Panda Magazine 73 by WWF-Belgium

MAGAZINE

2015

Dossier

N°73 – MEI, JUNI, JULI 2015 TRIMESTRIEEL – AFGIFTEKANTOOR BRUSSEL X – P309290

Op het terrein : De bewakers van het woud

ONTBOSSING Stop de kaalslag

Deze advertentie bestaat uit 3200 tekens. Eén voor elke wilde tijger die nog in leven is. 3200 tekens. Toegegeven, in tijden waarin we informatie en meningen in 140 tekens proberen te krijgen lijkt het misschien best veel. Maar laat u niet misleiden. Eigenlijk is 3200 heel weinig. Beeld u maar eens een voetbalstadion met maar 3200 supporters in. Of een festivalweide met maar 3200 festivalgangers. Of een wereldstad als Brussel met maar 3200 inwoners. Dan is zo’n getal meteen in perspectief geplaatst.

een makkelijke prooi voor nietsontziende stropers. Waarom, denkt u? De Oosterse traditionele geneeskunde schrijft magische krachten toe aan de beenderen van een tijger. En ook hun vachten, vlees en klauwen worden gebruikt voor souvenirs en andere commerciële doeleinden. En dat maakt hen gegeerd goed voor criminele bendes die een cent willen bijverdienen.

Er zijn nog maar 3200 levende tijgers in het wild. Wereldwijd. 100 jaar geleden waren dat er nog 100 000. En als we daar nu niets aan doen is het straks te laat. 3200 tijgers. We kunnen ze op één pagina tellen. Laat ons daar nog eens zo’n 2593 tekens bij stilstaan.

Bovendien is het voor deze gewiekste stropers helemaal niet moeilijk om een tijger te vangen. Met niets meer dan een nylonkoord kunnen ze hem al in de val lokken. Hun strijd tegen de dood kan dagenlang duren vooraleer ze uit hun val gehaald worden.

De Tijger Meer dan welk dier ooit is de tijger hét symbool van macht en kracht. En terecht: hij ziet in het donker 6 keer beter dan wij, heeft een bijtkracht van 450 kg/cm2, en wordt 2 tot 3,5 meter lang. Om het kort te stellen: u komt hem liever niet in het donker tegen. En toch hebben deze krachtpatsers dringend onze hulp nodig. En wel voor 2 redenen: het leefgebied van de tijger wordt zienderogen kleiner. Nu blijft er nog slechts 7% van over, voornamelijk ten gevolge van ontbossing. De tijgers leven ingesloten in veel te kleine gebieden en vinden op deze kleine oppervlaktes te weinig prooien om van te leven. Bovendien worden ze in deze kleine gebieden zelf

Er blijven nog slechts 3200 tijgers over. En we hebben nog 1464 tekens de tijd om u te overtuigen daar samen met ons iets aan te doen.

Wat doet WWF? WWF strijdt in 7 natuurreservaten, verspreid over 13 landen, voor het behoud van de tijger: Bangladesh, Bhutan, Cambodja, China, India, Indonesië, Laos, Maleisië, Myanmar, Nepal, Rusland, Thailand en Vietnam. In deze landen willen we met concrete en doordachte acties het tijgerbestand verdubbelen tegen 2020. Door jarenlange politieke druk hebben we ervoor gezorgd dat er in 2010 een internationaal actieplan

werd opgesteld om de tijger te beschermen. Maar daar blijft het niet bij. WWF controleert of deze mooie beloftes ook omgezet worden in de praktijk. Een belangrijk onderdeel hiervan is het monitoren van het tijgerbestand. Zo wordt een aantal tijgers nu gevolgd met speciale GPS-halsbanden. Naast de strijd voor een strengere toepassing van de wetten helpt WWF bij de opleiding van de rangers. Zij ontmantelen tijgervallen en werken samen met lokale autoriteiten om stropersbendes aan te pakken. De derde pijler bestaat erin dat WWF Aziatische landen oproept om beschermde gebieden uit te breiden en versnippering te vermijden door corridors aan te leggen. We moedigen bedrijven en boeren aan om op een duurzame manier te werken. Dat komt niet alleen de lokale gemeenschap ten goede, ze beschermen meteen ook het leefgebied van de tijger.

Wat kan u doen? Het feit dat u deze klepper van een advertentie na zo’n slordige 2932 tekens nog altijd aan het lezen bent, toont alvast aan dat deze prachtige dieren een gevoelige snaar raken. Dat siert u. Maar u kan nog meer doen. Doe een gift met vermelding ‘SOS Tijger’ op rekeningnummer BE02 3101 0430 9240, met als BIC BBRUBEBB. Zo maken we volgend jaar misschien een advertentie met nòg meer tekens.

EDITO INHOUD In het kort Op het terrein

4-5

Focus

6-7

De bewakers van het woud

Het Kidsprogramma 20-21 © WWF-Belgium

De natuur kent moeilijke tijden en de biodiversiteit in Europa heeft het zwaar te verduren. Nochtans bestaat er een belangrijk instrument om die natuur te beschermen: het Natura 2000-netwerk. Dat is een geheel van natuurgebieden dat bedoeld is om de meest bedreigde soorten en hun leefgebieden in Europa te beschermen. Er is zeker ook een Natura 2000-gebied bij jou in de buurt. Maar de Europese Commissie onderzoekt momenteel of het nuttig is om de regelgeving over dit netwerk te herzien (de ‘Vogelrichtlijn’ en de ‘Habitatrichtlijn’). Wij vrezen dat die herziening het excuus zal vormen om de bescherming van de natuur in Europa af te zwakken. We moeten onze stem laten horen en mogen niet passief toekijken bij wat er de komende jaren dreigt te gebeuren: een algemene verzwakking van de Europese milieuregelgeving. Dit gaat ons allemaal aan, als Europese burgers, en we mogen dit risico gewoon niet nemen. Ook jij kunt invloed uitoefenen op de Europese Commissie door deel te nemen aan haar openbare raadpleging. Nu is het moment om te laten weten dat je de vrije natuur bij jou in de buurt en overal in Europa wilt behouden. We hebben die natuur nodig, net zoals onze kinderen de natuur nodig hebben. Afspraak op www.wwf.be/nl/ keepnaturealive. Doe mee en zeg het voort. We hebben je steun nodig. Bedankt! Gwendoline Viatour, Biodiversity Policy Officer Press Officer & Spokesperson

Legaten

Een legaat, tijgers, een levende planeet

WWF in cijfers 2014 23

De natuur bij jou in de buurt loopt gevaar p. 18-19

LEVENDE DOSSIER VOOR BOSSEN

ONTBOSSING

p. 6-15

COLOFON: Panda magazine is een publicatie van WWF-Vlaanderen vzw. Alle rechten voorbehouden aan WWF. Het Pandalogo, het woord Panda en de afkorting WWF zijn handelsmerken van het World Wide Fund for Nature. Overname van teksten is toegestaan mits bronvermelding. • Werkten mee aan dit nummer: Gregory Claessens, Margareta Heylen, Antoine Lebrun, Sabien Leemans, Anne-Catherine de Neve, Charles Snoeck, Florence Platteau, Koen Stuyck, Isabelle Vertriest, Gwendoline Viatour, Sara De Winter, Charlotte Gijssels, Angelika Zapszalka • Vertaling: Lieve De Meyer • Coördinatie: Anne-Catherine de Neve (www.outsidetheboxes.be) en Angelika Zapszalka • Realisatie: www.propaganda.be • Druk: Claes Printing. St-Pieters-Leeuw. • Foto voorpagina: © John Mackinnon / WWF • V.U.: Antoine Lebrun, E. Jacqmainlaan 90, 1000 Brussel

Panda magazine – Pagina 3

IN HET KORT

GOED NIEUWS VOOR DE REUZENPANDA

EARTH HOUR IN HET TEKEN VAN PARIJS Earth Hour was, mede dankzij jullie, weer een groot succes. Niet minder dan 172 landen namen dit jaar deel aan de campagne. Dat zijn er 18 meer dan vorig jaar. 87% van alle landen ter wereld deden mee met Earth Hour! En dat was een belangrijk signaal. Want in december komen de wereldleiders bij elkaar in Parijs om te beslissen over een mondiaal akkoord dat de wereld op weg moet zetten naar een CO2-arme economie tegen 2050. De keuze over wie we zouden uitnodigen was dus snel gemaakt: de ambassadeur van Frankrijk. Mijnheer Valero is een vriendelijk man en hij wist veel te vertellen over het klimaat. Zo kon hij zelfs onze eigen klimaatspecialist Jan Vandermosten verrassen met zijn parate kennis over het onderwerp – en daarvoor moet je van goeden huize zijn. Hij had zich dus bijzonder goed voorbereid, ofwel is klimaat een persoonlijke bezorgdheid van de ambassadeur. In beide gevallen kunnen we zeker zijn dat hij onze boodschap zal overbrengen in Parijs. De klimaattop moet een succes worden en wij gaan er met WWF alles aan doen om zoveel mogelijk Belgen de trein op te krijgen naar Parijs in december.

