Panda Magazine by WWF-Belgium

MAGAZINE

2012

Nr 61 MEI - JUNI - JULI 2012 TRIMESTRIEEL - AFGIFTEKANTOOR BRUSSEL X - P309290

Dossier Focus: In Malebo, op bezoek bij de bonobo’s WWF en Danone

DE KARPATEN:

EEN COMBINATIE VAN NATUURBEHOUD EN DUURZAME ONTWIKKELING

PLANEET IN GEVAAR © NASA

WWF PUBLICEERT HET ‘LIVING PLANET REPORT 2012’! HET IS NU MEER DAN OOIT TIJD OM IN ACTIE TE SCHIETEN! Ons ‘Living Planet Report 2012’ rolt eindelijk van de persen! Dit document is de meest gedetailleerde analyse van de ‘gezondheid’ van onze planeet en de impact van menselijke activiteit op de natuurlijke rijkdommen. Het rapport baseert zich op twee principes: • De

‘Living Planet’-index die de status onderzoekt van de meer dan 2500 soorten in de wereld.

• De

ecologische voetafdruk die de impact van de menselijke activiteit berekent.

DE CONCLUSIES ZIJN VERONTRUSTEND: • Sinds 1970 daalde de biodiversiteit met maar liefst 30%! Deze daling is vooral het gevolg van het verlies aan leefgebied in de tropische regio’s. In deze regio’s daalde de biodiversiteit zelfs met 60%! • De ecologische voetafdruk toont ons een voortdurende overconsumptie door de mens. Vandaag overstijgt de menselijke vraag de capaciteit van de aarde met maar liefst 50%! België bevindt zich jammer genoeg tussen de 10 landen met de grootste ecologische voetafdruk per persoon! • De CO2-uitstoot door de mens is de voornaamste factor voor de ecologische voetafdruk. • Wereldwijd worden 2,7 miljard mensen minstens één maand per jaar geconfronteerd met een ernstig watertekort!

MAAR ER ZIJN OPLOSSINGEN! ONTDEK MEER OP ONZE WEBSITE WWW.WWF.BE! SAMEN OP WEG NAAR EEN LEVENDE PLANEET! Panda magazine - Pagina 2

EDITO EARTH HOUR: GESLAAGD DANKZIJ U!

INHOUDSTAFEL In het kort

4-5

Focus In Malebo, op bezoek bij de bonobo’s

Op het terrein 250 jongeren debatteren over klimaat

Eco-conso Ik kreeg de kans om op een cruciaal moment stage te lopen bij WWF: tijdens de jaarlijkse campagne voor Earth Hour. Ik kon met plezier vaststellen dat WWF ook dit jaar weer op u kon rekenen. U zorgde voor een grote mobilisatie voor de planeet. Earth Hour werd in alle hoeken van de wereld gevierd. Miljarden lichtjes werden een uur lang gedoofd. Maar deze strijd mag niet stoppen. Ook u kunt een steentje bijdragen en uw ecologische voetafdruk (nog meer) verminderen. En dat kan op een heel eenvoudige manier. Elke week stelt een van mijn collega’s een ecotip voor op de website www.wwf.be. Door onze krachten te bundelen maken we het verschil voor een groenere toekomst! Tijdens mijn stage werkte ik samen met toegewijde en gepassioneerde mensen. Ik kan u bevestigen dat men hier bij WWF de zaken kordaat aanpakt! Het voltallige personeel van WWF zet zich in om concrete oplossingen te vinden. Zij starten op het terrein prachtige projecten op die onze planeet helpen… en de resultaten zijn er! Maar één ding is zeker: dankzij uw trouwe steun kan WWF op een vastberaden en efﬁciënte manier blijven doorzetten. Bedankt voor uw vertrouwen! Kathleen Mentrop

Maggy en de opvang van regenwater

Eco-ontspanning Getest voor u: vegetarisch buffet

Bedrijven WWF en Danone

Eco-shopping

Focus

6-7 9 18 19 20-21 22

Op reis naar Malebo Onze collega Gregory Claessens komt net terug van zijn eerste missie voor WWF-België. Hij deelt zijn onvergetelijke ervaring met ons: zijn ontmoeting met de bonobo’s.

P. 6

DOSSIER

EEN COMBINATIE VAN NATUURBEHOUD KARPATEN EN DUURZAME ONTWIKKELING © WWF-Belgium

P. 10

COLOFON: Tijdschrift van WWF-Vlaanderen vzw. Alle rechten voorbehouden aan WWF. Het Pandalogo, het woord PANDA en de initialen WWF zijn handelsmerken van WWF. Reproductie van teksten is toegestaan – en wordt zelfs aangemoedigd – mits bronvermelding. • Coördinatie en redactie: Natacha Bertiaux • In samenwerking met: Sarah Beelen, Géraldine Louis, Jan Vandermosten, Sara De Winter, Stijn Sterckx en Maire-Noëlle Collart • Realisatie: www.propaganda.be • Druk: Claes Printing. St-Pieters-Leeuw • Foto voorpagina: Wild Wonders of Europe / Ruben Smit / WWF • V.U. Damien Vincent, E. Jacqmainlaan 90 – 1000 Brussel

Panda magazine - Pagina 3

IN HET KORT

SAMEN GEPASSIONEERD DOOR OLIFANTEN DE EIDEREENDEN REDDEN: EEN MISSIE VAN DE IJSLANDSE BEVOLKING Sommige bevolkingsgroepen doden nog steeds neushoorns voor hun hoorn, beren voor hun gal, olifanten voor hun ivoor of haaien voor hun vinnen. We kunnen daarom alleen maar blij zijn met het bewonderenswaardige gedrag van de IJslanders ten opzichte van de eidereend. Het dons van het vrouwtje, een ideale bescherming tijdens het broeden, is een fortuin waard. Om de veren te pakken te krijgen zonder het dier te kwetsen, wachten

Panda magazine - Pagina 4

de IJslanders gewoon tot de kleine eenden vertrekken. Dan verzamelen en verkopen ze de veren. Maar ze doen meer dan enkel de veren van de eidereend gebruiken. Ze zetten zich ook in om de eenden tegen hun vijanden – zoals de meeuw – te beschermen. De IJslanders trotseren dagenlang de kou om te waken over de nesten. Hoedje af voor deze natuurbeschermers! Christiane Linet

Fikri Pohan en Evatma Dewi hebben hun jawoord gegeven, in goede en kwade tijden, tijdens een wel heel speciale ceremonie. Hun liefde voor elkaar is net zo groot als hun liefde voor de Sumatraanse olifant – het dier dat hen samenbracht. Het pasgetrouwde koppel maakt deel uit van het olifantenteam van WWFIndonesië. Dit team bestaat uit zeven olifanten en tien verzorgers, ‘mahouts’ genaamd. De olifant speelde daarom een grote rol in de huwelijksceremonie. De bruidegom begaf zich op de rug van een olifant naar het dorp van zijn verloofde. Na de ceremonie vertrok het koppel – gekleed in traditionele klederdracht – op de rug van de olifant door het voor de gelegenheid rijkelijk versierde dorp. Het idee van deze originele huwelijks ceremonie was afkomstig van hun teamleider bij WWF-Indonesië. “We wilden dit jonge koppel een onver getelijke ervaring bezorgen. Tegelijk kunnen we aantonen dat mens en olifant in harmonie kunnen samenleven.” ntdek de video van O de ceremonie op wwf.panda.org

Christiane Linet en haar prachtige muts met eidereendveren.

