WWF Magazine 105 NL

Als mens kunnen we niet zonder de diensten die de natuur ons biedt. Dan denken we meteen aan bestuiving, waar 75% van alle voedselgewassen van afhangt. Maar wat zouden bossen zijn zonder hun bewoners? Afrikaanse bosolifanten treden bijvoorbeeld op als echte bosbeheerders. Ze verspreiden niet enkel de zaden van de vruchten die ze eten, maar zorgen ook dat de bossen waarin ze leven, zoveel mogelijk koolstof opslaan. Hoe? Ze eten het gebladerte van bomen die weinig CO2 opslaan, of vertrappelen die bomen. Zo krijgen bomen die meer koolstof opslaan, meer ruimte, licht en voedingsstoffen.

Maar in de wereld van vandaag slinken de natuurlijke leefgebieden van wilde dieren gestaag. Daardoor moeten mensen en dieren meer en meer ruimte delen. Met alle gevolgen van dien. Beeld je in dat bavianen op nog geen uur tijd je maïsoogst verwoesten. Of erger. Dat iemand van wie je houdt, het slachtoffer wordt van een krokodil of olifant. Mens-dierconflicten zijn geen gemakkelijk onderwerp. Er gaat angst en woede mee gepaard. Mensenlevens en essentiële inkomstenbronnen gaan verloren. Ook voor dieren zijn de gevolgen drastisch. Ze worden gedood, uit zelfverdediging, preventief of als wraak. Dat kan er zelfs toe leiden dat soorten uitsterven. En vaak zijn het gemeenschappen die al onder de armoedegrens leven en amper toegang hebben tot economische alternatieven, die de kosten moeten dragen van die conflicten.

Gelukkig bestaan er oplossingen! WWF heeft als kernopdracht om een wereld te bouwen waarin de mens in harmonie leeft met de natuur. Zo hebben we recent een nieuwe aanpak voor mensdierconflicten ontwikkeld: SAFE. Die methode heeft zijn vruchten al afgeworpen (zie dossier p. 8-9), en helpt lokale gemeenschappen om hun economie duurzaam te ontwikkelen. Het Wolf Fencing Team Belgium bewijst ook dat mensen opnieuw kunnen leren om in harmonie te leven met wilde dieren. Alle omheiningen die de vrijwilligers wolfwerend maakten, zijn tot nu toe 100% effectief. WWF werkt nauw samen met de mensen die in hun dagelijkse leven ruimte delen met wilde dieren. We koesteren hun kennis en ervaring, en verspreiden de informatie en goede praktijken die ze met ons delen. Want alleen zo kunnen we helpen zorgen dat mens en dier harmonieus samenleven, nu en in de toekomst. Together possible!

Roseline C. Beudels - Jamar de Bolsée Voorzitster van de raad van bestuur van WWF-België

“Wij kunnen helpen zorgen dat mens en dier harmonieus samenleven, nu en in de toekomst.”

Om bedreigde wilde diersoorten en de meest waardevolle landschappen op onze planeet te beschermen, hebben we jouw steun nodig. Scan de QR-code en doe een gift aan WWF!

Heb je een vraag of opmerking, wil je een adreswijziging doorgeven of ontvang je liever de digitale versie van dit magazine? Bel dan 02 340 09 20 of stuur een berichtje naar supporters@wwf.be.

COLOFON: WWF Magazine is een publicatie van WWF-Vlaanderen vzw. Alle rechten zijn voorbehouden aan WWF. Het logo en de initialen WWF zijn handelsmerken van het World Wide Fund for Nature. Overname van teksten met bronvermelding is toegestaan. • Werkten mee aan dit nummer: Alison Avanzini, Nicky Cremers, Pauwel De Wachter, Sarah George, Thibault Ledecq, Sam Nziengui-Kassa, Olesya Petrovych, Laure Raimondi, Déborah Van Thournout • Coördinatie en redactie: Esther Favre-Félix, Emma Maris • Vertaling: Martin Collette • Ontwerp: inextremis.be • Druk: gedrukt door drukkerij VD op recycled cyclus silk 90 gr • Omslagfoto: © CreativeLAB / WWF-US • V.U.: Déborah Van Thournout, E. Jacqmainlaan 90, 1000 Brussel.

10.2019

IN ‘T KORT

DE NOORDZEE ALS GROENE ENERGIECENTRALE – EN ONZE NATUUR?

In mei besloot de Noordzeetop dat de Noordzee moet uitgroeien tot de grootste groene energiecentrale ter wereld. Hoe? Verschillende Europese landen werken aan een Europees offshore-energienet waarop hun windparken aangesloten zijn. België zorgt met energieeiland ‘prinses Elisabeth’ voor het eerste bouwblok. Voor de klimaatverandering is dat goed nieuws, maar wat betekenen die bouwwerken op zee voor onze Noordzeenatuur? WWF is optimistisch, want na jarenlang onderzoek en monitoring weten we hoe we windparken kunnen plaatsen én tegelijk onze biodiversiteit kunnen beschermen en boosten. Als de natuur vooropstaat bij het ontwerp, de bouw, de uitbating en de ontmanteling van die windparken, is dit een prachtige kans op een win-win voor klimaat en natuur!

Lees hier het volledige artikel:

BANTENGPOPULATIE BESCHERMEN IN THAILAND

380 NIEUWE SOORTEN ONTDEKT IN DE MEKONGREGIO

Van hagedissen die van kleur veranderen (Calotes goetzi) tot orchideeën die op Muppets lijken (Dendrobium fuscifaucium): de natuur blijft ons verrassen. Zeker in de Mekongregio, waar wetenschappers in 2021 en 2022 maar liefst 380 nieuwe plant- en diersoorten ontdekten. Nieuw? Ja, voor de wetenschap! Maar ze bestaan al miljoenen jaren. Helaas staan ze ook onder druk van ontbossing, habitatverlies, illegale handel in wilde soorten, milieuvervuiling en meer. Veel soorten verdwijnen zelfs voor we de kans hebben om ze te ontdekken. Net daarom is dit soort onderzoek essentieel. WWF werkt samen met partners uit de vijf Mekonglanden aan natuurbehoudsstrategieën om deze soorten en hun leefgebieden te beschermen.

Laat je verbazen door de wonderen van de natuur, lees het volledige rapport hier!

Doet ‘banteng’ geen belletje rinkelen? Dat is normaal: er zijn wereldwijd nog maar zo’n 8.000 van deze gracieuze grote grazers. Op de Rode Lijst van IUCN hebben ze dan ook de status ‘bedreigd’. Maar er is hoop voor de banteng in Zuidoost-Azië, dankzij de Thaise populaties. In Thailand vind je bantengs in 22 beschermde gebieden, maar de meeste populaties tellen minder dan tien individuen en leven ver van elkaar. Daarom sloeg WWF de handen in elkaar met 12 partnerorganisaties. Samen zetten ze zich in om de soort te redden met de hulp van bantengs die in gevangenschap leven. In Mae Wong zien we al een hoopvolle ontwikkeling: de populatie groeide en verspreidde zich over het hele park!

Bekijk hier de beelden van onze wildcamera:

GEEF DE AARDE GROENER DOOR.

