бењтар шудани нишондодњои фаъолият дар манотиќ гуфт: Сиёсати пешгирифтаи мо, яъне, пеша кардани сабру тањаммул дар баробари монеъаву фитнањо натиљањои худро дода истодаанд ва дар оянда ин гуна натиљањо боз њам афзоиш хоњанд ёфт. Амалњои носанљида, ѓайриќонунї ва фитнаангези баъзе доирањо таваљљуњи мардумро бештар сохта, саволњоро ба вуљуд оварда, ки чаро алайњи як њизби ќонунї чунин иќдомњоро баякборагї оѓоз бахшидаанд ва оё дар як кишвари демократї ва њуќуќбунёд чунин кор имкон дорад? Тањлили вазъ ва талош барои пайдо кардани љавоб ба ин савол мардумро ба хулосае меорад, ки ин љо њатман мушкиле вуљуд дорад.

Вале, боз њам пурсида мешавад, ки дар кист ин мушкилї? Модоме Нањзат сиёсатњояшро тибќи ќонун ва бо дарназардошти манфиъатњои милливу давлатї ва дур аз фитнаву эњсосот пеш мебарад, мушкил дар касонест, ки ин њама мушкилотро ба вуљуд меорад. Ва ин њама боиси шинохт ва таваљљухи бењтари мардум гаштааст, ки дар нишондодњои ахир инъикос ёфтаанд, тазаккур дод рањбари ЊНИТ. Љаласа њамчунин гузориши М.Њаит, муовини рањбари ЊНИТ ва раиси ситоди омодагирињо ба интихоботро шунид ва маълум гардид, ки ситод фаъолияти хешро тибќи барнома пеш бурда, масъалаи омода кардани нозирону номзадњо, инчунин гурўњњои таблиѓотиро анљом дода истодааст. Яке аз масъалањои баррасишуда, эљоди мањдудиятњо аз тарафи маќомоти њокимияти давлатї дар мањалњо њангоми гузаронидани љаласањои ташкилотњои ибтидоии њизб буд, ки масъулин онро ба роњбарияти њизб расониданд. Дастур дода шуд, ки дар ин маврид унвонии Вазорати адлия номаи расмї ирсол карда шавад ва бигузор ин нињоди нозири фаъолияти ањзоби сиёсї пањлуњои ќонунии ин масъаларо шарњ бидињанд. Зеро, маќомот дар мањал ба дархости расмии бахшу ташкилотњои њизбї дар бораи таъмини толор барои љаласањо љавоби мусбат намедињанд. Кор то ба љое расида, ки дар манзилњои шахсї гузаронидани љаласањоро њам пешгирї мекунанд

3

Парвандаи монеасозони роњи даъват “Оё хабари касоне, ки пеш аз шумо буданд, (монанди) ќавми Нуњ ва Од ва Самуд ва касоне, ки баъд аз онњо буданд, ки ба љуз Худо онњоро касе намедонад, ба шумо нарасидааст? Паёмбаронашон далелњои равшан барояшон оварданд, вале онњо дастњояшонро бар дањони эшон гузоштанд ва гуфтанд: “Мо он чиро, ки шумо барои он фиристода шудаед, инкор мекунем ва дар мавриди он чи моро ба сўи он даъват менамоед, сахт дар шаккем”. (Сураи Иброњим, ояти 9). Ин оят агарчи идомаи мантиќии хитоби Мусо (а) ва барои таъкид ва такмили мафњуми ду ояти ќаблї омада бошад њам, дар асл на сухани Мусо, балки хитоби мустаќили Ќуръон ба мункирони замони Паёмбар гиромї (с) ва баъди он мебошад. Дар ин хитоб ба сарнавишти талхи ќавмњое, ки њазорсолањо ќабл аз замони даъвати Расули Худо (с) муддате њаёти худсарона ба сар бурда, нагузоштанд таълимоти илоњї вориди афкори мардум гардад, ишора шудааст. Онњо бар иловаи он ки худашон даъвати муаллимони мактаби тавњидро напазируфтанд, дар роњи даъват монеъагузорї карданд, дар натиља дар ин дунё ба азоби илоњї гирифтор омаданд: “Оё хабари касоне, ки пеш аз шумо буданд, (ба шумо нарасидааст?) Ќуръон дар зимни суол бо ёдрас намудани ахбори пешиниён хонандаи солимфикрро водор менамояд, ки омилњои дар дунё ба азоби шадид гирифтор омадани њаќситезонро љустуљў ва муайян намуда, сипас дар навъи бархурд бо даъвати Паёмбари акрам (с) андеша кунад ва аз њар шарре, ки бар он ќарор дорад, даст кашида, рў ба сўи Худо орад. Сипас ба унвони намуна ќавмњои Нуњ, Од ва Самудро, ки њар кадом ба сабаби саркашї ва инод дар дунё дучори азоби илоњї гашта, яке ба тўфон, дуввумї ба тундбод ва саввумї ба садои вањшатнок њалок шуданд ва осорашон аз сафњаи вуљуд мањв гашт, зикр менамояд: “(монанди) ќавм Нуњ ва Од ва Самуд”. Дар идомаи оят ба як њаќиќати таърихии дигар ишора шудааст ва он ин аст, ки ѓайр аз он ќавму миллатњои зикрашон дар Ќуръон омада, дар тўли таърихи зиндагии башарият умматњои зиёди дигар низ арзи вуљуд кардаанд ва онњо њам мисли ќавмњои мазкур бо паёмбаронашон шадидан ба мухолафат бархоста буданд, вале ному сифот, њаќиќати њол ва теъдоди он ќавму миллатњо, љузъиёти таърихи зиндагї ва сарнавишти онњоро ба љуз Худо касе намедонад: “ва касоне, ки баъд аз онњо буданд, ки ба љуз Худо онњоро касе намедонад, ба шумо нарасидааст?” Дар њама асру замонњо паёмбарон барои исботи рисолаташон дар баробари ќавми хеш далелу њуљљатњои возењ доштанд: “Паёмбаронашон далелњои равшан барояшон оварданд”. Анбиёи илоњї њама бо худ далелњо ва њуљљатњои равшану возењ, яъне муъљизањое оварда буданд, ки њаќ ва њаќиќатро барои соњибони табиати солим ва идроки дуруст равшан сохта, сидќи рисолати ононро ба исбот мерасонд ва њељ љои шакку шубња боќї намемонд. Вале ба иллати он ки ќавмњояшон њозир набуданд манњаљи илоњиро дар зиндагии хеш татбиќ намоянд, он далелњоро аз љинси муъљиза надонистанд ва ба унвони њуљљати далолаткунанда бар сињати рисолати эшон напазируфтанд. Ва тасмим ба муќобала бо паёмбарони илоњї ва эљоди монеа дар роњи даъват гирифта, дари њарф заданро бар рўи онњо бастанд ва нагузоштанд, ки анбиё лаб ба калимаи њаќ бикшоянд: “вале онњо дастњояшонро бар дањони эшон гузоштанд ва гуфтанд: “Мо он чиро, ки шумо барои он фиристода шудаед, инкор мекунем” Онњо дар баробари мантиќи паёмбарон даст ба беодобї зада, шариати илоњиро, ки матни рисолати њар як аз паёмбарон аст, ќабул накарданд. Даст бар дањони касе гузоштан, киноя аз маљбур кардани шахс ба хомўш истодан ва иљоза надодан ба сухан гуфтан аст. Ин кори онњо як навъ эъломе буд, ки бояд аз сухани њаќ сарфи назар кунанд. Илова ба иљоза надодан ба таблиѓ гуфтанд: “ва дар мавриди он чи моро ба сўи он даъват менамоед, сахт дар шаккем”. Он чи ки паёмбарон ба он даъват мекарданд, эътиќод ба улуњияти Аллоњи ягона ва рубубияти Ў таъоло буд. Дар мавриди ин њаќиќати гўёе, ки фитрати инсон онро дарк мекунад, эълони шакку тардид карданд. Бо тиловати ин оят манзараи ягонае ба мушоњида мерасад: Дар њар замон ва сарзамине мустакбирони ботилмадор ваќте ќудрати низомї, сиёсї ва иќтисодии он мањалро бо макру њила ва шайтанат муддати тўлонї дар даст нигоњ медоранд ва даст ба туѓён ва зулму ситам зада, мардуми он диёрро ба зиллату хорї мекашанд, барои наљоти мазлумон паёмбаре бо паёми њаётбахши илоњї, ки бедоркунандаи афкори инсонњост, меояд. Аввалин касоне, ки бо ин паёмбар ба мухолифати шадид бармехезанд, њамин њастаи аслии туѓён ва фасоди љомеаанд. Мухолафати онњо реша дар љањл ба њаќќонияти рисолати паёмбарон надорад, балки решаи он аз зери хатар рафтани маќомашон бо омадани паёмоварони илоњї об мехўрад. Бинобар ин, барои њифзи манофеи номашрўи хеш, ки дар сояи зулму ситам ва сарватандўзї аз роњи ба торољ бурдани боигарињои мардуми он сарзамин таъмин мешавад, бо тамоми ќудрати дар ихтиёр доштаашон, ба мухолафат мепардозанд. Инчунин бо маќсади ранги мардумї додани муќовамати гурўњияшон тўдањои мардуми содалавњу зудбоварро гумроњ карда, ба майдон мекашанд ва њамин тавр худро ба унвони њомиёни мардум љилва медињанд. Њамчунин афроди хайрхоње, ки кори пуршарафи анбиёро идома дода, дар роњи даъвати мардум камари њиммат мебанданд, то рўзи ќиёмат дар њар љои олам ба ин гуна мухолафатњо мувољењ хоњанд гашт ва яќинан мухолифони онон низ њамон мухолифони паёмбаронанд.

Зубайдуллоњи Розиќ

4

11 сентябри соли 2014

www.nahzat.tj

дурнамо

СЊШ ва даъвоњои номуносиб Дар наздиктарин фурсат, яъне 12-13-уми сентябр нишасти сарони кишварњои узви Созмони Њамкории Шонхой (СЊШ) дар шањри Душанбе, пойтахти Тољикистон доир мегардад ва тавре аз раванди омодагирињо ва бањсу талошњо эњсос мешавад, ин нишаст бояд њузури густарда пайдо намояд, агар сарони ду кишвари мавриди бањс: Узбакистон ва Ирон њам ширкат намоянд. Аммо нишасти сарони СЊШ дар марњалаи феълї дар таъини сиёсатњои љањонї таъсиргузор буда наметавонад, њатто агар аъзо ва нозирони он дар баррасии масоил мавќеъи муштарак дошта бошанд. Њама гуна даъво дар мавриди таъини сарнавишти љањон тавассути СЊШ аз љониби доирањои тањлилї дар долонњои њукумати ЉТ асоси воќеъї надоранд. Љалби таваљљуњ ба нишасти Душанберо дурнамои Афѓонистон дар заминаи берун рафтани неруњои НАТО аз ин кишвар ба вуљуд овардааст. Ба ин хотир масъалаи Афѓонистон ва муносибату бархурд ба дурнамои он яке аз масоили калидии ин нишаст хоњад буд. Мањз дар њамин поя ИМА ва дар умум Ѓарб хоњиши ба таври мустаќим ширкат доштан дар нишасти душанбегии СЊШ-ро дархост кардаанд. Чун онњо корњои зиёдеро дар Афѓонистон ба њар тарзе анљом бахшиданд ва њавасманди он нестанд, ки дигарњо баъд аз берун рафтани НАТО дар майдони фарох манфиъатбардорї кунанд. Њоло дар нишасти сарони кишварњои узв ва нозиру шарикони муколамаи СЊШ, дар умум 15 кишвар ва 4 созмони байналмилалї бояд њузур пайдо намоянд. Вале инро њам набояд фаромўш кард, ки СЊШ дар заминаи бањсњои марзии 200-сола арзи вуљуд пайдо кардааст, яъне Русияву Ќазоќистон, Ќирѓизистону Тољикистон аз як тараф ва Чин дар танњої аз тарафи дигар, агарчи дар он ваќт чунин номро њоло касб накарда буд,

танњо бо пайвастани Узбакистон номи СЊШ-ро гирифт, он њам дар 15.06.01 дар нишасти сарони кишварњои узв дар шањри Шонхой- «5+1» ва то ба имрўз Туркманистон узви ин созмон нест. Ба њар њол, иќдоми аввали нишасти сарони узви СЊШ бо ибтикори Чин ба имзо расонидани эъломияе буд, ки муборизаи муштарак бо терроризму људоихоњї ва экстремизмро дар назар дошт. Эњтимол тўли ин солњо кадом корњое дар ин маврид бо ширкати нињодњои зирабти масъала анљом гирифта бошад, вале барои љомеъањои ин кишварњо натиљаи ин гуна корњо чандон рушан нестанд, агарчи аз нигоњи сохторї маркази минтаќавии њамоњангсози амалиётњои зиддитеррористии нињодњои амниятї дар шањри Тошканд мебошад. Дар ин авохир тавассути ВАО дар мавриди ташаккул ёфтани СЊШ мисли НАТО ва раќобати онњо гўмагўњое ба назар мерасанд, њатто иддае аз сиёсатшиносони тољик њам, ки тавассутии ТВТ суњбат мекунанд, диду назари хешро љиддан матрањ месозанд. Дар њоле ки раќобати ин гуна блокњои низомїсиёсиро таљриба кардем ва гўё љомеъаи љањонї аз љанги сард њам рањо ёфтааст. Вале тањаввулотњои ахир дар манотиќи алоњида, бахусус дурнамои Афѓонистон иддае аз «саргарм»-њоро ба ин тарзи бархурд тела медињад. Ба њар њол, тавассути СЊШ дар воќеъ тарњњои бузурги иќтисодї ва сохтмоние, назири роњњо ва лўлаи газу хатњои баландшиддати барќї амалї шуданд.

Њатто Чин дар як давра барои аъзои созмон 900 миллион доллар ќарзи дарозмуддат, то 40 солро пешнињод кард, ки дар ин доира Тољикистон бо пешнињоди чандин лоиња маблаѓи калонеро ба даст овард. Даъвои маќомоти Тољикистон дар мавриди берунрафт аз бунбасти баъзе мушкилоти кишвар мањз дар њамин поя тањаќќуќ пайдо кардаанд. Сањми Чин дар интиќоли молу маводњои мухталиф њамчун узви муассири СЊШ дар нисбати Тољикистон хеле зиёд аст, яъне гардиши моли хориљї аслан тавассути Чин сурат мегирад ва инро дар Вазорати рушди иќтисод ва савдои кишвар њам тайид мекунанд, ки агар Тољикистон бо 150 кишвар додугирифти тиљоратї дошта бошад, 50%-и он ба кишварњои узви СЊШ рост меояд, фикр мекунам њамин фисади тайидшуда ба Чин рабт дорад. Яъне воридоти моли Чин ба њаёти иљтимої – иќтисодии кишвари мо таъсири љиддї дорад. Аммо муносибату робитањо миёни ду узви таъсиргузори СЊШ равону ошкор нестанд, чун њар кадоме аз онњо бо стротежињои хос дар Осиёи Марказї дунболи њифз ва касби манофеъанд. Бубинед, агар Чин омодаи маблаѓи калон гузоштан дар як бонки минтаќавї њаст, вале њељ кишвари дигари узви ин созмон чунин имкониятро надоранд,

њатто Русия, чун худаш мувољљењи мушкили иќтисодист. Дар бораи Тољикистону Ќирѓизистон њољати гап задан њам нест. Дар масъалаи роњандозии лўлањои газ тавассути Туркманистону Узбакистон ва Ќазоќистон њам Русия чандон њавасмандї нишон намедињад, ки ин љо аллакай эљоди раќобат аст. Ваќте узви як созмон дар ин гуна њолатњо ба масъала аз нигоњи раќобат нигоњ мекунанд, пас дар дурнамо тањаввулот дар дохили он ногузир аст, яъне њарфи аввал бояд тавассути яке аз ин ќудратњои љањонї гуфта шавад. Пас бархўрди манофеъи ду ќудрати љањонї дар дохили як созмон ба њайси узви баробар шакл гирифтанаш зери суол аст. Бисёре аз коршиносон ба ин назаранд, ки агар кишваре, мисли Ирон дар СЊШ узвият касб намоянд, бањси пасипардагии ду ќудрати љањонї ошкор мешавад, чунки Ирон маљбур аст зимни тасмимгирињо аз якеи онњо љонибдорї намояд, албатта, тибќи манофеъи хеш. Дар ин мавридњо кишварњои кучак њам, мисли Тољикистон љасорати пуштибонї аз Русия ё Чинро пайдо мекунанд. Ба њар њол, зери бори яке аз ќудратњо ќарор гирифтани аъзои нав њам баъид ба назар намерасад ва ин раванд таъсире ба палаи тарозу мегузорад, ки вазнинї аз Русия хоњад буд ё Чин?!

