Τεύχος 122, 2014

Εσείς κι εμείς: Το σημερινό ηλεκτρονικό περιοδικό μας Νο 122, με εξώφυλλο φωτογραφία του 1931. Είναι τραβηγμένη στην Αθήνα σε ημέρες Καρναβαλιού και δείχνει τη μητέρα μου να κρατά προστατευτικά την αδερφή μου και δίπλα της τη θεία μας Σταματία, μεγαλύτερη αδερφή της μητέρας μας. Τελευταίο τυπωμένο τεύχος μας το Νο 101-102 το έτος 2007. Το πρώτο ηλεκτρονικό τεύχος μας είναι το Νο 103/104 και σήμερα 2014 αριθμούμε Νο 122 μη συμπεριλαμβανομένου, στα site μας: nea-synora.gr και neasynora.gr, μας επισκέφτηκαν 18.645 αναγνώστες από διάφορες χώρες του πλανήτη μας, όπως: (A) Afghanistan, Albania, Algeria, Andorra, Argentina, Armenia, Australia, Austria, Azerbaidjan. (B) Bahrain, Bangladesh, Belarus, Belgium, Benin, Bosnia, Brazil, Bulgaria, Burma. (C) Canada, Chile, China, Colombia, Congo, Croatia, Cyprus, Czech Republic. (D) Denmark, Dubai. (E) Egypt, Estonia, European country. (F) Finland, France. (G) Georgia, Germany, Great Britain, Greece. (H) Hong Kong, Hungary. (I) Iceland, India, Indonesia, Iran, Iraq, Ireland, Israel, Italy. (J) Japan. (K) Kazakhstan, Kuwait, Kyrgyzstan. (L) Latvia, Lebanon, Libya, Lithuania, Luxembourg. (M) Macedonia, Malaysia, Maldives, Malta, Masqat, Mexico, Moldova, Morocco. (N) Netherlands, Nepal, New Zealand, North Korea, Norway.

(P) Pakistan, Paraguay, Peru, Philippines, Poland, Portugal. (R) Republic of Serbia, Romania, Russian Federation. (S) Saudi Arabia, Serbia, Sinqapore, South Κorea, Slovakia, Spain, Sweden, Switzerland, Syria.

(T) Taiwan, Thailand, Tunisia, Turkey. (U) Ukraine, United States. (V) Venezuela, Vietnam. ####

Οι εκδόσεις μας «Νέα Σύνορα» δεν έχουν καμιά σχέση με τις εκδόσεις Λιβάνη. Το εκδοτικό σήμα μας «Νέα Σύνορα» το καταθέσαμε το 1969 στο Υπουργείο Εμπορείου και το 1972 το καταπάτησαν παράνομα κι ασύστολα ο Αντώνης Λιβάνης με την οικογένειά του, ο Γιάννης Καψής με την αδερφή του και ο Γιάννης Χαραλαμπόπουλος. Είναι δεύτερη φορά που κινδυνεύει η ζωή μας από την παράνομη χρησιμοποίηση του κατοχυρωμένου σήματός μας απ’ τη γνωστή παρέα των Λιβάνηδων. Πρώτη φορά ήταν όταν εκδώσανε και κυκλοφόρησαν το βιβλίο του Σαλμάν Ρουσντί: «Σατανικοί στοίχοι», που αιματοκύλισε τον πλανήτη μας, και σήμερα του Κουφοντίνα με τίτλο: «Γεννήθηκα 17 του Νοέμβρη». Πόσο θα υπομένουμε; Πόσο;

Στέγη Πολιτιστικών Εκδηλώσεων Εκδόσεις ηλεκτρονικών βιβλίων Περιοδικών – Εφημερίδων

που κάνει το γύρο του πλανήτη μας. Παλιά τεύχη (1 έως 102), νέα ηλετρ. τεύχη (103 έως 122) Χρόνος 45ος, Απρίλης – Ιούνης 2014. Εκδότης - Διευθυντής: Δημήτρης Βαλασκαντζής Αγίων Αποστόλων 6, Κυψέλη, 113 62 Αθήνα τηλ.: 210-8815275, κιν. 6974868530, Σάμου 22730-33166. www.neasynora.gr // e-mail: neasynora@otenet.gr www.nea-synora.gr // e-mail: valaskantzis@gmail.com Η εκχώρηση ονόματος χώρου [gr] εγκρίθηκε από την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) στ’ όνομά μας. ####

Ο Δημήτρης Βαλασκαντζής, σπίτι του, Αθήνα 02-03-2014

Ποιήματα του Δημήτρη Βαλασκαντζή – Επιλογή Το Ον Το καημένο το Ον. Το κακορίζικο, το δύστυχο Ον, που χωρίς να μετέχει πληρώνει ανερώτητα την ιδιοτροπία του δημιουργού του με θάνατο... Όταν όμως η δημιουργία του στηρίζεται σε τέτοιο παραλογισμό, τι του ζητάμε συμπεριφορά ευπρεπή, λογική στις πράξεις του, στις σκέψεις του; Τι το αποδοκιμάζουμε όταν σκοτώνει, όταν παίρνει ναρκωτικά, όταν κλέβει, όταν κάνει ή δέχεται παρά φύση έρωτα, όταν αυτοκτονεί; Το καημένο το Ον. Το μοναχικό, το έρημο Ον... Α κ ρ ω τ η ρ ι α σ μ έ ν ο ι* α. Μετά από εκείνον τον ακρωτηριασμό τ' Ουρανού από τον Κρόνο, σωστό ήταν που ο πρώτος χάθηκε από τη σκηνή και γι' αυτόν δε λυπάμαι. Η καρδιά μου πικραίνεται για όσους επιμένουν να μένουν στη σκηνή ακρωτηριασμένοι. β. Ενώ ο Ουρανός μετά τον ακρωτηριασμό του από τον Κρόνο χάθηκε από τη σκηνή, η γαία εξακολουθούσε να έχει τη θέση της, η οποία όμως έχανε «συν τω χρόνω» – έτσι ακριβώς όπως όλες οι γυναίκες: συν τω χρόνω. Δ ε ν έ π ρ ε π ε… Κατά των Ελλήνων δεν έπρεπε να στρέψεις ω Μέμνων, την κατασκευασμένη από τον Ήφαιστο πανοπλία σου. Ούτε τον Αντίλοχο να σκοτώσεις και τελικά του άτρωτου Αχιλλέα θύμα να γίνεις. Εσύ, που «ωραιότερος άνδρας από όσους έχουν πολεμήσει στην Τροία» ήσουν, δεν έπρεπε ούτε τη μία, ούτε την άλλη θλίψη να μας δώσεις. Τέτοιες μέρες η πόλη παίρνει κάποιαν άλλη όψη κι αυτό που σε πνίγει, είναι η άλλη όψη που παίρνει.

Καθολικό Φτηνά τα σκεπάσματα, μικρό το σπίτι: μα στην ταράτσα ακέριο τον ουρανό αγκάλιαζες κι έτσι κλειστή που η αγκαλιά σου απ' το σώμα του. Τα στρωσίδια μύριζαν ήλιο – όλη μέρα τ' αφήναμε κει: με τόση δουλειά πού καιρός να τ' ανεβοκατεβάζεις. Βράδια και βράδια στην ταράτσα κι ούτε στιγμή δεν αναρωτηθήκαμε αν ήτανε ρώσικος ή αμερικάνικος ο δορυφόρος που κοιτάζαμε.

10.6.69 Ον οματεπ ώνυμ ον Και δε γροικούσανε μήτε πέμπανε μηνύματα. Απόφαση πήραν να μην τους πονά πια η ζωή από απέναντι – έτσι που ξεροκέφαλα στέρξανε του πανούργου Οδυσσέα το δόλωμα στα τείχη να μπάσουν. Αλλά εκείνα τα σπαρμένα εφηβικά σώματα των πολεμιστών, καρφί αναμμένο στο στήθος. Τα βράδια, κρυφά – όταν με φεγγάρι ή χωρίς, ομάδες – ομάδες, σιγά κολυμπώντας, φτάνανε στην αντίπερα όχθη, για να επιστρέψουν τα χαράματα. Σα να πέθανες είναι. Και που είσαι δω κι όταν δεν είσαι, σα να πέθανες είναι. Βυθίζετε… Κάποιες στιγμές βυθίζετε σ’ ένα κενό χρόνου, στο άγνωστο κενό χρόνου πριν τη γέννησή του, στο άγνωστο κενό χρόνο μετά το θάνατό του και τρομάζει.

20-3-2009

Στρίγκλα σειρήνα Τώρα να δείξεις τι έμαθες όλον αυτόν τον καιρό. Εκείνες οι ικανότητες – οι ευκολοκατάφερτες σήμερα να φανούν – τώρα που το μαχαίρι είναι στα χέρια εκείνα. Όχι όταν στου γείτονα, στου συνάδελφου στο γραφείο, στου συνεπιβάτη στο τρόλεϊ. Μα στα χέρια εκείνα που μήτε ένα τους κτύπημα δε λαθεύει. Τώρα να φανεί αν έμαθες και τι έμαθες – τώρα που το μαχαίρι είναι στα χέρια εκείνα. Μια σειρήνα είμαι, π' αντηχεί σε στενά και λεωφόρους – στρίγκλα σειρήνα, π' ακούγεται απελπισμένη και που δεν πλησιάζει, δεν απομακρύνεται... Θυμήθηκα Ο κουμπάρος μου με τη γυναίκα του είχαν στήσει πάλι καυγά, για τις συχνές απουσίες του συζύγου από το σπίτι. Ο οχτάχρονος βαφτισιμιός μου να τους κοιτάει απελπισμένα και να τους παρακαλεί: Να πάψουν πια να μαλώνουν. Εγώ που έτυχα μπροστά σ’ έναν καυγά θυμήθηκα ένα άλλο οχτάχρονο αγόρι που για τον ίδιο λόγο κοιτούσε στα μάτια τους γονείς του αμίλητο «παρακαλώντας» τους, να πάψουν πια να μαλώνουν… Καρλόβασι 31-8-2012 Παράπονο Από τα κάντρα των προγόνων μου (το ’χουν να το λένε οι συμπολίτες μας), πως δεν είδαν πιο όμορφους έφηβους, πιο όμορφες νέες. Κι αυτή την πανώρια ομορφιά την ξέφτισε η ξενιτιά. Καρλόβασι 31-8-2012

Είμαι τυχερός; Τελικά είμαι τυχερός όσο κι αν με τρομάζει ο θάνατος μια που θα πεθάνω πριν καταστραφεί ο πλανήτης μας. Βάλετε με το νου σας τι τρομερές αλλαγές με το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Την αγωνία της κάθε μέρας όταν θα έρθει η ώρα εκείνη. Τρομακτικό όνειρο η ζωή και η απουσία της, από πού έρχεται ο ερχομός της, ο άνθρωπος που πάει;

Η αναπνοή Κάθε μέρα κατά τις 10 το πρωί, καλούσε υπεραστικό τηλέφωνο και μας ρωτούσε στερεότυπα, τί καιρό έκανε στην πόλη που διαμέναμε. Τίποτα άλλο. Κουβέντα για τον βαφτισιμιό του, για τους κουμπάρους του, για τους γονείς τους – τίποτα. Όταν των ρωτούσαν οι φίλοι του για την περίεργη αυτή στάση του, τους απαντούσε αόριστα πως όταν ο καιρός είναι καλός, φτιάνει και η διάθεση του άνθρωπου, ελαφρώνει το βάρος της δύσπνοιας. Συγκρίσεις Κι αυτός ο Βελλεροφόντης όνομα που βρήκε! Θα μου πείτε το Βαλασκαντζής είναι καλύτερο; Δεν λέω, μα εμένα δεν με γέννησαν για να δαμάσω και να σιριανάω τον Πήγασο, ούτε καν φαντάστηκαν πως θα μου ’στριβε στα τριάντα και θα ’ρχιζα να γράφω ποιήματα. Αλλά κι απ’ ότι ξέρω ο κύριος Βελλεροφόντης, δεν έγραψε ούτ’ ένα στίχο! Βέβαια ήταν ωραιότατος – «είχεν εκπληκτικήν ομορφιάν», κι έκανε ένα σωρό κατορθώματα! Μα αν είχα εγώ την ομορφιά του και αυτήν και την άλλην θεϊκή βοήθεια που του δόθηκε, θα τρίβατε τα μάτια σας…

8-12-80

Κατά τη διαδρομή Κι αυτά τα ασθενοφόρα πόσο θόρυβο και πανικό σπέρνουν στους περαστικούς στην προσπάθειά τους να πάνε τον ασθενή που μεταφέρουν όσο μπορούν πιο γρήγορα για ιατρική περίθαλψη – που φορές είναι πολύ αργά. Έτσι κάποια μέρα μπορεί κι εσύ μεταφερόμενος από κάποιο ασθενοφόρο με τη σειρήνα του να ουρλιάζει, θα φτάσει στο νοσοκομείο πολύ αργά και ο γιατρός της βάρδιας με επαγγελματική αταραξία θα αποφανθεί, πως ο ασθενής κατέληξε κατά τη διαδρομή. Αθήνα, 16-5-2008

Κάτι ξένο Ήταν κάτι που μας πείραζε. Δε μπορούσαμε να το προσδιορίσουμε, μας ξέφευγε, κάτι όμως μας πείραζε. Η μητέρα ήθελε τις εικόνες στην ανατολή. «Προς τη δύση βάζουνε τους πεθαμένους», έλεγε. Ο πατέρας επέμενε: «Βάλτες κει που σου λέω, γυναίκα, πεθαμένοι είναι κι αυτοί. Ο Χριστός λέει: Πάψτε πια να με σταυρώνετε, πάψτε πια να μ’ ανασταίνετε».

Ματαιότης ματαιοτήτων… Σπατάλησε τόσες χιλιάδες ώρες από τη σύντομη ζωή του εκδίδοντας ποιητικές συλλογές, περιοδικά, εφημερίδες, με μόνη θεμιτή νομίζω σκέψη, πως με τη ευγενή δραστηριότητά του αυτή, χαράζει την εποχή του και οι μεταγενέστεροι θα τον αναφέρουν στα γραφτά τους, στις ομιλίες τους σε λογοτεχνικές συνάξεις τους, σε εντευκτήρια και στα ΜΜΕ. Οι ευσεβείς αυτοί πόθοι του είναι μάταιοι μια και κανείς δεν μιλάει σήμερα για τον καταδεκτικό Γιάννη Ρίτσο, για τον σεμνό Νικηφόρο Βρεττάκο, για τον εκκεντρικό Οδυσσέα Ελύτη, για τον απόμακρο Γιώργο Σεφέρη. Ποιος ο λόγος λοιπόν να έχει την ψευδαίσθηση πως θα επιζήσει και θα συζητιέται ο εαυτός του ο ανύπαρκτος; Αθήνα, 2-2-2009 Ξερότοπος Από τόσα πουλιά που περάσανε κανένα δε στάθηκε μπορέσαμε να κρατήσουμε ένα – δυό, με τις ντουφεκιές.

Καταχνιά Πιστέψαμε στο πρώτο χέρι, στο πρώτο χαμόγελο. Έτσι, απλά – απλά, βρήκαμε σ’ αυτά μια απόδειξη του προορισμού μας. Τι τάχα παρακάλια θέλαμε; Σήμερα, που θέλησες κάτι χειροπιαστό, μήτε χέρι – μήτε χαμόγελο.

18-3-69

Πάντα Πάντα εσύ μ’ εγκατέλειπες. Ακόμα κι όταν έφευγα, ακόμα κι όταν ήθελα να φύγεις, πάντα εσύ μ’ εγκατέλειπες.

Ο κίνδυνος Πέρασε όλη του η ζωή μέχρι να καταλάβει πως ήταν δίπλα του οι βάρβαροι. Πως δεν ήταν κίνδυνος να ’ρθουν.

Απρόοπτο Ο πυροβολισμός ήταν έξω απ’ το εορταστικό πρόγραμμα, γι’ αυτό οι επίσημοι το ’βαλαν στα πόδια.

Προς Καραίικα Στους εργένηδες τις ημέρες των μεγάλων εορτών θα πρέπει να απαγορεύουν τις εξόδους. Πώς; Δεν ξέρω. Οι αρμόδιοι να βρουν έναν τρόπο. Έρχονται στην παρέα σου και με το θλιμμένο βλέμμα τους, σε δυσκολεύουν – τους λυπάσαι. Τους εργένηδες, τις ημέρες αυτές, πρέπει να τους περιορίζουν στα σπίτια τους. Έρχονται και σου παίρνουν τη λίγη χαρά.

9-4-77

Ο Κουφοντίνας και οι άλλοι... Με το ζόρι το τύπωσε ο Λιβάνης; Σιγά μη φταίει ο Κουφοντίνας που τυπώθηκε σε δέκα μόνο χιλιάδες αντίτυπα το βιβλίο του από τις εκδόσεις του Αντώνη Λιβάνη. Κι ώρες είναι να μας πουν πως φταίω εγώ που ο Λιβάνης εν μέσω Δικτατορίας, μου έκλεψε και χρησιμοποιούσε το αντιστασιακό κατοχυρωμένο στο Υπουργείο Εμπορείου εκδοτικό σήμα μου «Νέα Σύνορα». Εμείς τι φταίμε γι’ αυτό που είναι ή που δεν είναι ο Κουφοντίνας, και γι’ αυτό που είναι ή που δεν είναι ο Αντώνης Λιβάνης; Αλλά ας δούμε τι γράφει η Άννα Παναγιωταρέα στην έκτη σελίδα του «Ελεύθερου Τύπου», την Παρασκευή 7 Μαρτίου 2014.

Πρώτα ο Πολίτης Όταν λέμε ισόβια… Αυτό που διαφημίζεται σε όλα τα δελτία ειδήσεων ως «βιβλίο» Κουφοντίνα δεν είναι βιβλίο. Είναι το εγχείρημα ενός κατά συρροήν δολοφόνου να καλύψει τα φρικτά εγκλήματά του κάτω από την απόλυτη στρέβλωση της έννοιας της αντίστασης. Αποτελεί, ακόμη, μία επιχείρηση Κουφοντίνα για τη στρατολόγηση νέων ανθρώπων στην τρομοκρατία, καθώς ντύνει τις αποτρόπαιες πράξεις του με ένα είδος «ηρωισμού», αν ήταν ηρωισμός ότι δολοφονούσε πισώπλατα, ώστε να εξασφαλίζει τη δημοσιοποίηση των παραληρηματικών μανιφέστων του, στα ΜΜΕ, γραμμένα με το αίμα των θυμάτων του… Αλλά γιατί έχει το θράσος ο Κουφοντίνας να εμφανίζεται με ένα βιβλίο για τη «17 Νοέμβρη», την τρομοκρατική οργάνωση η οποία δολοφόνησε δεκάδες ανθρώπους, για να αποδεικνύει την ισχύ της έναντι της έννομης τάξης; Γιατί επιχειρεί την «κάθαρση» των πράξεών του, ενώ το αίμα είναι ακόμη νωπό στην άσφαλτο, στα πεζοδρόμια και τα σκαλιά των κτιρίων της Αθήνας, όπου έβρισκε αμέριμνα τα θύματά του και τα δολοφονούσε πισώπλατα; Είναι γιατί ενώ αυτός πολέμησε τη Δημοκρατία με το σαρανταπεντάρι του, απολαμβάνει όλα τα δικαιώματά του τα οποία απορρέουν από αυτήν και το κράτος Δικαίου.

Κι είναι ο Κουφοντίνας από εκείνες τις ειδεχθείς περιπτώσεις, τις ελάχιστες, που τα αποτρόπαια εγκλήματά του θα έπρεπε να συναντούν την απόλυτη περιφρόνηση της κοινωνίας και όχι να γίνονται βιβλίο. Για ένα πράμα μέμφομαι τον εκδοτικό οίκο που έφερε στη δημοσιότητα την υπερηφάνεια του δολοφόνου: Δεν είναι δίκαιο να εκδίδεται το βιβλίο του Κουφοντίνα όταν δεν μπορούν να του απαντήσουν ο Μπακογιάννης, ο Αξαρλιάν, ο Βρανόπουλος, ο Αθανασιάδης, ο Αγγελόπουλος, ο Περατικός, ο Μάτης, ο Μομφεράτος… τόσα θύματα, τόσος πόνος, τόση αγωνία, τόση ζημία στην Ελλάδα για τόσα πολλά χρόνια… Όχι, δεν πρόκειται να διαβάσω την ωραιοποίηση των εγκλημάτων ενός συνειδητού εγκληματία που γράφει για να αποδείξει ότι δεν μετάνιωσε για ότι έκανε. Ακόμη και για τη ζωή που αφαίρεσε από τον άτυχο Αξαρλιάν δεν είχε το θάρρος να αναλάβει την πράξη του. Γι’ αυτόν έφταιγε η Αστυνομία που μπλόκαρε το δρόμο. Αλλά με τον Κουφοντίνα κανείς Έλληνας, σαν αναγνώστης, δεν πρέπει να ανοίξει διάλογο. Οι πράξεις του είναι εκείνες που αποδεικνύουν το ποιόν του, αποκαλύπτουν την ψυχοσύνθεσή του, τη διαστροφή κάθε ηθικής έννοιας και αξίας, το πάθος του για άσκηση της εξουσίας, μέσα από τις δολοφονίες. Για τον Κουφοντίνα η ζωή δεν είναι πολύτιμο και μονάκριβο αγαθό αλλά υλικό προς κατανάλωση. Σε έναν τέτοιο εγκληματία – σε τι άραγε διέφεραν οι ναζί που δολοφονούσαν Εβραίους; – δεν δίνεις «βήμα» νομιμοποίησης των εγκλημάτων του. Ο Κουφοντίνας πρέπει να εκτίσει την ποινή του ως την ύστατη στιγμή της ζωής του. Είναι η περίπτωση για την οποία ισχύει αυτό που είπε ο Κ. Καραμανλής: «Όταν λέμε ισόβια εννοούμε ισόβια». Είναι το ελάχιστο που μπορεί να κάνει η κοινωνία για να προστατευθεί από επίδοξους Κουφοντίνες… #### ΟΧΙ ΑΛΛΑ ΛΟΓΙΑ… «Όταν λέμε ισόβια εννοούμε ισόβια». Είναι το ελάχιστο που μπορεί να κάνει η κοινωνία για να προστατευθεί από επίδοξους Κουφοντίνες… Με τους Λιβάνηδες δεν μας λέει όμως τι πρέπει να κάνουμε, μια και δεν πρέπει να μας διαφύγει, πως ο Αντώνης Λιβάνης δεν πλήρωνε μόνο σε ρευστό για να «διαφημιστεί». Έβρισκε ποικίλους τρόπους να αφήνει πολύ

ευχαριστημένους αυτούς που τον είχαν εξυπηρετήσει. Π.χ. η δημοσιογράφος Άννα Παναγιωταρέα, μετά τη συνέντευξη που ...πήρε από τον Αντώνη Λιβάνη και τη δημοσίευσή της στην εφημερίδα «Καθημερινή» (Κυριακή, 13 Νοεμβρίου 1994, σελ. 16), βρέθηκε ξαφνικά στην ΕΤ1 σε καλή θέση και καλή εκπομπή!!! Έτσι είναι, οι εξυπηρετήσεις τους πάντα πληρώνονται, αδιάφορο αν δεν είναι πάντα από την τσέπη τους. (Βλέπε: «Εγώ, τα Νέα Σύνορα, οι σφετεριστές του κατοχυρωμένου εκδοτικού τίτλου μου και οι …πλατωνικές οχλήσεις μου!..» Τόμος α΄) Η Άννα Παναγιωταρέα λοιπόν, υποχρεωμένη για την καλή θέση και καλή εκπομπή, προσπαθεί να «αποτρέψει» τον Αντώνη Λιβάνη από το φοβερό ολίσθημα. Σήμερα σαν συνυπεύθυνη αν όχι πρώτη υπεύθυνη μετά τον Κουφοντίνα που έγραψε το βιβλίο και τον Αντώνη Λιβάνη που το τύπωσε και το πρακτόρευσε, μας βεβαιώνει πως ενώ δεν διάβασε το βιβλίο βλέπει τον κατακλυσμό να φτάνει! Ψεύδεται βέβαια μια και φαίνεται ολοκάθαρα το αντίθετο απ’ το κείμενό της που δημοσίευσε στον «Ελεύθερο Τύπο». Και βέβαια το διάβασε, φαίνεται καθαρά και από τις παροτρύνσεις της προς εμάς, τους αναγνώστες της!.. Φίλοι μου, Το κακό έγινε και συνεχίστηκε με την έναρξη πώλησης του βιβλίου του Κουφοντίνα κι από τη δημοσίευση κακών κριτικών απόψεων των εφημερίδων και των ΜME. Τόσοι εχθροί τους κυκλοφορούν δίπλα τους κι αυτοί αγρόν ηγοράζουν. Ξεχνά ο Αντώνης Λιβάνης τη φωτιά που του βάλανε και την ανατίναξη του παλιού βιβλιοπωλείου του. Ξεχνά το φόβο συν το κλάμα της κόρης του και του γιου του. Εμείς θεατές και τότε και τώρα, που «χτυπούν» αλύπητα το κεφάλι τους στον τοίχο. Είναι τόσο φιλοχρήματοι! Δεν βλέπουν μπροστά τους, τον ανώμαλο κατήφορο που έχουν πάρει! Φαίνεται πως οι εισπράξεις τους από πώληση βιβλίων ευκαιρίας τους τύφλωσαν τελείως!.. Θυμηθείτε και τους «Σατανικούς στοίχους» του Σαλμάν Ρουσντί… Κι άλλα, κι άλλα… Αυτό που με σταμάτησε ήταν η «εξυπνάδα» του Κ. Καραμανλή: Όταν λέμε ισόβια, εννοούμε ισόβια!!! Πού τον θυμήθηκε η κ. Άννα Παναγιωταρέα; Ο Αντώνης Λιβάνης ήταν, μας λέει η «Βικιπαίδεια», η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια, πολιτικοποιημένος κεντροαριστερά! Τώρα, μετά τον Σαλμάν Ρουσντί και τον Δημήτρη Κουφοντίνα, μπορεί να μας πει σα πού βόσκει η πολιτική του δραστηριότητα; Ακόμα, μας βεβαιώνει πως οι Γερμανοί κατακτητές τον καταδίκασαν σε θάνατο και πως λόγω ισχυρών συγγενών του και φίλων του γλίτωσε το απόσπασμα. Θυμάμαι πως σε προηγούμενο δημοσίευμά μου (τεύχος 112, 2011), ρωτούσα, τι σχέση

είχαν αυτοί οι συγγενείς του και οι φίλοι του με τους Γερμανούς κατακτητές, ούτως ώστε να έχουν τη δυνατότητα να παίρνουν μέσα από τα χέρια τους έλληνες αγωνιστές, αλλά δεν πήρα απάντηση!..

Οι πασίγνωστοι απατεώνες: Από το 1963 λοιπόν, συζώ με τον τίτλο «Νέα Σύνορα», κι έρχονται στα μέσα του 1972, ο Αντώνης Λιβάνης, ο Γιάννης Χαραλαμπόπουλος, ο Γιάννης Καψής και η αδερφή του, όταν το περιοδικό μου ήταν πασίγνωστο, γιατί ήταν καθαρά ένα αντιστασιακό έντυπο (γι’ αυτό άλλωστε κυκλοφόρησε το 1969, για ν’ αντισταθεί εναντίον του τύραννου, εναντίον οποιουδήποτε τύραννου) και ενώ είχε κατατεθεί στο Υπουργείο Εμπορίου ο τίτλος («Νέα Σύνορα») στο όνομά μου, στήνουν οι ...αντιστασιακοί μας, οι ...τίμιοι αυτοί παλιάνθρωποι, Εταιρία Περιορισμένης Ευθύνης, η οποία θα έκανε εκδόσεις βιβλίων με εκδοτικό σήμα «Νέα Σύνορα»!!! Περιορισμένης Ευθύνης λοιπόν, ναι, πάντα με περιορισμένη ευθύνη, για να ξεγλιστρούν εύκολα οι απατεώνες. Γράφουν δηλαδή στα παλιά τους τα παπούτσια τα δικαιώματά μου, τους αγώνες μου, τα έξοδα και τους κόπους μου τόσων χρόνων, και βεβαίως τους επωφελούνται σιωπηρά, βάζοντας σαν τίτλο στην επιχείρησή τους, το γνωστότατο πλέον σήμα μου «Νέα Σύνορα». Αλλά έχω αναφερθεί αναλυτικότατα στην υπεξαίρεση από τους πάρα πάνω ...κυρίους της αντιστασιακής μου δράσης και του τίτλου «Νέα Σύνορα», με δύο τόμους που εξέδωσα το 1999 και το 2000, ο πρώτος τόμος με 948 σελίδες και ο δεύτερος με 960 σελίδες, χωρίς ποτέ να ζητήσω κανένα αντάλλαγμα, από την αποκατασταθείσα δημοκρατία στον τόπο μας, όπως κάνανε αυτοί και άλλοι. Έκανα το χρέος μου και μετά κάθισα στην άκρη σαν τίμιος και σοβαρός άνθρωπος, που τον αγώνα τον κάνει όχι για να ωφεληθεί ο ίδιος, αλλά ο τόπος. Μα ως εδώ και μη παρέκει, όχι νηστικός κι από πάνω δαρμένος... Να σημειωθεί πως στο περιοδικό μου, εκτός από το πρώτο τεύχος, δεν καταχωρούσα ποτέ δημοσιευμένα κείμενα. Σπάνια γινόταν εξαίρεση κι αυτό αν υπήρχε ειδικός λόγος, όπως όταν θέλαμε να δείξουμε τον τρόπο γραφής κάποιου ή να σώσουμε κάποιο σπάνιο κείμενο. Παράδειγμα το πρώτο αναρχικό κείμενο που ανακάλυψε ο Νίκος Δανδής και αναδημοσιεύτηκε στο 34ο τεύχος μας και μερικά άλλα αλλού. Αλλά ας μη σπαζοκεφαλιάζουμε: Ο καλός, ο τίμιος άνθρωπος, σιγά σιγά δημιουργείται κι αν γίνει κάποτε κάτι το οφείλει στο μόχθο του και στην ικανότητά του. Ο απατεώνας, ο καιροσκόπος, τεμπελιάζει και παραμονεύει να βρει ευκαιρία να την αρπάξει, να την εκμεταλλευτεί και αν γίνει κάποτε κάτι, το χρωστά αποκλειστικά στον κόπο, στον αγώνα και στον κάματο του άλλου που αδίκησε. Τέτοιος είναι κι ο Αντώνης Λιβάνης, η γυναίκα του, τα παιδιά του και η κολεγιά του: ο Γιάννης

Καψής, η αδερφή του, ο Γιάννης Χαραλαμπόπουλος και o Άγγελος Καντινέλης ή Καραγεωργίου ή παππούς ή αγαπησιάρης!.. ####

Γυρίσαμε όλη την Ελλάδα και κρεμάσαμε πινακίδες για να …ωφελούνται οι Λιβανολιβάνιδες

ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΣΚΙΑΓΡΑΦΗΣΗΣ H συνέχεια του ιστορήματός μας από το προηγούμενο τεύχος μας: No 121 Πεζοί από τον Κίσσαβο για Πάσχα στο Πήλιο Αλλά ας αφήσουμε για λίγο τους Λιβάνηδες, τους Καψήδες, τους Χαραλαμπόπουλους και τους συγγενείς τους, μια που λέει ο Μιχάλης Βουδούρης, πως: Ο περί της (όχι και τόσον σπουδαίας «φιλολογικής» – «πνευματικής») υποθέσεως Α. Λιβάνη, μια και άδικα χιλιάδες σελίδες «χαραμίστηκαν», και ας γυρίσουμε για λίγο στο 1956, τότε που ακόμα εργαζόμουνα στον ΟΤΕ, στον Σταθμό Α/Τ Όσσας, ώρες και μέρες που μου έμειναν χαραγμένες στη μνήμη μου ανεξίτηλα. Ήμουνα μόνος στο Σταθμό. Με πήραν συνάδελφοι από την Αθήνα και μου είπαν πως τους τηλεφώνησε η αδερφή μου και τους παρακάλεσε να