NEEM WWF OP IN JE TESTAMENT.

Als natuurliefhebber help je ons nu al om iconische diersoorten en onze prachtige natuur te beschermen. Dank je daarvoor! Misschien heb je ook al eens nagedacht over hoe je herinnerd wilt worden. Wil je iets positiefs doorgeven aan de volgende generaties? Dat kan. Door je erfenis (deels) aan WWF te schenken, geef je hun een levende planeet. Waarom zou je WWF kiezen als erfgenaam?

• Je redt wat echt belangrijk is: onze planeet!

• Je blijft het verschil maken voor de natuur.

• Je helpt ons bedreigde diersoorten en natuur van onschatbare waarde te beschermen. Hoe werkt het?

WWF helpt je graag op weg. Op wwf.be/testamenten vind je nuttige info en antwoorden op veelgestelde vragen. Dominique Weyers, onze Legacy Officer, staat ook altijd voor je klaar. Stuur een mailtje naar dominique.weyers@wwf.be of bel naar 0476 58 07 42.

ANTWOORDSTROOK:

 Ik wil meer informatie over hoe ik WWF in mijn testament kan opnemen.

 Ik heb WWF al in mijn testament opgenomen.

 Ik wil graag meer informatie over de projecten van WWF.

Wist je dat je je testament ook gratis online kunt opmaken? Daarvoor werkt WWF samen met de juridische adviseurs en experten van Legacio. Surf naar wwf.be/testamenten voor meer info.

 Mevr.  Dhr.  X. Voornaam: .......................................... Achternaam: ..........................................................

Straat: ..............................................................................................................................................

Postcode: ..............................................

E-mailadres:

Nr: .........................

Gemeente: ......................................................................................................

Telefoonnummer: ....................................................................

Geboortedatum: .......................................................

Stuur de antwoordstrook terug naar WWF-België – Dominique Weyers, Emile Jacqmainlaan 90 • 1000 Brussel

WWF-Belgium (E. Jacqmainlaan 90, 1000 Brussel) laat je gegevens verwerken door Black Tiger Belgium (Researchdreef 65, 1070 Brussel) volgens de Algemene Verordening Gegevensbescherming. We gebruiken je gegevens alleen voor de activiteiten op dit formulier. Je kan je gegevens altijd inkijken, laten aanpassen of schrappen via WWF. Meer weten over WWF en jouw gegevens? Surf naar wwf.be/nl/privacy. We kunnen onze privacyverklaring ook met de post naar je opsturen.

DOSSIER

Harmonieus samenleven met wilde dieren

Olifanten. Tijgers. Leeuwen. Stuk voor stuk iconische diersoorten die verwondering opwekken. Van een veilige afstand bewonderen we hun pracht en kracht. Maar wie nauw samenleeft met wilde dieren, houdt er een genuanceerdere mening op na. Van vernielde oogsten tot verwondingen en zelfs overlijdens: mens-dierconflicten hebben ernstige gevolgen. Ook voor de dieren, die ze vaak met de dood bekopen. De traditionele aanpak van die conflicten bestrijdt vooral de symptomen. Dat volstaat niet: enkel als we de oorzaak aanpakken en systemische oplossingen ontwikkelen samen met de getroffen gemeenschappen, kunnen we bouwen aan een toekomst waarin de mens in harmonie leeft met de natuur.

Van conflict naar harmonie

Wanneer ontmoetingen tussen mensen en dieren negatieve gevolgen hebben, spreken we over mens-dierconflicten. Die conflicten vormen een belangrijk struikelblok voor het behoud van een waaier aan wilde diersoorten. In Europa denken we vooral aan wolven en bruine beren, maar ook het voorbestaan van iconische soorten zoals tijgers en olifanten staat onder druk.

Mens-dierconflicten zijn zo oud als de mensheid zelf. Toen we begonnen gewassen te telen, vanaf 13.000 v.C., namen die conflicten toe. Vanaf 8.000 v.C. begonnen we dieren te temmen voor consumptie. Roofdieren zagen ons vee als prooi, waardoor conflicten tussen mens en dier nog vaker voorkwamen. En in de wereld van vandaag breidt het leefgebied van de mens verder en verder uit …

WAT ZIJN DE DRIJFVEREN VAN MENS-DIERCONFLICTEN?

Onze aarde is dichter en dichter bevolkt. We wagen ons ook in de leefgebieden van wilde dieren, en gebruiken natuurlijke hulpbronnen waarvan zij afhangen. We vormen wilde natuur om tot woongebied, leggen er wegen in aan, en doen er aan land- en bosbouw. Zo versnipperen en vernietigen we natuurlijke leefgebieden, en daardoor neemt de kans op ontmoetingen tussen dier en mens toe. Net als wij hebben dieren voedsel en water nodig. Landbouwers nemen vruchtbare rivieroevers in, en door de klimaatverandering zijn er minder natuurlijke waterbronnen. Gevolg: olifanten moeten soms wel drinken

uit bronnen of rivieren die dorpen gebruiken. En als vee onbewaakt en vrij rondloopt, vormt het een makkelijke prooi voor grote carnivoren zoals wolven, leeuwen en tijgers. Planteneters zoals gorilla’s en olifanten doen zich dan weer tegoed aan de gewassen van boeren, die hele oogsten verloren zien gaan door dieren. Die concurrentie om levensmiddelen zorgt voor conflict.

WELKE GEVOLGEN HEBBEN DIE CONFLICTEN?

Mens-dierconflicten hebben zware gevolgen voor mens en dier. Wilde dieren moeten ze vaak met hun leven betalen. Ze worden gedood uit wraak, uit legitieme zelfverdediging, of zelfs preventief. Door zo’n conflicten slinken de populaties van die soorten gevoelig, en vermindert de lokale steun voor de bescherming van dieren en hun leefgebieden. Op bepaalde plaatsen vormt mens-dierconflict zelfs de belangrijkste bedreiging voor het voortbestaan van iconische diersoorten.

Voor mensen zijn de gevolgen niet milder. Boeren verliezen hun oogst en dus hun inkomsten. Lokaal kan dat tot voedselonzekerheid leiden. Dieren beschadigen eigendommen. Soms durven lokale gemeenschappen niet meer naar waterbronnen gaan, uit angst voor conflicten met dieren. Want die kunnen verwondingen en zelfs de dood tot gevolg hebben. Sterfgevallen brengen bovendien meer dan enkel verdriet met zich mee. Gezinnen verliezen kostwinners en moeten begrafeniskosten betalen.

Mens-dierconflicten kunnen ook psychologische gevolgen hebben. De stress en angst die mensen ervaren, beïnvloeden hun perceptie van wilde dieren en natuurbehoudsinspanningen.

Tot slot komen er bredere maatschappelijke gevolgen bij kijken, want mens-dierconflicten zijn ook een ontwikkelings- en humanitair probleem. Vaak dragen net gemeenschappen die zwaar onder de armoedegrens leven en weinig toegang hebben tot economische alternatieven de kosten van leven met wilde dieren. Zij genieten daarentegen zelden van de voordelen van het voorbestaan van die soorten.

