Panda Magazine by WWF-Belgium

MAGAZINE

2013

Dossier

Nr 65 MEI – JUNI – JULI 2013

TRIMESTRIEEL – AFGIFTEKANTOOR BRUSSEL X – P309290

Focus: Zeven pioniers voor ons programma ‘hernieuwbare energie’

HET AMAZONEGEBIED

IS HET BESCHERMEN WAARD

14.10.13 > 16.03.14 14.03.13

EDITO ‘NOVO PROGRESSO’ Ik heb 4 jaar in Guyana gewoond, aan de grens van het Amazonewoud. Ik bracht veel tijd door in deze prachtige bossen. Ik had contact met de lokale bevolking. Zij hebben een fenomenale kennis van het bos. Ik kreeg ook de kans om over het bos te vliegen. Urenlang zag ik rondom mij velden van ‘broccoli’, gevormd door de dichte begroeiing van het woud. Het woud leek wel oneindig. Maar ik heb ook kunnen vaststellen dat de mens er een steeds grotere impact op heeft. De ergste herinnering die ik heb, was het moment dat wij over een enorme bosbrand vlogen. Kilometers ver werd alles vernietigd. Vanuit ons klein vliegtuig waren de vlammen goed zichtbaar. Op de luchthaven viel as. Het was een apocalyptische ervaring. De ironie is dat deze plek ‘Novo progresso’ (Nieuwe vooruitgang) genoemd werd. Deze weelderige bossen worden voornamelijk vernield om plaats te maken voor erg arme weilanden. Op elke 2 ha staat een magere koe. Een zeer zwakke economische opbrengst voor dergelijke grote schade. Bij WWF zijn we ervan overtuigd dat deze ravage geen ‘vooruitgang’ is. De mens vernietigt een natuurlijk kapitaal van onschatbare waarde. Strijd samen met ons om het Amazonegebied te beschermen! Geert Lejeune, Directeur Conservatie van WWF-België.

“Deze weelderige bossen worden voornamelijk vernield om plaats te maken voor, voornamelijk erg arme, weilanden.” © WWF-België

INHOUDSTAFEL In het kort

4-5

Focus

Focus Zeven pioniers voor ons programma ‘hernieuwbare energie’

6-7

Op het terrein Radio Oorwoud live! Beestigste klas 2013 naar Gaia Zoo!

Climate Challenge Conferentie 2013

Eco-consument Red de bossen! Maak de juiste keuze!

Eco-ontspanning

Een eenvoudig gebaar om de vogels te beschermen

Bedrijven Alles wat je altijd al wilde weten over onze samenwerking met bedrijven

Eco-shopping

20-21

Zeven vrouwen verlaten hun dorp in Madagaskar om een opleiding voor “zonne-ingenieur” te volgen. Ontdek dit fantastische project!

P. 6

DOSSIER HET AMAZONEGEBIED

AMAZONE HET BESCHERMEN WAARD

P. 10

COLOFON: Tijdschrift van WWF-Vlaanderen vzw. Alle rechten voorbehouden aan WWF. Het Pandalogo, het woord PANDA en de initialen WWF zijn handelsmerken van WWF. Reproductie van teksten is toegestaan – en wordt zelfs aangemoedigd – mits bronvermelding. • Coördinatie en redactie: Natacha Bertiaux • In samenwerking met: Sarah Beelen, Marie-Noëlle Collart, Sara De Winter, Caroline Steygers en Géraldine Louis • Realisatie: www.propaganda.be • Druk: Claes Printing, St-Pieters-Leeuw • Foto voorpagina: © Steve Morello / WWF-Canon • V.U. Damien Vincent, E. Jacqmainlaan 90 – 1000 Brussel.

Panda magazine – Pagina 3

IN HET KORT EN DE WINNAAR IS… In ons vorig nummer vroegen we nog wat geduld. Maar nu kunnen we eindelijk de naam geven van de jonge winnaar van de fotowedstrijd van Argus (milieupunt van KBC)! Robbie Depuydt wint de editie van 2012! Zijn foto ontdek je hiernaast.

IN ALLE TRANSPARANTIE Je vraagt je misschien af wat we doen met jouw geld. Je hebt natuurlijk het recht om dit te weten! Daarom presenteren we hieronder onze resultaten over 2012.

Inkomsten

8 731 711 €

Particulieren Schenkingen en premies Erfenis

-8 351 492 €

5 262 946 €

Administratie

4 392 313 €

Fondsenwerving

-1 142 336 €

Behoud

-6 520 865 €

870 633 €

Bedrijven

Uitgaven

983 300 €

-877 408 €

Programma’s natuurbehoud

Partnerschap

475 000 €

op het terrein

Tombola

386 303 €

Sensibilisering

-3 699 226 € -2 026 391 €

Royalty’s & licenties

69 402 €

Educatie

-287 497 €

Verkoop van wenskaarten

39 778 €

Lobbying

-318 635 €

Schenkingen

12 818 €

Overheid

2 451 118 €

Andere

34 346 € Overheid 28%

Bedrijven 11%

Panda magazine – Pagina 4

Educatie 3%

Andere 1%

Particulieren 60%

Sensibilisering 24%

Administratie 11% Lobbying Fondsen4% werving 14%

Programma’s natuurbehoud op het terrein 44%

EEN OLIFANT IN BRUSSEL In het kader van onze internationale campagne tegen de illegale handel in wilde soorten hebben we een petitie gelanceerd om de ivoorhandel in Thailand te verbieden. Deze petitie is gericht aan de Thaise eerste minister, Yingluck Shinawatra. De illegale ivoorhandel in Thailand is een van de oorzaken van het stropen van olifanten in Afrika. Op 26 februari overhandigden wij 20 000 Belgische handtekeningen voor deze petitie aan de Thaise ambassade in Brussel. En we kregen hierbij de hulp van een olifant op ware grootte! Dankzij deze petitie – die wereldwijd ondertekend werd door meer dan 1,5 miljoen mensen – beloofde de Thaise eerste minister een einde te zullen maken aan de ivoorhandel in Thailand. Nu moeten haar woorden nog omgezet worden in daden…

EARTH HOUR 2013: EEN SUCCES

Onze directeur, Damien Vincent, staat klaar om de Belgische handtekeningen te overhandigen aan de Thaise ambassade.