Panda magazine – Pagina 4

Op 28 februari van dit jaar maakte de Chinese overheid de resultaten van de vierde nationale pandatelling bekend. Het aantal reuzenpanda’s (Ailuropoda melanoleuca) in de vrije natuur neemt weer toe. Bij de vorige telling – tussen 1999 en 2002 – waren er nog 1596 panda’s, vandaag zijn er dat 1864. Dat betekent dat er in de Chinese natuurreservaten en bossen 268 reuzenpanda’s zijn bijgekomen – een stijging van 16,8%. Deze cijfers bewijzen het succes van de inspanningen van China en WWF voor het natuurbehoud. “De Chinese overheid heeft heel wat maatregelen genomen om de leefgebieden van de reuzenpanda te beschermen en de bedreigingen voor de soort sterk te beperken. Dat is gebeurd met de steun van WWF, de eerste internationale natuurbehoudorganisatie die actief is geweest in China”, verklaart Franck Hollander, biodiversiteitsdeskundige bij WWF-België. “Dit goede nieuws toont dat de strategieën voor het natuurbehoud hun vruchten afwerpen.”

Wist u dat?

Na de hoogste temperatuur ooit gemeten op het Noordpoolgebied in 2014 blijken nu ook de winterijskappen nooit zo klein te zijn geweest, met een gemiddelde oppervlakte van 14,41 miljoen km².

TWEE KEER MEER AMOERLUIPAARDEN Nog meer goed nieuws uit Azië! Naast de positieve resultaten over de reuzenpanda is er ook heuglijk nieuws over het Amoerluipaard (Panthera pardus orientalis). Hun aantal is op zeven jaar tijd meer dan verdubbeld. Deze uiterst bedreigde katachtige – de meest zeldzame ter wereld – slaagt er geleidelijk aan in om zijn natuurlijke leefgebied te heroveren. Bij de laatste telling bleken er 65 panters te zijn, tegenover slechts 30 in 2008. De telling gebeurde met behulp van cameravallen met een infraroodsensor, die automatisch in werking treden zodra een beweging wordt vastgesteld in het bewaakte gebied. Volgens de ingezamelde gegevens zijn er momenteel 57 Amoerluipaarden in het natuurreservaat ‘Land of the Leopard National Park’ in Rusland. Dit reservaat werd in 2012 ingesteld met de steun © naturepl.com / Lynn M. Stone / WWF van WWF en omvat 60% van het leefgebied van de diersoort. De overige Amoerluipaarden leven in China, in de gebieden die grenzen aan het Russische nationale park. De inspanningen voor het natuurbehoud leveren dus resultaten op, maar de strijd is nog niet gewonnen. Daarom zet WWF zijn acties op het terrein voort: “De samenwerking tussen de Chinese en de Russische regering om de natuurlijke habitat van de luipaarden te beschermen, zal van essentieel belang zijn voor de redding van de soort”, aldus Carlos Drews, directeur van het soortenbeschermingsprogramma bij WWF.

AFSCHUWELIJKE

OLIFANTENSLACHTING In het Nationaal Park Garamba, in het noordoosten van de Democratische Republiek Congo, nabij de grens met Zuid-Soedan, speelde zich in maart een verschrikkelijk drama af: op twee weken tijd werden er dertig olifanten gedood. De beheerders van het park, een natuurreservaat dat sinds 1980 deel uitmaakt van het Werelderfgoed van UNESCO, meldden het trieste nieuws bij de opening van de internationale conferentie tegen de illegale handel in wilde planten diersoorten in Kasane in Botswana. De conferentie ging over de nieuwe engagementen in de strijd tegen de illegale handel, die het overleven van beschermde soorten als de neushoorn, de tijger en de olifant ernstig bedreigt. Afrika telde in 2013 nog slechts 470 000 olifanten, tegenover de 1,2 miljoen in 1980. Dat is een zorgwekkende daling in aantal, vooral als je ook weet dat er aan het begin van de twintigste eeuw nog 20 miljoen waren. In het Nationaal Park Garamba leven 1700 olifanten, zo blijkt uit een telling van 2014. In juni 2014

hadden stropers er ook al 68 olifanten gedood op twee maanden tijd – dat is 4% van de populatie. Met de Verklaring van Kasane, de opvolger van de Verklaring van Londen van februari 2014, verbinden de regeringen van de 31 ondertekenende staten zich ertoe ambitieuze maatregelen uit te voeren. Zo moeten de betrokken partijen grotere inspanningen leveren om een eind te maken aan de vraag naar producten die afkomstig zijn uit de illegale handel. Ook de versterking en de uitvoering van strenge, ontradende wetgeving om te komen tot een ‘nultolerantie’ tegenover corruptie vormt een engagement;

alsook de samenwerking met de privésector, inclusief met de bedrijven voor transport en logistiek, de hoekstenen van de internationale handel. “De criminelen beschouwen de illegale handel in producten uit de vrije natuur als een activiteit met een hoge opbrengst en een gering risico”, protesteert de directeur van TRAFFIC, Steven Broad. “De verbintenissen van Londen en van Kasane kunnen de spelregels veranderen, door het risico voor de smokkelaars aanzienlijk te verhogen en de winsten te beperken.” Het is de hoogste tijd, want over één generatie zouden de Afrikaanse olifanten uit de natuur verdwenen kunnen zijn.

Panda magazine – Pagina 5

Wist u dat?

47% van de bossen op aarde is tropisch woud, 9% is subtropisch bos, 11% is gematigd bos en de overige 33% is boreaal woud.

DOSSIER

ONTBOSSING

STOP DE KAALSLAG! De bossen op aarde verdwijnen tegen het zorgwekkende tempo van één voetbalveld om de twee seconden. De belangrijkste oorzaken van ontbossing zijn de omvorming van bos naar andere landgebruiksvormen, zoals landbouw en aanleg van infrastructuur, en bosdegradatie, waardoor de kwaliteit van de overblijvende bossen wordt aangetast.

Panda magazine – Pagina 6

Ontbossing is een bijzonder prangend probleem in het Congobekken, LatijnAmerika en Zuidoost-Azië, waar we nog de grootste primaire bosgebieden vinden – die nooit zijn ontgonnen of nooit de invloed van mensenhanden hebben gekend. Bossen zijn van essentieel belang voor het leven op de planeet. Ze herbergen een groot deel van de biodiversiteit op aarde: naar schatting 80% van de planten diersoorten die aan land leven, vinden we in het bos en de meerderheid daarvan in het tropisch woud. Hele gemeenschappen en naties, en de komende generaties zijn afhankelijk van de biodiversiteit en de ecosysteemdiensten geleverd door de bossen om te overleven. Vandaag zijn 1,6 miljard mensen, onder wie 60 miljoen mensen van inheemse volkeren, rechtstreeks afhankelijk van het bos voor hun huisvesting, voeding, gezondheidszorg, brandstof en andere bestaansmiddelen. Bossen spelen ook een belangrijke rol bij de regeling van het klimaat door koolstof op te slaan. Ze dragen ook bij tot de productie en zuivering van 75% van het beschikbare drinkwater op aarde. De bescherming van de tropische bossen in het Zuiden is dus ook voor ons welzijn van levensbelang.