μου πούνε, πως φεύγει με την οικογένειά της την άλλη μέρα το μεσημέρι για Αμερική και αν μπορούσα να πάρω άδεια ας πήγαινα να τους αποχαιρετήσω, γιατί ποιός ήξερε αν ξανανταμώναμε. Κόντευα να σκάσω. Περίπτωση να πάρω άδεια από την υπηρεσία μου για να αποχαιρετήσω την αδερφή μου, το γαμπρό μου και την κορούλα τους που λίγους μήνες πριν βάφτισα, δεν υπήρχε. Αυτούς τους γλυκανάλατους αποχαιρετισμούς και όσα «συγκινητικά», πως μπορούσε να μην ξανανταμώναμε με την αδερφή μου, δεν τους καταλάβαιναν τα υπέρ βραχέα κύματα που ’χαμε στην επιτήρησή μας. Τηλεφωνική επικοινωνία με τον έξω κόσμο δεν είχε ο Σταθμός μας, παρά μόνο από την υπηρεσιακή γραμμή. Μόνο μέσω τρίτου ατόμου μπορούσα να έρθω σε τηλεφωνική επικοινωνία με το σπίτι μου κι αυτή ήταν μέσω κάποιας γειτόνισσας ή μέσω των συναδέλφων που υπηρετούσαν στον Α/Τ Αθηνών. Κάλεσα από την υπηρεσιακή γραμμή τον Α/Τ Πηλίου και τους ζήτησα να επικοινωνήσουν με το Συκούρι. Αυτοί είχαν αυτόματο τηλέφωνο, αλλά πάλι θα επικοινωνούσαν μέσω τηλεφωνητριών (γιατί ακόμα δεν υπήρχε η αυτόματη τηλεφωνία) και να ειδοποιηθεί ο συνάδερφός μας Χαράλαμπος Παπαγεωργίου να ξεκινήσει αμέσως για το Σταθμό, γιατί υπήρχε μεγάλη ανάγκη. Μετά λίγο με πήραν από το Πήλιο και μου είπαν πως τον βρήκαν και πως πρέπει εκείνη τη στιγμή που μιλούσαμε να είχε ξεκινήσει για πάνω. Τους ρώτησα αν του είπανε, πως το ταξί που θα ανέβαινε μέχρι τη Σπηλιά (δεκατρία χιλιόμετρα απόσταση), θα το πλήρωνα εγώ, αλλά και πως θα έπρεπε να μη γυρίσει το ταξί πίσω στο Συκούρι, παρά να με περιμένει να με κατεβάσει από τη Σπηλιά στη Λάρισα (τριανταπέντε χιλιόμετρα), γιατί δεν υπάρχει άλλος τρόπος μετακίνησής μου. Λεωφορείο από Συκούρι για Λάρισα, είχε μια φορά την ημέρα, το πρωί. Ακόμα πως μπορούσε να πάρει έναν κάτοικο της Σπηλιάς ως συνοδό, μια που ήταν χειμώνας και το χιόνι έξω σε μερικές μεριές έφτανε τα δύο και φορές τα τρία μέτρα. Ο συνοδός θα τον πήγαινε από τις κορυφογραμμές που επειδή τις πιάνει ο καιρός δεν κρατάνε πολύ χιόνι, και πως και το συνοδό θα τον πλήρωνα εγώ. Και μου είπαν: Ναι… Μόλις άφησα στη θέση του το τηλέφωνο, κάθισα και λογάριασα: Θέλει τρία τέταρτα το ταξί, πες μια ώρα να πάει στη Σπηλιά. Θέλει ο Παπαγεωργίου που περπατούσε σα χελώνα, για να ανεβεί στο Σταθμό τρεις ώρες, σύνολο τέσσερις ώρες. Αν έφευγα εγώ αμέσως, θα μπορούσα σε μια ώρα να είμαι στη Σπηλιά και το ταξί άντε να έκανε μία και μισή ώρα μέχρι το σιδηροδρομικό Σταθμό της Λάρισας, είχαμε λοιπόν σύνολο πεντέμισι ώρες! Η ώρα ήταν τρεις μεσημέρι και πεντέμισι πες έξη ώρες, φτάναμε στις εννιά η ώρα στο σιδηροδρομικό Σταθμό. Είχα μπόλικο χρόνο, το τραίνο της Θεσσαλονίκης πέρναγε από Λάρισα για Αθήνα στις έντεκα παρά τέταρτο, είχα τουλάχιστον μιάμιση ώρα περιθώριο. Αλλά με τέτοια ταραχή, πώς θενά περνούσανε οι πέντε ώρες μέχρι να φανεί ο

Παπαγεωργίου; Τηλεόραση τότε δεν υπήρχε, το ραδιόφωνο το είχαμε βαρεθεί, τί να κάνω; Να μαγειρέψω... Είχα σπανάκι που το είχε αγοράσει ο φύλακας από το Συκούρι, κάθε Παρασκευή είχε παζάρι. Το έπλυνα με σχολαστικότητα, και τό 'βαλα να βράσει. Καθάρισα με την ίδια σχολαστικότητα όσο έπρεπε ρύζι και μόλις είχε μαραθεί αρκετά το σπανάκι έριξα και το ρύζι. Ακολούθησε το αλάτι, το λάδι. Όταν τελείωσε το φαγητό μοσχομύριζε, αλλά εγώ δεν είχα όρεξη να βάλω μπουκιά στο στόμα μου. Είχε περάσει μόνο μιάμιση ώρα. Παρ' όλα αυτά, έβγαινα κάθε τόσο και κοίταγα την χιονισμένη ερημιά, μήπως και φανεί ο Παπαγεωργίου! Είχαμε ακόμα τρεισήμισι ώρες! Πώς να τις περάσω... Να ξαναμαγειρέψω!.. Καθάρισα κολοκυθάκια και μελιτζάνες, τα 'ριξα σε άλλη κατσαρόλα και τ’ άφησα να βράσουν. Όταν τρυπιόνταν καθάρισα πατάτες και τις έριξα κι αυτές μέσα. Έβαλα το αλάτι, το λάδι, έβαλα και δύο κύβους κνορρ, κι έτσι έφαγα άλλη μιάμιση ώρα. Τώρα σκεφτόμουνα, πως αν ο Παπαγεωργίου με το συνοδό, ερχόντουσαν από το Καταφύγιο, θα πρέπει να είναι κάπου εκεί κοντά. Αν ερχόντουσαν απ' την άλλη μεριά, απ' τον Κάναλο, θα πρέπει αυτή τη στιγμή οπωσδήποτε να ανηφορίζουνε την απότομη ανεβασιά, την κορυφή της Όσσας, τον Κίσσαβο. Ήρθαν επί τέλους ο συνάδερφός μου με τον συνοδό ένα σαραντάρι μέσω Καταφυγίου και βιάστηκα να πάρω το παλτό μου και ένα σακίδιο χειρός. Γύρισα και ρώτησα το συνοδό αν ήταν γρήγορος στο περπάτημα και πήρα για απάντηση ένα ειρωνικό μειδίαμα. Όλα λοιπόν πήγαιναν καλά. Άνοιξα την εξώπορτα και ρίχτηκα στην κατηφόρα προς το Καταφύγιο. Από πίσω ο συνοδός να παίρνει την μία τούμπα μετά την άλλη. Περίμενα να με φτάσει και πάλι βουρ στην κατηφόρα. Την τελευταία φορά μου είπε: – Φύγε κύριε Δημήτρη, αφού βιάζεσαι τόσο…

– Να σε πληρώσω και να φύγω…

– Φύγε, φύγε. Με πληρώνεις όταν γυρίσεις. Δεν θα χαθούμε… Έφτασα γρήγορα και καλά στο ταξί που με περίμενε στη γέφυρα, έξω και μετά το χωριό και φτάσαμε γρήγορα και χωρίς άλλο πρόβλημα στο σταθμό του τραίνου στη Λάρισα. Το ίδιο γρήγορα και καλά, έφτασα στο σπίτι μου στο Καλαμάκι, στους δικούς μου, με τους οποίους την επομένη δίναμε το αποχαιρετιστήριο φιλί δακρυσμένοι στο αεροδρόμιο του Ελληνικού… Η διάκριση που έκανα παραπάνω μεταξύ Κάναλου και Καταφυγίου, ήταν υπαρκτή κι ήθελε μεγάλη – μα μεγάλη προσοχή, γιατί στις σάρες πάγωνε εντελώς το χιόνι και μπορούσες να γλιστρήσεις και να φύγεις στο φοβερό βάθος τους, με τα τεράστια κοφτερά βράχια. Θα σκοτωνόσουν οπωσδήποτε. Αυτό κινδύνεψε να πάθει λίγο αργότερα, ένας νέος συνάδερφος, ο Γιάννης Καραμήτρος. Είχαμε ξεκινήσει τρία άτομα για το

Σταθμό από τη Σπηλιά. Ο Καραμήτρος, ο Γρηγόρης ή Λάκης Ζήκας, ένας φίλος μας του οποίου έγραφα τότε την ενδιαφέρουσα ιστορία της οικογένειάς του, τίτλος της: «Ο μαγκουφίας». Επειδή λοιπόν από το Καταφύγιο είχε πιάσει πολύ χιόνι, αποφασίσαμε να πάμε από τον Κάναλο. Τους είπα να ανεβούμε κατακόρυφα τον Κίσσαβο και μετά κατηφορίζαμε για τον Σταθμό. Ο Σταθμός από την κορυφή είχε διαφορά υψομέτρου περί τα ογδόντα μέτρα, θα απέχαμε δε περί τα πεντακόσια μέτρα κατηφόρα, αν πηγαίναμε προς το Σταθμό. Αυτοί, νέοι κι οι δυο, ξεροκέφαλοι, όταν φτάσαμε στο ύψος του Σταθμού 1850 υψόμετρο, μου λένε: –Γιατί να μας φάει η ανηφόρα και να πάμε μέχρι την κορυφή, ας περάσουμε πλάγια και θα βγούμε όπως και τα Καλοκαίρια, ακριβώς στο Σταθμό. Επέμενα αλλά δεν με άκουσαν. Τους είπα πως: –Σε κάμποσο περπάτημα ευθεία όπως πηγαίνουμε, θα συναντήσουμε μια σάρα πενήντα περίπου μέτρα φάρδος, που κάτω της χάσκει μεγάλο βάραθρο. Το χιόνι πάγος σκέτος δεν πατιέται, γιατί η κλήση του εδάφους είναι σχεδόν κατακόρυφη και γλιστράει του διαβόλου. Είναι αδύνατο χωρίς δέσιμο με σχοινιά και παπούτσια με καρφιά να το περάσεις. Τσάμπα θα πάμε τόσο «δρόμο», γιατί θα αναγκαστούμε να γυρίσουμε πίσω. Δεν με άκουσαν. Τους ακολούθησα, τι να κάνω… Πρώτος που βιαστικά άφησε την ανηφόρα ο Γιάννης Καραμήτρος και τον ακολούθησε ο φίλος μας Λάκης Ζήκας και φυσικά κι εγώ. Στρίψαμε δεξιά κι αρχίσαμε να διασχίζουμε οριζόντια την πλαγιά του Κισσάβου, σε μεγάλο ύψος όπως σας είπα. Μετά μισή ώρα φτάσαμε στη σάρα που μόνο η θέα της σ' έκανε να ανατριχιάζεις, βλέποντας το βάραθρο που έχασκε κάτω της. Το χιόνι όπως τους το είχα πει, πέτρα, γρανίτης, ούτε με κασμά (που λέει ο λόγος) δεν του άνοιγες τρύπα. Παρ' όλα αυτά ο Καραμήτρος, αψηφώντας ανόητα κάθε κίνδυνο και παίρνοντας κάποιες στοιχειώδης προφυλάξεις, όπως σκύβοντας για να μετριάσει το ύψος του σώματός του κι έχοντας έτοιμα και τα χέρια του ν' αρπαχτεί από όπου έβρισκε σε περίπτωση κινδύνου, αποπειράθηκε να περάσει την παγωμένη σάρα.

(Στη φωτογραφία ο Κίσσαβος. Δεξιά πάνω από το δάσος, είναι το Καταφύγιο. Στην αμβλεία γωνία ο Α/Τ Όσσας. Στην κορυφή ο Προφήτης Ηλίας. Αριστερά στην αμβλεία γωνία ο Κάναλος. Εμπρός το χωριό Σπηλιά.) Με το πρώτο βήμα του όμως πάνω στον πάγο, γλίστρησε κι έπεσε ανάσκελα κι άρχισε να κατηφορίζει το σώμα του μ’ αυξανόμενη ταχύτητα, συρόμενο με την πλάτη στην τελείως απότομη και παγωμένη κατηφόρα. Τα χέρια του ήταν ελεύθερα και τον βλέπαμε να κάνει απελπισμένες προσπάθειες να πιαστεί από κάπου, αλλά από πού; Αυτό που τον έσωσε ήταν ένα σακ-βουαγιάζ που είχε περασμένο στην πλάτη του, όπως φοράμε τα σακίδια και που ήταν φίσκα με πέντε καρβέλια ψωμί. Όπως λοιπόν γλιστρούσε με αυξανόμενη ταχύτητα στην τρομερή κατηφόρα, ο σάκος βρήκε και σκάλωσε γερά σε μια γατσουνιά, που επειδή ήταν πολύ μεγάλη δεν την είχε σκεπάσει τελείως το χιόνι, ίσα ίσα που ξεχώριζες ένα μαυράκι στην κορυφή της, αλλά όταν έπεσε με τόση φόρα επάνω της ο Καραμήτρος, μ’ όλο το βάρος του, δύο μέτρα παιδί ήταν (υπήρχε και το βάρος του ψωμιού), «έσπασε» το εύθραυστο λεπτότατο πάγο σ' εκείνο το σημείο και συγκρατήθηκε από τη γατσουνιά. Ήταν περίπου πενήντα μέτρα κάτω από το σημείο που βρισκόμουνα εγώ με τον Ζήκα. Λέω στον Ζήκα: –Κάτσε εδώ. Θα γυρίσω πίσω. Θα ανεβώ στην κορυφή και θα πάω στο Σταθμό να φέρω σχοινιά. Στον Καραμήτρο φώναξα να μην αποπειραθεί να φύγει από τη θέση του. Θα ερχόμουνα από την άλλη μεριά και θα του έριχνα σχοινί. Θα δενότανε και θα πέρναγε. Ακόμα και να γλίστραγε, εμείς θα τον τραβούσαμε. Πάνω στον πάγο δεν θα έφερνε το σώμα του μεγάλη αντίσταση, θα γλίστραγε αλλά αυτή τη φορά προς τα πάνω και δεξιά. Θα έφερνα για βοήθεια και τον συνάδερφο που ήταν στο Σταθμό. Στα παιδιά όμως άλλα λες κι άλλα κάνουν. Εκείνη την πολύ κακιά ώρα, μπροστά στην παγωμένη σάρα που δεν χωράτευε, βλέπω τον φίλο μας τον Ζήκα να αφήνει το ασφαλές πόστο του, να μπαίνει στη σάρα και να κατηφορίζει τρέχοντας προς τη θέση του Καραμήτρου. Αυτός που άκουσε το θόρυβο γύρισε και τον άρπαξε μόλις έφτασε κοντά του. Νομίζω πως καταλαβαίνεται τον τρόμο μου και τί επίθετα άκουσε απ' το στόμα μου ο Ζήκας. Κι είχα δίκιο, τί είδος αλτρουισμός ήταν αυτός; Τέλος απ' τη θέση που ήταν ο Λάκης Ζήκας, άρχισε μετά λίγο μια έξυπνη προσπάθεια. Με το προσκοπικό μαχαίρι μου, που με τη θήκη του το είχε περάσει στη ζώνη του όταν φεύγαμε από την Σπηλιά, άρχισε ν’ ανοίγει λακκάκια όσο ένα πέλμα ανθρώπου, όσο ενός παπουτσιού, και άρχισαν σιγά–σιγά να βγαίνουν προς τη μεριά του Σταθμού. Ήταν δέκα δεκαπέντε μέτρα και κάνανε μια ώρα – παραπάνω, να σκάψουνε τον πάγο και να περάσουν! Όταν βγήκαν στο μαλακό χιόνι, οι παλάμες του

Ζήκα απ' τη μεγάλη προσπάθεια ήταν γεμάτες πληγές και αίματα. Ο Καραμήτρος είχε κάτσει κάτω κι έκλαιγε με σπασμούς. Έκλαιγε ακόμα όταν φτάσαμε στο Σταθμό, ακόμα για ώρα μέσα στο Σταθμό, να μην μπορούμε να τον συνεφέρουμε. Μας έλεγε: – Η μάνα μου ρε γαμώ το, η μάνα μου τί θα γινότανε… Αν θέλετε να μάθετε πώς πέρασα εγώ τη σάρα, σας λέω ότι αυτός ο ξεροκέφαλος ο Ζήκας, αυτό τ' Αρβανίτικο αγύριστο κεφάλι, μόλις βγήκε στην αντίπερα όχθη της σάρας και παρ' όλο που οι παλάμες του ήταν σε κακή κατάσταση, ανέβηκε στο ύψος το δικό μου, κι άρχισε να σκάβει τον πάγο προς το μέρος μου, που εδώ δεν ήταν ευτυχώς τόσος σκληρός και να φτιάχνει πατήματα. Πέρασα, χωρίς να πω πως δεν κολακεύτηκα από την προθυμία του, αλλά επιμένω πως οι ποιο μικροί, τουλάχιστον σε τόσο σοβαρά θέματα, πρέπει ν' ακούνε πάντα τους ποιο μεγάλους. Ο Λάκης Ζήκας ήταν χρόνια γειτονόπουλό μου. Ζούσε με τους γονείς του και με τον αδερφό του, στ' άλλο στενό από μας. Εμείς μέναμε τότε Τρίτωνος 140 στο Έδεμ κι αυτός σ' ένα μικρό δρόμο δεκαπέντε μέτρα μπροστά από μας. Τον περνούσα οκτώ χρόνια νομίζω. Όταν όμως μετακομίσαμε και πήγαμε στο Καλαμάκι, χαθήκαμε για καιρό. Όταν τον ξανασυνάντησα κάναμε τακτικά παρέα γιατί και με την μετακόμιση, το σπίτι μου ήταν τρακόσια, λιγότερο, μέτρα μακριά. Έμαθα πως έχασε τη μητέρα του και τον αδερφό του και ζούσαν τότε μόνοι με τον πατέρα του. Δούλευε στο Κarlton, ένα πολυτελές ξενοδοχείο στο Παλαιό Φάληρο κι επειδή το Χειμώνα δεν είχαν δουλειές έπαιρνε αναγκαστική άδεια μέχρι να ξανάρθουν η Άνοιξη και οι πελάτες. Το Χειμώνα του '59 μου έστειλε επιστολή και με ρωτούσε αν μπορούσε να έρθει να μείνει λίγο καιρό μαζί μου. Ήρθε κι έμεινε μέχρι το Πάσχα! Σκι στα χιόνια, κυνήγι λαγού, πέρδικας, αγριογούρουνων αν ήθελες. Τις ημέρες που είχα ελεύθερες, πηγαίναμε «εκδρομές» στη Λάρισα, στον Τύρναβο, στο Βόλο, στη Θεσσαλονίκη, στην Ελασσόνα, πού να τα θυμάμαι όλα. Με τον Χαράλαμπο Παπαγεωργίου και τον Γιάννη Καραμήτρο, είχε άριστες σχέσεις, με τον Τσιμπουρλά οι σχέσεις τους ήτανε καλύτερες από μέτριες και κανένας δεν ενοχλήθηκε από την παρουσία του, ίσα ίσα που μας έκανε παρέα. Ένα διάστημα, ίσως μήνα, ήρθαν και η αδερφή του Καραμήτρου με την αρραβωνιαστικιά του. Περνούσαμε ωραία, όσο ωραία μπορούσες να περνάς στα 1950 μέτρα πάνω στο χιονισμένο βουνό, φτάνει να μην ήταν απάνω στο Σταθμό, ο εκνευριστικός Τσιμπουρλάς, αν κι αυτός είχε τις καλές στιγμές του, που δεν ήταν λίγες. Στον Σταθμό μας είχαμε τακτικά επισκέπτες. Όλο το Καλοκαίρι, μα και το Χειμώνα, αλλά στις 20 Ιουλίου, στη γιορτή του Προφήτη Ηλία, πλήθος. Τους φιλοξενούσαμε αν και μας το είχε η υπηρεσία μας απαγορεύσει, αλλά μας το ανταπέδιδαν κι αυτοί καλώντας μας σε

πανηγύρια του χωριού τους. Είχαμε πάει σε μερικά. Το βράδυ κοιμόμασταν στα σπίτια τους και δεν μας άφηναν να πληρώσουμε για τους ωραίους μεζέδες και τα αναψυκτικά που σερβίριζαν οι μαγαζάτορες, αλλά και τους λαϊκούς οργανοπαίκτες. Με τους νέους της Σπηλιάς πηγαίναμε στα πανηγύρια στα γύρω χωριά και επειδή αυτοί δεν είχαν λεφτά πληρώναμε εμείς τα έξοδα μια και αυτοί μας το ανταπόδιναν φιλοξενώντας μας στο σπίτι τους δωρεάν. Αυτό ήταν γνωστό και αποδεκτό κι από τα δύο μέρη. Το Καλοκαίρι του ’59 ήταν που συνάντησα στη Λάρισα τον παιδικό φίλο μου Σοφοκλή Προβατά. Υπηρετούσε τη θητεία του με το βαθμό του Ανθυπολοχαγού, σε μια στρατιωτική μονάδα στη Λάρισα. Μου ζήτησε να ανεβεί στην Όσσα να δει από κοντά τα μηχανήματά μας και τη ζωή που ζούσαμε σαν μοναχοί. Του είπα πως: απόψε είμαι καλεσμένος σε ένα πανηγύρι σε διπλανό χωριό από τη Σπηλιά, στην Ανατολή και χάρηκε που του είπα να ’ρθει κι αυτός. Του είπα ακόμα πως μετά το γλέντι θα φεύγαμε για το Σταθμό, θα περπατούσαμε περίπου τρεις ώρες. Απίθανο είναι έλεγε, απίθανο. Πολύ το χάρηκε! Φόρεσε πολιτικά και κινήσαμε με την NSU βέσπα μου για την Αγιά. Άφησα τη βέσπα μου σε μια περιφραγμένη αυλή ενός μαγαζάτορα φίλου μου και ανηφορήσαμε για την Ανατολή, ένα υπερυψωμένο χωριό (μια ώρα με τα πόδια) που είναι προς το μέρος της Σπηλιάς και του Σταθμού. Στην «Ανατολή» Θεσσαλίας Όταν φτάσαμε στην Ανατολή, όλα ήταν έτοιμα και οι Σπηλιώτες, καμιά δεκαριά παιδιά πάνω από είκοσι, το είχαν ρίξει στους μεζέδες, στις σαλάτες και στις μπύρες. Όταν μετά πολύ ώρα ήρθε ο λογαριασμός, ο Σοφοκλής που είχε γνωριστεί με τα παιδιά, τους φώναξε: –Παιδιά, παιδιά, όχι μόνο ένας, θα πληρώσουμε όλοι. Γερμανικό, γερμανικό…

Στη Λάρισα, στο Πάρκο Αλκαζάρ.

Στην Αγιά.

–Άστο, του είπα, αυτό είναι δική μου δουλειά… Όταν πέρασε η ώρα κι έφευγε ο κόσμος, ξεκινήσαμε κι εμείς όλοι για τη Σπηλιά και πριν φτάσουμε στο χωριό χωρίσαμε με τα άλλα παιδιά και ανηφορήσαμε για τον Κίσσαβο με τον Σοφοκλή, τον Ζήκα, τον Χρυσικό που είχε την επίβλεψη της καθαριότητας του Σταθμού και μ’ εμένα. Περνώντας δίπλα από ένα μποστάνι φίλου μας, κόψαμε δύο μεγάλα καρπούζια και συνεχίζοντας τον ποδαρόδρομο φτάσαμε στον Κάναλο. Αρχίσαμε ν’ ανεβαίνουμε την κάθετη ανηφόρα. Στα μέσα της ανηφόρας ο φίλος μου ο Σοφοκλής παραπάτησε σε μια πλάκα σχιστόλιθου που δεν ήταν στερεωμένη καλά και στραμπούλιξε το πόδι του. Τον βλέπαμε πως πονούσε. Με τόσο πόνο, πώς να περπατήσουμε τον υπόλοιπο δύσβατο βουνό; Κάναμε υπομονή και με αρκετές στάσεις πήγαμε στο Σταθμό. Ήταν πια δέκα το πρωί. Αφήσαμε έξω (για να κρυώσουν) τα δύο καρπούζια που κουβαλούσαμε. Κοιμηθήκαμε όλο το πρωί και το βράδυ στο Σταθμό. Το άλλο πρωί κατεβήκαμε στη Σπηλιά κι έφυγε ο Σοφοκλής για τη Λάρισα. Αυτά 55 χρόνια πριν από τότε μέχρι σήμερα… Όπως περνούν από τη σκέψη μου τα παραπάνω, μου έρχονται βροχή κι άλλες αναμνήσεις, κι άλλα περιστατικά. Θυμάμαι που με τον Αριστείδη Δοξαρά περάσαμε ολόκληρο βράδυ σε μαντρί τους, που το σκέπαζαν κυματοειδή λαμαρίνες. Να βρέχει όλο το βράδυ καταρρακτωδώς. Ευτυχώς είχαμε απόθεμα ξερά ξύλα και ανάψαμε γερή φωτιά. Κι άλλο. Στον Κίσσαβο ξενυχτούσαν τα γίδια τους δύο βοσκοί, ο ένας από την εδώ μεριά της χαράδρας και ο άλλος από την εκεί. Και οι δύο μεριές έβλεπαν το χωριό. Τους συνάντησα ανεβαίνοντας για το Σταθμό, μα μου έπιασε ο ένας τους (ο Στέργιος) την κουβέντα και φτάσαμε με το μπουρμπουρ, στα μεσάνυχτα, τα μάτια μου κλείσανε. Κι ο άλλος βοσκός να ρωτάει από απέναντι: – Ωωω, Στέργιο, έφυγε ο κύριος Δημήτρης;

– Όχι, να του απαντάει ο Στέργιος. Τον πήρε ο ύπνος. Κι άλλο. Στα μισά για τη Σπηλιά από Συκούρι ήταν ο Λάκης, ο αδερφός του Αριστείδη, με τα γίδια του αφεντικού του. Εγώ κατέβαινα από τη Σπηλιά με τη βέσπα μου για Συκούρι. Στάθηκα και μιλούσαμε όταν έπιασε γερή βροχή. Τρέξαμε και σκεπαστήκαμε με ένα πελώριο μουσαμά, που του είχε δώσει το αφεντικό του για κάποια τέτοια περίπτωση. Ένα βράδυ, το αφεντικό του με κάλεσε σε τραπέζι. Είχε δύο κόρες ανύπαντρες, εγώ ήμουνα νέος κι ελεύθερος… Κι άλλο. Μια άλλη μέρα (κατέβαινα για τη Σπηλιά από το Σταθμό) είχε πυκνή ομίχλη κι είχα χαθεί. Είχα χάσει τελείως τον προσανατολισμό μου. Τότε άκουσα κάποιον από αριστερά μου να κόβει ξύλα. Άρχισα να φωνάζω, μα ο κλεφτο-υλοτόμος χάθηκε γιατί απαγορευόταν η υλοτομία. Όταν όμως κατάλαβε απ’ τις φωνές μου ποιος ήμουν, ήρθε και μου έδειξε το δρόμο που είχα χάσει. Κι άλλο. Όταν είμαστε στο Συκούρι ερχόταν ο Λάκης που δούλευε σαν πιστικός εκεί και του κάναμε το τραπέζι. Φορές κοιμόταν σε περισσευούμενο κρεβάτι του σπιτιού που είχαμε νοικιάσει. Όταν κάποιος από τους συναδέρφους μας είχε ξεμείνει στη Σπηλιά, τον φιλοξενούσαν οι δικοί του σπίτι τους. Ούτε αδέρφια να είμαστε. Κι άλλο. Και εγώ και ο Καραμήτρος πηγαίναμε το Καλοκαίρι στην υπαίθρια στάνη του Δοξαρά (του πατέρα του Λάκη και του Αριστείδη), πίναμε το γάλα που μας δίνανε και μετά κοιμόμαστε στο ύπαιθρο, σε δικά τους ξεχωριστά στρωσίδια. Κι άλλο. Γυρίζαμε με τον συνάδελφο Χαράλαμπο Παπαγεωργίου από μπάνιο στη θάλασσα της Καρίτσας. Κατεβήκαμε με τα πόδια από το Σταθμό και γυρίσαμε πάλι με τα πόδια. Φτάσαμε ξημερώματα στο Σταθμό, γιατί ο συνάδερφος ήταν αργοκίνητο καράβι. Θυμάμαι που ένας λύκος έφυγε με θόρυβο, τρομαγμένος από μπροστά μας, και πως ο Μπάμπης ήπιε νερό από το Καταφύγιο και στο Σταθμό πήρε ασπιρίνες γιατί του πονούσε το στομάχι. Είχαμε κατεβεί κι άλλες φορές με τα πόδια στην Καρίτσα, κι άλλες τόσες πήγαμε από το Συκούρι με τη βέσπα μου. Κι άλλο.

Πολλές φορές ερχόντουσαν τα παιδιά από τη Σπηλιά στο Σταθμό, μεταφέροντας πετρέλαιο με τα ζώα τους. Μια μέρα ένας βιαστικός ρούφηξε απρόσεκτα το σωλήνα, για να μεταγγίσει από το κάνιστρο σε ένα από τα βαρέλια πετρέλαιο και κατάπιε μια γουλιά. Τον φέρανε πανικόβλητοι οι χωριανοί του μέσα, μα σε μισή ώρα ο απρόσεκτος ήταν περδίκι. Εγώ ήμουνα στα νιάτα μου εθελοντής τραυματιοφορέας (Σαμαρίτης του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού) και του πρόσφερα τις πρώτες βοήθειες. Μα και σαν αρχηγός προσκόπων, πάρα πολλές φορές χρειάστηκε να βοηθήσω και βοήθησα συνανθρώπους μας. Κι άλλο.

Στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών της Αθήνας. Δεξιά εγώ. Στο Σταθμό του ΟΤΕ στην Όσσα, βάζαμε λαϊκή μουσική και χορεύαμε. Τέτοια πάρτι κάναμε και στα σπίτια τους. Στην ονομαστική τους γιορτή. Με καλούσαν όλοι τους ανεξαιρέτως. Πολλές φορές με τραβούσαν φορτικά να πάμε σπίτι τους για φαγητό. Κι άλλο. Στο Σπήλαιο με τον υποψήφιο κουμπάρο μου. Θα τον στεφάνωνα αλλά οι γονείς του μου είπαν πως εγώ κάποτε θα φύγω και θα χαθούμε, ας τον να τον παντρέψει κανένας χωριανός μας. Μέσα στη μεγάλη χαράδρα, αριστερά της Σπηλιάς, παίρναμε κρύο νερό. Είχε και ωραιότατους σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Κι άλλο. Είμαστε με όλους φίλοι, τους ανεβοκατεβάζαμε από το Συκούρι στο χωριό με τις βέσπες μας και φορές κοιμόντουσαν στο νοικιασμένο σπίτι μας στο Συκούρι.. Το αυτοκινητικό δυστύχημα που έγινε αργότερα στον Κώστα Παπουτσή και σε μένα, ατσάλωσε περισσότερο τη φιλία μας (βλέπε ηλεκτρονικό τεύχος 120, σελίδες 36 έως 43). ####

ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΣΚΛΗΘΡΟ ΑΝΤΙ ΣΤΟ ΠΗΛΙΟ Το Μεγάλο Σάββατο του 1959 είχαμε κανονίσει με τον φίλο μου Παναγιώτη Γιαννακόπουλο, που υπηρετούσε στο Σταθμό του ΟΤΕ Πηλίου, να πάμε με το Ζήκα να του κάνουμε παρέα που θα ήταν μόνος του πάνω υπηρεσία και να κάνουμε Πάσχα μαζί του. Είχε κάνει ετοιμασίες για τρεις μέρες για τρεις ανθρώπους. Του είπαμε επειδή είμαστε σκασμένοι για περπάτημα πως θα πηγαίναμε με τα πόδια στο Πήλιο. Πριν ξεκινήσουμε, ήταν μεσημέρι μόλις είχαμε φάει, μας κάλεσε στην υπηρεσιακή ο φίλος Γιαννακόπουλος και μου λέει: – Δημήτρη, δεν αφήνεις την πεζοπορία και να ’ρθείτε από τη Λάρισα με το λεωφορείο. Είναι πολύς ο δρόμος. Του απάντησα: – Δεν είμαστε μακριά. Όταν περάσουμε το Μαυροβούνι που απέχει από εδώ τέσσερις ώρες, πιάσαμε το Πήλιο. Κατά τις δέκα το βράδυ θα είμαστε εκεί.

