nummer 2 - 2014
Laat je verwonderen door de zomer
23x
Op de fiets door Nederland
Je eigen tuin als BIJENparadijs Praat mee!
Is de natuur speeltuin of museum?
Samen
naar het strand
Welkom zomer
Hart van goud “’Rijzend uit donker-koelen vijvergrond, heeft zij het licht gevonden en ontsloot toen blij het gouden hart’, schreef Frederik van Eeden in 1880 in een gedicht over de witte waterlelie. Mooier kan ik het niet verwoorden. Geweldig toch hoe de bladeren van de lelie op het water drijven en de schitterende witte bloem zich elke ochtend weer opent. Als zij samen met vele andere waterlelies bloeit op een ven is het echt genieten. Dan vergeet ik even dat de waterlelie in feite aangeeft dat het ven te voedselrijk is.”
Erwin de Hoop
PUUR
2
FOTO: michel loup/biosphoto
boswachter Midden-Brabant
natuur
Allemaal naar buiten
Colofon Puur Natuur valt elk kwartaal op de mat van 735.000 leden en vrienden van Natuurmonumenten. Puur Natuur Postbus 9955, 1243 ZS ‘s-Graveland puurnatuur@natuurmonumenten.nl ISSN: 2213_218X Redactie hoofdredacteur: Marianne Nouwens eindredacteur: Frans Bosscher bladmanager: Mariëtta Nollen beeldredacteur: Stefan Claessens redactieleden: Wieger van Beek, Tim van den Broek, Claudia Majoor, Jeanine van der Velden, Maaike Wermer, Codyn Woerde Art direction & vormgeving Media Mind Creative BV Dinq media BV Prepress Dinq media BV Druk, papier en biofolie Habo Da Costa drukt Puur Natuur CO2-neutraal op PEFC® gecertificeerd papier. Indien nodig wordt Puur Natuur verpakt in biofolie. Werp deze wikkel in de gft-afvalcontainer, voor een minimale milieubelasting. Verzending PostNL vervoert Puur Natuur en compenseert de volledige CO2-uitstoot hiervan. Vragen over uw lidmaatschap? Stel ze aan de Ledenservice via T (035) 655 99 11, of op nm.nl/vragen
D
e zomer is voor mij blote voeten in het zand en schelpen zoeken langs de branding: ik hou van de prachtige grillige vormen die je tegenkomt op het strand. Een ander kijkt uit naar zweefvliegen boven een zinderende heide of naar samenpakkende onweerswolken na een snikhete dag. Eén ding is duidelijk: we willen allemaal naar buiten. Zwemmen, varen, fietsen en wandelen. Voor Natuurmonumenten is de zomer een drukke tijd. We organiseren de Midzomernacht en de Wilde Buiten Dagen, waarbij we iedereen verwelkomen in onze gebieden. Jij komt toch ook? Het vakantiegevoel is heerlijk, maar daarmee stuiten we ook op een dilemma: in hoeverre verstoren we de natuur met ons genieten?
Cover Nonnetjes Foto: Henry Domke
Natuurmonumenten is een van de 85 Goede Doelen van de Nationale Postcode Loterij.
foto: Mark van Veen/buiten-beeld
Natuurmonumenten voert het CBF-keurmerk van het Centraal Bureau Fondsenwerving
PUUR
3
natuur
Daarover kruisen in dit nummer Trouwcolumnist Koos Dijksterhuis en buitensporter Liesbeth Bronkhorst de degens. Natuur is delicaat en daar moeten we voorzichtiger mee omgaan, zegt de een. De ander benadrukt juist het belang van interactie met de natuur. In het najaar organiseren we over dit dilemma een achterbanraadpleging, te vergelijken met de wildenquête vorig jaar. Maar eerst gaan we volop genieten van het strand, van graslanden vol bloemen en van verrassende slootkanten. We hopen dat je – net als wij – lekker veel buiten kunt zijn. Ik wens je een fantastische zomer toe.
