Nederlands Kamerkoor magazine - nr. 12

Seizoensoverzicht 2020-2021 Achtergrond Van Gogh en Klimt: bevlogen muzikale schilders Interview Renske Vrolijk over #uncut Achtergrond NKK NXT: van pilot tot pionier

Nummer 12 2020

WIN EEN JAARABONNEMENT NIEU WE S ER IE : R EINBER T DE L EEU W OV ER 2 0 S T E - EEU W S E MUZ IEK › › › EEN L E V EN IN 17 S T R IJK K WA R T E T T EN: MIE C Z Y S Ł AW WEINBER G

WIN

Point Music Festival in Gotenburg

5 CD’S VAN

CINQUECENTO

O P BE ZO EK IN BEE T H OV ENS VIBR ATIE S VAN P OSITIE VE ENERGIE

T.W.V.

GEB O O R T E S TA D B O NN › › › OP ER IM S T EINBRUC H › › › DE ‘ UNS T ER BL IC HE G EL IEB T E ’ VA N C HEN R EIS S

€ 67,55

NR. 7 4 6 ››› SI NDS 1 9 5 2 ››› MAART 2 0 2 0 ››› PASSI E VO O R K L ASS IEK › › › € 9.70

WIN

5 CD’S VAN

ELSA DREISIG

Dirigent DE IN T EN S I T EI T VA N R EINBER T DE L EEU W › › › A LT V I OL IS T E TA BE A Z IMMER M A NN › › › A R VO PÄ R T EN DE NO ODZ A A K VA N V ER S T IL L ING en rasverteller

Jordi Savall ››› A P R I L 2 0 2 0 ››› J A A R G A N G 6 8 ››› N R . 7 4 7

››› M A A R T 2 0 2 0 › › › J A A R G A N G 6 8 › › › N R . 7 4 6

››› J A N U A R I - F E B R U A R I 2 0 2 0 ››› J A A R G A N G 6 8 ››› N R . 7 4 5

NR . 745 ››› S I N DS 1 9 5 2 › › › JA N UA RI- F E B RUA RI 2 0 2 0 › › › PA S S IE VOOR K L A S SI E K ››› € 9 . 7 0

N R . 747 › › › S IN D S 1952 › › › APR IL 2020 › › › PAS S IE VOOR KL AS S IEK › › › € 9.70

WIN

5 CD’S VAN

ISABELLE

ReinbertFAUST de Leeuw

DE DEMONEN VAN duivelskunstenaar Lera Auerbach

IJslandse pianist

VÍKINGUR ÓLAFSSON over de muzikale broers Rameau en Debussy

Philippe Herreweghe over de Nederlandse passietraditie

Matthias Goerne

BACH IS HE T BEGIN EN HE T EINDE VOOR

Masaaki Suzuki

›››

W W W . L U I S T E R . N L

Frans-Deense sopraan

WIN

›››

PA AVO JÄRVI LIS A BATIA SHVILI

De innerlijke reis van een grote belofte

tijdens Audi Sommerkonzerte

W W W . L U I S T E R . N L

Onze man in New York

JAAP VAN ZWEDEN

››› “Als we niet vernieuwen, is klassiek ten dode opgeschreven” W W W . L U I S T E R . N L

Luister is het enige onafhankelijke klassieke-muziekmagazine van Nederland en het oudste muziektijdschrift van de Benelux. Van oudsher heeft Luister een grote naam op het gebied van albumbesprekingen, en nog steeds vormt het recensiekatern – plusminus zeventig besprekingen per editie; acht edities per jaar – het hart van het blad. Daarnaast vindt u in iedere uitgave spraakmakende interviews met de bekendste artiesten en dirigenten in de industrie én onbekend talent, festival- en concertbesprekingen, verschillende columns, series en reisreportages.

›››

Schrijf je in voor de nieuwsbrief en maak kans op een jaarabonnement van Luister. Ga naar www.luister.nl/wineenabonnement om deel te nemen aan de winactie!

welkom Terwijl COVID-19 bij het ter perse gaan van dit magazine om zich heen grijpt, komt het Nederlands Kamerkoor net terug van Down Under. In Adelaide waren we getuige van de kracht van kunst. Het door het Nederlands Kamerkoor ontwikkelde project 150 Psalms beleefde alweer zijn vierde editie, na Utrecht, New York en Brussel. Wederom liet dit project zien dat kunst en maatschappij heel wel samen kunnen gaan. Elk van de twaalf concerten werd voorafgegaan door een speech van een belangwekkende Australiër, en samen lieten deze toespraken zich voelen als een soort State of the Nation. Er heerst woede over de apocalyptische bosbranden, het gebrek aan leiderschap, de zucht naar macht en geld. De concerten boden - na zoveel verontrustends - momenten van meditatie, van contemplatie en van verzoening, zowel met onszelf als met de wereld om ons heen.

Ondertussen verdringt de kunstwereld zich om het kleine beetje geld dat er beschikbaar is. Wij hopen - net als veel andere kunstinstellingen - op een toelage voor de periode 2021-2024. Maar met zo weinig geld staat tegenover elke toekenning de afwijzing van een ander topgezelschap, dat met die afwijzing direct in zijn bestaan zal worden bedreigd. Het is verbluffend te zien hoe slecht wij in Nederland in staat zijn de waardering uit te drukken voor ons cultureel erfgoed, en dat op een gezonde wijze te laten samengaan met de broodnodige doorstroming en vernieuwing. Voor een sector die het schuurmiddel, bindmiddel en smeermiddel van de maatschappij vormt, is dat een hard gelag.

foto: Ringel Goslinga

Wij gaan onverdroten voort, mits het COVID-19 virus niet ook zijn invloed uitoefent op het volgende seizoen.

Als we in september van start mogen, kijken we uit naar de langverwachte reprise van Vergeten, een muzikale reis door het hoofd van iemand met dementie, met een hoofdrol voor acteur Arjan Ederveen. We zien bovendien reikhalzend uit naar de première van Van Gogh in Me, een audiovisuele totaalervaring in samenwerking met het Van Gogh Museum en het Belvedere Museum Wenen, waarin Van Gogh en Gustav Klimt ons door 'hun' fin de siècle leiden. De beelden, gemaakt door het Italiaanse collectief fuse*, zijn adembenemend, en de muziek al evenzeer. We besluiten het seizoen 2020-2021 met de voorstelling #uncut, in coproductie met de Rotterdamse Operadagen.

Een muziektheaterwerk over transgenders van de hand van componiste Renske Vrolijk met semi-autobiografische elementen. Tot dan. Voor nu... blijf gezond. Let op u zelf, en laat muziek u troosten en hoop bieden, wanneer u daar behoefte aan heeft.

Tido Visser artistiek en algemeen directeur

inhoudsopgave

Nieuws P2 Vincent van Gogh en Gustav Klimt: bevlogen muzikale schilders P4 Seizoensoverzicht P9 NKK NXT: STAAN & OPVALLEN P20 De dag van het concert P22 Concertseries 2020-2021 P24 Een Wonder van Klank: het vervolg (deel 2, 1998-1999) P26 Backstage P31 Nieuwe concertkleding P32 De magie van het koor P33 NKK NXT: van pilot naar pionier P34 Interview: Renske Vrolijk P36 Column: Philip Scheltens P40 Wat vond u ervan?

P41 Tournee Australië en NieuwZeeland P42 Concertagenda 2020-2021 P46

1

ALPHA 593

head page 2 cover side

lera auerbach 72 AngeLs netHerLAnds cHAmber cHoir P. dijkstrA rAscHèr sAxoPHone quArtet

Nieuwe cd’s Lera Auerbach – 72 Angels

lera auerbach front page

72 angels

netherlands chamber choir Peter dijkstra rAscHèr sAxoPHone quArtet

21.4

12

10

In 2016 brachten we samen met het Raschèr Saxophone Quartet 72 Angels van Lera Auerbach in première. Nu, iets meer dan 3 jaar verder, presenteren we met trots de cd van dit onvergetelijke werk (★★★★ – De Volkskrant). De lancering van de cd viel samen met de Nederlandse première van het complementaire werk van Auberbach, Goetia 72 – In umbra lucis, waar niet de engelen, maar 72 demonen centraal stonden.

72 Angels is de eerste studio-opname die we onder de vlag van Alpha Records uitbrengen en is mede mogelijk gemaakt door onze donateurs en sponsoren.

94

Michel van der Aa - Time Falling

19,3 head page 1 tray side

e

nieuws interview

Op zijn nieuwe cd, Time Falling, brengt Michel van der Aa verschillende genres samen, van klassieke muziek tot pop. Het Nederlands Kamerkoor is te horen in meerdere nummers op dit caleidoscopische indiepopalbum, samen met de Australische zangeres Kate Miller-Heidke. De Volkskrant schreef over deze cd vol 'etherische schoonheid' dat "het ietwat onbestemde van deze muziek noodt tot meermaals herbeluisteren" (★★★★★).

Muziekproeverijen 2020 - 2021

Aankondiging Zingdag 2020

Ook in het seizoen 2020 – 2021 organiseren ZIMIHC en het Nederlands Kamerkoor samen een serie ‘muziekproeverijen’. ZIMIHC is dé plek voor amateurkunst in Utrecht, met vestigingen in drie verschillende wijken.

In ZIMIHC theater Zuilen presenteren we sinds enkele jaren interactieve proeverijen, waarbij telkens de muziek en inhoud van één van de Utrechtse concerten van het NKK centraal staan. Soms hoort u een aantal van onze zangers, een andere keer vertelt een dirigent over de muziek. Daarnaast zingen we samen met het publiek.

De Zingdag vindt dit jaar plaats op 3 oktober in Akoesticum te Ede. Zangliefhebbers zijn van harte uitgenodigd. Onder leiding van niemand minder dan Klaas Stok studeren we een aantal prachtige koorwerken in. De stemgroepen worden daarbij gecoacht door zangers uit het Nederlands Kamerkoor.

De bladmuziek wordt ruim van tevoren opgestuurd zodat deelnemers thuis de muziek kunnen instuderen. De dag wordt besloten met een kort concert waar de koorwerken worden gepresenteerd.

Vrienden en familie zijn van harte welkom vanaf 16 uur om de resultaten van een dag hard werken te horen.

Vanaf komend seizoen gaan we een meerjarige samenwerking aan met twee fantastische amateurkoren uit Utrecht: de Utrechtse Studenten Cantorij en het Nederlands Studenten Kamerkoor. Eén van de manieren waarop we samen gaan werken is de gezamenlijke organisatie van de muziekproeverijen, zodat nog meer Utrechters kunnen genieten van zangtalent uit de stad. Daarom kunt u volgend seizoen, naast de vier proeverijen van het NKK zelf, ook proeverijen van beide studentenkoren verwachten. Binnenkort publiceren we meer informatie op onze website!

2

Kosten: €65 (20% korting voor Vrienden).

Aanmelden kan vanaf 1 juni via www. nederlandskamerkoor.nl/Zingdag2020

nieuws

foto: Felice Hofhuizen

NKK op Into the Great Wide Open Het NKK staat deze zomer op een prachtig festival: van 27 t/m 29 augustus reizen onze zangers af naar Vlieland om op te treden tijdens Into the Great Wide Open! Van een concert samen met singer-songwriter Spinvis tot een uitvoering van de woeste Curse upon iron van Tormis – het NKK laat de festivalbezoekers alle mogelijkheden van koormuziek zien én horen.

Meer informatie is te vinden op www.itgwo.nl.

Tickets zijn helaas al uitverkocht, inschrijven voor de wachtlijst kan nog wel.

Vernieuwing Master Ensemblezang Twee jaar geleden hebben het Koninklijk Conservatorium Den Haag (KonCon) en het Nederlands Kamerkoor samen een masterspecialisatie Ensemblezang in het leven geroepen. Zangers en koordirigenten leren alle facetten van het ensemblezingen en lopen mee tijdens repetities en concerten van het NKK om op het hoogste niveau ervaring op te kunnen doen. We zijn continue op zoek naar manieren om jong talent beter op te leiden en te begeleiden aan het begin van hun carrière.

Daarom hebben we samen met het KonCon de inhoud en vorm van de opleiding vernieuwd. Uitgangspunt daarbij is dat de ensemblezanger van de toekomst niet alleen een uitstekende vocalist moet zijn, maar ook een leider, die nieuwe paden durft te bewandelen en als autonoom kunstenaar reageert op maatschappelijke ontwikkelingen. Studenten aan de master zullen niet alleen in het eerste jaar stage lopen bij het NKK, maar ook in het tweede jaar deelnemen aan het buitengewoon succesvolle talentontwikkelingsprogramma NKK NXT. Hiermee bouwen we samen met het Koninklijk Conservatorium verder aan een brug tussen student en het professionele werkveld én tussen de praktijk van ensemblezang van nu en van de toekomst.

3

achtergrond interview

Vincent van Gogh en Gustav Klimt

We merken we hoe koorzang mensen kan raken.

4 4

achtergrond

bevlogen muzikale schilders Het Nederlands Kamerkoor, het Van Gogh Museum en het Belvedere Museum in Wenen slaan de handen ineen voor de productie van een voorstelling die bij voorbaat spraakmakend is: Van Gogh in Me. Samen met het Italiaanse audiovisuele collectief fuse* brengen zij een voorstelling waarin de relatie tussen muziek, beeld en emotie wordt onderzocht. De werken en levens van Vincent Van Gogh en Gustav Klimt vormen het vertrekpunt en de inspiratiebron voor adembenemende totaalervaring, waarin zelfs het publiek een actieve rol speelt. In dit artikel gaat Natascha Veldhorst, onderzoeker en auteur van het boek Van Gogh & Muziek, in op de twee kunstenaars en hun eigen relatie met muziek. Wat voor rol speelde muziek in hun visie en schilderkunst?

door NATASCHA VELDHORST

Ze zouden aangenaam verrast zijn geweest, onze inmiddels wereldberoemde kunstenaars Vincent van Gogh (1853-1890) en Gustav Klimt (1862-1918), als ze hadden gehoord van de nieuwe multimediale tournee van het Nederlands Kamerkoor. Een avontuurlijke reis, met hun beider schilderijen, een verrassende voorstelling, waarin verf en kleur gaan klinken en klanken zichtbaar zullen worden gemaakt. Juist dat: het verenigen van beeld en muziek, oftewel ‘muzikaal schilderen’, was wat veel schilders in het fin de siècle als ideaal voor ogen stond. Dat gold ook voor Van Gogh en Klimt.

Voor een deel waren ze tijdgenoten, de laatste werd al gauw een groot bewonderaar van de eerste, en beiden waren ze op hun eigen manier gefascineerd en geobsedeerd door muziek. Bij Klimt komt dat misschien nog wel het duidelijkst naar voren: hij maakte verschillende kunstwerken waarin muziek een belangrijk thema vormt. Beroemd is zijn zogeheten Beethovenfries uit 1902, een wandschildering van zo’n vierendertig meter geïnspireerd door Beethovens Negende Symfonie. Het spectaculaire kunstwerk is te zien in het Secessionsgebouw in Wenen. In 1898 maakte Klimt een portret van Franz Schubert aan de piano, de componist die hij al sinds zijn jeugdjaren aanbad, daarin beïnvloed door zijn moeder die een verdienstelijke amateurzangeres was. Maar verreweg het bekendst is zijn allegorische schilderij De Muziek uit 1895. Het is één van zijn vroegste werken, een vrouw met een instrument uit de Griekse Oudheid, de kithara, symboliseert hier de muziek als kunstvorm.

5

achtergrond

Die Musik, Gustav Klimt (1895).

Bayerische Staatsgemäldesammlungen - Neue Pinakothek München Marguerite Gachet au Piano, Vincent Van Gogh (1890).

Kunstmuseum Basel

Bij Van Gogh is het een ander verhaal. Van hem kennen we maar één schilderij met een muzikaal onderwerp, dat is het portret dat hij kort voor zijn dood in 1890 maakte van Marguerite Gachet aan de piano.

Marguerite was de dochter van dokter Gachet, zijn arts op dat moment in Auvers-sur-Oise.

Anders dan Klimt schilderde Van Gogh bijna nooit muzikale onderwerpen. Daardoor is hij niet de eerste aan wie je denkt als het gaat over ‘muzikaal schilderen’. Henri Fantin-Latour, Georges Seurat, Henri de Toulouse-Lautrec en later Pablo Picasso en George Braque: zij zijn voorbeelden van zogenaamd ‘echte’ muzikale kunstenaars. Muzikanten en muziekinstrumenten behoorden tot hun favoriete thema’s.

Bovendien hadden ze vaak een uitgebreide muzikale vriendenkring.

Klimt was ook zo iemand: hij kende veel muzikanten en componisten en liet zich voor zijn werk regelmatig inspireren door muzikale thema’s en ook composities, zoals die van Beethoven. Van Gogh niet.