– Όπως νομίζεται. Φύγαμε, περάσαμε το χωριό Ανατολή και το πρώτο εμπόδιο ήταν στην Αγιά. Δύο ώρες δρόμος από το Σταθμό. Μας σταμάτησε στο δρόμο ένας χωροφύλακας και μας ρώτησε από πού είμαστε και πού πάμε. Του είπα πως είμαστε από τον Σταθμό της Όσσας και πηγαίνουμε στο Σταθμό του Πηλίου.

– Με τα πόδια; – Με τα πόδια… Μας είδε με γενειάδες, εγώ θα είχα δυο μήνες να ξυριστώ και μας υποψιάστηκε. Τώρα θα μου πείτε αντάρτικο κι αντάρτες το '59 δεν υπήρχαν, αυτός όμως επέμενε και μας πήγε στο αστυνομικό τμήμα. Έδειξα την ταυτότητά μου, είπα πως είμαι από τον Σταθμό, γνωρίζαμε και μας γνώριζε και πολύς κόσμος στην Αγιά, μας άφησαν να φύγουμε. Φτάσαμε στον Αγιόκαμπο, στη θάλασσα και ρωτήσαμε ένα νέο άνθρωπο, που είχε μια καλύβα στην παραλία, πώς να πάμε παραλιακά πάντα, για τη Ζαγορά. Από εκεί ήταν εύκολο, θα ανεβαίναμε στα Χάνια και εκεί κοντά ήτανε ο Σταθμός.

– Πώς πάμε για Ζαγορά; – Με τα πόδια είναι μακριά βρε παιδιά, μας λέει. Έχει βλάβη η μηχανή της βάρκας μου, θα σας πέταγα μια στιγμή, μια ώρα δεν είναι...

– Δεν πειράζει, θα πάμε με τα πόδια.

– Προσέξτε, θα πάρετε το φαρδύ – το δασικό χωματόδρομο, κι όταν συναντήσετε μια διακλάδωση θα πάρετε τον αριστερό χωματόδρομο. Σ' όλες τις διακλαδώσεις που θα συναντήσετε στη συνέχεια, όλο αριστερά θα πηγαίνετε. Πάντα κοντά στη θάλασσα να κρατιέστε. Φύγαμε αλλά σε λίγο άρχισε να νυχτώνει. Δεν βλέπαμε τη μύτη μας. Είχαμε πάρει το φαρδύ δρόμο και κοιτούσαμε να δούμε τη διακλάδωση,

αλλά διακλάδωση δεν βλέπαμε. Ανεβαίναμε, ανεβαίναμε. Βλέπαμε τη θάλασσα κάτω σκοτεινή και δεν μπορούσαμε να προσδιορίσουμε πόσο μακριά ήταν. Πάντως είχαμε απομακρυνθεί, πόσο δεν ξέραμε. Θα ήταν έντεκα η ώρα το βράδυ κι εμείς ακόμα ανεβαίναμε. Σε μια στιγμή που γύρισα και κοίταξα πίσω, είδα δύο τρία σκυλιά ή αλεπούδες ή και λύκοι, να μας ακολουθούν σε ικανή απόσταση. Δεν είπα τίποτα στον Λάκη. Εκεί κοντά είδαμε ένα σπίτι. Πήγα και κτύπησα την πόρτα, φώναζα αλλά δεν απαντούσε κανείς. Προχωρήσαμε ακόμα, όταν άρχισε να βρέχει. Πιάσαμε την άκρη του δρόμου για να μας φυλάνε τα θεόρατα πεύκα που τα κλαδιά τους σκεπάζανε πολλές φορές μέχρι τη μέση το δασικό χωματόδρομο, όταν σε λίγο φτάσαμε σ' ένα μεγάλο άνοιγμα χωρίς δένδρα και που φαινόταν σαν όλος αυτός ο δρόμος που είχαμε ανεβεί, ότι είχε σαν προορισμό να μας οδηγήσει σ' αυτό το ξέφωτο. Σε μια στιγμή λέω στο Ζήκα.

– Να δεις Λάκη πως είμαστε πάνω στο Πήλιο. Τόσες ώρες δρόμος! Εκεί ήταν που άρχισε μια δυνατή μπόρα και δεν ξέραμε σα πού να κάνουμε. Είχε και τούφες τούφες ομίχλη που τις έπαιρνε κι έφευγαν ο άνεμος. Σε μια τέτοια στιγμή που ξεκαθάρισε από την ομίχλη, βλέπει ο Λάκης δεξιά μας μία καλύβα ξύλινη και δίπλα της κολλητά ένα παρατηρητήριο κτισμένο με πέτρες. Τώρα ήμουνα χίλια τα εκατό σίγουρος πως είμαστε στο Πήλιο και πως είχαμε πέσει στα παρατηρητήρια της Αεροπορίας, που υπάρχουν εκεί. Άρχισε να τρέχει προς τα κει ο Ζήκας, αλλά τον σταμάτησαν οι φωνές μου.

– Στάσου Λάκη, πού πας, μπορεί να σε πυροβολήσουν από μέσα οι σμηνίτες, έτσι που σε βλέπουν να τρέχεις καταπάνω τους. Σταμάτησε κι η βροχή. Άρχισα να φωνάζω.

– Ε, εσείς, παιδιά, μας ακούτε; Τίποτα. Προχωρήσαμε σιγά σιγά μιλώντας δυνατά ώστε να μην τρομάξουμε κάποιον που ίσως τον είχε πάρει ο ύπνος στη σκοπιά και μας αμολούσε καμιά τουφεκιά κι όταν φτάσαμε και μπήκαμε μέσα από μια ξεκλείδωτη πορτούλα, είδαμε πως ήταν μια μικρή καλύβα με δύο σανιδένια κρεβάτια από τη μια κι από την άλλη, κι απάνω είχαν χόρτα ξερά μα που ήταν βρεμένα από τη βροχή. Προχωρήσαμε και μπήκαμε στο παρατηρητήριο. Είχε τρεις πολεμίστρες και όλος ο τόπος ήταν στεγνός. Στη μέση του παρατηρητηρίου είχε αποκαΐδια από φωτιά που είχαν ανάψει κάποιοι άλλοι και μερικά ξερά ξύλα. Ανάψαμε φωτιά να ζεσταθούμε. Πεινούσαμε, ήταν δύο η ώρα μετά τα μεσάνυχτα. Ανάψαμε τσιγάρο και βαλθήκαμε να σκεφτόμαστε πού μπορεί να βρισκόμασταν. Πως είμαστε στο Πήλιο δεν μου το έβγαζες από το μυαλό με κανένα τρόπο. Τόσες ώρες πεζοπορία. Απλώσαμε τα μπουφάν μας να στεγνώσουν κι ακουμπήσαμε την πλάτη μας στον πέτρινο τοίχο ο καθένας από τη μεριά που καθόταν και νομίζω πως μας

πήρε ο ύπνος. Όταν ξύπνησα είχε χαράξει, η βροχή είχε σταματήσει. Ο Λάκης κοιμόταν. Σηκώθηκα σιγά σιγά και βγήκα έξω. Οποία απογοήτευση. Όπως κοιτούσα προς την Όσσα έβλεπα τα φώτα του Σταθμού μας, πέρα όχι πολύ μακριά, κι όταν γύρισα στην αντίθετη

Δεξιά: Ο Κίσσαβος από τον οποίο ξεκινήσαμε. Το Μαυροβούνι στου οποίου την κορυφή (χάνοντας το δρόμο) ανεβήκαμε. Το Πήλιο μακριά. κατεύθυνση είδα σε ίδια περίπου απόσταση τα φώτα του Σταθμού του Πηλίου... Απ' ότι καταλάβατε, βρισκόμαστε Πασχαλιάτικα στην κορυφή του Μαυροβουνίου 1054 υψόμετρο, χωρίς τροφή και χωρίς κουράγιο για ούτε μπρος ούτε πίσω. Παρ’ όλα αυτά δεν το βάλαμε κάτω. Ξεκινήσαμε με προορισμό το Πήλιο, αλλά αυτή τη φορά μέσα από το δάσος με ελαφρά κλήση προς τα αριστερά, για να κερδίσουμε δρόμο. Μπροστά το Πήλιο, αριστερά η θάλασσα. Μετά δύο ώρες μία χαράδρα μας έκλεισε το «δρόμο». Την ακολουθήσαμε και μετά μια ώρα βρεθήκαμε στην είσοδο ενός χωριού. Ο Λάκης έφυγε από δίπλα μου και πήγε και χαιρέτησε μια γυναίκα που περιποιόταν τη γίδα της. Τον ρώτησα όταν γύρισε: τι έκανες εκεί, και μου είπε πως ξέχασα το Χρηστός Ανέστη. Μπήκαμε στο χωριό – Σκλήθρο το λένε – και βρεθήκαμε σε μια πλατειούλα που μοσχομύριζε ψητό κρέας. Είδαμε από πού ερχόταν η μυρουδιά, πήγαμε και στρογγυλοκαθίσαμε σε μια ταβερνούλα. Παραγγείλαμε και αρχίσαμε να τρώμε με βουλιμία.

Μας κερνούσαν οι πελάτες του κρασί και το Χρηστός Ανέστη έδινε κι έπαιρνε. Μόνη παραφωνία μια καλοντυμένη κυρία, γύρω στα σαράντα, που σχολίαζε με την παρέα της, τη στρεβλή ανέγερση της εκκλησίας του Προφήτη Ηλία, που ενώ σ’ όλη την Ελλάδα τις θεμελιώνουν και τις σηκώνουν στις κορυφές των βουνών, εδώ την έχουν ανάποδα, την σήκωσαν στο βάθος προς τη θάλασσα, κάτω από το χωριό!.. Τότε ένας τύπος που φαινόταν εξυπνάκιας, ήρθε απρόσκλητος στο τραπέζι μας φέρνοντας την καρέκλα του και ένα μπουκάλι κρασί. Άρχισε να μας ρωτάει από πού είμαστε και αν από το δρόμο που ήρθαμε είδαμε κάποιον άνθρωπο που ερχόταν στο χωριό ή έφευγε από το χωριό. Του είπαμε από πού είμαστε και πως δεν είδαμε κανένα γιατί δεν ήρθαμε από το δρόμο: χάσαμε τον προσανατολισμό μας και κοιμηθήκαμε το βράδυ στο φυλάκιο. Συνέχισε να ρωτάει με τρόπο εξεζητημένο, μάγκικο, για ότι αφορούσε εμάς και σε μια στιγμή τον ρώτησα γιατί αυτή η «ανάκριση» και μου λέει με τον ίδιο «απειλητικό» μάγκικο τρόπο: – Φάτε και θα σας πω μετά, και πήρε την καρέκλα του και κάθισε σε διπλανό άδειο τραπέζι. Φάγαμε, πληρώσαμε και βγήκαμε για να φύγουμε, αλλά μας έκοψαν το δρόμο τρεις νεαροί που κρατούσαν πολεμικά όπλα και μας ζήτησαν να τους ακολουθήσουμε μέχρι το Δημαρχείο ή κάτι τέτοιο, για να ελέγξουν τις ταυτότητές μας. Αλλά έλεγχος ταυτοτήτων από πολίτες σε πολίτες και με στραμμένα όπλα εναντίον μας, δεν το καταλαβαίναμε. Τους έδωνε οδηγίες ο εξυπνάκιας.

–Μην τους χάσετε από τα μάτια σας… Πήγαμε στο «Δημαρχείο» και κλείσανε σε ένα γραφείο εμένα και σ’ ένα άλλο τον Λάκη και κάποιοι μεγαλύτεροι από τους νέους που κρατούσαν όπλα, μας ανέκριναν για τη ζωή μας από τη γέννησή μας έως εκείνη την ημέρα. Μας ρώτησαν και για τώρα, πού ζούσαμε και τη δουλειά κάναμε!.. Τον Λάκη τον παρέλαβε ένας σαραντάρης και του έκανε σωρό ερωτήσεις. Εμένα ο εξυπνάκιας και άλλοι.

Ο πυλώνας και η κορυφή του Κισσάβου – Μια και ισχυρίζεσαι πως είσαι τεχνικός υπάλληλος του ΟΤΕ, πέσ’ μας τι έχει ο Σταθμός της Όσσας έξω από το κτίριο;

– Τι έχει; Μα τα βαρέλια με το πετρέλαιο που τροφοδοτούνται τα ηλεκτροπαραγωγά ζεύγη, του είπα.

– Όχι, όχι, τα βαρέλια. Υπάρχει και κάτι άλλο, θεόρατο…

– Αααα! Θα λες για τον πυλώνα με τα τεράστια κάτοπτρα… Δεν ξαναμίλησε. Εκείνη τη στιγμή άνοιξε η πόρτα του γραφείου και μπήκε μέσα ένας ευκίνητος άνθρωπος με ενδυμασία αγροφύλακα. Με πλησίασε και με ρώτησε με βλοσυρό ύφος.

– Ποιος είσαι συ ρε; – Εσύ ποιος είσαι που με ρωτάς, του απάντησα.

– Εγώ ποιος είμαι; Άκου, εγώ ποιος είμαι! Εγώ είμαι ο αγροφύλακας του χωριού, είπε κορδωμένος και πέρασε τον αντίχειρα του δεξιού χεριού του, στο κουμπωμένο καπάκι της τσέπης του στήθους, του αμπέχονου που φορούσε.

– Ε και λοιπόν; Μπήκα σε κανένα αγρό, σε κανένα χωράφι κι έκανα ζημιά; Τι ζητάτε από μένα; Κάθισε σε μια άκρη ξεφυσώντας και δεν μιλούσε. Οι άλλοι είχαν αποστομωθεί από τα πετρέλαια και από τον πυλώνα με τα κάτοπτρα του Σταθμού της Όσσας όπου εργαζόμουνα και μιλούσαν μεταξύ τους σχολιάζοντας και άλλα θέματα, μέχρι που από το άλλο γραφείο φέρανε τον Ζήκα και μας οδήγησαν και τους δύο στον ξενώνα. Ήταν ένα μεγάλο δωμάτιο με δύο κρεβάτια. Είχε ένα παράθυρο ασφαλείας με τζάμια και με κάγκελα σιδερένια που έβλεπε στο δρόμο στον οποίο είχαν μαζευτεί παιδιά του χωριού και μας κοιτούσαν περίεργα. Εν τέλει μας γνώρισαν πως απόψε θα μας κρατούσαν στο χωριό τους, γιατί αυτή ήταν η εντολή του Διοικητού του τμήματος Χωροφυλακής της περιοχής εκείνης, και την επομένη το πρωί θα οδηγούμεθα συνοδεία αστυνομικού που θα έστελνε στο Σκλήθρο, το παραπάνω Τμήμα. Το φυσούσαμε και δεν κρύωνε… Σκεφτόμαστε και το φίλο μου τον Παναγιώτη Γιαννακόπουλο, που θα μας περίμενε να περάσουμε την Πασχαλιά μαζί του!.. Κλείσαμε το φως και ξαπλώσαμε πάνω από τα σκεπάσματα των κρεβατιών. Από το παράθυρο ερχόταν όσο φως χρειαζόμασταν και επί τέλους να πάψει αυτό το περίεργο κοίταγμα από τα παιδιά του χωριού. Μας ενοχλούσε και το άλλο: Όλες αυτές οι καταθέσεις που δώσαμε είχαν καταγραφεί! Τις πήραν απλοί πολίτες και η επανάληψη του ονόματός μας, του επιθέτου μας, από πού ερχόμαστε και πού πηγαίναμε, μας κούρασαν αφάνταστα. Όταν τέλειωσαν, μας κλείδωσαν κι άφησαν έξω από την πόρτα ένα παλικάρι 17, 18 χρονών μ’ ένα μακρύκανο όπλο στα χέρια του, να μας φυλάει!.. Κλείδωσαν ξανά την πόρτα, αφού πρώτα μας φέρανε το βράδυ δωρεάν φαγητό. Η πρώτη δουλειά του χωροφύλακα που μπήκε στο «υπνοδωμάτιο» το πρωί, ήταν να μας κάνει σωματική έρευνα! Δεν μας είπε καλά καλά

καλημέρα! Βρήκε στον Ζήκα το προσκοπικό μου μαχαίρι που το είχε στη θήκη του περασμένο στη ζώνη του κι αφού του το πήρε, γύρισε προς τους άφωνους «εθνικόφρονες», αυτούς που μας συλλάβανε – ήταν όλοι εκεί – τους κοίταξε υποτιμητικά και τους ρώτησε: – Δεν τους κάνατε σωματική έρευνα; – Όχι, ήρθε η απάντηση.

– Έχουν δικό τους τρόπο να ανακρίνουν, του είπα. Φιλήσυχοι πολίτες αυτοί, ανάκριναν ώρες ολόκληρες άλλους φιλήσυχους πολίτες! Και συνέχισα: Αν ήμασταν κακοποιοί, θα είχαμε «φάει» το παιδί που το αφήσανε μόνο του να μας φυλάει. Για να πάμε στην τουαλέτα του κτυπούσαμε την πόρτα και μας άνοιγε. Σήμερα δεν θυμάμαι που ακριβώς ήταν η τουαλέτα, πάντως ήταν έξω στην αυλή, απέναντι από την πόρτα του υπνοδωματίου… Γύρισε και τους κοίταξε άλλη μια φορά υποτιμητικά. Όταν τελείωσε μας είπε να πάρουμε ό,τι δικό μας. Φεύγαμε για το τμήμα Χωροφυλακής. Ετέθη θέμα από τον εξυπνάκια, να μας περάσουν χειροπέδες, αλλά ο χωροφύλακας τους είπε πως: Δεν χρειάζεται. Και απευθυνόμενος στον εξυπνάκια του είπε: Aν ήταν κακοποιοί θα σας είχαν φύγει και θα ήταν τώρα πολύ μακριά. Είχαν όλο το βράδυ δικό τους… Και με μια βαριεστημένη χειρονομία, δίνει ο χωροφύλακας στον Ζήκα το προσκοπικό μου μαχαίρι που μας είχε κατασχέσει. Είχα γίνει «θηρίο». Ακούς εκεί, χειροπέδες! Όταν ξεκινούσαμε με τα πόδια για τη λίμνη Κάρλα, χαιρέτησα δια χειραψίας το παιδί που μας φύλαγε όλη τη νύχτα. Του είπα: – Ευχαριστώ, και κόντεψαν να τρέξουν δάκρυα τα μάτια μου. Ήμουν τότε τριάντα χρονών, σήμερα ογδόντα τέσσερα… Ο χωροφύλακας είχε ξεκινήσει από τα άγρια μεσάνυχτα και ανέβηκε με τα πόδια στο χωριό Σκλήθρο. Ανήμερα και τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, δεν υπήρχε συγκοινωνία. Πάλι με τα πόδια κι αυτός κι εμείς. Τι είπαμε κατά την πεζοπορία, δεν θυμάμαι. Όσα είπαμε «καλοπροαίρετα» από μέρους μας, ήταν επιθετικά για τους …μπασκίνες, αλλά του συνοδού μας δεν άξιζε, δεν έπρεπε ο θυμός μας. Πού να ησυχάσει το μέσα μας, έβραζε η αγανάκτηση της προηγούμενης ημέρας. Ήταν που βαστούσε ακόμα στη μνήμη μου κι ο εμφύλιος. Όταν πήγαμε στο Σταθμό Χωροφυλακής δεν μας κράτησαν ούτε στιγμή. Ο Διοικητής μάλιστα βρήκε ένα φίλο του που θα πήγαινε με το αυτοκίνητό του στη Λάρισα και του ζήτησε να μας πάρει – πράγμα που έγινε. Στο Τεχνικό Τμήμα του ΟΤΕ στη Λάρισα και στην Αθήνα, όλοι έμαθαν πως είχαμε συλληφθεί! Έμαθα πως όργανα της Ασφάλειας του Παλαιού Φαλήρου, πήγαν και στο σπίτι μου, στο Καλαμάκι και

ρωτούσαν τη μητέρα μου για την πολιτική μου τοποθέτηση, αν είμαι εθνικόφρων κτλ. Και τώρα το επιστέγασμα ή το επισφράγισμα: Είχαμε κατεβεί στη Λάρισα με τον Ζήκα και πήγαμε στην Πλατεία Ταχυδρομείου για να πάρουμε το λεωφορείο για το Συκούρι, όταν ακούω τον Λάκη να μου λέει: – Δημήτρη, κοίτα. Γύρισα κι είδα μια ταμπέλα μανάβικου ή κάτι τέτοιου που έγραφε: «ΤΟ ΣΚΛΗΘΡΟ». Μου λέει: – Τι λες, ορμάμε; Μας είχε όμως περάσει ο πολύς θυμός. Άλλωστε τι θα κερδίζαμε; ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙII Ας γυρίσουμε πάλι στις δραστηριότητες του Αντώνη Λιβάνη και στο γενικότερο ήθος του ανθρώπου. Μεταφέρω εδώ ένα κείμενο που δημοσίευσα σαν κύριο άρθρο στο πρώτο φύλλο της δεκαπενθήμερης εφημερίδας μου «Νέα Σύνορα», την 1-5-1968 στη στήλη: Το σημείωμα του Εκδότη. ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ ΚΑΙ Ο ΧΩΝΕΨΑΣ ΤΟΝ ΚΑΤΟΧΥΡΩΜΕΝΟ ΤΙΤΛΟ ΜΑΣ, ΑΝΤΩΝΗΣ ΛΙΒΑΝΗΣ, ΓΚΑΟΥΛΑΪΤΕΡ ΤΟΥ ΑΝΤΡΕΑ Ή Ο ΛΑΘΡΟΚΥΝΗΓΟΣ Και μια περί γευμάτων ο λόγος, θα πρέπει να σημειώσουμε και έναν ακόμα καλό «καλοφαγά» από το χώρο του ΠΑΣΟΚ – όχι όμως και τόσο... κοινοβουλευτικό... Πρόκειται για τον Διευθυντή του Πολιτικού Γραφείου του πρωθυπουργού και Διευθυντή των Υπηρεσιών της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑΣΟΚ, Αντώνη Λιβάνη, ο οποίος προσφάτως εθεάθη να έχει προσφέρει σε παρέα φίλων του, στο εστιατόριο της Βουλής, λουκούλλειο γεύμα με... λαγό, στο οποίο και ασφαλώς πρωτοστατούσε... Αυτά περί... κοινοβουλευτικών ορέξεων... (Αυριανή, 6-10-85) Όταν, φίλοι μας, επί δικτατορίας κοιτάγαμε πώς να σωθούμε, αυτός (ο Αντώνης Λιβάνης), κοιτούσε πώς να οικειοποιηθεί την εκδοτική μας επιτυχία και να μας κλέψει τον τίτλο! Και μη μου πείτε πως δε γνώριζε το περιοδικό, ήταν από τα γνωστά στελέχη του ΠΑΚ, δίπλα στον Αντρέα Παπανδρέου, κι είχε τα μάτια του και τ' αυτιά του ανοιχτά κι έβλεπε κι άκουγε τα πάντα και φαίνεται ότι τα κατάφερνε πολύ καλά, γιατί και σήμερα στο ΠΑΣΟΚ την ίδια θέση έχει: να ακούει και να βλέπει τα πάντα.

Το γνώριζε, λοιπόν, το περιοδικό. Έμαθε για τη διακοπή της ατέλειας του χαρτιού, έμαθε την απαγόρευση της κυκλοφορίας του και βγήκε και μας μόστραρε τις εκδόσεις Νέα Σύνορα, με γλυκανάλατες αρλούμπες της Φαλάτσι (βλέπε περιοδικό «Νέα Σύνορα», Νο 72, σσ. 252-254, υπόθεση: Τίτλος «Νέα Σύνορα»). Κυνηγός να σου πετύχει! Αλλά δε στάθηκε εκεί ο λαμπρός αυτός κύριος. Προ καιρού είχε κάτι δικαστήρια με κάποιο ξένο συγγραφέα, γιατί είχε εκδώσει κάποιο βιβλίο του χωρίς να του καταβάλει τα συγγραφικά δικαιώματα. Πριν λίγο καιρό είχε ανοίξει πόλεμο με τον Μάρκο Βαφειάδη, κι όσοι διάβασαν τις εφημερίδες μας παίρνανε στο τηλέφωνο και μας ρωτούσαν (γιατί μας συγχέουν μαζί του, πράγμα που ούτε σωστό είναι ούτε τίμιο). Πού ακούστηκε τις δοσοληψίες του άλλου να τις πληρώνεις εσύ. Διαβάστε:

Πόλεμος Μάρκου - εκδότη. Ν' απαγορευτεί η έκδοση και κυκλοφορία του βιβλίου του Μάρκου Βαφειάδη Απομνημονεύματα από τον εκδοτικό οίκο Α. Α. Λιβάνη και Σία ΕΕ, ζητάει με αίτησή του απ' το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθήνας ο συγγραφέας. Ο Μάρκος Βαφειάδης υποστηρίζει στην αίτησή του ότι ο εκδοτικός οίκος όχι μόνο του έδωσε λιγότερα απ' τα συμφωνημένα ποσοστά για τα βιβλία του, αλλά, επιπλέον, κυκλοφόρησε και διέθεσε στην αγορά κλεψίτυπα, χωρίς δηλαδή να του τα δώσει προηγουμένως να τα αριθμήσει και να τα υπογράψει. Η αίτηση συζητήθηκε, χτες, στο Τμήμα Ασφαλιστικών Μέτρων του Πρωτοδικείου. Απ' την πλευρά του Μάρκου Βαφειάδη παρουσιάστηκε μόνο η ανιψιά του Δέσποινα Λιανού και κατέθεσε. Ο πρόεδρος κ. Δέτσης επιφυλάχτηκε να εκδώσει την απόφασή του, για να υποβάλουν στο μεταξύ τις προτάσεις τους οι δικηγόροι των αντιδίκων, που παρέστησαν χτες με άδεια του Δικηγορικού Συλλόγου. Πιο αναλυτικά, ο εκδοτικός οίκος – σύμφωνα μ' αυτά που υποστηρίζει ο ενάγων – αντί να του καταβάλει το 25% επί της ονομαστικής αξίας κάθε βιβλίου, ως συγγραφικά δικαιώματα και επίσης πεντακόσιες χιλιάδες δραχμές επιπλέον, του έδωσε μόνο 20% ποσοστά για κάθε βιβλίο και αφαίρεσε τις πεντακόσιες χιλιάδες δραχμές από τα ποσοστά αυτά, θεωρώντας τα προκαταβολή. Επίσης, ενώ είχαν συμφωνήσει ότι είχε δικαίωμα ο συγγραφέας να πάρει δωρεάν εκατό βιβλία και για περισσότερα με έκπτωση 60%, του έκαναν έκπτωση μόνο 30%. Τέλος, αντίθετα με τη σύμβασή τους, ο εκδοτικός οίκος κυκλοφόρησε περισσότερα από 6.295 απ' το δεύτερο τόμο και 4.047 απ' τον τρίτο τόμο αντίτυπα, που είχαν συμφωνήσει και τα διέθεσε στην αγορά, χωρίς να τα αριθμήσει και να τα υπογράψει ο ενάγων, δηλαδή κλεψίτυπα.

Υποστηρίζει ακόμη ότι, αφού τους έδωσε 1.500 αντίτυπα απ' τον πρώτο τόμο του βιβλίου του, που είχε εκδοθεί σε άλλο εκδοτικό και τα διέθεσαν, κράτησαν το 50% της ονομαστικής τους αξίας. Ο Μάρκος Βαφειάδης ζητάει ακόμη να κατασχεθούν τα κλεψίτυπα. Μ.Μ. Έθνος, 8.11.85). Τώρα τελευταία έχουμε κι άλλο: Για προνομιακή πολεοδομική μεταχείριση τις ιδιοκτησίας του διευθυντή του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού Αντώνη Λιβάνη, κατηγορούν τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ οι βουλευτές της Ν. Δ., Χ. Κατσιγιάννης, Δ. Φράγκος και Μ. Παπαγιάννης, με ερώτηση που κατέθεσαν χτες. Συγκεκριμένα αναφέρουν, στο Πόρτο Ράφτη Αττικής, όπου έχει κτιστεί αυθαίρετο διώροφο σπίτι, για το οποίο έχει κινηθεί η διαδικασία, μέσα στα πλαίσια της Επιχείρησης Πολεοδομικής Ανασυγκρότησης (ΕΠΑ) για ένταξή του σε εγκεκριμένο πολεοδομικό σχέδιο, τα πολεοδομικά στοιχεία χαράχτηκαν έτσι που να ευνοείται η ιδιοκτησία του κ. Λιβάνη. Γύρω από τη μη θιγόμενη ιδιοκτησία του κ. Λιβάνη, σε επαφή με αυτή και σε βάρος άλλων ιδιοκτησιών, αναφέρουν, δημιουργούνται δύο πλατείες, εκ των οποίων η μια συνδέεται στη συνέχεια με δημόσια δασική έκταση. Επίσης, η ιδιοκτησία αυτή βλέπει σε τρεις δρόμους, εκ των οποίων ο ένας είναι πεζόδρομος που εφάπτεται με δημόσια δασική έκταση. Οι βουλευτές της Ν. Δ. ρωτούν την υπουργό ΠΕΧΩΔΕ: – Πώς εξηγείται η τόσο τυχερή μεταχείριση της ιδιοκτησίας του κ. Λιβάνη.

– Σε κανένα υπηρεσιακό παράγοντα που εμπλέκεται στη διαδικασία της ΕΠΑ δεν γεννήθηκε το ερώτημα, γιατί αυτή η αδιανόητη, πολεοδομικά, διαμόρφωση αυτού του οικοδομικού τετραγώνου; – Γιατί κορυφαία στελέχη του ΠΑΣΟΚ αποδέχονται τέτοιες, έστω και τυχαίες, προνομιακές μεταχειρίσεις; (Ελευθεροτυπία, 11-4-86) Τελευταία-τελευταία διαβάσαμε σ' όλες τις εφημερίδες ότι τον κατηγορεί ο Λιντοβόης πως τα δάνεια που πήρε ο Πόπωτας από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δεν πήγαν ούτε στις εφημερίδες του ούτε στην τσέπη του, αλλά στην τσέπη ...του Αντώνη Λιβάνη!!! Μάλιστα, μιλάει για κάποιο τηλεφώνημα που έκανε ο Πόπωτας στον Αντώνη Λιβάνη, όπου του έλεγε: Αντώνη, δεν μ' έφερες στην Αθήνα για να με καταστρέψεις. Θα σε κάψω εγώ!!! Καλά δε ντρέπεται; Διευθυντής του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού αυτός και να κατηγορείται εκτός των άλλων για χρηματισμό (ή για κάτι χειρότερο;) και για αυθαίρετο κτίσμα κτλ. Είναι δυνατόν ένας άνθρωπος που έχει τέτοια λαμπρή θέση σε μια λαοπρόβλητη κυβέρνηση να δίνει αφορμή και ν' ακούγονται σε βάρος

του τέτοιες κατηγορίες ώστε να κάνουν τον κόσμο να πιστεύει πως όντως κάνει και δέχεται τέτοιες απαράδεκτες πράξεις, λες και είναι ο τελευταίος ανεύθυνος πολίτης ή ο πρώτος τυχόν κατεργάρης – ο πρώτος τυχόν παγαπόντης; Δεν θέλω να πω κάτι πιο βαρύ, που από τις κατηγορίες βγαίνει. Πώς το δέχεται – μας είναι αδιανόητο – και επιτρέπει να ακούγονται τόσο αξιοκατάκριτα πράγματα γι' αυτόν και φυσικά και για την ίδια την Κυβέρνηση που υπηρετεί; Ο κόσμος είναι φυσικό να συμπεραίνει πως: Αφού κάνει έξω απροσχημάτιστα όλα αυτά τα απαράδεκτα πράγματα, σκέψου τι θα κάνει (από τη θέση αυτή που έχει) μέσα στην κυβέρνηση!.. Εμείς ζητάμε και μας ενδιαφέρει να πάψει να χρησιμοποιεί τον τίτλο μας «Νέα Σύνορα», που από το 1970 έχουμε κατοχυρώσει στο Υπουργείο Βιομηχανίας, γιατί μας διασύρει. Ο κόσμος δεν ξέρει πως δεν έχουμε καμιά σχέση μαζί του. Νομίζουν ότι συνεργαζόμαστε. Έχουν γνωστότατο όνομα, ας το χρησιμοποιούν όπως θέλουν κι ας γίνονται όσο θέλουν ρεζίλι, εμάς να πάψουν να μας ενοχλούν με τα καμώματά τους. Ντροπή πια... Για όσους δεν ξέρουν, τους γνωρίζουμε πως ο τίτλος «Νέα Σύνορα», έχει κατατεθεί – κατοχυρωθεί από εμάς στο Υπουργείο Εμπορίου α) σαν τίτλος περιοδικού, που σήμερα αριθμεί 84 τεύχη (έως 2014, 112 τεύχη), β) σαν τίτλος εκδοτικού οίκου, που έχει εκδώσει πολλά βιβλία. Σε όλους, τέλος, είναι γνωστό πως έχουμε «Στέγη Γραμμάτων και Καλών Τεχνών» με τον ίδιο τίτλο («ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ»), αλλά και αναγνωρισμένο από το Πρωτοδικείο Σύλλογο, με τον ίδιο πάλι τίτλο!!! Πώς, λοιπόν, καταπατάνε με τόσο ξεδιάντροπο τρόπο τα δικαιώματά μας και τους νόμους; Μήπως γιατί έχουν τα ηνία της εξουσίας στα χέρια τους; Αίσχος, αίσχος... Αλλά ας δούμε τι γράφτηκε εκείνο τον καιρό για τη διένεξη του φαταούλα Λιβάνη με τον Μάρκο Βαφειάδη. Είναι κείμενο από την Ελευθεροτυπία της 28-4-1986.