Marianne Nouwens hoofdredacteur
Ook online zijn we Puur Natuur
Online jaarverslag 2013 Een levendige terugblik van het afgelopen jaar in de vorm van een online magazine. Vol interessante infographics, video’s en Vind ik leuk 5.277 Reageren 8.197 Delen 254
krantenartikelen. nm.nl/jaarverslag
Facebookcover Foto van de Maand
Ieder seizoen kiezen onze volgers de
‘Mooi, scherp en perfect getimed!’,vonden
leukste cover voor de facebookpagina van
we dit hoogtepunt van de futenbalts,
Natuurmonumenten. Kies ook: 1, 2 of 3?
gemaakt door E.N van Roon. Ook meedoen
facebook.com/natuurmonumenten
met de Foto van de Maand? Stuur je foto in via nm.nl/fotovandemaand Vind ik leuk
Reageren
Delen
Vind ik leuk
Reageren
Delen
Vind ik leuk 23.947 Reageren 1.183 Delen 2.805
Vale gier april werd gesignaleerd in Nederland. Paul
Boswachtertweet van @LoranTinga
Verborgen schatten
Cools maakte deze mooie foto en deelde die
Hindernissen zijn er om genomen te
De pareltjes in onze natuurgebieden zijn
via facebook.com/natuurmonumenten.
worden. Boswachter@EckardBoot laat
soms van steen – en zijn nu ook online te
518.400 personen hebben dit bericht
zien dat hij het #slootjespringen nog niet
bewonderen via nm.nl/monumenten
gezien!
verleerd is! nm.nl/twitter
Heel veel likes voor de vale gier die begin
Vind ik leuk
Reageren
Delen
Vind ik leuk
Reageren
PUUR
4
natuur
Delen
TWEETS 4 FAVORIETEN 10
In dit nummer 16
24
Dwingelderveld, nu echt een natte heide
Natuur: museum of speeltuin?
20
Doe mee met de discussie
43
Strijd om een overbodig vliegveld
Langs het strand vind je de mooiste dingen; maar wat zijn het?
30
38
Terug naar de bonte wei
Open Dagen bij boer Arie
32
Bijenparadijs op de Veluwe
48
10
Vogelboulevard maakt faam meteen waar
40
Op de fiets de Maas
De motte van Bijvanck of de
ontdekken met bos-
geheimzinnige geschiedenis van een kasteel
wachter Jan van Mierlo
verder
6 Verborgen schatten 8 Vragen staat vrij 19 Zomers gekoer 27 Webwinkel: alles voor de fiets 28 Actie voor het edelhert 35 Willie Wortels gezocht 36 Maak je eigen hut 46 Collecte in selfies 47 Meer kokkels in Waddenzee 50 Naar buiten: op de fiets 52 Tiko Mooij (7) speelt buiten 54 Van de vereniging
44
Op zoek naar de storm
14
23
Column van topspits Klaas-Jan Huntelaar
De watervlugheid van de otter
PUUR
5
natuur
FOTO’s: laurence delderfield, renÊ koster, Martin van lokven, Stoelwinder/kina
Komt dat zien
PUUR
6
natuur
Het boekje ‘Verborgen schatten, gebouwen van Natuurmonumenten’ is verkrijgbaar in de webwinkel: nm.nl/winkel
Verborgen schatten van het geloof
Genhoes
Buurserzand
E
euwenlang bepaalden geloof en bijgeloof het ritme van het leven. Van de wieg tot het graf hielden één of meer goden in de gaten of we wel het rechte pad bewandelden. Inmiddels zijn we geneigd om zelf te bepalen wat goed en slecht is. Maar om ons heen zijn de religieuze bouwwerken nog volop aanwezig. Ze worden gekoesterd om hun praalzucht of juist hun eenvoud. En natuurlijk om de verhalen die ze vertellen. Zoals van de Plompe Toren, de gotische kerktoren van Koudekerke op Schouwen (Zld). Het dorp werd in de zestiende eeuw prijsgegeven aan het wassende zeewater, de toren bleef staan als onverwoestbaar baken. De afweertekens op de nok van boerderijen, zoals op De Bommelas bij Haaksbergen (Ov.), gaan verder terug in de geschiedenis. Ze moesten de bewoners beschermen tegen boze geesten, brand en ander onheil. Er zijn ook bouwwerken die tot op de dag van vandaag een rol spelen in het spirituele leven van mensen, zoals De Drie Beeldjes en de wegkapel bij Valkenburg (Li.); ze fungeren nog altijd als plekken van rust en meditatie.
