Δημήτρης Ανδρεαδάκης 2014

Page 1

Στην μνήμη του πατέρα μου In memory of my father

ANTηROPOMETRICS

ANDREADAKIS



Στην μνήμη του πατέρα μου In memory of my father



www.art.com.gr

Σπουδή γυμνού στο εργαστήριο του Δ. Μυταρά στην Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας το 1986. Study of nude in the studio of D. Mytaras, at the School of Fine Arts, Athens, 1986.


Ε ΚΘ Ε Σ Η

Κ ΑΤΑ Λ Ο Γ Ο Σ

E X H I B I T IO N

C ATA L O G U E

επιμέλεια έκδοσης

editing

Εκδόσεις Τέχνης Nηρέας

Nereus Publishers

επιμέλεια έκθεσης

επιμέλεια αρχείου

curator

archives documentation

Θοδωρής Κουτσογιάννης Ars Valida

Πηνελόπη Μπαρμπετάκη

Theodore Koutsogiannis Ars Valida

Penelopi Barbetaki

συντονισμός και διαχείριση έκθεσης

Ίρις Κρητικού Θοδωρής Κουτσογιάννης

coordination and management

Iris Kritikou Thodoris Koutsogiannis

Αθηνά Γιαννουλάκη

κείμενα

Athina Giannoulaki

texts

φωτογραφίες έργων

photographs of artworks

Γιάννης Κατούφας Μιχάλης Κατούφας Τζέλη Χατζηδημητρίου Αντρέας Σκιαδαρέσης Θάλεια Κυμπάρη Βασίλης Κοζωνάκης

Yiannis Katoufas Michalis Katoufas Tzeli Hadjidimitriou Andreas Skiadaresis Thaleia Kympari Vassilis Kosonakis

μεταφράσεις

translations

Τζούντυ Γιαννακοπούλου

Judy Giannakopoulos

διορθώσεις

Δημήτρης Ανδρεαδάκης σχεδιασμός / παραγωγή

Eκδόσεις Tέχνης Νηρέας

ISBN 978-960-7597-69-4

proof-reading

Dimitris Andreadakis layout / production

Nereus Publishers

μεταφορά έργων / packing & shipping

Ορφεύς Βεϊνόγλου Α.Ε. / Orphee Beinoglou

χορηγοί / sponsors

10 MΑΡΤΙΟΥ - 10 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014

Κ Τ Η Μ Α

Λ Ο Υ Π Α Κ Η

Οίνοι & Αποσ τάγματα

MARCH 10 - JUNE 10, 2014

∆ΗΜΟΤΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΧΑΝΙΩΝ MUNICIPAL ART GALLERY CHANIA ΧΑΛΗ∆ΩΝ 98-102, ΧΑΝΙΑ, ΚΡΗΤΗ / CHALIDON str. 98-102, CHANIA, CRETE

χορηγοί επικοινωνίας / media sponsors

www.maregallery.gr


www.art.com.gr

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΝΔΡΕΑΔΑΚΗΣ Α Ν Θ Ρ Ω Π Ο Μ Ε Τ Ρ Ι Ε Σ

DIMITRIS ANDREADAKIS ANTΗROPOMETRICS


Προσωπογραφία του Θεόδωρου Ανδρεαδάκη 2012-2013 λάδι σε καμβά 40 x 40 εκ.

Portrait of Theodoros Andreadakis 2012-2013 oil on canvas 40 x 40 cm 67


www.art.com.gr

Χαιρετισμός του Δημάρχου Χανίων κ. Μανόλη Σκουλάκη

Foreword by the Mayor of Chania Mr. Manolis Skoulakis

Ο Δημήτρης Ανδρεαδάκης είναι ένας γνήσιος Χανιώτης, που όχι μόνο γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Χανιά, αλλά επέστρεψε εδώ, μόνιμα και δημιουργικά.

Dimitris Andreadakis is a true native of Chania, who was not only born and brought up here, he also returned to live here permanently and creatively.

Ακόμη κι όταν έφυγε από την Κρήτη, για σπουδές και σταδιοδρομία στην Αθήνα και το Παρίσι, ο Ανδρεαδάκης επέστρεφε στη γενέθλια γη σταθερά, όχι μόνον ως επισκέπτης, αλλά παρουσιάζοντας και το έργο του.

And even when he left Crete to study and work in Athens and Paris, Andreadakis would return to his birthplace not just as a visitor, but also to present his work.

Έχοντας από καιρό καταξιωθεί καλλιτεχνικά, επέλεξε το 2004 να προσφέρει στο Πολυτεχνείο Κρήτης, στα Χανιά, από τη θέση του καθηγητή εικαστικών τεχνών στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών. Με αυτή λοιπόν την ιδιότητα, ο Δημήτρης επανεντάχθηκε πλήρως και με τον πιο δυναμικό τρόπο στο έμψυχο δυναμικό της πόλης μας. Ακόμη περισσότερο, τα Χανιά ήταν και παραμένουν πάντοτε για τον ίδιο και το έργο του σημείο σταθερής αναφοράς, τόπος διαρκούς έμπνευσης και «ανοιχτού διαλόγου» για τις καλλιτεχνικές αναζητήσεις του, αλλά και για τις αγωνίες της ίδιας της ζωής του. Απότοκη αυτών του των βιωμάτων και ονείρων και η παρούσα ιδιαίτερα σημαντική έκθεσή του στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων. Έχοντας ουσιαστικά το χαρακτήρα αναδρομικής – καθώς παρουσιάζει έργα του από ολόκληρη την καλλιτεχνική διαδρομή του – εστιάζει θεματικά στην ανθρώπινη μορφή, σε όλες τις πιθανές στάσεις και εκφράσεις της. Η αναμέτρηση του Χανιώτη καλλιτέχνη Δημήτρη Ανδρεαδάκη με τον άνθρωπο, με τον Άλλο αλλά και με τον ίδιο του τον εαυτό, είναι μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για όλους μας να αναμετρηθούμε με εμάς τους ίδιους και να επαναπροσδιορίσουμε την πορεία μας, κυριολεκτικά και μεταφορικά, στο δύσκολο δρόμο που όλοι μας πορευόμαστε. Αυτή τελικά είναι και η αξία της τέχνης κι ακόμη περισσότερο ο απώτερος σκοπός της, όχι μόνον ως αισθητικής απόλαυσης αλλά και ως ψυχικής και πνευματικής εγρήγορσης. Κι αυτό ο Δημήτρης Ανδρεαδάκης το πραγματώνει καίρια.

After receiving artistic recognition years ago, he chose in 2004 to render his services to the Technical University of Crete as professor of visual arts in its School of Architectural Engineering. In this capacity, he became fully and vigorously incorporated into our city’s dynamic citizenry. Moreover, Chania has always been, for himself and his work, a point of constant reference, permanent inspiration and open dialogue in his artistic quests, as well as in his life. This important exhibition of his work at the Municipal Art Gallery of Chania is also a product of these experiences and dreams. In the nature of a retrospective – as it presents works that span his entire artistic career – it focuses thematically on the human figure, in all its possible postures and expressions. Dimitris Andreadakis’ confrontation with the human being, with the Other, but also with himself, provides us all with a first class opportunity to confront ourselves and to re-chart our course, literally and metaphorically, on the difficult road ahead. This, in the end, is the value of art, and even more, its ultimate goal, both as aesthetic enjoyment and as inspiration for the mind and soul. And Dimitris Andreadakis achieves this decisively.



www.art.com.gr

Χαιρετισμός του Προέδρου της Δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων κ. Γιώργου Αρχοντάκη

Foreword by the Chairman of the Municipal Art Gallery of Chania Mr. Giorgos Archontakis

Τα Χανιά έχουν τη χαρά να φιλοξενούν μία σημαντική έκθεση του αγαπημένου συμπολίτη μας Δημήτρη Ανδρεαδάκη.

It is Chania’s pleasure to host a significant exhibition by our esteemed fellow citizen, Dimitris Andreadakis.

Ο Δημήτρης είναι όχι μόνον ένας άξιος εκπρόσωπος της καλλιτεχνικής και πνευματικής ζωής της πόλης μας, αλλά και ένας ενεργός πολίτης, με σημαντική προσφορά, εδώ και μία δεκαετία, και από τη θέση του καθηγητή στο Πολυτεχνείο της Κρήτης, στα Χανιά.

Dimitris is not only a worthy representative of our city’s artistic and intellectual life, but also an active citizen who has, over the past decade, made an important contribution from his position as professor at the Technical University of Crete in Chania.

Ο Ανδρεαδάκης έχει παρουσιάσει ήδη από τη δεκαετία του ’90 το έργο του σε πολλές σημαντικές εκθέσεις, ατομικές και ομαδικές. Σε αυτές μάλιστα ο τόπος των Χανίων και η ζώσα σχέση του με αυτόν έχει αποτυπωθεί κατά τρόπο αρχετυπικό, τόσο στα Ταμπακαριά, όσο και στα μαγικά σύννεφα και τους ποιητικούς ουρανούς του.

He has been presenting his work since the 1990s, in many solo and group exhibitions. In them, Chania and his vital relationship with it was recorded in an archetypal manner, both in the old tannery buildings (Tabakariά), and in its magic clouds and poetic skies.

Στην προκείμενη έκθεση επιστρέφει ακόμα πιο δυναμικά για να προσφέρει στο χανιώτικο κοινό ένα πανόραμα ουσιαστικά της ζωγραφικής τέχνης του. Με θέμα τον άνθρωπο, παρουσιάζει κατ’ ουσίαν έργα του από όλη την καλλιτεχνική διαδρομή του, καθώς η ανθρώπινη φιγούρα αποτελεί σταθερό μοτίβο του. Στις Ανθρωπομετρίες του ο Δημήτρης Ανδρεαδάκης αναμετράται ουσιαστικά με την καλλιτεχνική προσωπικότητά του, αλλά και συμπαρασύρει τον θεατή να αναμετρηθεί σε επίπεδο ατομικό και σε διάλογο εσωτερικό. Η ζωγραφική έκθεση του Δημήτρη Ανδρεαδάκη συνεχίζει τη δυναμική πορεία του εκθεσιακού προγράμματος «Επέστρεφε», όπως αυτό σχεδιάστηκε από την αρχή του 2011. Σε πείσμα των χαλεπών καιρών, της οικονομικής καχεξίας και της αυτοδιοικητικής δυσπραγίας, το εικαστικό πρόγραμμα της Δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων όχι μόνον δεν αναδιπλώνεται, αλλά επιμένει σε δράσεις με ποιότητα και όραμα. Σε προτεραιότητα έχει θέσει την προβολή και αποτίμηση του έργου Κρητών καλλιτεχνών και μέσω αυτών την αισθητική διαπαιδαγώγηση των πολιτών μας, ιδίως της νέας γενιάς. Από αυτή δεν θα μπορούσε να λείπει η ξεχωριστή εικαστική φυσιογνωμία του Δημήτρη Ανδρεαδάκη.

Γυμνό στο κίτρινο, 2013-2014 (λεπτ.), λάδι σε καμβά, 190 x 130 εκ.

In this exhibition he returns even more dynamically to offer to the citizens of Chania what is essentially a panorama of his entire artistic career, with the human figure as a constant motif. In his Anthropometrics, Dimitris Andreadakis essentially confronts his own artistic personality, but also draws viewers into confronting themselves on a personal level and in an interior dialogue. The exhibition of paintings by Dimitris Andreadakis continues the dynamic exhibition programme “Epéstrefe” (Return), as planned early in 2011. Despite the difficult times, the economic recession and the fiscal problems of local government, the artistic programme of the Municipal Art Gallery of Chania not only has not been shelved, but persists in activities with quality and vision. It has given priority to promoting and assessomg the work of Cretan artists, and through them contributing to the aesthetic education of our citizens, especially the young generation. The outstanding artistic physiognomy of Dimitris Andreadakis could not be absent from such an initiative.

Nude in yellow, 2013-2014 (detail), oil on canvas, 190 x 130 cm


“Επέστρεφε” | 3 Κρήτες καλλιτέχνες επιστρέφουν δημιουργικά στα Χανιά

“ Epéstrefe” | 3 Cretan artists return creatively to Chania

Δρ Θοδωρής Κουτσογιάννης

Dr Thodoris Koutsogiannis

Επιμελητής του εκθεσιακού προγράμματος

Curator of the exhibition programme

Η έκθεση του Δημήτρη Ανδρεαδάκη «Ανθρωπομετρίες» αποτελεί την τρίτη παραγωγή του εκθεσιακού προγράμματος “Επέστρεφε”, μετά την εναρκτήρια, με τα θεατρικά κοστούμια και προσωπεία του Γιάννη Μετζικώφ, και τη δεύτερη, με την αναδρομική του Μιχάλη Μανουσάκη.

“Anthropometrics”, the exhibition of Dimitris Andreadakis’ works, is the third event in the exhibition programme “Epéstrefe” (Return); after the first that featured the theatre costumes and masks of Yannis Metzikof, and the second, a retrospective exhibition of works by Michalis Manoussakis.

Σκοπός αυτής της σειράς εκθέσεων είναι να παρουσιαστεί στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων το εικαστικό έργο καλλιτεχνών, ήδη καταξιωμένων αλλά και νεώτερων, με καταγωγή και βιώματα από την Κρήτη.

The aim of this series of exhibitions is to present at the Municipal Art Gallery of Chania the work of established and younger artists alike, whose origins and experiences are rooted in Crete.

Ως μόττο του προγράμματος προτάσσεται ο τίτλος του γνωστού ποιήματος του Κωνσταντίνου Καβάφη (Επέστρεφε, 1912). Σαφώς αυτή η σύνθεση του αλεξανδρινού ποιητή έχει έντονα αισθαντικό, ερωτικό χαρακτήρα. Μήπως όμως δεν είναι έντονα συγκινησιακή και πλήρης αισθήσεων, άρα εν τέλει κατά κάποιο τρόπο ερωτική η βιωματική σχέση με τον τόπο καταγωγής; Ακόμα και ασυνείδητα, η σωματική μνήμη εγγράφει στο εσώτερο ψυχοπνευματικό υπόβαθρο τα ερεθίσματα που δέχεται κανείς από τον τόπο των πρώτων βιωμάτων του, από τον κόσμο της καταγωγής του. Κι αυτό το απόθεμα, πάλι ηθελημένα ή μη, εκφαίνεται τελικά στη δράση του ατόμου, πόσο μάλλον σε έργα πρωτίστως δημιουργικά, όπως de facto είναι αυτά των καλλιτεχνών. Στην περίπτωση της παρούσας έκθεσης με τις Ανθρωπομετρίες του Δημήτρη Ανδρεαδάκη ο ερωτικός χαρακτήρας του Επέστρεφε δικαιολογείται απολύτως, καθώς το ανθρώπινο σώμα είναι ο κατεξοχήν φορέας κάθε είδους ερωτισμού. Η δε επιστροφή του δεν είναι μόνον χωρική, στη γενέθλια γη των Χανίων – όπου άλλωστε είναι διαρκώς παρών και ενεργός – αλλά και σε ένα θέμα που ποτέ δεν έπαψε να τον απασχολεί, στην ανθρώπινη μορφή σε κάθε της εκδοχή, στο μεγάλο τελικό αιτούμενο κάθε τέχνης και εποχής, τον Άνθρωπο καθεαυτόν.