Als ontbossing tegen het huidige tempo doorgaat, zal dit leiden tot onomkeerbare gevolgen in de vorm van slinkende biodiversiteit, toenemende sociale ongelijkheid en klimaatverandering. Toch kunnen bossen – als ze op de juiste manier worden beheerd – een ondersteunende rol spelen in de ontwikkeling van een duurzame economie, die voldoet aan de behoeften van een groeiende wereldbevolking. Maar de klimaat verandering moet dringend aangepakt worden en er moet meer ruimte worden behouden voor planten, dieren en natuurlijke landschappen. WWF stelt de wereld voor een uitdaging: tegen 2020 komen tot ‘Zero Net Deforestation and Degradation of Forests’ op wereldschaal. Het is mogelijk om ontbossing te stoppen. Sterkere wetten die bossen beschermen en een beter beheer van het grondgebruik, meer en goed beheerde beschermde gebieden, de opwaardering van ecosysteemdiensten, het promoten van ‘ontbossingsvrije’ productieketens en een verandering in de consumptiepatronen in de geïndustrialiseerde landen zijn de wegen die we moeten volgen om dit doel te bereiken. Een doel dat van levensbelang is voor de toekomst van onze planeet.

Panda magazine – Pagina 7

Wist u dat?

Door de wet op ‘zero deforestation’, die in 2004 werd ingevoerd, is ontbossing in het Atlantische woud in Paraguay spectaculair gedaald met 85%.

DOSSIER

ONTBOSSING De voorbije vijftig jaar is ongeveer de helft van het bosareaal op aarde verloren gegaan door – rechtstreeks of onrechtstreeks – toedoen van de mens. Wanneer een bos verdwijnt, betekent dat niet alleen het einde van de bomen, maar ook van alle soorten die in en rond dat bos voorkomen en ervan leven. In het kluwen van verbanden tussen de ecosystemen die de biomen op aarde vormen, veroorzaakt het verdwijnen van een ecosysteem een watervaleffect. Als een bos verdwijnt, veroorzaakt dit een keten van veranderingen op heel de planeet. VERLOREN BOSSEN Vandaag bedekken alle bossen samen nog een oppervlakte van iets meer dan 4 miljard hectare of 31% van de totale landoppervlakte op aarde. Dat is 0,6 hectare bos per inwoner. Meer dan de helft van het wereldwijde bosareaal is te vinden in slechts vijf landen: Canada, de Verenigde Staten, Brazilië, Rusland en China.

Panda magazine – Pagina 8

Kroniek van een verdwijning

2000 Het bosareaal in 2000

2050 Het bosareaal in 2050, als ontbossing doorgaat aan het huidige tempo

2100 Het bosareaal in 2100, als ontbossing doorgaat aan het huidige tempo

Volgens de cijfers van de Organisatie voor Voedsel en Landbouw van de Verenigde Naties (FAO) uit 2010 zijn het voorbije decennium jaarlijks gemiddeld 13 miljoen hectare bos verdwenen. Ontbossing verloopt evenwel niet in alle regio’s tegen hetzelfde tempo. De oppervlakte bos in het noordelijk halfrond kent momenteel een lichte toename, dankzij het beleid voor natuurbehoud en –herstel, en door nieuwe aanplantingen. De tropische en subtropische bossen worden het zwaarst getroffen. DE PLETWALS VAN ONTBOSSING Ontbossing is voornamelijk te wijten aan twee oorzaken: het omvormen van bos naar andere landgebruiksvormen – landbouw, veeteelt, mijnbouw, infrastructuur – en de beschadiging van het bos – door vuur, illegale en niet duurzame houtkap, oogst van brandhout, klimaatverandering – waardoor het bos geleidelijk aan verzwakt. Het aanleggen van wegen in bosgebieden is vaak de eerste stap in een proces van vernietiging, omdat het bos daardoor toegankelijk wordt. Kolonisten en landbouwers ontginnen het bos om er zich te vestigen of om gewassen te kweken, stropers en illegale houthakkers plunderen de rijkdommen uit het woud en brengen de biodiversiteit en het hele ecosysteem in gevaar. De landbouw heeft de grootste impact op de bossen op aarde. In Afrika vormen de familiale landbouw en het hakken van brandhout de grootste bedreigingen, maar in andere werelddelen berokkenen industriële landbouw en veeteelt de meeste schade. Het woud wordt gekapt en platgebrand en moet wijken voor plantages van oliepalmen, soja, rubber, koffie, cacao, en meer. Ook de stijgende vraag naar biobrandstoffen speelt een belangrijke rol. Met het oog op de groeiende wereldbevolking en om antwoord te kunnen bieden aan de bijgevolg toe-

nemende behoeften in de komende decennia, moeten we dringend oplossingen vinden om de druk op de bossen af te remmen, zo niet dreigen hele ecosystemen in te storten. WE HEBBEN DE BOSSEN NOCHTANS NODIG Als een bos verdwijnt, betekent dat meer dan het einde van de bomen die het bladerdak vormen. Bossen spelen een essentiële rol in het evenwicht van onze planeet en leveren diensten die te vaak worden onderschat. Wanneer het bos verdwijnt, verliezen planten en dieren hun leefgebied en worden zij kwetsbaarder. Meer dan 80% van de planten diersoorten op het land komt voor in het bos en vooral in tropisch bos – zonder de vele soorten mee te tellen die in de rivieren en beken in het bos leven – en habitatverlies is de belangrijkste oorzaak van het verdwijnen van bedreigde soorten. Ontbossing vormt dus een enorme bedreiging voor de biodiversiteit op aarde. Sommige van die bossen bieden een schuilplaats aan de laatste populaties grote zoogdieren, zoals de berggorilla’s en de tijgers. Met elke boom die wordt omgehakt, verkleint hun territorium, en dus ook hun kans om te overleven. Bossen leveren de planeet en de mensen allerlei essentiële ecosysteemdiensten: koolstofopslag, voedselzekerheid, bescherming van brongebieden en zuivering van water, beperking van de kans op rampen en een hele reeks culturele en sociale diensten. Omgekeerd is ontbossing dan weer verantwoordelijk voor de uitstoot van 15% van de broeikasgassen die in de atmosfeer terechtkomen, en vormt bijgevolg een belangrijke factor van klimaatverandering (zie ook ons dossier ‘Klimaatverandering’ in Panda Magazine 72).

Panda magazine – Pagina 9

Wist u dat?

Voor een derde van de wereldbevolking is hout de belangrijkste of zelfs de enige energiebron.

ONTBOSSING AANPAKKEN OP ALLE FRONTEN Om efficiënt te strijden tegen ontbossing en om strategieën te ontwikkelen die afgestemd zijn op de verschillende situaties, heeft WWF bosrijke gebieden aangeduid die aan een alarmerend tempo aangetast worden en waar de verliezen het grootst zullen zijn als er niet snel wordt ingegrepen: zij vormen ontbossingsfronten. In die regio’s leven ook enkele van de meest iconische bedreigde soorten, waarvan de bescherming centraal staat in onze missie voor natuurbehoud. KRITIEKE GEBIEDEN WWF heeft 11 ontbossingsfronten aangeduid en onderzocht. Het gaat om de landschappen op aarde waar het bos de komende jaren het meest massaal zal verdwijnen, tenzij

Panda magazine – Pagina 10

er onmiddellijk wordt ingegrepen. De meeste van die kritieke zones liggen in tropisch en subtropisch gebied. In die 11 zones alleen al zou tussen 2010 en 2030 mogelijk meer dan 170 miljoen hectare bos verloren gaan. Zij vertegenwoordigen samen bijna 80% van de verwachte ontbossing tot 2030. LAATSTE SCHUILPLAATSEN Deze prioritaire zones bevinden zich in de streken met de grootste biodiversiteit op aarde. Een groot aantal endemische en bedreigde soorten vinden er een rustige plek om te leven. Maar de voorbije jaren is de biodiversiteit er al dramatisch ingestort. Uit de Living Planet Index 2014, die de toestand van de biodiversiteit op aarde meet, blijkt dat de populaties van gewervelde dieren op 40 jaar tijd met meer dan 50% zijn afgenomen. Het is dus dringend nodig om de ecosystemen die hun habitat vormen te beschermen. De oorzaken van het verlies van biodiversiteit houden allemaal rechtstreeks of onrechtstreeks verband met ontbossing: verlies of aantasting van leefgebieden, stroperij en illegale jacht, vervuiling, enz.