Wist u dat?

In maart 2011 sloten Oostenrijk, Kroatië, Hongarije, Servië en Slowakije een akkoord voor een grensoverschrijdend reservaat dat 800 000 ha groot is. Dit is het grootste rivierreservaat in Europa.

TWEE BOOMSOORTEN HERONTDEKT IN TANZANIA Een groep wetenschappers heeft onlangs twee boomsoorten (Erythrina schliebenii en Karomia gigas) herontdekt waarvan men dacht dat ze verdwenen waren. Deze soorten werden teruggevonden in een sterk bedreigd droogbos in Tanzania. Maar dit goede nieuws moet ons zeker niet doen vergeten dat deze twee

soorten nog steeds met uitsterven bedreigd worden. Er blijven nog minder dan 50 exemplaren van elk over. De bescherming van de bossen in Tanzania is van groot belang. Zij zijn immers ook een belangrijke bron van inkomsten voor de lokale bevolking. De recente ontdekking doet hun waarde alleen maar stijgen.

EARTH HOUR 2012, NIEUW RECORD! Dit jaar behaalde Earth Hour een nieuw record: 6500 steden in 150 landen doofden de lichten tussen 20u30 en 21u30. Dat zijn bijna 1300 steden meer dan vorig jaar! Dit was een ongekende mobilisatie voor het milieu en voor onze planeet. In totaal reageerden 2 miljard mensen wereldwijd op onze oproep. Aan heel wat monumenten werd de verlichting uitgeschakeld: de Eiffeltoren in Parijs, Big Ben en Westminster Palace in Londen, het Koninklijk Paleis in Madrid, het Opera House in Sydney,

de Tokyo Tower, de Chinese muur, de Akropolis in Athene… In België doofden 650 000 gezinnen het licht in huis. Niet minder dan 200 steden en dorpen deden mee. Ook een honderdtal bedrijven – zoals CocaCola, Canon, Ikea, Jet Air – droegen hun steentje bij tot onze actie… In Brussel doofden ook tal van monumenten de lichten: het stadhuis, het Atomium, de basiliek van Koekelberg, de Reyerstoren en verschillende bruggen over het kanaal.

De Grote Markt van Brussel.

19 PAPIERGIGANTEN DELEN HUN VOETAFDRUK

WWF heeft zijn tweede index van papierproductie uitgebracht. Deze index klasseert de papierproducenten op basis van hun ecologische voetafdruk. In totaal gaven 19 grote producenten van papier, zakdoeken en verpakkingen hun toestemming aan WWF om hun wereldwijde productie te onderzoeken. Dit onderzoek gebeurt op basis van belangrijke milieucriteria, zoals het gebruik van houtvezels uit een duurzaam beheerd bos, een correct productieproces en transparantie. De beste resultaten werden behaald door de bedrijven in de verpakkingsector: SCA Container met 85,55% en Mondi met 75,45%. Papier is een hernieuwbaar en recycleerbaar product met een mogelijk lagere voetafdruk dan de vervangproducten. Dit is echter enkel mogelijk als men op een duurzame en verantwoorde manier te werk gaat. Hoe groter de sector, des te groter de impact op het milieu. Het is dus essentieel om vandaag al in actie te schieten.

Panda magazine - Pagina 5

FOCUS

EEN WEEK IN MALEBO, OP BEZOEK BIJ DE BONOBO’S Onze collega Gregory Claessens kwam onlangs terug van zijn eerste missie voor WWF-België. Hij vertelt ons over zijn fantastische ervaring: zijn ontmoeting met de bonobo’s! EVEN HET GEHEUGEN OPFRISSEN:

Gregory in een plantage. Op het terrein steekt hij de handen uit de mouwen.

In 2005 ontdekten wetenschappers een nieuwe populatie bonobo’s – van ongeveer 7500 dieren – in de buurt van het dorpje Bolobo, op de oever van de Congorivier. Om hen te beschermen en tegelijk een inkomstenbron te voorzien voor de lokale bevolking, werd een project opgestart dat het toezicht op de bonobo’s combineert met ecotoerisme (hier: het observeren van de apen). Vandaag wennen twee groepen apen langzaam aan de aanwezigheid van mensen.

Panda magazine - Pagina 6

GEEN PLAATS VOOR VERVELING Gregory was met zijn reis naar Afrika niet aan zijn proefstuk toe. Hij heeft zelfs 3,5 jaar in Rwanda gewoond. Maar hij is zeker nog niet uitgekeken. Met pretlichtjes in de ogen vertelt hij ons over zijn vlucht over de Congorivier en de weelderige landschappen. Na anderhalf uur vliegen, landde Gregory in Malebo, waar het lokale hoofdkwartier van WWF ligt.

In Malebo worden bungalows gebouwd waar de toekomstige toeristen kunnen verblijven. Een van de taken van Gregory is de opvolging van het project en overleg met de verantwoordelijke ter plaatse. De dag na zijn aankomst werd hij uitgenodigd om op zoek te gaan naar de bonobo’s, net zoals de toeristen zullen doen. KORTE NACHT Bonobo’s staan samen met de zon op. Men moet dus vroeg uit de veren om ze te zien. In Malebo moest onze ‘toerist’ om 3u00 ’s morgens uit bed om aan zijn tocht te beginnen, op weg naar het dorpje Nkala. Hier wonen de gidsen die de bezoekers vergezellen. Deze gidsen waren vroeger landbouwers die een WWF-opleiding gevolgd hebben om te leren hoe ze bonobo’s moeten opsporen aan de hand van de sporen die ze achterlaten in de natuur. Elke dag volgen ze de bonobo’s. Zo kunnen ze opvolgen waar ze hun nesten maken en waar ze hen de volgende ochtend kunnen terugvinden. Twee teams doen dit om de beurt, zo kunnen ze de apen zeker niet uit het oog verliezen! Gregory vertrok samen met drie gidsen en het projectteam. Om 4u30 stonden ze aan de rand van het bos. Na enkele minuten kwam de groep aan in het ‘kamp’ van de bonobo’s. Elke avond bouwen de bonobo’s nesten om te overnachten. ’s Ochtends krijgen de bezoekers de kans om te kijken hoe de apen wakker worden. De bonobo’s hebben snel door dat er mensen kijken, maar dankzij het gewenningsprogramma hebben ze hier geen problemen mee. Na ongeveer een half uurtje begint de groep zich te verplaatsen.