Hij had geen vrienden in de muziekwereld en er zijn geen concrete muziekstukken bekend die invloed hebben uitgeoefend op zijn kunst.

Uit zichzelf ging hij ook niet zo

6

gemakkelijk naar concerten. We weten dat hij een paar keer meegenomen is, onder andere door zijn broer Theo in Parijs, naar een concert waar muziek van Wagner ten gehore werd gebracht, een figuur die hem vervolgens zo intrigeerde (maar waarschijnlijk meer om zijn artistieke ideeën dan om de muziek) dat hij nog datzelfde jaar een uitgebreide studie over hem las.

Van Gogh bespeelde geen instrument, op een kort pianointermezzo na, in 1884-1885, toen hij een tijdje les nam in Eindhoven.

Zijn leraar was Hein van der Zande (1820-1904).

Het is een anekdote die vaak is verteld. Van Gogh nam pianoles, maar het was hem er niet om te doen om zelf te leren musiceren.

Nee, hij wilde vooral onderzoeken hoe de tonen en kleuren zich tot elkaar verhielden. Over die kwestie had hij namelijk gelezen in het boek Les artistes de mon temps (1876) van de Franse kunstcriticus Charles Blanc, die beweerde ‘dat de werking van kleur geleerd kan worden, net als muziek’. Een tijdgenoot herinnerde zich hoe Van Gogh met zijn atypische houding de pianoleraar tot wanhoop dreef: "Hij vergeleek steeds de schilderkunst met de muziek, en om nog

achtergrond beter begrip te krijgen van de waarde en schakering der tonen, begon hij bij een oude muziekonderwijzer, tevens organist te E. pianolessen te nemen. Dit duurde echter niet lang, want daar Van Gogh onder de les steeds de tonen van de piano zat te vergelijken met Pruisisch blauw en donkergroen of donkere oker tot helder cadmium, dacht de goede man dat hij met een krankzinnige te doen had, en werd zo bang van hem dat hij het lesgeven staakte."

Een mélomane zoals sommige van zijn collega-schilders was Van Gogh niet, maar dat betekende niet dat muziek geen rol in zijn leven speelde. Van jongs af aan was hij ermee opgegroeid, op school en in de kerk, met een vader die dominee was en een moeder die goed piano en orgel speelde. Overal was muziek, er werd veel gezongen. De psalmen en gezangen kende hij uit zijn hoofd, zelfs in drie talen, Nederlands, Engels en Frans, en dit vertrouwde muzikale repertoire begeleidde hem zijn leven lang. Hij ontleende er troost aan in moeilijke tijden. Mede hierdoor was hij zich al vroeg bewust van het krachtige effect van muziek op de menselijke geest, iets wat hij later zou proberen over te hevelen naar de schilderkunst.

de mooiste bronnen uit het verleden die je je kunt voorstellen. Er is geen betere manier om dichter bij de kunstenaar te komen, en om al lezend als het ware in zijn hoofd te kruipen. Opvallend aan die honderden brieven is het enorme aantal muzikale verwijzingen dat erin voorkomt, iets wat je in eerste instantie bij Van Gogh niet zou verwachten. Het gaat om gewone woorden zoals psalm, orgel, piano, viool, klaroen, troubadour, zanger, danseuse, lied, strijkstok, musicus en componist - maar ook om uiteenlopende muziektermen zoals harmonie, compositie, toon, vibratie, noot, toonladder, klank, melodie, rust, scherzo en symfonie. Bovendien is er nog veel meer muzikaal materiaal in de brieven te vinden: namen van componisten, titels en beginregels van liedjes, psalmen, gezangen, chansons en opera’s, en verder een verrassend en origineel gebruik van muzikale metaforen.

“Mijn penseel beweegt tussen mijn vingers als een strijkstok over een viool”

Mede hierdoor was hij zich al vroeg bewust van het krachtige effect van muziek op de menselijke geest, iets wat hij later zou proberen over het hevelen naar de schilderkunst.

Zo vergeleek Van Gogh sommige van zijn collega-kunstenaars en ook zijn eigen schilderbenodigdheden met muziekinstrumenten: ‘Mijn penseel beweegt tussen mijn vingers als een strijkstok over een viool’. Een vrouw zonder kind betitelde hij eens als ‘een klok zonder klepel’: ‘de klank van het brons is misschien heel mooi, maar je hoort hem niet’. En in 1884 karakteriseerde hij zijn vriendin Margot Begemann in Nuenen als een verwaarloosde Cremona-viool:

Van Gogh is niet alleen beroemd geworden door zijn tekeningen en schilderijen, maar ook door zijn brieven. Die zijn zo briljant van taal en inhoud dat ze tot de Canon van de Nederlandse literatuur worden gerekend. Hij schreef er veel, en van al die brieven zijn er in totaal 819 bewaard gebleven. Het zijn

"Het is jammer dat ik haar niet vroeger heb ontmoet – een jaar of 10 geleden b.v. Ze maakt op mij nu den indruk van een cremona viool die bedorven is vroeger door slechte knoeiers van reparateurs.– En in den toestand waarin ik haar ontmoette was er naar me blijkt wel wat al te veel aan verknoeid.

Maar oorspronkelijk was het een zeldzaam exemplaar van groote waarde."

In tientallen van zulke passages brengt Van Gogh muziek ter sprake.

Dat roept de vraag op wat je uit die citaten kunt afleiden over de betekenis die muziek voor hem had.

En in het verlengde daarvan: of de muziek eigenlijk ook invloed uitoefende op zijn eigen kunst.

Om met die laatste vraag te beginnen: het antwoord daarop is JA. Het schilderen van concrete muzikale onderwerpen was aan Van Gogh weliswaar niet zo besteed, maar ‘muzikaal schilderen’ op een meer abstract niveau des te meer.

In zijn geval betekende dat twee dingen.

Voor Van Gogh was de wereld een universum van zintuiglijke gewaarwordingen: hij was uiterst sensitief en dat kenmerkte hem als kunstenaar. Omgekeerd wilde hij graag dat zijn kunst ook zintuiglijk was, hij streefde ernaar om met zijn schilderijen niet alleen de ogen, maar ook andere zintuigen aan te spreken. Met verf probeerde hij

Korenaren, Vincent van Gogh (1890).

Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting)

7

achtergrond Meer lezen?

Natascha Veldhorst, Van Gogh & muziek.

Symfonie in blauw en geel. Amsterdam University Press 2015.

Natascha Veldhorst, Van Gogh & Music.

Symphony in Blue and Yellow.

Yale University Press 2018.

Vincent van Gogh, De brieven. De volledige, geïllustreerde en geannoteerde uitgave.

Ed. Leo Jansen, Hans Luijten en Nienke Bakker. Amsterdam University Press 2010. www.vangoghletters.org

Van Gogh in Me i.s.m. het Van Gogh Museum, fuse* en het Belvedere Museum tournee van 29 oktober t/m 29 november meer informatie: pp. 12

La Berceuse, (Augustine Roulin), Vincent van Gogh (1889).

Kröller-Muller Museum, Otterlo.

bijvoorbeeld geluid op te roepen, zodat de beschouwer bij het kijken naar het schilderij werkelijk het ruisen van korenaren of het zingen van de Berceuse zou horen.

Bovenal wilde Van Gogh de mensen troost bieden, dat was voor hem het hoogst haalbare in de kunst. ‘Omdat wij er zijn om te troosten en de weg te bereiden voor een troostrijkere schilderkunst’, liet hij Theo weten. Hij zocht naar manieren om de toeschouwer emotioneel te raken, liefst zo direct mogelijk, zoals muziek dat kon.

Aan Paul Gauguin schreef hij dat de muziek als model kon dienen: "Ah! Waarde vriend, van de schilderkunst maken wat de muziek van Berlioz en Wagner reeds vóór ons was… een kunst die troost biedt

8

aan bedroefde harten! Er zijn er nog maar enkelen die dat aanvoelen zoals u en ik!!!"

typisch voorbeeld van ‘muzikale kunst’: een kunstwerk zonder een zichtbaar muzikaal onderwerp.

Muziek kon zonder tussenkomst van het intellect of de ratio tot de harten van mensen spreken. Zonder beelden en zonder woorden.

Een schilder kon een vergelijkbaar effect creëren door kleur te gebruiken: ‘Kleuren zijn de muziek voor de ogen; ze kunnen gecombineerd worden zoals muzieknoten; er zijn zeven kleuren, zoals er zeven noten zijn, en er zijn schaduwen, zoals halve tonen in de muziek’, aldus Eugène Delacroix, een door Van Gogh zeer bewonderde Franse kunstenaar. ‘Heb ik met kleur reeds een wiegeliedje gezongen’, schreef Van Gogh dan ook niet voor niets over zijn Berceuse. Dat schilderij is zo’n

Voor kunstenaars zoals Van Gogh was de eigenlijke voorstelling van een kunstwerk niet langer het belangrijkst. Het ging hen vooral om het effect op de beschouwer, om de directe emotionele uitwerking op de kijker, die door een irrationele en betoverende combinatie van vormen, lijnen en kleuren moest worden verleid. De invloed van een ‘symfonie van kleuren’ noemde Van Gogh het ook wel.

Het was de bedwelmende muziek van het schilderij die je onherroepelijk meesleepte.

Seizoensoverzicht 2020-2021

foto: Melle Meivogel

seizoensoverzicht

10

seizoensoverzicht

Vergeten Muziek van o.a. Brahms, Saariaho, Kokoras, Lidholm Teksten van Spinvis

een concert over dementie

Nederlands Kamerkoor Peter Dijkstra chef-dirigent

Het Nederlands Kamerkoor wordt structureel ondersteund door:

Partner in dit project:

Alzheimercentrum Dementie is de meest voorkomende doodsoorzaak in Nederland. Tido Visser, directeur van het Nederlands Kamerkoor, zag zijn vader – de beroemde operazanger Lieuwe Visser – steeds dieper wegzakken in Lewy Body Dementie. Een vorm van dementie die niet alleen vergeetachtigheid veroorzaakt, maar ook hallucinaties, waanbeelden, achterdocht. Hij zag kolkende rivieren door de straten razen, zag mannetjes op het dak zitten. Zijn lijden was hartverscheurend, de machteloosheid waarmee zijn naasten dat lijden moesten aanschouwen al evenzeer. Het is – helaas – dagelijkse kost voor duizenden patiënten en hun mantelzorgers. Nu – zes jaar na Lieuwes dood – stellen we ons met muziek als belangrijkste middel de vraag: wat maakte hij door? Waar houdt de geest op en begint het universum? Een reis door de uithoeken van de dementerende geest, op de golven van muziek.

foto: Roman Jans

Arjan Ederveen acteur Erik Bosgraaf blokfluit Jorrit Tamminga electronics Titus Tiel Groenestege regie Tido Visser idee en concept

ontwerp / foto Arjan Ederveen: romanontwerp.nl

10 september 2020 Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ 11 september 2020 Amersfoort, De Flint 12 september 2020 Alkmaar, Theater de Vest 13 september 2020 Rotterdam, De Doelen 16 september 2020 Utrecht, Stadsschouwburg 17 september 2020 Leeuwarden, De Harmonie 18 september 2020 Arnhem, Musis 19 september 2020 Eindhoven, Muziekgebouw 20 september 2020 Den Haag, Nieuwe Kerk # innovatief

# hedendaags # maatschappelijk

# muziektheater

www.nkk.nl/vergeten Met Vergeten lanceerde het Nederlands Kamerkoor in 2019 een aangrijpende voorstelling die met lof werd ontvangen in binnen- en buitenland. Het koor liet zien dat het zich al meer dan 80 jaar tot de wereldtop mag rekenen en moeiteloos verbindingen weet te creëren tussen muziek en actuele maatschappelijke thema’s. ★★★★ “geweldig zingend kamerkoor is behalve origineel ook relevant bezig” (NRC) ★★★★ “Arjan Ederveen is ontroerend als demente man en het Nederlands Kamerkoor verklankt de treurnis geweldig” (De Volkskrant) ★★★★ “Het Nederlands Kamerkoor pakt een maatschappelijk relevant onderwerp bij de kladden en slaagt erin een genuanceerde uitwerking op de planken te brengen.”

(Trouw)

Randprogrammering Rond alle concerten verzorgen we inleidingen en nagesprekken, die samen een hommage vormen aan zorgverleners, mantelzorgers en andere mensen in de zorg, die zich onvermoeibaar inzetten voor het welzijn van onze dierbaren. Aan het woord komen wetenschappers, musici, kunstenaars en bovenal: de zorgverleners zelf. Zangeres en trainer Maartje de Lint heeft een methode ontwikkeld om door middel van zang het brein van mensen met dementie te reactiveren: een methode die zo succesvol is gebleken dat het Erasmus MC heeft besloten er een tweejarig onderzoek aan te wijden, dat afgelopen november van start ging. In de concertsteden geeft Maartje voorafgaand aan de voorstellingen workshops aan mantelzorgers om deze technieken ook zelf toe te kunnen passen.

11

seizoensoverzicht

Van Gogh in Me Painting the future on the canvas of the past Muziek van o.a. Saint-Saëns, Debussy, Satie, Mahler, Schönberg Nederlands Kamerkoor Peter Dijkstra chef-dirigent fuse* audiovisuals Nanine Linning mis-en-espace i.s.m. Van Gogh Museum en Belvedere Museum Wenen

Het Nederlands Kamerkoor neemt het Van Gogh Museum mee buiten de eigen muren, het land in.

Samen met het audiovisuele collectief fuse* creëert het koor een adembenemende ervaring die zowel betovert als verontrust.

Noem de naam Van Gogh, en je denkt aan een schilderij, of aan een kleur. Aan een landschap waar je doorheen bent gereden. Aan gebrek aan erkenning, of aan eenzaamheid. Aan je eigen schildertalent, of het gebrek eraan. In de voorstelling Van Gogh in Me staat de kijker centraal. Wat doet Van Gogh met jou? Met de zangers van het Nederlands Kamerkoor?

En wat deed het met Gustav Klimt, groot bewonderaar van Van Gogh?

In Van Gogh in Me neemt het Nederlands Kamerkoor zijn publiek mee naar het Europa van het fin de siècle, aan het eind van de 19e eeuw. De tijd van Satie, Debussy en Mahler, en van Van Gogh en Klimt. Maar ook een roerige tijd van nieuwe ontdekkingen en waarheden, globale onrust en razendsnelle veranderingen.

In deze audiovisuele totaalervaring wordt het publiek zowel toeschouwer als deelnemer: de grenzen tussen muziek, beeld, artiest én publiek vervagen, de schilderijen worden hoorbaar, en de klanken van de muziek worden zichtbaar. Het publiek krijgt niet alleen een indruk van de tijdsgeest van het Europa van toen, maar voelt ook de sterke overeenkomsten met het Europa van nu. Van Gogh in Me is een stap in het verleden, een blik op de toekomst.

12

29 oktober 2020 Almere, Kunstlinie Almere Flevoland (try-out) 30 oktober 2020 Tilburg, Theaters Tilburg (première) 31 oktober 2020 Utrecht, TivoliVredenburg 1 november 2020 Enschede, Muziekcentrum 2 november 2020 Groningen, SPOT 4 november 2020 Zwolle, Theater de Spiegel 7 november 2020 Arnhem, Musis en Stadstheater 8 november 2020 Haarlem, Philharmonie 25 november 2020 Den Haag, Zuiderstrandtheater 26 november 2020 Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ 27 november 2020 Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ 29 november 2020 Heerlen, Parkstad Limburg Theaters # innovatief # romantisch # frans

www.vangoghin.me

# duits

# a capella

seizoensoverzicht

WeihnachtsOratorium met Concerto Köln

Johann Sebastian Bach Weihnachts-Oratorium (cantates 1 t/m 6)

Nederlands Kamerkoor Concerto Köln Peter Dijkstra chef-dirigent Johanna Winkel sopraan Sophie Harmsen alt Hugo Hymas tenor Krešimir Stražanac bas Roffelende paukenslagen en schallende trompetten: het Nederlands Kamerkoor heeft de jaarlijkse uitvoering van het Weihnachts-Oratorium van Bach tot traditie gemaakt.

Elk jaar nodigt het koor een gerenommeerd orkest uit om Bachs meesterwerk voor kerst tot klinken te brengen. Dit jaar hernieuwt het koor de samenwerking met Concerto Köln met een solistencast van wereldniveau. Met het Weihnachts-Oratorium brengt het Nederlands Kamerkoor het aloude kerstverhaal tot klinken op meesterlijke en ontroerende wijze.

13 december 2020 Müllheim an der Rühr, Stadthalle (DE) (afwijkende bezetting en programma) 15 december 2020 Lochem, Grote of Sint-Gudulakerk 18 december 2020 Antwerpen, De Singel (BE) 19 december 2020 Leiden, Pieterskerk 20 december 2020 Arnhem, Musis en Stadstheater 21 december 2020 Utrecht, TivoliVredenburg 22 december 2020 Amsterdam, Het Koninklijk Concertgebouw 23 december 2020 Groningen, SPOT # barok

# traditioneel

# duits

# kerst

foto: G errit Schreurs

www.nkk.nl/weihnachts

13

seizoensoverzicht

De wonderbaarlijke mandarijn

Bruckners Mis in e

met het Concertgebouworkest o.l.v.