Στο ντους V, 2005 (λεπτ.), ακουαρέλλα, 76 x 56 cm

The title of this programme was suggested by C.P. Cavafy’s poem Epéstrefe (1912), which has been translated into English as “Come back” or “Return often”, and is strongly sensual and erotic in nature. But isn’t the relationship with one’s homeland deeply emotional and full of feelings and thus, in some way, erotic? Even unconsciously, the bodily memory registers, on the innermost psychological and intellectual level, the stimuli we receive from our first experiences of life in our place of origin. And intentionally or not, these reserves will sooner or later surface in a person’s actions, especially in realms that are primarily creative, such as an artist’s works. Regarding Anthropometrics, the current exhibition of works by Dimitris Andreadakis, the erotic nature of Epéstrefe is absolutely justified, since the human body is the pre-eminent bearer of eroticism in all its manifestations. The artist’s return to his birthplace in Chania, where he is permanently resident and active, is not solely topographical; he has also returned to a theme that has never ceased to preoccupy him: the human figure in its every manifestation, and to what is, in the end, the great aspiration of every artist in every era: further understanding of the human being.

In the shower V, 2005 (detail), watercolour, 76 x 56 cm 10 11


www.art.com.gr



www.art.com.gr

Και με το φως του χρόνου επανέρχονται..*

With the light of time, they return…*

Ίρις Κρητικού

Iris Kritikou

Ιστορικός της Τέχνης

Art Historian

«Το σημαντικότερο για εμένα θα μπορούσα να πω ότι είναι η εμπειρία που παράγεται κατά τη διάρκεια της ζωγραφικής πράξης. Εμπειρία που παράγεται παρατηρώντας τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του φωτός και της σκιάς, των χρωμάτων και των αποχρώσεων, των σχημάτων που δίνουν μορφή σε έναν πίνακα. Εμπειρία που καλλιεργεί και οξύνει την ικανότητα κατανόησης των πραγμάτων μέσα από την αίσθηση της όρασης και η οποία καθιστά το βλέμμα ικανό να αποκαλύπτει αξίες τις οποίες μόνο εν μέρει είναι δυνατό να περιγράψω και να εκφράσω με λόγια». 1

“The most important thing for me, I’d say, is the experience generated during the act of painting. An experience provided by observing the particular nature of light and shade, colours and tones, and the shapes that give form to a painting. An experience that cultivates and sharpens one’s ability to understand things through his sense of sight that makes the eyes capable of revealing values that can only be partially described and expressed in words.” 1 D. Andreadakis

Δ. Ανδρεαδάκης

Κουβεντιάζοντας τον Ιανουάριο του 2014 με τον Δημήτρη Ανδρεαδάκη σε ένα ήσυχο τεϊοποτείο της Αθήνας, οι λέξεις, οι φράσεις αλλά κυρίως η μοιρασμένη οικειότητα των διάκενών τους, οδηγούν σε μια διαφορετική διάσταση του τόπου και του χρόνου: από τις σχισμές της αυτοσχέδιας αναδρομής στη δουλειά του που από κοινού επιχειρούμε εξετάζοντας τα έργα 25 περίπου ετών στη μικρή φορητή οθόνη, ξεπηδούν οι άνθρωποι που ήταν και οι άνθρωποι που είναι, κοιτώντας μας διαπεραστικά.

Talking to Dimitris Andreadakis in January 2014, in a quiet tearoom in Athens, the words, phrases and, above all, the shared familarity of the gaps in between, led to a different dimension of space and time. During our improvised review of his paintings that we were conducting together on a small portable screen, looking at works spanning almost 25 years, people jumped off the screen who were and are real and looked right through us.

Τα πρώτα νεανικά έργα από τα Χανιά που ξεκινούν περίπου το 1990 – η γιαγιά του καλλιτέχνη με τα χυμένα χαρακτηριστικά και την αυστηρή επίπεδη μορφή που δουλεύεται μόνο με χρώμα αποκτώντας στο τέλος αναπάντεχο όγκο και ανάγοντας, όπως ορθά ο ίδιος παρατηρεί, στις σημειώσεις του Τσαρούχη για την πρώτη ύλη της ζωγραφικής της καθ’ημάς Ανατολής – κι ύστερα οι ακουαρέλλες με τον πατέρα του με τη λευκή φανέλα, εναιωρούμενο ανάμεσα σε ρόδινους λεκέδες φθοράς, που έγιναν κι εκείνες πριν το Παρίσι, συμπυκνώνουν ήδη εντός τους την έρευνα και τα γλωσσικά ιδιώματα της ζωγραφικής που εξακολουθούν ως σήμερα να απασχολούν τον Ανδρεαδάκη: παρατηρώντας τις φιγούρες των οικείων του στην Κρήτη, μαντεύω τους θροΐζοντες ελαιώνες, τους ρωμαλέους φίκους μέσα στις γλάστρες και τις αυλές, τα ευκίνητα σύννεφα και τα φαιόχρωμα βυρσοδεψεία που ακολούθησαν, εισέρχομαι στα εργαστήρια που εκ των υστέρων οργανώθηκαν εκεί και στην Αθήνα εκτελώντας νοερές διαδρομές από τον οντά του μπέη στο μετόχι του Μπάρμπου ως το φθίνον νεοκλασικό στην οδό Αλκιβιάδου, χωνεύω τους δικούς ανθρώπους και τα μοντέλα που τα κατοίκησαν, αγγίζω, εντέλει, τη ζωγραφική μετάσταση του γενεθλίου τόπου του ζωγράφου αναζητώντας τις συντεταγμένες του με τον εκμυστηρευτικό τρόπο που ορίζεται εξαίσια από τη Hannah Arendt:

In his first youthful works from Chania beginning around 1990, we can see the artist’s grandmother with her liquid features and severe, flat figure that was worked with colour alone, acquiring at the end an unexpected volume and, as the artist himself correctly observed, leading to Tsarouchis’ notes on the raw material of painting in Asia Minor and the Orthodox East. He then proceeded to water colours, with his father in a white sweater, suspended between pink stains of deterioration, also painted before he went to Paris. They already embody the artist’s investigation of painting idioms that to this day continue to engage him: Looking at the figures that followed of his family and friends in Crete, I imagine the whispering olive groves, the robust ficus trees in pots and in courtyards, the swift clouds and the gray tannery. Then I enter the place where the studio was later established, and the one in Athens, where I embarked on mental voyages from the drawing room of the bey to the monastery dependency of Barbou and to the deteriorating neoclassical building on Alkiviadou St. I absorb the people and the models that reside there, and in the end I touch upon the artist’s move from his birthplace in search of his coordinates, as superbly described by Hannah Arendt:

«Υπάρχει ένας μικρός, πολύ μικρός “άχρονος-χώρος”, που σφηνώνεται καταμεσής του χρόνου και του χώρου. Όλοι έχουμε κάποτε γευτεί κάποιες ιδανικές συνθήκες, κάποιες ελάσσονος σημασίας στιγμές, κά-

“There is a small, very small “timeless-space”, wedged between time and space. We have all, at some point, experienced ideal conditions, certain moments of minor importance, certain indelibly charged, privileged places. We would not have found them, had we sought

Απόγευμα στην παραλία, 2007 (λεπτ.), ακουαρέλλα, 24 x 30 εκ.

Evening at the seashore, 2007 (detail), watercolour, 24 x 30 cm


ΙΡΙΣ ΚΡΗΤΙΚΟΥ

ΚΑΙ ΜΕ ΤΟ ΦΩΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΕΠΑΝΕΡΧΟΝΤΑΙ..

ποιους ανεξίτηλα φορτισμένους προνομιούχους τόπους. Δεν θα τους βρίσκαμε, αν τους αναζητούσαμε. Ενδίδουν στο βλέμμα όταν εκείνοι το θελήσουν, με τον τρόπο που θα το θελήσουν. Ξαφνικά, χωρίς να μας αφήσουν την παραμικρή δυνατότητα αντίστασης, μας επιβάλλονται. Μας κυριεύουν, απελευθερώνοντάς μας ταυτόχρονα. Όσο κι αν αισθανόμαστε αλλοιωμένοι, δρουν επάνω μας σαν ένα καινούριο πρωινό, ψιθυρίζοντάς μας ότι εντέλει η ζωή δεν συνίσταται από την απουσία: γιατί τίποτε, κατά τα φαινόμενα, δεν αλλάζει αμετάκλητα στον γενέθλιο τόπο του νου μας. Κανένα από τα περίπλοκα ερωτηματικά μας δεν έχει ως τώρα επιλυθεί. Μα επιστρέφοντας στον γενέθλιο τόπο, ό,τι κι αν συνιστά αυτός για τον καθένα, μέσα σε μια στιγμή και για μια στιγμή, ό,τι ήταν βαρύ ελαφραίνει, ό,τι ήταν συμπυκνωμένο εξατμίζεται, ό,τι ήταν ακίνητο τίθεται σε τροχία, ό,τι ήταν πετρωμένο εμψυχώνεται. Και ξαφνικά η αλήθεια δεν είναι πια αυτή που πιστεύαμε». «Με έναν παράδοξο τρόπο αυτή είναι η πρώτη έκθεση που εμπεριέχει ταυτόχρονα και φιγούρες και σύννεφα και βυρσοδεψεία και ξανά φιγούρες», επιβεβαιώνει ο ίδιος, αδράττοντας τη σκέψη μου και εξηγώντας μου πως η αρχική του πρόθεση ήταν η ιδέα μιας ανθρωποκεντρικής έκθεσης με νέα έργα στην Αθήνα. Αναμετρούμενος ωστόσο στον καμβά με την καθαρή ανθρώπινη μορφή μετά από πολλά χρόνια, ξαναπιάνοντας τον άνθρωπο με όχημα την ελαιογραφία, το «δύσκολο», όπως το αποκαλεί, θέμα, προέκυψε η επιθυμία μιας ενδελεχούς συνολικής κατάθεσης: ενός αλφαβηταρίου διαχρονικών και αναγνωρίσιμων συστατικών στοιχείων που διατρέχουν τη ζωγραφική του από τις πρώτες νεανικές απόπειρες ως τα πιο πρόσφατα ώριμα έργα. Μελετώντας τα πρώιμα έργα του με το κόντρα φως, τις ερριμμένες σκιές και τα καθαρά χρώματα, κι ύστερα εκείνα με τις μαυροφορεμένες γλυπτικές σχεδόν στην απόδοσή τους γυναικείες φιγούρες που ακολούθησαν στην έκθεση του «Μελίνα» οκτώ χρόνια μετά, αναφερόμαστε αναπόφευκτα στην κλασική κληρονομιά του Μόραλη και στις βυζαντινές και τις ελληνιστικές καταβολές του Μαυροΐδη, στο baroque πληθωρικό ιδίωμα του χρωστήρα και το αυτοσχέδιο ελληνικό θεματικό λεξιλόγιο του Tσαρούχη, στα αιγυπτικά στοιχεία ή τις στυλιστικές μνήμες των μελανόμορφων και των ερυθρόμορφων που επικαλέστηκε ο Φασιανός. Κι ύστερα ανατρέχουμε στα δικά του φοιτητικά του χρόνια και την πρώτη του έκθεση στο Παρίσι. Μιλάμε για τις μικρές και τις μεγάλες προσδοκίες του ίδιου και των φίλων του, των λαμπερών αυτών ζωγράφων της ελληνικής γενιάς του τέλους του ’80 και του ’90 που εξακολουθούν κατά κάποιον τρόπο ως σήμερα να ορίζουν τα μορφολογικά, τα αισθητικά και τα υπαρξιακά πεδία της νεότερης ελληνικής παραστατικής ζωγραφικής. «Το μάζεμα των έργων ανοίγει ασκούς μνήμης», μου γνέφει. Η προηγούμενη ενότητα με τις ακουαρέλλες όπου πρωτοστατούν τα μωβ, τα γαλαζωπά της ασετιλίνης και τα αχνά κίτρινα, παρόλο που διαπραγματευόταν κατά κύριο λόγο το φως, αφήνοντας τη φιγούρα να λειτουργεί σε δεύτερο επίπεδο, ως θεματικό πρόσχημα, προετοίμασε «με ακρίβεια την τωρινή ενασχόλησή μου με την ανθρώπινη μορφή που κι αυτή με τη σειρά της δεν αποτελεί τίποτε άλλο παρά επιστροφή στην αρχετυπική μου αναζήτηση», καταλήγει. «Σε κάθε περίπτωση, αυτό που κυρίως με ενδιαφέρει είναι το οργανικό στήσιμο της φόρμας, η μεταλαμπάδευσή της άλλοτε σε αφαιρετικό φως όπου η παρουσία της ανθρώπινης μορφής παραμένει υπαινικτική και άλλοτε στην πυκνή σωματοποιημένη της διάσταση που ενισχύεται από την παρουσία της πάστας και του δυναμικού χρωστήρα. Και οι ποικίλες γλώσσες της ζωγραφικής, αυτές που χρησιμοποιήσα αρχικά αλλά και εκείνες στις οποίες στράφηκα κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων, δηλώθηκαν εντέλει όλες από την αρχή και ταυτόχρονα. Και ασφαλώς για το ίδιο πράγμα εξακολουθούν ως σήμερα να μιλούν, για την αλήθεια της ζωγραφικής όπως την αντι-

them. They yield to the glance when they themselves choose, in whatever manner they will. Suddenly, without allowing us the slightest chance to resist, they impose themselves upon us. They overcome us, and liberate us at the same time. However we might feel altered, they act upon us as a fresh morning, whispering to us that, in the end, life does not consist of absence: because nothing, to all appearances, can change inalterably the birthplace of our mind. None of our complicated questions has yet been resolved. But on returning to our birthplace, whatever that may consist of for each of us, in a moment and for a moment, whatever weighed upon us grows lighter, whatever was heavily concentrated evaporates, whatever was motionless is set upon its trajectory, whatever was rigid gains new spirit. And suddenly the truth is no longer what we believed it to be”. “In some strange way, this is the first exhibition of mine that includes figures and clouds and the tannery and more figures,” the artist confirmed, grasping my thought and explaining to me how his initial intention was the idea of a human-centred exhibition with new works in Athens. However, facing the human figure on the canvas, after so many years, and taking up the human being again using oil paints, the “difficult” theme as he called it, he felt the desire to submit an overview, a primer of the timeless and identifiable components that run through his paintings from his youthful early efforts to his most recent mature works. Studying his early works, painted against the light, with scattered shadows and pure colours, and then the later ones with female figures dressed in black, almost sculptural in their depiction, that followed in his exhibition at “Melina” cultural center eight years later, we inevitably hark back to the classical heritage of Moralis and to the Byzantine and Hellenistic origins of Mavroides, to the prolific baroque idiom of Tsarouchis’ brush and his improvised thematic Greek vocabulary, to Egyptian features or to the stylistic memories of the black-figure and red-figure vases that Fassianos invoked. And then we run through his student years and his first exhibition in Paris. We talk about his own expectations, small and great, and those of his friends, the brilliant Greek painters of the late 1980s and 1990s who in some way continue to this day to define the morphological, aesthetic and existential fields of contemporary Greek representational painting. “Gathering the works together has opened the gates of memory,” he notes. The previous group with the watercolours – in which purples, acetylene blues and pale yellows were prevalent, even though it was mainly the light that was being treated, leaving the figure as a thematic pretext to function in the middle ground – prepared for “my present engagement with the human figure which in turn is nothing more than a return to my archetypal quest,” he concludes. “In any event, what interests me most is the organic arrangement of form, its diffusion, sometimes into the abstracting light in which the presence of the human figure remains allusive, and at others in its densely concentrated bodily dimension reinforced by the presence of impasto and vigorous brushwork. Also, the miscellaneous languages of painting, those that I used at the beginning but also those to which I turned over the years, were in the end all declared from the beginning and simultaneously. And they certainly speak about the same thing to this day, about the truth of painting as I understand it, in which the human figure cannot fail to be included…” Looking at the works of Dimitris Andreadakis, I remember. I remember how it was to be 25 years old and to have just returned 14 15