Wist u dat?

Om spanningen te vermijden, kiezen bonobo’s vaak voor seksuele activiteiten. Op die manier verminderen ze de strijd voor voedsel en leggen ze gemakkelijker ruzies bij.

Als het regent bouwen ze een nieuw nest om te schuilen. Na een uur bij de bonobo’s hebben Gregory en zijn reisgenoten het bos verlaten zodat de bonobo’s onverstoord hun dag kunnen verderzetten. TIJD VOOR EEN GOED GESPREK Maar Gregory wil niet alleen de toerist spelen. Hij heeft een afspraak met het dorpshoofd van Malebo. Na een korte kennismaking wil Gregory te weten komen wat de problemen zijn van de lokale bevolking. Hij ontmoet ook de lokale autoriteiten en heeft een lang gesprek met het team dat het project ter plekke leidt.

Om de bonobo’s te zien, moet men vroeg opstaan!

EEN POSITIEF GEVOEL Gregory keerde met een positief gevoel terug van zijn missie: “De bonobo’s zijn helemaal niet bang als er mensen in hun omgeving zijn. We kun-

De dorpelingen delen hun ervaringen en leggen uit welke problemen zij tegenkomen.

nen dus een versnelling hoger schakelen en hopen dat we binnen twee jaar de eerste ‘echte’ toeristen kunnen ontvangen.” “Maar er zijn nog veel problemen in Congo. De toestand in het land is nog lang niet stabiel. We moeten werken met een cultuur die erg verschilt van

de onze. Toch willen we deze cultuur niet veranderen. Het is voor ons belangrijk om naar het project te gaan. Op die manier blijven we op de hoogte van de context waarin de projecten plaatsvinden die wij uit België coördineren.” De reistijd tussen Malebo en het bos van de bonobo’s is bijvoorbeeld nog veel te lang. Vooral voor het projectteam, dat de afstand dagelijks aflegt. Dit probleem ondervindt men pas ter plekke. Dan is pas duidelijk hoe belangrijk het is om daarvoor een oplossing te zoeken. Dankzij de missies van het team van WWF-België kunnen we de behoeftes van de lokale bevolking begrijpen en samen naar een oplossing zoeken.

DE BONOBO IN CIJFERS

25-120

Bonobo’s leven in groepen van 25 tot 75 en soms zelfs 120 dieren.

30- 50

Het leefgebied van de bonobo is ongeveer 30 tot 50 km² groot.

13-14

De vrouwtjes zijn volwassen als ze de leeftijd van 13 of 14 jaar bereikt hebben.

Panda magazine - Pagina 7

Panda magazine - Pagina 8

OP HET TERREIN

250

JONGEREN DEBATTEREN OVER KLIMAAT

In het Europees Parlement vond op vrijdag 23 maart de eerste ‘Climate Challenge Conference Brussel I’ voor jongeren plaats. 250 Vlaamse jongeren debatteerden een hele dag over actuele klimaatkwesties. Ze kregen de opdracht om 3 belangrijke resoluties te stemmen. WERELDWIJDE VLIEGTAKS De invoering van een wereldwijde vliegtaks werd goedgekeurd. Ontwikkelings- en groeilanden moeten wel minder bijdragen dan ontwikkelde landen. Transport is momenteel verantwoordelijk voor 13,1% van de wereldwijde CO2 -uitstoot. DONDERDAG VEGGIEDAG Een resolutie om Donderdag Veggiedag verplicht te maken, werd verworpen met 57% nee-stemmen omdat vegetarisme voor de jongeren een persoonlijke beslissing moet blijven. Ook een voorstel tot vleestaks en een subsidie voor vleesvervangers werd verworpen. 18% van de wereldwijde uitstoot aan broeikasgassen is

te wijten aan veeteelt, wat meer is dan alle transport samen. KLIMAATVLUCHTELINGEN Tegen 2020 zullen er naar schatting 50 miljoen klimaatvluchtelingen zijn. Tegen 2050 zal dit aantal opgelopen zijn tot 150 miljoen. Een resolutie die alle landen verplicht om hen op te vangen, werd met een ruime meerderheid goedgekeurd. Het aantal vluchtelingen wordt bepaald door de ‘historische’ CO2 -uitstoot van een land.

Onze klimaatexpert, Jan Vandermosten, was ook aanwezig. De Climate Challenge Conference was het sluitstuk van de lancering van de educatieve website Climate Challenge. Dit is een multidisciplinaire website over de klimaatverandering, bestemd voor de tweede en derde graad secundair onderwijs. Veel aandacht gaat naar de impact van de

De Vlaamse jongerenambassadeur en de Vlaamse jeugdraad nemen de conclusies mee naar toekomstige overlegmomenten.

klimaatverandering en mogelijke oplossingen hiervoor. Op www.climatechallenge.be kunnen leerkrachten en leerlingen terecht voor hapklare lessen en meer info.

IJSKOUDE GROETEN UIT DE PINTE Op 28 maart bereikte de sociale actie van de gemeentelijke basisschool in De Pinte een fantastisch hoogtepunt. De directeur van de basisschool overhandigde WWF trots een cheque van maar liefst 4000 euro! Gedurende twee weken zamelden de leerlingen geld in via verschillende orginele acties zoals een koekjesverkoop en voetbalwedstrijden. Alle activiteiten op deze dynamische school staan al een tijdje in het teken van het leven op de polen. Zelfs het schoolfeest sloot mooi aan bij dit thema. De schoolvoorstelling ‘Op glad ijs’ werd enthousiast onthaald. WWF was dan ook meer dan bereid om inhoudelijk een helpende hand te bieden. Een dikke proficiat voor dit jeugdig engagement!

Panda magazine - Pagina 9

DOSSIER KARPATEN

De Karpaten: een combinatie van natuurbehoud en duurzame ontwikkeling WWF heeft als missie om de teloorgang van de natuur te stoppen en aan een toekomst te bouwen waar mens en natuur in harmonie samenleven. Om dit te verwezenlijken, focussen wij onze inspanningen op twee belangrijke thema’s: de biodiversiteit en de impact van de menselijke activiteit op onze planeet.

ONZE DOELSTELLINGEN VOOR 2050: • BEHOUDEN EN BESCHERMEN VAN DE MEEST BIJZONDERE NATUURGEBIEDEN • DE IMPACT VAN MENSELIJKE ACTIVITEIT OP HET LEEFMILIEU VERMINDEREN EN EEN EERLIJKE VERDELING VAN DE NATUURLIJKE RIJKDOMMEN NASTREVEN

Panda magazine - Pagina 10

Deze maand nemen we u mee naar een regio waar deze twee aspecten van ons werk samenkomen: natuurbehoud en duurzame ontwikkeling. En dat alles heel erg dicht bij ons, in Europa! Ontdek het werk van WWF in de Karpaten.