OPLOSSING OP FORMAAT VAN DE UITDAGING

Mens-dierconflicten zijn dus een uitdaging van wereldformaat. Helaas gaat er nog lang niet genoeg aandacht naar. Traditioneel is de aanpak ook erg lokaal en geïsoleerd. Met preventie en mitigatie op korte termijn –omheiningen plaatsen en compensaties voor verloren vee, bijvoorbeeld – bestrijd je de symptomen, niet de oorzaak. Mens-dierconflicten zullen blijven bestaan. Maar wereldwijd zijn er nu al voorbeelden van geslaagd, holistisch conflictbeheer. Zo ontwikkelde WWF in 2016 de SAFE-methode. Die helpt alle betrokken partijen beter te beschermen: van de lokale bevolking en hun vee tot dieren en hun leefgebieden. De aanpak gaat uit van de lokale gemeenschappen, en steunt op zes

pijlers: analyse, mitigatie, reactie, preventie, beleid en monitoring. Dankzij de SAFE-methode kunnen lokale gemeenschappen, overheden en bedrijven samen strategieën ontwikkelen die de onmiddellijke risico’s geleidelijk doen verdwijnen en het gebied op termijn veiligstellen voor mens en dier.

Het voortbestaan van wilde dieren – en vooral van iconische sleutelsoorten – hangt af van de mens. We moeten erkennen dat mens-dierconflicten een wereldwijde zorg zijn. De mensen die er de kosten van dragen, moeten een voortrekkersrol spelen bij het vormgeven van modellen om die conflicten aan te pakken. Want hun ervaringen en kennis zijn onmisbaar om te kunnen bouwen aan een toekomst waarin mens en dier duurzaam naast elkaar leven.

WAAROM IS HET ERG ALS DIERSOORTEN VERDWIJNEN?

Elke diersoort speelt een rol in het ecosysteem waarin ze leeft. Roofdieren houden prooidierpopulaties onder controle. Ze zorgen dat planteneters niet altijd op dezelfde plekken grazen, wat goed is voor de plantengroei. Als er te veel planteneters zijn, gaan ze voedsel zoeken bij mensen: ze eten de gewassen van boeren op. Als er omgekeerd te weinig prooidieren zijn, gaan roofdieren ook op vee jagen. Wanneer diersoorten verdwijnen, raken ecosystemen dus uit evenwicht.

WWF IN ACTIE

Van Cambodja tot Zambia, van Oeganda tot Myanmar: in de volgende pagina’s ontdek je wat WWF doet om te zorgen dat de voordelen van samenleven met wilde dieren opwegen tegen de nadelen.

Samenwerken aan een

oplossing in Cambodja

In Cambodja verloren wilde dieren de laatste tientallen jaren grote delen van hun leefgebied. Die evolutie zet zich verder door economische en sociale groei. Daardoor moeten mensen en dieren meer ruimte en middelen delen, wat leidt tot meer (en negatievere) ontmoetingen. In Srepok Wildlife Sanctuary en O’Yadav National Park neemt het aantal conflicten tussen mensen en olifanten dan ook al toe.

Vooral in het oogstseizoen, van laat september tot april, doen olifanten zich tegoed aan de gewassen van de lokale gemeenschappen. Boeren raken grote delen van hun oogst – tot wel 90% – kwijt, en verliezen daardoor inkomsten. Olifanten beschadigen ook eigendommen, vooral woningen bij boerderijen. Tot slot maken lokale gemeenschappen zich zorgen om hun veiligheid, want olifanten raken snel gewend aan de preventiemethoden die ze toepassen.

TRADITIONELE AANPAK VOLSTAAT NIET

In de handen klappen, vuurtjes stoken, zelfgemaakte alarmsystemen met lichten die olifanten moeten wegjagen, op de boerderij slapen om de gewassen te bewaken: Cambodjaanse boeren hebben al heel wat methodes getest om olifanten weg te houden. Phalla Mey werkt voor WWF in Cambodja en legt uit: ‘Helaas is geen enkele aanpak 100% effectief en neemt het aantal conflicten toe. We moeten de impact van de incidenten diepgaand analyseren om de spanningen tussen mens en dier beter te begrijpen.’

SAFE-METHODE EN GPS-HALSBANDEN

Er is dus nood aan een langetermijnoplossing. Daar werkt WWF samen met de lokale gemeenschappen aan, op basis van de SAFEmethode (zie p. 9). ‘Het is essentieel dat we een vertrouwensband opbouwen met de mensen die de gevolgen dragen van conflicten met olifanten. Alleen zo kunnen we een oplossing ontwikkelen die werkt en waar iedereen aan wil bijdragen’, vertelt Phalla Mey.

In Mondulkiri, in het oosten van Cambodja, organiseerde WWF een opleiding rond GPS-halsbanden voor olifanten. Die halsbanden helpen ons om de verplaatsingen van olifanten te begrijpen. Zo weten we welke gebieden we beter moeten beschermen en kunnen we toekomstige conflicten vermijden. Op die manier beschermen we mensen en hun gewassen, én de olifanten zelf. Want als we conflicten kunnen voorkomen, vermijden we meteen ook wraakacties!

 Zelfgemaakt alarmsysteem met lichten om olifanten weg te jagen

 Opleiding over GPS-halsbanden

Onvermoeibaar streven naar harmonie voor mens en dier in een woelig Myanmar

Mens-dierconflicten beheren is nooit eenvoudig. Zeker niet in een klimaat van sociale onrust en politieke instabiliteit. Toch blijft WWF zich in Myanmar standvastig inzetten om te zorgen dat lokale gemeenschappen kunnen samenleven met iconische dieren zoals tijgers en olifanten.

In het zuiden van bergketen Dawna-Tenasserim verloren lokale gemeenschappen recent zo’n 20 stukken vee aan tijgers. Welke maatregelen treft WWF? Nay Myo Shwe werkt voor WWF in Myanmar en vertelt: ‘Met informatieborden leggen we uit dat tijgers een beschermde diersoort zijn, en vragen we om de hulpdienst te bellen wanneer er tijgers in de buurt komen. Dan komt het Emergency Response Team, geleid door de lokale gemeenschappen, in actie. Tot slot hebben we met de gemeenschappen een compensatiesysteem opgezet om vee te vervangen. Dat werkt erg goed!’

En de aanpak loont: lokale gemeenschappen zijn toleranter voor conflicten; minder tijgers worden gedood uit wraak. Dat bewijzen wildcamerabeelden: tijgers komen nog altijd in de bosgebieden in de buurt van gemeenschappen. ‘Bemoedigende tekens, maar we hebben een langetermijnoplossing nodig. Nu focussen we op monitoring, begrip en mitigatie. De volgende stap is beleidswerk, maar de politieke situatie maakt dat erg moeilijk. We zijn ook van plan om samen met de lokale gemeenschappen een visie voor conflictbeheer uit te werken’, zegt Nay Myo Shwe.

OLIFANTEN, BOSBEHEERDERS VAN DE NATUUR

Door grootschalige landgebruiksverandering hebben olifanten minder ruimte. Ze komen dus in bewoond gebied, waar ze gewassen eten, eigendommen beschadigen en zelfs mensen aanvallen. ‘Door de politieke onrust neemt het aantal conflicten toe sinds 2021: het is moeilijker om op het terrein te werken. Daarvoor waren er veel interventies en dus minder conflicten’, legt Nay Myo Shwe uit.