Роњи њалли ќазияи Афѓонистон гузашту тавофуќ аст Дар воќеъ, Афѓонистон њассостарин марњалаи хешро баъд аз интихоботи президентї, ки ба шиддат бањсбарангезу тўлонї ќарор гирифт, аз сар мегузаронад. Агар имрўз, 8-уми сентябр ду номзади даъвогар ба маќоми президентї: Абдуллоњ Абдуллоњ ва Ашрафѓанї Ањмадзай, ки њарду дар гузаштаи наздик дар њукумати љаноби Карзай маќоми вазирї доштанд, дар мавриди таъсиси њукумати эътилофї ба мувофиќа нарасанд, тими «Ислоњот ва њамгирої» мавќеъи нињоии хешро эълон мекунад, ки оќибати он печида шудани вазъият дар Афѓонистон мегардад. Бешак, агар усулан Абдуллоњ ва Ањмадзай дар мавриди таъсиси њукумати эътилофї ба мувофиќа бирасанд њам, љузъиёти масъала ва эълони њукумати мустаќил, агарчи яке аз гузинањои тими «Ислоњот ва њамгирої» њам буд, бори дигар дар Шўрои рањбарии ин тим мавриди бањс ќарор мегирад. Пас дари тасмимгирї дар мавриди њар гузинае боз аст. Аммо Худо кунад, ки таъсиси њукумати эътилофї гузинаи ягона ќарор бигирад, албатта, дар заминаи тавофуќи љонибњои бањс, ило тавре Атомуњамади

Нур эълон дошт, мардум ба хиёбонњо мерезанд ва дар ин сурат њалли масъала тўл мекашад. Ва оќибати майдонрезињои «норинљиву сабз»-ро њам дар дигар нуќоти њассоси олам шоњид будему бо чї љое расидани онњоро низ. Чизи дигаре низ њол фаромўш нашудааст, ќабл аз расидан ба тавофуќи сиёсї миёни Абдуллоњ ва Ањмадзай, ки бо ташаббус ва ибтикори котиби давлатии ИМА дар бораи таъсиси њукумати вањдати миллї сурат гирифт, њаводорони «Ислоњот ва њамгирої» дар хаймаи Лўи Љирга аз Абдуллоњ талаб карданд, ки њукумати мустаќили худро эълон намояд, аммо ишон барои анљоми ин кор муњлати мадиде хост. Аммо тавре дар боло ишора рафт, миёнљигарии маќоми ИМА чунин як тасмимгириро дар он ваќт барњам зад. Њоло дари ин гуна тасмимгирињо боз аст, чунки ба тавофуќ расидани Абдуллоњ ва Ањмадзай зери суол ќарор дорад. Барак Обама, президенти ИМА бо таваљљуњ ба вазъияти њассос дар дохили Афѓонистон ва атрофи он дар гуфтугўи нави худ бо ду номзади даъвогар ба маќоми президентї аз онњо талаб карда, ки бо тавофуќи љонибайн дар самти сиёсї ва техникии масъала пеш бираванд ва ташкили њукумати вањдати мил-

лиро барои дурнамои ин кишвар муњим бидонанд. Аммо тими «Тањаввул ва тадовум»-и љаноби Ањмадзай чї мавќеъ дорад? Ба њар њол, ин тим эълони њукумати мустаќилро дар Афғонистон аз сўи раќибони хеш роњи њалли ќазияи сиёсї намедонад ва аз тими «Ислоњот ва њамгирої» даъват карда, ки њар як хостаи худро аз тариќи муколама ва гуфтугу матрањ намояд. Ба њар њол, маълум нест, ки дар мавриди љанљолњои сиёсии ду номзади даъвогар, Барак Обама, ки наздик ба як соат бо њар яке аз онњо суњбат дошта, чї таъсире дар раъйи ишон гузошта бошад? Ва чаро њељ кишвари Осиёи Марказї,

ки дурнамои вазъиятро дар Афѓонистон баъд аз берун рафтани нерўњои НАТО мусбї намебинанд, боз њам дар пайдо кардани роњњалњои матлуби ќазияи интихоботии Афѓонистон талош намеварзанд? Таври маълум, даври дувуми интихобот ва эълони натоиљи муќаддамотии он, аз ѓолибияти Ањмадзай бо 56% ва маѓлубияти Абдуллоњ бо 43%-и овозњо дарак дод. Дар њоле ки Абдуллоњ Абдуллоњ миёни тамоми номзадњои интихоботї дар даври аввал аз њама зиёд, 45% раъй ба даст оварда буд. Пас натиљагирии эълоншудаи даври дувум ва бозшумории ќуттињои раъй мушкилро њал мекунад?

www.nahzat.tj

11 сентябри соли 2014

воќеъият Бознашри матлаби Муњаммад Муњиќ, пажуњишгари масоили диниро ба он хотир лозим донистем, ки омўзанда мебошад ва њар хонандаи огоње зимни баррасии раванди бархурду муборизањои сиёсї омилу сабабњои монандеро дар кишвари хеш ба мушоњида мегирад. Пас ин як раванди маъмулие будааст дар кишварњои мусалмонї ва бояд аз амалкарди исломгароёни Туркиё таљриба андўхт. Бале, пирўзии Раљаб Таййиб Урдуѓон дар интихоботи раёсатиљумњурии Туркия хушњолии бисёре аз љамоъатњои исломиро дар дигар кишварњо низ дар пай доштааст ва гурўњњое, ки зери унвони исломи сиёсї дастабандї мешаванд, ин пирўзиро њамчун пирўзии худ љашн гирифтанд. Аммо ин эњсоси њамбастагї то куљо бар воќеъият такя дорад? Оё дастафшонии ањзоб ва гурўњњои ёдшуда бар асоси шабоњати воќеъист ё он гунае, ки Мавлоно гуфтааст: Њар касе аз занни худ шуд ёри ман. Исломгароёни Туркия барои шакл додан ба андешаи худ аз ду манбаи фикрї бањра гирифтаанд: яке тасаввуф, махсусан андешањои Мавлоно ва дигаре мазњаби Њанафї, ки идомаи мактаби ањли раъй ва аќлгаротарин гароиши фикрї дар миёни љараёнњои ањли суннат аст. Ин табори фикрї ва њифзи фосила бо гароиши салафї аз чашми аксари дигаре аз њаводорони исломи сиёсї пинњон монда, то кунун љиддї гирифта нашудааст. Гароиши салафї бо бастани даричањои тафаккури озод ва таъкиди муфрит бар пайравї аз салаф (пешиниён), ба густариши зењният ва тарзи тафаккуре доман зада, ки дарро ба њар гуна навоварї ва ибдоъ мебандад. Аз манзари хостгоњи иљтимоъї, исломгароёни Туркия ѓолибан мутааллиќ ба табаќоти шањрнишинанд ва ба њамин далел хотири умуми мардуми турк аз бурузи хушунат осуда будааст. Дар таљрибаи бисёре аз љараёнњои исломи сиёсї он чї дар зоњир ба номи муборизаи исломї хонда мешавад, дар умќи худ набарде аст миёни манзумаи арзишњои шањрї аз яксў ва арзишњои рустоиву ќабилаи аз сўи дигар. Набарде, ки гоње хушунатбор њам мешавад. Даъво бар сари мазоњир ва намодњои мазњабї монанди тарвиљи њиљоб байни бонувон ва гузоштани риш дар миёни мардон, ки аз сўи дигар созмонњои исломї бисёр љиддї гирифта мешавад, яке аз намунањои ин тафовут аст. Исломгароёни Туркия танњо бар “њаќ”-и њиљоб барои хонумњо таъкид кардаанд ва на “таклиф”-и њиљоб, ки ду мабнои мутафовитро дар нигаришу љањонбинї ба намоиш мегузорад. Шояд боризтарин тафовути љараёни исломгарої дар Туркия мавзеъи он нисбат ба секулоризм бошад, бар хилофи дигар љунбишњои исломи сиёсї, ки секулоризмро намоди куфр медонанд. Урдуѓон дар аввалин рўзњои вуру-

5

Пирўзии исломгароён: фурсатњо ва чолишњо ди Ихвонулмуслимин ба интихоботи Миср, дар гуфтугўе бо телевизиони “Мисри дрим” хитоб ба њаводорони ин њаракати сиёсї гуфт: Онњо бояд дарёбанд, ки секулоризм на ба маънои бединї, балки ба маънои эњтиром ба њамаи адён ва эътои озодии тадаюн барои њар фард аст. Онњоро лозиму бењтар он аст, ки дар Ќонуни асосї таъкиду тасрењ кунанд, яъне давлат нисбат ба њамаи адён мавзеъи яксон дошта бошад. Њангоме давлат чунин мавзеъ дорад, њама эњсоси амн мекунанд, њатто касоне, ки диндор нестанд, зеро давлат вазифадор аст, ки ба андозаи диндорон эњтироми бединонро низ дошта бошад. Давлати Туркия бо њама робита ва мавзеъи яксон дорад ва ин њамон чизест, ки Ислом мехоњад ва таърихи мусалмонон бар он таъкид дорад. Аксарияти њаракатњои сиёсї мухолифат бо дигарон, махсусан бо Ѓарб ва мазоњири тамаддуни ѓарбиро бахши бунёдие аз њувияти худ сохта, набард бо онро аз вазифањои худ эълон кардаанд. Аммо исломгароёни Туркия бар исломї будани њувияти худ таъкид кардаанд, бидуни он ки онро лузуман бо маънои душманї бо Ѓарб ва љабњагирї дар муќобили он тафсир кунанд. Ба њамин далел аст, ки онњо илова бар њампаймонї бо Ѓарб ва узвияти кишвари худ дар НАТО, талош барои узвият дар Иттињодияи Аврупоро дар таблиѓоти интихоботии худ гунљонда, муждаи онро борњо ба мардуми Туркия њам додаанд. Сиёсати Туркия дар солњои њокимияти Њизби адолат ва тавсеъа, сиёсати амалгарої буда, бо он чи расман ба номи сиёсати исломї пардозиш мешавад, миёнае надоштааст. Равиши амалгароии исломиёни Туркия аз љинси сиёсатњои роиљ дар дунёи имрўз аст ва на оне, ки баргирифта аз “ассиёсатуш шаръия” ё низоми хилофати исломї ќаламдод мегардад. Дар арсаи иќтисодї бозори озод ба сабки ѓарбї-амрикої равише будааст, ки исломгароёни Туркия дар пеш гирифтаанд ва то кунун касе аз онњо нашнида, ки бањсе љиддї ба номи

иќтисоди исломиро матрањ кардаву худро аз таљоруби дунёи ѓарб бениёз дониста бошанд. Дигар љунбишњои исломї чизеро, ки худ иќтисоди исломї мехонанд, роњгушои мушкилоти башар дар асри њозир аст, агарчи то кунун њељ тарњи иљроие њам аз он ироя накардаанд. Албатта, бисёре аз донишмандон ва соњибназарони мусалмон чанде ќабл пазируфтаанд, ки чизе ба номи иќтисоди исломї вуљуд надорад ва он чї аз нусуси Ќуръони карим ва суннати Паёмбар(с) ё таљрибаи мусалмонони садри ислом ба даст меояд, танњо маљмуъае аз арзишњои ахлоќист, ки бояд дар арсаи иќтисод дар назар гирифта шавад. Дар заминаи миллї, исломгароёни Туркия миллатро ба маънои мудерни он, ки тавассути миллигароёни турк поягузорї гардидааст, ба расмият шинохта, њељ гоњ барои рад кардани он иќдом накардаанд. Онњо роњеро ёфтаанд, ки битавонанд њувияти миллии худро бо њувияти исломии хеш оштї бидињанд ва бо он ки ба манофеъи миллии Туркия ва пайвандашон бо турктаборони дигар кишварњо боварии ќотеъ доранд, њамзамон ин пайвандњоро дар таноќуз бо њувияти исломии худ намедонанд. Дигар љунбишњои исломї бо таъкид бар маќулаи уммат дар муќобили миллат, навъе аз ибњом ва ошуфтагии назариявиро дар љомеъањои мусалмонї доман задаанд, зеро чорчўби њуќуќии уммат дар љањони имрўз бар мабнои ќавонин ва паймонњои байналмилалї ќобили таъриф нест ва бештар ба як њувияти шиновари мутааллиќ ба асрњои миёна ирљоъ медињад. Исломгароёни Туркия дар таъомул бо мудернизм низ масири мутафовитеро тай кардаанд. Онњо дар садади он њастанд, ки бо афзудани унсурњои исломият бар раванди модернизатсияи кишвар костагињоеро, ки дар ин раванд медиданд, ислоњ кунанд. Дар таљрибаи бештари љунбишњои исломї модернизатсия навъе тањољуми фарњангї таъбир шудааст, ки барандозии дин бахше аз он аст ва аз ин љињат бояд ба муќобили он бархост. Исломгароии Туркия аз матни модернизатсия сар баровардааст, ба унвони такмили намунаи ватанї ва на во-

куниши хасмона дар баробари он. Бо њамаи инњо ќазовати нињої дар бораи мизони муваффаќияти љараёни исломгарої дар Туркия њануз пеш аз ваќт хоњад буд, зеро ин љараён бо чанд осебпазирї рў ба рўст: - Нахуст, ин ки љањиши љадиди ин љараён каме баста ба шахсияти харизмотики Раљаб Таййиб Урдуѓон аст ва ба таври табиї љараёнњои муттакї ба фард ба њар њол бо пурсишу чолишњое ру ба руст.

- Дуввум, ин љараён бо сабку сиёќи љадидаш бо озмунњои фаровони дохилї ва хориљї њам ру ба рўст. Муќобилаи сахт бо мухолифон ва мунтаќидони мазњабиву секулор ва бурдани љомеъа ба вазъияти дуќутбї, ки то њадде шакл гирифтааст, яке аз ин чолишњост.

- Саввум, чобукї дар арсаи амал наметавонад боиси бениёзї аз пухтагї дар арсаи назария ва тафаккур гардад. Бо њамаи тањаввулоте, ки дар Туркия рух дод, њанўз аз зуњури мутафаккирон ва назарияпардозони барљастае, ки нигаришњои калони тамаддуниро бо пуштивонањои фикрїфалсафї тарњ кунанд, нишонае нест.

- Бархе аз муваффаќиятњои исломгароёни Туркия бархоста аз њамсўии онњо бо кишварњои ќудратманди ѓарбист. Бо он ки дар зоти худ ин эрод нест, аммо ин эњтимолро бо худ дорад, ки агар рўзе тањаввулоти сиёсї боиси фосила ва заъфи ин њампаймонї гардад, метавонад тазалзулеро дар пай биёрад, ки бархе аз кишварњои љанубї- шарќии Осиё дар поёни дањаи 90-ум аз сар гузарониданд. Дар поён муваффаќиятњои исломгароёни Туркия дар тарсими чењраи љадиде аз исломгарої, ки аз мизони болои маќбулият дар дохилу хориљ бархурдор бошад, таљрибаест барои бисёре аз љунбишњои исломї, аз љумла дар Осиёи Марказї. Судмандии ин таљриба барои љунбишњои исломї замоне дучандон хоњад шуд, ки шуљоъати бознигарї дар мабонии идеологии худро низ пайдо кунанд, њамон гунае, ки исломгароёни Туркия карданд. Баргардонанда, Б. Ќаюмзод

6

11 сентябри соли 2014

www.nahzat.tj

адами адолат

Кашмакашњои идоманок дар бозори «Ином» «Одамони Шањритус дар оѓоз ба мо гуфтанд, ки ин корро накунед, зеро ин одам дар бораи обод кардан муќобилият намекунад, вале баъдан кашида мегирад. Ин гапро бо худи Муњибуллоњ ба миён гузоштем ва ў гуфт, њар кї ин суханонро мегўяд, душмани ман аст. Шумо, ба љои апаам бошед, акам ба љои бародарам, њамин љои ноободро обод кунед, дигар њарчи шуд, ошатон шавад», гуфтааст Санавбар Абдуллоева, ки имрўз њамчун соњибмулк, тавре худи ў мегўяд, бо Муњибуллоњ Саъдуллоев, раиси ноњияи мазкур барои њифзи моликияташ дар мубориза ќарор дорад. Бањси бозори «Ином» ду сол боз идома дошта, баррасии 10 парвандаро пушти сар гузоштааст. Агар љониби даъво, яъне онњое, ки як ќисмати бозорро аз худ кардан мехоњанд, бори дигар ба прокуратура мурољеъ шаванд, тавре аз навори видеої бар меояд, бањс дар заминаи парвандаи дигар идома пайдо мекунад. Бале, ваќте инсон раванди бархурди даъвоњоро, ки яке гўё раиси ноњияи Шањритус, Муњибуллоњ Саъдуллоев, додарарўси Президенти ЉТ асту дигаре оилаи Абдуллоевњо аз тариќи навор тамошо мекунад, нафраташ нисбати ин гуна амалкардњои ѓайриахлоќї, аз њар љонибе њам бошанд, зиёд мешавад. Дар воќеъ, дар чунин як марњала, бахусус даъвопароканињои истиќрори «давлати њуќуќбунёд» ваќте дар мав-

риди бањсњои мављуд бо афроди огоњ табодули афкор сурат мегирад, њама як њарфу ибораро такрор мекунанд: њама чиз ба хотири «зада гирифтан» асту бас. Додгоњи олии иќтисодї чанде ќабл сањмияњои ширкати «Ином», ихтиёрдори ин бозорро миёни ду нафар: Бурњон Абдуллоев ва Холназар Достиев гўё таќсим кард ва барои иљрои ин њукм, рўзи 5 сентябр њайате бо шомили намояндагони додгоњ, кумитаи андоз, пулис ва њукумати ноњияи Шањритус дар мувофиќа бо Муњибуллоњ Саъдуллоев, ки шарики тиљоратии Холназар Достиев муаррифї мешавад, ба бозор омаданд, аммо ба муќовимати соњибмулки аввалї мувољљењ шуданд. Ин њама бархурдњои лафзї дар навори видеої возењу рушан аст, яъне бањси тезутунди беш аз яксоатае идома пайдо кардааст. Њоло тибќи гуфтаи вакили мудофеъи Холназар Достиев ва Муњибуллоњ Саъдуллоев, онњо санад тартиб дода, аз болои хонум Санавбар Абдуллоева ва дигар нафароне, ки барои амалї кардани њукми додгоњ мухолифат кардаанд, ба додгоњ шикоят мебаранд. Таври маълум, њукми Додгоњи олии иќтисодї дар мавриди ба таври баробар: 50 ба 50 таќсим кардани бозор вуљуд дорад, дар њоле ки бозори мазкур соли 2006 ташкил ёфта, сањмияњои он ба Бурњон Абдуллоев (20%), њамсараш Санавбар Абдуллоева (60%) ва писараш Ином Абдуллоев (20%) тааллуќ доранд. Вале дар мавриди мављудияти њељ гуна санади дигари ќаблие чизе гуфта намешавад, яъне соњибмулк бу-

дани Холназар Достиев ва Муњибуллоњ Саъдуллоев вуљуд надорад. Танњо аз мављудияти як санаде гуфта мешавад, он њам њукми Додгоњи олии иќтисодї дар мавриди «туњфа»-и 50%-и бозор ба нафарони дигар. Пас сабаб чист, ки хонаводаи Абдуллоевњо ба иљро шудани њукми додгоњ мухолифат мекунанд? Вакили мудофеъи ин хонавода, Бузургмењр Ёров дар ин маврид ба ин назар аст, ки бозор то ба њол ќонунан ба оилаи Абдуллоевњо тааллуќ дорад, зеро сањмияњои бозорро додгоњ бекор накардааст. Яъне ќабл аз њама ин сањмияњо, агар аз нав таќсимбандї мешаванд, онњоро бояд Вазорати молия тасдиќ намояд. Гузашта аз ин, Додгоњи олии иќтисодї дар пайи шикояти Абдуллоевњо аз болои њукми содиркардаи ин нињод хулоса дод, ки њалнома дар бораи 50 ба 50 таќсим шудани бозор камбуд дорад ва иљрои он дуруст нест. Тарафњои бањс бояд мушаххас кунанд, ки бозор бо чї ќисмате таъсим мешавад ва кадоме аз ќисматњоро љонибњо ба худ муносиб мебинанд. Аммо феълан, њайати худхондае дар мувофиќа бо Муњибуллоњ Саъдуллоев «таъсис» ёфта, ваколати додгоњро ба худ гирифтаанд, яъне таќсимбандии бозор, ки ин баромадан аз њадди ваколатњои хизматї ва бењурматї ба адолати судист, гуфтааст вакили мудофеъ. Дар баробари ин гуфтањо вакили мудофеъи љониби дигар гуфтааст: шањодатномањои соњибмулкии оилаи

Адолат хоси подшоњон аст фармони Ленин, истисмори одам аз тарафи одамро барњам додан хоста, рўзи кории 8-соатаро ташкил карданд. Шиорашон, «нест кардани кулак њамчун синф» буд. Аз рўи як ѓазали Лоњутї маълум мешавад, ки бар зидди истисморчиён муборизаи беамон бурда будаанд:

Камбаѓалњои љањонро муттањид бояд

намуд, Љанг бо урдуи истисмор мебоист кард.