Βιβλίο του Βαφειάδη εναντίον του Λιβάνη! Η γνωστή υπόθεση της δικαστικής διένεξης του αρχιστράτηγου του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας Μάρκου Βαφειάδη και του εκδοτικού οίκου «Νέα Σύνορα» του κ. Ηλία Αν. Λιβάνη, για τα εκδοτικά δικαιώματα των Απομνημονευμάτων του Βαφειάδη, γέννησε ένα νέο... βιβλίο του αρχικαπετάνιου του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ. Πρόκειται για το βιβλίο με τον τίτλο «Καταγγελία – Προσφορά στην Αλλαγή», όπου ο συγγραφέας του Μάρκος Βαφειάδης κάνει λεπτομερή αναφορά, στο ιδιωτικό συμφωνητικό, που είχε υπογράψει με τον κ. Ηλία Λιβάνη και στην καταγγελία της σύμβασης που ζήτησε ο Μάρκος

Βαφειάδης με το αιτιολογικό, ότι ο εκδοτικός οίκος Λιβάνη δεν του επέτρεψε να αριθμεί και να υπογράφει αντίτυπα των Απομνημονευμάτων του. Στο ίδιο βιβλίο περιλαμβάνεται όλη η δικογραφία της αίτησης ασφαλιστικών μέτρων του Βαφειάδη, κατά των «Νέων Συνόρων» που απορρίφθηκε από το αρμόδιο δικαστήριο με το αιτιολογικό της μη τήρησης από την πλευρά του ενάγοντος συγγραφέα των αρχών της καλής πίστης και των συναλλακτικών ηθών. Στον πρόλογο, αλλά και στον επίλογο του βιβλίου, ο Μάρκος Βαφειάδης τονίζει, ότι δεν δέχτηκε τις πιέσεις του οίκου Λιβάνη διότι έτσι θα συνεργούσε στη φοροδιαφυγή του εκδοτικού οίκου και καταγγέλλει τον εκδότη με σκληρούς χαρακτηρισμούς, ότι αθέτησε τις υποχρεώσεις του, για να μην καταβάλει φόρους. Με τη σειρά του ο εκδοτικός οίκος Λιβάνη τόσο στη δικογραφία όσο και με χτεσινές δηλώσεις εκπροσώπων του τονίζει ότι: Οι εκδότες τήρησαν πιστά το ιδιωτικό συμφωνητικό με τον Μάρκο Βαφειάδη. Ο Μάρκος Βαφειάδης όταν εκδηλώθηκε η διένεξη, αναζητήθηκε κατ' επανάληψη για να δοθούν εκατέρωθεν εξηγήσεις, αλλά στάθηκε αδύνατο να βρεθεί. Η δικαστική απόφαση, που απορρίπτει την αίτηση ασφαλιστικών μέτρων του καπετάν Μάρκου βασίζεται τόσο στο ιδιωτικό συμφωνητικό – που τηρήθηκε από τους εκδότες – όσο και στα πραγματικά περιστατικά. Χαρακτηριστικό της δριμύτατης με την οποία κριτικάρει τους εκδότες ο καπετάν Μάρκος είναι απόσπασμα του προλόγου του βιβλίου στο οποίο επισημαίνεται: Αφορμή στην ενέργειά μου αυτή στάθηκε η συννεφοσκεπή συμπεριφορά ΕΠΩΝΥΜΩΝ μισοκρατικό – κομματικών ΑΝΔΡΩΝ, με καθοριστικό, θα 'λεγα, ΒΕΤΟ στα καυτά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ΑΛΛΑΓΗ και η ΠΟΛΙΤΕΙΑ μας (Οι υπογραμμίσεις είναι του συγγραφέα).

Σημάδια αυταρχισμού!.. Στην Αθήνα που ήμουνα, είχα δώσει λόγο σε μια κοπέλα με συνοικέσιο. Μου την είχε συστήσει μια θεία μου, γυναίκα του θείου μου Χαράλαμπου Βαλασκατζή. Γίναμε καλοί φίλοι με τη Μαρία και προχωρούσαμε για να επισημοποιήσουμε τη γνωριμία μας, όταν άρχισε να δείχνει σημάδια αυταρχισμού. Ήταν απαιτητική κι είχε ένα σωρό ιδιοτροπίες. Για παράδειγμα. Μια μέρα που πηγαίναμε βόλτα στου

Φιλοπάππου, ήταν παρέα μας κι ο φίλος μου Δημήτρης Καραγιάννης με την αδερφή του, έβαλα ανάμεσα στις παλάμες μας ένα μαντήλι γιατί απ’ την πολλή ώρα που κρατιόμαστε απ’ το χέρι, είχαν ιδρώσει. Τη θεώρησα μια πράξη λεπτότητας. Δεν της άρεσε και με πρόσβαλε μπροστά στα παιδιά: – Γιατί έβαλες το μαντήλι, μου είπε επιθετικά.

– Μα έχουν ιδρώσει τα χέρια μας, είναι μούσκεμα.

– Έτσι μ’ αρέσει εμένα, μου είπε με τον ίδιο επιθετικό τρόπο, και το ’βγαλε. Άλλο: Όταν της έλεγα κάποιο αστείο, κάποιο ανέκδοτο και γελούσαμε, αλλά κι άλλες φορές χωρίς λόγο, με τσιμπούσε δυνατά στα πλάγια στο σημείο των νεφρών και με πονούσε πολύ. Μου είχε αφήσει κατ’ επανάληψη μεγάλες μελανιές. Της παραπονιόμουνα πως πόναγα πολύ, μα αυτή τίποτα: – Να πονάς πολύ θέλω, μου ’λεγε γελώντας κι έδειχνε ικανοποιημένη. Στ’ αλήθεια απορούσα μαζί της… Υπήρξαν κι άλλες απαράδεκτες καταστάσεις, όπως το ότι με δέσμευε: – Να μην πηγαίνεις στις συγκεντρώσεις, στα συλλαλητήρια, να μην ξενυχτάς στα πηγαδάκια στην Ομόνοια! Αλλά αυτά για μένα ήταν ένα μέρος της ζωής μου. Τί έπρεπε να κάνω, να κάθομαι σπίτι μου ή να ’μαι συνέχεια μαζί της. Στα ενδιαφέροντά της, δεν ήταν ούτε η πολιτική ούτε η λογοτεχνία, που εμένα με πάθιαζαν. Θυμάμαι, πως πολλές φορές που είμαστε μαζί, όταν ξέσπαγαν ταραχές, την έβαζα στο λεωφορείο για το σπίτι της, κι έτρεχα να σμίξω με τους διαδηλωτές. Πω, πω, θυμό που ’χε, με κοίταζε σχεδόν εχθρικά. Θύμωνε πάρα πολύ, αλλά έλεγα πως θα συνηθίσει. Δεν πήγαινα μ’ άλλη γυναίκα για να έχει παράπονο. Νέος άνθρωπος ήμουνα, έβραζε το αίμα μέσα μου. Με αφορμή τις διαδηλώσεις, τους τραυματισμούς, τους ξυλοδαρμούς και όλη αυτή την αναστάτωση, έγραψα ένα ποίημα που το έστειλα και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ο «Διανοούμενος», φύλλο 29, Μάρτης του ’67, ας το διαβάσουμε: ####

Αδερφοφάδες ’65 Χαμογέλα, μα μην το ξεχάσεις. Αύτη τη στιγμή που σε φιλώ στα χείλια η καρδιά στο φωνάζει: Μη σηκώσεις τ’ όπλο. Αν θα ’χεις ορθό το κεφάλι θέλεις να με δεις και μένα σε κάποιο πεζοδρόμιο, σε κάποιο δρόμο να φωνάζω, να φωνάζω μ’ όλη μου τη δύναμη. Τί πας να χύσεις το αίμα μου κι είναι δικό σου. Απ’ αυτό κινούνται τα χέρια που σ’ αγκαλιάζουνε τα μάτια που θωρείς και χαίρεσαι τα χείλια, που δίνεις και παίρνεις αντρίκιο πέρα για πέρα φιλί. Αυτοί δεν χορταίνουνε φόνο όταν τον κάνουνε μ’ αλλουνού χέρια. Θυμήσου, ποιόν θα γυρίσεις να βρεις σαν θα λείπω; Το τέλος των σχέσεων μας με τη Μαρία, ήρθε τη Μεγάλη Βδομάδα του ’65. Επρόκειτο να πάμε για Πάσχα στην Παραμυθιά Θεσπρωτίας, όπου θα παντρευόταν και κάποιος πρώτος της ξάδερφος. Ήταν ευκαιρία να δείξουνε στους συγγενείς και τον άνδρα που θα στεφάνωνε την κόρη τους. Θα κάναμε κι επίσημο αρρεβώνα. Είχαμε συμφωνήσει. Είχαν ετοιμαστεί όλα. Είχαμε πάρει και το δώρο του γαμπρού, μία ωραία ελαιογραφία, ένα πολύ ωραίο πίνακα ζωγραφικής με σπάτουλα. Την Μεγάλη Τρίτη με πήρε στη δουλειά μου η μητέρα της Μαρίας και μου είπε πως θα φύγει σήμερα κιόλας για την Παραμυθιά για να βοηθήσει στην ετοιμασία του γάμου, αλλά και για τη μεγάλη μέρα του Πάσχα που πλησίαζε. Μου τόνισε: – Θα σας περιμένουμε. Εμείς, η Μαρία κι εγώ, θα φεύγαμε το Σάββατο το μεσημέρι, αφού σχόλαγα από τη δουλειά μου, αεροπορικώς για Ιωάννινα κι από κει οδικώς για Παραμυθιά. Τα έξοδα ήταν όλα δικά μου. Στο γυρισμό θα γυρίζαμε όλοι μαζί. Να σημειωθεί πως είχαμε καθημερινή τηλεφωνική επαφή με τη Μαρία, για πολλές λεπτομέρειες κι όχι μια και δυο φορές.

Όταν, τη Μεγάλη Πέμπτη, κατά τις δύο, κι ενώ είχαμε κι άλλα τηλεφωνήματα κάνει, με ξανακαλεί στο τηλέφωνο και μου λέει πως βρήκε ενός συγγενούς της ταξί που πηγαίνει στην Παραμυθιά κι επειδή δεν θα πληρώσει τίποτα, θα έφευγε μαζί του!

– Εσύ θα έρθεις το Σάββατο, με ρώτησε; – Όχι, της είπα ξερά.

– Καλά, άντε, καλό Πάσχα, μου ’πε κι έκλεισε το τηλέφωνο! Όταν γύρισε από την Παραμυθιά, προσπάθησε κάποια επαφή και κάποια δικαιολογία. Δε θέλησα ν’ ακούσω κουβέντα. Και η μάνα της κι η θεία μου που με πήραν στο τηλέφωνο, τους είπα πως δεν έχω να συζητήσω τίποτα. Δεν ξαναβρεθήκαμε. Το ’69, τρία χρόνια αργότερα, της αφιέρωσα την ποιητική συλλογή μου «Περιπτώσεις», με τη φράση: Στη Μαρία, που δεν μπόρεσε να καταλάβει. Στα πηγαδάκια είχα γνωρίσει και τον Δημήτρη Σιδηρόπουλο. Με είχε δει πολλές φορές με τη Μαρία και με ρώτησε τί έγινε η κοπέλα. Του είπα στεναχωρημένα πως τα χαλάσαμε και μου λέει μισοαστεία μισοσοβαρά για να διασκεδάσει τη θλίψη μου και για να μ’ ευχαριστήσει: – Μη στεναχωριέσαι, θα σε παντρέψω εγώ με μια θεία μου, μούρλια καπέλα. Κι άρχισε να μου την περιγράφει και να μου δείχνει διάφορες φωτογραφίες. Αυτή ήταν η αρχή της φιλία μας με τον Δημήτρη Σιδηρόπουλο. Μια δε που θα γινόμασταν συγγενείς, του παραχώρησα ένα από τα τρία δωμάτια του σπιτιού μου, που είχα νοικιασμένο στη Νέα Κολοκυνθού. Δεν είχα άλλον κανένα σπίτι και τις ώρες μου, όταν δεν ήμουν στη δουλειά, τις πέρναγα ή στην Ομόνοια, στα πηγαδάκια όπως είπα, παρακολουθώντας τις ατελείωτες πολιτικές συζητήσεις, μέχρι αργά ή τρέχοντας και φωνάζοντας στις διαδηλώσεις. Πήγαινα δηλαδή μόνο για ύπνο. Δεν θα μου ήταν λοιπόν καθόλου βάρος. Ήταν ένα στρογγυλοπρόσωπο μελαχρινό παιδί, μετρίου αναστήματος με μάτια απλανή και γέλιο απότομο τρανταχτό, κουρεμένος με την ψιλή μηχανή. Ήταν μάλλον αντιπαθητικός ο Δημήτρης, χωρίς να είναι τελείως άσχημος. Η σπιτονοικοκυρά μου ερχόταν και τον ζήταγε να της κάνει θελήματα. Όταν δεν τον έβρισκε, με ρωτούσε: – Πού είναι ο βους; Τότε ο Δημήτρης ήταν 16 χρονών. Λίγες μέρες αργότερα μου είπε: – Βαριέμαι να κάθομαι έτσι, θέλω να παρακολουθήσω κάποια Σχολή.

Δέχτηκα να τον βοηθήσω. Πριν ένα μήνα είχε βγει από κάποιο Οικοτροφείο όπου μάθαινε ράφτης, αλλά δεν του άρεσε και το ’σκασε. Βρήκε καταφύγιο στις συνάξεις της Ομόνοιας και ξόδευε ότι χρήματα του είχαν απομείνει. Ήταν ακριβώς τότε που έγιναν όλες εκείνες οι αντεγκλήσεις του Γέρου Παπανδρέου με τον Κωνσταντίνο Γλίξμπουργκ, οι ανταλλαγές των περιβόητων εκείνων επιστολών, οι αποστασίες των Μητσοτάκηδων, Τσιριμώκηδων, και οι καθημερινές διαδηλώσεις, οι τραυματισμοί και τέλος ο φόνος του Σωτήρη Πέτρουλα, αλλά κι ένα σωρό άλλα, με τον Γαρουφαλιά με τον ...Νοβογαργάλατα και τους άλλους – πρέπει να τα θυμάστε!.. Τότε αδυνατούσα να καταλάβω πώς ήταν δυνατό ο Βασιλιάς μας να δέχεται για Πρωθυπουργό της χώρας τον Γεώργιο Παπανδρέου και να μην τον θέλει για Υπουργό Εθνικής Άμυνας. Γιατί, αυτή διατείνονταν κι οι δύο, πως ήταν η διαφορά τους. Ήταν τάχατες πιο νευραλγική η θέση του παραπάνω Υπουργείου από την Πρωθυπουργική θέση; Δεν πήγαινα λοιπόν την ημέρα σχεδόν καθόλου στο σπίτι. Και το βράδυ πολύ αργά. Αλλά και τί να πάω να κάνω σπίτι; Ήμουνα κατάμεσα στη ζωή. Όταν πεινούσα, πήγαινα σ’ ένα εστιατόριο εκεί κοντά, έτρωγα στα πεταχτά και πάλι έξω. Ένα μεσημέρι, δεν είχα τελειώσει το φαγητό μου, όταν ακούστηκαν φωνές και τρεχαλητά. Συνηθισμένο φαινόμενο βέβαια. Γυρίσαμε όλοι προς τα έξω κι είδαμε πολλούς φοιτητές να τρέχουν από την οδό Δώρου προς τη Γ΄ Σεπτεμβρίου. Μερικοί μπήκανε μέσα και πήγαν να κρυφτούνε στην τουαλέτα κι άλλοι κάθισαν στα άδεια τραπέζια παριστάνοντας τους πελάτες. Πίσω τους ερχόντουσαν λαχανιασμένοι πάνοπλοι αστυνομικοί. Τα γκαρσόνια όμως έτρεξαν και βγάλανε έξω απ’ το εστιατόριο τους φοιτητές. Τότε κάποιος ενοχλημένος πελάτης είπε φωναχτά: – Μα τί θέλουν επιτέλους οι νέοι και διαμαρτύρονται; Γιατί δεν γυρίζουν στα μαθήματά τους; Αυτοί θα μας πουν πώς θα κυβερνηθεί ο τόπος; Τί θέλουν κάθε τόσο και μας αναστατώνουν; Δεν είχε τελειώσει τα λόγια του, και σηκώθηκε βοή: – Σκάσε να φάμε.

– Θα στείλουμε εσένα το γέρο, να διαμαρτυρηθείς.

– Ποιος θα βγει να μιλήσει, αν δεν μιλήσουν οι νέοι; Οι πεθαμένοι; – Σκάσε και τρώγε... Με τη δολοφονία εν ψυχρώ, έτσι την έβλεπα, του Πέτρουλα, συγκινήθηκα πολύ, έκλαψα. Είχα στην καρδιά μου ένα τρομερό μίσος για

όλους αυτούς, που ήταν αιτία για όλα τούτα που συμβαίνανε στον τόπο μας. Έγραψα κι άλλο ένα ποίημα, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Θεσσαλικά Νέα». Αναφέρομαι στην αγωνία του Κωνσταντίνου Γλίξμπουργκ, τότε στην Κέρκυρα, που περίμενε το πρώτο του παιδί, την Αλεξία, από την Άννα Μαρία, τη Δανέζα σύζυγό του, και στο θάνατο τού ήρωα φοιτητή Σωτήρη Πέτρουλα. Διαβάστετο: ΔΕΝ ΣΥΓΚΡΙΝΕΤΑΙ Στο νεκρό του Σωτήρη Πέτρουλα Ήθελα να γράψω ένα γράμμα, όταν άκουσα να φωνάζουν: Αθάνατος! Τότε το ’δα κι απελπίστηκα πως ούτε ήξερα να γελώ ούτε μπορούσα να γράψω... Σκέφτηκα: Κι εγώ παραθερίζω. Όχι στην Κέρκυρα βέβαια, μα το ίδιο κάνει. Όταν παραθερίζεις όλα τα μέρη Κέρκυρες είναι... Ακόμα, πως το γράμμα θα ’θελε μια σύσταση, μα τ’ άκουσα, φωνάζανε: Αθάνατος! Θα ’γραφα: Ο κόσμος χαίρεται όταν ένας άνθρωπος γεννιέται κι είναι ίδιες οι αγωνίες που πέρασες, για όλο τον κόσμο, στη γέννηση ενός παιδιού. Μα τί να του γράψω τώρα π’ άκουσα να φωνάζουν: Αθάνατος; Μπορώ τώρα να κάνω σύγκριση; Να συγκρίνω τον Σωτήρη μ’ ένα όποιο παιδί έστω κι αν είναι όποιου παραθεριστή; 23.7 65

Έγραψα τον Δημήτρη σε μια σχόλη ηλεκτρονικών δι’ αλληλογραφίας. Τον άφηνα σπίτι να διαβάζει όλο το πρωί και πήγαινα στη δουλειά. Το απόγευμα που γύριζα, ξεκουραζόμουνα λίγο, κοιτούσα την πρόοδό του στα μαθήματα και όταν σουρούπωνε, έτρεχα για τα πηγαδάκια. Τώρα είχα και παρέα, έπαιρνα και τον μικρό μαζί, να μαθαίνει. Τότε ακόμα η μητέρα μου ήταν στην Αμερική, στην αδερφή μου. Όταν γύρισε, μετά λίγο καιρό, είπα στον Σιδηρόπουλο, να κοιτάξει να τακτοποιηθεί κάπου αλλού, αλλά η μητέρα μου που τον είχε παρέα όλη μέρα σπίτι, αντέδρασε.

– Εσύ φεύγεις στη δουλειά σου και λείπεις όλη μέρα κι έρχεσαι αργά το βράδυ κι εγώ νιώθω πολύ μόνη. Θα κάτσει εδώ το παιδί, ας τελειώσει πρώτα το σχολείο του. Ήξερε πως σκόπευα (αν θα μου άρεσε) να παντρευτώ τη θεία τού Δημήτρη και δεν είχε καμιά αντίρρηση. Με το καλό, μου έλεγε. Να γίνει μόνο ο γάμος στη Σάμο. Υπήρχε και προηγούμενο: Παλιά, στο Καλαμάκι που μέναμε, είχαμε στο σπίτι και φιλοξενούσαμε έναν πρώτο ξάδερφό μου, γιο τού θείου μου Λευτέρη, μεγαλύτερου αδερφού της μητέρας μου, τελείωνε τότε το Δημοτικό. Τη βοηθούσε στις εξωτερικές δουλειές, αλλά της κρατούσε και συντροφιά. Κάπως έτσι το ’βλεπε και τώρα με τον Δημήτρη... Ο ξάδερφός μου αυτός, που είχε μείνει σπίτι μας γύρω στα πέντε χρόνια, σκοτώθηκε σε τροχαίο ατύχημα, στον Άγιο Κωνσταντίνο Σάμου, τελείως «ανόητα». Πατέρας τότε τεσσάρων παιδιών, γύρω στα σαράντα, πήρε το μηχανάκι του και πήγε στις Βαλιωντάτες στ’ αμπέλι του, να βγάλει για τη φωτιά, όσα κούτσουρα ήταν ξερά. Στην επιστροφή οδηγούσε κανονικά στο δεξιό του κεντρικού δρόμου, στην άκρη, φορτωμένα πίσω στη σχάρα τα ξερά κούτσουρα, όταν άκουσε το κλάξον ενός φορτηγού αυτοκινήτου. Πήγε στην άκρη, αλλά μόλις τον προσπέρασε το φορτηγό, θέλησε να επανέλθει στην πρότερη ευθεία που είχε, κι αυτό του κόστισε τη ζωή. Το φορτηγό ήταν φορτωμένο μπετόβεργες, που εξείχαν αρκετά πίσω από την καρότσα του. Δεν τις είδε κι όπως έστριψε ελαφρά αριστερά το τιμόνι, κτύπησε πάνω τους έχασε την ισορροπία του κι έπεσε στην άσφαλτο, τραυματίστηκε στο κεφάλι και πάει... Του είχε φύγει το μισό καύκαλο, αλλά τί παράξενο, το μυαλό που φαινόταν ολοκάθαρα, είχε μείνει άθικτο, στη θέση του.

Μετά απ’ αυτό η οικογένειά του σκόρπισε. Η πρώτη του κόρη, γύρω στα δεκαεννιά, πήγε Καλόγρια στην Αγία Φιλοθέη, στην Αθήνα. Εκεί νομίζω είναι κι η δεύτερη κόρη του, είναι γύρω στα δεκαπέντε. Τ’ αγόρια σε κάποιο μοναστήρι κι αυτά βολοδέρνουν. Πριν πολλά χρόνια πήγα να τον επισκεφτώ σπίτι του. Είχα να τον δω μια δεκαετία. Ήταν κάποιο Καλοκαίρι, που είχα έρθει για διακοπές, αλλά που βρήκα ευκαιρία να επισκευάσω και τη στέγη του πατρογονικού μας σπιτιού στο Νέο Καρλόβασι, που τώρα ήταν στ’ όνομά μου. Είχε κάτσει η σκεπή. Ένα ωραίο σπίτι, νεοκλασικό, που ήταν και είναι λίγα μέτρα πιο πάνω από το Δημαρχείο και λίγα μέτρα πιο κάτω από το Ηγεμονείο. Μαζί μου ήταν κι ο βοηθός στη σύνταξη του περιοδικού και της εφημερίδας μου Νίκος Κουκούδης. Ο Γιάννης Ανάσης, έτσι λέγανε τον ξάδερφό μου, έμενε με την οικογένειά του σ’ ένα ωραίο χωριό τα Κοντακαίικα, λίγο πιο πάνω απ’ τον Άγιο Δημήτριο, τρία ή τέσσερα χιλιόμετρα, έξω από το Καρλόβασι, στο δρόμο για το Βαθύ, την πρωτεύουσα του νησιού. Στο ίδιο χωριό έμενε κι ο τεχνίτης, που μου είχαν συστήσει, και που θα μου έφτιαχνε τη σκεπή. Περάσαμε πρώτα απ’ τον τεχνίτη να συμφωνήσω την τιμή, αλλά δεν τον βρήκα και κατηφορίσαμε για τον ξάδερφό μου. Κρατούσα και μερικές φωτογραφίες της μητέρας του, των αδελφών του και του πατέρα του, που είχε αυτοκτονήσει αρκετά χρόνια πριν με παραθείο, είχε φρικτό θάνατο. Ήθελα να του τις δώσω. Τώρα που είχε παντρευτεί, είχε και δυοτρία μικρά, ας τις έβαζε στο κομοδίνο, στο τραπέζι της σάλας του σπιτιού του. Εγώ είχα κι άλλες. Βγήκε στην εξώπορτα και με κοίταγε μ’ ένα απλανές βλέμμα, σαν να μη με αναγνώρισε. Κούνησε το κεφάλι του πέρα δώθε, όπως όταν ρωτάμε, τί τρέχει; Του είπα ποιός είμαι. Δεν άλλαξε τίποτα. Μια πολύ ελαφριά γκριμάτσα μόνο, που την μετάφρασα: και λοιπόν; Ντράπηκα. Πρώτος ξάδερφός μου και να με κρατάει στην πόρτα, να κάνει τον ενοχλημένο και πως περιμένει να του πω τί θέλω κι ήρθα!

– Έτσι πέρασα να σε δω, του είπα.

– Χμ, καλά, ήταν η απάντηση. Καμιά κίνηση, ούτε μπρος ούτε πίσω. Την πόρτα να την έχει φράξει το σώμα του. Μόνο πάνω απ’ το πτώμα του πέρναγες το κατώφλι της, αυτή την εντύπωση μου έδινε η όλη στάση του. Του είπα γεια σου κι έφυγα. Καμία κουβέντα για φωτογραφίες, για κάντρα, για καντράκια. Να του πω τί;

Οδηγούσα το αυτοκίνητό μου νευριασμένα, με κατεβασμένο κεφάλι. Ο Νίκος Κουκούδης, που ήταν μπροστά σ’ όλα αυτά, είχε μουγκαθεί. Δες τε τώρα, πώς μπορεί άνετα κανείς να πει, πως η εξιστόρηση όλων αυτών, είναι μια εκδίκηση, μια αναφορά στα γεγονότα, που με ικανοποιεί, μια ικανοποίηση... Όχι, δεν είμαι υποκριτής, ώστε να παριστάνω πως είμαι τόσο κακός ή τόσο καλός, για να ζητάω αφορμή να ικανοποιηθώ ή να λυπηθώ. Απλώς θυμάμαι. Το γεγονός του θανάτου, αυτό καθ’ εαυτό βέβαια, με λύπησε κατάβαθα. Τώρα όμως, φεύγαμε για τη Σάμο. Η μητέρα μου δυσκολευότανε που θα έχανε το Δημήτρη. Τώρα μάλιστα που θα ανέβαινα στο Σταθμό στο Μπουρνιά και θα έλειπα μέρες ολόκληρες, θα τον είχε πολύ περισσότερο ανάγκη. Με ρώτησε αν μπορούσαμε να τον πάρουμε μαζί. Αυτό ήταν θέμα δικό του και να δούμε τί θα ’λεγε κι η μητέρα του. Πατέρα δεν είχε. Η μητέρα του συμφώνησε μια που του δινόταν η ευκαιρία να τελειώσει το σχολείο του. Άλλωστε σ’ ένα μήνα θα ανεβαίναμε πάνω στο χωριό τους να τους γνωρίσω, να δω και τη νύφη. Και τότε τα λέγαμε αναλυτικά, ποιό ήταν το συμφέρον του γιου της. Ήταν ήσυχο, καλόβολο παιδί. Τακτικός στα ρούχα του, κρατούσε καθαριότητα κι εκτελούσε πρόθυμα τη δουλειά που του έλεγες. Τον έβλεπε η μητέρα μου πως στρωνότανε ώρες στο διάβασμα. Έβλεπε την αλληλογραφία της Σχολής του, που πηγαινοερχότανε. Τους καλούς βαθμούς, το που ήταν πάντα πρόθυμος, και ήταν πολύ ευχαριστημένη μαζί του.

– Τί βάρος μας έδινε; Ένα πιάτο φαΐ, αλλά που το έβγαζε με το παραπάνω, έλεγε η μητέρα μου. Έτσι ο Δημήτρης Σιδηρόπουλος ήρθε μαζί μας στη Σάμο. Καλό ήταν, γιατί η μετακόμιση είναι μεγάλος μπελάς. Αυτά τα βιβλία, κάσσες! Βοήθησε γενναία. Το ίδιο κι ένας φίλος μου από την Τήλο, ο Γιάννης Γιαννουράκης. Ήταν ναυτικός, και δυο μέρες πριν είχε ξεμπαρκάρει. Ήρθε με βρήκε και πρόθυμα βοήθησε, έμεινε τρεις μέρες μαζί μας. Αμπαλάραμε ολόκληρο νοικοκυριό.

####

Στην Πλ. Συντάγματος (Υπαρχηγός 8ης Ομάδας Αθηνών)

Μερικές φωτογραφίες από τη Σχολή βαθμοφόρων προσκόπων

Βαθμοφόροι, Πύργο Βασιλίσσης 1-2-1952. Είμαι στη δεύτερη σειρά ο πρώτος, δίπλα μου ο ναυτοπρόσκοπος

Βαθμοφόροι, Αθήνα. Είμαι όρθιος, στην τρίτη σειρά. Πρώτος δίχως καπέλο, μπροστά στο καγγελόφρακτο παράθυρο.

Βαθμοφόροι, Διόνυσος 25-11-1951. Είμαι στην πρώτη σειρά, ο τρίτος.

Βαθμοφόροι, Διόνυσος 25-11-1951. Είμαι στην πρώτη σειρά, ο τρίτος.

Βαθμοφόροι, Διόνυσος 25-11-1954. Είμαι στην πρώτη σειρά, ο πρώτος.

Βαθμοφόροι, Διόνυσος 25-11-1954. Είμαι στην πρώτη σειρά, ο δεύτερος.

Βαθμοφόροι, Διόνυσος 25-11-1951. Είμαι στη δεύτερη σειρά τελευταίος, με σταυρομένα χέρια.

53η Αγέλη Αθηνών (Στις στήλες Ολυμπίου Διός).

53η Αγέλη Αθηνών. Εκδρομή στην Εκάλη 16-4-50. Εγώ καθιστός μπροστά από την Αγέλη μας.

Σπέτσαι 8-8-50. Κατασκήνωση 8ης Ομάδας Αθηνών. Το Αρχηγείο. Εγώ με τη σκούρα στολή.

Σπέτσαι 8-8-50. Στο λιμάνι των Σπετσών.

Σπέτσαι, 10-8-50. 8η Ομάδα Αθηνών. Εσωτερική εκδρομή.

Σπέτσαι, 12-8-50. 8η ομάδα Αθηνών. Εσωτερική εκδρομή.

Για Ναύπλιο. Αεροπρόσκοποι 24-4-1952.

Ναύπλιο 24-4-1952. Αεροπρόσκοποι Παλ. Φαλήρου.

Ναύπλιο 25-4-1952, Αεροπρόσκοποι Παλ. Φαλήρου.

Ναύπλιο 25-4-1952. Αεροπρόσκοποι Παλ. Φαλήρου.

Αεροπρόσκοποι Παλαιού Φαλήρου.