Ook voor mens-olifantconflicten grijpt WWF op verschillende manieren in: ‘Om schade aan gewassen te voorkomen, hebben we een vijftal elektrische afrasteringen op zonne-energie geplaatst. Bovendien heeft elk dorp een Emergency Response Team. Dat is opgeleid om olifanten op een veilige manier weg te drijven, met geluid en krachtige zaklampen. Schade aan gewassen en eigendommen is moeilijker te becijferen, dus is er nog geen compensatiesysteem. Daar werken we wel aan’, leren we van Nay Myo Shwe. Olifanten leven vooral buiten beschermde gebieden. Zonder gepaste natuurbehoudsmaatregelen zouden ze uit Myanmar kunnen verdwijnen. Dat zou rampzalige gevolgen hebben, want olifanten zijn echte bosbeheerders: ze verspreiden zaden en zorgen dat het bos zich natuurlijk kan verjongen. In Myanmar heeft WWF dus steun nodig om de leefgebieden van de olifant te herstellen, en conflicten tussen mensen en olifanten duurzaam aan te pakken.

‘ Jarenlang konden we niet rustig slapen uit angst voor olifanten. Dankzij de elektrische afrasteringen die we konden plaatsen met de steun van WWF, hoeven we ons geen zorgen meer te maken

Leider van Kwin Kauk Village, Thar Baung Township

HuGo helpt gemeenschappen vredig samenleven met berggorilla’s

Human Gorilla Conflict Resolution Programme – HuGo – ontstond in 1998 om conflicten tussen parkbeheerders en lokale gemeenschappen die rond parken leven, te beperken. De oorzaak van die conflicten? Berggorilla’s en andere dieren verlieten de parken, aten gewassen en beschadigden eigendommen. Goed

nieuws: HuGo werpt zijn vruchten af!

Normaal verlaten berggorilla’s zelden de parken waarin ze leven. Door toerisme raakten ze gewend aan contact met mensen, en begonnen ze zich vaker in bewoond gebied te wagen. Tot ongenoegen van de gemeenschappen die rond de parken wonen, want hun gewassen zijn verleidelijk voor deze grote primaten. Interacties met mensen zijn ook niet zonder risico voor berggorilla’s, want ze kunnen ziektes (zoals schurft, griep en COVID-19) van ons oplopen. Dat kan fataal zijn.

VRIJWILLIGERS WAKEN OVER GEWASSEN

HuGo bestaat volledig uit vrijwilligers. Aan kandidaten geen tekort: de lokale gemeenschappen zijn erg gemotiveerd om lid te worden. Er zijn HuGo-teams rond Bwindi Impenetrable National Park (Oeganda), Mgahinga Gorilla National Park (Oeganda) en Virunga National Park (Democratische Republiek Congo).

De vrijwilligers volgen eerst een opleiding. Ze leren omgaan met de dieren die in het park leven, en ontdekken hoe ze hen terug naar het park kunnen begeleiden. Ze leren informatie over mens-dierconflicten verzamelen en doorgeven. En naast het materiaal dat ze nodig hebben (van regenjassen tot tablets om gegevens te verzamelen) krijgen de vrijwilligers voedsel en landbouwmateriaal voor hun inzet. De gemeenschappen die dicht bij gorilla’s leven, krijgen tot slot steun van het International Gorilla Conservation Programme. IGCP riep HuGo in het leven, en WWF is één van de drie partners van IGCP. Dat ontwikkelde een systeem waarin de parkinkomsten deels gaan naar projecten om de leefomstandigheden van de lokale gemeenschappen te verbeteren. Zo delen zij ook in de voordelen!

BERGGORILLA’S VREDIG TERUGDRIJVEN, HOE DOE JE DAT?

Om de gorilla’s terug naar het park te begeleiden, trommelen de HuGo-leden, of klappen ze in hun handen. Ze benaderen langzaam de gorilla’s en zorgen dat hun enige ‘ontsnappingsroute’ naar het park leidt. De uitdaging schuilt erin in te grijpen vóór de gorilla’s schade aanrichten.

HuGo heeft succes. Sinds het programma bestaat, is er 70% minder schade aan gewassen. De oogst brengt dus meer op, waardoor de voedselzekerheid stijgt. En dankzij de inspanningen om berggorilla’s en hun leefgebied te beschermen, komen er meer toeristen – een nieuwe inkomstenbron voor de lokale gemeenschappen.

 HuGo-leden in Oeganda

Dossier

Verhalen van lokale gemeenschappen uit Zambia

In het zuidwesten van Zambia werkt WWF hand in hand met lokale gemeenschappen om conflicten met olifanten en grote roofdieren, zoals krokodillen en gevlekte hyena’s, te voorkomen.

VAN NODENANALYSE TOT ONDERHOUD

Samen met de lokale gemeenschappen bracht WWF in 2020 in kaart waar het risico op mens-dierconflicten het hoogst was. Resultaat? Verspreid over Lower West Zambezi Game Management Area en Sioma Ngwezi National Park kwamen 21 olifantwerende omheiningen met stroomdraden op zonne-energie, 12 krokodilwerende omheiningen en 3 veeomheiningen die roofdieren buitenhouden. Duizenden mensen en hun gewassen en vee zijn nu beschermd.

In elke stap van het proces stonden de lokale gemeenschappen centraal. Ze hielpen de omheiningen plaatsen, kregen opleidingen om ze te kunnen onderhouden, en leerden werken met de gegevensverzamelingsapp waarmee ze incidenten melden en opvolgen. Die aanpak heeft gewerkt: waar er maatregelen werden geïnstalleerd, zijn er geen incidenten meer.

VAN 100% SCHADE NAAR 100% OOGST

Liunga Farm in Kalobolelwa, Sesheke District, onderhoudt 22 huishoudens. In 2020 beschadigden olifanten alle gewassen van de boerderij. Met dramatische gevolgen: voedsel en inkomsten gingen verloren. Daarom was Liunga Farm de eerste boerderij die in 2021 werd uitgerust

met olifantwerende omheiningen met stroomdraden op zonne-energie, een efficiënte preventiemaatregel. Want sinds de omheiningen er staan, berokkenden olifanten geen schade meer aan de oogst van Liunga Farm.

Boer en omheiningbeheerder Mwangala Lifalalo (zie foto) vertelt: ‘We zijn heel blij dat we nu olifantwerende omheiningen hebben, en gaan er goed voor zorgen. Dankzij de omheiningen kunnen we onze gewassen planten en zonder zorgen uitkijken naar de oogst: de olifanten kunnen er niet bij.’

OMHEININGEN BOUWEN, TOLERANTIE VERHOGEN

Mufulani Village, ten noorden van Sioma Ngwezi National Park, is een hotspot voor grote roofdieren. Veeomheiningen die roofdieren buitenhouden, zijn er dus essentieel. Die omheiningen installeren is bijzonder arbeidsintensief, maar de inwoners sloegen de handen in elkaar en brachten de klus tot een goed einde.