Ваќте «Шоњнома»-и Фирдавсиро хондам, огоњї ёфтам, ки шоњи одил дўсти љомеъаи башарї ва шоњи ноодил душмани он мањсуб меёбад. Фарќ миёни он ду шахсе ёр ўро дар

бар аст, Бо дигар он ки ду чашми пурхумораш

бар дар аст.

Љамшед шоњи одил буд, ки имрўз њам мардум баъзе аз маъракањоро, «базми љамшедї» ё маъракаи муносиб мегўянд. Зањњок бошад шоњи золим буд ва 17 фарзанди Коваро туъмаи моронаш кард Њамин аст, ки номи Љамшед ва Зањњок њамчун рамзи некиву бадї дар таърих зикр мешаванд. Яъне яке сазовори рањмату дигаре лаънат аст. Дар адл Анушервон, дар љавонмардию хайрхоњї Њотами Тайро њам таърих њељ гоњ фаромўш нахоњад кад. Парвардигори Раббулоламин Паёмбари мо њазрати Муњаммад(с)-ро барои даъват фиристод, ки њаќќи мазлумонро аз золимон биситонад. Ин фармони Худоро Паёмбар (с) ба пуррагї анљом дод. Болшевикон дар даврони Шўравї бо

Аммо худи болшевикњо чунон халќро истисмор намуданд, ки њатто Њаљљољи золим накарда буд. Андози вазнин болои мардум, монанди гўшт, пашм, равѓан, тухм ва ѓайрањоро бор карданд, ки халќро нимбарањнаю нимгурусна кард. Дар он ваќт, мисли имрўз њам ба доди мардум касе намерасид. Чуноне шоир гуфтааст: Агар гўям, љањоне дар ѓам афтад, Ба рўзи тўйи мардум мотам афтад. Њамонаш бењ, ки сўзад пайкари ман, Равад барбод бо хокистари ман. Дар солњои «репресияи истолинї» зулм аз ин њам бештар буд, шахси босаводу шуурнокро дар ѓорњои Кангурт мепаронданду мекуштанд ё бадарѓа мекарданд ба Сибир. Ин амал зери номи «тройка» анљом мегирифт. Мо њам шоњиди он рўзњоем, марду зани тољик чунон бењуќуќ буданд, ки њатто мард зани худро соњибї карда наметавонист. Дар ваќти дарави ѓалла, ки онро «шабдарав» мегуфтанд, занњо дар сањро хоб мекарданд. Мардон ба корњои дигар, хирманкўбию ѓалласупорї банд буданд, њафтае як бор ба ѓаллазори колхоз рафта, аз сардори бригада зани худро шабе барои либосшўї љавоб мепурсиданд. Агар бригадир љавоб медод, хуб, вале маъмулан љавоб намедод. Мард аз кор меомад, зани худро дар хона намедид, зеро мардро нопурси-

да ба кандани канали калон мерафт. Хушбахтона, Худованд дар соли 1953 Н.С.Хрушевро ба сари ќудрат овард ва ў њамаи андозњои барзиёдро манъ карду дигареро бахшид. Мардуми бадарѓашударо, ки дар солњои «репресияи истолинї» њамчун бой ё мулло гуфта, «тройка» карда буданду зинда монданд, озод кард. Мардњои аз бадарѓа баргашта зиндагии озоди зиёде надоштанд. Н.С.Хрушев обрўи партияи коммунистиро њам то љое камранг карда тавонист, он њам тавассути таъсиси Раёсатњои кишоварзии бузург ва онњоро болои райкомњо њукмфармо сохт, њатто се райком зери итоъати онњо ќарор гирифт. Н.С.Хрушев љасорат намуда, шахспарастии Сталинро ба тамоми миллатњои Шўравї муаррифї кард. Дар воќеъ, танњо дар даврони Хрушев мардуми тољик соњиби нон шуданд. Вале афсўс, ки ин кор дер давом накард, ўро ваќте дар осоишгоњ буд, КМ КПСС аз вазифа собукдўш кард. Њоло дар ноњияи Данѓара касеро аз кор озод кунанд, мегўянд: «монанди Хрушев озодаш карданд». Яъне мисли Бањроми Гўр, ки дар гўр афтонида буданд, дигар подшоњи одил пайдо нашуд. Шоире гуфтааст:

Он ќаср, ки Бањром дар ў љом гирифт, Рўбоњ бача карду шер ором гирифт. Бањром, ки гўр мегирифтї њама умр, Бингар, ки чї гуна гўр Бањром гирифт? Бо сари ќудрат омадани Л.И.Брежнев,

бехудоии ленинї идома пайдо кард, то ба сари ќудрат омадани Горбачёв. Таърих њељ гоњ ин хел подшоњи одилу матиниродаро, ки њатто аз бањри мансаб гузашта, ќолаби режими бехудоиро шикаст, ёд надорад. У аввалин шуда њамроњи њамсараш ба калисо рафту ибодат кард. Пардаро аз рўи атеистон

Абдуллоевњоро додгоњ бекор кардааст, вале Холназар Достиев аллакай чунин як шањодатномаи 50%-и бозорро дар даст дорад. Ба њар њол, чунин ба назар мерасад, ки Муњибуллоњ Саъдуллоев, љињати ба даст овардани бозори «Ином» аз амбитсияи маќомдорї даст кашиданї нест. Агарчи дар гузашта кадом ањди лафзие барои обод сохтани ин мањалли ноободи ноњия миёни ў ва соњибмулкони феълї сурат гирифта бошад њам, даъвои риояи ин гуна ањдњо кайњо аз байн рафтааст. Вале хонум Санавбар Абдуллоева, њамчун яке аз соњибмулкони бозори «Ином» ба шиддат њуќуќи хешро њифз кардан мехоњад. Пас бубинем, ки адолати судї ин навбат то куљо тањаќќуќ пайдо мекунад: маќомдори њукуматро њаќ медонанд ё соњибмулкони аслиро? бардошт ва ба њамаи коммунистон исбот кард, ки Худо њаст ва њамаи пайѓамбарон барњаќанд. Барои њамин дар асри ХХ дар арсаи љањонї бояд президенти одил, монанди Анушервон шинохта шавад. Зеро президентњои дигар барои мансаб њазорњо нафарро мекуштанду мекушанд. Бубинед, имрўз дар Тољикистони мо барои мансаб шуда, обрў ва шаъну шарафи миллатро дар арсаи байналхалќї мерезонанд. Њамин аст, ки Горбачёвро Анушервони одили сонї мешуморем, зеро ў шахси андаке набуд, барои барњам задани Сарќонуни империяи Шўравї, виљдони пок ва дўст доштани дину оинашро авлавият дода, мансаби президентиро њам сарфи назар кард ва ба љумњурињои ин импературї истиќлолият дод. Дар Тољикистон барои он ки мансаб аз даст наравад, интихоботњоро њам таќаллубї мекунанд. Муллоњоро дар шабакаи бо ном «Нури Нањзат» ба намоиш гузошта ба љањониён муаррифї мекунанд, ки миллати тољикро на танњо авомаш фасодкор аст, балки муллою эшонњояш зинокоранд. Мо аз ин гуна корњо шармамон меояд, ки эњтимол љањониён бипурсанд: Э.Рањмон аз кадом миллат бошад? Охир мурдањои њамаи моро, ваќти ба зери хок супурдан мулло мусоидат менамояд. Мумкин бигўянд, ки аз чунин миллати фасодкор инсони солим бадар намеояд. Аммо ин масъала беш аз пеш дарди моро афзоиш бахшидаасту ѓамгинем бањри ин миллат ва ватан. Шоире гуфтааст: Ѓам гирди сари пурњунарон мегардад, Шодї ба дили бењунарон мегардад, Њар кас, ки дар ин замон суханфањм

нашуд, Њайвонсифатест гирди љањон мегардад.

бахши ЊНИТ дар ноњияи Данѓара

www.nahzat.tj

11 сентябри соли 2014

тазод

7

Мушкилоти хатти форсї: андешањо ва монеъањо Забони муштараки тољику иронї то таъсиси Тољикистони шўравї форсї ном дошт. Вале дар даврони шўравї дар ростои сиёсати људосозии њувияти фарњангии Мовароуннањр аз фарњанги иронї ва љањони форсизабонон ба вижа Ирон, номи ин забонро аз форсї ба тољикї таѓйир доданд. Њаќоиќу шавоњиди таърихиву илмї ин номгузории амромезро, ки ошкоро моњияти сиёсї дошт, такзиб менамояд. Тамоюли њукмронони Русияи тезарї ва исрори њукмронони давлат дар замони Шўравї, ки гароишњои пантуркизм низ аз он љонибдорї мекард, њамвора бар људосозї миёни ду пораи Ирони фарњангї ва љаъли њувияти наву орї аз мазоњири ирони фарњангї барои Вароруд, бахусус сарзаминњои тољикнишин буд. Вале ин сиёсати фарњангї мавриди тайиди ањли донишу адаб ќарор надошт. Бартолд, донишманди машњури рус дар оѓози ќарни гузашта таъкид доштааст: «Тољикон намояндагони тиљорат, њунар ва дар маљмуъ фарњанги ирониёнанд», (Василий В. Бартолд. Гузинаи маќолоти тањќиќї. Тењрон, 1979. С 332). Бо вуљуд, дар давлати шўроњо аз хондани забони форсї ба номи асили он ба шиддат парњез мешуд, вале донишмандоне чун Садриддин Айнї тавонистанд бо ривољи истилоњи «адабиёти форсу тољик» дар адабиёти илмии Шўравї, то њадде ин сиёсати фарњангии Маскави ваќтро тармим намоянд. Аммо дар даврони тасаллути Русияи тезарї бар Мовароуннањр, забон ва адабиёти форсї ба њамон сарнавиште гирифтор омад, ки дар Њиндустон нис-

бати он сурат гирифта буд. Тафовути муњим ва љиддї миёни оќибате, ки бегонагони муњољим дар Њиндустон ва Мовароуннањр барои забону адабиёти форсї раќам заданд, ба бошандагони асили Вароруд, яъне тољикон боз мегардад, ки забону адабиёти форсиро дар ин сарзамин бо дилу љон посдорї намуданд. Имрўз адабиёти муосири се кишвари форсизабони Ирону Афѓонистон ва Тољикистон љуз барои мутахассисини ин соња он гуна, ки шоиста аст, барои њамдигар шиносонда нашудааст. Табиист, ки адабиёт агар љавлонгањи фарох барои арза ва наќд наёбад, кадом маљоле барои рушд ва бахте барои љањонї шудан нахоњад ёфт, агарчи бисёре аз осори адабї аз забоне, ки ба он офарида шудааст, ба дигар забонњо тарљума мегардад. Вале осоре, ки ба забони роиљи бахши бештаре аз љамъияти башарї халќ мегарданд, бахташон барои љањонї шудани ин осор њамвортар ва бештар аст. Рўзе рўзгори адабиёти фохири форсї аз дили Чин то ќалби Аврупо хонандагони бешуморе дошт, ки ин осорро ба забони асл мехонданд, на аз тарљума ва бо ин забон асар њам эљод мекарданд. Дар њамон рўзгорон ин забон аз забонњои аввали омўзишии империяњои воќеъ дар ин густараи васеъ буд. Аммо ба иллати дигаргунињои эътиќодиву фарњангї ва падидањои истеъмор ва таѓйири низомњои сиёсї ва тањаввулоти иќтисодиву иљтимоъї, густараи ривољи забони форсї ба тадриљ мањдуд ба сарзаминњои хостгоњи ин забон шуд ва имрўз забони роиљу расмии се кишвари Ирону Афѓонистон ва Тољикисон аст. Њамон сабабњое, ки густараи ривољи забони форсиро танг намуд, камобеш муљиби ошуфтагии забони меъёр ва мактуби ин се кишвари форсизабон низ гардид. Имрўз дугонагии алифбои ин за-

бони ягона дар шумори муњимтарин авомили нуќсони забон миёни форсизабонон гардидааст. Таѓйири алифбои забони форсї ба алифбои лотин ва пас аз он сириллик ва љойгузин шудани забони русї ба унвони забони донишу пажуњиш барои дањсолањо, дигаргунии фаровонеро дар забони форсии тољикї сабаб гардид. Дар ин раванд тафовутњои ќобили мулоњизае дар таъбиру сохтор ва ќоидањои забонї, миёни форсизабонони се кишвари бародар бо форсии тољикї падид омадааст. Бе тардид бозгардонии таровати забони форсї дар Мовароуннањр ва татбиќи он бо талаботи замона, дар пайванди њарчи зудтари ин дарёча ба дарёи хурушони забони форсї дар берун аз ин сарзамин аст ва танњо роњи ин пайванд, эњёи алифбои форсист. Њасрат ва афсус, ки миллионњо форсизабонон ба далели дугонагии хат, аз дастрасии мустаќим ба адабиёти муосир ва дигар тавлидоти мактубии Тољикистон дар њама њавзањо мањрум мебошанд, рў ба афзоиш дорад. Њамон гуна, ки миллионњо тољик аз дастрасии мустаќим ба њазорон асар аз матнњои адабиёти классикии худ ва садњо асари фохир ба забони форсї дар њама њавзањо, ки дар Ирону Афѓонистон ва дигар љойњо мунташир мегардад, боздошта шудаанд. Бо таваљљуњ ба расмият ёфтани забони форсии тољикї дар Тољикистон ва љойгузинии он бо забони русї дар ќолаби сутуњи омўзиш ва таназзули саводи русї дар ин кишвар, таѓйири алифбои сириллик ба форсї њамон гуна, ки аксари андешамандони тољик таъкид доранд, танњо масирест, ки аз табдили муњити илмиву фарњангии Тољикистон ба як ботлоќи ошкор љилавгирї менамояд. Аммо аз сиёсате, ки дар Тољикистон барои гузариш ба хати форсї дида ме-

шавад, бешак, њатто дар дарозмуддат барои вуруд ба ин марњила кофї нест. Ду омили муњим монеъаи асосї дар ин роњанд: 1. Набуди иродаи таъинкунандаи њокимият ва иљмоъи нухбагони сиёсї, илмї ва фарњангї бар таѓйири алифбо аз сириллик ба форсї, ки далоили ин фиќдони гуногун ва пардохтан ба он аз њавсала берун аст.

2. Таѓйири алифбои сириллик ба форсї дар баландмуддат, бо барномарезињои даќиќи илмї-фарњангї ва иљтимоъї, њазинаи молии бисёр сангинеро талаб мекунад. Пояи иќтисодї, илмїфарњангї ва иљтимоъии Тољикистон ба танњої, ба вижа дар њоли њозир, ќобил ба тањаммули ин бор нест. Шуњрат Набиев

Ќонуни “шикастхўрда”-и њукумати Тољикистон Гузашти 3 сол аз тасвиби Ќонуни “Масъулияти волидайн дар таълиму тарбияи фарзандон” нишон медињад, ки бар хилофи ањдофи дастандаркорони ин тарњ, љурму љиноят дар миёни наврасони кишвар афзоиш ёфтааст. Чунончи тибќи иттилоъи расмї дар нимсолаи аввали соли љорї 468 љиноят аз љониби наврасон ба ќайд гирифта шуда, ки беш аз њамин давраи соли 2013 мебошад. Масъулин барои тављењи ин ќонун, иддаъо мекарданд, ки насли наврасро аз таъсири ногувори љараёнњои мухталиф эмин доштанианд. Њамчунин гўё бо афзоиши масъулияти волидайн дар ќиболи тарбияи фарзанд, эњсоси ватандўстї ва эњтиром ба арзишњои умумибашарї низ таќвият пайдо мекунад. Вале њаќиќат он аст, ки њадаф аз тасвиби ќонуни мазкур вуруди љавонону наврасони то 18-сола ба масљид ва дур кардани онњо аз Ислом дар љомеъаи дар њоли рушд будааст. Тибќи ин ќонун волидайне, ки фарзандони 18-солаи онњо дар масљид мушоњида мешаванд ё ба таври инфиродї Ќуръон ва улуми исломї аз бар мекунанд, љарима, њатто ба зиндон мањкум хоњанд шуд. Пас аз “ба иљро” расонидани ин ќонун ва бо бастани дари масољид

бар рўи наврасон њељ чизи дигаре љойгузини ин марказњои ибодї нашуд ва акнун даргирињои дастаљамъї, куштор ва лату кўби якдигарии хонандагон ба дардисари наве барои њукумат табдил шудааст. Дар њоле Кумитаи дин, матни суханронии имомхатибонро менависад, онњо ѓайримустаќим корманди ин нињод дониста мешаванд. Инчунин тамоми марокизи ибодї бо дурбинњои мадорбаста муљањњаз шудаанд. Пас эњтимол љои тарсе дигар вуљуд надорад. Акнун Кумитаи дин бояд ба ин савол посух дињад, ки чаро баъди ќабули ќонуни масъулияти волидайн љиноят дар байни наврасон кам не, балки афзоиш пайдо кардааст? Њамин афзоиши љинояткориро худ далели нокоромад будани ќонуни мазкур аст. Яъне агар натиљаи амалкарди ќонун ба љавобгарї кашидани њазорон падару модар ва ворид шудани пули муфт ба кисаи маќомот гардида бошад њам, боиси пешгирии хушунату љиноятњои наврасон нашуд. Ин нишон медињад, ки дар Кумитаи дин ва дигар нињодњои дахлдор курсињоро мутахассисони њирфаї банд накарданд, њатто ќонуну лоињањои пешнињод шуда њам тахассусї нестанд. Дар воќеъ, тахассусї набудани Ќонуни “Масъулияти волидайн дар