Matthias Pintscher

Annelies van Parys Eco... del vuoto (opdrachtwerk) Matthias Pintscher Shirim (deel II en nieuw deel, opdrachtwerk) Béla Bartók De wonderbaarlijke mandarijn

met Hartmut Haenchen

Rudolf Mauersberger Wie liegt die Stadt so wüst Johannes Brahms Begräbnisgesang, op. 13 Heinrich Schütz Verleih uns Frieden gnädiglich Wolfgang Amadeus Mozart Serenade in c Anton Bruckner Mis in e Nederlands Kamerkoor Blazers van het Nederlands Philharmonisch Orkest Hartmut Haenchen dirigent

Nederlands Kamerkoor Het Koninklijk Concertgebouworkest Matthias Pintscher dirigent Georg Nigl bariton Duda Paiva pantomime met poppen en dans

Met de uitvoering van Bruckners imposante Mis in e laat het Nederlands Kamerkoor een lang gekoesterde wens in vervulling gaan. Onder leiding van niemand minder dan Hartmut Haenchen, en in samenwerking met de blazers van Haenchens zo vertrouwde Nederlands Philharmonisch Orkest, komt Bruckners meesterwerk tot volle wasdom. De Mis in e, omschreven als ‘ongeëvenaard in de 19e en 20e eeuw’, is meeslepend en groots, en tegelijkertijd ontroerend en dichtbij.

Bruckner componeerde de mis in 1866 in opdracht van de bisschop van Linz, wat leidde tot een prachtige samensmelting van laatromantische muziek en kerkelijke invloeden. In de rest van het programma verkent Haenchen de wereld van muziek voor koor en blazers, zoals Brahms’ majestueuze Begräbnisgesang, om daarna groots af te sluiten met Bruckners Mis in e.

Componist en dirigent Matthias Pintscher leidt het Concertgebouworkest en het Nederlands Kamerkoor in een uitvoering van zowel een Nederlandse première van zijn eigen werk als een uitvoering van Bartóks Wonderbaarlijke mandarijn. Het werk van Bartók, oorspronkelijk een pantomime, werd na de première in 1926 zo schandalig bevonden dat het onmiddelijk in de ban werd gedaan. Latere uitvoeringen bleven beperkt tot concertvorm zonder pantomime.

Deze uitvoering wordt door Duda Paiva voorzien van een pantomime met poppen en dans. Pintscher liet zich voor zijn cyclus Shirim voor orkest en bariton inspireren door het Hooglied, 'de mooiste liefdesgedichten ooit geschreven', en voegde daar in 2019 een nieuw deel met koor aan toe. Dit deel beleeft zijn Nederlandse première tijdens dit concert.

14 januari 2021 Utrecht, TivoliVredenburg 15 januari 2021 Amsterdam, Muziekgebouw aan ‘t IJ

21 januari 2021 Amsterdam, Het Koninklijk Concertgebouw 22 januari 2021 Amsterdam, Het Koninklijk Concertgebouw

# groots

# blazers # romantisch # orkest

# romantisch

www.nkk.nl/bruckner

foto: Anne Dokter

14

foto: RiccardoMusacchio

www.nkk.nl/mandarijn

Taverner & Tavener met Peter Phillips

John Taverner (c.1490-1545) Missa Corona Spinea John Tavener (1944-2013) o.a. Song for Athene, The Lamb, First Hymn to the Mother of God

foto: Marco Borggreve

In memoriam met Amsterdam Sinfonietta

Knut Nystedt Immortal Bach Johann Sebastian Bach Chaconne uit Partita nr. 2 Arvo Pärt Da Pacem Domine Dimitri Sjostakovitsj Kammersinfonie op.

110a (arr. R. Barshai) Gabriel Fauré Requiem Nederlands Kamerkoor Amsterdam Sinfonietta Candida Thompson leiding en viool Mónica Monteiro sopraan Jasper Schweppe bariton

foto: Mats Bäcker

foto: Valerie Batselaere

seizoensoverzicht

Nederlands Kamerkoor Peter Phillips dirigent

Peter Phillips, oprichter en dirigent van de vermaarde Tallis Scholars, keert terug naar het Nederlands Kamerkoor voor een programma rondom de werken van twee grote Britse componisten: John Taverner (c.1490-1545) en John Tavener (1944-2013). De onweerstaanbare interpretaties van Peter Phillips zwepen de zangers op tot grote hoogten en maken mede dat het Nederlands Kamerkoor hem graag opnieuw uitnodigt voor een tournee in Nederland.

Centraal in dit programma staat Taverners Missa Corona Spinea, een van de hoogtepunten van de Engelse sacrale muziek, afgewisseld met bekende én minder bekende motetten van John Tavener. Taverners Tudoriaanse meerstemmigheid en betoverende polyfonie worden afgewisseld met de iconische klanken van Taveners a-capellawerken in een ode aan twee van de grootste Engelse componisten van zowel vroeger als nu.

12 februari 2021 Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ 13 februari 2021 Leeuwarden, Grote of Jacobijnerkerk 16 februari 2021 London, Cadogan Hall 17 februari 2021 Enschede, Grote Kerk 19 februari 2021 Utrecht, Pieterskerk 20 februari 2021 Alkmaar, Grote Sint Laurenskerk 21 februari 2021 Den Haag, Nieuwe Kerk # engels

# oude muziek

Het Nederlands Kamerkoor en Amsterdam Sinfonietta hernemen samen In memoriam, waarmee ze in 2017 met groot succes door Nederland en Zuid-Amerika toerden. De muziek van In memoriam gaat niet alleen over rauwe pijn en intens verdriet, maar ook over het eeuwige leven en een hoopvolle blik vooruit. Zo schreef Arvo Pärt zijn bewogen vredesgebed Da pacem Domine ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de aanslagen in Madrid, en creëerde Bach een tijdloos hoogtepunt in het vioolrepertoire met zijn Chaconne, geschreven nadat zijn eerste vrouw overleed. Dmitri Sjostakovitsj, totaal gemangeld door het communistisch systeem, opgejaagd door Stalin en zwaar depressief, schreef een requiem voor zichzelf en alle andere slachtoffers van fascisme en oorlog wereldwijd. Fauré zag op zijn beurt in de dood geen einde, maar juist het begin van een nieuwe reis. Zijn ontroerende en intieme Requiem is bovenal een ode aan wat er nog komen gaat; ad vitam aeternam, voor het eeuwige leven.

10 maart 2021 Amsterdam, Het Koninklijk Concertgebouw 12 maart 2021 Enschede, Muziekcentrum 15 maart 2021 Arnhem, Musis en Stadstheater 16 maart 2021 Zwolle, Theater de Spiegel 17 maart 2021 Tilburg, Theaters Tilburg 18 maart 2021 Utrecht, TivoliVredenburg # orkest

# baltisch

www.nkk.nl/memoriam

# a capella

www.nkk.nl/taverner

15

foto: Melle Meivogel

seizoensoverzicht

JohannesPassion met Concerto Köln

Johann Sebastian Bach Johannes-Passion

MatthäusPassion met het Residentie Orkest

Johann Sebastian Bach Matthäus-Passion Nederlands Kamerkoor Residentie Orkest Haags Matrozenkoor Peter Dijkstra chef-dirigent Mikael Stenbaek evangelist Lars Johansson Christus Ilse Eerens sopraan Minho Jeong countertenor Fabio Trümpy tenor Andreas Wolf bas

Nederlands Kamerkoor Concerto Köln Peter Dijkstra chef-dirigent Benedikt Kristjánsson evangelist, tenor Konstantin Krimmel Christus Johanna Winkel sopraan Benno Schachtner countertenor Tilman Lichdi tenor* Tobias Berndt bas *alleen in Leipzig

Bachs Johannes-Passion, voorloper van de legendarische Matthäus-Passion, groeit in Nederland in populariteit, en terecht. Waar Bachs Matthäus-Passion vooral beschouwend en vertellend is, bevat zijn Johannes-Passion meer beweging en dramatiek. Het resulteert in een concertervaring die meeslepender is en vooral focust op de rol van Jezus als verlosser van de mensheid. Chef-dirigent Peter Dijkstra dirigeert zijn eigen Nederlands Kamerkoor en het barokensemble Concerto Köln met een veelgeprezen visie op het repertoire van Bach.

De Matthäus-Passion, Bachs muzikale lijdensverhaal volgens het evangelie van Mattheüs, is niet meer weg te denken uit het Nederlandse muzikale landschap.

De uitvoeringen van het Nederlands Kamerkoor en het Residentie Orkest evenmin – de concerten in de monumentale Pieterskerk in Leiden zijn meeslepend en weten elk jaar muziekliefhebbers in groten getale te beroeren. Dit jaar staat het geheel onder leiding van Peter Dijkstra, chef van het Nederlands Kamerkoor, geroemd om zijn interpretaties van de werken van Bach.

1 april 2021 Leiden, Pieterskerk 2 april 2021 Leiden, Pieterskerk 3 april 2021 Den Haag, Zuiderstrandtheater # barok

# Pasen

# orkest

www.nkk.nl/matthaus

23 maart 2021 Utrecht, TivoliVredenburg 26 maart 2021 Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ 18 juni 2021 Leipzig, Nikolaikirche # Pasen

# orkest

www.nkk.nl/johannes

16

foto: Melle Meivogel

# barok

seizoensoverzicht Rautavaara’s

foto: Melle Meivogel

Vespers van de toendra

Einojuhani Rautavaara Vigilia Nederlands Kamerkoor Peter Dijkstra chef-dirigent

Voorprogramma’s

In het kader van ons participatietraject Zingen doe je samen! geven we ook in het concertseizoen 2020-2021 graag weer het podium aan een aantal amateurkoren. Zij volgen workshops van zangers van het Nederlands Kamerkoor en krijgen de kans om in het voorprogramma van een concert van het Nederlands Kamerkoor op te treden. Deze voorprogramma's zijn gratis te bezoeken voor alle reguliere concertbezoekers en worden warm aanbevolen door het Nederlands Kamerkoor.

Zowel doorgewinterde koorliefhebbers als nieuwe bezoekers kunnen hun hart ophalen bij dit Fins getinte programma van het Nederlands Kamerkoor. Het adembenemende Vigilia, gecomponeerd door de Fin Einojuhani Rautavaara, valt met zekerheid in de categorie ‘monumentale koorwerken’. Na de spraakmakende uitvoeringen van grote Russisch georiënteerde koorwerken als de Vespers van Rachmaninoff en het Concert voor Koor van Alfred Schnittke, zet chef-dirigent Peter Dijkstra nu alles op alles in een uitvoering van de Finse tegenhanger van de Vespers van Rachmaninoff.

Taverner & Tavener 12 februari 2021 Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ Doulce Memoire

Einojuhani Rautavaara (1928-2016) schreef zijn Vigilia voor de orthodoxe liturgie, geïnspireerd door een ervaring uit zijn jeugd, toen hij een orthodox klooster bezocht. De klanken van dit werk ademen de geur van door wierook benevelde gewelven van Byzantijnse kerken. Er klinkt onheilspellend gefluister, magisch gemompel en een donderende koorklank in dit onvergetelijke werk van een van de grootste Finse componisten van deze tijd.

13 februari 2021 Leeuwarden, Grote of Jacobijnerkerk Vocaal Ensemble Leeuwarden 20 februari 2021 Alkmaar, Grote Sint Laurenskerk Sine Nomine In memoriam met Amsterdam Sinfonietta 16 maart 2021 Zwolle, Theater de Spiegel Kamerkoor Hera

29 april 2021 Enschede, Grote Kerk 30 april 2021 Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ 1 mei 2021 Heerenveen, Heilige Geestkerk (onder voorbehoud) 2 mei 2021 Den Haag, Nieuwe Kerk 5 mei 2021 Utrecht, TivoliVredenburg 7 mei 2021 Zwolle, Grote Kerk 8 mei 2021 Haarlem, Philharmonie 9 mei 2021 Kerkrade, Parkstad Limburg Theaters # groots

# baltisch

18 maart 2021 Utrecht, TivoliVredenburg Utrechtse Studenten Cantorij Vespers van de toendra 30 april 2021 Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ Puisque tout passe 5 mei 2021 Utrecht, TivoliVredenburg Kamerkoor JIP – speciaal programma voor Bevrijdingsdag

# a capella

8 mei 2021 Haarlem, Philharmonie Capella Vocale Leiden

www.nkk.nl/toendra

9 mei 2021 Kerkrade, Parkstad Limburg Theaters Vocaal Ensemble Kerkrade

foto: Melle Meivogel

Meer informatie over Zingen doe je samen! is te vinden op onze website: www.nkk.nl/zdjs

17

seizoensoverzicht

In een collage van flashbacks, afgezet tegen het hier en nu, dendert Vivian door de emotionele achtbaan van het voor en na van haar beslissing, die geen beslissing was.

Geen beslissing kon zijn. Omdat het was zoals het was zoals het is zoals het moet zijn.

#uncut Nederlands Kamerkoor Grete Pedersen dirigent Renske Vrolijk idee en compositie Annechien Koerselman concept en regie ORBI – the Oscillating Revenge of the Background Instruments Bl!ndman saxofoonkwartet Wendela de Vos libretto

Vivian was vroeger Victor. Dit is haar verhaal. Onversneden. En ja, dat is de vraag die haar het meest wordt gesteld.

De keiharde én poëtische voorstelling #uncut vertelt het verhaal van Vivian, een trans vrouw. Ze kijkt terug op een transitie die niet alleen moedig was, maar haar ook voor problemen stelt. Na een langdurig traject van psychologisch onderzoek en medische ingrepen, is zij nu wie zij wilde zijn. Toch? Maar wat aan te vangen met haar verleden? Wat te doen met de oude foto’s?

Wie was ze toen, en wie is ze nu? ‘Je bent nu toch wel blij?’, dat hoort ze maar al te vaak. Maar is ze dat ook?

18

Renske Vrolijk componeerde de muziek voor deze muziektheatrale voorstelling met semi-autobiografische elementen. Renskes muzikale taal is onweerstaanbaar en weerbarstig, en wordt uitgevoerd door twee van de hipste(r) ensembles van de Lage Landen: het ronkende ORBI (The Oscillating Revenge of the Background Instruments) en saxofoonkwartet Bl!ndman onder leiding van dirigent Grete Pedersen, chef-dirigent van het Noors Solistenkoor. Het Nederlands Kamerkoor zingt en speelt de familie, de oordelende en veroordelende massa, de sensatiezoekers, het team van doktoren in een voorstelling die bij voorbaat al spraakmakend is. première tijdens Rotterdamse Operadagen, mei 2021 15 mei 2021 Utrecht, Stadsschouwburg 20 mei 2021 Enschede, Muziekcentrum 21 mei 2021 Nijmegen, Concertgebouw De Vereeniging 22 mei 2021 Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ 23 mei 2021 Den Haag, Theater aan ‘t Spui # hedendaags # maatschappelijk # muziektheater

www.nkk.nl/uncut

SEIZOEN OUDE MUZIEK 2020/2021

IZ O L/ SE .N

O

U

D

EM

U

ZI EK

DISCANTUS / PLUTO ENSEMBLE / OFFICIUM ENSEMBLE LUCIE HORSCH & THOMAS DUNFORD / LA REVERDIE ENSEMBLE CORRESPONDANCES / CHARPENTIERDAG DUO SERENISSIMA / MAARTEN ENGELTJES & PRJCT AMSTERDAM / RATAS DEL VIEJO MUNDO MARCO BEASLEY & STEFANO ROCCO EN VELE ANDEREN

EN

VAN DE MAKERS VAN HET FESTIVAL OUDE MUZIEK

19

STAAN & OPVALLEN Tekst ELEA BEKKERS, DEELNEMER AAN NKK NXT 2019-2020

STAAN & OPVALLEN heet de voorstelling van talentontwikkelingsprogramma NKK NXT die eind maart 2020 in première had moeten gaan. Door de maatregelen omtrent COVID-19 hebben de deelnemers in overleg met het Nederlands Kamerkoor moeten besluiten om hun voorstellingen te verplaatsen naar 27 september 2020.

Voor de deelnemers geen leuke ontwikkeling, maar helaas onvermijdelijk. Om de stilte op te vullen vroegen we Elea Bekkers, deelnemer aan NKK NXT 19/20, om het creatieve proces van NKK NXT inzichtelijk te maken.