De omheiningen zijn ook belangrijk voor de dieren. Gevlekte hyena’s hebben er bijvoorbeeld niet de beste reputatie. Een jongere die meewerkte aan de installatie, vertelt: ‘Gevlekte hyena’s zijn net heksen. Ze jagen niet op wilde prooien, maar komen naar bewoond gebied en eten ons vee op. Ze zijn een groot probleem. We houden niet van gevlekte hyena’s!’

Mens-dierconflicten zorgen voor een negatieve perceptie van de betrokken dieren. Door conflicten te voorkomen, beschermen we ze tegen wraakacties en worden lokale gemeenschappen toleranter voor de wilde dieren rondom hen. Together possible!

 Vrouw, man, jong, oud: iedereen helpt mee om krokodilwerende omheiningen te plaatsen.

 In het zuidwesten van Zambia moeten mensen samenleven met gevlekte hyena's en olifanten.

© TEDDY MUKULA / WWF-ZAMBIA

© SHADRACH MWABA / WWF-ZAMBIA

© CHRISTIAAN VAN DER HOEVEN / WWF-NETHERLANDS

© NATUREPL.COM / WILL BURRARD-LUCAS / WWF-ZAMBIA

OP HET TERREIN

Kostbare natuur onder

druk in Oekraïne

Oekraïne ligt in het 'groene hart van Europa', waar je nog relatief ongerepte natuur vindt. Oude bossen, zeldzame steppes, waterrijke gebieden, hoge bergen, twee zeeën, roze meren en zelfs een woestijn: Oekraïne herbergt een weelderige biodiversiteit.

In Oekraïne is WWF vooral actief in de Karpaten (in het westen), Polesië (in het noordwesten) en de Donaudelta (in het zuidwesten). In de Karpaten vind je zelfs nog oerbossen met hoge natuur- of cultuurwaarde, waaronder oude beukenbossen die op de werelderfgoedlijst staan. Beren,

wolven en lynxen: ook aan fauna is er geen gebrek. Van de 8.000 plant- en diersoorten die de Karpaten huisvest, staan er 500 op de Oekraïense Rode Lijst van bedreigde soorten. Polesië omvat dan weer een mix van ondoordringbare bossen, heidegebieden en moerassen. De overstromingsgebieden van de rivieren zijn er nog intact. Er groeien korstmossen en wilde bessen in overvloed. Lynxen, hazen, vogels en wolven genieten er van wilde honing, bessen en paddenstoelen. Tot slot ligt een deel van de Lage Donau en de bijhorende delta in Oekraïne. Daar voerde WWF enkele bijzonder geslaagde projecten voor het herstel van waterrijke gebieden uit, en er leven zeldzame diersoorten zoals roze pelikanen en kroeskoppelikanen. Tot slot is de Oekraïense Lage Donau een van de weinige plekken met levensvatbare populaties sterletten (Acipenser ruthenus) die zich natuurlijk voortplanten.

IMPACT VAN DE OORLOG

De oorlog in Oekraïne laat zijn sporen na. Niet enkel in de vorm van onbeschrijflijk menselijk leed – ook de natuur gaat eronder gebukt. 30% van de beschermde gebieden is al aangetast of vernietigd. In de Zwarte Zee kampen dolfijnen met de impact van sonars van onderzeeërs. En op het land moeten grote zoogdieren zich een weg

banen tussen de talloze mijnen. Vooral de veengebieden, die veel koolstof bevatten, wemelen van de mijnen. Daardoor stijgt het risico op branden, die rampzalige gevolgen kunnen hebben. De oorlog laat nog heel wat andere sporen na in de natuur. Zo geeft munitie giftige stoffen af en liepen mijnen en industriële installaties onder water. Dat zorgt voor vervuiling. In conflictgebieden raakten ook waterzuivering en afvalbeheer verstoord, en nemen de natuurbehoudsinspanningen af.

DRAMA VOOR OEKRAÏENSE BOSSEN

Bijna drie miljoen hectare bos leed al onder de gevolgen van de oorlog – dat is zo'n 30% van de totale Oekraïense bosoppervlakte. Naast rechtstreekse schade veroorzaakt de oorlog ook onrechtstreekse schade: bosbeheer en -behoud is gevaarlijk wanneer je veel risico loopt om op niet-ontplofte munitie te stoten. Dat risico maakt het ook veel moeilijker om parasieten en branden te bestrijden. Het aantal bosbranden in Oekraïne verdriedubbelde dan ook ten opzichte van 2021. Dat komt door bombardementen en een gebrek aan middelen, en omdat het moeilijk is om te blussen in conflictgebied.

Er woedden al branden in beschermde gebieden zoals de vervreemdingszone van Tsjernobyl en Kinboern. 4.000 hectare bos ging in vlammen op.

FAUNA EN BEDREIGDE DIERSOORTEN IN GEVAAR

De oorlog bedreigt de overlevingskansen van bepaalde wilde diersoorten in Oekraïne. De helft van de Oekraïense waterrijke gebieden van internationaal belang werd al getroffen door militaire activiteiten. Waterlopen voeren mijnen mee tot de kust, wat het leven in zee in gevaar brengt. En havenbombardementen zorgen voor chemische lekken, wat een ecologische ramp zou kunnen veroorzaken in de Zee van Azov. Volgens de Oekraïense minister van natuurbescherming en natuurlijke hulpbronnen verstoort de oorlog ook de migratieroutes van tal van vogelsoorten die over Oekraïne vliegen. Hun leefgebieden lopen schade op, en soms worden er ook vogels geraakt. Door al dat geweld zouden unieke gebieden waar bepaalde endemische vogelsoorten komen, zelfs kunnen verdwijnen.

De Euraziatische lynx is de grootste katachtige van Europa. In Oekraïne leven er twee populaties Euraziatische lynxen: een in het westen, in de Karpaten (400 à 430 individuen), en een in het noordwesten, in Polesië (tot 100 individuen).

De bruine beer is een Oekraïense vlaggenschipsoort en leeft in de beboste gebieden van de Karpaten en Polesië. De bruine beer is bedreigd in Oekraïne, en beschermd onder het verdrag van Bern inzake het behoud van wilde dieren.

Pelikanen hebben alle rust nodig bij het broeden. Er zijn wereldwijd nog minder dan 10.000 rozepelikanenkoppels, en 70% daarvan komt in de zomer samen in de Donaudelta.

Steuren zwemmen al rond sinds de tijd van de dinosaurussen. Ze kunnen wel 6 meter lang worden. Steuren zijn de meest bedreigde diergroep ter wereld, maar in de Oekraïense Lage Donau vind je er nog.

 Deze velden vlak bij Izyum, in Charkiv, zijn bezaaid met honderden artilleriekraters.

© FRITZ PÖLKING / WWF © ANTON VORAUER / WWF

© TOMAS HULIK

© WWF-BULGARIA

WWF IN ACTIE

Oorlog houdt WWF niet tegen

Door de oorlog liggen heel wat WWF-projecten stil, andere liepen vertraging op. Maar onze teams blijven alles op alles zetten om natuurreservaten en kostbare nationale parken vol prachtige, wilde natuur te beschermen.