DIERSOORTEN BEDREIGD DOOR ONTBOSSING De jaguar De voortdurende aantasting van het leefgebied van de grootste katachtige van het Amerikaanse continent en de afname van zijn prooidieren hebben geleid tot instorting van de soort. De populatie jaguars (panthera onca) werd hierdoor teruggebracht tot 50 000 volwassen dieren in de vrije natuur. In de afgelopen vijftig jaar, heeft het Amazonewoud 17% van haar bosoppervlakte in rook zien opgaan. De bomen worden gerooid om plaats te maken voor veeteelt en landbouw, in het bijzonder sojaplantages. De uitbreiding van de sojavelden treft niet enkel de bossen. Ook savannes en graslanden moeten wijken, zoals in de Cerrado in Brazilië of in de Grand Chaco in Paraguay en © Staffan Widstrand / WWF

Argentinië.

De berggorilla De bijna 900 overblijvende berggorilla’s (Gorilla beringei beringei) leven in de bossen op de flanken van de vulkanen in Virunga (aan de grens tussen de Democratische Republiek Congo en Rwanda) en in het zuidwesten van Oeganda. In deze streken, die de hoogste bevolkingsdichtheid van heel Afrika kennen en daarmee ook een hoge bevolkingsgroei ondervinden, bestaat de grootste bedreiging voor de gorilla’s in de geleidelijke inkrimping en aantasting van hun habitat, als gevolg van de illegale © David Lawson / WWF-UK

houtkap en de houtskoolproductie.

De Sumatraanse tijger Op het eiland Sumatra leven momenteel nog minder dan 500 (Panthera tigris sumatrae). Door

De orang-oetan

de sterke ontwikkeling van de land-

De orang-oetan (Pongo) leeft in de laag-

bouw op het eiland en door de ont-

gelegen bossen van de eilanden Sumatra

ginning van bossen voor de papier

en Borneo. Indonesië telt vandaag naar

industrie is het leefgebied van de

schatting nog maar 60 000 orang-oetans.

tijgers steeds verder geslonken tot

De voorbije 75 jaar is de meest bedreigde ondersoort, de Pongo abelii, naar schatting

amper 88 000 km², waarvan slechts 37 000 km² van een beschermd statuut geniet. De Sumatraanse tijger is de enige overlevende van de tij-

met meer dan 80% in aantal verminderd. Zijn leefgebied wordt massaal omgezet in

oliepalmplantages. In het noorden van Sumatra bijvoorbeeld is de voorbije eeuw vermoedelijk

gersoorten die vroeger voorkwa-

twee derde van de bossen verdwenen. Het overblijvende deel is bovendien ook zwaar bescha-

men op de Soenda-eilanden: de

digd. Als er niets gebeurt tegen ontbossing en tegen de stroperij waar de orang-oetans onder

Balinese en de Javaanse tijger zijn

lijden, kan deze mensaap over tien jaar (!) verdwenen zijn uit de vrije natuur.

al verdwenen.

Panda magazine – Pagina 11

DOSSIER

ONTBOSSING

NUL ONTBOSSING

Er bestaat niet één enkele oplossing voor het probleem van ontbossing, maar wel is één ding zeker: er moet een eind aan komen. We hebben alle bossen op aarde nodig om te leven. Als we blijven produceren, consumeren en verspillen zoals we nu doen, zal het verdwijnen van het bosareaal de komende decennia het kantelpunt bereiken waarop de degradatie onomkeerbaar wordt. Dit zal leiden tot een aantal niet te beheersen negatieve gevolgen voor de biodiversiteit en het klimaat. Om dat te vermijden, stelt WWF voor om een strak actieplan uit te voeren dat ontbossing en de aantasting van het bos moet stoppen tegen 2020. Dat plan draagt de naam ZNDD – ‘zero net deforestation and forest degradation’. © Zig Koch / WWF

NETTO NUL ONTBOSSING Streven naar netto nul ontbossing betekent niet zonder meer elke vorm van ontbossing verbieden. Het ZNDD plan houdt rekening met sociale noden. Het erkent bijvoorbeeld het recht van de lokale bevolking, om een stuk bos te ontginnen om aan landbouw te kunnen doen. De voorwaarde is dat de algemene balans van ontbossing op nul wordt gehouden en de kwaliteit van het bosareaal blijft bewaard. Als er dus bos verdwijnt moet dat altijd gecompenseerd worden met nieuw bos, terwijl er geen bos gekapt wordt met hoge biodiversiteitswaarde. Voor WWF is dus van essentieel belang dat het overgrote deel van de natuurlijke bossen behouden blijft: het jaarlijks verlies van natuurlijk en halfnatuurlijk bos moet absoluut tot vrijwel nul worden beperkt. Bovendien moet elk verlies of elke aantasting van natuurlijk bos worden gecompenseerd met een gelijkwaardige oppervlakte sociaal en ecologisch verantwoorde aanplantingen. Een oerwoud vervangen door een plantage van dezelfde omvang volstaat niet: de rijkdom van het ecosysteem en de biodiversiteit van het primaire

Panda magazine – Pagina 12

bos zijn veel groter dan die van een aanplanting. PROGNOSES

Om in 2020 te komen tot ZNDD, moeten we vermijden dat er nog bos verloren gaat als gevolg van slecht bestuur, illegale houtkap of destructieve landbouwpraktijken. Het ‘Living Forests Model’ dat WWF heeft ontwikkeld met het International Institute for Applied Systems Analysis (IIASA), is een model dat werkt met prognoses om verschillende scenario’s van grondgebruik te verkennen. Het onderzoekt de gevolgen van die verschillende scenario’s voor het bosareaal, van het meest pessimistische – doorgaan zoals we bezig zijn – tot het meest optimistische – netto nul ontbossing bereiken tegen 2020. Ook berekent het de gevolgen van de verschillende scenario’s voor de productie van voedsel, bio-energie en voor de vraag naar hout voor de bouw of

brandhout. Het model toont dat het tot 2030 nog mogelijk is om te voldoen aan de wereldwijde vraag naar voedsel, brandstoffen en vezels zonder nog meer bos te verliezen, dankzij een beter bestuur. Een groot deel van de huidige ontbossing en bosdegradatie is immers een symptoom van slecht bestuur: slechte ruimtelijke planning, wetten die niet afgedwongen worden, corruptie, gebrekkige landeigendomstructuur en markten die producten accepteren die afkomstig zijn van niet duurzame bosbouw en landbouw. Maar na 2030 zal het door de bevolkingsgroei, de toenemende behoeften aan voedsel en de stijgende vraag naar hout en bio-energie onmogelijk worden om zonder grotere inspanningen de ZNDD-doelstellingen te behouden. Om vanaf vandaag tot 2030 de netto ontbossing op nul te houden, zullen we bos- en landbouwmethodes moeten ontwikkelen die meer opleveren met minder grond, minder waterverbruik en minder vervuiling. Daarnaast moeten we andere consumptiepatronen ontwikkelen die inspelen op de noden van de armste bevolkingsgroepen en die rekening houden met de grenzen van onze planeet.

Wist u dat?

Eén van de sleutelfactoren voor succesvolle beschermde gebieden is de samenwerking met inheemse gemeenschappen: zij leven in het hart van het woud en zijn het best geplaatst om het te beschermen.

IN ACTIE VOOR HET BEHOUD VAN HET BOS

Goed bestuur Goed bestuur is essentieel om ontbossing te beperken. Vaak worden bossen ‘verknoeid’ door het slechte bestuur en door economische activiteiten die een negatieve impact hebben op het woud. Transparantie, rechtvaardigheid en respect voor de wet moeten centraal staan bij het beheer van alle natuurlijke rijkdommen.

Een netwerk van beschermde gebieden als verdedigingsgordel De netwerken van beschermde gebieden uitbreiden is één van de doeltreffende strategieën om de impact van ontbossing in kritieke gebieden te beperken. In het hart van een beschermd gebied blijft het bos van aantasting gespaard, ook al knabbelt ontbossing onverbiddelijk verder aan de grenzen van het gebied. Het behoud van een netwerk van met elkaar verbonden beschermde gebieden is het beste verweer tegen golven van ontbossing. Door de rijkste plaatsen te beschermen kunnen ook reservoirs behouden blijven die representatief zijn voor de biodiversiteit. Zij kunnen later ook een bepalende rol spelen bij het herstel van verwoeste ecosystemen.