####

Στο Άγιο Όρος Τον Σεπτέμβρη του 1973 εποχούμενος κι οδηγώντας το εικονιζόμενο WW, ξεκίνησα από την Αθήνα να επισκεφτώ την Κωνσταντινούπολη. Στην πόλη της Θεσσαλονίκης συναντήθηκα με το Δημήτρη Σιδηρόπουλο

παντρεμένο πια, και μου ζήτησε να με συνοδεύσει μέχρι τα σύνορα της Τουρκίας, λίγο πιο έξω από την Αλεξανδρούπολη. Θα επέστρεφε στη Θεσσαλονίκη με το λεωφορείο. Ξεκινήσαμε πρωί. Καθυστερήσαμε λίγο στη διασταύρωση του ασφαλτόδρομου που οδηγεί στην Ουρανούπολη Χαλκιδικής, που είναι η είσοδος για το Άγιο Όρος.

–Δεν έχω πάει ποτέ μου, μου είπε ο Δημήτρης.

–Ούτε κι εγώ, του απάντησα και συνεχίσαμε το δρόμο μας. Η κουβέντα που είχαμε αρχίσει αναφερόταν στη ζωή μας στη Σάμο και στην Αθήνα. Σταματήσαμε, δεν θυμάμαι πού, να πάρουμε κάτι για μεσημεριανό. Φτάσαμε στην Αλεξανδρούπολη και επειδή δεν είχα πρόθεση να ταξιδέψω νύχτα την Ευρωπαϊκή Τουρκία, κλείσαμε δωμάτιο σε κεντρικό ξενοδοχείο. Το πρωί κατά τις δέκα, κατεβήκαμε και πήραμε πρωινό από το ξενοδοχείο. Άφησα τον Δημήτρη στα έξω καθίσματα του ξενοδοχείου και εκεί τον βρήκα μετά μία ώρα που επέστρεψα. Πετάχτηκε απάνω από τη θέση του ρωτώντας με: –Τι συμβαίνει; Κοιτούσε όλος ανησυχία το παμπρίζ του αυτοκινήτου μου που ήταν θρύψαλα. Έκανε και το γύρω του αυτοκινήτου.

–Δεν έχω άλλη ζημιά, του είπα.

–Πές μου, τι έγινε;

–Όπως πήγαινα για τα σύνορα, τρέχοντας με εξήντα χιλιόμετρα, άξαφνα έγινε θρύψαλα το παμπρίζ. Πως δεν μου έβγαλαν τα μάτια τα κομμάτια…

–Και λοιπόν; –Σταμάτησα αμέσως και κατέβηκα από το αμάξι και έψαχνα με το βλέμμα να δω ποιος με πυροβόλησε. Ήταν πολλοί αγρότες στα κτήματα, όλοι απασχολημένοι με τη δουλειά τους…

–Πώς ξέρεις ότι σε πυροβόλησαν; –Πώς αλλιώς θα γινόταν τόση ζημιά; Έφυγε όλο το παμπρίζ… Το γκαρσόνι που ήρθε βιαστικό με επιβεβαίωσε, πως ναι: –Είναι πυροβολισμός από κυνηγητική καραμπίνα με ψηλά σκάγια. Έχουνε γίνει πολλά τέτοια παρατράγουδα – δεν είσαι ο πρώτος, ούτε ο τελευταίος. Παραφυλάνε κάτι παλιόπαιδα στα χαντάκια, στις άκρες του αυτοκινητοδρόμου, με το όπλο τους έτοιμο. Όταν ο οδηγός δεν έχει συνεπιβάτες, όταν είναι μόνος του και το όχημα μικρό, τα σκάγια του κομματιάζουν το παμπρίζ. Μετά με μια τσουγκράνα που έχει μαζί του ο «φίλος» μας, σκεπάζει το όπλο με ξερά φύλλα και κάνει πως ασχολείται με αγροτικές εργασίες!..

–Που είναι το Αστυνομικό Τμήμα, ρώτησα νευριασμένα. Μου είπε: –Στην είσοδο της πόλης δεξιά είναι ένα μεγάλο κτίριο. Πήγαινε εκεί, θα στο «αλλάξουν». Μην ψάχνεις για υπεύθυνους, ξέρω τι σου λέω. Πήγαμε στο μεγάλο κτίριο, βάλαμε στην κατηφορίτσα εισόδου τ’ αμάξι και πέρασα την πόρτα εξόδου. Εκείνη τη στιγμή έβγαινε ένας εργαζόμενος και με ρώτησε τι θέλω. Του είπα. Έκανε ένα Ααα!!! με χτύπησε στον ώμο και μου λέει: –Πάμε να δούμε τ’ αμάξι… Τη στιγμή που περνούσαμε, δεξιά κι αριστερά μας, είδα πλήθος σκορπισμένα σπασμένα παμπρίζ, που δεν τα είχα δει όταν κατέβαινα.

–Βρε άνθρωπε τι γίνεται εδώ; –Έχουμε πολύ δουλειά. Να δω μέσα αν έχουμε στα μέτρα του δικού σου παμπρίζ, αλλιώς θα περιμένεις να στείλουν από την Αθήνα… Έφυγε και γύρισε αμέσως: –Είσαι τυχερός. Υπάρχει ένα μόνο. Το θέλεις; –Πόσο θα κοστίσει; –Το θέλεις ή δεν το θέλεις, έχω και δουλειά… Με καινούργιο παμπρίζ και ευχαριστημένοι που δεν εγκλωβιστήκαμε στην Αλεξανδρούπολη, δίνοντας τόπο στην οργή, γυρίζαμε για τη Θεσσαλονίκη. Η απόφασή μου να επισκεφτώ την Κωνσταντινούπολη δεν θα πραγματοποιότανε, τουλάχιστον για φέτος. Ψυχολογικά ήμουν σε άσχημη κατάσταση. Όταν φτάσαμε στη διασταύρωση για Ουρανούπολη, κοιτώντας το δρόμο που χανόταν αριστερά μας, μου λέει ο Δημήτρης:

–Τι λες, πηγαίνουμε; Δεν ήθελα άλλο λόγο, γύρισα το τιμόνι και μπήκε το αυτοκίνητο στο δρόμο για Ουρανούπολη.

–Να πάρω ένα τηλέφωνο τη γυναίκα μου, θα μας φάει δύο τρεις ημέρες το Άγιον Όρος, μου είπε ο Δημήτρης. Η Ουρανούπολη είναι παραθαλάσσιο χωριό του νομού Χαλκιδικής και ο τελευταίος κοσμικός προορισμός πριν μεταβεί κάποιος στο Άγιο Όρος. Όταν φτάσαμε ήταν σκοτεινά. Παρκάραμε σε ασφαλές μέρος το W.W. και μπήκαμε στο πρώτο ξενοδοχείο που βρήκαμε μπροστά μας. Τέτοια ώρα δεν είχε καΐκια που θα μας πήγαιναν στην παραθαλάσσια Ι. Μ. Δοχειαρίου, ούτε από κει λεωφορείο για τις Καρυές, την πρωτεύουσα του Αγίου Όρους. Εις αύριον τα σπουδαία… Φάγαμε κάτι πρόχειρο και ανεβήκαμε στο υπνοδωμάτιο. Εδώ μας περίμενε έκπληξη. Το δωμάτιο στον πρώτο όροφο «τεράστιο» και το πάτωμα ξύλινο πολύ φθαρμένο. Όσο για τα κρεβάτια ήταν παμπάλαια, σιδερένια και τεράστια με σχέδια στο κάθετο της κεφαλής. Με τόση όμως κούραση μας πείρε ο ύπνος αμέσως. Δεν «χωρούσε» ελεύθερος χρόνος για κριτική τους. Το πρωί, αφού βεβαιωθήκαμε πως το W.W. ήταν στη θέση που το αφήσαμε χθες, μπήκαμε με άλλους πολλούς επισκέπτες σ’ ένα καΐκι και αποβιβαστήκαμε μετά μια ώρα στο λιμανάκι της Ι. Μ. Δοχειαρίου. Εκεί μας περίμενε ένα λεωφορείο που μας ανέβασε στις Καρυές. Στις Καρυές, μας περίμεναν άλλες τρεις εκπλήξεις: 1) Μαζί μας στο καΐκι ήταν κι ένας άγγλος τουρίστας – σαραντάρης, που παρέα του είχε ένα ωραιότατο συγγενή του γύρω στα 18. Ο παραπάνω νέος είχε ξανθά όμορφα μακριά μαλλιά που φτάνανε έως τους ώμους του και γι’ αυτό ο επόπτης που χορηγούσε τα Διαμονητήρια από το γραφείο προσκυνητών της Ιεράς Επιστασίας δεν του επέτρεπε να εισέλθει και να περιηγηθεί το Άγιο Όρος, αν δεν έκοβε πρώτα τα μαλλιά του στο μέγεθος των δικών μας. Ο συγγενής του μικρού κόντευε να σκάσει. Είχε στα χέρια του και το «ανέμιζε» διαμαρτυρόμενος, ένα ψαλίδι που του είχε δώσει ο επόπτης καλόγερος και ζητούσε την επέμβαση τη δική μας. Ο νεαρός αρνιόταν μέχρι δακρύων να «κόψει» τα μαλλιά του. Τον πλησίασα και τον ρώτησα αν του αρέσει η Ελλάδα. Με βεβαίωσε πως του άρεσε πολύ. Με τα λίγα αγγλικά μου τον ξαναρώτησα για το χρόνο που ήθελαν τα μαλλιά του για να επανέλθουν στη σημερινή τους όμορφη κατάσταση, αν κάποιος από μας με προσοχή μεγάλη, μπορούσε να τα κοντύνει, και συνέχισα: –Δεν θα σου δοθεί ευκαιρία να ξανάρθεις στην Ελλάδα και θα χάσεις όλα αυτά που ήρθες να δεις…

–Ποιος με βεβαιώνει πως αυτός που θα τα κοντύνει, ότι δεν θα με μεταμορφώσει σε Δράκουλα; Και μετά λίγο ξαναρώτησε: –Εσύ, μπορείς να μου τα κοντύνεις;

–Μπορώ, μπορώ ,του είπα και γύρισα και φώναξα στον Σιδηρόπουλο: –Δημήτρη, έλα. Φέρε και το ψαλίδι… Με γρήγορες κινήσεις πήρα το ψαλίδι και την τσατσάρα του φίλου μου Σιδηρόπουλου. Από το γραφείο χορηγήσεως Διαμονητηρίων πήραμε μία πλαστική καρέκλα κι ένα ποτήρι νερό. Ήπιε ο νέος το νερό και κάθισε στην καρέκλα, σαν πάνω σε αναμμένα κάρβουνα. Σε ένα τέταρτο είχα παρουσιάσει τον νέο πιο όμορφο από ότι ήταν πριν!.. Χειροκροτήματα απ’ όσους παρακολουθούσαν την «μυσταγωγία» και πολλά μπράβο. Ο νέος βλέποντας το αποτέλεσμα από το καθρεφτάκι που του έδωσε ο συγγενής του, να μου φυλάει τα χέρια κλαίγοντας.

2) Στην πλατεία που είχαμε μαζευτεί και περιμέναμε να πάρουμε το Διαμονητήριό μας, δίπλα από το γραφείο εισόδου, ήταν μία εκκλησούλα και ένας νέος καλόγερος μιλούσε στο πλήθος για το Ευαγγέλιο φτάνοντας σε μια στιγμή να παραλληλίσει μια φράση του Ευαγγελίου με μια φράση ενός νέου ποιητή μας. Όταν τον διέκοψα και τον ρώτησα αν τον ποιητή αυτόν τον θεωρεί καλό ποιητή μια και στην τελευταία του ποιητική συλλογή που διάβασα, βρήκα πλήθος αισχρών φράσεων. Μου απάντησε πως τέτοιες λέξεις βρίσκεις και μέσα στην Αγία Γραφή, αλλά και σε άλλα εκκλησιαστικά εγχειρίδια. Τότε είπα στον νέο Καλόγερο, πως φαίνετε ότι έκανα λάθος που μπήκα στον κόπο και στα έξοδα κι ήρθα στο Άγιο Όρος και δεν έμεινα στην Αθήνα, μια που ακούω κι εδώ κι εκεί τις ίδιες βωμολοχίες...

3) Με το Διαμονητήριό μας στην τσέπη, κατηφορίσαμε με το Δημήτρη για την Ι. Μ. Ιβήρων, είναι στην παραλία της αντίθετης πλευράς από αυτήν που ανεβήκαμε με το πούλμαν, για να έρθουμε στις Καρυές. Έξω από την εκκλησία ήταν τέσσερις νέοι που πειράζανε έναν παμπόνηρο κακοντυμένο έλληνα νέο, που κολακευόταν πως ζούσε από τα μαγειρεία των Μονών: –Εγώ το μυρίζομαι όταν έχει πρόβλημα κάποια Μονή και πηγαίνω στα μαγειρεία μιας άλλης. Μου αρέσει το καλομαγειρεμένο φαγητό. Τέλος άνοιξε η εκκλησία και άρχισε η λειτουργία. Κατά την λειτουργία κάποιοι μεγάλης ηλικίας καλόγεροι, με φουσκωτά μάγουλα και κοιλιές, καλοταϊσμένοι, κάνανε από τα έδρανα των ψαλτών, νοήματα στα τέσσερα παιδιά, κι αυτά κρυφογελούσανε. Όταν τελείωσε η λειτουργία μας γνώρισαν πως η Μονή τους δεν είχε μαγειρέψει σήμερα για τους επισκέπτες τους λόγω βλάβης της κουζίνας και φύγαμε για την Ι. Μ. Σταυρού. Ανηφορήσαμε και φτάνοντας στην Ι. Μ. Σταυρού, καθίσαμε στη βεράντα να ξεκουραστούμε απολαμβάνοντας τη θέα της Θάλασσας. Με τα τέσσερα παιδιά κατά τη μικρή διαδρομή βρεθήκαμε γνωστοί και γίνουμε φίλοι. Μετά λίγο ήρθε ένας καλόγερος και μας είπε: –Όσοι δεν έχουνε φάει, να περάσουν στην τραπεζαρία.

Τα αστεία έδωναν κι έπαιρναν. Η τραπεζαρία ήταν τεράστια και ο χωρισμός της από ένα μακρύ διάδρομο, έδωνε την ευκολία σε μερικούς καλόγερους, πολύ περίεργους, να πιάνουν τις χαραμάδες από τάβλα σε τάβλα και να μας κουτσομπολεύουν μεταξύ τους. Με γεμάτο στομάχι, ανηφορήσαμε για τις Καρυές. Όταν φτάσαμε νύχτωνε και πήγαμε στον ξενώνα, κλείσαμε δύο δωμάτια που συγκοινωνούσαν. Είχαμε γίνει καλοί φίλοι. Μετά βγήκαμε στην αγορά για να πάρουμε ενθύμια για τους συγγενείς μας και τους φίλους μας. Εγώ πήρα κάτι για την αδερφή μου και την κόρη της, τη βαφτισιμιά μου, μα δεν θυμάμαι τι. Ακόμα, για εμένα πήρα ένα ξύλινο σταυρό και τον κρέμασα από τον καθρέφτη του αυτοκινήτου μου. Ίσως και δεν με ξανά

Αγόρασα ένα χειροποίητο ξύλινο σταυρό σημαδέψουν με άλλο κυνηγητικό όπλο. Τώρα τον σταυρό αυτό τον έχει ο βαφτισιμιός μου Δημήτρης Ντάντας, κρεμασμένο στο καθρεφτάκι του δικού του αυτοκινήτου. Από τα τέσσερα παιδιά που κάναμε γνωριμία, σήμερα δεν θυμάμαι ούτε ενός το όνομα. Με τον ένα κάναμε στην Αθήνα πολύ παρέα, αλλά και είχαμε οργανώσει εκδρομή για τη Civitavecchia, στο ωραίο λιμάνι της Ιταλίας. Τελευταία στιγμή το αλλάξαμε και πήγαμε στο Ηράκλειο της Κρήτης (Ηράκλειο, Αβρακόντε, Λασίθη, στη Δίκτη και άλλου). Όποτε κατέβαινε στην Αθήνα από τη Λάρισα ο φίλος μας με έπαιρνε τηλέφωνο και ανταμώναμε. Ας τους έχει ο Θεός καλά.

Το οροπέδιο Λασιθίου Κρήτης

Το Άγιο Όρος αποτελεί αυτοδιοίκητο τμήμα του Ελληνικού Κράτους, που βρίσκεται στη χερσόνησο του Άθω της Χαλκιδικής στη Μακεδονία.

Η επικράτηση όμως του ονόματος «Άγιον Όρος» φαίνεται να έγινε κατά το πρώτο μισό του 12ου αιώνα, συγκεκριμένα σε χρυσόβουλο έγγραφο του Αυτοκράτορα...

Το όρος Άθως

Αὐτόνομη Μοναστικὴ Πολιτεία Ἁγίου Ὄρους

Χάρτης της Ελλάδας με επισημασμένο το Άγιο Όρος. Άγιο Όρος: Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Το Άγιο Όρος γνωστό πως αποτελεί αυτοδιοίκητο τμήμα του Ελληνικού Κράτους, που βρίσκεται στη χερσόνησο του Άθω της Χαλκιδικής στη Μακεδονία. Περιλαμβάνει είκοσι Ιερές Μονές και άλλα μοναστικά ιδρύματα και ανεπίσημα χαρακτηρίζεται ως «Αυτόνομη Μοναστική Πολιτεία». Αποτελεί το κέντρο του Ορθόδοξου χριστιανικού μοναχισμού με μνημεία μεγάλης εθνικής, ιστορικής, θρησκευτικής, γραμματειακής και πολιτισμικής αξίας σε παγκόσμια κλίμακα. Από το 1988 συγκαταλέγεται στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Η χερσόνησος του Άθω είναι η ανατολικότερη και τραχύτερη των τριών επιμέρους παράλληλων χερσονήσων (Κασσάνδρας ή Παλλήνης, Λόγκου ή Σιθωνίας – κεντρική, και Άθω ή Αγίου Όρους) που απαρτίζουν την χερσόνησο της Χαλκιδικής. Η χερσόνησος αυτή καλύπτεται από το όρος Άθω, που κορυφώνεται σε μια μαρμάρινη πυραμίδα ύψους 2033 μ., εξ ου και το όνομά της. Καταλήγει δε στο Ακρωτήριο Νυμφαίο ή Ακρόθωον. Στερείται ποταμών και λιμνών. Συνδέεται με τη Χαλκιδική με το στενό ισθμό του Ξέρξη, χαμηλή λωρίδα γης, μήκους 2 χλμ., ιστορικό από τους Περσικούς πολέμους το 480 π.Χ.. Μεταξύ της χερσονήσου του Άθω και της Σιθωνίας ή Λόγκου σχηματίζεται ο Σιγγιτικός ή κόλπος Αγίου Όρους, ενώ ΒΑ ο κόλπος της Ιερισσού. Λίγα μίλια ΝΑ του Άθω βρίσκεται το μεγαλύτερο βάραθρο του Αιγαίου που από τα 80 μ. βάθος, απότομα φθάνει τα 1070 μ. Κατά το θεωρούμενο πρώτο Τυπικό που επικύρωσε ο Αυτοκράτορας Ιωάννης Τσιμισκής, ο Άθως καλείται απλώς «Όρος» που ίσως αυτή να ήταν η συνήθης τότε ονομασία του χώρου.

Η επικράτηση όμως του ονόματος «Άγιον Όρος» φαίνεται να έγινε κατά το πρώτο μισό του 12ου αιώνα, συγκεκριμένα σε χρυσόβουλο έγγραφο του Αυτοκράτορα Αλέξιου Α' Κομνηνού προς την Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας το 1144, η οποία αναγνωρίζεται οριστικά και επίσημα και επιβάλλεται το νέο όνομα όπως αναγράφεται σ’ αυτό: «Εφεξής το όνομα του Άθω καλείσθαι Άγιον Όρος παρά πάντων». Σε μεταγενέστερα αυτοκρατορικά και άλλα έγγραφα αναφέρεται ως «Το Αγιώνυμον Όρος του Άθω». Ιστορία Μύθοι και αρχαϊκή περίοδος Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, το όρος Άθως συνδέεται με τη γιγαντομαχία μεταξύ των Γιγάντων και των ολύμπιων θεών, ηγέτης των πρώτων ήταν ο Άθως. Ο Άθως πέταξε έναν τεράστιο βράχο εναντίον του Ποσειδώνα από τη Θράκη, αλλά αστόχησε και ο βράχος έπεσε στη θάλασσα, δημιουργώντας το όρος, στο οποίο δόθηκε το όνομά του. Σύμφωνα με έναν άλλο μύθο, ο θεός Απόλλωνας ερωτεύτηκε τη Δάφνη, κόρη του βασιλιά της Αρκαδίας. Η Δάφνη, προκειμένου να κρατηθεί αγνή, βρήκε καταφύγιο στον κύριο λιμένα του Άθωνα, δίνοντας έτσι το όνομά της σε αυτόν. Από αυτόν το μύθο φαίνεται ότι από τους αρχαίους χρόνους η περιοχή συνδέθηκε με τον αγώνα κατά της σάρκας. Οι αρχαίοι γεωγράφοι αναφέρουν δέκα πόλεις στη χερσόνησο: Δίον, Θύσσος, Κλεωναί, Ακρόθωοι, Χαράδρια, Παλαιώριον, Σάνη, Ολόφυξος, Απολλωνία, Ουρανούπολις. Κατά τη διάρκεια των ιστορικών χρόνων ο Άθως αναφέρεται για πρώτη φορά σχετικά με την περσική αποστολή ενάντιον της Ελλάδας υπό την ηγεσία του Μαρδόνιου το 493 π.Χ.. Πλέοντας γύρω από τη χερσόνησο, ο περσικός στόλος συνάντησε κακοκαιρία και υπέστη φοβερή καταστροφή. Κατ’ αυτό τον τρόπο η αποπειραθείσα εισβολή ματαιώθηκε. Δέκα έτη αργότερα ο Ξέρξης επανέλαβε την αποστολή, αλλά προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος νέας καταστροφής έσκαψε ένα κανάλι στο στενό λαιμό της χερσονήσου. Επίσης ο κόλπος του Αγίου Όρους συνδέεται και με την απώλεια του στόλου του Σπαρτιάτη Επικλέους στα 411 π.Χ.. Υπαγωγή στο Βασίλειο των Μακεδόνων Το 368 π.Χ. η χερσόνησος και οι πόλεις της έγιναν μέρος του κράτους του Φιλίππου Β΄. Μερικά έτη αργότερα ο γιος του Αλέξανδρος ο Μέγας έγινε βασιλιάς της Μακεδονίας και υπέταξε όλο τον ελλαδικό χώρο. Λέγεται ότι εκείνη την περίοδο ένας αρχιτέκτονας, ο Δεινοκράτης, πρότεινε στον Αλέξανδρο να μετασχηματίσει το βουνό και όλη τη χερσόνησο σε ένα τεράστιο άγαλμα, που θα απεικόνιζε τον Αλέξανδρο να κρατά μια πυκνοκατοικημένη πόλη στο χέρι του. Ο Αλέξανδρος απάντησε ότι πρέπει να αφήσει την περιοχή στην ησυχία της.

Πρώτα σημάδια μοναστικού βίου Το πότε ακριβώς διαδόθηκε ο Χριστιανισμός στον Άθω δεν είναι γνωστό. Κατά μία ρωσική παράδοση φέρεται η ίδια η Θεοτόκος να εμφανίζεται στην περιοχή και οι κάτοικοι να ασπάζονται το Χριστιανισμό. Συγκεκριμένα η Θεοτόκος μαζί με τον Ευαγγελιστή Ιωάννη παραπλέοντας τον Άθω, πηγαίνοντας στην Κύπρο για να επισκεφθούν το Λάζαρο, λόγω φοβερής θαλασσοταραχής αποβιβάστηκαν στην ακτή όπου βρίσκεται σήμερα η Ιερά Μονή των Ιβήρων. Εκεί η Θεοτόκος θαυμάζοντας το χώρο ακούσθηκε φωνή εξ ουρανού που έλεγε: «Έστω ο τόπος ούτος κλήρος σός και περιβόλαιον σόν καί παράδεισος, έτι δε και λιμήν σωτήριος των θελόντων σωθήναι». Έτσι το Άγιο Όρος καθιερώθηκε να λέγεται ως «κλήρος και περιβόλι της Παναγιάς». Επίσης παραδίδεται παράδοση κατά την οποία ο Μέγας Κωνσταντίνος έκτισε στον Άθω πλείστους ναούς. Από την έρευνα όμως ουδέν θετικό επ΄ αυτής μαρτυρείται. Βέβαιο όμως είναι από κείμενα ότι κατά τον Δ' αιώνα υπήρχαν χριστιανοί, τα ίχνη και η τύχη των οποίων όμως παραμένουν άγνωστα. Είναι πιθανό ότι μεμονωμένοι ερημίτες ασκήτεψαν στον Άθωνα κατά τη διάρκεια του τέταρτου και πέμπτου αιώνα, ενώ ήταν πολυάριθμοι κατά τον ένατο αιώνα, όταν έγιναν οι πρώτες προσπάθειες για οργάνωση σε μοναστηριακές κοινότητες. Κάποιοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι μοναχοί από τον Άθωνα παρευρέθηκαν στη Σύνοδο που οργανώθηκε στην Κωνσταντινούπολη για την αποκατάσταση των εικόνων το 843. Επίσης κατά το 2ο ήμισυ του Θ' αιώνα ο Ιωάννης Κολοβός έκτισε, στο βόρειο τμήμα, τη λεγόμενη Μεγάλη Βίγλα, το πρώτο Μοναστήρι. Τότε και ορίσθηκαν τα σύνορα του Άθω και απαγορεύτηκε η είσοδος σε αυτόν των λαϊκών, μη εξαιρουμένων και των ποιμένων. Έτσι ο Άθως άρχισε να αποτελεί αποκλειστικό τόπο ασκητών και «οικητήριο βίου Αγίου». Ανεξάρτητα όμως των παραπάνω, από ιστορικής άποψης, τρεις υπήρξαν οι κύριοι λόγοι της ανάπτυξης του μοναχισμού του Αγίου Όρους.

1. Η προηγούμενη διάλυση των αρχαίων πόλεων, με συνέπεια όλος ο χώρος να είναι κενός και επομένως κατάλληλος για ασκητές.

2. Η εξάπλωση των εχθρών των Βυζαντινών στις ανατολικές περιοχές, όπου και κατέστρεψαν τα παλαιότερα εκεί μοναστήρια.

3. Η εικονομαχία που ξέσπασε στην Κωνσταντινούπολη, ένεκα της οποίας πολλοί μοναχοί αναζήτησαν κάποιο νέο χώρο ως «καταφύγιο».

Με δεδομένα αυτά συμπεραίνεται πλέον ασφαλώς ότι ο μοναχισμός του Αγίου Όρους άρχισε περί τον 8ο αιώνα, ενώ από τον επόμενο αιώνα το Άγιο Όρος αποτελεί πλέον και ιστορικά το σημαντικότερο μοναστικό κέντρο της εποχής και όλων των μετέπειτα εποχών. Ιστορικά η αρχή της αθωνικής μοναστικής ζωής συμπίπτει με τη Σύνοδο του 843 που συγκάλεσε η Αυτοκράτειρα Θεοδώρα για την αναστήλωση των ιερών εικόνων επί Πατριάρχου Μεθοδίου Α΄, και ειδικότερα με την άφιξη στον Άθωνα δύο μεγάλων προσωπικοτήτων. Πρώτος ησυχαστής αναφέρεται ο Πέτρος ο Αθωνίτης, του οποίου η άφιξη μπορεί να τοποθετηθεί στο τέλος του Ζ' αιώνα, ενώ ο δεύτερος είναι ο Ευθύμιος ο Νέος, ο οποίος ήρθε στο Όρος από τη Θεσσαλονίκη περί το 860. Οι δύο αυτοί άνδρες, αν και περίπου σύγχρονοι, εκπροσωπούσαν διαφορετικές ασκητικές τάσεις μοναχισμού: ο μεν πρώτος του λεγόμενου «ερημιστισμού» και ο δεύτερος του

λεγόμενου «λαυριωτισμού». Τέλος με χρυσόβουλο του Αυτοκράτορα Βασιλείου Α΄ το 885 ο Άθως ορίσθηκε ως αποκλειστικός τόπος διαμονής ασκητών αποκλειομένων οποιονδήποτε άλλων κοσμικών, ακόμα και ποιμένων ή γεωργών. Έτσι ο αγιορείτικος μοναχισμός άρχισε να αναπτύσσεται όπως και στα παλαιότερα κέντρα του στην Ανατολή περνώντας από τρία στάδια: του ασκητικού, του κοινοτικού και του κοινοβιακού μέσα σε σύντομο διάστημα. Οι πρώτοι ερημίτες μοναχοί εγκαταστάθηκαν στην αρχή της χερσονήσου όπου το έδαφος ήταν ομαλό, λόγω όμως των επιδρομών των Σαρακηνών πειρατών άρχισαν σιγά σιγά να μεταφέρονται σε τελείως απρόσιτες περιοχές μέσα στη χερσόνησο. Στη συνέχεια οι μοναχοί εκείνοι συγκεντρώθηκαν στις λεγόμενες «λαύρες» (οργανωμένες ομάδες), όπως εκείνες παλαιότερα της Παλαιστίνης. Από αυτές δύο έμειναν γνωστές, εκείνη του Κλήμεντος, κοντά στη σημερινή Μονή Ιβήρων, και η λεγόμενη «Καθέδρα των Γερόντων» επί του υψώματος «Ζυγός» που ήταν και η σπουδαιότερη. Επίσης πολλών παλαιών ασκητικών συνοικισμών και ασκητηρίων διατηρήθηκε η μνήμη όπως και το «Αθωνικόν Πρωτάτον» (αρχαιότατος μοναστικός οικισμός του Αγίου Όρους). Οργάνωση των Μονών Η πλησιέστερη επισκοπική έδρα ήταν αυτή της Ιερισσού και ο οικείος Επίσκοπος απαίτησε να έχει στη δικαιοδοσία του τους μοναχούς της χερσονήσου. Στα 985 ο αυτοκράτορας Βασίλειος Β' Βουλγαροκτόνος με Χρυσόβουλλο απάλλαξε τους ερημίτες από τη δικαιοδοσία της Μονής Αγίου Ιωάννου του Κολοβού, που βρισκόταν κοντά στην Ιερισσό, και παραχώρησε τον Άθωνα ως ιδιοκτησία τους. Σύντομα, το παλαιότερο των κυρίαρχων μοναστηριών, η Ιερά Μονή του Ξηροποτάμου, χτίστηκε και εισήλθε υπό το μοναχικό τυπικό του Αγίου Βασιλείου. Σαρακηνοί πειρατές παρενοχλούσαν τους μοναχούς τον ένατο και δέκατο αιώνα, αλλά η αυτοκρατορική γενναιοδωρία ήρθε πάντα στην ενίσχυση αυτών των εσωτερικών «Αγίων Τόπων» των Ελλήνων. Αθανάσιος ο Αθωνίτης Περί το 960 μια εκτεταμένη μεταρρύθμιση εισήχθη από τον Πόντιο μοναχό Αθανάσιο τον Τραπεζούντιο, που αργότερα έγινε γνωστός ως Όσιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης. Με συντρόφους του από τη Μικρά Ασία και με τη βοήθεια του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά, του οποίου ήταν φίλος και εξομολογητής, ίδρυσε τη Μονή Μεγίστης Λαύρας, όπου επέτυχε να φθάσει τη μοναστική ζωή σε υψηλό βαθμό τελειότητας. Η μεταρρύθμιση που απέληξε στο μοναστικό τυπικό του Αγίου Αθανασίου έγινε αποδεκτή ως πρότυπο. Οι οπαδοί του αυστηρού μοναστικού βίου με επικεφαλής τον Παύλο τον Ξηροποταμίτη αντέδρασαν στις καινοτομίες του Αθανασίου και ζήτησαν παρέμβαση του αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκή. Τη σύγκρουση των δύο αντιθέτων ρευμάτων ρύθμισε ο πρώτος Καταστατικός Χάρτης του Αγίου Όρους, που συνέταξε ο Αθανάσιος και επικύρωσε με την υπογραφή του ο Τσιμισκής. Είναι ο λεγόμενος «Τράγος» (δηλαδή περγαμηνή από δέρμα τράγου), που φυλάσσεται στις Καρυές και αποτελεί το σημαντικότερο κειμήλιο της Αθωνικής Πολιτείας. Με τη βοήθεια της αυτοκρατορικής αρχής του Ιωάννη Τσιμισκή (969 - 976) οι αντιθέσεις μεταξύ των μοναχών τέθηκαν κατά μέρος