In maart werd overal ter wereld Earth Hour gevierd. In België schreven meer dan 6000 burgers, bedrijven, organisaties, gemeenten en steden zich in. Zij schakelden de lichten uit en kozen voor 1 of meerdere acties waarmee samen 54 ton CO2 bespaard werd, het equivalent van een autorit van 300 000 km! Bovendien zakten meer dan 300 mensen ondanks het koude weer af naar het Atomium in Brussel om al dansend samen Earth Hour te vieren. Onze directeur vervolledigde ook zijn uitdaging en daalde af van het Atomium. Bekijk zeker onze fotogalerij en video op www.wwf.be.

EEN CONFERENTIE VOOR DE VOORUITGANG VAN NATUURBEHOUD Begin maart vond in Bangkok (Thailand) de internationale CITESconferentie plaats over de handel in wilde soorten. We merken dat er een mooie vooruitgang werd geboekt. Na jaren van inactiviteit werden de landen met illegale ivoorhandel met hun

rug tegen de muur gezet. Ze moeten maatregelen nemen tegen de illegale handel. Zonder actie volgen er sancties. Deze landen moeten ook strengere sancties opleggen tegen de illegale handel in hoorns van neushoorns. De verschillende overheden stemden ook voor een

betere bescherming van meerdere haaiensoorten en mantaroggen. Maar de strijd voor de overleving van wilde soorten is nog lang niet voorbij. We moeten er nu streng over waken dat de verschillende landen zich aan hun beloftes houden. We zullen dit nauwgezet opvolgen.

Panda magazine – Pagina 5

FOCUS

Onze zeven toekomstige ‘zonne-ingenieurs’.

Zeven vijftigjarigen staan op het punt hun klein dorpje in Madagaskar te verlaten om naar de Barefoot College in India te gaan. Na een opleiding van zes maanden zullen ze terugkeren als ‘zonneingenieurs’ voor hun dorp.

De dorpjes in Madagaskar zijn vaak moeilijk bereikbaar en hebben geen elektriciteit.

Panda magazine – Pagina 6

ZEVEN PIONIERS

VOOR ONS PROGRAMMA ‘HERNIEUWBARE ENERGIE’ VASTBESLOTEN VROUWEN Dotine, Philomène, Zafitsiha, Berthe, Lydia, Germaine en Florette leven in twee dorpen in het Fandrianadistrict, in het midden van Madagaskar. De twee dorpjes zijn moeilijk bereikbaar en hebben geen elektriciteit, zoals zovele op het eiland. Maar dat weerhoudt de dorpsbewoners er niet van om actief bezig te zijn met de bescherming van het bos. Onze zeven toekomstige ingenieurs zijn allemaal actieve leden van de gemeenschap die zich bezighouden met het bosbeheer in hun dorpen. Ze beschouwen deze cursus als een onderdeel van hun voortdurende inzet voor de natuur.

Dotine, een verlegen grootmoeder, getuigt: “In onze familie was de natuur niet zo belangrijk. Jarenlang deden we aan ‘tavy’ (rijst cultiveren via ‘slash & burn’-technieken) in de regio. Vandaag zijn we erg actief in onze milieu organisatie. Die verandering inspireert me. Ik denk dat het belangrijk is een goed beeld te geven aan onze kinderen en dingen mogelijk te maken die een jaar geleden nog onmogelijk leken. Daarom ga ik naar India en zal ik leren hoe ik zonnepanelen moet installeren om mijn dorp te voorzien van licht.” Geen enkele vrouw heeft haar dorp al ooit verlaten. De meesten onder hen kunnen niet lezen of schrijven. Toch

zijn ze erg enthousiast. “Vertrekken naar het buitenland leek altijd een onbereikbare droom voor mij”, vertelt Berthe. “Vandaag kan ik niet alleen die droom verwezenlijken, maar ga ik ook iets leren dat belangrijk is voor onze gemeenschap. Dat is fantastisch!” Zafitsiha voegt toe: “Ik had nooit gedacht dat ik mijn dorp ooit zou verlaten om een opleiding te volgen in het buitenland. Ik ben trots dat ik deze kans krijg. Ik kan op een nieuwe manier nuttig zijn voor het dorp en mijn familie.” EEN VERNIEUWENDE AANPAK Voor de inwoners van het dorp is onze aanpak verbazingwekkend: “Vrouwen krijgen hier zelden een leidinggevende positie, en zeker niet grootmoeders”, vertelt de leider van de gemeenschap. Hij voegt eraan toe: “Maar wij bewonderen zeker hun moed en hun inzet!” Aanvankelijk – gezien hun lage opleidingsniveau – waren de zeven geselecteerden een beetje geïntimideerd door de komende opdracht. Maar Voahirana Randriambola, de projectleider, stelde hen gerust: “De training gebeurt op basis van mime, kleuren, gebaren,… Op die manier kunnen de deelnemers de technieken gemakkelijk onthouden. Het programma werd speciaal ontwikkeld voor mensen die de taal niet kennen of die ongeletterd zijn.”