WITH THE LIGHT OF TIME, THEY RETURN…

λαμβάνομαι και όπου η ανθρώπινη μορφή δεν μπορεί τελικά παρά να εμπεριέχεται...».

to Greece, carrying plans and objections, and led over the years to attempts and affirmations.

Κοιτώντας τα έργα του Δημήτρη Ανδρεαδάκη, θυμάμαι.

I remember districts like Alkiviadou and Phylis streets, Acharnon and Liosion streets, Ayios Panteleimon and Larissa Station, densely populated by the studios of my friends and thoroughly charted.

Θυμάμαι πώς ήταν να είσαι 25 ετών και να έχεις μόλις επιστρέψει στην Ελλάδα, κουβαλώντας σχέδια και αντιρρήσεις, οδηγούμενος στη διάρκεια των ετών σε απόπειρες και καταφάσεις. Θυμάμαι την οδό Αλκιβιάδου και την οδό Φυλής, την οδό Αχαρνών και την οδό Λιοσίων, τον Άγιο Παντελεήμονα και τον Σταθμό Λαρίσης, σημεία πυκνοκατοικημένα από τα εργαστήρια των φίλων μου και χαρτογραφημένα με ενδελέχεια. Θυμάμαι πώς μυρίζουν τα εργαστήρια και οι σκάλες, τα φθαρμένα μωσαϊκά και τα χαλασμένα ξύλινα δάπεδα. Θυμάμαι πώς μυρίζουν τα νέφτια και τα χρώματα. Μα πιο πολύ, θυμάμαι από την αρχή πώς μοιάζουν οι άνθρωποι. Οι άνδρες και οι γυναίκες. Οι φούστες, τα σακάκια, τα τζιν και τα φορέματα. Τα πράσινα, τα μαύρα και τα κίτρινα που συναντούν τα γκρίζα και τα λευκά, αποπνέοντας μια αίσθηση καθαρής φόρμας. Θυμάμαι πώς μοιάζουν οι φίλοι στον καναπέ με τη φορεμένη οικειότητα των ρούχων και τα μοντέλα ριγμένα άλλοτε μπρούμυτα και άλλοτε ανάσκελα, με την εγκάρσιά τους γυμνότητα φωτισμένη από ψηλά, με το έξω και το μέσα του εκτοπίσματός τους απλωμένο στον λιτό ζωγραφικό χώρο, έτσι όπως ετούτος ανασκάπτεται και επαναπροσδιορίζεται από τον ζωγράφο. Μιλώντας για την επίπονη διαδικασία συγκέντρωσης των έργων του για την αναδρομική έκθεση στα Χανιά, ο ίδιος ο Ανδρεαδάκης χρησιμοποιεί την ωραία λέξη «συγκομιδή». Την κρατώ για το τέλος, γνωρίζοντας πως εμπεριέχει τον μόχθο αλλά και τους καρπούς του ζωγράφου: την απόλαυση του χρώματος, της ύλης και της γραφής, του χρωστήρα, της ματιέρας και του σχεδίου. Την ανεπαίσθητη αλλά καθοριστική ταλάντωση μεταξύ σκιάς και φωτός, ψευδαίσθησης και αληθινής ουσίας που καθορίζει το σύμπαν του έργου. Το πορτραίτο της μητέρας του ζωγράφου, ένα από τα ωραιότερα έργα της έκθεσης και ένα από τα τελευταία που έγιναν, θυμίζει με έναν παράδοξο κι αμετάκλητο τρόπο το παλαιότερο έργο της αναδρομής, το πορτραίτο της γιαγιάς του καλλιτέχνη, δουλεμένο το καλοκαίρι του 1990. Η ιστορία της ζωγραφικής του είναι η αφήγηση μιας αυτογνωσιακής επιστροφής.

I remember the smell of studios and stairways, the worn mosaics and the damaged wooden floors. I remember the smell of turpentime and paint. But more than anything else, I remember what people looked like at the beginning. The men and the women. The skirts, jackets, jeans and dresses. The greens, blacks and yellows meeting the greys and whites, exuding a sense of pure form. I remember what the friends on the couch looked like and the familiarity of clothes worn and models lying sometimes face down and at others on their backs, with their oblique nudity lighted from high above, with the outside and inside of their displacement spread over the spare painted space, as it was excavated and redetermined by the painter. Talking about the painstaking process of collecting his works for the retrospective exhibition in Chania, Andreadakis hiself used the lovely word “harvest”. I have kept it to the end, knowing that it signifies the labour but also the fruits of the artist: the enjoyment of colour, material and style, the brush, the medium and the drawing. The imperceptible but decisive wavering between shade and light, illusion and true essence that determines the universe of the work. The portrait of the artist’s mother, one of the finest works in the exhibition and among his most recent, is reminiscent, in some paradoxical and irrevocable way, of the oldest work in the retrospective, the portrait of the artist’s grandmother, painted in the summer of 1990. The story of his painting is the narration of a return to self-knowledge. And is, in the end, his burden as well as his fortune. January–February 2014

Κι αυτό είναι, εντέλει, το άχθος αλλά και η τύχη του. Ιανουάριος–Φεβρουάριος 2014

* Ο τίτλος του κειμένου αποτελεί παράφραση του μυθιστορήματος της Ζυράννας Ζατέλη «Και με το φως των λύκων επανέρχονται», εκδόσεις Καστανιώτης 1993.

* The heading on the text is a paraphrase of the title of a novel by Zyranna Zateli “With the light of the Wolf, they return”, Pub. Kastaniotis 1993.

1. Απόσπασμα από συνομιλία με τον Δημήτρη Ανδρεαδάκη δημοσιευμένη στον τόμο «Körper-Topoi / Σώματα-Τόποι: Σύγχρονη Ελληνική Ζωγραφική από τη Συλλογή του Αντώνη και της Άζιας Χατζηϊωάννου», Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, Παράρτημα Βερολίνου, 2011.

1. Excerpt from a conversation with Dimitris Andreadakis published in the volume “Körper-Topoi / Bodies-Places: Contemporary Greek Painting from the Collection of Anthony and Asia Hadjiioannou”, Greek Foundation for Culture, Berlin, 2011.

www.art.com.gr

IRIS KRITIKOU


Κατερίνα 1990 ακουαρέλλα 76 x 56 εκ.

Catherine 1990 watercolour 76 x 56 cm

16 17


www.art.com.gr

Η Κατερίνα μετά την πόζα στο εργαστήριο της Αλκιβιάδου 30. Catherine after posing in the studio on 30 Alkiviadou St., Athens.


Οι ζωγραφικές ανθρωπομετρίες του Δημήτρη Ανδρεαδάκη

The anthropometric paintings of Dimitris Andreadakis

Δρ Θοδωρής Κουτσογιάννης

Dr Thodoris Koutsogiannis

Ιστορικός της Τέχνης

Art Historian

Πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος

Man is the measure of all things

Πρωταγόρας

Protagoras

Το έργο του Δημήτρη Ανδρεαδάκη έχει συνδεθεί, σχεδόν ταυτιστεί, με την απεικόνιση του χώρου, είτε του φυσικού, στο ανοικτό ύπαιθρο, είτε του δομημένου, ως εσωτερικό κτηρίων. Κι όχι άδικα, μιας και οι ελαιογραφίες και ακουαρέλλες του με αυτή τη θεματογραφία τού έχουν χαρίσει μία ξεχωριστή θέση μεταξύ των σύγχρονων Ελλήνων παραστατικών ζωγράφων. Ο ποιητικός ουρανός που αποδίδει ο Ανδρεαδάκης, με τους λυρικούς όγκους σύννεφων και τη μεταφυσική ποιότητά τους, αποτυπώνεται ανεξίτηλα στον αμφιβληστροειδή του θεατή. Από την άλλη μεριά, ο εσωτερικοί χώροι του, με την έντονη προοπτική και την αισθαντικότητα του βιωμένου χρόνου, όπως αυτοί στα Ταμπακαριά – τα παλιά βυρσοδεψεία των Χανίων – έχουν σφραγίσει τον ζωγραφικό κόσμο του Ανδρεαδάκη.

The work of Dimitris Andreadakis has been associated, almost identified, with the depiction of space, either the natural space of the open countryside, or constructed interior space, and not unjustifiably, since his oil paintings and watercolours on these themes have won him a special place among contemporary Greek representational painters. His poetic sky with its lyric clouds and their metaphysical quality become imprinted indelibly on the viewer’s retina. On the other hand, his interiors, with their sharp perspective and the sensuality of time experienced, such as the old Chania tanneries (Tambakaria), have set their seal on Andreadakis’ painterly world.

Βεβαίως στη σχεδόν 25ετή καλλιτεχνική πορεία του ο Δημήτρης έχει παρουσιάσει πορτραίτα και ανθρώπινες φιγούρες, με διάφορες ευκαιρίες και σε διαφορετικές εκθέσεις. Σε τούτη όμως την έκθεσή του, στις Ανθρωπομετρίες του, αποτολμά να μας αποκαλύψει την εμφανή ανθρώπινη παρουσία στο έργο του. Αν στους συννεφιασμένους ουρανούς και στους εσωτερικούς χώρους κτηρίων η ανθρώπινη ύπαρξη υπονοείται, ως λανθάνουσα παρουσία και ως εν δυνάμει διαλογικό στοιχείο της σύνθεσης, εδώ ο Ανδρεαδάκης μάς προσφέρει γενναιόδωρα όλο το προσωπικό του εικονοστάσιο, όλες τις μορφές των ανθρώπων που επέλεξε να απεικονίσει ο χρωστήρας του. Η παρούσα έκθεση αποτελεί ουσιαστικά μία αναδρομική του καλλιτέχνη, με μόνο περι-ορισμό την θεματική επιλογή της ανθρώπινης μορφής. Παρουσιάζονται προσωπογραφίες, είτε εστιασμένες στα πρόσωπα είτε ολόσωμες, ανθρώπινες φιγούρες που άλλοτε κυριαρχούν στον χώρο και άλλοτε ενσωματώνονται σε αυτόν, γυμνογραφίες σε κάθε δυνατή πόζα και σύνθεση. Όλες αυτές οι ποικίλες ζωγραφικές αποτυπώσεις του Ανθρώπου συνιστούν τις προσωπικές Ανθρωπομετρίες του Δημήτρη Ανδρεαδάκη. Χωρίς καμία αμφιβολία, το θέμα του ανθρώπου καθαυτού αποτελεί το πλέον σημαντικό καλλιτεχνικό μοτίβο στην εικαστική ιστορία του δυτικού κόσμου. Αυτό ίσχυε βεβαίως και για την τέχνη της Αρχαιότητας. Αν περιοριστούμε στην ιστορία της ευρωπαϊκής ζωγραφικής κατά τους νεώτερους χρόνους, από την Αναγέννηση του 15ου αιώνα και εξής, η ανθρώπινη μορφή αποτελεί το πιο ουσιαστικό θέμα της εικαστικής αναπαράστασης. Παρόλο που ο μοντέρνος Ευρωπαίος καλλιτέχνης θέλησε να απεικονίσει ολόκληρο τον πραγματικό κόσμο γύρω του, αλλά και τον επινοημένο με βάση τη γραμματεία, η προσοχή, η ένταση και το ενδιαφέρον του επικεντρώθηκαν στο ανθρώπινο σώμα, η εκφραστικότητά του κορυφώθηκε με την απόδοση της ανθρώπινης φιγούρας. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πρώτος μεγάλος θεωρητικός των τεχνών και συνάμα πολυπράγμων καλλιτέχνης της Αναγέννησης, ο Leon Battista Alberti (1404-1472), γράφει στην πραγματεία του Περί ζωγραφίας (βιβλίο 2, § 39) ότι «η σύνθεση των σωμάτων απαιτεί από τον ζωγράφο τη μεγαλύτερη επιδεξιότητα και του εξασφαλίζει τη μεγαλύ-

