Wat kunnen drones voor u betekenen?

Drones, ook wel eens UAS (Unmanned Aerial Systems) genoemd, worden steeds vaker ingezet voor professioneel gebruik in kmo’s. Ook in onze elektrosector merken we een stijgende belangstelling voor deze toestellen. Daarom namen wij contact op met de Vlaamse Drone Federatie Euka, de Belgian Drone Federation en Droprise en kregen zo meer inzicht in het gebruik, de toepassingen en de wetgeving.

“Globaal gezien kunnen we de drones onderverdelen in twee categorieën: multi rotor drones en de fixed wing drones,” aldus Ludovic Claeys, managing director van Droprise. “De eerste hebben propellers en kunnen verticaal opstijgen. Zij kunnen op heden ongeveer tot 50 minuten vliegen. Binnen de familie van de multi rotors kunnen we een onderverdeling maken tussen indoor en outdoor. Bij indoor drones heeft het weinig toegevoegde waarde om GPS-signalen te gebruiken voor de positiebepaling en daarnaast worden ze volledig beschermd, zodat ze geen schade kunnen aanbrengen of ondergaan.” De fixed wing drones met twee vaste vleugels blijven ongeveer 1 tot 2 uur in de lucht. Zij hebben als nadeel dat ze niet verticaal kunnen opstijgen of landen en een landingsstrook nodig hebben. Ondertussen bestaat er ook een ‘best of both worlds’ met de VTOL modellen: vertical take off and landing. Deze hebben vleugels en een autonomie van 1 à 2 uur, maar kunnen toch verticaal opstijgen en landen.

Wat zijn de toepassingen?

“Een mooie recente toepassing is bijvoorbeeld een dakwerker die via een drone zijn offertes maakt,” vertelt Petra Van Mulders (Euka). “Hij volgde een opleiding tot piloot en hoeft niet meer met een ladder op het dak om opmetingen te maken. Via de drone kan hij nu snel en efficiënt opmeten en kan zo veel sneller offertes maken.” Volgens Petra Van Mulders zijn drones vooral interessant bij toepassingen op moeilijk bereikbare plaatsen. Ook omstandigheden waarbij het lang kan duren om een volledige site te controleren (een drone kan veel sneller een grote oppervlakte controleren) of waarbij de situatie voor de controleur minder veilig kan zijn (grote hoogtes bijvoorbeeld).

De verschillende categorieën: open, specific en gecertificeerd

Vluchten in categorie ‘open ‘

In deze categorie spreken we van vluchten met een drone tot 25 kilogram, uitgevoerd uit de buurt van mensen maar wel steeds in het zicht van de piloot nl. visual line of sight vluchten (VLOS). Er zijn een aantal subcategorieën met specifieke vereisten. Hier moet je ook een basisopleiding hebben en examens afleggen bij de luchtvaartautoriteiten.

Vluchten in categorie ‘specific’

De categorie ‘specific’ is bedoeld voor vluchten met een hoger risico, het vliegen in ‘specific’ luchtzones, geozones, een gecontroleerd luchtruim of tijdens gespecialiseerde, professionele opdrachten. In deze categorie staan ervaring en kennis centraal. Deze kennis moet men kunnen aantonen om toelating te krijgen voor een vlucht via opleiding bij een designated entity.

Vluchten in categorie ‘gecertificeerd’

Momenteel wordt deze categorie nog verder uitgewerkt door EASA (Europese luchtvaartautoriteiten), het betreft vluchten met een zeer hoog risico zoals het vervoer van personen of gevaarlijke stoffen.

Meer weten over Euka?

De Vlaamse Drone Federatie Euka wil de drone-economie helpen versnellen, verbreden en verdiepen door een ‘gids’ of ‘loket’ te zijn voor de vele betrokken bedrijven en organisaties. EUKA beschikt over een netwerk waar drie verschillende sectoren deel van uitmaken: Eindgebruikers (bouw, bewaking, landbouw, transport, logistiek, brandweer, mapping, media, …) Drone-industrie (Hardware, software, diensten, integratoren, …) Partners (Sectororganisaties, kennisinstellingen, overheid, …) www.euka.flandersmake.be