Genhoes
Gebieden met religieuze monumenten 1 graf op kerkhof Oosterhesselen 2 koepel, Tankenberg 3 De Bommelas, Buurserzand 4 kapel, Fort Spijkerboor 5 kapel, Beeckestijn
5
6 Plompe Toren, Schouwen 7 schuurkapel, Tolberg
6
8 De Kluis, Genhoes
PUUR
7
1
4
3
7
natuur
8
2
Naar buiten
Voor deze zomer selecteerden we een groot aantal fantastische fietstochten uit onze agenda. Meer informatie over deze tochten – en alle andere excursies, workshops en activiteiten – is te vinden op nm.nl/routes. Bellen met de Excursielijn kan ook: T (035) 655 99 55
Friesland Iedere dag
Fietsen in Friesland Fietsroute door weidegebied Greidhoeke, door Skrok, Skrins en de Lionserpolder (32km).
Drenthe 6, 23, 30 jul &
Reeën spotten
6, 13, 27 aug
Als de avond valt in Nationaal Park Dwingelderveld komen de dieren tevoorschijn (20km)
Overijssel Iedere dag
Natuur & cultuur In De Wieden vullen natuur en cultuurhistorie elkaar aan (43 km).
Iedere dag
Hoge Land van Vollenhove Tocht in afwisselend natuurgebied grenzend aan De Wieden (22 km).
Iedere dag
Beneden-Dinkeldal Fietsen dichtbij de Duitse grens, in de buurt van Ootmarsum (25 km).
Gelderland 16 jul
Leuvenumse Beek Per elektrische terreinfiets mee met de boswachter (ca. 25 km).
16 aug
Zwoele zomeravond Avondfietstocht met gids over het landgoed Oldenaller, bij Putten (15 km).
PUUR
50
natuur
14 sep
Cultuur Monumenten Maand
Natuurfotografie
De monumenten van Natuurmonumenten zijn
op de mooiste plekken in het land.
verborgen schatten. Tijdens de Cultuur
Kom bijvoorbeeld naar het Zwanenwater (NH),
Monumenten Maand nodigen we je uit om ze
Zuidkust Schouwen (Zld), Tiengemeten (ZH),
te bezoeken. Van verscholen forten en geheim
Dintelse Gorzen (NB), Oude Buisse Heide (NB),
zinnige ijskelders tot landhuizen en kastelen.
Kleine Meer (NB). Data en andere info: nm.nl/
Info: nm.nl/cultuurmonumentenmaand
fotografie
Oldenaller
Excursies en workshops fotografie
Iedere dag
Nijenburg
Cultuur Monumenten Maand Ga mee door het land-
Door Heilooërbos en bloemrijke Loterijlanden en
schap van landgoed Oldenaller voor een fietstocht
over duizend jaar oude dijken (27 km).
van 15 km (met lunch). Iedere dag
Smaakvol Landschap
Zuid-Holland
Fietsroute langs Openluchtmuseum (Arnhem) en
19 juli
door de Veluwezoom (55 km).
Tiengemeten Met gids fietsen door de Weemoed, Weelde en Wildernis van Tiengemeten (15 km).
Iedere dag
Poëzieroute Zelf samen te stellen route langs max. 38 bijzondere
Iedere dag
dichtersplekken.
Vaartenroute 40 bruggen, windmolens en oude poldergemalen door Midden-Delfland (57 km).
Iedere dag
Negen gebieden Fietsrondje Winterswijk langs negen verschillende
Iedere dag
natuurgebieden (33 km).
Utrecht Iedere dag
Heerlijk fietsen rondom Midden-Delfland (57 km).
Zeeland
Landgoed Haarzuilens Fietstocht langs de landerijen van Kasteel de Haar bij
25 jun, 9, 23 jul
Op de grens van land en zee
& 13 aug
Fietsen langs de verdronken dorpen van de Zuidkust
de stad Utrecht (13 km).
van Schouwen (ca. 15 km). 9 aug
Noord-Holland Iedere dag
Rondom Delft
Zwaakse Weel Fietsen met gids en een lunch in De Schaapskooi bij
Buitenplaatsen
Nisse (ca. 20 km).
Langs historische landhuizen in ’s-Graveland en rondom het Naardermeer (28 km).
20 sep
Zilte natuur Fietsen met een gids langs de zilte inlagen bij
Iedere dag
Rondje Texel
Zierikzee (ca. 10 km).
Vogels kijken met uitzicht op de Waddenzee (35 km). Iedere dag
Noord-Brabant
Veenweide
Iedere dag
Brabants bos
Langs Fort bij Spijkerboor en door veenweidegebied
Fietsen langs beken, vennen, bos en heide door de
van Wormer- en Jisperveld (44 km).
Oisterwijkse Bossen en Kampina (33 km).
PUUR
51
natuur