In his almost 25-year career as an artist, Dimitris has certainly painted portraits and human figures on a variety of occasions and in different exhibitions. In this exhibition of his Anthropometrics, however, he ventures to reveal the manifest human presence in his work. In his cloudy skies and interiors, the human presence is suggested as an underlying presence and as a potential dialogical feature of the composition, whereas here he generously offers us his entire personal portrait gallery, with all the figures of the people he has chosen to paint. This is essentially a retrospective exhibition of the artist’s work, since the only parameter was his selection of the human being as subject. There are portraits with the focus on either faces or full-length human figures that sometimes dominate the space and at others are incorporated into it, as well as nudes in every possible pose and synthesis. All these varied painted depictions of humanity constitute the personal Anthropometrics of Dimitris Andreadakis. Anthropometry, by the way, is the systematic collection and correlation of measurements of the human body, especially as related to the design of furniture and machinery; it is likewise one of the principal techniques of physical anthropology. In this exhibition the term is used to denote the artist’s detailed study of the human figure. The human being is undoubtedly the most significant artistic motif in the visual history of the Western world, and was also true of art in antiquity. If we confine ourselves to the history of European painting in modern times, that is from the 15th-century Renaissance on, the human figure is the most fundamental theme of visual representation. Even though the modern European artist wanted to represent the entire real world around him, as well as the one invented in literature, his attention, vigour and interest were directed to the human body, and his expressive ability culminated with the rendering of the human figure. It is characteristic that Leon Battista Alberti (1404-1472), the first great theorist of the arts as well as a versatile Renaissance artist, 18 19


www.art.com.gr

τερη φήμη». Σε αυτή την πρωτοκαθεδρία του ανθρώπου ως εικαστικού αντικειμένου θα βασιστεί στη συνέχεια ολόκληρη η ευρωπαϊκή εικαστική κουλτούρα. Ο ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας αυτού του κλασικού νεώτερου πολιτισμού – μέρος του οποίου συνιστά, έστω ως μεταμοντέρνα εκδοχή, και η σύγχρονη παραστατική ζωγραφική, της ελληνικής περιλαμβανομένης – θεωρητικοποιείται στο απόγειο της Αναγέννησης και εικονοποιείται ενδεικτικά από τις εμβληματικές φιγούρες του Leonardo da Vinci (1452-1519) και του Albrecht Dürer (1471-1528). Ο τελευταίος ασχολείται με το θέμα και σε θεωρητική βάση στην ώριμη περίοδό του, μεταξύ 1512-28, καταγράφοντας τα πορίσματά του στα Τέσσερα βιβλία περί της ανθρώπινης αναλογίας. Ήδη προηγουμένως, περί το 1490, ο Λεονάρντο είχε αποκρυσταλλώσει το ίδιο ζήτημα των ιδανικών αναλογιών του ανθρώπινου σώματος με τον περίφημο Βιτρουβιανό Άνθρωπο, όπου αποδίδει σχεδιαστικά την απόλυτη ανθρώπινη μορφή, με βάση τις σχετικές παρατηρήσεις του Βιτρουβίου (Marcus Vitruvius Pollio, περ. 80/70 π.Χ. – περ. 15 π.Χ.) στο έργο του Περί Αρχιτεκτονικής (3.1.2-3). Αυτός ο καλλιτεχνικός αγώνας και ευρύτερα η πνευματική αγωνία να παρουσιαστεί ο Άνθρωπος, ύψιστος φορέας κάθε εκφραστικής αξίας, έχει αποδοθεί ζωγραφικά από τον πιο σημαντικό εικαστικό δημιουργό της νεώτερης εποχής, τον Μιχαήλ Άγγελο. Ο Michelangelo Buonarroti (1475-1564) δεν ασχολείται με τίποτα άλλο σε όλη την μακρά, πολυποίκιλη και άκρως εξελικτική καλλιτεχνική πορεία του παρά με το ανθρώπινο σώμα. Αν μπορεί αυτή η κολοσσιαία καλλιτεχνική παρακαταθήκη να αντιπροσωπευθεί από μία και μόνο μορφή του, τότε η τραγική φιγούρα του Άμαν (Εικ. 1), ολόγυμνη μέσα στο ίδιο το παπικό παρεκκλήσιο στο Βατικανό, αποδίδει με τον πιο έντονα εκφραστικό τρόπο την προσέγγιση του Μιχαήλ Αγγέλου στο απόλυτο θέμα της ανθρώπινης ύπαρξης. Η μορφή αυτή που εκτείνεται θεατρικά στο χώρο, για να τον κατακτήσει, και συγχρόνως πάσχει, ως ιδανικός φορέας της ανθρώπινης ατέλειας, δραματοποιεί με τον πιο πειστικό τρόπο τον Άνθρωπο ως δημιουργό της ιστορίας του και παράλληλα συμπυκνώνει παραδειγματικά όλη την ανθρωποκεντρική κοσμοθεωρία της εποχής του. Αν ήδη ο Μιχαήλ Άγγελος και οι συγκαιρινοί του αποτύπωσαν κατά τρόπο αποκαλυπτικό όλο το ανθρώπινο δράμα, αν μέτρησαν κι αναμετρήθηκαν με τον άνθρωπο στην πιο ουσιαστική εκδοχή του, αναρωτιέται ίσως κανείς ποιά η ανάγκη αναμέτρησης εκ νέου με το θέμα, ποιά η προσφορά ενός σύγχρονου καλλιτέχνη να επιχειρήσει τη δική του εικαστική απόδοση. Το ερώτημα είναι σαφώς ρητορικό, καθώς μοιάζει σαν να αναρωτιέται κανείς ποιά είναι η δική μας ανάγκη, καθημερινά, να αναπνέουμε, κι ακόμη περισσότερο να δρούμε, να αγωνιούμε, να ονειρευόμαστε.

wrote in his essay On painting (book 2, §39) that the structure of bodies requires the painter’s utmost skill and ensures him the greatest reputation. The entire European visual culture would later be based on this primacy of man as the subject of art . The human-centred nature of this classical modern culture – part of which also contains, albeit in its post-modern version, contemporary representational painting, including that of Greece – was established theoretically at the height of the Renaissance and became iconic through the emblematic figures of Leonardo da Vinci (1452-1519) and Albrecht Dürer (1471-1528). The latter also took up the theme theoretically in his mature period between 1512-28, by recording his conclusions in the Four Books on Human Proportion. Previously, in about 1490, Leonardo had crystallised his views on the issue of the ideal proportions of the human body in his famous Vitruvian Man, a drawing of the ideal proportions of the human figure, based on the observations of Vitruvius (Marcus Vitruvius Pollio, c. 80/70 BC- c. 15 AD) in his work De Architectura (3.1.2-3). This artistic cause and the broader intellectual concern to present Man, the supreme bearer of every expressive value, has been rendered in painting by the most significant artist of modern times, Michelangelo Buonarroti (1475-1564), who, throughout his long, varied and highly evolutionary artistic career, was preoccupied with little else but the human body. If his colossal artistic legacy could be represented by just one figure, it would be the tragic person of the nude Haman (Fig. 1) in the Sistine Chapel of the Vatican, which depicts most expressively Michelangelo’s approach to the subject of the human being. This figure which occupies the space theatrically in order to conquer it, while at the same time suffering, as the ideal vehicle of human imperfection, offers a convincing dramatisation of Man as creator of his own history and condenses the human-centred world theory of the era in an exemplary manner. Since Michelangelo and his contemporaries have already succeeded in depicting the whole human drama, since they pondered and repondered the human being in his most substantial essence, one might perhaps be tempted to wonder about the need for a new, modern approach, and what a contemporary painter can offer by putting forward his own artistic insights into the theme. The 1 question is clearly rhetorical, and seems to be wondering about our daily need to breathe, and even more to act, worry and dream.

Η ανάγκη αυτή λοιπόν μοιάζει – δεν είναι – αυτονόητη. Εκείνο όμως που ξεχωρίζει ως αξιοσημείωτο είναι το θάρρος του σημερινού καλλιτέχνη να επιχειρήσει τη δική του κατάθεση σε ένα θέμα με το οποίο τόσοι πολλοί και τόσο άξιοι δημιουργοί έχουν ασχοληθεί στο παρελθόν.

This need may appear to be – but isn’t – self-evident. What stands out as noteworthy here is the courage of the present artist in attempting to present his own views on an issue that has preoccupied so many outstanding artists of the past.

Ο Δημήτρης Ανδρεαδάκης δεν επιχείρησε ξαφνικά και προγραμματικά, με στόχο μια έκθεση, να ασχοληθεί με τον άνθρωπο ως αντικείμενο αναπαράστασης και εκφραστικό φορέα. Αν όλες μαζί οι εκδοχές του του θέματος ιδωθούν ως μία μεγάλη σύνθεση, τότε αυτή ο Ανδρεαδάκης την έχει φιλοτεχνήσει, κομμάτι κομμάτι, σε όλη την καλλιτεχνική διαδρομή του, υπομονετικά, σχεδόν αθόρυβα, περίπου ανομολόγητα, αλλά απολύτως συνειδητοποιημένα.

Andreadakis’ decision to take up the human being as an object of representation and bearer of expression did not come about suddenly, with a view to an exhibition. If all his versions of

Από την αρχή της καλλιτεχνικής διαδρομής του ο Ανδρεαδάκης ασχο1

1

Μιχαήλ Άγγελος (1475-1564)

Michelangelo Buonarroti (1475-1564)

Η τιμωρία του Άμαν (λεπτ.), 1511, νωπογραφία, Βατικανό, Καπέλα Σιξτίνα

The punishment of Haman (detail), 1511, fresco, Vatican, Sistine Chapel


ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ

ΟΙ ΖΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΘΡΩΠΟΜΕΤΡΙΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΑΝΔΡΕΑΔΑΚΗ

2

3

Δημήτρης Ανδρεαδάκης

Γιώργος Μπουζιάνης (1885-1959)

Προσωπογραφια της Αγγελικής Σπινθουράκη, 1992 βινυλικό και λάδι σε καμβά

Γυναίκα με φυτό λάδι σε μουσαμά Συλλογή Έργων Τέχνης της Βουλής των Ελλήνων

Dimitris Andreadakis

Giorgos Bouzianis (1885-1959)

Portrait of Angeliki Spinthouraki, 1992 vinyl and oil on canvas

Woman with plant oil on canvas Hellenic Parliament Art Collection

λείται με την προσωπογραφία, ιδίως την ολόσωμη, ιδωμένη μέσα στον περιβάλλοντα χώρο, ενταγμένη σε αυτόν απόλυτα αλλά και εμψυχώνοντάς τον παράλληλα.

the subject are seen together as one enormous composition, he has created it, piece by piece, throughout his artistic career, patiently, quietly, virtually unspoken but absolutely consciously.

Στην ολόσωμη προσωπογραφία ενός αγαπημένου προσώπου του, της γιαγιάς του (Εικ. 2), το ζητούμενό του δεν είναι η αναπαράσταση απλώς και μόνον ως πιστή, φωτογραφική αναπαραγωγή της πραγματικότητας.

At the beginning of his artistic career, Andreadakis painted portraits, particularly full-length ones, seen within the surrounding space, absolutely incorporated into it, while also animating it. In the full-length portrait of his grandmother (Fig. 2), a person dear to him, his object was not solely and simply to provide a faithful, photographic reproduction of reality.

Ιδίως στη θεματική της προσωπογραφίας εν γένει, η πιστότητα του ζωγραφικού πορτραίτου προς τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά του προσωπογραφούμενου αποτέλεσε για αιώνες το μέγιστο ζητούμενο, παράμετρος όμως που τέθηκε στο περιθώριο από την τέχνη του 20ου αιώνα, πλήρως απελευθερωμένη από το αίτημα της ομοιότητας. Είναι γνωστό ένα σχετικό επεισόδιο από την ιστορία της νεοελληνικής ζωγραφικής, με πρωταγωνιστές τον ζωγράφο Γιώργο Γουναρόπουλο και τον κριτικό Ζαχαρία Παπαντωνίου: στην περίφημη έκθεση του Γουναρόπολου στην γκαλερί Στρατηγοπούλου το 1929, ο Παπαντωνίου άσκησε δριμεία κριτική, ότι ζωγράφιζε «μοντερνιστικά» έργα λόγω άγνοιας της κλασικής τέχνης. Ο Γουναρόπουλος «απάντησε» με την φιλοτέχνηση μέσα σε μόλις μία ημέρα (12/3/1929) μίας «Προσωπογραφίας της μητέρας» του, με ακαδημαϊκή τεχνοτροπία, γράφοντας συγχρόνως ένα σχετικό άρθρο (εφημερίδα Πρωΐα, 28 Μαρτίου 1929). Εδώ έχει ενδιαφέρον να αντιπαραβάλλει κανείς την Προσωπογραφία της γιαγιάς του Ανδρεαδάκη προς την προσωπογραφία ενός άλλου ανανεωτή της ελληνικής ζωγραφικής γλώσσας, επίσης σημαντικού εκπροσώπου της λεγόμενης Γενιάς του ’30, του Γιώργου Μπουζιάνη, με τίτλο «Γυναίκα με φυτό» (Εικ. 3). Το στοιχείο της νεκρής φύσης, που προσφέρουν σε αμφότερες τις συνθέσεις οι ανθογραφίες, λειτουργεί ως αντίστιξη στην ανθρώπινη μορφή και συνάμα ένδειξη του μέτρου και του χώρου. Η μη ωραιοποιητική διάθεση στην αποτύπωση του προσώπου είναι εσκεμμένη, καθώς η ανθρώπινη μορφή αντιμετωπίζεται ως τμήμα αναπόσπαστο της συνολικής σύνθεσης, ως χρωματικός όγκος και δομικό στοιχείο της. Ο Ανδρεαδάκης στήνει τη σύνθεσή του έντεχνα, με την γεροντική φιγούρα ως κόμβο των συνθετικών αξόνων όλης της παράστασης. Το δε βλέμμα της γιαγιάς, άμεσο, μετωπικό προς το θεατή και σε διάλογο μαζί του, κυριαρχεί στο κέντρο του πίνακα. Ήδη εδώ – και σε μία σειρά ανάλογων ελαιογραφικών συνθέσεων, με ανθρώπινες μορφές σε εσωτερικούς χώρους – ο Ανδρεαδάκης δίνει σπερματικά – σχεδόν ασυνείδητα για τον ίδιο όσον αφορά την καλλιτεχνική εξέλιξή του – όλα τα στοιχεία που τον απασχολούν αναφορικά με την αποτύπωση της ανθρώπινης μορφής, όχι μόνον ως απόδοση του προσώπου και του χαρακτήρα του, αλλά και ως συνθετικό στοιχείο του ζωγραφικού του κόσμου. Σε μία άλλη σειρά από προσωπογραφίες του, με ελαιοχρώματα και υδατοχρώματα, ο Ανδρεαδάκης εστιάζει περισσότερο στο πρόσωπο. Είτε παρουσιάζοντας ολόκληρη τη μορφή, καθισμένη μέσα σε έναν περιορισμένο χώρο, τοποθετημένη συνήθως λοξά, είτε επιλέγοντας μόνον το κεφάλι, συνήθως μετωπικά, το ενδιαφέρον του εδώ επικε-