2857 km

Wist u dat?

De Donau is 2857 km lang, van het Duitse Zwarte Woud tot aan de monding in Roemenië, Oekraïne en aan de Zwarte Zee. Het is de enige rivier die Europa van oost naar west doorkruist.

DE BRUINE BEER • Weinig dieren zijn zo fascinerend als de beer. Ze kunnen op twee poten lopen. Ze nemen objecten vast met hun ‘vingers’. Ze eten zoals ons en zorgen ook voor hun jongen. • In de Karpaten leven ongeveer 8000 bruine beren, verspreid over Slowakije, Polen, Oekraïne en Roemenië. Het is de tweede grootste populatie in Europa. • De beren zijn belangrijke indicatoren van een goede gezondheid van het ecosysteem en de andere soorten die er leven. Daarom is het ook zo belangrijk om hen te beschermen.

POLEN TSJECHIË

OEKRAÏNE DON AU

SLOWAKIJE

DE KARPATEN

OOSTENRIJK

MOLDAVIË

HONGARIJE SLOVENIË

ADRIATISCHE ZEE

KROATIË BOSNIËHERZEGOVINA

DONA

ROEMENIË

SERVIË

ITALIË

BULGARIJE

ZWARTE ZEE

Water en steen De Donau bestrijkt een oppervlakte van 817 000 km², verspreid over 18 landen. Het is zonder twijfel de meest internationale rivier ter wereld. Naast de 83 miljoen mensen die er leven, is het stroomgebied ook een thuis voor een erg rijke biodiversiteit. Diersoorten van wereldbelang leven

hier samen, zoals de roze pelikaan (Pelecanus onocrotalus) en de belugasteur (Huso huso). De bergen van de Karpaten zijn verspreid over 7 landen, van de Republiek Tsjechië tot Polen, Slowakije, Oekraïne, Hongarije, Roemenië en Servië. Het is de laatste wildernis

van Europa, een toevluchtsoord voor de grote vleeseters. Wist u dat meer dan de helft van de beren, wolven en lynxen van het continent rond de Donau leeft? We vinden hier ook de laatste oerbossen van Europa (buiten Rusland).

Panda magazine - Pagina 11

DOSSIER KARPATEN

Maar de wildernis van de Karpaten staat onder grote druk! De belangrijkste problemen: HET VERDWIJNEN VAN WETLANDS De drooglegging van waterrijke gebieden ten voordele van de landbouw biedt enkel voordelen voor grote bedrijven. Deze activiteit vernietigt een uniek type leefgebied. De introductie van vreemde boomsoorten in laaglandbossen en de houtkap van de industrie zorgen voor het verdwijnen van struiken en boompjes en zorgen voor een diepgaande verandering van de ecosystemen. Meer nog: de bouw van steden en dorpen in deze gebieden maakt hen steeds kwetsbaarder voor overstromingen. ONTWIKKELING TEGEN ALLE PRIJS De drang naar economische ontwikkeling in de regio leidde jammer genoeg tot een exploitatie

Panda magazine - Pagina 12

van de landelijke omgeving. Dit leverde winst op korte termijn op, met overbegrazing, ontbossing en stroperij als negatieve neveneffecten. Als gevolg hiervan daalde de biodiversiteit en ontstonden er conflicten tussen grote carnivoren die gedwongen werden een kleiner leefgebied met elkaar te delen. TERUGGAVE EN PRIVATISERING VAN DE GROND De privatisering van land leidde tot activiteiten die vooral kortetermijnwinst opleverden, ten koste van het milieu. Enkele voorbeelden: meer gewassen op onstabiele hellingen waardoor erosie ontstaat, of het kappen van kleine bossen om de gebieden winstgevender te maken op korte termijn. De teruggave van bossen door de communistische staat verplicht de nieuwe spelers – de oorspronkelijke landeigenaars en de administratie – om de principes van duurzaam bosbeheer te leren toepassen.

DE WOLF • Wolven, maar ook beren en lynxen, hebben zich in Europa gevestigd in de bergen van de Karpaten. Zij zijn op een bijna identieke manier verspreid. • Intensieve jacht en vergiftiging zorgden ervoor dat de wolvenpopulatie – die het voorheen erg goed deed – bijna uitgestorven raakte. • In 1967 bleven er slechts 1500 exemplaren over. Gelukkig voorkwam hun erg afgelegen leefgebied in de bergen en de verhoging van het aantal herten en wilde zwijnen een ergere daling. • Het gebruik van gif werd verboden in 1991.

Een wereld onder druk

Wist u dat?

18 miljoen

De Karpaten zijn verspreid over 209 256 km², meer dan 6 keer de oppervlakte van België en groter dan de Alpen. Er leven 18 miljoen mensen.

WWF in actie GEBREK AAN TECHNISCHE EN FINANCIËLE STEUN De maatregelen voor bosbescherming zijn vaak ontoereikend omdat het wettelijk kader te zwak is. Het gebrek aan de nodige financiële middelen om de bestaande wetten toe te passen, veroorzaakt corruptie en illegale houtkap. HET TOERISME Het toerisme is zowel een belangrijke bedreiging voor de biodiversiteit in de Karpaten als een grote kans voor ontwikkeling in de regio. De stijging van duurzaam toerisme in berggebieden wordt vandaag gezien als een kans om zowel landelijke als economische voordelen te bekomen. Hoe dan ook, als er niet voldoende gepland en ontwikkeld wordt, zal het toerisme een reële bedreiging blijven voor de overontwikkeling van bepaalde gebieden en de openstelling van natuurgebieden die behouden moeten worden.

Ons belangrijkste doel voor de Karpaten is het op lange termijn verzekeren van een duurzaam en verantwoord bosbeheer. Dit betekent dat tegen 2015: • meer dan 3 miljoen ha bos duurzaam beheerd moet worden; • de bossen met een hoge conservatiewaarde erkend worden in de boswetgeving; • strategieën opgesteld moeten worden om de oerbossen in de regio te beschermen, met toepassing van de wetten. BELGIË DOET MEE Bij WWF-België besloten we een concrete bijdrage te leveren voor onze collega’s van het internationale programma voor de Karpaten. Onze gezamenlijke inspanningen focussen op de oerbossen in Roemenië, Bulgarije en de Oekraïense Karpaten. • We helpen hen met een duidelijke identificatie van de bossen met een

DE LYNX • De lynx heeft – net zoals de meeste katachtigen – een geweldig zicht, voornamelijk ‘s nachts. Ze horen ook beter dan ons. • De Euraziatische lynx (Lynx lynx), die in de Karpaten voorkomt, leeft meestal in gebieden die hoger liggen dan 1000 m. Hij rust op kliffen en rotsen. In de winter komt het wel eens voor dat hij prooien volgt tot lager gelegen gebieden. • De lynx valt nooit mensen aan, noch andere vleeseters zoals de beer en de wolf.