таълиму тарбияи “фарзанд”-ро як тараф мегузорем, вале аз сабаби моњияти “сиёсї” доштанаш маќбули њама нагардид. Зеро Ислом аз тамоми идеологияњо ќавитару устувортар аст ва дар заминаи њамин моњият дар дилу љон ва равони мардум рахна кардааст. Ин маънои онро дорад, ки наврасу љавони дўстдори дин раги љасорат ва номусаш дар сурати мувољењ шудан бо њаргуна зўргўї ва ноадолатї метавонад бидамад. Фарќ надорад, ин зўргўї ва ноадолатї аз тарафи кї сар мезанад, њатто аз љониби маќомдори аршади њукумат њам. Бо таваљљуњ ба онки сиёсатњои њукумат равонаи њиљрат, ба ѓуломї майл кунонидан ва тобеъ шудани мардум равонаанд, наврасу љавононе, ки шефтаи динанд, чунин сиёсатњоро писанд намекунанд. Пас табиист, ки тарси маќомоти кишвар аз наврасонест, ки аз дин бохабаранд, на аз онњое, ки тамоман аз дину масљид дуранд. Бо ин вуљуд, ин тарсро маќомот барои худ сохтаанд. Агар як-ду наврас ё љавононе ба гурўњи Њизбуттањрир ва монанди он шомил шуданд, дар чењраи тамоми ќишри љавон “террористони оянда”-ро набояд дид. Онњое њам, ки ба гурўњњои ифротии динї мепайванданд, ба хотири мушкилоти иљтимоъиву иќтисодї

ин роњро пеш гирифтаанд, на дин ва инро борњо худи онњо эътироф кардаанд. Дар Тољикистон, ки 97%-и мардуми он мусалмон аст, нохун кашидан ба асаби ин мардум оќибатњои ногувор хоњад дошт, он њам аз тарафи маќомоте, ки худро демократ ва сиёсатњоро демократї медонанд. Аз дигар тараф, наврасоне, ки аз масљиду таълимоти динї мањрум шудаанд, фардо агар шароите ба вуљуд ояд, ки аз байни њукумат ва гурўњњои исломї якеро интихоб кунанд, ќатъан ин гурўњњоро интихоб хоњанд кард, на демократњоеро, ки ќонунан озодињои диниро мањдуд кардаанд. Дар њар сурат, таълимоти динї барои наврасон бояд озод бошад, чун дар зиндагї ќиблагоње лозим аст, то онњоро аз аъмоли бад дур нигоњ дорад. Аммо ваќте ин ќиблагоњ, яъне масљиду имомхатиб барои наврас манъ мегарданд, табиист, ки таълимоти “зеризаминї” ва махфиёна шакл мегирад, ки аз њар чизи дигаре хатарноктар аст. Дар ин њолат табдил шудани Тољикистон ба Ироќу Сурия баъид нахоњад буд. Шуњрат Набиев

8

11 сентябри соли 2014

www.nahzat.tj

Тањлил

Огоњї дар муќобила бо љањлу

ё “бињишт”-и ѓарбї

Њаводис ва рўйдодњои солњои охири љањон инсонро ба фикр кардан вомедорад, бахусус ќатли оми инсонњои бедифоъи диндор ё бедин ќалби аксарияти мардуми љањонро пора-пора кардааст. То он њадде, ки ба љуръат метавон гуфт, њар касе имрўз бо дидани сањнањои вањшатноки террору куштор, оворагиву дарбадарии фарзандони одам ашк намерезад, бояд имони худро як бор бознигарї намояд. Мушаку бомбањои чандтонна бар болои хонањои мардуми Ѓазза фуруд меоянду кўдакони бегуноњро тика-тика мекунанд, вале даъогарони адолату пуштибонони њуќуќи инсон хомўшанд. Мардуми мазлуми Сурия, Курдистон, Миср, Либия, Афѓонистон, Бирма ва ироќињои мазлуме, ки ба љои азон рўзашон бо садои бомбаву таркишњои интињорї оѓоз мешавад ва кўдакони фаластиние, ки бомба ва тиру тўп аллаи шабонаи онњо гаштаасту ба љои бусањои ошиќонаи падару модар садои вањшатноки «гургњои оњанин»еро мешунаванд, ки њадяи фарњангу тамаддуни ќарни “шукуфоии аќлу илм” мебошанд. Шиорњои зебои њуќуќи башар ва тарвиљи њадафманду якљонибаи демократияи машрута натиљае љуз асорати инсонњои ташнаи демократия дар панљаи диктатору табаддулотгарон дарбар надоштааст. Дуруст фармудаанд, ки “замон бењтарин довар аст”. Яъне гузашти ваќт пучу сохта будани демократияи мавриди назари Ѓарбро исбот сохт. Имрўз тамоми мардуми огоњи Шарќ медонад, ки демократияи ѓарбї арзишмењвар нест, балки манфиатмењвар будааст. Масъалаи асосї ва саволи матрањ ин аст, ки чаро дар бахше аз замин хушунату фасод ва дар бахши дигараш рафоњ ва осоиш њоким аст? Оё ин тарзи таќсимбанди дунё: “сарзамини неъматњо” ва “сарзамини ранљњо” тасодуфист ё бар асоси барномаву тарњи хос? Дар њоле ки аврупоиву амрикоињо ва бархе дигар дар ављи оромишу рафоњ зиндагї мекунанд, дар Африќову Осиё хўроки рўзонаи мардум ба хун ва дуду оташ табдил ёфтааст. Њаррўз кўдакон дар пеши чашми волидайн кушта мешаванду шањрњо ба харобазор мубаддал мегарданд. Идоракунандаи ин бозї кист ва њадафи бозї чист? Ин вазъиятро метавон ба сањифаи шатранљ ё њамон шоњмот монанд кард, то њаќиќат бењтар ошкор шавад. Дар бозии шоњмот њарифе, ки бо токтику њилањои бозї ошноии бештар дорад, дар баробари аввалин њаракати раќиб, њаракатњои баъдии ўро пешбинї мекунад ва фикрашро мехонад. Ў барои аз байн бурдани бархе муњрањои калидии раќиб чанд муњраи хурди худро њам ќурбон мекунад ва бо барномаи аз пеш рехташуда њаракат карда, оќибат раќибро дар њолати мот ќарор медињад. Имрўз сарзаминњои исломї аз дасти чунин бозї ранљ мебаранд.

Оѓози љангњо дар кишварњои мусалмоннишин бар асоси хоњишоту манофеъи тарроњони барномарез сурат мегиранд. Гоње оташафрўзї мекунанду гоње тибќи хоњиш, зери номи «њуќуќи башар» ва дифоъ аз каромати инсонї оташбасњои муваќќат роњандозї мекунанд. Фаромўш накунем, ки тамаъ доштан ба манобеъ ва захоири Ховари Миёна ба чандин сол ќабл бармегардад ва ба назар мерасад, ки ин бозї ба зудї поён нахоњад ёфт. Шиори “Ховари Миёнаи љадид” бо як назокати хос матрањ мешавад ва љузъиёти он оњиста-оњиста дар њоли иљро шудан аст. Истеъмори иќтисодиву сиёсї ва фикрї хунсардона ва ором донањои шатранљи ин бозиро њаракат медињанд ва ба осонї ба рафтору тасмимоти мардуми бесарпарасти ин минтаќа майдондорї мекунад. зеро эњсосоту гароишњо, ќуввату заъфњои мардуми ин минтаќаро хеле хуб медонанд. Бар асоси њамин шинохт, ки натиљаи мутолиъа ва тањќиќоти шарќшиносони онњо дар тўли солњост, донањои шатранљро ба њаракат медароранд. Эњтимол ин шатранљбози моњир барои рахна кардан дар хатти дифоъи њариф ба ў таќдим кунад, яъне бо додани бархе имтиёзоти мањдуд ба баъзе гурўњу њокимони сарзаминњои исломї ва осиёї онњоро муваќќатан сармаст намуда, ба њадафњои калон ва да-

розмуддати худ дастрасї пайдо мекунанд. Ин бозї барои тарроњонаш 2 манфиъати аслї дорад: 1. Ба имтиёзоти калони моддї, монанди нефту дигар захоири заминї дастрасии арзон пайдо мекунанд. Бо ин роњ кишварњои минтаќа ба хотири душманї ва раќобат бо њамдигар њар кадоме нефту газ ва дороињояшро бо нархи арзонтар ба онњо ба фуруш мебарорад. Њатто ДИИШ, Љабњаи нусрат, пешмаргњои курд ва дигар гурўњњои хурд њам бо барномаи ин тарроњон ба фурўши арзони нефт машѓул мешаванд. Баъд бо фуруши аслиња ба ин кишвару гурўњњо њам аз дасти аслињањои ќадимиву бекораи худ халос мешаванд, њам пули нефтро дубора аз худ мекунанд ва бо сохтани аслињањои љадиди пешрафта барномањои баъдиро тарроњї мекунанд.

2. Динњои тавњидиро дар саросари љањон бадном ва сабаби аќибмондагии мусалмонон муаррифї менамоянд. Махсусан чењраи Исломро ончунон зишту бад карда нишон медињанд, ки њамаи мардум аз он нафрат пайдо намуда, онро душмани аввали худ пиндоранд, њатто ин барнома ба худи мусалмонон њам асар кардааст. Тавре мушоњида мекунем, динситезї ва динзудої дар аксари манотиќи љањони ислом, аз љумла љомеъаи мо њам афзоиш ёфтааст. Сабти

робитањои мањрамонаи диндорону муттањам кардани онњо мањз дар заминаи њамин барномањост, вагарна њама медонанд, ки пахшкунандагони барномањои “секси муллоњо” худашон чандин баробар бештар ба чунин амалњои паст даст мезананд. Дар натиљаи ин муомилањо љањон якќутбї боќї мемонад. Ба иловаи талошњои тарроњони фитна ва ѓоратгарони сарватњои милливу арзишњои динии љањони саввум, омилњои дохилие низ вуљуд доранд, ки ба яѓмогарї ва эљоди фасод дар кишварњои шарќї суръат мебахшанд. а) Њокимият: Агар ба сохтори њар кадоме аз кишварњои љањони саввум, махсусан кишварњои мусалмоннишин ањамият дињем, мебинем, ки байни иродаи миллї ва системаи њукуматї фосилаи зиёд ва ошкоре вуљуд дорад. Муносибати ќудратњои њоким бар кишварњои мусалмоннишин хушк, инъитофнопазир, хашин ва худмењвар буда, вогузории ќудрат ба ѓайри худро худкушї мепиндоранд. Ба хотири он ки интихобот дар ин кишварњо камранг ва тањти идораву нуфузи як гурўњи хос баргузор мегардад, интиќоли ќудрат дар онњо хеле кам буда, раќобатњои сиёсї амалан бефоидаву ноком мешаванд. Далели аслии ин рўйкард нигариши нодуруст ба љойгоњ ва вазоифи њокимон аст, њамчунин фикру зикр ва

www.nahzat.tj

11 сентябри соли 2014

тањлил

9

фаќр аст, на бо дину диндорон ва “дўзах”-и шарќї њамму ѓами њокимон њифзи ќудрат асту бас. Ба њамин хотир, сармояи миллии чунин кишварњо дар дасти як гурўњи хос ќарор мегирад ва масъулон ба љои ризояти мардум дар фикри ризояти роњбарони болотар гашта, рушди иќтисодї, сиёсї ва иљтимоъї бисёр сусту заъиф мешавад. Дар чунин фазо эътимоди миллї камранг шуда, мушорикати мардум дар тавсеъаи миллї заъиф, њатто нобуд мегардад. Њокимиятњои чандинсолаи дарозумр дар кишварњои љањони саввум худ дурустии ин амрро далел шуда метавонад. Тарси аз даст ба даст шудани ќудрат, ки аз тафаккури диктаторї ва салтанатталабињои бархе њокимон нашъат мегирад, фарњанги саркўб ва душмантароширо дар љомеъа густариш мебахшад, ки дар натиља ба фаъолтар шудани гурўњњои мухталиф, махсусан радикалњо мунљар мешавад. Дар бархе аз ин кишварњо барои нокоромад сохтани њар навъ андешаи озодихоњиву мардумсолорї ва демократї, бо истифода аз назарияи Макявеллї, гуруснагиву фаќри моддї ва маънавиро густариш мебахшанд. Зиндагї дар давлате, ки дорои чандин навъи мањдудиятњои сиёсї, фарњангї, иќтисодї ва динї бошад, норизоятии умумиро ба њамроњ хоњад дошт. Аммо ба хотири он ки ба равшанфикрону андешамандони ин љомеъањо иљозаи эътирозу интиќод намедињанд, ин эътирозњо ба кинаву нафрат нисбати њукумат табдил ёфта, ба ахгари зери хокистаре монанд мешаванд, ки дар фурсати муносиб ба шуълаи хонумонсўз табдил мегарданд. Дар ин њолатњо кофист, ки абарќудратњо яке аз муњрањои худро ба њаракат ё вориди бозї намоянд. Танњо дар њамин њолат њокимон ба фосилаи байни мардум ва њокимиятњо пай мебаранд, чуноне Ќаззофї дар дунёи хаёлоташ њамаи мардуми Либиро ошиќи худ гумон мекард. Вале ба љуз хешовандону атрофиёнаш њељ пуштибоне аз мардум пайдо накард. Худсўзии як љавони сабзиљотфурўш дар Тунис њам дар як шаб тамоми кишварро бапо хезонд ва диктатори ќудратманде чун Бин Алиро сарнагун кард. Њукуматњои ѓарбї њам вазъиятро хуб омўхтаанд ва барои вобаста кардани њокимони ин кишварњо ба худ тамоми талошро ба харљ медињанд. Онњо бо додани имтиёзњое ба хонаводаву гурўњњо ва фирќањои марбут ба ин њокимон вазъияти мављудро њифз менамоянд, то аз љабри онњо ба нафъи худ истифода баранд. б) Огоњии умумї: Агар бихоњем, ки тамоми љомеъа тавони таљзия ва тањлили масоилро дошта бошад, пас ба иштибоњ роњ додаем. Вале огоњии сиёсї ва дар як сатњи муайян фањму дарки масоил бисёр муњиму зарурист. Агар љомеъае дарк накунад, ки амдан дар фаќру љањл нигоњ дошта мешавад ва бозичаи бархе аз

гурўњњо гаштааст, њидояти иродаи онњо ба самти манофеъи гурўњњои хос хеле осон хоњад буд. Дар боло бурдани огоњии мардум наќши расонањо хеле муњим аст. Аммо дар кишварњои ѓайридемократї расонањо маъмулан дар ихтиёри давлат ќарор доранд, ки бо таблиѓоти ѓайривоќеъї ва зиддидинии худ эътимоди мардумро аз даст медињанд. Онњо ба гунае амал мекунанд, ки аксарияти мардум ба расонањои давлатии худ боварї надоранд. Аз тарафи дигар, он чунон мањви таблиѓоти шахсиятњо ва корњои бењудаи худ мешаванд, ки огоњии мардумро боло бурда натавониста, дар мавќеъгирињо таъсир намерасонанд. Ба ин хотир, бозингарон дар ин сањифаи шатранљ муњрањоеро мисли ДИИШ, Алќоида ва дигарон ба вуљуд меоранд ва бо улгуву арзишњои динї њам бозї мекунанд. Тамоми амалњои ѓайридинї ва ѓайриинсониро бо дасти онњо содир намуда, ба номи Ислом сабт менамоянд. Њатто гузоштани номи “давлати исломї” ба як гурўњ ва аз тариќи он содир кардани тамоми љиноятњои зиддиинсонї њам бењадаф нест. Пештар њам дар замони пайдоиши ин «давлат»-и љадид гуфта будем, ки ин њам як бањонаи дигар барои бадном кардани Ислом ва њамла намудан ба ин минтаќа мебошад. Њоло аксарияти расонањои ѓарбї љанги кунуниро љидол байни “давлати исломї”- давлати вањшї, хунхор, зиддиинсонї ва душмани башар ва “тамаддуни ѓарбї”- љабњаи тарафдори њуќуќи башар ва мазлумон муаррифї карда, дар афкори умум Исломро дини террор, хушунат, зиддиинсонї ва тахрибкор на-

моиш доданианд. Оё буридани сари инсон бо фарёди “Аллоњу акбар”, ќатли омми мардум ба номи даъват ба дин ва таљовуз ба молу номуси мардум ѓайр аз нафрат ва бадбинї барои Ислом чизи дигаре ба њамроњ дорад? Оё ин кор таъйиди њамин даъвои бозингарони ин сањна нест? Чаро як давлати вањшї ва хунрез ба номи Ислом љойгузини як давлати мардумсолор, озод, инсонпарвару ќонунмењвари Муњаммад Мурсї дар Миср шудааст? Чаро њангоми баёни мушкилот давлати исломгарои Туркия ва њукумати исломгарои дар Тунис гуфта мешавад, вале зимни муаррифии дастовардњо исломгароии онњо комилан дар кунљи фаромўшї мемонад? Оё тамоми инњо љуз мубориза бо дин њадафи дигаре њам доранд? Мутаассифона, бархе мусалмонон њам ба хотири манофеъи худ ё аз ноогоњї ба ин мављ њамроњ шудаанд ва мехоњанд исбот кунанд, ки ин љиноятњо бо усули исломї њамоњангї доранд. Агар эътиќод ва бовари динї дар миёни мардуми мусалмон амиќ ва њаќиќї мебуд, ба осонї дурустро аз нодуруст људо намуда, пеши роњи чунин хушунату њаракатњои номатлубро мегирифтанд. в) Равшанфикрон ё зиёиёни муќаллид ва тарсончак: Ин ќишр хоста ё нохоста дар сањифаи шатранљи сиёсат дар хидмати бозингарон ќарор мегирад ва тамоми мушкилоти љомеъаро ба дин рабт дода, фикр мекунанд бедин будан ё зидди дин амал кардан, пешрафту тараќќиётро ба њамроњ дорад. Ё шояд аз тарси њокимон бошад, ки муборизаи худро на ба муќобили љањолату фаќр, балки бар алайњи дин оѓоз мекунанд. Дар њоле ки дар аксари љомеъањои

исломї њукумат дар ихтиёри дунявињост, на диндорон. Хулоса, дар љомеъаи мо имрўз бонги хатар аз дину диндорон сар додаанд, вале хатари воќеъї дар љои дигар аст. Ба хотири њифзи ќудрат ва идомаи њокимияти худ динро душман сохтан кори оќилона нест. Њамеша ДИИШ ва Алќоидаро мисол овардан ва тарсондани љомеъа њам шояд чанд рўзе таъсир дошта бошад, вале мутмаин бошед, ки он дер давом нахоњад кард. Зеро намунаи бењтаре мисли Туркияву Тунис, Марокашу Малайзия ва дигарон њам вуљуд доранд, ки муќобили намунаи хушунатталаби динианд. Нуктаи муњим, аксари мусалмонон имрўз ба ин натиља расидаанд, ки бо зинда кардани арзишњои асили динї заминаи саъодати мардум ва ободии кишварњоро фароњам овардан мумкин аст. Каромати инсонї, адолати иљтимоъї, баробарї ва эњтиром ба њуќуќи дигарон барои мусалмонон дигар арзишњои ѓайриисломї нестанд, зеро њамаи инњо дар Ќуръону суннат реша доранд. Танњо бо њоким кардани њамин арзишњо метавонанд “дўзахи шарќ”ро ба бињишт табдил намоянд. Рисолати асили њар як зиёии миллатдўст ва њукуматдори огоњ имрўз муќобила бо љањлу фаќр аст, на бо дину диндорон. Танњо бо њамкории наздики давлату миллат ва нухбагон ќалъаи нуфузнопазире дар муќобили тањдидоти сиёсї, низомї, динї ва љуѓрофиёї ба вуљуд овардан мумкин аст. Аммо ин њамкорї танњо бар асоси гуфтугў ва муколама ба вуљуд меоянд, на чизи дигар.