The theme of portrait painting in general, and the fidelity of the painted portrait to the physiognomy of the sitter, has constituted its main goal for centuries, but it is a parameter that was pushed aside by 20th-century art, thus liberating itself altogether from the requirement of similarity. There is a known episode from the history of Morden Greek Art, in which the protagonists were the painter George Gounaropoulos and the critic Zacharias Papantoniou. At the celebrated exhibition of Gounaropoulos’ works in the Stratigopoulou gallery in 1929, Papantoniou criticised the artist harshly for painting “modernistic” works owing to his ignorance of classical art. Gounaropoulos rebutted his criticism by painting a portrait of his mother in an academic style in just one day (12/3/1929), and by writing an article on the subject (Proϊa newspaper, 28 March 1929). It is interesting here to compare the portrait of Andreadakis’ grandmother with one by Giorgos Bouzianis – another renewer of the Greek painterly vocabulary, and a significant representative of the 1930s Generation – entitled “Woman with plant” (Fig. 3). The still life element lent to both works by the depiction of flowers functions as a counterpoint to the human figure and at the same time an indication of measure and space. The nonprettified rendering of the face is deliberate, since the human figure is treated as an integral part of the total composition, as chromatic volume and as a structural component. Andreadakis stages his composition skillfully, with the elderly figure as the hub of the compositional axes of the painting. His grandmother, depicted frontally, looks viewers straight in the eye and in dialogue with them, dominates the centre of the painting. Here, and in a number of similar oil paintings of human figures placed in interiors, Andreadakis portrays seminally – almost unconsciously with respect to his own artistic development – all the elements that concern him in terms of representing the human figure, not just the face and its features, but also as a compositional factor in his painterly world. In another series of portraits in oils and watercolours, Andreadakis focuses his attention more on the face. Whether presenting the figure in full, usually seated diagonally in a closed space, or 20 21


THE ANTHROPOMETRIC PAINTINGS OF DIMITRIS ANDREADAKIS

4

5

Δημήτρης Ανδρεαδάκης

Lucian Freud (1922-2011)

Μικρή σπουδή για το πορτραίτο του γιατρού Γιώργου Σαμώνη, 2012 λάδι σε καμβά

Ανδρική προσωπογραφία (Robert Fellowes) 1999 λάδι σε καμβά Ιδιωτική συλλογή

Dimitris Andreadakis

Lucian Freud (1922-2011)

Small study for the portrait of Dr Giorgos Samonis, 2012 oil on canvas

Portrait of a man (Robert Fellowes), 1999 oil on canvas Private Collection

ντρώνεται στην ψυχολογία του προσώπου. Ακόμη περισσότερο, είναι η έκφραση του βλέμματος που τον απασχολεί, έντονο και καθηλωτικό, ως αποκαλυπτικό του χαρακτήρα του προσωπογραφούμενου (Εικ. 4), φτάνοντας σε καθαρά εξπρεσιονιστικά αποτελέσματα. Αναλόγως έντονη γίνεται η ζωγραφική πράξη, επιθέτοντας μία σειρά από χρώματα, χτίζοντας ουσιαστικά τη μορφή με τρόπο καθαρά ζωγραφικό, παραπέμποντας στις επιταγές του Paul Cézanne (1839-1906) για τη δόμηση των μορφών με χρώμα, αλλά και στη σύγχρονη, ανάλογη προσωπογραφική τέχνη του Lucian Freud (1922-2011) (Εικ. 5).

selecting only the usually frontal head, his interest here is focused on the psychology of the face. Even more, it is the expression in the eyes that engages him, intense and rivetting, as revealing the personality of the sitter (Fig. 4), and achieves purely expressionist effects. The act of painting becomes similarly intense, through the application of paint in layers, essentially constructing a figure in a painterly manner, according to the precepts of Paul Cézanne (1839-1906) about building figures with colour, but also as in the contemporary portrait art of Lucian Freud (1922-2011) (Fig. 5).

Μέσα από παιχνίδια φωτοσκιάσεων και χρωματικών τόνων στις ακουαρέλλες του, μέσα από αντιπαραθέσεις και επιθέσεις καθαρών χρωμάτων στις ελαιογραφίες του, ο Ανδρεαδάκης παρουσιάζει μία σειρά ψυχογραφικών πορτραίτων, καταθέτοντας μία εμψυχωμένη ζωγραφική ερμηνεία για το προσωπικό του εικονοστάσιο.

Through the games of chiaroscuro and the chromatic tones in his watercolours, through the contrasts and applications of pure colours in his oil paintings, Andreadakis has created a series of psychological portraits, and contributes an animating painterly interpretation to his personal portrait gallery.

Λειτουργώντας ως σκηνοθέτης, καδράρει επιδέξια τις μορφές του για να αποσπάσει την ένταση και την ουσία της έκφρασης.

Operating as a stage director, he adroitly frames his figures to highlight the intensity and substance of the expression.

Την ίδια σκηνοθετική επιδεξιότητα επιδεικνύει κι όταν απομακρύνεται από την ανθρώπινη φιγούρα. Στις ακουαρέλλες με τους Λουόμενους τα πρόσωπα και τα σώματα τοποθετούνται στο χώρο, ορίζοντάς τον συγχρόνως. Οι απαιτήσεις της τεχνικής της υδατογραφίας, με τη γρήγορη πινελιά και το ρέον χρώμα, οδηγούν σε ένα ομοιογενές χρωματικά περιβάλλον, όπου όμως ο Ανδρεαδάκης καταφέρνει να ξεχωρίσει την ανθρώπινη μορφή και να την επιβάλει στον εικονιστικό χώρο, ακόμη κι όταν δεν αποτελεί παρά μικρό τμήμα του. Η κλίμακα και η προοπτική του χώρου καθορίζονται από τη δυναμική ανθρώπινη παρουσία. Η τολμηρή ζωγραφική «μέτρησή» της, σε πόζα με έντονη προοπτική βράχυνση (Εικ. 6), παραπέμπει ευθέως και κυριολεκτικά στην πρωταγορική μέτρηση με μονάδα τον άνθρωπο, αλλά και ζωγραφικά στην κατάκτηση του ψευδαισθητικού ζωγραφικού χώρου, ως τρισδιάστατου, όπως αυτή επιχειρήθηκε από τις απαρχές τις νεώτερης ευρωπαϊκής εικαστικής αντίληψης, παραδειγματικά από τον Andrea Mantega (Εικ. 7).

The same stage-directing skill is manifested even when he departs from the human figure. In his watercolours with Bathers, faces and bodies are placed in such a way as to define the space. The demands of the watercolour technique, with rapid brushstrokes and flowing paint, lead to a chromatically harmonious environment in which Andreadakis succeeds in setting the human figure apart and imposing it on the pictoral surface, even when it constitutes a very small part of the whole. The scale and perspective of space are determined by the dynamic human presence. Its bold painted “measure”, in a pose with a strong foreshortening of the perspective (Fig. 6), alludes directly to the Protagorean sense of man as measure, but also to the conquest of illusory painted space as three-dimensional, as attempted in an exemplary manner by Andrea Mantegna (Fig. 7), early in the evolution of modern European art.

Εμβαπτίζοντας τους Λουόμενους στην επιλεγμένη έντονη φωτεινότητα του φυσικού περιβάλλοντος, ο Ανδρεαδάκης επαναπροσδιορίζει αυτόν τον ζωγραφικό κόσμο του, με κριτήριο πάντοτε την ανθρώπινη υπόσταση. Ακόμη κι όταν οι μορφές του σχεδόν εξαϋλώνονται και γίνονται αναπόσπαστο τμήμα ενός μεγάλου ανοικτού πεδίου (Εικ. 8), είναι πάντοτε κυρίαρχες. Ακόμη και ως φασματικές φιγούρες, που έχουν ενσωματωθεί αξεδιάλυτα στο φυσικό τοπίο, τα ζωγραφικά πλάνα του Ανδρεαδάκη τις παρουσιάζουν στο μάτι του θεατή ως το ουσιαστικό θέμα της παράστασης. Τα επάλληλα λεπτεπίλεπτα ζωγραφικά στρώματα, επιμελώς δουλεμένα σε όλη τη σύνθεση, δεν υποβαθμίζουν την ανθρώπινη μορφή, αλλά αντίθετα της προσφέρουν άυλη σχεδόν, πνευματική και μεταφυσική υπόσταση, που διαπερνά το χώρο και τον σηματοδοτεί. Με όλο αυτό το εικαστικό λεξιλόγιο εμπεδωμένο, με τον άνθρωπο ως

By drenching his Bathers in the bright light of the natural environment, Andreadakis redetermines his painterly world with the human being always as criterion. Even when his figures have been almost dematerialised to constitute an integral part of a large open field (Fig. 8), they are always dominant. Even as spectral figures that are inextricably incorporated into the landscape, Andreadakis’ painted scenes present them to the viewer’s eye as the essential theme of the work. The repeated thin layers of paint, worked carefully over the entire surface, do not downgrade the human figure, but on the contrary, offer it an immaterial, almost spiritual and metaphysical substance, which permeates and demarcates the site. With this artistic vocabulary assured, with the human being as a subject painted repeatedly and in a multitude of ways, Andreadakis submits his most emphatic and multi-faceted version of the

www.art.com.gr

THODORIS KOUTSOGIANNIS


ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ

ΟΙ ΖΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΘΡΩΠΟΜΕΤΡΙΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΑΝΔΡΕΑΔΑΚΗ

6

7

Δημήτρης Ανδρεαδάκης

Andrea Mantegna (1431-1506)

Πρωινός φως IV, 2005 ακουαρέλλα

Ο νεκρός Χριστός, περ. 1490 τέμπερα σε καμβά Μιλάνο, Pinacoteca di Brera

Andrea Mantegna (1431-1506) Dimitris Andreadakis Morning light IV, 2005 watercolour

ζωγραφικό αντικείμενο δοσμένο επανειλημμένα και πολυποίκιλα, ο Ανδρεαδάκης καταθέτει στην τελευταία περίοδο της δημιουργίας του την πιο εμφατική και πολύσημη εκδοχή του για το θέμα. Επιλέγει προς τούτο, όχι άδικα ούτε άστοχα, τη γυναικεία μορφή, σε εσωτερικούς χώρους και ιδίως σε γυμνές πόζες. Σε αυτή τη σειρά, με τις δεσπόζουσες μορφές νεαρών γυναικών, αξιοποιεί πλήρως όλα τα εκφραστικά του μέσα, προκειμένου να ερμηνεύσει τον άνθρωπο αλλά και το χώρο γύρω του μέσω αυτού. Το ανθρώπινο σώμα κρατά σταθερά τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Αποτυπώνοντάς το σε κάθε δυνατή στάση και σύνθεση, από κάθε δυνατή οπτική γωνία, επιδίδεται σε μία συστηματική μελέτη του σώματος, μία σωματογραφία όχι απλώς ανατομικού χαρακτήρα αλλά εκφραστικών δυνατοτήτων απεριόριστων. Ιδίως στις γυμνογραφίες, με έναν έντονο, απροκάλυπτο και ειλικρινή ερωτισμό, το γυναικείο σώμα παρουσιάζεται με έναν σύγχρονο τρόπο ως το αρχέτυπο της Μητέρας-Φύσης, δύναμης ζωοδότρας, πηγής της ζωής. Η ενεργητική απόδοση της σάρκας, μας παρουσιάζει τη μορφή ζωντανή, πλήρη ενέργειας και ζωτικότητας, μας την αποκαλύπτει παλλόμενη, έμπλεη αισθήματος και πάθους (Εικ. 9). Ακόμη όμως και στις γυμνές εκδοχές ο Ανδρεαδάκης αποδίδει το πρόσωπο εξίσου λεπτομερώς. Πετυχαίνει η δύναμη του προσώπου και του βλέμματος να υποστηρίζει και να υποστηρίζεται αντιστρόφως από την ένταση της σωματικής έκφρασης, σε έναν διάλογο σώματος και προσώπου ισότιμο και γόνιμο. Περαιτέρω, η ανθρώπινη μορφή συνολικά καθορίζει τον χώρο γύρω της, τον προσδιορίζει ως τάξη μεγέθους και εκφραστικό δυναμικό, που διαχέεται σε ολόκληρο το εσωτερικό σκηνικό, όπου διαδραματίζεται η παράσταση. Η ατόφια δύναμη της μορφής συνομιλεί με την έντονη, κάποτε στρεβλή, προοπτική του χώρου, και όλα τα συνθετικά στοιχεία ομογενοποιούνται από την ένταση της χρωματικής παλέτας, που πληρώνει κάθε σπιθαμή της εικονιστικής επιφάνειας. Η χρωματική απόδοση τόσο των σωμάτων όσο και του χώρου, με παστωμένο και ζωηρό χρώμα, ακόμη και με σκιές που δομούνται όμως χρωματικά και όχι με φωτοσκιάσεις, ανταποκρίνεται στη μοντέρνα γλώσσα της ζωγραφικής, που αποφεύγει τα ακαδημαϊκά τεχνάσματα και στοχεύει σε μία ζωγραφική με δικούς της, χρωματικούς καθαρά όρους (Εικ. 10). Αυτή η ζωγραφική πρόταση παραπέμπει συγχρόνως στη χρωματική αντίληψη της βυζαντινής τέχνης, απ’ όπου απουσιάζει η σκιά, αλλά η έννοια του όγκου των μορφών προκύπτει από την έντεχνη διάδραση των χρωμάτων. Αυτή η τεχνική της συμπαράθεσης των χρωμάτων, όπως τη γνωρίζουμε για παράδειγμα από την τέχνη του ψηφιδωτού, ανιχνεύεται και στα συγκεκριμένα έργα του Ανδρεαδάκη, όχι βεβαίως ως μίμηση τεχνική αλλά ως εκφραστική αντίληψη. Ο Ανδρεαδάκης είναι ένας εκλεκτικός ζωγράφος, με την έννοια ότι