και η κοινοβιακή ή κοινοτική ζωή διαδόθηκε στους ερημίτες που ζούσαν διασκορπισμένοι στις κοιλάδες και τα δάση. Ο Αθανάσιος έγινε γενικός αββάς ή Πρώτος των πενήντα οκτώ μοναστικών κοινοτήτων του Όρους και δίκαια χαρακτηρίστηκε ως ο κύριος ιδρυτής του «κοινοβιακού μοναχισμού» του Αγίου Όρους. Από αυτήν την περίοδο χρονολογούνται οι Μονές των Ιβήρων, Βατοπεδίου, Εσφιγμένου και Ζυγού. Βυζαντινή περίοδος ακμής Με τη βοήθεια του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, το 1046, ο Κωνσταντίνος ο Μονομάχος (1042 – 1054) ρύθμισε την εσωτερική διακυβέρνηση των μοναστηριών, τη διαχείριση των ακινήτων τους και την εμπορική δραστηριότητά τους. Από το αυτοκρατορικό έγγραφο (Δεύτερο Τυπικόν) που εξέδωσε, απαγορεύεται η είσοδος γυναικών στη χερσόνησο, μια απαγόρευση τόσο αυστηρή, ώστε από τότε ακόμη και ο Τούρκος Αγάς ή ο ανώτερος υπάλληλος, που κατοικούσαν στις Καρυές, δεν έπαιρναν μαζί τους το χαρέμι τους. Γύρω στο 1100 η Μεγίστη Λαύρα είχε 800 μοναχούς και σε όλο τον Άθωνα υπήρχαν 180 μοναστήρια. Αυτή την περίοδο μπήκε σε γενική χρήση ο όρος «Άγιον Όρος». Ο Αλέξιος Κομνηνός απάλλαξε τα μοναστήρια από τη φορολογία, τα ελευθέρωσε από την υποταγή στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως και τα τοποθέτησε κάτω από την άμεση προστασία του. Εξαρτήθηκαν, εντούτοις, από το γειτονικό επίσκοπο Ιερισσού για τη χειροτονία των ιερέων και των διακόνων τους. Οι Σλάβοι επεδίωξαν να γίνουν αποδεκτοί στις νέες Μονές και σε λίγο οι πρίγκιπές τους στη βαλκανική χερσόνησο ίδρυσαν ανεξάρτητα «καθίσματα» για τους Σλάβους μοναχούς. Κατ' αυτό τον τρόπο προέκυψαν κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αλεξίου Α' (1081 - 1118) τα καθαρά σλαβικά μοναστήρια του Χιλιανδαρίου και του Ζωγράφου. Οι βυζαντινοί αυτοκράτορες δεν έπαψαν ποτέ να φανερώνουν το ενδιαφέρον τους για τη μικρή μοναστική πολιτεία και ωφελήθηκαν ακόμη και πολιτικά από την καθολική εκτίμηση που η θρησκευτική αδελφότητα απολάμβανε σε όλο το Χριστιανικό κόσμο. Λατινική κυριαρχία Έναν αιώνα αργότερα, μετά την πρώτη Άλωση της Κωνσταντινούπολης (1204), οι Λατίνοι Σταυροφόροι κακομεταχειρίστηκαν τους μοναχούς και προέβησαν σε καταστροφές των Μονών. Οι μοναχοί απευθύνθηκαν στον Πάπα Ιννοκέντιο Γ’, ο οποίος τους πήρε υπό την προστασία του και στις επιστολές του (ΧΙΙΙ, 40 XVI, 168) αποτίει φόρο τιμής στις μοναστικές αρετές τους. Εντούτοις, με την αποκατάσταση της βυζαντινής πολιτικής κυριαρχίας οι μοναχοί επέστρεψαν (1313) στην κανονική εξάρτησή τους από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ο 14ος αιώνας Το 14ο αιώνα η Καταλανική Εταιρεία επέδραμε εναντίον του Άθωνα για δύο έτη (1307 – 1309), καταστρέφοντας ριζικά πολλά μοναστήρια, λεηλατώντας τους

θησαυρούς τους και τρομοκρατώντας τους μοναχούς. Από τα 300 μοναστήρια που υπήρχαν στην αρχή του 14ου αιώνα, μόνο 35 αφέθηκαν. Στα μέσα του αιώνα η Μακεδονία περιήλθε στα χέρια του Σέρβου ηγεμόνα Στεφάνου Δουσάν, ο οποίος επισκέφτηκε τη χερσόνησο και έδωσε σε πολλά από τα μοναστήρια την οικονομική ενίσχυσή του. Κατά το δέκατο τέταρτο αιώνα παρατηρούνται και οι μεγάλες ησυχαστικές έριδες, με κύριους πρωταγωνιστές τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, Αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης και το Βαρλαάμ τον Καλαβρό, οι οποίες έφεραν αναταραχή στη μοναστική πολιτεία. Ησυχαστικές έριδες Οι μοναχοί του Αγίου Όρους είχαν αποδεχτεί τον Ησυχασμό. Σύμφωνα με τον Γρηγόριο το Σιναΐτη, ιδρυτή του ησυχαστικού κινήματος, οι μοναχοί θα μπορούσαν να δουν το «άκτιστο φως» του Θεού, το φως που έλαμψε στη Μεταμόρφωσή του Ιησού στο όρος Θαβώρ, εάν ήταν ενάρετοι και αφιερωμένοι αποκλειστικά στην προσευχή. Η πρακτική των ησυχαστών ήταν να επαναλαμβάνουν συνεχώς την επίκληση, τη λεγόμενη ευχή, «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ Θεού, ελέησόν με τον αμαρτωλόν». Το ζήτημα του Ησυχασμού διαίρεσε τη βυζαντινή κοινωνία. Μερικοί τον αγκάλιασαν με θέρμη ενώ άλλοι τον απέρριψαν βίαια, κυρίως λόγω των υπερβολών μερικών φανατικών. Ο Ησυχασμός υποστηρίχθηκε επίσης από τους βυζαντινούς αριστοκράτες και επικράτησε τελικά σε τρεις Συνόδους (1341, 1347, 1351). Οι προσπάθειες που έγιναν από το Βαρλαάμ και τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Γ’ για να καταπολεμήσουν την κίνηση των Ησυχαστών και να περιορίσουν τη διάδοσή της ήταν ανεπιτυχείς. Τελικά μετά από τις αποφάσεις των Συνόδων που συνεκλήθησαν για αυτό το θέμα κατέπαυσαν οι ταραχές. Παλαιολόγεια περίοδος Αργότερα, οι αυτοκράτορες Παλαιολόγοι στην Κωνσταντινούπολη και οι Σλάβοι πρίγκιπες και ηγεμόνες της βαλκανικής χερσονήσου συνέχισαν να εμπλουτίζουν τα μοναστήρια του Άθωνα, τα οποία έλαβαν το μεγαλύτερο μέρος του υλικού πλούτου τους κατά τη διάρκεια της παλαιολόγειας περιόδου. Αυτή η περίοδος χαρακτηρίστηκε επίσης από τις προσπάθειες της Μονής των Καρυών να εξασφαλίσει υπεροχή έναντι των άλλων μοναστηριών, τον τελικό αποκλεισμό του επισκόπου Ιερισσού από τη χερσόνησο, τις επιθέσεις από πειρατές όλων των ειδών, και την ίδρυση διάφορων νέων μοναστηριών: Σιμωνόπετρας, Κωνσταμονίτου, Αγίου Παύλου και Διονυσίου. Οθωμανική κυριαρχία Όταν το 1430 οι Οθωμανοί κατέλαβαν τη Θεσσαλονίκη, οι μοναχοί προσέφεραν την υποταγή τους στο σουλτάνο Μουράτ Β΄, ο οποίος τους αναγνώρισε τα προηγούμενα αυτοκρατορικά προνόμια:

 

 



αναγνώριζε το επί Μεχμέτ Α' παλαιότερο καθεστώς νομής (tasarruf) των βακουφίων (vakf) και των μουλκιών (mulk) τους. απαγόρευε στους μουσουλμάνους ή χριστιανούς να εισέρχονται στη χερσόνησο του Αγίου Όρους και στα βακούφια των μοναστηριών έξω από αυτήν. διέταζε την ελεύθερη διακίνηση των προϊόντων των μετοχίων τους με πλοία προς το Άγιο Όρος. αναγνώριζε τα ισχύοντα παλαιότερα και για τις περιουσίες τους (χωριά, αμπέλια, κήποι, πρόβατα) στην ύπαιθρο της Θεσσαλονίκης και των Σερρών, ανανεώνοντας το καθεστώς φορολογικής ατέλειας που είχαν στα χρόνια του παππού του, του Μπαγιαζήτη Α': διέταζε τους καδήδες και τους σουμπασήδες αυτών των βιλαετίων να μην εισπράττουν τίποτε από τις μοναστηριακές περιουσίες και να μην εισέρχονται σε αυτές οι εισπράκτορες του χαρατσίου επιβεβαίωσε την απαλλαγή των μοναχών από τους έκτακτους φόρους.

Όμως το 1432/3 οι μοναστηριακές περιουσίες σε Θεσσαλονίκη και Σέρρες υποχρεώθηκαν να καταβάλουν σε χάσια, ζιαμέτια, τιμάρια, μούλκια και βακούφια φόρους.[1] Με μπεράττι του 1485 ο Μπαγιαζήτ Β' ανανέωσε τα παλαιότερα μπεράτια του Μουράτ Β' και του Μεχμέτ Β' και σύμφωνα με αυτό,   

διατηρούσαν τη νομή των εκκλησιών, των σπιτιών των αμπελιών, των μύλων και των χωραφιών τους στις επαρχίες των Σερρών και της Θεσσαλονίκης. Κανείς δεν μπορούσε να τους αφαιρέσει τις περιουσίες τους. Επίσης οι αξιωματούχοι όφειλαν να μην παραβιάζουν το σουλτανικό και εθμικό δίκαιο..[2]

Υπήρξε περίοδος ακμής έως το 16ο αιώνα, οπότε η οικονομική θέση των μοναστηριών χειροτέρεψε λόγω των δυσβάστακτων φόρων που επιβλήθηκαν από τους Οθωμανούς. Οι μοναχοί δεν μπορούσαν να κατοικήσουν πλέον εκεί και το Όρος σχεδόν εγκαταλείφθηκε. Επέζησε μόνο χάρη στην ενίσχυση από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο πρόσφερε υλική και ηθική υποστήριξη. Κάποια οικονομική ενίσχυση δόθηκε από τους κυβερνήτες των χωρών του Βορρά, ιδιαίτερα τις ηγεμονίες της Μολδαβίας και της Βλαχίας αλλά και από τους απλούς ορθοδόξους. Αθωνιάδα Ακαδημία Κύριο λήμμα: Αθωνιάδα Ακαδημία Τα μοναστήρια βρίσκονταν σε άθλια οικονομική κατάσταση το 18ο αιώνα. Αλλά παρά την ένδειά τους, μια κίνηση προέκυψε για τη διάδοση της ελληνικής παιδείας στην περιοχή του Άθωνα. Στα μέσα του 18ου αιώνα, η Αθωνιάδα Ακαδημία ιδρύθηκε σε ένα κτήριο κοντά στη Μονή του Βατοπεδίου. Σκοπός της ήταν οι σπουδαστές να διδάσκονται θεολογία, φιλοσοφία και λογική. Τα πρώτα έτη, όταν ο διαφωτιστής κληρικός Ευγένιος Βούλγαρης ήταν διευθυντής, η Ακαδημία προσέλκυσε μεγάλο αριθμό σπουδαστών και απέκτησε ιδιαίτερη φήμη. Αλλά όταν ο Βούλγαρης παραιτήθηκε, περιήλθε σε μαρασμό και έκλεισε το 1799. Επανιδρύθηκε τέλη του 18ου αιώνα και έκτοτε λειτουργεί κανονικά. Παλαιότερα διέθετε:   

Δημοτική Εκπαίδευση Γυμνασιακή Εκπαίδευση Λυκειακή Εκπαίδευση



Μεταλυκειακή Εκπαίδευση

Σήμερα Διαθέτει:  

Γυμνασιακή Εκπαίδευση Λυκειακή Εκπαίδευση

Η Επανάσταση στη Χαλκιδική Με την έναρξη της Επανάστασης του 1821 το Άγιο Όρος λειτούργησε ως άσυλο όπου κατέφυγαν πολλές οικογένειες, ενώ οι Μονές συνέδραμαν τον αγώνα με χρήματα, τρόφιμα και πολεμοφόδια. Περίπου 800 μοναχοί οπλίστηκαν και υπό τον Εμμανουήλ Παπά των Σερρών, μαζί και με κοσμικούς στρατιωτικούς, προσέβαλαν διάφορες θέσεις Τούρκων στη Θεσσαλονίκη και την Κασσάνδρα. Στις περιοχές εκείνες είχαν συγκεντρωθεί περί τις 50.000 Οθωμανών, εκ των οποίων σκοτώθηκαν πάνω από 20.000 από τον Απρίλιο μέχρι τον Οκτώβριο του 1821. Όμως η Επανάσταση στην περιοχή κατεστάλη και πάνω από 40.000 Έλληνες σφαγιάσθηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν [3]. Τότε ακολούθησε μία από τις μεγαλύτερες καταστροφές στην ιστορία του Άθωνα. Τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις σφαγίασαν μοναχούς, καθώς επίσης και τα γυναικόπαιδα που είχαν βρει εκεί καταφύγιο, κατέστρεψαν το τυπογραφείο των Μονών, λεηλάτησαν όσους θησαυρούς μπόρεσαν να βρουν και χρησιμοποίησαν ανεκτίμητα χειρόγραφα για να κατασκευάσουν φυσίγγια. [4] Ένταξη στο ελληνικό κράτος

«Aθως» Πίνακας Β. Χατζή

Το αυτόνομο καθεστώς του Αγίου Όρους αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά διεθνώς πριν την αναγνώριση της κυριαρχίας του ελληνικού κράτους στη Χαλκιδική, με τη Συνθήκη του Βερολίνου του 1878. Αυτή η συνθήκη προέβλεπε ότι «οι μοναχοί του Αγίου Όρους, ανεξάρτητα από τη χώρα καταγωγής τους, διατηρούν τις κτήσεις και τα πρότερα πλεονεκτήματά τους και χωρίς καμία εξαίρεση απολαύουν απόλυτη ισότητα δικαιωμάτων και πλεονεκτημάτων». Το Άγιο Όρος απελευθερώθηκε από το Ελληνικό Βασιλικό Ναυτικό κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο. Συγκεκριμένα στις 2 Νοεμβρίου 1912 κατέπλευσαν και αγκυροβόλησαν στον όρμο της Δάφνης η ναυαρχίδα του ελληνικού στόλου, το Θωρηκτό «Αβέρωφ», με το αντιτορπιλικό «Θύελλα» και τα ανιχνευτικά «Ιέραξ» και

«Πάνθηρ» υπό τις χαρμόσυνες κωδωνοκρουσίες εκατοντάδων καμπανών των Ιερών Μονών που αντελήφθησαν την προσόρμιση του ελληνικού στόλου. Αποβιβάσθηκε άγημα, ο επικεφαλής του οποίου αξιωματικός «εν ονόματι του Βασιλέως των Ελλήνων», επικύρωσε την αποβατική ενέργεια χαρακτηρίζοντας τον καϊμακάμη, τους υπαλλήλους και την εκεί μικρή οθωμανική δύναμη ως αιχμαλώτους πολέμου «άνευ πολεμικής τινός ενέργειας», οπότε και υψώθηκε η Ελληνική Σημαία. Την επόμενη ημέρα, στις 3 Νοεμβρίου, συνήλθαν σε συνεδρίαση οι αντιπρόσωποι όλων των Μονών, πλην της Ρωσικής, και υπεγράφη στον κώδικα των πρακτικών της συνεδρίας πράξη, με την οποία διαπιστωνόταν η κατάλυση των οθωμανικών αρχών. Η επίσημη δε πράξη έγινε στις 5 Νοεμβρίου 1912. Εκείνη την περίοδο εννέα με δέκα χιλιάδες μοναχών κατοικούσαν εκεί. Το ελληνικό κράτος κύρωσε με το Ν.Δ. 10/16 Σεπτεμβρίου 1926 τον Καταστατικό Χάρτη του Αγίου Όρους, ο οποίος άρχισε να ισχύει το 1927 μετά τη θέση σε ισχύ του νέου Συντάγματος, οπότε και για πρώτη φορά επισημοποιήθηκε η συνταγματική προστασία του καθεστώτος αυτοδιοίκησης του Αγίου Όρους. Γερμανική Κατοχή Όταν εκδηλώθηκε ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος η μοναστική κοινότητα του Άθω δεν αδιαφόρησε. Μάλιστα οι νεώτεροι μοναχοί μετέβησαν στις Καρυές προκειμένου να λάβουν φύλλο πορείας για το μέτωπο. Όμως το Ελληνικό κράτος αρνήθηκε τη συμμετοχή εθελοντών στον πόλεμο ιδιαίτερα αν αυτοί ήταν κληρικοί ή μοναχοί. Επίσης οι μονές διέθεσαν τα υποζύγιά τους χωρίς αποζημίωση, ενώ διοργάνωσαν και εράνους σε είδη και χρήματα για την βοήθεια του Ελληνικού στρατού. Σε όλη αυτήν την κινητοποίηση έμειναν ουδέτεροι οι Ρώσοι και οι Βούλγαροι μοναχοί[5] Η προέλαση των γερμανικών στρατευμάτων στο ελληνικό έδαφος ανησύχησε τους μοναχούς: ο Διοικητής του Αγίου Όρους πρότεινε τη διαφυγή των χειρογράφων και των λοιπών κειμηλίων των μονών καθώς και τη φυγάδευση όσων μοναχών είχαν αναπτύξει αντιστασιακή δράση, εκτός Αγίου Όρους, στην Αθήνα ή τα νησιά του Αιγαίου. Τελικά πολλές μονές τα έκρυψαν τα κειμήλια σε κατακόμβες. Με την κατάληψη της Θεσσαλονίκης οι πολιτικές και αστυνομικές αρχές του Άθω περιήλθαν σε κατάσταση πανικού. Στις Καρυές συνήλθε η Ιερά Κοινότητα και συγκρότησε πολιτοφυλακή από μοναχούς και λαϊκούς. Παράλληλα ελήφθησαν μέτρα ανακουφιστικά των Ελλήνων στρατιωτών που έφθαναν στην χερσόνησο του Άθω και βοηθήθηκαν να διαπεραιωθούν στα νησιά του Αιγαίου. Αρχικά οι Γερμανοί έφθαναν στο Άγιον Όρος κατά πολύ μικρές ομάδες στη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας του Απριλίου του 1941. Η επίσημη απόβαση έγινε στη Μονή Βατοπεδίου μια εβδομάδα αργότερα από τον Περιφερειακό Φρούραρχο Λαγκαδά με τη συνοδεία ενός ταγματάρχη κι ένοπλου αποσπάσματος. Την επόμενη ημέρα μετέβησαν στις Καρυές. Τα μέλη της Ιεράς Κοινότητας ζήτησαν να προστατευθεί το Άγιον Όρος από μια πιθανή Βουλγαρική κατάληψη, ενώ ο Γερμανός ταγματάρχης τους διεμήνυσε εμπιστευτικά να αποστείλουν σχετική επιστολή προς τον Χίτλερ προκειμένου να διασφαλίσει το καθεστώς αυτό. Η επιστολή στον Χίτλερ Πράγματι στις 26 Απριλίου 1941, η Ιερά Κοινότητα συνήλθε δύο φορές και συνέταξε επιστολή η οποία εστάλη διά του Περιφερειακού Φρούραρχου Λαγκαδά και

με την οποία «την διατήρησιν του καθεστώτος τούτου της αυτονόμου μοναχικής πολιτείας, ικανοποιούντος πλήρως άπαντας τους εν Αγίω Όρει ενασκουμένους, ανεξαρτήτως εθνικότητος μοναχούς […] παρακαλούμεν και ικετεύομεν θερμώς την Υμετέραν Εξεχότητα, όπως αναλάβη υπό την υψηλήν προστασίαν και κηδεμονίαν Αυτής.»[6]. Οι Ρώσοι και οι Βούλγαροι αρνήθηκαν αρχικά να την υπογράψουν, όταν όμως διαπίστωσαν ότι αυτή θα αποστελλόταν και χωρίς τη δική τους υπογραφή, την συνυπέγραψαν. Οι Γερμανικές αρχές ανταποκρίθηκαν άμεσα και στις 3 και 4 Μαΐου δημοσιεύθηκε στις εφημερίδες της Θεσσαλονίκης ανακοινωθέν της Γερμανικής Διοίκησης Θεσσαλονίκης Αιγαίου ότι ετίθετο υπό Γερμανική προστασία το Άγιον Όρος. Η στάση των Γερμανών Πράγματι ούτε Γερμανικό φρουραρχείο λειτούργησε ούτε στάθμευε μόνιμα στρατιωτικό απόσπασμα στο Άγιον Όρος. Υπαγόταν στο περιφερειακό φρουραρχείο Λαγκαδά. Λόγω καταγγελιών βουλγάρων μοναχών, ό,τι κρύβονταν πολεμικό υλικό ή αντάρτες ή άγγλοι ή πως τροφοδοτούνταν αγγλικά υποβρύχια από τις μονές, έφτασαν ορισμένες φορές για ανακρίσεις και έρευνες Γερμανοί στην περιοχή. Επίσης οι Γερμανοί απέτρεψαν απόπειρα των Βουλγάρων να φτάσουν τον Μάιο του 1941 στο Άθω, κατορθώνοντας να πάνε μέχρι την Ιερισσό από πού και διώχθηκαν από τους Γερμανούς. [7] Η άφιξη Γερμανών επιστημόνων Τον Ιούνιο του 1941 φθάνει στο Άθω μικτή αποστολή από γερμανούς αξιωματικούς και επιστήμονες επικεφαλής της οποίας ήταν ο Γερμανός βυζαντινολόγος Φράντς Ντέλγκερ – παλιός γνώριμος των μοναχών του Αγίου Όρους από παλιότερες εκεί επισκέψεις – του πανεπιστημίου του Μονάχου, με σκοπό τη μελέτη και φωτογράφηση εγγράφων και χειρογράφων που βρίσκονταν στις βιβλιοθήκες του Αγίου Όρους. Οι μοναχοί προετοιμάστηκαν με συστατικές επιστολές που τους απέστειλαν οι Τσολάκογλου, Λογοθετόπουλος, Γεννάδειος Θεσσαλονίκης και άλλοι. Στην πραγματικότητα η αποστολή αυτή είχε οργανωθεί από την Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg fur die besetzten Gebiete. Η επιστημονική αυτή ομάδα έφτασε στις 15 Ιουνίου του 1941 και πραγματοποίησε στη διάρκεια της επίσκεψής της 1900 φωτογραφικές λήψεις χειρογράφων, μικρογραφιών, εικόνων και άλλων κειμηλίων. Η επίσκεψη αυτή δεν άφησε αδιάφορη την κυβέρνηση και ο Τσολάκογλου με απόρρητο έγγραφό του εφιστούσε την προσοχή στον Γενικό Διοικητή Μακεδονίας για τη διαφύλαξη των αγιορείτικων θησαυρών. Το φθινόπωρο του 1943 η Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg αποπειράθηκε να κλέψει τους θησαυρούς – πιθανώς ερήμην του Φράντς Ντέλγκερ – κάτι που στο τέλος αποτράπηκε, άγνωστο από ποιους. Η κατάσταση των μοναχών κατά τη Γερμανική κατοχή Η μοναστική κοινότητα του Αγίου Όρους αριθμούσε περί τους 3855 μοναχούς τον Σεπτέμβριο του 1942: 2812 Έλληνες και 1043 αλλοεθνείς, δηλαδή 712 Ρώσοι, 150 Ρουμάνοι, 108 Βούλγαροι και 73 Σέρβοι. Ιδιαίτερα προβλήματα επισιτισμού αντιμετώπιζε κάτι που εκμεταλλευόταν η Βουλγαρική προπαγάνδα που παρείχε τρόφιμα και επεδίωκε τον προσεταιρισμό τους. Με παρέμβαση του Υπουργείου των

Εσωτερικών της Κατοχικής Κυβέρνησης προς το Υπουργείο Επισιτισμού εστάλησαν τρόφιμα (115 τόνοι σιτάρι σε δύο φάσεις). [9] Η στάση των αλλοεθνών μοναχών Οι Βούλγαροι μοναχοί ενισχύθηκαν οικονομικά από το Βουλγαρικό κράτος, ενώ η μονή τους, η Ζωγράφου, έσπευσε να υψώσει Βουλγαρική σημαία και προπαγάνδιζε υπέρ των Βουλγαρικών θέσεων προβαίνοντας στις πιο κάτω ενέργειες: διανομή βουλγαρικών αλφαβηταρίων στους Έλληνες εργάτες που δούλευαν στην μονή, απομάκρυνσή τους στη συνέχεια και πρόσκληση βουλγαρόφωνων από την Φλώρινα για να εργαστούν στην μονή, συνεργασία με Βουλγαρική Λέσχη Θεσσαλονίκης, διανομή τροφίμων σε άλλους μοναχούς με σκοπό τον προσεταιρισμό τους, επαφές με Βούλγαρους ανώτατους αξιωματικούς στη Θεσσαλονίκη. Το ζήτημα της δράσης των Βουλγάρων πρακτόρων προκάλεσε περιπλοκές στις σχέσεις μεταξύ του πολιτικού διοικητή Κορφιατάκη και του Διοικητή της χωροφυλακής Πάλμο, καθώς ο πρώτος ζητούσε να μην ανανεώνονται οι άδειες εισόδου σε ύποπτα άτομα και να απομακρυνθούν άλλα και ο δεύτερος έκρινε πως αν εφαρμοζόταν ένα τέτοιο μέτρο θα έπληττε και άσχετα με τη βουλγαρική προπαγάνδα άτομα. Η Ιερά Σύναξη του Αγίου Όρους διαφώνησε κι αυτή διότι ήταν δική της αρμοδιότητα η απέλαση προσώπων ενώ αν απομακρυνόταν κάποιος Βούλγαρος θα θεωρείτο ως απόπειρα καταδίωξής τους. Τελικά ο Πάλμος καταγγέλθηκε για ολιγωρία και απομακρύνθηκε. Βούλγαροι και Ρώσοι μοναχοί ήθελαν τη διεθνοποίηση του Αγίου Όρους και την με κάθε τρόπο απαλλαγή από την Ελληνική διοίκηση. Την πρόταση αυτή συνυπέβαλαν Ρώσοι και Βούλγαροι στη Σόφια τον Μάιο του 1941 και το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς στην Ιερά Σύναξη του Αγίου Όρους η οποία και απορρίφθηκε χωρίς να βρει σύμμαχους του Σέρβους μοναχούς [10]. Το 1963, όταν γιορτάστηκε η Χιλιετηρίδα από την εγκαθίδρυση της οργανωμένης μοναστικής ζωής από τον Άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη, η λειψανδρία ήταν τέτοια, που οι εορτασμοί έγιναν υπό διάχυτη απαισιοδοξία για το μέλλον. Το εορταστικό τυπικό χαρακτηρίστηκε από μερικούς ως κηδεία του Όρους. Από τα μέσα της δεκαετίας του '70 μια νέα αναγέννηση του Άθωνα παρατηρήθηκε. Πολλοί νέοι, συχνά κάτοχοι ενός ή περισσότερων πανεπιστημιακών τίτλων, έρχονταν στο Αγιώνυμο Όρος του Άθωνα αποζητώντας την ασκητική ζωή. Νομικό καθεστώς και διοικητική οργάνωση Το Άγιο Όρος διέπεται από ένα ιδιότυπο νομικό καθεστώς που έγκειται σε ένα πλέγμα διατάξεων του Συντάγματος, διεθνών συνθηκών, του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του υπόλοιπου εσωτερικού δικαίου, με βασικότερο κανονιστικό κείμενο τον Καταστατικό Χάρτη του Αγίου Όρους, ο οποίος οργανώνει διοικητικά την περιοχή. Σύνταγμα Σύμφωνα με το άρθρο 105 του Συντάγματος της Ελλάδας, το Άγιο Όρος αποτελεί αυτοδιοίκητο τμήμα του Ελληνικού Κράτους. Διοικητικά τελεί υπό την εποπτεία του Κράτους και πνευματικά υπό την ανώτατη εποπτεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, εξ ου και δεν επιτρέπεται η μνημόνευση άλλου

Επισκόπου πλην του Οικουμενικού Πατριάρχη. Πάντως σύγχυση μπορεί να προκαλέσει ο τίτλος της Ιεράς Μητροπόλεως Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου της Εκκλησίας της Ελλάδος ως προς την πνευματική υπαγωγή της περιοχής, παρόλο που το Άγιο Όρος έχει αποσπαστεί από την εν λόγω Μητρόπολη και υπαχθεί στο Οικουμενικό Πατριαρχείο ήδη από το 1313[11]. Ιδιοκτησιακό καθεστώς Από ιδιοκτησιακής άποψης το έδαφος της χερσονήσου του Άθω είναι αναπαλλοτρίωτο και κατανεμημένο μεταξύ των είκοσι Ιερών Μονών του (άρθρο 105 παρ. 2 εδ. α΄ Συντ.). Σε καθεμιά από τις είκοσι αυτές εδαφικές περιοχές υπάρχουν και άλλα μοναστικά ιδρύματα (σκήτες, κελιά, καλύβες, καθίσματα και ησυχαστήρια), τα οποία αποτελούν εξαρτήματα των μονών. Επιπλέον, και η εκτός Αγίου Όρους ακίνητη περιουσία των μονών είναι «απολύτως αναπαλλοτρίωτος ως πράγμα θείω δικαίω» (άρθρο 181 Κ.Χ.Α.Ο.). Παρόλα αυτά με νόμο (Ν. 1198/1981), ο οποίος καθορίζει και τις λεπτομέρειες, έχει επιτραπεί η εκποίηση ή η ανταλλαγή ακινήτων των μονών που βρίσκονται εκτός Αγίου Όρους, μόνον όμως για λόγους προφανούς ωφέλειάς τους, όπως όταν πρόκειται για απρόσοδα ακίνητα ή όταν με το τίμημα αντιμετωπίζεται σοβαρή ανάγκη της μονής. Ελληνική ιθαγένεια Σύμφωνα με το άρθρο 105 παρ. 1 εδ γ΄ του Συντάγματος «όλοι όσοι μονάζουν [στο Άγιο Όρος] αποκτούν την ελληνική ιθαγένεια μόλις προσληφθούν ως δόκιμοι ή μοναχοί, χωρίς άλλη διατύπωση». Σχετικά με την απώλεια της ελληνικής ιθαγένειας που αποκτήθηκε με αυτό τον τρόπο προβλέπει το άρθρο 17 παρ. 1 στ. γ΄ του Κώδικα της Ελληνικής Ιθαγένειας, όπως συμπληρώθηκε από το Ν. 3731/2008 (ΦΕΚ Α΄ 263/23.12.2008)[12]. Ειδικότερα προβλέπεται ότι με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, ύστερα από αιτιολογημένη σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου Ιθαγένειας, μπορεί να κηρυχθεί έκπτωτος της ελληνικής ιθαγένειας αλλοδαπός, ο οποίος απέκτησε αυτήν λόγω της ιδιότητάς του ως δοκίμου ή μοναχού στο Άγιο Όρος, εφόσον αποδεδειγμένα εγκατέλειψε τη μονή της εγκαταβίωσής του, καθώς και την Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους.