Б. Ќаюмзод

10

11 сентябри соли 2014

www.nahzat.tj

фарњанг

Фазли олим аз обид Ба номи Худоваиди бахшанда ва мењрубон Иршод ва њидоятњои суннати набавї дар мавриди амонатдорї нисбат ба илми дин њаќиќати мушаххасеро баён намудааст, ки уммати исломї бо меъёр ќаpop додани онњо метавонад ворисони њаќиќии Исломро бишиносад. Устод Абулњасани Надавї дар китоби «Таърихи ислоњ ва даъват» баъд аз зикри хидматњои уламои исломї ба нуктаи муњиме ишора менамояд: «он чи дар таърихи адён ва мазоњиб мушоњида мешавад. ин аст, ки аксари инњирофот ва бурузи фитнањо дар љомеъаи башарї аз ноњияи эътиќодот ва тафсиру таъвилоти масоили динї сурат гирифтааст. Зеро улуми ѓайримазњабї аз лињози умумї набудан ва осон будани ташхиси мавзўъ ва бањси масоили аёнї камтар мавриди истифодаи харобкорона ќарор мегирад. Њатто дар мавориде шахсияти мазњабї рўи њифзи манофеъ ва ѓаразњои хос тавонистааст масири рушду такомули љомеъаро мутаваќќиф кунад ва завлонаи мањкаме ба аќли мардум ва талоши онњо бизанад» Назари ин донишманди муътабари олами Ислом, ки мафњуман баён шуд, ниёз ба овардани њуљљату далел надорад. Мутолиаи чанд сатр аз таърихи муслињони бузурги Ислом ва таъаммуќу андеша дар зиндагии имрўзаи мусалмонон матлабро равшан мекунад. Барои рафъи ин хатар ва шинохти ворисони њаќиќии Ислом марљаъи асосї ва баромадгоњи бехатар дастуроти таъиинкардаи Китобу суннат аст, ки мо намунањое аз оёти Ќуръони каримро дар ин мавзўъ зикр кардем. Бинобар ин. лозим медонем, ки њидояту рањнамоињои суннати набавиро, ки тафсири оёт ва баёнкунандаи маќосиди он аст, зикр намоем. Чунончи барои донишмандони илми њадис маълум аст, ањодиси шариф дар чорчўби иршодоти худ хатти амалии ањдофи диниро, ки љузъиёти он мутобиќ ба ањволу вазоифи мусалмонон аст, баён мекунад. Мо тасмим гирифтем, то ањодиси шариферо, дар боби мавзўи матрањшуда аз китоби «Мишкотул масобењ», маъруфтарин китобњои дарсии њавзаи илмии Бухорои шариф мањсуб мешавад фароњам оварем. Маљмўи ањодисе, ки дар китоби илмии «Мишкотул масобењ» љамъоварї шудааст, воќеъан, дарбаргирандаи тамоми ривоётест, ки дар кутуби сињоњ зикр гардидаанд. Ѓараз аз бархеи ин матлаб ва љамъоварии ањодиси марбут ба мавзўи мазкур дар ин маќола њифзи амонати динї дар љавњару шахсияти уламо мебошад, ки њамеша дар тањаввули замонї бо чолишњои љиддие рў ба рў шуда, сабаби зарару зиёни ѓайри мустаќими боварњои мусалмонон гардидааст. Мо яќин дорем, ки бо наќл ва баёни ањодисе, ки чењраи воќеъии улламои дин ва ворисони амонати рисолатро баён мекунанд, хатари гумроњ шудану гумроњ кардани мардуми мусал-

мон бартараф њоњад шуд. Ањамияти шинохти уламои уммат дар он аст, ки тамоми саодату каромат ва иззату ќудрати мусалмонон бечуну чаро вобаста ба таълимоти сањењи дини муќаддаси Ислом аст, ки масдари иблоѓи он ќишре аз инсонњо мебошанд, ки онњоро уламои уммати исломї мегўянд. Аз ин лињоз, душманї ва дўстї бо уламои дин њамеша дорои њадафу барномаест, ки бо маќоми волои онњо пайвастагии љиддї дорад. Шавоњиди таърихї, ки оинаи ибрату таљрибаи ояндагон аст, нишон медињад, ќурб ва буъди уламо бо ќишрњои мухталифи љомеъа аз њокимон, сарватмандон ва ашхоси бонуфўз чї натоиљеро насиби уммати мусалмон гардондааст. Бинобар ин, усулњои собити исломї, Китобу суннат барои уммат меъ­ ёре муайян кардааст, ки мусалмонон метавонанд бо он ба амалкарди уламо назорат дошта бошанд ва аз хатоњои эхтимолї ё

ѓаразноке, ки њамеша дар љараёни зиндагї рух додаву медињанд, эмин монанд. Акнун њуљљати болиѓа ва фаслулхитоби миллат каломи Худованд ва њадиси расули Ўст ва рафтани роњи саъодат дар итоъат аз онњост. «Касе, ки Паёмбарро итоъат мекунад, дар њаќиќат Худоро итоъат кардааст», (Сураи «Нисо», 80). Вазифа ва љойгоњи уламо Аз Абдуллоњ ибни Амр(р) ривоят аст, ки Расули Худо (с) фармуд: Ба уммат дин ва шариъатро аз љониби ман бирасонед, агарчи як оят бошад њам ва њикоят кунеду хабар дињед он чи аз банї Исроил мешунавед ва дар наќл кардан аз онњо (бо риояи иттисоли санад ба наќл аз ровии одил ва муътамад) гуноње нест. (Ќоидаи куллї: Чун дар аввали Ислом аз хондан ва навиштани Таврот мусалмонон манъ шуда буданд, дар ин љо Расули Худо(с) рухсат

дод, ки ќисса ва мавъизаву тамсилњое, ки аз онњо бишнаванд, бигўянд, на шариъат ва ањкоми мансухшудаи онњоро). Ва њар кї бар ман дурўѓ бандад (ва он чи нагуфтаам бар ман нисбат дињад) пас, манзилашро дар љањаннам фароњам кардааст (Ривояти Бухорї). Шоњ Валиюллоњи Дењлавї, соњиби «Ламаъот» дар шарњи њадис мегўяд: Маќсад муболиѓа аст дар манъ аз вазъи њадис ва дурўѓ бастaн бар он њазрат, агарчи барои тарѓибу тарњиб њам бошад, њаром аст ва аз кабоир мебошад. Аз Сумра ибни Љундаб ва Муѓира ибни Шуъба (р) наќл аст, ки он Њазрат (с) фармуд: Њар касе аз ман њадисе гўяд ва гумон барад, ки он њадис дурўѓ аст, пас он кас (яъне гўянда) низ аз дурўѓгўён ва дар њукми ишон аст. Зеро дар дуруѓ кўмак кардааст ва дар нањн кардами он шарик шудааст (Ривояти Муслим). Аз Муъовия (р) наќл шу-

дааст, ки Расули Худо (с) фармуд: Касе, ки Худованд барои ў хайр ирода кунад, ўро донишманди илми дин мегардонад ва ман фаќат ќисматкунандаам ва Худованд ато мекунад, њар киро хоњад, (Муттафаќун алайњ). Шорењ дар шарњи ин њадиси шариф мефармояд: Худованд ўро дар дин фањму доної мебахшад ва мекушояд дидаи басирати ўро, то дарк мекунад маъонии Китобу суннатро ва ба њаќиќати мурод ва маќсади он мерасад. Фиќњ дар асл, ба маънои фањму зиракист ва дар таърифи шаръї ѓолибан бар илми ањкоми амалї итлоќ мешавад. Аз Ибни Масъуд (р) наќл шуда, ки Расули Худо (с) фармуд: Орзу ва таманно фаќат барои ду намунаи аз инсонњо љоиз аст: марде, ки Худованд ба вай мол дода ва он молро ба тамом дар роњи Њаќ сарф мекунад ва марде, ки Худованд ба вай њикмат (илми дин ва шариъат)-ро додааст, ки бар асоси он њукм мекунад ва мардумро таълим медињад, (Муттафаќун алайњ). Аз Абуњурайра (р) наќл шуда, ки Расули Худо (с) фармуд: Ваќте инсон аз дунё рењлат кунад, аъмоли ў ќатъ мешавад, магар се амал: яке садаќаи љория (корњое, ки манфиъати умумї доранд) ва илме, ки аз он нафъу бањра гирифта шавад, (монанди таснифу тарбияи шогирд) ва фарзанди солење, ки барояш дуъо кунад, (ривояти Муслим). Њамчунин аз он кас наќл шуда, ки Расули Худо (с) фармуд: Касе, ки осоиш бахшад ва дур кунад аз инсоне ѓаму андўњеро аз андўњњои дунё, мебардорад Худованд аз он кас ѓаме аз ѓамњои ќиёматро. Ва кас душвориеро аз шахсе бартараф кунад, Худованд душворињои дунёву охирати ўро осон мегардонад. Вa касе айби мусалмонеро бипўшонад, Худованд айбњои ўро дар дунё ва охират мепўшонад. (Идома дар сањ. 14)

www.nahzat.tj

11 сентябри соли 2014

нигаронї

11

Имрўзњо дар мањофили сиёсї ва хабарии љањон суњбат аз фитнаи калон аст. Ин фитна дар ду сатњ: дарунисломї ва бурунисломї ќобилияти мутобиќшавї бо шароити хосро дорад. Бар њамин асос тарафњои даргир дар он бардошти хоси худро ба гунае матрањ мекунанд, ки тамомии гуноњњоро ба тарафи муќобил биандозанд ва фитнаи калонро тавтеъае алайњи худ арзёбї кунанд. Аз нигоњи дарунисломї ва бурунисломї метавон фитнаи калонро чунин хулоса кард: 1. Дарунисломї дар ќолаби шиъаву суннї, 2. Берунисломї дар ќолаби раќобати ќудратњои љањонї Мавзўи аслї дар њар бардошт аз фитнаи калон љараёни ифрот буда, ки дар даруни љабњаи исломї машѓули ифои наќши мухар-

њамон тавре бархењо муддаианд, тавтеъаи љањоние алайњи дунёи ислом аст, ки аз дунёи араб ба даруни ислом ва барои њифозат аз Исроил созмондењї шудааст. Воќеъияти муњим дар ин хусус он аст, ки тудањои сунниву шиъа бо њам мушкиле надоранд ва таљрибаи ќарнњо зиндагии мусолиматљўёна дар канори њамро паси сар карда-

Фитнаандозии бузург дар љањони Ислом риби худ аст. Љараёни ифрот мактабе аз тањаввулот дар Шибњиќораи Њинд ва эътиќод ба фалсафаи љињодї дар бахши муњиме аз сохти низомии ќудрат дар Покистон маншаъ гирифт ва ба тадриљ ба тањаввулот дар Афѓонистон пайванд хўрд ва нерўњои радикали исломиро аз гўшаву канори љањон ба њавзаи ќудрат ва нуфузи ќавмияти паштун дар ду сўи хатти “Марзи Дюран” кашонд. Љињодгарон алайњи ишѓоли Фаластин ба василаи артиши сурхи Шўравї аз њамон ибтидо тибќи таќсимбандињои нодурусти ќавмиву мазњабї муташаккил шуданд ва њар кадом ба сурати људогона ва баъзан раќиби якдигар бо манобеъи минтаќаиву љањонии ќудрат пайванд хўрданд. Иштибоњи стратегие рух дод, ки натоиљи манфии он то ба имрўз на танњо коњиш наёфта, балки бо мурури замон ташдид њам шудааст. Ањли суннат ва шиъаро ба доштани тафаккури Алќоидаї-Толибонї муттањам карданд ва фитнаи калон ё њамон љанги шиъаву сунниро бар сари забонњо андозанд. Аммо боз њам пурсиши њаётї ин аст, ки оё воќеъан љанге тањти унвони шиъаву суннї вуљуд дорад ё

анд. Аз мавориди андаке, ки дар таърих дар ќолаби тазоди шиъаву суннї буруз кардааст, агар бигзарем, тудањои мардум мушкиле бо њам надоштаанд. Аммо воќеъият он аст, ки элитаи сиёсї ва мактабї бар асоси манофеъи хоси сиёсї ё идеологї, њомили навъе аз тазоди дарунисломї будаанд. Раќобати манобеъи ќудрати раќиб дар даруни дунёи ислом њамвора сиёсї ва љидол бар сари ќудрат будааст, вале бештар пўшиш бо либоси мазњаб. Дар шароити феълї ба назар мерасад, раќобати манобеъи минтаќаиву љањонии ќудрат таваљљуњи вижа ба нерўе кардааст, ки тасаввур мешуд метавон онро дар љињати манофеъи хос љињат дод. Даќиќан дар њаминљост, ки суњбат аз фитнаи шаклгирифтаи калон меравад. Бо ин тафовут, ки њар кадом аз тарафњо чи дар даруни дунёи ислом ва чи бурун аз он барномањои хоси худро доранд ва фикр мекунанд, аз ин моддаи хоми радикали мактабї барои эљоди мушкил барои тарафи муќобил истифода бурда метавонанд. Аммо ѓофил аз ин амранд, ки ин моддаи хом њамчун мум дар дасти онњо нест ва ањдофи хоси худро дорад. Бояд гуфт,

дар бардошти ИМА, Аврупо ва Исроил радикализми исломї дар ду љињат корбурд дошта метавонад, дар даруни љањони ислом љанги мазњабии шиъаву сунниро ба роњ бияндозанд ва дар сатњи байналмилалї, Русияву Чинро њадаф ќарор бидињанд. Тањаввулоти Сурияву Ироќ, ки љараёни радикали исломиро аз доманањои Њиндукуш ба минтаќаи арабии Ховари Миёна кашонд, Ѓарбро башиддат умедвор кард, ки метавонад тазодеро, ки Алќоида бо дунёи Ѓарб бо њодисаофаринии 11-уми сентябр, нисбати биноњои баландошёнаи “New York” ба вуљуд оварда буд, мунњариф ва онро дар ќолаби шиъаву суннї дар Ироќу Сурия, дарунисломї кунад ва бо фазосозии њисобшуда, гурўњњои љињодиро, ки акнун террористї арзёбї шудаанд, ба ин бахш аз минтаќа бикашонад. Дар мароњили баъдї њар кадом аз террористњоро, ки дар љанги Сурияву Ироќ мањорати лозимро касб кардаанд, ба воњидњои ќавмии худ бозгардонда, љангро алайњи русњо аз тариќи чечену ўзбак, тољику ќирѓизњо ва алайњи Чин ба василаи нањзатњои исломии мутааллиќ ба ќавмияти уйѓури Син Сия-

ни Чин пайгирї кунад. Ин бардошт зоњиран дар миёни русњо њаводорони љиддї ёфтааст. Метавон интизор дошт, ки Чин дар арзёбии мушобење аз тариќи Покистон ба Толибон наздик шуда, то аз тафаккури радикали Толибонї-Алќоидаї алайњи Амрико ва Аврупо њамчун раќиб бањра бигирад. ДИИШ падидаи печидаест, ки ањдофи хоси худро дорад ва барои рањбарии он тафовуте намекунад, ки дигарон чи бардошт доранд. Хушунат ба ќасди тарсро ошкоро алайњи дигарон эъмол ва дар намоиши љањонии он дар фазои маљозї ибое надоранд, њатто онро василаи касби ќудрат, шуњрат ва тарњи љањонї медонад. Намоиши сари буридаи як хабарнигори асири амрикої ба василаи як англиси муттањид бо Амрико њадафе љуз ин наметавонад дошта бошад ва дар муњосиботи ДИИШ вуруди эњтимолии Амрико дар љанг кўчактарин љойгоње надорад. Хатари аслї ин љост, ки дар ин бардошти зењнии ДИИШ-ињо, љанги шиъаву суннї њам бахше аз набарди идеологии хилофати исломии мавриди назарашон љилва мекунад, на ихлол дар раванди љараёни муќовимати исломї алайњи манобеъи ќудратњои ис-

теъмориву Исроил. Ин хатар, агар ба дурустї дарку тањлил нашавад ва бо ќутббандии минтаќаї ба сурати њомии сунниву шиъа ќолабрезї шавад, њама бозандаи он хоњанд буд. Тафовуте нахоњад дошт, ки чи љараёне худро дар љойгоњи њаќ биншонад ва дигариро дар љараёни ботил тасаввур кунад. Натиља дар њар њол яксон хоњад буд, шикофи мазњабиро дар даруни дунёи ислом ташдиду амиќтар хоњад кард, ки ба суди дунёи Ѓарбу Исроил аст. Фитнаи калон даќиќан дар њамин љост, ки мисдоќи воќеъии худро пайдо мекунад. Фитнаи калон, љанги шиъаву суннист ва бар ин фитнаи калон наметавон ѓалаба кард, магар он ки њуќуќи аќаллиятњои суннї дар кишварњои аксарият шиъа ва њуќуќи аќаллиятњои шиъа дар кишварњои аксарият суннї бар асоси њуќуќи шањврандї таъмин шавад. Вуљуди њар гуна табъиз ё њатто вуљуди эњсоси табъиз дар аќаллиятњо дар миёни аксарият, фазоро барои рушди љараёнњои ифротї боз мекунад ва њељ истисное дар Ховари Миёна ва љањони Ислом вуљуд нахоњад дошт.