De zeven leerlingen in spe klaar voor vertrek.

WAAROM DIT PROGRAMMA? De zonnepanelen zullen de eerste energiebron worden voor de burgers. De energie die ze vandaag gebruiken is onbestaande, of erg vervuilend (kerosine, diesel of wegwerpbatterijen). In Madagaskar verbruikt een gemiddelde familie op het platteland naar schatting ongeveer 5,7 tot 7,6 liter kerosine per maand om te koken en te verlichten. De overschakeling naar zonne-energie zorgt ervoor dat de gemeenschap niet meer afhankelijk is van fossiele brandstoffen zoals kerosine en diesel. Barefoot College – opgericht in 1972 in Rajasthan – is een organisatie die focust op educatie, capaciteitsontwikkeling, gezondheidszorg, drinkwaterbeheer, vrouwenemancipatie en het gebruik van zonne-energie als elektriciteit voor de ontwikkeling van rurale gemeenschappen.

Samantha Smith, verantwoordelijke van het programma Klimaat & Energie van WWF, vertelt: “Onze samenwerking met Barefoot College toont aan dat we iedereen toegang willen geven tot 100% hernieuwbare energie. De toegang tot propere, veilige, betrouwbare en betaalbare energie is fundamenteel voor armoedebestrijding en duurzame ontwikkeling.”

De zeven vrouwen uit Madagaskar zijn de eerste deelnemers aan het WWFprogramma. We hebben enkel volwassen vrouwen gekozen, vaak al grootmoeders, want er is minder kans dat zij hun dorp zullen verlaten om naar de stad te gaan als hun cursus afgelopen is. Ze kijken er naar uit om hun kennis te delen met hun gemeenschap. Wij zorgen voor fondsen die de vrouwen toelaten om het nodige materiaal en de nodige middelen te krijgen om bij hun terugkeer een installatie op te starten. “Als de armste gemeenschappen toegang krijgen tot energie is het belangrijk dat zij kunnen genieten van de beste technologie. Dit zorgt ervoor dat zij niet afhankelijk zijn van veranderende prijzen, zoals het geval is bij fossiele brandstoffen”, vertelt Jean-Philippe Denruyter, verantwoordelijke voor het WWF-programma rond hernieuwbare energie. “Meer nog, betrouwbare zonne-energie in landbouwgebieden zorgt voor een vermindering in de behoefte aan inefficiënte overheidssubsidies, zoals voor de aankoop van fossiele brandstoffen. Het verbetert ook de levenskwaliteit van de gemeenschap en geeft hen de mogelijkheid om toegang te krijgen tot educatie en ontwikkeling, zeker voor vrouwen”, besluit hij.

Panda magazine – Pagina 7

17% van deze advertentie is verdwenen Net zoals het Amazonewoud In de laatste 50 jaar is ongeveer 1/5de van het Amazonewoud in rook opgegaan. Letterlijk. De ongelofelijk rijke fauna en flora van het Amazonebekken moest wijken voor weilanden, plantages, goudmijnen, olieboringen en een zinloos netwerk van wegen. Help WWF-België dit gebied te beschermen. Voor 75 euro word je symbolisch eigenaar van 1 km² Amazone, de thuisbasis van gemiddeld 1 op de 10 diersoorten op deze planeet en de voedingsbodem voor meer dan 40 000 plantensoorten.

Panda magazine – Pagina 8

Stort vandaag nog jouw bijdrage op rekeningnummer BE02 3101 0430 9240 (BIC: BBRUBEBB) met als mededeling “Amazon Alive!” en red de groene long van de planeet. Voor het te laat is!

OP HET TERREIN RADIO OORWOUD LIVE!

DAG VAN DE MENS Zaterdag 22 juni 2013 om 15u, Brabanthal in Leuven DE OUDE PASTORIJ

RADIO OORWOUD is een beestig radioprogramma op cd u orwo d over verschilRadio O lende milieuproblemen en natuurbeleving, geschikt voor kinderen vanaf 6 jaar. Een knotsgekke kinderplaat waarin Koen Wauters gromt als een ijsbeer en Pieter Embrechts de jungle in trekt. Nathalie Meskens, Hannelore Bedert en Tine Embrechts schitteren als de Nachtegalia’s en Stijn Meuris kruipt brullend op de barricades. Sarah Bettens zingt dan weer mooi alle dieren in slaap. Radio Oorwoud startte als exclusief pakket voor leerkrachten. Het is nu te koop in de betere muziekwinkel of via www.radio-oorwoud.be. Radio Oorwoud trekt ook richting zomerfestivals met een liveband en heel wat bekende zangers en zangeressen, zoals Dimitri Leue, Tine Embrechts, Hannelore Bedert, Sean Dhondt en Nathalie Meskens. Neem snel een kijkje naar de kalender hiernaast. Wie er bij jou in de buurt komt meezingen, ontdek je op www.radio-oorwoud.be

Zaterdag 6 juli 2013 om 15u, GC De Oude Pastorij in Essen NA FIR BOLG Zondag 7 juli 2013 om 16u, Sassenhout in Vorselaar FESTIVAL DRANOUTER Zondag 4 augustus 2013 om 13u15 of 15u, Clubtent in Dranouter ZOMER IN HET PARK Zaterdag 11 juli 2013 om 15u, Cultuurcentrum De Mol in Lier DE KINDERBROUWERIJ Zaterdag 24 augustus 2013 om 19u, Reningelst OPENLUCHTTHEATER Vrijdag 30 augustus 2013 om 14u, Openluchttheater in Deurne

BEESTIGSTE KLAS 2013 NAAR GAIA ZOO! Begin dit schooljaar werd het eerste leerjaar van basisschool De Zandloper uit Nijlen uitgeroepen tot de Beestigste Klas van het land. Om dit te vieren trekken we samen met hen op 14 juni voor een geweldige dag richting Gaia Zoo in Kerkrade. Een verslagje van deze uitstap lees je volgende keer in Panda magazine.