OEKRAÏENSE LYNXEN BETER LEREN KENNEN MET GPS-HALSBANDEN

In februari konden experten van WWF in Oekraïne en natuurreservaat Rivne (in Polesië) een lynxenmannetje vangen. Ze deden hem een halsband met GPS-GSM-zender om. De lynx heet Borys (zie foto), weegt 22 kilo en is kerngezond. Zolang zijn halsband werkt, verstuurt die heel wat info naar de wetenschappers. Die kunnen dan analyseren langs welke routes de lynx zich verplaatst, waar hij verblijft en zich voortplant, wat hij eet, hoe zijn dagelijkse en seizoensgebonden gewoontes eruitzien, hoe groot zijn individuele territorium is ... ‘De halsband is één van de methodes die onze partners gebruiken. Ze monitoren ook zijn sporen, volgen hem met wildcamera's ... Al die info helpt wetenschappers om meer te leren over de soort en zijn relaties met andere dieren, planten en zijn omgeving. Zo kunnen ze efficiënte beheerplannen en natuurbehoudsmaatregelen uitwerken’, vertelt Roman Cherepanyn, expert bij WWF in Oekraïne. In april 2023 kon het team van Roman een tweede lynxenmannetje uitrusten met een halsband. In de Karpaten, deze keer! In Oekraïne heeft de Euraziatische lynx de status ‘kwetsbaar’ op de Rode Lijst van bedreigde soorten.

RIVIEREN BEVRIJDEN IN DE KARPATEN

Oorlogstijd of niet: kritieke natuurbehoudswerken moeten doorgaan. Daarom trok WWF in 2022 naar de Bayurivkadam in de Karpaten (zie foto hiernaast). Die was in onbruik geraakt en belemmerde de Perkalaba-rivier. WWF zorgde dat 27 km rivier weer vrij kon stromen, en dat migrerende vissen er voor het eerst in 120 jaar weer door kunnen zwemmen. Dankzij dit rivierherstelproject kunnen bedreigde diersoorten zoals de forel en de Donauzalm terugkeren naar de rivier. Ook iconische roofdieren zoals bruine beren en otters hebben er baat bij. Deze plek gaat uitgroeien tot een hotspot voor biodiversiteit in de Karpaten. WWF heeft in Oekraïne al zeven dammen verwijderd en dus ruim 530 km aan rivieren bevrijd. Zo strijden we tegen natuurverlies en zorgen we voor meer veerkracht.

© WWF-UKRAINE

© WWF-UKRAINE

DUURZAME HEROPBOUW IN DE STEIGERS

De schade aan de Oekraïense bossen, steppes en wateren zal nog decennialang gevolgen hebben. WWF bereidt de herstelwerken nu al voor met studies en analyses. Het bracht er zelfs een rapport over uit: 'Ukraine: a sustainable economic recovery for people and nature'. Dat rapport legt uit waarom de heropbouw van Oekraïne na de oorlog een positieve impact moet hebben op het klimaat en de natuur. Het biedt aanbevelingen die de sociale, culturele en economische waarden van de Oekraïense ecosystemen benadrukken, omdat zij de basis vormen voor de wederopbouw.

WACHTEN OP BETERE TIJDEN OM BIZONS TE INTRODUCEREN

Op de foto hieronder zie je een omheind terrein. Daar moesten Europese bizons komen, die WWF zou overbrengen uit het Poolse Woud van Białowieża. De bizons zouden er enkele weken in quarantaine gaan, en daarna worden vrijgelaten in het natuurreservaat van Tsjernobyl. In dat natuurgebied van ruim 200.000 hectare zou de grootste bizonkudde van Europa komen. Door de oorlog ligt het project stil en komen er enkel wilde przewalskipaarden op het terrein. Die doen zich tegoed aan het zout en hooi dat ze er vinden. Terwijl we wachten tot het veilig genoeg is om de bizons over te brengen, overleggen de wetenschappers van WWF en de teams van het natuurreservaat over mogelijke herbebossingsprojecten. Zo kunnen we de natuur een handje helpen na de branden, en kunnen we de plantengroei er beter afstemmen op de klimaatverandering. Die strategie kunnen we daarna ook toepassen in de rest van Oekraïne.

Bohdan Vykhor, algemeen directeur van WWF in Oekraïne

OEKRAÏENSE FAUNA EN FLORA IN EEN MAGISCHE WERELD

'Mavka: The Forest Song' is een Oekraïense animatiefilm uit 2023. De animatiespecialisten lieten zich inspireren door de weelderige natuur van de Polesische bossen. Daarvoor kregen ze hulp van het Oekraïense WWF-team. Vanaf het moment waarop de schrijvers aan het scenario begonnen, kregen ze presentaties over de Oekraïense fauna en flora van de experten van WWF. Samen bezochten ze ook de natuurreservaten van Polesië en Poyaskiv. Oplettende kijkers tellen 13 zeldzame plant- en diersoorten die in Oekraïne op de Rode Lijst van bedreigde soorten staan: Euraziatische lynxen, zwarte ooievaars, Europese bizons, Crocus heuffelianus

Bekijk hier de making-of van de film:

‘ Het team is de oorlog moe. Ik ook. Maar we zijn ervan overtuigd dat we met WWF het verschil kunnen maken voor ons land, voor onze natuur. Dat motiveert ons.’

FOCUS

Investeert België

genoeg in onze biodiversiteit?

Biodiversiteit is de ruggengraat van alle leven. Toch verkeert ze in crisis – wereldwijd, en in België. Het goede nieuws? Aan ambities voor biodiversiteitsactie ontbreekt het niet. Maar die ambities waarmaken kost geld. WWF becijferde het prijskaartje voor België en zette dat af tegen de huidige biodiversiteitsuitgaven van ons land.

Wat hebben voedsel, drinkwater en schone lucht met elkaar gemeen? We kunnen niet zonder, en we danken ze alle drie aan de biodiversiteit. Want hoe meer biodiversiteit er is in een ecosysteem, hoe beter dat ecosysteem in staat is om ecosysteemdiensten te leveren, zoals voedselproductie, waterzuivering en luchtkwaliteitregulatie. Ecosysteemdiensten zoals bescherming tegen natuurrampen en CO₂-opslag helpen ons dan weer om de klimaatcrisis aan te pakken. Je leest het: onze biodiversiteit is goud waard.

FINANCIËLE WAARDE VAN BIODIVERSITEIT

De waarde van biodiversiteit kan je zelfs in harde valuta uitdrukken. Wetenschappers schatten bijvoorbeeld dat ecosysteemdiensten wereldwijd goed zijn voor $ 125-145 biljoen per jaar – dat is meer dan 150% van het wereldwijde bruto binnenlands product (bbp). Tegelijk is ruim de helft van het wereldwijde bbp, $ 44 biljoen, matig tot sterk afhankelijk van onze natuur en de diensten die ze levert. Dat zegt het World Economic Forum (WEF), dat biodiversiteitsverlies dan ook aanduidt als het op drie na grootste risico waarmee de mens de komende tien jaar te kampen heeft. Want door onze ecosystemen uit te putten, brengen we ons eigen bestaan in gevaar.