The dead Christ, c. 1490 tempera on canvas Milan, Pinacoteca di Brera

theme from his most recent creative period. To this end, he selects the female figure, neither unjustly nor rashly, placed in interiors and especially posing in the nude. In this series, with the figures of young women paramount, he utilises fully all his means of expression in order to interpret both the human body but through it, the surroundings as well. The human body retains its leading role constantly. By recording it in every possible stance and composition, from every possible angle, he is conducting a systematic study of the body, not solely of an anatomical nature, but also of its unlimited expressive capabilities. In particular his nudes, with undisguised and sincere eroticism, the female body is presented in a contemporary manner as the archetype of Mother Nature, a vital, life-giving source. The vigorous rendering of the flesh gives us a living figure, full of energy and vitality, revealed to us as vibrant, full of feeling and passion (Fig. 9). But even in his nudes, Andreadakis renders the face in equal detail. He succeeds in making the power of the face and eyes support and be supported by the intensity of the body language, in an equal and fertile dialogue between body and face. The human figure as a whole determines the space around it, as both order of magnitude and the expressive potential that permeates the interior scene. The genuine strength of the human figure converses with the sharp, sometimes distorted perspective of the space, and all the compositional features are harmonised by the intense chromatic palette that fills every bit of the pictorial surface. The chromatic rendering of both bodies and space, with bright impasto colour and even with shadows structured chromatically and not with chiaroscuro, corresponds to the modern painterly languge that avoids academic devices and aims at painting in its own, purely chromatic terms (Fig. 10). This painterly proposal alludes simultaneously to the concept of colour in Byzantine art, with its absence of shade, but also the notion of volume emerges from the artful interaction of colours. This technique of juxtaposing colours, as we know it for example from mosaic art, can be found in specific works by Andreadakis, not of course as an imitative technique but as an expressive viewpoint. Andreadakis is an eclectic artist in the sense that he adopts and utilises features from different visual cultures that serve his own painterly interpretation. Here his experimentations have found their fullest and most mature setting. In this panorama of eyes and faces, bodies and poses, gestures and expressions, Dimitris Andreadakis offers us, in artistic terms of course, a pluralistic rendering of the great theme of Man. The 22 23


THE ANTHROPOMETRIC PAINTINGS OF DIMITRIS ANDREADAKIS

8

9

Δημήτρης Ανδρεαδάκης

Δημήτρης Ανδρεαδάκης

Φιγούρες στην παραλία, 2008 λάδι σε καμβά

Γυμνό στο κρεβάτι, 2008 λάδι σε καμβά

Dimitris Andreadakis

Dimitris Andreadakis

Figures on the beach, 2008 oil on canvas

Nude on the bed, 2008 oil on canvas

υιοθετεί και αξιοποιεί από διαφορετικές εικαστικές κουλτούρες ό,τι εξυπηρετεί τη δική του, προσωπική καθαρά ζωγραφική ερμηνεία. Οι πειραματισμοί του αυτοί έχουν βρει εδώ την πιο άρτια και μεστή συναρμογή τους. Σε αυτό το πανόραμα βλεμμάτων και προσώπων, σωμάτων και στάσεων, χειρονομιών και εκφράσεων, ο Δημήτρης Ανδρεαδάκης μας προσφέρει, με όρους εικαστικούς βεβαίως, μία πλουραλιστική διατύπωση για το μέγα θέμα του Ανθρώπου. Η διαρκής και πολλαπλή ενασχόλησή του με την ανθρώπινη μορφή, εκ του σύνεγγυς ή εξ αποστάσεως, τμηματικά ή συνολικά, γενικευτικά αποδοσμένη ή λεπτομερώς αποτυπωμένη, ακροθίγει, προσεγγίζει και θέτει τελικά, τολμηρά και ανεπιφύλακτα, τον ζωγραφικό του, «δάκτυλο επί τον τύπον των ήλων» στο θέμα της ανθρώπινης μορφής. Οι ποικίλες ζωγραφικές εκδοχές που μας παρουσιάζει ανταποκρίνονται στην ευρηματικότητα και την εξέλιξη του προσωπικού καλλιτεχνικού ιδιώματός τους. Από την ντυμένη και ολόκληρη μορφή στη γυμνή και αποσπασματική, από την κεντρικά τοποθετημένη και κυρίαρχη στο χώρο στην έκκεντρη παρουσίασή της ως μέρος του, από την γενικευτική χρωματική επένδυση στην επίμονη, βασανιστική ζωγραφική πράξη, οι ανθρώπινες μορφές του Ανδρεαδάκη έρχονται από το σύνολο της καλλιτεχνικής πορείας του να αποκαλύψουν ακόμα και στον ίδιο ότι αποτελούν το καθαυτό θέμα της ζωγραφικής του τέχνης. Αυτή η μέτρηση του ανθρώπου από τον Ανδρεαδάκη στους καμβάδες του είναι έργο σαφώς καλλιτεχνικό, με όρους μορφοπλαστικούς και κριτήρια εικονογραφικά. Σε αυτό, η διδασκαλία του στην Αρχιτεκτονική Σχολή τού ενδυνάμωσε την αντίληψη της εικαστικής φόρμας ως όγκου και ως σχέση δυναμική μεταξύ χρωματικών ρυθμών και φωτεινών σχέσεων. Περαιτέρω, οι Ανθρωπομετρίες του Δημήτρη, ως τελική έκφραση πέρα από την οπτική αντίληψη, ως ψυχοπνευματικό δυναμικό, είναι αγώνας προσωπικός του, συναισθηματική εγρήγορση καθημερινή, διανοητική επαγρύπνηση διαρκής. Αυτή η ατομική αναμέτρηση με τον Άνθρωπο, που αποτυπώνεται σε φόρμες και χρώματα, αυτή η προσωπική του αναζήτηση του άλλου και του ίδιου του εαυτού του, στη βαθύτερη ουσία του, είναι που καθιστούν τις ζωγραφικές ανθρωπομετρίες του Δημήτρη Ανδρεαδάκη ερμηνείες και τεκμήρια του πρωταγορικού προτάγματος.

artist’s permanent and multiple preoccupation with the human figure – whether close up or far away, in parts or as a whole, as generalised deconstruction or rendered in detail – touches upon, approaches and in the end captures the theme of the human figure boldly and unreservedly. The varied painted versions that he presents to us reflect the inventiveness and evolution of his personal artistic idiom. From the clothed, full-length figure to the nude, fragmentary one, from the figure centrally placed to dominate the setting, to its off-centre presentation as part of it, from the generalised application of paint to the persistent, tantalizing act of painting, Andreadakis’s human figures are products of his overall artistic course, and reveal, even to the artist himself, that they constitute the primary subject of his painterly art. This measure of man by Andreadakis on his canvases is a clearly artistic project, on morphoplastic terms and with iconographic criteria. In this, his teaching at the School of Architecture has reinforced his notion of visual form as volume and as a dynamic relationship between rhythmic colour and light. In addition, Dimitris’ Anthropometrics – as a final expression beyond the visual concept, as a psychospiritual dynamic – are his personal cause, daily emotional stimulus and permanent intellectual preoccupation. His personal appraisal of Man, which is recorded in figures and colours, his individual search for the other and himself, in its most profound essence, are what make Andreadakis’ anthropometric paintings interpretations and documentations of Protagoras’ aphorism.

10

Lucian Freud (1922-2011) Ανδρικό γυμνό (ή David & Eli), 2003-04 λάδι σε καμβά Συλλογή Schroeder

Lucian Freud (1922-2011) Male nude (or David & Eli), 2003-04 oil on canvas The Schroeder Collection

www.art.com.gr

THODORIS KOUTSOGIANNIS



www.art.com.gr

Προσωπογραφία της Αγγελικής Σπινθουράκη 1992 βινυλικό και λάδι σε καμβά 119,5 x 114,5 εκ.

Portrait of Angeliki Spinthouraki 1992 vinyl and oil on canvas 119.5 x 114.5 cm


Αγγελική Σπινθουράκη 1992 βινυλικό και λάδι σε καμβά 140 x 70 εκ. Angeliki Spinthouraki 1992 vinyl and oil on canvas 140 x 70 cm

Προσωπογραφία της Αγγελικής Σπινθουράκη με ξερό φύλλο στο χέρι 1992 βινυλικό και λάδι σε καμβά 110 x 80 εκ. Portrait of Angeliki Spinthouraki holding dry leaf 1992 vinyl and oil on canvas 110 x 80 cm 26 27


www.art.com.gr



www.art.com.gr

Μαρία Ανδρεαδάκη 2013-2014 λάδι σε καμβά 100 x 100 εκ.

Maria Andreadakis 2013-2014 oil on canvas 100 x 100 cm


Σπουδή για την προσωπογραφία του Θεόδωρου Ανδρεαδακη 1993 ακουαρέλλα 76 x 56 εκ. Study for the portrait of Theodoros Andreadakis 1993 watercolour 76 x 56 cm

Λυκούργος 1990 ακουαρέλλα 76 x 56 εκ. Lycourgos 1990 watercolour 76 x 56 cm

Βλάσης Φρυσίρας 2012 ακουαρέλλα 100 x 66 εκ. Vlassis Frissiras 2012 watercolour 100 x 66 cm 30 31


www.art.com.gr



www.art.com.gr

Προσωπογραφία του Θεόδωρου Ανδρεαδάκη πίσω από φίκο 1994 βινυλικό και λάδι σε καμβά 120 x 100 εκ.

Portrait of Theodoros Andreadakis behind a ficus 1994 vinyl and oil on canvas 120 x 100 cm



www.art.com.gr


Φιγούρες κόντρα φως Ι 2007 λάδι σε καμβά 150 x 123 εκ.

Figures against the light Ι 2007 oil on canvas 150 x 123 cm 36 37


www.art.com.gr

Φιγούρες κόντρα φως ΙΙ 2007 λάδι σε καμβά 150 x 120 εκ.

Figures against the light ΙI 2007 oil on canvas 150 x 120 cm


Ρακέτες στην παραλία 2000 ακουαρέλλα 24 x 30 εκ.

Rackets on the beach 2000 watercolour 24 x 30 cm 38 39


www.art.com.gr

Απόγευμα στην παραλία 2007 ακουαρέλλα 24 x 30 εκ.

Evening on the beach 2007 watercolour 24 x 30 cm


Φιγούρες στην παραλία 2008 λάδι σε καμβά 160 x 200 εκ. Figures on the beach 2008 oil on canvas 160 x 200 cm


www.art.com.gr


Ο Μάριος στην παραλία 2000 ακουαρέλλα 76 x 56 εκ.

Marios on the beach 2000 watercolour 76 x 56 cm 42 43


www.art.com.gr



www.art.com.gr

Στεφανία 2004 ακουαρέλλα 76 x 56 εκ. Stefania 2004 watercolour 76 x 56 cm

Ο Μπάμπης στην ξαπλώστρα 2000 ακουαρέλλα 168 x 76 εκ. Babis on a deck-chair 2000 watercolour 168 x 76 cm


Στο ντους ΙΙΙ 2005 ακουαρέλλα 76 x 56 εκ.

In the shower ΙΙΙ 2005 watercolour 76 x 56 cm

Στο Σχοινιά 2004 ακουαρέλλα 76 x 56 εκ.

At Schinia beach 2004 watercolour 76 x 56 cm 46 47


www.art.com.gr


Πρωινό φως σε μπλε 2005 ακουαρέλλα 76 x 56 εκ.

Morning light in blue 2005 watercolour 76 x 56 cm

Ο Μπάμπης στην παραλία 2004 ακουαρέλλα 76 x 56 εκ.

Babis on the beach 2004 watercolour 76 x 56 cm 48 49


www.art.com.gr


Στο ντους Ι 2005 ακουαρέλλα 75 x 105 εκ. In the shower Ι 2005 watercolour 75 x 105 cm

Στο ντους ΙV 2005 ακουαρέλλα 56 x 76 εκ. In the shower ΙV 2005 watercolour 56 x 76 cm

Στο ντους V 2005 ακουαρέλλα 56 x 76 εκ. In the shower V 2005 watercolour 56 x 76 cm 50 51


www.art.com.gr

Στο ντους στο Σχοινιά 2005 ακουαρέλλα 112 x 52 εκ.

In the shower at Schinia 2005 watercolour 112 x 52 cm


Η Στέλα έγκυος στην παραλία 2005 ακουαρέλλα 112 x 152 εκ. Stella, pregnant on the beach 2005 watercolour 112 x 152 cm


www.art.com.gr


Πρωινό φως Ι 2005 ακουαρέλλα 56 x 76 εκ.

Morning light Ι 2005 watercolour 56 x 76 cm

Πρωινό φως ΙV 2005 ακουαρέλλα 56 x 76 εκ.

Morning light ΙV 2005 watercolour 56 x 76 cm

Πρωινό φως ΙΙΙ 2005 ακουαρέλλα 76 x 56 εκ.

Morning light ΙΙΙ 2005 watercolour 76 x 56 cm 54 55


www.art.com.gr


Το ξανθό κορίτσι 2013 λάδι σε καμβά 110 x 97,5 εκ.

Fair-haired girl 2013 oil on canvas 110 x 97.5 cm 56 57




Γυμνό 2000 λάδι σε καμβά 120 x 130 εκ.

Nude 2000 oil on canvas 120 x 130 cm


Γυμνό μπούστο 2010 λάδι σε καμβά 74 x 81 εκ.

Nude bust 2010 oil on canvas 74 x 81 cm 60 61


Μικρό ξαπλωμένο γυμνό 2010 λάδι σε καμβά 81 x 74 εκ.

Small reclining nude 2010 oil on canvas 81 x 74 cm



Το κορίτσι με τα ξανθά μαλλιά 2013 λάδι σε καμβά 130 x 120 εκ.

Girl with fair hair 2013 oil on canvas 130 x 120 cm


Το κορίτσι στο κρεβάτι με τα λευκά σεντόνια 2010 λάδι σε καμβά 170 x 160 εκ.

Girl on the bed with white sheets 2010 oil on canvas 170 x 160 cm 64 65


www.art.com.gr

Γυμνό στο κρεβάτι 2008 λάδι σε καμβά 150 x 140 εκ.

Nude on the bed 2008 oil on canvas 150 x 140 cm


Γυμνό στο κίτρινο 2013-2014 λάδι σε καμβά 190 x 130 εκ.

Nude in yellow 2013-2014 oil on canvas 190 x 130 cm 66 67


www.art.com.gr



www.art.com.gr

Τα δύο γυμνά 2013-2014 λάδι σε καμβά 160 x 170 εκ.

Two nudes 2013-2014 oil on canvas 160 x 170 cm



Εύα 2009 λάδι σε καμβά 140 x 150 εκ.

Eva 2009 oil on canvas 140 x 150 cm


Κορίτσι με τζιν παντελόνι 2011 λάδι σε καμβά 180 x 150 εκ.

Girl in blue jeans 2011 oil on canvas 180 x 150 cm 72 73


www.art.com.gr


Μικρή σπουδή για το πορτραίτο του γιατρού Γιώργου Σαμώνη 2010 λάδι σε καμβά 30 x 24 εκ. Small study for the portrait of Dr Giorgos Samonis 2010 oil on canvas 30 x 24 cm

Πρώτη μικρή σπουδή για το πορτραίτο του γιατρού Γιώργου Σαμώνη 2010 λάδι σε καμβά 35 x 35 εκ. First small study for the portrait of Dr Giorgos Samonis 2010 oil on canvas 35 x 35 cm

Το πορτραίτο του γιατρού Γιώργου Σαμώνη 2011-2012 λάδι σε καμβά 100 x 88 εκ. Portrait of the Dr Giorgos Samonis 2011-2012 oil on canvas 100 x 88 cm 74 75


www.art.com.gr


Μικρό πορτραίτο της Εύας 2008 λάδι σε καμβά 30 x 25 εκ.