CLIMATE CHALLENGE CONFERENTIE 2013 Op 3 mei kwamen 300 jongeren samen in het Europees Parlement om deel te nemen aan de Climate Challenge Conferentie. Deze conferentie werd mee georganiseerd door WWF. De jongeren vertegenwoordigden verschillende landen. Zij debatteerden de hele dag over 3 resoluties over de klimaatverandering. Of de leerlingen er in geslaagd zijn om een wereldwijd klimaatakkoord te onderhandelen, lees je op www.climatechallenge.be © WWF-België

Panda magazine – Pagina 9

HET AMAZONEGEBIED HET BESCHERMEN WAARD

Panda magazine – Pagina 10

Wist je dat?

De Amazonerivier is

6600 km

lang.

DOSSIER AMAZONE

VENEZUELA GUYANA

COLOMBIA

SURINAME

FRENCH GUIANA

BRAZIL

a eir ad

jos pa Ta

rus

a Yuru

PERU

gu X in

ECUADOR

Het Amazonegebied is een regio in Zuid-Amerika die het bekken van de Amazonerivier omvat. De regio is voornamelijk samengesteld uit regenwoud en is 6,7 miljoen km² groot. Het gebied ligt verspreid over acht landen en één overzees grondgebied: Brazilië, Bolivia, Peru, Ecuador, Colombia, Venezuela, Guyana, Suriname en Frans-Guyana (TOM – een overzees gebied).

BOLIVIA

Het Amazonewoud, de groene long van onze planeet Tien procent van de soorten die gekend zijn op aarde leven in het Amazonegebied. In de bossen zit zo’n 90 tot 140 miljard ton koolstof opgeslagen. Als we slechts een gedeelte laten ontsnappen, zal de klimaatverandering beduidend versnellen. Vandaag is de eerste oorzaak van CO2-uitstoot de ontbossing. Zo wordt jaarlijks een half miljard ton koolstof vrijgelaten. 30 miljoen mensen leven in het Amazonegebied en zijn afhankelijk van deze grondstoffen. Bovendien zijn er nog miljoenen anderen die de invloed van het veranderende klimaat voelen.

HET BOS VERDWIJNT IN EEN ALARMEREND TEMPO De snelle internationale uitbreiding van de markt voor vlees, soja en biobrandstoffen en de bouw van grote infrastructuur (wegen, waterkrachtcentrales, …) leiden tot meer ontbossing. Dit legt een enorme druk op de natuurlijke rijkdommen waarvan miljoenen mensen rechtstreeks afhankelijk zijn. Gevolgen van de klimaatverandering – zoals het stijgen van de temperatuur en verminderen van de regenval – verergeren de situatie en verhogen het risico op bosbranden.

Panda magazine – Pagina 11

DOSSIER AMAZONE

Zo ver en toch zo dichtbij De laatste wetenschappelijke studies tonen aan dat er een link bestaat tussen de gezondheid van het regenwoud en de staat van onze planeet. BOSSEN FILTEREN EN VERWERKEN KOOLSTOFDIOXIDE Gedurende de laatste 150 jaar kwamen er door het gebruik van fossiele brandstoffen (kolen, olie, aardgas) enorme hoeveelheden koolstofdioxide (CO2) vrij in de atmosfeer. Dit versnelt de klimaatverandering. Bossen vangen CO2 op maar kunnen het ook opnieuw laten ontsnappen. Als de bomen verdwijnen of degraderen, komt de opgeslagen koolstof vrij in de atmosfeer.

Twee Kapayo-Indianen plukken medicinale planten.

DE BOSSEN HELPEN ONS HELEN Al duizenden jaren gebruiken mensen insecten, planten en andere producten uit het bos voor vele doeleinden: landbouw, kleding en traditionele geneeskunde.

LANDBOUW IN HET AMAZONEGEBIED

Brazilië 67%

Panda magazine – Pagina 12

Peru 14%

Bolivia 9%

Andere 10%

De inheemse bevolking beschikt – net als hun voorouders – over de kennis om bestanddelen van planten en dieren te gebruiken. Als de bossen verdwijnen, wordt deze kennis (en de bijkomende voordelen) voor de toekomstige generaties ernstig bedreigd. Wetenschappers denken dat vandaag slechts 1% van de bloeiende plantensoorten al voldoende bestudeerd werd op alle medische mogelijkheden.

Een wereld onder druk INVASIEVE VEETEELT Intensieve veeteelt is de belangrijkste oorzaak van de ontbossing. Het vertegenwoordigt 80% van de huidige ontbossing. Ontbossing voor veeteelt is elk jaar verantwoordelijk voor de uitstoot van 340 miljoen ton koolstof in de atmosfeer. Dat is het equivalent van 3 tot 4% van de wereldwijde uitstoot. Meer nog: door de aard van de vegetatie en hun directe blootstelling aan zonlicht zijn de weilanden sneller vatbaar voor vuur. DE LANDBOUW GROEIT Landbouw is de tweede grootste oorzaak van ontbossing in het Amazonegebied. De gevolgen zijn zelfs nog ingrijpender dan bij ontbossing. De landbouwpraktijken leiden tot bodemerosie, verzilting van rivieren en watervervuiling door landbouwchemicaliën. Tussen 1900 en 2006 is de productie van soja in het Braziliaanse Amazonegebied verdrievoudigd. De kweek van andere gewassen als katoen, rijst, suikerriet en palmolie voor biobrandstoffen stijgt ook enorm. De veeteelt- en landbouwsector zijn nauw verbonden met elkaar. Ze zorgen er bovendien voor dat de toegang

Wist je dat?