In onze sector ziet Petra Van Mulders vandaag vooral toepassingen voor het opmeten van daken voor de installatie van zonnepanelen of voor inspectie van zonnepanelen voor het identificeren van defecten met een thermische camera. Ook bij beveiliging ziet ze mogelijkheden, al is het in dat geval belangrijk dat er geen piloot meer nodig is. “Als er nog een piloot aan te pas moet komen is het -qua verdienmodel- niet echt interessant om een drone in te zetten. Recent werden behoorlijk wat stappen gezet om drones autonoom bewakingsopdrachten te laten uitvoeren, dus daar zie ik ook nog een mooie toekomst.” Van Mulders verwacht nog veel evolutie in deze sector, bijvoorbeeld richting drones die zelf op een intelligente manier zijn traject zal kunnen uitstippelen en obstakels ontwijken. “Typische toepassingen naast video- en fotografie zijn ook volumemetingen, voorraadbeheer, indoor -en outdoor inspecties, fotogrammetrie, precisielandbouw,” vult Elwin Van Herck (Belgian Drone Federation) aan. “Je kan ervan uitgaan dat drones het best worden ingezet voor opdrachten die snel, veilig, duurzaam en met hoge frequentie moeten gebeuren en vooral kostenefficiënt zeer veel data moeten capteren. Ook in de elektrosector zijn reeds verschillende toepassingen mogelijk. Zo denken we bijvoorbeeld aan het inspecteren van zonnepanelen, gsm-masten of elektrische pylonen.” “De indoor drones zijn in hun element waar veiligheid en toegankelijkheid bepalende parameters zijn,” voegt Ludovic Claeys nog toe. “Zo kan een drone tanks inspecteren waarin toxische stoffen worden opgeslagen. Ook schepen, silo’s, hoogovens, cementfabrieken, mijnen, chemie en petrochemie behoren tot de doelgroep.”

Serieuze investering

De aankoop van een drone blijft een serieuze investering: je bent al snel een paar duizend euro kwijt voor een basismodel uitgerust met een gewone kleurencamera. “Het is dan ook niet zozeer de drone die duur is, maar wel het materiaal waar hij mee uitgerust is,” aldus Petra Van Mulders. “Voor de inspectie van een zonnepanelenpark is er bijvoorbeeld een meer gesofistikeerde, thermische camera nodig en die kost al snel meer dan 5.000 euro.” De apparatuur waarmee een drone wordt uitgerust, is meestal gericht op metingen, controles, onderzoeken, maar ook op het waarnemen van de directe omgeving om botsingen te vermijden… Denken we bijvoorbeeld aan sensoren, zoals een kleurencamera, thermische camera, hyperspectraal camera, lidar en radar of sensoren voor geluidsregistratie, voor detectie van methaan,… Daarbij is het belangrijk dat de apparatuur niet te zwaar is, want dat heeft een belangrijke invloed op het draagvermogen van de drone en dus ook op de tijd die de drone in de lucht kan blijven. Als de drone zwaar beladen is, is het energieverbruik hoger en loopt de batterij sneller leeg. Apparatuur om zaken te manipuleren is momenteel nog niet aan de orde. Het is nog een te grote uitdaging om via een drone zaken vanop afstand te manipuleren, al wordt daar momenteel wel veel onderzoek op gedaan. Drones voeren dus geen actie uit, maar ze verzamelen data.

Opgeleide piloot

Maar er is meer dan enkel de apparatuur. Wat volgens Petra Van Mulders ook niet vergeten mag worden is de piloot: die moet ervaren en opgeleid zijn. Enerzijds is er het wetgevende kader dat bepaalt wat wel of niet mag. Anderzijds is er voor de meeste toepassingen van drones veel meer nodig dan het legaal kunnen vliegen. Want de beelden moeten correct geïnterpreteerd kunnen worden en daarvoor moet de vlucht op de juiste manier uitgevoerd worden. Voor de vluchtuitvoering en dataverwerking bestaan opleidingen, maar het is in bepaalde gevallen misschien aangewezen om een beroep te doen op dronebedrijven met ervaring of de dataverwerking te laten doen door gespecialiseerde bedrijven. “Men kan beslissen om zowel de controle als de interpretatie uit te besteden aan gespecialiseerde bedrijven,” stelt Petra Van Mulders. “Er zijn nogal wat bedrijven die deze diensten aanbieden. Zowel platformen als eenmanszaken. We zien vaak dat de succesvolle dronepiloten en -bedrijven zich gespecialiseerd