20

nkk nxt

In de afgelopen negen maanden hebben de negen kunstenaars van NKK NXT 19/20 gewerkt aan een voorstelling die de stem van een nieuwe generatie ensemblemuziek moet laten horen. STAAN & OPVALLEN gaat over blending in & standing out, de individualiteit binnen een groep. Ons werkproces begon met een intensieve week van teambuilding en masterclasses. Het ontging de coaches niet dat we allemaal vrouwelijke zangers zijn en dat dat onze klank en ons repertoire zou kunnen inperken. Juist daarom zijn we de zoektocht aangegaan naar de uitersten van de vrouwelijke stem.

We gingen op zoek naar repertoire waarin we verschillende klankkleuren konden maken. Daarbij viel het inderdaad op dat veel repertoire voor vrouwenensemble een soortgelijke klank vraagt: engelachtig of kinderlijk.

We hebben toen een aantal stukken gevonden die meer de extremen opzoeken: het lelijke, het volkse, of het griezelige. We zochten stukken uit die een echte koorklank van ons vragen: negen stemmen worden één, met niet te onderscheiden adem en kleur. Andere stukken geven één stem de solo terwijl de rest een homogeen achtergrondgeluid vormt.

Voor de geluiden die we niet konden vinden – een ensemble bestaande uit negen operasolisten, en een machine-achtig stuk dat niet gebaseerd is op tekst – hebben we opdrachtwerken laten schrijven door respectievelijk Christian Chamoun (Solitary Thinker)

en Anne-Maartje Lemereis (Label Me). Het stuk van Lemereis gaat nog extra in op de labels die aan een groep vrouwen wordt gehangen: het deelt ons in op leeftijd, cup- en kledingmaat en nodigt in de voorstelling uit om te reflecteren op de objectiverende lens waardoor we vrouwen bekijken.

In STAAN & OPVALLEN gaan we verder dan het vertonen van een veelzijdige schakering aan muziek die allerlei kleuren van het vrouwenensemble laat horen.

We spelen met het bedekken en tonen van het lichaam, met bewegingskwaliteit en beeldschermen en zelfs met de klassieke indeling van een theaterzaal. Zo zal er geen tribune zijn om op te zitten en vragen we ons publiek een kussen mee te nemen als mobiele zitplek.

In plaats van op veilige afstand van het publiek zingen vanuit een zwarte doos, zullen we midden tussen het publiek staan, dat zich tijdens de voorstelling vrij kan verplaatsen. Men kan dus tijdens de voorstelling verschillende perspectieven kiezen – of meerdere voorstellingen bezoeken en elke keer een totaal andere ervaring beleven!

De voorstelling STAAN & OPVALLEN gaat op 27 september 2020 alsnog in première! Tickets voor de voorstellingen (om 15:30 en 20:00) zijn verkrijgbaar via www.nkknxt.nl.

Lees ook een artikel van Imre Ploeg, coördinator talentontwikkeling & participatie op pagina 34 van dit magazine.

21

de dag van het concert

Kees Jan de Koning (bas) Als Kees Jan de Koning 's avonds een concert zingt dan heeft hij er vaak al een volle dag op zitten. Tijdens het lesgeven aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, waar hij werkt sinds het voltooien van zijn studie, warmt hij zijn stem op. “Ik vind de lesdagen fijn. Het is namelijk belangrijk dat je vocaal gezien altijd fit en gezond bent. Het inzingen, dat zie ik als het warmdraaien, doe ik overdag tijdens mijn lessen. Eigenlijk bevalt die combinatie me prima.”

Al 33 jaar zingt Kees Jan bij het Kamerkoor. Met zijn 58 jaar is hij momenteel het oudste lid. “Ik ben vrij stressbestendig en kalm.

Daarom denk ik dat het zingen me nog goed af gaat. Veel van mijn leeftijdsgenoten zijn inmiddels gestopt, om allerlei redenen. Maar ik voel nog niet dat dat er voor mij aan zit te komen.” Het opstarten ’s ochtends duurt momenteel wel wat langer dan voorheen. “Toch denk ik dat ik als bas nog wel een tijdje mee ga. Deze stemgroep zit dicht bij de spreekstem, waardoor je gelukkig vrij lang door kan werken als zanger.”

Kees Jan ziet zichzelf als een echte ensemblezanger. Samen een soort bouwwerk op zetten, dat vindt hij geweldig. “Mijn stemgroep ‘bas’ is een klein groepje dat ik zie als een team. Als senior en iemand die 90% van de concerten mee zingt, leg ik volgens mij vocaal wel een bepaald gewicht in de schaal. Ik lever daarmee een bijdrage aan de klankkleur. Maar het blijft teamwork.” beeld en tekst WIEBRIG KRAKAU

22

23

M en

Bestel onz e serie me 30% kor

Amsterdam

Muziekgebouw aan ’t IJ

Van

zo. 1 nove mber

Taverner e n

Voor onze concertserie in het Muziekgebouw aan ’t IJ kunt u tot 25% korting krijgen op de ticketprijs als u vóór 1 oktober uw kaarten bestelt! Hoe meer concerten u bezoekt, hoe hoger de korting wordt.

Dat werkt als volgt: 3 tot 6 concerten: 20% korting & 6 tot 9 concerten: 25% korting

wo. 17 feb ruar

In memori

am

Vergeten

vr. 12 maa rt 202

Vespers v

do. 10 september 2020 20:15

do. 29 ap ril 20

Van Gogh in Me do. 26 november 2020 20:15 / vr. 27 november 2020 20:15

#

do. 20 me i 2021,

Bruckners Mis in e - met Hartmut Haenchen vr. 15 januari 2021 20:15

Taverner en Tavener - met Peter Phillips vr. 12 februari 2021 20:15

Johannes-Passion - met Concerto Köln vr. 26 maart 2021 20:15

Vespers van de toendra vr. 30 april 2021 20:15

#uncut za. 22 mei 2021 20:15

24

Andere kortingsmogelij

kheden:

In het Muziekgeb ouw gelden vers chillende kortingstarieven voor bepaalde gr oepen. Hebt u een Stadspas, ee n iAmsterdam Ca rd, of bezoekt u concert met mee een r dan 10 person en? Neem dan co met het Muziekg ntact op ebouw aan ’t IJ voor alle mogeli jkheden.

jongeren

Neem uw (klein) kinderen mee na ar het Nederland Voor bijna al on s Kamerkoor! ze concerten in het Muziekgebou tickets beschikb w zijn early bird aar: bezoekers tu ssen de 13 en 30 slechts €12,50 vo jaar betalen or een kaartje*!

Deze tickets zijn beschikbaar, du beperkt s wees er snel bi Conservatorium j.

- of muziekvaks tudenten betalen uitverkochte conc bij niet erten op de dag zelf slechts €15,voor een kaartje aan de kassa. * vroegboekkor ting wordt niet gecombineerd m et andere kortingstarieven

Utrecht

urg TivoliVredenb rg bu Stadsschouw kerk ters Utrecht / Pie

Enschede M

e in Utrecht ri e s rt e c n o c e Bestel onz lf een serie e z r e v ie L ! g in 4 met 25% kort ook - bezoek n a k t a D ? n e samenstell 5% korting 1 m o r e e m f ! concerten o totaalbedrag t e h p o n e jg Vergeten te kri

wo. 16 se ptember 2 020 20:00 (Stadssch ouwburg)

uziekcentr um n Grote Ke rk

Van Gogh i

et 5 conce rten in En schede en rting op h ontvang et totaalb edrag!

n G og h i n

Me

r 2020, 15 :30 (Muzie kcentr

Tavener – m et Pe

um)

ter Phillips ri 2021, 20 :00 (Grote Kerk) - met Ams terdam Sin fonietta 21, 20:00 (Muziekce ntrum)

m

van de toe n

dra

021, 20:00 (Grote Kerk )

#uncut

, 20:00 (M uziekce

ntrum)

n Me

za. 31 okto ber 2020 20:00 (Tiv oliVredenb

Weihnach urg) ts-Oratori ma. 21 de um – met Conc cember 20 erto Köln 20 19:30 (T ivoliVrede Bruckners nburg) Mis in e – m do. 14 jan et Hartmu uari 2021 t Haenche 20:15 (Tiv n oliVredenb Taverner e urg) n Tavener – met Pete vr. 19 febru r Phillips ari 20:15 (P ie te rs k e rk) In memori am – met A msterdam do. 18 ma Sinfonietta art 2021 2 0:15 (Tivo liVredenbu rg) di. 23 maa – met Con certo Köln rt 2021 20 :15 (Tivoli Vredenburg ) wo. 5 mei 2021 20:0 0 (TivoliVre denburg) za. 15 me i 20:00 (S tadsschou wburg)

Johannes-

Passion

Vespers v an

de toendr a

#uncut

25

Een Wonder van Klank het vervolg deel 2: 1998-1999

door GERARD MAASSEN

In het vorige magazine zijn we begonnen met een vervolg op Een Wonder van Klank, de geschiedschrijving van het Nederlands Kamerkoor door Gerard Maassen. We hebben de draad opgepakt waar het boek gestopt is, en gaan nu door bij de jaren daarna.

1998/99 Hoe stond het Nederlands Kamerkoor er bij aanvang van het seizoen 1998/99 voor? TĂľnu Kaljuste begon aan zijn eerste seizoen als de nieuwe chef-dirigent.

Samen met Ivar Munk, die sinds 1 juli 1997 werkzaam was als artistiek leider, werd hij verantwoordelijk voor het artistieke beleid van het koor. Daarmee werd in artistiek opzicht een nieuwe periode in de geschiedenis van het Nederlands Kamerkoor ingeluid. De samenstelling van het koor was enigszins gewijzigd: de sopranen Heleen Koele en Margriet Stok, de alt Karin van der Poel en de tenor Robert Getchell hadden een aanstelling gekregen.

<foto ScanNKK1999r invoegen over 2 kolommen> met onderschrift: Het Nederlands Kamerkoor in het seizoen 1998/99 Het Nederlands Kamerkoor in het seizoen 1998/99

Bijzondere uitnodigingen In de zomer van 1998 had het NKK een druk programma. Om te beginnen leverde het een belangrijke bijdrage aan het Holland Festival van 1998. Op 10 en 11 juni werd in het Transformatorhuis (TTA) van de

26

Een wonder van klank

Westergasfabriek de première gegeven van de opera Een ziel van hout op muziek en libretto van Robert Heppener. Zangsolisten, het NKK en het Nieuw Ensemble stonden onder leiding van Ed Spanjaard. De voorstelling, die werd gepresenteerd als een virtuele, geïntegreerde televisie-theaterproductie, was innovatief en spectaculair. Er werd een televisieregistratie van gemaakt die in de winter van 1998 zou worden uitgezonden.

Op het kantoor waren enkele prestigieuze uitnodigingen binnengekomen voor het geven van concerten tijdens de zomermaanden. De koordirectie wilde daar in beginsel graag gehoor aan geven. Kaljuste kon zo al direct aan het werk; de programma’s die hij zou gaan dirigeren stelde hij in overleg met Ivar Munk samen. In november 1996 was het koor uitgenodigd om in juni 1998 twee verschillende concerten te komen geven in het kader van het Singapore Festival of Arts. De geschiedschrijving van het Nederlands Kamerkoor is niet compleet als niet zo nu en dan aandacht wordt geschonken aan saillante, niet artistieke aspecten. Zo is het illustratief om de discrepantie te zien tussen de arbeidsvoorwaarden die het befaamde koor zich in die jaren wenste als het werd uitgenodigd voor een buitenlandse tournee, en wat een niet al te draagkrachtige festivalorganisatie kon bieden. Hier volgt een kort verslag van de onderhandelingen.

Op de vraag van de kant van de assistant director van het festival om informatie over de financiële en logistieke voorwaarden van het NKK antwoordde zakelijk directeur Leontien Tiddens dat de honorering ƒ10.000 per concert bedraagt, dat de zangers allemaal een eenpersoonskamer in een eersteklas hotel en een dagvergoeding van ƒ110 dienen te krijgen. Na aankomst in Singapore zijn vier dagen voor repetities en verwerken van de jetlag en een vrije dag tussen de twee concerten nodig. De tournee zou zo 9 dagen duren (van 21 tot en met 29 juni). Refererend aan het krappe budget kwam een nieuwe dame, arts administrator van het festival, met een totaal andere opzet: een tourneeduur van 6 dagen, waarbij na aankomst in Singapore twee dagen beschikbaar waren voor aanpassing en repetities, en daarna op drie opeenvolgende dagen een concert zou worden gegeven. Voor de concerten wilde men ƒ24.000 betalen, voor het séjour hanteerde men een standaardbedrag van omgerekend ƒ78. En zouden sommige zangers niet in een tweepersoonskamer kunnen worden ondergebracht? Leontien antwoordde dat men wel bereid was twee dagen later te komen, dat men voor de drie concerten ƒ28.000 wilde ontvangen

maar dat tussen de tweede en derde concertdag een vrije dag noodzakelijk was. Hierop kwam vanuit Singapore het voorstel om de dag van het tweede concert weer te schrappen waardoor de tourneeduur werd teruggebracht tot 5 dagen; voor de twee resterende concerten met verschillende programma’s wilde men ƒ15.000 betalen. Nadat Leontien had duidelijk gemaakt dat twee verschillende programma’s toch echt ƒ20.000 kosten, werd zij met een derde persoon, een hogergeplaatste director programme development, geconfronteerd. Met hem werd zij het eens over een tournee van 6 dagen, met na aankomst twee dagen voor aanpassing en repetities, daarna twee concerten met hetzelfde programma op twee opeenvolgende dagen voor totaal ƒ16.000. De zangers kregen een séjour van ƒ110 en elk een eenpersoonskamer. Het kantoor was al met de nodige voorbereidingen begonnen - de samenstelling van het koor, de concertprogramma’s, het publicitaire materiaal, etcetera - toen op 26 december 1997 een fax van dezelfde director binnenkwam. Hij deelde mee dat de hele onderneming werd geannuleerd. Volgens hem dwong de economische recessie in Zuidoost-Azië de festivalorganisatie om het muziekfeest in omvang terug te brengen en het Nederlands Kamerkoor was nu eenmaal een van de grootste kostenposten.

Wel doorgang vond het openingsconcert van het orgelconcours in Haarlem op 4 juli. Uitvoerenden waren het NKK en Concerto Palatino. Op 9 juli gaf het koor een a-capellaconcert in het kader van het Festival de Musique Sacrée te Fribourg (Zwitserland). Beide concerten stonden onder leiding van Kaljuste en kregen dan ook een licht Oost-Europees tintje. Het concert in Haarlem eindigde met twee koorwerken van Vasili Titov (ca.1650-1715) en het concert in Fribourg sloot af met het spectaculaire Raua needmine (Vloek over het ijzer) van Veljo Tormis.

Een jaar eerder had het kantoor de volgende fax ontvangen: Maestro Fischer has wonderful memories of the cooperation with your choir and he would like to invite you for another joint performance at the Salzburg Festival in 1998. De warme herinneringen werden ook gekoesterd door de zangers die eerder met Iván Fischer hadden gewerkt en deze prestigieuze uitnodiging van de inmiddels beroemd geworden dirigent werd uiteraard met graagte geaccepteerd. Zo verzorgden Iván Fischer, zijn Budapest Festival Orchestra en het NKK het openingsconcert op 23 juli in de Salzburger Dom. De twee koorstukken die op het programma stonden waren Mozarts Missa Brevis, KV 192 en de Vesperae Solemnis, KV 339.

27

Een wonder van klank

Artistiek leider Ivar Munk en sopraan Adinda de Nijs in de tuin van Barbara Borden en Robert Coupe waar de opening van het seizoen 1998/99 werd gevierd.

Meer dan een jaar geleden had aspirant artistiek leider Ivar Munk Leontien Tiddens gewezen op de bijzondere kwaliteiten van de Engelse dirigent Stephen Layton.

Layton werd gevraagd een programma onder de titel Europa 1948-1958 uit te voeren, met als rode draad composities die in de jaren van wederopbouw na de oorlog waren geschreven. Het moest gaan om onafhankelijk opererende Europese componisten – dus niet behorend tot één of andere stroming – en men werd het eens over werken van de Deen Vagn Holmboe, Ralph Vaughan Williams, Benjamin Britten, Zoltán Kodály, Rudolf Escher en Olivier Messiaen. Daarmee werd op 22 september 1998 het kamerkoorseizoen geopend. Stephen Layton zou later een belangrijke rol voor het Kamerkoor gaan spelen.