Small portrait of Eva 2008 oil on canvas 30 x 25 cm

Το κορίτσι που κοιμάται 2008 λάδι σε καμβά 21 x 21 εκ.

Sleeping girl 2008 oil on canvas 21 x 21 cm 76 77


www.art.com.gr

Παναγιώτης 2010 λάδι σε καμβά 25,5 x 21 εκ.

Panagiotis 2010 oil on canvas 25.5 x 21 cm

Το πορτραίτο του Μανώλη Μαρμαρά 2011 λάδι σε καμβά 40 x 40 εκ.

Portrait of Manolis Marmaras 2011 oil on canvas 40 x 40 cm


Κορίτσι στο εργαστήριο της Αλκιβιάδου 2008 λάδι σε καμβά 200 x 150 εκ.

Girl at the Alkiviadou St. studio 2008 oil on canvas 200 x 150 cm 78 79


www.art.com.gr


Η Εύα με λευκή ζακέτα 2008 λάδι σε καμβά 125,5 x 92 εκ.

Eva in a white jacket 2008 oil on canvas 125.5 x 92 cm 80 81


www.art.com.gr

Η Εύα στον καναπέ 2008 λάδι σε καμβά 110 x 90 εκ.

Eva on the sofa 2008 oil on canvas 110 x 90 cm


Ουρανία 2011 λάδι σε καμβά 30 x 30 εκ.

Urania 2011 oil on canvas 30 x 30 cm

Το πορτραίτο του Γιώργου Νούνεση 2011 λάδι σε καμβά 100 x 88 εκ.

Portrait of Giorgos Nounesis 2011 oil on canvas 100 x 88 cm 82 83


www.art.com.gr


Το κορίτσι με την κίτρινη φούστα 2009 λάδι σε καμβά 195 x 160 cm

Girl in a yellow skirt 2009 oil on canvas 195 x 160 cm 84 85


www.art.com.gr


Ο ύπνος του μεσημεριού 2008 λάδι σε καμβά 130 x 150 εκ.

Afternoon nap 2008 oil on canvas 130 x 150 cm


www.art.com.gr


Γυμνό με πορτοκαλί μαξιλάρι 2012 λάδι σε καμβά 150 x 130 εκ.

Nude with orange pillow 2012 oil on canvas 150 x 130 cm 88 89




www.art.com.gr

Βιογραφικό Biography

Το εργαστήριο στο Μετόχι Μπάρμπου, στα Χανιά, 1994 Studio at Metochi Barbou, in Chania, 1994


Αυτοπροσωπογραφία, 2009. Self-portrait, 2009.

Ο Δημήτρης Ανδρεαδάκης γεννήθηκε το 1964 στα Χανιά της Κρήτης. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας με δασκάλους τον Τριαντάφυλλο Πατρασκίδη και τον Δημήτρη Μυταρά. Από το 1991 έως το 1996 συνέχισε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στην École Nationale Supérieure des Beaux-Arts του Παρισιού με καθηγητές τους Pierre Carron και Vladimir Velickovic. Κατά τη διάρκεια των προπτυχιακών (1986-1991) και μεταπτυχιακών (1992-1996) σπουδών του υπήρξε υπότροφος του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (Ι.Κ.Υ.), της Γαλλικής Κυβέρνησης, του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης και του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη. Έργα του βρίσκονται σε μουσεία, πινακοθήκες, δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ενδεικτικά αναφέρονται: Eθνική Πινακοθήκη, Μουσείο Μπενάκη, Βουλή των Ελλήνων, Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων, Μουσείο Φρυσίρα, Πινακοθήκη Κουβουτσάκη, Κοινωφελές Ίδρυμα Aλέξανδρος Σ. Ωνάσης (Νέα Υόρκη), ιδιωτικές συλλογές Π. Γερολυμάτου, Δ. Ματζώρου, Σ. Μπεργελέ, Α. Χατζηϊωάννου, Θ. Μιχαηλίδη, Γ. & Μ. Διαμαντίδη κ.ά. To 2008, εξελέγη επίκουρος καθηγητής για το μάθημα των Εικαστικών Τεχνών, στο τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης, που βρίσκεται στα Χανιά.

ΑΤΟΜΙΚΕ Σ ΕΚΘΕ ΣΕΙ Σ

ΟΜΑ Δ ΙΚΕ Σ ΕΚΘΕ ΣΕΙ Σ

Επιμ. Ίρις Κρητικού. (Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Δημητρίων).

2014

2013

Ανθρωπομετρίες. Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων Επιμ. Θοδωρής Κουτσογιάννης

Νεοελληνική Τέχνη: Από τη Συλλογή του Γιώργου Κητή. Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη Επιμ. Παναγιώτης Μπίκας.

2007

Περιστατικά Δ: Έκθεση Σύγχρονης Ελληνικής Ζωγραφικής με Έργα από τη Συλλογή Αντώνη & Άζιας Χατζηιωάννου. Πινακοθήκη Κυκλάδων, Ερμούπολη Επιμ. ‘Ιρις Κρητικού.

Πολυχώρος Θάλασσα, Μανχάταν, Νέα Υόρκη.

2012

Πολύεδρο, Πάτρα. 2005 Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, Aθήνα. 2003 Μεταξύ Ουρανού και Γης. Αίθουσα Τέχνης Έψιλον Ρόζυ Οικονομίδου, Θεσσαλονίκη. 2001 Μεταξύ Ουρανού και Γης Στα Σύννεφα. Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, Aθήνα. 1999 Ταμπακαριά. Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, Aθήνα / Επιμ. Πέγκυ Κουνενάκη. Ταμπακαριά. Φιλολογικός Σύλλογος Χρυσόστομος, Χανιά Επιμ. Πέγκυ Κουνενάκη. Ταμπακαριά. Αίθουσα Τέχνης Τζάμια Κρύσταλλα, Χανιά Επιμ. Πέγκυ Κουνενάκη. 1997 Πολιτιστικό Κέντρο Μελίνα Μερκούρη, Αθήνα. 1992 Galerie Bernanos, Παρίσι.

Μπροστά στον Καθρέφτη. Οινοποιείο Ντουράκη, Αλίκαμπος Αποκόρωνα, Χανιά / Επιμ. Κων/νος Β. Πρώιμος. Εικόνες για μια Ελλάδα που Διαρκεί. Golden Hall, Αθήνα / Επιμ. Μάνος Στεφανίδης - Μαρία Ξανθάκου. (Οργάν. Συμμαχία για την Ελλάδα Lamda Development). Μια Στιγμή για Πάντα: Πρόσωπα & Τοπία από τη Μόνιμη Συλλογή της Δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων. Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων, Χανιά.

Ιχνηλατώντας την Κωνσταντινούπολη. Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης, Πριγκηπόννησα. Σισμανόγλειο Μέγαρο, Κωνσταντινούπολη. Τεχνόπολις Δήμου Αθηναίων, Αθήνα / Επιμ. Ίρις Κρητικού. (Οργάν. White Fox S.A.). Μπρίνιες 2010 - Τέχνη στο Αγρόκτημα. Αγρόκτημα Μπρίνιες, Πόρτο Χέλι / Επιμ. Ίρις Κρητικού. Η Τέχνη και ο Τόπος: 52 Σύγχρονοι Χανιώτες Καλλιτέχνες. Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων, Χανιά Επιμ. Πέγκυ Κουνενάκη. 2009 Συνέβη στην Αθήνα. Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων Μελίνα, Αθήνα Επιμ. Ίρις Κρητικού.

Face to Face: Ένας Συλλέκτης και οι Καλλιτέχνες. Μουσείο Φρυσίρα - Κέντρο Σύγχρονης Ευρωπαϊκής Ζωγραφικής. Αθήνα / Επιμ. Βλάσης Φρυσίρας - Χριστίνα Σωτηροπούλου.

Υδατογραφώντας το Ελληνικό Τοπίο. Πινακοθήκη Σύγχρονης Βαλκανικής Τέχνης Κοντιά Λήμνου, Λήμνος Επιμ. Ίρις Κρητικού.

2011

2008

Παραστατική ζωγραφική. Παλαιοντολογικό Ιστορικό Μουσείο Πτολεμαΐδας, Πτολεμαΐδα. (Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων: “Άνοιξη 2011”).

Σκιαγραφώντας τον Διονύσιο Σολωμό. (2008) Πινακοθήκη Κέντρο Τεχνών Δήμου Αθηναίων, Αθήνα. Μοναστήρι Αγίων Κοσμά και Δαμιανού, Βενετία. (2007) Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης Αιτωλοακαρνανίας Χρήστου & Σοφίας Μοσχανδρέου, Μεσολόγγι Επιμ. Ίρις Κρητικού. (Σε συνεργασία με τη Μικρή Άρκτο).

Σώματα -Τόποι: Σύγχρονη Ελληνική Ζωγραφική από τη Συλλογή του Αντώνη & της Άζιας Χατζηιωάννου. Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, Βερολίνο / Επιμ. Ίρις Κρητικού.

Ανθρώπινα Μέτρα. Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων Μελίνα, Αθήνα / Επιμ. Ίρις Κρητικού.

Τέχνης Παλμοί ΙΙ: 37 Καλλιτέχνες Υπότροφοι του Ιδρύματος Ωνάση. Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, Αθήνα. (Οργάν. Σύνδεσμος Υποτρόφων του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης).

Αποδομώντας τον Καμβά Επινοώντας την Εικόνα: Έργα από τη Συλλογή του Αντώνη & της Άζιας Χατζηιωάννου. Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη

Τόπος: Μία Έκθεση, μία προσέγγιση, ένα Μουσείο, μία Ιστορία. Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη / Επιμ. Ντένης Ζαχαρόπουλος.

2010

92 93


www.art.com.gr

Στο ατελιέ της Αλκιβιάδου 30. At 30 Alkiviadou St. studio. Στο ατελιέ της Αλκιβιάδου 30, 1995. At 30 Alkiviadou St. studio, Athens.

2007 Γενέθλιος Τόπος. Μουσείο Μπενάκη (Κτίριο Οδού Πειραιώς), Αθήνα Επιμ. Ίρις Κρητικού. (Στο πλαίσιο της παρουσίασης του ομώνυμου βιβλίου που εξέδωσε η Alpha Trust). Tόποι: Μία Εκθεση, μία Προσέγγιση, ένα Μουσείο, μία Ιστορία. Παρουσίαση Συλλογών του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Μουσείο Μπενάκη, (Κτίριο Οδού Πειραιώς), Αθήνα Επιμ. Nτένης Ζαχαρόπουλος.

Λιμάνια του Ελληνισμού: Η Ελληνική Λιμενογραφία. Αποθήκη Β1, Λιμάνι Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη / Επιμ. Νίκος Ζίας - Γιάννης Μπόλλης. (Οργάν. Εθνικό Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης - Αέναον). Η Μορφή στον Αεί Χρόνο. Αίθουσα Τέχνης Έψιλον Ρόζυ Οικονομίδου, Θεσσαλονίκη / Επιμ. Ίρις Κρητικού. 2004

Tα Εαρινά. Αίθουσα Τέχνης Έψιλον Ρόζυ Οικονομίδου, Θεσσαλονίκη Επιμ. Ίρις Κρητικού.

Ομοιότητα Περίπου: Εκδοχές ενός Πορτραίτου του Αντώνη Μπενάκη. Μουσείο Μπενάκη (Κτίριο Οδού Πειραιώς), Αθήνα / Επιμ. Θανάσης Μουτσόπουλος.

Όψεις της Μορφής, Σημάνσεις του Τοπίου: Έλληνες Ζωγράφοι από τη Συλλογή Αντώνη & Άζιας Χατζηιωάννου στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων. Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων, Χανιά Επιμ. Ίρις Κρητικού.

Αγώνων Πόλις: Διαδρομές στη Σύγχρονη Ελληνική Ζωγραφική. Τεχνόπολις Δήμου Αθηναίων, Αθήνα Επιμ. Αθηνά Σχινά. (Οργάν. Δήμος Αθηναίων, στο πλαίσιο των εορτασμών της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας).

Ήταν κάποτε η Πηνελόπη Δέλτα… Κολλέγιο Ψυχικού, Π. Ψυχικό Επιμ. Ίρις Κρητικού. (Στο πλαίσιο του εορτασμού των 80 χρόνων του Κολλεγίου).

Νοητές Παραστάσεις ΙΙ. CK Art Gallery, Λευκωσία.

Δια-σχίζοντας τα Όρια. Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη Επιμ. Θανάσης Μουτσόπουλος.

2003

2006

Νοητές Παραστάσεις. Ledra House, Λευκωσία.

Ζωγραφική. Αίθουσα Τέχνης Β. Μυλωνογιάννη, Χανιά. Πορτραίτα Χανιωτών Συλλεκτών: Το Γούστο ως Προσωπικό Πάθος και Ιστορικο-κοινωνικός Δείκτης. Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων, Χανιά Επιμ. Κων/νος Β. Πρώιμος. 2005 Πινακοθήκη Πολιτιστικού Συλλόγου Κερατόκαμπου - Καψάλων “Η Βίγλα”. Κερατόκαμπος Βιάννου Eπιμ. Κων/νος Πετράκης. Ιερή και Βέβηλη: Όψεις της Γυναίκας στην Σύγχρονη Ελληνική Ζωγραφική (1930 - 2005). Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων, Χανιά Επιμ. Χάρης Καμπουρίδης.

Καλοκαιρινά Τοπία. Αίθουσα Τέχνης Μελίνα Μερκούρη, Ύδρα.

Coup de Coeur. Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, Αθήνα / Επιμ. Ευγενία Αλεξάκη.

Οι Δώδεκα στις 11. Αίθουσα Τέχνης Τρίγωνο, Κηφισιά. Ολυμπιακό Πνεύμα και Σύγχρονη Ελληνική Τέχνη. (2003) Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων, Χανιά. Βασιλική Αγ. Μάρκου, Ηράκλειο. Μονή Λαζαριστών, Θεσσαλονίκη. Δημοτικό Κέντρο Τέχνης Τζιόρτζιο ντε Κίρικο, Βόλος. (2004) Δημοτική Πινακοθήκη Ιωαννίνων, Ιωάννινα. Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, Αθήνα. Δημοτική Πινακοθήκη Πατρών, Πάτρα Επιμ. Πέγκυ Κουνενάκη. (Οργάν. εκδ. Αδάμ-Πέργαμος). Οίκαδε. Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ρεθύμνης, Δημοτική Πινακοθήκη Λ. Κανακάκις, Ρέθυμνο Επιμ. Μαρία Μαραγκού.