Produceren zonder ontbossing

De reële waarde van het bos

Elke dag verbruiken we een deel van het

Hoewel de economische waarde van bepaalde natuurlijke producten

woud. Bosproducten zijn alomtegenwoor-

zoals hout wordt weerspiegeld in de wereldhandel, geldt dat niet voor

dig in ons dagelijks leven: sommige liggen

de meeste andere milieugoederen en -diensten die het bos levert, die

voor de hand – fruit, papier, hout om te bou-

vaak als kosteloos worden beschouwd. Zo lijkt het op korte termijn eco-

wen of brandhout, andere zijn soms moeilij-

nomisch meer rendabel om bos om te vormen tot landbouwgrond dan

ker te identificeren – vlees, geneesmiddelen,

om het te beschermen. Uit het ‘Living Forest Report’ blijkt nochtans

cosmetica of detergenten. Ontbossing in de

duidelijk dat bossen een sleutelrol spelen in de ontwikkeling van een

tropen is vooral te wijten aan de vraag naar en

duurzame economie op korte en middellange termijn. Als we die milieu-

de productie van palmolie, soja, vee, hout en

diensten begrijpen en waarderen, slaat de balans door ten gunste van

houtpulp voor papier. Het zal niet mogelijk zijn

de bescherming van de bossen. Dankzij mechanismen voor duurzame

om ontbossing een halt toe te roepen zonder

financiering (zie ook pagina 18 en 19) kunnen we erop toezien dat dege-

de steun van alle spelers in de productieke-

nen die gebruikmaken van milieugoederen en -diensten een vergoe-

ten. Zij moeten zich ertoe verbinden om in hun

ding betalen aan degenen die deze diensten leveren en beschermen.

bevoorrading en/of hun investeringen niet

Internationale mechanismen, zoals REDD+, bieden financiële compen-

langer te werken met producten die het gevolg

satie aan ontwikkelingslanden die de koolstofvoorraden opgeslagen in

zijn van ontbossing.

de bomen van hun bossen beschermen en herstellen.

Panda magazine – Pagina 13

Wist u dat?

Gemiddeld verbruikt elk van ons ongeveer een ton hout per jaar.

DOSSIER

ONTBOSSING

VOOR LEVENDE BOSSEN De globale ontbossing is een complex probleem met veel verschillende oorzaken. Brazilië, Indonesië, het Congobekken. De sterkst getroffen streken zijn immens en bevinden zich vaak ver weg van ons. Maar wanneer de bomen eenmaal zijn omgehakt, komt het bos via allerlei omwegen ook in ons huis en op ons bord terecht: als cosmetica, vlees, papier, bereide voeding, meubelen, ertsen, enz. Het is dus niet eenvoudig om door de bomen het bos te zien. We kunnen nog ingrijpen om de kaalslag te stoppen. Op het terrein in het Zuiden helpen concrete initiatieven om het proces een halt toe te roepen. Bij ons kan de overheid nog een moedig beleid voeren, kunnen bedrijven streven naar duurzame productiewijzen en kunnen de consumenten kiezen voor oplossingen die de toekomst van de bossen niet in het gedrang brengen. We nemen er hier een paar voorbeelden onder de loep.

Panda magazine – Pagina 14

SOJA Soja is rijk aan eiwitten en aan energie, en vormt vandaag één van de sleutelelementen © Adriano Gambarini / WWF-Brazil in het wereldwijde voedselsysteem. De voorbije vijf jaar is de productie van soja dan ook vertienvoudigd, tot bijna 270 miljoen ton. Miljoenen hectare bos, savanne en grasland zijn rechtstreeks of onrechtstreeks omgezet in landbouwgrond voor deze teelt. En toch wordt soja niet rechtstreeks gebruikt om de bevolking te voeden: het grootste deel wordt verwerkt tot meel, bestemd voor veevoer en voor de aquacultuur, of tot olie, die zowel wordt gebruikt in bereide voeding als in cosmetica of biobrandstoffen. Drie vierde van de gekweekte soja dient om het vee te voederen – vooral kippen en varkens – om te kunnen inspelen op de steeds groeiende vraag naar goedkoop vlees.

VERANTWOORDE SOJA Het is nochtans mogelijk om soja te produceren zonder nog meer bos te laten sneuvelen. De Ronde tafel voor Verantwoorde Soja (RTRS) of het Moratorium op soja uit het Amazonewoud in Brazilië zijn voorbeelden van nieuwe collectieve initiatieven om een duurzaam kader voor de sojateelt in te stellen.

MINDER VLEES, MEER BOS Het totale proteïneverbruik van de Europese consument ligt ongeveer 70% hoger dan wat wordt aanbevolen door de voedingsrichtlijnen. In vergelijking met een dieet op basis van plantaardige eiwitten, vergt de kweek van vlees en zuivelproducten meer grond – als weiland voor de dieren of voor de productie van voeder – om te komen tot dezelfde hoeveelheid calorieën en eiwitten. Met het oog op de aangekondigde groei van de wereldbevolking tegen 2050 is het van cruciaal belang om onze consumptie van vlees en zuivelproducten te beperken om de druk op de grond te verminderen.

Concreet: Spaar elke donderdag het bos door plantaardig te eten. Op www.donderdagveggiedag.be vind je een massa vegetarische en veganistische recepten.

PALMOLIE

HOUT Uit recent onderzoek blijkt dat 15 tot 30% van het volume hout dat op wereldschaal © Global Warming Images / WWF wordt geproduceerd, op illegale wijze is ontgonnen. Voor de tropische landen, die de belangrijkste leveranciers zijn, ligt dat aandeel zelfs tussen 50 en 90%.

STOP ILLEGALE HOUTKAP

De wereldwijde vraag naar palmolie blijft groeien en tegelijk stijgt de prijs. Dat moedigt de aanleg van nieuwe plantages aan, waarvoor natuurlijke bossen moeten wijken. Toch is het mogelijk om duurzame palmolie te produceren zonder nog meer bos om te hakken. Indonesië heeft 7 tot 14 miljoen hectare beschadigde en verlaten grond, die kan worden gebruikt voor oliepalmplantages. Vandaag is er op de Europese markten duurzame palmolie te verkrijgen, die is geproduceerd volgens de criteria van de Ronde Tafel voor de Productie van Duurzame Palmolie (RSPO), opgericht in 2004. WWF heeft een rapport (Palm Oil Scorecard) opgesteld dat nagaat hoe duurzaam de palmolie die in de industrie wordt gebruikt eigenlijk is. In de editie 2013 behaalden de vijf onderzochte Belgische ondernemingen een bevredigende score. Maar het blijft een grote uitdaging en er zijn investeringen nodig in traceerbaarheidsystemen om de duurzame palmolie te kunnen volgen van de plantage tot het eindproduct.

Concreet: Geef de voorkeur aan producten die gebruikmaken van duurzame palmolie.

Sinds 2013 heeft de Europese Unie de Europese houtverordening (European Timber Regulation) ingevoerd, om de strijd aan te binden met de verkoop van illegaal ontgonnen hout. Hoewel het goed is dat deze regelgeving bestaat, vertoont zij nog ernstige lacunes. Zo geldt zij allereerst niet voor alle houtproducten. Sommige grote sectoren, zoals die van drukwerk en ook boeken, vallen niet onder de houtverordening. En verder zijn er ook problemen met de uitvoering van de regelgeving in de verschillenden landen van de Europese Unie. Ook België moet het toezicht verscherpen om een eind te maken aan de handel in illegaal hout. De Europese Unie is van plan om deze regelgeving in 2015 te herzien. WWF zal dit proces de komende maanden met aandacht volgen.