Шуњрат Набиев

12

11 сентябри соли 2014

www.nahzat.tj

ину он

Ришам суннатї, вале аз ночорист, на сиёсї

Хонандаи муњтарам, ба хотири рушду ташаккули дониши фарњангї ва тафрењи шумо нашрия тасмим гирифт, дар гўшае аз суњуфи худ суолњоеро њузуратон матрањ намояд. Худро санљед ва бањра гиред, хонандаи арљманд! Посухи даќиќи суолњо дар шумораи оянда мунташир хоњад шуд.

имтињон 1) Мадинаи мунаввара ќабл аз ташриф овардани Паёмбар (с) чї ном дошт?

Ростї, чандест, ки соњибришам ва хостам њам суннат ба љо ораму њам аз азоби риштарошиву лезвахариданњо халос шавам. Вале дар як маъракае дўсте огањам кард, ки мулло Зариф, њушёр бошу эњтиёт кун, ки дар љумњурї “амалиёти риш 2014” рафта истодааст ва мабодо боздошт шавиву ришат­ ро ќоќ тарошанд. Дар пай ба ин дўст посух додам, ки риши ман аввалтар аз њама иљрои суннат аст, дуюм бинобар танг будани вазъи иќтисодї риш мондаам. Вале боз њам дўсти мо ќаноъат њосил накарду дигарбора њушдорам дод: Хайр, аз ман гуфтану огањ кардан буд, он тарафаш кори худат, милисањо, ки дар раванди амалиёти хоси худ боздоштат карданд, намепурсанд, ки ришат сиёсист ё иќтисодї?! Барои онњо муњимтар аз њама натиљаи кор аст. Ростї, он шаб њељ хобам набурд, нисфи шаб хестаму гилемњоро тагу рў кардан гирифтам. Њамсарам бедор шуда, ѓур - ѓуркунон суол кард, ки чї чизи муњимро гум карда бошам, ки дар чунин поси шаб онро љўё шудаам. Ба ў гуфтам: лезва барои тарошидани риш. Баробари шунидани ин њарфњо комилан њушёр шуду аз бистари хоб бархос­ та, чунин суол дод: Чї, магар нозанине ёфтї, ки ришатро метарошї? Њарчанд кўшиш кардам ба ў фањмонам, ки «амалиёти риш» рафта истодааст ва милисањо ришдоронро боздошт карда, ба ШКД мебаранд, аммо, не, ки не, баръакс њамсарам талаб гузошт, ки агар ришатро метарошї, худи њамин лањза аз хона баромада меравам. Чун дигар илољ набуд, бало ба пасаш гуфтаму ба бистари хоб худро партофта, худро кўрпапеч кардам. Субњи барваќт ѓур - ѓури занак маро нороњат кард, ки мегуфт: картошкаю пиёз нест. Субњона њам накардаму роњ сўи бозор пеш гирифтам. Ба «Гипрозем» расидан замон, Старексе наздам омада истоду ду нафар поин гашта, маро зўран ба он савор карданд. Чї гап - гўён муќобилият нишон додам, аммо нафаре аз онњо бо зарда пурсид: Чаро риш мондаї, террористу салафї њастї ё назњатї? Њайрону лол мондам ва њушдори дирўзаи дўст ба ёдам омаду бо таги дил њамсарамро хуб њаќорат кардам, ки садди роњи риштарошї шуд. Ва дар посух ба милисањо гуфтам, як марди сари роњам, аъзои њизбу созмоне њам нестам, танњо ба хотири бад будани шароит риш мондаам. Хуллас, пуле на-

дорам, ки лезва харам... «Э, рут лахчае», гуфт милисаи дуюмї, «шумо ришдорњо, ваќте ба даст афтодед, даррав худро мусичаи бегуноњ метарошед», афзуд ў ва нисбати ману дигар ришдорон њаќоратњои ќабењ фиристод. Аз бало њазар гўён хапу хомўш будам, баъд як нафари онњо гуфт, њоло туро бурда дар сартарошхона ришатро ќоќ метарошем. «Њушдор» додани занак «агар ришатро тарошї аз хона баромада мерам» ба ёдам расиду ба зораву нола даромада, гапњои њамсарамро ба онњо гуфтам. «Занкалонум бгу», гуфт ронандаи «Старекс». «Бале, шояд чунин бошам», гуфтам илтиљокунон. Баъдан сарвари милисањо, нафаре, ки аз њама зиёд гап мезад, пешнињод кард: Хайр, осонии кор њамин аст, мо «завтрак» накардем, пули «завтрак»-ро дењу аз назарамон гум шав. Даќиќае худро гум ва дар фикр рафтам, ки охир дар љайб 30 сомонї пул дорам барои харидани картошкаю пиёз. Дар охир ба ќароре омадам, ки эњтимол ин тоифа рањм мекунанд ба њолам ва воќеиятро иќрор кардам. Аммо не, онњо зўран аз љайбам 30 сомониро кашида гирифтанду дари мошинаро кушода гуфтанд: Дафъ шав аз назарамон, агар дафъаи дуюм ба даст афтодї, ришатро дар даруни њамин мошин ќоќ метарошем. Шукронакунон аз мошин берун шуда, то хона, ба «колхози Росия» пиёда рафтам. Занак манро бо дасти холї дида, бо ишора суолам дод: Њња, чї гап? Асли воќеъаро ќисса кардам, ки ўро ханда омаду гуфт: Садќаи сарат, он 30 сомониро ба њаќќи арвоњи гузаштагони милисањо бахшидам, аммо ришатро наметарошї, гап халос. Минбаъд худам бозор меравам, ту дар њавлї гашту гузор кун. Риш бошад, њама чї мешавад... Гўшае андешакунон нишастаму ба худ гуфтам: Риш дораму дар ташвишам. Аљаб замонае, риш њам бизнес шудааст, «облаваи риш» ба љои «облава»-и аскарибарї...

Зариф Худойбердиев, сокини мањаллаи «Русия».

а) Ясриб; б) Нахла; в) Дор-ул-муњољирин.

2) Мардуми Тоиф кай ба Паёмбар (с) имон оварданд? а) Соли 10-уми биъсат; б) Соли 5-уми њиљрї; в) Соли 9-уми њиљрї.

3) Кадоме аз ин афрод дар замони Паёмабар (с) иддаои паёмбарї намуд? а) Умая ибни Халаф; б) Асвади Ансї; в) Амр ибни Њишом.

4) Хилофати њазрати Усмон ибни Аффон (р) чанд сол давом кард? а) 12 сол; б) 15 сол; в) 6 сол.

5) Тољикистон кадом сол кишвари соњибистиќлол эълон шуд? а) Соли 1993; б) Соли 1991; в) Соли 1990.

6) Аввалин президенти Тољикистон кї буд? а) Рањмон Набиев; б) Ќањњор Мањкамов; в) Бобољон Ѓафуров.

7) Тољикистон дорои чанд вилоят мебошад? а) 3 вилоят; б) 5 вилоят; в) 10 вилоят.

8) Тољикистон ба чанд кишвар њаммарз мебошад? а) 5 кишвар; б) 3 кишвар; в) 4 кишвар.

9) Дар Тољикистон феълан чанд њизби сиёсї арзи вуљуд дорад? а) 5 њизб; б) 8 њизб; в) њеч њизб.

10) Пойтахти кишвари Сумол кадом шањр аст? а) Рабза; б) Искандария; в) Макдешу.

Љавоби суолњои Шумораи гузашта: 1)а 2)б 3)б 4)в 5)а 6)а 7)б 8)в 9)б 10)в

www.nahzat.tj

13

11 сентябри соли 2014

мушкилот

Сабабу омилњои болоравии арзиши картошка - Кай картошкаи худиро аќаллан дар 5-6 моњи мавсими љамъоварии њосил дар бозорњои дохилии минтаќаи Кўлоб дида метавониста бошем? Бовар намо дўстам, ваќте ба дилхоњ бозорњои минтаќаи Кўлоб даромада, аз куљо будани картошкаро пурсон мешавї, посух як аст: картошкаи Мастчоњ, Покистон, Њисор. Ањёнан картошкаи Мўъминобод њам шунида мешавад. Магар бо чунин тарз кор мешавад?», шикваомез гуфт Суњроб, марди миёнаумре дар бозори «Саховат»-и Кўлоб. Ман њам гуфтам: Шикваат 100% дуруст аст, мушкил дар тарзи коргузории кишоварзони љамоъатњои дењоти мост. Бале, арзиши картошка дар бозори Кўлоб ва дигаре аз бозорњои навоњии атрофи он аз 2,5- 3 сомонист ва муддатњост, ки паст намефарояд. Эњтимол баъди як моњ боз болорафтан мегирад. Нархи картошка њатто дар чиллаи тобистон, ки мавсими љамъоварии картошка дар водии Кўлоб њаст, аз 2 сомонї поин нашуд ва ин њолат чандин сол аст, ки такрор мешавад. Пурсида мешавад, ки чаро дар минтаќаи Кўлоб аз совхозњои махсуси сабзавоткорї, ки ањолии шањру

ноњияњои собиќ вилояти Кўлобро бо пиёзу картошка таъмин мекарданд, имрўз ин заминњоро гўё таљдид карданд, вале дар асл заминњои наздињавлигї шуданд? Барои чї аќаллан 30-40%-и пиёзу картошка дар бозорњои Кўлоб ва ноњияњои ин минтаќа аз њосили худї нест ва ин чизњо аз минтаќаи Ќўргонтеппа ё Суѓд оварда мешаванд? Ба ин суолњо бояд посух дод. Тавре аз суњбат бо коршиносони соња маълум мегардад. сабаб изофанавасї ва оморњои дурўѓ аст, ки аз ноњия ба вилоят ва аз вилоят ба Њукумати ЉТ фиристода мешаванд. Ин гуна изофанависињо раиси вилояти Хатлон Давлатшоњ Гулмуњаммадзодаро низ ба ташвиш оварда, ки ишон супориш дода буд, майдони кишти картошка дар ноњияњои картошкапарвари вилоят муайян карда шавад. Вале дар пурсиш нисбат ба изофанависии соња посух дод, ки нисбати 52 нафар чора дида шуд ва аз њамин љумла 46 нафар аз вазифа барканор шуданд. Баъди ин посухи раиси вилоят чанде баъд аз раисони панљ ноњияи кўњсор њосили картошкаро пурсон шудем. Аз љумла Мўъминободу Ховалинг ва Балљувонро. Маълум гардид, ки майдони кишти картошка дар Мўъминобод агар 700 га будааст, феълан кам шудааст. Дар баъзе аз ин гуна майдонњо бо сабаби беобї картошка нашинонидаанд. Тавре Пирмуњаммад Зарифов, раиси њамин ноњия гуфт, заминњои обии ноњия 708 га буда, њамаи ин

тариќи насосњо обёрї мешаванд ва ин гуна пойгоњњо кайњо фарсуда шуда, аз кор мондаанд. Раиси ноњияи Ховалинг Нуруллоњ Мирзоев дар ин маврид гуфт, дар даврони Шўравї шароити обёрї буд ва дар кишти картошка мушкилот вуљуд надошт. Имрўз, ки насосњо фаъол нестанд ва ќубурњо вайронанд, мушкилот паи мушкилот аст. Ѓайр аз ноњияњои кўњистонї ноњияњои пахтакор њам майдони кишти картошка ва пиёз доранд, вале дар ин љойњо њам самаранокии кор эњсос намешавад, вале дар изофанависї кадом њадде љой надорад. Мардум бењуда намегўяд: Умри дуруѓ кўтоњ аст. Дар ноњияњои пахтакории минтаќа ду совхози махсусгардонидашудаи сабзавоткорї фаъолият дошт, яке дар Кўлоб, дигаре дар ноњияи Њамадонии имрўза. Аммо раиси ноњияи Њамадонї Ќодир Валиев дар ин маврид гуфт, 24 га замин дар ноњия дар ваќти санљиш барои кишти картошка изофа баромад, вале сармо нагузошт, ки аз њамин замини изофа њам њосили картошка ба даст оварда шавад. Ахиран Д.Гулмањмадзода моњи август ба се ноњияи кўњистонии минтаќаи Кўлоб сафар дошт ва сабаб њам кам шудани истењсоли картошка буд. Ишон зимни мулоќот бо масъулин дар ноњияи Мўъминобод ќайд

кард, аз рўи ваъдањои роњбарияти ноњия бояд мувофиќи наќша дар майдони 1100 га картошка кишт мегардид, лекин иљрои ин наќша њамагї 60% иљро шуду халос. Аммо роњбарияти ноњия ќиматии картошкаи тухмиро сабаб овард, њамчунин фаъол набудани насосњои обкашро. Дар ноњияи Балљувон, ки мавзеъи љамоъати дењоти Сарихосор барои кишти картошка боб аст, вале дар ин љо њам ба ин масъала хунукназарї сурат гирифтааст. Раиси вилоят дар ин маврид шадидан аз рањбарияти ноњия эрод гирифт ва афзуд, ки мањз бо айби њамин ноњияњои картошкапарвар нархи картошка дар бозорњои ноњияњои минтаќа баланд шуд.

С.Мустаќим, аз минтаќаи Кўлоб

Маскав: Сабти номи 1238 муњољир дар хонаи «резинї» Тавре аз гузоришњои ВАО маълум мегардад, додситонии шањри Мас­ кав парвандаи љиноии як сокини ин шањрро, дар мавриди ѓайриќонунї сабти ном кардани 1238 муњољир, ки миёни онњо садњо тољик њам њаст, ба додгоњ фиристодааст. Бино ба ин гузориш дар нимаи аввали соли равон ин сокини маскавї дар манзили худ муњољиронеро, аз љумла аз Тољикистон, Узбакистон, Молдова, Арманистон, Озарбойљон, Беларус, Украина ва Ќирѓизистон ба ин миќдор сабти ном кардааст. Чанде ќабл, яъне аз декабри соли 2013 банди хосе дар ин маврид дар Кодекси љиноии Русия илова шудааст, ки сабти номи ќалбакии шањрвандони хориљї мавриди муљозот ќарор мегирад ва аз 100 000 то 500 000 рубл (муодили 2.800-14.000 доллар) ё корњои ислоњї ба муњлати то 3 сол, 3 соли зиндонро пешбинї кардааст. Аммо дар шарњи ин банд гуфта мешавад, агар нафари гунањкор ба тафтишот дар амри ошкор кардани љиноят њамкорї намояд, ўро аз љавобгарии љиної озод кардан мумкин аст. Ва тафтишот гуфтааст, Сергей Дятлов, сокини муљрими Маскав бо сарфи назари талаботи ќонун сабти номи ќалбакии муњољиронро дар манзилаш дар шањри Маскав ба як манбаи даромади доимї табдил дода, танњо дар ним сол, аз январ то июли соли 2014 1238 нафарро сабти ном кардааст. Яъне ин сокини маскавї бо рафтори ѓайриќонуниаш дафтари мањаллии Хадамоти муњољирати Русия дар ноњияи Вну-

ково ва нињодњои дигари масъулро аз имкони назорати љараёни сабти ном ва њаракати садњо муњољир дар ќаламрави кишвар мањрум кардааст. Њамчунин додситонї аз додгоњи ноњияи Солнтсевои Маскав хоста, ки сабти номи 1238 шањрванди хориљиро дар манзили ин сокини маскавї бекор ва Хадамоти муњољиратро муваззаф намояд, то онњоро аз рўйхати хориљиёни сабтиномшуда берун созад. Агар кор ба ин тавр анљом бигирад, барои 1238 муњољир тањдиди ихрољ аз ќаламрави Русия пеш меояд. Давлати Русия дар кодекси љиноияш таѓйироте ворид кард, ки барои сабти номи ќалбакии муњољир дар манзили шањрвандони бумї муљозот таъин мешавад. Ва чунин манзилњо, ки дар ВАО бо номи “хонањои резинї” маъруфанд ва соњибонашон дар њамдастї бо миёнаравњо якбора дањњову садњо муњољирро сабти ном мекунанд, ба бовари маќомот роњро барои сели муњољирони ѓайриќонунї њамвор кардааст. Талаби ташдиди сиёсати муњољират аз љумлаи талабњое буд, ки дар рањпаймоињои гурўњњои ќавмгарои русї садо медод ва дар солњои охир аксари сиёсатмадорони рус ба хотири касби нуфуз ќартаи муњољиратро ба як шиори умда дар корзори интихоботї табдил доданд. Дар соли 2012, љаноби В. Путин њам дар яке аз суханронињои пешазинтихоботиаш ба ин мавзўъ дахл карду хостори мубориза бо хонањои «резинї» тавассути муљозоти шадиди соњибони онњо шуд. Њамин буд, ки ба дунбол тарњи таѓйироти марбута ба кодекси љиної аз сўи њарду палатаи порлумони Русия тасвиб

шуд. Хадамоти муњољирати Тољикистон бошад, ба дунболи чунин як таѓйирот њанўз дар моњи январи соли равон њушдори расмиеро нашр кард, ки дар он аз муњољирони тољик дархост мешуд, то аз сабти ном дар манзилњои “машкук” худдорї намоянд. Чунки ба чунин тарз сабти ном шудан метавонад дучори мушкилоти ислоњнопазире дар ќаламрави Русия шавад, њатто сабаби шомил шудани исми онњо дар “рўйхатњои сиёњ” ва ихрољ аз он кишвар њам. Бино ба њисоби Хадамоти федеролии муњољирати Русия, дар њоли њозир дар ин кишвар беш аз миллион шањрванди Тољикистон кору зиндагї мекунанд. Асосан бо шарофати муњољирони тољик соли гузашта аз Русия ба Тољикистон танњо тавассути бонкњо беш аз 4 миллиард доллар пул омадааст, ки баробари нисфи маљмўъи мањсулоти дохилии ин кишвари фаќир мебошад. Аммо Русия дар пайи то соли 2042 тамдид кардани муњлати њузури пойгоњи низомии худ дар Тољикистон танњо муњлати муљози њузури бидуни сабти номи муњољирони тољикро аз 3 рўз то 15 рўз боло бурду бас. Ба њар њол, ин кишвар њамчунон ба ихрољи шањрвандони тољик бо љурми наќзи шароити кору иќомат медињад. Вазири шуѓли ањолї, хонум Сумангул Таѓоева дар нишасти хабарии ахири худ, шумори муњољирони тољики аз Русия ихрољшударо аз марзи 100 000 боло гуфт. Вале коршиносон инро ба маъное шарњ медињанд, ки 100 000 хонавода дар Тољикистон аз як манбаи муњими таъмини рўзгор мањрум шудаанд ва мањрумиятњо дар ин авохир ба маротиб боло хоњанд рафт.