BIODIVERSITEIT IN BELGIË

Wist je dat onze Belgische kustduinen, hoogveengebieden en kalkrijke graslanden zeldzame ecosystemen zijn in Europa? En dat België minstens 36.300 geregistreerde soorten telt? We hebben dus heel wat biodiversiteit om te beschermen. Dat is nodig, want maar 4% van de Belgische habitats verkeert in goede staat van natuurbehoud. Van de geëvalueerde inheemse soorten is naar schatting een derde zeldzaam, kwetsbaar, bedreigd of uitgestorven. Tijd om in te grijpen, dus.

Dat ingrijpen nodig is, lijken wereldleiders te begrijpen. COP15 mondde eind 2022 uit in het Post-2020 Global Biodiversity Framework (GBF), en de Europese Commissie tekende de Europese biodiversiteitsstrategie voor 2030 uit. België onderschreef het GBF, en als lid van de Europese Unie ondersteunt het de biodiversiteitsstrategie. Aan ambities ontbreekt het dus niet, maar woord bij daad voegen kost geld.

HOEVEEL GEEFT BELGIË NU AAN BIODIVERSITEIT? EN WAT DOEN WE MET DAT GELD?

Volgens de berekeningen van WWF bedroegen de Belgische biodiversiteitsuitgaven in 2020 zo’n 855,5 miljoen euro. Dat is 0,32% van de totale Belgische overheidsuitgaven en 0,19% van het bbp van 2020. Het leeuwendeel van dat bedrag ging naar de bestrijding van milieuverontreiniging (door bijvoorbeeld de uitstoot van broeikasgassen en verontreinigende stoffen te controleren en tegen te gaan) en de bescherming van biodiversiteit en landschappen (door nationale parken te beheren, herstelprogramma’s op te zetten voor bedreigde plant- en diersoorten …).

BELGISCHE BIODIVERSITEITSFINANCIERINGSKLOOF

Sinds 2020 stegen de Belgische budgetten voor klimaatadaptatie en biodiversiteit al. En met de Vlaamse Blue Deal en de Waalse Stratégie intégrale sécheresse maakten de gewesten extra middelen vrij voor de strijd tegen waterschaarste en droogte. We schatten dus

dat de biodiversiteitsuitgaven nu schommelen rond de 1,031 miljard euro per jaar. Die positieve evolutie kunnen we alleen maar aanmoedigen!

Helaas volstaat die stijging niet. Om de Belgische verbintenissen na te komen en ambities waar te maken, moet ons land tussen 2021 en 2030 jaarlijks ongeveer 1,634 miljard euro investeren in biodiversiteit.

De Belgische biodiversiteitsfinancieringskloof bedraagt dus zo’n 603 miljoen euro per jaar tot 2030. En als je weet dat ons land in 2020 bijna 13 miljard euro gaf aan fossielebrandstofsubsidies –uitgaven die haaks staan op al die mooie woorden over biodiversiteit –valt de extra financieringsnood best mee, toch?

BLOEIENDE BIODIVERSITEIT, EEN INVESTERING IN ONZE TOEKOMST

Investeren in biodiversiteit is geen luxe. Het is onze enige optie, want

niets doen is duurder. Laten we de gevolgen van biodiversiteitsverlies even tastbaar maken:

• Voedselproductie: we verliezen onze bestuivers razendsnel, en 75% van de wereldwijde voedselteelt hangt af van bestuivers.

• Natuurrampen: wanneer we onze natuur aantasten, kan ze ons ook minder goed beschermen. We hebben onze rivieren rechtgetrokken, waardoor ze veel minder regenwater kunnen slikken – en dat hebben we gevoeld tijdens de overstromingen van de zomer van 2021.

• Pandemieën: als onze biodiversiteit afneemt, brengen de soorten die het wél overleven, vaker ziekteverwekkers over op de mens. Daardoor neemt het risico op pandemieën toe. En die kosten hopen geld, én mensenlevens.

Als we nu niet in actie komen, lopen we het risico om ecosystemen onherstelbaar te verwoesten. Met drastische gevolgen voor ons

klimaat en onze samenleving. Gelukkig is het nog niet te laat om biodiversiteitsverlies een halt toe te roepen. We weten hoe we dat moeten doen en hoeveel dat gaat kosten. Nu is het aan onze beleidsmakers om hun mooie woorden om te zetten in daden, en onze biodiversiteit te redden.

Interesse geprikkeld?

Lees verder in ons rapport ‘Onze natuur is goud waard: investeren in biodiversiteit, investeren in de toekomst':

wwf.be/nl/investeren-biodiversiteit

 Zonder deze schadelijke subsidies zouden onze inspanningen voor biodiversiteit veel efficiënter zijn.

 0,32% van de Belgische overheidsuitgaven gaat naar biodiversiteit.

 De Belgische biodiversiteitsf inancieringskloof

YOUTH

Terug naar school met het Youth-team van WWF! Geef het nieuwe schooljaar een vliegende start met onze tools, workshops en gratis educatieve filmpjes. Verken de natuur met de Rangerclub en sluit je aan bij #StandUpForClimate!

KREEG JE MAAR GEEN GENOEG VAN ONS EERSTE FILMPJE OVER BIODIVERSITEIT? GOED NIEUWS: DEEL 2 STAAT ONLINE!

In het eerste deel ontdekten we samen met Miero de miereneter hoe mooi de natuur op onze planeet is. Het nieuwe filmpje leert kinderen van 6 tot 12 jaar met welke bedreigingen onze biodiversiteit kampt. Samen ontmoeten jullie een ijsbeer die minder en minder ruimte heeft om te leven, en bezoeken jullie een tropisch bos met bedreigde orang-oetans. Gelukkig heeft Miero heel wat oplossingen om biodiversiteitsverlies een halt toe te roepen! Bij het filmpje hoort ook een educatief spel, 'biodiversi-links'. Al spelend breiden leerlingen van 9 tot 14 jaar hun kennis over biodiversiteit uit!

Je kan al onze educatieve tools gratis downloaden op wwf.be/nl/scholen.

ONTDEK ONZE GRATIS INTERACTIEVE WORKSHOPS!

Eat4Change op School Tour: jongeren leren wat duurzame voeding en natuur met elkaar te maken hebben, en welke impact hun voedselkeuzes hebben op de biodiversiteit (vanaf 15 jaar).

Klimaatworkshops: met wetenschappelijke experimenten ontdekken leerlingen de oorzaken van de klimaatverandering, en de gevolgen voor onze planeet (10 tot 14 jaar).

Mini-COP: grijp deze unieke kans om een klimaatconferentie te houden op school! In dit buitengewone rollenspel kruipen leerlingen in de huid van politieke vertegenwoordigers en verdedigen ze de belangen van hun land (vanaf 16 jaar).

Ben je leerkracht?

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief voor scholen op wwf.be/nl/scholen . Zo blijf je op de hoogte van onze activiteiten en pedagogische tools!

© WWF-BELGIUM

RANGERS IN DE SCHIJNWERPERS!

De Rangerclub is de leukste natuurbeschermersclub van het land, voor jongeren van 6 tot 14 jaar! Elke maand kunnen Rangers deelnemen aan natuuractiviteiten voor het hele gezin. We vroegen aan onze Rangers wat hun favoriete herinnering is. Lees met ons mee!