FSC, EEN KEURMERK OM NAAR UIT TE KIJKEN Wanneer een product – hout of papier – het keurmerk van de ‘Forest Stewardship Council’ (FSC) draagt, is dit een garantie dat het product is vervaardigd met hout of houtpulp uit een bos dat duurzaam wordt beheerd volgens de FSC-principes. Bij verantwoord bosbeheer wordt rekening gehouden met het ecosysteem, met de sociale rechten van de plaatselijke gemeenschappen, met de bosarbeiders en met de economische leefbaarheid. Duurzaam beheerde bossen kunnen een belangrijke buffer vormen voor de bescherming van primair bos met een rijke biodiversiteit. Op die manier helpen zij mee aan de bescherming van duizenden zeldzame en bedreigde soorten in de regio.

Concreet: Als je op zoek bent naar een leverancier van FSC-producten, dan vind je die hier: www.ikzoekfsc.be

Panda magazine – Pagina 15

OP HET TERREIN

DE BEWAKERS VAN HET WOUD

Ecuador, één van de meest biodiverse plekken ter wereld, verliest jaarlijks bijna 100 000 hectare bos. WWF lanceerde samen met lokale organisaties en de Ecuadoraanse overheid het project Socio Bosque. Het project werkt samen met de grondeigenaars en de indianengemeenschappen die in het bos wonen, om het te beschermen. IN HET LAND VAN DE BOMEN Ecuador wordt van noord naar zuid doorsneden door het Andesgebergte, en aan de westkant afgelijnd door de Stille Oceaan. Het land is voor de helft bedekt met bos. Het grootste deel van de bossen is eigendom van de Ecuadoraanse staat, goed voor 9 miljoen hectare. De indianengemeenschappen bezitten met 7,5 miljoen hectare ook een beduidend gebied. Ecuador is één van de meest biodiverse plekken ter wereld: hoewel het land minder dan 0,2% van het totale aardoppervlak

Panda magazine – Pagina 16

in beslag neemt, vinden we er meer dan 18% van alle vogelsoorten, 10% van de amfibiesoorten en 8% van de zoogdiersoorten. KAALSLAG Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) bedraagt de jaarlijkse ontbossing in Ecuador 1,2 à 1,7% (tussen 89 000 en 124 000 ha per jaar). De ontbossing en de daardoor veroorzaakte verschillen in natuurlijke vegetatie, zijn te wijten aan houtkap en landbouw. Het bosgebied wordt omgezet in grond voor

intensieve teelt, meestal voor oliepalmen. De streken die ontbost worden, zijn net degene die het meeste biodiversiteit herbergen en waar de meeste koolstof opgeslagen zit, wat de situatie des te erger maakt. Met name de provincie Esmeraldas, de provincies aan de kust en die in het Ecuadoraanse Amazonegebied hebben hieronder te lijden. BEWAKERS VAN HET BOS De indianen en Ecuadoranen van Afrikaanse afkomst, van het Mira- en Pastazabekken, leven al generaties lang in

de wouden. Het bos is hun natuurlijke leefomgeving, waarop hun eeuwenoude cultuur berust en die instaat voor hun welzijn. Door de economische druk, onder andere van de intensieve landbouw, kunnen zij de bossen jammer genoeg niet intact houden – waardoor zowel de indianengemeenschappen als de bossen nog kwetsbaarder worden. Het programma Socio Bosque tracht hier een antwoord op te bieden, door tegelijk het woud te beschermen en bij te dragen tot de ontwikkeling van deze bevolkingsgroepen. Concreet verbinden de boseigenaars zich ertoe het bos goed te beheren, in ruil voor een rechtstreekse vergoeding. De eigenaar kan het geld dan investeren, bijvoorbeeld in onderwijs, en op die manier zijn ontwikkeling en zijn welzijn verhogen.

Wist u dat?

Sinds 2008 is het dankzij Socio Bosque mogelijk geweest om 1,2 miljoen hectare bos te beschermen en meer dan 8 miljoen dollar per jaar ter beschikking te stellen voor bijna 170 000 mensen.

Reisdagboek DE TOEGANG VERBETEREN Het programma Socio Bosque biedt heel wat voordelen, maar de bevolking moet wel op de hoogte zijn van het bestaan ervan, en moet in staat zijn om aan de toelatingsvoorwaarden te voldoen. In 2014 riepen de Ecuadoraanse regering en de vertegenwoordigers van de Chachi- en Awa-indianen de hulp in van WWF om de volken in het Mira- en het Pastazabekken te helpen toetreden tot het programma. WWF en de lokale ngo Altropico zullen met de steun van de Belgische ontwikkelingssamenwerking twee jaar lang samenwerken om enerzijds de lokale bevolking te informeren over het project en om anderzijds de voorwaarden te voorzien die nodig zijn om deel te nemen aan het project.

In maart 2015 reisden leden van ons team ‘Internationale programma’s’ naar Ecuador. Op de agenda stond de lancering van het programma Socio Bosque en de eerste ontmoetingen met de bevolking en de grondeigenaars. Een verslag van enkele hoogtepunten van hun terreinbezoek.

“

In aanwezigheid van vertegenwoordigers van de regering stelt WWF met zijn partner Altropico het project Socio Bosque voor aan de bevolking van Pastaza en Mira. Daarna bespreken we de succesfactoren van het project en stellen we een plan op om de vaardigheden te versterken: WWF-België zal steun bieden bij het beheer van natuurbehoudprojecten.

In Pastaza neemt een privé-eigenaar die net is toegetreden tot het programma ons mee naar zijn perceel van 50 hectare. In ruil voor de bescherming hiervan, zal hij elk jaar 1500 dollar ontvangen van de Ecuadoraanse overheid. Na een uur stappen komen we aan een schitterende waterval... Dankzij het programma zal hij een toeristisch project kunnen opzetten. In Pastaza zijn de watervallen bijzonder spectaculair door het steile reliëf en het overvloedig stromende water – dat van het Andesgebergte afvloeit naar het Amazonegebied.

In een dorpje in het Mirabekken stellen we het project Socio Bosque voor aan de Awa-gemeenschap. De vertegenwoordigers van de gemeenschap zijn geïnteresseerd. Altropico zal binnenkort een informatieve bijeenkomst houden en daarna kan de gemeenschap beslissen of ze wil toetreden.

Het programma omvat drie luiken: het eerste, Socio Bosque, dient voor het behoud van de bossen. Het tweede, Socio Manglar, dient voor het behoud van de mangroves en het derde, Reforestación, dient voor het herstel van verwoeste of beschadigde bosecosystemen. Isabelle Vertriest en Gregory Claessens, Internationale programma’s WWF

”

Panda Panda magazine magazine – Pagina – Page 17

FOCUS DE NATUUR IN JOUW BUURT VERKEERT IN GEVAAR Help ons om haar te beschermen Het Natura 2000-netwerk is een geheel van beschermde natuurgebieden op het hele Europese grondgebied, dat bedoeld is om de meest bedreigde soorten en habitats in Europa te behouden en de aanwezigheid van de wilde natuur rondom ons te garanderen. Het Natura 2000-netwerk zou niet bestaan zonder de Europese ‘Vogelrichtlijn’ en ‘Habitatrichtlijn’, die elke lidstaat moet uitvoeren op zijn grondgebied. Ondanks het kapitale belang van dit netwerk voor de biodiversiteit, maar ook voor onze levenskwaliteit en onze economie, onderzoekt de Europese Commissie momenteel of het nodig is om die fundamentele richtlijnen te herzien. Die herziening dreigt de huidige inspanningen voor het natuurbehoud teniet te doen en de toekomst van de vrije natuur in Europa in het gedrang te brengen. Meer dan 17% van het grondopper-

Panda magazine – Pagina 18

De vuursalamander leeft onder andere in het bos van Rognac, op de drempel van de stad Luik

vlak van de Europese Unie en bijna 200 000 km² zeeën en oceanen vormen samen het Natura 2000-netwerk. Met bijna 27 000 natuurgebieden, verspreid over 28 landen, is dit het meest

Ik wil dat de wilde natuur in mijn buurt en overal in Europa behouden blijft. uitgestrekte netwerk van beschermde gebieden ter wereld. Hoewel het netwerk in de eerste plaats bedoeld is om de Europese natuurschatten te beschermen, wordt ook de mens niet vergeten.