14

11 сентябри соли 2014

www.nahzat.tj фарњанг

(Идома аз сањ. 10)

Фазли олим аз обид

Худованд дар кўмаки бандааш њаст, агар банда дар кўмаки бародари муъминаш бошад. Касе ки дар роњи талаби илм бошад, Худованд рафтани роњи љаннатро бар вай осон гардонад. Љамъ намешаванд ќавме дар хонае аз хонањои Худованд, ки дар он тиловати Ќуръон мекунанд ва ба тадриси он машѓуланд, магар ин ки фуруд меояд бар онњо оромии ботину итминони ќалб ва фаро мегирад онњоро рањмат ва тавоф мекунанд бар онњо фариштагон, Худованд онњоро дар љамъи малоик ёд мекунад. Касе, ки аз лињози амал кўтоњї кунад, насабаш ўро пешќадам нахоњад кард, (Њар кї таќсир кард дар амал, насаби олї љуброни он накунад), (ривояти Муслим). Бандаи ишќ шудї, тарки насаб

кун,Љомї, Ки дар ин роњ фалон ибни фалон

чизе нест. Аз Абуњурайра (р) наќл аст, ки Расули Худо (с) фармуданд: Аввалин касе, ки аз мардум бар вай рўзи Ќиёмат њукм карда мешавад (аз чињати тарки ихлос дар амал) касест, ки дар роњи Худо шањид шудааст, пас ўро дар мањзари Худованд оварда шавад. Худованд неьматашро бар ў арза мекунад ва ў бар он неъматњо эътироф кунад, пас Худованд мегўяд: Дар шукри ин неъматњо чї кардї? Он мард гўяд: Дар роњи Ту љињод кардам ва шањид гардидам. Худованд гўяд: Дурўѓ гуфтї, ту љанг кардї, то туро далеру ќањрамон гўянд ва ин унвонњо ба ту дода шуд. Пас амр карда мешавад фариштагонро, ки бикашед ўро ба сўи љањаннам ба рўй, њатто ки партофта мешавад дар оташ. Ва дигар марде, ки таълими илм намуда ва дигаронро низ омўхтааст ва Ќуръонро тиловат карда, оварда мешавад ва неъмати Худованд ба ў арза мегардад ва ў ба он неъмат эътироф мекунад. Худованд мегўяд: дар шукргузории неъматњо чї кор кардї? Он мард мегўяд: омўхтам илмро ва дигаронро омўзондам ва барои ризои Ту тиловати Ќуръон кардам. Худованд мегўяд, дурўѓ гуфтї, локин ту илм омўхтї, то туро донишманду олим гўянд ва Ќуръон хондї, то туро ќорї ва хонандаи Ќуръон гўянд, пас барои ту чунин гуфта шуд (ба маќсад ва ниятат расидї). Баъд аз он амр карда шавад барои ў, ки кашида шавад ба сўи љањаннам ва партофта шавад дар он. Ва дигар марде, ки зиндагии фароху осуда барои ў насиб шуда ва додааст Худованд ўро моли зиёд, пас оварда мешавад ўро ба њисобгоњ. Худованд неъматро ба вай арза мекунад ва ў ба он неъмат эътироф менамояд. Худованд гўяд, чигуна шукргузорї кардї аз онњо? Он мард гўяд, рањо накардам роњеро, ки дўст медоштї, то дар он роњ садаќа

карда шавад, магар ки моламро дар он роњ садаќа кардам холис барои Ту. Худованд гўяд, дурўѓ гуфтї, локин анљом додї ин амалро, то гуфта шавад фалонї сахї ва љавонмард аст. Пас ин сухан гуфта шуд, баъд барояш амр содир шавад ва бо зиллату хорї ба сўи љањаннам кашида ва дар он партофта шавад, (ривояти имом Муслим). Аз Абдуллоњ ибни Амр (р) ривоят аст, ки Расули Худо (с) фармуд: Ба њаќиќат Худованд (дар охири замон) намегирад илмро гирифтане, ки бо кашидан бошад аз бандагон (монанди кашидани љон аз бадан), валекин мегирад илмро бо миронидани уламо, њатто ки олиме боќї намемонад. Баъдан мардум љоњилонро барои худ сарвар интихоб ва аз онњо масоилро суол мекунанду фатво мепурсанд. Онњо бидуни дониши динї љавоб медињанд. Пас онњо (аз сабаби љањолат дар дин гумроњ шаванд) ва дигаронро низ гумроњ кунанд, (Муттафаќун алайњ). Аз Касир ибни Ќайс ривоят шудааст, ки гуфт: Ман бо Абидардо дар масљиди Димишќ нишаста будем, марде назди Абидардо омаду гуфт: Ай Абидардо, аз Мадинатур-расул омадам барои шунидани њадисе, ки хабардор шудам ту онро аз Расули Худо ривоят кардаї ва њољати дигаре ѓайр аз шунидани он надорам. Абидардо гуфт: Шунидам Расули Худоро, ки мегуфт, касе равад роњеро, ки дар он талаби дин кунад, Худованд барад ўро ба роње аз роњњои љаннат ва њаќиќат малоик розианд, ки болњои худро барои толибилмон фарш кунанд. (Шорењи њадис дар «Ламаъот» мегўяд, вазъи љаноњ, яъне фарши бол киноя аст аз илтифот ва инќиёду руљуъ ба рањмат ва инъитоф, олиме, ки њамаи ањволи ў мувофиќи тариќи талаби илм ва мутобиќи ризои Њаќ бошад). Ва њаќиќат аз барои олим талаби омурзиш мекунад, касоне, ки дар осмонњо ва замин њастанд ва моњиёне, ки дар ќаъри дарё ќарор доранд. (Шорењ мегўяд, мурод тамоми њайвонот аст, валекин тахсис ба зикри моњиён ишора ба он аст, ки об аз осмон ба баракати уламо меояд, ки зиндагии моњиён дар он аст. Чуноне воќеъ шудааст, бо сабаби уламо боронњо ва ба мардум ризќ дода мешавад. Њељ чизе аз аснофи ањли олам нест, ки салоњ ва вуљуду баќои вай, маќсуд ва манут ба илм набошад). Дар њаќиќат фазли олим бар обид мисли фазли моњи шаби чањордањ бар њамаи ситорагон аст. (Шорењ мегўяд, агар гўянд олим бе ибодат нахоњад буд ва олими беамалро фазле нест ва њамчунин ибодати беилм дуруст набошад, пас фарќи миёни обиду олим чист? Мурод аз олим касест, ки баъди тањсили илм иктифо ба ибодати зарурї аз

фароиз ва суннатњои муакада намуда, ваќти худро сарфи таълими илм, тасниф ва дигар масоили илмї менамояд, монанди нашри илм ва тарвиљи дин. Маќсад аз обид касест, ки баъди тањсили илм ба ибодат машѓул мешавад ва ваќти хешро ба он мегузаронад. Чун фоидаи нашри илм ва иштиѓол ба он дар дин бар фоидаи умуми мардум аст. Бинобар ин, фазли вай бар обид бештар аст, чуноне ин мазмун аз ањодиси дигар низ фањмида мешавад). Шайх Саъдї њам хеле зебо гуфтааст Соњибдиле ба мадраса омад зи

хонаќоњ, Бишкаст суњбати ањли тариќро. Гуфтам: Миёни обиду олим чї

фарќ буд. То ихтиёр кардї аз он ин фариќро? Гуфто, ки ў гилеми худ ба зўр

мебарад зи мављ. В-ин љањд мекунад, то бигирад

ѓариќро. Ва дар њаќиќат уламо вориси паёмбаронанд ва ба њаќиќат паёмбарон мерос нагузоштанд динору дирњамеро ва фаќат илмро мерос гузоштаанд. Пас «касе илмро ба даст оварад, њиссаи комиле аз динро ба даст овардааст», (ривояти Имом Ањмад ва Тирмизї). Аз Абуамомаи Боњилї наќл аст, ки гуфт: Зикр карда шуд дар назди Расули Худо (с) ду нафарро, яке олиму дигape обид, яъне аз он Њазрат(с) пурсида шуд, ки кадоме аз ин ду афзал аст? Расули Худо (с) фармуд: Фазли олим бар обид, мисли фазли ман бар аднои шумост (шорењ мегўяд, таваљљуњ бояд кард, ки ин чи муболиѓаест, аввал фазли он Њазрат бар њамаи паёмбарон аст ва бар сањоба ва бар он, ки аз њама асњоб дар мартабаи поёнтар ќарор доранд). Баъдан Расули Худо (с) фармуданд: Ба њаќиќат Худованд малоикањои Ў, бошандагони осмону замин, њатто мўрчагон дар сурохњояшон то моњиёни дарё, албатта дуруд мефиристанд муаллимеро, ки мардумро дарси накўкорї меомўзад, (ривояти Имом Тирмизї). (Шорењ мегўяд, маќсад аз хайр,

илму њикмат аст ва дар ин ишорат аст бар иллати тафзили олим бар обид. Бар он ки ин фазилат барои олимест, ки таълим мегирад илмро ва ба мардум интиќол медињад онро). Аз Абусаъиди Худрї наќл аст, ки Расули Худо (с) гуфт: Дар њакикат мардум шуморо, ( ки ёрони манед, бо ман суњбат дошта илмро аз ман бевосита гирифтаед) тобеъу пайраванд. Мардумоне аз гўшаву канори љањон назди шумо меоянд, дар њолате, ки мехоњанд илми динро аз шумо биомўзанд. Пас агар ин мардум ба назди шумо омаданд, онњоро тавсия ба кори хайр кунед ва таълими илми дин намоед, (ривояти Имом Тирмизї). Аз Ибни Абос (р) наќл аст, ки Расули Худо (с) фамуд: Як нафар фаќењ сахттар аст бар шайтон аз њазор обид, (ривояти Имом Тирмизї). (Шорењ мегўяд, агар мурод аз фаќењ шахсест, ки дода шудааст ўро фањм дар дин, дарки мавориду мадорики он, пас вай шахсест, ки ориф аст ба маќосиди шайтон ва мадохили вай, илми хавотир ва тамиз дар он. Ва агар мурод олим ба ањкоми дин ва шариъат ва тавзењи он аст, аз љоиз ва нољоиз заруратан барњазар хоњад буд аз вуќуъ дар муњаррамот ва аќлаш он ки маъсиятро нодида нахоњад гирифт ва майл ба њалол донистани он нахоњад кард, то кофар шавад бар хилофи обид, ки дар ин ду дараља бо ў баробар нест). Аз Анас (р) накл аст, ки Расули Худо (с) фармуд: Талаби илм ба њар як мусалмон фарз аст, (ва дар Муснади Имом Абуњанифа чунин омадааст: Талаби илм ба њар марди мусалмон ва зани мусалмон фарз аст). (Шорењ мегўяд, маќсад аз илм, илми заруриёти њаёти муслимин аст. Масалан, касе дар Ислом ворид шуд, омўхтани њама заруриёти динї бар ў фарз мегардад ва агар кору амалеро интихоб кард, илми он низ фарз мешавад ва бар њамин такдир бояд дараљабандї кард).

(Идома дорад)

www.nahzat.tj

15

11 сентябри соли 2014 чењра

Насируддини Тўсї ва «Ахлоќи Носирї»-и ў Абўљаъфар Муњаммад ибни Њасан, ки бо исми Насируддини Тўсї низ ёд мешавад, соли 1201 дар шањри Тўс мутаваллид шуда, дар соли 1272 дар шањри Баѓдод олами њастиро падруд мегўяд. Ў маълумоти ибтидоиро дар назди падар ва илми мантиќу фалсафаро дар назди амакаш омўхтааст. Баъдан барои такмили дониши хеш ба шањри Нишопур меравад. Пас аз њамлаи муѓулони хунхор ў ба Кањистон њиљрат мекунад. Ављи камолоти Хољаро Иќболи Яѓмої чунин тавзењ додааст: «Беш аз бист сол надошт, ки дар усули риёзї, нуљум ва фиќњу усул ва њикмату калом ва мантиќ доно шуд, илми ахлоќро дўст медошт ва усулро риоят мекард. Ба иборати дигар, њам худованди фазоили ахлоќї буд ва њам љомеъи улум». Пойтахти Кањистон шањр ё ќалъаи Сартахт буда, фармонравои он Носируддин Абдулфатњ Абдурањим ибни Абўмансур будааст. Пешоњангони ин хонадон пайваста бо намоиши шуљоати беназир дар муќобили муѓулон аз илму адаб ва фарњанг ѓаюрона њимоят мекарданд. Сарњалќаи ин хонадон Носируддин, ки марди фозилу њунарпарвар буд ва њамеша дар њимояту парвариши ањли илм мекўшид, чун аз оворагињову саргардонињои Насируддини Тўсї огањї пайдо кард, ўро ба дарбори худ хонд ва дар пайи иззату икроми Хољаи бузург афтод. Амну осоиштагї дар ин макон барои ў имкони хубе фароњам овард, то таълифи осори гаронмояи худро идомат бахшад. Аз љумла, асари маъруфи «Ахлоќи Носирї» зодаву парвардаи њамин муњити осуда ва айёми хуби зиндагии муаллифи он аст. Пажуњишгарон ва муаррихон бар ин назар њастанд, ки Тўсї замоне, ки ба Кањистон рафт, дар њимояти Носируддин Абдурањим ибни Мансур ќарор гирифт ва ин китобро бо ташвиќи вай навишт. Китоби мазкур ба номи ин њимоятгари Тўсї низ интисоб дорад ва худи муаллиф дар сароѓози китоб ба ин матлаб ба сароњат мефармояд: «Ба ваќти маќоми Кањистон дар хидмати њокими он баќъаи маљлиси олї, Носируддин Абулфатњ Абдуррањим Абўмансур – дар аснои зикре, ки мерафт, аз китоби «Ат-тањора», ки устоди фозил ва њакими комил Абўалї Ањмад ибни Муњаммад ибни Яъќуби Мискавайњи Хозии Розї дар тањзиби ахлоќ сохтааст ва сиёќати он бар эроди балеѓтарин ишорате дар фасењтарин иборате пардохта… бо муњаррири ин авроќ фармуд, ки ин китоби нафисро ба табдили кисвати алфоз ва наќл аз забони тозї бо забони порсї таљдиди зикре бояд кард, чї агар ањли рўзгор, ки бештар аз њиляи адаб холианд, аз мутолиаи љавоњири маонии чунон таълифе ба зинати фазилате њолї шаванд, эњёи хайре бувад њар чї тамомтар». Аз сўи дигар унвони китоб њам шањодат медињад, ки асар ба номи Номируддин Абулфатњ Абдуррањим Абўмансур интисоб ёфтааст. «Ахлоќи Носирї» аз се маќола иборат аст: 1) «Тањзиби ахлоќ» - шарњи масъалањои

ахлоќ, назарияи маърифат ва психологияро дар бар мегирад. Муаллиф назарияи фитрияти ахлоќро рад карда, ќайд мекунад, ки он ба таъсири муњит ва таълиму тарбия таѓйир меёбад; 2) «Тадбири манзил» - пайдоиши оила ва муносибатњои оилавиро мавриди тадќиќ ќарор додааст. Муњаќќиќ сабабњои пайдоиши оиларо дар зарурати таъмини маош, муњофизати молу мулк ва њифзи насли башар љустааст. Нуќтаи назари ў дар бораи муносибати зану шавњар, фарзандон, хољаву хизматгор аз мањдудиятњои таърихї холї нест. Вале аќидаи муаллиф оид ба пос доштани хотири куњансолон, падару модар, таъмини хушњолии зан ва адолату шафќат нисбат ба ў љињати пешќадами таълимоташро ташкил медињанд; 3) «Тадбири мудун», ки дар ин фасл аќидањои иљтимоиву сиёсии муњаќќиќ баён шудаанд. Ба аќидаи ў эњтиёљоти њаётии ањли љомеа (пўшок, хўрок ва ѓайра) бе ёрии њамдигар рафъ намешавад. Онњо маљбуранд, ки муттањид шаванд ва њамин иттињоди одамон љамъият (мадина, љамъаш мудун) аст. Ба аќидаи олим љамъият чанд навъу хел дорад, ки бењтаринаш љамъият (мадина)-и њуррият аст; аъзоёни ин гуна љамъият комилњуќуќ ва озоданд. Мардум танњо дар ин гуна љамъият саодатманд шуда метавонанд. Дар «Ахлоќи Носирї» аќидањои ахлоќї ва иљтимоиву сиёсии Форёбї, ибни Мискавайњ, Абуалии Сино љамъбаст шуда инкишоф ёфтааст. Бояд тазаккур дод, ки китоби «Ахлоќи Носирї» аввалин бор дар соли 2009 тавассути матбааи «Шуљоиён» бо теъдоди 1000 нусха мунташир мегардад. Нашри асари мазкур барои љомеаи кишвари мо аз чандин љињат ањамияти муњим дорад. Аввалан, нахустин бор интишор ёфтани китоби мазкур аз густариши кори матншиносии осори насри классикии тољик дар муњити адабї ва муаррифии як сарчашмаи ќадимаи адабиёти тољик башорат медињад. Сониян, нашри чунин як китоби судманди ахлоќї барои ташаккуд ёфтани шуури маънавї ва тарбияи љомеаи имрўза наќши муассир хоњад гузошт. Ногуфта намонад, ки мутолиаи китоби «Ахлоќи Носирї» ба кас рўњу равони тоза мебахшад. Аз љумла, дар фасли нуњум, ки «Дар њифзи сињњати нафс, ки он бар муњофизати фазоили маќсур бувад», чунин сатрњоро мехонем: «Ва тавонад буд, ки агар касе ногоњ ба раёсате ё подшоњие расад, рўзе чанд дар ибтидо аз он илтизозе (лаззат ва маза) ёбад ва чун чашмаш бар мушоњидаи он асбоб биншинад, баъд аз он онро чун лигар умури табиї шумурад ва илќои (расонидан ва афгандан) басар бар чизњое кунад, ки аз доираи тасарруфи ў хориљ афтад ва бар иќтинои (касб кардан, яъне њосил кардан ва сармоя гирифтан) он њирс намояд, то агар филмасал дунё ва он чї дар дунёст бад-ў дињанд, таманнои вуљуди оламе дигар кунад ва ё њимматаш дар талаби баќои абадї ва мулки њаќиќї тараќќї намояд, то љумлагї умури подшоњї ва асбоби љањондорї бар ў вубол шавад. Филљумла, њифзи мул-