2002 Έργα Τέχνης από τη Συλλογή της Βουλής των Ελλήνων. Βουλή των Ελλήνων, Αθήνα. Άνθρωπος και Φύση. ΤζάμιαΚρύσταλλα Αίθουσα Τέχνης, Χανιά Επιμ. Πέγκυ Κουνενάκη.

Εστίες του Βλέμματος: Νεοπαραστατικοί Δημιουργοί. Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Λάρισας, Λάρισα Επιμ. Αθηνά Σχινά. 1995 Γαλλική Ακαδημία Καλών Τεχνών, Παρίσι.

2001 Τέχνης Παλμοί: 17 Καλλιτέχνες Υπότροφοι του Ιδρύματος Ωνάση. Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, Αθήνα / Επιμ. Γιάννης Ρούσσος. (Οργάν. Σύνδεσμος Υποτρόφων του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης). 2000 Όψεις Ζωής. Αίθουσα Τέχνης Έψιλον Ρόζυ Οικονομίδου, Θεσσαλονίκη. Αθήνα-Παρίσι – Παρίσι-Αθήνα: Εικαστική Διαδρομή. Πινακοθήκη Ψυχάρη 36, Αθήνα Επιμ. Ειρήνη Σαββανή. Griechische Realisten Pariser Schule (Έλληνες Ρεαλιστές Ζωγράφοι της Σχολής του Παρισιού). Mainz-Drais. 1999 Δεσμοί Τέχνης: 21 Καλλιτέχνες Υπότροφοι του Ιδρύματος Ωνάση. Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, Αθήνα / Επιμ. Γιάννης Ρούσσος. (Οργάν. Σύνδεσμος Υποτρόφων του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης). Στο Σταυροδρόμι της Κρήτης. Τζάμια Κρύσταλλα Αίθουσα Τέχνης, Χανιά Επιμ. Πέγκυ Κουνενάκη.

1994 Έκθεση Zωγραφικής, Γλυπτικής, Χαρακτικής Σύγχρονων Χανιωτών Καλλιτεχνών και Έργων Συλλογής Δήμου Χανίων. Νεώρια Χανίων. Artistes Grecs en France. Maison de l’ Europe, Παρίσι. (Oργάν. Ελληνική Πρεσβεία). Delegation Permanente de la Grèce auprés de l` O.C.D.E. (Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία στον Ο.Ο.Σ.Α.). Ο.Ο.Σ.Α., Παρίσι. 1993 Σύγχρονη Ελληνική Ζωγραφική: Συλλογή Bλάση Φρυσίρα. Νεώρια Χανίων / Επιμ. Τάκης Μαυρωτάς. Galerie Akié Arrichi, Παρίσι. 1992 Artistes du Monde. Galerie Bernanos, Παρίσι. 1991 Σύγχρονη Ελληνική Ζωγραφική: Συλλογή Bλάση Φρυσίρα. Πινακοθήκη Πιερίδη, Γλυφάδα. Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, Αθήνα / Επιμ. Τάκης Μαυρωτάς.

1998

1990

Τέσσερις Σύγχρονοι Παραστατικοί Ζωγράφοι. Anny Balta Gallery, Θεσσαλονίκη.

Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών: Απόφοιτοι `89-`90. Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα.

1997

Δεκατρείς Νέοι Ζωγράφοι. Αθήνα. (Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Πεντέλης).

Focalisations du Regard. Προεδρία της Ελλάδας, Βρυξέλλες Επιμ. Αθηνά Σχινά.

Έκθεση Α΄ Εργαστηρίου Ζωγραφικής Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών. Κτίριο Κωστή Παλαμά, Aθήνα.


Στο εργαστήριο του L. Cremonini στο Παρίσι, το 1985. At the studio of L. Cremonini in Paris, 1985 Διδάσκοντας στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πολυτεχνείου Κρήτης, Χανιά, 2013. Teaching at the School of Architecture Technical University of Crete, Chania, 2013.

Dimitris Andreadakis was born in Chania, Crete in 1964. He studied at the Athens School of Fine Arts under Triantafyllos Patraskidis and Dimitris Mytaras. From 1991 to 1996 he completed his post-graduate studies at the École Nationale Supérieure des Beaux-Arts de Paris under Pierre Carron and Vladimir Velickovic. During the period of his pregraduate (1986-1991) and post-graduate studies (19921996) he was on a scholarship granted by the State Scholarship Service, the French Government, the Onassis Foundation and the Leventis Foundation.

SOLO E X HIBI T IO NS

GROUP E X HIBI T IONS

2014

2013

Anthropometrics. Municipal Gallery of Chania Curated by Theodore Koutsogiannis

Events. 4th Exhibition of Contemporary Greek Painting with Works from the Collection of Anthony and Asia Hadjiioannou, Cycladic Art Gallery, Ermoupoli. Curated by Iris Kritikou

His works are to be found in museums, galleries, public and private collections in Greece and abroad. As an example, the following are noted: National Gallery (Athens), Benaki Museum (Athens), Hellenic Parliament Art Collection (Athens), Fryssiras Museum (Athens), Macedonian Museum of Contemporary Art (Thessaloniki), Chania Municipal Gallery, Kouvoutsakis Gallery, S. Bergele Collection, D. Matzoros Collection, P. Gerolymatos Collection, Α. Hadjioannou Collection, Th. Michailidis and G. & Μ. Diamantidis Collection.

2001

In 2008, he was elected Assistant Professor for the course on Plastic Arts in the Architecture and Engineering Department of the Crete National Polytechnic School in Chania.

2007 Thalassa, Manhattan, New York. Polyedro, Patra.

2012

2005

In front of the Mirror: Dourakis Winery, Alikambos, Apokoronas, Chania.

Athens Art Gallery, Athens. 2003 Epsilon Art Gallery, Thessaloniki.

Athens Art Gallery, Athens. 1999 Art Gallery Crystal-Clear Panes of Glass, Chania. Literary Society Chrysostom, Chania. Athens Art Gallery, Athens. 1997 Cultural Center Melina Merkouri, Athens. 1992 Galerie Bernanos, Paris.

Images from an Enduring Greece. Golden Hall, Athens Curated by Manos Stephanidis Maria Xanthakou (Org. Alliance for Greece – Lambda Development).

Painters from the Anthony and Asia Hadjioannou Collection. Cultural Center of the Thessaloniki Municipality, Thessaloniki Curated by Iris Kritikou. Modern Greek Art: From the Collection of Giorgos Kitis. Tellogleio Foundation of art, Aristotle University of Thessaloniki, Thessaloniki Curated by Panagiotis Bikas Tracing Istanbul. The Holly Theological School of Halki, Pringiponissa. Sismanoglio Megaro, Istanbul. Technopolis, Athens Curated by Iris Kritikou Brinies 2010 - Art on the Farm. Brinies Farm, Porto Heli Curated by Iris Kritikou

An Instant forever: Portraits & Landscape Paintings from the Permanent Collection of the Municipal Art Gallery of Chania, Municipal Art Gallery of Chania, Chania.

Art and Place: 52 Contemporary Artists from Chania. Municipal Art Gallery of Chania Curated by Peggy Kounenaki

Face to Face: A Collector and the Artists. Frissiras Museum, Athens Curated by Vlassis Frissiras Christina Sotiropoulou.

It Happened in Athens. Melina Cultural Centre of Athens Municipality, Athens Curated by Iris Kritikou.

2011

Watercolouring the Greek Landscape. Contemporary Balkan Art Gallery in Kontia, Limnos Curated by Iris Kritikou.

Palaeontological & Historical Museum of Ptolemaida, Ptolemaida. Bodies - Places: Contemporary Greek Painting from the Collection of Anthony and Asia Hadjioannou. Hellenic Foundation for Culture Berlin Branch, Berlin Curated by Iris Kritikou. 2010 Human Measure. Melina Cultural Centre of the Municipality of Athens, Athens / Curated by Iris Kritikou Deconstructing the Canvas Conceiving the Image: Greek

2009

2008 Sketching the Personality of Dionisios Solomos. (2008) Eleftherias Park Arts Centre, Athens. Kosmas and Damianos Monastery, Venice. (2007) Contemporary Art Gallery of Aitoloakarnania, Christos & Sophia Moschandreou, Mesologgi Curated by Iris Kritikou. Art Pulses II: 37 Artists-Graduetes of the Onassis Foundation. Onassio Cardio-Surgical Center, Athens 94 95


www.art.com.gr

Στο ατελιέ της Αλκιβιάδου 30. At 30 Alkiviadous’ St. studio.

Curated by Giannis Roussos. Topos: An Exhibition, an Approach, a Museum, a History. Macedonian Museum of Contemporary Art, Thessaloniki / Curated by Denis Zacharopoulos. 2007 Birthplace. Benaki Museum (Piraeus Building), Athens Curated by Iris Kritikou. Places: An Exhibition, an Approach, a Museum, a History. Contemporray Art in Greece through the Collections of the Macedonian Museum of Contemporary Art. Benaki Museum (Piraeus Building), Athens Curated by Denis Zacharopoulos. Earina (Vernal). Epsilon Art Gallery, Thessaloniki Curated by Iris Kritikou. Aspects of the Figure-Semantics of the Landscape: Greek Paintings from the Collection of Antonis & Asia Hadjioannou. Chania Municipal Gallery, Chania Curated by Iris Kritikou. Once Upon a Time there was Penelope Delta… Athens College, Psychiko Curated by Iris Kritikou. Crossing the Boarders. State Museum of Contemporary Art, Thessaloniki Curated by Thanassis Moutsopoulos.

Kapsaloi ‘Vigla’ / Curated by Konstantinos Petrakis Holy and Profane: Women as Portrayed in Contemporary Greek Art (1930 - 2005). Chania Municipal Gallery, Chania Curated by Harris Kambouridis. The Ports of Hellenism: Ports in Greek Art. Warehouse B1, Port of Thessaloniki / Curated by Nikos Zias - Yannis Bollis. (Organized by Aenaon International Centre of Fine Arts). The Figure of Eternal Time. Epsilon Art Gallery. Thessaloniki Curated by Iris Kritikou. 2004 Near Likeness: Versions of a Portrait of Antonis Benakis. Benaki Museum (Piraeus Building), Athens Curated by Thanassis Moutsopoulos. Agonon Polis (City’s Games). Technopolis, Athens / Curated by Athena Schina. (Under the auspices of the Athens Municipality celebrating the 2004 Olympics). Imaginary Representations II. CK Art Gallery, Nicosia. Summer Scenery. Melina Merkouri Art Gallery, Hydra.

Coup de Coeur. Athens Art Gallery, Αthens / Curated by Evgenia Alexaki.

2006 Painting. Milonogianni Art Gallery, Chania.

The Twelve at 11. Trigono Art Gallery, Κifisia.

Portraits of Chania Collectors: Taste as Passion and Socio-historical Index. Chania Municipal Gallery, Chania / Curated by Constantinos Proimos.

The Οlympic Spirit and Modern Greek Art. (2004) Ioannina Municipal Gallery, Ioannina. Municipal Cultural Centre of Athens, Athens. Patras Municipal Art Gallery, Patra. (2003) Chania Municipal Gallery, Chania. Saint Marc Vasilika, Heracleio. Le Lazarite Convent, Thessaloniki. Giorgio da Chirico Art Centre, Volos.

Art Gallery of Viannos, Cultural Association of Keratokampos –

1997

Oikade. Rethymnon Centre for Contemporary Art - L. Kanakakis Municipal Gallery and Space Curated by Maria Maragou.

Focalisations du Regard. West Europe Union, Βrussels / Curated by Athena Schina. (Under the auspices of the Greek Ministry of Foreign Affaires and the Greek Ministry of Culture).

2002

Focalisations du Regard. Larissa Modern Art Centre, Larissa Curated by Athena Schina.

Paintings from the Collection of the Hellenic Parliament. Hellenic Parliament, Athens. Man and Nature. Crystal-Clear Panes of Glass Art Gallery, Chania Curated by Peggy Kounenaki. 2001 Pulses of Art: 17 Artists Scholars of the Onassis Foundation. Onassio Cardio Surgical Center, Athens / Curated by Giannis Roussos. (Organized by Alexander S. Onassis Public Benefit Foundation Scholars’ Association). 2000 Views of Life. ‘Epsilon’ Art Gallery of Rozy Oikonomidou, Thessaloniki. Athens-Paris – Paris-Αthens. Artistic Course. Psihari 36 Αrt Gallery, Athens / Curated by Irini Savani. Griechische Realisten Pariser Schule. Mainz-Drais.

2003

Imaginary Representations. Ledra House, Nicosia.

2005

Curated by Peggy Kounenaki.

1999 Art Links: 21 Artists Scholars of the Onassis Foundation. Onassio Cardio Surgical Center, Athens / Curated by Giannis Roussos. (Organized by Alexander S. Onassis Public Benefit Foundation Scholars’ Association). At the Crossroads of Crete. Crystal-Clear Panes of Glass Art Gallery, Chania Curated by Peggy Kounenaki.

1995 Academie des Beaux-Arts, Paris. 1994 Exhibition of Work by Contemporary Artists from Chania. Neoria, Chania. Artistes Grecs en France. Maison de l’ Europe, Paris. (Organized by the Embassy of Greece). Delegation Permanente de la Grèce auprés de l` O.C.D.E. (Greek Delegation to the Ο.C.D.E.), Paris. 1993 Contemporary Greek Painting: The Vlassis Fryssiras Collection. Neoria, Chania Curated by Takis Mavrotas. Galerie Akié Arrichi, Paris. 1992 Artistes du Monde. Galerie Bernanos, Paris. 1991 Contemporary Greek Painting: The Vlassis Fryssiras Collection. Pieridis Foundation, Glyfada. Municipal Cultural Centre of Athens, Athens Curated by Takis Mavrotas. 1990 School of Fine Arts: 1989-1990 Graduates. National Gallery, Athens.

1998

Thirteen Young Painters. Athens. (Pendeli Festival).

Anny Balta Gallery, Thessaloniki.

Costis Palamas Cultural Center, Athens.


ΑΝΔΡΕΑΔΑΚΗΣ ανθρωπομετρίες

Στην μνήμη του πατέρα μου In memory of my father

Δημοτική Πινακοθήκη Χ ανίων Municipal art Gallery Chania


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.