Η μονή του Αγίου Παντελεήμονα

Απαγόρευση εγκαταβίωσης ετεροδόξων και σχισματικών Σύμφωνα με το άρθρο 105 παρ. 2 εδ. γ΄ «απαγορεύεται να εγκαταβιώνουν στο Άγιο Όρος ετερόδοξοι ή σχισματικοί». Ένα πρόβλημα το οποίο ακόμα δεν έχει επιλυθεί και σχετίζεται με την εν λόγω απαγόρευση είναι η παράνομη κατοχή των χώρων της Ιεράς Μονής Εσφιγμένου και των εξαρτημάτων της από τη σχισματική τέως μοναστική αδελφότητα ήδη από τη δεκαετία του 1970. [13] Διεθνείς συνθήκες Σε διεθνές επίπεδο το Ελληνικό Κράτος έχει αναλάβει δεσμεύσεις έναντι των μη ελληνικών μονών και εξαρτημάτων του Αγίου Όρους. Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 13 της Συνθήκης περί προστασίας των εν Ελλάδι μειονοτήτων (Σέβρες, 10 Αυγούστου 1920), η οποία κυρώθηκε με το Νομοθετικό Διάταγμα της 29ης Σεπτεμβρίου 1923 «περί κυρώσεως της εν Σέβραις υπογραφείσης Συνθήκης περί προστασίας των εν Ελλάδι μειονοτήτων» (ΦΕΚ Α΄ 311/30.10.1923)[14], «η Ελλάς υποχρεούται να αναγνωρίση και διατηρήση τα εκ παραδόσεως δικαιώματα και τας ελευθερίας ων απολαύουσι αι μη ελληνικαί μοναστηριακαί κοινότητες του Αγίου Όρους κατά τας διατάξεις του άρθρου 62 της Βερολινείου Συνθήκης της 13 Ιουλίου 1878». Οι τελευταίες προέβλεπαν γενικότερα ότι η Υψηλή Πύλη αναλάμβανε να διατηρήσει την αρχή της θρησκευτικής ελευθερίας μεταξύ των υπηκόων της και ειδικότερα – για πρώτη φορά διεθνώς – ότι οι μοναχοί του Αγίου Όρους, ανεξάρτητα από τη χώρα καταγωγής τους, διατηρούσαν τις πρότερες κτήσεις και πλεονεκτήματά τους και απολάμβαναν, χωρίς καμία εξαίρεση, πλήρη ισότητα δικαιωμάτων και προνομίων. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Το έδαφος του Αγίου Όρους – ως υπαγόμενο στην κυριαρχία του Ελληνικού κράτους – αποτελεί έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο οποίο ισχύει και εφαρμόζεται το δίκαιο της Ένωσης. Παρόλα αυτά έχουν προβλεφθεί αποκλίσεις σε σχέση με την εφαρμογή του στην περιοχή ήδη από την προσχώρηση της Ελλάδας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες. 

Κατά την υπογραφή της Τελικής Πράξης της Συνδιάσκεψης των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και της Ελλάδας εν όψει της υπογραφής της Συνθήκης προσχώρησης της τελευταίας στις πρώτες στις 28 Μαΐου 1979 στην Αθήνα, τα κράτη μέλη και το Συμβούλιο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων υιοθέτησαν κοινή δήλωση περί του Αγίου Όρους, η οποία προσαρτήθηκε στην εν λόγω Τελική Πράξη. Η κοινή δήλωση έχει ως εξής:

«Αναγνωρίζοντας ότι το ειδικό καθεστώς το οποίο έχει παραχωρηθεί στο Άγιο Όρος, όπως τούτο είναι εγγυημένο από το άρθρο 105 του Ελληνικού Συντάγματος, δικαιολογείται αποκλειστικά για λόγους πνευματικούς και θρησκευτικούς, η Κοινότης θα μεριμνήσει ώστε να ληφθούν υπ' όψη οι λόγοι αυτοί κατά την εφαρμογή και την περαιτέρω επεξεργασία των διατάξεων του κοινοτικού δικαίου, ιδίως όσον αφορά τις τελωνειακές και φορολογικές απαλλαγές καθώς και το δικαίωμα εγκαταστάσεως». 

Επιπλέον, κατά την υπογραφή της Τελικής Πράξης της Διακυβερνητικής Διάσκεψης που υιοθέτησε τη Συνθήκη του Άμστερνταμ στις 2 Οκτωβρίου 1997, υιοθετήθηκε δήλωση για το καθεστώς των εκκλησιών και των μη ομολογιακών ενώσεων, η

οποία, μεταξύ άλλων, προβλέπει ότι «η Ευρωπαϊκή Ένωση σέβεται και δεν προδικάζει το σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο καθεστώς των εκκλησιών και των θρησκευτικών ενώσεων ή κοινοτήτων στα κράτη μέλη». Η Ελλάδα με τη σειρά της διατύπωσε την εξής δήλωση, την οποία και έλαβε υπ' όψη της η Διάσκεψη:

«Σχετικά με τη δήλωση για το καθεστώς των εκκλησιών και των μη ομολογιακών ενώσεων, η Ελλάδα υπενθυμίζει την κοινή δήλωση για το Άγιο Όρος που έχει προσαρτηθεί στην τελική πράξη της συνθήκης προσχώρησης της Ελλάδας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες». 

Τέλος, κατά την υπογραφή της Συμφωνίας προσχώρησης της Ελλάδας στη ζώνη της Συμφωνίας του Σένγκεν (Συμφωνία του 1985 και Σύμβαση του 1990) στις 6 Νοεμβρίου 1992 στη Μαδρίτη, υιοθετήθηκε κοινή δήλωση σχετική με το Άγιον Όρος, η οποία έχει ως εξής:

«Αναγνωρίζοντας ότι το ειδικό καθεστώς του Αγίου Όρους, όπως το εγγυάται το άρθρο 105 του Ελληνικού Συντάγματος και ο Χάρτης του Αγίου Όρους, δικαιολογείται αποκλειστικά για πνευματικούς και θρησκευτικούς λόγους, τα συμβαλλόμενα μέρη θα φροντίσουν να λάβουν τούτο υπόψη τους κατά την εφαρμογή και την περαιτέρω επεξεργασία των διατάξεων της Συμφωνίας του 1985 και της Συμβάσεως του 1990». Μετά τη θέση σε ισχύ της Συνθήκης του Άμστερνταμ την 1 Μαΐου 1999 και την ενσωμάτωση του κεκτημένου του Σένγκεν στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η εν λόγω δήλωση λειτουργεί πλέον σε επίπεδο δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων στο έδαφός της. Παράλληλα το έδαφος του Αγίου Όρους αποτελεί τελωνειακό έδαφος της Ένωσης, στο οποίο ισχύει και εφαρμόζεται ο Ενωσιακός (τέως Κοινοτικός) Τελωνειακός Κώδικας.[15] Παρόλα αυτά, σύμφωνα με το άρθρο 6 της Οδηγίας 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας [16], αυτή η Οδηγία δεν εφαρμόζεται στο Άγιον Όρος λόγω του ιδιαίτερου φορολογικού καθεστώτος που ισχύει για αυτό. Σήμερα σε λειτουργία βρίσκεται μόνο το Τελωνείο (Α΄ τάξης) Δάφνης, καθώς το Τελωνείο (Β΄ τάξης) Όρμου Μονής Βατοπεδίου και τα Τοπικά Τελωνειακά Γραφεία Όρμου Μονής Ιβήρων και Όρμου Μονής Ζωγράφου τελούν σε αναστολή λειτουργίας. Καταστατικός Χάρτης του Αγίου Όρους Παράλληλα προς το Σύνταγμα, ο Καταστατικός Χάρτης του Αγίου Όρους (Κ.Χ.Α.Ο.) της 10ης Μαΐου 1924 καθορίζει με λεπτομερή τρόπο τα αγιορειτικά καθεστώτα και τον τρόπο της λειτουργίας τους. Ο Χάρτης συντάχθηκε από πενταμελή επιτροπή της Διπλής Έκτακτης Σύναξης, εγκρίθηκε από την τελευταία (απόντων, μεταξύ άλλων, των αντιπροσώπων της ρωσικής Ιεράς Μονής Αγίου Παντελεήμονος) και επικυρώθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και το Νομοθετικό Διάταγμα (άρθρο 1) της 10ης Σεπτεμβρίου 1926 «περί κυρώσεως του Καταστατικού Χάρτου του Αγίου Όρους» (ΦΕΚ Α΄ 309/16.9.1926)[17]. Ο ίδιος ο Κ.Χ.Α.Ο. θέλοντας να αποδείξει την ιστορική συνέχεια του καθεστώτος της μοναστικής πολιτείας, στο ακροτελεύτιο άρθρο του 188, τονίζει ότι αυτός απορρέει «εκ των αυτοκρατορικών Χρυσοβούλων τε και Τυπικών, Πατριαρχικών Σιγγιλίων,

Σουλτανικών Φιρμανίων, ισχυόντων Γενικών Κανονισμών και αρχαιοτάτων Μοναχικών Θεσμών και Καθεστώτων». Τελωνειακά και φορολογικά πλεονεκτήματα Κατ' επιταγήν του Συντάγματος, ο Κ.Χ.Α.Ο. (άρθρο 167), όπως συμπληρώθηκε από το κυρωτικό του Ν.Δ. (άρθρο 2), προβλέπει ορισμένες τελωνειακές και φορολογικές απαλλαγές για το Άγιο Όρος. Συγκεκριμένα: 



Ως προς τα τελωνειακά, απαλλάσσονται από κάθε δασμό οποιαδήποτε ήδη εισάγονται στο Άγιο Όρος για τις μονές και τα υπόλοιπα ιδρύματά τους (σκήτες, κελιά κλπ) αξίας μέχρι χιλίων μεταλλικών δραχμών για κάθε μοναχό ετησίως. Από τις 17 Ιανουαρίου 2006 η αξία της μεταλλικής δραχμής για τον εν λόγω υπολογισμό έχει αναπροσαρμοστεί στα €2,50. [18] Ως προς τα φορολογικά, o τα προϊόντα που παράγονται στο Άγιο Όρος απαλλάσσονται από κάθε άμεσο φόρο εισοδήματος, o η μεταβίβαση και τα έσοδα κάθε περιουσίας που βρίσκεται στο Άγιο Όρος απαλλάσσονται από κάθε φόρο, εξαιρουμένων όσον ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, o οι μοναχοί που εγκαταβιώνουν στο Άγιο Όρος απαλλάσσονται από τους φόρους κατανάλωσης για τα προϊόντα τους που παράγουν και καταναλώνουν στην περιοχή και o όλες οι συμβάσεις που αφορούν παραχώρηση δικαιωμάτων επί ακινήτων που βρίσκονται στο Άγιο Όρος, εφόσον συντάσσονται από τις αρμόδιες μοναστηριακές αρχές ή την Ιερά Κοινότητα, απαλλάσσονται από τα τέλη χαρτοσήμου.

Επιπλέον η αλιεία στο Άγιο Όρος για τη συντήρηση των μοναχών του είναι ελεύθερη και απαλλαγμένη κάθε φορολογίας (άρθρο 170 Κ.Χ.Α.Ο.). Στράτευση Σύμφωνα με το άρθρο 93 του Κ.Χ.Α.Ο. «δια να καρή τις μοναχός δέον να υποστή δοκιμασίαν ενός μέχρι τριών ετών και να έχη συμπεπληρωμένον το 18ον έτος της ηλικίας αυτού. Ο ούτω καρείς μοναχός εις ουδεμίαν στρατιωτικήν θητείαν υπόκειται». Το άρθρο 38 του κυρωτικού Ν.Δ. της 10ης Σεπτεμβρίου 1926 επαναλαμβάνει ότι «οι μοναχοί του Αγίου Όρους απαλλάσσονται της στρατιωτικής υπηρεσίας». Σε συνέχεια των ανωτέρω προβλέψεων και ύστερα από Γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους το 2008[19], που έγινε δεκτή από τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας, εκδόθηκε απόφαση[20] που δίνει τη δυνατότητα και στους δόκιμους μοναχούς του Αγίου Όρους να απαλλαγούν της στρατιωτικής τους υποχρέωσης, εφόσον το επιθυμούν. Σε κάθε περίπτωση η υποχρέωση στράτευσης αναβιώνει αν, πριν τη συμπλήρωση του 45ου έτους της ηλικίας του, ο μοναχός ή δόκιμος «αποχωρήσει της Ιεράς Μετανοίας», εγκαταλείψει δηλαδή οριστικά το Άγιο Όρος. Προς το σκοπό αυτό, οι Στρατολογικές Υπηρεσίες ανά διετία και κατά το δίμηνο Νοεμβρίου − Δεκεμβρίου οφείλουν να εξακριβώνουν μέσω των οικείων Μονών του Αγίου Όρους αν εξακολουθούν να μονάζουν όσοι έχουν τύχει απαλλαγής.

Τέλος, με το Ν. 3883/2010 (άρθρο 77 §2) τροποποιήθηκε και ρητά ο στρατολογικός νόμος 3421/2005, δίνοντας τη δυνατότητα αποκλειστικά σε μοναχούς και δόκιμους μοναχούς του Αγίου Όρους να απαλλάσσονται από την υποχρέωση στράτευσης. Διαμονητήριο Σύμφωνα με το άρθρο 176 του Κ.Χ.Α.Ο. «πας εισερχόμενος εν Αγίω Όρει, πλην των περιοίκων προσκυνητών, οφείλει να εμφανισθή τη Ιερά Επιστασία, όπως λάβη την άδειαν της επισκέψεως των μονών και εξαρτημάτων καθ' όλου». Πρόκειται για την υποχρέωση εφοδιασμού οποιουδήποτε επιθυμεί να επισκεφθεί το Άγιο Όρος με την ειδική άδεια εισόδου, διαμονής και επισκέψεως, γνωστή ως διαμονητήριο, από τα γραφεία προσκυνητών της Ιεράς Επιστασίας στη Θεσσαλονίκη και την Ουρανούπολη Χαλκιδικής. Η αξία του ειδικού ενσήμου, το οποίο οφείλει να είναι επικολλημένο επί του διαμονητηρίου, προκειμένου αυτό να έχει ισχύ, είναι σήμερα €25,00 για τους Ορθόδοξους Χριστιανούς, €35,00 για τους ετερόδοξους Χριστιανούς και τους αλλόθρησκους και €10,00 για ειδικές κατηγορίες (όπως φοιτητές και οπλίτες). Άβατο Σύμφωνα με το άρθρο 186 του Κ.Χ.Α.Ο. «η εις την χερσόνησον του Αγίου Όρους είσοδος των θηλέων κατά τα ανέκαθεν κρατούντα απαγορεύεται». Η απαγόρευση αυτή κυρώνεται και ποινικά με τη διάταξη του άρθρου 43β του Ν.Δ. της 10ης Σεπτεμβρίου 1926 «περί κυρώσεως του Καταστατικού Χάρτου του Αγίου Όρους», το οποίο προστέθηκε με το Ν.Δ. 2623/1953 (ΦΕΚ Α΄ 268/28.9.1953) [21] και προβλέπει ότι «η παράβασις του άρθρου 186 του Καταστατικού Χάρτου επισύρει την ποινήν φυλακίσεως δύο μηνών μέχρις ενός έτους». Ο περιορισμός αυτός έχει την πνευματική του βάση στην παρθενία των μοναχών και την αφιέρωση του Όρους στη Θεοτόκο. Ονομάζεται άβατον και ισχύει από την αρχή της σύστασης της ιδιόρρυθμης πολιτείας, αν και κατά το παρελθόν σε στιγμές ανάγκης έχει καμφθεί.

Το Εθνόσημο της Ελλάδας

Σημαία που χρησιμοποιείται από την Ελληνορθόδοξη Εκκλησία και την αυτοδιοίκητη μοναστική πολιτεία του Αγίου Όρους.

Το αυτοδιοίκητο του Αγίου Όρους έγκειται στο ότι η διοίκησή του ασκείται μέσω των αντιπροσώπων των είκοσι Ιερών Μονών του, οι οποίοι αποτελούν την Ιερά Κοινότητα. Οι αντιπρόσωποι εκλέγονται στην αρχή κάθε έτους από τις οικείες μονές σύμφωνα με τους εσωτερικούς κανονισμούς τους, «προτιμωμένων πάντοτε των κεκτημένων εκκλησιαστικήν μόρφωσιν και εγκύκλιον παιδείαν». Οι διοικητικές αρμοδιότητές της εκτείνονται σε οτιδήποτε δεν έχει απονεμηθεί στην εξουσία άλλου οργάνου του Αγίου Όρους, διαθέτει δηλαδή τεκμήριο αρμοδιότητας. Επίσης διαθέτει και δικαστικές εξουσίες (βλ. κατωτέρω περί Δικαιοσύνης). Η Ιερά Κοινότητα εδρεύει στις Καρυές και οι είκοσι αντιπρόσωποι των μονών παραμένουν μονίμως εκεί καθόλη τη διάρκεια του έτους για το οποίο εξελέγησαν, υποχρεούμενοι να προσέρχονται τακτικώς και ανελλιπώς στις συνεδρίες της. Οι εργασίες της Ιεράς Κοινότητας λαμβάνουν χώρα πάντοτε ενώπιόν του. Ιερά Επιστασία Οι είκοσι Ιερές Μονές διαιρούνται σε πέντε τετράδες, καθεμιά από τις οποίες ασκεί ανά πενταετία για ένα έτος (από 1 Ιουνίου έως 31 Μαΐου του επομένου) την Ιερά Επιστασία. Οι μονές κάθε τετράδας αποστέλλουν κατ' έτος από ένα πρόσωπο με τα προσόντα που καθορίζονται και για τους αντιπροσώπους των μονών στην Ιερά Κοινότητα. Οι τετράδες είναι οι εξής: Α΄ Τετράδα

Β΄ Τετράδα

Γ΄ Τετράδα

Δ΄ Τετράδα

Ε΄ Τετράδα

Μεγίστης Λαύρας

Βατοπεδίου

Δοχειαρίου

Κουτλουμουσίου Παντοκράτορος Ξηροποτάμου Ζωγράφου

Ιβήρων

Χιλιανδαρίου Διονυσίου

Ξενοφώντος Καρακάλλου

Φιλοθέου

Αγίου Παύλου

Ρωσικού (Αγίου Παντελεήμονος)

Εσφιγμένου

Σίμωνος Πέτρας

Γρηγορίου

Κωνσταμονίτου

Σταυρονικήτα

Ο πρώτος τη τάξει κάθε τετράδας ονομάζεται Πρωτεπιστάτης, είναι ο πρόεδρος της Ιεράς Επιστασίας − χωρίς η ψήφος του να κατισχύει σε περίπτωση ισοψηφίας, οπότε και αποφασίζει η Ιερά Κοινότητα − και κρατεί «την του Πρώτου ράβδον». Δεν αποκλείεται ο αντιπρόσωπος της μονής στην Ιερά Κοινότητα να εκτελεί ταυτόχρονα και τα καθήκοντα του Επιστάτη, με εξαίρεση αυτόν της μονής στην οποία ανήκει ο Πρωτεπιστάτης. Δηλαδή οι αντιπρόσωποι των μονών Μεγίστης Λαύρας, Βατοπεδίου, Ιβήρων, Χιλιανδαρίου και Διονυσίου δεν μπορούν να εκτελούν παράλληλα και τα καθήκοντα του Πρωτεπιστάτη. Η Ιερά Επιστασία εδρεύει και αυτή στις Καρυές, όπου διαρκώς διαμένουν οι Eπιστάτες. Επιτρέπεται να απουσιάζουν, πλην του Πρωτεπιστάτη, εναλλάξ και κατά την ιεραρχική τάξη, μόνο όταν παρουσιάζεται επιστατικό καθήκον. Την Ιερά

Κοινότητα και την Ιερά Επιστασία επικουρούν ο αρχιγραμματεύς και ο υπογραμματεύς. Η σφραγίδα της Ιεράς Κοινότητας, αποτελούμενη από τέσσερα αποσπώμενα μέρη, καθένα από τα οποία φυλάσσεται από έναν Eπιστάτη, παραδίδεται κάθε έτος στη νέα Ιερά Eπιστασία. Στις αρμοδιότητες της Ιεράς Επιστασίας ανήκει η διαχείριση του κοινού ταμείου, που ενεργείται με βάση προϋπολογισμό που έχει εγκριθεί από την Ιερά Κοινότητα. Επίσης οφείλει:      

να διεκπεραιώνει και να σφραγίζει την αλληλογραφία της Ιεράς Κοινότητας, να επιτηρεί την καθαριότητα στις Καρυές και την επισκευή των οδών, να διατηρεί επαρκή φωτισμό, να διενεργεί αστιατρικές επιθεωρήσεις, να διατιμά τα τρόφιμα και να επιβλέπει την ευπρεπή και κόσμια συμπεριφορά o απαγορεύοντας τις αταξίες, τα τραγούδια, τα παιχνίδια, τα όργανα, γενικότερα τις ακοσμίες, το κάπνισμα, την ιππασία στις κεντρικές οδούς, το άνοιγμα των καταστημάτων κατά τους εσπερινούς και τις ημέρες των Κυριακών και των επίσημων εορτών, την πώληση κρέατος και παρασκευή φαγητού μη νηστίσιμου κάθε Τετάρτη και Παρασκευή και κατά τις υπόλοιπες νηστείες και o απελαύνοντας μέσω των οργάνων της (σεϊμένιδων και σερδαρών) κάθε μέθυσο, άεργο, άτακτο, ζητώντας, όταν παρίσταται ανάγκη, και τη συνδρομή της Ελληνικής Αστυνομίας που βρίσκεται στις Καρυές.

Γενικότερα η Ιερά Επιστασία εκπροσωπεί την εκτελεστική εξουσία της Ιεράς Κοινότητας και εκπληρώνει συγχρόνως καθήκοντα δημαρχιακά και Ειρηνοδικείου. Έκτακτη Εικοσαμελής Ιερά Σύναξη Η Έκτακτη Εικοσαμελής Ιερά Σύναξη (άρθρο 43 Κ.Χ.Α.Ο.) αποτελεί το ανώτατο νομοθετικό και δικαστικό σώμα του Αγίου Όρους. Συγκροτείται από τους Ηγουμένους των είκοσι Ιερών Μονών και − παρά τον προσδιορισμό έκτακτη − συνέρχεται αυτοδικαίως δύο φορές κατ' έτος, ύστερα από τυπική πρόσκληση της Ιεράς Κοινότητας, τη 15η ημέρα μετά το Πάσχα και την 20ή Αυγούστου. Η νομοθετική της αρμοδιότητα έγκειται στην ψήφιση κανονιστικών διατάξεων σύμφωνων προς τον Κ.Χ.Α.Ο., οι οποίες, αφού κοινοποιηθούν στο Διοικητή του Αγίου Όρους, επικυρώνονται από τον Υπουργό Εξωτερικών, πλην αυτών που αφορούν ζητήματα καθαρώς πνευματικής φύσεως, οι οποίες ανακοινώνονται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο προς έγκριση. Επίσης καθορίζει την αναλογία κατά την οποία υποχρεωτικά συμμετέχουν οι Ιερές Μονές, οι Σκήτες και τα Κελιά στο κοινό ταμείο της Ιεράς Κοινότητας για τη συντήρηση του Σκευοφυλακείου, του Πρωτάτου, της Αθωνιάδας Σχολής, του κοινού επιτρόπου εκτός Αγίου Όρους, των φυλάκων (σεϊμένιδων και σερδαρών) και τις τακτικές και έκτακτες ανάγκες.

Έκτακτη Διπλή Ιερά Σύναξη Η Έκτακτη Διπλή Ιερά Σύναξη είναι ένα εθιμικά καθιερωμένο όργανο και δεν ανευρίσκεται στα θεμέλια κείμενα του Αγίου Όρους. Το έθιμο αποτυπώθηκε σε εσωτερικό κανονισμό που συντάχθηκε και εγκρίθηκε στις 17 Οκτωβρίου 1930 από την ίδια αυτή Σύναξη. Ονομάζεται «Διπλή» επειδή συγκροτείται από τα μέλη της Έκτακτη Εικοσαμελούς Ιεράς Σύναξης και τους είκοσι αντιπροσώπους των μονών στην Ιερά Κοινότητα. Συνήθως συγκαλείται ταυτόχρονα με τη Έκτακτη Εικοσαμελή Ιερά Σύναξη και ασχολείται με ζητήματα εξαιρετικής σημασίας, τα οποία δεν επιθυμεί να αναδεχθεί η Ιερά Κοινότητα. Γι’ αυτό ο παραπάνω κανονισμός ονομάζει τη Σύναξη αυτή «Εθνοσυνέλευση του Αγίου Όρους», αν και από την αρμοδιότητα της εξαιρεί τα νομοθετικά και δικαστικά θέματα, για τα οποία ισχύουν όσα προβλέπονται στον Κ.Χ.Α.Ο.. Δικαιοσύνη Η απονομή της δικαιοσύνης στο Άγιο Όρος ρυθμίζεται τόσο από διατάξεις του Κ.Χ.Α.Ο. όσο και από αυτές του κυρωτικού του Ν.Δ., οι οποίες τον συμπληρώνουν με μεγαλύτερη ακρίβεια. Σύμφωνα με το άρθρο 44 του Κ.Χ.Α.Ο. «ο σκοπός των εν Αγίω Όρει δικαστηρίων είναι η εκδίκασις των εκάστοτε αναφυομένων εν Αγίω Όρει οριακών ζητημάτων, η φρούρησις της μοναχικής πειθαρχίας και η τιμωρία των υποπιπτόντων εις παράπτωμα μοναχών εν γένει του Αγίου Όρους». Από το ιδιότυπο αυτό καθεστώς εξαιρούνται, πλην των πταισμάτων, τα κοινά ποινικά αδικήματα, τα οποία εκδικάζονται από τα ποινικά δικαστήρια της Θεσσαλονίκης. Δικαστήρια Δικαστικά όργανα, με διακριτές αρμοδιότητες το καθένα, αποτελούν:   

ο Ηγούμενος με τη Γεροντία κάθε Ιεράς Μονής, η Ιερά Κοινότητα και η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, η οποία μπορεί να αναθέτει τις δικαστικές της αρμοδιότητες σε δικαστήριο που απαρτίζεται από Εξαρχία τριών Μητροπολιτών του Οικουμενικού Πατριαρχικού Θρόνου και τα είκοσι μέλη της Έκτακτης Δισενιαύσιας Σύναξης.

Δικαστικές αρμοδιότητες 

Ο Ηγούμενος με τη Γεροντία κάθε Ιεράς Μονής δικάζουν σε πρώτο βαθμό o τα εκκλησιαστικά και πειθαρχικά παραπτώματα των μοναχών που ζουν τόσο στις οικείες μονές όσο και στα εξαρτήματά τους, εκτός από αυτά που επισύρουν την ποινή της καθαιρέσεως, o τις αστυνομικές και αγορανομικές παραβάσεις και τα πταίσματα που διαπράττονται στην περιφέρεια της οικείας μονής (τα πταίσματα που διαπράττονται στις Καρυές δικάζονται από την Ιερά Επιστασία) και o τις οριακές και άλλες διαφορές μεταξύ ορισμένης μονής και εξαρτήματός της ή μεταξύ δύο εξαρτημάτων της οικείας μονής.



Η Ιερά Κοινότητα δικάζει o σε πρώτο βαθμό τις οριακές διαφορές μεταξύ των μονών ή μεταξύ εξαρτημάτων δύο ή περισσοτέρων μονών και o σε δεύτερο βαθμό τις εφέσεις κατά των αποφάσεων των Γεροντιών των Ιερών Μονών.



Η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, η οποία μπορεί να αναθέτει τις δικαστικές της αρμοδιότητες σε δικαστήριο που απαρτίζεται από Εξαρχία τριών Μητροπολιτών του Οικουμενικού Πατριαρχικού Θρόνου και τα είκοσι μέλη της Έκτακτης Δισενιαύσιας Σύναξης, δικάζει o τα εκκλησιαστικά αδικήματα που συνεπάγονται την ποινή της καθαιρέσεως και o σε δεύτερο βαθμό τις εφέσεις κατά των αποφάσεων της Ιεράς Κοινότητας. Μοναστικά ιδρύματα

Τα Μοναστικά ιδρύματα του Αγίου Όρους διακρίνονται σε έξι τάξεις: τις Ιερές Μονές, τις Σκήτες, τα Κελιά, τις Καλύβες, τα Καθίσματα και τα Ησυχαστήρια.

Η Μονή Σίμωνος Πέτρας στο Άγιον Όρος, χτισμένη σε υψόμετρο 300 μέτρων πάνω από την ακτή. Στα αριστερά διακρίνεται και το παρακείμενο υδραγωγείο. Ιερές Μονές Το Άγιο Όρος συνίσταται από είκοσι Ιερές Μονές. Σύμφωνα με την ιεραρχική τάξη οι Ιερές Μονές του Αγίου Όρους, καλούμενες και Αθωνικές, οι οποίες είναι αυτοδιοίκητες και διοικούνται σύμφωνα με τον εσωτερικό τους κανονισμό, τον οποίο ψηφίζουν οι ίδιες και εγκρίνει η Ιερά Κοινότητα, είναι οι εξής: 1.

2.

3.

4.

5.

6.

Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας (963) Ιερά Μονή Βατοπεδίου (972) Ιερά Μονή Ιβήρων (976) Ιερά Μονή Χιλιανδαρίου (1197, Σερβική) Ιερά Μονή Διονυσίου (1375) Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου (12ος αιώνας)

7. Ιερά Μονή Παντοκράτορος (1363) 8. Ιερά Μονή Ξηροποτάμου (11ος αιώνας) 9. Ιερά Μονή Ζωγράφου (919, Βουλγαρική) 10. Ιερά Μονή Δοχειαρίου (11ος αιώνας) 11. Ιερά Μονή Καρακάλλου (1070) 12. Ιερά Μονή Φιλοθέου (992) 13. Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας (1363) 14. Ιερά Μονή Αγίου Παύλου (11ος αιώνας) 15. Ιερά Μονή Σταυρονικήτα (1542) 16. Ιερά Μονή Ξενοφώντος (1070) 17. Ιερά Μονή Γρηγορίου (14ος αιώνας) 18. Ιερά Μονή Εσφιγμένου (11ος αιώνας) 19. Ιερά Μονή Ρωσικού, γνωστότερη ως Αγίου Παντελεήμονος (από το 1169 παραχωρήθηκε στους Ρώσους) 20. Ιερά Μονή Κωνσταμονίτου (1086) Όλες οι Ιερές Μονές του Αγίου Όρους αποτελούν θρησκευτικά πνευματικά ιδρύματα και όλες χαρακτηρίζονται ως «Κυρίαρχες», «Βασιλικές», «Πατριαρχικές» και «Σταυροπηγιακές» Κυρίαρχες επειδή διατηρούν ιδιοκτησιακό και οργανωτικό αυτοδιοίκητο του χώρου τους, μη υποκείμενο σε κανένα περιορισμό ως προς τον αριθμό των μοναχών. Βασιλικές επειδή η ίδρυσή τους οφείλεται σε εντολή ή συνδρομή των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων ή η ίδρυσή τους επικυρώθηκε με αυτοκρατορικό χρυσόβουλο. Πατριαρχικές ονομάστηκαν αργότερα με την έκδοση πατριαρχικών σχετικών σιγιλλίων, όταν συνδέθηκαν με το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, που ανέλαβε την πνευματική και μόνο εποπτεία τους. Σταυροπηγιακές γιατί κατά την ίδρυσή τους τοποθετήθηκε σε αυτές σταυρός, ο οποίος απεστάλη από το Οικουµενικό Πατριαρχείο. Οι Αθωνικές Μονές σήμερα είναι όλες κοινόβιες. Παλιότερα ορισμένες ήταν ιδιόρρυθμες. 



Στις κοινόβιες οι αδελφοί έχουν τα πάντα κοινά και τίποτε ιδιόκτητο. Της Μονής προΐσταται ισόβιος Ηγούμενος, ο Κοινοβιάρχης, έχοντας γύρω του τη Γεροντία και τους Επιτρόπους, εκλεγόμενος δε διά πλειοψηφίας από τη Γεροντία σε μυστική ψηφοφορία, από κατάλογο υποψηφίων, που και αυτός καταρτίζεται από πλειοψηφία από τους έχοντες δικαίωμα ψήφου (διανυόντων του 6ου από της κουράς των έτους) μοναχών. Για τον Ηγούμενο απαιτούνται ορισμένα πνευματικά και ηθικά προσόντα, δύναται όμως να παυθεί με απόφαση της Γεροντίας και κατόπιν πλειοψηφίας των εχόντων δικαίωμα ψήφου της Αδελφότητας. Αν ο εκλεγείς Ηγούμενος δε φέρει το βαθμό του Αρχιμανδρίτη, χειροτονείται αμέσως μετά την εκλογή. Στις ιδιόρρυθμες Μονές οι μεν μοναχοί ενδιαιτώνται μεμονομένα ο καθένας, τα δε των Μονών αυτών διέπει Επιτροπή και η Σύναξη των Προϊσταμένων.