ку забти мамлакат дар ѓояти суъубат (душворї) бувад аз љињати инњилоле (кушода шудан ва ночиз шудан ва нобуд шудан), ки дунё дар табиат дорад ва талошеву тафарруќе (захм ва љароњат), ки истиљмои захоиру кунуз ва иљтимои асокиру љунудро (лашкарњо) дар аќиб аст ва офоту ањодисе, ки ба дигар аснофи (љамъи синф) ясор ва сарват мутафарриќ шавад. Ин аст њоли толибони неъматњои маљозї». (Насируддини Тўсї, «Ахлоќи Носирї», Душанбе, «Шуљоиён», соли 2009, сањ. 128-129). Ба андешаи муњаќќиќони зиндагї ва мероси Тўсї теъдоди умумии кутуби расоил ва таълифоту тарљумањои ў аз дусад адад убур мекунад. Ва инак, ба боби фасли њаштум «Дар васоёи Афлотун, ки китоб бадон хатм карда шавад», мепардозем. Чун аз шарњи масоили њикмати амалї бар ваљње, ки дар садри китоб зикри он таќдим ёфта бувад, фориѓ шудем ва дар истифои абвоби он ва наќл аз асњоби саноати ќадр љањд мабзул кард, хостем, ки хатми китоб бар фасле бошад аз сухани Афлотун, ки умуми халќро нофеъ бувад. Ва он васияте аст, ки шогирди худ Аристотолисро фармудааст, мегўяд: «Маъбуди хешро бишнос ва њаќќи ў нигоњ дор ва њамеша ба таълиму таъаллум бош ва иноят бар толиби илм муќаддар дор! Ањли илмро ба касрати илм имтињон макун, эътибори њоли эшон ба таљаннуб аз шарру фасод кун. Аз Худой чизе махоњ, ки нафъи он мунќатеъ бувад ва мутаяќќин бош, ки њама мавоњиб аз Њазрати Ўст ва аз Ў неъматњои боќї хоњ ва фавоиде, ки аз ту муфориќат натавонад кард, илтимос кун. Њамеша бедор бош, ки шурурро асбоб бисёр аст ва он чї нашояд кард, ба орзу махоњ. Ва бидон, ки интиќоми Худои таъоло аз банда ба сахату итоб набувад ва њаёту мавтро шоиста машмар, магар ки василати иктисоби бир(р) бошанд. Ва бар осоишу хоб иќдом макун, магар баъд аз он ки муњосибаи нафс дар се чиз ба таќдим расонида бошї: яке, он ки тааммул кунї, то дар он рўз њељ хато аз ту воќеъ шудааст ё на: ва дигар он ки тааммул кунї, то њељ хайр иктисоб кардаї ё на; ва сеюм он ки њељ амал ба таќсир фавт кардаї ё на. Ёд кун, ки чї будаї дар асл ва чї хоњї шуд баъди марг ва њељ касро изо макун, ки корњои олам дар маърази таѓайюру завол аст. Бадбахт он кас бувад, ки аз тазаккури оќибат ѓофил бувад ва аз зиллат боз наистад. Сармояи худ аз чизњое, ки аз зоти ту хориљ бувад, масоз. Дар феъли хайр бо мустањиќќон интизори суол мадор, балки пеш аз илтимос ифтитоњ кун. Њаким машмар касеро, ки ба лаззате аз лаззатњои олам љазъ кунад ва андўњгин шавад. Њамеша ёди марг кун ва ба мурдагон эътибор гир. Хисосати мардум аз бисёрии сухани бефоидаи ў ва аз ихборе, ки кунад ба чизе, ки аз он масъул набувад, бишинос. Ва бидон, ки касе ки дар шарри ѓайри худ андеша кунад, нафси ў ќабули шар(р) карда бошад ва мазњаби ў бар шар(р) муштамил шуда. Борњо андеша кун, пас дар ќавл ор,

пас дар феъл ор, ки ањвол гардон аст. Дўстдори њама кас бош ва зудхашм мабош, ки ѓазаб ба одати ту гардад. Њар кї имрўз ба ту муњтољ бувад, изолати њољати ў ба фардо маяфган, ки ту чї донї, ки фардо чї њодис шавад. Касеро, ки ба чизе гирифтор шавад, муъованат кун, магар он касро, ки ба амали бади худ гирифтор бошад. То сухани мутахосимон мафњуми ту нагардад, ба њукми эшон мубодарат манамо. Њакими ба ќавл танњо мабош, балки ба ќавлу амал бош, ки њикмати ќавлї дар ин љањон бимонад ва њикмати амалї бад-он љањон расад ва он љо бимонад. Агар дар некўкорї ранље барї, ранљ бинамонад ва феъли нек бимонад. Ва агар аз гуноњ лаззате ёбї, лаззат бинамонад ва феъли бад бимонад. Аз он рўз ёд кун, ки туро овоз дињанд ва аз олати истимоъ ва нутќ мањрум бошї, на шунавї ва на гўш ва на ёд тавонї кард. Ва яќин дон, ки мутаваљљењ ба маконе шудаї, ки он љо на дўстро шиносї ва на душманро. Пас ин љо касеро ба нуќсон мансуб магардон. Ва њаќиќат шинос, ки љое хоњї расид, ки худовандгор ва банда он љо мутасовї бошанд, пас ин љо такаббур макун. Њамеша зод сохта дор, ки чї донї, ки рањил кай хоњад буд. Ва бидон, ки аз атои Худой, љалла љалолуњу, њељ чиз бењтар аз њикмат набувад ва њаким касе бувад, ки фикру ќавлу амали ў мутасовї ва муташобењ бошад. Мукофот кун ба некї ва даргузор аз бадї. Ёд гир ва њифз кун ва фањм кун дар њар ваќте. Кори хеш ва таъаќќули њоли худ кун ва аз њељ кор аз корњои бузурги ин олам маломат манамой ва дар њељ ваќт тавонї макун ва аз хайрот таљовуз љоиз машмар. Ва њељ сайиаро дар иктисоби њасана сармоя масоз ва аз умаро фазл ба љињати сарваре зоил эъроз макун, ки аз сарвари доим эъроз карда бошї. Њикмат дўст дор ва сухани њукамо бишнав. Њавои дунё аз худ дур кун ва аз азоби сутуда имтиноъ макун. Ва дар њељ кор пеш аз ваќти он кор мапайванд ва чун ба кор машѓул бошї, аз рўи фањму басират ба он машѓул бош. Ба тавонгарї мутакаббир ва муъљаб машав ва аз масоъиб, шикастагї ва хорї ба худ роњ мадењ. Бо дўст муомила чунон кун, ки дар њукумат зафар туро бувад. Бо њељ кас сафоњат макун ва тавозуъ бо њама кас ба кор дор ва њељ мутавозеъро њаќир машумур. Дар он чи худро маъзур дорї, бародари худро маломат макун. Ба батолат шодмон мабош ва бар бахт эътимод макун ва аз феъли нек пушаймон машав. Бо њељ кас мироъ макун. Њамеша бар мулозимати сирати адлу истиќомату илтизоми хайрот мувозабат кун». Ин аст васоёи Афлотун, ки хостем, ки китоб бар он хатм кунем ва баъд аз ин сухан ќатъ кунем. Худои таъоло њамгунонро тавфиќи иттисоли хайрот ва иќтинои њасанот каромат кунод ва бар талаби марзоти худ њарис гардонод, инна њу-л-латифу-л- муљиб.

Тањияи С.Шарифов

16

11 сентябри соли 2014

www.nahzat.tj

НАСИЊАТ ГЎШ КУН, ЉОНО...

Панду андарз

Илм аз сомони њифзи зиндагист, Илм аз асбоби таќвими худист. Илму фан аз пешхезони њаёт, Илму фан аз хоназодони њаёт. (Аллома Иќбол) Аз Каломи Њаќ Њамоно дини муътабар назди Худо Ислом аст ва ихтилоф накарданд (яъне дар ќабули Ислом) ањли китоб (яъне яњуду насоро) магар баъди он ки омад ба онон дониш (китоб) (яъне ошкоро сохта буд њаќиќати Ислому Муњаммадро (с) ва њаќиќати њолро дониста буданд) лек аз рўи њасаде, ки доштанд дар миёни хеш (инкор намуданд). Ва њар ки кофир шуд ба оятњои Худо, њамоно Худо зудкунандаи њисоб аст. (сураи «Оли Имрон», ояти 19). Пас агар муноќиша кунанд бо ту (ай Муњаммад (с) дар боби дин) пас бигў (дар љавобашон) : мунќод сохтам рўи худро (яъне Ислом овардам) барои Худо ва њар ки пайравии ман кард, (низ мутеъ шуд). Ва бигў ањли китобро ва нохонандагонро (яъне ононеро, ки аз ањли китоб нестанд), оё Ислом овардед? Пас агар Ислом оварданд, яќинан роњ ёфтанд (яъне њидоят шуданд) ва агар рўй гардониданд аз Ислом пас яќинан бидонанд, ки бар ту (ай Муњаммад (с)) пайѓом расонидан аст (яъне вазифаи ту танњо расонидани амри Худост) ва Худо биност њоли бандагонашро (сураи «Оли Имрон», ояти 20). Аз ањодиси набавї Аз Расули акрам (с) пурсиданд: наљот чист?

1. Забонатро нигањ дор. (Нигањ доштани забон аз њама гуна дашному њаќорат, ѓайбату суханчинї, дурўѓу бењудагўї, туњмату дасисакорї, асоси наљоти ин дунё ва охират аст).

2. Хонаат туро ѓунљонад. (Мусалмон бояд аввал хонаи худро обод намояд, хонаи дар асоси равиши Ќуръон ва суннати Паёмбари акрам (с) бино намояд, зану шавњар якдигарро дар дину дунё дастгирї намоянд, оилаи хушбахти мусалмон барпо созанд, ки тавонад асоси љамъияти мусалмон шавад).

3. Бар гунањњоят гиря кун. (Тавба ва истиѓфор кардан, ба гуноњњои гузашта пушаймон шудан аз пушаймонї гиря кардан, даруни инсонро мешўяд, охирати инсон обод мешавад). Аз Абўњурайра (р) ривоят шудааст, ки

гуфт: аз Паёмбар (с) шунидам, ки мефармуд: «Њар гоњ намоз барпо шуд, бо аљала ва давидан ба сўи он наравед, балки бо шеваи роњ рафтан (ва бовиќору муаддабона) биравед ва дар он ширкат кунед ва матонат ва оромишро риоят кунед, он гоњ ба њар миќдор аз љамоат, ки расидед, онро бихонед ва њар миќдоре љамоат бар шумо фавт шуд ва нарасидед, онро тамом (пурра) кунед», (њадиси «Муттафаќун-алайњ). Аз ќавли ёрони Расулуллоњ (с) Онон ки барои охират дунёро тарк мекунанд, маќбул нестанд, балки маќбул касе аст, ки њаќќи дунё ва охиратро адо мекунад (њазрати Абубакри Сиддиќ (р)). Аз рафоќати камаќл дур бош, зеро, ки агар ў иззати туро њам бихоњад, бо камаќлї бароят товон мерасонад (њазрати Умар (р)). Он илм бефоида аст, ки ба он амал нашавад ва он мол бењуда аст, ки дар роњи хуб масраф нашавад (њазрати Усмон (р)). Бо душмани доно машварат кун ва аз фикр ва ройи дўсти нодон эњтироз (дури) кун (њазрати Алї (р)). Гурўње аз занони ќабилаи банї Тамим назди Уммул-муъминин Оишаи Сиддиќа (р) омаданд ва либосњои нозуке бар тан доштанд, њазрати Оиша (р) фармуданд: «Агар шумо муъмин њастед, ин либослибоси муъминон нест ва агар муъмин нестед, метавонед аз ин либосњо бањраманд гардед». Ќавли бузургон Айби њамсояатро бипўш! Зеро он дар назди ту амонат мебошад. Ва умуман асрори пўшидаи мардумро фош насоз! (имоми Аъзам (р)). Аз Суфёни Саврї (р) пурсиданд: Марде дар роњи Худо љињод мекунад, бароят мањбубтар аст, ё марде, ки Ќуръон мехонад. Гуфт: Њамоне, ки Ќуръон мехонад, зеро Паёмбар (с) мефармоянд: «Бењтарини шумо касест, ки Ќуръонро омўхта ва онро ба (дигарон) меомўзонад» . Дини њамаи анбиё Ислом буда ва њамаи онон мардумро ба сўи Ислом даъват карда ва иќрор ва эътироф ба Ислом доштанд, Исломе, ки Паёмбари мо Муњаммад (с) ба он мабъус шуд, поёнбахши ин адён (динњо) аст (доктор Юсуф

Ќарзовї). Бо вуљуде, ки башарият ба њазораи саввум –њазораи пешрафт ва тамаддун расидааст, њанўз њам куштори инсон аз тарафи инсон боќист. Њатто давлатњое, ки ба иддаъои худашон ба ављи аълои тамаддун ва тараќќї расидаанд, ќасди таљовуз ба њарими њуќуќ ва озодињои дигаронро доранд. Гоњњо чунин ба назар мерасад, ки иддаъои демократия ва њуќуќи башар низ яке аз василањои барои салби њуќуќ ва озодињои давлатњои заъиф будааст (устод Сайид Абдуллоњи Нурї). Дар робита ба интихобот њамин нуќта ќобили ќайд аст, ки Ислом њама гуна интихоботро таъйид мекунад. Вале мутаассифона, боз њам андешаи ѓалати дигаре дар байни мардуми кишвари мо њаст, ки гўйё интихобот ва овоз додан ба дин иртиботе надошта бошад. Дар њоле, ки худи овоз додан ва дар интихобот ширкат љустан ба манзалаи шањодат додан аст (устод Муњаммадшариф Њимматзода). Набояд аз хаста будани худ шарманда бошї, балки њамеша саъй кун, ки хастаовар набошї. Яке аз бузургон гуфт порсоеро: Чї гўї дар њаќќи фалон обид, ки дигарон дар њаќќи вай ба таъна суханњо гуфтанд? Гуфт бар зоњираш айб намебинам ва дар ботинаш ѓайб намедонам (Саъдии Шерозї). Подшоњ бояд, ки кори хеш ба дасти носазоворон боз надињад ва андар дасти худованди (соњиби) аслу насаб нињад, ки агар ба дасти носазо дињад, мулки хеш ба бод дињад ва мамлакат вайрон шаваду халалњои бисёр падид ояд, аз њар рўй ва њар љинсе…(Имом Ѓаззолї (р)). Адаб ва инсофу њаќшиносї ва соири сифоти хуб мањсули тарбият аст, на фитрии инсонї (Муњаммади Њиљозї). Бо пул мешавад хона харид, вале ошёнро на. Рахти хоб харид, вале роњатро на. Соат харид, вале ваќтро на. Метавон маќом харид, вале эњтиром на. Метавон китоб харид, вале дониш на. Дору харид, вале саломатї на. Духтурро харид, вале зиндагї на. Билохира метавонед маъшуќ харид, вале ишќро на. (њунарманд, Чарли Чаплин)

Фароњамсоз Муњиддин Асозода

Пири барнодилу бољасорате моро тарк бинмуд

Рўзи 9-уми сентябр руњи Њољихон Валиев, яке аз аъзои собиќадор ва фаъоли ЊНИТ, пири баронодилу љасур, вале мушфиќу пурэњсон дар Исфарашањр, дар синни 88 -солагї ба олами малакутї пайваст. Ин марди Худо дар байни мардум бо амалњои солењу суханони ширинаш маълуму машњур буд. Месазад оилаи марњумро оилаи нањзатиён номид, зеро њама аъзои Нањзати Исломии Тољикистонанд. Ин пири барнодил аз овони љавонї њаќгуву њаќљуй буд ва бо мурури ваќт тамоми фарзандони хешро дар њамин руњия ба воя расонида, њар кадомеро исломдўсту инсондўст тарбия кард. Фарзандонаш њамчун њофизи кулли Ќуръон дар устони Суѓд номваранд ва духтарон аз улуми дин бархурдор. Хушо бар њоли инсонњое, ки бо рафтани худ фарзандони некро боќї мегузоранд ва онњо сазовори номи падар гашта, дар роњи ризои Худо хидмат мекунанд. Хушо бар њоли онњое, ки бо тарк гуфтани дунёи бонї, масканашон дар дилу дидаи њамдиёрон боќї мемонад. Њаќ бар чониби шоир аст, ки мефармояд: Чунон бояд тариќи зиндагонї Ки баъд аз мурдани худ зиндамонї Њар, ки хайр зист, мурда бошад, зинда аст

Њар, ки шарр зист, зинда бошад, мурда аст.

Таъзия Раёсати бахши ЊНИТ дар ноњияи Хуросон нисбати даргузашти модари мењрубони Нурмуњаммад Муњсиддинов, аъзои фаъоли њизб ба ишон ва ањлу байташ тассалияти хешро баён дошта, аз Худованд рањиму рањмон таманнои онро дорад, ки макони охирати модари марњумро љаннати баррин ќарор бидињад.

Муњаррир: Њикматуллоњ Сайфуллоњзода sangvori@mail.ru Телефон: 918-66-98-46 Котиби масъул: Шоњ Абдї Хабарнигорон: Субњияи Њомид Умед Сиддиќшоњ

Нашрия дар сомонаи

www.nahzat.tj

ќобили дарёфт аст Телефон: 625-77-28 Њафтанома дар заминаи гуногунандешї маќолањоеро низ ба нашр мерасонад, ки хилофи мавќеи ЊНИТ ва нашрия мебошанд. Масъулияти дурустии аснод ва далели њамагуна маводи воридшуда ба дўши муаллифон аст. Дастхат ва аксњо баргардонида намешаванд. «Наљот» меъёрњои ахлоќии фаъолияти журналистиро дар Тољикистон эътироф намудаву менамояд. Нашрия аз гузориши хабаргузорињои «Авесто», «Tojnews», «Азия плюс», «Ozodagon», «Форс», «Islamnews/ru», сомонаи родиоњои «Озодї» ва «ВВС», истифода мекунад. Њафтавор тањти раќами 0104/рз дар Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистон номнавис шудааст ва бо теъдоди 4330 нусха дар матбааи “Муаттар”-и ЊНИТ ба чоп мерасад. Супориши раќами 170. Нархаш шартномавї. Суратњисоби мо: 20402972316264, «Амонатбонк»

Нишонии идора: ш. Душанбе, кўчаи Борбад, хонаи раќами 1, дафтари марказии Њизби Нањзати Исломии Тољикистон, тел: 625-77-28