Symbiose in Spaanderen Vanaf 10 oktober bracht Paul Van Nevel weer op acht podia, waarvan vijf in Nederland, een programma van Spaanse polyfonie. Te horen waren Vlaamse polyfonisten die hadden gezongen in de Capilla Flamenca (de hofkapel van Karel V), Spaanse autochtone koorwerkjes en composities van Spanjaarden die de Vlaamse verworvenheden in hun werk hadden geïntegreerd. Ook in het programmaboekje bleef Van Nevel in Spaans-Vlaamse sfeer. Hij schreef een toelichting met als titel Symbiose in Spaanderen, ondertekend door Paulus Nebuloso. Peter Visser, de recensent die het concert in de Nieuwe Kerk in Den Haag had bijgewoond, prees de “zeldzaam pure zang, hoewel men een enkele keer verlangde naar een wat krachtiger, meer substantiële klank”. Dat zou na de pauze niet geholpen hebben “toen op het Stadhuisplein het rockgeweld losbarstte. De bassen dreunden zelfs door de dikke muren van de Nieuwe Kerk en mengden zich op een niet bijster harmonische manier met de laat-middeleeuwse klanken”.

Op 16 oktober, de dag na dit concert, vertrokken het koor en Paul Van Nevel naar Stockholm om aanwezig te zijn bij het galaconcert in de Koninklijke Opera ter ere van de 80ste verjaardag van Eric Ericson, de nestor

28

Eric Ericson, geliefd gastdirigent onder de koordirigenten. Als gastdirigent was Ericson bij het Kamerkoor zeer geliefd. Het was ook Ericson die de koordirectie attent had gemaakt op Kaljuste.

Het sprak dus vanzelf dat het Kamerkoor de huldiging wilde bijwonen. ’s Avonds opende het NKK onder leiding van Paul Van Nevel het galaconcert met een uitvoering van Spaanse stukken, waarna ook de andere koren een deel van hun repertoire lieten horen. De avond werd besloten met het door alle aanwezige zangers gezongen slotkoor uit Wagners Die Meistersinger.

Op de twee volgende avonden werd het Spaanse programma herhaald in twee Stockholmse kerken. Bij de laatste keer, op 18 oktober in de Riddarholms kyrkan, zat Ericson op de eerste rij en genoot zichtbaar. Dat leek dirigent en zangers te inspireren, want de bas David Barick spreekt van “één van de beste kamerkoorconcerten die ik ooit heb meegemaakt”.

In november vond een aantal voorstellingen plaats van de spectaculaire semi-scènische opera Gershwin in Blue van Chiel Meijering (muziek) en Lodewijk de Boer (libretto en regie). Het Nederlands Kamerkoor was voor deze productie uitgenodigd door het Amsterdam Saxophone Quartet. Dirigent was Jurjen Hempel. De recensies waren nogal uiteenlopend. Emile Wennekes spreekt van een aaneenschakeling van fragmentarische scènes zonder dramatische lijn, waar Aad van der Ven “een vlotte cadans zonder een saai moment” had beleefd. Maar men is het eens over de grootste tekortkoming: de onmogelijke wijze waarop de Nederlandse lettergrepen op toon waren gezet. Meijerings ondoordachte manier van schrijven voor zangstem werd zelfs “uitermate beroerd” genoemd. Het Kamerkoor kwam er in de kritieken niet slecht vanaf. Gekleed volgens de mode van de roaring twenties, vertelde het samen met een spreekstem het verhaal, en verschillende koorzangers kregen een korte solo toebedeeld

Een wonder van klank om personages uit de omgeving van Gershwin uit te beelden. Ivo Postma noemt in de Gelderlander Arnold Schönberg, “een boeiende en markante rol van Bruce Sellers”. Wennekes sluit zijn recensie af met een ode aan NKK-sopraan Tannie Willemstijn: “Voor haar vocale invulling van de partij van Kay Swift, een van Gershwins minnaressen, verdient zij een Oscar voor de beste bijrol.”

Karin van der Poel (links), die de Canadese mezzopraan Eva Gauthier uitbeeldt, en Adinda de Nijs in hun uitmonstering voor Gershwin in Blue De eerste concerten in 1999 werden samen met het Schönberg Ensemble gegeven onder leiding van Reinbert de Leeuw. Niet alleen Kaljuste maar ook Reinbert de Leeuw vroeg aandacht voor Russische componisten, en dan speciaal voor tijdgenoten. Op 4 (Muziekcentrum Vredenburg), 5 (Concertgebouw) en 6 januari (Miniemenkerk in Brussel) werden stukken uitgevoerd van Raskatov, Voestin, en van Sofia Goebaidoelina het onbetwiste hoogtepunt Jetzt immer Schnee, dat in 1993 in opdracht van het Schönberg Ensemble en het NKK was geschreven. Goebaidoelina was bij de repetitie in Amsterdam aanwezig. De Belgische recensenten schreven in superlatieven over de uitvoering in Brussel.

Trefzekere Chinezen Het was een wel heel wonderlijke, boeiende avond, die ik op 3 april 1991 in Muziekcentrum Vredenburg meemaakte. Twee jaar eerder was de demonstratie op het Tiananmenplein bloedig neergeslagen, maar inmiddels was de situatie in China enigszins genormaliseerd. De artistiek leider van het Nieuw Ensemble had door zijn al langer bestaande contacten zeven Chinese componisten weten uit te nodigen om hun muziek op een Westers podium te laten horen. De uitvoering was in handen van het Nieuw Ensemble onder leiding van Ed Spanjaard. Het was aandoenlijk om die zwartharige, tengere jongemannen, klein van stuk en voor het eerst buiten hun land, na de uitvoering van hun werk op het podium te zien klimmen waar zij knipmessend het applaus in ontvangst namen. Ernst Vermeulen schreef in de NRC: “Hoewel deze Chinezen nog maar enkele jaren experimenteren, hun stukken zijn nu reeds uiterst trefzeker”. Het meest was hem het werk van Guo Wenjing bevallen. De interesse voor deze Chinese compo-

nist bleef bestaan en in de Holland Festivals van 1994 en 1996 werden respectievelijk zijn Wolvendorp en Inscriptions on bone uitgevoerd, beide ook weer onder directie van Ed Spanjaard. Bij zijn confrontatie met de westerse muziek raakte Wenjing het meest getroffen door muziek uit de Renaissance. Daarop aansluitend werd hij namens het NKK door Spanjaard uitgenodigd om een a-capellastuk te schrijven waarin hij reflecteert op een renaissancewerk. Hij kreeg enkele partituren toegestuurd en koos voor Virgo prudentissima van Heinrich Isaac. Zo klonk op 19 januari 1999 met veel succes de wereldpremière van zijn Echoes of Heaven and Hell voor koor en slagwerker onder leiding van Ed Spanjaard in de Nieuwe Kerk in Den Haag, gevolgd door uitvoeringen in Zwolle en Amsterdam. In het programma was het motet van Isaac ook te horen, evenals bewerkingen van werken van Gesualdo door Strawinsky, Car nos vignes sont en fleur van Ton de Leeuw en Le vrai visage de la paix van Rudolf Escher, die allemaal kenmerken in zich dragen van een muziekcultuur uit het verleden. Volgens Wijnand van de Kamp in de Haagsche Courant waren de uitvoeringen “van een moeilijk te evenaren klasse”.

De eerste maten van Wenjings Echoes of Heaven and Hell

Op 3 februari werd in het Arnhemse Musis Sacrum een lange tournee (7 podia) geopend, gewijd aan Noord-Europese koorwerken en gedirigeerd door Kaljuste. De titel van de tournee, The Marriage of Heaven and Hell, was ontleend aan een van de programmaonderdelen, de gelijknamige compositie van de Deense koordirigent en componist Bo Holten. Een topografisch grensgeval was misschien Harmony of the Spheres (1994) van Joep Franssens, verwant aan de nieuwe spiritualiteit van Arvo Pärt. Het diende hemels te klinken en indien de accommodatie het toeliet, buiten het zicht van het publiek gezongen te worden.

De recensenten waren het meest enthousiast over Rakastava (versie 1898) van Jean Sibelius en Karelian destiny (1986-89) van de Estlander Veljo Tormis, met een glansrol voor tenor Marcel Beekman. De twee stukken dienden een aardse sfeer uit te stralen en Kaljuste zou Kaljuste niet zijn als dat niet door een visueel effect werd onderstreept. De mannenzangers hadden

29

Een wonder van klank

hun dassen afgedaan en Kaljuste dirigeerde vanaf een krukje aan de zijkant.

bracht.” En Thiemo Wind in de Telegraaf: “Niet van deze wereld zo prachtig zijn daarbij de sopraansoli van Barbara Borden.”

Het Kamerkoor als strooigoed Als de naam van het Nederlands Kamerkoor in de pers verschijnt is dat gewoonlijk in een aankondiging of recensie van een concert. De lezers van Trouw konden die in hun krant van 16 februari in een verrassend andere context tegenkomen: in een artikel met als kop Het strooigoed van Herfkens. Herfkens was minister van ontwikkelingssamenwerking en had een bezoek aan Mozambique gebracht. De Nederlanders hadden er al een stuk dijk aangelegd maar de minister had dit keer niets meer in de aanbieding. Ze had wel allerlei cadeautjes bij zich, onder meer 5 cd’s van het Concertgebouworkest en 2 cd’s van het Nederlands Kamerkoor (!) voor de president. Leuk, die internationale promotie van ons Kamerkoor, maar de schrijver van het artikel vroeg zich af wat dit strooigoed bijdraagt aan de armoedebestrijding.

Francis Poulenc werd op 7 januari 1899 geboren. Hij had in de jaren vijftig een warme band onderhouden met Felix de Nobel en zijn Kamerkoor. Zakelijk leider Tiddens wilde hem nu eren ter gelegenheid van zijn 100ste geboortedag met een korte serie concerten.

Daarbij realiseerde zij zich dat, hoe vaak Eric Ericson het koor ook had gedirigeerd, er nooit een cd met hem als dirigent was uitgebracht. Dus ontving Ericson een uitnodiging om twee cd’s op te nemen met koorwerken van Poulenc en om eind februari 1999 een serie van vier concerten te komen dirigeren met muziek van de Franse componist. Ericson nam de uitnodiging aan en onder zijn leiding werden o.a. de Mis in G, Quatre motets pour un temps de pénitence, Quatre prières de Saint François d’Assise en Quatre motets pour le temps de Noël (waarvan het eerste motet door Poulenc aan Felix de Nobel en zijn koor was opgedragen) uitgevoerd. Vooraf was Tiddens er zich van bewust dat het project mogelijk niet zonder risico was, want bij zo’n typisch Franse componist denkt men niet in de eerste plaats aan een Zweedse dirigent. Maar de onderneming bleek een groot succes. De cd met religieuze werken van Poulenc verscheen in oktober 1998 en de cd met seculiere muziek twee jaar later. Beide behoren tot de bestverkopenden die door het Kamerkoor zijn uitgebracht. Voor Ericson als dirigent van de concerten kon de pers alleen maar prijzende woorden vinden. Pay-Uun Hiu schreef in de Volkskrant: “Mocht Francis Poulenc worden opgewaardeerd in de componistenranglijst aller tijden dan zal dat onder meer een verdienste zijn van de voortreffelijke uitvoeringen door het Nederlands Kamerkoor die ook op cd zijn uitge-

30

De kort tevoren uitgebrachte cd met alle religieuze koorwerken van Poulenc was van eminent artistiek belang. Maar daar bleef het niet bij. Op 7 maart kreeg het NKK een Edison uitgereikt voor de cd met alle koorwerken van Rudolf Escher met Ed Spanjaard als dirigent.

De cd met koorwerken van Rudolf Escher, goed voor een Edison

Samenstelling nr. XXXIV – begin seizoen 1998/99 S: Barbara Borden, Lenie van den Heuvel, Caroline de Jongh, Heleen Koele, Adinda de Nijs, Margriet Stok, Helena Wiklund, Tannie Willemstijn A: Ananda Goud, Myra Kroese, Kathrin Pfeiffer, Karin van der Poel, Heleen Resoort, Nine van Strien T: Marcel Beekman, Robert Coupe, Robert Getchell, Michiel ten Houte de Lange, Bruce Sellers B: David Barick, Jelle Draijer, Peter Dijkstra, Kees-Jan de Koning, Lodewijk Meeuwsen, Hans Pootjes, Bas Ramselaar In deel 1 van deze serie is Karin van der Poel ten onrechte nog niet als ‘officieel’ koorlid vermeld. Zij had in september in 1997 al een aanstelling voor onbepaalde tijd. Verder willen we Robert Coupe en Barbara Borden bedanken voor het beschikbaar stellen van enkele foto’s.

backstage

Imre Ploeg is coördinator van onze talentontwikkelingstrajecten NKK NXT en de foto: Charlotte Fisher

Master Ensemblezang bij het Nederlands Kamerkoor.

Wat doet hij daarnaast allemaal in het dagelijks leven?

Tekst: LIEKE MAIER

Hoe ben je bij het Nederlands Kamerkoor terecht gekomen?

Welke activiteiten onderneem je naast het NKK?

Ik was al jaren fan van het NKK. Voor een koordirigent en componist zijn de NKK concerten (en repetities) enorm leerzaam. Ik keek af bij topdirigenten en luisterde naar repertoire dat ik met mijn eigen koren nooit zou kunnen uitvoeren. Tegelijk ben ik al jaren bezig met het bevragen en vernieuwen van de koorsector en met het verbinden van zang aan verschillende groepen in de samenleving.

Toen de vacature voor mijn functie voorbijkwam wist ik: dat moet ik doen.

Ik ben koordirigent en componist en daarnaast geef ik lezingen en workshops. Ik maak projecten waarin kunst en maatschappelijke kwesties bij elkaar komen. Zo ben ik de laatste jaren enorm bezig met de vraag: hoe kan de kunst bijdragen aan het gesprek over de ecologische crisis?

Wat is je rol bij het NKK? Ik ben coördinator van onze talentontwikkelingstrajecten NKK NXT en de Master Ensemblezang (in samenwerking met het Koninklijk Conservatorium Den Haag). Jong talent begeleiden op weg naar kunstenaarschap in de wereld van vandaag en morgen, waarbij verbondenheid met de maatschappij en eigenaarschap worden gevraagd. Ook coördineer ik de participatieprogramma’s, zoals ons aanbod voor amateurkoren: Zingen doe je samen! En zoek ik naar nieuwe manieren om mensen met verschillende achtergronden te verbinden met elkaar en met het NKK. Tot slot ben ik ook de coördinator van de contextprogrammering (dus wat gebeurt er rondom concerten, in lijn met de inhoud van de voorstelling) en onderzoek ik hoe het NKK duurzamer kan worden.

Waar ontspan je mee?

Wandelen! Buiten zijn doet bij mij wonderen. Ik ontspan meteen. Ik woon in Den Haag, vlakbij de bossen en duinen. Als ik naar kantoor in Utrecht ga, loop ik altijd vanaf het station. Heerlijk!

Mooiste concert?

Ach, zoveel. Een voorbeeld: in 2016 zong het NKK o.l.v.

Peter Dijkstra Cinq rechants van Messiaen en de mis van Martin. Overweldigend.

Mooiste plek op aarde?

Ach, zoveel. Ik ben fan van Europa en vind de natuur in Bosnië en Roemenië fantastisch.

31

Nieuwe concertkleding

Het Nederlands Kamerkoor heeft tijdens de concertreeks Goetia 72 – in umbra lucis in januari 2020 vol trots de nieuwe kledinglijn voor de zangers gepresenteerd! Onze zangers klinken nu niet alleen als één geheel, maar zien er ook zo uit op het podium. De kleding is ontworpen door modeontwerper Claes Iversen en bestaat uit verschillende sets die aangepast kunnen worden aan de hand van de stijl en sfeer van een concert. We danken alle partners en donateurs die hebben bijgedragen aan het realiseren van deze kleding! Meer foto’s zijn te bekijken op onze site:

32

Foto: Melle Meivogel

nkk.nl/kleding

relatiebeheer

De magie van het koor Vierdaagse in Boedapest: 31 januari 2020 – 3 februari 2020

door HAN VAN DEN BROEK

Enkele maanden geleden kregen mijn vrouw Emilie en ik de uitnodiging om met het Nederlands Kamerkoor (NKK) mee te gaan naar Boedapest voor een uitvoering van Goetia 72 – In umbra lucis, een nieuwe compositie van Lera Auerbach voor kamerkoor en strijkkwartet. Wij zijn erop ingegaan en hebben er geen moment spijt van gehad. Een zonovergoten Boedapest met temperaturen ‘in de dubbele cijfers’, terwijl wij vooraf nog even hadden overwogen of wij geen speciaal sneeuwschoeisel zouden moeten aanschaffen. We waren met vijf leden van de Nobelkring. Margriet Stok zorgde ervoor dat alles op rolletjes liep.

Boedapest heeft veel te bieden, maar ik zal me voor dit verslagje beperken tot onze ervaringen met het NKK. Ik zei al, dat wij op de uitnodiging waren ingegaan, maar wel met een mengeling van nieuwsgierigheid en schroom. Tot nu kenden we het koor van zijn prachtige uitvoeringen, maar wij kenden geen koorleden persoonlijk. We vroegen ons even af of we dat laatste ook wel moesten willen. Immers, als je het geheim van de goochelaar kent, is de lol er snel af. We wilden graag de mensen ontmoeten die zoiets moois maakten, maar niet ten koste van de betovering die ons vaak genoeg is overvallen tijdens de uitvoeringen.