Economische, sociale en culturele activiteiten zijn toegestaan, zolang de gevolgen ervan niet indruisen tegen de doelstellingen voor de bescherming van, en het herstel van leefgebieden en soorten. Op die manier ondersteunt Natura 2000 de goede gezondheid van onze natuurlijke omgeving, van onze levenskwaliteit en onze economie. Het Europees Milieuagentschap publiceert om de vijf jaar een rapport over de toestand van de natuur in Europa. Het laatste rapport verscheen in maart en de conclusies op het vlak van biodiversiteit zijn zorgwekkend: hoewel de

Een groot geaderd witje op een mei-orchis in de moerassen van de Boven-Semois

Wist u dat?

Het Europees ecologisch netwerk Natura 2000 beschermt ongeveer 230 natuurlijke habitattypes en bijna 1200 planten diersoorten.

Europese regelgeving hier en daar wat vooruitgang mogelijk heeft gemaakt, verkeert 60% van de beschermde soorten en 77% van de habitats in een ‘ongunstige’ staat van bescherming. Het Natura 2000-netwerk is dus van essentieel belang voor het behoud van de natuur, die blootstaat aan steeds grotere dreigingen vanuit de samenleving.

Ik vraag aan de Europese Commissie om de Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn – de peilers van het Natura 2000-netwerk – niet te herzien. EEN DREIGEND GEVAAR Ondanks waardevolle natuurlijke rijkdommen heeft de nieuwe Europese Commissie, onder voorzitterschap van Jean-Claude Juncker, onlangs beslist om na te gaan of het nodig is de Vogelen de Habitatrichtlijn te herzien, om na te gaan of zij wel beantwoorden aan hun doelstellingen. Dit initiatief kadert in het REFIT-programma (Regulatory Fitness and Performance Programme), dat de Europese regelgeving wil ‘verlichten, vereenvoudigen en de kosten ervan wil verminderen’. Aangezien de huidige Commissie niet bijzonder dol is op milieuthema’s, vrezen wij dat de volgende stap een herziening van de richtlijnen zal zijn en uiteindelijk een afzwakking van de inhoud ervan. De prioriteiten van de Commissie Juncker zijn immers het bevorderen van de werkgelegenheid, de groei en de investeringen. Daarbij wordt totaal geen rekening gehouden met het milieu en het belang ervan voor onze levenskwaliteit en voor de lokale economie. Als je weet dat de Commissie Juncker de portefeuilles van Visserij en Milieu heeft samengevoegd, net als die van Klimaat en Energie, moeten we terecht beducht zijn voor de toekomstige beslissingen over de natuurlijke omgeving. Het is uiteindelijk de allereerste keer sinds 25 jaar dat er geen eurocommissaris specifiek voor Milieu is aangesteld.

EÉN ENKELE OPLOSSING: MASSAAL REAGEREN Samen met alle natuurbehoudsorganisaties in Europa komt WWF in actie om druk uit te oefenen en zijn mening te laten horen bij de Europese Commissie. Wij willen de Vogel- en de Habitatrichtlijn behouden. En daarvoor hebben we jou nodig. Alleen een massale mobilisatie van de Europese bevolking kan de Commissie tonen dat de mensen een mooie en gezonde natuur willen behouden, bij hen in de buurt en in heel Europa. Er loopt momenteel een openbare raadpleging van de Europese burgers. Het is belangrijk dat ook jij daaraan deelneemt. Surf snel naar www.wwf.be/nl/keepnaturealive en laat je stem horen!

Van Aarlen tot Antwerpen vinden we weer bevers op een groot deel van het Belgische grondgebied

Ik sluit mij aan bij de duizenden Europeanen die de Europese Commissie vragen om ons meest kostbare bezit niet aan te tasten.

HELP OM ONZE LEVENDE NATUUR TE BEHOUDEN Doe mee met de belangrijkste Europese campagne die ooit is gevoerd. We hebben nood aan wilde natuur en aan een sterke wetgeving om die te beschermen. Surf snel naar www.wwf.be/nl/keepnaturealive en laat je stem horen (tot 24 juli)! Samen kunnen we vermijden dat de Europese Commissie een aanval pleegt op ons meest kostbare en kwetsbare bezit: onze wilde natuur.

De geoorde fuut is onder andere te zien op de meren van Hollogne-sur-Geer

12% VAN HET BELGISCH GRONDGEBIED IS NATURA 2000-GEBIED In België zijn er 458 gebieden die deel uitmaken van het Natura 2000-netwerk. Dat is ongeveer 12% van het grondgebied. Vlaanderen is een van de meest verstedelijkte regio’s in Europa. Maar toch maakt meer dan 12% van het grondgebied deel uit van het Natura 2000-netwerk. Een gelijkaardig percentage vinden we in Wallonië, waar het ecologisch netwerk 13% van het grondgebied inneemt. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest telt dan weer 14% beschermd gebied. Op deze website kom je meer te weten over alle Natura 2000-gebieden, bij jou in de buurt en overal in Europa: http://natura2000.eea.europa.eu/#

Panda magazine – Pagina 19

KIDS BEESTIG WEEKEND AAN ZEE! Tijdens de week van de zee was ook de Rangerclub van de partij met een goed gevuld programma.

Onder leiding van een deskundige gids van Natuurpunt maakten we vervolgens kennis met de Uitkerkese polder. We ontdekten er een uniek ecosysteem met een bijzondere fauna en flora. Melkkruid en zeekraal groeien vaak op slikken en schoren, maar hier in Blankenberge vind je ze binnendijks. Een zeldzaamheid in Europa. In Oostende kregen we een primeur en bezochten we het splinternieuwe strandlabo in jeugdherberg De Ploate.

In Sealife kon je aan de WWF-stand ontdekken welke vis beter niet op je bord belandt en welke soorten duurzaam worden gevangen. Maar je moest wel eerst een visje te pakken krijgen.

WWF, het Marien Ecologisch Centrum en de stad Oostende bundelden de krachten en ontwikkelden samen een supermodern strandlabo waar zeeklassen, gezinnen en toeval-

lige voorbijgangers de Noordzee en zijn bewoners beter kunnen leren kennen. Als afsluiter van een beestig weekend trokken we naar het staketsel in Oostende om krabben te vangen, en ze vervolgens natuurlijk weer vrij te laten. We staken er ook heel wat bij op, zoals hoe je een vrouwtjeskrab kunt onderscheiden van een mannetje.

- B el g iu

RADIO OORWOUD

Ook deze zomer kun je Radio Oorwoud ontmoeten op de festivalweide. We komen al zeker langs in Gent, Dendermonde, Turnhout en na een gesmaakte doortocht vorig jaar speelt Radio Oorwoud ook opnieuw op het Sfinksfestival. Alle speeldata vind je op www.radio-oorwoud.be. We kunnen ook verklappen dat we werken aan een vervolg op Radio oorwoud, spannend! Maar daarover meer in een volgend magazine…

Panda magazine – Pagina 20

DE ENERGIEDOOS ‘EDITIE 2015’

CLIMATE CHALLENGE

Dit schooljaar waren we in acht scholen te gast met Climate Challenge@school. We landen een halve dag in een school voor een inleefspel. De leerlingen vertegenwoordigen een land in de klimaatonderhandelingen en debatteren over drie wetsvoorstellen. Met deze werkvorm proberen we de leerlingen inzicht te geven in de klimaatproblematiek, in de uitdagingen op internationaal niveau om tot een klimaatakkoord te komen en in het omgaan met verschillende standpunten en belangen van de landen in de klimaatonderhandelingen. Voor volgend schooljaar werken we een traject uit met een klimaatconferentie op school en de mogelijkheid om samen met een aantal leerkrachten en leerlingen met WWF naar Parijs te gaan voor de grote klimaatmanifestatie. je leest er meer over op www.climatechallenge.be.

Ook je stem laten horen in Parijs voor de klimaattop? Kom mee met WWF en schrijf je in op www.roadtoparis.be.