Κατά ταύτα, των μεν κοινοβίων η Διοίκηση είναι σχεδόν μοναρχική αλλά μετά κοινοκτημοσύνης, των δε ιδιορρύθμων ολιγαρχική αριστοκρατική. Ο αριθμός των είκοσι Μονών, ως ανεγνωρισμένων ανέκαθεν από την Εκκλησία και την Πολιτεία, δεν μπορούν ούτε να αυξηθεί αλλά ούτε και να ελαττωθεί. Από αυτές οι δεκαεπτά είναι ελληνικές, μία σερβική, μία ρωσική και μία βουλγαρική.

Ιερές Σκήτες Οι δώδεκα Ιερές Σκήτες υπάγονται στη δικαιοδοσία ορισμένης Ιεράς Μονής και διακρίνονται σε κοινόβιες και ιδιόρρυθμες.

Σκήτη

Τύπος

Ιερά Μονή

Εθνικότητα

Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Βογορόδιτσα)

κοινόβια

Αγίου Παντελεήμονος (Ρωσικού)

Ρωσική

Προφήτου Ηλιού

κοινόβια

Παντοκράτορος

ελληνική

Τιμίου Προδρόμου

κοινόβια

Μεγίστης Λαύρας

ρουμανική

Αγίου Ανδρέου

κοινόβια

Βατοπεδίου

ελληνική

Αγίας Άννης

ιδιόρρυθμη Μεγίστης Λαύρας

ελληνική

Αγίας Τριάδος (Καυσοκαλυβίων)

ιδιόρρυθμη Μεγίστης Λαύρας

ελληνική

Αγίου Δημητρίου

ιδιόρρυθμη Βατοπεδίου

ελληνική

Τιμίου Προδρόμου

ιδιόρρυθμη Ιβήρων

ελληνική

Αγίου Παντελεήμονος

ιδιόρρυθμη Κουτλουμουσίου

ελληνική

Θεοτόκου (Νέα Σκήτη)

ιδιόρρυθμη Αγίου Παύλου

ελληνική

Αγίου Δημητρίου (Λάκκου)

ιδιόρρυθμη Αγίου Παύλου

ρουμανική

Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

ιδιόρρυθμη Ξενοφώντος

ελληνική

Πληθυσμιακά στοιχεία Κατά την απογραφή του πληθυσμού της Ελλάδας το 2001, στο Άγιο Όρος απογράφηκαν 2.262 άτομα, ενώ μόνιμοι κάτοικοι δήλωσαν οι 1.961. Παρατίθενται σε παρένθεση ο μόνιμος[24] και ο πραγματικός[25] πληθυσμός, όπως καταγράφονται στα αρχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής:

Η Μονή Σταυρονικήτα βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της χερσονήσου. Διακρίνονται το καθολικό της Μονής, η κορυφή του όρους Άθως και ο αρσανάς της Μονής Ιβήρων Άγιον Όρος (1.961 - 2.262)                              

αι Καρυαί (241 - 233) η Βίγλα - ο Άγιος Νείλος (12 - 12) τα Βουλευτήρια (11 - 11) η Δάφνη (33 - 38) τα Καρούλια (4 - 4) τα Κατουνάκια (36 - 36) η Καψάλα (19 - 19) η Κερασιά - ο Άγιος Βασίλειος (27 - 27) το Μετόχιον Χουρμίτσης (10 - 12) η Μονή Αγίου Διονυσίου (48 - 71) η Μονή Αγίου Παντελεήμονος (67 - 88) η Μονή Αγίου Παύλου (75 - 112) η Μονή Βατοπεδίου (151 - 163) η Μονή Δοχειαρίου (1 - 3) η Μονή Εσφιγμένου (90 - 121) η Μονή Ζωγράφου (23 - 48) η Μονή Ιβήρων (62 - 71) η Μονή Καρακάλλου (46 - 60) η Μονή Κουτλουμουσίου (70 - 86) η Μονή Κωνσταμονίτου (38 - 44) η Μονή Μεγίστης Λαύρας (61 - 64) η Μονή Ξενοφώντος (102 - 123) η Μονή Ξηροποτάμου (25 - 25) η Μονή Οσίου Γρηγορίου (88 - 107) η Μονή Παντοκράτορος (26 - 25) η Μονή Σίμωνος Πέτρας (79 - 94) η Μονή Σταυρονικήτα (42 - 42) η Μονή Φιλοθέου (56 - 57) η Μονή Χιλιανδαρίου (62 - 92) η Νέα Σκήτη (44 - 48)

           

η Προβάτα-Μορφονού (29 - 29) η Σκήτη Αγίας Άννης (87 - 94) η Σκήτη Αγίας Τριάδος (40 - 40) η Σκήτη Αγίου Ανδρέου Βατοπεδίου (87 - 89) η Σκήτη Αγίου Δημητρίου Βατοπεδίου (16 - 16) η Σκήτη Αγίου Δημητρίου (9 - 9) η Σκήτη Αγίου Παντελεήμονος (12 - 16) η Σκήτη Ευαγγελισμός της Θεοτόκου (9 - 10) η Σκήτη Θεοτόκου (1 - 1) η Σκήτη Προφήτου Ηλιού (0 - 0) η Σκήτη Τιμίου Προδρόμου Ιβήρων (7 - 7) η Σκήτη Τιμίου Προδρόμου Μεγίστης Λαύρας (15 - 15) Παραπομπές

1. Ηλίας Κολοβός, «Το Άγιον Όρος και η συγκρότηση της Οθωμανικής Αυοκρατορίας», Πανεπιστήμιο Κρήτης-τμ.Ιστορίας και Αρχαιολογίας, 1453 Η άλωση της Κωνσταντινούπoλης και η μετάβαση από τους μεσαιωνικούς στους νεώτερους χρόνους, επιστημ. επιμ. Τόνια Κιουσοπούλου, εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2005, σελ.113-114 2. Ηλίας Κολοβός, «Το Άγιον Όρος και η συγκρότηση της Οθωμανικής Αυοκρατορίας», Πανεπιστήμιο Κρήτης-τμ.Ιστορίας και Αρχαιολογίας, 1453 Η άλωση της Κωνσταντινούπολης και η μετάβαση από τους μεσαιωνικούς στους νεώτερους χρόνους, επιστημ. επιμ. Τόνια Κιουσοπούλου, εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2005, σελ.114-115 3. Φραντζής Αμβρόσιος, Επιτομή της Ιστορίας της Αναγεννηθείσης Ελλάδος, τομ. Γ', κεφ. 2.

4. Κωνσταντίνος Παπουλίδης, «Άγιον Όρος: όταν έσπασε το άβατο», Το άγνωστο 21, Ε' Ιστορικά, τ/χ.23, (23 Μαρτίου 2000), σελ.26-29 5. Χρήστος Καρδάρας, «Το Άγιον Όρος κατά τη γερμανική κατοχή (19411944)», στο: Ελληνική Ιστορική Εταιρεία, ΙΣΤ’ Πανελλήνιο Ιστορικό Συνέδριο (26-28 Μαΐου 1995), Θεσσαλονίκη, 1996, σελ.532 6. Χρήστος Καρδάρας, «Το Άγιον Όρος κατά τη γερμανική κατοχή (19411944)», στο: Ελληνική Ιστορική Εταιρεία, ΙΣΤ’ Πανελλήνιο Ιστορικό Συνέδριο (26-28 Μαΐου 1995), Θεσσαλονίκη, 1996, σελ.544, όλη η επιστολή στις σελίδες 544-545 7. Χρήστος Καρδάρας, «Το Άγιον Όρος κατά τη γερμανική κατοχή (19411944) », στο: Ελληνική Ιστορική Εταιρεία, ΙΣΤ’ Πανελλήνιο Ιστορικό Συνέδριο (26-28 Μαΐου 1995), Θεσσαλονίκη, 1996, σελ.535-536 8. Δημήτριος Τσάμης, «Η απόπειρα απαγωγής των θησαυρών του Αγίου Όρους από τους Γερμανούς το 1943», Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης– Διακονία – Αφιέρωμα στη μνήμη Βασίλειου Στογιάννου, Θεσσαλονίκη, 1988, σελ. 677-683 9. Χρήστος Καρδάρας, «Το Άγιον Όρος κατά τη γερμανική κατοχή (19411944)»,στο: Ελληνική Ιστορική Εταιρεία, ΙΣΤ’ Πανελλήνιο Ιστορικό Συνέδριο (26-28 Μαΐου 1995), Θεσσαλονίκη, 1996, σελ.537 10. Χρήστος Καρδάρας, «Το Άγιον Όρος κατά τη γερμανική κατοχή (19411944)»,στο: Ελληνική Ιστορική Εταιρεία, ΙΣΤ’ Πανελλήνιο Ιστορικό Συνέδριο (26-28 Μαΐου 1995), Θεσσαλονίκη, 1996, σελ.537-542 11. Ιερά Μητρόπολις Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου

12. Ν. 3731/2008 13. Ιστοσελίδα Ιεράς Μονής Εσφιγμένου 14. Νομοθετικό Διάταγμα της 29ης Σεπτεμβρίου 1923 «περί κυρώσεως της εν Σέβραις υπογραφείσης Συνθήκης περί προστασίας των εν Ελλάδι μειονοτήτων» 15. Ενωσιακός Τελωνειακός Κώδικας 16. Οδηγία 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας 17. Νομοθετικό Διάταγμα «περί κυρώσεως του Καταστατικού Χάρτου του Αγίου Όρους» 18. Απόφαση Δ. 2150/131/Α0018/23.12.2005 19. Γνωμοδότηση Ν.Σ.Κ. 245/2008 20. Απόφαση Φ.429.1/62/156893/28.7.2008 «Απαλλαγή μοναχών και δόκιμων μοναχών που μονάζουν στο Άγιο Όρος» 21. Ν.Δ. 2623/1953 22. Ν. 3566/2007 23. Π.Δ. 227/1998 (ΦΕΚ Α΄ 176/28.7.1998) 24. Απογραφή μόνιμου πληθυσμού 2001, Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος[1] 25. Απογραφή πραγματικού πληθυσμού 2001, Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος [2] Πηγές  



 

«Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου» τομ. 1ος, σελ.255-269. Χρήστος Καρδάρας, «Το Άγιον Όρος κατά τη γερμανική κατοχή (19411944)»,στο: Ελληνική Ιστορική Εταιρεία, ΙΣΤ’ Πανελλήνιο Ιστορικό Συνέδριο (26-28 Μαΐου 1995), Θεσσαλονίκη, 1996, σελ.529-545 Δημήτριος Τσάμης, «Η απόπειρα απαγωγής των θησαυρών του Αγίου Όρους από τους Γερμανούς το 1943», Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης – Διακονία – Αφιέρωμα στη μνήμη Βασίλειου Στογιάννου, Θεσσίκη, 1988, σελ.677-683 Κωνσταντίνος Παπουλίδης, «Άγιον Όρος: όταν έσπασε το άβατο», Το άγνωστο 21, Ε' Ιστορικά, τ/χ.23, (23 Μαρτίου 2000), σελ.26-29 Ηλίας Κολοβός, «Το Άγιον Όρος και η συγκρότηση της Οθωμανικής Αυοκρατορίας», Πανεπιστήμιο Κρήτης-τμ.Ιστορίας και Αρχαιολογίας, 1453 Η άλωση της Κωνσταντινουπόλης και η μετάβαση από τους μεσαιωνικούς στους νεώτερους χρόνους, επιστημ. επιμ. Τόνια Κιουσοπούλου, εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης,Ηράκλειο 2005, σελ.107-119 Βιβλιογραφία





Κ. Διαμαντή, «Μια στατιστική του Αγίου Όρους του τέλους του 19ου αιώνος», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τομ.ΙΖ, σελ.154-172 Ι. Μαλανδράκη, «Τα μαρτύρια των αγιορειτών επί Μεχμέτ Εμίν Αβλουλάχ Πασά 1822-1823», Δελτίον της Ιστορικής κι Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τομ.ΙΖ, σσ. 39-153

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα Άγιο Όρος         

Τὸ Ἁγιώνυμον Ὄρος τοῦ Ἄθω – Οικουμενικό Πατριαρχείο Θησαυροί του Αγίου Όρους Ιστόχωρος για το Άγιον Όρος – Ιστοσελίδα για το Άγιον Όρος. Περπατώντας στο Άγιο Όρος – Κύριες ιστοσελίδες του Αγίου Όρους. Πληροφορίες για το Άγιο Όρος Άγιον Όρος, ο πελώριος σμάραγδος – Ιστοσελίδα για το Άγιον Όρος. Ἀθωνας: Μια επίσκεψη στο Ἀγιον Ὀρος – Ντοκυμανταίρ του CBS με υπότιτλους Χάρτης Αγίου Όρους, από τον ιστότοπο της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Χαλκιδικής. Φωτογραφίες [εμφάνιση] π•σ•ε

Μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ελλάδα Κατηγορία: 

Άγιο Όρος Μενού πλοήγησης

  

Create account Log in Το πρόχειρό μου

 

Λήμμα Συζήτηση

  

Ανάγνωση Επεξεργασία Επεξεργασία κώδικα

    

Κύρια πύλη Κατάλογος λημμάτων Αξιόλογα λήμματα Τρέχοντα γεγονότα Τυχαίο λήμμα

Συμμετοχή      

Πύλη Κοινότητας Αγορά Πρόσφατες αλλαγές Βοήθεια Επικοινωνία Δωρεές

Εκτύπωση/εξαγωγή Εργαλεία Άλλες γλώσσες        

Français Arpetan Magyar 中文 粵語 Επεξεργασία συνδέσμων Τελευταία τροποποίηση 08:36, 25 Φεβρουαρίου 2014. Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την Creative Commons Attribution/Share-Alike License· μπορεί να ισχύουν και πρόσθετοι όροι. Δείτε τους Όρους Χρήσης για λεπτομέρειες.

Άγιον Όρος (1.961 - 2.262)                   

αι Καρυαί (241 - 233) η Βίγλα - ο Άγιος Νείλος (12 - 12) τα Βουλευτήρια (11 - 11) η Δάφνη (33 - 38) τα Καρούλια (4 - 4) τα Κατουνάκια (36 - 36) η Καψάλα (19 - 19) η Κερασιά - ο Άγιος Βασίλειος (27 - 27) το Μετόχιον Χουρμίτσης (10 - 12) η Μονή Αγίου Διονυσίου (48 - 71) η Μονή Αγίου Παντελεήμονος (67 - 88) η Μονή Αγίου Παύλου (75 - 112) η Μονή Βατοπεδίου (151 - 163) η Μονή Δοχειαρίου (1 - 3) η Μονή Εσφιγμένου (90 - 121) η Μονή Ζωγράφου (23 - 48) η Μονή Ιβήρων (62 - 71) η Μονή Καρακάλλου (46 - 60) η Μονή Κουτλουμουσίου (70 - 86)

                      

η Μονή Κωνσταμονίτου (38 - 44) η Μονή Μεγίστης Λαύρας (61 - 64) η Μονή Ξενοφώντος (102 - 123) η Μονή Ξηροποτάμου (25 - 25) η Μονή Οσίου Γρηγορίου (88 - 107) η Μονή Παντοκράτορος (26 - 25) η Μονή Σίμωνος Πέτρας (79 - 94) η Μονή Σταυρονικήτα (42 - 42) η Μονή Φιλοθέου (56 - 57) η Μονή Χιλιανδαρίου (62 - 92) η Νέα Σκήτη (44 - 48) η Προβάτα-Μορφονού (29 - 29) η Σκήτη Αγίας Άννης (87 - 94) η Σκήτη Αγίας Τριάδος (40 - 40) η Σκήτη Αγίου Ανδρέου Βατοπεδίου (87 - 89) η Σκήτη Αγίου Δημητρίου Βατοπεδίου (16 - 16) η Σκήτη Αγίου Δημητρίου (9 - 9) η Σκήτη Αγίου Παντελεήμονος (12 - 16) η Σκήτη Ευαγγελισμός της Θεοτόκου (9 - 10) η Σκήτη Θεοτόκου (1 - 1) η Σκήτη Προφήτου Ηλιού (0 - 0) η Σκήτη Τιμίου Προδρόμου Ιβήρων (7 - 7) η Σκήτη Τιμίου Προδρόμου Μεγίστης Λαύρας (15 - 15) Παραπομπές

1. Ηλίας Κολοβός, «Το Άγιον Όρος και η συγκρότηση της Οθωμανικής Αυοκρατορίας», Πανεπιστήμιο Κρήτης-τμ.Ιστορίας και Αρχαιολογίας, 1453 Η άλωση της Κωνσταντινουπόλης και η μετάβαση από τους μεσαιωνικούς στους νεώτερους χρόνους, επιστημ. επιμ. Τόνια Κιουσοπούλου, εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης,Ηράκλειο 2005, σελ.113-114 2. Ηλίας Κολοβός, «Το Άγιον Όρος και η συγκρότηση της Οθωμανικής Αυοκρατορίας», Πανεπιστήμιο Κρήτης-τμ.Ιστορίας και Αρχαιολογίας, 1453 Η άλωση της Κωνσταντινουπόλης και η μετάβαση από τους μεσαιωνικούς στους νεώτερους χρόνους, επιστημ. επιμ. Τόνια Κιουσοπούλου, εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης,Ηράκλειο 2005, σελ.114-115 3. Φραντζής Αμβρόσιος, Επιτομή της Ιστορίας της Αναγεννηθείσης Ελλάδος, τομ. Γ', κεφ. 2.

4. Κωνσταντίνος Παπουλίδης, «Άγιον Όρος: όταν έσπασε το άβατο», Το άγνωστο 21, Ε' Ιστορικά, τ/χ.23, (23 Μαρτίου 2000), σελ.26-29 5. Χρήστος Καρδάρας, «Το Άγιον Όρος κατά τη γερμανική κατοχή (19411944)», στο: Ελληνική Ιστορική Εταιρεία, ΙΣΤ’ Πανελλήνιο Ιστορικό Συνέδριο (26-28 Μαΐου 1995), Θεσσαλονίκη, 1996, σελ.532 6. Χρήστος Καρδάρας, «Το Άγιον Όρος κατά τη γερμανική κατοχή (19411944)», στο: Ελληνική Ιστορική Εταιρεία, ΙΣΤ’ Πανελλήνιο Ιστορικό Συνέδριο (26-28 Μαΐου 1995), Θεσσαλονίκη, 1996, σελ.544, όλη η επιστολή στις σελίδες 544-545 7. Χρήστος Καρδάρας, «Το Άγιον Όρος κατά τη γερμανική κατοχή (19411944)»,στο: Ελληνική Ιστορική Εταιρεία, ΙΣΤ’ Πανελλήνιο Ιστορικό Συνέδριο (26-28 Μαΐου 1995), Θεσσαλονίκη, 1996, σελ.535-536

8. Δημήτριος Τσάμης, «Η απόπειρα απαγωγής των θησαυρών του Αγίου Όρους από τους Γερμανούς το 1943 », Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης – Διακονία – Αφιέρωμα στη μνήμη Βασίλειου Στογιάννου, Θεσσαλονίκη, 1988, σελ. 677-683 9. Χρήστος Καρδάρας, «Το Άγιον Όρος κατά τη γερμανική κατοχή (19411944)», στο: Ελληνική Ιστορική Εταιρεία, ΙΣΤ’ Πανελλήνιο Ιστορικό Συνέδριο (26-28 Μαΐου 1995), Θεσσαλονίκη, 1996, σελ.537 10. Χρήστος Καρδάρας, «Το Άγιον Όρος κατά τη γερμανική κατοχή (19411944)»,στο: Ελληνική Ιστορική Εταιρεία, ΙΣΤ’ Πανελλήνιο Ιστορικό Συνέδριο (26-28 Μαΐου 1995), Θεσσαλονίκη, 1996, σελ.537-542 11. Ιερά Μητρόπολις Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου 12. Ν. 3731/2008 13. Ιστοσελίδα Ιεράς Μονής Εσφιγμένου 14. Νομοθετικό Διάταγμα της 29ης Σεπτεμβρίου 1923 «περί κυρώσεως της εν Σέβραις υπογραφείσης Συνθήκης περί προστασίας των εν Ελλάδι μειονοτήτων» 15. Ενωσιακός Τελωνειακός Κώδικας 16. Οδηγία 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας 17. Νομοθετικό Διάταγμα «περί κυρώσεως του Καταστατικού Χάρτου του Αγίου Όρους» 18. Απόφαση Δ. 2150/131/Α0018/23.12.2005 19. Γνωμοδότηση Ν.Σ.Κ. 245/2008 20. Απόφαση Φ.429.1/62/156893/28.7.2008 «Απαλλαγή μοναχών και δόκιμων μοναχών που μονάζουν στο Άγιο Όρος» 21. Ν.Δ. 2623/1953 22. Ν. 3566/2007 23. Π.Δ. 227/1998 (ΦΕΚ Α΄ 176/28.7.1998) 24. Απογραφή μόνιμου πληθυσμού 2001, Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος[1] 25. Απογραφή πραγματικού πληθυσμού 2001, Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος [2] Πηγές  



 

«Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου» τομ. 1ος, σελ.255-269. Χρήστος Καρδάρας, «Το Άγιον Όρος κατά τη γερμανική κατοχή (19411944)»,στο: Ελληνική Ιστορική Εταιρεία, ΙΣΤ’ Πανελλήνιο Ιστορικό Συνέδριο (26-28 Μαΐου 1995), Θεσσαλονίκη, 1996, σελ.529-545 Δημήτριος Τσάμης, «Η απόπειρα απαγωγής των θησαυρών του Αγίου Όρους από τους Γερμανούς το 1943», Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο ΘεσσαλονίκηςΔιακονία-Αφιέρωμα στη μνήμη Βασίλειου Στογιάννου, Θεσσίκη, 1988, σελ.677-683 Κωνσταντίνος Παπουλίδης, «Άγιον Όρος: όταν έσπασε το άβατο», Το άγνωστο 21, Ε' Ιστορικά, τ/χ.23, (23 Μαρτίου 2000), σελ.26-29 Ηλίας Κολοβός, «Το Άγιον Όρος και η συγκρότηση της Οθωμανικής Αυοκρατορίας», Πανεπιστήμιο Κρήτης-τμ.Ιστορίας και Αρχαιολογίας, 1453 Η άλωση της Κωνσταντινουπόλης και η μετάβαση από τους μεσαιωνικούς στους νεώτερους χρόνους, επιστημ. επιμ. Τόνια Κιουσοπούλου, εκδ.Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2005, σελ.107-119

Βιβλιογραφία 



Κ. Διαμαντή, «Μια στατιστική του Αγίου Όρους του τέλους του 19ου αιώνος», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τομ. ΙΖ, σελ.154-172 Ι. Μαλανδράκη, «Τα μαρτύρια των αγιορειτών επί Μεχμέτ Εμίν Αβλουλάχ Πασά 1822-1823», Δελτίον της Ιστορικής κι Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τομ.ΙΖ, σσ.39-153 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα Άγιο Όρος         

Τὸ Ἁγιώνυμον Ὄρος τοῦ Ἄθω – Οικουμενικό Πατριαρχείο Θησαυροί του Αγίου Όρους Ιστόχωρος για το Άγιον Όρος – Ιστοσελίδα για το Άγιον Όρος. Περπατώντας στο Άγιο Όρος – Κύριες ιστοσελίδες του Αγίου Όρους. Πληροφορίες για το Άγιο Όρος Άγιον Όρος, ο πελώριος σμάραγδος – Ιστοσελίδα για το Άγιον Όρος. Ἀθωνας: Μια επίσκεψη στο Ἀγιον Ὀρος – Ντοκυμανταίρ του CBS με υπότιτλους Χάρτης Αγίου Όρους, από τον ιστότοπο της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Χαλκιδικής. Φωτογραφίες

[εμφάνιση] π•σ•ε Μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ελλάδα Κατηγορία: 

Άγιο Όρος Μενού πλοήγησης

  

Create account Log in Το πρόχειρό μου

 

Λήμμα Συζήτηση

  

Ανάγνωση Επεξεργασία Επεξεργασία κώδικα

    

Κύρια πύλη Κατάλογος λημμάτων Αξιόλογα λήμματα Τρέχοντα γεγονότα Τυχαίο λήμμα

Συμμετοχή      

Πύλη Κοινότητας Αγορά Πρόσφατες αλλαγές Βοήθεια Επικοινωνία Δωρεές

Εκτύπωση/εξαγωγή Εργαλεία Άλλες γλώσσες 

Τελευταία τροποποίηση 08:36, 25 Φεβρουαρίου 2014. ####

Επίλογος: Αφιερώνεται στη μνήμη του Δημήτρη Σιδηρόπουλου. Αν δεν είχαμε γνωριστεί, δεν θα είχα αυτή τη ευκαιρία που μου δόθηκε να επισκεφτώ το Άγιο Όρος, αυτό το εξαίσιο ψυχικό ανέβασμα!.. Στη σελίδα 53 το: Διαμονητήριόν μου από 6 έως 7 Σεπτεμβρίου του 1973. Στα τυπωμένα πρώτα τεύχη του περιοδικού μας «Ν.Σ.», υπάρχουν καταχωρημένα αξιοπρόσεκτα ποιήματα του Δημήτρη Σιδηρόπουλου. Το παιδί εκείνο, ο βους, που πήρε το πτυχίο του ραδιοτεχνίτη δια αλληλογραφίας, που υπηρέτησε στη Θήβα στρατιώτης ως οδηγός βαρέων οχημάτων, που απόκτησε δίπλωμα οδηγού λεωφορείου και πραγματοποιούσε σ’ ολόκληρη την Ελλάδα, μα και στο εξωτερικό δρομολόγια, που ήταν παντρεμένος (είχε τρία παιδιά – αγόρια), αυτός ο ευνοημένος από τη μοίρα, έχασε τη ζωή του σε αυτοκινητικό δυστύχημα. Είχε δώσει κι οδηγούσε το λεωφορείο ο βοηθός του, ο ίδιος καθόταν στο κάθισμα του συνοδηγού όταν συνέβη η μοιραία σύγκρουση με άλλο όχημα. Είχε τραυματιστεί άσχημα στο κρανίο. Είχε βγει από τη θέση του το καύκαλο και φαινόταν ο μυελός. Πέθανε αμέσως. Κοιτάτε θανατηφόρο τραύμα, ίδιο με του ξαδέρφου μου...

*

Η απονομή. Το βραβευμένο ποίημα: «Ακρωτηριασμένοι», στη σελίδα 4.

Ενημέρωση για το θέμα της δωρεάς σας Αξιότιμε κύριε Βαλασκαντζή, Σε συνέχεια της τηλεφωνικής συνομιλίας μας, θα ήθελα να σας ενημερώσω ότι η Κεντρική Υπηρεσία Βιβλιοθήκης είχε εισηγηθεί αμέσως μετά την τηλεφωνική συνομιλία μας την προηγούμενη εβδομάδα, στο Πρυτανικό Συμβούλιο, την αποδοχή της δωρεάς σας με την επισήμανση ότι θα πρέπει η Περιφερειακή Διεύθυνση Σάμου να εξασφαλίσει τον κατάλληλο χώρο για την τοποθέτηση της και την ανάδειξη της σύμφωνα και με την δική σας βούληση. Το Πρυτανικό Συμβούλιο συνεδρίασε στις 14/9/2012 και αποφάσισε την αποδοχή της δωρεάς σας. ( Απ. Συνεδρίασης 36/14.9.2012, θέμα 2.1.) Υπάρχει πρόβλημα όμως στο θέμα της εξεύρεσης του κατάλληλου χώρου για την μόνιμη τοποθέτηση της συλλογής σας. Συγκεκριμένα η Περιφερειακή Διεύθυνση Σάμου μας υπέδειξε έναν χώρο φύλαξηςαποθήκευσης στον οποίο μπορεί να μεταφερθεί άμεσα η συλλογή σας, δεν μπορεί όμως να μας δώσει χρονοδιάγραμμα για την εξεύρεση του χώρου όπου θα τοποθετηθεί η συλλογή σε δεύτερη φάση, προκειμένου να είναι επισκέψιμη και προσβάσιμη στο κοινό. Και αυτό γιατί η αίθουσα που βρίσκεται δίπλα στην Βιβλιοθήκη μας, και η οποία θα ήταν ιδανική για τον σκοπό αυτόν, χρησιμοποιείται ως αίθουσα τηλεδιάσκεψης και για την αποδέσμευση της πρέπει να προηγηθούν μια σειρά από διαδικασίες εκτός της δικής μας δικαιοδοσίας οι οποίες δεν γνωρίζουμε πόσο χρόνο θα απαιτήσουν. Για τον λόγο αυτόν, η κα Γουβάλα έστειλε εχθές στην Κοσμητεία της Σχολής στη Σάμο και στην Περιφερειακή Διεύθυνση Σάμου επιστολή, με την οποία ζητάει να τοποθετηθούν επισήμως ως προς το θέμα αυτό προκειμένου με την σειρά μας να σας ενημερώσουμε για τις δυνατότητες που υπάρχουν σήμερα ως προς την διαθεσιμότητα χώρου. Επειδή αντιμετωπίζουμε το θέμα της αποδοχής της δωρεάς σας με ιδιαίτερη σοβαρότητα και μας τιμά η πρόθεση σας να μας την εμπιστευθείτε, θα θέλαμε να σας είναι γνωστές εκ των προτέρων όλες οι παράμετροι και οι δυσκολίες, προκειμένου να μπορείτε να αποφασίσετε αν αυτό που είναι σε θέση να παράσχει το Πανεπιστήμιο κατά την παρούσα χρονική στιγμή, σας ικανοποιεί και αν επιθυμείτε να προχωρήσετε στην δωρεά σας ή όχι. Από την πλευρά μας θα σας κρατήσουμε ενήμερο για ό,τι νεώτερο. Η Κοσμητεία θα συνεδριάσει αυτήν την εβδομάδα και ευελπιστούμε ότι θα υπάρξει μια απόφαση για το θέμα αυτά. Παραμένοντας στην διάθεση σας, Με εκτίμηση Έλλη Βλάχου Προϊσταμένη ΚΥβ

Novirusfoundinthismessage.

CheckedbyAVGwww.avg.com Version: 2012.0.2221 / Virus Database: 2437/5274 - Release Date: 09/17/12

Λογαριασμός προγραμματισμένος για διαγραφή Facebook(notification+zj4o-4oj6a2y@facebook mail.com) Γεια σας, Δημήτρης Λάβαμε ένα αίτημα για μόνιμη διαγραφή του λογαριασμού σας. Ο λογαριασμός σας έχει ήδη απενεργοποιηθεί από τον ιστότοπο και θα διαγραφεί οριστικά εντός 14 ημερών. Αν δεν έχετε ζητήσει να διαγραφεί οριστικά ο λογαριασμός σας, συνδεθείτε στο Facebook για να ακυρώσετε αυτό το αίτημα: https://www.facebook.com/login.php Σας ευχαριστούμε, Η ομάδα του Facebook, 14-2-2014 ####

Το σήμα μας αφιλοκερδώς σχεδιασμένο από τον καλλιτέχνη Βαγγέλη Μήλλα, αρχές του έτους 1969.

Το σήμα μας καλλιτεχνικά αποδομένο από τον Ρένου Αποστολίδη με μαύρο μαρκαδόρο, αρχές του έτους 1969.

«Νέα Σύνορα» Τώρα και ηλεκτρονικό περιοδικό που κάνει το γύρο του πλανήτη μας. Τεύχος 122. Χρόνος 45ος, Απρίλης - Ιούνης 2014 Εκδότης - Διευθυντής: Δημήτρης Βαλασκαντζής Αγίων Αποστόλων 6, Κυψέλη, 113 62 Αθήνα τηλ. 210-8815275, κιν. 6974868530, Σάμου 22730-33166. www.neasynora.gr // e-mail: neasynora@otenet.gr www.nea-synora.gr // e-mail: valaskantzis@gmail.com Η εκχώρηση ονόματος χώρου [gr] εγκρίθηκε από την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) στ’ όνομά μας. Ακόμα το εκδοτικό σήμα «Νέα Σύνορα», για να προστατεύεται, το έχουμε καταθέσει από το 1970 στο Υπουργείο Εμπορίου «Τμήμα Σημάτων». Δημήτρης Μπαμπινιώτης, δικηγόρος: Προς: «Valaskantzis Dimitrios» (neasynora@otenet.gr). Αξιότιμε κ. Βαλασκαντζή, Εφόσον έχετε τα περιεχόμενα των περιοδικών στο διαδίκτυο, και αυτή θεωρείται έκδοση περιοδικού από το νόμο, όμοια όπως αν πραγματοποιούσατε και μία γραπτή έκδοση. Τρίτη 15-2-2005. «Babiniotis Dimitris» (babiniotis@t-online.de