De nieuwsgierigheid won, dus ontmoetten wij op zaterdagavond in een restaurant koor en staf, allemaal mensen met een passie voor

zingen. Dat bleek al snel. Toen er ergens aan een tafeltje een taart met vuurwerk werd ontstoken, deed een spontaan, naar schatting zesstemmig Lang zullen ze leven het etablissement op zijn grondvesten schudden. De leden van de Nobelkring bromden een beetje mee, maar dat stoorde allerminst.

Even later werd opnieuw een vuurwerktaart naar een tafeltje gedragen, gevolgd door een zo mogelijk nog feestelijker Lang zullen ze leven. Toch wel toevallig: twee verjaardagen op één avond….

Relatieve buitenstaanders hebben er vaak geen idee van hoe ingewikkeld het vak van koorzanger kan zijn. Alle koorleden die ik sprak, hadden minstens nog één baan naast hun deelname aan NKK-concerten. Velen geven zanglessen, dirigeren of coachen een koor.

Daarnaast zijn ze ook nog vader of moeder, en echtgenoten. En iedere baan stelt zijn eigen eisen.

Een zangeres liet zich ontvallen dat artiesten wel eens de naam hebben van chaoten. Men moest eens weten, zei ze half verontwaardigd; zelf hebben ze een baan van 9 tot 5; zo kan ik het ook. Professionele koorzangers – zo was haar stelling – overleven niet, als zij niet ook het vermogen hebben hun agenda uiterst zorgvuldig te beheren. Ik geloofde het graag, maar interesseerde me toch meer voor de magie van het artiestenbestaan. Krijg je nog steeds een kick, als je tijdens een optreden merkt dat alles klopt?

“Vaak wel, hoewel een koorzanger natuurlijk ‘slechts’ het medium is

waardoor de compositie tot leven komt. ‘Het’ gebeurt eigenlijk op het grensvlak tussen het koor en het publiek. Als het publiek niet de magie ervaart, hebben we in zekere zin gefaald, hoe hoogstaand ons zingen in technisch opzicht ook is.” Met andere woorden, het koor kan het niet alleen. De toehoorders moeten ook investeren, zeker als zij naar een nieuwe compositie gaan luisteren, zoals wij zouden doen.

Zondag, tijdens de laatste repetitie in het Liszt Academy Concert Centre zagen we de koorleden pas goed bezig als professionals.

Dirigent Peter Dijkstra had een selectie gemaakt van nog even door te nemen passages. Zelfs op dit moment nog waren koorleden met hun potloden in de weer om aanwijzingen in hun partituur te noteren. De compositie van Auerbach kent lastige overgangen. We zagen hoe de uitvoerenden elkaar door de problemen heen hielpen. Ook het Franse strijkkwartet Quatuor Danel hielp bereidwillig mee. Gefascineerd zag ik de tweede violist zich in de bewuste passage naar de soliste toebuigen om haar als het ware de juiste toon aan te reiken.

Dat is samenspel!

Dan de uitvoering. Ik laat het aan de professionele recensenten over om een oordeel te vellen, maar voor mijn vrouw en mij was de magie er dit keer helemaal. Het persoonlijk leren kennen van koorleden doet niets af aan de magie van het koor. Integendeel.

33

VAN PILOT NAAR PIONIER Het Nederlands Kamerkoor wil zijn verantwoordelijkheid nemen voor de koormuziek, een eeuwenoud genre dat nog altijd in groei is en aan verandering onderhevig. Het genre groeit als het ware met de actualiteit mee, of loopt daar Tekst IMRE PLOEG

zelfs op vooruit. En toch is koormuziek door alle eeuwen heen de kunstvorm van de menselijke maat, waarin het individu samensmelt met het geheel.

De verantwoordelijkheid voor de koormuziek vertaalt zich in steeds sterkere mate in onze participatieprojecten en talentontwikkeling. We willen bruggen slaan tussen professionals en amateurs, tussen opleiding en werkzaam leven, tussen kunst en maatschappij en tussen verschillende groepen in de samenleving.

34

Waar staan we nu? Imre Ploeg, sinds november 2019 coĂśrdinator talentontwikkeling & participatie, beschrijft de stand van zaken en stip(pen) op de horizon.

Ons talentontwikkelingstraject NKK NXT is op moment van schrijven sputterend tot stilstand gekomen door COVID-19, maar vormt sinds drie jaar het kloppend hart van onze zoektocht naar nieuwe vormen van samenzang. In de eerste drie edities werd gezocht naar een balans tussen het vak van ensemblezanger en theatermaker, tussen traditie en vernieuwing en tussen co-creatie en persoonlijk leiderschap. Of zoals de huidige deelnemer Veronika Akhmetchina beschrijft: â&#x20AC;&#x153;Voor mij is NKK NXT een heel waardevol traject waarbij ik me verder ontwikkeld heb als zanger en ook als kunstenaar. Ik zie NKK NXT als een tool om mijn ambitie te vervullen, namelijk om me via mijn stem en lichaam uit te drukken en hiermee verhalen te vertellen.

We werken team-based, op een democratische manier,

educatie waarbij we steeds een ander uit de groep het voortouw ‘geven’. Op deze manier is er ruimte en tijd voor de creativiteit van ons allemaal.” Veronika beschrijft prachtig de doelstellingen van het traineeprogramma: het groeien als ensemblezanger én autonoom maker, het ontwikkelen van leiderschap en didactische vaardigheden en het versterken van maatschappelijk bewustzijn.

In de eerste drie edities maakten de jonge talenten van NKK NXT voorstellingen over motieven die in hun persoonlijk leven een rol spelen, maar net zo goed een spiegel vormen voor de maatschappij. De eerste (pilot-)groep verdiepte zich in burn-outs onder jongeren (helaas nog altijd even actueel), en vorig jaar zagen we van de tweede groep een visioen over de wereld van het posthumanisme, waarin mens en technologie als het ware versmolten. Maar ook een wereld, zo liet de groep zien en horen, waarin het menselijke van de dingen onvermoeibaar overeind blijft staan. En terwijl in het seizoen 2019 – 2020 negen vrouwen bouwden aan hun voorstelling STAAN & OPVALLEN (tot het COVID-19 virus hard ingreep), begon ook het eerste samenwerkingsproject met een ander gezelschap: acht van de NKK NXT zangers uit verschillende jaargangen zouden een integraal onderdeel vormen van kaapdiegoeiekoop, een voorstelling van het gerenommeerde muziektheatergezelschap Silbersee. Op moment van schrijven is helaas nog niet duidelijk wat met deze voorstellingen zal gebeuren.

Laatstgenoemde samenwerking is exemplarisch voor het succes van NKK NXT. Het regende aan positieve feedback van publiek, betrokkenen en zusterinstellingen in het culturele veld. Tegelijkertijd is er nog genoeg te winnen. Zo geven deelnemers terug de productionele belasting hoog te vinden en is het zoeken naar een balans tussen input van professionals en eigenaarschap van de groep. NKK NXT is niet langer een pilotproject, maar wil een inspirerende wegbereider zijn voor vernieuwing van het genre. Om dat zo goed mogelijk te doen, bewandelen we de komende jaren drie wegen: verdere professionalisering van het traject; meer samenhang met de projecten van het NKK en het professionele werkveld; en meer diversiteit, zodat de impact van het programma wordt verbreedt.

Professionalisering In samenwerking met het Koninklijk Conservatorium in Den Haag werken we het komende jaar aan het verfijnen van NKK NXT, in al haar facetten. Zo schrijven we samen een core curriculum en werken we ook bij NKK NXT aan de fair practice. Vanaf 2021 brengen we het aantal deelnemers terug naar acht, in de laatste fase versterkt door jong Utrechts talent uit een andere kunstdiscipline. We denken dat dit, naast meer inkomen voor de deelnemers, ook een positief effect heeft

op het groepsproces en de vocale kwaliteit van de groep. Ook een bredere en internationaal georiënteerde werving van deelnemers helpen bij het geven van een kwaliteitsimpuls van het traject.

Samenhang met NKK en het professionele werkveld Een belangrijke functie van NKK NXT is het voorbereiden van jonge professionals op het professionele werkveld. Daarbij past dat we zoeken naar kruisbestuivingen met andere ensembles. “Het zou fijn zijn om meer inzicht te krijgen in hoe andere zichzelf runnende ensembles te werk gaan, niet als voorbeeldmodel, maar ter inspiratie”, aldus Veronika. We zijn trots en blij dat we de komende jaren kunnen bouwen aan een langdurige samenwerking met Vocaal Talent Nederland, de Rotterdamse Operadagen en een nieuwe ontwikkelinstelling voor podiumkunsten in Utrecht.

Ook onze artistieke samenwerkingen vanuit NKK NXT breiden we uit. Over een paar jaar werken onze talenten samen met het Rosa Ensemble (Utrecht), in de voorstelling Minamitori, een requiem over de eindigheid van de mens. Andere partners met wie we in gesprek zijn over gezamenlijke projecten zijn Opera2day (Den Haag), Intro In Situ (Maastricht) en het mimeduo Boogaerdt & VanderSchoot (Rotterdam). Dat zoveel fantastische instellingen ons weten te vinden toont aan dat we op de goede weg zijn. Ook de brug tussen NKK en NXT gaan we concretiseren; het zal niet heel lang meer duren voor ze samen op het podium staan.

Diversiteit Veronika: “De groep bestaat dit jaar enkel uit ‘witte vrouwen’, en daar zijn we ons natuurlijk ook van bewust. Wat voor boodschap, direct of indirect opgepikt door de buitenwereld, sturen we hiermee uit? In mijn droomwereld zou NKK NXT over 10 jaar een ensemble zijn bestaande uit een groep zangers met uiteenlopende achtergronden, etniciteiten en kwaliteiten. Zingen is van en voor iedereen, daarom vind ik het belangrijk om een breed palet aan zangers te laten klinken die samen een groep vormen. Voor mij is een krachtig ensemble er een dat individualiteit en verbondenheid samenbrengt. De wereld van klassieke muziek wordt nu nog als behoorlijk elitair en wit gezien. Ik wil hiermee breken, en strijden voor een inclusief en divers klassieke-muzieklandschap.” Het NKK deelt die ambitie en zoekt actief naar samenwerkingen met instellingen en makers die ons helpen in de verandering van ons eigen paradigma en de weg openen naar een meer inclusieve koorsector, waar van amateur tot wereldtop de verschillende geluiden van de wereld samenballen tot een krachtig geluid van empathie. En we hopen dat NKK NXT hier de komende jaren in mag pionieren.

Imre Ploeg, coördinator talentontwikkeling en participatie

35

#uncut

36

#uncut

Interview:

Renske Vrolijk Tekst FREDERIKE BERNTSEN

“Kunst om de kunst, daar gaat het me niet om”, zegt componist Renske Vrolijk (1965). “Voor mij is dit project over transitie mede boeiend vanwege de maatschappelijke waarde ervan. Transitie is een onderwerp dat voor velen een ver-van-je-bedshow is, dat begrijp ik. Tegelijkertijd denk ik dat het voor mensen interessant kan zijn om hier op een kunstzinnige manier kennis van te nemen. Dit is geen sensatie-item, zoals je misschien van tv kent. Voor mij is het een uitdaging om de juiste muzikale gebaren te vinden die zo'n verhaal beschouwend kunnen vertellen.”

Vivian was vroeger Victor, een vrouw gevangen in het lichaam van een jongen. In de voorstelling #uncut vertelt het Nederlands Kamerkoor haar verhaal, onversneden. De muziek voor deze voorstelling wordt geschreven

foto: Renske Vrolijk

door componist Renske Vrolijk.

Aan de basis van #uncut ligt een stuk eigen geschiedenis van Vrolijk. Vroeger zat ze op de Koorschool in Haarlem, vanaf haar achtste, in die tijd een jongensschool. “Ik heb me altijd gerealiseerd dat er iets raars was aan mijzelf, tussen die jongens. Ik voelde me anders. Als ik me voorstelde hoe ik zou zijn als volwassene kwam daar nooit een man uit. Toen kwam de stembreuk, ik werd gedwongen in een baritonrol, dat was een ontregelende ervaring en ik vond er geen rust in.

37

#uncut

Ik stapte van de ene dag op de andere uit het koor, wiste de vocale muziek uit en richtte me op viool spelen. De viool was niet mijn eerste liefde, maar wat moest ik? Ik was mijn natuurlijke expressiemiddel kwijt, het enige dat vanzelfsprekend voelde aan mezelf. Maar ik wilde wel per se iets met muziek doen, dat wist ik heel zeker, ik wilde daar mijn bestaan in opbouwen.”

“Van jongen werd ik meisje, op mijn achttiende vond de transitie plaats. Ik was er doodsbang voor, en absoluut niet dapper.

Maar het was het enige dat ik kon doen, die stembreuk vormde een roadblock. Ik voelde me vroeger vreemd en onzeker, en tegelijk deed ik wat ik het liefste deed: muziek maken. Ik ben terughoudend, treed niet graag en gemakkelijk op de voorgrond, nog steeds niet. In het koor zingen was veilig, moest ik solo, dan was dat een dingetje.

Een reden waarom ik compositie ben gaan studeren was dan ook dat je componeren beschermd thuis kon doen, niemand met wie ik te maken had. Natuurlijk realiseerde ik me toen niet hoe complex dat wel niet is, het componistenvak, en dat het niet alleen maar ging om noten op papier krijgen. Alleen al die muziekpolitie in de jaren 70 en 80 die alles wat mooi en tonaal was, en wat ik zo aantrekkelijk vond, in een verdacht hoekje

38

plaatste: mijn eigen stem daarin vinden heeft me een heleboel energie gekost.”

De weg was lang, een carrière als componist diende zich niet vanzelfsprekend aan. Renske Vrolijk klopte na het conservatorium aan bij een uitzendbureau en verdiepte zich in de IT. Weer later ging ze als webredacteur aan de slag bij het Concertgebouworkest. “Dat was een surrealistische ervaring. Waarom?

Mijn eerste grote project als kind op de Koorschool was meedoen aan een opname met het Concertgebouworkest, de Notenkrakersuite van Tsjaikovski, waarin het kinderkoor een kort gedeelte zingt. Ik werd in één keer teruggeslingerd naar toen, de periode die ik voorgoed achter me had gelaten, dacht ik. Een schok.”

“Ik houd me bij het orkest ook bezig met fotografie. Ik maak shots tijdens repetities, verdiep me in hoe je een archief in beeld opbouwt dat het verhaal vertelt van een organisatie. Het fotograferen was voor mij de sleutel om mezelf weer een rol te geven op en rond dat podium. En de manier waarop ik dat doe staat voor mij ook dicht bij wat een musicus probeert: in beperkte tijd het hoogste mogelijke resultaat behalen, in opperste concentratie. Rond dat podium zijn voelt voor mij als thuiskomen. Gelukkig kan ik nu deels leven van het componeren, en

terugblik Vergeten #uncut

kan ik nadenken over wat er op het podium gebeurt, de overdracht van muziek naar het publiek.”

Mensen die mij niet snapten, en die ik andersom ook niet begreep, ze vertolken iets duisters. En er is een kindsolist, drager van het verhaal.”

“#uncut gaat over zingen, over de stem, over mijn stem die ik kwijtraakte en opnieuw “Muziek is voor mij steeds de enig logische moest uitvinden. Dit verhaal is belangrijk om manier geweest om te communiceren, en ik te vertellen: de zoektocht naar en de groei in vind het een luxe dat ik op deze manier met een nieuwe bestaansvorm mag best naar vo- ervaringen, positieve en negatieve, om kan ren worden gebracht. Sonoriteit en harmonie gaan – door ze te vertalen in muziek. In mijn staan voorop in mijn gecomponeerde werk componeren reageer ik op de wereld, en dat van nu, ik denk in vocale lijnen. Terug naar af, doe ik onversneden. Wat hard is is hard, en zingen was mijn leven. Als kind nam ik mijn wat zacht is is zacht. Als kunstenaar probeer eigen stem op om hem te bewaren, wetende ik dat mooi vorm te geven. In #uncut hoop dat die stemwisseling eraan zat te komen. ik mensen die niet met het thema transitie te Het heeft lang geduurd eer ik die zang, de maken hebben gehad bij de hand te nemen zangerige lijn, dat vocale weer toeliet. Altijd in een kunstzinnige uiting, zodat ze met me dat gevecht: omarmen en van me afduwen, meereizen en kunnen ronddwalen in een ervan houden, en doen alsof het me niet inmooi stuk. Dit is een muzikale ode aan de teresseerde.” vrijheid van het zingen die ik als kind ervoer.” “#uncut zou niet zonder koor kunnen, de basis van het verhaal is zang, het zingen in een koor. Het saxofoonkwartet Bl!ndman vormt een verlengde van het kamerkoor, met zijn homogene timbre, waarmee ik heerlijk polyfoon kan werken. Ze krijgen tegenwicht van ORBI (Oscillating Revenge of the Background Instruments), een krankzinnig clubje, rockend en wel, zeer uitdagend. Deze ORBI-musici staan in groot contrast met de rest, en vertegenwoordigen de onderwereld.