17%

Het Amazonegebied heeft gedurende de laatste 50 jaar 17% aan bosoppervlakte verloren.

HET WOUD GAAT IN VLAMMEN OP Het verbranden van bossen om er aan veeteelt te kunnen doen, is een van de grootste bedreigingen voor het Amazonewoud.

tot het hartje van het Amazonegebied steeds gemakkelijker wordt. De snelle groei van de sojateelt heeft voornamelijk als doel het vee te voeren, want de lokale weilanden geven niet voldoende voeding. De soja is ook bestemd voor gevogelte en Europees vee. Door de uitbreiding van deze landbouw worden de weilanden steeds verder naar het noorden verplaatst en wordt er een echte ‘ontbossingsboog’ gecreëerd.

SLECHT GECOÖRDINEERDE INFRASTRUCTUUR De infrastructuur die nodig is voor transport en energie is essentieel voor de ontwikkeling van de regio. Maar zonder overkoepelende visie of planning kunnen de nadelen al snel de voordelen overstijgen. In het Amazonegebied zorgen de bouw en vernieuwing van wegen ervoor dat men gemakkelijker toegang krijgt tot gebieden die voorheen nog ongeschonden waren. Deze situatie versterkt de ontbossing en overexploitatie. De bouw van dammen heeft het hydrologisch systeem verstoord. Bovendien zorgt dit voor ingrijpende wijzigingen in de natuurlijke waterlopen, voedingsstoffen en sedimenten. Hele populaties waterdieren – en dus ook de commerciële en lokale visvangst – zijn erg verstoord.

VEETEELT IN HET AMAZONEWOUD

Roraim a

Amapa

Brazilië

Peru Loreto

Amazonas

Maranh ao

Amazonas

Para

San Mart in

Ucayali

Acre Tocantins

Rondonia

Pando Madre de Dios

Mato Groso

El Beni

Bolivia

AANTAL RUNDEREN (M = miljoen)

Santa Cruz

Vee in het Braziliaanse, Boliviaanse en Peruviaanse Amazonewoud 0 - 0. 4 M

0.4 - 1.6 M

1.6 - 4.5 M

4.5 - 11 M

11 - 20 M

(Adapted from Nepsta d et al. 2008)

Panda magazine – Pagina 13

DOSSIER AMAZONE

ONTBOSSING De ontbossing voor de landbouw en veeteelt is een steeds grotere bedreiging voor het Amazonegebied.

DE KLIMAATVERANDERING De ontbossing en klimaatverandering zorgen in het Amazonegebied voor een ‘vicieuze cirkel’ die ervoor kan zorgen dat de schade onherstelbaar wordt. De bossen verdwijnen en worden geleidelijk vervangen door savannes waar gemakkelijk branden ontstaan (ontbossing). Bovendien vermindert de regenval in sommige gebieden (klimaatverandering).

DE JAGUAR De jaguar is de grootste katachtige op het Amerikaans continent. Hij kan goed zwemHoeveelheid vocht in de bodem van het Amazonegebied

% Plant-available water (PAW) 0 - 10% 10 - 20% 20 - 30% 30 - 40% 40 - 50% 50 - 60% 60 - 70% 70 - 80% 80 - 90% 90 - 100%

men, klimmen en kan bovendien ook grote snelheden halen. Door zijn kracht kan hij veel prooien vangen. Vandaag is de jaguar het slachtoffer van het verdwijnen van zijn leefgebied en prooien. In de totale populatie zijn er slechts 50 000 dieren die oud genoeg zijn om zich voort te planten. Ondanks de vermindering van de commerciële jacht sinds midden jaren 70 zijn jaguars nog steeds het slachtoffer van landbouwers die op hen jagen. Deze roofdieren verjagen immers hun vee. De jaguar wordt als ‘gevoelig’ beschouwd op de lijst van bedreigde soorten van IUCN (www.iucnredlist.org).

Panda magazine – Pagina 14

Wist je dat?

30 miljoen

mensen leven in het Amazonegebied, waarvan 17 miljoen op het Braziliaans grondgebied.

De ontbossing en klimaatverandering zorgen in het Amazonegebied voor een ‘vicieuze cirkel’ die ervoor kan zorgen dat de schade onherstelbaar wordt.

Natuurlijke rijkdommen in gevaar GOUD In het grootste deel van de goudmijnen in het Amazonegebied maakt men gebruik van rudimentaire technologieën. Hierdoor berokkent men grote schade aan sommige gebieden. Bovendien heeft dit ook negatieve gevolgen op de gezondheid van mens en dier. De industriële mijnbouw is niet alleen vernietigend voor het landschap, het vervuilt ook het water en verbruikt enorm veel energie. Om voldoende energie te hebben, kapt men

hout voor de productie van houtskool en bouwt men dammen om energie te creëren via waterkracht. OLIE De grootste gevaren van ontginning zijn gas- of olielekken en de onjuiste afvoer van het afvalwater. Bovendien is voor deze ontginning de aanleg van wegen nodig in gebieden die tot nu toe nog ongeschonden bleven.