• De populatie lynxen in de Karpaten is ofﬁcieel geschat op 2500 exemplaren, de grootste in Europa.

hoge conservatiewaarde en met het opstellen van een verantwoord bosbeheer. • We geven hen financiële steun (ter waarde van € 300 000 voor de periode 2012-2014) om de oerbossen en de bossen met een grote conservatiewaarde te identificeren en in kaart te brengen. • We oefenen samen met hen druk uit op de betrokken autoriteiten om de bescherming van de oerbossen te verzekeren en te versterken door middel van ‘interventieloze zones’ in het beheersplan. In zones waar wel geëxploiteerd mag worden, moet men zich houden aan de principes van duurzaam bosbeheer. • We ontwikkelen sensibiliseringscampagnes en opleidingen over het belang van de oerbossen. • We helpen de bosbeheercapaciteiten versterken door de introductie van nieuwe manieren van bosbeheer.

Panda magazine - Pagina 13

DOSSIER KARPATEN

Op het terrein: succesverhalen die zin geven in meer! DE ‘KNOWHOW’ VAN DE VOOROUDERS BEHOUDEN In Maramures (Roemenië) toverde de traditionele landbouw het landschap om tot een unieke mengeling van bossen, wijngaarden, weilanden en waterrijke gebieden. Dit ‘patchwork’ werkt als een spons, waardoor het risico op overstromingen verkleint. Jammer genoeg vernielt de legale en illegale ontbossing de oerbossen en worden de waterrijke gebieden drooggelegd voor landbouw. De redenen achter deze vernieling zijn van economische aard: de werkloosheid in deze regio is erg hoog en de inkomsten bij werk zijn erg laag. De bevolking heeft geen andere keuze, dus kiezen ze voor houtkap en de verkoop van hout. Men stopt met traditionele landbouw omdat deze niet meer winstgevend is. We hebben daarom een project opgestart om de lokale bevolking te helpen en de biodiversiteit in de regio op lange termijn te beschermen. We willen een nieuwe landbouwtechniek introduceren door vee mee te nemen naar de hooglanden van Maramures. We zijn begonnen met een experimentele kudde van 22 koeien en 2 stieren die we ‘leenden’ van Petre Tiplea, een landbouwer uit het dorp Ocna Sugatag die onze partner is in dit project. Deze landbouwer, een ingenieur landbouw,

Panda magazine - Pagina 14

kent de traditionele landbouwmethodes zeer goed. Deze methodes volgen de natuurlijke groeicyclus van de planten. Vanaf de maand juni neemt Petre zijn kudde mee naar de hogere vlaktes, op zoek naar kleine plantenscheuten die aan het einde van de winter verschijnen. In juli begint hij te maaien om hooireserves aan te leggen voor de winter en om een natuurlijke verspreiding van het gras in gang te zetten. Vandaag heeft dit systeem al gezorgd voor het herstel van 80 ha subalpiene graslanden. Het grazen van het vee op de hoge vlakten speelt ook een belangrijke rol. Hierdoor kunnen bepaalde vogels – zoals de boompieper (Anthus trivialis) en de beflijster (Turdus torquatus) – een nest maken in het open grasland. Talrijke migrerende soorten maken ook gebruik van deze graslanden om uit te rusten en voedsel te zoeken.

Door te grazen op de hoge vlaktes houdt het vee de weilanden open voor vogels die er komen nesten.

Sinds het begin van dit project werden al 16 kalfjes geboren. Elk nieuw kalfje gaat naar Petre, zodat hij zijn werk kan verderzetten. We willen op dit moment een ‘hernieuwbare kudde’ creëren. In 2012, vijf jaar na de start van het project, zal Petre 24 dieren (het aantal dat hij aan ons geleend heeft) doorgeven aan een andere landbouwer die hen ook op de hoge vlaktes zal laten grazen. KWALITEITSVLEES Enkele dieren van de kudde zullen geslacht worden voor de productie van biologisch vlees van hoge kwaliteit en hoge prijs. De opbrengsten van deze handel komen direct terecht bij de landbouwers die bij het project betrokken zijn. In 2008 hielpen we de land-

Wist u dat?

40%

ECOTOERISME ONTWIKKELEN De cultuur van Maramures en de prachtige natuur zijn toeristisch erg interessant. De ontwikkeling van ecotoerisme in de regio zal de inkomsten van de bevolking aanzienlijk verhogen. In 2008 legden we een groen wandelpad aan dat langs de bergen en de waterrijke gebieden kronkelt. Ook de deelnemende landbouwers hebben baat bij dit initiatief, vertelt

bouwers in de regio met de inschrijving van hun product, om zo een certificaat van biologische landbouw in Roemenië te verkrijgen. We doen eveneens aan marktonderzoek om een gecertificeerde handel in rundsvlees te kunnen ontwikkelen.

In Europa wordt 40% van de zoogdiersoorten met uitsterven bedreigd. De Karpaten bieden ons de beste kans om deze soorten op het Europese continent te herstellen.

Het aangeven van het wandelpad.

Vraja Gavrilã, schapenboer in Ocna Sugatag. Reeds als kleine jongen werkte hij op de boerderij van zijn familie. Vandaag runt hij deze boerderij met meer dan 500 schapen als kostbaar bezit. De andere leden van de familie helpen ook mee: zijn vrouw, zijn twee kinderen (7 en 4 jaar), zijn vader, zijn schoonmoeder en zelfs zijn grootmoeder! Vier generaties die de traditionele landbouwmethodes toepassen in de regio. Maar daar stopt het niet voor Gavrilã. Hij is ook erg actief in de ontwikkeling van lokale partnerships. In 2007 kwamen de landbouwers uit de regio samen om een organisatie van schapenboeren op te richten. Gavrilã is de voorzitter van deze organisatie. Hij volgde een WWF-opleiding over de integratie van herders in de agrotoeristische industrie. Met zijn diploma op zak droomt Gavrilã van een toekomst in ecotoerisme. Tijdens de zomer, als de kuddes aan het grazen zijn, kunnen hij en zijn familie bijvoorbeeld toeristen laten genieten van heerlijke regionale kaasspecialiteiten en de traditionele lamssoep. Dankzij de komst van toeristen kunnen landbouwers de traditionele landbouwmethodes volop promoten en tegelijk genieten van mooie inkomsten.

Panda magazine - Pagina 15

DOSSIER KARPATEN

Lokaal reageren, globaal denken Deze en andere projecten helpen onze planeet op weg naar duurzame ontwikkeling. Maar we werken ook op politiek niveau samen om globale regels rond duurzame ontwikkeling op te stellen. Duurzame ontwikkeling is het onderwerp van een conferentie van de Verenigde Naties die in juni in Rio De Janeiro (Brazilië) plaatsvindt. Twintig jaar na de eerste top in Rio blijkt dat er nog veel werk aan de winkel is. Dit is het moment om de balans op te maken. Dit is zelfs het doel van ‘Rio +20’. Tijdens deze conferentie moet een globale strategie opgesteld worden voor het milieu en de ontwikkeling voor de komende 10 jaar. De lobbyteams van WWF – verspreid over de hele wereld – oefenen druk uit op hun politieke vertegenwoordigers om de juiste keuzes te maken.