Het Nederlands Kamerkoor, Bl!ndman en ORBI o.l.v. Grete Pedersen gaan vanaf mei 2021 op tournee door Nederland met #uncut.

Meer informatie op pagina 18 van dit magazine of www.nkk.nl/uncut.

39

column

Philip Scheltens Ik schrijf deze column momenteel op het hoogtepunt van de coronacrisis. Ik ben ervan overtuigd dat we deze crisis in grote gezamenlijkheid gaan overwinnen. Als u dit leest weet u of dit gelukt is. Zo onwerkelijk om dan al te denken aan voorstellingen van het onvolprezen en volgens mij allerbeste koor dat we hebben in Nederland in september. Na een cultureel als verloren te beschouwen eerste helft van het seizoen 2020, gaan we er vol voor om van de tweede helft een enorm succes te maken. Ik denk dat er niemand zal zijn die niet reikhalzend en verlangend uitkijkt naar de tijd dat we weer met elkaar kunnen genieten van voorstellingen zoals in dit magazine beschreven.

Het Nederlands Kamerkoor gaat in september tot mijn intense vreugde de voorstelling Vergeten hernemen. Ik mocht hem vorig jaar bijwonen en was zo onder de indruk van de combinatie van zang en spel dat ik ze het liefst allemaal had gezien. Nu is de thematiek van dementie mij niet onbekend, om maar zo te zeggen, als je er je werkzaam leven lang al mee bezig mee bent, en derhalve kijk ik eigenlijk nooit naar films of documentaires hierover. Niets kan immers de werkelijkheid overtreffen. Maar bij Vergeten is dat anders: het is de combinatie van het verhaal van een zichzelf langzaam verliezende hoofdpersoon, waarin de dementie enorm tastbaar wordt uitgebeeld, met de werkelijk adembenemende loepzuivere en invoelbare emotievolle koorzang, omlijst door de bijzondere noten van Erik Bosgraaf op blokfluit.

Origineel, relevant en immer actueel. Corona kunnen we overwinnen; dementie vooralsnog niet. Daarom blijft aandacht, en zeker in deze ultieme artistieke vorm, noodzakelijk.

Prof. dr. Ph. Scheltens, neuroloog Directeur Alzheimercentrum Amsterdam

foto: Kelly-ann van Steveninck

40

Ik wens u (en ook mezelf, want ik ga weer, natuurlijk) heel veel genoegen bij het ondergaan van Vergeten, een titel die niet van toepassing zal zijn op uw belevingâ&#x20AC;Ś

40 40

tweets

wat vond u ervan?

Ik heb met bewondering geluisterd naar de solisten, maar vooral Hannah Morrison en Matthias Winckhler hebben diepe indruk op mij gemaakt. Er zijn geen superlatieven te bedenken voor het koor. Laat ik maar zeggen dat je er echt helemaal gelukkig en stil van wordt. Bach’s muziek kan niet beter tot leven worden gebracht dan door jullie.

Een concertbezoeker over het Weihnahts-Oratorium

Tweets Anke Klein @AnkeKlein Geweldig genoten van het WeihnachtsOratorium uitgevoerd door het @ ned_kamerkoor & @Akamus o.l.v. chefdirigent Peter Dijkstra! #Bach #NKK #AlteMusik

Johan Oosterman @JohanOosterman Bezwerend, meeslepend, strelend: wat een muziek: Nederlands Kamerkoor en Quatuor Danel voerden Goetia 72 – in umbra lucis van Lera Auerbach uit in Nijmegen @De_Vereeniging.

Onvergetelijk.

Gisteren was het een adembenemende ervaring, van het begin tot het eind heb ik op het puntje van mijn stoel gezeten. Dank daarvoor!

Een concertbezoeker over Goetia 72 – in umbra lucis Wat een rijkdom als je zo'n stem hebt en samen in dit prachtige koor muziek mag maken, als amateur heb ik daar heel veel bewondering voor.

Het is jullie vak, maar ik vind dat jullie prachtig werk hebben en ik hoop er nog veel van te mogen genieten, veel complimenten voor jullie concert. … Geweldig om te zien dat jullie supergeconcentreerd met zingen bezig zijn en met ernstige gezichten, terwijl de meest erotische teksten je om de oren vliegen. Alle zangers, zangeressen en dirigent: hartelijk bedankt voor het concert.

Een concertbezoeker over Op z’n Frans…. met Paul Van Nevel

in de pers Schein, Brahms, Wagner & Strauss met Maxime Pascal “Maxime Pascal gaf het NKK een orkestrale glans mee. … De zaal hield zich muisstil voor de verbluffende klank van het Nederlands Kamerkoor.” Merlijn Kerkhof, De Volkskrant

Weihnachts-Oratorium Miriam Cosic @miriamcosic Just came from the Norwegian Soloists Choir's third concert in the magnificent 150 Psalms project at the @adelaidefest.

If the Dutch were multi-faceted and ethereal perfection, the Norwegians were earthy and all too human. Deeply moving

Meld u dan aan voor onze digitale nieuwsbrief! Een keer per maand ontvangt u het laatste nieuws, speciale aanbiedingen en achtergrondinformatie rondom onze concerten! www.nkk.nl/nieuwsbrief

“tweeënhalf uur vol aanstekelijke feestelijkheid en vertroostende verstilling” Mischa Spel, NRC

Goetia 72 – in umbra lucis “Nederlands Kamerkoor zingt de ultieme duivelsbezwering” Mischa Spel, NRC

Op z’n Frans… met Paul Van Nevel “Met totaal verschillende, maar even schitterende programma’s bewijzen het Nederlands Kamerkoor en Cappella Amsterdam dat er in Nederland behoefte is aan twee kamerkoren op het hoogste niveau” Joep Stapel, NRC (dubbelrecensie met uitvoering van Cappella Amsterdam o.l.v. Daniel Reuss)

41 41

tournee

Tournee Australië & Nieuw-Zeeland reisverslag door JASPER SCHWEPPE

In februari en maart 2020 ging het Nederlands Kamerkoor op tournee in Australië en Nieuw-Zeeland! Tijdens het Adelaide Festival voerden we samen met onze collega’s van de Tallis Scholars, Det Norske Solistkor en het Australische The Song Company onze monumentale ode aan de koormuziek 150 Psalms uit. Later op de reis, in Wellington, gaven we nog twee concerten voor het publiek in Nieuw-Zeeland tijdens het NZ Festival of the Arts. Onze zanger en artistiek coördinator Jasper Schweppe schrijft over de avonturen van het koor en ontmoetingen met koala’s en kangoeroes!

42

Dag 1 5:00 u in de ochtend opstaan voelt voor mij altijd als een sportieve prestatie. Zeker als de storm over het dak jaagt en de regen met vlagen neerkomt. Ik kan me niet voorstellen dat iemand dan graag opstaat. Maar vandaag is het voor een goede reden. We vliegen vandaag en morgen naar Adelaide. Een hele lange reisdag. Ik wandel rond 6 uur naar het station en ben met de trein ruim op tijd op Schiphol. Op het toilet help ik een oude man. Hij wist niet hoe de automatische kraan werkt. “Al dat moderne gedoe ook hier”, was zijn commentaar.

Naast me op rij 55 zitten twee blije knullen. We praten wat en ze vertellen dat ze uit Drachten komen. Het zijn net Hielke en Sietse. Ze zijn 18 jaar en hebben een tussenjaar genomen om te kunnen backpacken in Nieuw-Zeeland en Australië.

Ze vinden alles geweldig. Het on-board entertainment wordt uitgebreid getest. Ze filmen het uitzicht en het opstijgen. Ik zie een tas vol gesmeerde witte bolletjes en als de stewardessen langskomen slaan ze eerst alles af. Pas als ik vraag of ze het wel goed begrepen krijgen ze door dat drankjes gratis zijn.

Daarna vragen ze steeds om appelsap.

De vlucht naar Melbourne verloopt voorspoedig, maar net als bij de vlucht naar Singapore met ongemakkelijk veel turbulentie. Maar het was verder een prima vlucht. Mooie gelegenheid om de film Casablanca voor het eerst te zien. In Melbourne ga ik zonder problemen door de douane en kan ik mijn koffer halen. Melbourne naar Adelaide is een binnenlandse vlucht, dus ik moet mijn koffer opnieuw droppen. Vanuit de lucht gezien tussen Melbourne en Adelaide valt op dat het ongelooflijk leeg is. Het lijkt een agrarisch gebied. Maar je ziet haast geen boerderijen of nederzettingen.

Op het toilet ontmoet ik het eerste Australische dier. Als plattelandsjongen heb ik me erg verheugd op het zien van een volledig andere flora en fauna, maar de eerste ontmoeting was enigszins teleurstellend. Ik zag een gewone huisvlieg. En die zag er verdomd gewoon uit! Morgen is een jetlag-dag. Dat is een luxe die ons dit keer gegund is, maar na ongeveer 30 uur reizen is het zeker niet overbodig. Mijn doel voor morgen: de stad verkennen en wandelen naar de Botanic Garden.

Dag 2 Eigenlijk was het een prima nacht. Om 8:30 word ik wakker en heb als een blok geslapen. Ik heb een hotel gekregen met een slaapkamer, een ruime zitkamer en kitchenette. De meesten van ons delen zo’n appartement en hebben 2 slaapkamers.

Ik ben alleen en hoef dus met niemand rekening te houden. Ik maak wat instantkoffie en doe de immens grote tv aan die aan de wand geschroefd zit. Veel lokale zenders en oude Amerikaanse series. Niet veel soeps, eerlijk gezegd.

Ik neem de dag van vandaag een beetje door en google mijn routes. Ik wil graag naar de Adelaide Central Market. Markten zijn vaak levendig en leuk om rond te hangen. Ik gebruik mijn telefoon voor alles, vandaar dat ik een klein schrikmoment heb als hij niet meer aangaat. Gelukkig heeft de jongen in de Apple-winkel mijn telefoon binnen mum van tijd weer aan de praat. Naast het vinden van de weg krijgen we hier ter plaatse vaak de laatste informatie door via Whatsapp. Of de bus eerder of later vertrekt, of we badges krijgen en mee moeten nemen, waar de ingang van de kerk is, of je je geprinte visum moet meenemen, et cetera; allemaal heel praktische informatie. We hebben daarvoor een groeps-app in WhatsApp. Dat werkt erg goed. Zo goed zelfs dat er nu een 2e groeps-app is aangemaakt om lolligheden met elkaar te delen. Zoals foto’s, grappen of locaties waar er later op de avond nog bier of wijn wordt gedronken.

Op straat is het eigenlijk heel erg leuk. Er zijn hele brede staten met enorm veel auto’s. Dwars daarop smallere straten en ook grote winkelstraten. Ik zie kinderen in schooluniform.

Veel Aziatische restaurants en natuurlijk de grote ketens zoals die overal zijn van Nike, H&M, Footlocker enz. Ik wandel door prachtig overdekte 19e-eeuwse passages. Ik zie betrekkelijk veel zwervers en veel daarvan behoren helaas tot de oorspronkelijke bevolking van Australië. Het schijnt hier politiek incorrect te zijn om Aboriginals te zeggen…De markt is een heerlijk tijdverdrijf. Heel veel groente en fruit, maar ook veel luxeartikelen. Ik koop niks, want het lijkt me niet zinnig om hier Franse paté, of Duitse metworst te kopen.

De botanische tuin is om de hoek en daar vind ik eindelijk een beetje rust. De tuin is prachtig aangelegd en onderhouden. Ik zie vijvers met waterlelies in bloei. Gazons waar mensen liggen te luieren. Vogels vliegen af en aan en ik hoor geluiden die ik niet ken. Geuren, zoet en kruidig, alles is

anders. Ik kneus bladeren van een boom om te checken, en inderdaad, het is eucalyptus. Er is een enorme afwisseling in vegetatie en ik val echt van de ene in de andere verbazing. De spinnen, waar ik toch een beetje bang voor ben, rennen niet achter me aan. En de ene spin die ik zie is zo klein dat ie volledig ongevaarlijk lijkt. Verderop in hoge bomen hoor ik een enorm gekrijs. Ik loop er heen en er zwermt een grote groep vleerhonden boven de boomtoppen. Nog veel meer hangen er ondersteboven aan de takken. Ongelooflijk om dit te zien, zomaar in het park middenin Adelaide.

Inmiddels heb ik me aangesloten bij een groep collega’s. Heel gezellig lopen we door de tuin en omdat de 5 hier al bijna in de klok zit besluiten we om iets te gaan drinken. We maken plannen voor het eten en gaan voor een uurtje terug naar het hotel. Ik heb al ongeveer 20.000 stappen gezet zegt de iPhone, en ik begin mijn voeten te voelen. We spreken af om Aziatisch te gaan eten en belanden in een heel leuk klein Aziatisch fusion restaurant waar we heel goedkoop een heerlijke kom met rijst, groente en andere aanvullingen eten. Om de dag af te sluiten willen we nog een glas wijn drinken en in de groepsapp worden al een paar locaties gedeeld. Het drinken van een glas wijn is een heerlijke afsluiting van deze geweldige eerste dag. Morgen begint het allemaal echt! Morgenmiddag en avond repetities. We hebben er zin in!

Dag 3 Dag 3 is een zware dag. De meesten van ons zijn moe, en de tweede nacht is een beruchte. Door de reis naar een ander continent ben je meestal zo moe dat je de eerste nacht wel redelijk slaapt. De tweede nacht is vaak problematischer. Ik word zelf rond 5:00 wakker en kan onmogelijk verder slapen.

Ik sta op en ga een beetje aan het werk. De meesten van ons hebben besloten een rustige ochtend te houden. We hebben vandaag 2 keer 3 uur repetitie.

Het programma wat we hier brengen is 150 Psalms. We zingen samen met 3 andere koren in totaal 12 concerten met daarin alle 150 psalmen, allemaal gecomponeerd door een andere componist. Geen componist komt 2 keer voor. Het is een herhaling van wat we eerder hebben gedaan tijdens het

foto Falco van Loon

CONCERT ADELAIDE foto Nathaniel Schilling

tournee

43

tournee foto Donald Bentvelsen.

We repeteren geconcentreerd en zingen een prachtig concert in een bomvolle kerk. Al in Nederland, voordat we vertrokken, was er een Whatsappgroep in het leven geroepen met de naam ‘Day Off ’. We zijn de dag na het concert een hele dag vrij en die komt eerlijk gezegd als een geschenk. Vanwege de reis en het tijdsverschil zijn we er allemaal wel aan toe. We hebben besloten om de stad uit te trekken. We willen graag wat zien en er is in de buurt een wildlife park waar we de Australische dieren kunnen bekijken. We gaan een auto huren.

Ik besluit om naar de kapper te gaan. Dat is altijd goed om te doen als je op tournee bent. Mijn ochtend verloopt rustig en ik wandel samen met productieleider Annelot naar de kerk.

De mooie kerk staat aan een groot plein met aan weerszijden grote straten. Binnen is het lastig repeteren vanwege het straatgeluid. Omdat deze katholieke kerk heel vaak bezocht wordt door mensen die willen bidden komen er regelmatig mensen binnen tijdens de repetitie. Die gaan dan geknield zitten luisteren terwijl wij psalmen zingen. Het had erger gekund voor die passanten.

Tussen de eerste en de tweede repetitie hebben we tijd om terug naar het hotel te lopen en wat te eten. De bus brengt ons van het hotel naar de andere kerk. We repeteren ‘s avonds in de kathedraal omdat we daar morgen het eerste concert hebben. De kathedraal klinkt mooier dan de eerste kerk. Hij staat op een heuvel achter het enorme sportstadion. Het is er veel rustiger dan in de stad. Na het eten zijn we allemaal wat opgeknapt, lijkt het. Ik in ieder geval! Ik hoef niet meer steeds te gapen, en mijn stem zit eigenlijk best goed. We werken tot 22:00 en bijna iedereen is kapot en gaat met de bus naar het hotel. Bijna iedereen… Deze avond is de opening van het Adelaide Festival, en in een park is er een openingsreceptie.

Ik besluit met een paar anderen er even langs te lopen en misschien een glas wijn te drinken. Natuurlijk was het erg leuk.

Er waren behoorlijk veel collega’s van de andere koren die we kennen die daar ook naartoe gekomen waren – uiteindelijk leek het wel een reünie. We hebben ons goed gedragen en we zijn betrekkelijk vroeg terug naar het hotel gewandeld. De bus gaat om 9:30 morgen – we repeteren eerst, dan om 12:00 het eerste concert.