WWF bracht in 2005 ‘De energiedoos’ uit – een lespakket over energie voor kinderen van 9 tot 14 jaar – met experimenten, een energiespel en een informatiebrochure. Er werden meer dan 2000 exemplaren verspreid naar Belgische scholen. Aangezien de vraag naar educatief materiaal over energie nog altijd groot is en er nood is aan een geactualiseerde versie, werken we nu aan een vernieuwde versie van de energiedoos. Dat is mogelijk door de projectsubsidies ‘Duurzame Ontwikkeling’ van de Nationale Loterij. Meer dan de helft van onze ecologische voetafdruk is te wijten aan ons energiegebruik. Vandaag is wereldwijd maar 8% van de energie afkomstig van hernieuwbare energiebronnen. Door het verbranden van fossiele brandstoffen komen grote hoeveelheden CO2 in de atmosfeer terecht, waardoor het klimaat opwarmt. WWF is ervan overtuigd dat een overstap naar 100% hernieuwbare energie tegen 2050 mogelijk is. Om dat te bereiken, zal ook onze vraag naar © Global Warming Images / WWF-Canon energie moeten dalen.

Met de nieuwe energiedoos willen we deze uitdagingen bespreekbaar maken voor kinderen en jongeren. Via experimenten ontdekken de leerlingen wat energie is; wat de verschillende energiebronnen zijn; hoe wind, water en zon worden omgezet in een bruikbare energievorm… Via een spel bouwen de leerlingen in groepjes aan hun eigen stad en leren ze aan de hand van heel wat gebeurtenissen wat een duurzame energiemix voor de toekomst is.

Leerkrachten kunnen dit materiaal gratis aanvragen op www.wwf.be/school.

Panda magazine – Pagina 21

LEGS

EEN LEGAAT, TIJGERS, EEN LEVENDE PLANEET

Dit is het verhaal van een dame die bijzonder getroffen was door het verdwijnen van de tijgers en besliste WWF op te nemen in haar testament, met de uitdrukkelijke voorwaarde dat haar nalatenschap zou worden gebruikt voor de bescherming van de tijger. Het is ook het verhaal van projecten in Cambodja en Thailand voor de bescherming van de tijger en zijn leefgebied. Het verhaal van een mooi gebaar over de continenten en over de tijd heen, dat concreet het verschil maakt op het terrein. UIT LIEFDE VOOR DE TIJGER In 2014 ontving WWF-België een legaat met een heel specifieke eis eraan verbonden: het geld moet volledig worden besteed aan de bescherming van de tijger. Isabelle Vertriest, coördinator van de internationale pro-

Panda magazine – Pagina 22

gramma’s, beheert het project: “We namen contact op met het internationale programma van WWF, het Tigers Alive Initiative, om na te gaan welke projecten we konden financieren met de ontvangen nalatenschap.” Uiteindelijk kwamen twee projecten in het Mekongbekken uit de bus. Dat is geen toevallige keuze: “De komende maanden gaat WWF-België aan de slag in deze regio.” TIJGERS IN DE HEUVELS Nog niet zo lang geleden leefden er tijgers (Panthera tigris) in de valleien en de droge tropische bossen van het natuurreservaat van Mondulkiri in Cambodja. De laatste levende tijger werd er met behulp van een infraroodcamera gefotografeerd in 2007. In samenwerking met de Cambodjaanse regering werkt WWF aan een project om opnieuw tijgers in de streek te introduceren. Maar allereerst moet de

strijd tegen de stropers worden opgevoerd, want zij aarzelen niet om de natuurlijke rijkdommen in het reservaat te plunderen. Daarvoor moeten meer parkwachters worden aangeworven en opgeleid. Vervolgens moet worden bekeken of het ecosysteem nog geschikt is voor de tijger: twee of drie jaar lang zullen we de flora en fauna inventariseren om na te gaan of er nog voldoende prooidieren zijn voor de tijger om te overleven. De eerste indicatoren lijken in elk geval gunstig: sinds de tijger is verdwenen, is het aantal luipaarden gestegen – een teken dat het ecosysteem in goede gezondheid verkeert en dat er voldoende prooien zijn. Voor de herintroductie tikt de tijd. Hoe minder lang een soort is verdwenen, hoe meer kans op succes. De nalatenschap van onze schenkster – die het werk kan bespoedigen – zou wel eens het verschil kunnen maken voor de tijger van Mondulkiri!

Elk legaat ten gunste van WWF is

2014 IN CIJFERS

belangrijk voor de planeet en voor de fauna en flora. Want we willen onze kinderen immers een levende planeet

ADMINISTRATIE 9%

OVERHEID 4%

BEDRIJVEN 21%

FONDSENWERVINGEN 15%

nalaten. STRATEGISCHE REGIO VOOR TIJGERS Op een steenworp van het reservaat van Mondulkiri vandaan, in het landschap van Dawna Tenasserim, aan de grens tussen Myanmar en Thailand, vinden we nog één van de grootste tijgerpopulaties ter wereld. In een netwerk van beschermde gebieden van bijna 18 000 km2 leven hier niet minder dan 130 tijgers – dat is bijna 5% van de wereldpopulatie. Door de omvang van deze tijgerpopulatie is dit een strategische regio voor het Tigers Alive Initiative. WWF heeft de regio aangeduid als een van de 200 prioritaire landschappen in de wereld. Ook hier is meer strijd nodig tegen de stroperij, die jammer genoeg nog altijd de belangrijkste bedreiging vormt voor dit geduchte roofdier. En verder moet worden gewerkt aan het herstel van de habitat, door ontbossing te vermijden en beschadigde bossen te herstellen.

WILT U OOK EEN BEDREIGDE SOORT OPNEMEN IN UW TESTAMENT?

PARTICULIEREN 75%

NATUURBEHOUD 76%

OPBRENGSTEN

UITGAVEN

Gewone opbrengsten

2013

2014

1 juli 2012 tot 30 juni 2013

1 juli 2013 tot 30 juni 2014

7 556 375 €

9 258 516 €

Particulieren

5 917 772 €

6 897 929 €

4 864 430 €

5 631 037 €

1 053 342 €

1 266 892 €

Bedrijven

702 621 €

397 314 €

Overheid

907 697 €

1 932 139 €

510 779 €

475 400 €

396 918 €

1 456 739 €

28 285 €

31 133 €

-7 246 897 €

-8 148 136 €

Giften & bijdragen

Legaten

Structurele Subsidies

Subsidies voor natuurbehoudprogramma’s Andere Gewone uitgaven Administratie

-668 067 €

-653 755 €

Fondsenwerving

-1 075 732 €

-1 325 210 €

Natuurbehoud

-5 503 098 €

-6 169 171 €

Projecten van natuurbehoud op het terrein

-2 891 856 €

-3 347 605 €

Sensibilisering

-2 611 243 €

-2 821 566 €

Burgers

-1 829 826 €

-1 980 095 €

Bedrijven

-110 088 €

-50 547 €

Overheden

-219 440 €

-381 302 €

-451 889 €

-409 622 €

Jong publiek

Resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening

Neem dan contact op met Margareta CrovettoHeylen, onze relatiebeheerder nalatenschappen. 02 340 09 24 – margareta.heylen@wwf.be

309 478 €

1 110 380 €

Financieel resultaat

119 099 €

-3 872 €

Uitzonderlijk resultaat

-36 035 €

-8 563 €

392 543 €

1 097 945 €

Toevoeging aan de reserves De reserves worden bestemd voor de financiering van de projecten op het terrein

Panda magazine – Pagina 23

31% 31% VAN HET AARDOPPERVLAK DAT

NIET MET WATER BEDEKT IS, BESTAAT UIT BOS – DAT IS IETS MEER DAN 4 MILJARD HECTARE

100%

RECYCLED

xxxxxx

1,6 MILJARD MENSEN ZIJN

AFHANKELIJK VAN HET BOS OM TE OVERLEVEN

36 WERELDWIJD

VERDWIJNEN ER 36 VOETBALVELDEN BOS PER MINUUT

80% IN HET BOS VINDEN WE 80% VAN DE BIODIVERSITEIT OP HET LAND

Onze missie Het verlies van biodiversiteit tegengaan en bouwen aan een toekomst waarin de mens leeft in harmonie met de natuur.

www.wwf.be

WWF-België • E. Jacqmainlaan 90 • 1000 Brussel • Tel. 02 340 09 99 • Fax 02 340 09 33 • members@wwf.be • Het Infocenter is open van ma tot vrij van 9.00 tot 12.30 en van 13.30 tot 16.30.