Panda magazine - Pagina 16

ONZE OBJECTIEVEN VOOR RIO +20 De conferentie rond duurzame ontwikkeling in Rio (juni 2012) is een uitgelezen kans om iedereen te overtuigen om te kiezen voor duurzame ontwikkeling. Maar een reactie van de politieke leiders is hiervoor wel onmisbaar. We benadrukken de nood aan resultaten voor de volgende punten: • De waardering van de natuurlijke rijkdommen: In aanvulling op het BBP moeten landen in de nationale rekeningen en zelfs bij de balans van bedrijven rekening houden met de waarde van de ecosystemen. •S lechte subsidies: In deze tijden van economische crisis is de afschaffing van alle subsidies met een negatieve invloed op het milieu van groot belang, voornamelijk de subsidies die

het gebruik van fossiele brandstoffen of niet-duurzame visvangst of cultuur ondersteunen. • Milieubeleid: De millenniumdoelstellingen voor ontwikkeling moeten aangevuld worden met specifieke doelstellingen voor duurzame ontwikkeling. Om deze doelstellingen te meten en te promoten moet men een Raad van Duurzame Ontwikkeling opstellen, met vertegenwoordigers van de verschillende belanghebbende partijen. •V oedsel- en energiezekerheid: Het wanbeheer van de natuurlijke rijkdommen en het gebrek aan regelgeving leiden tot meer en intensere regionale en globale crisissen. Het is ook een belangrijke factor in

Wist u dat?

<1%

Minder dan 1% van het water in de wereld is geschikt voor menselijke consumptie. Volgens de Verenigde Naties leeft 1/3 van de wereldbevolking in landen die een gemiddelde of hoge druk op de watervoorraad uitoefenen.

de onzekerheid rond voedsel, water en energie. Het bedreigt de wereldwijde, regionale en lokale stabiliteit. Rio +20 is een uitstekend moment om een nieuwe aanpak te kiezen die rekening houdt met de interacties tussen verschillende thema’s, waaronder het instellen van ambitieuze doelstellingen. • Het beheer van de oceanen: Rio +20 moet aandringen op dringende intergouvernementele onderhandelingen voor een nieuw akkoord tegen 2017. Op die manier kan een netwerk van beschermde gebieden in de oceanen geïdentificeerd, ontworpen en beheerd worden, inclusief sectoren waar visvangst verboden is.

‘Voedsel, water en energie voor iedereen’ Dat is onze boodschap voor Rio +20! Toegang tot voedsel, water en energie voor iedereen op lange termijn. Dit is onlosmakelijk verbonden met een goed beheer van de natuurlijke rijkdommen die onze aarde te bieden heeft. Het bewijs van een onmiskenbaar verband tussen natuurbehoud en duurzame ontwikkeling: we zijn allemaal betrokken partij, zowel de ontwikkelde als de ontwikkelingslanden. We worden allemaal geconfronteerd met een stijgende consumptievraag, terwijl de middelen beperkt zijn. Het zijn niet alleen milieuorganisaties die zich met dit probleem moeten bezig houden. De overheden worden ook beïnvloed door de gevolgen voor de sociale, milieu-, economische en geopolitieke stabiliteit. Bedrijven zijn betrokken partij omwille van beperkte middelen die de economische groei beperken. Overheden, gemeenten en individuen zijn betrokken via basisvoorzieningen en het welzijn van toekomstige generaties. Steun onze strijd en voeg uw stem toe! Op die manier zullen onze beleidsmakers het nodige doen in de strijd voor duurzame ontwikkeling!

Panda magazine - Pagina 17

ECO-CONSO In deze nieuwe editie van Panda Magazine deelt onze collega Maggy haar ervaring met de opvang van regenwater. Of hoe het nemen van een lekkere douche of warm bad mogelijk is zonder een schuldgevoel over mogelijke schade aan de natuur!

WE VERSPILLEN GEEN DRUPPEL

Be © W W F-

lg iu m

or WWF. l 28 jaar vo centrum a kt er w y Magg et zenuw erkt ze in h ing. Vandaag w anisatie: de boekhoud g or ze van on

EEN MINIMALE IMPACT We willen een zo klein mogelijke impact hebben op het milieu. Daarom gebruik ik voor de was enkel fosfaatvrije producten. Daarnaast hebben we twee compostbakken voor de verwerking van keukenafval. En onze kippen zijn er… als de kippen bij om alle restafval, bijvoorbeeld gekookt afval, op te peuzelen.

Voor de opvang van regenwater maken we gebruik van niet minder dan 3 installaties. We installeerden een steenput die het water in de grond verzamelt. Het water wordt door een elektrische pomp naar boven gehaald en opnieuw gebruikt voor de toiletten en de was. Dankzij dit systeem daalde ons waterverbruik met ongeveer 10%!

EEN WARM NESTJE We gebruiken een pelletkachel om ons te verwarmen. Zo kunnen we de gelijkvloerse kamers – met een oppervlakte van ca. 60 m² – aangenaam verwarmen. Om deze warmte niet te verliezen isoleerden we onze zolder met glaswol en plaatsten we dubbele beglazing.

lg iu m

GROENE KEUZES Een tijdje geleden hebben we onze gevel opnieuw laten verven. We kozen een firma die op een ecologische manier werkt. Bewonder hun vakmanschap op de website www.liparos.be. ium © WW F-B elg

-B e lg W WF

iu m

Panda magazine - Pagina 18

In de tuin hebben we ook een regenput die het regenwater opvangt. Dit water gebruiken we om de planten te besproeien. Naast deze twee putten hebben we ook nog een regenton geplaatst onder de dakgoten. Deze gebruiken we om onze kleine vijver aan te vullen.

ECO-ONTSPANNING SPAANSE QUINOA INGREDIËNTEN Voor 4 personen

BEREIDINGSWIJZE

 100 g erwten  300 g quinoa

Breng water aan de kook en kook de quinoa met de saffraan gaar in 6 dl gezouten water. Pel ondertussen de uien en de knoflook en snipper ze fijn. Halveer de paprika’s, verwijder de zaadlijsten en snijd het vruchtvlees in reepjes. Stoof de ui en de knoflook in olie. Voeg de paprikareepjes, de witte wijn, het kerriepoeder en het zout toe en stoof de groenten gaar. Snijd de tomaten in partjes en voeg ze samen met de olijven toe. Vermeng de quinoa met de erwtjes en de gestoofde groenten.