ILLEGALE HOUTKAP De inheemse bevolking gebruikt het bos al eeuwenlang voor eigen behoeften (brandstof, bouwmateriaal) en voor eigen inkomsten om te kunnen overleven. Jammer genoeg zorgt de stijgende wereldwijde vraag naar houtproducten, het gebrek aan regelgeving en een slechte toepassing van de wet voor een niet-duurzame en illegale houtkap. Hierdoor wordt de omgeving vernield, de gemeenschap geschaad en een oneerlijke handel gecreëerd.

De mijnbouw zorgt voor grote schade.

Panda magazine – Pagina 15

DOSSIER AMAZONE

WWF in actie Op lange termijn willen we de belangrijkste functies van het Amazonewoud beschermen: de biodiversiteit in de ecosystemen (zowel aan land als in het water), de natuurlijke stroming van de rivieren en het klimaat. De meeste bedreigingen voor het Amazonegebied zijn grensoverschrijdend. Het gebied strekt zich immers uit over acht landen en een overzees gebied. Als iedereen enkel tevreden is met nationale oplossingen, dan krijgen we slechts een gefragmenteerd beleid. De globale problemen worden dan niet voldoende aangepakt. Zo bereiken we geen duurzame oplossingen die zowel het Amazonegebied als de rest van de wereld ten goede komen. Wij hebben daarom een strategie gecreëerd voor het hele gebied. We werken samen met alle belanghebbenden.

Panda magazine – Pagina 16

DE DOELSTELLINGEN: • De creatie en handhaving van een netwerk van beschermde gebieden van meer dan 283 000 km² om de biodiversiteit in de regio te beschermen; • 125 000 km² bestaande beschermde gebieden herstellen; • Een duurzaam gebruik van natuurlijke rijkdommen promoten om de bescherming ervan aan te moedigen; • Het project promoten via verschillende sensibiliseringscampagnes; • Politici aanmoedigen om de milieuproblematiek op de agenda te zetten van nationale en internationale discussies.

LIVE VAN HET FRONT: ENKELE VOORBEELDEN VAN TERREINPROJECTEN DE CREATIE VAN EEN NETWERK VAN BESCHERMDE GEBIEDEN Voor het Amazonegebied willen we een beheerplan opstellen voor natuurbehoud en duurzame ontwikkeling. In dit kader werken we o.a. samen met de overheid van Acre, een deelstaat in het noordwesten van Brazilië.

HOE WERKEN WIJ? Met de steun van vele partners pakken we drie zaken aan: de creatie van nieuwe beschermde gebieden, een beter beheer van de reeds beschermde gebieden en de certificatie van verantwoord bosbeheer om de duurzaamheid te verzekeren.

Wist je dat?

10%

STRIJD TEGEN DE ILLEGALE GOUDWINNING IN GUYANA In Guyana is er een enorm onevenwicht tussen de hoeveelheid traceerbaar goud – van legale herkomst – en de hoeveelheid fout geïdentificeerd goud dat uitgevoerd wordt. In 2003 werd er bijvoorbeeld slechts 3 ton goud aangegeven, maar er werd 9 ton goud uitgevoerd. HOE WERKEN WIJ? Wij werken samen met de Franse autoriteiten om dit fenomeen tegen te gaan.

SCHIET IN ACTIE! Ook jij kan ons werk in het Amazonewoud steunen! Elke gift telt! Het is dankzij jouw bijdrage dat wij dit werk kunnen voortzetten, vandaag en morgen!

van alle gekende soorten op aarde leeft in het Amazonegebied.

DE CIJFERS SPREKEN VOOR ZICH: • 1333 km rivieren wordt direct getroffen; • 12 000 ha bos is beschadigd;

• Per kilo goud wordt 1000 ton slib afgevoerd; • Jaarlijks komt 5 ton kwik terecht in de natuur.

ONZE DOELSTELLINGEN: • Een grotere controle op strategische assen; • Elke overtreder vervolgen om netwerken te ontmantelen die de illegale handel ondersteunen; • De productieketen volgen die ons leidt naar de verantwoordelijken van de illegale handel; • Alternatieve inkomsten voorstellen voor illegale werknemers; • Het toezicht op illegale activiteiten versterken; • Zorgen voor een betere traceerbaarheid van goud; • Gebieden herstellen die getroffen zijn door illegale goudwinning.

KIES HET JUISTE HOUT Mahonie is een erg bedreigde boomsoort die in het Amazonebekken groeit. Deze soort hoort thuis in een regenwoud, niet in jouw woonkamer. Zorg er dus zeker voor dat je niets koopt dat vervaardigd werd uit mahoniehout. Als je een product uit hout koopt, kies dan steeds het FSC-label. KIES JE HUISDIEREN MET ZORG Het dier dat jij koopt in de winkel – of het nu bedekt is met schubben of een vacht – kan wel duizenden kilometers van zijn oorspronkelijke thuis verwijderd zijn… Het werd misschien gevangen in het Amazonewoud! EET MINDER VLEES In Europa eten we gemiddeld 86 kg vlees en 250 eieren per jaar. De sojateelt die nodig is voor de voeding van dit vee en gevogelte bedraagt per persoon maar liefst 400 m² – de grootte van een basketbalveld.

Panda magazine – Pagina 17

ECO-CONSUMENT RED DE BOSSEN! MAAK DE JUISTE KEUZE! In ons dossier kon je lezen dat de illegale houtkap een belangrijke oorzaak is van de ontbossing, zowel in het Amazonewoud als elders ter wereld. De houtkap neemt toe door een stijgende vraag naar hout uit Europa, Japan, de Verenigde Staten en China. Resultaat: illegaal hout is overal te vinden, zowel in onze winkels als in onze huizen.