'Hallo! Wij zijn Laure en Clara (10 jaar). In de herfst namen we deel aan het 'hertenburlenweekend'. Dat was echt bijzonder! We hebben genoten van het weekend en hoorden herten burlen. We voelden ons echt verbonden met de natuur. Bedankt, Rangerclub!'

'Hee Rangers, het leukste aan de jaguardag vond ik dat we mochten rondlopen in het WWF-kantoor en vragen mochten stellen aan de mensen die er werken. We leerden veel bij – ik kom graag nog eens terug! We hebben ook geknutseld en gequizd, supertof. De namiddag vloog veel te snel voorbij. Ik heb de poster en het jaguarbeschermersdiploma opgehangen in mijn kamer!' - Kobe (12 jaar)

'Hoi Rangers, we hebben ons goed geamuseerd op het dassenweekend. We hebben twee grote wandelingen gemaakt: de eerste avond zagen we vleermuizen, de tweede zochten we naar dassen. In de namiddag leerden we vuur stoken en roosterden we marshmallows. Bedankt voor dit topweekend!'Tom (10 jaar)

SLUIT JE AAN BIJ #STANDUPFORCLIMATE!

Meer weten over onze activiteiten?

Scan de QR-code!

Dit jaar trekt de nationale klimaatmars op 3 december door Brussel. Twee dagen daarvoor, op 1 december, roepen we alle jongeren van 6 tot 25 jaar op om in actie te komen voor klimaat en biodiversiteit! Wil jij je roep om verandering luid laten klinken? Dit is het moment. Trommel iedereen die je kent op om mee te doen: je school, je jeugdhuis, je jeugdbeweging en je vriendengroep! In heel België namen vorig jaar bijna 45.000 jongeren deel aan deze actie. Je krijgt van ons heel wat hulpmiddelen en tools. En via onze quiz leer je meer over de oorzaken en gevolgen van de klimaatverandering.

Wil jij je stem laten horen? Scan de QR-code en schrijf je in!

©

WWF-BELGIUM

© KLIMAATCOALITIE.BE ©

WWF-BELGIUM

BEDANKT!

Grote en kleine succesverhalen voor natuurbehoud, die schrijven we alleen dankzij jouw steun! Benieuwd wat we de afgelopen maanden zoal hebben bereikt?

EEN GREEP UIT ONS CIJFERMATERIAAL:

90 SNEEUWLUIPAARDEN GETELD IN SHEY

PHOKSUNDO NATIONAL PARK IN NEPAL

Sneeuwluipaarden zijn enigmatische maar kwetsbare dieren. Ze zijn ook een indicatorsoort: waar sneeuwluipaarden leven, zijn bergecosystemen in goede staat. Helaas kampen ze met heel wat bedreigingen, zoals stroperij, mens-dierconflicten en de gevolgen van de klimaatverandering voor hun leefgebieden. Wist je trouwens dat sneeuwluipaarden een van de minst bestudeerde katachtigen ter wereld zijn? Dat speelt in hun nadeel, want je moet de gewoontes en verplaatsingen van een soort begrijpen om mens-dierconflicten te kunnen vermijden. Die inzichten helpen ook om de dieren beter te beschermen. Daarom werken we al jaren samen met de lokale gemeenschappen van Shey Phoksundo National Park in Nepal. Doel: een team 'burgerwetenschappers' samenstellen. De lokale gemeenschappen hebben ons al veel bijgeleerd over deze mysterieuze katachtige! Dankzij hun systematische analyse van wildcamerabeelden ontdekten we dat er zo'n 90 sneeuwluipaarden leven in Shey Phoksundo National Park: 2,2 sneeuwluipaarden per 100 km², dus. Dankzij jouw maandelijkse gift kunnen we dit soort onderzoek uitvoeren. De informatie die we zo verzamelen, is essentieel voor de bescherming van de sneeuwluipaard en zijn leefgebied. Bedankt!

2 In Majete, Malawi, hebben we twee pangolins uit de handen van stropers gered en weer vrijgelaten.

3.167

In India werden er maar liefst 3.167 tijgers geteld!

5 In België kwamen er vijf wolvenwelpjes bij.



Een van de burgerwetenschappers meet de pootafdrukken die de sneeuwluipaarden achterlaten.

UNIEKE JAGUARBEELDEN UIT BOLIVIA DANKZIJ LOKALE GEMEENSCHAPPEN,

OPGELEID DOOR WWF

In Bolivia is WWF vooral actief in Chiquitania. Dat landschap van droge bossen verbindt de belangrijkste leefgebieden van de jaguar in het noordoosten van het land - het Amazonegebied en de Gran Chaco - met elkaar. Voor de jaguar is de verbinding tussen die tropische bossen cruciaal. In Chiquitania leven acht inheemse volkeren, samen goed voor zo'n 200 gezinnen. Jaguars en bossen beschermen is ook essentieel voor die gemeenschappen, want zo blijven de ecosystemen waarvan ze afhangen, in evenwicht. Daarom werken we nauw met hen samen om de jaguar te bestuderen en duurzame economische activiteiten te ontwikkelen die verband houden met het bos. We leerden hun ook wildcamera's plaatsen, zodat we jaguars op de gevoelige plaat kunnen vastleggen. Dankzij die onmisbare tools leren we meer over deze schuchtere katachtige en waar en hoe hij zich precies verplaatst. Zo weten we in welke gebieden we vooral moeten ingrijpen om de soort te beschermen. Enkele maanden geleden onthulde de gemeenschap die in Palmarito de la Frontera leeft, de eerste beelden. Daarop zien we een nieuwsgierig, kerngezond jaguarmannetje. De beelden van die wildcamera's zijn waardevol. Waarom? We kunnen er individuele jaguars op herkennen, dankzij hun unieke vlekkenpatroon!

308 OTTERS SYMBOLISCH GEADOPTEERD – BEDANKT!

Ook in België verdienen wilde dieren onze aandacht. Denk maar aan otters. Die waren tientallen jaren niet te bespeuren in onze waterlopen. Hoe dat kwam? Er werd systematisch op hen gejaagd, en hun leefgebieden raakten te vervuild. In mei richtten we de schijnwerpers op de otter om te benadrukken voor welke bedreiging de soort staat in ons land. Het goede nieuws? In de valleien van de Schelde en de Semois maken otters een voorzichtige comeback! Voorzichtig, want ze zijn nog altijd ernstig bedreigd. Dat houdt ons niet tegen: WWF zet alles op alles om de soort te beschermen. Want voor onze zoetwaterecosystemen is het écht goed nieuws dat er weer otters zijn! Wat staat er op het programma? We gaan paaigebieden (waar vissen zich voortplanten) herstellen, oevers opnieuw vergroenen, en looprichels bouwen (zodat dieren veilig onder bruggen door kunnen, zonder risico op aanrijding). Dat alles kunnen we enkel dankzij jouw trouwe steun. Daarom willen we alle nieuwe donateurs bedanken, en ook onze trouwe donateurs die symbolisch een otter adopteerden. Jij maakt het verschil voor onze Belgische natuur!

Retourzending? Let op, dit vak mag niet worden bedekt. Bedankt!