 1 portie saffraan  2 uien  1 teentje knoﬂook  olijfolie  1 rode paprika  1 gele paprika  1 dl witte wijn  1 tl kerriepoeder  4 tomaten  50 g olijven  zout

ÉÉN DAG PER WEEK ZONDER VLEES. WAAROM? • Om de planeet te redden: 1/5 van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen is afkomstig van de vleesindustrie. • Voor een rechtvaardigere wereld: als wij minder vlees eten, is er meer grond beschikbaar voor de teelt van voedsel voor biobrand-

stof, of gewoon voor de natuur. • Om voor uzelf te zorgen: minder vlees eten is goed voor onze gezondheid. • Om nieuwe smaken te ontdekken: nieuwe kookboeken, nieuwe restaurants…

Bron: Miki Duerinck en Kristin Leybaert, “Vegetarisch koken in 30 minuten”, Standaard Uitgeverij. www.jeudiveggie.be

GETEST VOOR U: VEGETARISCH BUFFET Onze vleesconsumptie verminderen is goed voor de gezondheid en voor de planeet. Zoals u waarschijnlijk

al weet, doen we bij WWF mee aan ‘Donderdag Veggiedag’. Elke donderdag kiezen de deelnemende werknemers van WWF voor vegetarisch. Maar het is niet altijd gemakkelijk als u niet vertrouwd bent met deze voedingsstijl. Daarom hebben we een vegetarisch buffet georganiseerd! Een ideaal moment om op een leuke manier de smaken van ver-

schillende vegetarische gerechten te ontdekken. De meest ervaren koks onder ons stelden hun beste vegetarische gerechten voor. Op het menu stonden tofugehaktballetjes met kokos- en currysaus, pastasalade, quinoa met gegrilde noten, groentencrumble, pastinaaksoep,… Zelfs de grootste vleeseters lieten geen kruimeltje over! Surf snel naar www.wwf.be en ontdek heerlijke vegetarische recepten. U vindt ook heel wat info over vegetarisme en lekkere recepten op www.evavzw.be.

Panda magazine - Pagina 19

BEDRIJVEN

DANONE EN WWF: SAMEN NAAR MINDER CO2 Sinds september 2011 hebben we een partnership op lange termijn afgesloten met ‘Danone verse melkproducten’ België. We werken aan drie luiken: het leefmilieu (door de vermindering van de milieubelastende activiteiten van het bedrijf), de motivatie van het personeel en het sensibiliseren van de consument.

In 1972 verklaarde Antoine Riboud (stichter van Danone) dat de “verantwoordelijkheid van Danone niet stopt aan de deur van zijn fabrieken of bureaus”. Sindsdien zit MVO (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen) in de genen van het bedrijf. Dit is duidelijk te merken op verschillende niveaus. Zo is de bonus van de managers voor een derde afhankelijk van de verwezenlijking van sociale en milieudoelstellingen. CO2-UITSTOOT VERMINDEREN Gedurende de periode 2008-2012 streeft Danone naar een carbon foot-

Panda magazine - Pagina 20

print (CO2 afkomstig van de activiteiten van het bedrijf) die 30% lager ligt dan vóór deze periode. Hoe? Door een reeks initiatieven die deel uitmaken van een aanhoudend proces van verbetering. 3 INITIATIEVEN VOOR VERPAKKING 1. Er worden luchtbellen gebruikt in de verpakkingen van de yoghurts. Op deze manier daalde het aandeel plastic in de verpakking met 35% (gedurende een periode van 10 jaar). Het gewicht van het Actimelflesje halveerde tijdens dezelfde periode.

2. Het nieuwe Actimelflesje is voor meer dan 95% samengesteld uit een soort plantaardig plastic (polyethyleen HDPE). Dit plastic wordt gemaakt op basis van suikerriet. Het flesje, gelanceerd in 2011, zorgde ervoor dat de carbon footprint van de Actimelverpakking met 70% daalde. 3. In maart 2012 verminderde Danone de oppervlakte van de verpakking van yoghurt (per 8 of 12 verpakt) met 20 tot 35%. Het bedrijf verwijderde ook de kartonnen verpakking voor 31 producten van de merken Activia, Vitalinea en Danone & Fruit (in verpakkingen per 4).

Wist u dat?

De fabriek in Rotselaar is de trots van de groep Danone. Deze fabriek is gespecialiseerd in de productie van yoghurt in kleine ﬂesjes (Actimel, Danacol, Gervais). 90% van de producten wordt geëxporteerd naar meer dan tien andere Europese landen.

Dit laatste initiatief zal zorgen voor een verminderde CO2-uitstoot van 17% wat de verpakking betreft. Het gaat om een jaarlijkse besparing van 350 ton karton en 372 ton CO2 (het equivalent van 60 jaar verwarming voor een Belgisch gezin). CO2w – EEN PILOOTPROJECT IN BELGIË Voor de aanvoer van melk, de belangrijkste grondstof voor Danone, doet het bedrijf beroep op het vakmanschap van lokale landbouwers. In België zijn er 235 boerderijen die dagelijks verse melk leveren aan de fabriek in Rotselaar. WWF begeleidt Danone in het pilootproject CO²w. Dit project vindt plaats in samenwerking met enkele melkproducenten in de buurt van Rotselaar, de Universiteit van Gembloux en het Waals Centrum voor Landbouwkundig Onderzoek (CRA-W). Ook enkele bedrijven, gespecialiseerd in diervoeder, verlenen hun medewerking aan dit project. Dit project wil een manier van landbouwen ondersteunen die het milieu respecteert. Meer specifiek wordt aandacht besteed aan de vermindering van methaanuitstoot (een broeikasgas dat 20 keer schadelijker is dan CO2). Methaanuitstoot is verantwoordelijk voor de helft van de volledige CO2-uitstoot van een boerderij. De methaanuitstoot, afkomstig van het ‘boeren’ van koeien, werd gemeten en geanalyseerd. Om het verband tussen de uitstoot van methaan en de landbouwmethodes te begrijpen – en om zo deze uitstoot te verminderen – werd een

berekening gemaakt door het Instituut voor Landbouwkundig Onderzoek (INRA) in Frankrijk en het FCI (Filière Conseil Ingénierie). De voorkeur gaat uit naar een aangepaste samenstelling van het voeder. Men moet hierbij rekening houden met een aantal criteria: er mogen geen bijkomende kosten zijn voor de melkproducenten, de melkproductie mag geen nadelen ondervinden, de kwaliteit en voedingswaarde van de melk moet gegarandeerd worden, het welzijn van de dieren moet behouden blijven en er mogen geen negatieve gevolgen zijn voor de biodiversiteit. Tegelijk onderzocht men ook de werkmethodes van de landbouwers, inclusief het uittesten van nieuwe oplossingen. De finale doelstelling van dit project is een uitbreiding van deze actiepunten naar alle 235 landbouwers die melk leveren aan Danone in België. In november 2011 vond een meeting plaats met wetenschappers, universiteiten, openbare instellingen, federaties, vakbonden, handelaars, milieuorganisaties… om de verschillende mogelijk-