ZORG ERVOOR DAT JE ENKEL HOUTPRODUCTEN KOOPT MET EEN FSC-LABEL Het FSC-label garandeert dat een product gemaakt werd met hout uit een duurzaam

Jij kan dit voorkomen! Producenten moeten naar hun klanten luisteren

beheerd bos. Duurzaam beheer moet voldoen aan drie criteria: • Men houdt rekening met het milieu; • Men houdt rekening met de rechten van de lokale gemeenschap en de bosarbeiders; • De productie van hout is economisch

Als jij geen producten meer koopt die afkomstig zijn uit slecht beheerde bossen of gemaakt werden van illegaal gekapt materiaal, dan zullen de leveranciers zich moeten aanpassen.

haalbaar. FSC-hout kan je herkennen aan het FSClogo op het product. Opgelet, want het logo moet niet verplicht op het product staan. Het moet wel op de factuur vermeld worden. Als jouw handelaar geen FSC-producten voorstelt, aarzel dan zeker niet om hem dit te vragen.

Panda magazine – Pagina 18

ECO-ONTSPANNING VEGETARISCHE PAËLLA INGREDIËNTEN VOOR 4 PERSONEN

BEREIDING Pel en snijd de ui. Schil de wortels en snijd ze in schijfjes. Doe hetzelfde met de paprika. Pers het teentje knoﬂook. snijd de prei en champignons in dunne schijfjes. Verhit een pan met de olijfolie. Fruit de ui en knoﬂook, maar laat ze niet bruin worden. Voeg de andere groenten toe. Voeg ook de rijst en een beetje saffraan toe. Laat alles koken op een laag vuurtje tot de rijst glazig is. Voeg vervolgens de wijn toe aan de bereiding. Voeg ook water toe en breng

 1 ui  2 wortelen  1 paprika  1 teentje knoﬂook  1 prei  100 g champignons  4 el olijfolie  120 g rijst  saffraan  1 l wijn  1 l water  zout  peper Als decoratie  1 aubergine  1 paprika  het hart van 1 artisjok

op smaak. Laat gedurende 15 minuten sudderen tot de rijst het vocht goed heeft opgenomen. Bereid ondertussen de groenten voor de decoratie: snijd ze en bak ze in olie. Gebruik ze vervolgens om de paëlla te versieren. Smakelijk!

www.donderdagveggiedag.be

KUN JIJ EEN DAG ZONDER VLEES? DRIE GOEDE REDENEN: • Om de planeet te redden: 1/5 van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen is afkomstig van de vleesindustrie.

• Om nieuwe smaken te ontdekken: nieuwe kookboeken, nieuwe restaurants, …

• Om voor jezelf te zorgen: minder vlees eten is goed voor jouw gezondheid.

EEN EENVOUDIG GEBAAR OM DE VOGELS TE BESCHERMEN BAM! Een grote slag tegen de ruit. Iets valt op het terras. Ik ren om te zien wat het was en vind er het kleine lichaam van een merel die tegen mijn venster vloog. Diezelfde avond heb ik silhouetten van roofvogels uit zwart stickerpapier gesneden (gevonden op www.lpoboutique.com). Deze heb ik tegen de ruiten geplakt. En sindsdien… geen enkel slachtoffer meer. Dus een goede tip voor iedereen die bomen heeft die weerspiegeld worden in de ramen: versier jouw ramen

met zulke silhouetten. De stad Toronto (Canada) heeft het aantal vogels geteld dat jaarlijks sterft door tegen een raam aan te vliegen. Jaarlijks sterven er daar niet minder dan 9 miljoen vogels!

Christiane Linet, vrijwilliger en medestichter van WWF-België

Panda magazine – Pagina 19

BEDRIJVEN

ALLES WAT JE ALTĲD AL WILDE WETEN OVER ONZE SAMENWERKING MET BEDRĲVEN Zoals je weet is het onze missie om aan een wereld te bouwen waarin de mens in harmonie kan leven met de natuur.

Op dit moment consumeren we meer natuurlijke grondstoffen dan de aarde kan produceren. Het is net alsof we voortdurend meer uitgeven dan we hebben en permanent leven van onze intrest. Als iedereen dezelfde milieuimpact zou hebben als een Europeaan, dan zou er anderhalve planeet nodig zijn om te voldoen aan de behoeften van iedereen en tegelijk ook een gezonde planeet te behouden. Tegen 2050 zullen er 9 miljard mensen zijn op onze planeet. Daarom moeten we ons consumptiegedrag aanpassen en meer produceren met minder grondstoffen. Dit moet op een efficiëntere manier gebeuren, met respect voor de natuur! Iedereen kan hier een inspanning leveren: de overheid via wetgeving, de burgers door hun consumptiegedrag aan te passen en de bedrijven door hun impact te verminderen.

Panda magazine – Pagina 20

Bedrijven spelen een belangrijke rol tijdens de hele levenscyclus van de meeste producten die wij consumeren (soja, katoen, papier/hout, vlees, melkproducten, palmolie,…). De exploitatie, productie, transformatie, transport, verkoop en consumptie van producten hebben een enorme impact op het milieu! Dit is vooral zo in gebieden die van groot belang zijn voor de biodiversiteit of het klimaat. Bedrijven moeten ook een rol spelen in het veranderen van de markten en de economische modellen. Duurzame ontwikkeling kan niet beperkt worden tot enkele acties voor het milieu. Het economisch model moet grondig veranderd worden. Bedrijven moeten leren hoe ze meer kunnen produceren met minder middelen. Zij moeten ecologie integreren in hun strategie, niet als een beperking, maar als een nieuwe opportuniteit.