Dag 4 en 5 De wekker stond om 8 uur, en dat was maar goed ook. Ik lag nog in diepe slaap, maar het is echt beter om op te staan. Repetitie om 9:45 is altijd een beetje vroeg, en zeker nu. Ik besluit om een ‘big breakfast’ te nemen beneden in het cafetaria.

Later hebben we geen gelegenheid om te eten, en het concert is al om 12:00. We moeten dus straks pieken tijdens lunchtijd.

44

Het is voor mij de eerste keer dat ik aan de linkerkant van de weg moet rijden en ik heb mijn volle concentratie nodig om door de drukke stad de weg te vinden. Het gaat na een paar straten eigenlijk behoorlijk goed. Het enige wat ik fout blijf doen is richting aangeven. Telkens doe ik de ruitenwissers aan als ik de richting wil aangeven… We bereiken het park en het is heerlijk om daar rond te lopen. Het park ligt hoog en uitgestrekt op een heuvel en we hebben een prachtig uitzicht op Adelaide en in de verte de oceaan. Er is behoorlijk veel wind en met ongeveer 21 °C voelt het frisjes aan. Maar oh, wat is het heerlijk op die heuvel. We zien kangoeroes in alle maten. Kleintjes die heel snel weghoppen, maar ook grotere en zelfs een reusachtige die erg gespierd is en op een bokser lijkt. We zien een moeder met een jong in de buidel. We zien koala’s en twee slapende wombats. Heel veel prachtige vogels en emoes. We besluiten naar de kust te rijden. Naar Henley Beach, een rustig gebied. Het is daar inderdaad heerlijk rustig en we wandelen wat langs het strand. We lopen de prachtige pier op en voelen de wind in onze haren. We ontmoeten daar Peter Dijkstra en hij gaat met ons mee eten. We eten gezellig in een Italiaans restaurant en zien de zon weer naar links ondergaan.

Morgen is weer een belangrijke dag. We repeteren morgen een beetje langer om het 3e programma verder af te werken.

En een aantal van onze zangers repeteren samen met de Noren, Engelsen en de Australiërs aan het 40-stemmige motet Spem in Alium, het afsluitende stuk van het festival. En dan zingen we ‘s avonds ons laatste concert in een uitverkochte Town Hall. De rest van de groep vliegt door naar Nieuw-Zeeland voor twee andere concerten, maar voor mij is de tournee afgelopen omdat ik in Nederland andere concerten moet zingen. Ik vlieg met een tevreden gevoel terug naar huis en hoor later dat de concerten in Nieuw-Zeeland fantastisch zijn ontvangen daar.

foto Donald Bentvelsen.

Festival Oude Muziek in Utrecht en later ook in het White Light festival in New York en Brussel. We zingen dus drie volledig verschillende programma’s met elk ongeveer 12 stukken.

Heel veel verschillende bezettingen. Sommige stukken zijn tutti, anderen zijn dubbelkorig en weer anderen zijn in kleine bezetting. Het is eerlijk gezegd behoorlijk uitdagend om alles goed te laten verlopen.

Word Vriend

Voor onze zangers Juist op het moment dat we geen muziek voor u kunnen maken is de nood het hoogst. Onze zangers, zzp'ers in de culturele sector, verkeren op het moment van schrijven nog in veel onzekerheid over de nabije toekomst. We hebben veel vragen gekregen over hoe mensen onze zangers kunnen ondersteunen, en dat is hartverwarmend. Als u al concertkaarten hebt gekocht voor het komende seizoen, Vriend bent of op een andere manier steunt, hebt u onze grote dank. Als u nog wat extra’s wilt doen is dat ook van harte welkom. Uw bijdrage in deze periode komt ten goede aan onze zangers en gebruiken we om hen te helpen deze zware tijden beter door te komen, zodat we aan het eind van deze crisis samen weer de mooiste muziek voor u kunnen maken. Als u op dit moment andere prioriteiten hebt begrijpen we dat volledig – deze crisis raakt ons allemaal.

U kunt een eenmalige donatie overmaken op onze rekening NL69ABNA0550445897 o.v.v. 'Voor de zangers', of een eenmalige machtiging aan het Nederlands Kamerkoor geven met de onderstaande antwoordkaart. Als u structureel iets bij wilt dragen, kunt u Vriend worden van het Nederlands Kamerkoor - dit kan al vanaf €€5 per maand. Ook dit kunt u met de antwoordkaart aan ons doorgeven. Wilt u liever een online formulier invullen? Ga dan naar www.nkk.nl/steunons.

Voor meer informatie over schenken aan het NKK en andere vragen kunt u terecht bij relatiemedewerker Margriet Stok, via margriet.stok@nederlandskamerkoor.nl of 030 230 30 24.

Ja, ik word Vriend en steun zo de zangers van het NKK met: €5 per maand

€10 per maand

€25 per maand

Ik doe eenmalig een gift van €

Uw gegevens: Dhr. Voornaam

Mw.

Voorletters Achternaam

Adres Woonplaats

Postcode Telefoonnummer

E-mail Geboortedatum IBAN Ja ik machtig Stichting Nederlands Kamerkoor om het door mij gekozen bedrag maandelijks tot wederopzegging of eenmalig van mijn rekening af te schrijven Datum + Plaats

Handtekening

Stuur dit formulier in ongefrankeerde envelop naar: Nederlands Kamerkoor/ Antwoordnummer 58281 / 3508 WB Utrecht * Door ondertekening van dit formulier geeft u toestemming aan het Nederlands Kamerkoor om incasso-opdrachten te sturen naar uw bank om het genoemde bedrag van uw rekening af te schrijven en aan uw eigen bank om het bedrag van uw rekening af te schrijven overeenkomstig de opdracht van Nederlands Kamerkoor. Als u het niet eens bent met deze afschrijving kunt u deze laten terugboeken. Neem hiervoor binnen acht weken na afschrijving contact op met uw bank. Vraag uw bank naar de voorwaarden. De incassant-id is NL94ZZZ411978900000 en het kenmerk van de machtiging is NKKVriend.

45

concertagenda

Concertagenda & bestelinformatie 2020-2021

Alkmaar, Grote Sint Laurenskerk en Theater de Vest za. 12 september 2020, 20:15 Vergeten (Theater de Vest) za. 20 februari 2021, 20:15 Taverner en Tavener (Grote Sint Laurenskerk) theaterdevest.nl 072 - 548 99 99 Almere, Kunstlinie Almere Flevoland do. 29 oktober 2020, 19:30 Van Gogh in Me (try-out) kaf.nl 036 - 845 55 55 Amersfoort, De Flint vr. 11 september 2020, 20:15 Vergeten flint.nl 033 - 422 92 29 Amsterdam, Het Koninklijk Concertgebouw di. 22 december 2020, 19:30 Weihnachts-Oratorium do. 21 januari 2021, 20:15 De wonderbaarlijke Mandarijn met KCO vr. 22 januari 2021, 20:15 De wonderbaarlijke Mandarijn met KCO wo. 10 maart 2021, 20:15 In memoriam met Amsterdam Sinfonietta concertgebouw.nl 020 - 671 83 45 Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ do. 10 september 2020, 20:15 Vergeten do. 26 november 2020, 20:15 Van Gogh in Me vr. 27 november 2020, 20:15 Van Gogh in Me vr. 15 januari 2021, 20:15 Bruckners Mis in e vr. 12 februari 2021, 20:15 Taverner en Tavener vr. 26 maart 2021, 20:15 Johannes-Passion met Concerto Köln vr. 30 april 2021, 20:15 Vespers van de toendra za. 22 mei 2021, 20:15 #uncut muziekgebouw.nl 020 - 788 20 00 Concertserie Muziekgebouw aan ’t IJ: bestel vóór 1 oktober minstens 6 concerten en ontvang 25% korting. Zie p. 24 of het bestelformulier voor meer informatie.

46

Arnhem, Musis en Stadstheater vr. 18 september 2020, 20:00 Vergeten za. 7 november 2020, 20:00 Van Gogh in Me zo. 20 december 2020, 14:15 Weihnachts-Oratorium ma. 15 maart 2021, 20:00 In memoriam met Amsterdam Sinfonietta musisenstadstheater.nl 026 - 443 73 43 Den Haag, Nieuwe Kerk en Zuiderstrandtheater zo. 20 september 2020, 15:00 Vergeten wo. 25 november 2020, 20:00 Van Gogh in Me (Zuiderstrandtheater) zo. 21 februari 2021, 15:00 Taverner en Tavener za. 3 april 2021, 19:00 Matthäus-Passion (Zuiderstrandtheater) zo. 2 mei 2021, 15:00 Vespers van de toendra zuiderstrandtheater.nl 070 - 880 03 33 Den Haag, Theater aan het Spui zo. 23 mei 2021, 15:00 #uncut hnt.nl 088 - 356 53 56 Eindhoven, Muziekgebouw za. 19 september 2020, 20:15 Vergeten muziekgebouweindhoven.nl 040 - 244 20 20 Enschede, Grote Kerk en Muziekcentrum zo. 1 november 2020, 15:30 Van Gogh in Me (Muziekcentrum) wo. 17 februari 2021, 20:00 Taverner en Tavener (Grote Kerk) vr. 12 maart 2021, 20:00 In memoriam met Amsterdam Sinfonietta (Muziekcentrum) do. 29 april 2021, 20:00 Vespers van de toendra (Grote Kerk) do. 20 mei 2021, 20:00 #uncut (Muziekcentrum) wilminktheater.nl 053 - 458 85 00 Concertserie Enschede: bestel alle concerten en ontvang 30% seriekorting! Zie p. 24 of het bestelformulier voor meer informatie.

concertagenda

Groningen, SPOT ma. 2 november 2020, 20:15 Van Gogh in Me wo. 23 december 2020, 19:30 Weihnachts-Oratorium spotgroningen.nl 050 - 368 03 68 Haarlem, Philharmonie zo. 8 november 2020, 15:30 Van Gogh in Me za. 8 mei 2021, 20:15 Vespers van de toendra theater-haarlem.nl 023 - 512 12 12 Heerenveen, Heilige Geestkerk za. 1 mei 2021 Vespers van de toendra Dit concert is onder voorbehoud.

Kijk op www.nkk.nl/toendra voor actuele informatie Heerlen - Kerkrade, Parkstad Limburg Theaters zo. 29 november 2020, 20:00 Van Gogh in Me (Heerlen) zo. 9 mei 2021, 15:00 Vespers van de toendra (Kerkrade) plt.nl 045 - 571 66 07 Leeuwarden, De Harmonie en Grote of Jacobijnerkerk do. 17 september 2020, 20:15 Vergeten (De Harmonie) za. 13 februari 2021, 20:15 Taverner en Tavener harmonie.nl 058 - 233 02 33 Leiden, Pieterskerk za. 19 december 2020, 19:30 Weihnachts-Oratorium do. 1 april 2021, 19:30 Matthäus-Passion vr. 2 april 2021, 11:30 Matthäus-Passion pieterskerk.com 071 - 513 77 64 Lochem, Grote of Sint-Gudulakerk di. 15 december 2020, 19:30 Weihnachts-Oratorium schouwburglochem.nl 0573 - 25 00 51 Nijmegen, De Vereeniging vr. 21 mei 2021, 20:15 #uncut sedv.nl 024 - 322 83 44 Rotterdam, De Doelen zo. 13 september 2020, 14:15 Vergeten dedoelen.nl 010 - 217 17 17

Rotterdam, Rotterdamse Operadagen mei 2021 #uncut (première) Details worden later bekend gemaakt Tilburg, Theaters Tilburg vr. 30 oktober 2020, 20:30 Van Gogh in Me wo. 17 maart 2021, 20:30 In memoriam met Amsterdam Sinfonietta theaterstilburg.nl 013 - 543 22 20 Utrecht, TivoliVredenburg, Stadsschouwburg en Pieterskerk wo. 16 september 2020, 20:00 Vergeten (Stadsschouwburg) za. 31 oktober 2020, 20:15 Van Gogh in Me ma. 21 december 2020, 19:30 Weihnachts-Oratorium do. 14 januari 2021, 20:15 Bruckners Mis in e vr. 19 februari 2021, 20:15 Taverner en Tavener (Pieterskerk) do 18 maart 2021, 20:15 In memoriam met Amsterdam Sinfonietta di. 23 maart 2021, 20:15 Johannes-Passion met Concerto Köln wo. 5 mei 2021, 20:15 Vespers van de toendra za. 15 mei 2021, 20:00 #uncut (Stadsschouwburg) tivolivredenburg.nl 030 - 231 45 44 Concertserie Utrecht Bestel de hele serie concerten met 25% seriekorting. Zelf combinaties maken kan ook: bestel minstens vier concerten en ontvang 15% korting op de totaalprijs. Bestellen kan via het bijgevoegde formulier, of via nkk.nl/utrecht.

Zwolle, Theater De Spiegel en Grote Kerk wo. 4 november 2020, 20:00 Van Gogh in Me di. 16 maart 2021, 20:00 In memoriam met Amsterdam Sinfonietta vr. 7 mei 2021, 20:00 Vespers van de toendra (Grote Kerk)

BUITENLAND Müllheim an der Ruhr (DE), Stadthalle zo. 13 december 2020, 17:00 Weihnachts-Oratorium Antwerpen (BE), De Singel vr. 18 december 2020, 20:00 Weihnachts-Oratorium London (UK), Cadogan Hall di. 16 februari 2021 Taverner en Tavener Leipzig (DE), Nikolaikirche vr. 18 juni 2021, 19:00 Johannes-Passion met Concerto Köln

47

interview

in de volgende editie

Taverner en Tavener

concertagenda Colofon Magazine Nederlands Kamerkoor: Redactie Joost Verheggen, Lieke Maier, Margriet Stok, Tido Visser, Annelot Rijkaart, Iris van 't Veer Ontwerp Roman Jans, romanontwerp.nl Ontwerp omslag Total Identity Koorfoto Kasimir Szekeres Druk BCM

Peter Phillips en twee grootse Nederlands Kamerkoor Doelenstraat 46 Engelse componisten 3512 XJ Utrecht 030 - 230 30 20 info@nederlandskamerkoor.nl www.nederlandskamerkoor.nl /nederlandskamerkoor @ned_kamerkoor Peter Dijkstra chef-dirigent

Concertverslag

NKK NXT STAAN & OPVALLEN - advertentie -

ACTIEF G EN IN BINNE IETEN VAN MUZIE N- EN BU ITENLAN K D Sing Along Events voor meezingconcerten op niveau!

6 JUNI 2020

The Armed Man van Jenkins in de Goudse Sint-Janskerk.

29 – 30 AUGUSTUS 2020

Zangweekend Vivaldi in Noord-Brabant, concert in Basiliek van Oudenbosch.

26 SEPTEMBER 2020

Pop Sing Along ‘Bohemian Rhapsody’ in de Lutherse Kerk van Den Haag.

12 DECEMBER 2020

IC Productions verzorgt unieke koorprojecten in het buitenland.

Volledig verzorgde reizen inclusief excursies en uitvoeringen in de prachtigste concertzalen van Europa.

3 - 7 JUNI 2020

Raad van Toezicht Julienne Straatman voorzitter Luc Defaix Merlijn de Gruijter Saskia Laseur Tarik Yousif Het Nederlands Kamerkoor wordt ondersteund door:

Requiem Mozart in Praag.

11 - 18 OKTOBER 2020

Messa di Gloria van Puccini in Wenen.

Misa Criolla van Ramírez in de Dominicuskerk Amsterdam.

21 - 25 OKTOBER 2020

www.singalongevents.nl 071 - 361 94 86

www.koorprojecten.org 013 - 536 39 21

48

Kantoor Tido Visser artistiek en algemeen directeur Janneke Godschalk zakelijk leider Annelot Rijkaart productieleider Anna Hart productiemedewerker Minke van der Stelt officemanager Joost Verheggen marketingmanager Imre Ploeg coördinator talentontwikkeling & participatie Margriet Stok relatiebeheer Jasper Schweppe artistiek coördinator Iris van 't Veer bibliothecaris Nina Maas stagiair talentontwikkeling & participatie Lieke Maier stagiair marketing & development

Requiem Brahms in Hamburg.

Wilt u adverteren in dit magazine?

Neem contact op met Medialijn, Caroline Sanders: c.sanders@medialijn.nl of 0314 – 763735 Kijk voor de laatste informatie op: www.nederlandskamerkoor.nl

48

Kernleden Nederlands Kamerkoor Sopranen

Alten

Tenoren

Bassen

Heleen Koele Annet Lans MĂłnica Monteiro

Elsbeth Gerritsen Marleene Goldstein Dorien Lievers Eline Welle

Stefan Berghammer William Knight JoĂŁo Moreira Alberto ter Doest

Kees Jan de Koning Gilad Nezer Jasper Schweppe