heden en indicatoren te identificeren die nodig zijn om de voetafdruk van de melkproducenten te verminderen. Deze workshop toonde aan dat er ook andere onderzoeken lopen naar de methaanuitstoot, met een andere wetenschappelijke methodologie. Men ontdekte dat dit extra mogelijkheden oplevert voor meer wetenschappelijke samenwerking en coördinatie. Het is de bedoeling om de conclusies van het werk van Danone ook te kunnen toepassen op de hele Belgische melksector. WWF WERKT SAMEN MET BEDRIJVEN Danone is een van de bedrijven die een invloed heeft op belangrijke keuzes in onze consumptie. WWF wil met dergelijke grote bedrijven samenwerken om de milieu-impact van de industrie te verminderen. Wist u bijvoorbeeld dat de wereldwijde melkproductie verantwoordelijk is voor 4% van de uitstoot van broeikasgassen? Voor onze collega Sonia Bonus, verantwoordelijke voor partnerships met bedrijven, is de samenwerking met Danone van groot belang om de doelstellingen van WWF te behalen: het verminderen van de impact op de ecosystemen en de verandering van ons gedrag. Meer nog: de aanpak van Danone is een mooie mix van kleine projecten en grote innovaties. En het is net die combinatie die een belangrijke impact heeft op ons consumptiegedrag. “Gezondheid brengen via voeding”, de missie van Danone, betekent ook “ondernemen voor een gezondere natuur”!

Voor meer details over ons partnership met Danone kunt u een kijkje nemen op www.wwf.be/corporate.

Panda magazine - Pagina 21

ER WACHT EEN FIETS OP JOU IN 39 STATIONS Meer info op www.blue-bike.be

DE DEELFIETSEN AAN DE STATIONS

Aalst* • Aarschot • Antwerpen-Centraal • Asse • Beernem • Bergen • Brugge • Brussel-Centraal • Brussel-Luxemburg • Brussel-Noord • Brussel-Zuid • Deinze • Diest • Genk • Gent-Dampoort • Gent-Sint-Pieters • Halle • Hasselt • Herentals • Kortrijk • Leuven • Lier • Lokeren • Londerzeel • Luik-Guillemins • Mechelen • Mol • Mortsel-Oude-God • Namen • Oostende** • Ottignies • Roeselare • Sint-Niklaas • Sint-Truiden • Torhout • Turnhout • Vilvoorde • Waregem • Zottegem * voorjaar 2012. ** zomer 2012.

BLUE-BIKE: In 2011 ging WWF International een partnership aan met de groep Kimberly-Clark, een Amerikaans bedrijf dat onder andere de merken Kleenex, Scottex en Huggies verkoopt. Het doel is een verantwoord papiergebruik te verzekeren voor alle producten van de organisatie (meer info op www.wwf.be). In België ligt de focus op dit moment op het toiletpapier. Daarom kan u voortaan een nieuwe soort toiletpapier van ‘Scottex Naturals’ vinden, gemaakt op basis van 100% gerecycleerde en FSCgecertificeerde vezels. Een mooi voorstel voor uw volgende boodschappenlijst. Bovendien steunt u bij aankoop van ‘Scottex Naturals’ ook de projecten van WWF!

Een onvergetelijke dag Open uw agenda en noteer alvast dat wij op 6 oktober een fantastische WWF-dag organiseren in Blankenberge, als afsluiting van onze oceanencampagne. Meer informatie volgt in het volgende nummer van Panda Magazine en op www.wwf.be.

Panda magazine - Pagina 22

ALTIJD EEN FIETS BIJ DE HAND

WEDSTRIJ WIN EEN D: ABONN VAN 6 MAEAMENT NDEN!

Blue-bike is een netwerk om fietsen te delen. Reizigers kunnen er gebruik van maken in 39 stations in België. Het is een initiatief van de NMBS en de webportal FIETSenWERK, met de steun van de Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Eneco. Meer info op www.blue-bike.be. In het kader van ons partnership met Eneco, hebben wij 400 gratis abonnementen van 6 maanden ontvangen. U krijgt uiteraard de kans om zo’n abonnement te winnen, via twee online wedstrijden. Neem dus zeker snel een kijkje op www.wwf.be.

WWF in uw testament

“We hebben zoveel moois gekregen. Dan geef je ook iets terug.” “Drie maand samen door Australië getrokken. Compleet overdonderd door de natuur. En dan plots in Shark Bay twee dolfijnen zien spelen vlak bij ons bootje. Dit onvergetelijk moment vat zowat samen waarom we WWF in ons testament hebben opgenomen. Als de planeet je zoveel mooie momenten in je leven heeft bezorgd, geef je ook iets terug. En met dat duolegaat vergeten we ons nichtje ook niet als we er niet meer zijn.” David (34) en Thomas (38), namen WWF op in hun testament Uw laatste wil schenkt zoveel mogelijkheden aan nieuw leven. Want het leven stopt pas als we het geen kansen geven. Contacteer Maryssa Cools (02/340 09 83 of via e-mail: maryssa.cools@wwf.be) als u in uw testament iets wil doen voor de volgende generatie. Onze missie

Meer informatie kan u terugvinden op www.wwf.be

Het verlies van biodiversiteit op aarde tegengaan en bouwen aan een toekomst waarin de mens leeft in harmonie met de natuur. www.wwf.be

Hoe genieten van korting als WWF-supporter: Om deze korting te krijgen, moet men zich aan de kassa’s van het park melden met een lidkaart en identiteitskaart. Als je geen lidkaart vindt, volstaat het ook een van onze brieven mee te nemen (altijd samen met een identiteitskaart). Als je geen lidkaart of brief van WWF vindt, kan je contact opnemen met onze ledendienst (members@wwf.be). Zij zullen alles nagaan en een gepersonaliseerde e-mail versturen. Met deze afgedrukte e-mail (en een identiteitskaart) kan je je melden aan de kassa’s van het park. Zonder bewijs van steun aan WWF, zal je de korting niet krijgen. Deze korting is enkel van toepassing voor 1 persoon en kan niet aan iemand anders gegeven worden. ▼▼▼▼▼▼

▼▼▼▼▼▼▼

cours Volg het par oord en beantw de vragen

Aan het einde van het avontuur kan je naar

www.wwf.be/kids ▼▼▼▼▼▼▼

▼▼▼▼▼▼

▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼

Voor de jongste onder ons heeft WWF een avontuurlijk parcours uitgestippeld doorheen het park. Vraag de vragenlijst aan de ingang en vul deze in tijdens je ontdekkingstocht in het park. Breng een leuke dag door in Pairi Daiza en ontdek de dieren en de mysteries van onze planeet!

surfen, je antwoorden ingeven en jouw diploma van ontdekkingsreiziger downloaden!

▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼

Als lid van WWF kan je gebruik maken van 50% korting op het toegangsticket van Pairi Daiza