HOE WERKEN WIJ MET BEDRIJVEN?

RESULTATEN In België

1. Wij starten de samenwerking met een bedrijf om hen te helpen hun impact op het milieu te verminderen. • Sinds eind 2012 wordt – dankzij onze 2. Wij werken samen met bedrijven en

samenwerking – 100% van de verse vis

hun productieketen om markten te

in de winkels van Delhaize duurzaam

transformeren, met name die van katoen,

gevangen.

hout/papier of vis. In dit kader hebben we ook meegewerkt aan de creatie van labels als FSC en MSC. Deze labels verzekeren een duurzaam beheer van bossen en visbestanden.

• Uit onze samenwerking met bpost bleek dat het bedrijf zich graag wilde inzetten voor een verantwoord papierbeheer.

3. We sensibiliseren klanten, partners,

bpost is vandaag de enige postleveran-

functionarissen, werknemers en alle

cier ter wereld die postzegels aanbiedt die

belanghebbenden van een bedrijf over de

gemaakt werden met 100% FSC-papier.

grote milieu-uitdagingen en benadrukken duurzame praktijken.

Over het algemeen werken wij samen met bedrijven om hen aan te sporen een belangrijke hefboom te zijn voor hun leveranciers en hun klanten. WWF verwacht ook dat de bedrijven – en zeker onze partners – het voorbeeld geven en wat extra moeite doen om de overheid aan te spreken en zo veel mogelijk belanghebbenden te betrekken.

Vooruitgang en concrete resultaten zijn dus mogelijk!

• Alpro, gespecialiseerd in de productie van plantaardige producten (soja, amandelen,…) is erin geslaagd haar CO2-uitstoot te verminderen met 18% in vergelijking met 2008, wat betreft haar directe impact.

Op internationaal niveau zijn wij trots op ons programma ‘Climate Savers’. Het laatste rapport (uit mei 2012) toonde aan dat de deelnemende bedrijven samen meer dan 100 miljoen ton CO2 uitgespaard hebben sinds het begin van het programma, met de steun van WWF. Dit gebeurde zonder in te boeten aan concurrentiekracht. Dit is een besparing die twee keer zo groot is als de jaarlijkse CO2-uitstoot van een land als Zwitserland.

We zijn overtuigd dat we je binnenkort weer een nieuw succes kunnen melden! Meer info over ‘Climate Savers’ vind je op: www.panda.org/climatesavers

Panda magazine – Pagina 21

ECO-SHOPPING

SPEEL EEN SPEL EN STEUN ONZE PLANEET

Panda magazine â&#x20AC;&#x201C; Pagina 22

Onze partner Terra Games stelt je een nieuw gamma duurzame gezelschapsspelletjes voor. Voor elk verkocht exemplaar gaat een deel van de prijs naar WWF. Op die manier steun je onze projecten. Alle spelletjes werden geproduceerd met respect voor mens en milieu. Zij zijn gemaakt uit FSC-hout en gecertificeerd FSC-papier. Bovendien werd er ook plantaardige inkt gebruikt. Je vindt de spelletjes van Terra Games in de gespecialiseerde speelgoedwinkel.

WWF in uw testament

“We hebben zoveel moois gekregen. Dan geef je ook iets terug.” “Drie maand samen door Australië getrokken. Compleet overdonderd door de natuur. En dan in Shark Bay plots twee dolfijnen zien spelen vlak bij ons bootje. Dat puur moment vat zowat samen waarom we WWF in ons testament hebben gezet. Als de planeet je zoveel mooie momenten in je leven heeft bezorgd, geef je ook iets terug. En met dat duolegaat vergeten we ons nichtje ook niet als we er niet meer zijn.” David (34) en Thomas (38), namen WWF op in hun testament

Uw laatste wil schenkt zoveel mogelijkheden aan nieuw leven. Want het leven stopt pas als we het geen kansen geven. Contacteer Annie Ghys (02/340 09 24 of via e-mail: annie.ghys@wwf.be) als u in uw testament iets wil doen voor de volgende generatie. Onze missie

Meer informatie kan u terugvinden op www.wwf.be

Het verlies van biodiversiteit op aarde tegengaan en bouwen aan een toekomst waarin de mens leeft in harmonie met de natuur. www.wwf.be

Panda magazine – Page 23

1200:

Tussen 1999 en 2009 werden er 1200 planten en gewervelde soorten ontdekt in het Amazonegebied.

17%:

Tijdens de afgelopen 50 jaar heeft het Amazonewoud minstens 17% aan bosoppervlakte verloren.

de 1/2: Bijna helft van de

resterende tropische bossen bevindt zich in het Amazonegebied.

100%

RECYCLED

xxxxxx

20%:

De ontbossing in het Amazonegebied vertegenwoordigt meer dan 20% van de wereldwijde CO2-uitstoot.

Help ons het Amazonegebied te redden. Steun ons op www.wwf.be Onze missie Het verlies van biodiversiteit op aarde tegengaan en bouwen aan een toekomst waarin de mens leeft in harmonie met de natuur.

www.wwf.be

WWF-België • E. Jacqmainlaan 90 • 1000 Brussel • Tel. 02 340 09 99 • Fax 02 340 09 33 • info@wwf.be • Het infocenter is open van ma tot vrij van 8u30 tot 12u30 en van 13u30 tot 16u30.