hebben in een bepaald type van opdrachten en hiervoor de juiste kennis en ervaring opbouwen. Ik zou geïnteresseerde bedrijven die overwegen om beroep te doen op een dronebedrijf of -piloot aanraden om duidelijke afspraken te maken over het eindresultaat.” Voor wie het toch zelf wil doen, voorziet de wetgever verschillende theoretische en praktische opleidingen en examens naargelang het soort vluchten en toestellen waarmee men wil werken. “Een goede opleiding is in deze sector zeer belangrijk,” beklemtoont Elwin Van Herck. “Niet alleen om de nodige erkenning te verkrijgen maar ook om voldoende veilig en competent te kunnen vliegen. Basiskennis over veiligheid, luchtvaartreglementering, beperkingen in het luchtruim, vluchtuitvoeringsprocedures en respect voor privacy, komen aan bod. Er worden ook tal van gespecialiseerde opleidingen gegeven bijv. omtrent inspecties of fotogrammetrie.”

Waar mag je vliegen?

Sinds 31 december 2020 werd de dronewetgeving geharmoniseerd binnen Europa. “Dronevluchten worden in 3 categorieën ingedeeld,” weet Elwin Van Herck. “Dit naargelang het risico van de vlucht en met betrekking tot de veiligheid in de lucht en op het land. We spreken van de ‘open’, ‘specific’ en ‘certified’ categorie. Heel kort samengevat komt het erop neer dat hoe verder er gevlogen wordt van mensen en hoe lichter het gebruikte toestel hoe minder de beperkingen. Tevens is het steeds van belang om te weten in welke luchtzone je vliegt.” (in bijgaand kaderstuk worden de open, specific en certified categorieën gedetailleerd uitgelegd) Sinds de Europese wetgeving van kracht is kunnen de lidstaten nog beperkt eigen accenten leggen zoals bijvoorbeeld het bepalen van Geozones waar al dan niet onder bepaalde voorwaarden mag gevlogen worden of toelating moet gevraagd worden aan de zonemanager. We denken hierbij aan zones rond luchthavens, havens en gevoelige sites zoals gevangenissen, kerncentrales,..

Meer weten over Belgian Drone Federation?

Sinds 2012 vertegenwoordigt Belgian Drone Federation de belangen van alle Belgische bedrijven en instellingen die actief zijn in de onbemande luchtvaartsector. Deze federatie werd opgericht om de groei van de drone sector te kunnen verzekeren, en de belangen van de professionele operators te verdedigen. Belgian Drone Federation is zowel in het binnen- als buitenland actief om de onbemande burger luchtvaartsector te promoten en de integratie in het luchtruim te bevorderen. De kernwoorden hierbij zijn informatie, sensibilisatie consultatie en promotie. www.belgiandronefederation.be

Aan welke voorwaarden moet een piloot voldoen?

“Elke UAS exploitant, wonend in België of met maatschappelijke zetel gevestigd in België moet zich registreren bij het DGLV (Directoraat generaal Luchtvaart) via een online platform,” benadrukt Elwin Van Herck. “Het registratienummer moet vermeld staan op elke drone in zijn bezit. Registratie is niet verplicht voor wie vliegt met een drone van minder dan 250 gr zonder camera of sensor die persoonsgegevens kan opvangen of een drone die volgens de regelgeving onder de categorie speelgoeddrone valt.” Bij registratie wordt het bewijs van de afgesloten verzekering gevraagd. Deze dekt minimaal materiële en lichamelijk schade. Niettegenstaande de wetgever geen onderscheid meer maakt tussen recreanten en professionele piloten wordt dit onderscheid wel nog toegepast door de verzekeringen: “Voor hobbyisten wordt het gebruik van drones meestal gedekt door de familiale verzekering. Een UAS met een maximale startmassa < 20 kg moet verzekerd zijn via burgerlijke aansprakelijkheid. Een UAS met een maximale startmassa ≥ 20 kg vraagt dan weer een specifieke verzekering met betrekking tot luchtvaartuigen,” aldus nog Van Herck.

Meer weten over Droprise?

Droprise profileert zich als professionele partner in de drone sector. Haar missie? Klanten adviseren op het gebied van verkoop, na-verkoop en financiering, door op maat gemaakte oplossingen aan te bieden. Via analyse worden de noden van de klant in kaart gebracht die leiden tot op maat gemaakte oplossingen. www.droprise.be

 Linda Claeys